Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Acta Sanctorum. 1863. Volume 42.

    Uploaded by

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    405 views968 pages
    Acta Sanctorum Volume: 42 Subject: Christian saints. Language: Latin Digitizing sponsor: Lyrasis Members and Sloan Foundation Book contributor: Falvey Memorial Library, Villanova University Collection: villanova_university; americana

    Copyright

    © Attribution Non-Commercial (BY-NC)

    Available Formats

    PDF, TXT or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document
    Acta Sanctorum Volume: 42 Subject: Christian saints. Language: Latin Digitizing sponsor: Lyrasis Members and Sloan Foundation Book contributor: Falvey Memorial Library, Villanova University Collection: villanova_university; americana

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    405 views968 pages

    Acta Sanctorum. 1863. Volume 42.

    Uploaded by

    Patrologia Latina, Graeca et Orientalis
    Acta Sanctorum Volume: 42 Subject: Christian saints. Language: Latin Digitizing sponsor: Lyrasis Members and Sloan Foundation Book contributor: Falvey Memorial Library, Villanova University Collection: villanova_university; americana

    Copyright:

    Attribution Non-Commercial (BY-NC)
    Download as PDF, TXT or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    of 968

    .

    pp
    13

    LC<

    C
    "C
    r
    <

    cc cc
    cc
    cc

    JE

    <

    X<
    c
    <

    C
    r
    <

    C_Cc.ce <c < c

    cc
    <
    i

    CO

    CO

    c.

    <<C7
    v<3C

    CC
    cc
    cc
    CC CC
    <c
    cr

    C<*_<cC<IIc<' il<C^K?<"

    <

    CSCC
    CCCc

    <

    C
    '-

    jgCCCCC
    KCj^c
    sc_iicc:
    v
    <c

    CC3C c c ^ccccc c<ecci CCSlC<S


    c

    csCcc

    "
    <

    cc
    <

    <r

    <mc
    O
    Oi

    oc<c
    c

    cco

    ccac

    CCC

    c<C

    ccccc C CCCC c ^c

    cccccfc
    <*:

    CCC

    c %* c C

    v.
    .

    <

    cdcr

    Cl
    Cc
    c

    C*<
    r<
    r<_

    c<j
    <

    CCCv
    :
    .

    <

    :C
    _.

    C
    c
    j

    a f < CCCCcO J>'JC cccccc

    <zcr<rc

    i<C cc

    c c

    tr

    <c

    CC C

    cci
    <-<

    1&
    f

    <3X

    clkc

    r<

    <C CctC
    _<Hg__cc

    c
    i.
    '

    cx C
    "

    CC cc
    <tc_

    c
    <C

    <

    ccc<
    <CC.CC

    CCC OCC c

    c
    <;'
    <

    C CC

    CCC

    <

    Cc

    ^<

    CCCC
    <

    *tt_<C<C
    f
    .

    <__

    <cScT<s_i

    <3

    c<^<ro<-

    jss^c^

    cc

    S C CcciivCC.

    ccpccc <C
    Csil f^ue

    <C
    e* 'c/< .'Cc
    1

    :3cs0m~:
    4J.<
    <

    CT^ccc<

    VILLANOVA COLLEGE LIBRARY


    Villcmova,

    xccsccr
    <xl.

    Pennsylvania

    '

    /<%. C C <C
    cc

    ccc
    This

    Cc C
    book was donated

    ccc

    cccc

    ^CCC

    3-4-49
    by

    J r cc
    <C.

    J5C'

    cc

    __

    cc
    <~

    cc ci
    1

    Re.v....M..-Sulliv^n r ..O..S..-A,-

    cg:

    _CC<
    <
    .

    jcccxccc
    C <a
    <

    ^: -

    ^^
    P
    '

    <i'y

    CCf,

    ^ Cr
    <c
    cc

    cc

    C J3C C'< c <c C =5C


    s^cc c
    C"

    "c

    cc

    c
    C

    cc
    CC.
    ,;

    <c<CCC<C

    M%M<
    c<

    CCCC"

    ccc
    (

    c<3

    E
    Cccj;
    c

    L<<CC ccc

    LCCCf

    CCCC

    cCC^c^, cc <CC<"
    <

    cc

    cc

    <C C5
    '

    '

    Cc
    c
    c

    CC

    C< c, r

    <<szr

    c.

    <

    <Cc

    <

    3C

    c <c c

    c
    c
    r

    5Kc 5K<
    c
    j
    <

    <r
    cc
    1

    cc^S^
    ^cccg

    cc

    C<

    r.c

    txJ^&*<^CCC<

    CC
    c<

    CCCc ccc ^ccr


    - Cf

    c
    CTccc

    co
    c<

    cr<r
    c:c<

    <

    <C<

    ^5CC

    c
    <
    i

    C^
    <Cc<.

    cc<S!c <ctr<
    '

    CcC

    <cc

    tCc
    '<CC%( c<CC

    c^

    cCcc

    c
    c

    CC
    d CC?

    Cc

    CCC <CCCc
    C
    S
    <<.

    fJ3 C<Cc ^<^C car


    f'
    <c<r.

    <3C c <_c

    5^
    c

    5^:<3c<c-

    <C<TC<

    cccc
    c<cc

    cc

    <rc>

    c<?cc
    c
    <t<j_C
    <

    C
    (

    c cc

    c
    ^cr
    ><c
    c

    _cc

    <?

    C C
    =-.

    '

    cfc

    Ccc
    <CC_

    <

    <r
    CCcr CC
    <_<

    c
    c

    -ccc

    c cc
    fvifl^rfj^s

    CC
    c:

    cccc
    c

    C< C<Cr
    ^C- , ^iv-

    C G
    <r

    <^J?C-CCc

    C <T

    Cccccc

    CC CCC
    c
    c i.

    <'

    <C

    coc
    <accc

    cr cc
    cc
    cc

    CCC <XC CCL

    ccc

    cc<c<c
    cc

    r
    <
    ,

    ^cccr

    c<

    <

    <
    CTc?
    t
    <
    i

    Crc
    (
    <

    <f
    <

    <r

    CC

    ? 1;
    <<CSCL

    ^CC
    <c c<

    cC

    cc CC
    cc:

    'C

    <

    <

    <r<c

    :cc

    c<c

    CC

    S<K*<<* Cc<3CC CCc<


    cccx
    cjjvc <C<cc

    <

    <

    $ <StC

    c c

    c c

    L CC

    c<
    cc <?< c

    ^ cc CC LCC

    .c

    Tc
    C<CCc
    cc c

    C cc ccc cc< C< C


    CBC

    '" "
    V.C.C

    CC
    '

    <r<c

    <Ccc
    c

    CC<

    cccc CL< Q c< ccr^ <2 <TC CC

    (?C

    <!'<<
    i

    C*SC CsjCc

    CCC
    ccc.
    <

    <SCCC

    c C<

    tgx^
    <
    '

    cc< CCcc Ccc


    <T
    -

    C'c
    <*C

    cc

    -ccc $< <C


    Ccr<

    C
    c
    c.lCi
    c<

    <c<m < CC<C<


    <c

    C
    c

    CCCCc

    csc
    ccc

    ceXi

    CccCC <CCC< d Cc<CCo<<ccCCc C d CCCLCc<C CCX' <L CCQ X

    c.ccc

    C<C C<
    c

    CcCftc
    <cccc<
    '

    Cf<

    <j

    '

    <

    CL<

    C. cc

    cc
    (

    <

    '

    C<3

    C.CC

    kjSC6
    CZTctcc
    c <

    C
    <
    c

    CSKT

    <Cc

    CcCCciCCCj

    CC
    (<

    cccj

    C C3c'C
    c

    Xccc

    c
    ,

    c^c
    co
    ccc

    <c<C < ^cc"

    <C

    C'<C

    tcc

    <ccc
    <CjC"

    cCCJCj

    c CC <c
    c

    CC

    ccc

    cc<c

    <rc
    c

    ?<^^< o^SS^fCfc ^^c:^ c c CC CCCCCC CcC CG( c

    ccc c<

    >

    <

    CCCCC

    Cc^^ ^^ "*& cc
    *^
    cc

    <x: c

    Cct

    'Cc

    Cc

    ,<^ *c

    KC<c

    crc, ( ?

    ^
    5-

    .<CT

    cc

    <-'r

    c c

    C Cccc

    '*c

    H<
    c
    <

    ?
    <

    cco<
    e
    fi

    -cc Cci

    ^CCc
    J ^Cc J CCc
    , ,<c

    >.^<rc
    CC

    Ccc

    c <c c <c

    CC c
    c

    c c<rr Cc
    <Cc

    c c oc c csn

    CC
    cc
    cc
    ^C

    ccccc ccc c C c c

    <

    <.

    cc
    cs^tj

    -o

    <"CT"

    C C C
    g (C

    C
    C5'<

    <

    c c
    <

    Cc c

    <cc ccr
    '

    cc:

    ^' CCC

    <C Cc

    <c
    ,

    .<

    c
    Cc

    cc <r<

    c ^cz^CCCCc o CjCC ccccc > c c:cc crcccis <

    cc Cjcc q. cr c c
    (C
    f

    C^

    cc

    c ri
    '

    c.
    Cc
    <

    cr<.

    <C<
    '

    -cc
    C
    ''

    <car^
    <
    ,

    cc^ <0Cc^
    cc
    <c
    cc
    rc
    cC
    ,55
    rcc

    cv cc

    CCC(

    CfiCJi.

    i
    C<

    ccc <cc
    ("C

    cccrc
    C<STc

    '

    <cc<
    <C

    C<

    CTCrc CCCOCC'

    <

    <c

    CC

    C
    c
    c
    '

    c
    ;

    CCC

    C c
    <

    cc T<CC
    L

    c
    <r
    c

    <

    cC

    cc cj^

    CCCST

    ccr<gr<7cc

    c<

    ccc^cgc^ccccc

    CCSL..cC<i^(jt2c ccrc<

    CC cc
    S=E> C C3CC
    -

    <C c

    5^
    '""

    CC
    <SS
    C<C

    ^S

    cc

    ci

    ^iCC

    <S

    ccC<
    '"cc<c
    cc

    ICC

    cc
    c^

    LCC

    cc

    cc

    c<
    c<

    <c

    ccccc:c(c c
    Cc

    CCCg! :cce<

    C.CCC C C Cr

    CC cc

    =5CC cc

    ccc

    jck< cc c; /ccc cc <<


    "C

    <X< CC

    ^ C.^ccC C<r c c< 5^


    <

    C C vc

    cc

    ccc

    cc

    ccc

    ccc

    ccc <x<sr

    cccc

    r,

    CcCcC
    c

    ccc c<C *T

    .cc
    .

    ,<c

    CC

    Crcr
    '.

    ^ CCCCcx <?
    ,^c

    CC
    '

    ^C

    >. c

    cc

    a <tc
    I

    CC<r<S

    /<
    c:
    c

    cC
    cc

    CCcc^ c<

    cc

    <cc^: ccc cS^CTc <r< cc

    cc cc

    cccrccc- c <c cn cc cc. <>,>

    c CCCCccc
    cccc

    CCCC cf

    CCt^coCc CCC^cc

    C<3C< CC3C < C<5Cc C<5C-<

    ^c

    CCC cc

    c C 1 > ^ c^ ^ C c
    c

    cc< cc<c
    c<cc<c c<r<r<
    *

    ccc

    c<
    c

    <gr<c,

    'K

    cc

    <j
    <

    CC

    s'S:
    <*
    ;,

    CC
    c

    cc
    -1
    :

    ^ s?^
    %
    .

    .
    '

    r
    t

    ^C <iK C rcr< p C ccs <^ cc <r <T> <r c <CCd <C c< C3g c ccc
    '
    ,

    rjp^
    <

    CCC
    cCC
    CCC
    cc

    ^ wc

    cc
    cc

    cc^

    rc<r
    =

    ,<^<mr

    <m
    c c

    <:rs^. c
    -

    ^ 5
    c cj V
    <cj -^=

    cc
    cr
    cr

    c<l< -<rc<x

    C
    '

    Cc

    Ct
    c<C:C
    'c,c

    CC
    *p

    cr

    C<C

    <

    5 cc ^ <SC C
    >
    (
    :

    '

    ccc
    c<

    ^ cc

    ctf

    cct^

    <c
    --

    c *r c C CC

    c^

    cccl cccc CCr


    :

    CCCCC
    <<

    <cr
    <c,
    c
    '

    C
    c
    c
    f c

    c c&

    "

    <<
    <cr ^

    *-C

    <cc

    ACTA

    SANCTORUM

    PARISIIS.

    EX TYPIS

    V.

    GOUPY, VIA GARANClERE,

    PARISIIS

    & ROM^.APVD VlCTOREM

    PALME. M.DCCC.LXVIH

    ACTA

    SANCTORUM
    r

    quotquot toto orbe coluntur, vel a catholicis scriptoribus celebrantur

    EX LATINIS ET GR^GIS, ALIARUMQUE GENTIUM ANTIQUIS


    C0LLECTA, DIGESTA, 1LLUSTRATA A

    MONUMENTIS

    Joanne STILTINGO, Joanne LIMPENO,


    Joaisne

    VELDIO
    E

    P. M., Constantino

    SUYSKENO

    SOCIETATE JESU PRESBYTERIS THEOLOGIS


    curante

    EDITIO NOVISSIMA,

    JOANNE GARNANDET

    SEPTEMBRIS TOMUS SECUNDUS


    QUO DIES QUAIITUS, QUINTUS ET srvrts CONTINENTUIl
    CUM DISSERTATIONE PRjEVIA DK CONVERSiONE ET FIPE RUSS0RUM.

    PARISIIS ET
    apud

    ROUM
    bibliopolam

    VICTOREM PALME
    1868

    GAROLO
    REGIO PRINCTPI

    HUNGARI^, BOHEMIyE, CROATIyE, SCLAVONI^E,


    DALMATI/E, HIEROSOLYM/E;

    '

    AlfcGHIDUCI
    Magno

    AUSTRI^
    ,

    duci Etruriae; duci Burgundis, Brabantiae Luxemburgi, Limburgi Geldriae Styrise, Carinthiae, Carniolije,
    ,
    ,

    Silesiae,
    etc.
    ;

    Mediolani, Mantuae

    etc.

    principi Transilvaniae

    marchioni

    Moraviae etc, comiti Habsburgi, Tyrolis

    Flandriae etc.

    etc.

    Incredibilis
    citer

    Isetitia

    exsultantis
    id

    Antvcrpiae,

    sub imperium Augustae


    voces,
    indicia

    Domus TuaB
    jam

    feli-

    reductae,

    perpetuae

    inviccm gratulantiura

    continuata
    hortantur,

    aliquot

    bebtlomadis et

    nccdum

    cessantia publici gaudii

    nos

    SKHENISSI-

    ME ARCHIDUX,
    J
    *

    ut velocitcr propercmus, revcrenter Tibi oblaturi Operis nostri de loraum quadragesimum. Hunc, quo gralior jucundiorque advenire deActis Sanctorum Heginarum omnium rctro seculorurn Tibi destinavit Augustissima Imperatrix, bet,

    Maxima.
    pietatis

    Hunc

    nomini Tuo dicatum

    voluit

    Araanlissrna

    Matcr, quac et
    lcneris

    alia

    dudum
    raanihus

    arma, quibus Sanctissimam Dei

    Genitricera

    colere a

    discas,

    Tuis inseruit.

    Hunc

    Tibi

    proponit

    Austriaco Sanctos a primis vitae


    ixemplis
    adjutus,

    Sanctorum Amatrix et Imttatrix, ut more annis amare incipias et imitari, ut pnec.Iaris corum
    egregia

    continuare

    possis

    scricm

    pra3stantissimam

    Majorum Tuorum. Cum

    autem Progenitorum Tuorurn seriem nominamus; cam Heroum Christianorum dicimtis .seriem, cui similem virtutum ornniiim ornamentis inler Principes non rcpcriraus, Fcrfinandi
    II

    Alavi Tui,

    Ferdinandi
    possunt.

    III

    Abavi, Leopoldi

    Proavi,

    Caroli

    VI

    Avi,

    quibus

    et

    alii

    superiores jungi

    \ria
    *nS Tibi
    '

    Teresia,

    Mater

    Tua,

    Hos a^quis passibus laudalissime sequitur Magna Masuoque exemplo Te ad scqucndum invitat. Augustissirnus
    I

    ^ quoque
    'corat.
    nies,

    Genilor

    Tuus,

    Franciscus

    Impcralor,

    non

    exiguam e domo Lotharingica


    ipsc
    virtulibiis

    imitandam adducit Majorum turmam, virtutibus Chrislianis ornatam, rcbus praeinclylam,


    igitur,

    clare geslis

    triumphis

    illuslrera,

    quam

    suis

    magis

    conde-

    Paterc
    ut

    SKHIi.MSSIME PHINCISPS, tanlorum Progcnitorum

    digna Proge-

    iisque

    ex tomo Tibi reverenter dicato, colligamus nonnullas optimi Principis virtules, opponamus contraria mali Principis vitia. Prima ad id sufficiet Vita, Moysis
    Principis optimi,
    et

    nimiruin,

    ab ipso Deo

    electi.

    Inter

    praestantissimas autem

    Moysis

    virtutes raire elucet rcligio

    aut pielas in

    Deurn,

    sive cximius

    Dei cultus,
    \

    virlus

    Ma-

    Septcmbris Tomus

    11.

    joribus

    joribus Tuis maxirac


    familiarius,

    propria

    et

    dilecta.

    Nullus

    Sanctorum Moyse
    in

    frequentius,
    legilur
    :

    nullus

    uullus majori

    fidticia

    cum Doraino

    oratione

    loculus

    neque

    laincn ianla fiducia revercnliara Dco debitam orantis diminuit, sed lanlo magis auxit, quanto perfeclius noverat summain Dei Majestatem. Adeo Moyses ex divina voluntate

    peodebat totus,

    ut

    nihil

    moliretur,

    nihil

    aggrederetur,
    limore,

    nisi

    consulto prius

    per oraiio-

    nem Dco
    rainus
    in

    nulla

    quoque
    Dei
    tanto

    difficultale,

    nullo

    nullo

    periculo impedirelur, studiose

    quo

    mandata

    exsequeretur,

    ejusque honorcm et gloriara


    gratia

    promoveret
    passim in

    omnibus.

    Iluic

    Dcum

    colendi studio, cujus

    SERVUS DEI

    Pharaonis, Principis mali. Scriptura Moyses nominatur, opponamus impielatem Numquara hic Dcum orasse legitur, nuraquam divinam exquisivisse voluntatera, numqnam Dei mandato per Moysern significato paruisse, nisi tandera ad breve terapus, quando mancipii instar plagis durissimis mortisque melu cogebalur divinae subesse quanlura bonuin sit pietas, quantum impietas si consideremus. polentiae. Jam vero, ncquaquam dubilabimus, quin Moyses pietale sua felicissimus fuisset, ctsi malum niliilo raagis usquc ad morlem sub durissima Pharaonis servitutc vilam traduxisset
    sacra
    ; :

    dubitabimus,
    rassct

    quin infelicissimus

    sua

    irapictale fuisset

    Pharao,

    eliamsi

    Grcesum

    supe-

    diviiiis,

    propter,

    Magnum vicloriis, Saloraonem sapienlia et gloria. QuaSERENISSIME ARCHIDUX, neque Piissimos Majores Tuos, neque ReligiosisAlexandrum
    prsecipue

    simam Malrem Tuara, ca


    sed quia videmus
    culi

    de causa

    felices

    diciraus,

    quia

    novimus
    ut

    eos in

    gravissimis periculis hcroica forliludine slelisse inviclos,

    mullisque inclaruisse vicloriis

    eorum pietatem tam


    a

    fortcra

    fuisse

    el

    conslantem,

    nullius

    periVidit

    magniludine

    norraa

    Regiarum ac
    se

    Christianarum
    in

    virtutum
    suas

    rccesseiint.

    Piissima

    Matcr Tua, Magna Maria Teresia, irruenlia


    hoslilia
    :

    diliones

    sex regura foede-

    ralorum

    agmina

    vidit
    sibi

    unicam
    Viennae

    initio

    relictam

    conlra

    tanlam

    hostium mul-

    tiludincm

    vidit

    cxcrcitum
    :

    csse praecedente Palris sui bcllo

    vehementer attritum,
    reliclura esse

    asrariuraqtie
    liuiii
    :

    exhaustum
    dcniquc

    vidit

    ne

    quidera
    periculi
    belli

    tutum

    sibi

    domiciconsilii

    vidil

    omnem
    suarum

    evidentissimi

    magnitudinem.
    esse

    Quid
    :

    hic

    capiat Prudcnlissima Regina? Noverat nervura


    in

    pecuniae

    copiam
    :

    immensam
    illo

    lcinplis

    dilionum

    vira

    esse

    auri

    argenlique
    velociter

    non
    milites

    ignorabat

    ex

    thedicli-

    sauro nuinraos
    tantes id

    cudendos,

    iisque

    colligendos

    monebant

    aliqui,

    dura adco neccssitatc


    sibi

    facile

    excusari posse.
    :

    Quid

    ad hsee Sapiens
    :

    Re^ina?
    sui

    Negat tutum

    videri

    islud consilium

    negat se
    ;

    illo

    uraquam usuram
    oblalis.

    palatii

    argcnlo, auro,

    monilibus se non parsuram

    parsuram donis Deo

    Nimirum Ma:

    gnanima Rcgina vicerat cupidil.atem regnandi, antcquam hostes suos vinceret rcna sua frcqucnler Dco oblulerat anirao maximo, ut de iis pro arbilrio suo disponere* nolebat pielatis periculo dilionum suarum pericula diminuere, ne dicam augere lam
    :

    tenero ferebatur
    laesa

    iu

    Dcura affeclu,

    ut

    sine

    regno contcnta vivere posset,

    non

    posset,

    pielate.

    Tuas

    sensa,
    et

    quam prasclara, quara SERENISSIME ARCHIDUX


    haec
    est
    victoria,

    pia,
    :

    quam

    divina

    haec

    Auguslissimae

    Matris
    :

    dicamus

    audactcr,
    et

    quod

    sentimus

    pra3-

    stanlior

    illuslrior

    qua timorem

    spem omncmque cupidilalem


    intra
    ;

    amore
    tior,

    divino

    superavit,

    pielatis continuit,

    qua ardorem se defendendi hostesque vincendi qua rcgnandi libidinem Dei voluntati perfeclissime

    leges

    subjecit

    inquimus, hic cst

    Magme
    Forlissima

    augusquibus
    qui

    Mariae Tcresiae triumphus


    in

    iis

    omnibus

    vicloriis

    inlegra

    hoslium ipsius agmina

    Bohemia, Bavaria,
    Uerois ad

    Italiaque jaccnt

    sepulta

    dem ignoramus, quas


    Qubium,
    aarum,
    v.clor.as.

    Non

    Anisum,
    ad

    ad

    Ocnum, ad
    de

    Isaram

    ad Moldavam, ad Albim, ad

    ad Da-

    ad Mcenum,
    aliisque

    Rhenura,
    locis

    Padum, ad Tidonem, Novimui qua.n pauci ex


    in

    ad Scullenara 'sive Pa
    hoslibus
    suis
    retulerit

    raultis

    nuraerosis

    variorun.

    Principum

    "MB

    agrainibus

    (tahaque expulsis,

    palriam

    suam

    redierint

    incolumes.

    Quin
    annos

    Reginam Maximam pcrfecisse, quod ante septem hos corum audebat sperare, quod fieri posse nullos
    hbenter,

    Ger .mo agnoscimus


    vix ullus ami

    hostium

    exislimabat.

    iM.a

    Caroh VI

    v.cor.am
    acsi

    Certam

    hi

    de"

    sibi pollicebantur

    eam

    ditiones

    novus Alexander mediocri agmine tolam suscepisset As.am suT jugandam. Quapropter tanla Invict Reginaa bellica d.ciraus facinora/quanta in hiso us raro repenmus quanta nul.ins umquam Reginae auspiciis

    adeo muabaiilur,

    suas defcndendas

    suscipere

    ->.,mamns

    patra.a

    p.etat.s

    novimus
    se

    tropaa
    tanto

    bel.ics
    illis

    8ed

    tanto

    n^.ssnt

    esse

    praec.anora,

    'quan.o
    est

    propna

    ZTte-i
    v ncere e!

    esse

    illustriora,

    quanto difficilis

    sui
    libi aliquid

    subjicere,

    recessimus,

    de Augustissimas Matris gosUsain Malris

    nir 9 ip pietate,

    * n non coafictn ora.oris

    quam urbes aut provincias hoSERENISSIME ARrHiniTX H,m aklhiuua, dum

    2*

    cer
    tis

    lis

    compertum

    testimoniis,
    ct

    ad
    ac

    exemplum exponimus
    rcccnseamus
    Tuis

    Redeamus
    virtulcs,
    si

    igitur ad

    praiclarum
    in

    Hebraeorum

    Ducem,

    nonnullas alias

    quas omnes quoquo

    praeslanlissimis-

    Gcniloribus

    Majoribus

    reperies,

    diligenter

    ad cortim ^esta
    :

    adverlas animum. Moyses,

    cximio populi sui amore excelluit nam populum /Egyptiaca servitute liberarel, duros suorum mores, ac frequentes obmurmuraliones conslanler pertulit, ut cos ad terram promissam perduceret Deum eorum peccatis olTensum Lncredibili amore placaium populo

    Princeps optimus,
    ut

    innumeros labores suscepit.

    reddidit
    lati,

    tanla,

    ut breviter

    dicamus, cura ac solliciludinc

    omnium commodis,
    sed
    el

    ulili-

    felicitalique studuit,

    ut

    non
    tanta
    :

    modo

    boni Ducis partcs

    implcvcrit,
    in

    palris

    et

    malris.

    Jam vero qui suos


    fuit

    complcctebatur
    bello

    benevolentia,
    est,
    :

    aliaa

    quoque natioprius,

    nes miiis

    et

    benignus

    nullam

    aggressus

    nisi

    lacessitus

    aut

    mandante Domino, cujus oblemperandum est imperio nullam iSgyptiis plagam iniulit, nisi Deo jubente. Contra Dux ille benignus mandatum Dei non exspeclabat, ut

    Dominum

    oraret

    pro /Egypliis, quanlumvis tidcm


    si

    falleret

    Pharao,
    gesta

    nec

    umquam

    pro-

    missa exsequeretur. Hisce

    Pharaonis,

    mali

    Principis,

    opponamus; videbimus

    crudelcm Rcgem ne quidcm suorum misericordia moveri potuisse, ut saqua pelentibua Hebraeis annuercl in hos autctn, durissimo saeviisse modo. Peribat ASgylus, plagas accumulante Deo nec tamen Rex durissimus commiseralione populi sui Qectebatur,
    ; :

    aut mitius
    cit,

    Hebraeos tractabat.
    in

    Decem

    plagis

    iisque gravissimis

    nec suis parcero didi-

    nec injustum

    Hebraeos
    furore,
    ut

    deponere

    odium. Vcrum Princcps tcnierarius hos tam


    exercitu
    in

    caeco

    insecutus est
    suis
    sit

    cum

    toto

    mare

    progressus,

    in

    mortcm

    se

    cum
    aliena

    deraum
    ab
    et
    iis

    praecipitaverit.
    viliis,

    Perpende

    nunc,

    SERENlSSrME

    PRINCEPS,

    quam

    quam

    praeclare

    relatas

    Moysis

    virtutcs imitetur

    Amanlissima

    suorum omniura Maler. Norunt omnes, qui suavissiiuam ejus majestatem coram intueri meruerunt, quantam vel solo aspectu et affalu praeferat benignitalem, quam corda inluenlinm in quantam lenitalcm, quanlum proborum omnium amorera mavult amari a bonis, sui amorem rapiat. Oris suavitati animus ct gcsta congruunt
    Tui,

    imo

    maxima, viribus uniuscujusque atlempeatque ita in suis omnibus se amabilera et benignam scmpcr exbibuit rata voluit sibi conciliavit amorem. Quanta vero Magna Maria Teomnibus provinciis subdiiorum
    quara
    tiraeri
    :
    :

    tributa,

    licet

    necessilas

    essct

    resia
    tia,

    in

    exleras geules
    liberalilale,

    atque

    in

    hoslcs ctiam usa


    facta

    sit

    moderatione, quanta benevolenDccetn

    quanla

    loquuntur

    omnibus

    noia.

    Principum

    arma

    in

    uno boc bello conlra se comraota vidit. Ntilli ex illis belluni prior inlulit; nullum ab Bavariam suis occupaarmis nihil sibi profuturis discedentem bello vcxare perrexit
    :

    lara

    arrais sine

    ulla

    commutatione gcneroso ac
    trans
    illuc

    liberali

    animo reddidit

    facullatnn
    ita

    eligendi Imperatorera, pulso

    Rhenum

    hostili

    cxercitu, qui Francofurluni

    undi-

    Electoribus non palcrct via, impcrii Principibus libcque circumsidebat, ut lula ram vendicavit. Hinc iterum factura vidimus, quod umquam futurum negabant Auguslissimae Matris Tu-oe hostes, quoque multis modis impedire frustra conabantur
    :

    Au^uslissiraus cnim Gcnilor Tuus, quo duclore ftigalus erat hostiura exercitus, dignam insignibus doLibus illustrissimis nalalibus et Majorum suorum praeclaris merilis, dignam
    et

    virtutibus

    propriis,

    dignani

    Magna Hegina Conjuge consecutus

    est

    co

    tempore coro-

    Verum ab hoc diverliculo, quaravis non injucundo, ad Moyscm regrediamur, SERENISSIME PRLNCEPS. Vidimus haclenus, quara ille cxcellucnt pietate et amorc hominum dilcctione. Si modo examioare in Deum, benevolaquc ac benigna omniura prwccdentihus etiam velimus alias virlutes, quac personam ipsius ornarunt, qmequc
    nara.

    subservierunt

    videbimus

    fuisse

    justum

    in

    ncgoliis,

    prudcnlera

    in

    consiliis,

    forleni

    in

    in vita COnjugali, arduis suscipiendis ct exsequendis, tcmperantem in victu, eastum et gravem in proraissis, modestum candidum animo, veracem in vcrbis, fidelem in

    moribus, modcratura
    oranibus

    in

    prospcris,
    :

    constantem

    in

    adversis

    videbimufl ornalum

    fuisse

    videbimus alienura quam maxime fuisse ab avaritia, suPrincipem. Has Moysis virperbia, arrogantia, aliisquc viliis, quae sancturn dcdccent Avos autem Proavosque Tuos Moysis tutes facile et clare invenimus in sacris Lilteris
    virtulibus Rcgiis
    :

    in

    bisce egregios

    fuisse

    aemulatores ex hisloriis inlclligiraus


    ila

    Augustissimos vero Gedcscripscrimus, duui

    nilores

    Tuos iisdem virtutibus


    rccensuimus,

    csse
    ut

    ornatos,

    ut

    eoruni
    aclate

    morcs
    ut ut

    Moysis virlutcs
    et
    facla

    ipse,

    speramus,

    maturiore agnoscerc poteria,


    dicta

    abunde docent. Vernm

    Epislolas anguslia

    non

    patitur,

    singula
    viiia

    factis

    elucidcmus;
    giori

    qucraadmodum

    illa

    cadem

    brevitas

    non permittit,

    Pharaoms

    lon-

    oralione exponamus.

    injustitiam dicimus,

    tiam,

    impudiciliam, asluliam,
    avaritiam,

    perfidiam,

    imprudenliara, tcnieritalcm, intemperanimpolenliam animi et inconstanlcvilatcm,


    aliaquc plura.

    tiam,

    supcrbiam,
    tot

    arroganliam,

    Numquid

    non

    exhorresns,

    OPTIME PRINCEPS, ad
    perniciosa,

    monslra vitiorum?
    palatiis

    nec

    minus

    Principum

    Sane monstra illa quam privalorum domibus

    sunt telra,

    hornda.
    solita.

    insidiari

    Attamen

    est,

    nomcn suum communicavit


    salis sunt cerla. In

    sed

    non

    ream post
    est in Asia.

    fidei

    praedicationem

    consecutus

    omnia

    Galliam

    cl

    vicinam

    Germaniam. progredior, ubioccurrit Marcelius


    episcopus, a

    quibusdam ctiam martyr

    dictus,

    EX STATU SECULARI.
    Hic stalus varios
    suggerit
    in variis

    quem
    Ar alor

    sibi

    aitribuunl Tungrenses et Trevtren-

    mundi partibus

    Salvinus et ses. Episcopi Virdunenses Maurus,


    fere (antum noti sunl ex
    illustrala.

    Marlyrum manipulos. Rufmum cum


    et ali-

    gloria pos-

    sexdecim Sociis nominalim expressis


    quot anonymis Ancyrae
    in

    thuma, quse diligenter

    DeFredatdo

    Galatia altribuunt

    aut Frodoaido, Mimalcnsi aut polius Gabali-

    Martyrologia. Haecitem Theodorum cumtribus


    Sociis

    tano in
    ccrta.

    Occilania episcopo, pauca etiam sunt

    sine

    loco

    annuntiant.
    ,

    Similes

    fere

    quemadmodum
    anlislite,

    et

    de Aniano Vcson-

    turmas attribuunt Capuae


    jEgypli
    ,

    et

    Alexandriae

    tioncnsi

    de Gondulpko Metensi,*et

    Censurinus

    praefectus

    sub

    Gallo
    in

    de Taurino Ausciensiin Novempopulania. De


    singulis

    impcratorc caplus est Roma3, sed Osliam


    vinculis missus, ibidem

    lamcn brevilcr acttnn.

    Pi-ura fuerunt

    cum

    aliis

    viginli et

    colligenda de S. Chagnoaldo Laudunensi cpi-

    uno coronatus

    est.

    Unus ex

    his

    Romano
    :

    scopo; licet nec hujus Vita ullibi scripta reperiatur. Genebaudi

    Martyrologio adscriplus est Herculanus

    ombonae

    vero aut Genebaldi, allerius


    brevia,
    Vitae S.

    nes tamen

    in Fastis inventi,

    sed quidam ad
    satis

    episcopi

    Landunensis Acta

    alios dies relati.

    Acta dala, qnao

    Itcmigii inserta,

    memorabile suggerunt

    hu-

    nolae sunt, varios dc

    his Marlyribus

    crrores
    Marcelli

    manao fragilitalis divinasque miscricordiae ac


    sinccrac
    peenitcntiae

    corrigcre polerunt.

    Acla

    quoque

    documentum. Ansarici

    Cabilonensis

    in

    Burgundia

    martyris
    voluit

    lam
    Til-

    demum

    Sucssioncnsis episcopi Acta quidcm

    mcndosa non
    lemonlius
    infestus.
    ,

    videntur,

    quam
    Romuli

    dala, sed de mcndis,

    quibus ea conspersa

    Aclis

    martyrum

    saepe
    in

    nimis
    Graccia
    et

    sunt, lectores prfflmoniti.

    Acta
    ac

    Graeca
    ,

    passi

    Eudoxii

    Zenonis,

    Macarii

    EX STATU MONASTICO.
    Septem lantum monastici Ordinis Sanctos
    invenio rcecnsendos, scd duos cx
    teris illustres.
    iis

    1104 Militum, qui diu post coronati sunt


    Melitinae
    in

    Armenia minori

    Melaphrasunt

    stem habenl auctorcm,


    interprclalione

    dalaque

    cum

    prae ce-

    jam

    edita
    alios,

    apud Lipomasolo
    fere

    Primum

    rccenseo S. Bertinum

    num.
    ne
    et

    Hisce
    cultu

    proeter

    nomi-

    abbalem, qui abbatiac Sithiensi hodieque celeberrimse,


    poli

    nolos,

    acccdunt duo
    et

    fratres,
    in

    quam cum
    ,

    sociis suis

    Audomaropraefuit,

    principes

    Russi,

    Bomanus

    David

    ba-

    conslruxcrat

    diutissime
    in

    ac

    ptismo

    dicli,
    ,

    alias

    Borisus et Hlibus a suis


    fuisse
    ,

    disciplinam monasticam

    Artesia ac Flandria

    nominati

    quos vere Catholicos


    seculis
    a

    et
    ,

    propagavit.

    Alter est Magnvs, primus abbas


    abbatise

    ab

    aliquot

    Calholicis

    cultos

    celeberrimffl itidem

    Faucencis
    in

    in

    oslendimus.

    Suevia,

    quem

    miraculoruin gloria

    multis
    fecit.

    Germanise
    Ulriusque
    licet

    provinciis

    illuslrissimum

    EX FEMINEO SEXU.
    Prima
    Hermione
    S.
    in

    Acta

    data
    in
    iis

    sunt

    ac

    illustrata,

    non pauca

    fuerint corrigenda.

    hac

    classe

    nominanda videtur
    ,

    Eleatherius abbas Spolelinus, qui diutius fuit


    cultus,

    Ephesi sepulta
    apostoli
    ,

    quia

    filia

    fuit

    quara

    aliqui

    neolerici

    voluerunt,

    Philippi

    aut,_ ul

    alii

    volunt

    prmconem virlutum suarum


    habuitS. Gregorium
    Ai pauca lantum de
    lilteris

    ac miraculorum
    cui convix.il.
    f.:ere

    diaconi,

    qui

    etiam Apostolus

    subinde
    illa

    vo-

    Magnum,

    calur

    Graecis.

    De

    ambigua
    est
    in

    contro-

    Viro Uloegregio Pauciora


    nota

    versia sic disputatum

    ulramquepar-

    eonsignala.

    lem,
    sunl de
    at

    ut

    neutram sententiam improbemus

    Fausto abbate Syracusano. Nec mullo plura

    illam

    credamus
    diacono

    probabiliorem

    quae
    fi-

    babemusde

    A/6er*o Pontidensi prope


    si

    Philippo

    Bergoliam.

    Hermionem
    fuit

    attribuit
    S.

    mum
    fuil

    abbate,

    certa

    separentur a dubiis.
    in

    Huic conlemporanea
    culta,

    Candida
    apostolo

    Jordanus Ordinis Pulsanensis


    generalis;

    Neapoli
    Apulia abbas
    ejua
    a

    quas

    S.

    Petro

    nec

    tamen multa de
    posteris.

    conversa creditur.
    priore
    ibi

    Altera quoque Candida,

    gestis
    classe

    innotuerunl

    Unicus

    distincta,

    iu

    bac
    nior
    est

    Neapoli colitur,
    Pluribus
    ,

    ac juinvoluta
    tuiyiet

    martyr

    esl

    Benincasa Rapaccioli, Ordi-

    vocatur.

    tricis

    njsServorura B.
    lissimis

    M V

    Grata
    alii

    qui nalalibus nobi-

    Rergomcnsis
    viduam

    quam

    alii

    mundo datusin

    nn,
    llalia,

    martyriUau-

    vocarunt;

    quamque

    virginem

    virgineni
    lunt

    et

    viduam

    fuisse

    quidam vo,

    tralis,

    quam

    gestis in vita.

    Supcrsunt comme-

    ueolerici.

    Existimamus Pinamontem

    rnoranda? duee virgines, miraculorum gloria


    pra? celeris illustrcs,
    sis,

    qui
    sta

    Sanclae

    Vitam seculo

    xm

    scripsit,

    ge-

    nimirum Rosa Vilerbien


    Rosa lerlium

    quarnm
    ,

    mulierum
    in

    quse Grata ambae

    ac Rosalia
    S.

    Panormitana.

    vocantur
    factum,

    unam

    confudisse;

    indeque
    referre-

    Ordinem
    puellari

    Francisci professa est,


    tantis

    atque

    ia

    ut

    Grata ad

    seculum

    iv

    astate

    virtutibus

    gratiisque

    tur, licet videatur seculo vni et ix floruisse.

    splenduit, ut vel annosas anus lcnella Virgo

    MUistrissimis nalalibus
    at

    oria cst Ida vidua;

    longissime superaverit, miraculis


    post

    in

    vita ac

    virtutum splemiorc
    ,

    longc

    evasit

    illus-

    morlem celeberrima

    pnesertim mira

    trior

    apud

    Westphalos

    pra?cipue

    culla.

    incorrnpti corporis intcgntatc. Rosalia vero,


    licet

    Vitam ejus ab Ulfingo monacho scriplam de

    nobilissimis orta nalalibus, lalebras quse-

    moro

    elucidamus. Non
    comitis

    minus

    illuslris

    cst
    :

    sivit, ct

    vitam duxitquam maximcsolitariam;


    ut

    Inngardis virgo,

    Zutphaniro

    filia

    indeque factum,
    rini

    de geslis ipsius plura fucglo-

    sed hujus Vita

    minus

    exacle

    scripta.

    De

    disputanda

    quam enarranda. Verum

    Munessa aut Monessa virgine Hiberna, et de


    Rhaide vcl Ihraidc virgine et martyre iEgyptia

    ria ipsius

    poslhuma ex innumeris miraculis,

    culluque per oumcs ferc orbis partes brcvi

    paucis egimus. Bega abbatissa, quac varia

    propagato, lanlam prbuit inalcriam, ut Acla


    S. Rosatia separato cliam

    Britanniae monasteria incoluit, paulo uberio-

    volnminc

    in

    quarlo

    rem scribendi

    pra?buit materiam.

    Limbania
    S.

    cdcnda censuerimus.

    Prfeter hos Sanctos,

    de

    virgo,quaeGcnuae vixitin monastcrio

    Tho-

    quibus praecipuein tomoagitur, paucos parum


    nolos dabunt indices ordioarii,

    mae, olim Bencdictini ordinis, nunc Augustiniani, notior est miraculis post

    morlem pa-

    FACULTAS

    R. P.

    PROVINCIALIS

    SOCIETATIS JESU FLANDRO-BELGICjE


    ET SUMMA rRLVILECUI C.ES.VREI

    c um
    Rcgum
    Jesu,
    et

    Ediciis
    et

    Philippi

    II

    Ilispaniarum

    Regis,

    deinde

    Serenissimorum Archiducum Al-

    berli
    ,

    Isabcllse,

    Belgii

    confirmatis 2

    Principum, rursumque Philippi III, ac novissime Caroli II Deccmbris 1692, ct. \\) Julii 1694, Provincialibus Socrelatis
    pro lempore futuris,
    potcstas facta
    sit

    per Flandrobelgicam
    qui,

    cligencli

    lypographos

    bibliopolas,
    et

    ad aliorum quorumcumquo exclusionem,


    possint
    libros
    ct

    soli

    imprimere ac rcim-

    primere,

    venderc

    Opcra

    quaelibet,

    rite

    approbata, curantibusque

    ejusdem Societalis Palribus cdita aut porro edenda, sub consuelo suse Majcstatis Privilcgio, non alilcr impetrando, quam in scriptis obtenta ct pneexhibita licentia pnedicli
    Provincialis; idque sub gravibus pcenis, in
    stalutis,

    contravenlorcs aut alilcr impressa imporlantes

    ut

    latius

    in ipsis

    patentibus

    litteris

    apparet

    cum etiam

    sua Caesarea Majcslas idcm

    valere volucrit in ditionibus, S. R. Impcrio subjcclis;

    Ego

    infrascriptus Socielalis Jcsu pcr Flandrobelgicam Prxpositus Provincialrs, polestato ad


    facta

    hoc mihi

    ab Adm. R. P. N. Praeposito Generali Francisco Rcl/, conccdo Bcrnardo A/-

    berto vander Plassche facultatem sic

    imprimcndi,

    ct

    per se aliosque vendendi infrascriptum

    Opus, ex more nostrae Societatis (quod hisce

    attestor)

    recognitum

    ct

    approbatum; videlicet,

    Tomum secundum

    Joannem Sliltingum, Joanncm Limpcnum, Joanncm Vcklium P M el Constantinum Suyskcnum, Socielalis nostra? presbyteros Theologos. In quorum Gdcm hascc, manu propria subscriptas, consuetoque noslri officii sigillo munilas, dedi Antverpiae xxn Martii mdccxlviu.
    de Actis Sanclorum Septembris,
    collectis et illustratis per
    ,

    PETRUS DOLMANS.

    c*<^c* <x *

    SUMMA

    SUMMA

    PRIVILEGII REGII
    ne quis, praeler volunta-

    parte vel in totum,Tomos eorumet Successorum, ullo modo imprimat vel recudi faciat, ex edendos; aut alibi excusos excudendosve indem, dc argumenlo illo vel jam editos vel porro gravibus poenis vehat, venalcsve habeat qui secus faxit, confiscatione exemplarium, et aliis
    :

    aesareae et Regiae Catholicae Majestatis diplomate saDcitum est,

    tem Joannis

    Stiltingi e Societale Jesu,

    ejusve ad illustranda Sanctorum Acta Adjutorum

    mulctabitur; ut latius patet ex

    litteris,

    Bruxellae dalis die v Octobris anno mdccxxxv.

    Signat

    P.

    VANCUTSHEM.

    Et cgo Joannes Slillingus Societatis Jesu, permilto Bernardo Alberto van der Plassche, ut Tomum secundum de Actis Sanctorum Septembris, meo permissu apud ipsum impressum
    publicet.

    Datum Antverpiac

    Octobris mdccxlviii.

    APPROBATIO ORDINARII

    rbi Lilerario

    notum

    cst,

    quot Lucubralionibus,

    quam

    erudite ac diligenter ab

    Anno 43

    (Jpraetcrili s;eculi

    usque ad haec tempora RR. PP. Hagiographi Anlverpienses Societatis Jesu


    utilitatis

    Acta Sanctorum illustrare pergant. Quantum vero cx hisce


    rit,

    Orbi Christiano obvene-

    Dominus noster Benedictus Papa XIV in lilteris ad hodiernos Hagiographos benigne transmissis. UliusOperis tomurn quadragesimum, secundum vero mensis Scptcmbris, una cum Dissertatione de Conversione et Fide Russorum de verbo ad verbum pcrlegi atteutius, et ceteris non minus studiose elucubratum reperi, ac
    ullro declarare dignatus est Sanctissimus

    proinde prelo dignissimum Censeo. Datum Antverpiae

    iv

    Maii mdccxlvui.

    G. A.

    J.

    DE BEZERRA
    Antverp.
    Presbyt. Can.

    ecclesiae cathed.

    Grad., Sede vacantc Vicarius generalis,


    Scholast.
    ,

    ejusdem
    ,

    dicecesis

    Officialis

    Judex
    lis,

    Synodalis

    Decanus Christianita-

    Librorum Censor.

    PROTESTATIO AUCTORUM

    Quod

    idenlidem proteslati

    suflt

    decessorcs nostri, in hoc de Actis Sanctorum Opere se sersit historiae,

    >Cvatas velleUrbani Papae


    mentariis aliud pondus tribui,

    VIII Constitutiooes;

    quam

    ante hunc sccundum

    Tomum

    suis, aliorumve huc relatis Comab hominibus errori obnoxiis scriptae idem
    :

    neque

    Scptembris denuo protestamur.

    DISSERTATIO

    DISSERTATIO
    DE CONVERSIONE ET FIDE RUSSORUM
    PRyEFATIO
    Occasio, causa, methodus et
    Varietassen-

    finis

    hujus Dissertationis.

    j.s.

    -\uemadmodum varia
    tia

    fuit

    scriptorum senten-

    suasque hisce non raro conjecturas addidil. At


    dif/icuttates, qiuv

    fiteet

    ZJe

    Caihoiicaiius-

    de unitate et fi de Cathoticapatriarcharum 9 I "]f Constantinopolitanw ecclesur, qui interPho-

    aliunde se offerunt, dissimula,

    sorum

    tium

    et

    MichoMem Cendarium

    schismaticos

    sub finem seculi ix, seculo x et xi usque ad annum 1043 sederunt medii ; ita diverse admodum eruditi censucrunt de fide obedientiaque Catholica Russorum qui Christianam retigionem eo tcmpore amplexi sunt, seque ecclesiw Constantinopolitanee subjecemnt. Etenim nonnulli crediB derunt, Russos a schismaticis fuissead Christiana sacra traductos, et ab initio conversionis suee schismaticos fuisse non Gatholicos. AUi, curn viderent illorumsententiam esse erroriobnoxiam, nimis in partem oppositam declinarunt, votueruntque Russos omnes facere Catholicos usque ad ultima fere secula. Inter hosce numerandus est Papebrochius noster, qui in prxfatione ad Ephemeridas Grccco-Moscas datas ante tomum i Maii, multa quidem recte disputavit sed magis generaliter, quam vellem, omnes illos, quos Russi pro Sanctis habent, suspicione schismatis liberare voluit. Cautius et timidius ea de causa processit Sotterius, quando usque ad diem xv Julii, quo Vladimirus dux Russoyntmab iis co
    ,
    ,

    magis quam discussas aut subtatas perspicio. 3 Hac de causa cum Acta sanctorum Borisi et Hlibi principum Ruthenorum huic tomo inserenda essent ad diem v Semptembns, conversionem et fidem Ruthenorum iterum discutiendam censui cumque dicenda ad alios quoque RussitV Sanctos utcumque spectent, Dissertationem hanc toti potius tomo quarn modicis Actis pr,rfigcndan/judicari. ftauue primo expcwfaat, quo tempore Rutheni fuerint conversi, simulque dabo, quiv de prim ipe Vladimiro, pr vcipito conversionis adjutorc, apud scriptores leguntur. Secundo examinabo, an patriarcfuv Constantinopo* titani fuerint Catholici circa tempus conversionis Russorum. Tertio demumper singula secula inquiram quantum concedet monumentorum penuria, an metropolitse Ruthenorum cum Romana Ecclesia fuerint uniti. Totaautcm Disser* tatio in hitnc dirigitur fincm, ut ex ea utcumque colligipossit, qxtinam ex iis quos Russi pro
    tas
    ; t ,

    occtuionem

    ;"'
    $cr 'P t0
    .

    >

    7"

    fllrt| f

    me}nu
    />*.

    jmiicari
    *"

    jj

    Sanctis habcnt, certo fuerint Catholici, <jai contrade schismate suspecti aut certo schismatici

    videantur.

    Opus nostrum erat productum nihil enim certi de orthodoxa Russorum fiie statuerevotens, Vtadimirum in Prsetermissis solum me^noravit,
    titur,
    :

    1.

    Russorum
    fructu.

    conversio variis temet coepta

    donec certiora afferrentur documenta, quibus de unitate Catholica Russorum ac de legitimo Vtadimiricultu, omne dcponi posset dubium. Eodem

    poribus tentata
    to

    sinemul-

    modo

    processit

    ad xxiv

    Julii, ubi cultos eo die

    Russis Vladimiri filios, Borisum et Hibum, ad v C Septembris rejecit, ut interim certius aliquid innotesceret.
    et

    Posteriores Ruthcni fidcm apitd proavos suos aS. Andrea Apostolo preedicatam voluerunt,

    \c

    authmiho

    opuscuium
    mipcr

    iteiis

    edilum,

    anno 1731- Opusculum Roimpressitm et summo Pontifici Clementi XII dedicatum, quo lux saltem aiiqua in hisce tenebris afjulget. Auctor Opusculi est Ignatius Kulczynski Ruthenus monachusque et procurator generalis 0)-dinis S. Basilii ac in Urbe rector SS. Sergii et Bacchi ad Mordes. Tilittus lucubrationi datits est talis Specimen eccle.siae Ruthenicse, ab orig-mc susccpt;e hMei ad nostra usque tempora in suis capitibus seu primatibua Russige cum S. Sede apostolica Romana semper unitje. Tam mutta hic Utalus jrromittit, ut omnis sublata esset difficitltas, si aactor pr&stare po'<qua-idum iitulus insiauaf tuisset tantuni rum quanto diligentius ac sxpius tibellum istu/m pervolvi tanto minus reperire potui , probari perpetuam successionem metropotitarwu Russise Cathoticorum, seu unitorum cum Ecctesia Romana, prsesertim ubi atia monumenta cum assertis in isto Opusculo conferre coepi. Arripuit scriptor Uleavide, quidquid apud Papebrochium
    2 Prodiit revera
    ,

    m #>

    ipsorum traditionem afflr- ''""" ''''""' mat laudatits Kulczynski m prmfatxom sut Opus- l)ni citii ubi hsec ex Synaxario Ruthenico ad \\\ No- ,., s. Navigatit in dnamimpn vembris de S. Andrea adducit o6 'WaMr*Scvthiam, ac tandem divina providentia perve- 5

    Hanc

    esse vetustam

    Iliir

    .\,<

    niena in Biussiam, accessit montes Kiovienses, dixitque suis sociis: Videlisnc hos mont.es? Credite mihi magnam gratiam Dei iilos illustratu-

    pam
    ras;

    multasque ecolesias his

    in

    partibus futu-

    illuminabitur enim saoro baptismate totum BBCendit alliiitiirnonun ilominium. Ills dictis
    ,

    tiorem prai
    <l<-in

    reliquia

    montem

    bcncdi\itque

    ei-

    et

    crucem

    plantavit,

    prasdioens

    Qtli

    Etus-

    stolico

    sonveraionem seouturam oompletam ab ab aposuo throno quem in urbe Bvzantina


    ,

    1'lurade itineribus S. Andreiv per Russiamex eorumdem opinione dat Eerbersteinius in Commentariis rerum Moscoviticarum pag. 19. Verum, ticct satzs sit credibite et profundaverat.

    babite S.
    itl

    Andream

    in Scythia prwdicasse,
    i

    cum
    piu-

    cfiaat nsscrai Hitscbius tib.

    cap.Vt

    cnm

    atiosque scriptores invenit

    argumentorum

    et

    con-

    jecturarum ad schisma a Russis amoliendum,


    Septembris Tomus
    II.

    ribus aliis, non ideo certum est, eum liassis seu Roxolanis, ut tunc vocabantur, Euangelium <juoque annuntiasse muttm enim gcntes Scythiam
    i

    iucofchtnu',

    DISStRTATIO DE CONVERSIONE.
    II

    KTttRE

    J.S.

    conversione Roxolanorum dicitur de accesguidquam innotuit. Quod vero Kiovienses, de plantata tou su Apostoli ad montcs Ruthenorum dem cruce, deque prwdicta integra
    incolebant, neo

    de

    antea sequebantur
    ioco

    nostram fidem susceperunt

    clieutum humane nobiscum subditorum adversus nos dese habentes pro illa sua priore
    et

    pnedatioDe

    Episcopum

    enira et pastorera

    re-

    prorsus conversioneper episcopum Byzantinum, destitutum est commentitium, omnique


    videtur

    JEque commentitium statuerit Byest, quod S. Andreas sedem suam Apostolorum temporibus zantii, cum nutlus ibi Histona episcopus, ut probatumest in
    auctoritate antiquorum.
    sederit

    magno studio ceperunt, et Christianorura sacra Pagius hoc factum peret dilig-entia venerantur. num. 9 peram illigat anno 861, ibique rectius idololatmam reobservat, Russos illos deinde ad
    diisse. Verisimile
    est,

    gentis conversionem nec


    fuisse,

    tam sinceram nec tam generalem

    quam

    itrc

    Ruiiorwm
    ed

    cpiscopus,

    chronologica patriarcharum Constantinopohtanorum ante tomum i Augusti. 722 et 5 Baronius. tom. 7 Annalium pag. Sede Apostolica re723, agens de Rulhenis a

    merita ecdesias significare videntur verba Photii,


    extollentis Constantinopolitanee vana jactantia conversio, dum hsecscrtimovix inchoata erat

    lihoti civitati*

    in Cilicia
    scripsil

    Matthia de Micbovia observat, coli a wb- ceptis, ex prtecipuo honore S. Thadxumet S. BarAntw- Russis
    iholoni.ruut nposiolos,
    iis

    Photius, ut infra videbimus. Joannes Moraviee Georgius Stredowshtj in Historia sacra conversionem attrilib. 2 cap. 9 hanc Russorum
    bebat

    clicno concilio.

    quod

    'ii--n.nl,

    se

    fidemad
    traditio-

    accepisse.

    Huic aidem Ruthenorum

    rani pondus addere conatus est Baronius tali reperitur interfuisse generali Etenim
    tiocinio-.

    SS. Cyrillo et Methodio qui Bulgaros , Chazaros, Moravos, ad fidem quoque convermultum terunt asseritque Sanctos illos hodieque quee est Russiee NicoliindioecesiPreemistiensi,
    buit
    ,

    concilio

    Antiochcno
    episcopus

    sub

    Antipater
    J i
    .

    Ruossos,
    ,

    EhoSSI translationc Latina

    imperatore Joviauo seu Ruos vel quo sane nomine (

    gree.

    Si satis certa esset relatio de conversione J^gJJJ^ Russorum, quam ex codice Ms. Colbertino edi- ^/YmEo7

    demona Gnscis dictos esse Ruthenos, nuper episcopus cum reliquis stratum estj idemque Bubscriptus Iegitur in synodali epistola , data ad extat quse eumdem 3ovianum imperatorem
    ,

    dit

    Anselmus Bandurus in Animadversionibus

    dlHm

    apud Socratem. Ilabetur laudata epistola apud Socratem lib. 3 cap. 25, et nomen loci, ex quo

    ad librum Constantini Porphyrogeniti de Administrando imperio pag. 112 et seqq.; conversio hxc Russorum probabiliter attribui posset SS. Cyrillo et Methodio, aut certe alterutri ex hinarsce. Nam scriptor ille anonymus, postquam
    raverat a magno duce Russorum legatos Constantinopolim fuisse missos, qui flagitarent, ut episcopus mitteretur in Russiam ad praedicandam Tunc porro ita pergit ibi fidera Catholicam Macedo Romanorum sceptra moderaBasilius hujusbatur, qui, exceptis cum gaudio magno
    , :

    BaroniusAntipatrumRussorumfuisseepiscopum credidit, Orsece exprimitur p&aov, Latine Rhosi. Cum autem voa> p&eov sit in genitivo casu et in numero singulari, nequit intelligi de gente Russorum, sed exponenda est de civitate, cujus episcopus erat Antipater. Porro Rhosus, civitas eodem tempore episcopalis in Citicia, nota estin Qeographia sacra apud Carolum a S. Paido, qui Rossum vocat pag. 290, urbemque hanc in
    tabula patriarchatus Antiocheni locat in Cilicia secunda ad mare. Varios episcopos Rhosi vel
    Rhossi recenset ibidem Holstenius in annotatis. eiusdem civitatis antistites invenit Michael
    le

    modi
    tute

    legatis,

    clarum

    episcopum eo misit pietate et vircum .comitibus duobns Cyrillo et


    ipsi

    Athanasio, qui et
    dentia
    Scripturte
    notitia

    virtute,
    :

    eruditione et prudivinse

    ornatissimi erant
    repleti

    neque solum
    ,

    sed

    etiam

    nioribus litteris probe exercitati, ut pta testificantur. Eo profecti illi


    ,

    humaeorum scriin

    omnes

    edo-

    Quien in Oriente Christiano tom. 2 col. 907, ubi hunc ipsum kntipatrum primum ponit, For-

    cuerunt et baptizarunt rudimentis instituerunt.

    et

    Christianse

    pietatis

    Cum autem gentem eam


    ;

    tejamalii fueruni Rhosi antistites ante Aniipatrumi nameliam S. Ilieronymus de Scriptoribus ecclesiasticis cap. m meminit de RhosensiCiois3 \esia in hseresimlapsa. Itaque totaobservatio Baronii funditus corruit nec aliunde probari potest, ullam apud Russos vel Roxolanos tempore Apostolorum, aut eliam octo primis Ecclesiw seculis, erectam fuisse ecctesiam. Si vero nonnulli in Russia ab Apostotis fuere <-onrc,-siilli poslea ad idololatriam reversi sunt, aut certe
    !

    omnino barbaram

    et

    rudem cernerent

    ac nullo

    raodo possent doctissimi viri viginti quatuor Graeoorum litteras ipsos edocere ; ne rursus a pia reli-

    gione deflecterent,

    trig-inta

    quinque

    litteras

    abs se

    ;p

    inventas et exaratasiisdera tradiderunt. Posteriora


    S. Cyriltum, qui titteras Slavonigentibus a se conversis tradidit, ut probatum est tom. 2 Martii pag. 17 in Commentarioprsevio ad Acta SS. Cyrilli et Methodii. Atta-

    hxc designant
    cas invenit,
    et

    men

    eorum
    Rtusoruffi
    rtnirctsio
    ftc-

    posteri.

    Cyrillus nonpotuit esse episcopus itle, qui ad Russos dicitur missus, ut ex conversionis epocha
    patebit. 8 Quapropter si tota itla historia certa esset, existimarem S. Cyrillum in Russiapreedicasse, et viampr<vparasse isti episcopo, quem Basilius Maut tocpta illa

    cufo
    noii

    ix

    (on(a(a

    tint /Vu

    8 (Jit.r narrantur a Grsecis scriptoribus de conversione Russorum seculo i\, firmioribus nituntur fundamentis neque tamenplena aut sta~
    i

    convers

    C(Uj

    bilis fuit

    ea gentis oonversio. Pholius in epistola

    non
    i

    salis

    accu
    :

    ntr rt:lata

    ad patriarchas Orientales data contra Latinos, apud Baronium tom. 10 pag. 253 conversionem illam magnifioe prwdicat ita scribens: Non enim sola gens ista Bulgarorum) a priore sua impietate ad Christi iidrm rouvcrsa est verum etiam, quod apud multos srepenumero est dicti,
    |

    cedo in Russiam misisse dicitur. Verum ignoramus, quam antiquum sit istud scriptum, et fatetur

    lam
    le

    dedit,

    Bandurus codicem, ex quo historiam ilscriptum esse recenti manu. Michael


    i

    Quien in Oriente Christiano tom.

    col.

    1257

    tatum omnes

    gens

    illa
    ,

    qu;u

    crudelitate ac
    ,

    ctedibus

    Ruteni dicuntur quique infinitos populos sibi subjecerunt et propterea nmluun elati adverBUS Elomanum iuiperium manus rojeoerunt: nihilominus etiam isti puram et
    auperat
    qui
    ,

    immaculatam
    sita

    Christianorum

    religionem,

    depo-

    sua

    illa

    ethnica et impia supertitione,

    quam

    anonymumillius scripti auctoremper Russos designare Chazaros, omniaque de Chazarorum conversione esse intelligenda, quia constat S. Cyrillum Chazaris prsedicasse eorumque multos convertisse. Verum non video, cur omnia illa de Chazaris inteltigere oporteat, cum ex Pho tio et Constantino Porphyrogenito certum fiat, Russis circa idem tempus non sine fructu aliquo
    existimat,

    preedicatum

    ET FIDE EUSSORUM. A prsedicatum


    credere,
    fuisse

    III

    Euangelium. Malim igitur

    dine in stuporem acti, omni

    sublata ljjesitatione

    idckmi
    l

    illum miscuisse multa, quse diversis temporibus facta sunt, el fortasse etiam aliqua, qu/c in Chazarorum conversione contigerunt, ad Russos transtulisse. Certe quod priloco narrat de legatis Romam et Constantinopolim missis a Russormn principe Dlugossus in Historia Polonica ad annum 987 refert de Vladimiro, qui integro seculo serius conversus est. Quod de inventis litteris Slavonicis subditur, congruit, S. Cyrillo, qui iis litteris alias gentes erudiit, et forte etiam Russos. Miraculum vero iUmsi in igne Euangelii, quos Russos ait conversos, temporibus Basilii Macedonis seu huic conversioni congruit, ut confirmatur exaliis

    anonymum

    bnptismo intingi cceperunt. Hactenus Constantinus imperator idem referunt Zonaras, Curopalates
    : f

    mo

    Cedrenus et atii. 11 Pagius alteram Russorum conversionem in- Pagiu gemi. nectit anno 861, alteram anno %1^,-bisque eo- namrlilti dem secido ix Russos conversos credit, conatur- mant fuiue trruto n flttlque evincere diversos fuisse Russos, quo anno iorum con861 ad Christiana sacra adductos scribit, a wrtfowm Russis illis, quos quindecim annis serius Christo

    nomen
    y

    dedisse existimat.

    Verum

    dubitarv

    possim quin unica sit conversio, quam geminavit Pagius ob qualemcumque scriptorum in ea refvrcndn varietatem. Nimis sane asseveranter

    ad annum 861 num.


    Eussi...

    scriptoribus
    illwtre Va-

    culum.

    Macedone num.
    habet
    :

    Constantinus Porphyrogenitus in Basitio 96 de Russorum conversione sic


    Prreterea g-enti
    ullive

    Russorum

    nescienti

    man-

    sensu ac pietate remotissimae, auri argentique ac serimrum vestium nffluenti largitione in fcedus percum ea induciis, ac pace firtractse, initisque
    sucscere,

    cedere, atque

    a Dei

    7 ait laudatus scriptor hoc anno Christianam fidcra amplexati sunt; cum nullum afferat argumentum, quod id recte probetur. Primum adducit verba Constantini Porphyrogeniti Continuatoris lih. num, 33, quse subjungo Exinde faotum, ut
    :
    \,

    Rossi Soytica
    ira

    illa

    g-ens

    immitis ao fera
    hi

    Elomanoa
    Dei

    affros vastaret...

    Verum

    quidem abunde

    exsaturati, Photio, qui

    mata, divini quoque baptisniatis participes fieri B persuasit; ac arehiepiscopum ab Ignatio patriarcha ordinatum ut susciperent, effeeit. Is, ad dictae g-entis provinciam cum venisset, c\ tali eventu illustrique facinore
    ciles
    illius

    nacula scdebat, Dcnra pitium reddente doraum


    ,

    ad eeelesia? g-uberexorante, urbiquc prorediere


    :

    postj

    sibi

    animos
    ,

    fa-

    reddidit.

    Gentis
    coetu
    ,

    enim

    princeps
    et
    falsse

    subditse
    suia

    plebis

    coacto

    cum
    ;

    senatoribus

    ac

    proceribus

    prsesidebat

    qui

    Kelig^ioni,

    ob loniram consuetudinem proclivius reliquis adhasrebant. Deque sua ac Christianorura fide deliberantibus
    profiteretur,
    ,

    in

    conventum
    docturus

    vocatur
    esset,

    qui

    ad
    ipse
    sci-

    eos recens episcopus venerat; ac,

    quamam
    ex
    illo

    eosque

    Eo sacrum divini Euaugelii librum protendente, ac qusedam Salvatoris nostri miDeique in vcteri Testamento prodigia racula
    scitabantur.
    ,

    neo multo divinum efflagitantes baptismum impetravere. Cursim htecauctor illeperstringif, ut conversio fusius suo loco referatur, sicut revera factum est a Constantino, cujus verba dedi nunu ;>. Verum /'<//<,,,,,<ter festinat Pagius, qui uno anno Omnia acta existimat, vidclicet Constantinqpolima Rus sis quasi iudag-ine cinvtam, ipsos post eccpeditionem reversos in Russiam, legatum ab iisdem Constantinopolim missum, ac demum baptisma susceptum. Neque h.vc modo vutt uno anno contigisse, sed eodem etiam anno, quo in concilia
    leg-atis

    iu

    urbem

    missis,

    bulo

    damnatus

    est S. Ignatius,

    viqitv jxttrinr-

    Nisi nos exponente, statim Plussi subdiderunt etiam ejusmodi aliquid, viderimus, ac potissimum quale in trium puerorum camino accidisse dicis, nullam prorsus tibi fidem habebimus, nec tuis verbis animum auresque nostras ultra accommo:

    cha substitutus Photius, quod factum estcirca Pentecosten. Tota tanUc festinationis ratio est, quod auctorhivc scribat, iis narratis, quffl hoc anno
    adversus Iffnatium a Photianis gesta.
    12 Verum neque heec ratio sufflcit <nl ostenratia denduni Rassos tfodem plfntv nnno bcUum gessisni&ui illigm secontra Gra&cos in vicinia urbis Constantinopo- (tnito Siil litaniBj neque emncitbellum istud eodemanno finitum essv, quo erat invhuatn.n. At fuvrit illo anno bellum Russicum, quod utcumgue ea AV- p multo minus cvtit in Vita S. Ignntii nsteui.tit.ur
    .'..(..
    -.
    .

    dabimus.
    guorf accidissc

    ea occasionc
    dicilur.

    10 Pra;sul vero de illius promissionis veritatc Si uuid pelieritis in uomine qui ait fretus in me, opcra, et, Qui credit meo, accipietis
    , ,
    :

    faciet, et majora liis faille nimirum, cum non ostentationis cauciet sa, sed ad salutem animarum, hfflC, qu# fiunt, Etsi non iicet Domisunt futura, ait, ad eos num Deum tentare; si tamen ex animo statuistis ad Deum accedere, quod Ubuerit, hoc et petite; omninoque Deus prsestabit propter fidem vestram, etsi nos despicabiles et minimi sumus.

    quse

    eg*o

    facio,

    tura

    (..,

    ddtluvtis rertiis iufcrri potest, legatOS RuSSO-

    rum eodem anno

    venisse Constantinopolim ad flagitandum, etiamsi scriptor dicat, baptismum

    Necmultoposl eos fuisse missos. Cur enim


    ptor, toto fere seculo rebus gestis posterior t

    scri-

    uon

    potuit dicere Russos non multo post istam easpeditionem fuisse conversos, licet conversio qua*

    Petiere
    scilicet

    ab

    eis

    ipsum fidei Christiana; librura fdivinum sacrumque Euang-elium) in rogum injici accensum ac siquidcm librum nihil fiam;

    tuor aut quirujuv annis sit poslerior? Frivota igitur est ratio Pagii, seriusque figenda est conrvrsio illa Russorum, ut satis colligitur ea\ ver*
    bis

    ma

    he-serit
    illo

    aut

    exus^erit,

    ad

    Deum
    sic

    accessuros,
    dictis,

    Prophyrogeniti num,

    9
    a

    datis
    Dej

    dicitur enim

    qui ab

    prsedicarctur.

    Quibus

    ac

    sacerdote

    oculos ao

    manus ad

    Deum

    levante,

    atque dicente, Clurifica nomen sanctum tuum, Jesn Clu-iste Deus noster, etiamnura in ooulis saneu Emingclii liber in gentis hujus universae rogum ig-nis conjectus est. Nec pauoia decursis inventum est horis, ac rog-o exinde extincto sacrum volumen illaesum, nec edacie flaramee vi ulla violatum; nulla cjus ab igne noxa aut diminutionc, ut ne firabriai quidcra librum clau;
    ,

    eensu ao pietate Qotissimae persuasisse, ut baptismum et archiepiscopum susciperet, Quomodo Russos apie*

    Basitius

    Russorum genti

    remotissimos imperante Basilio Macedone Porphyrogenitus, si jam anno 801, id est, quinquennio antequam Unsittns <ui vonsortium imperii adscisceretur a Michqele imperatore, baptismum suscepissent, ut vutt Pagius,
    tate

    diant

    dentes ullara aut


    seriut.

    corruptionem aut labcra senbarbari, ac miraculi


    raag-nitu-

    Quo

    viso

    non satis distinguens interilla, *,"'' "* post facta breviter indicantur a scriptoribus, ac ea, qux tempori suo ab iisdem illigantur? Accedit silentium NicetcV in Vita S. Ignatii, qui Butgaros

    1V
    iUCXOHS

    J.S.

    garos quidem conversos scribit ; conversione allum silet. Tanto magis urget istud Nicette siientium contra Pagiu?n, quod hic Bul garos et Russos eodem anno 861 conversos velit.

    DISSERTATIO DE CONVERSIONE Nonnulla tamen at de Russorum


    misit Basilius,
    :

    hic est difficuitas

    r>

    ptores dicunt archiepiscopum,

    ff* quem fd^ussos


    \

    Ranc opinionem Porphyrogenitus ctarissimis 95 verbis re/utat in Basilio Macedone, ubi num. fatetur Bulgarorum gentem ante imperium ipsius
    Christianorum ritus suscepisse; Russorum vero gentem a pietate remotissimam fuisse asserit num. 96. Lubet annum utriusque gentis conversm paulo accuratius investigare, indeque ctare ostendere unam tantum fuisse Russorum conversionem, quam in duas distraxit Pagius.
    Epittola
    tii

    ordinatum fuisse a S. Ignatio panam S. Ignatius sede sua dejectus est triarcha anno 861, eamque recepit anno 867 post scriEpiscopum ptas Photii litteras, in quibus dicit enim et pastorem receperunt. Respondeo varias Forte hic dari posse conjecturas, at nihil certi. receperunt, tantum verba Photii, Episcopum
    significant,
    petierunt,

    Et

    sic episcopus ilte

    aut recipere parati sunt. ordinari ab Ignatio potuit

    Pho

    13 Epistoia Photii,

    anno 867

    Russorum

    conversio refertur, data est

    dala Oitendit Btdgaros circa

    dflnwn 80-i

    Serius data esse anno 867, die xxv


    chali
    sit

    qua tam Bulgarorum quam anno 867. non potest, cum Photius eodem
    Seplembris, solio patriar-

    post dejectum eodem anno Photium, et mortuo Michaete imperatore, quando solus imperabat Basitius. Secundo, forte episcopus ille antea ab Ignatio ordinatus erat ad Russorum aut aliarum

    moadme converiot
    ;

    dejectus, ut probat eo

    anno Pagius num.


    :

    gentium conversionem, rejectusque initio, demum agente Basilio a Russis admissus est. Utrumque convenit verbis Porphyrogeniti neu;

    15. Data quoque non est ante annum 867 enim in ea referuntur de legatis summi Pontificis ad Buigarorum regem missis, gestisque eorum apud Bulgaros, scire non poterat Photius

    quse

    assertis Photii repugnat. Potuit etiam aliquis presbyter ad Russos mitti, isque eorum epi-

    trum

    ante prgedictum annum Quippe Michael Bulgarorum rex conversus legatos suos ad Nicolaum 1

    scopus designari, antequam scribebat Photius, et demum ab Ignatio ordinari. Possunt et atiis modis utriusque scriptoris dicta conciliari; sed
    nihil

    ex hisee certum

    est, nisi

    conversionem Rus866,

    Papam mense

    Aug-usto, Indictione xiv,

    id est,

    sorum cccptam

    esse circa

    annum

    cum

    fa-

    Anaslasio Bibtioihecaanno rio, scriptore contemporaneo, in Nicolao. Acceptis cum gaudio hisce legatis, Pontifex duos episS00, destinavit, teste

    cta dicatur sub Basilio Macedone, et certo cospta fuerit, priusquam anno 867 scribebat Photius.

    copos virtute prscstantes monitis et doctrinis insatque in Buigariam misit ad regem truxit Michaelem. Jam vero si consideremus itineris repetiti longitudinem et moram utrique itineri
    ,

    quaiiscumque ex qua geminam finxit Pagius, alteram, pnemature anno 861 affigens,
    15 Eccc epocha est conversionis

    Dtvcrsas Rus~
    so7'wm gentes
    seculo ix con-

    Russorum

    seculo ix,

    verms,

    RomcV interposiiam

    facite intelligemus,

    non

    ve-

    nisse episcopos, quos misit Pontifex, in Bulgariam, nisi sub fincm anni 866. Nonpotuit igitur
    Pliotius Conshtiilinopoli gesta

    eorum

    in Bulgaria

    discere ac scribere ante inchoatum


    dictis Photii tenipus

    quo epistolam ipsius scriptam dixi. conversorum Bulgarorum sic deduco. Asserit ille in laudata epistola, apud
    vix duos annos Ohristianorum relig-ionem veneraretur rectam gens Bulgarica. Atqui Pontificis legati eo venerunt sub fineni anni 866, aut fortasse initio anni 867. Prsecipua igitur Buigarorum conc versio illiganda est anno 861 quamvis negare
    ,
    .-

    annum 867, Jam vero ex

    alteram sine ulla ratione ad annum S76 differens. Dico sine uila ratione tam diu dilatam a Pagio Russorum conversionem, iicet ilie alleget pro ratione ordinem, quo id factum narravit Porphyrogenitus. Nam clarum est, nullum temporis ordinem in narrandaea conversione a Porphyrogenito servatum, cum trium gentium conversiones a Basilio adjutas inter virtutes ejus extra ordinem recenseat, sicut piurima sedificia ejus jussu constructo paulo ante enumeraverat.

    Baronium ad annum 863 num. cum dictos Pontificis legalos

    36 edita, venisse

    Speciosa magis apparent ratiocinia, quibus ex una hac conversione geminam eruere tentavit,
    soluta. Affirmat ad annum &7Qnu7n, 19 ab aliis conversionem referri sub Michaeie imperatore, ab aliis sub Basiiio ab aliis sub Photio patriarcha, ab aiiis sub lgnatio. Heec jam satis sunt excussa et elucidata. Addit tamen Pagius Priofes episcopum ad se
    ; :

    sedjam partim sunt

    nolim uno anno aut fortasse altero citius inchoari potuissc; et revera ab anno 862 aut 863 inchoatam fuisse insinuat ordo rerum, quo Juvc onversio narratur a Niceta in Vita S. Ignatii non tamen anno 86] affigendam hactenus video, ut probare voluit Pagius. At nolim hic ejus argumenta excuicre, quia de Bulgaris non ago, scd
    <

    posteriores vero arlgnatio ordinatum non nisi post insig-ne miraculum admisere. Ex iisque concludit

    missum statim

    recepere;....

    chiepiscopum a

    S.

    hoc modo
    tere,

    lsti

    itaque Kussi ab aliis diversi exti

    de Russis.
    Ihtssoi
    i

    umvi
    8liti

    omwttonem
    Pfl

    11

    Horum autem

    conversionein,

    qum cwpta

    cji
    flgt

    ndam

    Photio, figendam circa annum 866, nndta persuadent. Primo Photius, cujus verba dedi num. 6, de ea conversione
    scribit anno 867, ut de re nova. Secundo Porp/tyrogenitus verbis num. 9 recitatis conversionem illam refert ad imperium Basitii Macedonis. At Basitius Macedo ad imperium evectus
    itoa est antc annitm 866, quo a die xxvi Maii imperare sic ctepit cum Michaele imperatore, ut illiprmipua imperii administratio incumberet. Probanl id rcrba Constantt 'ui Vorphyrogeniti apud Pagium ad annum S67 num, 10. Itaque poterat Basilius anno 866 vel initio anni sequentis episcopum in Russiam mittere, ut factun< abeo testatur Porphyrogenitus, quem secuit sunt Zonaras, Curopalates, Cedrenus et atii.

    tantum

    Russomm enim nomen, sicut gens, late extendebatur. Ita Pagius, qui recte deinde observat Russos secuio ix conversos
    illisque vicini.
    et
    ,
    ,

    fuit, scribente

    postmodum ad ingenium
    serius.

    rediisse,
    sit

    cum efficax

    et

    integra ipsorum conversio facta


    16
    tior,

    integro seculo

    Verum
    sic

    uti hic erudito viro iubens assen-

    Pagii rutiociniu nou ertn-

    omnino improbare cogor sententiam


    :

    ejusdem de diversis Russis seculo ix conversis

    cunt

    al

    una

    nam omnia

    ipsius ratiocinia nihit aliud evin- tunc fuit eorum couvcrcunt, nisi Russorum conversionem illam non eo- sio, eaque non dem plane modo a scriptoribus esse retatam, fuitstabilis.

    quod frequentissime ftt apud historicos. Verum tam levis relationum diversitas ad facta geminanda non sufficit, prxsertim cum omnia con
    ciliaripossunt, uti hic posseostendo. Sivero non possent conciliari eorum dicta, dicerem aliquos escriptoribus errasse in adjunctis quibusdamper sonarum aut temporis, ut sxpe contingit cce;

    ptamque

    BT FIDE RUSSORliM.
    ptamque sub Michaele imperatore conversionem magis esse promotam sub Basilio. Ceterum dubitari potest, an illa Russorum conversio fuerit sincera certe stabilis non fuit nam ignoramus, quamdiu antistes ille in Russia fuerit, ubi sedem
    :
    :

    *swi Kalendis Septembris anni 954, id est, multis ' annis ante imperium Joannis Tzimiscse ; et im: r _ cuju$ baptuperante tonstantino, sub quo factum referunt mwt ftgendm Grteci, ex quibus tamen annus rei peractse col- pt medium ligi nequit, cum conversio referatur extra ordi- teculi *

    ubi ullam erexerit ecclesiam. Suspicor igiturtumidtuariam tantum fuisse conversionem, quam Photius necdum satis cognitam jactanter prxdicavit, quamque Constantinus Porphijrogefixerit,

    nem occasione alterius simitis. Pagius quidem ad annum 941 num. 3 videtur conversionem Helense
    innectere anno 945, sed adeo sine ulta ratione idonea, ut dubitem, an non sit mendum impressionis, et an non voluerit potius indicare annum 954 aut 955, cum laudet Rerbersteinium qui alterxdrum ex his annis designat
    ,

    nitus forte ad laudem Basilii amplificavit nam Nicetas in Vita Ignatii attum de ea sitet, quod si:

    gnum est
    cidisse.

    aut sinceram non fuisse, aut cito conSane Porphyrogeyiitus in tibro de Administrando imperio deRussis semper loquitur tamquam de infidelibus. Magis igitur gtoHse avi
    t

    et

    cujus calculus non

    multum a vero

    abesse vi-

    detur.

    Sane Cedrenus factumrefert post ea, quze narraverat Indictione Q, quse fuit anno 9tS et
    ante Indictionem 14 seu annum 956. Alias temporis notas nec ipse nec Zonaras assignat. Quo igitur modo annum 945 ex iis haurire po,

    sui Basilii

    quam sinceritati studuisse videtur t de eorum conversione scripsit, acsi gens tota Christianis sacris se constanter addixisset, ac ne verbo quidem indicavit, quando aut qua occasione itli ad priorem idololatriam redierint nam Russos ad idololatriam relapsos constat, saltem majori ex parte si qui vero in fide perseverarunt, idoccidtevidentur fecisse.
    quando
    ita
    : ;

    tuerit Pagius,

    non

    intettigo,

    sed

    mendum

    esse

    suspicor.
    19 Allaborasse

    sos propagaret,

    Helenam, ut fidem apud Rus- Couataest ex Latinis scriptoribus disci- Roimafldm


    ",".'','[,

    mus. Lambertus Schafniibu riji-nsis m An-uu/ihns ad annum 960 ad propositum nostrum ita habet

    '','"]
    .,

    B
    II.

    Launo$ P rxdi
    ''<?*;

    Russorum regina
    seculi

    circa
    et in

    mebap-

    dium

    x conversa
    :

    tismo Helena dicta

    colitur hsec

    apud Russos saltem


    cos

    schismati-

    Venerunt leg-ati Kuscia g-ontis ad regrem Otthonem, dcprecantes, ut aliquom suorum episcoporura transinittoret, qui ostenderet cis viam veritatis. Qui consensit deprecationi eorum, inittens Adalbortum episcopum fido Catholu-um, qui vi\ ovasit mauus oorura. In Chronico Hitdensheimensi ad eumdem annum eadem fere verba leguntur bit prosed additur de Russis et fessi sunt se velle recedere a paganico ritu accipere reliyionem Christianitatis .... IUique
    1

    per
    ConversnRmsorumpri
    ceps oiga, in

    omnia

    mentiti sunt

    siout

    postea

    oventus

    f^irca medium \sversionis Russorum, quia eorumregina baptizata est. De ejus conversione Zonaras lib. 16
    seculi x spes alia affulsit

    con-

    Utrique consentit Cosmas Pragcnsis in Chronico Boemorum apud Menckenium tom. 3 Scriptorum rerum Germanicarum col.
    roi probavit.

    ba P tismoi\c\v

    nym
    uxor

    ^l pag.
    duciri
    ,

    194

    sic
    ,

    loquitur

    Elg-a

    quoque
    in-

    1775.

    Porro

    dictos

    Russorum

    legatos ab Ilclena

    qui Roinanos classe Russorurn imperatorem se ad marito Porphyrogenitum ) contulit ac ( Constantinum domum rebaptizata et pro dig-nitate tractata diit. Idem quoque in Constantino narrat Cedrenus. Consentiunt Historici Poloni et Russi, non tamen de tempore, quo illa a Gnecis conversa dicitur, omnino eamdem sequuntur sententiam.
    festarat

    defuncto

    regina fuisse missos, docet adannum 959 Continuator Reginonis, ita scribeyis Legati Ilelenffl reghneRugorum, quaj sub Romano imporatore Cou:

    Stautinopolitano Constantinopoli baptizata ost ficte, ut post claruit, ad reg-ein vonientes, episcopura et

    presbyteros eidem g:enti petebant.

    Eadem exsa

    /'

    Dlugossus extra ordinem lib. i pag. 50 OUuv conversionem scribit, docetque cum aliis in baptismo Helenam vocatam, ut tatius apud ipsum videri potest. Cromerus vero lib. 3 Rerum Polonicarum, et Stanislaus Sarnicius lib. 6 Annalium Polonicorum cap. i Olgam sub Joanne Tzimisce, qui imperare ccepit anno 969, Constantinopoli Christianam factam scribunt. Hisce consonans Herbersteinius in Commentariis re-

    psit Annalista Saxo. Uterque vero II tu/ <><< uomine Russds designat, ut clare patet eat Helena, qum non Rugorum, sed Russorum erat regina.

    Quod vero hi scriptor-es asserant ficte baptizatam fuisse Hetenam id suspicati sunt, quia
    ,

    Adalbertus episcopus male exceptus est in Russia at eanonfuit culpa Ileleruc, sed aut filii ejus Suatoslai, cui parebant Russi, aut forte Russo-^ rum ipsorum, quicumprincipe suo a fide abhor:

    rebant.

    rum Moscoviticarum

    de Olha, ut ipse voDein anno mundi cat, vet Helena ita habet 6463 in Graeciam profecta, baptisraum sub rege Johanne Constantinopolitano suscepit, comHelena vocata est mutatoque nomine Olhse

    pag.

    3,
    :

    vero quis ab Ottone rege , (deinde 9$dmitnu eo imperatore) Russis fuerit, destinatus episeopus s.Addbwtm taudatus scriptor ad annum 960 declarat his ^^"JRex Natalem Domini Franokonofurt }lhls est a fliw verbis
    20

    Jam

    celebravit,
    ni

    ubi Libutius

    muneribus aceeptis, domum revertitur. Ha^c prima intcr Kuut Annales eorura tethenos Christiana fuit stantur qui eam soli sequiparant. Sicuti enim sol ipsum mundum illuminat, ita et ipsa Russiam Suatoslaum autem fide Christi illustrasse dicitur
    ac magis post baptismum a
    reg-e
    ,

    ruin
    !)(il

    a venerabili episcopo episcopus ordinatur.


    :

    e\ coenobitis S. AlbaAdaldag-o genti Euffo-

    i.

    Rursus ad annum
    quibusdam
    dilatio-

    Libutiu.s
    itinere

    priori

    anno

    nibus ab
    Hontis
    cti

    obiit:

    suspensus, xv Martii anni priecui Adalbortus ex coenobitis sanet consilio in

    Maximini machinatione
    et

    Wilhelmi

    archiepiscopi, licet meliora


    rat,

    eum

    confisus fue-

    ad baptismum nequaquam perducere potuit. Hactenus Herbersteinius, cujus epocha non est accurata.
    filium

    nihil

    umquam

    in

    eura deliquerit, pero-

    18

    Nam

    ntonem recentiorum

    annus mundi 6463, secundum opiGr&corum, inchoatus est

    Quem gre mittendus in ordinatione successit. oranibus piissimus rex solita sibi misericordia Ruquibus indig-ebat, copiis instructura, freuti destinavit. Discessit igitur Ag-orum honorifice daihertus

    VI

    DISSBBTATIO DE CONVERSIONE
    no cmlii
    ,

    uknu
    J

    dalbertus in Russiam biennio fere postquam ab Helena petitus fuerat episcopus. Quare verisimile est, Helenw auctoritatem eo intervalto non

    obiit

    vero anno cmlxxviii.

    Deinde

    in

    serie chronotogica magnorum Russise ducum,pag. 100 appendicis, nonnulla mutans in chronotaxi
    tale texuit

    parum imminutam
    nis pro

    esse atque ea de causa spem intercidisse quam ipsa, quee multis anquoque
    t

    elogium

    Olg-a

    Ig^ori

    vidua, Suatoslai

    >,

    filio juniore

    imperium administraverat,

    de Russisper Latinos convertendis conceperat. Verum, quidquid fuerit causx, irritum hujus expeditionis sacree eventum Continuator ReginoEodem anno Adalbertus Rugus nis sic exponit
    :

    mater ac tutrix, pluribus annis reg-num pro rilio fortiter administravit, et misso contra Dreulanos maexercitu, vires eorum attrivit, mortemque suo
    rito illatam graviter ulta est.

    set an. xxiv cessit Suatoslao filio

    Tandera cum regnasimperium, et anno

    ordinatus

    episcopus,
    ,

    nihil

    in

    his,
    ,

    propter quas

    et inaniter se proficere valens missus fuorat et quibusdam ex fatig-atum vidcns , revertitur ipse cura mag-no lasuis in redeundo occisis et ad reg-em venicns caritatiborc vix evasit
    : , ,

    cmxlv podfecta Constantinopolim, jam fereseptuag-enaria sacrum baptisraum suscepit, ac Helenae nomen assurapsit, sub Constautino viii irap. Redux in patriam plurimos quidem ad relig'io. . .

    nem

    suum ad amplectendam fidem


    potuit.

    Christianam perduxit, sed Suatoslaura filium pertrahere minime

    ve suscipitur, et a Deo amabili Wilhelrao archiepiscopo pro retributione tam incommodas ab eo bonis omnibus sibi maehinatffi peregrinationis
    ,

    commodis quasi frator arapleditur et sustentatur. Ptura de hoc sancto Adalberto, qui postea vifactus est archiepiscopus Magdeburgensis deri possunt ad xxi Junii, ubi ejus Acta data
    et
    ,

    denque ornata virtutibus ac me- nonveroa ut nlii volunt seu ritis, obiit anno cmlxx, , ot)I cmlxxviii. Ob eximiam pietatrm Divorura IIUSi an. albo ab indig-enis adscripta. Putant nonnulli 0123 Mag-uis
    ,

    ^^
    ,

    sunt.'

    B
    fidcstamen

    utcvmquc pvr racospropa


    tHVw

    Porro, quamvis irritus fuerit Latinorum conatus in Russia, existimo tamen non paucos e ft s js Helenw opera ad Christianam fidem ad^ uv i os p er prsedicatores Grsccos, cum Russi ipsi ineasxnt opimone, ut dcciarant verba Herbersteiniim num.. 17 data , quibus consonat Kulczynskius mox Uiudandus. Auctoritas Helenae, quse pnst fidem susceptam aliquot annis Russiam administrare perrexit, faciie aliquot e proceribus ti/t fidem pertrahere potuit, pturesque e poidqite re ipsa factum facite credo ob verputo ba Ditmari, qui circa finem Chronici sui assent, ultra quadringentas ecclesias fuisse Kioviaz,
    21

    ut et eg^o in g-am baptizatam fuisse an. cmlii Specira. Eccl. Ruth., tum in prsefat. tum ad diem xi Julii pag\ xxvn dixi. Sed verior est sentenconformior initiatam baptistia, et chronotaxi
    ,

    mo ipsam fuisse an. cmxlv. Hactenus laudatus scriptor, qui annum hunc conversionis ex Paat illum ego ne probagio, opinor, desumpsit
    :

    bilem quidem existimo, cum nullo nitatur fundamento, ut num. 18 monui. Plura non adjungo de Helena, cujus raemoriam non reperio in Ephemeridibus Grseco-Moschis ante tomum a quo tempore et per i Maii, ita ut ignorem, quos cultus ejus fuerit inchoatus. Non etiam existimo eam coli a Russis Ecclesize Romanse unilicet Kulczynskius Sanctam vocet et coli asserat. Certeininstructionibus, Majoribas nostris ex Polonia et Lituania submzssis, non inveni Helenam a Russis unitis coli, sed a schismatis,
    ,

    ttitm scribebat. Scripsit


    7io

    aidem ea Ditmarus an-

    circiter annis post conversionem Vladimiri ducis, qui fidem Christianamprsecipue promovit inRussia. Atparum est credibib', tanlam ecclesiarum midtitudinem in civitate etiam maxima conditam fuisse annis triginta, ita ut admodum appareat verisimite, variasjam Uelenm temporibus fuisse constructas, Cfwislianosque jam tunc non paucos fuisse in Russia, Fateor quidem me vehementer suspicaC ri, numerum ecclesiarum Kioviensium ex fama mendaci exaggeratum esse apud Ditmarum sed r<>t ipsa rxaggeratio innu.it numerum earum idque sufficit ad propositum fuisse mamimum w meum. Quapropter non omnia satis perpcndisse Didetur Pagius dum agl annum S7(> num. 17 sine teste asserit, nullum prseter Helenam inRussiainventum Christianum, dum anno 9SS conversus est Vladimirus. Non ausim ego tam generaliter fidem Christianam Russis abnegare ante

    1018,

    id est

    triginta

    ticis.

    S III. Russi ad fidem conversi tem-

    pore Yladimiri ducis, qui

    Annam
    ducit
    F

    Graci imperatoris
    uxorem.

    fiJiam

    Prsecipuuspost Deum auctor conversionis Rus- n adhmru sorum fuit eorum princeps Vladimirus, atias poHmorlm
    ,

    Vlodimivus, Wolodimerus aliisque nominibus duorumfra similibus vocatus. Nepos hic erat Igori et Otgze " ltm seu Hetenee Russim principum, ac filius Suato,

    slai (quera Splendostlabum Gr/vci vocant ) sed e

    Wadimirum, eontentus dixisse non tantum eo tempore fuisse Christianorum in Russia numerum, ut Russi possent dici Christiani respectu
    Htima ari-

    multitudinis idolotatrarum. Quod vero spectat ad


    :

    Olgam

    vel

    uwia ow.i,
    ;<;'""

    oi

    nam reginam, eam non modo Ghristianam


    ,

    Heteper-

    minimus. Ducatum Novogardiensem cum unus e fratribus alterum occidisset, ipse alterum bello persecutus cst, ejusque morte totum sibi Russix ducatum asseruit, Idotorum cultui erat ante conversionem addictissimus, multisque vitiis et
    tribus naiu
    ei

    dederat pater moriens. At

    *
    .'-

    M n,

    lllf-IIUII

    mansisse afflrmant Russi, sed ut Sanctam etiam prxaicant, et m Fastts suts commemorant, ac
    ,

    colunt die

    \\ Jutii, ubi apud nos in Prsetermissisdeea meminit Sollerius. Kulczynskius de cul1 ipsius ad \\ Julii ita scribit Hpdie colunt
    :

    prcvsertim impudiciti.se. involutus ut ex scriptoribus Polonis et Germanis ipsisque etiam. Russis satis constat.Hac de causa difficulter crederepos,

    sum

    sacris fidei mysteriis imbutum fuisse ab avia sua Helena, atque eam amplecti cupivisse jam

    Uullu-ni

    ohituni

    sanct

    Olgffl

    dictffl
    ,

    baptispro-

    nio Helemv,
    diit

    mag'me

    Uu-si.v

    ducissffi
    ;

    quse
    fuit
    S.

    e atirpe Ihori

    dueum
    .

    Pscovitanorum
    el

    vero
    Vla-

    conjux
    dimiri.

    mater Suatoslai,

    avia

    Susoepit

    baptismum Constantinopoli an-

    chronologica Russite duVladimiro scribit Kidczynskius licet ; alias verisimile sit, Vladimirum de avix sum reItgionefuisseedoctum, eaque occasione libentius fidei mysteria discere voluisse. Porro tempus, quo Vladtmtrus totius RussicB principatum adep-

    fere a puero, ut in serie

    cum

    in

    tus

    ET FIDE RUSSORUM.
    tus est, accurate
    at

    VII
    'ii.T&U

    non exprimitur a scriptoribus

    ex tempore mortis

    cumque
    ctrca

    suatoslai, patris ipsius, utcolligi poterit.

    lummatus, nuptias cum Anna celebrat, et ecclesiam in signum et niemoriara, tam suse conversionis,

    J.S.

    anmim
    dti.r

    !)79 totius

    RuSSix
    factus,

    25 Eerbersteinius pag. 4 scribit Suatoslaum occisum anno mundi 64-80 ex calculo Gr/ecorum, id est, anno 972; pagius vero anno 973 peremptum credit. Occisus autem est insidiis Patzinacitarum ; quando post grave bellum contra Grsecos gestum, pacemque initam cum Joanne Tzimisce imperatore, de quibus videri potest Pagius

    baptismatis et illuminationis aedificat, castroqueCorszyn imperatorisderelicto etrestituto, in Itussiam cum nova sponsa plenus g-audio redit.

    quam

    ad annum

    973, in

    Russiam cum exercitu redibat

    per ditionem Patzinacitarum. At non statim post mortem patris successit 'Vladimirus, ut Pagius innuit ibidem num. 12, sed post bellum civile aliquot annis continuatum. In illo bello
    e tribus fratribus

    primus occubuit Olega,

    01-

    Hactenus Dlugossus cui consentit Kulczynskius in elogio Vtadimiri ad \v Julii< Verum Grseci scriptores de itlato per Vtadimirum betto non meminerunt. Cromerus quoque et Sumicius, Polonicarumrerurnscriptores, conversionem Vtadimiri narrant sine ulla illius belli mentione. Herbersteinius autem urbem Corsun restitutam quidem a Vtadimiro scribit nuptiarum causa at eam antea ab eodem expugnatam non memorat. Potest Cherson urbs maritima in Taurica Chersoneso a Suatostao aliove Russorum duce antea
    ,
    .-

    \\

    cha aut Olgus, (sic nomen diverse scribitur) ac Vladimirus e Russia fugit. Deinde vero Vladimirus, externo auctus subsidio, in Russiam regressus est, fratremque Jaropolcum Kiovim obsessum occidit. Hsec omnia, quse latius referuntur ab Herbersteinio, ad quinque facile aut sex annos durare potuerunt. Quapropter non longe a vero abesse poterit calculus Kulczynskii, qui

    fuisse intercepta,
    asserit

    et restituta a Vladimiro, ut Hcrbersteinius. At utrumquc seque apparet incertum ob silentium scriptorum synchro-

    norum.
    2S Herbersteinius pag. 5 conversionem Vta- hx
    nupff*, de

    dimiri,
    Rusaiffi

    quem Wolodim-M-um
    quura
    aine
    esset

    rocat, sic exponit

    futftui certo

    Wolodimerus
    ex
    diversis
    sectte

    impedimento
    venerant ad
    u!

    totius

    conitat,

    monarcha
    locis

    factus,

    eum
    eo
    vi-

    Vladimirum anno 979.


    soioris Gi.t

    totius Russise

    ducem factum

    scribit

    oratores,

    hortanteS,

    se

    rum
    deret

    adjungeret.
    ,

    Varias autem
    ipse

    quum

    26 Belta per

    corum impe ratorum nu


    ptias ambitt

    non est quod dicitur gessisse contra Qrsecos imperatores Casilium et Constantinum, quia ex eo a quibusdam occasio conversionis repetitur. Dlugossus tib. 3 Historise Polonise pag. 110 adannum 990 de ea re sic habet Congrcg-ata Wladimirus Russise dux gentiumsuarum multitudine copiosa, Grfficisbellum infert, et castrum insigne Grfficorum Korszyn conquireus, vicinam ex eo sibi subjecitreg'ionem, cog'itque oram illam ad tributum. Mitlit deinde nuncios ad Basilium etConstantinum Grtecorum imperatores, petens sororem eorura Annam
    :

    Vladimirum fortiter gesta referre necesse. Attamen de uno tacere nequeo,

    sectas

    misit

    et

    oratores suos,

    qui

    perquirerent conditiones et ritus singularum se-

    quum aliis omnibus fidem Christianam Grssoo ritu pratulissel elegissetque, missis oratorilms Constantinopolim ed Basilium et Constantinum reges Annam sororem uxorem
    ,

    ctarum. Tandcm

    sibi

    ut

    darent, se
    ct

    fidem Christi
    et

    cum omnibus
    illis

    subditis suis suscepturumj

    restituturum

    Corsun

    alia omnia,

    quffl
    ,

    in Graeoia

    posiideret,

    pollicetur.

    Re

    impetrata
    est

    constituitur
    :

    eligiturque
    regres
    ,

    locus

    Corsun

    tempus quo quuin venisscnt


    :

    baptizatus

    Wolodimerus
    ,

    commuilli

    tatoque

    nominc

    Wolodlmeri

    Basilio

    no-

    conjug'io copulari sibi, offerens se,

    potitura

    ejus

    meniraponitur. Nuptiis celebratis, Corsun unn


    aliiSj

    cum
    anno

    connubio, extemplo de castro Korszyn, quod conquisierat

    sicut promiserat, restituit. FIcso aota sunl


    64-96
    :

    quara subjecerat excessurum. Sed Basilius et Constantinus Gnecorum imperatores respondent, non eonvenire sibi et
    ,

    et

    regione

    mundi 6469 forte legendum


    imprensionis
    in
    tidc Cliristi

    nam mendum

    est

    permansit.

    clarum) a quo ^empore Rassie Dlugossus hisceetiam

    honestati, cum principe gentili et idolorum cultura polluto affinitatem contrahere et ^ermanam suam illius connubio sociare. Si vesuae
    ,

    fuissc

    ro

    errore

    g-entili

    deserto fidem Christianam proejus


    petitionera abnuituros.
    Russiffi

    non se Wladimirus autem


    fiteri

    vellet,

    ad annum 987, ubi dicit sollicitatum Vtadimirum a Mahometanis " Judais cl a Christianis tam Latini quam Grssciritus\ et ad omnes misisse oratores suos, ut de singutorum retigione, ritibus ac cseremoniis inquire*
    consentit
    t

    ciis

    remissis,

    offert se

    dux, ejusdem nnnprono animo fidem Chri-

    rent.
    2!)

    Addit oratorcs seu nuntios


    ('ihisfttid/itfifiotim
    ,

    istos,

    cum

    ve

    n,l, itfnr fuittc

    stianam suscepturum, modo venirent personaliter, sororemque Annam offerrent, et ipsum baptizarent. Adversabatur autem soror Anna imperatorum huic aflinitati assumereque illam
    ,

    itisscii/

    hottorifirc c.rccptos
    < '

    <Qll-

    fuisse ab imperatoribus, magneeque ibidem in terfuisse solemnitati : reversos vero ritum Qrse

    rtioni, et

    prstati ritiu

    Grrci,

    corum
    tisse.

    et

    ornamenta temptorum muttum extu


    ig-itur

    multiplici
    lius

    renitentia

    dedig"nabatur
    fratres

    scd

    Basi-

    et

    Constantinus

    disserendo

    persua-

    casque, Catho-

    Ucafidcsuscrpta, impetrat :

    deudoque, quanta bonaex afiinitate hujusmodi sequutura sint, et quod universa Kussia ex ejus connubio fidem Christi sit suseeptura, animum consensororis expug*nant pervincuntque ad sum. 27 Veniuut itaque Basilius et ConstanT.inus cum sorore sua ^vnna in Korszyn, et illico Wla-

    Graicorum Busoipiendum prooerum sentenliffi Inolina Wladimiro dicebanl bant, persuadend'n|iir 9i bona non cssrt, non avia tna tidcs Grfficorum
    inquit
    ,

    Ad ritum

    omnium

    Olcha,
    cepisset.

    inter

    mulieres

    prudentissima,
    ritu

    illam

    ac

    Asscnsit
    et

    itaquc

    Wladimirus proccrum
    Grfficorum
    accepit.
    electo-

    sententiffi,

    baptisma

    Hsec

    itte

    parum

    sibi consentiens

    de causa

    uimirum ducem -n Kussiae oculorum


    .

    ,.

    *
    cOBOitas

    mva-

    mentis ffistu cepit, an ritu suo g-eatili derelicto fidem Christianam et baptisma Christi esset suscepturus. Anna autcm soror imperatorum et futura sua conjux doeet quae illi acciderat, suscepto baptisccecitatem, mate disparituram. Ab episcopo itaque Cortinensi baptizatus, illico oculorum caligine depulsa ildit,

    fluctuareque

    vario

    Grcecorum. At causam, qua ritus potius Grsecos quam Latinos amplexus sit Rus sus t hanc prsecipuam fuisse suspicor, quodaffinitatem contrahere veltet cum imperatoribus Grsecis, eorumque sororem sibi matrimonio jungere hasce enim nuptias fuisse occasionem con* versionis, passim affinmmf acriptorrs. hilniarus
    :

    rum rituum

    scriptor cosevus

    lib.

    Vtadimirum acrifcr perHelenara, rocat,

    stringit, asserens,

    Annam, quam

    \lll
    ca*,
    J.S.

    DISSERTATIO DE CONVERSIONK
    sedei pWitf 0ont /// desponsatam fuisse,
    887. Elmacinus vero tium rebellionis figant anno videtur a Cedreno, uno aut altero mense differre inchoare, quia pnorloquirebellionemqueserius cum ahqutbuscontur de tempore, quo occulte assignat temspiravit Phocas; Elmacinus vero professus est. pus, quo se palam imperatorem SeptemHoc autem cum factum sit circa finem nuptiee Vladimin locum bris aut mense Octobri, sequentem habere non potuerunt ante annum Vladimirus peractae omnino sunt si 988, quo suam accepit ante suppetias imperatom,

    tam. Hoc Anna nuptias recusaverit, nisi fidem Cathohcam conditio amplecteretur Vtadimirus. Rsec autem proposita Vladimirum permovere ponuptiarum eamque amtuit, ut de fide Christiana inquireret,
    plecteretur.
    Convcriio hxc

    fraudulentacalliditatesubtractam, dicitque hortaVladimiro susceptu ipsius fidem Christianam a tamen ita intelligcndum existimo, quod

    a Pagin /tgitur amio 088,

    Conversionem Vladimiri scriptores varii ad anfixerunt anno 990. At Pagius in Critica eam 5 et 6 ostendere conatur num 987 num.
    30 esse factam anno 988. Probatio hmc est. die Phocas a rebellibus impcrator acclamatus est est, anno 987, teste Aug-usti xv, Indictione xv, id

    sponsam
    bus

    latas.

    Bardas

    Cedreno. Hac de causa imperatores Basilius et Constantinus auxilium petierunt a Vladimiro. Hic vero negavit, se suppetias venturum, nisi Annam sororem sibi in matrimonium darent. Accepta conditione ab imperatoribus, Vladimirus cum exercitus suo accurrit, ejusque auxilio

    factum insinuant etiam CedreIranus et Zonaras. Prior pag. 699 sichabet navibus adornatis Russos impomt perator nam ab iis suppetias impetraverat, quod sororaarem suam Annam Bladimero eurum principi idem trimonio conjunxisset. Zonaras pag. 221 lmperator vero Delphinam (Phoae cohabet
    33 Id revera
    :
    :

    ostcndttur

    eo&em etiam anno Christia-

    namfldem
    umplcxus
    ri

    detur snltcm
    ut catechume-

    Bardas Phocas anno


    est el occisus.

    B sum esse demanno


    te

    mense Apriti victus Pagius converVladtmirum anno 08S, nuptiasque eo989,

    piarum prmfectum) ad Chrysopoh.n eastrametatum subito cum Russico exercitu adortus (nara cum Vladimero duce eorum, sorore Anna ducta,

    Ex

    hisce colligit

    cersierat)

    affinitatem junxerat, atque auxilia inde achostibus facile superatis, ipsum Delaffixit.

    contractas.Consecutiohsec legitima est, si conversio et nuptise Vladimiri peractee sintan-

    phinam captum palo

    Itaque tres allegati

    prxstitum auxilium, ut ex Elmacino Pagius


    31

    existimat.
    quo Vtudiinitub MfpffcM
    conft

    Elmacinus enim
    :

    lib.Z pag.313,

    postquam
    saluta-

    dixerat

    Bardam Phocam imperatorem

    '"W

    pyni

    Hnnu

    Gnreff,

    Unde coactus fuit (Basilius tum, ita pergit qui mittere ad regem Russorum imperator) inimioi ejua erant, auxilium ab eo implorans.
    ,

    scriptores conspirant in tempus nuptiarum Vladimiri cum Anna, iltseque ex eorum mente omnino affigendie sunt anno 988. At non seque certum apparet, eodem anno baptizatum esse Vtadimirum neque enim laudati scriptores clare asserunt, baptizatum esse ante miptias. Quin
    :

    imo, siVladimirus exercitui Russorum prsefuerit, et cum imperatoribus rebelles domuerit, ut

    Is

    autem

    id ei

    promisit, petita ab eo afflnitate


    Basilii

    imperatoris Romanorum, postquam hic ab eo obtinuit, ut rfeligionem Christianum amplectcretur. Misitque


    duxitque rcx Russorum sororem
    ad

    ipsum Elmacinus, suspicio esse potest dogmatibus instructum et baptizatum post expeditionem peractam, cumexasserit
    ,

    fuisse Christianis
    illa

    peditio
    tur.

    contra rebelles statim suscepta videa-

    eum

    Basilius episcopos, qui religione Christiana

    Imbuerent tum ipsum, tumomnem populumejus. Atque ante illud tempus nulla eis fuerat relig-io, nec professi erant quidquam. Sunt autempopulus magnus et ab eo tempore ad hoc usqneomnes
    :

    sunt ChristianJ. Ilinc contemlit Hussorum rexcum omnibus copiis suis ad Basilium imperatorem
    :

    Quapropter Vladimirus quidem anno 988 et 989 pro Gnecis bellum gessit, et verisimiliter anno 988 Christiana sacra amplexus est, saltem ut cathecumenus, ac nuptias cum Anna celebravit. Utrum vero etiam eodem anno cum suis baptizatus fuerit, an uno alterove anno serius, tam certum non est nec video, cur epocha conversse
    :

    oumque eum jam

    convenissent, constituerunt oc-

    Uussise relinqui nonpossit


    circa

    cum

    aliqua latitudine

    ourrere Bardffi Phoc, et terra marique ad oontenderunt, ct in fugam eum verterunt


    titusque est

    eum
    :

    annum 990.

    po-

    Basilius toto sno regno, et vicit Pho,

    ccdlxxix

    cam, cuinque occidit et portatum


    ;

    tertio
    fuit

    Muharrami, anno

    caput ejus Constantinopolim, atque ibidem affixum. Rebellaveratautem aimum unuin ct inenscs septem. H<vc Elmaci-

    34- Porro hanc esse primam totius Russiee con- furc prima versionem, clare edicit Etmacinus, idque ipsius geuerolis (tits sorum conver testimonio asseruerunt Papebrochius noster, ipsio. sumque secutus laudatus Pagius. Prseterea ConE stantinus Porphyrogenitus in libro de Administrando imperio, quem anno 949 ad filium scri-

    nus.
    ui ex eonioniu

    psit, cap. 13

    uartorum

    wfpfortim

    PIiocam,postrebetlionem anni unius et septem mensium anno Arabum sea Eegira coclxxix tertio Muharrami seu primi Arabum mensis. Cumauten% HegirasingulisanWl

    Occisinn ait

    nis

    vior,

    inchoetur atio die, utpote anno sotari brePagius notat Hegiram illam inchoari x Aprilis anni 989 iw Tabulis vero chronologicis
    :

    Russos clare numerat inter popidos ante monui ideoque cum iis affmitatem contrahi nolebat a stirpe imperaiorio, ista scribens : Quomodo enim fas esse posChristianos cum intidelibus matrimonia inisit, re affinitatesque contrahere, id canone prohibeninfideles, ut

    jam

    te,

    et

    universa ecclesia indig*num illud et a Christatu

    stiano

    alienum esse arbitrante

    Itaque

    domini Lenglet Dufrenoy inchoatur xi Aprilis. Occisus igitur est xn aut polius xiu Apritis anni 989, et sic etiam Cedrenuspag.101 aitPhocam oc isum esse Aprili mense, Indiotione seounda, id esl, anno 989. Tyrannidem rero orsus erat in Qjumado posteriori, anno coolxxiix, idest, men~
    sesexto Hegirse- quas inehoata erat Maiianni 987. Initium igitur tyrannidis ab Elmacinopouitttr circa finem Septembris av.t menseOctobri annt981 ;nam mensissextus Hegirx 877 inchoatus esl

    quando idem Constantinus scripsit, quse de Rus-

    sorum conversione sub Basilio Macedonenum. 9 ex eo recitavi, satis noverat eam conversionem non fuisse tam generalem aut constantem quam alias verba ipsius insinuant quamquam revera non assuerit Russos ad sua usque tempora in fide perrerasse. Ex hisce porro satis certum
    :

    \win Septembris. Ex
    Ebnacinum eatenus

    apparet, Photium prsepropere scripsisse de conversione Russorum std temporis ; Qonstantinum vero Porphyrogenitum, quilaudes in Basi-

    hisce liquet, Cedre-

    nvm

    et

    consentire,

    quod

    ini-

    lium avum suum ultra modum effudit, de illa conversione locutum cum nimia exaggeratione,
    dissimulasseque
    ,

    ET FIDK HUSSORUM.
    A dissimulasseque, quod Russi, saltem pterique,deinde ad vomitum fuerint reversi atque hac sua dissimulatione etiam Curopalatem, Zonaram et Cedrenum in errorem pertraxisse. Verum undecumque eorum error fuerit natus, tam dicta superius in Helena conversa, deque legatis ab ea ad Ottonem missis, quam verba Ditmari ipsiusque Vladimiri inferius recilanda, clare ostendunt in Russia fidem Chinstianam ante Vtadimiri conversionem non fuisse admissam,nisiadbreve tempus, aut solum ab aliquibus, qui tanto numero non erant, ut Russia dici posset Christiana. Sentenf.ia igitur Baronii et atiomim, quiconversionem prsecipuam Russorum seculi ix innectere voluerunt, improbabilis omnino apparet Conversio tamen Russias sic referendaest adprincipatum Vladimiri, ut non negetur Russos aliquos ante fuisse Christianos.
    ;
    ,

    IX
    et sacerdotes institnit, pro

    sis

    quscopus ministros

    uwron
    J

    quorum censum
    ri.

    sustentatione Wladimirus
    larg-itus est, et primitias

    dux

    praidia et

    etdecimas tara
    solvi et offer'

    bojaris *

    quam

    agrestibus
    et

    mandat

    Uge thoim-

    tunc Wladirnirus dux decem filios suos, videlicetWis/.oshmm, Izaslaura, Suatopelkum, Jaroslanm, Wsevoldum, Suastolaum, Mscislaum, Boris, Chleb Stanislaum, etc. Pue,

    Baptizavit

    "*

    "'"'

    lMy '^

    ros

    Ruthenorum applieat

    litcris,

    artifices

    insu'i.e.

    per ex Graecia adductos salariat * et plures ecelesias ex muro et latere oedihYat. Hactenus Dlu-

    eewu

    in,truil

    gossus,

    cui de conversione totius Russi<v consonant vei*ba Elmacini num. 31 data Ab eo terapore (Vladimiri) ad hoc usque (Russi) omnes
    .-

    sunt Christiani. Studium

    et fervorem insignem )>ropaganda ac ornanda religione Catholica luculenter quoque innuunt verb/x Ditmari in Chronico circa finem, ubi de Kiotria

    Vladimiri

    in

    sic loquitur

    In magua hao ci\ itate, quffl istius regni caput est, plusqnam quadriBgenta liabi n:

    tur

    ecclesiae.

    Ditmarus enim tantam


    ,

    ecclesia-

    $ IV.

    Quid pro

    fidei

    Christianse pro-

    rum midtitudinem
    cis

    Kioviss attribuit annis pauet

    post

    mortem Vladimiri

    annis drciter

    pagatione pnsstiterit Vladimirus


    scripta

    triginta post conversionon ipsius, ita ut necesse


    :

    de moribus ipsiusexarni-

    nantur, et de cultu ecclesiastico.

    fiussiatom
    fcrc eonversu

    Qcriptores Rutheni Lituani, Poloni, atiique, >>Dqui res gestas Vladimiri Russicvducis litteris
    ,

    opera vhuii-

    cons ig n arunt, consentiunt eum piurima preestitisse ad promovendam fidem Catholicam in Russia, quae tota fere sub ejus principatu facta est Christiana. Dlugossus ad annum 99 de iis ita haSacrilegos ritus, quibus priscis teinporibus bet
    :

    Ruthenornm gens dedita erat, Wladimirus Russige dux elirainaturus, tertio, ex quo Christi fide illuminatus erat, anno idoln, lucos arasqueet templa eorum ooafringit, incendit, et comrainuit. Simulachrum vero Fulminis, quod prascipua vcneratione apud Ruthenos colebatur, ad caudam equi Ui<ra
    i.

    e.

    Uorysmttgo

    iiicncin

    tum, spectante multitudine Ruthenorum, per terram tra hi> et in flumen Dniepr * mergi, g-entibus Ruthenis ex utroque sexu deorum et simulnchro-

    Niepcr

    rum suorum
    ,

    confractionem mandavit. 1'romulg'avit insuper Wladimirus Russiaidux edictum,ut omncsnationes etpopuli sibi subjecti, relictis idolis, Christi lide et bapiismatis charactere se insig-nirent habiturus eos pro hostibus, bonaque eorum confiscaturus, qui
    prosequentibus,
    ,

    fletu et ejulatu ing-euti

    sxtplurimas ipsius tempore constructas esse etsi credamus nonnullas jam antefuisse tediflcatas, et numerum omnium a Ditmaro fuisse exaggemtum. 87 Jam vero quod supra dicit Dlugossus de AuMijwufo"' baptizatis Russis per episcopum Corsittrnscm 7 presbt/teros Gftvcos, convenh-e potest initio conversioms Russorum at non crediderim episco nesbaptua pum Cortinensem, qui propriam habebat diosce "<"" sim in Taurica Chersoneso, diu primas partes gessisse in baptizandis Russis, cnm hi proprium acceperint metropolitam a patriarcha Constantinopolitano ordinatum, qui sedem suam posuit Kioour. Suspicor igitur episcopum Corsinensem in Russiam fuisse pr&missum, multosque Russos per ipsum baptizatOS secutum rero Michaelem, qui inter metropolitas Kiovienses primus ponitur, simulatque de sincera Russorum conversione satis constabat. Deinde quod spectat ad cdictum Vladimiri, a Dlugosso item memoratum, ul Russi omnes baptisma susciperent, istud mihi prorsus credibile ct verisimile <i/>/"iret, utpote congruum genio Vladimirij et usui istius temporis minime repugnans. Verum n/n<t<> j,/<tne p irvcredibili edictum istud explicuil Kulckzynskius in Vladimiri elogio ad xv Jutii, quando hsec Convocavit post hsec magoates buob scripsit omnemque plebem, ac jubena unumquemque
    >
    '

    '"'''

    .-

    paratnni esae
    iiiiini,

    ail

    siiscipiendum statuta dic


    eonoionis
    fcale

    h.iplis:

    detrectarent sanctis suis parerc jussionibus.


    necessitate

    Qua

    ed Hnem

    addidit edictum

    populus Ruthenorum constrictus ad Kyow catervatim confluxit, et ridem Christi confessus in flumine Dniepr ab episcopo Corsinensi, et presbyteris ex Graecia adductis baptizatur, et in tide ac ceremoniis ejus cruditur. Audita autem est

    Si
    is

    quis non iaterfuerit orastina die ad fluvium, Quis enim credat voluisse milii liostis erit.

    vox ejulatus draconis


    sessione

    in aere,

    querentis se ex pos-

    Ruthenorum diuturna, non ab Apostolis aut martyribus, sed ab una fcemina ejectum esse.

    Vladimirum, ut Russi orunes uno die eodemque loco baptisma susciperent, eoque initiarentur, priusquam dogmatibus fideiChristianse sufficien/</ essent inibuti? Etenim necunus iocus Russos omnes capiebat, nec omnes tam cito ad unum locum confluere poterant, nec sanctdtati
    ut rudes professionis Christianm congruclxtt satutaribus abiueren/ur ante debitam inaquis structionem. Voiuii igitur Vtadimirus, ut omnes baptisma suscipercnt, sed paulatim et post de
    ,

    multisquetc*
    riesiis

    36
    ;

    JSditicavit
    in
    ,

    omuta

    clesiam

    loco,
    et

    autem Wladimirus primam ecquo prius idolis thura incenB. Basilio dicari
    ordina\it,

    debantur

    eam

    sed et in aliis reg-ionibus Russia- templaet sacerdotes Dei multiplicat. .Kdificat alteram ecclesiam B. Mariae Virg-ini in Kyow, ct ornat eam
    vasis aureis et prcciosa
    suppellectili, et

    bitaminstructionem. Rem tantam tempore principatus Vladimiri majori ex parte perfectam credo, sed non uno anno, nedum uno die ac
    loco.

    tam

    in

    ea

    quam
    et

    in

    aliis ecclesiis Russiae,

    a duce Wladi-

    miro

    baronibus

    Russiae aidificatis, CorsinenII.

    38 Porro Vtadimirum non soium curasse, ut subditi sui baptisma susciperent, sed legibusquo3

    ('

    "'"'" <

    22^**1*
    diciit

    Septembris Tomus

    qUC

    DISSERTATIO DE CONVERSIONE
    munwisse
    ,

    '

    aue

    salularibus religionem ipsius in favorem eccleqitur ex Constitutione


    ,

    colli-

    Hujusmodipersonarumcausas.sive intersesive

    cum D
    :

    siasticorum data

    quam Kulczynskius Latine


    .

    per suosjudices aliis extraneisj-udieetmetropolita per medium mter poenas vero fiscales dividantur

    sub hoc tiredditam edidit in appendice pag 29 Vladimin, qui principis tulo: Coustitutio sancti meillustravit Russiam, de potestate
    baptismate
    tropolitae
    ,

    nrincipemac metropolitam. Veritatis aeternae, iv Et quia effato ipsiusmet 40 jj\> ^u^ci, r T>. + i-nm ac i^atium traditioue sauctorum Apostolorum
    decreto

    .... ndcd^
    persolvcndis

    wlropolilx
    ppi8C0pi$
    .

    et

    de decimis, accipe
    :

    et de

    aliis.

    Constitutio-

    primi

    orthodoxi

    caesaris Constantini,

    et

    nem ipsam
    et sancti

    Spiritus,

    nomine Patris et Filu Amen. Ecce ego princeps UlaIn

    filius dimirus, dictus in sancto baptismo Basilius, suscepta Suatoslai, nepos Igori et beatse Olgas,

    sancta

    urbe ConstanKioviensem Mitinopoli primum metropolitam Postchaelem, qui haptizavit totam Russiam.
    Fide Christi,
    obtinui

    ex

    tum gecunctorum ejus successorum sancitis, docemur, neralium conciliorum ordinationibus umquod debeant metropolitse, ecclesiis, ac contribui decimae ex triverso sancto clero ex ex proventibus, ex contractibus
    butis
    , ,

    venationibus,

    et

    ex

    omni

    eo,

    quod ad aulam
    statuiraus
    et

    erexi templum in honorem sanctasDeipaapplicavi eidem templo decimas ex unira?, verso meo principatu. Inspecto insuper Grajcorum

    modum
    et

    ac aerarium principis intrat; ideo et decernimus, ut haec universalis iex Catholicse neservetur apostolicai Ecclesice inviolabiliter
    :

    mo enim

    potest

    fundamentura

    antiquitus
    ;

    jam
    insu-

    Nomocanone, cum invenissemus


    eausas eeclesiastici
    fori

    in eo,

    non

    licere
    ,

    positum movere, et aliud substituere

    cum

    judicare principibus
    ssecularibus,

    eo-

    rundemque

    ministris

    consilio inito

    cum

    filiis

    meis, ducibus,

    ac viris nobilibus,

    de-

    dimus potestatem judicandi causas

    ecclesiasticas

    per et in lege veteri Deus praeceperit Israelitis, ut novem partibus suarum rerum fruerentur , decimam vero ipsi Deo redderent. Quamobrem volumus ut ex pcenis in quovis tribunali fisca-

    metropolitse et episcopis in universa Russia. NulB lus igitur in posterum ex meis succes.soribus auPrascideat se ingercre in judicia fori spiritualis. etiam nostris gubernatoribus et judicibus,

    pimus

    decima pars, ex nuudinis quilibet decimus ex fructibus , ex mercatus ; item ex tributis ex frugibus , ex ex gregibus venationibus oranibus denique cujuscumque generis redditilibus
    ,
    ,

    ne de decimis aut

    aliis

    causis ecclesiasticis absque

    bus

    deputatis a metropolita vel aliquo episcopo miniaut decernere quidquam praesustris judicare

    novem partes percipiat rex aut princeps, decimam vero partem ecclesia metropolitana et reliquise ejus suffrag-anese. Quod si quis vio,

    mant.
    ccmtisque ad

    laverit

    hanc
    in

    meam
    tremendo
    eju.^,

    constitutionem
    judicio,

    reddet

    ra,

    80

    Causae

    autem ad tribunal ecclesiasticum


    ista?.

    tionem

    coram
    mala
    ;

    Deo

    et

    trtbmalecclePfl "

    S p GCtantes

    sunt
    raptus

    rtmST/

    stuprum
    inter

    Divortium , adulterium, mulieris, machinatio mortis


    con-

    coram

    angelis

    ubi

    uniuscujusque
    sive

    opera

    reveiabuntur,

    sive

    bona,

    ubi alter

    traotum
    ficia
    ,

    raaritum ac uxorem, matrimonium in consanguinitate aut affinitate, vene-

    auguria,
    in templis

    superstitiones

    fascinationes
    illicitus,

    ha^resis,

    concubitus inter conjuges

    fur-

    tum

    rerum sacrarum, exhumatio cadaverum, mufcilatio, peccatum bestialitatis, procuratio abortus; item
    si filius

    alterum nemo poterit juvare, sola j ustitia ac bonis operibus patrocinantibus ubi injusti judices judicium implacabile invenient, ignis eorum non extinguetur, et vermis eorum non morietur. Nemini igitur liceat infringere hanc meam voluntatem. Si quis vero ex meis aut filiis, aut nepoti:

    percusserit patrem,

    bus, aut abnepotibus, ex sanguine rura subsequentibus


    :

    meo

    in poste-

    aut

    filia

    matrem, aut nurus


    loeserit

    socrum

    si
    :

    unus
    quis

    vel etiam,

    si

    quis magnati-

    altorum

    graviter verbis obscsenis


    :

    si

    bus, judicibus caeterisque ministris violaverit

    hanc

    si quis seouerit rrucem, aut sacram imaginem introduxfirit in templum canes aut aves absque

    meara ordinationera,
    clesiasticas,
    tas,

    et cceperit judicare causas ec-

    magna
    Dei

    necessitate,
    :

    vel

    aliquo alio

    modo domura

    prophanaverit si qnis oraverit ad arborem, aut ad ignem, aut ad fontem. Hffi omnes, C et alise similes causae concessae sunt ecclesiis jure

    divino ac

    et

    constitutionibus

    sanctorum

    Paet

    truni,

    privilegiis

    Christianorum
    nationes,

    regum
    quae

    fidem Christi profitentur. Unde et nos praecipimus, ne princeps, mngnates, ac judices ad hujusmodi judicia se intrudant, hoc enim privilegium contulimns, juxta antiquiorum caesarum decreta, et septem generalium conciliorum statuta, ecclesiis

    prinoipum

    apud

    cunctns

    metropolitEe ac episcopis per me tradicomparebit mecum in tremendo Dei judicio, et cadet super ipsum maledictio sanctorura Patrum. y 4<\ Editor in prsefatione Appendicis suse dounde acccpta cet, se hanc Vladimiri constitutionem extraxisse kxc conscitue vetusto volumine manuscripto, Eituale Eu- tio> thenicum nuncupato ubi in prsefatione ad eamdem constitutionem ha?c habentur Impen rantibus Constantino et Basilio , convertit ad
    , :

    "
    ii

    ridem Christi
    et

    S.

    adducto

    secum
    qua3
    suis

    ii

    polita,

    posuit

    Vladimirus uuiversam Russiam, e Groecia Michaele metroconstitutionem archiepisco-

    Dei.

    Injungimus pariter nostris judicibus,

    pali

    ecclesia,

    ut inviolabiliter custodire-

    ut ex proventibus judioiorum 00
    principis,

    novem

    partes

    fis-

    tur,
    ii

    prsecepit

    omnibus successoribus,

    et

    deeimam
    Deo

    vero
    et

    partem

    ecclesiis

    appliceut. Volumu'? autem,

    ut metropolita legem

    ii

    auliquitus
    Patribus

    latam,
    custodiat

    terminos a sanctis
    ,

    positos,

    diligenter

    tanquam

    ii

    ducibus in Russia ditiones habentibus cunctosque terribilibus juramentis obstrinxit. Unde succedentes ipsi orthodoxi magni Russise duces non solura privilegia per ipsura colaliis

    redditurus
    ro

    aliquando rationera in extremo judicio pro aniinabus sure onne comruissis. Jam ve.
    subditi,

    quos

    tradidimus
    hi
    ,

    potestati

    ac juris-

    lata confirmarunt, sed etiam eadem amplificarunt, et fundata^ ecclesiae metropolitanae, " matri reliquarum ecclesiarum, civitates, terras,

    diotioni

    metropolita,
    ;

    sunt.

    Ilegumenus, he,

    "
    ii

    gumenia

    diaconus, duoonissa et liberi eorum cantores ac clerioi omnes monachus, monialis, iamuli templo inservientes medici obstetrices, vidua?, pe, : : ,

    presbyter

    presbyterissa

    pagos, viueas, agros, mellificia, lacus, fluvios, ceterasque possessiones cum omnibusproventibus

    " in
    ii

    perpetuum

    adjunctis

    insuper

    donaverunt ac inscripserunt decimis, quae proveniunt

    ii

    ex

    omnibus

    magnorum

    dueum
    Vladimiri

    ditionibus

    lvgriui,

    caaoi,

    claudi,

    et
    ,

    alii

    mendici, infirmi,
    apostataj.

    etc.

    xrnodochiorum

    euratores

    monachi

    Porro ad recitatum

    decretum
    observo,

    ET FIDE RUSSOIU M
    observo
    <7U.r
    ,

    XI

    mentionem
    ,

    in ea fieri non
    ,

    solum me-

    to prolatae hostia,

    summo

    Sucerdoti
    ,

    reconciliaret*

    41CT*>tt
    J

    probat

    plurcs tempore Vladimii


    tutot
    frl
    t

    stn-

    Russiu

    episcopos.

    ita ut nonsed etiam episcoporum nulli quoque episcopi in Russia constituti fuerint tempore Vladimiri. Le Quien tamen in Oriente Christiano tom. i col. 1260 existimat Russiam tribus saeculis integris sub solo fuisse metropolita, et caruisse episcopalibus aliis sedibus. Id sibi

    tropolitae

    ex arto corporis carcere solutus perennis gloriae gaudens trausiit.

    ad libertatem
    Prajfati vero no-

    s.

    men
    irapii

    regris

    interpretatur

    Wiodoraeri potestas pacis non justae quia non ilia pax vera dicitur, quam invicem vel habitatores hujus mundi pos:

    compertum

    ait certissimo Nicetae Choniatis testi-

    sident, quia semper nutat; sed solus vera pace specialiter utitur, qui omnem motum anirui sui

    monio. Ex ejus lib. 5 Thesauri fidei cap. 5 hsec adducil verba de concilio Nic&no primo Cum enim noudum civitatibus omnibus suus obtigisset episcopus eo factum est, ut plures id temporis non conveneriut. Provinciarum enim alia? uni lantum parebant ut Scythia seu Rosia in hodiernum usque diem. Alise duos aut ad summum tres habebant ut Dalmatia etc. Verum respondeo me tantum non tribuere adducto Nicetce loco, ut existimare possim ipsis quoque Vladimiri temporibus phires non fuisse in Russia cpiscopos.Quippe non solum in decrelo Vladimiri jamdata, sed etiam in decreto Jaroslai filii cjus quod sequitur apud Kulczynshium de pluribus RussitV episcopis fit mentio Preeterea si quis solum inB spicere voluerit catalogum metropolitarum Kioviensium, quem Kulczynshius contexuil in Opevidebit plures re suo pag. 110 et sequentibus a seculo xi Russiae episcopos memorari. Quare ac verba Nicette, qui tantum Latine editus est a Petro Morello respondeo , dubitari posse an verba ipsius Grseca recte exposita sint Latine. Si vero de recta interpretatione constaret dicerem Nicetam errare potuisse nam si verba ipsius incredibile est , quod narrat ut totam Russiam usque ad sic intelligamus seculum xm administratam ab uno metropolita velit sine 'ullis suffraganeis. Nunc etiam qusedam de moribus et cultu Vtadimiri veniunt
    ; , ,

    coraponens, regnum Dei solatio vincentis patientiae in angmstia promeretur. Episcopus iste in
    coelesti

    securitate pausans,
    et

    minas

    viri impii

    de-

    ridet,

    castitate

    g"eraina

    potitus,
    :

    fornicatoris

    iUius
    nostro

    ultrices

    flamraas speculatur
    teste
    ,

    quia doctore
    Deus.

    Paulo

    adulteros

    judicabit

    omnia comperiens, in quantum potuil vindicare uon desistit. 44 Post haec ivx illo pleuus dicrum obiit, iusnnuit riim integritatem hffireditatis SU8B dnobus tiliis relin- '"""'"'' quens, tevtio adhuc in cnn-ere posito qui posHea rclf vixiue elapsus conjujre ibidera relicta, ad socerura fug'it. Kcx pnedietus lurabare venereum habuit inuatae frag*ilitatis majua augmentum sed raagister nostne salutis Christus, cum lumbos no-tros, E
    Bolizlaus
    haec
    : ,.

    autem

    luxuriaB

    noccntis abundantia

    pefertos

    praeciugi

    juberet, continentiam, et non aliquod provocamen innotuit. Et quia de lucerna ardente a suis prdicatoribus rex pnefatus audivit, peracti eriininis

    maculam

    assidua eleemosynarum

    detersit. Scriptura est

    enim

    largitate Pacite eleemosynam,

    ac

    pitte

    .-

    omnia munda sunt vobis. Ilic cum jamdeoreBBtatis esset, regnumque ppaediotum diu haberet, obiit, sepultus in civitate magna Cuiewa *,
    in ecclesia Chri.sti marl\
    ,

    Ki

    ris

    Clementis, juxta prae-

    Ditmarus
    acriter pcrStringens
    res
    ct
    iiio-

    examinanda. 4!i Ditmarus


    de Vladimiro

    peccalu

    Vladiniiri,
    '

    aliit

    Aunain

    Chronici sui circa finem Amplius disputando progTediar, reg'isque Russorum Wladimiri actus iniquos perstring^am. Ilic a Gra^cia ducens uxorem sed ei Helenara * tertio Ottoni desponsatam cujus hortatu fraudulenta calliditate subtractam
    lib.
    7

    ita

    loquitur

    dictam conjug'em suain sareophsgis eorum in medio templi palam stantibus. Hactenus Dittncr rus , cujus tocumex Ms. nostro recitavi quod aliqua minus recte legantur in editis. Oravis certe est accusatio scriptoris hujus contemporanei qui non solum Vladimirum perstringit ob peccata ante susceptam fidem commissa sed vel maxime reprehendit mores jam con,

    versi

    sanctse

    Christianitatis fidem

    suscepit

    sed

    eam

    ad fidem, ut patet ex iis verbis Fidem sed eam justis operibus non oniavit. Erat enim fornioator immensus et orudelis etc. Gravius ctiam est, '//></ infra sequitur Porni:

    suscepit

    justis operibus

    immensus

    et

    non ornavit. Erat enim fornicator magmam vim saepe Danais crudelis
    , ,

    uni imbellibus ingerens. Tres vero liabens filios eorum Bolizlavi ducis, nostrique persecutoris, filiam
    in

    matrimonium

    duxit,

    cum qua missus

    est a Polo-

    nia Reinbernus, pr&sul Salsecholberg-ensis. Qui in


    al

    Ilasscsun

    pag'0

    Hasengmn *

    dicto natus, liberalique scientia

    aprudentibus mngistris doctus, g'radum episcopadigMius. Quantum aulem asccndit, ut spero tem in cura sibi eommissa laboraverit, nec meae scientiae, nec etiam facundise sufficit. Fana idolorum destruens incendit et mare dsemonibus sacratum immissis quatuor lapidibus sacro chriet aqua sparg*ens benedicta smate perunctis
    ,

    quia Paulo teste, adulteros judieahit Deus. HeBc enim verba non solum Vladimirum gramter accusant jam Catholicum, sed etiam defunctum videntur damnare. 45 Attamen nequeo existimare eam essementem Ditmari. Nam posterioribus verbis insinuat Vtadimirum aliquot <t>nt/:< anteobitum resipuisse
    catoris illius ultrlces

    llammas

    speoulatur;

    doctorc

    nostro

    rritjttutUta'
    iiirn tlittcfi

    """

    '"'

    novam propag-inem
    borc
    ,

    Domino

    in

    infructuosa arinsulso, sanctae


    Vig'iliarum et
    af-

    id

    est,

    in

    populo nimis

    praedicationis plantationem eduxit.

    abstincntiaeac silentiiassiduitate corpus suura


    flig^ens, cor
    infix.it.

    ad speculura divinae contemplationis pradictus rex, audiens filium suum hortatu Bolizlavi c!am velle sibi repugmare cepit cum filio proprio et uxore ejus et in singulari custodia clausit. In qua pater venerabilis quod in secreto studioin aperto fieri non potuit sius in divina laude peregat. Hic cum se la-

    Quem

    sanctioribus moribus fuisse ornatum, Quid lVraeti criminis enim signi/icant fuec verba maculam assidua eleomosynarum largatute detersit; nisi Vtadimirumin peccatis preedictis non perseverasse usque ad finem vit/c ? Noverat idique Ditmarus, maculam pcccati quod continuatur, nuttis abstergieleemosynis sed necessarium esse dolorem de peccato peracto et propositum de ut quis eleemosynarum largieo non Uerando tate aut aliis operibus piis se Deo reconcitiet, seu peracti peccati macutam detergat. Quapropter existimasse videtur Dilmarus, Vladimirum multis tuxurise et crudelitatis obnoxium fuisse
    et
    ,

    peccatis

    {idque

    H erbersteinius

    Polonique scri-

    crymis, assiduaeque orationis

    ex

    corde contri-

    ptores etiam habent) abiis<ji- non statimasuscepto baptismo prorsus abstinuisse, ut decebat principem Christianum ; resipuisse tamen in senectute et tunc non modo incubuisse ad fidem
    t

    in

    \IL
    &VCXOHI
    J
    i/i

    DISSKRTATIO DE CONVERSIONE

    *** simui ad satis/ajustitiee de peccatis prseteriiis, ciendum divinas quantum poterat, et ad ccelestes thesauros stbi per opera chariiatis comparandum. Itaque pium

    Russia propagandam

    ur

    probum

    in senectute fuisse

    Vladimirum, ipse

    insinuat Ditmarus, licet Reinbemi irato in ipsum


    psis.se

    alioquin ob carcerem

    animo videatur scriatque idcircoverba ipsius modo non nimis


    ,

    severo, sedpolius benigniori sint interpretanda.

    qu3e accusat Ditmarus, Fortasse omnia fere facta sunt ante fidem a Vladimiro susceptam nam peccata ipsius baptismo prsevia invidiosius jacfari potuerunt ab offensis ob carcerem Reinberni, itaque perferri ad Ditmarum, acsi post baptismum fuissent a Vladimiro conti:

    terisGrwcis habetur Papebroquod de Viadimiro duce recte exponit vitae et adjungens verba Historiam chius, Juvc antiqmoribus sanctitatis monumeuta cuperem ex nec non prBesentem Ruthenorum Mss. discere statum. sepulcri venerationem ac
    :

    - 1) quis antiqu4us ea; mo statim evanescere debeatsi mitium. numentis idoneis ostendat cultus phemendtbus sub fi- ct ncsrimus, 43 Porro in laudatis an ub eo solum ht- ln cultum$ecu ftagura regis, capite radiato exhibiti, Bladimerus aut Vladimerus, buerit apud

    Cattiolico$.

    corporis vel

    satishuic Papebrochii desiderio necdum prsefatione monui, Solfactum esset, ut jam in Actis non inlerius ad xv Julii Viadimirum

    Cum

    iia ut

    '

    ba

    nuata.
    46

    Ditmari 06e$$e 7KHI


    >

    Verum

    sive

    Vladimirus peccata sua sub-

    beant ianctito
    ti

    Vladimii
    /;.w

    '

    ,,

    aliundi

    probetur

    inde it&raverit Christianorum ccetui insertus, siquod in ve ea stalim a fide suscepta correxerit medio retinquo, scimus tantas esse divinae misericordiic diritias ut su-jierabundarerit subinde
    , ,

    sed ex neotencorum videri posFastis recitavit eiogia, quse ibidem Soilerii dusunt in Preetermissis. Geminum erat Sanbium, quo minus auderet de Vladimiro ut Cathotica, quod cto agere, alterum de fide vere deponere me posse existimo ut patebit ex seseruit

    tamquam Sanctum,

    gratia, ubi abundavit delietum

    teste Apostolo

    ideoque
    '

    Sanctum
    ,

    in fine viLv fieri potuisse

    Vla-

    ilimi rttnt

    efsi antea. in

    poccata prolapsus fuerit

    Hacde causa S. Hieronymus in Epistola ad Furiam dixit Non quaeruntur in Christianis


    tjrnria.
    :

    initia

    sed

    finis.

    Paulus raale coepit


    finivisse

    sed bene

    alterwn de sanctitate et cuitu legitimo, quod satis subtatum non video. Quse me teneat formido , breviier expiico ut eruditus atiquis Ruthenus eam tanto facilius possit eximere. Scio quidem Viadimirum tamdiu cidtum esse a Ruut initium hujus cultus thenis Schismatieis plusquam centum annis preecedat decreium Urbani VIII, anno 1631 datum at non novi an
    quenti

    ; , , ; ,

    finivit etc.

    Bene aatem

    Vladimirum^
    .-

    tanto tempore cultus sitaCathoiicis.

    innuunt etiam verba Dlugossi ad annuml 005,


    ubi de sepidtura ejus heec scripsit
    Confluxitau-

    tem

    hone.standum funebria sua Ruthenorum qua in sepuitura sua planctum maffnum edens , vociferabatnr patrem se et liberatorom patrite ct fidei Christianae in Russia plantatoreto iininaimv perdidisse. Itaque nihil detractum rolti stnirf.ifti/i Vtadimiri ob rrrhu fhlnmri nrad
    multitiulo,
    1
    ,

    Ephemerides Moscee, in tum invenio, certo non fuerint compositse ante secutwnxv, et verisimiliter editee sint Moscucc a
    sit et

    Etenim cum quibus primo memora-

    schismaticis, timeo ne forte cultus ilte inchoatus continuatus a solis schismaticis usque ad
    1594,

    que

    quominus Sancti titulo ipsius nomen honorarem, si salis constaret de


    hecc

    impedirent,

    quo pars Ruthenorum se Romanee Verum timor ilie evanescet, si quis idoneis monumentis probarepossit, Viadimirum seculo xv etiam cultum fuisse ab iis Ruthe-

    annum

    subjecii EcciesicV.

    legitimo cidlus ipsius initio


    imtini non ui

    de quo

    paucanunc
    conscripsit

    ifissrrrnifa.
    17

    umffntu

    Dlugossus, qui historiam

    suam

    nomon

    Vladi
    Fattit

    qui sub ?netropoiita Kioviensi Romanse Ecfuerunt uniti, Hoc enim qui ostenderit, omnem nobis dubitaiionem de immemorabili cultu Viadimiri exemerit.
    nis
    ,

    clesicV

    min
    aiiic

    post

    ni

    medium

    secuti xv, de cidtu Vladimiri


    licet

    apud
    ip-

    teoutum

    Rutkenos non meminit,


    sias Borisi et Hiibi

    cxdtum filiorum
    ,

    xv.

    commemoret. Hoc sitentium

    vehementem ingerit snspicionem Vtadimiri cultum non fuisse Dtugosso cognitum, ideoque non valde antiquum tunc fuisse aid celebrem apud
    Euihenos. Crescit h<vc suspicio , quia nullum hin-uio vestigium cultus secido xv antiquioris apwl ullum stTiptorem ne apud KiUczynshium auidem. Edidit ille Offieium integrum de B. Vladimiro Russia regs , ut loquitur in pree,

    V. Inquiritur utrum

    initio

    con;

    versionis Russi fuerint Catholici

    ideoque

    ostenditur

    patriarchas
    istius

    Constantinopolitanos
    poris
    clesia

    tem-

    fuisse

    cum

    Romana Ec-

    fatione Appendicis

    suee sed nuitibi c.rpUcat istudofficium quamque antiquus Yluifimiri culius quave occasione aut cujus auctoritate cosptus, PraUerea nec Officium,
    ,

    unitos.

    quam antiquwm sU

    mc

    Antonius
    scido de

    1'lh'm
    .

    aliud

    monumentum, quod mihi

    Possevinus Societatis Jesu in Opu.


    ,

    Aliqui crcdi-

    in-

    notuit

    putrttds,

    ilr liiirarulis per Vtadimirum quorum causa cultus fuerit inchoatus. Verumtamen memoriam Vladimiri, quiBasiiius

    iiiruiiiiit

    Rebus Moscoviticis ad summum Pontificem Gregorium XHIscripto, part. 2 pag. P2 editionis Pianiinianm scribit Moscos seu
    ,

    dcrunt liussos
    fuisse conversos a scliisma
    ticis
    :
    -

    iu

    bitptisum nominatus est, invenio

    in

    EphemerioUbus Moscis

    adxvJidii quas Papebrochius

    ediditante

    Maii. Eat hisce igitur suspicioo?'itur, rttltum Viadimiri ncptum esse apud Ruthenos eodem fere tempore , quo pr&dicLv Ephemerides sunf mltrrt.v. Fieri etiampotest, ut
    1

    tomum

    Rassos ante quing-entos annos duce Moscorum Volodimero Christianam fidem a schismaticis hrereticis accepisse. Deinde pag. 114 inter difficultates Russiam ad retigionem Cathoticam convertendi hanc recenset quod (licet res plane fabulosa sit) corpora quorumdam
    ,

    qui

    schi-

    smatici

    fuerunt

    collector

    inserurrit

    Ephcaieridum nomenVladimiri primus Fastis sacris cuUusque ipsius eo,

    integra se

    habere gloriantur
    ,

    tempore
    suspirionam

    fuerii inchoaius, Faieor hanc firmo carrrr fuudamcnto, ita ut

    per quos miracula frequenter edi ctecis visum aegrotos sauari constanter aflarmant. Inter alios autera numerautur
    restitui,
    ,

    ris

    Cleba et BoPetrus metropolita Alexius quorura corpora extare aiunt Moscouaa. Hxc qui(
    ,

    dem

    ET FIDE KUSSORUM.
    A.

    XIII

    dem Possevinus at cum integro fere seculo con* versionem Russorum serius ponat quam eam factam esse ostendi minus mirandum est quod
    ,

    habetur Al illa

    crediderit fidem Russia? illalam esse a schismalicis : nam ita incidit in tempora , quibus patriarchee Constantinopolitani post Michaetem Ce*

    apud iaudalum Labboum coL 1430. u<.u** l s quorumdam pertinaoia non obstabat quo minus ecclesia Constantinopolitana esM unita oum Romana. hZSubinitium secuii x grave ortum est schis- imuqmqut
    ,

    rularium aperte schismaticum de schismate saltem fuere suspecti, At quando Vladimirus cum suis fidem suscepit patriarcha Constantinopoli
    ,

    erat Nicolaus Chrysoberges, quem scriptores Ca~ tholici de schismate suspectum non amplius ha* hent neque merito suspectum haberepossunt.
    ,

    in ecclesia Constantinopotitana ob quartas /"<"" &*&nuptias Leonis imperatoris, quas improbabat latn *" incf,oato ,ecuio *' vehementer Nicotaus Mysticus patriarcha ut per imperatorem sede sua fuerit deturbatus eique su/fectus Euthymius. Cum autem impera, t

    ma

    verwn

    post

    mmem
    tom

    7tantinmoU*

    idoneis ratioyiibusprobari potest onines Phota patriarchas qui post Photium schismaticum us Q ue &d Nicolaum Chrysobergem in ecclesia
    ,

    50

    Imo

    rwmm
    est

    Constantinopolitana sederunt per seculum


    ,

    inte-

    tor tegatos summi Ponti/icis sententuv su& de quartis nuptiis habuisset faventes NicolausPa* triarcha t sedi su^e deinde restitutus graviter eadere conquestus estper litteras, quas edidit Baroiiius post tom. xi in addendis pag. 7^7, et Labbeus tom. 9 col. 1884. In hisce titteris ,
    , ,

    nnita

    cum

    nommm.

    grum et ultra Catholicos fuisse, et cum Ecclesia Romana conjunctos midtosque ex iis tamquam
    ,

    quantumvis acriter de

    tegatis expostulet
    ,

    pri-

    matum

    Sanctos coti. Quamvis enim Photius dux auctorqgte habeatur Grsecanici schismatis, id tamen non alio modo intelligendum est , quam quod ipse schismaticus fuerit animoque schismatico B multa contra Ecclesiam Latinam scripserit quac recentiores schismatici diu post adoptarunt, ut schisma inducerent et Romanam Ecclesiam calumniarentur Verum talesnon fuerunt Photii in sede patriarchali successores, quorum primus Basitii Macedonis imperatoris S. Stephanus filius. Hic cum a Photio ordinatus esset diaconus, ipse Leo imperator frater ejus et Styiianus episcopus Neo-Ccesariensis in Euphratesia no~ mine omniura episcoporum presbyterorum et
    , ,
    ,
    .

    Ecclesuv Romance agnoscit ita scribens: Et quidem decebat priuiatum ecclesiastu-um sibi vendicantes, rera totam serio inquirere, atque ad summum Pontiticem referre ctc. Et in,

    fra
    ter,

    lu eos

    nnimadvertendum
    tot iu

    beatifiahns

    l'a-

    quisnpersunt, qui

    me

    tantasque tur-

    lia.s rriminationibus falaia cxritnnint. llae tuae v eruut partes id a te dignitatia priinum lua, KomanBBque Sedis dccus eaigtff etc. Responsum Pa,

    puead hasce litteras nullibi edilum invenio. Verum ubi schisma prorsus erat sublalum Constantinopoti idem Nicotaus anno i)20 litteras dedit ad Joannem Papam X, misitque cum te
    ,
    ,

    diaconorum ecctesise Consiantinopolitanse scripserunt ad Stephanum Papam ut cum ordinatis


    ,

    guto imperatoris suumquoque ieyatum, rogans, ut Pontifex tegatum mitteret Constantinopolim. Insinuat iita epistoia, non potuisse obtinere Ni-

    cotaum

    utprobaturex
    Utteris utrimtiuB tcript i.

    (j

    a P/totio dispensare dignaretur multas rationes allegantes et honorificentissime de Romana Ecclesia ejusque primatu loquentes Epistola tota Styliani videri potest apud Baronium tom. 10 pag. 611 et seqq. Quoniam ve51 Pauca ex ea huc transfero ro scimus inquit omnium nomine Stylianus q U0( i a vestra apostolica Sede corrig i et juxta canones corripi debemus hac de causa humilibus his nostris litteris tuam orarnus venerabilitatem, ut misericorditer uobiscum ag-as. Et inQuapropter decet etiara tuam siug-ulaferius eeni virtutem Photium quidem taraquam ab initio schismaticum et a sehismatieis illegitime ordinatum et propter alia mult.a quae operaqui ab ipso tus est mala expellere eos vero
    , , . : (
    ,

    dicat officia

    qu% petierat in prima cpistola cum summi Ponti/icis crga sc temporum


    ,

    diHicuIt;itibus

    intcrmissa fuisse
    eocoptare,

    seque cousue-

    Porro Pontiflcem misisse tegatos, eorumque opera pacem fuisse resiitutam scribit taudatus Nicotaus in litteris ad Simeonem Bulgaria principem in quibus honori/ice loquitur de summo Ponti/lce et de pace per tegatos pontiftcios composita ita haBccleaiis unioueni
    ,
    , ,

    tam

    bei

    llaic

    de legatione
    ,

    Komana

    cujus ad-

    ventum scandalis quae ob tetragamiam apud nos omnia turbarant, imposit.us 68t tiuis pax clero caitus sacri mira animorum cuu.spirareddita
    , ,

    tionc

    hahiti;

    et

    ut

    vcrbo
    rcrlcsia

    dicam
    ita

    Constantinopuliiana

    in

    Komana ac unam cam,

    demque
    nihil

    coalita cst
    ,

    ridcm
    et

    amplius vetct

    ac consensioncm ut quo miuus nos optatissnua sanctiHcationc


    jjcrlrua-

    decepti sunt

    misericorditer
    ecclesiaj
    ita

    cum

    illis

    dispensari

    illorum

    communiouc
    ,

    rogamus, ut

    Constantinopolitanas

    et tranquillitas

    restituatur
    ,

    pax Quapropter

    ut populum ( patuam rogvimus beatitudinem rum abest desperatum misericorditer suscipias. cujus Sedem administrandam Rog:at te Petrus acceptis hisce litohtines etc. Stephanus Papa teris una cum litteris Leonis imperatoris quee excidisse videntur, non statim postulata concessit quod ita scripsisset imperator, acsi Photius
    )

    mur. liaque ilio tempore ne umbra quidem erat sed Cathoticus fuit Nicotaus uli schismatis qui Sedem ipsius aliquot annis et Euthymius
    , ,

    obtinuit.

    Dc Stephano II qui Nicolao su/fectus ,l T '" d u ^ 1 l"' nutta quoque raUuuabilts orirt potest dubi- ramtsu)>sequin probc fuerit Cathoiicus cttm uilttt yumtibwpatatio
    53
    , ,

    .,,

    '

    est

    sponte sedi renuntiasset. Stylianus igitur atiis titteris quas edidit Labbeus tom. 8 Concitiorum coi. 1410, preces iteravit pro ordinatis a Pho,

    '"" rrh " tegaiur fectsse contrartum. Nulta quoque suspiduorum sequentium cio schismatis est tempore patriarcharum 8. Tryphouis et Theophyiacti quorum postrct/tus ordtnatus est, prasentibus te-

    gatis
    est

    scripsit

    mortuo Stephano Formosus Papa reper litteras ibidem col. 1411 subjunctas, docens setegatos missurum Constantinopotim, setio.

    At,

    Romani Pontificis.Thcophytacio subrogatus S.Potycuclus. Ilunc autem / tttssc Calkoiicum,

    probari potest ex Liutprando Cremonensi episcopo , qui circa postremos Potyeuvti annos
    salis

    que ordinatis a Photio communionem taicam coneessurum sub conditionibus quibusdam in titteris expressis, quse videri possunt. Porro verisimite quidem est non votuisse omnes se istis conditionibus subjicere idque coltigitur ex epistola Joannis Papse IX ad eumdern Styiianum quse
    , ,

    Ottonts liitperatorts icgatus fuit Coustantinopoti

    apud Nicephorutn Phocam, totamque

    iegatio-

    ncm suattt

    descripsit.

    EUita

    est luec

    Legatto tom.

    % Scriptorum Itaiiw pag. WJetseqq. Agnitum autem fuisse hujus tcgattonis tempore prtmatum Romanic Ecciesite ab Impcratore et patriarcha

    Constantinopotttano

    XIV
    acnm
    J ' S-

    DISSERTATIO DE CONVERSIONE
    ,

    ex eo liquet quod LiutGrsecis subinde Romanum Ponprandus coram tificem nominaverit universalem Papam, patriarConstantinopolita.no
    vel
    ,

    cham

    menieum appellaverit

    vero Conslantinopolitanum nuspiam oecuneque tamen aut impe;

    atque monachos ob quartas nuplias Leonis imperatoris divisos fuisseannis nonaginta, ut habet Scholium , seu usque ad annum fere 995. Nam de concordia anno 920
    est sacerdotes

    I)

    ratoraut patriarcha de hisce iitutis titigaverint, quamvis Nicephorus pertinaciter recusarit Ottoni titulum imperatoris attrihuere idemque seger* rime tulerit, quod in litteris Romani Pontificis, cujus legati etiam ad Nicephorum venerant vocaretur Grsecorum imperator et non Romanorum. Nullum tunc fuisse schisma , rursus colligitur ex eo , quod Liutprandus uhique cum Grsecis communicaverit neque ullam schismatis mentionem fecerit, licet exacerbato in Graecos fuerit animo. Vere itaque dixit LiutpranSed quid hoc memorem cum dus pag. 488
    ,
    ,

    facta scripsit ipse Nicolaus Mysticus num. 52 laudatus Pax clero reddita etc. 56 Scio quidem aliquid rursum discordise or- ?"* formari '''' ium esse , quando nomen Eidhymii in dipiycha ^/1
    :

    ipsa

    Constautinopolitana ecclesia nostrae sanctae

    Catholica?

    atque
    subjecta

    Apostolicse
    ? etc.

    Ecclesiae

    Romanae

    merito
    wquead Ni coiaummb
    <juo

    sit

    54 Quod spectat ad successores Polyeucti Basilium Scamandrenum et deinde Antonium Stu,

    eonvern
    '

    f jn am nihit prorsus invenio, quod illos de schismate suspectos reddere possit. Post hosce demum secutus est Nicolaus Chrysoberges, sub quo conversi sunt Russi. Nulla item huic Nicolao controversia intercessisse tegitur cum Romano Poniiflce, ideoque ab hodiernis scriptoribus passim habetur Catholicus. Baronius tameyi ad annum
    t

    995 num. 10 ita scribit ut videaiur credidisseecclesiam Constantinopolitanam schismate fcedatam fuisse tempore Nicolai. Opinio iila Baronii nata est partim ex acclamationibus quse le,
    ,

    a Polyeucto ; sed ea dissensio nec tan- chrymberycm. nec tam diuturna. Audi Curopatatem pag. 64. editionis Venetse Polyeuctus autem primo sui sacerdotii anno in sacris diplomatibus * inscripsit Euthymii patriarchse nomen * diptyclm imperatorem sibi socium illius, qui Leonem asciverat, quando quartam duxit uxorem. Ad * 'ob hoc quidem episcopi ad breve quoddam tempus recusarunt Polyeucti socii esse. Verum paulatim imperatoris obsequuti voluntati, risum moveruntjudicantibus. Eadem habet Cedrenus pag. 640. Itaque cum primus annus Polyeucti sit 956. Quomodo ad breve tempus duravit dissensio si usque ad annum 995 protracta est? Quomodo episcopi illi aliquamdiu, ut loquitur Cedrenus, noluerunt res sacras cum Polyeucto communes E habere et mox imperatoris voluntati obsequuti cesserunt si dissensio diu post mortem Potyeucti adhuc durabat ? Itaque Curopalates et Cedrenus quando scribunt per Sisinnium, Nicolai Chrysobergis successorem,dissidentes obquartas nuptias ad concordiam perductos esse , nec sibisatis consentiunt nec acciamationibus, quas

    relatum

    est

    ta fuisse videtur

    discuiio

    cum

    in hisce

    Nicotaus laudetur

    ut

    vivus, et de Sisinnio taceatur.

    guntur in Jure Grseco-Romano post tomum unionis apud Leunciavium pag. 108, quod Photius ibidem recenseatur inter patriarchas orthodoxos ; partim exdicto Marci Ephesii qui in
    ,

    Ex dictis conclu-

    do

    tionibus

    fidem non esse adhibendam istis acclamaquse tamquam synodales editse sunt
    ,

    concilio Florentino Sess. Gsicest locutus : itaque ex eo tempore ad liune usque diem in raag-na Constantinopoleos ecclesia ita leg-itur Omni:


    "

    bus tium

    quffi

    adversus
    ,

    sanctos patriarchas

    apud Leunclavium sine mentione ullius synodi cum videantur potius cvjusdam schismatici scriptoris. Quod vero spectat ad dicta Marci Ephesii nullam hic schismaticus fidem meretur prsesertim de rebus tam antiquis quibus quint ,

    Pho-

    et
    .

    lgnatium

    scripta vel dicta sunt, ana-

    thema

    Ex

    hisce

    enim credidit
    ,

    Baronius

    sequentibus patriarchis. Nulla hsec esset difficidtas si vera essei eorum opinio qui dixerunt Phoiium, in
    ,

    Phol/um non

    fuisse

    damnatum a

    que fere secutis erat posterior. Prseterea Marcus Ephesius non toquitur de Nicolao Chrysoberge, sed de synodo quse Constantinopoli habita est, vivente Photio. Itaque Nicolaum non magis tangit quam atios Photii successores, quos constat
    ,

    fuisse Caihoiicos.

    -p

    communione Ecclesise Romanse defunctum esse. C At id non satis est probabiie, et abunde jam
    refutatum a Leone Attatio in Opere deperpetua consensione Ecciesise Occidentalis atque
    Orientalis
    ratpondetwud
    objcctionn,,.

    sequentes patriarchse suspecti sunt Leoni Allatio quod catumnias Photii in Eccle57
    ,

    Duo

    Succcssor Nicolai SisinniKS

    lib.

    2 cap.

    5.
    ,

    65
    / IIS)

    Quapropier respondeo acclamationes ii(}UiT leguniur apud Leunclavium commen,

    aut certe interpolatas esse. Etenim decretum unionis, quod iis prsemittitur factum est anno 920 imperantibus Constantino et Romano Lacapeno Acelamatfones vero quse iiii post breve Scholium subjunguntur, spectant ad
    titias videri,
    ,
    ,

    renovare votuerint. Hinc lib % cap. 8 de Sisinio ita ioquitur Quies mhilominus ecclesiarum per tot annos continuata, qua quambet ecclesia suis juribus utebatur, ita tamen ut suprema potestas soli Romanse vindica-.

    siam

    Romanam

    etiam unitus

    (^Lt
    sia
    .

    retur, videtur
    triarcha
    ni
    ci
    :

    interrupta
    ita
    ,

    fuisse

    Sisinnio

    Pa-

    imperiwn

    Basilii et Constantini

    quorum opera

    ab iliis separarentur. Credidit enim epistotamencycticam, quam recitat

    tamen ut vel Latini commuGrscorum calculo condemnarentur vel Grse,

    non

    Photii

    annum

    86?,

    in Scholio divisio sublata dicitur ,

    raverai monaginta annos. tur quo modo per imperatores subtata sit divisio tdrum in aiiquo concilio an novo aliquo decreto, an atio quovis modo. Itaque schotium istud ridetur esse hominis privati qui ilhid diu post decreto unionis adjecit. Si autem scholium sitprivati scriptoris , etiam acctamationes ejusdem sunt. Retata enim pace , itapergit: Quamobrom prffidicandi mag-nique faciendi veniunt, qui opus tam g-ratum Deo tamque mag-ni momenti ad exitum pcrduxeruut atque hisce ipsas acclamationes subnectit. Secundo verisimite
    ,

    postquam duAi primo non dici,

    sinnio ad atios Orientis patriarchas rursusfuisse missam. At ratio unica illius opinionis
    est

    Baronius ad nomine tantum immutato a Si

    epistola illa a

    Baronio inventa

    quod

    sit

    --*a Sisinnioscnbi nonpoterantnisiineptissime.Dif-

    necde ejus propensione ad schisma eadem epistola etiam prout mutiia reperia est nomine Sisinnii, quxdam legantur qua> umce pertinent ad tempora Photii, quseque
    epistota,

    Sisinnn. Hinc dubitans addit Aliatius Nisi etiam dicamus, nomen Sisinii ab aliis illi episto lae appositum fuisse. Id satis verisimite apparet cum nec aliunde constet de missa a Sisinnio iita\
    in
    ,

    cum nomine

    cumque

    non

    ficuiter igitur credere

    possum

    Sisinnium

    isfi

    epistolse

    ET FIDE KUSSORUM.

    XV
    ,

    epistolze

    nomen suum pr<vfixisse,eaque usum pro


    sit

    ait

    se ignorare
    fuerit

    quo pacto
    ,

    postea

    eju^

    am

    sua.

    constat nomen Romani Pontificis Constantinopoli e sacris diptychis fuisse lectum tempore Sisinnii ecc eoque manifeste ostenditur, tempore Sisinnii ecclesiam Constantinopolitanam communicasse
    illa epistola
    ,

    Verum, quidquid

    de

    putata

    quamque ob causam. Si enim postremis ittis quadraginta etquinqueannis fuisset atiquod dissidium quod mutationi tam notabili praebuisset occasionem istud ignorare non potuisset Petrus verisimile est mutarelatio
    , , ;

    ewu iS
    '

    cumRomana.
    idem de Sergto
    cessore osten-

    dttur,

    5^ Qravior schismatis suspicio est de Serqio qui Sisinnio siifjectus est anno 999. Baronius si3 '\ ne ulla dubitatione schismaticum credidit at mitior est aliorum sententia eaque verior. Id variis argumentis potestprobari.Primopost mor,

    tionem esse inductam sine gravi discordia. G0 Deinde S. Leo XI in epistola edita apud Labbeum tom. 9 Conciliorum qua Michaeti Cerxdario ejusque consorti Leoni Acridano respondet, abunde ostendit schisma istud Ceru,
    ,

    wttnitair
    > chitma

    *">

    lar "

    mvum

    '"""'

    temS. Leonis PapzelX Michaet Cendarius schismaticus scripsit ad Petrum Antiochenum muttas in Ecclesiam Romanamcatumnias, atque epistolse sua?

    ortum esse post pacem diuturnam ecctesiarum. Quippe de eo ubique toquitur ut de re nova, et ubi mutta dixerat de bono pacis et de malo
    larii

    schismatis,
    sic

    cum

    num. 9 hsec inseruit verba Rumor autem quidam nost.ris auribus insouuit quod memoi-atum Papam etiam perfectio tua iu sacris
    :
    ,

    utrumque
    nobis, et

    signiftcatione maximi dotoris attoquitur Quia tu carissi:


    ,

    me
    et

    adhtjc dioende in

    Christo pbatbr,
    ,

    itemque Alexandrinus et Hierosolymitauus antistes. Dissimulat homo vafer se certo scire, de quo dubitare non poterat, cum omnes itti tres patriarchve essent Catholici, certe usque ad iltud tempus. Eadem calliditate mox B apertum addit mendacium his verbis Nosti enim, a tempore sanctae et cecumenieae sextae synodi
    ;

    diptychis referat

    antistes Constantinopolitane tuque Leo Acridane dicimini Apostolicam et Latimun Ecclesiam nova praesumptioue atque incredibili audacia nec audit;mi convictam neo
    ,
    , ,

    ac deinceps
    chis

    relationem

    Papse

    in sacris

    dipty-

    apud nostras videlicet sanctas ecclesias excisam fuisse etc. Petrus Antiochenus acce,

    ptis

    hisce litteris
    ,

    apertum istud mendacium


    ,

    clare refutans dissimidansque quid suo tempore ea de re in ecclesia Antiochena fieret, inter alia

    num.

    hmc respondit
    ,

    Ad

    haec
    ,

    ergo

    palam damnasse pro eo maxime, quod de a/.ymis audeat COmmemorationcnt Dommicvr passionis celebrare. Ipsum Cerutarium, quemnecdum communione sua hic excludit Leo initio communicasse cum Romana Ecctesia, patet ex verbis altegatis. Verum eoscommunicationem variis epistotae tocis comminatur, nisi rcsipiscant, eamque deinde inflixit. In altera Leonis ad Michaelem epistota, qu<v se.rta cst apud Labbeuht sic toquitur Pontife.r Lllud autem quia non slupeat quod post tot sanctos ct orthodoxos pa,
    ,

    jj

    quoque testis sum omni exceptione major aliique mecum plures eorum qui in ecclesia praecellunt quod sub beatas memoriae patriarcha Antiochiae domno Johanne Papa Roime ipse etiam Johannes nominatus in sacris diptychis
    ,
    , ,

    tres

    per mille et viyinti


    ,

    a passione

    Nnlvatoris

    annos
    61

    novus

    oalumniator EcolesisB Latinonmi


    S.

    emersisti etc.

    Hinc Wibertas ttrchidiaconus


    Vita
    ,

    Leonis
    ,

    fncfogtu (n/>r-

    in ejus

    apud nos data tom.


    :
    ,

    2 Aprilis

    wr,dwior
    'IZZtZT,-

    referretur. Constantinopolim pneterea ante hos an-

    cap

    nos quadrayinta quinque


    sanctae

    ingressus

    reperi sub

    memoriae patriarcha domno Ser'io praedictum Papam in sacra Missa cum aliis patriarchis referri. Quo autem pacto postea amputata fuerit relatio, quamque ob causam clam me est. Ac de his quidem ita persuasum habens, nolo te amplius
    ,

    pag. GG2 scribit Ea tcmpestate orta est Fermentaceorum quffl calumniatur sanctam Romanam Sedem imo omnem Latiuam et Ocoidentalem Ecclesiam de azymia vivifloum Deo offerre Sacriticium. Quam calumniam etiam
    5.

    haeresis

    scripto

    ediderunt episcopi
    et

    Michael Constantino-

    circa Papae relationem laborare.


    ti

    simul de
    i

    59
    .

    P r.ice<ientibus conftn aiu?

    oh e ^ am
    ,

    Baronius refert hasce litteras ad annum quo mortuus est S. Leo. Possunt tamen ann0 sequenti esse datvc. Eadem titteree ex-

    actius Latine redditae\leguntur

    apud Coteterium
    ,

    Lco Achridauus. i'r:rlcrc<i tcmpore Cendarii imperator Constantinus Monomachus et pterique Constantinopotitani erant probe Catholici, ut habemus ex laudatis Leonis IX titteris ex Wiberto Vitsv scriptore ac de- K mum ex sententia contra Micka^lem ejusoue asjjolitanus
    , , ,

    '

    atque tom. 2 Monumentorum ecctesise Grsecee inde data verba desumpsi. Jam vero ex hisce litteris validum desumo argumentum, quoostendam, Nicolaum Chrysobergem, Sisinnium, Sergium eorumque successores usque ad Michaelem Cendarium communicasse cum Ecctesia Romana. Data est Petri Antiocheni epistola brevi post mortem S. Leonis anno 1051 aut 1056. Quadraginta et quinque annis ante hanc datam, id est, anno 1009 aut 1010 nomen Romani Pontificis recitabatur in dipCychis Constantinopoti, quando Sergius erat patriarcha per annos circiter decem. Id tunc novum fuisse nec Petrus dicit , nec atiunde verisimite est. Itaque credendum est, idem fuisse factitatum tempore decessorum Sergii, prscsertim cumnihit innotuerit de utta dissensione aut controversia qum sub finemseculi x aut initium sequentis intercessisset inter Pontificem Romanum et patriarcham Constantinopotitanum. Mansisse quoque nomen Papse in diptychis post tempus a Petro assignatum usque ad Cerutarii tempora , ipse Petrus satis insinuat, licet id vatde dissimutanter faciat, dum
    ,
    , ,

    seclas lata,

    teguntur
    gloriosi

    in qua apud Labbeum Quamobrem coynoscant


    ,

    cot.

    992 hsec

    ante
    ,

    omnia
    popuomnis

    imperatorcs
    Catholicie

    elerns

    scnatus
    urbis

    et et

    lus hujus
    Ecclesiae

    Coustantiuopolitaiuc
    ,

    nos
    in

    hic

    peraeneisae

    ma-

    ^num
    bonnm

    unde vehementcr
    ;

    Dornino R-audeamus,

    ct
    ,

    maximum
    malum.

    tristemur
    pientes
    vitas
    :

    Nam quantum

    unde miserabiliter conad colum-

    nas imperii
    ,

    et ejua Qonoratos , atque eivesaa , Christianissima atfjnc ortliodoxa est ci-

    quantum autem ad MichaSlem abusive ct ejus Stultitiffl fautores dictum patriarchain nimia zizania haereseon quotidie seminantur in medio ejus. 62 Ex omnibus cottigo , schisma tempore Ce- lltiC viptoru rutarii novum fuisse, ejusque decessores fuisse ftruugnwe
    ,

    cum Ecctesia Romana conjunctos quemadmodum apud Attatium supra taudatum tib. 2. cap.
    ,

    '""<

    num.

    asserunt Kmmannel Calecas


    et

    lib. iv

    ad-

    versus Grsecos,

    auctor manuscrjptufl d^ Trans cujus verbn dr.-rra Atlationibus episcopum Post Photium Antolatius Latine sic expressit
    ,

    nius

    ut

    diximus

    postmodum Stephanus

    imo

    prius

    uicnui
    J.S.

    DISSERTATIO DB CONVEKSIONE Romani Pontificis in cta in qua dicitur nomen Nicolaus Myprius Stephanus deinde AntoniusJ Constantinopoii non fuisse a tempore. diptychis Nicolfliis ,- poststicus, Euthyroius, rursus idem Pctrus eextaSynodi. Apertum istud mendacium

    XVI

    J)

    ea

    Stephanus
    ,

    lyeuetue soberpes

    PoTheophylnctus Trypho Nicnlaus ChryAntonius BftWliuSi EuSerg-ius Sisinnius ex praefecto


    ,

    stathius, Alexius, et

    Miehael Cerularius.

    Ani-

    testimonio. Attaquidem. refutavit ocutato suo Cerutario suo credere men schismatici videntur indicare id est votuisse, quantwn poterant
    : ,

    madvertas hos omnes, praeter unum cum Italis communicasse. Hsec rera esse omnino mihi persua/leo cum ob rationes jam ante adduCerulariura,

    sattem voluerunt ante ipsius Cerularn nomen Papse e diptychis subtatum fuisse Constan,

    tempora

    tinopoli

    moctas lum vel maxime quia nullum habemus numentum idoneum, $m quo probari possit ullum ex iis fuisse sehismaticum, cum tamen de
    , ,

    65

    Verum

    id

    tam inconcinne narrarunt


    ;

    ut

    (juibnsifum
    fuit suspecta

    Photii et Cendarii schismate sint plurima.


    Improbabile
    ttt, (/tiod

    monumenta super-

    68 Porro hanc concordiam Constantinopolita-

    cnn

    n& ecclesise cum Romana,

    cujus

    primatum agno,

    prtesertim quo pacto trus Antiochenus dicat, se ignorare fuerit Constantinoquamque ob eausam omissa insinuans nutpoli in diptychis Papse relatio causam illius muiationis adeoquemulam fuisse iationem non esse factam nisi db ipso Cerulario.

    nullum mereantur fidem

    cum

    Pe.
    .

    tra fidem Sitinnii objia-

    tur

    scebat patriarcha Constantinopolitanus scriptores neoterici plerique agnoverunt post Leonem Allatium De solis Sisinnio et Sergio dubitarunt

    an

    in schisma propensi

    non fuerint sed simul


    ;

    Prseterea scriptores omnes agnoscunt Sergii successorem Eustatium communicasse cum Romano esPontifice. Alia igitur paulo post c mittenda nihil scivit Petrus set mutatio, de qua rursum
    t

    docuerunt, eos saltem ad apertum schisma non prorupisse. Si autem consideremus, quam leves sint rationes, ob quas prgsdicti patriarcha? demoB litionibus quibusdam ad schisma tendentibus faeos quoque longe probabilius cti sint suspecti
    ;

    Antiocfienus. Quapropterlongemihi verisimilius apparet,pacem ecclesiarum non fuisse turbatam sub Sergio. Verba Nicetse Nicseni, ex quibus in contrariam opinionem perductus est Allatius
    ,

    htec sunt

    Et sub Sergio
    ,

    qui sub Bulgrarocto-

    suspicione liberabimus. Nihil Sisinnium reddidit suspectum, nisi quod nomen ejus sub Photali
    tii

    no patriarchatum tenuit dieitur rursus schisma exortum fuisse sed quam ob causam, ipse igno.-

    epistola sil inventum. At

    cum

    Sisinnius prse-

    ro

    videtur

    tamen propter sedes

    fuisse.

    Verum

    dicetur a Grsecis ut vir litteratus et eloquens eum usum esse Photii difjicuiter credi potest pro sua, ut jam monui. Quam inepte id epistola
    ,

    exigui momenti sunt hsec verba, cum scriptor rebus gestis longe posterior non nisi incertam reut eoo voce dicitur ctare patet ferai famam
    ,

    uno argumento ostendam. Conversio Bulgarorum ut nuperrime peracta narratur in epistola Photii, etiam sicut illa inventa est cum Sisinnii nomine. Atqui illa Bulgarorum conversio centum fere et ti-iginta annis facta erat ante pairiarcitatum Sisinnii. Qua igitur prudenfecisset Sisinniits,
    tia

    cumque ipse dicat causam dissidii ignotam sibi esse. Major igiiur habendaest fides atiis scriptoribus qui inter Photium et Michaelem Ceru,

    Sisinnius epistolam illam


    ut

    tamquam suam ad

    ? Res hscc tam clara solum inspicienda sit ipsa epistola apud Baronium ad annum 863 num. 34- et seq., ut quis inlelligat eam epistolam non poiuisse sic adoptari a Sisinnio, nisi sana mente seque destitutus

    reiiquos misisset patriarchas


    ,

    est

    larium in ecclesia Constantinopolitana non admittunt dissensionem tantam a Romana, ut ad schisma eruperit nam eorum sententia jam ante abunde firmata est. GQ Jam vero ex disputatis duas elicio conclusiones quarum causa hanc dissertationem inde stitui. Prima est , quod varii patriarchse
    .-

    ex

    ilii-tis

    sequi-

    titr Hitssos

    initio conver-

    sionis fuissc
    Cutttolicos.

    quibus ut Sanctis actum


    ,

    est in

    hoc Opere,

    i)ere

    fuisset ac ftdeCatholica. Jtaqueplane corruit fun-

    fuerint Cathoiici etiamsi inter mdarium sederint seculo ixet x

    Photium et Cevidi enim id


    :

    damentum
    fuit

    suspicionis
    .

    quse

    famge
    ,

    Sisinnii
    .

    adspersa

    c
    lcviaitcmsunt,
    ijuiinis

    ni scJiismaticas retur.
    (i
    I

    atque cequitas postutat ui ommachinationis suspicione libesuni

    a Majoribus nostris suppositum magis fuisse quam probatum. Attera conclusio est, quod Russi, sub finem seculi x conversi, fidem acceperint

    a
    contra Sergium scriptorh aliquot schis,

    Catholicis, ideoque certo Catholici fuerint ini-

    Lcria

    eliititi

    qude

    Sorgii

    jtdcs

    objiciuntur.
    ,

    Nimirum

    matici rebusque gestis longcposteriores asserueritnt nomen Roynani Pontipcis e diptychis deletum esse a Sergio. Verba scriptorum illorum videri possunt apud Allatium tib. 2 cap. 8 ubi etiam leguntur assertaaiiorum metioris notse scri, ,

    conversionis ; imo etiam certo usque ad niortem Vtadimiri ducis usque fiiiorum SS. Borisi et Hlibi, de quibus agetur ad v Septembris
    tio
    ,

    nam omnes

    ptorum, qui factum istud non Sergio


    chaeti Ccrulario altribuunt.

    isti defuncti suntcircaannumlOlb, aut certe diu ante patriarchatum schismatici Cerularii anno 1043 inchoaium. Nunc etiam inquirere conabor, quantum patietur monumen-

    sed Miinepta sint scfiismaticorum de Sergio asserta, clare ostendit Alhtius; nec tamen, quod miror, eorum opi,

    torum penuria

    'quales

    vicissitudines passa sit

    Quam

    Russorum
    colligi

    religio, ut ex ea disputatione
    ,

    uicumque

    nionem

    gium

    ut falsam prorsus refxdavit ; nec Serea suspicione liberavit. Verumtamen vel

    soia epistota
    ta, sufjircrc

    Petri Antiocheni, num. 58 taudartticturad opinionem istam omnino


    epistota constet Ser-

    ut vere Sancti tuto admitti possint. Nam Henschenius quidem sine multo examine quorumdam Russise metropolitarum fidem orthodoxam asseruit tom. 2 Februarii pag. 639, sententiam alie-

    valeai

    quinam

    Sanctis Russis

    rcpudiandam; cum ex ea

    gium

    circa

    annum

    patriarchatus sui decimum

    e diptyohis rccitasse

    nomen Romani
    ,

    Ponti/icis.

    At, inquict aliquis

    potuit Sergius postea no.-

    men Papm Romani


    ;

    delere. Sic est

    potuit id de-

    inde facere Sergius atqueita abeo factum credidisse aidentur sohismatiei mcmorati. At suspicor eos fuisse deceptos epistota mendacis Cerularii

    nam fideiiter referens. Eum vero secutus Papebrochius in preefaiione ad Ephemeridas Greeco-Moscas ante tomum i Maii generatim de fide Russorum disputavit. At non satis expenderunt argumenta quse conira Russos afferri possunt, quia breviter tantum agere voluerunt, ideoque successores eorum opinioni non acquie,

    verunt.

    ad Petrum Antiochenum num,

    58

    adduVI.

    ET FIDE RUSSOIU

    \1.

    VI. Russi toto seculo xi fuerunt


    Catholici, ut probatur ex
    politis

    metro-

    singulis

    idem aliunde etiam sit verisimetropoliUc qui Hitarionem pr<vcesserant, omnes fuerant Grseci : itle vero Russus erat natione. Prmterea Jaroslaus addictior fuisse videtur Latinis quam Grxcis filiam enimsuam Annam Henrico I Galliarum regiuxorem dedit Grxcisvero beilum intulit comparnta ingcnti classe, ut vidcri potest apud Dlugossum
    ficere potest. At

    mite.

    Nam

    tres

    Sola ignoranlia llussos

    Sane
    sim

    sententiam
    :

    vehemens contra Catholieam Russorum et unionem cum Ecclesia Roma,

    lib.

    in

    cot. 212 ad annum 1010, apud Zonaram Constantino Monomacho tom. 2 pag 25:* et
    -'i

    scfiismate exi

    mcre neqmt

    na, oritur suspicio, quia eorum metropolitcC pas7nissi aut confirmati creduntur a patriar,

    seq., et

    apud Cedrenum pag. 758 et seq. qui Bladlmerem Russorum regulum cum fi!ius,esset
    ,

    quorum pars major chis Constantinopolitanis post Michaetem Cerularium fuit sckismatica. Catholici
    litse
    ,

    Jarostai, ut habet Dlugossus. (!!' Hiscc obstare vidclur, quod

    Pagius

    e.r

    Ce- idemqutfortmtefactum
    n <lmbu * n,ii *

    enim haberi nonpossunt Russue metroposi

    habebant communes cum sckismattcis patriarchis, ab iisque auctoritatc suam accipiebant. Etenim ignorantia sola eos exres

    sacras

    si

    cusari non posse, satis certum videtur prsesertim consideremus metropOlitas, episcopos, aliosque rirns doctos. Quapropter vcrbti laudali Papcbroubi de Moscis dicit : Qui Ungua chii pag. 4
    ,

    Grseeis moribusque diversissimi plerumque uec sciebant conjuncti an sejuncti essent Latisolum autem considerabant ni et Grreci inter se suam ab initio susceptse fidei erga Constantinojiolitaimm patriarcham subjectionem. Hasc, inquam rerba non nimis generaliter sumenda sunt acsi sola sufficere possent ad excusandos Russos. Simplices quidem utcumque ea ignorantiaexcusari possunt, episcopi etiam et metropoqui ante o Catholico patriarcha confirmati litse sic excusari poterant , quamdiu nulta erant ipsis erat necessitas communicandi cumpatriarcha sckismatico, aut quamdiu nikil ipsis de ejus schismate innotuerat. At gentem universam tati ignorantia per secula integra excusare nec pos;i
    ,

    dreno pag. 7;i9 mortuum credat Jaroslaum anno 1086. Atrespondeo Pagium errasse, nec Cedrenui/i agere de Jarostai morte ; seddeobitu duorum principum Russorum minoris conditionis qui Nosisthlabus el rlieroslabus ab eo nominantur Jaroslaum enim diu superfuisse posl annum u;>t> consentiunt Poloni ct Russi scriptores. Itaque abundc probatum existimo Hilarionem Russice metropolitam non adk&sisse sckismati
    t :
    1

    Ui

    Grseco Cerularii. De decessoribus vero HilariO' nis nullum debet esse dubium cum set 'erint schisma a Cerulario instauratum. Post Hilarionem duo alii successerunt Hussi videlicet Qeorgius I auno 1063, </< Joannes I anno 1080, si accuratus. si catalogus Kutcxynskii quem
    , ,

    discutiendum non suscipio : at solum observo ftwni catalogum in ckronotaa passim <"/ atiquot annos
    i

    dissentire a catalogo Mickaelis

    le

    Quien, r<>rro

    non invenio ultam rationem

    cur cred

    duos hosce metropolitas non fuisse Cathoticos.

    Primo

    electi

    sunt

    j">.s/

    depositionem Cerularii,

    sumusnecdebemus. Verumtamen non sequeretxutoties fuisseschismaticos, quoties schismafuere Constantinopolitani, etiqmsi semper a patridrckis istius urbis fuissent in dignitate sua confirmati Russorum metropolitse, cum inter pa< triarckas varii fuerint Catkolici aliique non aperte sckismatici, a quibus ordinari potuerunt R.ussiiV mctropoiitvc, qui etiam tempore schismaticorum patriarcharum Catholici permanere poterant. At hac ratione non midtos schismatis

    Russos
    tici

    priortemporeJoannis Xiphilinipatriarehte, alter sub Cosma ilicrns<ihi,.>ih>,i<> de qudbus patriar chis non salis constat, schismattciitc fnrrint an Cailtotici. Nihilo magis^clarum est, utrum iau,

    dati metropolitiC a Greeco patriareka confirma tionem acceperint, Tmo verisimilius est , id eos

    non

    fecisse eccemplo decessoris Hilarionis, sischi,

    sma adkuc durabat Constantinopoli tumquia natione tum vel mawime quia Russi erant schisma nondum in Russiam penetraverat. quin 70 Verum nutla relinquitur dubitatio
    ,
    ,

    ,,,

    tchitma
    '""'
    pi "

    ut metropolita

    suspicione liberarem stanter recurrissent Constantinopotbnpro confirmationeobiinenda t necdistinaiissentinterpatriarckas Catholicos et schismaticos. ti8 Verum probari potest, metropoiitas Russi/e
    ,

    si

    omnes metropolitee con-

    iemporibus subjecta csset Sedi ApoIlad stolicw, si consideremus litteras Qregorii Demetrium Russorum regem, datas xv Kal. Maii Indictione xiii id cst anno 107'6. Hac de causa eas ex Baronio ad annum L07B num. 29 huc
    Russia
    iis
    \ , ,

    rtu

    necdum
    (ffll si
    i,i

    OflflO

    I07U

    RuMorum
    tempore Cen<larii conflr-

    mationcm
    petiii
    .-

    nO/l

    non semper confirmationem suam petiisse a paatque hsec est triarckis Constantinopolitanis qua Henschenius usus est ad prsecipua ratio ostendendum multos ex iis abhorruisse a schismate et probe fuisse Catholicos. Factum idcsse tempore Michaelis Cerularii testatur Atbertus Wiinh Koialowiczin Miscettaneis Lituanise, editis Vilnae onno L650. Agensenim de schismate Qraeco-Russo pag. 4-1 ait Jaroslaum Russisepcnut pem intettecto Cendarii schismate, defunctoque metropolita Theopempto perfecisse, ut clerus Russiee non requisito patriaroha Constanti;
    ,
    ,

    Gregoriun episcopus eervua servoDemetrio regi Etuesorum el reginseuxosalutem et Apostolicam benedictionem. Pir j r]l liue vester limina Apostolorum vieitans ad nos vcnit, et quod regnum illud dono sancti 1'etri per inanus nostras vellet obtinere, eidem beotransfero
    :

    rum

    I)'-i

    i,,

    to

    Petro Apostolorum principi debita fldelitate exhibita, devotia preoibua poatulavit , indubitanillam suam petitionem veatro ter asseverans si Apostolicsa fore ao etabilem consenau ratam gratia ac munimine donaretur. Cuaoctoritatls jus votis et petitionibua. quia justa videb&ntur,
    ,
    ,

    nopolitano,
    lern
    ,

    ad basilicam
    teternffi

    Sapientiae

    Kiioviensem cathedradicatam, oongreg&tus

    anno mli eligeret Hilarionem natione Rupsum. llic vero, uti expresse merainerunt Annales Ru sorum et Moschorum, ad patriarcliarn Constantiuopolitanum non reourrit. Hoc testimonium, ex Russorum Annatibus petitum, vel sotum sufSeptembris Tomus II.

    tum ea devotione pocon8eneu vestro scenti^, tandem assenaum prflebuimns, el regni vcstri gubernacula sibi ea p&rte beati Petri tradidimus ea videlicet intentione atque d'-sidebeatue IVtrus vos et rcfrnum rjo charitatis, ut vestrum, omniaque vestra bona, sua apud Deum

    tum

    ei

    intercessione

    custodi&t

    et

    cum omni
    4

    pace, honor

    XVIU
    urcroH
    J

    nore

    quoque
    vitae

    et

    g-loria

    DISSERTATIO DE CONVERSIONE tioni paruit. Unde idem regnum usque in


    faciat,
    et

    &

    finem
    militiae

    vestrffi

    tenere vos
    ,

    hujus

    finito

    cursu

    num
    nos

    Reg-em

    impetret vobis apud supergloriam sempiternam. Quin etiam


    vestrse nobilitatis

    paratfssimos essc, noverit

    serenitas, ut ad

    qutecumque justa negotia hujus


    ,

    Sedis auctoritatem pro sua necessitate petierit proculdubio eontiuuo petitionum suarum conse-

    hunc usque diem a Russis D a memoria hsec in ecclesiis eorum colitur, licet clare ostendi* Graicis neg-lig-atur. Hoc argumento Ecctesnv Rotur, Russos eo tempore mandatis indeque verisimite fit, lemanie obtemperasse gatum aliquem Pontificium tunc quoque fuisse eolegatos in Russia; prmsertim cum viderimus 1075 missos a Gregorio VII. Hactenus de anno
    in
    ;

    quatur effectum. Praeterea

    ut

    hsec et alia mul-

    ta,qme
    arctius

    litteris non continentur, cordibus vestris misimus hos nuntios nostros infig-antur
    :

    se sufficienter

    metropoiitis secutixi, quos omnes Catholicos fuisme ostendisse existimo.

    quornm unus
    qui et
    bis

    vester notus est et fidus


    in litteris

    amicus;

    ea

    quae
    ,

    exponent
    Iegviti

    et

    quas

    sunt, dilig-enter voviva voce minus sunt


    ,

    VII.
    politse

    Seculo

    xn
    ,

    aliqui

    metrofidei

    explebunt.

    Quibus pro

    reverentia

    beati

    Petri

    Catholici
    :

    plures
    ,

    cujus
    tis; et

    sunt, vos mites et affabiles pra?bea-

    dubise

    seculo

    xui
    in

    quo schis*
    ,

    quidquid vobis dixerint ex parte nostra patienter audiatis, atque indubitanter credatis; et qua; ibi ex auctoritate Anostolicas edis negotia tractare voluerint,
    lo
    et

    ma

    prsevaluit

    Russia
    Catholici
    fidei

    non
    ;

    statuere,

    nullorum mased
    potins eos

    defuerunt tamen
    metropolitse
    dubise

    sed

    ingrnio

    turbari

    permittatis,

    sincera chnritate favendo juvetis.

    Omnipotens Deus

    omnes

    sunt

    '"" '""''

    "''
    '

    oeriiimilit&r
    id

    mentes vestras illuminet, atque per temporalia B bona faciat vos transirc ad g-loriara sempiternam. Dat. Romro decimoquinto Kal. Maii Indict, xiii. De rege Isto Demetrio ex Russia per fratrem suum ejecto scribit ad eumdem annum 1(175 Schafnaburgensis. 71 Obserrat rero Kuiczynshius in Appendice J'"0- H~ Demeirium non fuisse ducem Kioviee
    sed
    Halioiffl,

    aut suspectse.
    E

    Posi

    Ephremum

    in siepe laudato catalogo se.


    alii

    Sccuio \ pri-

    metropoiitx natione Grmci, nimirum Nicolaus, Nicephorus, Nicetas et Michael II. De hisce certa non invenio indicia,

    quuntur quatuor

    miqttatuor

    ?^^*_
    que Slispecu

    ufcuffi
    '

    Premisliie,

    ct

    fortassis

    etiam Voli-

    '"

    '

    niffl. AUamen taudatus Schafnaburgensis et Sigebertus ad annum 1074- de eo loquuntur, tamqaam de duce aut rege, qui cum fratre suo

    de

    slaum

    Russorum imperio contendebat etscimuslza(vel Zaslaum) Jarosiai filium, ac ducem


    :

    Kioviensem\ a fratre Suatoslao armis impetitum fuisse Kioviaque profugisse in Poloniam cum
    thesaurissuis, ut videri potest

    Quare,
    *

    si

    Zaslaus
    <

    ille

    atio

    apud Dlugossum. nomine Demetrius


    est,

    fuerit dictus, uti

    admodum

    rerisimile

    quia

    gemino nomine gaudebani eo tempore omnia ipsi recte congruent et in ducatum Russise seu Kioviensem restitutus fuerit per Boleslaum Polonise regem, ut refert taudatus Dlug lannum IQlbet 107G. Porro,
    duces
    !'
    ,
    ,

    sive

    D\
    '

    dux
    ;

    fuerit

    Kioviensis

    ut

    prob apparet, sivealiarum tantum Russim provinciarum cum omnes episcopi Russi sxtbessent
    ffori

    tionem faciat
    tuncsi
    fuiss
    ra
    i

    cumque tamen Grelitteris suis de sckismate menne vertsimile quidem est Russos Q cocontraRomanamEcclesiam
    fi

    ioviensi

    an schismatici quod quoque istius temporis patriarchis de non omnino est clarum, ita ut ignorantia fortasse eo tempore exmsare potuerit metropolitas, qui communicaverunt cum Constantinopotiianis Primus ex iiiis Nicotaus videtur interfuisse synodo Constantinopolitanee de prastatione canonicorum cujus decretum legitur in Codice Juris Grceco-Romani pag. 269. Certe ibi inter metropolitas iegitur 2\icolaus r^O 'Vwjb.; id est, Russiee, quantum existimo. Habita est synodus mense Novembri Indictione x, id est anno 1101, sub Nicolao G rammatico patriarcha de cujus recta fide dubitatur. Quartum ex prsedictis metropolitis qui est Michael II, item synodo alteri interfuisse Constantinopoli anno 1156 sub Luca Chrysoberge patriarcha, observat le Quien in catalogo meiropoiitarum Kiociensium. Ex hisce p patet, duos ilios metropoiitas communicasse cum patriarcJiis Constantinopotitanis idemque ea de causa verisimile esi de duobus intermediis. Verum, ut jam monui, non ideo habendi sunt certo

    utrum

    Cathoiici fuerint

    ipsis

    itos,

    ,,.

    P memoratos metropolitas natione Rusineatalogo Kulckzynskii duo saccesserunt Grcwi mdelicet Joannes II (apud le Quien Joannes III \anno 1091 , et sequenti anno Ephrem. ffosce Catholicos fuisse credit laudatus Kulczynskius , quia prsefuerunt tempore Alexii Comneni imperatoris, quem Catholicum fuisse ewistimat cum Leone Aitatio lib. 2 cap. 10.
    sos,
    ,
    ,

    cum id de ipsis patriarchis non omnino certum ideoque incertius de metropolitis. Eos tamen nonnihil hac de causa videri suspectos fatendum est prgesertim cum aiiunschismatici
    sit
    , ,

    Verum
    ter

    scriptores de Atexio Comneno alicensent Quareprseplacet aliud argumentum,


    alii

    de nequeant probari Cathotici. 74 Porro quidquid sit de quatuor illis, rur- at acmens sum deinde Russi se a Grsecis separarunt, teste eommpoat Koialovicio qui hsec habet llabetur quoque anmm um in Annalibus Kussorum, Izaslao duce in Kussia ^r^V"' imperante anno mcxlvi electum esse metro- 'cMMiev* politanum Russiae Clementem qui, non requi, ,
    .-

    sito

    patriarcha Constantinopolitano
    capitis

    quo Koialovicius
    Ctttti

    Ephremum
    :

    fuit impositione

    sancti

    fuisse
    .

    Cathoii-

    ita

    ostendit

    Successit..
    ,

    ad
    a

    annum uxon
    Grceco
    schis-

    Kutczynshius idem in
    pticat his verbis
    :

    consecratus Clementis Papa-. suo catatogo latius ex,

    Ephrem, natione Graaous


    mate alienus
    grolps annos,
    ra
    S.
    ;

    at

    nam cum
    i\

    Papa constitutione institutum

    cjus tempore Urbani II essct , ut in sin,

    Maii recurrente

    translati
    in

    MyB*a-

    Post obitum Michaelis {metropotitx) cum nuntiatum fuisset praslatis Ruthenis rursus Photianum schisma in Grecia recrudescere , statuerunt synodum celebrare.

    Qua-

    Nk-uhi episc. conf. corporis rumrecolcretur raemoria Kphrera


    ,

    propier couvenientes
    mhoviensis..

    Kioviam

    Italiam
    ei

    Onuphrius
    ,

    Czer-

    constitu-

    Theodorus Bialogrodensis Eutbymius Pereiaslaviensis, Damianus Juriensis, Theodorus

    ET FIDE RUSSOUUM.

    XIX
    1 <.T<,*I

    dorus Vladimiriensis
    crevissent

    Emmanuel Smolenscensis
    posse
    eliga

    Niphon Novogrodensis episcopi, postquam metropolitam absque


    ,

    et

    desci,

    Herbersteinius pag. 26 nam suspicor eas pertinere ad seculum xin, tum quod duo vel tres Cyrilli

    J.s.

    tu

    consensu patriarchEe Constantinopolitani unanimiter Clementem eumque conimponentes capiti ejus caput S. Clesecrarunt
    et

    eo seculo fuerint metropolitse, tum quod in iis qutvstionibus nihil statuatur de Tartaris

    eleg-erunt

    qui ante medium ejusdem secxdi in Russiam penetrarunt. Continent hee qusestiones varios
    ritus Judaicis non absimiies et Latinum, qui ritum Ruthenicum voluerit amplecti, muttis cae;

    mentis Papae

    et martyris, in

    sigmum

    subjectionis

    ac obedieutise,

    quam semper

    profitebatur eccle-

    post Clemen-

    tem

    secnti

    duo

    sia Ruthenica S. Sedi apostolicae Homanae. Haec probant, Russos eo adhuc tempore abhorruisse a schismate gentemque verisimiliter Calholicam fuisse etiam sub pnecedentibus metropolitis. Clemens vero metropolita factus est post annum 1156, ut patet ex dictis de Michaele II. 75 Clementem hunc in catalogo sequitur Gr<vcus Constantinus, atqae hunc Theodorus, apud
    ,

    remoniis, lotionibusque et orationibus recipi jubent, receptumque haberi pro novoChristiano.^a;


    hisce autem coltigo, hominem fuisse schismaticum, qui eas qiuvstiones composuit. Non erat ta-

    men
    /)//(

    Cyrillus iile tam alienus a Latinus, quam Joannes, de cujus canonibus supra memini.
    Cyrillis metropolitis catatogi
    :

    Porro de

    non con-

    metropolii.r

    parnm

    nott,

    deinde Joanes probabi-

    Le Quien Feodor dictus. De hisce nihit certi invenio. At eorum successor item Grxcus Joan-

    nam Kulczynskius duos consequenter sentiunt ponit Cyritlos ab anno 1225 usque ad annum
    1237, deinde vero

    Josephum,

    et

    post hunc CyrilCyrii-

    Uus
    cus

    nes IIL inquit Kulcztjnshius, reddidit per epistoCathotilam obedientiam Alcxandro II! Pontifici Romano, ita cxigente Rostislao orthodoxo principe. De eodem Koialovicius ita habet Anuo deiride mci.xx, Grsecus natione, de nomine Joannes, metropoliB tanus creatus est. Quantum unioni cura Roma:

    lum

    III.

    Le Quien vero duos tantum habet

    na Ecclesia addictus fnerit, testantur ejus litterse ad Alexandrum Papam ea de re scriptse, quae
    idiomate inter Russorura monumenta habentur. Le Quien vero in catalogo Kioviensium anlistitum suspicatitr, hujus Joannis metropoiiiie, quem quartum ejusdem nominis poSclavonico
    nit
    ,

    loSjQuibuspr&dictum Josephum interponit. Duonean tresfuerint Cyrilli, non definio:at hacoccasione lectores moneo, nultamse riem aui laterculum Kioviensium prsesulum puolioi juria factum a Papebrochio, quamvis id dixeritLe Quien, h Papebrochii lateroulum seepe inet. Henet schenius in Atexio tom. 2 Feb \uarii pag. 639 atiquol pnesules Kiovienses ew Koialovicio renon ut seriem censuit tamquam or/hodo.ros
    ,

    cum Kulczynskio tantum

    sit

    tertius,

    esse

    illorum antistitum conteaieret, sed utbreviter indicaret non omnes fuisse schismaticos. Nuq*a illaprassulum nomina Le Quien honorifico laterGuli

    epistolam illam schismaticam et canones ecque schismaticos, guos edidit Herbersteinius in Commentariis rerum Moscoviticarum pag. 22 ei seq. Verum malim credere Koialovicio quam
    conjecturse, quse sotido caret fundamento. Przeterea non dubito, quiu canones illi sint serius

    Papebrochiani

    nomine
    l

    insignivit,
    \s

    et

    sic

    haud dubie multos

    decepit e

    suis,

    qui

    ilium Papebrochii laterculum frustra qumrent. 78 Jam vero quod spectat ad Cyrillos metropolitas,

    nee

    tanm
    '/>

    compositi,
    sia.
    fides Russorufli

    cum unus ex illis agal de Tartaris, quijantum innotuerunt seculo xm, certe in Rus7G

    Posi Joannem III Kulczynskius recenset


    ,

    rirca finem
    secitli \ii vctide

    dubia

    anno 1185 Nicephorum, quem, inquit unitum cum Romana Ecelesia vixisse historici Lithuani passim affirmant. 'Verum de eo dubitari polest, cum inferius visuri simus Russos non diu post hwc tempora schismati fuisse implicitos. Ea-

    de eorum fide favorabiliter sentiunt Koia- nw* * Selovicius et Kuiczynskius. Prior sic loquitur JJJJJJJJ^ (ruti snnt deinde Cyrilli duo aut trea metropoli- aiieni, taai Kiiowienses, natione Russi, el procul dubio nam circa ea tempora etiam imperator uniti Orientis Michael Palseologus in Lug-dunensi concilio ohedientiam summo Pontiflci professus erat et patriarchalem e lem Joannea Beoous (Catho.-

    licus) Coustantinopoli
    tio

    ocoupabftt.

    Verum

    ea ra-

    tantum valet pro Cyrillo lll ejusgue successore, nou vero pro Cyrillo primo aut secun*

    dem
    C
    circa

    de causa de Maithseo metrqpolita,

    quem
    minus

    annum

    1206 successisse docet, non


    :

    potest ditbitari

    argauwnla enim, quibus Kulczynshius probare nititur Catholicum fnisse, non magni sunt momenti. Primufn est, quod Constantinopoli tunc esset patriarcha Latinus et Catholicus quia urbs iila a Latinis erat pos,

    do, qui citius priefuerunt. Melius argumentum pre qualicumque obedientia Russorum tempore $ Gyrilli I habemus exepistola Sonorii Papm III inscripta Universis regibus EtussiaB, dataquean-

    annum

    edidil ad num. 8 et 9. Qua de causa eam Gaudemus in Doniino, quod, huc transfero

    no

    i:':i"

    quam Odoricus Raynaldus


    :

    L27

    sessa. Id

    etiam haberent patriarcham

    cum

    initio

    seculi mii

    "

    rores quidam

    apud

    tiussos

    invaluei in'

    At cum schismatici suum necdum constat utri se subjecerit metropolita Russiie. Attentm argumentum est, quod Cotomannus Hungarus ritus Latini eo tempore fuerii electus dux Haliciensis. At ea ratione non probantur Russi Latinis fuisse addicti, cum yftox expulerint Colomannum, quod inaugurari votuisset ab epiSCOpis ritus Latini,ut habet Dlugossus ad annum L208. Itaque allegatxs argumentis certo non evincitur Matthseum fuisse Cathoticum. Certe duMtare mx possim, quin Qrmci pauiatim abusus quosdam hisce temporibus in Russiam in\ int, liussorumque animos a Latinis abalienaverint. 77 Russos autem in varios errores paulatima Greecis fuis < pertractos seculo \n aut xin, coiiigitur ex iitteris quorumdam Pontificwn infra dandis. Addi hisce possunt qu stiones fyrillicujusdam cerisimiiiter metropolit*e quos edidit
    certum
    est.
    s

    sicut audivimus, nuntii veatri ad venerabilem fratrem no trum Rfutinensem episcopum A. S. L.

    noBtro transmissi, eum humiliter royrai a tere verunt, ut pari.es vestras peraonaliter visitaret, salubriter instrui, a la doctrina quia cupientes parati estis omnes errores penitus abnegare, quos
    B

    propter defectum
    curristia
    ;

    praedicatorum, sicut dioitur, in-

    (,
    i

    pro

    quibus
    ucriua,

    iratua

    oontra

    voa

    I.)o-

    minus permisit
    l;ui,

    vos hactenua multipliciter tribunisi

    tribulando

    de invio erroris ad

    viam

    properaveritia
    in

    veritatia,
    errore,

    cum quanto

    diu-

    tius duraveritia
    infirastius

    tento timere
    etsi

    posaitis

    duriorea;
    diea

    quia

    non irascitur per

    singulos
    i

    qui conDominue, busb tandem vibrat g-ladium ul contemnunt,

    in eos tamen,

    tionis.

    >

    79 Per vos itaque certificari volentes, an vcli- fides BOmin BB habcre ab Bccleeia Eomana legatum. nt ejua tempon drlitt habcri dubia aalutaribus monitis informati, CathoIicflB fidci
    tis
    ;

    sine

    XX
    iverau
    J

    DISSERTATIO DE CONVEKSIONE
    qua neino
    salvatur
    ,

    s i ne

    arapleetamini

    verita-

    zynskius

    s
    "

    tem, universitatem vestram rog-amus, mouemus, et hortamur attente, quatenus super hoc voluntatem vestram nobis per literas, et fideles uuntios

    Le Quien anno D anno decessor tpsius Cylk7. Hujus tempore (nisi revera usque ad annum 1247 vixerit) Rorittus
    a/figit
    ,

    1W

    intimetis.

    stianis de

    Interim autera pacera cum ChriLivonia, et Estonia firmara habentes,

    non impediatis

    profectum

    fidei

    Christianae,

    ue

    divinam, et Apostolicae sedis iucurratis offensara, quse facile de vobis potest, quando vult, sumere ultionem sed potius Domino larg-iente per ve* ram obedientiam, et gratae devotionis obsequia utriueque mereamini gratiam et favorem Dat.
    ,

    Daniel Russorum regiam, jiromittens se omnes princeps coronam Romasuos subditos adducturum ad obedientiam nx Ecclesise. Coronam ei impositam ob Opisone anApostoticse Sedis iegato, asserit Dlugossus ad

    de smcera manse Ecctesuv spes maxima affutsit narrat Raynaldus ad Russorum conversione.Rem
    28. Petierat

    annum IUQ num.

    num

    124-G

    pag. 700. Litteras Innocentii


    :

    casione scriptas recitat

    IV ea oceumdem annum Rayad


    quam
    bene in Russia

    Later.

    xvi

    Kal. Febr. Pont. nostri anno xi. Hsbc


    ,

    naldus num. 29

    idemque ex Vincentio Bellova-

    Russos necdum pertinaciter schismati adhsesisse, cum Pontifex ne quidem moneat ut a schismate designare voluerit. Curn tamen non carerent erroribus t fides eorum, ut minimum, dubia haberi debet, nec ausim certo asserere, Cyrillum I fuisse a schismate immunem. Suspicor inter episcopos non satis
    epistola insinuat
    ,

    censi lib. 31 cap. 39 refert,

    excepti fuerint Minoritw, qui missi fuerant a summo Pontifice ad Tartarorum imperatorem,

    indeque redibant per Russiam. Hi reduces narraverunt, se a Daniele Russorwn rege optime re-

    de fide convenisse, quod


    sent
    1*

    alii aliis addictiores es-

    Romanse

    Ecctesise.

    Papam habere dominum et in patrem snnctam quoque Romanam Ecclesiam in dominam et


    vellent in specialem
    ;

    ceptos et octiduo Kiovise retentos, episcopis dixisse, quod dominum

    regemquecum

    80

    Huic conjecturm favet epistola Gregorii IX,

    """""'"""
    '!""'""
    " "'"'

    apud Raynaldumad annum 1231 num. 4>3edita, scrivtaoue eodem anno illustri reg'i Russise. Pontifex enim, expQSito
    tfa

    mag-istram, coufirraantes etiam omnia, quae priu.s k de hac materia per abbatem suum transmiserant.

    ,,,,,. tod

    pmmaiu Romame
    ,

    Ecciesise,
    fratre
    intel-

    ichitmapra

    prosequitur

    Undc cum

    venerabili
    ,

    Et super hoc, aiebant leg*ati, etiam nobiscum ad dominum Papani nuntios suos et litteras transmiseruut. Confirmantur hsec omnia ex gemina lnnocentii

    nostro episcopo Prutenorum

    referente

    te

    IV

    epistola
    et 29.

    lexerimus esse principem Christianum, sed obscrvantem Craecorum ac Prutenorum mores ac ritue, ac faoientem iu regnotuoab aliis obscrvari,
    divina tamen gratia inspirante,
    derc
    Sedis

    1217

    num. 28

    Prior data

    apud Raynaldum ad annum est ad archiepisco-

    pum

    Prussise et Apostolicse Sedis legatum, cui

    ad
    el

    volontcm accedevotionem et obedieutiam Apostolicte nos intimis affectibus sitiennostram


    ,

    demandat Poniifcx provinciam reconciliandi regem et totam g-entem ac regmum ejus, hactenus a
    fidei

    unione prsecisos.

    S2

    Ad

    hsec Pontificis rerba tantisper subsista- guimajotHea


    ]

    tuumque profoctum tes animffl tU88 commodum et honorem serenitatem tuam monemus et hortamur in Domino, quatenus sanam
    s-ilntom
    , ,

    non abnuens vencrabiHter amplexari, mores Christianorum Latinorum devote Buscipiaa et observes, te re^-numque tuum pro amore Christi submittendo suavi dominio Rodoetrinam
    ritus
    ei

    hic insinuare videtur Innocentius mus. . ., _, Russos ante hanc reconciliationem fuisse schismaticos. Quapropter nequeo assentire iis ; qui Russos omnes usque ad hsec tempora.Catholicos faciunt et ne quidem Kulczynskio, qui levibus conjecturis metropolitas omnes schismate eximit. Nihilo magis assentior iis, qui vel hoc tempore
    ,
    . , .

    Nam

    ""' le

    cra "'

    Bcliismatiei,

    i
    '

    manea Ecolesifis mairis universorum fidelinm etc. Hsec ita intellemit Raynaldus acsi PonU fesc Russos habuisset pro schismaticis, et revera id verba videntur innuere. At, si omnia accurate ewpendamus dubitare vix poterimus quin
    , , ,

    vel diu ante

    omnes schismati involutos existimaessent in Russia ditces, et

    runt.

    Nam cum plures

    aliqui ex iis debitam , poterant prsestare obedientiam Romanse Ecclesise poterant id ipsum facere metropoiitse, ignorante aut

    episcopi varii

    .-

    sententise

    Russorum multum fuerint


    verisimile est

    divisse

    non curante principe. Exemplumprincipis Russi


    Catholice defuncti dai ipse Innocentius in epistoy

    neque enim
    aocedere
    lica
    i

    principem voluisse
    Aposto-

    ad devotionem ct obedientiam

    Sedia si >ie consiiio

    quorumdam episcoporum,

    ad Atexandrum ducem Susdatiensem apad Raynaldum ad annum 1248 num. 41. Erat ille
    la

    primatum Honxtna- Ecclesuv ridentur agnoContra vero necesse non erat ad obedientiam Romani Pontificis accedere, si Russi ita solum ritus Grsecos obsercabant, ut tamen debitam
    qui
    risse.

    Jeroslaus Susdalise dux, anno 1245 veneno, ut videtur, a Tartaris sublatus, postquam debilam Romanie ecclesise obedientiam prsestiterat Similia ante facere potuerunt alii principes, episcopi
    .

    Roman&
    :

    Ecclesim prsestarent obedientiam. Ita-

    et metropolitse.

    quepars schismatica videtur eo tempore prsevaluisse atque iil satis liquet c.r iis, qu v ante medium seculi \m favta ridebimus sub Innocentio 1 V. Venerunt quidem iis temporibus aliquot prsedicatores in Russiam, qui Russos non paucos ad
    (

    rilus Latinos transtuterunt

    Hyacinthus

    toto

    Kiori.v. ubi et

    afque inter eos S. quadriennio mansisse dicitur monasterium Ordinis sui erexit.
    >.

    At id adeo non favet


    ut

    fidei Russorum ritus Gr&ci, potius reddat magis suspectam minus cnim erat necesse Russos ad ritus Latinos trans-

    cam

    83 Quidquid tamen sit de obedientia metro- *e cwn /< politarum prsecedentium quse seculo siu huc r CSH0 Bo \ usque vaide ambigua est, videntur se omnes si- ma** Ecclf* subicceruitl ... mut cum rege suo Daniete sub/ecisse Romanse Ecclesise anno 1246, aut sequenti. Ritus iamen Grsecorum non deseruerunt, neque id erat necessarium. Innocentius quoque rituum licitorum mutationem non exigebat, sed in titteris ad Danietem regem ita scribit Cum te de cgetero spt:'i'
    , ,

    cialera

    inter
    ,

    devotos

    Ecclesiae

    reputemus

    ,
    ,

    peli-

    titiones tuas

    ferre, si

    Qrmos

    quantum cum Deo possumus

    sine erroribus et debita

    cum

    obe-

    benter ad

    dientia observabant.

    avcaanmun \WlUut*,

    81 Post Cyritium unum aut duos quorum t fidesdubia est secutus est Josephus , natione Grsecus, patria Xic.vnus, cujus inilium Kulc,

    gratiam exaudilionis admittimus , et votis tuis favorem benevolum irapartimur. Eapropter, charissime in Christo fili , tuis supplicationibus inclinati episcopis et aliis presbytens de Russia, ut liceat eis more suo ex fermen,

    tato

    conficere,

    et

    alios

    eorum

    ritus

    qui

    fid'i

    CatholieEe

    Catholicae,

    quam

    Ecclesia
    ,

    ET FIDE KUSSORUM. Romana tenet non


    ,

    \\\
    'i

    CfMI
    J

    obviaut, observare auctoritate pnesentium indulg-emus. Dat. Lug-d. vi Kal. Sept. anno v, id
    est, 1-247. Perfecta hsec videbatur subjectio at dubitari potest, an satis fuerit sincera ex parte regis, cum certe non videatur fuisse diuturna : nam scriptores Poloni passim testantur, Danieleyn postea recessisse ab obedientia Romanae Ecclesix debita. 84 Polonis Historicis suffragantitr iiiterse Ale;

    VIII. Seculo xivnullus metropolita


    certo Catholicus, licet aliqui vul-

    go credantur Catholici,

    et

    quidam
    :

    a schismaticis colantur ut Sancti


    seculo xv

    sed non dtu

    post

    ad

    scfiis-

    ma

    redierunt

    xandri Papge IV, quas recitat Dlugossus ad annum UG6 et Raynatdus ad annum quo datse sunt, 1257 num. 26 et seqq. ex quibus pauca huc transfero. UbiPontifex conversionem Danielis narraverat, et diadema regium ipsi ea
    , , ,

    Photius schisraaticus

    successorem habuit Catholicum.

    occasione concessum, sic pergit Sed tu, sicut ad audientiam nostram non sine cordis turbatione pervenit, tam spiritualium quam temporalium beneficiorum immciuor, tantaeque gratia prorsus ingratus prsestiti juramenti relig-ione contempta, id, qnod circa obedientiam ejusdera Ec: ,

    Quatuor

    clesiae

    ac

    pratidictffi
    ,

    observationem
    observare

    fidci

    promi-

    sotum metropotitas toto secuto xiv Kulczynskius atque ex iis tres honorat Sanctorum titulo, quem an merea non satis perspicio neque enim pro fide eorum Catholica eas invenio ratioyies, id ausim asserere eos certo fuissc Catholicos, Primus em metropotitis hujus seculi est Petrus, quem Catholicum
    producit
    , :

    tlMi

    it>,j,ati<]<<i

    (orm
    l'i

    intin

    me
    <t-

    i,

    opotitam

    !>t

    Cathohi

    um

    sisse

    dig-nosceris

    postmodum
    ,

    non

    curasti in animae
    fidei
    ,

    tuae,

    periculum, ipsins injuriam


    etc.

    et Sanctum fuisse contendit Kulczynskius in Catatogo melropoliiarum, ita scribens pag. 117:

    contemptum et opAn hze Alexandri IV titterse, quibus regem ad pcenitentiam hortatur, desideratum habuerint effectum, non invenio. Obiisse eum anno 1266 multi affirmant. Cathoiicum mansisse scribitquidem Kulczynskius in Cyritto III, taudans Stricovium, Dlugossum et Miechovium at hi duo posteriores diserte schismaticum dicunt et apostatam dum mortem anno 126G referunt. Stricovium ad manum non habeo, sed merito dubito, an kic magis faEcclesise
    prfiedictaa

    probrium

    Jesu

    Christi

    Ceterum aunc sanotum primateio vixisae in onione cum Eomana Eoolesia indubium esl tum quod cum Latinis episcopis ex Ordine
    ,
    ,

    Prasdioatorum
    stitutis,

    in

    Lituania

    ac

    Elussia
    ,

    recenter inteste

    optimam pacem
    Vitis
    lcg-atos

    ooluerit

    Okol

    scio

    in

    episcopopum Latini
    a
    <*t

    ritua
    ,

    Kiovien.,

    tum quod

    Scdc apostolica

    Bartholoabin

    meum
    siiim

    episcopum Eleoteusem
    ])rofessionc
    ,

    Bernardum

    batem, cum
    missos

    fidei

    orthodoxas

    Kus-

    devotissime
    \n

    exceperit, ut

    scribil

    Kviatkievicz

    Ann.

    Litu.

    veat fidei Daniclis, qui fortasse numquam sincere conversus est. Certe concitium Kiooiense sub
    Cyrillo III, celebratum, quod edidit Kutczynskius in Appendice pag. 86, non favet sincerx
    et stabiii

    Hsbc quidem amicitia cum legatorum Apostolicorum, si ret, ftworabilem suspicionem ingereret de recto
    Petri fide dientiam.
    ;

    ad an. ucgcxxiv, Latinis et exceptio de utraque consta-

    at

    necdum

    certatn faceret ejus obe-

    Russorum

    subjectioni,

    cum

    in eo ne ver-

    bum quidem legatur


    cuin Gratoi tv

    de

    Romana
    fuisse

    Ecclesia.

    85 Diffcuiter igitur credere

    anno 1274

    possum, Russos a

    Rnma
    clesiie

    schismate
    lo

    ue

    usque ad concitium Lugdunense II, in quo Grseciad obedientiam Romanse Ecctesise rerint ad breve idem dierunt anno 127-i. Anno 1275 lempus Constantinopolitaforte fccerr nam ecctesiam regere ccepit Joannes Veccus vel liussi. c Beccus. Cathoticus hic patriarcha Cyrilium III ad debitam subjectionem perducere potuit, eique successorem dare Catholicum, idi factum aiunt
    mbjece-

    Ee

    Grmcorum diu

    immunes

    secu-

    xiii

    87 Verum vix ausim credere^ Petrum tam amice ri.rissc cum Laiinis, aut oisitatum fuisse a memoratis apostoliae Sedis legatis nam !'< trus sedere ccepit anno 1807, ut vult laudatus scriptor aut anno 1308, ut habet Le Quien et non diupost sedcm suam transtulisse dicitur
    .

    ../

    titti
    ...

    ii

    '"
    (//

    i-

    fUt 'iirce$Orc
    I

    '

    Ofl

    (0 nti
    .

    "

    monumt
    invenio
    1

    I'

    Moscuam. Probandumigiiur e.sset, episcopos La


    iis temporibus fuisse, dc quo vchcmenter dubito. Quod spectat ad tawtafos Joannis XXII tegatos, ii

    tiniritus Mosciwe aut in cjus riciuia

    Koialovicius et Kidczynskius, dicentes Maximum anno 12S3 Constantinopoli a Vecco in Russiam missum metropotitam. Verum si Maximus a Vecco creatus est metropolita, id factum oportuit ante finem anni 1282, quo Veccus x.vvi Decembris
    sede sua deturbatus est ab Andronico imperatore schisma renovante. Quidquid tamen sit de modica temporis differentia, cum Constantinopoti

    fuerunt missi ad ducem Lituanise Gediminum,


    qiti

    magnam

    Russ/,c fxirlcm occupaverai^

    uteum

    ad

    Christi fldem converterent : de quo spes eral exorta, scd ea effectu caruit, prout videri po
    test et seqq.

    apud Raynaldum ad annum 1321 niun. Non satis igitur intelligo, quomodo

    I.'

    te-

    gatiPontificiidicantui- dcrol issime


    tro
    ,

    a ccpli
    ,

    o /V-

    rursum fuerit patriarcha schismaticus, uhi Maximus ornatus erat dignitate metropolitica, non ausim asserere ipsum mansisse Catholicum, prsesertim
    si, eo mortuo, Russi succcssorem pelierint Constantinopoli, ut scribit Kuiczynskius ad xxi

    Devembris

    in Petro metropolita.

    et ad meiropoiUa qui Moscux degebat quem missi non erant. Pneierca Vtadistans !'> ioniie rex in tUtcris ad Joannem XXII, quai ctliiid RaynaitUts tn adtlcuUs tortli \h, a<i <nt num 1324 nuntiai mortem duorum ultimorum principum Euthenorum de gente schismatica auxitium contra Tartaros imptorans.Ita</''< <<"<< rexiiie Russos vocet g^entem sohismaticam, e)us metropoiitam eodem tempore Cathoticum fuissc non ausim asserere. De Grseco ipsitts successore Theognosto, cujus initium anno 13 S8 innectitur a Kulczynskio, nihil invenio quod Catholicum fuisse suadeat. 88 Theognosto Aiexius suffectus est post me,

    dium

    Wll
    n croai
    .(

    DISSKRTATIO DE CONVERTIONE
    secxtli

    S. "</ tiiu

    AUsius

    succcstor pat-

    sim habnnr
    Catholieut,

    non nimis longe aberrent cataiogi. Nam Le Quien meiropolitam facit ab anno 1353 usque ad 1373; Kulczynskius vero non dubitans ab anno 1864 usque ad 1378 quin ille fuerit Calholicus et Sanctus. Koialovicius in Miscellaneis saepe laudatis in eadem de fide ipsius est sententia, quam probare conatur Wolodimiro deiude Olg-erdi mahoc ratiocinio

    dium

    xiv,

    si

    et

    Hierosolymitanum ecclesiarum suarum con-

    I)

    junctioni
    ligens

    cum Romana

    assensisse scribat, id cot-

    ex litteris Urbani V, quas recitai, Quin et ipse imperator anno 1369 Catholicam fidei professionem edidit Romw coram Urbano V. Potuerunt igitur Petrus et Atexius iltam conjwictionem Ecclesise Orientalis totoanimo desiderare
    sperare, ejusque necessitatem icquc acprimatum Romanze Ecclesiee agnoscere sed nultum reperire modum, quo se seorsum RomancC Eccleet
    ;

    gni Lituanise

    ducis
    ,

    filio

    principatum
    ,

    Kiioviena patri-

    sem administrante

    Dionysins Griecus
    est.

    archa Constantinopolitano missus, ab eodem prin-

    Quare necesse est Alexium, natione Russum, qui sub eodem duce ante Dionysium mctropolitanus fuit, et ob vitag
    cipe in carcerem conjectus

    sanctitatem inter Divos a Russis colitur, Ecclesiffi

    atn/tu rhiim
    stttf

    Romanae subjectum fuisse. Acquievit Eenschenius opinioni hujus scriptoris, Vitamque Alexii dedit ad xii Februarii. 89 Existimo tamen Henschenium maxime
    ,

    sim aperte subjicerent. Quin et Alexius anno 1364', si credimus Kulczynskio, consecratus est a Phitotheo patriarcha, quem aliqui Caiholicum fuisse existimant. Hsec aliaque ptura afferri possunt ; sed nihil invenio, ne pro Atexio quidem, quod de Cathotica ejus obedientia nos plane faciat certos.

    tum

    '/'

    permotum
    .

    esse

    ount
    tamv.lt

    nec
    riilriili

    rjuod en inter

    ad edendam Alexii vitam, cum Vitas otiorum Sanctorum trans-

    92 Alexio apud Kulczynshium snbjungitur anno 1378 Cyprianus quem etian Sancti titido condecorat, ac pnefuisse dicit usque ad annum 1408. Verum nihil allegat quo probari
    , ,

    Ci/prianus
    Aleasii
    sitcces-

    so?'/ideidu~
    hi.i
    -

    ei

    vero

    succcssit P/io
    fins schismati-

    coiia Cathoiici

    missa

    esset in collertione Ms.,

    manu

    suffraganei
    coli

    Vitnensis subnoiaia,

    tum quod crederet eum

    possit certo Cathoticum fuisse Cyprianum ideoque rursum cogor ianto magis de fide ejus dubi:

    cus

    " a Russis omnibus, etiam Catholicis, sicut coluntur Romanus et David. Verum ex variis instructionibus
    dit
    tle

    Sanctis Russise, quas inter collecta-

    nea nostra reperio, nulla

    me plane certum

    red-

    de cultu Alexii apud Ruthenos Catholicos. Quin et clare negatur in una, qum nomine scriptoris caret, sed prse ceteris accurata videtur. Verba huc transfero De Alexio et Petro metropolitis uniti festum uon celebrant. Putant eos fuisse viros bonos et obedientes Ecclesiffi. De miraculis spargnnt scbismatici multa. Et infra :
    :

    quanto incertior est chronotaxis Kidczyns- ^ kii, quia pairiarchm Constantinopolitani circa id tempus non omnes eeque certo fuerunt schismatici. Sequiiur in catalogo Photius Grmcus, quem sehismaticum fuisse omnes asserunt. Koiatare,

    lovicius in Miscellaneis de eo
    ita

    exprimit

    Intrusus

    conjecturas suas deiuceps circa annura

    mcdvii ad pontificatum Kioviensem fuerat Grfficus natione, Phociey vulgo dictus fortasse quispiain Phocius schismati per Phocium Constantinopolitanum olim excitato nimis addictus,
    ,

    diem celebrant Heec aliaque faciunt ut vix mihi persuadere possim, Alexium coli a Ruthenis Cathoticis, cum omnia, quse de ipsius cidmetropolitffi

    8chismatici

    Ale\ii

    die \ii Februarii etc.

    quod sensim propag-are ac firmare per Kussiam Id vero ubi advertit magrius Lituaniffi dux Alexander Vitoudus, jam relig-ione Cathocceperat.
    licus
    ,

    curavit

    concilium
    Grffici
    :

    tiuhie prolaiasint, rd de solis schismaticis inteltigi possint, licet aliqui contrarium


    idcircn noi
    Pttri
    >/

    tu inveuio,

    tam

    metropolitanum
    ,

    mcdw NovogTodecum
    que pnedictum
    episcopatu

    anno
    in

    in Lituania indici

    eo-

    schismatis

    ilni, sancti

    taiem hodtn

    non ajnoici

    mm

    crediderint ac persuaserint Henschenio. 90 Risce de causis expungenda credimus et pro eapunctis haberi votumus omnia, qute de sanctitate hujus Alexii metropolitse, sive ad xn Februarii, sive aliis locisdicta sunt. Expuncia
    quee dicta sunt de sanctitate Petri metropolitx, quem schismatici cotunt xxi Decembris, ac Jonse metropolitse, qui ab iisdem celebratur xxx Martii, et de quo breviter egit Papehrochius ad \v Junii. ILvc, inquam, pro ecopunotis hdberi desideramus, donec certiusnobis constiterit

    promotorum ex

    similiter volumus,

    AiexanLituanix ducis Catholici, qui r0 p fitetur se esse ritus Latini, aliosque ad eum tacite inviiai. Verum monumentis iilis clare patet, Photium non fuisse depositum causa schismatis in Russiam inducti de quo nuila ,
    dri Vidotdi
    viensis atiaque delicia.

    Edidit istud concilium Novogrodense Kutczynskius in oppendice pag. 46, et deinde decretum

    deponi neque Grfficum ei suffici permisit, quod satis adverteret, Grfficorum opera schi.sma per Russiam invalescere.

    tamde fideeorum

    Catholica

    quam

    fitmentio, sed propter expiiationes ecclesuv Kio-

    Ecclesm debita dubitamus. Russi Cathotici passim suspicantur Petrum et Alexium viros fuisse
    Cathodcos. Verum id esse potest potuerunt abstinerea communione
    CfltS
    tito)
    lUie 'liini
    ii

    decultu apud Catholicos. Exhisce tamennolim mferat studiosus lector, metropolitas illos tres a nobis haberiyro schismaticis nam id non dicimus, sed solum ile obedientia eorum Romanx
    :

    98 Si quis tamen de intentione ducis istius Lathohci coniecturam facere velit , verbaoue ipsius attente considerare, vehementer suspicabitur non alia de causa eum curasse t ut Photius sede sua dejiceretur, eique
    sufficeretur,

    '/ito

    e scde de-

    jecto,

    metro-

    politafit Gre-

    qnrius

    I,

    hoitos ct

    nam

    cumpatriar-

    Constantinopolitanis

    91
    dh

    hismatu

    non invenio. Prxierea si certo constaret eos

    sed hoc satis proba-

    perRulhenos eligendum curabat, quamut modo ecclesiam Ruthenicam perduceret ad obedientiam Romani Pontificis. Caute vero
    eo
    et dis,

    ipse

    quem

    lliriutus, tld

    utcnmqw
    &ifamtu

    di

    aperte recessissea Constantinopolitanzs infavo tamen utriusque h*c formari posset conjectura. Seculo \iv, quo hi Ruthtoorum ecclesiam

    numquam

    stmulanter idegit, osiendens episcopis quantum i pateretur ecclesia Kioviensis


    metropolitas, volcnsque ut

    perGriZs

    m
    bm
    1

    gubernaveruht, stepe actum


    (i
    '

    esi

    ab imperatori

    Constantinopolitana debi
    ut

    promola
    i

    fuxt sub

    icienda Romanat; resque eO usoue

    Joanne Pakeologo,
    ,

    RayTal

    ahquem in synodo eligerent. AnnuenHbZ eptscopts dux tegatos misit qui ita ioquerentur Si raodo nobis non dedentis metropolitam quera voluraus nos eum elig-emus syuodnliter
    ipsi

    quem veltent, peierent ab imperatore et apatriarcha Constantinopolitano, aut alias

    aliumque,

    Pholium

    expcllerent,

    Constan^m

    idehcet

    ComtantinopolUanum

    AlexandrinTm

    Terimnus ouooue a duee pr xfix us

    esl

    culq^
    iile

    ET FIDE RUSSORUM
    elapsus esset, nec legati Constantinopolitani venissent, dux Vitoldus rursum convocavit duoes Ruthenos, .... episcopos ac archimandritas
    tlle

    XXIII
    ;

    te

    Catholicos fuisse suum tamen eiiam caput fuisse schismaticis, quiin Moscovia atiisque tocis vicinis superiores

    '

    CTOU

    i. S.

    cum multo

    clero, qui

    videntur mansisse, ut man-

    ut ipse in suo Decreto

    ni/estius

    ftet

    loquitur, in praesenti synodo elegerunt unanimiter metropolitam Kioviensem ac totius Russiae Grego-

    ex periculo sequentis metropolitse.

    rium virum relig-iosissimura. Hunc fuisse Cathoticum, dum electus est, probabiiius existimo ac minime dubito, quin Catholicus saltem deinde sit
    ;

    % X. Russi seculo xv circa tempus


    concilii

    factus, seque
    te talis
    qui fnit Catfto
    ticui
    :

    Romanse

    Eccieside subjecerit, si for-

    Florentini in duas scissi


    ,

    ante non erat. 94, De eo Koialovicius scribit sequentia Suffectus itaque est ( metropolita ) Greg-orius Cemiwlacus Bulgarus / vir singulari eruditione in
    :

    partes

    quarum una
    fere

    Catholica

    usque ad annum

    1520

    al-

    sacra doctrina commendatus. Is deinde a Vitoudo Romam ad summum Pontificem, et Constantiatn

    tera constanter schismatica.

    ad conciliurn leg-atus

    ivit,

    tum

    in aliis ne-

    gotiis,
    nis

    tum masime
    inter

    in causa proeurandae

    unio-

    Rerum

    ordo

    a<t

    universalis

    Grsecam

    Romanamque

    Ec-

    vicina nos

    perduxit.

    tempora concitio Ftorentino Videmus Russos oc:

    Itidorm metropolita CaIMj re

    idem Gregorius ad Patres Constantiae concilio generali tunc praesentes. Addit numerum Cathoiicorum ritus etiam Graeci multum crevisse, atque unionem sensim
    re soripsit

    clesiam.

    De qua

    casione Photii schismatici jam dividi cosptos ea vero scissura major et perpetua facta est oc-

    bene geita in
    '"

    Flo-

    satutaViadislao Poionise rege ejusque fratre Ale" xandro Vitoldo jam taudato, de quorum studio

    coatuisse, collaboranlibus

    ad

    opits

    tam

    re

    Catholicam promovendam videri potest epistola prsedicii Viadislai regis ad concilium Constantiense anno 1-116 data, editaque a Raynaldo ad eumdem annum num. 29. Ex eadem epistoia, uti et ex Constantiensi concitio intelligitur, Ruthenos Gncci ritus pro schismaticis habitos fuisse tam a rege Polonise, qui spem prsebet eos ad unitatem Ecclesise reducendi, quam a concilio, in quo Hieronymus de Praga accusatur quod cum Rut/ienis schismaticis communicaverit, eorumque sectam foverit, xtt vidcripotest apud Ilarduinum tom. 8 Conciliorum col. 52 ei 525. IIcVc sane vehementem prsebent suspicionem contra fidem decessorum quorumdam Gregorii, non tamen contra ipsum, cujus etectione omnai videntur mutata, quemadmodum eodem tempore Constantinopoli etiam orthodoxus oidetur fuisse Euthymius II patriarcha cujussuccessor Joseph II certo fuit Catholicus. at schtsmatici 95 Obscrvat tamen Koiatovicius non paucos suum eodem in Russia schismaticis erroribus pertinaciter tempore habebant metropo- inhassisse, eosque ad eam pervenisse audaciam, utprincipum auctoritate leg-umque inetu contemlitnm. C pto, Harastmum seu Erasmum quempiam metropolitanum Russise dixerint universae. Degebat ille VitepsiEe (in Lituania :) quam civitatem
    ,
    l

    ad rem

    casione concitii, cui obtemperare Russorum /><>rs voluit, pars altera pertinaciter refragari atque ita contigit, ut metropolita Catholicus esset Kiovuv, schismaticus Mosciuv. Catholims protectorem habebat regem Potont.v cui Kiovia cum parte Russuv parebat schismaticum protegebat princeps Moscovise, Dsfunclus erat Gi-egorius Cimowlacus sed Catholimm hubebat successorem de quo Koiajpvicius ita loquitur Mortuus interea Cimowlacua sucecssoivm nccepit
    ,

    rentmo,

    ctrina

    Isidorum Bulgarum anno mcdxxxvu virum doet pietate celeberrimum. Adfuit ille conibique ncriler (iiwcorum schicilio Elorentino
    ,

    sma

    oppug"navit.
    R.

    Pontifli'
    e1

    Eugenio IV Cardi-

    nnlis S.

    E. creatuSj

    Legatua a latere mis-

    sus in Russiam, Poloniam, Lituantam, Qermaniam, Chclmias anno biodxi. unionem promuliravit,
    et 8andecii prsesente Sliig-nco

    episcopo Cracoviensi

    in ecolesia Latini ritus siio Qrffloo Russo ritu


    saerificavit.
    fl7

    palam
    Itgatut
    ffCUI
    pi
    <I<1

    dit

    lilteras

    139 num. xi ediRaynaldus ad annum quibus Eugenius I V Isidorum


    1

    flt

    conslituit

    legatum.
    ,

    Tn

    hisce

    Pontifex
    sic

    relata
    .

    omulgan
    iii

    ilnnt

    /tusiia
    ;

    unione Grsecorum
    ne

    Isidorum

    aitoquitur

    '

    onciliutn

    Te, cujus virtus et diligcntia in hac sancta unio-

    admodum cognovimus
    integritate
    ,

    profuisse, et

    quem
    illusl

    Dei

    benignitas praeclaris virtutum dotibus

    ac vitic

    et

    tudine consilii

    reruxn

    morum, neo dod magniagendarum experfentia


    ,

    eum
    orti
    ,

    occasione
    Boleslaus

    belli

    inter

    Swidrig^ello
    ,

    Lituaniffi principes expug-nassct Hara,

    prudentia quoque et sacrarum litterarum doctrina plurimum exornavit, tn Lituanl, Livoniffl, ac totius Uussitc provineiis, neo non in oivltatibus, dioocesibus
    tibi
    ,

    terris

    el

    Iocis

    Leohiffl

    -, quce

    '.
    /

    s.

    LiUin

    in catalogo suo scribit, Annalibus reperire Phoiium viginti duobus annis Russorum ecclesiae prfflfuisse. Cum autem alii initium Photii figant anno 1107, alii 1408, alii 1409, imo quidam etiam id difjerant usque ad 1417 sed minus recte quantum apparet non videtur depositio ipsius ab omnibus Russis admissa fuisse nam Kulczynskius ex decreto synodi asserit, dcpositionem iltam contigisse anno 1415, <lte xv Decembris. Verisimite igitur est, Photium non fuisse desertum a schismaticis, sed hosce ei usque ad mortem paruisse: et tunc demum ei a schismaticis suffectum esse Harasimum itlum de quo agit Koialovicius. Jam vero ex hisce inteltigitur, metropolitam quidem et Russos, Polonise regi aut Lituaniae duci subditos, majori saltem ex parse in
    , ,

    simum ibidem captum uo mcdxxxiii. Le Quien

    vivuin

    exuri jussit an-

    aoacantur de venerabilium fratrum nostrorum S. R. E. Cardinalium consilio pro stniu universalis 03oelesiffl atque nostro nostrum et apostolicffl Sedis legatum de
    jure metropolitico Bubeese
    latere

    Lcittandiffi

    cum

    plena potestate

    auctoritate
    I

    i]

    lica facimus. Ilse iitterx

    datw sunt anno

    L39, t\

    Kal. Septembris. 98 Verum non eodem

    modo ubique

    easceptus

    id

    t/oieui
    <

    est Isidorus tegatus, quod non omnes schismati renuntiare veitent, uti etiam contigit in Orien tati ecclesia. Matthias de Michovia hac de re

    "i

    i/nlut
    i

    e carcei
    Ul

    m-

    ita scribit, acsi

    omnes Rutheni cum

    ipso Isido-

    ro ante concilium Florentinum schismatici fuis sent ac iales etiam postea permansissent. Verba ipsius, quse et atios in errorem pertraxerunt Anno quo Bupra, tib. h cap. 57 tatia sunt
    : , (

    1440

    Isidorus
    ,

    natione

    GrfflOUS

    archiepisco-

    pus

    Kioviensis

    Cardinalis

    noviter

    creatus

    et

    XXIV
    ioctom
    '

    DISSERTATIO DE CONVERSIONE
    in

    Russiam niissus, vir maturus et prudens, ferens secum bullas ApoConstantinopostolicas plumbeas, et imperatoris
    et Eug-cnii Papae legatus

    subjectam videlicet regno Poloni, eidem Greg*orio


    archiepisCopis assiet successoribus Kioviensibus
    g-navit, statuit 3

    atque decrevit.
    <<-(

    Sandecz feria sexta Sbigneum episcopum CracoParasceve, ubi per viensem hospitio fuit receptus, et ad celebranIitani

    aureas

    intravit

    in

    101

    Enumeratis deinde episcopatibus decem,


    ,

    'mic <>

    quos Pontifex Kioviensi subesse voluit, sic perAb illo igitur tempore Russia superior git
    :

    ^'^'J^
    d g inoep$
    tropolitas
    .

    mc

    dum divina more suo Grseco, tamquam Romanae Eccleeiae reunitus, admissus. Unio tamen illa
    Eccleoiae Latinae et Gra?cae

    seu
    res

    Moscovia habebat,
    reg-ni

    proprios

    in

    spiritualibus
    inferior
    ,

    recto-

    Russia

    vero
    ,

    appendix whUmattm,
    Kiovienobediebat.
    ,

    breviuscule duravit

    nempe
    sibus
    ,

    Polonne

    archiepiscopis
    ,

    Graecis et Ruthenis illam irridentibus. Unde,

    dum

    quorum seriem prosequar


    scribit

    praefatus

    Tsidorus ad suos suffraganeos in Russiam et Mosquam venisset, et illam unionem eis

    MoscoviE

    per principes Mosquaj * captus, in carcere reclusus, et omnibus thesauris, quos jam notabiles conquisierat, spoliatus fuit. Ex post
    praedicarefc,

    addens Koialovicius Hisce consona tamen multos quoque schismaticos mansisse in ditionibus regis Polonide quod intelligitur saCasimiri Polonise regis ftlii tis ex Vita S.
    ;
    , ,

    tamen de hujusmodi captivitate, favente Deo per fugam salvatus erat. In hisce corrigenda
    sunt varia.
    nontamm
    omnetniuBi
    ichiBmatici
    era/nt tatt

    curavit per regem ferri edictum, ne, qui e -g-ente Russica ab unione Catholicse et Romame templa vel nova erig-ere, .relig-ionis desciveraut
    ,

    qm

    vel vetustate collapsa restaurare posppnt.

    Legun-

    99 Nam primo Isidorus non recte dicitur RomamE Ecclesito reunitus, cum omnia persua(Jum R ut }xen i s antea Ecciesise Rot d

    tur hsec in annotatis ad Vitam S. Cnsimiri tom.

    um breviter, i Martiipag. 349. Porro observan catalogum metropotitarum Kioviensium quem


    ,

    ainmiacon
    cttio:

    manse obedientcm futsse exceptis tamen Ruthenis iis, qui noluerant sequi exemplum metropolitx sui Gregorii primum. et deinde lsidori. H Ruthenos aidem Cathoticos fuisse ante concilium, egregie confirmatur ex gemina inscriptione ecclesise Vaticame apud Ciaconium in EugcniolV. In utraque enim tempore concilii ad uniiatem
    ,
    '

    r>

    in Oriente suo Christiano contexuit

    Le Quien,

    Armeni iEthiodicuntur Graeci qui non fuisnec memorantur Rutheni sent omissi, quantum ridetur, si eadem illorum fuisset ratio. Prwterea, Ruthenos tempore satis notabili cum universali Ecclesia conjunctos fuisse seculo xv, colligitur ex Oratione Pii II, quam anno 1459 habuit in conventu Mantuano. In ea enim apud Harduinum tom. 9 col. 1432 sic loqititnr Pontifex, damna Ecclesise referens
    fldei reducti
    ,

    pes

    Jam
    jani

    Russiani

    setate

    nostra

    desciverunt

    fide

    vaut,

    Bohemi defeecrunt. Hsec verba satis indiRuihenos non fuisse ad momentum sub-

    in successoribus Isidori usque ad annum 1594misere turbatum esse quia secutus est catatogum ex Moscovia acceptum, ex quo dedit metropolitas schismaticos qui Moscuee sedem habue- E runt, miscens tamen iis subinde unum aut alterum e Catholicis, qui sederunt Kiovize. Kidczynshius vero solos dedit Kiorienses met)'opolitas pr&termissis omnino iis, qui Mosciuv sederunt, et deinceps schismati inhseserunt atque hujus sequar catalogum. Breviter tamen moneo de Jona illo schismatico quem Mosci tempore lsidori et Gregorii habuere metropolitam, hunc esse posse Joannem illum metropolitam cujus epistolam et canones schisjnaticos edidit Herbersteinius pag. 22 et seqq. sine ulta temporis nota. Nam Le Quien putat Jonas fuisse Joannem Rhezanii archiepiscopum et metropolitam electum a schismaticis. Sane neminem
    ,

    jectos
    licos

    in concilio Ftorentino, sed antea Cathopro majori partc fuisse, et tales mansisse, donec schismatici adeo rursum pr tvvaterent, ut Rutheni defecisse a fide ob majorem partem dici

    invenio, cui epistola probabilius attribui possit quam huic Jonos: sed conjectura tantum est, quam

    incertum fateor.
    102 Redeo ad Gregorium metropolitam, quem Catholicum fuisse omnino existimo, non obstaniibusverbis Pii II supra datis nam, teste Koialovicio, ipse Pius II scripsit Casimiro Polonise regi, ut commendatum haberet Gregorium. Erat igitur hic metropolita Catholicus sed Moscoviam amiserat ac plurimi etiam in ditionibus regis Poionige erant schismatici qui pastorem suum non sequebantur. Post Gregorium II secutus est alius metropolita Kioviensis item Cathoticus, de quo hsec scribit Koialovicius Gregorio post administratam xxx annis ecclesiam Russorum mortuo, .anno mcdlxxiv suf:
    ,-

    /I0S ,

    possent, sicut

    Bohemi a fide defecisse dicuntur, quia HussiUe in Bohemia multum prsevaiuerant


    contra Catholicos
    100

    Q rego .
    melro '

    numu.
    i//s "';/

    itidowBuc-

    m
    "'

    ha

    ' ''''"

    carcere tij>cr crascrat, dignitati metropoiiiicse renuntiassc dicitur, multaque deinde prseciare gessit, ut
    e

    Porro Isidorus, postquam

    it,wi'' '

    cm
    y

    q rideri fwtest apud Ciaconium laudatum aliosque h istoricos. De ejus successore Cathoiico Kulczynskius in Catatogo sic habet Greg-orius II, natione Bulgarus Constantinopoli S. Demetrii
    ,-

    abbas

    fidus

    Isidori
    ,

    Cardinalis

    movente
    ucdxlii
    litteris

    eodem
    ,

    obtinuit

    Achates prometropolitanam di,

    gmtatem a Nioolao V
    a

    summo Pontitice anno quo consecratus Apostolieisque munitus, perrexit in Russiam sedem,

    fectus

    est
    :

    Misael

    paulo

    ante

    episcopus
    prajcipuis

    lescensis
    g*ni

    qui anno mcdlxxvi

    cum

    Smomain-

    ducatus
    inito,

    Lituaniae

    dncibus

    que
    te

    suam
    Cosimiro

    ac

    Kioviensein

    proceribus

    occupavit

    pacifice

    li-

    consilio
    stituit.

    insig-nem

    bentissime

    eum

    leg-;itionem

    excipiente ac in honore Jagellonide reg-e Poloniaa ,


    Lituaniaa ac Russias.

    Romam
    nomine

    haben-

    In ea Grseeo-RussEe ecclesia^
    Christi, Petrique

    Six-

    unaque

    tum IV Papam caput


    Vicarium
    eidem,

    Sed cum Joii.is quidam, anti-metropolita schismaticus a Moscis electua limites arohiepiseopatus Kiovieninvadere coepisaet sis hinc supplicante Sedi apostolic83 Gregorio nostro metropolita, Pius II
    ,

    magno duce

    EcclesiaB ChristianEe universEe,

    successorem ag^noscit

    credendi regulam Kussi sequantur^ per capita prscipua explicatam proponit. Quandoquidem vero proximo anno mcdlxxv
    esset

    quam

    Romae

    anno
    tUT

    maximus edidit bullam sub dat. Kom. ucdlviii, tertio Nonas Septembris, qua piwfato Jona- de Asciscenia, filio ( ut loquiPontifex

    dem gratiam
    stulat,
    ut

    celebratus sacer jubilaei annus, petit eamRussiffl


    leg-ati

    mittantur, qui

    huUa ) perditionis superiorem Russiam nempe Mosooviam reliquit inferiorem vero


    ,
    ,

    communicari. Denique poleg-um eeclesiasticarum periti Elorentini concilii vestigiis con-

    stantissime insistendo lites et dissidia, rnter et Graecum ritum per provincias

    Romanum
    reg-ni

    Po-

    lonia?

    ET FIDE RUSSORUM
    loniae et mag*ni

    XXV
    ew

    ducatus Lituanise exorta

    com-

    ponant. Multi procerum ei leg-ationi subscripserunt atque ante eos Misael electus nietronolita,

    nus.

    re
    ctts.

    dubitaHsec, a Kulczynskio item relata quin Misael fuerit Catholinon sinunt


    , ,

    Ex

    legatione

    103 Interim

    Romanis

    Pontificibus Paulo II et

    Joatmis
    lidis spes

    Basi-

    nata

    de conversione

    Mo&corum

    Sixto IVspes affulserat magna Russos etiamMoscovise duci subditos uniendi Ecclesise universali ac rem ita narrat Raynaldus, acsi jam fuisset
    ,

    peracta. Verum Moscus sponsam potius qusesiquam sincere voluisse se Romavisse videtur
    ,

    nee subjicere Ecctesise. Cupiebat Joannes Basili-

    des Moscovise
    liam,
    et

    dux uxorem ducere Zoen

    vel So-

    l s / que ad annum 1520, consentiunt Koiatovicius et *^JJ^^" Kulczynskius, qui id tam clare de ptensque pro- Caihotid vA bant, ut etiam credi possit de aliis intermediis, An prsesertim cum Kiovia toto itlo tempore fuerit sub " rege Polonias constat enim iis temporibus Polonos schismati maxime fuisse contrarios Primus Misaelis successor anno 1177 ponitur Simeon, de quo siluit Koialovicius, et brevissimetantum deeo agit Kulczynskius. Sequitur Jonas I, cognomento Hlezna, ab utroque memoratus. Hujus orthodoxiam Kulczynskius qui anno 1482 creatum affirmat, ostendit hoc modo ls inter primos cha; ;
    .

    105 Catholicos vero seu unitos cum EcclesiaRomana fuisse Kiovienses Misaelis successores us-

    phiam, Thomee Paiscotogi despotsePeloponnesi fiimperatoris Constantinopolitani neptem, fortasse ut iis nuptiis jus aliquod acquireret in Constantinopolitanum imperium a Turcis

    qucm otiam ex hoc seculo mtgrantem in viam seternitatis di<posuitut


    rus fuit Casimiro regi Polonia
    1 ,

    vel indeargniere lioeat, vixisse

    ipsum unitum cum

    Ecclosia

    liomana. Catholicum ipsum fuisse, pro


    :

    occupatum.
    set,

    Cum autem

    Sophia

    illa

    Romse
    ,

    e$~

    certo habeo

    Sanctum tamen nominare non ausim


    Jofoftr >

    eam

    ac liberalitate summi Pontificis frueretur; habere uxorem non poterat Moscus nisi

    cum Kuiczynskio, cum non existimem kunc

    nam umquam cultum


    2.

    fuisseut Sanetum.

    honorifica legatione consensum Pontificis obtineut sibi ea de causa legatos ret. Rogavit igitur idque obtinuit, ut patet ex litmittere liceret
    , ,

    106 Papebrochius quidem

    ad

    w Junii, seu tom.


    , ,

    teris

    Pauli II ad Casimirum Polonix regem

    quas edidit Raynaldus ad annum 1470 num. 9. Deinde anno 1472 Joannis Basilidis legati ac sponsam obtinuerunt. Romam venerunt Hi autem legati dixerunt quidem, ducem suum
    ,

    hujus mensis pag. 1103, Jonam lllcznam coti existimavit guia in Menotogio Ruthenico quod anno 1(179 im/i/vssuii/ cst Moscuse ad xv Junii invenit hanc annuntiationem i Item N. Jomv. metropolita Kyoviensia et toS. P.
    , ,

    *nu m. ^SMetvm mh no credi"""'

    tiuB Bussiffl

    thaumaturgi.

    Verum omnia

    quae
    ,

    Joannem adhserere

    concilio Florentino', nec velle

    ied ea effectu
    caruit.

    deinceps admittere metropolitam a patriarcha quin et asConstantinopolitano consecratum seruerunt ducem petere oratorem ad se mitti qui fide eorum ( Russorum ) omniura inspecta rebus etiara cog-nitis, si quid devium est, in viam rectam reducat etc. Hsec aliaque ptura de iis Volaterranus tunc vivens in Opere Ms. apud Raynaldum ad annum 1472 num 48. 104 Verum ex eadem Volaterrani narratione p?^omissa ea non fuisse clara Vecolligitur inquit quid niebat enim nonnullis in dubium quando de fide Ruin bis esset nostri officii thenorum non satis constaret. Prseterea in nuptias consensus datus hisce quoque rationibus maxime haeretici Rutlieni sint non si quod tamen ex jure Pontificio irrita cum iis conjugia et quod errantes filii alliciendi etiam habentur honoribus et benig-nitate ad gremium matris
    :

    ibidem de Jona brcritcr dixit Papebrochius quia satis certum existimo deleta cupimus Jonam ibimemoratum coli ccepisse a schismaticis, nec credo umquam esse cidtum a Catholicis. Si autem consideremus Jonam Hleznam Kiovergente ad finem viensi ecclesise prsefuisse seculo xv Ruthenosque schismaticos cidem pa,
    ,

    rere noluissc

    sed alteri eique schismatico ad-

    hsesisse metropotit/e, qui scdebat Mosciuv; ne qui-

    dem
    levi

    probabilis apparebit opinio Papebrochii, qui de causa cxistimavit ejus memoriam Meno-

    logio Moscovitico insertam esse anno 1679, acsi schismatici mortuum colerent quem vivum pro
    ,

    metropolita suo agnoscere detrectarunt.Jamvero siciU errorcm Papebrochii candide agnosco, et deletum Sancti titulum atiaque omnia de hoc Jona

    Dubitabatur igitur Romse de sincera subjectione. Quse vero deinde secuclare docuerunt sinceram non fuisse ta sunt et Moscos sub Joanne BasiUde mansisse schismaticos. Certe Alexander VI in litteris suis anni 1496 Ruthenos vocat schismaticos , agens de iis qui sub eodem Joanne Basilide in provincias regni Suecici irrumpebant ut videri poEcclesiae

    videntur.

    a Papebrochio scripta desidero ita quoque non dubito, quin a via aberraverit Le Quien in Catalogo suo metropolitarum Kiovieyisium, ubi scribit schisma anno 520 instauratum esse aJonaUesw*, hunc Hleznam designans nam Jonas Htezna an- y quando anno nis fere triginta erat defunctus 1520 schisma instauratum est a Jona II quem ignoravit Lc Quien aut cum alterocon;
    1 .

    fudit.

    Jam vero quod spcctat adJonamillum, cumemoriam annuntiari dixi in Menotogio Rujus
    HI7

    ,,,(,,,.

    musJo^,
    tliiuicn iiu

    apud Raynaldum ad annum 14-96 num. 24. Helena quoque Joannis fitia, postquam nupta erat Alexandro deinde Polonise regi tam pertinatest
    ,

    citer schismati inhsesit

    ut ea de causa Potoni

    noluerint itlam coronare rcginam. Awliamus de hisce Koiatovicium in Historia Lituanise ubi relata Alexandri regis ad annum 1502 de Hetena subdit. Febnnirio coronatione proximo Ilelena eonjunxe Lituania vonit sed quod Graeco schismati pertinaciter addicta
    , ,

    alienam
    reret
    ,

    se

    plurimum

    Romana
    ,

    ruligiono

    g-e-

    reg"inaut non permiai runt Poloni rum more coronaretur. Itaque minime dubitandum, quin Mosci manserint sub Joanne Ba-

    anni L679; satis probabiti conjectura i r,, illum assignare petemmus. Etcmm vix dubihirr fiassiiti, tjuin drsi 'gnetur Joiifts itte SCkismOr qui Moscuse sedem tenuit circa medium ticus xv quando Isidorus et Grcgorius II seseculi debant Kiovim. Hunc enim Jonam a sckismatestantur Kulczynshius in Appenditicis coli ce pag. 13S et Le Quien in Catalogo. Nec obquod Jonas vocetur metrostat kuir opinioni nam eo etiam titulo utepolita Kioviensie qui sedebant Moseuse. Nihilo magis bantur quod tlmumaturgus sanctitatem ipsius probat Menotogio neoterico. Quipa suis nominetur in
    thenico
    -

    *<>'<*'-

    mnmimme
    leAHffiaffcuiii

    pe magis facites sunt fuvretici


    titutos

    sitide schismatici.

    et sckismatici ad honon f< nsn nirsignanis suis aUribuendos, quam ut quidquam ex iis tuto conctudere pos-

    Septembris Tomus

    II.

    simus.

    XXVI
    JS
    -

    DISSERTATIO DE CONVERSIONE
    Quippeanhabuisse sibi adhserentes ex Ruthenis. per Joannem de no 1514 in concilio Lateranensi
    I)

    edidit Heroernem, cujus epistolam et canones nectamendubitarepossumus, quinfuesteiniusliqueat ex ipsa laudata rit schismaticus, cum id hac necessana et canonibus. Nunc ab
    epistola

    digressione
    Hleznoe.
    MetrovoUta Macarius CathoiicuH
    .-

    revertamur ad successores Jonx

    De hisce Koialovicius pag. 47 ita haoet 1490) Ad annum mcdxcii (apud Kulczynskium
    108

    Lasho archiepiscopum Gneznensem coram Leone X expositus est status ecclesiarum Ruthenicarum, eaque expositio apud Raynaidum edita. Ex hac autem colligo, Ruthenos omnes, qui non erant Ritus Latini, fuisse schismaticos. Ista enim ibi leguntur de Ruthenis regi Polonim subditis Inter
    :

    quos Rubeos reges Poloniae fundarunt

    unam

    metro-

    item

    urgente
    fuerat

    Jotephui,

    mortuo parente CasiAlexandro, qui Lituaniae dux renuntiatus miro rege , mag-nus abmetropolitanus creatus est Macarius
    , ,

    polim etseptem cathedrales ecclesias, et parochiales multas fidei Romanae sed tamen multo plures sunt
    :

    ecclesi
    thenas

    Trinitatem bas Vilnensis ad sanctissimam

    ex

    illis,

    institutje

    unus sub Misaele quorum nomina legationi legimus. Macario successit adscripta
    ,

    Istae omnes nationes KuRuthenorum Ruthenorum prsesumunt se esse de fide seu


    :

    Grascorum
    set,

    attamen

    fidei

    ipsorum errores colligun-

    turinfrascripti.

    familia Josephus Sultan e nobili inter Lituanos eum fuisse evincunt litterae illius ortus. Imitum

    Deinde inter errores, quos recenimprimis est obedientia negata Romame Ec-

    de unione Constantinopolitanura anno mcdxcvii scriptse. Plura addit tam ipse quam Kulczynskius, ut ostenet

    concilio

    Florentino ad

    Niphonem

    dant Josephum Romame Ecctesise fuisse obedientem. Exstat porro epistola Niphonis patriB archm, qua Josepho respondit, editaque est apud Raynaldum adannum H86num. 62, ubidata notatur anno 7000 orbis conditi
    res Grxcos,
    icl

    quam variis calumniis impetunt. Itaque Josephus metropolita usquead annum 1520 Romante adhtesit Ecclesise paucos habuit sibi consentientes schismate ubique preevalente atque ea forsan de causa odioso apud Moscos istius temporis nomine Latinus vocatus est.
    clesuv,
    si
    , ,

    secundum

    recentio-

    est, 1492, et die

    ne

    xi,

    quse innuit

    annum

    v sequenlem.

    Aprilis, Indictio-

    Ex

    hac epo-

    cha, si

    corrupta non

    est,

    clare liquet, chronota-

    X.

    xim Kulczynskii et Koialovicii non carere mendis; at jam alias monui me eam non discutien,

    Abanno 1520 usque adannum 1594 metropolitse Kiovienses om:

    tultcminitio
    tutcopta difjn
    latis ;

    aut corrigendam suscepisse. 109 Secundo ex responso Niphonis habemus ipsum quoquefuisse Caihoiicum, quamvis nonpotuerit aperte suos ad Catholicam unitatem coge-

    dam

    nes schismatici

    concilium anno

    1594habitum,

    in

    quo metropolita

    alque ea videtur fuisse ratio, cur Josephus ad eum scripserit, nimirum ut auctoritate pare
    :

    cum episcopis in ditione regis Polonise

    degentibus statuit se subjicere

    Ruthenos omnes, quantum posset, ad obedieniiamperiraheret.Nipiion responsum suum Accepimus litteras dilectionis tuas sic orditur
    triarchiv.
    :

    Ecclesise;

    quod

    fit

    anno sequenti

    scriptas humilitati nostrae

    manorum

    lxi.'lesi;u

    quibus sigmificas Roepiscopos Kuthenos et Litua,

    metropolitse deinceps Catholici.

    nos vobis molestos esse

    vosque

    compellere ad

    unitatom ecclesiasticara Florentise decretam, Unde metuis ingentia pericula, amissionem privilegiorum et libertatis, quae illo tempore quando unio deoreta est, a reg-ibus Polonise vobis con,

    Schisma

    cessa sunt. Heec verba insinuant, ita scripsisse

    damnorum metu ad unitatem Verum ita fortasse scripsit, ut etiam i><<iriarchw satisfaceret, eumque ad suam pertraheret sententiam ac per eum Ruthenos.
    Josephum
    vellct
    ,

    acsi

    accedere.

    Greecum quod numquam penitus ex- Nctropolitz stingui potuerat, in ditionibus Polonise et Li- sc/iis?}iatici ab tuanuv magis rursuminvaluisse initioseculi xvi, inino 1520 usquead 594: ex mox dictis abunde liquet. Crevit id malurn] ubi accessit metropoiita schismaticus, anno 1520 creatus nam Jonam II, natione Moscum F
    , 1

    anno

    1520 metropolitam factum


    :

    Prseterea, si Josephus initio electionis suse vacittasset ; epistola Niphonis, qua concilium Flo-

    rentinum et unio datur, nata erat

    cum

    Latinis

    midtum commen:

    dubitationem. Niphon autem in fine luvc addit Scripsimus principibus e1 antistitibus Euthenis ao Lituanis nostri ritus, ut tibi in omnibus ad nutura sint. Quantum profucrit hcec epistola ad schismaticos ad unitatem pertrahendum, prorsus ignoramus. non dubitamus, quin Josejikum aliosque uni-

    omnem

    tollere

    cus et Kulczynshius ticum fuisse, ac schisma ejus operaper ditiones Polonix et Lituanim magna sumpsisse incrementa quod malum prior etiam attribuit negligentia> Sigismundi Augusti Polonite regis. Idem agnos;

    consentiunt Koialoviamboque fatentur schisma,

    cit

    sequentes metropoliias fuisse schismaticos

    unitate Catholica confirmaverit. Constat litteris Alexandri Papse VI, quasrecitat Raynaldus adannum 1501 nwm. 37, multos temporeJoscj>/ii a ritu Gr<vco ad Latinum

    tos in

    etiam ex

    transire roluisse.
    nd
    paucoi
    ' -

    sed ultimus se deinde subjecit auctoritati summi


    Pontificis.

    usqueadunionem factamtempore Ctementis VIII de qua videbimus. Post Jonam II Kulczijnskius anno 1526 ponit Josephum III huic anno 1538 substituit Macarium II; deinde anno 1550 Silvestrum. anno 1568 Joanam III,anno 1577 Eliam anno 1578 Oncsiphorum, ac demum anno 1588 Miehaelem III, cui cognomen erat Rahoza Quin hi omnes fuerint schismatici, nequaquam dubito
    :

    110

    Verum

    RulAenJi
    buisti
    tibi

    /"i

    utrum

    vidttur

    utcumque dubitandum videtur Josephus usque ad annum 1520 cui


    , ,

    titltiMiti-

    obitus ipsius innectitur, perseveraverit in unitate Catholica* Certe si ipse Catholicus sincere fuerit talisque pcrmanserit, non videtur

    multos

    112 Kulczynshius quidem pterosque schismatis labeeximereconatur,sed ratiunculas etconjecturus adducit tam frivolas , ut necesse non sit eas huc transferre ac refutare. Sane quando Rutheni anno 1595 se Ciementi

    <iod satis cer-

    fttm videlur

    VIII subjecerunt,

    ET FIDE RUSSOBUM,

    xxvu
    uenu Js

    runt, Silvhts Antonianus ptwfectus cubiculipon-

    eorum legatos allocutus est, teste Baronio tom. 7 Annalium pag. 727, hisce verbis Ad matrem et magistram omnium ecclesiarum sanctam
    tificii,
    :

    patius Pociey, qui primus fuerat ex legatis ad Ctementem VIII missis. Hunc tanto odio prosecuti sunt schismatici, ut unus illorum ipsum

    Vilna>inmedioforooccidereconatussit,et graviter vulneraverunt. Obiisse dicitur anno 1613 egregius hic metropolita, eique suffectus Josephits

    Eomanam
    centum
    cilio

    Ecclesiam

    reditis
    et

    post annos centura

    Eutheni episcopi quinquaginta etc. Anni


    , ,

    t^Z Zt^u*
    fan
    ci *

    Cathoh-

    et quinquag-inta numerabantur a conFlorentio quod tamdiu erat prseteritum.


    ,

    IV, multis clarus certaminibus contra schismaticos, e quibus plusquam 200000 convertisse dicitur.

    Non quidem

    toto illo

    omnes fuerant schismatici

    tempore Rutheni episcopi neque hoc ex illis


    :

    Mors

    ipsiits

    aKulczynskio

    innecti-

    tur anno 1635. Celebramt anno 1626 concilium

    verbis colligi posse exis/imo, cum antea ostensum sit, aliquot metropolitas post concilium Florentinum fuisse Catholicos et Romdn (v Ecclesise unitos. Ex iis tamen verbis recte colligi videtur
    ,

    Kobrynense, quod Urbanus VIII anno 1629 app7*obarit, ut videri potest

    metropolitas

    et

    episcopos, qui fuerunt post annitm

    apud Kulczynskium in Appendice pag. 54. Schismatici ejus tempore alium sibi metropolitam Kioviensem aliosque episcopos elegerunt. Hosce aittem cum protegerent
    Kosaci, Mosci, potentesque schismatici, sequentes metropoliliV Catholici, Raphael Korsak anno 1636 clectus, et Antonius Sielava eidem anno
    ,

    1520, quo Jonas II schismaticus Ruthenis prxerat

    metropolita, verisimiliter unitos non fuisse neque enim credibile est, Silvium Antonianum sic
    :

    locuturum fuisse nomine summi Pontifieis, si sua adhuc eetate metropolitee et episcopi Rutheni fuissent uniti Romanx Ecctesuv. Quapropter non B existimo id salis verisimi/iter dici de ullo metropolita post annum 1520 usque ad annum 1594. Quod spectat ad Ruthenos Moscovize, de variis
    ,

    multa passi sunt, et parumpro unitis perficere po/uerunt. Paulo felicior fuit Gabriel Kalenda, quianno 1061- metropolita creatusdicitur, et rem Catholicam tierumutcumque
    164-2 suffectus,

    eorum

    legationibus ad summos Pontifices, conatibusque Pontificum ad eos convertendos, plura

    non addam cum


    ,

    conslet

    omnes

    istas legationes

    Celebratn Sy-

    fnictu Optato carilisse.


    113 Verum anno 1594 Brestsc in Lituania a Ruthenis Po/onias subditis celebrata est synodus, de ( ua T^eraws agit Possevinus in Apparatu sacro l

    nodo anno
    1B9*, metro-

    Tisco iirPoio*

    mxditiomsse
    ciunt

    ad vocem Eutheni. Testatur

    ille

    synodum

    iltam

    Ecdesix subji- fuisse

    indictam jussu Clementis VIII Huic aunom ine summi Pontificis interfuerunt epi~ em scopi aliquot ritus Latini, et ex Ruthenis metropolita Michael Rahoza cum aliis episcopis ritus Grseci ex ditionibus regis Polonuv. Decrcta
    est in illo concilio

    promovit. Hxtjits rcstigiis insli/it successor Cy- E II, qui anno 1776 ad digni/atem me/ropoliticam evectus erat et anno 1705 successorem habuit Leonem Lalenski, sub quo multa rursum passi sunl. Ruffteiii Catholici. Surressi/ deinde anno 1713 Georgius II, qui in quietiora incidit tempora. Leo II, Georgio saffectus, anno 1720 synodum celebravit, prtesidente in ea nuntio Apostolico Hicronymo Grimaldo, qua))t ronfirmavit Benedictus XIII. Mortuo Leone II anno 1728 metropolita fac/us est Athanasius Szeptycki, qui Ru/henis unitis pr/eesse pergehat dum anno 1733 Opusculum suum vulgavit Kulc-

    prianus

    ZynSfilUS.

    cwn

    episcopit

    inicgra subjectio, electique duo

    115 Ilic post ca/alogum metropolitarum, qui occupata pcr Mescos Kiovia, commorantur Vilnse in Li/uania,

    >ibi subjecti$.

    episcopi legati, qui suo et omnium nomine obedientiam Romano Pontificiprofderentur. Hiporro episcopi legati anno sequenti Romam venerunt ad Clementem VIII, a quo benigne excepti sunt.
    Litteras

    enumerat episcopos, metropoliLv

    suffraganeos, videlicet archiepiscopum Po/ocen-

    nomine metropolittV
    c

    et

    novcm

    episcop)0-

    rum Ruthenorum Gr vci ritus

    tulerunt,

    omnium-

    que illorum nomine fidei professionem ediderunt coram Clemente VIII, prout hsec latius enarrat C Baronius, apud quem videri possunt decretum concilii Brestensis de unione facienda, U/tercV om nium nomine ad Pontificem scriptse, fidei professio ex scripto recitata, aliaque Romev peracta. Itapastores RuthenorumadRomanam Ecclesiam solemniter redierunt at eo totum gregem ducere non potuerunt, quod multi schismatici nimis
    -

    seminducaluLituaniie, Vladimiriensem in Volhinia, Lueeoriensem in eadem provincia, Leopoliensem in Russia rubra; archiepiscopum Smolenscensem, cujus sedes per schismaticos occupata est Chelmensem in Russia Rubra, Premys;

    liensem in eadem provincia, ac demum Pinscensem in Lituania. Verum singulis episeopishic y enumeratis alii quoque episcopatus subsunt, ita ui longe p/ures sint episcopatus quam episcopi. Hoc factum suspicor,quia mu/ti Riitheni sequuntur ritum Latinum, quibus sui quoque sunt ejit-

    pertinaciter erroribus suis adhtvrerent. 114Michaeli metropoliLv Cathotico apud Kutczynskium anno 1599 suffectus tegitur Ey-

    nam numerus personarum ea divisione scopi in singulis diwcesibus longe minor esse [debet, quam foret, si omnes Catholici eumdem seque:

    rentur ritum. Ihec de conversione et fidei vicissitudinibus in Russia ad usum maxime Q^ieris nostri disserenda censui.

    VX

    I.MiK\

    INDEX

    SANCTORUM
    AD TOMUM
    II

    SEPTEMBRIS.

    bdas

    episc.

    mart.

    multique

    alii

    in

    rumdam

    scriptorum

    483

    eadcm persecutione

    passi, in Perside.

    prjev. . i, S. Abdas verisiidem cum Abdia, Abdaeo, Audio, hac die memoralis in Fastis 528. u. An persecutio Persica fucrit sub Isdegerde, eaquc continuata sine interruptione sub tempus martyrii Abdae, ejus successoribus

    A;Comm.

    o Bertinus abbas Audomaropoli in Belgio. Comm. prV. i. Discutiuntur asserta MabilS. Bertini, lonii de scriptoribus Actorum multaque in iis corriguntur 549. n. Exponitur, quo tempore et modo ActaSancti, aliaque ad eum spectantia, fuerint conscripta, ac simul, quaenam ex iis edenda55I. m. Reliqui scriptores, qui de S. Berlino egerunt utrum chronicon Joannes Iperii tara sit accurate scriptum quam voluit editor 554. asserta de San iv. Natalis locus et tempus cti genere examinata vila monastica Luxovii: tempus adventus ad S. Audomarum 555. v. Vetus monasterium conslructum, favente S.
    : : :

    militer

    sedes ejus episcopalis, gesta alia 530. Acta, auctorc Theodoreto, ex historia ejus ecclesiastica
    lib.

    532 5 Albertus abbas Pontidae prope Bergomum in Italia. Comm. hist. l. Memoria in
    v cap.
    Fastis, loci notitia, scriplores Vitse

    xxxix

    644. n.

    vEtas, et corporis translatio 645.

    pendium
    ')

    Vitrc

    ex

    variis

    Alpertus prcsb. conf. in

    m. Com647 pago Cessima

    agri Dertonensis in Italia.


    gestis

    SmocE.Decultu et 534

    5 Anianus ep. conf. Vesontione in Gallia. Comm. vrjrv. Cultus Sancti et aetas utcumque

    fundato Sithiensis abbatiae, eoac census subministrante Adroaldo 559. vi. Examinantur raliones Cointii et Mabillonii, qui aliam lexuerunt chronotaKim contra eosdem et alios pro:

    Audomaro

    dem

    auxiliante,

    balur,

    Mummolinum

    fuisse

    probata breve ejus elogium 533 5 Ansaricus episc. et conf. Suessione in Callia. Comm pnav. Ansarici cultus, Acta ajtas et gesta examinala 543. Vita mendis conspersa, auctore anonymo, ex Ms. ecclesice
    :

    hodierni monaslerii Sithiensis 561 tempore S. Bertinus abbas factus


    aliquas possessiones
    clesia B.

    prinmm abbalem vn. Quo


    .

    cum Mummolino
    ipsi

    Marise Virginis

    permutat ecpro coemeterio


    :

    Suessionensis. Cap.

    i.

    Natales

    primordiaque
    aliaque in
    facta,
    :

    donata a S. Audomaro 564. vm Expenduntur argumenta, quse contrahasce litteras


    donalionis objecta sunt
    suscriptiones improbantur ut mendosae vel supposititiae 567. ix. Ecclesia B. Mariae Virginis, deinde S. Audomari dicta a monachis Silhiensibus possessa
    :

    Sancti

    episcopatussusceptus, translalioSanet

    ctorum Crispini

    Crispiniani,

    episcopatu gcsta 545. Cap. n. Alia qu88 falso videntur Ansarico allributa tus obilus et sepultura.

    bea547

    fuit quando et quomodo iis ablala fuerit, ostenditur 570. x. Adventus S. Winnoci
    :

    "D e Ha abbatissa Dvincia. Comm.


    Fastis variis
    otffi

    in

    pkj-v.

    Cumbria Angliae pro i. Memoria in


    anliquitus
    ,

    S. Bertini disciplinae gesta cum Walberto comite Sanctussubscribit testamento S. Amandi

    ejusquesociorum.quise
    subjiciunt
    :

    573.

    xi. Variae

    donationes S.

    Berlino factae

    diebus adscripla, varia San,

    uomina

    ii.

    ecclesia

    erecta,

    monasterium Wormhollense excitat um eique praefectus S. Winnocus 574 xu. Postrema


    Sancli

    corporis translatio Saoctaa gesta, mors, sepultura 696. Vita, ex lectionibus propriis in Breviario Aber-

    Officium ecclesiasticum

    604.

    bealus obitus et sepultura annus emortualis, annique regiminis et vilae myestigantur 567. xm. Cultus Sancli se: :

    gesta

    donensis ecclesiai in Scotia

    (J99

    B.M.
    cus

    4 BenincasaRapaccioli, OrdinisServorum V. mart., Asia. SyLLOGE.i.Beati

    lo-

    culo viu mchoatus memoria in Fastis duae corpons translationes 580. xiv. Translalio corpons in thecam eleganliorem, quae lertia
    .

    est

    Uem cum

    p.o[essio rehgiosa 480. n. Cur Senensis a quiluisi am dictus praedicat in Bohemia contra Wu-lcssislas seu Uussilas, prodigiose liberaturecarcere, migrat in Tartanam et tan:

    Datalu,

    Vita

    bis scripta,

    vulgo nota et poslrema

    familia,

    at

    alia

    ns elevatio aut translatio verisimiliter cessit omnes praediclas caput atque


    :

    corpoprae-

    alise re-

    socio capite truncatur


    |
    iu.

    cullus Beati

    proferuntur indicia yenerationis tum publice tum privatim

    pubhcus 181.

    Alia

    contmuat, cui

    oihil

    officit

    silentium quo-

    marum geramum monasterium constructum ht abbas post Mummolinum sepeUtS. Audomarum586. Cap. u. VirtutesSan:

    seorsura servatae 583. xv Variae S Bertini 585. Vita, audore anonymo, ex codxce nostro Ms. Caf. i. Adventus S. Bertini ejusque sociorum ad S Audofestivitates

    Iiquiae

    Bertmus

    cti

    AD TOMUM
    cti
    :

    II

    SEPTEMBRIS.
    tualis, inventio corporis 228. Acta ex Offkio proprio, impresso Neapoli anno mdccxxv 229

    lus

    vinum divinitus acceptum, eoque sanaaliud miraculum ad comes Walbertus


    :

    sepulcrum Sancti 588. Cai\ m. Gesta


    tini

    S. Ber-

    5 Censurinus Praefectus
    , ,

    Cyriacus
    ,

    (alias

    cum

    S.

    Winnoco ejusque

    sociis 589.

    Vi-

    ta altbra, auctore anonymo,

    ex codice nostro

    Ms. Praefatio 590. Gap. i. Adventus Sancti cum sociis ad S. Audomarum constructio
    :

    Quiriacus) episc. Maximus presb. Archelaus diaconus, Aurea mulier Maximus, Felix Taurinus, Erculanus vel Herculanus, Ve,

    nerius, Storocinus, Mennas,

    utriusque monasterii et gesta alia bcatus obitus ac sepullura 591 Cap. n. Miracula post mortera Sancti facta 593. Liber mi. .

    mes,
    chius,
    tes
    ,

    Commodus, HerMaurus, Eusebius, Rusticus, MonaAraandinus, Olippius, Cyprius


    railiin

    et

    Theodorus tribunus MM.


    prv.
    i.

    Ostiae

    raculorum

    auctore
    nost ro

    anonymo
    Ms.
    ,

    forsan

    eodem

    ex

    cod ice

    collat u

    cn m

    edi-

    tione

    Mabillonii,
    i.

    et

    Mss.

    Bertimanis.

    Prolo-

    gus 595. Cap.

    Primus Danorum seu Normannorum adventusad spoliandum Silhiense ccenobium opifex in lapsu illeesus surdus et inutus sanatus ac deindc caecus 596.Cap.ii.
    :
    :

    Herculano, qui hodie in Martyrologio Romano annuntialur, anliqua Martyrologia jungunt Taurinum reliqui aliis diebus comraemorati tam apud Graecos quam Latinos reliquire quoruuidam
    :
    :

    Latio. Comm.

    alio

    translata?

    518.

    n Tempus

    marlyrii

    Aclorum

    tides probata,

    maxime exeorumdem

    Danorum seu Normannorum irruptio adspoliandum cccnobium Sithiense repulsi divina ope barbari 599. Cap. iii. Normanni majori mulliludine redeunt, et oppugnant arcem Sithiensem sed repelluntur ope divina 601. Vita tektia, auctore Folcardo moAltera
    : ;

    nacho Sithiensi, ex codice


    lato

    Ms
    Mss.

    cum duobus Bovonem abhatem


    Cap.
    stica
    i.

    aliis

    Bertimano, colDedicatio ad
    vita

    Silliiensem. Pra?fatio 004.


    :

    consensu cum historia tcmporis 519 Acta auclore nnonymo, ex Ms codice serenissimai regince Suecia' in 4. Cai\ i. Exorta persecutione Galli comprehenditur Censurinus praefectus, qui interrogatur constansque in tide Ostiam miltitur hic carceri traditus, invisitur ab aliis cuslodes carceris miraculo cbnvcrsi 520. Cap. ii Baplizantur custodes carceris morluo ad vitam rcvocato, Cenl<1
    ,

    Sancti patria et natales

    mona-

    surini

    adventus ad S. Audomarum 605. Cap. Donatio Heremari et fundatio monasterii ii. Wormholtensis.cui praefectusWinnocus coe:

    meterium ac ecclcsia B. Mariae condita, ibique sepultus S. Audoraarus Walbertus comes duplici miraculo sanatus 607. Cap. iii. Varia de conversione Morinorum et virtutibus Sancti subslituit sibi abbatem Rigobertentaiio daemonis tum, deinde Erlefridum
    : : :

    martyrium comprehenduntur omniuin et sepultura. 523 6 Chagnoaklus ep. et conf Lauduni in Gallia. Comm. bist. i. Varia Sancti annuntiatio Acta unde concinnanda 687. U. Sancti ilSocii
    :
    :

    luslres natales, familia,

    patria et

    doraus pa-

    lerna,

    monachatus Luxovii 688.


    exsulera adit
    ;

    lumhanum
    gantiarn
    :

    gesta

    m. S. Copropc BriFarenais

    Luxovium
    iv

    reditus :cura
    Fil

    monasterii 690.
    nensis 6
    in
    ,

    episcopus

    ope S Martini superata 609. Cap. iv. Sancti postrema gesta, beatus obitus, sepultura, et miracula breviter perslricta 612. Inventio
    et
    ei.evatio

    inlerest

    synodo Remensi;

    mortis; sepultura

    Laudutempus 692

    Cotlidus

    vcl

    cohpoius

    auclorc

    Bovone

    ahbate
    ,
    ,

    Socii martyres, inter quos

    Quollidus diaconus, et forsan Eugenius,

    ex

    editione

    Mabillonii.

    Pracfatio.

    Epislola

    Cappadocia.

    Ex Martyrologiis

    073

    qua auctor consulit


    catio Operis ad

    Widonem

    Hemensem
    :

    archiepiscopum, et hujus responsio Widoncm 614. Cap.


    ccenobii
    :

    dedi-

    i.

    Comibitlem

    bustio
    saeviens

    Silhiensis

    pestis

    his castigationibus

    cmendati mona,

    6 T^Vonatianus, Praesidius, Mansuetus, Gcr-

    chi 615.

    Cap.

    u.

    Instauratio ecclesiae

    ac

    J-*
    mart
    ,

    manus
    episcopi

    et
    in

    Fusculus contT. ac Laetus


    Africa. Sylloge
    iiist

    corporis S. Bertini inventio 617. Cap m. Qua occasione corpus sacrum antea a S. Folquino esset depositum in loco, ubi inven-

    tum
    et

    Bovo abbas Remensem archiepiscopum episcopum Taruannensem ad elevationem


    .

    invitat

    618. Cap.

    iv.

    Elevatio ac translatio

    ex S Viclore Vitensi episcopi confessores in cadem, in qua Sancti, persecutione passi 677. 8 u. Sanctorum Pracsulum sedes; varise in eorum certamina ob680 servationes
    Martyrologia, Acta
    i-;

    corporis. variaquc miracula tunc patrala 621 Appendix miracula alia necdum dota continens
    auctoribus incertis
    billonii.
    et

    diversis,

    ex

    editionc,

    Ma-

    (i

    Cap.

    i.

    Quidam
    :

    festivitatem
    sanali
    ii

    Sancti

    Eleutherius abbas Romae Comm. pr*v. Memoria sancli in Fastis recentiori:

    violantes,

    puniti

    aegri

    incendii sublatum 624. Cap


    tanti in

    periculum Sanctus cer:

    bus

    cultus

    antiquus
    lib.

    aetate et elogio

    nonnulla de gcslis, : cdcndo 682. Acta auctore S.


    3 Dialogorumcap.

    raptor boducllo favisse creditus vilhe eoenobii Silhiensis subitanea mortc percussus 626. Cap. iu. Blaspheraus in sanationes quaedam et Sanclum penitus

    Greqorio Maqno, ex

    xxxm
    68ii

    norum

    aliorum pcenae

    628
    T7austus abbas propc Syracusas in Sicilia *86 -T Sylloge GFaustus prcsb.,BibusveIAbibusdiaconus, Dionysiuslector, Cyriacus acolythus, Andro6

    ^andida

    L>
    etgestis
    4

    a S. Petro apostolo conversa Neapoli. Sylloge histobica. De cultu

    nicus

    milee,

    Theoclistufl

    nauclerus,

    Maea

    177 Candida junior mulier conjugala Ncapoli. Comm. pr^v. Cultus, clogiuin, annus emor-

    rius, Andreas, Sarapambo, Cyriacus alter, Andropelagia et Thecla vel Theocla vir-

    gines,

    ac

    Calodota

    mulier conjugata

    MM.

    Alexandna?

    INDEX SANCTORUM
    Alexandrix
    cis et Latinis

    in iEgyptO.

    Ex Martyrologiis
    et

    Grcc-

    666
    mart.

    Fredaldus vel Frodoaldus episc.


    :

    Mimate inOccitania. Comm. vrmw. Notilia loci, annunliatio in Marin quo Sanctus colitur
    tyrologiis an fuerit episcopus Mimatensis? tcmpus martyrii, et sepulturae locus, Acta
    ;

    ejusdem sacellani virtutes ac pius a vitaexcessus 261. Cap. 11. Sanctae sepulcn eccleprofanalio divinitus prohibila ejusdem frustra conantur Hungari siam incendere
    pultura
    : ;

    varia ibidem patrata miracula 264. Cap. 111. Ecclesia cum Sanclae tumulo in perpetuum Werthinensi monasterio tradita, cultus ipsius
    reflorescit
    :

    251 Opficiiim propbium G Frontinianus mart.


    .

    254
    Albae Pompeiae
    in

    seditui

    incuria divinitus corripi-

    tur; tumba, quae sponle e terra emersit,

    mi~ 267 676

    Italia.

    SmocK

    674

    raculis illustratur. Corporis translalio, ejus-

    demque annua
    6 Imperia
    5

    indicta festivitas

    in

    vico Mauprouvoir apud Pic-

    tones in Gallia

    f^ enebaudus

    vel

    Genebaidus ep. LauComm.


    ;

    vJ

    duni in
    Vita

    Gallia.

    pr^v. Sancti

    5 Jordanus ordinis Pulsancnsisabbas Generalis in Apulia Sylloge. De cuitu et gestis 649

    cultus,

    quo

    scripta

    Iiscumque chronotaxis 537. Hincmaro Remcnsi episcopo. Ex codice nostro Ms cum aliis Mss. et ediUone Surii collato
    ,

    gestorum quaActa Auctore

    4Irmgardis virg.comitissaZutphania?,Coloniae Agrippinae. Comm. prjev. Cultus

    antiquus,

    annus emortualis, nobiles natales, Vila ex Germanico edenda 270. Vita auctore mtonymo
    Germanice conscripta,
    Beatas
    illustres

    538
    6 Gondulphus ep. el conf. Metis in Gallia.
    Stliogb.

    intcrprete
    ,

    C.

    Cap.

    i.

    natales

    contemptus opum,
    11.

    De

    cultu,

    gestis,

    tempore emortuali

    amor

    solittidinis,

    peregrinatio

    etepiscopatus iniiio 782 4 Crala virg., ut fertur, Bergomi in ftalia. Comm. pbjev. i. Sanctae cultus quasnam de
    :

    reditus Coloniam 274. Cap.


    defert

    Komana, et Terram sepul-

    Acta 231. n. An quinque duces Bergomenscs, a recentioribus asserli, sint admittendi sub finem.seouliiii ct initium iv, 233. iv. ^Elas SS. Lupi et Adleydae Bergomi ducum probabililer assignata conjcctura de duabus Gratis conaliqua Vitffl dubia discussa 236. iv. fusie Utriusque Gratae gesta probabiliter ordinata
    ea a recentioribus scripta;
    ; : :

    cralem undecim millium virginum Romam ad illius advenlum omnes Urbis campanae sponte pulsantur terra praefata vcrtitur in sanguinem, parlem capitis S. Silvestri Coloniam transfert 275. Cap. 111. Tertio Romam adil, ubi etiam crucifixi Domini simulacrum alloquitur eodem rursus solatio Co: ; :

    loniae fruitur

    ecclesias suis bonis ditat

    pie

    moritur ac sepelitur

    277

    corporis translationes 239. Vita


    mensi. Prior capitum divisio.

    auctore Pi-

    namonte Peregrino de Brembate, ex Ms. BergoPrologus 241. Cap. i, Ortus, parentes, indoles bona, nuptiae, morsmariti, reditus in patriam, Viduae cum socia Besteria conversatio 242. Cap. n. S. Alexandri martyrium, acsepultura ecclesiae
    :

    per Sanctam acdificalae miraculum Bergonialium conversio 245. Cap. iu Structae per
    :
    :

    et Adleydam ecclesia? item xcnodochium per S. Gratam 245. Cap. iv. VirtutesS Gratae mors et sepultura iil, Cap. v. Miracula post mortem facta 248 Cap. vi. Translatio corporis ex quibus documentis Vita scripta 250
    S.
    ;

    Lupum

    imbania virg. monialis Genuae in Italia. Comm. 1'k.ev. 1. Vila et miracula edenda; seculum emortuale incertum gesta anle statum religiosum in monasterio S. Thomae suspecta 784. 11. Argumenta cultus,a seculo xm usque ad xvi Beatae exhibiti 787. 111.
    6

    -"

    Alia
    mdcix,

    venerationis

    indicia

    usque ad

    annum

    ecclesia et

    Thomae honorati ccepit Oflicio proprio ad dicecesim Genuensem et Ordinem Eremitarum S. Auguslini extensus Bealae cultus; quae tamen Ordini
    :

    quo

    a monialibus S.

    Benedictino adjudicanda Ofliao, quod PaulusPP.


    MDCIX approbavit

    H
    4

    x
    :

    TJermione
    utrum

    anonymo
    filia

    in

    sancti

    Philippi

    791. fae seculi xvi

    Vita ex Martii anno Miracula ab auctore

    est

    789.

    VdieG

    vel

    sequentis collecta,
    ,

    Ephcsi.
    in

    Comm. pr^v. Sanclae

    memoria

    Faan

    Btis

    fueritfilia S. Philippi apostoli

    ex Ms. halico Latine reddita interprete Joanne Limpeno. Cap. 1. Miracula et beneficia
    et

    diaconi? Acta fabulosa ex Menaeis edenda 181. Acta ex Menans GrcBcis, interprete Matthao Radero S. \. in OpereMs.

    factausque ad annum mccclix, 793. Cap. Miracula et beneficia recentiora

    11.

    797

    135

    M
    I

    vidua Bertzfeldii in episcopatu J-sicnensi. Comm. pbjbv. 1 Cultus scnptor, tempus mortis255. 11.
    4

    Tda

    (i

    MonaVitre

    A/T agnus monasterii Faucensis abbas


    J-

    -L

    mus
    ,

    Fuessae in

    Vitae

    Illustris pro-

    sapia

    auclor.tas

    et

    parentes 257
    .

    Vni
    ccenobii

    scnptor ct apographa, editiones

    priSuevia. Comm. vkjev inlerpolatores, antiquitas,


    :

    recentio-

    ex Bodecensis

    /asswnah pergameno Ms msigm,


    ediHone
    Uffingi

    Sum
    et

    Pp*fat.o
    sancti

    coenobitfla

    cum Incipit proemium Liudgeri de concollato

    memorata Acta discutiuntur 702 Di scut.uutur rel.qua 705. iv. Sancti aatas in-

    quintur 707.

    v.

    Respondetur ad argumenta

    miraculissanctfiBYd260. Cap 1 dEgrotanti Ecberto scdulo assistit S tda cum eoquecelebratis nupliis in Westphauam
    disccdit, iq itiaera ecclesiam exsiruit
    fctcberti;
    :

    versatione

    mors

    genitus
    vin.

    nostrae opinioni contraria 709. vi Utrum S Magnusconvixerit SS. Wiclherpo et Tozzoni episcopis Auguslanis 711. vn. An Sanctus fuerit Hibernus et regio sanguine pro-

    Idee

    sancta viduitas, obitua acse-

    an S. Columbani discipulus 71 4 Corpons elevalio quo tempore et sub


    :
    :

    quo

    AD TOMUM
    quoepiscopo facta sit 716. ix. Bracbiorum alterumadSancti-Gallensestransfertur lempus hujus translationis, hyrani hac occasione compositi an Sanctus fuerit canonizatus 720. reliquiae x. Corpus Sancti deperditum ejus in monasteriis Fuesseusi, Sorethano et Salemitano 722. xi. De miraculis per S.
    : : :

    II

    SEPTEMBEIS.
    nobio Sec.
    vi fundata a S. Gunthramno rege, qui illam ornamcnto decoravit macnificentissimo 187. n Jugis psalmodia apud

    Marcelli, cujus verisimiliter ope Gunthraranus et Austregisilus mortis penculo erepti perjurus punilus;
    S>b.
    ;

    tumulumS.

    et usum baculi fieri soxn. Sancti cultus celebris in Germania 728. xiu. Templa et monasteria sub Sancti invocatione Deo erecta 731. Vita auctore ut fertur Theodoro monacho
    litis

    Magni invocationem,
    723.

    lipsanotheca pretiosa; palrocraium in nccessitate pluviae-

    Campodunensi ab Ermenrico Elewangensi aucta, et ab alio interpolata, ex Ms. S. Maximini Trevirensi, collalo cum editiombus HenriciCanisii
    aliis
    et

    Mss

    Mechioris Goldasti necnon cum exemplaribus. Cap. i. Sanctus


    ,

    sex

    proprium 188. Loca extra dicecesim Cabilonensem, quorura sanctus Martyr patronus; ecclesiae, quaeeum Ofllcio ecclesiastico honorant, Martyrologia 190. iv Gemina Acta breviora altcris verisimiliter antiquiora, quae a Tillcmontii et aliorura censuns vindicantur 193. v Varia, quie de Sancto traduntur, et in Aclis silcntur; episcopatus iili abjudicalus; tempus
    . ;
    .

    Ofiicium

    Ma-

    raartyrii

    gnus

    inter

    monachos adraissus a

    S.

    Colum-

    bano, suis meritis cerevisiam sistit, ne diffundatur urso imperat, aves divinitus missas capit, ab angelo edocetur 735. Cai\ ii. Mora in regno Theodeberti pugna inter hunc et Theodoricum Theodeberti caedes, poena Theoderici et Brunichildis profeclo in Italiara S. Columbano, SS. Gallus et Magnus permanent in Germania 738. Cap. iu. S. Gallus cura S. Magno et Theodoro ad Williraarum divertit energuraenam liberat,
    : : :
    :

    195. Passio auctore anonymo, ex cditione Petri Francisci ChiffleUi, collata cum Ms. Andreie du Chesne geographi regii 196. Passio alteka, auctore anongmo, ex cditione ejusdem ChiffUtU, collata cum duobus vetustis musei nostri codioCbus Ms., signatis Q Ms. (i et Q Ms. 7

    199

    & Marinus diaconus conf. paimmis Reipublicae cognominis in Italia. Comk. PMtv. 1. Notitia loci, in

    quo Sanctus
    sacris
    aliis
    :

    solilarie vixit.

    moria

    me-

    in Fastis

    cultusin ploxibus

    an corpus Ticini? urbibus Acta <'t Com:

    niittil S.

    Magnum
    et

    in Italiam

    741.

    Cai>.

    iv.

    S.

    mentarius Italicus quantai fidei 808. Ju. Solemnis veneratio apud San-Marinenses, |.i,e
    cipue post invenlionem corporis,

    Theodorus a violatoribus scpulcri S. Galli male mulctantur ab episcopo Bosone reficiuntur ad Fauces Julias contcndunt acta in itinere 745. Cap. v. Reliquum iterad Fauces, alius draco interfectus, expulsi daemones, sacella condita 748. Cap. vi. Monasterium Faucense fundatur Sanctus sacerdolio initiatur, incolas ad (ideni convertit, venas ferri mirabiliter reperit 751. Cap. vii. Sancti mors et sepultura; ipsius tcmpli devaslalio et restauralio 755, Cap. vm. Corpus elevatur Vita cum eo reperta Erraen: :

    Magnus

    qme

    daiur

    ex instruracnto authentico

    alia

    ad cultum

    pertinentia ^10. m. Declaratio magistratus San-Marinensis praecedentia COllfirmans; alio-

    rum tcstimouium de translatione costaa ad civitatem Arbensem in Libumia patrocinium Sancli, spelunca el hortus '213 yitafadulosa auctore anonymo, ecc apographo Bodecenci collato cum Ms. Ariminensi, et editionc Momhritii tom. 2 afol. 52 215
    :

    rico

    emendanda
    P.
    i.

    auctore

    Ludovico

    Ettalensi. Cap.

    757. iMihacula Babenstuber Benedictino Phrenesis et rabidi cauis


    traditur
    diflicili

    4 Maurus, Salvinus et Araior episc, conf., Virduni in Gallia. Syuoge iustoiuca. 1. Cultuset miracula ex Berthario; corpora scc. vi aS. Agerico elevata in ecclesia S. Potri apostoli, dein sec. ix. translata in templum S

    morsus sanata, puerperae


    vatae,

    partu le-

    Medardi;
    natae2^1.
    castro,
    ct

    reliquiac ccenobio Theologiensi do11.

    morbi, lues et daemonis infestatioues abaclae 759. Cap. n. Divina vindicta in Sancti contemptorcs, varii morbi sublati usu reliquiarum, baculi mirabilis vis contra infecta 7(12. Cap. m. Lues pecudura abacta, aegri curati, infecta e domibus expulsa, Lyci cxundationes repressae, varia bcneficia impetrata 7(>G. Cap. iv. Mulier pucrperio, infans tuberibus periproles
    irapetrata
    ,

    varii

    Kccle>ia s

    Wauriin Battonis
    Virduni,
    ubi

    ahhalia

    inonialium

    ejus, Salviniet Aratoris corpora honorautur; Officia propria et Martyrologia, gestorum

    memoria

    oblilerata

    >>'(

    4 Moyses propheta, dux, et legislator populi Israelitici, in Neho monle Arabiae, Cohh. pav. g 1. Memoria Sancti iu Fastis aacris, et cultus ccclesiastieus monumenla praacipua,
    .

    Lycus rursum exundans repressus, varia beneficia ope SS. reliquiarum obtenta 709. Cap. v. Varia hifecta ope baculi e domibus et agris expulsa, partu peclitantes

    sanati,

    ex quibus
    11.

    hie cominentarius

    coneinnamlus

    0.

    Sancti
    ct

    frater

    natales et genealogia, soror OCcultalus tribus


    :

    parentes,

    mensibus

    exponitur; ac inventus a
    tri

    riclitantes, diversis malis alllicli sanati, alia-

    Pharaonis, masuae, ut nutrici, coinmitlitur drinde adulfilia


    :

    que beneficia Sancto adscripla 772. Cap. vi. Varia horainum, pecorum et agrorum mala depulsa 775 Cap. vii. Occasio exstruendi Sancto sacelli propc Katisponam beneficia tum hic tum ahbi impetrata 778 4 Marcellus episc. et mart Tungris vel Tre:

    tus

    filiae
    ,

    Pharaoms redditur

    7. s ui. Discu-

    quae de primordiis Moysis Scripturse addiderunt Josephus, Philo et alii 8. ^ iv. Moyses a lilia 1'haraonis in (iliuiu ailotiuntur
    ptatus, eruditur omni scientia ASgyptiorum negat deinde sc filium Qlias Pharaonis, occi:

    viris in Gerraania. Svixoge Episcopatus Tungrensis gesta Sancto afficta Trevirensiura,quieura ut ecclesise suae antistitem et martyrem honorant, incerta traditio 202 4 Marcdlus mart, pro[)C Cabiloncm in ducatu Burguudiae. Commbnt. pjubv. i. Eccle; ;

    soque jEgyptio quodam, fugit ex /Egypto 12. v. Hcferuntur 6t cxaminantur ea, qu88 relatis in Scriptura addidcrunt alii 1 4. vi. Diacutitur bellum viHliio|iicuin (juod Moysen feliciter gessisse Josephue aliiquc scribunt occasio aulaedeserendac fugiendique ex ^gy,

    sia in

    honorem Sancti cum monachorum cce-

    pto

    INDEX SANCTORUM.
    Uoribducta,etduofiliigenerati20 vm. prffidiclis narratio daAliorum quorumdam de 22. ix. Visio rubi ardenfur el examinalur et conlromissio Moysis in iEgyptum,
    huc spectantes 24.
    et missio x. Vis.o et Artapano reJosepho, Philone,

    pto 17. vu. Gesta

    Moysis

    in

    Mad.an.t.de

    acduocx

    tis

    versias

    quaeu. IterMoysis in jEgyplum, eidem conligerunt missio quc in illo itinere 29. xn. JoMoysis coram Israelitis probala
    lala

    Movsis a

    tub composila, culiassumptietnumerati ordinem in prolcc l.one aliaque ad servandum et Puloagminis 83. xxxn. Asserta Joseplu montem Sinai cxpendunnisdegestisapud tamen brevitalis tur et corriguntur, mullis xxxiu. Disccssus Hebraeo85.
    :

    xxxi. mortedivinitus puniti 80 usum labernaEnuroeratio populi Levita3 ad


    his
    :

    causa omissis

    27.

    invitamonte Sinai Hobab a Moyse mansio populi murmuratio tuscoroilatur

    rum

    sepbi et Philonis

    relationcs

    de

    praero.ssis

    Aaron mandala Dei gravius ea de Aarooppressi, obmurmurant Moysi et causa coram vero, jubente Domino, signa
    Moyses Pharaoni cxponunt
    Ht 31

    xiii.
    :

    uxoreabst.nueutrum Moysesimposterumab
    et

    xm apud Sepulcraconcupiscentue septuacarnes populo datae, ginta seniores instituti


    :
    :

    Israclifse

    Josephi relatio et pcena secuta 89. xxxiv. Philo arguitur 92. pra?dictis expenditur de
    :

    ni

    hi

    Pharaoneedunt; sed

    frustra

    prima iEgyptioPhilonis et

    rum

    plaga

    32. xiv.

    Josephi,

    Arlapani de

    praeroissis relationes

    exaroinatae
    terlia sci-

    Marige et Aaron.s con xxxv. Murmuratio al.quot tra Moysen pcena Mariae mansiones exploratorum,murmuratiolsraelitarum missio exet rebellium pcena 92. xxxvi. Missio murmuratio, ejusquc pcena ex ploralorum,
    : :

    34 xv. Secunda plaga ranarum, nipliuro, quartamuscarum, quinta

    pestis ju-

    menlorum, sexla ulceruro, septima grandinis quarta, 37. xvi. Quid de secunda, tertia,
    quinta, sexta etsepliroa plaga scripserint Josephus, Philo ct Artapanus 40. xvn. Plaga octava locuslarum, et nona tenebrarum nar-

    et Philone, quorum relaiio examinatur 90. xxxvu. Pugna, prohibente Moycolligens die Sabbato se, suscepta et clades conspiralio Core, ligne lapidibus obrutus insigniter castigala diviniDathan ct Abiron,

    Josepbo

    tus

    poena

    prodigium 98.

    murmuranlium Virgffi Aaronis xxxvm. Quid de pugna cum


    :

    ranlur ex sacra Scriptura 43. xv.ii. Oclava etnona plaga ex Josepho et Philone, quorum lapsus cornguntur 45. xix. Praedicla plaga decima petita J5gypliorum suppellex Pa:
    :

    Chananaeis, et seditione pcenaque Core et aliorum Josephus scripserit, et Philo 101. xxxix. Mansio trigesima tertia, mors Marise, murmuratio populi, peccatum Moysis et Aaronis, quibus ingressus in Terram promissam negatur a Deo 106. xl. Transitus per Idumgeam frustra petitus mansio trigcsima quarmors Aaronis vicloria ta ad montem Hor de Chananeeo rege Arad 109. xu. Quae de morte Marias et Aaronis aliisque deinde secutis narrarunt Josephus et Philo, dantur et examinantur 112. xlii. Aliquot mansiones
    :

    scha primum, jubente Domino, celebratum plaga decima /Egyptiis illata, seu occisi om:

    46. xx. Praemissorum reiatio ex Josepho, Philone et Artapano examiprima nala 49. xxi. Egressio Israelitaruro

    nium primogeniti

    mansio in Ramesse, secunda Socolh, tertia in Elham,quartain Pnihahirotb transitusmaris Rubri, el interitus Pharaonis cum tolo suo cxcrcitu !)1 xxii.QuaedeilinereIsraelitarum usque ad mare Rubrum, marisque transitu relata a Josepho, Philone et Artapano, disculiuntur 56. xxiu. Quinta mansio in Mara, ubi murmural populus ob dcfcctum aquae dulcis, quam ex amara Moyses impetrat: sexta mansio in Elim septima ad mare Rubrum octava in deserto Sin, ubi murmuranti populoprimum cotufnices dantur,deinde etmanna
    :

    murmuratio populi,
    tos

    cta

    Deus immiltit igniserpentes, serpens asneus erectus subaregna Sehon et Og, regum Aroorrhaeocui
    :

    rum 114.
    tiones

    XLiu. Josephi et Philonis narrade praecedentibus, prsesertim de bellis contra Amorrha?os 117. xliv. Balaam a rege Moabitarum accersitus, ut malediceret

    59. xxiv.

    Facla in deserto posl transitum maris Rubri usque ad manna impelratum ex

    et Philone 62. xxv. Nona mansio in Daphca, decima in AIus, undecima in Raphidim, ubi murmurantibus datur aqua ex percussapetra Victoria de Amalecitis adventus Jethro 05. xxvi Eadem ex Josepho et Phi-

    Josepho

    ejus molitiones frustraneae sed pessimo ejusdem consilio Israelitas ad peccatum inducti 1 18. xlv. HistoriaBalaami exJosepho cl. Philone, quorum rclatio examinatur 122. xlvi. Lapsus Israelitaruro in idololatriam, poenaque secuta census populi mors propinqua Moysi indicata, et Josue successor designatus leges queedam conditse MaIsraelitis
    :

    dianilae victi

    lone,

    quorum

    relatio discutitur

    (>9.

    xxvn.
    :

    Duodecima mansio apud montem Sinai Lex populo data, tedusque solemni ritu intcr Deum el Israelitas sancitum 72. xxvm. Moysesperdiesquadragmta cum Doo moralurin monte, ubi accipil praecepta de tabernaculo, aliisqucab labernaculum spectantibus, utiet
    de indumenlis etconsecraiione sacerdotum acceptis quoque tabulis descendit, populoque
    :

    Josephi et Philonis relationes de lapsu Israelitarum et bello conlra Madianilas dantur et discutiun-

    et excisi

    125.

    slvii.

    SXLvm. Terra Amorrlueorum trans Jordanem per Moysen divisaduabus tribubus et dimidiae limiies quoque terraeoccunandae pai assignati alia ordinata, et Lex populo exposita 132 xlix. Quid Josephus et Philo referantde divisa Amorrhaeorum terra, aliisque
    tur 129.
    : ;

    in idololatriara lapso,

    placai

    i:\.

    Deum wi\. Moyses rursum agit cum


    tabulas frangit ac
    :

    Domino, cujus minas landem sedat,ac faciem videre desiderat quomodo Deumviderit ilerum quadraginta diebus manens io
    :

    expenditur 136. l. Postrema beatus obitus, ct sepultura,cujus locus incognitus 139. li. Ullima Sancligesla, obilusque et sepultura ex Josepho
    relatis,

    mox

    Sancli gcsta

    montc,

    tabulas secundas accipit, et vultu splendentedescendit78. xxx. Tabernaculi aliorumque coostructio, erectio, et consecratio Aaron el filii ejus sacerdotes consecrati
    :

    et Philone 143. lii. Klogia quaedam cris Litteris quomodo apparuerit


    :

    ex sa-

    sto

    Chriuu. Utrum Moyses in vita vidcrit divinam essentiam 47. liv. Pcnlateuchus a Moyse scriptus ostenditur 150. lv. Refutanlur objectiones conin

    cum

    Iransfiguratione

    145.

    tra

    AD TOMUM
    praedictam veritatem allatae 155. lyi. Examinantur textus aliquot, quos existimant aliqui non potuisse scribi per Moysen 157.
    tra

    II

    SEPTEMBRIS.
    quaedam examinantur
    annus emortualis investigatur 636. Acta, auctore anonymo, ex Ms. Vdna huc misso. Cap. i. Vladimiri' Russorum ducis, cum duodecim filiis conversi,
    :

    lvh. De tempore scripti Pentateuchi 162. Moysi attributus a quibusdam, sed parum probabiliter, si agatur de conscripto toto libro, quem interprelari potuit HebraYce et augere non vidctur auctor
    lviii. Liber Job
    :

    morbus

    ct obitus S. Borisus fratris machinatione occisus 030. Cap. n. Glebus


    :

    ejusdem

    fratris Suatopelci

    machinalionc

    in

    itinereoc-

    cisus

    aliquot
    alia

    Psalmorum 1G5.lix. An quaedam


    in

    corpus in loco deserto projectum, deinde, victo per Jaroslaum Suatopelco, in:

    Moysis scripta

    Pentateuchoallegeutur?

    corruptum invenitur

    Scripta apocrypha, quae Moysi a nonnullis fuere attributa 167. Vita auctorc S. Gregorio Nysseno. Cap. i. Natales, pueritia, educalio
    in aula, caedes ^Egyptii, fuga,

    sepulcrum utriusque Vissogrodi rairaculis clarura 642 5 Romulus M. in Graecia, iicm Eudoxius, Zeno, Macarius et muv Militcs MM. Mclitina;
    .

    matrimonium,
    :

    /Egypto 170. Cap. ii. Discessus Israelilarum ex /Egypto transitus maris Rubri, submersioqueomnium ^gyptiorum mansiones variae, iu quibus aqua amara in dulcem mutata, item aqua educla e petra, manna datura, victi Amalein
    :

    visio

    apud Rubum, gesta

    Armenia Minori. Comm. apud Latinos et Graecos;


    in

    prj.v. $

    i.

    Cullus
    et

    intricala

    non

    cohc-ercns

    n. An
    tyribus
    S.

    Menologii Basiliani narratio 507. sanatio Justiniani imperatoris Marhisce

    adscribenda

    sit

    numerus

    citae

    172. Cap.
    ;

    iii.

    Advcntus Israelitarum ad

    montem Sinai Lex ibidcm promulgata, mandataque accepta de tabernaculi ac vestium sacerdotaliumconstructionel73. Cap. iv. Tabulae Legis acceptae,at confractae ob popuidololatriam acceptac aliac leges, tabernaculura ct sacerdotium iuslituta eesta reliqua, et mors 175 i Munessa seu Monessa virg. in Hibernia. Comm.pr,ev. VariaSanctaenomina,cuItus, aetas, qua vixit 225. Vita qcamscumquk auctore Probo apud Colganum in quinta VitaS. Patricii lib. 2
    li
    ;

    Eudoxiisociorum; figmcnladeS Romulo, ejus cultus in Hispania quando et ubi Martyres passi Acta Graeca, ct Baronii conjectura de xi niille militibus 509. Acta, auctore
    ; ;

    Metaphrasic,

    exMs. Grxco, cum Latina

    intervi

    pretafinnr, qumexstat

    "pml Lipomanum tom,


    :

    pag. ccxxxi vcrsa. Cap. i. Mililes Christianos in exilium pellit Trajanus id ira[>robans
    S.

    Roraulus

    et

    aperte

    Christum confilens,

    subit marlyrium 511, Cap. u. Eudoxius missos ad secapiondum convivio excipit, deiu sponte adil, praesidcm, coram quofidem profitetur balteumqueabjicit, miS.

    gloriosura

    litibusMciv

    exemplum

    ejus imitantibus 512.

    227

    N
    5 T^Timfidus vel Nymphus et Saturninus j-N martyres Alexandriae in ^Egypto. Ex
    Marlyrologiis

    Mirabili constantia et magnaniniitate acerbissiraos pcrfcrt cruciatus capite damiii.


    ;

    Cap.

    natus orat Deum, mandata uxomlat niorlem-

    quc amico

    pracdicit

    Sancti ct alioruni mar-

    527

    tyrium 4 Rosa virgo


    Viterbii

    515
    Tcrtii

    Ordinis

    S.

    Francisci

    o
    /^Xnesipborus Apostolorum discipulus, et
    " ^'Porphyrius ejus scrvus,

    Sanetas,

    ii.

    in Italia. Comm, piu:v. i, Cultus scriptores Vila\ Acla edenda 414.

    Anntis Sanctac natalis incerlus

    tualis inquiritur 410.

    emorm. Refutantur argu:

    MM.

    Parii in
    :

    Hellesponto. Sylloge. i. Sanctorum cultus varia m Fastorum clogiis de eorura gestis et

    sententia3 opposila 418. iv. Sanctac sepultura et translatio quae de his Coretinus aliiquc scripserunt, discutiuntur
    :

    menta huic

    martyrio tradita 662. u. Elogiura Onesiphori ex Apostolo dubia varia de Sanctis, ex praemissis elogiis orla, examinantur 604
    :

    421.

    v.

    Corpus post aliquot secula ab oinni

    Petronius

    episc.

    Veronacin

    corruptionc iminunc peraeverat; ignem perfert illaesum 424. vi. Veneratio a summis virisSanctac corpori cxhibita 426, vu, Domus Sanclae describitur, in vcnerationc habctur, et monaslcni septis includitur 428. viii. Duplex apud Viterbienses de Sancta
    feslivitas
    ;

    Ilalia.

    Sylloge

    Iranslationis
    ix.

    annua

    solcmnitas;

    676

    Oflicia propria 429, .

    Viterbienses

    com-

    municonsilio instant apud Calistum lil pro impelranda Rosa? canonizalione processus instituitur insrribitur Martyrologio 430
    :

    5 /^viintus vel Quinctius, Arcontius et Donatusmart.Capuae. ExMartyrologiis'2&

    Q:

    Vita,

    aur.tore

    incerto,

    tnanuscripta

    processui
    I.

    canonizationis inserta.

    PrologUS 433. Cap.

    Pia pueritiaB ac adolescentiaa studia et mirali

    cula 34. Cap.

    ii.

    Graviterdecumbensjubetur

    a Delpara tertium

    Ordinem
    ;

    S.

    Francisci

    am-

    ~D
    ">

    hais vel HcraVs virg. mart. propc Alc-

    plccti, et haereticos

    -LVxandriam in yEgypto 525 Romanusct David, aliasBorisus etGlebus


    aul Hlibus,

    sanala exsequitur tenteui in sua vota

    redarguere; quod subito patrem piis cceptis obsisllectit

    435. Cap.

    iii.

    Ob

    principes Russi. Comm.

    vrxv.

    i.

    refutatos haercticorum errores ab urbis prae-

    Horum Sanctorumcultus
    verat tam
    raaticos
    :

    anliquus, qui pcrseschisqtialia

    fectocum parentibusexsularejussa Surianum


    se recipit, ubiraortem Frederici
    II

    apud Catholicos (luam apud Acta odcnda unde acccpta et

    vaticinata,

    Vitorchianuni migrat
    instruit,

    incolas
    in

    piis

    monitis

    633. u. Varia dantur de Sanctis clogia, partim manuscripta, partim impressa 'KJ-Y iii. Assignantur ccrtiora Vitae capila, elalia

    caccam illuminat,

    ardeuti

    rogo

    illaesaperseverans, haereticae mulieris pervicaciara flectit 437. Cap. iv. Cfficum illumi-

    Septembris Tomus II

    nat,

    INDEX SANCTORUM
    nat,

    impio pcenam
    moriior, et

    praedicit,
    :

    Ordinem

    atque tatrat antrum Quisquinensi egreditur,

    ex Officio ]ussu ossds procanonixationeS. RoscBtnsMult servatur copia Autograpln, quod ex Calisti /// in monasterio S. Rosa Vi:

    posltrinam apparitionem ab lur Vita altera, \|cxandro iv transfertur. 439, 439 Acta Puoecclesiastko S. Rosa;

    Clarae admitti poslulal

    repulsa vaticina-

    Monti8PeregrinipropePanormum309
    Coniectune de gestis Sanciae
    in

    XIII. x

    -peutraque i ct scpul.ura Iunca3n.xTv Mors Sanc.aa AntiquissimusSanciiBcultuscxan313. & xv. sacellis, et altar.bus 316.
    tiquis ecclesiis,

    apud sanctimoniales
    terbit

    Cap.

    visus resiilutus, et magiose curali 445. Cap. n. Energumeni conliberati, mulis loqucla reddita, leficiati tractismembrorumususreslitutus449 Cap. m.

    canomzatioms. 442. MiHACiikexprocessu caecis Mortui resuscitali, muloloquela, morbi prodivarii oculorum

    imagmibus Antiquissima veneral.o ex probata ea de.nde, vetustis, aliisque ullerius instaura a impostquam nonnihil elanguerat, 318. xvn. Beneficia al.aque tio seculi xvn, corpus varns praevia
    xvi
    :

    corporis inventioni

    vicibus frustra quaesilum 320.

    rensS Rosalia sanat iegram

    xvm. Appaeidcm rursum


    s.t
    :

    corpus suum deinde apparens, docet ubi

    vincli Varia ulccra ac apostemata sublata.;

    quaerendum

    corporis invesligatio

    orta

    curaergaslulis exempli; morbuscomitialis


    iv. pestis a pluribus depulsa 453. Cap. febricitanles, phthisici, leproPesteinfecti,

    tus;

    inlerim pesie Panormi, iu Corpomodo invocatur Sancta 323. xix. arclucpiCardmali ris inventio. qui nuntiata

    supphcalione miro

    sa, aliiqueaegrisanati 456.

    Cap. v.

    Incendii

    periculum a lipsanolheca sua arcel; in medio igne, consumptis reliquis, solum Sanciae
    corpus mirabiliter illaesum ignem lapsam puellam sanat; naufragantibus aubvenit; morbos pellit 459 Cap. vi. Praematuro partu periclitantem, aliosque ex variis
    :

    permanet

    in

    palatium suum Rosaham pairolaelitia populi defcrri jubet nam cupientis beneQcia mulia mox impexx. Cura archiepiscopi dc exatrala 325
    scopo,
    hic
    illud
    :

    occulle ad

    minandis

    reliquiis

    pestis nonnibil mitigala

    consultatio theologorum et

    medicorum

    irrita
    :

    dilata approbatione, pestis recrudescit

    altera

    morbis moribundos sanitati subito


    rias infimitates sanat
    ;

    reslituit

    462 Gap. vh Neglectum votum vindicat ; va-

    immune

    servat

    corpus suum a furibus sanguinis iluxum, aliaque

    medicorumconsultatio 327. xxi Congregaadaptio theologorum simul et medicorum mira apparitio, probandasreliquiasinslitula qna verilas ossium S. Rosaliae firmatur 330.
    :

    malalollit 464. Cap. vin.

    Vilam

    miliii servat,dis-

    xxu. Corpus

    S. Rosaliae
    :

    solomni

    pompa per
    ejus be-

    sidcntes componit, partu pericliiantibus subvenit, febres arcel 46G. Cap. ix. Varii febricilanles prodigiose sanati

    urbcm circumlaium

    finis pestilentiae

    468

    Cap. x. Alii a

    febribus curati
    nitus
    Cap,
    ;

    ter

    volum

    violans, terlio pu-

    toties

    resipiscens, lottcs sanatus 470.

    ^i

    Aliis febricitanlibus

    subvenit, dolo-

    ribus capitis, aliisque malis mcdetur, maleGcia arcet 472.


    ciila

    Appendix, alia

    quaedam mira474.

    neQcio impetralus 333. xxiu. Pestis post quinquemensesiterumPanoruiilanoscorripit: atopeS. Rosaliae, ut creditur, paulatim extinguilur invcntio corporis et pcslilenliac depulsio ex Pirro 334. xxiv. Enum.eralio.oasium inventorum S. Rosaliae alla simul intra eumdem lapidem reperta 337. xxv. Antrum
    : :

    Vitm secunda? subnexa

    Nomina
    477

    Montis Peregrini, quod exacte describitur,

    testium,qui supraposita miraculajurejurando


    respeclive confirmarunt
    4 Rosalia virgo,

    adhonoremS Rosal.a3cxornaium331i xxvi.


    Vclus
    S.

    Rosaliae inscriptio in antro Quisqui:

    trona, in
    in Sicilia.

    eximia conlra pcstem paMonte Peregrino propre Panormum

    pujbv. i, Scriplores praeciRosalia egerunt '278. u. Ex quibus prsecipue monuuientis gestaS. Rosalioe

    Comm

    miracula varia relala ex teslimoniis juratts 341. xxvu. Dcscriplio speluncac, prout in varias parles dividilur, ex
    nensi inventa

    pui, qui de S.

    petenda
    Grffica

    iii

    sinl

    inscriptio

    alia

    prselerito

    seculo

    Quisquinensis invenia 281.

    Quaeritur, atrum probabiliter credi pos-

    sit,

    scriptum islud Graecum, de quo


    est, a S.

    mox

    ac-

    Cascino, ctim tabula adjuncta loci ejusdem veneraliousquead haeetempora 343. xxvia. Graphisantri S. Rosaliae in Monte Peregrino, ac templi, quod anlro adhaerel, nupcr delineata cultus Sanctae ibidem cclebernmus 346. xxix Sacellum Sanciae in ecclesia me: :

    fuisse exaratum 284. dc S. Rosalia examinalur,anSancla tempore vitae soliiariae prorsus laluerit incognita, eaque opinio ostenditur
    iv.

    nmi

    Hosalia

    tropolilana structum
    prcliosa, in

    in

    hoc servatur arca

    Mullitt tabulae

    qua ejusdem Sanclae corpus 347. xxx. Honor S. Rosaliae habitus, cultusque ejusdem exlensus a sumniis Pontificibus ad re-

    improbabilis, et autiquae traditioni conlraria hinc slaluitur de aucloritate picturarum 286.


    fessa
    sil

    gnum
    ris

    Siciliae, et diliones

    Romani imperato-

    v. Disceptalur inter Siculos, anSancta pro-

    umnasticam, priusquam cxoraoachoreticam 289. vi. Ratiooes, quaa contra monasticam vitam S* Rosalite, affiaruntur 291. vu. Raiioncs pro vila innnasiica S Rosalia?, quae ab imagimbus ipsius peti possunt 294. vm. Raliones aliae pn> vita mooastica Sancue 298. ix. TempU8, quo Sancta fioruit, nomen, palria, familia302 x. Saneticnalales,aetaspuellaris,
    vitaiu

    ac regis Hispaniarum 349. xxxi. Missa propria pro regno Siciliae impetrata, et Officium novum preces senatus Panormitani
    :

    sa esi vitam

    apud summum FontiQcem, ut OQicium extendaturad Ecclesiam universalem 351 xxxn. Occasione lerrae molus nova Panormi institula festivilas S. Rosaliae beneficia ejusdem Sanclae in abo lerrae motu 353. xxxiu. Cul:

    tus Sanclae, ejusque reliquiaeet beneficia per dioecesim Panormilanam 355. xxxiv. Cullus, reliquiaa ct miracula in dicecesibus Monteregalensi et Cephaledilana 357. xxxv. Cuitus, reliquiae, beneficia Sancla? in dicecesi Mazarensi 359. xxxvi. Cultus, reliquiee et miracula indioecesi Agrigentina 361 xxxvu. Cultus, reliquiie et miracula in dioecesibus Catanensi et Syracusana 363. xxxvm. Cul.

    aliaqueusqueaddiscessumadsolitudinem305.' xi. Incertum an Sancla, antequam venit ad spcluneain Quisquincnsem, in alia vixerit soutaria:describiturQuisquinensisspecua,quam Sancta iucoluil 308. xu. Sancla ex antro

    tus,

    AD TOMUM
    lus, rehquiae et beoeficia in dioecesi

    II

    SEPTEMBRIS.
    nensi.

    Messa-

    Praefatio

    670. Caplt lmclm.


    S.

    Relatio

    Pactensi 363. xxxix Cultus, reliquise et beneficia S. Rosaliae in Italia 3B6. xl. Cullus, reliquise et beneticia inGallia,
    nensi et
    in

    marlyrii, scpulturae et translalionis

    6 Sapphirus ad
    turicensis in Gallia

    671 Julianum dicccesis Bi-

    676

    Hispania, Germania, et Hungaria 360 xu.


    .

    Cullus, reliquiae et beneBcia S. Rosaliae in item in PoBelgio et praesertim Antverpiae lonia et in insula Melitensi 372 jcui. Sa:

    natus evidenti miraculo Franciscus Castiglia, cultum SanctSB promovet in Lusitania sanatus itera Intliae prorex, eumdera in India in:

    rPaurinus episc. el
    -L

    mart. Augustas AuscoIUsel geslis Sancti

    runi in

    Novempopulania Syllogk
    ffil&le

    torica.

    De cultu,

    630

    choat
    Africa
    collegii

    375. xlui.

    Reliqua
    Brbvis,

    quiis et

    beneficiis S. Rosalise

    de cultu, reliin America et


    auctore

    5 Taurinus, Neraoratus, Saiurninus, Arapollinus

    MM.

    in

    /Egypto.

    Ex

    Hieronymianis

    378.

    Vita
    ,

    Octavio

    apngraplns
    lianus raart.
    nologiis

    528
    Syllogk ex Martyrologiis
    et

    Caietano

    S J ex volumine Ms in bibliotheca Panormitani Societatis Jesu 380. Vita ex edialtkha, auctore Jordano Cascini S. J tione impressa anni mdcxxxi. Praefalio scu dedicatio 381 Cap. i. Sanctae natales, gesta,
    , .

    4 Theodorus, Oceanus, Arainianus, ct JuJ/e-

    807

    raors,

    sepultura. ac

    corporis diu absconditi

    mira inventio 382. Cap. u Miracula posl corejus approbatio; Panormus pus inventum
    :

    T rictorinus episc.
    V
    Stllosb,

    etconf. Comi in
    Tatli

    Italia.

    Cultus cx

    Marlyro-

    cullus Sanctae mulium propagatus, et reliquiae ad varias provincias missse 384. Mmacua, auctore Petro Salerno S.J., ex^Vitis Sanctorum Siculorum Octavii Caietam. Cap. i. Variae sanationes, factae pleraeque post sumptam aquam, Sancia; reliquiis aut lapide sepulcri consecratam 387.

    peste liberala

    logio et Annalibus

    batur

    Comensibus prsecipue procxpendunlur, quse de ejus geslis et

    aetate tradunt recenliores

    341 3 Victorinus prcsb. et raart. prope Culilias Sabinorum oppidum in Ualia Comm. histomco-cnmcus. i. Duo SS. Severini el loti-

    dem

    Viciorini, a

    Martyrologia inter se pcr:

    Cap.

    ii.

    tratae
    ui.

    AUae sanationes, variis modis impepostS. Rosaliam invocatum 390. Cap.

    mi\ti, distinctim proponuntur


    sio S. Viclorini, qui

    gesta et pas-

    hodie colilur, ex Actis


    :

    Miracula facta in publico peste infeclorum Valetudinario 39'2. Appendix Miraculorum ac Leneficiorum. Cap. i. Reliqua miracula seu bene ficia, quse praeter praedicta Cascinus relulil lib. i. eap. xu,395 Cap. n.Prosecutioeormudem miraculorum ex Cascino cap. xii. 397 Cap. ui. Alia miracula el beneficia, relala a Cascino cap. xv, in confirraationem reliquiarum S. Rosaliae 399. Cap. iv. Alia beneficia et miracula, a Cascino relata cap.
    .

    SS. Nereiel Achillei


    tyrii et

    cxsilii, servilulis,

    mar-

    sepuUursB loca 489.

    gii.

    Exhibeture

    Martyrologiis S. Victorinus ad v. Septembris ct S. Severinus ad vm lanuarii, ex duobus quisque in unum conflatus errores circa S.
    :

    Victorinum hodiernum 191.

    iu. Episcopalis

    40I.Cap.v. Recentioraquaedambeneficiocompendio data ex Historia Mancusi part


    xvi.,
    v. 40i. Cap. vi. Proseculio

    dignitasa S. Viciorino conf. translala ad liunovusS Vicjus diei presbyteruni cl mart. (orinusepisc. Camerinensis a Jacobillo obtrunescio quera Amiternensero suggerant sus Ferrarius ct Castellanus 94 iv. Cullus S.
    : :

    Victorini

    recenliorum mira-

    culorum ex Mancuso 4U6. Cap. vu. Colleclio benefieiorum et miraculorum cx documentis


    recentionbus, partim impressis, partim manuscriptis 408. Cap. viii. Prosccutio eorumdem miraculorum aut beneficiorum 410. Cap. ix. Panormus variis vicibus servala a
    periculo pestilenlise 411
    .

    ab illo M. Nonis Sept. probalur non distinguendus, quem ad xxiv Julii Bieronymiana celebrant an ex corrupta in illis Sancti annunliatione orti Sancti ixxxui milites Arailernini martyres 496. v Dissertatio de tempore exilii, servitutis et raarlyrii 499. vi. VicusS. Victorini M., in quo anno
    :

    mclxx ccclcsia
    tur nolitiis
    :

    ipsi

    consccrata, variis illuslra-

    Cap,

    Pra?ter Pa-

    Sancti cultus lalissime propagalus

    normilanos ahi quoque Siculi, ipsique Messanenses lempore pcslis anno 174 Messanao vigenlis, Sanclac patrocinium implorarunt,
    nec frustra
    4

    412

    Corpus cjus nec Monaslrriuin nec Melas translalum, sed probabilius Magdeburgumsub (Htone imp. media pars sec. xiv indeLilomisIium portata festivilas per totam 501
    .

    vn

    Rufinus, Silvanus, Marcellus, Gaianus, Helpidius, Anloninus, Eusticus, Maxiraus, Eusebius, alier Gaianus, Vitalica,Gaison, Ma-

    Bohemiam
    honoralae

    instituta

    reliquiae variis in Locis

    ^^

    gnus, Castus, Salurninus, Douatus, Kleusus, cum Sociis martyribus, Ancyrae in Gallatia.
    SuLOtiK critica

    5 Ursicinus cp. Ravennae in Ilalia. Stlloob histoiuca. Dccuilu, reliquiis, gcslis et atate
    Beati

    58S

    204

    'Vacharias Propheta

    in

    Jud&a. Comm
    1'rophetae

    ciut.
    :

    Z/
    60anctianus, Augusttnus, Beata virgo, Fclia.

    i.

    Cultufl

    sancti

    cerlus

    lix Aubertus, marlyrcs Senonisin GalComm. prjiv. Hi Sancli variis modis in corporum Fastis memorati, et siraul culti Acta trium priorum qualia translationes 668. Acta auctore anonymo ex LerjendarioSeno:

    gesta et alia dc reliquiis et sepulcro incerta 655. U. Utrum Zachanas scripta examinata prophela sit ille, quem Christus occisuin dicit templum et altare 657. m. Alia quaeinter

    dam

    neotericorum scntentia examinalur et


    6*59

    refulatur ut iraprobabilis

    1NDKX

    IND EX

    CHRONOLOGICUS
    ANTE NATUM CHRISTUM.

    Moyses

    propheta,

    dux

    et legislator Israe-

    nos inchoavit in hacpassusS. Abdas epi528, 530, 531 scopus, ct alii multi Post 454 obit S. Munessa vel Monessa virgo
    :

    ^litarum

    6 etseqq.

    in

    Hibernia

    225
    S.

    lnslilutio Agni paschalis Exitus Israelilarumex^gypto 51 72 Promulgata lex antiqua S.

    48
    et seqq.
    et

    Sec. 5 post

    medium moritur

    Petronius Vcro-

    seqq.

    576 nensis episcopus Post 483 Sancti episcopi Africani Donatianus,


    Praesidius, Mansuetus,
    lus,

    Zacharias propheta inter minores undeci-

    Germanus
    aliis

    et

    Fuscu;

    mus

    floruit

    655

    pro fide exsules

    cum

    multis

    et S.

    Lsetus martyr

    677
    VI.

    et

    678

    SECULO
    Sec.
    i

    I.

    SECULO

    floruit S.

    Candida a Petro apostolo Nea-

    477 etseqq. conversa Onesiphorus Apostolorum discipulus cum servo suo S. Porphyrio passus 662 Parii in Hellesponto Sub finem seculi i aut initium 2 S. Victorinus presbyter fit martyr prope Cutilias in Sabipoli
    i.

    Sec.

    S.

    nis

    489

    SECULO
    Sub Traiano passus
    in

    II

    537 vel 538 Moritur B. Ursicinus episcopus Ravennas 535 Circa medium seculi 6 corpora SS. Mauri, Salvini et Aratoris S. Agerico ostensa, ab eoque elevata 222 Circamedium seculi 6 vitam finivit S. Genebaudus vel Genebaldus episcopus Laudunensis 537 Circa 580 aut 590 Romas obiit S. Eleutherius
    abbas

    682
    S.

    Romulus martyr 507 Circa an. 117 obiisse dicitur S. Hermione, Philippiapostoli,autpotiusdiaconi filia 185 Circa 178 S. Marcellus prope Cabilonem martyrio coronatus 1 87
    Graecia S.

    586 Moritur

    Candida junior, mulier conju-

    gata Neapoli

    228
    VII.

    SECULO
    Circa

    SECULOIII.
    Circa 250. Faustus presbyter, Bibus vel Abibus diaconus, aliique plures cum ipsis martyrio coronati Alexandriae in -Egypto 666 252 Passisub Gallo imperatore SS. Ceusurinus piicfectus, Cyriacus episcopus, Maximus presbytcr, Archelaus diaconus, Aurea

    607 Prope Syracusas defunctus est S. Faustus abbas 686 Inter 631 et 638 Obiit S. Chagnoaldus Laudunensis episcopus 687
    Circa
    Circa

    648 constructa abbatia

    S. Bertini
    et

    559
    seqq.

    mulier cuiu pluribus Sociis Ostias

    medium seculi 7 obit S. Victorinus scopus Comensis i-n Italia Circaidem tempus moritur S. Ansaricus scopus Suessionensis in Gallia

    epi-

    54| epi-

    in Latio

    5 8
    1

    273 aut 274

    Passi Senonis in Gallia SS.

    ctianus, Augustinus et Beata


    Sec. 3 sub finemaut sec. 4 sub initiumlitinae

    San668 passi Me-

    543 655 Probabiliter figitur obitus S. Magni primi abbatis Faucensis in Suevia 700 Post medium seculi 7 Defuncta est S. Bega abbatissa quse culta est in

    provincia

    in Armenia SS. Eudoxius, Zeno, Macariuscum mciv. Mililibus 507

    Cumbria Anglise gg^

    SEC ULO
    Circa

    VIII.

    SECULO
    Circa

    IV.

    709 moritur
    in

    S.

    Bertinus abbas

    Audo-

    308 S. RlnVis aut HeraTs virgo prope Alexandriam in ^Egypto coronata 525 Sub Maarimiano Galerio in Oriente passi SS.
    Theodorus, Oceanus, Ammianus et Julianus 207 Circa 370 moritur S. Anianus episcopus Vesontioncnsis

    Belgio 549 Sec. 8 probabilius eversa per Saracenos Elusa civitas Novempopulaniae, et eodem seculo sedes metropolitica inde ad Ausciensem civitalem Iranslata
    Sec.

    maropoli

    8 probabiliter

    figi

    potest

    533 mors aut mar"

    Sub finem

    seculi 4 S.

    Marinus diaconus
    V.

    333 208

    SECULO
    Circa

    SS. Sancliani et Augustini MM. Sec. 8 sub finem probabilius floruerunt

    tynumS.Taurini Ausciensis antistitis vulgo ad annum ccc relatum 630 et seqq bec. S ante medium Translata Senonis corpora

    4l9au*i20 Isdegerdes Persarum rex diuturnam persecutionem contra Christia-

    668 SS Lu pus et Adleyda conjuges, duces BergomenSes 236 et 237 ,. r r Urcafmemhujussecuhitem probabilius
    ,
    .

    obiit

    b. tiestena

    Bergomensis

    239

    SECULO

    AD TOMUM
    SECULO
    Sec.

    11

    SEPTEMBRIS.

    IX.
    S.

    SECULO XIV.
    Grata BerSec.

    9 probabilius defuncta est

    goniensis 231 Circa 81 3 moritur S. Ida vidua Hertzfeldii in episcopatu Monastcriensi 255 Jntra 814 et 840 S. Fredaldus aut Frodoaldus, episcopus in Occilania martyr 251

    14 Russi schismatici aut fidei dubiae, licet aliqui raclropoliUc probabiliter credantur fuisse Catholici

    xxi

    et

    seqq.

    1395 Aperta thcca, etcorpus


    tratura

    S. Bcrtini lus-

    554

    822 Defunclus
    tensis

    S.

    Gondulphus episcopus Me782


    1

    SECULO XV.
    41 5 B. Bcnincasa Rapaccioli, Ord. Servorura B. M. V., raartyriocoronatus in Asia 480

    Intra

    825 ct 847 Probabilius fiyitur elevatio corporis S. Magni abbalis Faucensis 717 582

    846TransIatura corpusS.Bertini abbatis 581

    Sec.

    15 Russi

    in

    duas partes

    divisi

    sub duobu^

    Circa864 Bulgarimaxiinead fidemconversiiv Circa 866 Russi aliqui conversi iv Ante annum 883 Translata iteruui corpora SS. Sanctiani et Augustini MM. 669 Intra 887 et 889 Transfertur brachium S. Magni abbatis ad abbatiani sancti Galli 720 Vergente ad /inem seculo 9, post Photium schismaticum patriarcha? Constanlinopolitani rursum Catholici usque ad Michaelem Cerularium, anno1043 patriarcham creatum, et schismatis instauratorem et seqq.

    quarum una pars diu Catholica, altera semper achisinatica xxm et seqq. 1 455 Translatum corpus S. Frontiniani martyris Albrc Pompeiaa in Italia 674 1457 Examinala mirabilis integrilas incorraetropolitis,

    rupti

    corporis S. Rosai Viterbiensis, ejus-

    quc noraen deinde Maityrologio Romano inscriptam jussu, utfertur, Calixli III 432 1464 Apcrta iterura iheca S. Bcrtiui, et pars capilis in aliam thecam Iranslata 584

    xm

    SECULO XVI.
    Sec.

    SECULO X.
    Conversa Russorura regina, quse Helena in baptismo vocata v 980 elevatum corpus S. Idee viduae 26S, 270 Circa 990 Russi ad tidem cum duce suo Vladimiro conversi hsec prima Russorum conCirca
    seculi
    I
    :

    16

    inchaoto, Russi Polonis subdiliin schi-

    sma
    medium

    dclapsi

    xxvi

    1569 Allera translatio corporisS. Gratae 240 156 Inventum corpus S. Marini diaconi 2U 1594Episcopi Ruthcni Poloniaa ct Lituania)
    concilium celebrant, inquostatuunt se RoraanaB Ecclcsiai

    xxvicJ

    seqq,

    versio generalis

    VI

    et

    seqq.

    1595 Lcgati Rulheni Ronuc

    profitcntur fidem

    Catholicam ot debitara subjectionem xxvn

    SECULO
    1

    XI.

    01 5 Fralerno dolo occisi


    si,

    duo principes Rusalias Borisus et

    SECULO

    XVII.

    SS.

    Romanus

    et

    David,

    Glebus aut Hlibus

    dicli

    633

    xvn et seq. Sec. xi Russi fuerunt Catholici 1027 translatum corpusS. GratseBergomen240, 250 sis ab Ambrosio episcopo 1050 inventura corpus S. Bertini abbatis 582
    1

    1615 Tcrtia translatio corporis S. Gratae 240 1624 Invcntum rairo raodo corpusS. RosaliSB in monte Pcrcgrino prope Panorraum 325
    ct

    scqq.

    052 elevatura

    et

    translatum corpus S

    Bertini

    582
    Circa finem seculi obit B. Albertus abbas Pon-

    1625 Plurimis miraculis Panormi m387 et svy/. clarescitS. Rosalia 1625 Approbalaj post diiiiurnura examen, el per urbcra Panormitanam circumlatSB reli1624
    et
    L

    644 Circa finemsec. 11 aut initium sec. 12 B. Irmgardis virgo, comitissa Zutphaniaj, mori270 lur
    tidensis prope

    Bergomura

    in Italia

    quiae S. Rosalia^
    blata

    deinde pestis statim su

    332
    ct

    Wsrryry

    1625,1620

    scqucTUilms Reliquiae S. Rosalia:

    SECULO
    Sec. 12

    XII

    urbea translalae, et innumeris 355 et seqq. miraculia honorata 1627 Quarta translatio corporis S. Gratffl 2*1 1630 NomenS. RosaluBJussu Urbani VIII Ko-

    ad mulias

    partim Catholici, partira fidei xvuiet seq. . Circa mcdium seculi 12 Moritur B. Jordanus, 649 Ordinis Pul^ancnsis abbas generalis Post mediuui. obit S. Rosalia virgo, patrona 278 exiraia contia pesLem
    Russi

    dubiae

    SECULO
    Sec,

    350 mano Martyrologio inscriptum 1663 Sanatus unico raoniento moribundus ex morbo diuturno Krauciscus Casliylia S. J., 375 apparente eidem S. Rosalia 1688 Aperta tertio theca S. Bertini, et ex ea 584 reliquiae Poperingam missse 1603 Vehementissimus terrae motus per Siciliam, (juo lola
    lere

    XIII.

    subvcrsa Catana, at
    strage, ope,

    13 Schisma praevalet in Russia, ncc tamenomninoibidemdeficiuntCatholicixjx et


    Scqq.

    scrvata
    11I

    Panormusab hominum

    creditur, S. Rosalia;

    353

    1237 Tertia translatiocorporis S. Bertini 583 1 252 Probabilius obit S. Rosa VitcrbiciiMs virgo 414 1257 aut 1258 Translalum corpus S. Rosae 423 Viterbiensis annum 1294 Defuncla Genuae B. Diu anie 784 Limbania virgo monialis

    SECULO
    (

    XVIII

    1717, xv Februwii consecratum novum tcm732 plum raucencisabbatiaeS. Magni Messanae et I7':i liiavissime saivit peslis 413 locis vicinis in Sicilia

    NOTITIA

    IND EX

    CHRONOLOGICUS
    ANTE NATUM CHRISTUM.

    Movses

    propheta,

    dux

    et legislator Israe-

    nos inchoavil in hacpassusS. Abdas epi528, 530, 53 scopus, et alii multi Post 454 obit S. Munessa vel Monessa virgo
    :

    litarura
    lnslitutio

    Qetseqq.

    in
    Sec.

    Hibernia

    225

    Agni paschalis

    48

    'SpostmediummorituvS. Petronius Vero-

    Exitus Israelitarum ex ^Egypto 51 et seqq. 72 et seqq. Prornulgata lex antiqua prophcta inter minores undeciS. Zacharias

    576 nensis episcopus Post 483 Sancti episcopi Africani Donatianus,


    Praesidius, Mansuetus,
    lus,

    Germanus
    aliis

    et

    Fuscuet

    mus

    floruit

    655

    pro fide exsules

    cum

    multis; et S.

    Lsetus martyr

    677
    VI.

    678

    SECULO
    Sec.
    i

    SECULO
    Nea-

    floruit S.

    Candida

    a Petro apostolo

    poli

    Sec.

    i.

    S.

    477 et seqq. conversa Onesiphorus Apostolorum discipuS.

    lus

    cum servo suo

    Porphyrio passus

    Parii in Hellesponto

    662

    Sub finem seculi i aut initiutn 2 S. Victorinus presbyter fit martyr prope Cutilias in Sabinis

    489

    SECULO
    Sub Traiano passus
    martyr
    Circa an.
    in

    II.

    537 vel 538 Moritur B. Ursicinus episcopus Ravennas 535 Circa medium seculi 6 corpora SS. Mauri, Salvini et Aratoris S. Agerico ostensa, ab eoque elevata 222 Circamedium seculi 6 vitam finivit S. Genebaudus vel Genebaldus episcopus Laudunensis 537 Circa 580 aut 590 Ronue obiit S. Eleutherius
    abbas

    682
    S.

    Graecia S.
    S.

    Romulus 507

    586 Moritur

    Candida junior, mulier conju-

    gata Neapoli

    228
    VII.

    Hermione, Philippiapostoli.autpotiusdiaconi filia 185 Circa 178 S. Marcellus prope Cabilonem martyrio coronatus 1 87

    117 obiisse dicitur

    SECULO
    Faustus abbas

    Circa 607 Prope Syracusas defunctus est S.


    Inter 631 et

    SECULOIII.
    Circa 250. Faustus presbyter, Bibus vel Abibus iliaconus, aliiquc plures cum ipsis martyrio coronali Alexandrias in vEgypto 66G

    638 Obiit

    S.

    G86 Chagnoaldus LauS. Bertini


    et

    dunensis episcopus
    Circa Circa

    648 constructa abbatia

    687 559
    seqq.

    medium

    seculi

    252

    Passi sub Gallo imperatore SS. Censurinus prsefectus, Cyriacus episcopus, Maximus presbytcr, Archelaus diaconus, Aurea mulicr cum pluribus Sociis Ostiae in Latio

    7 obit S. Victorinus epi-

    scopus Comcnsis in Italia 541 Circaidem tempus moritur S. Ansaricus episcopus Suessionensis in Gallia 543

    Passi Senonis in Gallia SS. Sanctianus, Augustinus et Beata G68 Sec. 3 sub finemaut sec. 4 sub initium passi Melitinae

    273 aut 274

    655 Probabililer figitur obitus S. Magni primi abbatis Faucensis in Suevia 700 Post medium seculi 7 Defuncta est S. Bega abbatissa quae culta est in

    provincia

    Armenia SS. Eudoxius, Zeno, Macariuscum mciv. Militibus 507


    in

    Cumbria Angliae 5^.

    SEC ULO
    Circa

    VIII.

    SECULO
    Grco308S.
    ^

    IV.

    KhaYs aut Herais virgo prope in -Egypto coronata 525 SubMaximiano Galerio in Orienle passi SS.

    Alexandriam

    S. Bertinus abbas AudoBelgio 549 bec 8 probabilius eversa per Saracenos Elusa civitas Novenipopulaniae, et eodem seculo sedes metropolitica inde ad Ausciensem

    709 moritur
    in

    maropoli

    Theodorus, Oceanus, Ammianus nus


    Circa

    et Juliaqq'-/

    Sec.

    370 moritur

    S.

    Aniauus episcopus VeMarinus diaconus

    civitatem Iranslata 8 probabiliter figi potest mors aut tyriumS.Taurini Ausciensis antislitis
    ccc

    632 marvul-

    sontionensis

    Sub fmem

    seculi 4 S.

    533 208

    go ad annum
    Sec. 8 ante

    relatum

    SECULO
    Circa 41 9 ouf

    V.

    medmm Translata Senonis corpoi a SS. Sancliani et Augustini MM. 668 Sec. 8 sub fmem probabilius floruerunt SS Lupus et Adleyda conjuges, duces Bergomenses
    236 et 237 Cinafmemhujusseculiilem probabilius ob.it b. Mestena Bergomensis 239

    630 etseqa

    120 Isdegerdes Persarum rex diuturnam persecutionem contra Christia-

    SECULO

    AD TOMU-M.
    SECULO
    IX.

    II

    SEPTEMBRIS.

    SECULO XIV.
    Sec.

    Sec. 9 probabilius defuncta est S. Grala

    Bergomensis 231 Circa 813 moriturS. Ida vidua Hertzfeldii in

    14 Russi schismatici aut fidei dubia?, licet aliqui mclropolitae probabiliter credantur fuisse Catholici X xi et seaq.
    theca, etcorpus S. Bertini lus-

    episcopatu Monasteriensi 255 Intra 814 et 840 S. Fredaldus aut Frodoaldus, episcopus in Occitania martyr 251

    1395 Aperta
    tratum

    534

    822 Defunctus
    tensis

    S.

    Gondulphus episcopus Me782


    I

    SECULO XV.
    Servorum M. V., martyrio coronatus in Asia 480 Sec. 1 5 Russi in duas partcs divisi sub duobus metropolilis, quarum una pars diu Catholica, altera Bemper schismalica xxiu et seqq. 1 455 Translatum corpus S. Froutiuiaui inartyris Albse Pompciae in Italia 674 1 457 Exarainata mirabilis integrilas incorB.
    rupti
    41 5 B. Bcnincasa Rapaccioli, Ord.

    IntraS2bct 847 Probabilius figitur clevatio corporis S. Magni abbalis Faucensis 717 846Translatum corpusS.Bertini abbalis 581, 582 Circa 864 Bulgari raaxime ad fidem conversi iv
    Circa

    866 Russi

    aliqui conversi

    iv

    Ante annum 883 Translata itcrum corpora SS. Sanctiaui et Augustini MM. 669
    Intra 887
    et 889 Transfertur brachium S. Magniabbatis adabbatiam sancti Galli 720 Vergente ad jinem seculo 9, post Photiuui scbismaticum patriarchaa Constantinopolitani rursum Catholici usque ad MichaSlein Cerulariura, anno!043 patriarcham creatum, et schismatis inslauratorem xni et seqq.

    corporis S. Rosic Vitcrbicnsis, cjus-

    quc nomcn deindc Marlyrologio Romano inscriptum jussu, utfcrtur, Calixli III 432 1464 Apcrta itcruiu theca S. Bertini, ct pars capilis in aliani tbecam trauslala 584

    SECULO XVI.
    Sec.

    SECULO
    Circamedium
    seculi
    1

    X.

    16

    inchaoto, Russi Polonis subditiin schi-

    suia delapsi

    xxvi

    Convcrsa Russorum rev gina, quse Helena in baptismo vocata 980 elevatum corpus S. Idae viduae 2G8, 270 Circa 990 Russi ad tidera cum duce suo Vladimiro conversi haec prima Russorum con:

    1569 Altcra translalio corporis S. Grata3 240 4 56 Inventum corpusS. Marini diaconi 2H
    1594Episcopi Rutheni Poloniac
    et

    Lituanise
    seqq.

    conciliura cclebrant, inquostatuunt se Ro-

    versio generalis

    vi

    ct

    scqq.

    manae Ecclesiae 1595 Lcgati Rutheni Romae

    xxviet

    profilentur fidem

    Catholicam et debitam subjectioucm xxvu

    SECULO
    1

    XI.

    01 5 Fraterno dolo occisi


    si,

    duo principes Rusalias Borisus et

    SECULO

    XVII.

    SS.

    Romanus

    et

    David,

    Glebus aut Hlibus

    dicti

    633

    Sec. xi Russi fuerunt Catholici

    xvu

    et

    seq.

    1027 translatum corpusS. GrataBBorgomen240, 250 sis ab Arabrosio episcopo 1 050 inventum corpus S. Bertini abbatis 5S2 1052elevatumet translatumcorpus S. Bcrtini

    1615 Tertia translalio corporis S. Gralae 240 1624 Invcntura miro modo corpusS. Rosalia; in monte Pcrcgrino prope Panonnuin 325
    ct

    scqq.

    582
    Circa finem seculi obit B. Albertus abbas Pon614 tidensis prope Bergomum in Italia Circa fincm sec 11 aut initium sec. 12 B. Irm.

    gardis virgo, comitissa Zutphaniae, moritur

    270

    SECULO
    Sec. 12

    XII

    partim Catholici, partim fiilei xvni et seq. . Circa medium seculi 12 Moritur B. Jordanus, 649 Ortlinis PuUanensis abbas gencralis Post mcdium obil S. Rosalia virgo, patrona
    Russi

    dubiae

    Panonni in387 et seqq. clarescit S. Rosalia 162i> Approbatae post diuturnum examen, el per urbem Panormitanam circumlatsa relideinde pestis statim suquia3 S. Rosalia* 332 et seqq, blata 1625, 626 ct sequentibus ReliquiflB S. Rosaluo ad raulias urbes translalae, et innumeris 355 et seqq. miraculis nonoralae 1627 Quarla translatio corporis S. Gratae 241 1630 NonicnS. Rosaliae JU8SU Urbani VIII Ro350 mano Marlyroloi;io iiiscriptum 1663 Sanatiis unico inonienlo moribundus cx

    1624

    et

    1625

    Pluriinis miraculis

    morbo diuturno FranciBCus Castiglia S. J., 375 apparcnti: eulein S. Itosalia 1688 A[)crla lcrtio theca S. Bertini, et ex ea
    584 reliquisa Poperingam mis>a1693 Vehementissimus terra; raotus per Siciliara, quo tola fere subvcrsa Catana, at
    servata Panorraus ab horainura strage, ope,
    ut creditur, S.

    eximiacontra peslcm

    278
    XIII.

    SECULO
    Sec.

    13 Schisma praevalet in Russia, nec tamenoinninoibulemdeiiciunlCatholicixix et


    seqq

    Rosulue

    353

    1237 Tcrlia translatiocorporis S. Bcrtini 583 1 252 Probabilms obxt S. Rosa Vitcrbiensis virgo
    41

    SHCULO

    XVIII

    1257

    aut

    1258 Translatum corpus

    S. Rosae

    423 Diu ante annum 1294 Dcfuncla Genuae B. 784 Limbania virgo monialis
    Vitcrbiensis

    1717, xv Februarii, consecratum novuru tem732 plum Kauccncis abbatiae S. Magni 1743 Gravisaime saevit pcstis Messanac ct 413 locis vicinis in Sicilia

    NOTITIA

    NO

    T IT

    FIGURARUM
    PrasterOperis Frontispicium,
    in folioaut

    et

    figurae plurimas minoris formae figuras locis suis affixas,

    majores hoc ordine ponuntur.


    pag-

    Gemina

    delineatio verborum, quae in saxo sculpsit S. Rosalia

    281

    EffigiesS. Rosaliae

    294
    et Alaria in

    S Rosalia coram Jesu


    Eadern
    in

    genua provoluta

    306 309
    31

    saxo anlri sui sculpens


    spelunca ad altcram evocata
    proficiscens

    Eadem ab una
    Eadem orans

    Eadem ad secundam speluncam Eadcm

    ibidem

    312
    ibidem
    accipiens

    flores offerens

    Eadem angelorum munera Eadem meditans Eadem Eadem


    in

    ibidem
    ibidem
    3-1

    spelunca

    ante Crucifixum orans

    coronala a Jesu

    ibidem ibidem
    ibidem
    31

    Alteracoronatae, praesentibus SS. Petro et Paulo, imago


    Rosaliae morientis figura

    Evocatae ab angelo ad caelestes nuptias repraesentatio


    Rosalia inter quatuor alias Sanctas apparens

    32i

    Delineatio speluncae Montis Percgrini


    Delineatio

    gemina

    349 343
    S.

    gemina

    antri Quisquinensis

    Delineatio viae per

    montem

    faclae

    ad speluncam

    Rosaliae

    347
    34(5

    Templum
    Sacellum

    S. Rosaliae in

    Monte Pcregrino una cum antro


    Panormitana

    S. Rosaliae in metropoli

    347 343
    34 a

    Facies anlerior arcae, in qua corpus S. Rosaliae servatur

    Ejusdem

    arcae latus alterum

    AGTA

    ACTA SANCTORUM

    SEPTEMBRIS
    TOMUK SKCUNDUS

    QUARTA DIES
    SANCTI, QUI PRID. NONAS SEPTEMB. COLUNTUR

    Sanctus Moyses, propheta,


    du\ et legislator populilsraelitici, in

    S.
    S.
    .

    Theodorus Oceanus
    A
    .

    Kebo monte A- S Ammianus'


    S.

    miartyrcs

    rabiae.
    b S.

    Julianus

    Candida a
    Hermione,

    S.

    Petroapostolo
    S<>

    S.

    Marinus diaconus

    conf., paE

    conversa, Neapoli.
    S.
    filia

    Philippi,
    S.

    tronus reipublicce cognominisin Italia.


    episcopi Virduni c S !Saiviiius> l ~ iilii Gallia. ci A k. Arator S. Munessa vcl Monessa virgo,
    ,
    .

    Ephesi. S. Marcellus M., propc Cabilonem in ducatu Burgundiae. S. Marcellusep. etmart., TungrisvelTrevirisinGermania.
    S. Rufinus S. Siivanus
    S.

    Maurus
    -

    ...

    in Hibcrnia,
    S.

    Candida mulier conjugata,

    Marcellus

    Neapoli. S. Grata Virgo, ut fcrtur, Iter-

    S. S. S.

    Gaianus
    Helpidius

    gomi

    in Italia.

    S. Frcdaldusvel Frodoaldusep.

    Antoninus
    martyres An

    S. Eusticus S. Maximus
    c S.

    S.

    Eusebius cyrae in Gaianusalter latia.

    Ga

    8. Vitalica

    S. S.
    S.

    Gaison

    Magnus

    M.^ Mimatein Occitania. in S. Ida vidua, Hert/feldii cpiscopatu Monastericnsi. 1$. Irmgardis Zutphuime comitissa, Coloime Agrippimc. S. IVosalia Virgo anachoretis, propc Panormum in Sicilia. S. IVosa virgo tertii Ordinis S.
    Francisci Viterbii in Italia.
    ?

    |(

    Castus S. Saturninus
    S.

    H. Benincasa IVapaceioli, Ordi-

    Donatus

    nisServorumlS.M.V.martyr,

    S. Eleusus

    cum

    in Asia.

    Sociis

    PR.IfiTEKMlSSI

    PR^TERMISSI ET IN ALIOS DIES RELATI


    Sanctffi Theopistis virginis nit Ferrarius, Romse eam adscribens in Caet

    martyris

    memi-

    cos recentiores, eique occasionem dedisse, quod instruxisse legaS. Babylas episcopus Pueros

    talogo generali, ubi in annotatis addit , Ex tabulis ccclesife S. Martini in Montibus, ubi co-

    At plura de hac cum illam non Sanctorum Italise. Anaannuntiet in Catalogo stasius Bibliothecarius in Sergio Tlnarrat multa Sanctorum corpora ad ecclesiam laudatam
    Iitur

    et reliqui habentur.

    Sancta non videtur cognovisse,

    tur : atque hcvcsuspicio augetur silentio Ghrysostomi aliorumque Patrum, qui de S. Babynon fuisse la episcopo egerunt. Porro duos ejusdem nominis Antiochenos episcopos, jam probatum est in Historiachronologicapatriar-

    charum Antiochenorum ante tomum


    ,

    iv Julii

    S.

    Martini translata, interque ea corpus

    S.

    Theopistis virginis et martyris. Non ignoravit ea Baronius, cum mentionem hujus translationis faciat in annotatisad Martyrologium xxviii

    ubi etiam Acta S. pag. 1*3 et sequentibus vindicata sunt contra objectiones TilBabylre lemontii. Hanc igitur Historiam, et Acta S. Babylas adeat studiosus lector, qui plura cu"

    pit

    xxiv.Ianuarii.

    Theopistem vocans Neopistem ; nec tamen hnjus SancUv memoriam Martyrologio Romano inseruit. Quapropter nobis etiam hsec sufficient, praisertim cum plura de S. Theopiste
    Octobris,
    S.

    ad notitiam nostram non pervenerint. Possunt


    videri etiam, quas de S. Neophyte vel Neopiste
    dicta sunt die
    iv Jan.

    Thamel idolorum primum sacerdos et deinde martyr annuntiatur hodie in Martyroiogio Romano. Idem, quantum apparet, quatuor Sociis jungitur in Menologio Sirleti, quod ita habet Eodem die natalis sanctorum marCharitinse Zarbeli Thatyrum Petronii
    :
    , ,

    &

    tuelis et Bevgere

    qui sub

    Babylas magister

    cum

    octoginta quatuor Pueris

    apud Sirletum annnntiatur hodie post S. Babylam episcopum Antiochenum, tamquam ab eo distinctus. Mensea eumdem Babylara cum
    octoginta quatuor pueris Sbciis longiori elogio

    re pro Christo sanguinem bus Thatuel cum esset dsemoniacas fallacias sacerdos, ab episcopo quodam Christiano ad
    :

    Adriano imperatofuderunt ex qui-

    exornant
    las

    et

    aliqua memorant, qum, si vera

    haud dubie est hic Babya synonymo episcopo, de quo ad xxiv Januarii actum. Quippe S. Babylas episcopus sub Decio passus alterius vero martyrum statuitur sub Maximiano et videtur Nicomedise attribui, cum episcopus passus sit Antiosunt, distinguendus
    ;
    ,

    quamobrem. Consentiunt Mensea hodie. Verum de his actum ad xxix Januarii quo die Sarbelus et BeChristi

    fidem

    conversus est

    cum

    Bevsea sorore gdadio consummatur.

    Fastis annuntiantur, uti Martyrologio Romano. Vide igitur quse in Sarbelio et Barbea, a quibus Thatuel seu Thamel et Bevsea non videntur distingui, disputata sunt
    vaea in
    et in

    Grmcorum

    ad
    S.Anatholii episcopi

    xxixJanuarii.

    Numerus quoque Puerorum sociorum maxime diversus est. Verumtamen Baronius in Annotatis ad xxiv Januarii unum dumchiie.

    memoria Vesuntione aFerra-

    taxat agnoscit Babylara episcopum Antioche-

    rioponiturin Catalogo generali. Lege quse de ilto scynpsimus ni Februarii.


    Sancti
    densis Suicberti
    et (al.

    Babylam magistrum ab eo non distinguit. Baronii sententia, licet minime certa sit, mihi tamen admodum apparet verisimilis: nam in Menologio Basitiano, quod Sirletiano et Men&is est antiquius, unus tantum
    et

    num,

    Swiberti)
    canonizatio

    episcopi

    Ver-

    annuntiatur a Greveno commemoratio melius vocatur in Martyrologio Germanico Canisii, prout ci:

    confessoris

    tari a nobis solet,

    cum

    canonizatio ista sit fa-

    annuntiatur Babylas episcopus Antiochenus. Secundo Pueri socii utrobique Babylie adjun-

    CH suspicionem. ingerunt confusionis, pr&sertim cum in elogio, quod Babylae magistro in


    Mnt.vis (tatnr, u/t.vdam se offerant, qua> pevidentur ex Actis S. Babylaj episcopi. Locum unum accipe satis notabilem. Apud nos xn primis Actis S. BabyHe episcopi num. 8 Sanctus ita loguitur : Ecce ego et Pueri, quos dedit mihi Dominus. Eadem sacrx Scripturse verba cantasse in Menseis dicitur Babylas
    tita

    de qua tamen etiam agunt Wion , Dorganius ac Menardus. Wion f actam scribit a Leone III Pontifice, Carolo Magno imperatore praesente, anno octingentesimo tertio, Sed canonizationem illam esse apocrypham indicavimus jam pridem in Commentario
    bidosa
    i

    prse-

    vio

    Ludgeri episcopi Mimigardefordensis 7 et 8, ad diem xxvi Martii de S. Siviberto etiam actum est ad diem i Mart
    S.
    :

    ad Vitam

    gistcr,

    dum ad supplicium

    ma-

    ducebatur. Tertio

    Transtatio corporis 5. Cuthberti Dunelmum hac die facta anno 991 recolitur in Breviario Sarisberiensi, Missali antiquo

    Ms

    U^y^Antiochivmagisterfirissediciturapud Sirletum et in Memeis, sicut Babvlas episcopus AnHochim pxcros instruebat; idque ma gis notandum est quia in Memvis asseritur accusatum fuissc apud Maanmianum Nicot

    no, et pluribus Martyrotogiis

    Anolica
    et
    ' :

    Mss

    medim agentem,

    ofcinfl

    rssr

    acsi cum Pueris suis tateret crypta. Quis non videat prorsus
    ,

    improbabile, magistrum Antiochenum cum Pueris, quos instruebat, prope Nicomedxam m crypta fuisse absconditum ? Quaprop tcr vehementer suspicor Babylam

    sis.Historiam Translationis edidimus post Vitam S. Cuthberti * xx Martn. o mi b. Theodosiam mrgmem et martyrem Cmaremin Palvstina annuntiat Ferrarius in Cataloqo oea CUm Martyrol io 9 Ro <*no actum Tstdie S.Bobertus Molismensis adhuc in
    ,
    .

    excu

    existens

    ventretate

    hunc ludimagtstrum ex soh errore natum esse apud Gr&.

    AnalMi ^ensit^d anno 1617 %f ZnX% Divione excusum Desponsa


    est.

    beat.ssiraa,

    Vir^ini

    desponsatur

    tiommhancpluribus refert ChatemotusZZ Seme. Vtden potest apud nos Vita taudati

    Z
    jus

    DIE QLARTA SEPTEMHWS.


    )us sancli dbbatis cap.
    i

    2*70.669, ad diem

    xxix Aprilis.

    Vultanum abbatem in Hibernia annuntiat Grevenus cum Florario nostro Ms., in quo tamen titulus abbatis omittitur. Non novimus hunc Vultanum aut Ultanum abbatem nisi forsan idem sit cum Ultano abbate Hiberno sed in Belgio defuncto de quo actum est i Maii S. Veranus confessor apud Rhemenses in Gallia
    ,
    ,

    Aggei prophetaj meminit Grevenus. EstinMarD tyrotogio Iiomano, et apud nos cum Osea prth phela ad diem 1V $xx\i\.
    Octava
    S. Augustini episcopi ponitur inter Auctaria Usuardinostriex Belino. Dehacquoque

    cum
    lib.

    agitur in Ftorario nostro Ms. et alibi. Sanctus hic spectat ad dicm, quo Acta ejus illustrata sunt, xxmii Aug-usti. Rhomae, S. Seropias ( immo Scrapiae) virgi

    fratribus Gibriano

    Petrano

    et

    cateris

    sanctitate clarus.

    Camerarii 3 de Scotorum pietate ad hunc diem mitest


    ,

    Annuntiatio

    sub Adriauo principe memoratur in Martyrologio seu ViolaSanctorum, amiolSOSedita.Dedi-

    titque lectorem

    ad Flodoardum
    ,

    Historias Re-

    mensis lib. 4 cap. 9 et alios. Ad diem viii Maii solum S. Gibrianum nominavimus ante
    sed in ipsa Vita sub initium narratur venisse cx Hibernia in Gallias cum sex fratribus et tribus sororibus. Inter fratres autem et sorores ibidem nominatos sunt Veranus ac Petranus. In Annotatis ad dictam Vitam scripsimus nec; ,
    ,

    mus eam cum S. Sabina ad diem, quo h<ec notatur in Martyrologio Romano, \\i\ Augnsti. S. Paulinus Trevirensis episcopus annuntiatur
    hodie in plerisque apographis Hieronymianis. In Auctariis vero duobus Usuardi apud Solle-

    Commentarium

    Vitse ejus

    pr&missum

    rium

    citatis reperitur Paulus confessor uti etiam habetur in Flo?*ario nostro Ms. Suspicor nomen Paulini in Paulnm fuisse mutatum, ideoque de S. Paulino videri potest dies xxxi
    ,

    tunc nos legisse an et quo die colatur Petranus Veranum autem refey ri a Ferrario et Saussayo in Decembris. De caeteris in eisdem Annotatis facta etiam est mentio. Flodoardi locus supra citatus inscribitur de S. Gibriano et fratribus ejus. H<ec vero qiuv ibidem narrantur contigisse post corpus S. Gibriani alio translatum videntur indicare cultu etiam aliquo et forte publico honoratum fuisse "Veranum. Res ibidem sic memoratur Denique postquam a praefato sepulturae suae ( membra ) sublata sunt loco quaedam mulier cstea, Erentrudis nomine illo candelam dererens accessit impetrandae causa medelae. At comperto , sacrum corpus inde sublatum penitus esse nimio ang-ore afifecta coepit flendo conqueri cur Sanctus hic Domini abinde se per,
    y

    dum

    Aug-usti.

    MUMnrwvm Martyrum
    montibus

    commcmoratio

    qui

    in
    V,

    et spoluncis Ninmiedia.- latcntes,

    com-

    prehensiaMaximianopneside.plurimis tormentis traditi pro Christiani nominis coufessionc, mortem lsBtanti animo subierunt ex Menologio Grxcorum ([uod Latine reddidit Cardinalis Sirletus. Annuntiant etiam hosce Martyres Mohva magna Gneca, et ex Latinis Ferrarius in Catalogo generali. Conside Prwtermissos ad diem hesternum Sept. Theotimum et Theodulum annuntiat Menoto,
    ,

    gium

    Sirleti his

    verbis

    Eodetn
    et

    dic

    natalis
    ,

    sanctorum martyrum Thcothimi

    Theoduli qui pro Christi confcssione ig'ne combusti sunt.

    Consonant
    tur
    :

    Menxa

    in quibus
    ct

    ita

    memoran-

    Thcodulus, qui ex lictoribus orediderant, igne consumuntur. Ad&io~t[j.o$ ri.jyyjx; auvi


    'Yijxr.v (7uv cc-jtm

    Suncti Thcotimus

    misissetauferri, etcurdeseruisset vicinos, quibus

    duntur hi versicuti
    SzodovXy
    dovhy.iv doli; KupiM.
    ,

    beneficia solitus erat praebere divina. Subveniri


    erg;o sibi

    gemitibus exposcens visum sibi est proficisci debere ad vicum Matusgum ubi fratcr ejus sanctus quiesccbat Veranus. Ad cujus sepulcrum candelam ponens, seque in oratione pro, ,
    ,

    sternens

    ccepit flendo

    utrumque invocarc

    fra-

    trem.

    Dumque
    ,

    sancti

    nomen

    crebro

    repetit

    Gibriani

    ccepit caligo

    albug-inis ab oculis ejus

    Theotimus occubuit cum THeodulo Ihmorcmcum ipso scrvilcmdans Domiuo. Videntur hi desumpti esse ex etogio S. Hermiones ad hunc diem dando, ubi duo lictores dicuntur conversi alter Thcodulus atter Timotheus vocatus. Nominis aidem Timothei
    , ,

    abrumpi, sicque divina propitiante pietate prisco redonatur lumine. Hsec jam pridem excusa apudnos in Historia translationis S. Gibriani

    eadem
    ita ut

    significatio est ac Theotimi

    cum

    utro,

    que significetur colens aut honorans Deum

    ex Flodoardo visum
    ,

    est,

    huc transcribere
    ,

    et

    lectorem mittere ad diem

    quem jam

    desig-

    navi
    S.

    vin Maii.

    Bonifacius IV videtur annuntiari hodie in Auctariis Usuardi apud Sollerium nostrum quia additur Qui fanum Pantheon ecclesiam Christi fecit. Puto tamen scriptorem itlius Martyrologii potius errasse nam passim in antiquis Martyrotogiis Hieronymianis hodie occurrit Bonifacius I qui Pantheon non dedicavit. At Pantheon dedicavit Bonifacius IV, cujus hodie memoria alibi non invenitur sed celebratur die, quo et Acta ejusapudnos xxv Maii. data sunt, Herentrudis virginis meminit Grevenus ac Mar,
    .-

    hmc nomina facile potuerint confundi, pr&sertim cum nomina fortasse sint impositti solum ab eventu uti innuit etiam nomen Theodulus seu servus Dei. Verumtamen in etogio S. Hcrmiones non teguntur igne combusti, sed ipsa orante post conversionem mortui. Cum autcm ptura de hisce non sciantur, et
    ,

    ipsanon satis videanturcerta,tacente etiam Menotogio Basiliano satis futurum credidimus si Theotimum et Theodulum hoc loco comhsec
    , ,

    memoraremus.
    Ultanum episcopum Arbrecainensem in Hibernia die iv Septembris coti, variis locis asserit Cotganus sed id tam clare non probat ut nuttum nobis relinquat dubium. Certe Scriptores varii Hiberni eumdem laudant Ultanum sine titido Sancti nec ullum apud nos diiigenti inquisitione invenimus qui Sanctum nominavit. Accedit non levis dubitandi ratio, ex silentio variorum Catalogorum, in quibus
    ,

    tyrologium Ms. Trevirense, uti eidem prasnotatur sancti Martini. Si hsec sit eadem cum Erentrude ( al. Erendrude ) abbatissa , de cujus translatione actum est heri inter Prwter* missos ; denuo lectorem mittimus ad diem \\\ Junii. Septembris Tomus II.
    ,

    recensentur Sancti Hibernise, sine idla mentione Ultani Arbrecainensis. Hac de causa roga7

    vimus

    PK,ETtiRMISSI.

    eimus RR> Patres Minoritas Hibernos

    qui
    ,

    num
    rum
    S.

    in Martyrologio Sicuto
    Vitis
    etc*

    ut dihgenschedas Colgani servant Lovanii, dignarentur, an in iis Vita huterinquirere ejus jusce Ultani episcopi,aut alia sanctitatis

    estin Idea Operis de

    quod excusum D Siculorum Sancto,

    monumenta reperiri

    possent. At

    quantamcum-

    Paque diligentiam prsesiiterint humanissimi inter relicta a Colgatres, nihil repertum est
    no monumenta.

    mus

    eum

    libenter daturi

    Ultanum igitur prwtermittiubi ceriiora de


    ,

    anAuxiliam, nescimus quam, in Bure quam ait coli ut nuntiat hodie Castellanus * et Presciniaci * vir^inem et martyrem Tilii Gratum erit si in dicecesi Augustodunensi. Gallus plura nos docere poterit quis eruditus
    ,
    ,

    Thil
    1'iccy

    dehac Sancta.
    de Stephanam a Seraphino, Ordinis S. Francisa Panormiin Paida, cumtituh Beatee annuntiat dum ait eam Sicilia Arturus in Gynecxo. Verum xdlam de cultu publico obiisse anno 1586, nec

    sanctitate et cultu ejus

    ad manum fuerint docuet

    menta. Agaton et

    Ammon

    et

    Amonius, Petrus

    Johan-

    nes, v Martyres cura matre Kafica habentur in Fastis sacris ecciesim Mthiopicse apud

    mentionem

    facit, saiis ipse

    insinuat omitten-

    Jobum Ludolfum inter alia JEthiopica quas edidit. Hos etiam tamquam sanctos Martyres
    ,

    dum

    fuisse Beatte iitulum.

    intexit Martyrologio suo universali Castellanus. De legitimo eorum cultu et gestis edoceri

    Petrum de Almanaco defunctum in Gallicia, ct Maschium Aquilanum subinde etiam Thomasium dictum et mortuum Aquilec in Vesiinis,
    ,

    cupimus.
    Catharinae Mathaei
    titulo Beatse

    Vitam ad

    iv

    Septembris

    cum

    Sacro suo Diario Dominicano inseruit Marchesius, eam a patria nominans Catharinam de Raconisio. Verum cumobierit anno 517 die iv Septembris, de cultu legitimo et satis diuturno ante decretum Urbani VIII merito
    i

    ambos Ordinis Minorum fratres laicos, beatos suo more vocat Arturus in Martyrologio Franciscano. Hueberus vero in Menologio utramque
    piis accenset
    i

    iisque alios jungit viros prsecla,

    dubitamus. B Simonis abbatis, Caziaci

    Ordinis

    jBenedictiCisterciensis

    norum

    et

    postmodum

    monachi
    :

    memoriam annuntiat
    publicicultus

    in Clara Valle

    Henrique-

    nimirum ejusdem Ordinis Eobertum Caracciolum episcopum Aquinatem Franciscum a Kegibus Talabricse in Hispania E mortuum et Henricum Seyfridum Oenobrigse in Tyroli. Addit quoque Mariam de Jesu Ordinis S. Clarse quam miris exornat laudibus. Plura de hisce omnibus ibidem videri
    ros et insignes
    ,

    zius in Menologio Cisterciensi

    at

    cum

    nidla

    possunt.
    Incivitate Bruxelleusi sanctorum confessorum pa-

    argumenta proferat in annotatis, ad elogium abeo concinnatum remiltimus lectorem.


    Aystettensis episcopi

    B. Friderici

    Wahlsassii in Cerrnania, sed


    nihilo magisprobat,
    S.

    idem meminit cidtumlegitimum

    pontificum Constantii , Aloe et JanAnnuntiatio est in Additionibus Cartusise Bruxellensis Mss. ad Usuardum Greveni. Non determinatur locus, ubi Bruxellis Skncti isti
    riterque
    nes.

    ut vocantur, vet

    eorum

    reliquiae existant.

    Un.

    Julianum mariyrem Romee annuntiat Bosca in Martyrologio Mediolanensi, asseritque corpus ipsius servari Ciserani in dicecesi Mediolanensi. Consule diccnda de eo ad hunc diem in SS.
    Oceano, Theodoro,

    de

    fit

    ut ulterior de eisdem notitia ibidem ac-

    quirinon facile possit, aliunde mihi ignotis


    Simpliciolae virg*inis et Gallae matris ejus
    tiatio

    annun-

    Ammiano
    ct

    et Juliano.

    ponitur a Greveno in Aphrica, de quibus etiam mentio fit in Martyrologio Germanico,

    S.

    Prospcrain cirgincrn

    martyrem, cujus

    cor-

    quod nomine Canisii


    his scimus.

    citari solet.

    Nec ptura de
    ,

    pus

    Mnliolani

    in

    ecclesia sanctae Radeg-undae

    colitnr, Romse annuntiat idem Bosca in Martyrologio Mcdiotanensi. Prosperam vero cum in nullis Martyrologiis inveniam , suspicor

    Venerabilis Maria-Lumaca, relicta id est vidua ) ( Prancisci Pollalionis equitis, institutrix Filiarum Providentise quae, nulli rei parcens, impendit se
    :

    corpus SancLv alicujus anonymee e cryptis Romanis acceptum esse nomenque tunc indi,

    usque ad mortem studio indefesso ad subducendas periculo puellas, annuntiatur a Casteliano Pari]

    tum
    Eleuterrrie

    aliquot, verisimiliter

    tus

    in Katendariis ab alio die huc translaplures enim sunt istius nominis sancti

    episcopus

    memoratur

    Vita Gaiiice scripta legitur in Anno Dominicano part. i Septembris pag. 123 et sequent. Guilielmus Goudanus Ordinis S. Francisci pro
    , ,

    siis,

    apposito anno 1G57.

    episcopi.

    fide

    Catholica martyrium
    ,

    passus

    cum

    milite

    Justinus etiam nescioquisin Kalendariis occurrit, kaud duhie jam alio die memoratus aut me-

    morandus.
    Franoonis episcopi Wormatiensishoc die defuncti mentiofacta est in Pr.vtermissis ad xv Aprilis

    Lummaeum annuntiatur cum a Castellano in Monte sanctee Gertrudis {vuigo certiui)ucn-t3crtil) apud Breper Comitem
    tituio Beati
    )

    Laudatur ubique Franco a prHdentia; sed de cnltuipsius nihil hactemts /ucenimus. Musum presbyterum Massiliensem laudatum aQennadio in Catalogo de scriptoribus eccleFrontonis. pietatc
    ct
    ,

    ad vocem

    cirum scientia Scripturarum concuum secuto v, ut Sanotum eelebrat Grevenus et post eum Ferrarius in Catalogo generali, Saussayus in Supplemento Marti/rotogii
    siasticis, at

    Acta ejus habentur apud nos die ix Julii in Appendice ad historiam Martyrum Gorcomiensium a pag. 8^5. Auctores ptures alios assignat Arturus in notis ad diem iv Septembris, qua in Martyrotogii sui textu eum memorat cum titulo beati Martyris. Ad Comitem Lummseum quod attinet

    dam

    in Hollandia.

    consuti de

    ilto

    potest historia

    Qallicani ac Castellanus in Martyrologio unii sali. At nos de cultuecclesiastico ipsius nihil

    novimus.
    Dedicatio ecclesi S. Maria, inipp. Valeriano et Gallieno signatur Leontinis apud

    Caieta-

    comiensium tomo citato pag. 737, ubi vocatur Comes a Marca Lumsei dominus. Piura znsuper de iito dantur ibidem a pagg. 7SG et 832. De hodiemo autem pugile Guilielmo videripossunt hac die Raissius in Auctario ad Natales Sanctorum Belgii Joannis Molani et Hueberus Menoiogio Franciscano qui
    ,

    Martyrum Gor-

    eum sme

    titulo Beati

    annuntiant.

    Eos imita-

    mur

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS

    mur

    et nos,

    quamdiu non

    constiterit nobis de

    publico ac legitimo ejus cidtu.

    Ammonii discipuli Orig-enis episcopi et confessoris meminit Florarium nostrum Ms. Notus est
    Origenis magister apud Eusebium lib. G cap. 19 pag. 220 editionis Vatesianse; discipulum vero ejusdem hoc noynine non novi de cujus etiam sanctitate ac episcopatu nihil comperti habeo. Gratum fuerit, si quis plura nos possit docere. S. Antonius Hungarus M. memoratur hodie in Acie bene ordinata Philippi a Visitatione OrEcclesiasticse historix
    :

    lumbrosani asserunl beatum Martyrem occisum esse die t quo de ipso agetur, xu Septcmb.
    Theodoli,
    dtini

    Mauritii et Sociorura ejus translatio Se-

    Ammonius

    dinis Carmelitici. Auctor quoque annotationes hasce Mss. nobis communicatas adjunxit.
    ,
    ,

    S.

    Antonius Hung-arus Carmelita, visitans Terram sanctam in Turciam ab infidelibus tra,

    annuntiatur in Auctariis Usuardi apud Sotterium. Tres reperiuntur episcopi Octodurenses, seu Sedunenses, tfuiTheodori seuTheoduli nomine insigniuntur , et cultu gaudenV, ut probatum est in S. Theodoro Iadww Avgusti. At cum Theodorus II ndfuisse dicatur hanslationi S. Mauritii martyris et Sociorum ipsius. ut retatum est in S. Theodoro II ad xxv Augusti, suspicor hic tantum agi de translatione Mauritii et Sociorum de quibus cum Martyrologio Romano agemns ad
    ,
    <

    \\ii Septembris.
    S.

    ctus

    in

    ig*ne illsesus

    mansit

    ac

    tandem pro
    mdxcix,

    Christo

    capite plectitur circa

    annum

    ab immemorabili tempore cultuscum sanctitatis titulo. Historiani iltam discutere non estneces-

    Chaletricum Ca-rnotensem episcopum annuntianthacdie, quaobiit, Castellanus et Martyrotogium Parisiense: nos vero de eo agemus die, quacoiitur V Octobris.

    Vide Append. ad Tom. tiii

    Septemb. pag.

    770

    not. ir.

    Justus-pwe/* et

    martyr Bellovacensis memoratur

    quo modo laudatus scriptor invenire potuerit cultum immemorabilem si Antonius occisus sit circa annum 1599. Merito igitur inKalendario Carmelitico, quod ipsorum Breviario prscfigitur omittitur Anse
    :

    verum non
    }

    intelligimus,

    hodie in Florario nostro Ms. t et in aliis quibus dam Fastis; sed de eo agemus citm Martyrologio

    Romano xviu Ootobria. Martyrea infinitos Casini occisos a Saracenis tcmpore S. Bertharii abbatis annuntiant Wion,
    Menardus, aliique in Fastis Benedietinis ; at iltorum cuttum non probant. Historia tameti
    dari poterit in S. Bertharfo abbate et martyre, quem Mabillonius Sec. 4. Benedict. part. 2 pag. 467 coli testatur die Ootobris. S. Bonifacius Papa I in Hieronymivvis, (diisque Fastis pturibus memoratur hac die. Cum Romano Martyrologio de eo agemus xxv Octob.

    tonius.

    Emmanuel

    rex C. ibidem

    mox

    subjungitur.
    :

    H&

    vero deinde annotationes dantur V. Emmanuel Eduardi Portug-alliae regis iilius iu Carmelo Ulissiponensi cum B. Nuunio Pererio consanguineo suo religiosus, vitam sanctissimam terminabat anno mcdlxxxi. Non capio, cur Emmanuel
    ,

    wu

    nominetur rex, cum regis sotum fuerit fitius, ac ne legitimo quidem thoro natus. Varia ipsius offlcia recenset Lezana in Annalibus Ordinis ejusdem tom. 4-pag. 856. S. Cbagnoaldum episcopum Laudunensem annuntiant hodie Casteltanus et Martyrologium
    Parisiense, atque ideo

    In Britnnniie iinibustranslatio sancti Beriniepiscopi


    et confessoris,

    dum nostrum, cum


    dem etiam
    sic

    Auctariisad 1'svnrejusdem Sancti ibiiaudatur ex Greveno In Anglia,


    in

    signatur

    etogio

    eommcmoratio
    et confessoris
    :

    s;uioli

    llirini

    episcopi Doroarensis

    apudnos hucfuit remis-

    sus a xxin Augusti, quo item memoratur. Ve-

    rumplures testantur hunc Sanctum cotidie


    vi Septembris.
    B.

    de quo etiam meminit Martytotogium Germanicum, quod sub nomine Canisii citarisolet. Ilabetur in Martyrotogio Romano Sanctus ille episcopus Dorcestriensis die
    iii

    Thesaurus Beccheria abbas generalis Ordinis

    Docemliris.

    Umbrosee (cajus cidtus uti et dtiorum ejusdem Ordinis Beatorum probatus est tom. i Augusti pag. 101 et seq.) memoratur hodie a Wione, Menardo, et Ferrario; at VatVallis
    }

    S.

    Barbaras translatio rcperitur hodiein auctariis Usuardi apud Sollerium. Memoria sanct/r huest iv Dec.

    jus Virginiset martyris in Romano

    DE

    '

    ACTA SANCTORUM.

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA, DUCE


    ET LEGISLATORE POPULI ISRAELITICI

    IN
    j.s.

    NEBO MONTE ARABI^

    COMMENTARIUS PR^VIUS

    I.

    Memoria Sancti

    in Fastis sacris, et cultus ecclesiasticus

    monumenta

    prsecipua, ex quibus hic

    Commentarius concinnandus.

    B
    Memoria
    1

    .Voy-

    anciissimi Prophetse

    et

    Legislatoris

    He-

    unmtnliaia
    iv

    dic

    Septem-

    bri$,

    brasorum memoriam die iv Septembris prmcipua annuntiant Martyrologia, cum Latina tum Grwca, exceplis tamen Hieronymianis Beda et Rabano. Vetus seu parvum Romanum breviter sichabet ; Moysis prophetje, alque eadembrevitate usi sunt Ado, Usuardus et Notkerus. Proiiooiori
    ,

    Kalendarium Syriacum seu Chaldaicum Moysis, principis prophetarum meminit die v Augusti. Moysen quoque una cum Aarone et Eiiseeo die xx B Juiii commemorarunt Synaxarium Ms. merabranaceum Sirmondi, codex Taurinensis Ms. b ducis

    elogio

    modum

    Moysen exornat Wandelbertus in hunc

    jamante laudatum,
    quoque aliqui
    gusti,

    Sabaudiae, ac Martyrolog-ium Arabico-iEg-yptium, uti Majores nostri observarunt in Pr&termissis ad eumdem diem.
    aiios dies S.
    i

    Legisdivinaslator, susceptoret auctor, Colloquio visuque Dei dignate frequenti,


    '

    videticetxxvi Februarii,
    est in Prsetermissis.

    i.

    r.

    pridic

    Nonas

    Prsecelso pridie * tumularis monte Nulli post licuit cujus cognoscere

    Moyses; bustum.

    quemadmodum ad dies singulos annotatum

    Latini Moysi attribuerunt, etxnMartii etv Au-

    Locus mortis additur in hodiemo Romano his verbis: In monte Nebo terras Moab sancti Moysis leg-islatoris et prophetaj. Ex Grmco Menolo-

    giounumaddociogium, quale illud Laiine redditum est %n nuperrima editione eminentissimi


    Cardmalis Annibalis Albani
    ta et legislator patre
    est.
    :

    Moyses
    in

    prophe^Jg-yptq

    Ilebraeo natus

    set,

    inclusum in fluvium projecit Sed oum Pharaonis filia ut lavaretur ad flumen vemsset, fiscellam conspicata, et infantem in ilia plorantem, eum in filium sibi
    fiscella
    ,
    ,

    mater

    rex ^g-ypti pnecepisgentis masculi quidem inantes mteriracrentur, femime vero servarentur
    ut llebraeorura

    Ilunc,

    cum Pharao

    soiemnitateS. Movmfestivitas ceiebratur in eeciesia eidem sacra queeparochia est presbyterorum et plane magnl fica. Sacram hanc S. Moysi tedem describit nupe-

    S.Moysis prophetaaet confessoris duplex. Venetiis in ecciesiapatriarchali colitur eodem die Officio semiduplici, uti disco ex variis ejusdem ecciesim directorns. At majoriibidem

    3 Officio ecclesiastico S. Moyses cotitur tam inm'cultus UicroOmente quam in Occidente. Waddingus in Anna- suli/mv ct Ve hbus Mmorum tom. ipag. 499 ad annum 1342 nctiis, ubi ecdedit Kalendarium festorum propriorum eccte- clesta magiri sicc Hierosolymitame, in quo acl diem iv Septem- fica, et anliqua bms festtvitas S. Moysis prmcribitur hisce verbis;

    ituendumque omni ^yptiorum scientia curavit. Adulto apparuit Deus, raandavitque, ut He>nw>rum populura ex ^g-ypto educeret. Cum ifiltur populum eduxisset, et raulta
    sig-na atque

    adoptavit, in-

    ZnltllT T

    T/
    '

    \ Z?tt r huctransfero: Anno Salutis nccxcvi nobilissima^


    '

    aUr TPaH

    antia
    "

    pag

    M et
    -

    15

    '

    ex V ^nnuila

    MstZa- r

    prodigriaedidisset,
    ,

    raareque

    medium

    perque aridam transiisset; petram etiam P eroutien., aquas inde elicuisset; demum annos railife pnefuisset quadraginta annis ante Ohr st, Kesurrectionem mille quadringentis octoffinta quinque mortmis est, sepultusque in quodam eremi monte a Michaele ma^no railiti* Dei
    ;

    scidisset

    Wa

    parocho ac plebano meritissimo mentis reasdificatura, ac in araplara et

    fuit, acpost longinnS SPatiUm a familia Viara * ^staura. * Venicria tura. ^ura Anno vero mbcxxxvii parochianorura eleemo- secundum syms, adjuvanteD. Antonio Abrahamo ejusdem ec- alios clesia^

    iem hocce templura erectura

    AnT

    ti attti
    ctttffiui

    quoqui

    Gonspirant in

    eumdem diem Menaea


    i
    ,

    aiii-

    schx ante tomum Ruthenorum Ms.

    fff^yvodLatinum fecit laUa stmoZZ. At GoptorumASgypti


    et

    Maii ediUv Synaxarium Martyrologium Irabtl

    habet e marmore Veronensi montem, in quo Moses tahnin t * Deoaccepit, Mosis vero fig-urara marraore. Ibidera etiara
    oper^

    tare ta ie raajus, ultimo ' ir completum,...

    m^SSZ^" 2

    SUQt

    Hocintemplo septeC ra" qU rum P^cipuum al-

    aam

    estdevituliadorationehistol^S

    Z^t^
    efl^c *
    r

    Mhiopum

    regni Ha-

    mcs

    teliquaecclesi&omameMa
    w>l stepropkete annuntiant die

    e^^^r:Jt*z r
    te
    f

    adest

    api dlbu
    .

    vm

    prxtermitto,

    Septembris.

    ^emcuHosusZrZ^T

    unaqTeZ^ta

    ^^ rMam
    f

    e ^eentis.

    Causa

    ^Non

    DIE QUAKTA SEPTEMBIUS.

    A
    monaiterium

    ^TimbZ "eidlm
    verisimiiiter

    dicatum

    .-

    antiqua fuit ecclesia in monte Thabor Moysi erecta, si una ex tribus, ibi olim ^ficatis, Moysi sacra fuit, uti credunt aliqui. De hisce Beda de Locis sanctis cap. 17 habetsequentia Mons Tabor in medio Galilseas campo, in tribus milibus manans ad Boream a Chenezaherbosus ex omni parte rotundus reth distat
    4.
    :

    Non minus

    Scripturx interpretum subsidio. Hac de causa eo me coltimaturum profiteor, ut monumenta itla


    sacra ordine digerantur, ac nonnihil elucidentur, ubi videbitur necessarium, Vita igitur Moysis

    iccron
    *'

    s*

    ex

    ipsis sacrse SciHpturse verbis ea bretitate

    cotligetur, ut facta

    spano

    valde et floridus, altitudiue trig-inta stadiorum. "Vertex ipse campestris et multum amoenus vigiuti et trium stadio * dilatatur, ubi grande

    ad ipsum non spectantia omittantur, et qusestiones de gestis ipsius illustrentur.


    7

    Cum autem

    de Moyse etiam non pauca scri- PhUo quoqw


    -

    monasterium grandi quoque sylva circumdntur, tres ecclesias habens juxta quod Petrus ait Faciamus hic tria tabernacula. Locus muro cinctus, grandia g-estans aedificia. Adrichomius in Theatro Terree sanctse pag. 143 ait a S. He,

    pserint duo auctores Hebrsei non prorsus con- et JotePhu* *'""a temnendi, nimirum Philo Judaeus de Vita Nov- , sis, et t*lavius Josephus Antiquitatibus Judai- demumedenda cis, illorum etiam rationem habebo. Uterque enim Fftn Syuem. non modo laudatur a S. Hieronymo in Catatogo

    scriptorum ecclesiasticorum

    sed uterque etiam


    illi

    lena

    ibi

    templum sedificatum

    in

    memoriam

    Christi transfigurationis, Petro, Jacobo et Joanni dicatum : Huic templo, inquit, accesseruut

    magni semper fuit habitus. Falsa quidem scripserunt non pauca, et sacris Litteris
    pugnantia
    ;

    re-

    postea duo monasteria, ut hic essent quasi

    tria,

    ex D. Petri desiderio, taberuacula Quorum unum invenio fuisse Graxorum, atque D. Elise consecratum verisimile est, alterum fuisse Moysi dedicatum utrumque autem videtur habuisse abet per batem. Nunc trium horum templorum g ambitum planitiei .... aliorum palatiorum turrium , nobilissimorumque ffidificiorum grandes tantum visuntur ruinse, in quibus leones aliaeque feraa latent. De hisce etiam aliqua dicta sunt in
    :

    vera etiam plura tradiderunt atque aliqua habent in sacris Litteris omissa, quse, etsi certa non sint, probabilia tamen apparent. Hac de causa eorum asserta non miscebo
    at

    cum
    vitee

    verbis sacrse ScriptursB : sed post atiquam partem ex sacris Litteris expositam, sepa-

    Commentario de S. Job propheta tom. vu Maii pag. 670. mesquita Tw5 Quaresmius in Elucidatione Terree sanctee earum ejtisfl^ q cap 3 na rrat in medio fere vise inter Jet

    rato paragrapho disquiram, quam probabilia aut improbabilia sint, qiue Phito et Josephus aliive scriptores similes, dc Moyse narraverunt, g Ilac methodo nec sacra et certa miscebuntur profanis et incertis; nec omiUentur illa, qu<e scriptores non sacri aliunde discere potuerunt. S. Gregorius Ni/ssenus Vitam Moysis breviter
    ,

    dem nomme

    nisigmta, for-

    sanquodfuent Christia.norumeccksia.

    Turlem t j or danem reperiri mesquitam.... * r carum qua3 S. Moyses appellatur, quam 1II1 in mag-na habent veueratione. Illo autem nomine quouiam S. Moysem vei ns ig- D itam esse dicuut, teris Legis promulgatorem ibi tumulatum credunt. Ubi vero observavit, rationeni illam esse Vel nominis hasce dat conjecturas falsam
    .

    quoque conscripsit. Hanc Vitam intactam in Commentario relinquam, sc<i fotam Cua/mfntario subjiciam, divisam de more et annotatis
    iltustratam.

    II.

    Sancti natales
    et

    et

    genealogia,
    :

    parentes, frater
    ltatus tribus

    soror

    occu-

    quia a fidelibus

    ibi

    ecclesia aedificata fuit ad ho-

    mensibus exponitur;
    a
    filia

    norem S. Moysis leg-islatoris, vel alterius Sancti eodem nomine nuncupati etc. Prima conjectura satis apparet verisimilis, quia dubitare non possu-

    ac

    inventus

    Pharaonis

    matri suse, ut nutrici, committitur


    :

    mus, quin varise ecctesise S. Moysi fuerint erectee, et maxime in Pahvstina. Verum illas omnes investigare majoris esset laboris quam utilitatis. Quapropter hsec sufficiant de cultu Sancti Legislatoris apud Christianos, ut ad gesta ipsius
    colligenda et elucidanda progrediamur, ubi assignaverimus preecipuos fontes, ex quibus itla col-

    deinde adultus

    filioe

    Pha-

    raonis redditur.

    Natus

    ligemus.
    Tota Moysis

    ntaex
    cenda

    sacris
    led,l ~

    p}

    q Przecipua S. Moysis gesta descripsit ipse Prosancto, in ie i ai inSpirante et dirigente Spiritu

    quatuor posterioribus libris Pentateuchi. Accedunt et atii sacrse Scripturie libri, in quibus de Moyse ejusque gestis agitur, quique non minus ex inspiratione S. Spiritus fuere conscripti. De omnibus autem illis, quse de Moyse narrantur
    at non dubitare omnia tam clare enarrata sunt, nec omnia eo ordine conjuncta, ut cuilibet facile sit, totam S. Moysis Vitam ex sacra Scriptura discere etiamsi doctorum interpretum adhibere velit sub-

    est S. Moyses parentibus llebrmis in jEqupto, dum IsraetitcV, seu posteri Jacobi patriarchx, dunssima sermtide ibidem premebantur a Pharaone ; qui pauto ante preeceperat ut omnes eorum infantes masculi, simidac mundo dati essent, statim occiderentur Notum au.

    *
    /,(*''

    wcl1 '*"

    ltttinMoypt0i

    tem
    in

    Jacobum patriarcham cum omni sua famitia, dum Mgyptum venisse


    est

    ex sacris

    Litteris,

    fitius ipsius

    Josephus patriarcha

    summa

    ibidem

    potentia

    et

    in sacris Litteris

    nefas

    est

    nem. At fitiis; mortuisetiam regibus

    gratia /lorebat apud regem.Pharaomortuo Josepho omnibusque Jacobi


    iltis,

    qui Josephum

    sidium. Porro, quamvis non omnes res gestse Uoysisinsacris Litteris narratse sint ; de omni enim illo tempore, quo vixit in aula regis Mgy* ptii, perparum commemoravit Scriptura sacra, perstrinxit et alia non pauea breviter dumtaxat

    magni fecerant atque ipsius gratia Israelitas foverant, pautatim erupit gravissima persecutio contra Israetitas, quoditti sic muttipticarentur, ut timorem mgererent novo regi Pharaoni. Occasio persecutionis ipsaque persecutio sic narratur Exodi cap.
    la,
    iilii
    1
    :

    Quo (Josepho) mortuo,


    ,

    et
    il-

    univfrsis fratribufi ejus


    multipliciiii sunt

    omnique cog-natione

    Israel creverunt,
    :

    tamen sacrm Littene non exiguam prwbent materiam ad Vitam Moysis conscribendam, modo omnia suo ordine cottocentur, etobscuriora etusacrx cidentur Sanctorum Patrum atiorumque

    et quasi germinantes ac roborati nimis, implove-

    runt terram. Surrcxit Interea rex oovua .super Mgyptvm, qui ig-norabat Joscph et ait ad populum suum Ecce populus filiorum Isracl mul:
    :

    tus,

    DJ8 S.
    t,
    J.S. et

    MOTSB PROPHETA.
    ,/ rat

    sapienter op est. Venite , ; fortior nobis et si multiplicetur ne forte

    &xoa. Exod

    Cumque

    AmramJ

    ute: D pnvcedentibus subjungens p * Filium suum Mmi n r non pobsei am celare ptmfi^ et hmvit /* sumpsit fiscellam scirpeam
    3 o,
    {

    SS
    qua prrcipitur, ut occi-

    de terra. expu^natisque nobis, egrediatur ut eis maffistros operum prWosuit itaque

    fara bitumine

    ac pice

    posuitque intus

    In an-

    bi

    affli^creut eos oneribus

    daniur eorum
    infantes

    ma~

    icuh

    tabernaculorum Quantoque opprimebant

    adificaveruntque urbes Pbitom et Ramesacs. Pbaraoni multieos, tanto magis


    : ,
    :

    fiUa P/, rafl in carecto expu tulum tulum, et exposuit eum CO nsiderante .*rtj2 .sorore ejub, /ne^ t(8da . n s, stante procul hafilw (ur Ecce autem descendebat
    ,

    np

    num.-

    eventum
    raonis,

    rei.

    oderantque filios plicabantur et crescebant ataffligebaut illudentes eis rael Egyptii, et


    :

    is-

    Ls

    perducebant vitam eorum que ad amaritudinem omnique famulatu, operibus duris luti et lateris, premebantar. Porrocum quo in terr* operibus non ignorabat Joseph (id est, qui

    alyei. Quffi cum gradiebantur per crepidinem papyrione, misit unam e favidisset fiscellam in allatam aperiens, cernensque et mulabus suis vagientem in ea Parvulum
    :

    ut

    lavaretur

    in

    flumine

    et

    puellss

    -U.U

    miserta
    est

    qu,
    Cui
    e

    ait

    De

    infantibus

    Hebrawrum
    videiicet,

    hio.

    soror

    rex

    ille,

    qui

    Pueri, (Maria

    qux antea

    longinquo
    lle-

    considerabat beneficia, a Josepho non minui prmHta) videret dura illa servitute primo conatus est eorum infantes Israelitas ;

    Mgypius

    spectaverai, et
    inquit,

    Vis, hac de causa accesserat)

    ibidem semascutos per obstetrices occidere, ut obstetricibus, legem quitur. Verum deceptus ab Prascededit,quam Moyses sic ibidem exponit
    :

    ut vadam, et vocem tibi Infantulum? Responbraeam, qua3 nutrire possit puella, et vocavit matrem Vade. Perrexit dit

    mulierem

    suam. Ad quam locuta


    et

    filia

    Pharaonis
    :

    suo, dicens Quidpit ergo Pharao omni populo sexus natum fuerit, in flumen quid masculini Lucas quidquid feminei, reservate. S.
    :

    Puerum istum, ait bi'mereedem tuam. Suscepit mulier (Jochabed adultumnimirum materj et nutrivit Puerum
    :

    uutri mihi

    eg-o

    Accipe, dabo ti-

    projicite

    que

    tradidit

    filise
    filii,

    Pharaonis.

    Quem

    illa

    adopta-

    appropinquaret temvius sic habet Cum autem populus et multiplipus promissionis,... crevit alius rex catusestin /Egypto, quoadusque surrexit non sciebat Joseph. Hic cirin ^Efrypto, qui genus nostrum, afflixit patresnostros,
    :

    Act cap.

    ex ore

    breS. Stephani de iisdem

    vit in

    locum
    :

    vocavitque

    dicens

    Q,uia de aqua tuli Exposivius S. Stephanus Act. 7 his verbis eum filia Pharaonis, et to autem illo, sustulit
    :

    nomen eum Rursum

    ejus Moyses,

    bre-

    nutrivit

    eum

    (ope nutricis) sibi in filium.

    Ha-

    cumveniens

    ut exponerent

    infantes

    suos,

    ne

    vivificarentur.

    Eodem tempore natus est Moyses etc. Quo anno creati mundi aut ante natum Christum hsec facta sint, non disquiro; nec quis fuerit persecutioille JEgypii rex, qui primus iliam nam a qumstionibus ad generalem nem movit
    ,

    ctenus de primordiis Moysis ex sacris Litteris. Nunc examinemus, qusenam hisce adjuncta sint at ea solum , a Phiione Josepho aliisque
    ,
    ,

    quee

    ad Moysen proxime spectant.

    chronologiam spectantibus abstinere statui, ne

    $ III. Discutiuntur, quse de primordiis

    Commentarius
    gcncalogia

    hic fiatjusto prolixior.

    Moysis, qui

    tnni natus

    ct

    tribtu maiBi

    bus occultutus

    Parentes Moysis fuerunt Amram et Jochabed; frater vero natu major Aaron, et soror ante Aaronem nata Maria. Ortus fuit ex tribu Levitica, atque avum habuit Caath, proavum ita ut atavum Isaac Levi abavum Jacob septimus fuerit ab Abrahamo patriarcha. Traditur Moysis genealogia lib. i Paralip. cap. 6 Gerson Caath et MeFilii Levi his verbis Amram Isaar Hebron et rari. Pilii Caath Moyses, et Maria. Aaron Oziel. Filii Amram Exodi cap. 6 post traditam Amrami geneatoAccepit au* giam, uxor ipsius sic exprimitur tem Amram uxorem Jochabed patruelem suam quse peperit ei Aaron et Moysen. Num. 26 f 59 Amram dicxtur habuisse uxorem Jochabet
    10
    , , ,

    Moysis Scripturse addiderunt


    et alii.

    Josephus, Philo

    Flavius

    lib. 2 Antiquiiatum Judaimagis expiicat, quibus labocarum ribus Mgypti rex Israetitas opprimere stude-

    Josephus,
    cap. 5

    Pertemto
    contraBe-

    X
    '

    pL

    ret, sic scribens

    Nam

    '

    et

    sas diducere sunt jussi, et

    flumen in multas fosmoenia exasdificare, et

    in ; a nte$ma

    scuios octidi

    aggeres exstruere, quibus inundationes fluminis arcerentur. Pyramidura etiam insanis substruotionibus vexabant g-entem nostrara, cogendo varias'

    j^serit;

    artes ediscere, et laboribus ferendis

    assue-

    filiam Levi.

    At, cum hic dicaiur patruetis Amrami, filiain Levi interpretes passim exponunt natam e tribu Lemtica nam aiias fuisset non palruelis sed amita Amrami. De Amramo et Jochabetha agititr Exodi 2, ubi natales Moysis sic refevuntur una cum iis, quae secuta sunt Egressus est posthcec vir de domo Levi; et ac:
    ,

    non sunt contraria, sed probabititer addita. At fatsum est quod


    scere.

    Hmc

    S. Scripturae

    annos hoc modo pressos fuisse Hebrseos. Rationem deinde reddere conatur, cur Pharao omne Hebrseorum genus mascuait per quadringentos

    linum occidijusserit,

    ita

    prosecutus

    Kxortum

    est

    deinde aliud quiddam, cur g-enus nostrum magis etiam cuperent exstinctum. Quidam ex eo genere

    cepit

    uxorem
    :

    stirpis

    suae

    quce concepit et pe-

    eum elegantem, abscondit tribus mensibus. Factum hoc laudat Apostolus ad Hebrwos cap. xi t 23, et parentum Fide Moyses natus fidei attribuit hoc modo
    perit tilium
    et videns
    i
    ,

    meusibus tribus a parentibus suis eo quod vidisseut elegantem infantem et non timuerunt regis edictum. 5. Stephanus apud Lucam Act. 7 de his sic loquitur : Eodem tempore uatus est Moyses, et fuit gratus Deo, qui nutritus est tribus meusibus in domo patrissui. 11 Attamen deinde expositus est Puer, quod
    ooeultatus
    ,

    hominum, quos g-ens illa vocat sacrorum scribas, quorumque praBdictionibus multum tribuit , praenunciat regi nasciturum per id tempus apud Israelitas quemdam, res ^Eg-yptiorura olim graviter afflicturum, si modo ad aetatem adultam pervenerit:

    cst

    nam
    per

    et virtute fore

    praecellentissimum, et gloria

    omne asvum oelebrem.


    /o "efututur

    13 Hcvc sane prxdictio, si veraest,poterat ty- qwmafoy*

    rannum ad infantium csedem facile impeltere. Verum prsedictio fictitia videtur, cum S. Scripturapro omni ratione persecutionisalleget invidiam et formidinem Pharaonis ex nimia Israeiitarum multiplicatione oriam atque huic vide,

    ^"',

    atnplius celari

    non

    posset, uti

    Moyses ipse nar-

    tur

    DIE QUAHTA SKPTKMBRIS.

    A tur

    attribuere tres persecutiones distinctas, qum omnes tendebant ad minuendum Hebreeorum nu-

    scriptores
    :

    merum.Harum prima
    arduos
    cibus
    et

    erat oppressio per labores

    non pauci eamdem utcumque admiserunt Amarames * inquit Hebneus vir inter suos nobilis, solicitus tum publico periculo,
    ,

    uwoo
    '.
    .

    **

    continuos. Altera prseceplum obstetri-

    datum de infantibus masculis occidendis. Cum autem hte artes non suffxcerent, et vel sic muUiplicaretur gens Hebrdica; tyrannus ad pr<eceptum publicum confugit, ittudque omni populo suo dedit ut masculi Hebreeorum infantes in
    ,

    ne g-ens defectu juventutis ad nihilum redigeretur tum privatim quod domi pra^nantem
    ,

    uxorem haberet, inopia consilii laborabat et ad implorandum divinum prssidium conversus orabat ut tandem miseraretur homiues, a quibus
    ,

    unis perpetuo cultus fuerit


    naretur.
    sitque

    daretque tinem prsesupplicis ad mi-

    quse erat persecutio tertia, At non est consilium contra Dominum ne hoc quidem modo Israetitm multum fuere diminu:
    :

    flutnen projicerentur

    sentis afflictionis, qua? toti g-eneri perniciem mi-

    Deus autem
    ,

    preeibus

    sericordiam flexus
    in

    astitit ei

    per

    somnum

    jus-

    midtitudine maxima qwv deinde cum Moyse /Egypto egressa est ita ut verisimile sit crudele istud edictum non fuisse scrupulose observatum , aut certe non diu viti
    ,

    uti

    patet ex

    guisse.
    uiietvisio

    Amrcnmab
    probabiliter
    icripta,

    14 Mox atteram prxdictionem de Moyse Amramo patri factam prolixe enarrat Jose,
    ,

    bene sperare. Memorem se esse pietatis eorum mnjoribus aeceptae, nec ipsis defutura prsemia sicut nec progenitoribus defuisse .... Et paucis interjectis sic pergit : Nunc quoque scito mihi cordi esse et publicam vestram incolumitatem et privatim tuam g:loriam. Puer euim iste, cujus nativitatis metu -K, ,

    futurum

    P^ms

    Huic oraculo credunt aliqui favere verba Apostoli ad Hebnvos cap. xi ^ 23, quia asseritur fide occultatus. Afferuntur etiam S. Stepha-

    ni verba Act.

    25,

    Existimabat autem

    intel-

    B ligere

    fratres,

    quoniam Deus per


    illis,

    mauum

    ipsius

    ad neoem damuaverunt, tibi neque deprehendetur ab observatoribus et postquam evaserit, pnstei opinionem educatores nactus , suo tempore Ilebraeos ex .Eg-yptia servitute liberabit niemoriamque
    g*yptii foetus vestros

    nascetur.

    Hic

    daret salutcm
    cilietur.

    ut hisce oraculo fides* con-

    sempileni.-iin

    \u>r

    pra-rliiru

    faciiioiv

    consequftur,
    exteros,

    \.\

    Verum neutra

    probatio mihi tam efjlcax


    ,

    non apud suos tautum, sed


    istud beneticium
    rente. Fratrem
    sit

    et

    apud

    me

    rescissis etiam , ut oraculum istud superfluis, pro certo habere ausim. Quippe Apostolus rationem absconditi Moysis allegat eam-

    apparet

    iu

    te

    tuosque

    posteros

    confe-

    quoque talem habcbit, qui dig-nus


    ipse et posteri ejus
    in

    meo

    sacerdotio,

    omne

    dem plane, quam


    :

    ipse allegaverat Moyses

    Exod.
    -*

    fievum.

    Et videns eum eleg-antem, ab% f 2, ubi ait Ocscondit tribus mensibus. Apostolus vero cultatus est tribus mensibus a parentibus suis
    eo quod vidissent elegTintem Infantem. Ratio igi-

    16 Ilis per visionem cog'nitis, Amarames ex- nahtia .Voysis perreotua narravil h83c Jocbabeli uzori, quse res rtwaXtatio Ia fanttt : 0> ' utrisque solicitudinem auxit. Jain eniiu nou I^uerigitur in

    tur absconditi Infantis non fuit oraculum, quo nixi parentes credebant eum servandum; sed elegantia Pueriplusquam humana eorum fidem sic excitavit, ut sperarent servari posse, et tribus mensibus absconderent. Audiamus S. Chry-

    tantum timebant, sed ne quo paoto promiasa felicitas intercideret. Scd mox oraoulo iidein fecit mulieris partus qua3 tam facile est cnixa ut observatores fefellerit, nibil sontientes corum,
    ro
    , ,

    prrrdictitJott.

    v fMS;

    (pia^ iu

    vulg'arihus puerperiifl aentiri solent. Ilunc

    Infantuluna per tres meuses clam nutrierunt. Dcin-

    sostomum Hom.

    26 in Epistoiam
    :

    ad Hebneos
    '?

    de
    ro

    Araarames

    veritus

    ne
    et

    rc

    deprehensa

    iram

    Unde erg*o speraverunt ii ubi locum explicat (parentes Moysis) fore ut servarent infantem Ex fide. Ex qua fide? Viderunt, inquit, et scitum Infantem. Ipse aspectus eos attraxit ad fidem. Ita statim ab initio, et ex ipsis fasciis Junon hoc efficiente sto multa infusa erat gratia
    ,

    regis incurreret,
    irritam

    ac

    mox

    ipse

    una oum Pue-

    sublatus e medio pxoznissionem Dei faferet maluit salutem Filii totam ipsius pro,
    :

    (j

    natura, sed Deo. Favet S. Stephanus Act. 7 et fuit gratus Deo. f 20, dicens de Moyse nato aiziio^ -m 5*fi), id est, erat pulcher Grdece Erat J)eoper Hebraismum, qui sic exponendus
    ;
    :

    summa
    Quod

    ac divina

    quadam

    gratia seu pulcritudine.


    :

    ad verba laudata S. Stephani neque hsec mihi videntur Josepho efficaciter favere nam occidendo JEgyptium dabat lsraelitis
    spectat

    committcre ratus etiamsi Puer latcret, quod tamen perdilhcilc erat molestuin tamen in continuo periculo vivere, non ejufl tnntum sed et suo. De Dco vcro ccrtnm apem habebat, provisurum ut oraculi wrilalvm eventna indicaret. Hcvc Josephus. Visionem prxdietam nulto niti fundamento sacruc Scripturm jam ostendi, Quam vero ipsa sibi parum coluereat, paucis acIli<ail Deus Amramo neque cipe. Primo deprehemlctur ab observatoribus. Deinde tamen, si credimus Josepho, Amramefl vtu-itus ne re devidentiie
    ,
    ,

    occasionem spe-randi, se ipsius ope liberandos.Sic locum rursus explicat Chrysostomus Hom. 16 in Acta, hxc scribens Atqui operibus (crnde JEgyptii) patrocinium demonstrabatur, neque erat rationeque tamen sic intellexerunt. Expocinio opus
    .-

    prchensa irain

    rcg-is

    incuiTeret etc.
    ><-,,/

    serat Deus, 1'uerwu

    Si promiifcprrhewffntlum, quo-

    ex verbis sequentibus : verba, Existimabatautem intellig-ere (id est, intellecturos,) fratres etc. mox subditur At illi non intellexerunt id est, ne visa quisitio

    h<vc clare eruitur

    nampost data
    :

    qtiueicomer vcuh et faiura


    tuucitnri Moytit

    magnitado pr^icta atte

    /Egyptii occisione , inteltexerunt Moysen sibiad salutem datum. Quapropter nec opus fuit oracuto atiquo, nec ut Moyut Amram fide occultaret fitium ses existimaret, intelligere Hebrseos, quod Deus ve n e i (pgfa p er manum suam dare salutem Vionem i amen itlam , tamquam minus probabi-

    dem

    cujus fidem taudat Apostotus timere poterat, ne deprehenderetur ? Secundo, de facilipartu Jochabethsc nihil iegitur in Scriverba hsBO Dei, Pratrem quoptura. Tertio acsi necdum ita sonant que talem habebit natus fuisset Aaron, qui tunc erat triennis. Verum hic error potius est interpretis quam JoseErit phi, cujus verba sic aptius reddas Latine
    , , , ,

    modo Amram

    'ivrau vero ipsius frater talis. Nam Gr&ce est $k ujry kocI 6 a/iikyj^ w.o-jtoz, ubi arlicutus o ostendit agi de certo fratre, atque ideo ctjt^ ipsi, si mendosum non sil, non aiiud significare quam
    :

    ctjtoj ipsius.

    17

    lem, et auctoritate sacrie Scripturx destitutam,


    /jrd

    rat

    Expositionem Infantis Josephus sic narHoc consilium postquam flatfa placuit,


    quiddam, Lectulo e papyro
    contexto

    0CfMltlo }fmj .
    i$,

    majori parte ex Josepho subjungam

    quia

    excogitaverunt tale

    10
    AVCTORE

    m
    Infantulura
    illito,
    ,

    S.

    MOYSE PKOPilETA.
    capere
    sisse afferri

    contexto, quantus
    poterat,
    posset, indideruut
    projecti

    commode
    ita

    J.S.

    bitumincque
    salutem

    ne aqua
    atque

    penetrare
    in

    Puerum
    divinse

    providentiae

    fiumen commisedeferre-

    tum a capite ad calcem D Puerum contemplatam miratamque formam et habitudinem, ploranti coudoluisse, affectu jam ad mater:

    runt.

    Iu hunc

    modum cum
    est

    a flumine

    tur,Mariamne (id
    jUfflU

    Maria)

    Infantuli

    soror

    pietatem vergente, acsi ex ipsa Infans fuiscumque didicisset eum esse naprogenitus set ex Hebrseis parentibus, tunc edicto regis tum

    nam

    matris cx adverso

    per ripam

    descendebat,

    territis,

    consultasse de alendo Puero

    (nec

    enim

    vas observatura, quo tandem papyraceum illud mauifestissime deportaretur a flumine. Hic vero sed Deus declaravit, nihil humana sapientia ipsius omnipotenti confici; eosomnia bonitate que, qui propter utilitatem suam aut securitatem
    ,

    tutum videbatur confestim eum

    regiam) sic haesitanti sororem Infantis supervenis.se tamquam e specula, et conjectantem de causa, roferre in

    gasse,

    num

    juberet

    eum
    ,

    nutriri

    apud quamdam
    :

    aliis

    perniciem moliuntur

    quantalibet

    utautur
    :

    Hebrasam mulierem, non dudum partu levatam Infantem ut alienum sua? annuente vero illa
    matri

    tamen voti compotes non fieri rursum, qui suam salutem Deo committunt, praePruter opinionem e mediis periculis emergere.
    diligcntia, saepe

    commendasse
    in

    eamque

    libenter pollicitam

    suam operam
    ret Infanti

    nutricando,

    tamquam mercedis
    quibus procreafre- quod
    ifite

    gratia, Deoprovidente, ut

    prima educatiocontingeipsos, ex

    dens heec est et verissima Josephi observatio. At peccat contra sacras Litteras in referenda expositione lnfantis, dum eum non modo flumini injectum perperam asserit, sed fluxu avectum, et

    domi apud hos

    tus fuerat.

    20

    Artapanus historicus antiquus, quem

    h.rcprole

    sororem Mariam per ripam sequentem ineptefingit: nam Exod. 2^3 /ia&e/wr,fiscellam scirpeam, in qua erat Puerulus, positam esse in carecto
    B
    Positus igitur est Infans in carecto, ubi modica aut nulla erat aqua, qua avehi posset; stetitque soror
    ripa;

    fluminie, stante

    procul sorore

    ejus.

    quenter laudat Eusebius, Phiioni consentit de sterilitate fiiiee Pharaonis, quam Merin vocat nam Eusebius lib. 9 de Preeparatione EuanArgelica ad propositum nostrum sic habet tapanus antem Merin, Chenephri regis iEgyptio:

    carerety

    idem

    asserwit

    alii satisjn'0-

    babiliter

    rum
    ret,

    ejus

    lam,
    et

    cum

    nec sequi debuit avectam flumine fiscethsec eodem loco maneret, donec fuerit

    invenla.
    inventio
    :

    errorca Jose-

    phi in hitcc.

    ls Vnvlerea scriptor Hebrseus pro fiscelia e scirpis facta supposuit lectulum e papyro, JEgyptiaca planta, contextum. Exigua tamen hic est

    vox Hebraica varie a variis exIpsa quoque verba Grseca Josephi non necessario de papyro exponi debent, sed ambigua sunt. Satis est, quod sciamus, fiscellam aut corbem fuisse e juncis contextam, et bitumine contra aquas munitam, in qua Infans fuit expositus. Subdit auctor inventionem Moysis in qua ssepius iabitur, eam sic narrans Erat filia regis noniine Thermuthis. Hteo dum ludit ad ripas fluminH (imo vero dum eo venerat, ut lavaretur
    differentia, et
    est.

    filiam ait Puerum, quoniam ipsa non pareJudasum adoptasse, quem Judaei Mosem, inquit, Grseci Musseum appellant, cujus doctrina multa Orpheus didicit. Chronicon Alexandrinum ad annum mundi 3837 de hisce Tradit sequentia : Hoc anno Pharao rex iEgypti omnes Hebragorum mares jussit in flumen abjioi. Multis vero regibus tum imperitantibus, Palmanothes circa Heliopolim regnabat. Hic una cum cseteris

    posita

    rhi

    regibus Hebrseis infestus erat, cui filia fuit Mernomine, quam Chenebroni Mempheos regi
    Hajc
    ,

    elocarat.

    cum

    esset

    sterilis

    Moysen

    in

    flumen expositum sustulit, locoque filii educavit. S. Epiphanius Hseresi 78 pag.' 1055 fiiiam illam Pharaonis vocat Thermuten, Amenophi filiam hoc est Pharaonis nam Pharao nomen
    ,
    :

    in

    flumine)

    fcorlbua,

    conspicata vas fluitans, missis natajubet leotulum ad se in ripam extrahi.

    Nec
    loco

    fiuitabat fiscetta, nec natatoribus opus erat

    at fisccitam
    ,

    prope ripam

    in

    papyrione
    ,

    seu in

    positam famida q una ad principem attutit. Quo ut jussum erat allato, ait Josephus mire placuit Puer, quod esset magnus ao pulchcr. Tanto enim favore Dcus Moyscn prosecutus est, ut eum fecerit ab
    crescebat
    ,

    ubi

    papyrum

    illorum temporum JEgypti regibus, qui singidi propriis quoque nominibus distinguebantur. Jam vero non inquiro, an recte plures in JEgypto reges statuat Chronicon Atexandrinum; neque etiam examino, cujus regis filia fuerit Thermuthis iila, aut Merthi; at soium observo, prote verisimiliter caruisse, uti Philo
    est

    commune omnibus

    tradidit,

    cum

    constet

    Moysen ab ea fuisse ado-

    ptatum.
    2

    illis

    ipsis

    nutriri et educari, qui propter ejus na-

    tivitatem

    rcliquos

    quoque

    llebnvos

    perdendos
    at

    decrcvcrant. Hssc ultima ait^insistensprasdictioni

    magi Mgypiii de futura Moysis magnitudine


    illam pnedictionem
    dixi.
    Inventio ex
    Phitonv, qui
    nsserit

    qui rationem redditurus, cur mulieri Rebrsese Josepho, cur traditus sit nutriendus Moyses, hujusmodi in- Puer datus sit stituit narrationem : Itaque jubet Thermuthis nutriendus mulierem alicunde adduci, quae Puero mammani Hebrxx, 7'cjised adversante, idque cum alia post aliam adduceretur Mariame quasi non data opera, sed fortuito ad spectandum intervenisset, Nihil agis, inquit, regina dum nutrices Infanti adhibes
    :

    Verum rursum probare nequeo Josephum, P rutio

    alluta a

    praebeat.

    Quo non admittente

    parum

    mammam,

    citur.

    esse

    probabilem jam

    19

    Philo in Vita Moysis rationem probabi-

    Monsvn

    tem suggerit, qua impelli potuit fitia regis ad Moysen servandum et adoptandum. Verba ipSill$

    alieni

    generis mulieres.
    accerseres,

    Quod

    si

    ^mma
    filia

    acciP e

    Hebraeam

    ali-

    '

    Brat TQ S [ Ullica dilecta

    tilia -

    Eam
    fie-

    quam
    la,

    Pharao-

    ferunt
    ri
    ,

    nit,

    dudum nuptam non potuisse matrem quamvis liluTorum cupidam, prfflsertim

    tum

    forte

    popularis

    mammam
    ,

    admitteret.

    se-

    xus potioris, ut esset, qui in fortunatam aviti rc^ni sortem sucoederet, migraturS alioquin in familiam nliam nc]>otum penuria. Qna cura preasam, et ea die maxime anxiam, cum haotenus
    solita csset

    Cumque recte monere videretur pueljussa est ipsa hoc negotium exequi et lactantem quampiam adducere. Ac mox usa per-

    missa potestate, rediit adducens communem matrem, ignotam omnibus, qui tum aderant. Tum
    Infans

    perquam
    :

    domi

    libenter

    inha?rere
    ,

    se continere,

    ac ne limen qui-

    mamill

    vi-

    sus est
    Iufantis

    dem
    tus
    :

    et

    miliaribus

    transcendere, proripuisse se cum puellis faad fluvium ubi Puer fuerat exposi,

    rogante regina
    suscepit.

    mulier

    commissi

    bet auctoritatem
    xta

    deinde lavantera asperg-entemque se inter opaca condeusaquo stagnorum, conspicalam jus-

    n,

    Manam

    Nuliam id factum haex sacris Litteris quin potius res narratur Exod. 2, ut videatur insinua:

    curam

    simuiac attatus erat Puer ad Ther-

    muthim,

    consilium suggerere post adductas alias de Rebreea potius quserenda quam Mgyptia. Hisce de causis relatio Philonis, utpote Scripturse conformis, longe probabilior est, quam sit hoc commenlum Josephi, qui rationem aliquam comminisci voluit, cur Puer Hebrxse nutrici fuerit commissus.
    Moysi nomen
    dattim, cujus

    DIE QUARTA SEPTEMBEI8. II se stalim obtulisse ad qumrendam Inguae, Ebraicum nomen ex Ebraica lingua petiium fanti nxdricem. Si autem rem ipsam inspicere Mosl tribuisse. velimus, credibilius est Mariam quse erat 25 Non inficior hanc postremam opimonem puella decennisfere aut duodennis, ausam fuisse multo probabiliorcm esse, quam itta sit, qusetraservitium suum offerre ad qu^erendam nutricem, dit Moysi nomen Hebraicum ab JEgyptia mumuthim,
    , ,

    '

    nou

    J.S
    at prob

    iptum nomen

    Moytu Mgyp
    tium Ot.

    quam

    liereimpositum. Attamen prseplacet antiquorum sententia, prsesertim ob auctoritatem Philonis, de quo S. Hieivnymus in prsefatione ad librum
    de-Interpretatione

    nominum Hebrdicorum

    italo-

    quitnr: Philo vir riisertissimus .IticUeorum, OrigeniB quoque testimnnio comprobatur edldiase

    22

    De nomine Moysi
    nomen
    ei

    Posthaec

    dato sic loquitur Philo datur, sumptum ex ipsa re

    llebraicorum nominum eorumque mologias juxta ordinem litterarum e latere


    libruni
    ,

    etjco-

    etymologia

    c.r

    pomtur,

    quod esset ex aqua sublatus. Nam JEg-yptiorum ling-ua mos aqua dicitur. Josephus vero Et quia projectus fuerat in profluentem ab hoc casu
    :
    ,

    Calmetus in Dictionario Biblico amptum Moyses recitans elogium cotisentit de origine nominis JEgyptiaca, atque hsec affert ad propositum nostrum: Cl. abbas Kenaudot post navapulasse.
    ,

    nomen
    yses

    est sortitus.

    Aquam
    Quare

    jEg'yptii vocant

    mo,

    vero

    servatos.

    composita
    ,

    voce

    ex

    utrisque

    nomen

    Infonti

    fuit inditura

    qui dein-

    de

    citra

    controversiam prudentissimus Hebraeo-

    operam, observat, aquam mooou, si vero eductum sive acceptum significare hoc nempe tempore. Ex eo autem, quod nomen Moyses originem habet ex vocibus jEgyptiacis,
    .T'g\vptiaca; linguue

    tam

    rum

    cvasit.
    si

    ptium,

    Habuit igitur Moyses nomen Mgy* credimus hisce scriptoribus, qui linnoverant, et forte etiam

    factum SUSpicor
    gnet
    :

    ut

    Hieronymus tam varias

    ipsius significationes Hebraioas dubitanter assilib. de Nominibus Hebraici* tSxodi Moses attreetans, vcl palpans, ant sumtusex aqna, sive assumptio. In Nominibus apud

    guam Hebrdicam
    ptiam
    tria
    :

    Mgy-

    nam
    :

    quod de Philone certum indetur, cumpafuerit Alexandrinus ,nisi JEgyptiorum istius

    sir habet

    temporis tingua deinde prorsus exoleverit. Cle-

    Lucam
    lius,

    tvpertis

    ita

    rursumi Moses,

    fessumtio,

    mens Alexandrinus hisce consentit lib. i Stromatum scribens sequentia Deinde Puero nomen imponit regina, Moses, apta etymolog-ia, eo quod eum ex aqua sustulisset. Aquam enim moy vocant -Egy:

    vel palpans sive oontrectans, aut urffens, sed me-

    ox aqua.

    26 illud

    Porro dubium apparet

    xUrum

    Mtoysea
    //-

    Motjtu
    id

    wmm
    tUhid

    qua moriturus fucrat expositus: Moysen enim vocanteum, qui ex aqua emersns respiravcrit. Uti hic Clemens Alexandrinus, ita et Josephus lib. contra Apionem asserit aquam moy dictam fuisse JSgyptiis, ita tit verisimile sit u. pro r,yj transcribcntium vitio in textum priori toco
    ptii,

    in

    acceperit, simulac inventus est a tia Pharaonis, an vero postea, dum a<li<lh<s

    nomen

    tuum ah
    non Ao-

    ,/-

    initio

    dem

    traditus est a matre

    nam

    buit,

    sacra Scriptura

    nd

    verttimilitn

    <j

    irrepsisse.
    qui mimts
    probabililer
    itegalur a qtli-

    23 Varii nihilominus woterici, priesertim

    He

    brdizantes, voluerunt

    nomen Moyses, aut

    Moses,

    bttsdam

    ut alii scribunt, esse Hebraicum, illudque dedu-

    cunt a radice Hebraica masa, quse significat extrahere seu extraxit. Fateor sic recte deduci nomen Moses at non Moyses nisi corrupte.
    , ,

    impositionem nominis refert una cum adoptione, duni narrat Moysen a matre sua fduv Pharaonis redditum Philo vero et Josephus nomen Puoro dum nutricn<ius matri f/tit impositum aiunt commissus. Quidquid autem verius sit de hac temporis differentia, quod certo definiri nequit, constat, illud nomen non fuisse Moysi ab initio, nec datum esse aparentibus. Ilac de <-<n\s<t laudatusjam Clemens Alexandrinus lib. i Stromatum sic prosequitur: Claruin cst ergo quod
    \ ,

    accoperat in

    eiretmcititmei

    prius circumcisD Puero parentes aliquod

    nomen

    At nullo

    modo

    vernsimile

    est,

    Pharaonis filiam
    potius

    Moysi dedisse

    nomen Hebraicum

    quam

    JEgyptiacum, Deinde sacra Scriptura magis favet antiquorum sententim, cum insinuet nomen formatum esse ex voce, quse aquam significat, et ex altera, quse trahere, tollere, salvare, aut quid simile nam dicitur Exod. 2 f 10 Vocavitque nomen ejus Moyses, dicens Quia de aqua tuli
    :
    : :

    .Ioaciiim llaVocabatur autem buit autem tertium quoquo norncn in oaslo, postut diounl Mysta-, aempe quara assumptus est Melciii. Collectio illa de nomine in circumcisioneimposito probabUis est; at non ait Clemens, unde didicerit illud fuisse Joaohim quodque subdit de tertio nomine, Habbinicum vuletur et fit-

    imposuerunt.

    buiosum.
    27
    set

    <dit

    vo/unt

    aliud

    nomen

    /Egyptinm
    fuisse, cui llc-

    braicum Moy
    tt>$

    eum. 24 Alii existimant, illud JEgyptium nomen fuisse Moysi datum a principe jEgyptia, quod idem significabat JEgyptiace ac nomen Moyses Hebrdice. Abenezra apud Scipione?n Sgamba-

    Laudatus Sgambatus mxdto plura recennomina Moysi a quibusdam data, sed ex fon

    ni ittud igno-

    tum,

    nti et

    fabuiosaviden

    melioribus. Jtabbi Godoliaa in Cakabbalte multo plura (nomina) commeEimorat, inquit, hseG ipsius verba subjiciens
    tibus nihito

    tur mnlttt alia

    tena
    lia

    respontlrt

    tum

    lib.

    Archivorum
    :

    veteris

    Testamenti

    titu-

    Pbaraonis
    eiiin

    vocavit
    CiiKiti.it.

    eum

    HIoysbm.

    Pater

    ej^us

    lo 8 de eo sic habet Moyses nomen Hebraicum est, ex .Egyptiaco nomine translatum. /E^yptiaet sic scriptum ca vero ling"ua vocatur Munios
    ,

    vocavit
    KiiniKt,.

    Mater

    vucavit

    eum

    Jb-

    Soror

    vu<;avit

    eum

    JbSKEB.

    l'Vati\'s

    vocavcrunt

    est

    in libro

    de Cultu terrae

    qui

    versus

    est

    ex

    -Eg;yptiaca in Arabicam. Huetius in Demonstratione evangelica prop. 4 cap. 13 num. 4*


    ling-ua

    eum Ahizenoacu. Caatb vocavit eum ABXBOOBO. [flrael vocavit cum Skmaiam Eilium Nathanaems. Siepe etiam vocabant

    hanc opinionem quasi certam adstruit,


    festi erroris eos insimulat,

    et

    mani-

    qui crediderunt noMoysis non esse Hebraicum: Et tamen, inquit, ex ^g-yptio dnctum est, quod ipsi pri-* mum impositum fuit. Nemo enim opinor finPharaonis filiam g-et sibi Jigyptiam puellum ut verosimillimum est, ignaram linEbraicse

    men

    eura Tohiam, aut Soi-iruii. Alia quoque nomina ibidem recenset Sgambatus ex aliis scri&lwibus ejusdem furfuris, ac tandem ejusmodi Uto rum nominum catalogum exhibet: Moyses Cheber, Jekuthir! Muuios, Joachim, Melchi ToSemaiaa Abisochi Abizenoach Jether, Hermes ( id est Merbias, Sopher, Musceus
    ,

    curiue

    Osarsiph

    Psom-thom-phan-chth.'
    s

    II,-

    Septembris Tomus

    II.

    12
    ...

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    tia jEjryptiorum,

    l.M
    S.

    4 cap. 3 num. 5 hsec raan, Alpha. Ruetius prop. et locum aliaque plura, etiam recenset nomina,
    ;

    verbis et iu Moyses omnes sctenoperibns suis. Didicit ergo


    et erat potens

    I*

    libro adducit S. Hieronymi (ut credit) ex

    Quee-

    Martianay nec. ex brmi cujusdam non admodum antiqui: nominibus utlum pro certo admitomnibus istis aut Motere possum, nisi ipsum nomen Moyses, qui Musamm ses, quodque indederivarunt Grxci, sMpu ttonuiiareruiU. Verisimile quidem est, aliud

    Paralipomenon, stionum Hebrdicarum in libros nomina Moysi attribuuntur et ubi alia adhuc Hieroexplicantur. Verum nec libri ilti sunt S. Joannes nymi, ut recte probavit nuperus editor inAppendice tomi 2 col. 10; sed He-

    tiasJZqyptiis istiustemporisusitatas, et tn operibux. structusevasit potens in verbis

    nsquem-

    Colligeex

    dictis,

    HisSebriBorum non potest, quin modo linguam tum unius Dei


    erudiri

    Moysen imbutumfuisse sctendubitari emm et JSgyptiorum: Puerum docuennt non parentes ciaHebraicam omniaque aci speet religionem Hebrseorum
    ,

    quibus soieOani clantia; sed eas etiam scientias, adolescentes, certe Hebrxorum pueri et

    nomen eidem a parentibus


    se

    impositum

    in circumcisione fuissed ignoramus, quale illud fue-

    rit.

    caperepoquantum pro eetate prxstanti ingemo divina providentia, terat. Sic omnia disponebat sui designabat, ut Moyses, quem ducem populi evaderet perfectissimus Quid omni eruditione prxierea usque ad annum oetatis quadragesimum
    .

    egerit Moyses,

    non exponit sacra Scriptura, cui


    quadraginta ananno setatis quadragesiei
    unnoijUttdraf/csbno aulx et

    hic inhzeremus 30 Cura autera impleretur

    IV. Moyses
    filium
    scientia

    filia

    Pharaonis

    in

    adoptatus,

    eruditur omni
    ;

    norum tempus (id est, mo) ascendit in cor ejus


    filios

    udnptioni renantiat, et
    Rebvitii se

    ut visitaret fratres suos

    .Egyptiorum
    filiae

    negat dein-

    inquit S. Stephanus Act. 7 .V 23. Hsec autem verba non significant visitationem sic factam, acsi Moyses post illam redire voluisset
    Lsrael
    ;

    wigregut
    ^'

    de se iilium

    Pharaonis, occi-

    ad aulam
    tas

    nam

    eo

    modo

    verisimiiiter Israeli-

    SOque /HjgypilO qUOaam, lUgll ex

    jam

    antea srnpe visitaverat.

    Verum

    affirmat

    /FavotO

    stephanusMoysenannoquadragesimOcetatisaulam penitus r e liaui $ sc ac se aggregasse Israeli V enitus reliquisse


    >

    quos fratres suos esse cognoverat a pueritia sub disciplina parentum suorum. Hanc loci extis,

    in fittumfiti.t

    Pharaonii
    adoptiono por
    feeta,

    fdium tradunt sacrse Litierte verbis num. nam Moyscs ipse dicit Quem illa xi adductis adoptuvit in locum iilii. Et S. Stephanus : Et nutrivit eum sibi in iiliuin. At uterque locus tempus adoptionis incerlum relinquit nam Stephanus utcumque insinuat, adoptatum fuisse, simul Moyses vero adoptionem narac fuit inventus
    ;
    : : ;

    Moyseu

    fitia

    Pharaonis adoptatum fuisse in

    plicationem certam facit Apostolus ad Hebreeos^ cap. xi f 24, ubi actum tam heroicum fidei Moysis attribuit, sic scribens Fide Moyses g-randis factus negavit se esse filium filiee Phuraonis, magis eligens affligi cum populo Dei, quam temporalis peccati habere jucunditatem, majores diimprovitias aestimans thesauro /Egyptiorum
    :
    ,

    rai eo tempore,
    restitutus.

    quo aduitus
    ;

    filise

    Pharaonis

    fuit

    negat Moyses, adoptioneni esse factam citius nec tam ctare loquitur Stephunns, ttt net/ueat adoptio differri usque ad tcmpus, quo retata cst a Moyse. Hoc igitur iemptts tu/er iuccrltt rclinquimus. Verum ex Apo-

    Non tamen

    ad Hebrceos cap. xi coliigititr, adoptionem hanc fuisse talem, qua hxres designabatur, acsi proprius fuisset filuis filise Pharaonis nam Moystoto
    :

    ses g-rnndis factus nof>'avit sc cssc filium

    filia;

    Pba-

    raonia

    majores divitias
    ,

    BBStimans
    Christi
    etc.

    thesauro

    /Egryptiorum

    improporium
    filiss

    Videbat

    igitur Moyses se frtti posse thesauro JEgyptio-

    rum, seu opibus


    stareveltet.
    to inferri

    Piiaraonis, si adopiione
    video, ecohoc loco cer-

    Non tamen

    posse, Moysen crediium fuisse fitium nativum filia- ccgis, aut regno fuisse destinaluiu quippe rccba illa, Negavit se es^e tilium, alio modo intelligenda sunt, ut videbimus infra; nec tkesaurus ;Egyptiorum quem Dei amore cst ipsum despexit Moyses Egyptiorum re-.

    perium Christi aspiciebat enira in remuuerationem. Eadem de re uterque locus agit et ipse etiam Moyses, cujusverba dabo inferius. AtqucVdam obscuriora hic exponenda. Neg-avit inquit Chrysostomus in hunc locum, hoc est, odit, erat superaversatus est. Caalo enim proposito vacaneura adrairari regiara ^Eg-ypti. Declaravit igitur Moyses se Israelitam esse, renuntiansque adoptioni, exivit auia ad fratres suos Israelitas, matens cum iis pati quxcumque toleranda quam cum pericuto peccandi in aula F forent manere. Qui vero inteltigat Apostolus per improperium Christi, non plane convenit inter interpretes. Mihi, ut brevis sim, sic loqui videtur Apostolus, quia scribit ad Christianos, quos Christi exempto ad patientiam hortatur atque ideo per improperium Cbristi, intetligo improperium, quale etiam Christus sustinuit. Quid est improperium ChristiPa^ Chrysostomus, Opprobrium quod vos patimini quod Christus i-ustinuit. Illud nimirum tolerare propter remunerationem maiuit Moyses, quam thesauros jE:

    gypti possidere.
    31 Quid apud fratres suos egerit, narrat Moyses ipse Exod. 2 $ xi his verbis : In diebus illis postquam creverat Moyses, eg-ressus est (reticta aula) ad fratres suos viditque afflictionem eorum et virum -Egyptiura percu,
    :

    gnum.
    (i

    .Egi/ptiumob
    injui

    mIuooiui
    n/ti

    aufo,

    29 Powoex/i/wt/ictis colligitur, Moysen eduwu- catuiu fttisse iu aultt regia utd ccr/e in pain
    ,

    inm

    lic-

    br- " illatam

    ddnr

    DfftflJ

    sn

    tatio filise
    setatis

    ftltntia

    /Bgyp
    :

    pharaonis. At non eaiprimitur, quo

    ovadit,

    tiorum

    anno u matre ad aulam fuerit ductus. iila, Adultumquo fcradidit filiea Pbaraonis, ru/i'u(ur inuucrc nou modo lactatttiu esse a matre sed etiam pucri(i v annos a/tud purentes exegisse, adolescentemque traditum regis filiee, ut ea ourante disciplinis optimis institueretur. Factum id esse (es/ulur S. Stephanus Act. 7 22 his verbis; Et eniditus est Moyses omui sapienVerba
    ;
    (

    tentem

    quemdam

    de

    Hebraeis

    fratribus

    suis.

    Cumque

    circumspexisset huc atque illuc, et nullum adesse vidisset percussum .Eg-yptium abscondit fabulo. Stephanus Act. 7 y 24 idem fa,

    ctum sic refert: Et cum vidisset quemdam iujuriam patientem viudicavit illum et fecit ultiouem ei qui injuriam sustinebat percusso
    ,
    :
    ,

    iEgyptio,

    DIB QUARTA SBPTBMBBI8.


    A ^gyptio. Existimabat autera intellig-ere fratres quoniam Deus per manum ipsius daret salutera lllis :at illi non intellexerunt. De hoc Moysis facto varie locuti sunt sancti Patres. S. Hilarius
    de Trinitate de eo sic loquitur Moyses in reg-inae filium adoptatus et omnibus /Eg-y, ptiorum. doctrinis eruditus cum utique ex natura affectu Hebraei injuriam morte /Eg-yptii
    lib.
    !-i

    virtutis capaces ac fertiles pnemittunt spe vitia ' ip indiccnt cui rtuti ** Po" raum : mumaccommodat*, si fuerint pr*cepti8 excuit.. Sic ille anmii motus,

    rem^aciveimprobo injuriam perpeti^ntem, observato ordme potestati*. inultum esse non tulit, non v lr tutum fructibus inutilis
    huc incultus us
    erat,

    quo Moyses pereffrinum

    fra-

    nL
    per-

    sed ad-

    ultus

    esset

    Deum tamen paternarum

    benedi-

    ctionum nesciebat. Inteltigendus est Hilarius de tanta Dei, seu naturx divinsecognitione, quantam postea apud rubum consecutus est Moyses. Subdit enim ad probationem hmc verba Namque ob raetum casdis proditse /Eg-yptum derelinquens, cum in terra Madian pastor
    :

    tamqunm
    nus.

    vitiosa quidem, sed magna fertilitatn siffnafundebat... Resecandum hoc vitium vel eradicandum sed tamen tara magnum
    :

    colendum. Heecet ptura similia ibidem Auqustisanctus Doctor quando deinde deinde tamen Qu<vstiones in Exodumscripsit, non inhxsit fir- dubitans argumiter huic opinioni nam ibidem qusest mentum pro2 sic ha31.
    , :

    cor terra frug-ibus, ita ferendis virtutibus ex-

    Attamen

    ovium

    esset,

    igmem

    in

    rubo sine concrematione rubi con-

    tuens,
    quod factum
    laudat S.
    hrosius,

    Deum

    audivit, et

    nomen

    interrog-avit, et na-

    turam cogmovit.

    Am

    Hilarius dicat ex naturte Mgyptium occisum, non videtur attendisse ad verba S. Stephani, Existimabat autem intelligere fratres etc, qum praecipue valent ad cmdem excusandam; sed eodem fere modo cm,

    32

    Cum autem

    tflt/T ad defendendos
    m
    lllo

    affectu

    curaoccidit -Ugryptium ? fratree suos satis disputavimus Opere, quod de vita patriarcliarum ad' , ,

    l0ySi

    Z^,
    tnltt.

    mio

    1-

    pone.

    versua

    laudabilis fucrit

    Faustum scripsimus; utrura indoles in eo qua hoc peccatum admiserit


    ,

    sicut solet uber terra

    etiam

    antc

    utilia

    semi-

    na

    illam considerasse, quoS. Ambrosius iib.i Hexaem. cap. % de ea sic scribens Denique priusquam ad populi liberandi munus vocaretur (Moijses) naturali aequitatis studio provocatus accipientem injuriam de popularibus suis ultus
    : , ,

    dem

    quadam herbarum
    laudari; au oinnrno

    citate

    dum

    sit. Quod ideo non videtur, quia nullam.nlhuc leg-itimam potestatera g-erebat, nec acccj.iam

    quamvis inutilium feraipsum factum justiiicnn- E

    divinitus

    invidise

    sese
    reg'iEe

    dedit,

    omnes

    domus

    voluptatique eripuit declinans tumultus

    atque
    in
    se-

    cretum .^Ethiopise se contulit etc. Idem Pater tib. i de Officiis cap. 36 sententiam suam declarat his verbis
    ris et

    nec humana societate urdinatam. Ta men, sicut Stephauus dicit iu Aotibus Apostolorum putabat intelligcre fratres suos quod per eum Deus daret illis salutem ut per hoc testimonium vidcatur Moyses jam divinitus adm
    ,

    '

    tus (quod Scriptura


    cet

    lacertis

    Non ig-itur in viribus corpotantummodo fortitudiuis gdoria est,


    ;
    :

    eo loco * tacet) hoc audere potuisse. ILvc posterior Augustini sententia, li-

    t.

    Bxod 2

    sed mag-is in virtute animi neque in inferenda, sed in depellenda injuria Iex virtutis est. Qui enim non repellit a socio injuriam, si potest

    ab eo dubitanter prolata, sacris Litteris ma> xime ridetur congrua. Quippe,si credebat Moyses fratres suos intelligere se

    eorum satutem, electum

    tam
    licse

    in vitio

    est,

    quam

    ille,

    qui

    facit.

    Unde

    san-

    ctus Moyses hinc prius orsus est tentamenta belfortitudinis.

    Nam cum

    vidisset
    ,

    Hebrsum

    ab .Eg-yptio injuriam accipicntem defendit, ita ut yEg'yptium sterneret, atque in arena abscon-

    Salomon quoque ait Eripe eum qui ducitur ad mortem. Factum igiturnon modo excusat sed et laudat Ambrosius quia injuste oppressum defendebat Moyses quod haud dubie licitumest, sifiatcum moderamine incutpatse tuq telee, ut loquuntur theologi; uti factum supposuit Ambrosius. NaziauTenus, Gregorius Nazianzenus epist.Sl ad TheoChrysostomm; dorum Tyanensem episcopum de eodemfacto ait at Augustinm Laudibus item affectus est Moses quod ex illata IsraelitBB mjuria dolore commotus, /Eg-yptium aususfactum obtruncarit. Chrysostomus etiam in Psat. 131 ceedcfenderc.
    deret.
    :

    judiciariam quamdam exorsus videtur, licet illa necdum esset dectarata, et deinde per annos quadraginta fuerit suppressa. Alii volunt Moysen ex inspiratione divina occidisse JEgyptium quod idem fere mihi apparet cum inspiratione divina admonitum existimemus, se vindiccm popidi sui a Deo statulum.Adducuntur et aiia qusedam ad excusawl,
    .-

    electum a Deo ad ideoque potestaiem ab hoc facto


    se ipse sciebat
    :

    illam /Egyptii esexlem, cujus sequitas verisimiliter


    clarius perspiceretur, sent relaia.
    '4->

    siomnia

    facti adjuncta es

    quemwlnn^iuni Sequenti dn-. , Moyses exisiimaverat, iltum sibi a dum litigante* Deo parari defensorem mox insinuat factum "><<'"" <"< sequens, quod hisce verbis narrat Sirpkamts Act. fur. OUdlt r.rintellexisse llcbrseos

    Non

    intellccturos

    ilrm

    7 ? ti

    Sequrnti vero die apparuit


    et reconciliabat

    nne no<-t

    illis

    litigan:

    tam,

    funit.

    tihus
    ri,

    eos in pace,

    dicens

    Vi-

    dem

    illam

    contra obtrectantes hsereticos

    cum

    fratrea estis,

    ut quid

    nocetis alterutrumPQui
    ,

    mansuetudine Moysis conciliat, et laudat pluribus verbis. Verum S. Augustinus lib. 22 cap. 70 contra Faustum Manichseum, qui hanc csedem Moysi objiciebat non sic ausus est defendere ut justam fuisse csedem diceret. Audiamus pauca ipsius verba e piuribus, quibus generosam Moysis indolem ex hoc ipso facto commendat. Ut interim omittam, inquit quod cum percussisset iEg-yptium, quamquam illi Deus non prseceperit in persona tamen prophetica ad hoc
    ,

    autem injuriam faciebat proximo


    dicens

    repulit eiim

    Quis cem super nos


    :

    te
    ?

    constituit

    principem aut judi-

    Nunquid
    interfecisti

    intcrficere

    me

    tu vis,
    1'n

    quemadmodum
    g-it

    heri /Kg-yptium?
    isto
    etc.

    autcm Moyses Moyses ipse, rem


    Kt
    egressus
    die

    in
    ita

    verbo

    Consentit
    :

    explicans Exod. 2 1 13
    qui
    faciehat
    ?

    altero conspexit duos


    ei
    ,

    IIebra;os
    :

    rivmtes; dixitque
    dit

    injuriam

    Quare percutis proximum tuum


    :

    divinitus

    fieri

    permissura est
    :

    quid

    praesigmaret

    unde

    futurum nunc non ag"o


    ,

    ut

    ali-

    sed

    Quis te nos? Nura occidere me tu vis sicut occidisti vKg"yptium? Timuit Moyses et
    pei
    ,

    Qui responconstituit principem et judicem suIieri

    ait

    omnino tamquam
    discutio
    ;

    nihil sigmificaverint,

    facta illa

    consultaque illa aeterna leg-e rcperio non debuisse hominem ab illo qui nullam ordinatam potestatem g-erebat quamvis injurio, ,

    vcrbum * istud P Audivitque Pharao sermonem hunc ct qusrebat occidcre Moysen qui fug*ieDS de conspectu
    factura
    cst
    , ,

    Qnomodo palam

    fliCtlllll

    ejus,

    moratus

    est

    in

    terra

    Aladian ctc.

    Ulerre

    sum

    et

    improbum

    occidi.

    Verumtamen animae

    que locus clare

    asserit, fugisse

    Moysen extimo:

    14
    ivctom
    J

    DE
    :

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    ,

    re

    nam quod

    ail

    Stephanus

    in

    signi/icat ea de causa,

    nimirum cxde,pomam metuebat. Agnoscit hunc limorem Chrysostomus in Epistolam *ad Hebrwos cap. xi
    i

    verbo isto quia , vulgata

    esset inversus.

    Ceterum, quo fugerit,

    et

    ubi de-

    inde habitaverit Moyses, inferius


    loco.

    exponam suo

    Fide reliquit /Egyptum explicans haec verba non veritus animositatern reg-is, quee aliqui adducunt tamquam huic timori apparenter contrarid,

    V.

    Referuntur

    et

    examinantur

    muttum

    laborantes, ut

    Moysen cum Paulo

    addiea, quse relatis in Scriptura

    concilient.
    ht.fugatuscepiaettex
    c

    ''"7, '/
    drm,

    Verum, si locum Apostoli attente consideremus sa ns clare patebit cum non loqui de hac fuga Moysis sed de discessu ejusdem ex Mgyplo cum omnibus Israehtis, ut suo toco ostendam. Laudatus Chrysostomus timorem Moysis cum ejusdem fide sic conciliat Quid dicis? Non
    36
    f

    derunt

    alii.

    Philo

    non modo Moysen a filia Pharaonis PhUovnU adoptatum cum sacris Litteris admittit, sed
    -

    affirmat etiam arte et fictione prsedictse principis


    et regno JEgypiio depro vero filio habitum stinatum. Audiamus quo se modo expiicet Ubi
    , \

    ^ZZrl
    ff

    i(m> rBgnQm

    timuit. Atqui

    hoc

    dicit

    Scriptura

    quod

    cum
    post-

    <}ue

    destina-

    audivisset, tirauit, et ideo fuga

    su#

    saluti con-

    <um,

    suluit, et aufug-it, et furtim se subduxit, et

    ea erat meticulosus.
    rate
    ei
    ,

    Attende diligenter et accuest.

    quod
    ,

    dictum
    ,

    Illud

    Non

    veritus

    vero majoribus quam pro aetate incrementis auctus, mature ablactatus est; mater eadem et nueleg'ana qua acceperat trix eum reddidit ei
    , ,

    quod postea adstiterit. Timcntis enim erat non attingere neque rem rursum defensionem et patrooinium autem atting-ere erat ejus qui B aggredi. Rursus Deo orania coramittebat... Erat erg;o fidei fug*ere. Cur erg-o non mansit? inquit. Ne in praevisum se injiceret periculum etc. II<v rationes
    iram regfs
    dixit

    respiciens ad

    id,

    snneprEeditum indole. Serius restitutus est filiee Pharaonis, quam innuit Phito istis verbis, Ubi nam adultum nominat sacra ablactatus est ... quod ad decimum quartum aut de- ^ Scriptura, cimum quintum setaiis annum referripoiest.Perti
    :

    git

    evincunt, Moysen laudabiliter fugisse;

    et

    fugam

    iltam fulei
    tteut,

    minime repugnare. Imo ne timor quirepugnat, ita ut ftdes ei vum fuga et fidei cum timore facite concitiari possint. Verum videiur Apostotus clare dicerc, non veritum esse
    , ,

    Moysen quando iide reliquit /Egyptum. At Moyses item ciare affirmat se timuisse dum ex Mgypio fugii in Madianitidem. Timere autem et non timere non recte conviliari possunt, si de eodem agamus tempore. Quapropter nec data c.i-jjositio stttis ridetur plana,nec uiiasalias nireni, quse tam apparent ciane, quam sit illa, qUiV dicit Apostotum ioqui de discessit Moysis cum omni populo suo ; nam in iilo discessu urgendo et exsequendo maxima apparuit fides Propheiie, summam regis animosiiaiem constanter
    ,

    Illa (filia Pharaonis) viPhito his verbis dens eum supra getatem proficere ex aspectu facit filium renovata accensaque benevolentia ante muliebri arte finsupposititium quae jam non ut nativus putaretur xerat se gravidam ascititius. Tam facile succedit quidquid Deo plaquantumvis arduura. Post multa vero de cet institutione et moribus Adolescentis post recitanda, rursum sic habet de Sancto At hic evectus in summum rerum fastigium, nepos tanti reg*is habitus spe omnium destinatus successor aviti solii, nec aliud quam Rex juniok appellatus, se; ,
    , , , ,

    cutus est majorum' suorum instituta gentiliaete.

    Hiec
    39
    ras

    iiie.

    ncgiigentis.
    teddeillanon
    toqutlur
    ""
    li'Jo$
    /l/<-

    hanc expositionem opponi ipsum est, opinor, quod plures Merpretw induxit ad locum Apostotl de hac fuga intelligendum. Apostotus post citata verba statiat subjungit Fide cclobravit Pnscha etc. ^ Atqui Pasvha vvtvhratnm vst prima rtw, priusquam Moyses cum Israelitis ex Mgypto disce<ivrvt. Qrdo igitur, quem ibidem servarit Apostotus, ridetur exigere, ut tocus inteiligatur de fuga v.r MgyptO, qit.v ttitt p>\vcessit. Verum respondeo. Pascha quidem ceiebratum esse uno die ante e.vitum, seti non antequam Moyses coram Pharaone ewitum illum urgeret namid facere cospit hntitts diebus antecelebratum Pascka. Itaquv oum fhlvs Moysia ntawime enituerit in urgentlo Pharaone ad egressum conoedendum multaque prodigia hunv in finm patraverit, non loquitur Apostotas dumtn.rat de gestis unius diei,quo JSgypto egressi sunt filii Tsrael, sed de omnibus tt/is, ques ooram imoundo et indignanMovses te rvge fevit ut Mgyptum cum suis relinqueret. Hsec autem cum majori em parte
    87 Ihiitni vontra
    potest, atqUB ilhci
    :

    At nec fictio illa, quamvis sacrm Scriptu utneutmm nonprorsus sit contraria, admodum est veri- wtia&tverfii simitis; nec ipsa destinatio ad regnum nam si fingere voluissetprinceps, Moysenexse natum, non videtur eiectura fuisse nuiricem Hebrceam, quze educaret filium in spem regni supposiium; quod non bene coheeret cum immani odio, quo Pharao inseciabatur Hebrseos. Siautem, ut verisimiie est cognitum fuit in JEgypto Moysen natum esse ex matre Hebrzea, nullo modo F fit verisimite, regnum eidem fuisse destinatum. Quem igitur inquiet aliquis jEgyptiorum thesaurum contempsit Moyses? Non aiium, opinor, quam opes fiiige regis,quarum hcV?-esesse poterat, si adoptatione stare votuisset, et sepro
    :

    fiiio

    ipsius gerere. Hisce opibus et admirabiii dexteritate ingenii poterat inter prsecipuos JE-

    gyptiprincipes locum habere, si se eorum moribus attemperare voluisset, et geniem suam cum nsdem vexare et opprimere. Quippe gratiafiiise

    Vharaonis id efficere poterat apud regempatrem, ejusve successorem, ut dilectum sibi Moysen, summis naturx dotibus omatum, pro filio et hcvrede habere sinerent, Deo prmertim eorum corda movente,ethcVcomnia disponente ad saiuiem Israelitarum. Josephus de prsedicta fictione nihil habet, et ne quidem de destinatione Moysis ad re-

    contigerint ante ceiebrationvra Paschie, etiam ante celebrationem Paschm recto ordine suni vom-

    gnum constanier toquitur, non ignoraturus


    nem
    r<75
    ,

    fictio-

    memorata. Pr&terea ordo ibidem non tam scrupidose iu omnibus serratuscst ab Apostolo, ut hav una ratio pr.vratvrv dvbvrvt allatis in vontrarium rationibus, licet ordo hic ab Apostolo

    aut prxtermissurus, si ittam ex idoneis monumentis hausisset Phiio et non potius conjectusuastradidisset.

    rat, et t

    40 PorroJosephusadoptionematiomodo narquantum apparet, non sine fabulis admixtis.


    4

    DIE QUABTA SEPTEMBIUS.


    Joaephus edu

    15

    utionem et adoptionem

    Moysis narrans,

    mixtis. Verba ejus accipe : Puer autem non pro tate proliciebat intellectu, sed inter ludendum pra cseteris ajqualibus sapere videbatur, et quidquid ageret, nova quadam indole res magnas
    1
    .

    bat

    audire spectareque utilia. Confestim enim accesserunt aliunde pnsccptores quidam ultro ,

    locmi
    J

    vementes

    olim gerendas prse se ferebat. Post tertium vero

    annum
    didit.

    aetatis

    admirandam gratiam
    erat

    ^gypti proximis , alii magnis prtemiis invitati e Grsecia. Eo intra modicum tempus ille superavit, nativa docilitate
    mstitutionem
    tur,

    prsefecturis

    ei

    Deus adut
    :

    Nemo enim

    praecurrens

    adeo

    ut reminisci

    videre-

    tetricus,

    visa

    Moysis pulchritudiae non obstupesceret


    saepe

    et per-

    tur,

    accidebat ut dum obvios quosque in


    seriis

    gestatur
    se

    ac circumferita

    non discere, in rebus difficilioribus de suo comminiscens aliquid nam prsclara ingenia multa novant circa scientias. Et
    :

    quemadmodum

    converteret,

    ut

    relictis

    negotiis

    mallent

    praecellenti

    ejus

    forma oculos pascere. Tanta erat puerilis gratia, ut inviti homines ab hoc spectaculo discederent. Quo factum est, ut Thermuthis huno

    bonae habitudinis corpora membris omnibus agilia securos paedotribas faciunt exhibendo
    vel nihil negotii

    illis

    vel

    minimum, itidemque

    agri-

    colis generosffi plunta;

    per se proficientcs in bo-

    nas arbores

    sic

    cum alioquiu germanis liallatumque patri ostentabat, dicens de successore se cogitare, etiamsi Deus 111 nullum filium gig nere dederit. Hunc Puerum, inquit, ego educavi non minus indole quara pulchritudine divina excellentem, quem Nilusipse in sinum meum
    sibi filium adoptaverit,

    viam
    stris

    se offerens,

    anima bene uata prseceptis oba seipsa magis quam a raagi-

    beris careret

    adjuvatur, arreptisque rudimentis cujuscumscientiae,

    que
    43

    equus (juxta proverbium) fertur in


    Cfiaifooi tt

    planiciem.

    Itaque

    samque

    numeros et geometriam univermusicam rhythmicam harmonicam


    ,

    Astyrios

    tradidisse

    videri

    potest

    quem

    decrevi adoptare

    mihi filium, tibi vero in priucipatu ac imperio successorem; et cum dicto patri Infantem in manus
    imposuit.

    metricam sive contemplativam sive per instrumenta vocesque promentem se modis variis, accepit ab iEgyptiis doctoribus et insuper occultam philosophiam descriptam literis (ut vo,
    ,

    B
    varius admiscpt

    fabnlas.

    postquam aeceptum ad pectus apgratificaturus comiter diadema suum ejus capiti imposuit. Moyses vero eapiti pueriliter detractum prolabi in humum passus, pedibus etiam calcavit, id quod mox ominosum est visum, et regno nihil boni portendere. Moxque ille sacrorum scriba, qui nativitatem ejus ^8*>pto cladem allaturam prasdixerat, occidere
    ille

    41 At

    cant)

    hieroglyphicis,

    hoc

    est

    notis

    pressisset,

    filiae

    qua? ipsi venerantur


    liquas liberales

    etiam pro

    animulium, numinibus. ite-

    pinquis autem
    literas,

    artes Graeci docebant. Ex proregionibus evocati, Assyrii suas Chaldoei sideralem scientiam. llanc et
    didicit,

    ab
    in

    ^lgyptiis
    :

    raathematicao

    cura

    primis
    ve-

    deditis

    observansquc quid

    utrisque

    conveniat,

    quo discrepent, iutactus a contentionibus


    :

    Rex, Puer iste, per cujus necem nobis securitatem Deus pollicetur vaticinium jam contirmavit insultando tuo regno et diadema calcando. Hoc interempto
    :

    Puerum
    ,

    volebat,

    vociferans

    quippe qui nihil pryjter eam admittebat, longe aliter quam isti, qui accepta semel qualiacumque dogmata obstinate defen-

    ritatem quaarebat

    dum,

    sive

    probata

    sive

    improba,
    jus
    et

    tam ^Egyptiis metum, quam Hebraeis spem

    et

    riduciam adime. Thermuthis vero confestim eum eripit, rege quoque non invito, cui Deus talem

    dicorum raercenariorum, gentium.


    accitis doctoribus e

    more Baquum

    causi-

    QegliQrmoi certo
    Motjses

    44 In hisce corrige primo, quod dicitur de

    at

    animum
    Hebraei

    indiderat,

    Moysis saluti providens.

    Ita-

    Grxeia

    nam

    Moyses omni-

    nnprobandi,

    que educabatur quam accuratissime. Quamobrem

    quidem
    vero

    ^Egyptiis

    cum nemo
    aliis

    felicitatem suo generi sperabaut, suspecta erat haec educatio.' Sed extaret vel e cognatis regiis vel ex

    bus Gtwcis doctoribus longe esl antiquior. Audi QrKoU doctoS. Augustinum dc antiquitate Gnecorum docto- ribut stt antt-

    rum

    rum cum Hebnvis coltata erudite dissereniem


    18
    :

    lib.

    f/uior

    etiamsi Moyses sublatus magnopere videretur procuraturus iEgyptiorum commoda, abstiuuerunt ab ejus csede. H&c oninia non multum fidei merentur, prsesertim quod dicitur de corona capiti Moysis imposita, et ab eo calcata. Nihilo verisimilius est, sperasse Pharaonis filiam, Moysen ad regnum promovendum in locum patris sui, utjam monui. Quin imo probabilius est, non vixisse amplius patrem Thermuthidis, quando Moyses ipsi traditus est. Nam ex Chronico Eusebii rex ille Mgypti, sub quo natus est Moyses, iriennio post
    esset,

    optimatibus, qui

    de Civitate Dei cap. ^7 Tempore igitur Prophetarum nostrorum, quorura jara scripta ad notitiam fere omuium geutium pemiirr.mi, philosophi gentium nondum crant, qui hoc etiam nomine vocareutur quod CGBpit a Saraio Pytliagora, qui eo tempore, quo Juda;orum est
    ,

    captivitas, coapit excellere atque cognoMulto ergo inagis ceteri pliilo.sophi post Prophetas reperiuntur fuissc. IVam ipae Soorates Atheniensis, magister omninm, qui tuuc maxime claruerunt, teneus in ea parte, quffl mora-

    soluta

    sci.

    lis

    vel activa dicitur,

    priucii^atum,

    post

    Esdram
    etiata
    di-

    in

    Chronicis

    invenitur.
    est,

    Non
    si

    raultu

    poflt

    spem haobiit, et alius successit. bere poterat Thermuthis de Moyse ad regnum promovendo, praesertim cum ignorare non posset, principes sEgyptios regnum non facile delaturos ad eum, quem noverant ex Hebrseis parentibus esse natum ?
    igitur
    fltilo

    Quam

    Plato

    natus
    qui

    qui

    longe

    ceteroa

    Hocratis

    scipulos auteirct. Quibua


    riores,

    addamus ctiam supequi


    re-

    noiidum philosophi vocabantur, aeao deiude iihy.sicos,

    ptem

    sciiicet S.ipientcs,

    Thalcti successcrunt, in perscrutanda

    natura

    Moyti

    42

    De moribus

    et

    instructione Moysis multa

    rum studium ejus imitati, Auaxirnandrum scilialiosque cet et Anaximenem et Anaxagoram


    ,

    atttibuit

    gislros
    tios,

    ma- scripsit Philo. Mgyp-

    Et mores quidem ipsius probabiti;

    Grxcos,

    bus conjecturis egregie expressit ro ejusdem falsa veris miscuit.


    scriptoris verba, ut errores,
    test,

    de doctrina

    ve-

    Audiamus ipsa quantum fieri po-

    Pythagoras philosoplium nostros profiteretur, neC illi Prophetaa primus quanuniversos temporis antiquitate praeccdunt
    noiinullos
    ,
    :

    antequam

    doquidem
    fontibus

    Thales,
    Israel
    .in

    post

    quem
    Litteris,

    ceteri
    ,

    fuerunt
    toto

    clarius corrigamus. Ita nactus educationem regiam, nequaquam infantium more delectabatur

    regnante Uomulo

    cminuisse
    eis

    fcrtur

    quando

    qnaj

    de orbe

    assentationibus, jocis

    lusibusque,
    :

    quamvis
    sed

    indulgenter haberetur ab educutoribus

    jam

    tum

    modestiam gravitatemque prieferens, male-

    manarent, prophetite flumen erupit. Soli igitur theologi poet?e, Orpheus, J.inus, Musaus, illi et si quis alius apud Grmcos fuit, his Prophetis
    llcbra;is,

    L6
    41CTORS
    '

    DE

    S.

    MOYSE PBOPHETA.
    refutat Salianus in Anrent Hosce autem recte ad annum mundi nalibus veteris Testamenti Absit autem ut Virum san2470 ita scribens didicisse umquam aut ctissimum tales artes aut non solum exercere tradidisse credamus, quas sceleratum est. Recitat sed etiam discere velle Mystis quibusquidem Clemens Alexaudrinus ex quae nonnulla Moysis Opera, dam et Artapano dicetur suis magiam sapere videautur, de quibus
    :

    \>

    nunc rum Deum veraciter prsedicavit prima sunt, temscripta in auctoritatis canonc ad Graepore praevenerunt, ac per hoc quantum saeculi attinct, in qua lingua litterae hujus cos sapienmaxime ferbuerunt, nihll habent unde
    ,

    auctontate habeHebiwis, quorum scripta in vereperiuntur priores. Sed nec ipw mus, annis verum theologum nostrum Moysen, qui unum
    oojus

    quo religione uostra, ubi vivera sapientia est, si non superior, saltem Origenes quoque variis locis deatur antiquior.
    tiam

    suam

    jactent,

    locis,

    et sed ea tantum ipse recitat;

    si

    facta tue-

    testatur,

    Moysen non modo Grsecis docloribus,

    sed etiam litterarum inventione apud Grsecos antiquiorem esse; uti et Tertullianus, Justinus, Eusebius, Epiphanius aliique plures, ita ut antiquihsec res minime sit dubia ; at aliqui de Moysis nimium dicunt, ut alia occasione tate
    dicetur.
    As$yrtUquoqueet Chaid,is vcritimiItter

    Dei potius virtuti vult adscribi. Bio in Disetiam impostores apud nostrum Del de ratione conquisitiombus magicis, quendam Maria sorore ejus ficiendi auri librum a Mose et lanta in ea re fide digni, quaneditum finxere, Ceterum quae ta improbis nebulonibus debetur.
    ruut,

    Quidam

    magia

    naturali,

    et physiolog-iae finibus dici-

    minimeque improbata continentur, ambiuntur, potu' runt a Mose

    45

    Corrigendum secundo videtur, quod


    :
    .

    magnaexpartecognosciproing-eniieJMSsubtilitate
    et peritia magistroruna.

    non usus

    tur fa doctoribus Chaldseis et Assyriis Stephalum a rmai Moyscn eruditum fuis"

    47

    De moribus Moysis

    ita

    pergit

    Philo

    stmorepro-

    cstMoytes:

    se omni sapientia JSgyptiorum, nec videtur omis-

    ",

    surus fuisse doctores Chaldseos et Assyrios, si plura ab iis didicisset, quam discere poterat ab B /Egyptiis aut Hebrseis. Imo hi doctores Assyrii et Chaldsei videnlur Moysi potius attributi ab
    interprete Gelenio

    batimmi. Egressusdeindepueritiam, magis curam intendit, non ut quidam frena laxaus concupiscentiis quamvis non deessent iucitamenta plurima, quae E domibus sed sose ubertim offerunt in regum
    :

    brietate atque temperantia

    tamquam habenis
    ferrentur impetu
    affectus suapte

    quini-

    quam a
    6*
    y.a\

    Philone. Certe sic


    rwv
    -'/.r^ioyrjir^yj,

    le-

    busdam

    eas

    cohibeus, ut

    gitur

    Grsece

    Oi

    e*
    ttiv

    tolxz

    'Aff7ru&ia

    ypaftfxaroc,

    rwv ovpavi&v XaXoat-

    xr,v eitiffnjfw.

    Hsec verba exactius sic vertas At Petro Francisco Zino apud Surium
    .-

    cum
    illi,

    mio, atque ita singulos impoteutes et indomitos cicurabat, quantum poterat. Quod si alicubi decessisset ab officio vel offendisset nonnihil, severe a se ipso pcenas exi-

    natura

    qui

    e Ioois

    flnitimis

    venerant,

    tum Assyrias

    lit-

    gebat

    et in

    universum dabat operam ut ad


    resisteret, quasi
    ,

    pri-

    tum Chaldaicam de rebus ca?lestibus scientiain docuerunt. Per finitimos autem tntelligi possunt ipsi Hebrsei, qui non omnes videnlur ignorasse Assy riorum et Chaldseorum scientias. Stroynatum AssyClemens Alexandrinus lib. rios magisl7'0s prsctermittit at Gnecos male adoptat ex Philone, et Chaldseos similiter Mgyteras,
    i
    ;

    mos impetus animi

    coutumacem

    nimirum ne invito auriga , cursum plus satis accelerantes , couha3 sunt enim funderent perturbarentque omnia bonorum, si raet malorum origines bonorum si affectus tio teneat imperium; contrariorum

    equum observans
    ,

    ratione

    dediscant obedientiam. Merito igitur stupori erat

    ptiis adjungit. Scientias vero Moysis exponit hoc

    modo

    Cum autem
    et

    cetate

    esset grandior, arith-

    meticam cam, et

    geometriam, rythmicam et harmonimedicinam simul et musicam doctus est ab iis, qui erant insignes inter JSgyptios v\ priutcrea eam, quas traditur per symprroterea
    :

    omnibus familiaribus, tamquam novum naturae miraculum, incertis, qualis mens habitaret in ejus corpore, humana, an divina, an mixta ex
    utroque,
    ra caeteris omnia.

    bola

    seu signa, philosophiam, quam in ostcndunt hieroglyphiois... Didicit autem


    et

    litteris

    litteras

    C flSgyptiorum,

    rerum caelcstium scientiam a Chaldrois et ab JSgyptiis. Addit Clemens Eupolemus autcm in libro de Judaeae regibus, dicit Moyscn priinum fuisse sapientem, et graramatioam primum tradidisse Judeeis, et Phoenices aooepisse a Judais, GrBecos autem a Phcenici: :

    vulgare haberet, augustionec ventri quidquam dabat prseter tributum naturae necessarium nec volnptatum sub ventre nascentium nisi liberorum causa meminerat; frugalitatem colebat ut nemo m alius, in universum abhorrens a deliciis. Animo enim vivere malebat quam corpore, philosophiae
    nihil

    cum

    Nam

    prsecepta quotidie factis reprassentabat,

    verbis exprimens, facta dictis

    accommodans,

    mentem ut cum
    vita,

    sermone vitacongrueret. Insumma qualis erat


    talis et

    bus. At hsec carent idoneo fundamento nam patriarchse Moysia proavi sapientise non erant expertes, nec omnes alise nationes tempore Moysis, ut observat Augustinus loco mox indicato, ita scribens Vcrum, quod faiendnm est, non
    :

    haud aliter quam in instrumento musico. Hactenus Philo, cujus verba hic curiosius non excutio, licet nonnulla
    oratio,

    cum

    nihil discreparet,

    sint exaggerata.

    quidem
    cut in
    nulla

    in

    Grceoia, sed in

    barbaris gentibus,

    si-

    ffigypto,

    jam

    fuerat

    ante

    Moysen non:

    doctriha, quee illorum

    Bapientia diceretur

    alioquin

    non scriptum csset in libris sanctis, Moysen eruditum fuisse omui sapientia JCgyptiorum.

    <3D

    muitiptex

    Hoysisscim-

    46 Sapientiam Moysig breviter et recte depingit laudatus Clemens Alexandrinus paulo post his verbis Kst itaque noster Moses prophe:

    taous,

    fereudarum peritns, ordinandffl et iustrucndae aciei gnarus, exercitus duceudi artem tenens, politicus et philosophus. Porro

    legum

    non

    defuerunt, qui

    magiam etiam Moysi

    attribue VI.

    DIK QUARTA SEPTBMBIUS.


    modo illum regno
    se ait, ut quasi

    17

    S VI.

    Discutitur bellum

    ^Ethiopiges-

    expellerent. Unde factum esDeus ab /Egyptiis coleretur, et propter litterarum sacrarum interpretationem Mercurium appellatum quibus rebus Chene:

    wmi
    J

    cum, quod Moysen


    sisse

    feliciter

    phrim invidia commotum, causam


    Mosi quaesivisse
    :

    interficiendi

    Josephus aliique scribunt

    et

    sic

    ^gyptum

    irruentes
    sibi

    cum

    ^thiopes in imperio ipsum misisse,

    adversus

    occasio aulae deserendae fugiendi-

    exercitumque
    riret.
    sis

    a Judaeis maxime couscripsisse, ut propter imperitiam militum una cum eispe-

    que ex .Egypto.
    Bettum

    Tosephus post prsecedentia bellicam Moysis/br-

    Hactenus de causa missi ad bellum Moy. Artapanus, cui facile credimus Moysen non fuisse otiosum in Mgypto usque ad annum vitrn

    .Eihiopimm

    J titudinem

    SLtlZmt
    Josep/w,

    rationem: postquam adolevit


    edidit,

    celebraturus, talem instituit narIta que sic natus et sic educatus ;


    ,

    quadragesimum. Atnon existimamus omnia esse


    vera,

    brevi suae

    virtutis

    specimen
    talem.

    et

    quantum momenti
    allaturus,
    ,

    vel suis vel jry-

    ptiis esset

    occasionem nactus

    JSthiopes

    qui supra

    /Egyptum incolunt, age-

    bant
    ti

    et ferebant facultates ^Egyptiorum. Illi moindignatione ducunt in eos exercitum, con-

    quse ille de ipsius ibidem gestis retulit nec scimus, uter causam electi ad bellum Moysis rectius exposuerit imo ne quidem afflrmare ausim, recte expositam esse ab alterutro. Minus etiam verisimile est, quod dicitur de exercitu ex Hebrxis maxime conscripto, cum rex Mgypti non tantum posset fidere Hebrseis, quos gravissime premebat.
    :

    tumeliam cum injuria conjunctam preelio commisso partim in acie


    ,

    ulturi

    mox

    50

    De

    bello

    autem per Moysen gesto sequen:

    stratagema

    ceciderunt

    tia subdit

    Josephus

    H partim

    fugam turpiter compulsi retro ad suos Quo successu elati ^Ethiopes fugientibus instabant, et ignavum rati, si fortuna
    in

    Moyses

    vero

    Thcrmutidis M y li *>

    se receperunt.

    simul ac regis rogatu libenter hoc negotium suscipit. Quod factum gentis utriusque vatibus lav
    titiam attulit. /Egyptii post

    noa uterentur, concepta spe subjugandae Mgypti, late

    partam ejus virtute


    occasioneni
    sibi
    :

    de

    ^thiopibus
    tollendi
    ,

    victoriam

    per
    sibi
    (lle

    degustataque prcedae dulcedine, non temperantes sibi, ad.majora audenda acceudebantur. Cumque viciuas regiones pervagantibus nemo cum armis obviam iret, pergebant ulterius Memphim usque et mare
    :

    eam populabantur

    jj

    dolum
    Hebrasi
    vero

    non

    defore

    sperabant
    ,

    contra

    Moyse

    copiis

    prajposito

    adfore

    facultatem

    evadendi

    ex

    /Egyptia servitute.
    ,

    nulla civitate resistere valente. Quibus calamitatibus jEgyptii pressi, mittunt, qui remedium ab oraculis petant. Cumque responsum esset, He-

    opprimere priusquam de adventu suo cognosceret, uon per fluminis ripam, scd per iuteriora terrae expcditionem fecit

    voleus hostem

    Qua

    in re satis declaravit,

    quantum ingeuio

    pol-

    leret ac

    prudentia.

    braBum
    stulat

    in ausilium advocandum, rex a filia poMoysen, qui universis copiis cum impe-

    esset prce

    enim hoc iter dilllcile multitudiue serpcntum ( nam hic tragcnera, qua>
    noxios

    Cum

    ctus plurimos gignit, aliquot etiam

    sed prius rege jurejurando obstricto, nihil in perniciem Ju venis machiuaturum,


    illa,

    rio prassit.

    Paruit

    nusquam

    alibi reperiuntur,

    aspectu horrendos, et in his


    ut non solum

    omues et ipso quosdam volucres,


    sed et

    pro

    magno hoc auxilium imputans

    et sacerdotibus

    humi

    latentes insidientur,

    probro dans, quod non puderet nuncejusopem im-

    quem prius ut hostem occidendum esse monuerint acjusserint. Illa Thermutidis cautio et exprobratio adducitur a Josepho, quod semper
    plorare,

    congrua scribere oraculo de futura Moysis magnitudine, jam antea examinato. Causa auvelit

    sublimes ex improviso noceant ) commrntus est ad securutn itcr exercitus stratagema dignuin admiratione. Vasa enim plexilia non pauca c papyro in arcoe Ibrmara fieri curavit: quaB completa ibibus secura deferebat. Eat autera hoc animal
    infestissimum serpentum
    gitant
    sicut

    gencri. Quapropter fuet inter


    :

    C tem

    JEthiopiei sic exposita est uti et ratio electi ducis Moysis, ut nihil contineat sacris Litbelli
    }

    earum insectationem,

    fugiendum,

    contrarium. At non bene cohseret cum Chronico Eusebii, quod supponatur eo tempore in viteris

    sunt autem p a cervis, retracti devorautur mansuetffi alites ; et contra solos serpentes fcroces. De quibus nuuc desino plura, utpotc apud
    Gruecos non incognitis. Postquam igitur ventum
    est iu terram venenosis
    illis

    vis fuisse

    mr

    ille,

    sub quo natus

    est Moyses.

    credamus in hoc errasse Josephum, necesse non est, ut dicamus totum istud bellum
    Verum,
    etsi

    bestiolis scatentera, ibes

    immisit,

    quarum bona

    opera

    usus,

    itinere
    :

    esse fictitium
    nii et

    Artapa-

    nm, muita de
    po

    narrans
    :

    mrerta

    de Preeparatione Euangelica cap. 4 idem bellum breasserit Chenephrim (JEgypli vius referens regem ) ex invidia Moysi id bellum demandasse, ut in eo periret. Pro causa invidise allegat preeclara Sancti opera, /amamque ex iis natam. Verba Emebii accipe, sedfide penes Artapanum relicta, quam hic sane non magnam merelur. Chenephri regis JEgyArtapanus autem Merin ptiorum filiam, ait, puerum, quoniam ipsa non pareret, Hebraeum adoptasse, quem Jud&i Molib.

    49 Artapanus

    apud Eusebium
    ,

    impune pcracto, nec opinos .Ktbiopes invasit et spe commissoquc pra^Iio fusos ac fugatos occupanda^ J''gypti frustratos retro in suam regio,

    nem

    corapulit.

    51
    tebat,

    Nec hoc contentus, Oppida illorum


    et
    ,

    ever- ttgettain

    iUo

    ubique magna ceedes hostium jiatraut post hcec auspioiis batur quo factum est Moysis feliciter gesta tantam alacritatem exercitus praj se fcrret, ut nihil non laboris toleraturus videretur, jamque aut excidium aut captivitas ;Kthiopibus immineret. Ad ultimum comi

    0ie ~

    (0

    pulsi in Saba,

    rcgiam ejus

    g-entis,

    quam

    postea

    sem, Graeci Musteum

    appellant,

    cujus
    litteras

    doctrina

    multa Orpheus
    ta bellica

    didicit.

    Hunc
    ,
    ,

    osem

    instruinen-

    invenisse

    affirmat

    quoque

    iEgyptiorumque urquassacerdotibus tradidit bemiu sexdeoimpartes divisisse, uc singulis praefectos


    instituisse
    :

    sunt cincti. Erat pene innxpugnabilis, utpote Nilo circumautern quaque cincta, acccdcntibus ad ejus munitioncm
    et Astoborra, qui objcctu trajectum facerent. Itaque sita suo difficiliorem in insula, et muro valido inclusa, non flumini-

    Cambyses Persarura rex de Meroen appcllavit, obsidione

    sororis suee

    nomine

    et aliis fluviis Astapo

    quae

    omnia

    videlicet fecerat,

    ne populi, ut solebant, conspirantes, modo hunc,

    bus

    18
    ACCT0RE

    DES. MOYSE PROPHKTA.


    omnino non quod ab altero quopiam factum, aut
    factum.
    54
    .

    !>

    J.S.

    aggeribus, qui bus tantura areebat hostem, sed ad eorura inundationes mcenia inter et flumina tum prodeprohibendaa instructi, ad hoc quoque

    quod hosti etiam post superata flumina aditum urbem oppugnnndum negabant. Haclenus Jo~ ad ibis, sephus. Vera sunt, queede ibide refert nam uEgyptia ingentis maseu cieonia nigra, est avis
    rant,
    :

    gnitudinis,

    infestissima serpentibus

    quorum

    probnbitiuK aliquid subesse veri, mihi tamenapparet rationes. Josephus aliquid apparet probabilius ob hasce sub^t etArtapanus, antiqui scriptores, qui nonviden- veri de iU<> consen- bello tur invicem descripsisse, de bello gesto hi ex sacns Littens mendacnposneque tiunt sunt convinci, cum bellum istud sacree Scripturee

    Verumtamen

    item ex Arta-

    pano

    tn rela

    tione utriut-

    multos manducat, et occidit alios. 52 Eusebius reiationem Artapani sicprosequitur: Quodbellum, Ut ab HHiopolitnnis accepisse asserit, decennio gestum fuit et propter diuturni!

    nonsitcontrarium. Quin potius talis ubique in Scriptura exhibetur Moyses, ut ad res bellicas

    maxime

    et omni sapientia haud dubie erat scienJEgyptiorum, cujus pars

    fuerit idoneus

    nam

    (juenulta incerta
    :

    tefeza ejus civitatem in eo loco


    i,

    conditam, ubi seden:

    Ethiopam imperium sustinebant quam Hermopoum, inquit, id est, Mercurii civitatem, appellant ibim consecratam ibi primo fuis.se, quoniam
    :

    adoptivus filiae regis, eruatque animi magnitudine preestabat, ut satis colligitur ex ceede jEgyptii et defensione fiiiarum Jethro contra pastores adheec mira
    tia militaris, ut filius

    ditus erat

    noc-entes interficeret serpentes. Constat quidem ibim cultam fuisse ab Mgypiiis at nescimus,
    ;

    erat prudentia et setate florente, ita ut nihil insolens aut musitatum simus credituri, si existime-

    an per Moysen
    illa

    idolotatria coepta sit Hermopoli, de

    qua

    strucla

    nihil habet

    Josephus. Id
    esse cceptum

    certo dici potest, cidium ibidis

    non
    est,

    am ex aula aliquam beilicam u ntra^Ethioad expeditionem pas fuissemissum. Silentium ipsius Moysis nulmus Moysen
    aliquot annis ante disces
    lius hicest
    gessit,

    a Moyse. At rursum incertum

    an aves

    illee

    momenti

    nam
    :

    siluit

    illeomnia, quae

    deinde coli sint cceptee ob servitium istud, quod Moysi ab iis preestitum ait Josephus. Id quidem verisimile appareret, si omnino constaret de ibidibus a Moyse contra serpentes adhibitis, de Hermopoli per ipsum condita verum nec Josephus tantss est auctoritatis, ut primum pro nec tanti facimus Ariapacerto habeamus num ut secundo midtum fidei tribuendum eo istimemus. Siaidcm omnino in illa cxpeditione
    et
    :

    neque tamen existimare possumus, ipsum ibidem otiosum fuisse per annos viginti quinque. Magis urgere quibusdam videtur, quod Josephus seque ac Artapanus queedam relationi suse inseruerit, qiuv fabulosa prorvixit in axda

    dum

    sus apparent.

    Moysis gesta,
    rat,

    et

    Verum iderque scriptor, dum vera in Scripturis relata commemo-

    nonpaucis similiter fabidis eadem deturpat.

    id factum non fuit Hermopolis quando Moyses cum exercitu obsidebat urbem Meroen ingens enim utriusque urbis est distantia. Neque etiam tunc conditam ait

    consiructa

    videiur,

    Nidloigitur modo exadjunctis quibusdam fabulosis inferripotest, totumistud bellum esse fictitium. Porro dissensio Josephi et Artapani in
    preecipuis quibusdam adjunctis
    vet,

    .-

    me maxime mofictitia.

    utexistimem non omnia esse

    Quippe

    scd suluin iv c.rpeddioneilla decennali. Jam vero, uti nihil de Hermopoli condita habet Josephus, ita de Meroe obsessa tacet Ar;

    Artajnnuts

    diffiadter eredi potest,

    eamdem

    historiam a duo-

    bus scriptoribus, tempore et loco distantibus, confictam esse. Hic autem dici nonpotest, Josephum

    utrumque seque videatur inest, an Meroe eadem sit cum urbe regia Saba, quod alii aiunt, negant
    ;

    tapanus

    ita

    ut

    cerlum.
    alii.

    Nihilo certius

    ex Ariapano fabulam mutuatum esse, eamdemque pro sua libertate auxisse fictitiis ornamentis. Si enim Josephus ducem habuisset Artapanum, non omisisset prsectara Moysis gesta in JEgypto
    ante bellum

    fimtbdli improtitibiliter

    58
    a

    Finem

    belli prasdictis

    omnibus improba:

    JEthiopicum, nec tacuisset condirelata,

    bitiorau
    f

    rcfcrt Josephus, sic prosecutus

    Hic

    JotC])ho

    nof

    ratui

    --

    apud urbem Sabam, deinde Meroen dictam)


    Mnyses desiderc
    hoBte

    tam Hermopoiim, aliaque ab Artapano


    seu vera
    illa sint,

    cmii
    ferret,

    non

    exereitum ociosum iegre audente manns conserere, in-

    tale quiddam aooidit, Krat .^Ethiopum regi nomine Tharbis. Ikee Moyscn moenibus exercitum admoventem et egregie dimicantem
    terira
    tilia,

    conspicata,

    viftutemque Viri admirata, qui JDgyptiorum fortunana labantem in integrum


    /Kthiopas

    Quapropter, omnibus attente consideratis, bellum istud jEthiopicum a Moyse gestum esse, mihi apparet probabilius sed dubitare nequeo, quin muitee fabulee in ejusdem belli reiatione sint confictee. Scio quidem sanctissimum Prophetam longe majorem esse
    fictitia.
    ;

    seu

    et
    re-

    stiim uset, et

    modo

    victores

    in

    extre-

    nium perioulum adduxisset, vehementi ejusamore est oorrepta quo in dies orescente mittit
    :

    ad

    enm

    e servia

    fidisaimos,
    ille

    conjuffium

    suum

    of-

    ferens.

    Assensil

    iirmata,

    oonditione jurejurando post nrbem sibi trnditam ducturum se


    diota faetum sequitur. Saeniliilominus in hostem, et aetis Deo
    :

    hac

    eam uxorem
    vitum
    grntiis,
    eat

    ac

    mox

    quam ut prophana illa taude egeat ; at solum inquirere volui, quid veritati magis appareat conforme. 55 Inter fabulas Josephi pree ceteris discutiendee ac refutand<e, sunt nuptiee, quas hac occasione a Moyse contractas scribit. Fortasse figmentum iilud Josepho in mentem venit quia uxor Moysis Num. y i vocatur /Kthiopissa Certe Abulensis in cap. 4 Numerorum,

    ut

    uxor

    in

    >tt"

    belto ducta,
    tjtia-

    esset I tin

    regis,

    \Josephum

    qusest

    nuptiisque cclebratis, .Kgyptiorum exercitus victor domum est reduotus. Artapanus , omissis hisce nuptiis, qu& probabiles non suni,
    affirmat,

    sem

    thiopas adiniratione virtutis ita Moooluisse, ut etiam circumcisiouem ab eo

    scribens Dicendum quod non est dubium, quin Movses hal)uerit iii uxorem Tharbis filiam regis ithiopum quia Josephus lib. 2 Antiquit. refert latissime, quomodo Moyses dux belli .-Egyptiorum eontra
    :

    sequitur,

    it a

    Hacienus illi de hoc bello, seu vero seu fictitio, de quo eruditi non eonsentiunt nam et sancti Paires in diversas abierunt sendidioerint.
    tentias,

    /fcthiopes accepit in

    uxorem

    pum:

    filiam regi,

    sed

    -Ethio

    inhis, q uas

    certo

    et interpretes aliique neoterici. Et sane statui non potest, verene bellum


    itli

    non repngnant Josepho qui f U it vir harum rerum peritissimus

    sunt pure historica, et sacr Seriptune, credendum est


    ,

    Ebam

    Athtopas gessent Moyses, an

    contra attributum sit

    doetores nostri ut aln, qui historias referunt,


    bu.sse

    Isidorus

    hlmm

    dicunt
    in

    et quidam Moysen ha,

    regis .tthiopum

    uxorera

    quod partim

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS

    10
    ,

    iCCTOIK qua evaJ.S. minime suspicabantur. Artapanus etiam partim apud Eusebium partim in Chronico Atexandrino laudatus ait Moysi reverso insidias fuisse structas, atque eade causa ftigisse postquam Chanetothen Mgyptium sibi insidiantem interfecerat. Additur in Chronico Alexandrino, filiam Pharaonis quse Moysen adoptaverat non diu ante fuisse defunctam. Verum licet satis verisimile sit, Moysen laborasse invidia quce frequens est in aidis principum causam fugee non exacte illi exprimunt, et videntur suppone7*e aulam simul ct totam JEgyptum a Moyse desertam cum tamen ex ordine sacrse Scripturae ciarum videatur Moysen primo secessisse ex auia, et se Israelitam profespaulopost referat. sum deinde vero post occisum JEgyptium ex 56 Silentium Artapani non exigui in hacre ptanc videtw ftctitia. JEgypto fugisse. Cum autem constet, Hebrneos es i niomenti, cum et de Meroc urbe loquatur , odio fuisse Pharaoni, non alia erat necessaria et de uxore Moysis non diu post ducta, quam ita ut micausa, cur Moysen similiter odio prosequeretur vocat Raguelis Arabise regis riliam rum esset, eum ignoraturum fuisse primamii- quam quod itle Hebrseorum societalem prse aula lam Moysis uxorem , si illam ipse omnino du- etigeret. qua aulam mm Jiriut 0K 58 Philo pag. 472 occasicnem H xisset. Accedit silentium Philonis, quo intelligimus aut primam illam Moysis uxorem Judeeis aversatus est Moyses , probabiliter describit. At iam dcscruu, evectus in summum reruxn faati- ***< inqidt hic fuisse incognitam , aut fabulosa Phitonivisa esse, tradiderant. Prwterea verisecutus est majoruni suorum iustituta W/-#' gium .... quse Hebriei de illa ctsi splensimile non est, Moysen eo usque cum exercitu gentilia adoptivorum parcntum bona progressum esse in JEthiopiam ut pervenerit dida tamen adulterina judieans e dlverso natuvera ctsi ad tempus viliora ad urbem Merocn quec immenso intervallo ab ralium pareutum
    ,

    partim

    dicunt moti ex auctoritate

    Josephi

    qui

    geret, per solitudines fugam arripuit

    partim autem propter sacram Scripturam quae hic dicit, quod Moyses habuit uxorem JEtliiopisBam. Hactenus Abulensis, qui figmenta Josephi nondumsatis habebat perspecta; sed ea deinde magis detecta sunt. Jam vero nullum priesidium est Josepho aut Abulensi, ex allegato loco Numerorum quia certum est, Sephoram Madianitidem iEthiopissam ibi nominari , uti fatetur ipse Abulensis qusest. 6, et nos infra videbimus. Relatio quoque Josephi aliunde nullum habet fundamentum, cum nidlus scriptor Josepho ccqualis aut antiquior iilas nuptias referat ne Artapanus quidem, etsi debello JElhiopico agat , et veras Moysis nuptias cum Sephora
    illud prius scripsit,
    ,
    ,

    surum

    inimici

    JEgxjpto est dissita, prsesertim

    cum Artapanus

    tamcn

    et

    propria.

    Itaque utriusquo partis judex

    tantos Moysis progressus siluerit, et potius inbetlum diu continuatum esse circa sinuaverit aut in superiore limites utriusque imperii afftrmans Hermopolim interim conJEgypto
    ,
    , ,

    incorruptissimus , tum cjus ex qua natus, tum ejus in quam adoptatus fuerat , alteri benevoet retulentiam prasstabat. alteri gratitudinem ni animadvertisset iuea lisset abunde gratiam terra impiam regis saivitiam. Tum egregie de:

    ditam quse in JEgypto bat a limite JEihiopise.


    , ,

    erat, et

    multum

    dista-

    Demum Josephus, dum


    ,

    scribit

    iniquissimam Hebrseorum vexatiouem

    at-

    nuptias celebratas pacem et bellum male hilominus in hostem dum vero ait, post nuptias Moysen cum miscet ; exercitu rediisse, nec addit, utrum comitata fuerit sponsa ; ostendit se fabulam composuisse , cujus non facilem invenit exitum. Sane nec verisi

    scribit

    et

    saevitum esse ni-

    que o^ipressionem, cujus causa

    non modo aulam

    mi teest

    cum Moyse in profectam et pauto post ab eo retijEgijptuhi ctam, dum aula deserta ad Israelitas se contuconjugium verisimilius est lit. Nihilo quoque
    ,

    regis JEthiopise filiam


    ,

    aversatus est, sed etiam penitus dereiiquit, uti recte observat S. Basilius Ilom. 1 in Ilexaem., res ordine describens hisceverbis Qu3 tyrannidis et ad tribulium humilitatem refastum perosus una cum Oei pOpulO divexari maluit currcns, quam temporaria pecoati suavitate frui. Qui ju quanstitiae amorem c\ ipsa natura sortitus est
    ,
    ;

    doquidcm prius etiam


    populi principatus,

    quam

    ipsi

    committeretur

    contractum
    rerent, ct
    ,

    essc, ut

    conjuges

    mox

    invicem dese-

    uxor

    manerct aiiam hic commenti sunt aliqui, nimirum Moysen annulum uxori tradidisse, quo sui obtivisccretur, etsic iiberum rediisse in JSgijptum. Atcommenta nec modo fictiilia sunt haud dubie Rabbinorum, cumplerisque tia, sed ptane impia. Quapropter Moysis prorsus ficiitias esse eruditis nuptias illas
    Fvrja ex
    otrifl

    in ^Ethiopia, Maritus in JEgypto nec invicem deinde viderent. Fabeitam

    ob natuxale nequitiaa odium usque malos inseotatus fuisse compead mortem quos beneficiis aiffeeerat, furitur. Qui ab iis gatus, ac libenter ^lffyptiacos tumultus derelinquens, advenlensque in ^Ethiopiam , et illic om,

    nino ab

    aliis neg-otiis feriatus, totos

    quadraginta an-

    nos rerum contemplationi Lmperiivit. Hacsimul dare volui ut rerum ordo, a piurimis non obser,

    ct Mfj!)i>io

    confnsu

    (t

    Josppho, neque

    exactc relata

    existimo. Joscphus nar57 Fitfjam Moysis ex JEgypto tamquam sequeiam expeditionis JEihiopicm rat salut<* hoc modo: Illi vero (JEgypiiiJ accepta et majorepo>uerunt pro gratia Moysi
    ;

    vatus, ex Basilio confirmetur. 50 Hunc egressum ex axda etiam non obser vavit Phito, aut certenon distinxit a fuga, utri

    catua aulani
    deiorendi
    p
    t

    usque occasionem et causam alias probabitUrr ferebat indisic exprimens: Uxc ille continue
    nec prohiberc injuriam ( Eebmis ab JEgyptiis iliatam) possct, ncc opprcssis sucg-nissime,

    Uia J Mg1jpm
    (n
    //-

    tiorum
    6ioti

    cum

    odium

    raachinabanribus studiis insidias contra eum ne rebus feliciter firestis elatur: suspicatique, apud retus, re.s novas in iEsypto moliretur ,

    g-em

    eum

    caedis accusaverunt.

    Jam enim

    et ipse

    verltis tamen quantum poterat sulI^\acurrerc ut moderabat , prfectOS suiiindc admonens , laxarentque nimiam In urgcndo duritiam: rentur ferrent operarios vero , ut priEsentcm statum
    :

    suspectum hominem habere cceperat, partim inprudenter advidia motus ob bellum fortiter ac
    ministratum
    ,

    fortiter,
    rcnt.

    sicut

    viros decet

    una cum corporlbus

    nee animis defioeutquc spcrarcnt muvcr-

    partim etiam metu alicujus cladis,

    .sollicitant.ibus

    huc

    et irritantibus indesinenter scri-

    minus bis ac sacrificis; ut jam Moyses minimo procul abesset a pernicie , opprimendus dubio
    ,

    tationem in m<'lius, omnia enim mundana nubiia m serenitatem , procelti iu contrarium, tempestatem En tranquillas in quietum aerem,
    litatem

    nisi

    rem

    olfaciens
    :

    in
    et

    ipso

    temporis articulo se
    vias observari intelli-

    cum clam subduxisset Septembris Tomus II.

    quo invero humanas eo magis tanTalibua Incantationibus stabiliores bonus medicus putabat se levaturum mala quam
    ,

    res

    -sunt.

    quamvid

    ,, ,

    20
    jtvcront
    J
    :

    DE

    S.

    MOYSE FROPIIETA,
    leni-

    S.

    ad tempus quamvis gravissima qu: B tamen exaspcrabantur denuo, et ex mtervallo ta, mox erant augebanturnovifl rumnarum accessionibus quidam efferati rabie, menhn inter pratfectos a venenatis carnivorisque bestns,
    :

    nout
    cis

    Sindi vicinusestprxdictomari, Tabulis suis geographieum aliqui interpretesxn In hac porro Madiajusto longius amoverunt.
    ntfiiiS

    a quo

    hil differentcs

    humana

    specie beluse, sub

    qua mores

    ferinos ce-

    annxs certum niUde vixisse Moysen quadraginta Parsitta est, necdeeoidtatenusdubitaripotest. ideo auctorespro/am atque
    est

    labant, ferro adamanteque duriores. immanissimum , quia nibil remittens exacerbabafierent etiam preeibus, nisi celeriter jussa
    tur

    Exhisunum

    Arabite PetrXB ; S. Hieiodicunt, Moyseu fugisse in Arabiam. hujus renymus in Locis Hebrdicis de metropoh Madian urbs ab uno nlioscribit
    gionis ita
    : ,

    verberans, excrucians pulsana miseros et re vera faa erat, eum ratus mit, fas esse qui vivebat in perniciem hominum. occidcre,
    ,'

    intere-

    rum

    Abraam ex Chettura

    sic

    vocata. Est tran^

    cauta vero
    fugiemlitimor.

    60

    Hoc auditum rex


    ,

    aegre tulit

    ut

    indignum

    facinus

    non

    quod aliquis occisus esset, aut oc:

    cidisset, sive jure sive injuria

    sed quod Nepos


    ,

    Saracenorum conArabiam ad Meridiem in deserto undc vocantur Matra Orientem maris Rubri: Hcvc omma conet Madiansa regio. diamei ttem vicinitate montis Sindi , qui gruunt cum maxime Meridionali Arabise Petrscse, est in parte
    ,

    abeodissentiret,neceosdem, quos ipse haberet amans quos ille oderat, pro sociis et hostibus quos vero dilectis ab eo ; et miserans infensus inclcmenter exagitabat. llanc occasionem narex
    ,
    ,

    trans Araad Orientem Maris Rubri. Per voces Meridiem sic biam intelligit limitem Arabise ad maluetamen ut pars Arabiss censeatur nisi ab Arabia dijEgypto vicina rit deserta illa
    et
    , ,

    purpurati , et quera norant aliquando exacturum poenas praesenpatuquamprimum potuerit tis crudelitatis
    cti
    ;
    ,

    suspectum habentes Juvenem

    stinguere.
    62

    Hieronymus post data verba subdit

    aUam

    "'.-'.'

    las avi
    IJ

    impleverunt plurimis calumniis princihino inde insusurrantes, nt de amittendo patu reddiderint solicitum. Dicebant enim Te ipsum aggredietur, nihil mediocre sapit, semper
    * aures
    :

    nunc ruina^ mar e Non adduxi omnia tuim tantummodo demonstrantur.

    juxta quoque repenr\ civitatem, Madian vocatam, MoabitaArnonerr ( fluviolum ) et Areopolim (


    cujus
    ,

    ^JSJi
    fuisse neoteri-

    ciputantcirca

    rum metropotim,)
    ,

    inquit

    Mur-

    Hieronymi verba quia de recta eorum Hieronymi explicata videri


    potest in

    lectione

    &

    molitur aliquid, ante tcmpus ad


    aliia

    regnum

    aspirat,

    digladiantur scriptores. At sententia Eusebiiel

    cit

    pollicetur, alios territat, indemnatos interfiquo quisque est tui amantior, eo magis eum
    P

    postrema

    persequitur. Quid ounotaris


    efflcial
    P

    an ut quse conatur
    heac
    dilatio.

    editione Veronensi. Ex hoc autem loco Hieronymi sc?nptores neoterici non sotum aliam ur-

    Proderit insidiatori

    Moses

    bem Madian

    interea secessit in finitimam Arabiam, ubi tutius degere poterat. Quod ait Philo fuisse unum ex
    ,

    rum
    tui,

    sed etiam regionem Madianitadiversam statuunt ad Orientem maris Mor, ,

    prsefectis

    operum

    quem

    occidit
    ;

    Moyses

    non

    attamen vequiclem legitur in sacra Scriptura risimile est. Verum non seque probabile apparet, quod regem JEgypti nominet avum Moysis,

    ac de ea gente intelligunt omnia quse postea de Madianitis a Moyse partim excisis erunt narranda. Caimetus in Dictionario biblico advo-

    supponcns eumdem, sub quo natus fuerat Moyeo tempore vixisse quod non recte cohseret ses vum chronotaxi regum Mgypti. Quod spectat ad criminationes procerum apud regem, esepro conjecturis non improbabitibus haberi possunt.
    ,

    cem Madian non modo duas Madianitides amptectitur sed prseterea probare nititur Madianitas ad Orientem maris Mortui positos fuisse posteros Abrahami et Ceturse descendentes nimirum ex Madian quarto eorum fllio Madianitas vero vicinos mari Rubro verisimiliter deex quo sequiscendisse ex Chus filio Cham tur, uxorem Moysis non fuisse ex posteris Abrahami atque in eo S. Hieronymo adversatur.
    ; ,
    , ,

    .-

    % VII. Gesta Moysis in Madianitide:

    uxor
    rati.

    ibi

    ducta

    et

    duo

    filii

    gene-

    Porro ratio distinguendi duas Madianitides in Scripturis nulla mihi occurrit nisi hsec unica ex qua totam illam opinionem ortam existimo videlicet quod Madianitse aliquando memorantur prope mare Rubrum, aliquando prope mare I Mortuum quodque extensio itla major sit visa quam ut una gens totum illum tractum inco,
    ,

    luerit.
    si attente considerare velimus om- sedprobabUiuB de Madianitis referuntur in sacris cst eamdem 9c,u ' mBeex Litleris, non improbabile videbitur, eos fuisse extensos a mari Rubro nsque ad mare Mortuum mari Ruhro seu usque ad conflnia Moabitarum et Idumseo- gueai

    63

    Verum
    quse

    Stoytcs jiott

    fagam wc Mgypto habitavitin Mntlitt


    nilnlr rirv.t
    Diai
    i

    D
    4.1 i
    :

    e loco

    ad quem ex JEgypto fugit Moyses


    .-

    nia

    Exod. 2 v [Q dicitur : Moratus est in terra Madian. Stepkanus vero Act. 7 } 29 ait Pugit
    . .

    iiiihntm.

    autem Mossrs, Madian. Plurimi

    v\

    fnetus rst

    ailvena in terra

    dictas

    scriptores duas urbes , Mafuisse volunt , altcram non longe


    ,

    rum quodsolum
    :

    requiritur, ut

    omnia deMadia-

    Moal)iiidem

    nitis

    relata facile
    2 et
    i

    a mari Mortuo

    alteram prope mare Rubrum coltocantes. Eam sane opinionem passim apud ita ut jam guasi pro certo neotericos reperio kaberi videatur, non modo geminam Madian
    ,

    25

    mi ex mooe quinque enumerantur

    intelligantur, Primo Gen. Paralip. i > 32 inter filios AbrahaCetura quartus numeratur Madian. Et
    filii

    Madian
    ,

    rum
    ttt

    lfipha

    et

    Opher

    et

    Henoch

    et

    nimiAbida et
    ,

    sed

    et

    men

    res mihi

    geminam Madianitidem fuisse. Verumtanequaquam apparet certa seddi;

    Eldaa.

    Itaque

    Madian

    fuit

    frater Isaaci, ita

    certum est Madianitidem illam, ad quam fugit Moyses, fuisse prope montes Eoreb et Sinaii nam pascens gregem pervenitadmontem Horcb, utdicitur Exod. 3. Eas hac obsermtione rursum sequitur Madianitidem non longe abfuisseamari Rubro, seu a sinu Arabico, uti alias vocatur
    t
    t

    ligentiore easamine digna, Id interim

    mirari non possemus, si Madianitse tempore Moysis tam numerosi fuissent , quam Israetitse simul et Idumsei, qtii omnes posteri erant Isaaci ex duobus tantum flliis. Imo , si quinque filios Madian cum duobus Isaaci conferamus, facile bimus , ne mirandum quidem fore, sifuissent utroque prsedicto populo numerosiores. At

    nequaquam necesseestasserere, Madianitas

    solis

    Israelitis

    DIE QUARTA SEPTEMBRtS.


    Israelitis

    21
    AUCT-il

    numero superiores
    ,

    fuisse

    ut intetiige-

    tractum illum Arabix, qwe mari Rubro et mari Mortuo interjacet, ab ipsis fuisse inhabitatum, cum illius longitudo major non sit, sed potius minor, quam sit longitudo Terrte promiss cv,perquam IsraetitcV se extenderunt sub duce Josue. Prseterea Madianitee tractum illum

    re possimus

    xat habuit uxorem Quod autem Jethro deinde appelletur cognatus^,affinitatem, non evertit rationem datam nam socer latiore significatione vocan potest affinis aut cognatus per affinitatem; at nullus verenominaripotestsocer,
    :

    5.

    ni-

    si

    Arabuv inhabitare poterant etiamsi existimare velimus eos numero longe inferiores fuisse Israelitis, cum minus frequentes haberent urbes ct
    , ,

    Itaque Vulgata nostra Raguelem et Jethronem pro eodem habet. Consentiunt VulgatcV Septuaginta interpretes, quijam Exod.
    sit.

    socer revera

    verisimiliter pro majori parte sub tentoriis de-

    gerent atque huc illuc vagarentur pro commodo gregum suorum. Hv rationes sufficiunt ad
    ,

    2, ubisocerMoytisin Vulgata appellatur Rag-uel, pro Rag-uel habent Jethro. Piwterea Symmachus, Aquila, Josephus et passim antiqui omnes in eam

    sententiam videntur conspirasse

    cum

    -non in-

    ostendendum non esse statuendas duas Madianitarum gentes, etsi Madianitas inveniamus prope mare Rubrum et rursum in eorum vicinia esset Moyses quando castrametabatur in campestribus Moab nam a mari Rubro usque ad Moabitas illi extendebantur.Scriptura etiam suadet, unam tantum fuisse gentem Madianitarum nullibi enim Madianitas a Madianitis distinguit. Quin et ex ipso Calmeto addi possunt sequentia ipsius verba Ex Madianitis illi tantum
    ,

    venerim utlum antiquorum allegari pro opposita. Itaque, ticet vox Hebraica sit ambigua et alibi atiter Latine expy^essa legatur censeo an,
    ,

    tiquis interpretibus sacrse ScripturcV hic acquies-

    cendum esse, dicendumque Raguelem et nem eumdem esse Moysis socerum. Gesta
    ;

    Jethro-

    ipsa in-

    ter Jethronem et Moysen Exod. 1S sententiam hancratione verisimili persuadent neque enim videtur Jethro tanta libertate quanta ibidem usus est, Ducem numerosi populi moniturus fuisse, nisi fuisset socer, ideoque plus auctoritatis
    ,

    noti

    tenebant loca quo veniens duxit. Non alia de causa opinor, hi soli MadianitcV noti sunt Orienta,

    videntur

    Orientalibus

    qni

    habuisset,
    infcrior.

    quam

    mare Rubrum Moyses Sephoram


    ad
    libus
    ,

    haberet afjinis tetate cvqualis aut


    ,

    juxta

    Sinai

    66 Observandum secundo Raguelem aut thronem non fuisse sacerdotem idolorum, sed
    ri Dei, qualis fuit
    et hostias
    tio
    :

    Jeve-

    E
    taeordot veri
    Dei, atque ex

    fuerint sed hi solum se paulo longius extenderint. Haec observatio lucem affundere potest variis deinde
    Moyscs in Mtt dianitidem venicns, Scpho-

    quam quod

    nidli alii

    umquam

    Melchisedech nam Jethro deinde ad Moysen reversus , obtulit holocausta

    pouert* Abra/ci
    .-

    raffonM

    Deo

    id dicitur

    Exod.

    18

    >

    VI.

    Ter-

    confffl postrc-

    ram

    ducit

    rtxorem,fi!iam
    Raguelis sacerdotis
    ;

    narrandis. 64 Moyses prima sua gesta in Madianitide sic exponit a f 15 Moratus est in terra Madian , et sedit juxta puteum. Erant autem sacerdoti Madian septem filise quas venerunt ad hauriendam aquam et impletis canalibus adaquare volcbant greges patris sni. Supervenere pasto:
    , :

    ex dictis nostris de Madianitis sequitur, Jethronem ejusque filiam Sephoram fuisse ex posteris Abrahami. Consentit Origenes Hom.xiin Genesim, ita scribens Sed ne hoc quidcm la;

    motn pnrtcm
    allat.r.

    tere nos debct e\

    qua3 per historiam referuntur, qua: et quales sint gcncrationes quai ex ipsa propagantur. Si enim horum mcmiuerihis
    ,

    res,

    et

    ejecerunt
    ,

    defensis puellis

    eas surrexitque Moyses adaquavit oves earum. Qua;


    :

    et

    mus,
    pturis
    sa,

    facilius de

    diversis gentlbus, quas in


    :

    Sori-

    cum

    dicuntur, poterimus agnoscere

    vorbi cau-

    revertissent ad Raguel patrem

    suum
    ?

    eas

    Cur velocius venistis

    solito

    dixit ad Responderunt
    ,
    :

    ut

    cum

    dicitur,

    filiam

    .lethro

    sacerdotis
    1'uisse

    quod Moyses accepit uxorem Madian qui Madian


    ;

    Yir ^Egyptius liberavit nos de manu pastomm insuper ot hausit aquam nobiscura potum,

    invenitur

    filius

    Cethurro

    et

    Abrahara.

    dedit ovibus. At illc Ubi est ? inquit. Quare diraisistis Hominem ? Vocate eum ut comedat panem. Hic Scriptura brevitatis cau$a omittit Moysen venisse ad Raguelem, inviiatumque ab eo, ut secum maneret nam id sequentia abunde indicant Moyse sic p?vsequente narrationem suam Juravit ergo Moyses, quod habitaret cum eo accepitque Sephoram filiam ejus uxorem. Ex his facile colliget studiosus lector necesse esse, ut mira in Moyse fuerit gra-

    que

    Agnoscimus ergo, quod uxor Moysi e\ semine Abrahara sit, et non fuerit alieuigena. Quamquam hvec satis certa videntur, breviier tamen respondebo argumentis eorum qui hosce Madianitas ex Chus ortos fuissc votunl aut cerie rem dubiam existimant Prmcipua eorumratio esi, quod Sephora Num. 12 v i vocetur yEthionam /Ethiopes ex C/ius filio pissa, seu Clrasitis Ciiam ducunt originem. Alteram rationem adut dubitatiodit Calmetus ad vocem Madian
    ,
    ,
    .

    nem suam
    bis
    :

    confirmet

    visusstatim invitatus sit admanendum; ; et deinde viri primarii filiam acceperit uxorem. Atpauca hic observanda de socero et uxotia

    cum

    Arabes

    scriptores

    teras esse gcntcs,


    in Arabia
    ,

    his verreputant Madianitas r\qui scdem sibi constituerunt


    ;

    eamque exprimil

    aiienas

    proiudc
    ,

    aumero tribuum
    scri-

    fiic

    Hugucl vc-

    re Moysis.
    65

    veterum illarum gcntium


    intefprcles

    quip regionem illam

    risimiliter cst

    Primo dubitant
    ,
    ,

    an Raguel idem

    frequentabaut, et
    ptore.s
    illi

    quarum

    insujicr hifltoriam

    idem nui
    Jethro,

    Jethro qui cap. '6 y i etiam vocatur sit socer Moysi quia idem ille Jethro cap. 18 nominatur cognatus Moysi. Vox Hebraica Chothen ubique est eadem sed prioribus locis Laline reddita est socer posterioribus vero cog"natus ita ut vox Hebrdica videatur esse istius significationis ut designet aliquem afftnitate junctum, nequeex ea determinari possit, socerneis an solum cognatus per affmitatem. Si vesit dicenconsideremus Scripturam Vulgataih ro eumdem esse hominem, qui alibi Raest dum quia tam Raguel g-uel, alibi Jethro vocatur quam Jethro dicitur socer Moysis, qui certo non
    ,

    cum

    executi sunt in Commentariis suis Id autem maxime favet opinioet, Genealogiis. ni referenti Madian ex parente (Jhus. Ita racujus observatio vera lioeinatur vir eruditus
    fusc
    , ,

    prorsus contraria cral deducenda, ut mox videbimus 07 Eruditissimus Assemanus in Bibliotheca


    est
    :

    at sequela

    <nl

    jimritm

    80-

    Orientali tom. '6 part. % cap. 10 fuse disputat dc gcntibus, quie Arabiam primm incoluerunt
    i

    lutionom ob-

    -i

    <

    OfUtlf
    '/<

    singulaque asserta probat ex monumentis pra sertim Orientaiibus, de quibus toquitur Calmetus. Porro Assemanus dividit Arabise incotas in indigenas et advenas. Indigenas rursum divi
    -

    aliqua

    onfi*

    f/uis incolit

    Arab

    nisi

    unum

    habuit socerum , sicut

    unamdumta-

    dit in

    duaspartes,

    quarumprimam

    ait orirt

    a Jectan,

    ,,

    Oj>

    DE
    (

    S.

    MOY SE PROPHETA.
    .-

    t(

    CTOM

    Jectan

    j. s.

    Confirmari id potesi ex sacra Scriptura Gen. 10 ? 26, ubi sic habetur


    filio Ileber.

    Qui Jectan (filius lleber et frater Phaleg*.

    ut

    preemittilur ) genuit Elmodad, et Saleph, et Asarmoth, Jare et Aduram , et Uzal, et Decla

    Saba, et Ophir, et HeEbal, et Abimael vila, et Jobab. Omnes isti filii Jectan. Et facta est habitatio eorum de Messa pcrg-entibus usque ad Saphar montem Orientalem id est, inquit Assemanus, a Musa seu Muza emporio siet
    , :

    hocmodo: nitide genuit filios , uti ipse narrat vocavit Qua3 (Sephora) peperit ei filium, quem terra aliena. Advena fui in dicens Gersam
    , : ,

    Basilius num. 58 brosius laudatus num. 32 et iEthiopiam. Madianitidem vocant Duo filii Mmj. duos in Madia70 Moyses ex ducta uxore sis in Madianitide nati.

    di Alterum vero peperit quem vocavit Eliezer patris mei adjutor meus eripuit ceus Deus enim me de manu Pharaonis. Per annos quadraginta
    ,
    :

    nus Arabici usque ad Sapphar seu Tapphar urbem Homreitarum. De altera gente deinde idem hsec subjicit Altera Arabura etiam indigenaruin
    ;

    origo derivatur ex Chus filio nati Chuszei seu Chusitae, et

    Cham

    etc.

    Ab

    his

    Sabsei,

    qui

    Ara-

    ad Rubri maris sinuin etc. II.vc latius prosequens, sic demum conDenique a Chus Chusaei, qui Graecis cludit ctsi enim Chuet Latinis /Ethiopcs dicuntur

    biam ineoluere ad
    :

    Persici et

    ibidem moratus est Moyses uti constat ex Act. sic exponit 7 ?30. Quidinterim egerit , breviter Jethro cap. 3 f i : Moyses autem pascebat oves Nec hanc vitam soceri sui sacerdotis Madian. opinor S. Basipastoritiam excludere voluit etsi dicat Illic omnino ab aliis lius num. 58, totos quadraginta annos rerum neg-otiis feriatus contemplationi impertivit. Nam cura pascendi
    , , , : ,

    saeorum
    canae
    pari

    nomen
    ,

    sequiori sevo pro ^thiopiae Afri-

    gregem non magnopere impedit contemptationem sed potius ad contemplandum prsebet otium. Sub finem horum annorum obiit Pha,

    incolis

    quos Ilabassinos
    est
    ;

    dicimus
    ,

    usur-

    cceptum

    Chusajos
    trajicerent
    ,

    tameu

    sinum

    Arabicum

    inque

    antequam adversam

    partem migrarcnt, in Arabia habitasse, eertisaimis argumentis demonstrat Bochartius lib.


    .Etliiopiae
    iv cap. 2.
    pattim oitenduni Madiani-

    rao uti insinuat Moyses- cap. 2 ? 23 sic scribens : Post niultum vero temporis mortuus est propet ingemiscentes filii Israel rex ^Egypti ascenditque clamor eo- K ter opera vociferati sunt rum ad Deum ab operibus. Et audivit g-emitum
    ,
    :

    Ua

    revera cssc

    rx jmsteris
    Abralir,

    cs tixpositis hisce de Arabibus indigenis progreditur ad advenas, seu adventitios, qui ex Abrahamo et Lot ducunt Originem. Abrahami uti Ismaelitae , qui posteri sunt partim ex Agar varia- deinde nomina sortiti sunt ; partim ex inter quos reperiuntur Madianitee Cetura partim etiam ex Sara quales sunt Idumwi, ex Esau fllio Isaaci descendentes. ExLot vero orti sunt Ammonitae et Moabitm. Ab his , inquit Assemanus , nimirum ab Abraham Lot et E, ,

    quod pepigit Do, minus filios Lsrael, et cognovit eos. Hsec omnia quo Deus significant, appropinquasse tempus statuerat liberare Israelitas secundum promissionem patriarchis factam.
    eorum, ac recordatus est
    foe-deris
    ,

    cum Abraham

    Isaac

    et Jacob. Et respexit

    % VIII.

    Aliorum

    quorumdam

    de

    pradictis narratio

    datur et exa-

    $au

    orti
    ,

    notissimi Arabite populi


    ,

    Ismaelitae

    Moabitae, Aminonitie et Edomitas seu Idumffli quos Arabes advenas ct adscititios vocant , quod nimirum co postea advenerunt, ubi primi Arabes habitabant quibuscum conuuMadianitffl
    ,
    .

    minatur.
    Josephus
    get

    bia

    et

    fcedera oontraxere.
    ;

    R&c non

    solum ex

    Arabumhistoria probari possunt

    primum
    posteri eo

    sedvel sota ratione evidenter nam nec Abraitam nec Lot habitarunt in Arabia. Itaque eorum
    :

    relata ex Scripturis explicat et auquibusdam conjecturis quas satis apparent probabites. Quare ipsius verba de fuga Moysis et prioribus gestis in Madianitide- huc
    , ,

    Josephus fu-

    fjum Moysis

    et

    advenlum

    in

    Madiunitidem,

    transfero.
    geret,
    vis

    Cum

    vias, inquit

    observari intelli-

    per solitudines

    fugam

    arripuit,
    :

    qua evaet

    parttm non

    advenantur

    a gentihus longe antiquioribus dudum inhabitata erat. Quapropter ex eo quod Madianitee ab Arabibus habeantur pro advenis, evidenter sequitur, Madianitas non esse exposteris Chus, qui indigena? erant; sed ex posteris Abrahami , qui deinde adrcucrunt. 69 Jam vero ut melius intelligatur , qua de causa Sephora vocetur .Kthiopissa seu Hebraics Chusitis pauca iiamnum laudati Assemani verba subjungo quse habet ibidem num. 4 Madianitarum caput Madian in deserto Saracenorum maris Kubri uuuV vooatur regio Madianaa ubi antiqui Chusffli habitabaut Qrbs eorum Madian, quaa est Ptolemi Mo, ,

    detati

    sunt,

    postquam

    surum inimici minime suspicabantur


    alimenta
    ,

    tientia

    quamnusquam inveniret inediam pasuperabat. Cumque ad urbem Madicnam


    ,

    pervenisset, in ltubri maris litore

    sitam denomiab uno ex Abrahami et Chaeturye filiis sedeus ad quemdam puteum lassitudinem ex iaborioso itincre contractam recreabat. Erat enim tempus meridianum, et urbem jam iu pro-

    natam
    ,

    <

    spectu habebat. Hoc loco einegotiuin incidit natum ex incolarum vivendi ratione per quod et virtu,

    diana. Itaque
    3thiopissa
    ,

    dubitandum non videtur


    ,

    tem suam declaravit, et melioris fortunse occasionem invenit, cum euim ea regio laboret aquarum inopia pastores operam dabant ut primi puteos occupareut , ne forte exhausta aqua ab aliis, ipsorum pecora potu carere co, ,

    quin
    ,

    gcrentur.
    1:1

    seu Chusitis

    dicta fuerit a loeo

    quem inhabitawrant Ghus&i, quemque tunc

    Veniunt igitur ad puteum septem virg-ines

    uti ct adjulas
    liaguelts sa-

    in-

    cotebant MudiuniLv. Sic Franci a Gattia SSepe dicuntur Galli, Golhi ab Hispania Hispani

    sorores, Rag-uelis sacerdotis filue, qui in magno honore ab ejus loci habitatoribus habebatur quas
    :

    cerdotis filias.

    Angli a Britannia Britanni; omnesque passimpopuii, postquam novassedes nliquando sortiti sunt nomenantiquum geutissute, ali,

    patris grregum curam gerentes , id quod etiam per fceminas apud Troglodytas ex more fit hau,

    sta

    quando regionis, quam occupaverant Utrumgue nomen wdetur c.cpressisse Habacuc cap. 3 )
    ;

    his rerbis

    turbabuntur

    Pro iniquilate vidi tentoria .Uthiopiie, peUes terrtt Madian. Sic S. Am-

    quantum satis videbatur greg-ibus eam potaudam in lacunas ad huno usum factas dilfunduut. Cumque pastores supervenissent et repellendo puellas aquam sibi usurparent Moyses iuiquum ratus non ferre opem inju, , ,

    aqua,

    riam patientibus

    virgiuibus

    et se

    inspectante

    vim

    DIE QUARTA SEPTEMliUIS.


    A

    23

    vim virorum plus


    bat
    ,

    pollere

    quam

    jus puellarum
    ,

    casum

    patri

    denarraverunt

    ita

    ut

    caperetur
    J.s.
    tuifjue ingrati-

    abactis usurpatoribus auxilium eis ita

    pnebuit. At
    et

    illae

    ut deceaccepto beneticio post, ,

    quam ad patrem veuerunt


    riam
    ei
    ,

    inagno deslderio videndi ejus Hospitis. Objurgabat igitur earum ingratitudinem Cur di:

    et

    pastorum inju-

    raisistis

    hominem? quin

    tudini$ accu*
    tat,

    quomodo
    :

    retulerunt
    73

    ab hospite adjutse fueriut rogabantque, ne illi hoc beneficium

    adduxistisP et
    estisne

    si

    forte

    artem
    patto-

    recusabat,

    exorastis etiam?

    mihi alicu?

    '/uor/tie

    periret.
    fjratesque hac

    99 '

    HrihtaJ*
    babllitwwponit.

    collaudata puellarum erga beuefactorem ffratitudine jussit ut Moysen adducereDt nieritam gratiam recepturum. Qui ubi venit iudicavit ei quomodo ex tiliabus cognoille
    , > ,

    Tum

    jus inhumauitatis eonsciae ? aut non timetis , ne iterum incidatis iu violentos et injustos alios

    ritiam

    visset de auxilio
    ,

    quod eis tulcrat , et virtutem ejus adrairatus in non ingratos hoc beneticium coUocatum aiebat. Relaturum enim se gratiani , non modo parem sed aliquanto majorem dein, ,
    ,

    Necesse est ut auxilio destituamini tam obliviosae erga bene meritos. Recurrite unde vcuistis donec erratum potest corrigi ite propere ; vocate non tam ad hospitium quam ad recipiendam gratiam dcbetur enim. Reversad fontem, in propinquo cum inveniunt, et patria ver, ,
    :

    bis persuasum
    ,

    de adoptato iu filium unam ex tiliabus nuptum tradidit ad hsec pecorum, cx quibus olim universa barbarorum possessio constabat, curatorem
    :

    eum

    ac dominum coustituit. Hanc fortunam Moyses nactus apud Jethegkeum quod Kaguelis coguomeu erat, degebat, apud socerum pascens pecora. Quod supra de Troglodytis aeserit Josephus, verum est at cavendum, ne quis putet Madianitas ab eo confundi cum Trogtodytis
    ,

    domum deducunt. Qui primum speciem mox et meutem ejus admiratus uec enini opus liabet felix ingcnium longa expcrientia) dat ei uxorem filiarura formosissimam , hoc uuu facto virtutem ejus approbans, per aeipsam
    ,
    (

    amabilem, ut extema commendatione non egeat,

    mudo
    fuit

    detur

    inuotescere. Post
    ,

    eas nuptias

    prav

    principatum se prsaparana. Nam pastoralis ars ad regnum est praeludium hoc est ad regimen hominum gregia mansue,

    gregibus

    ad

    tissimi

    quemadraodum
    futuri
    prjefeoti

    B nam Troglodytas, qui habitabant prsecipue in Africa ad litus oppositum sinus Arabici, seu maris Rubri, solum adducit, ut ostendat non apud solos Madianitas pecorum curam etiam feminis
    demandari.
    Phitovero

    bellicosa ingenia
    :

    prseex-

    erceut 86 in venutiouibus

    in

    feris

    cnim expeprsebenpacia

    riuntur

    militiss,

    brutia

    tibus materiam exercitii

    tam

    belli

    quam

    tempore.

    auxUiumjmelUbcnori paraphrcui narrat,

    74 Philo relata breviter Moysis fuga de auxitio pueltis prsestito, sic ratiocinatur At hic
    ,
    ,

    manaueti pecoris habet quiddam simile cum regno in subditos. [deo reges coguominaulur pastorea populorum non contumeliae sed honoris gratia.
    ,

    Nam

    prsefectura

    m viam mgressus, sequebatur sanum suum animum non sinens se transversum abripi et ideo nonnumquam audentior quam pro viribus, fidebat justitise , qua fretus ultra ferebat opem infirmioribus. Dicam unum ejus facinus, quod in
    dlversa
    , ,

    hoc tempus incidit, parvum iu speciem, sed indicium magui animi. Arabes exercent pecuariam pascuutque greges promiscue viri mulieres , juvenes virginesque non plebeii solum sed et nobiles. Septem puellae unius sacerdotis filiae, gregem ad quemdam fontem adduxcrant, demissisque per funem urnis per vices certatim hauriebant fundebantque aquam in proximos alveos, donec implerentur. Supervenerunt alii pastores qui contempta debilitate virghnim, COnati sunt cas submovere una cum suis gregibus j ad paratum potum agentes sua pecora, frui,turi G alienis laboribus. Id Moses qui non ionge ab,

    7G lino quantum ego intelligo , nun juxta extolUl ttipra vulgarcm opinionem sed rei veritatem vesti- modum (n hisrc qumdom gans ( rideat qui volet ) solus potest esse rex corrignda. undequaque perfectua, qui bene callet artem pastoritiam et ourando minora animalia didicit quomodo debeat preeesse praestantioribus impossibile est enim ut magna prius quam parva
    :
    , ,
    :

    perficiautur. Factus igitur

    omnium

    Eetajtis

    6U8B pa-

    pecorum providensed ultissimus , dum nuUum laborem fugitat prompte tro et injussus alacriter eis prospicit bonaque fide auxit gregum copiam adeo ut jam invidiosus esset apud pastores caeteros nistorura optiraus
    ,

    ct utilitatis

    hil simile videntes in suis

    gregubus, qui praeclanihil

    re

    aecum agi putabant


    mirautcs
    illius

    si

    detrimenti acciindies cresc


    i

    perent,

    uumerum

    nec tantura sing*ulas ovcs pulchre piugue sed preeter egregiam oorporum habitudinem
    cunditate quoque
    laudari
    ,

    ere,
    fcs

    erat,

    eonspicatus confestim
    desistetis

    accurrit,

    clamitans
    ,

    et

    pasouis frui longe

    Non

    ab

    injuriis in solitudine

    qua ad
    capillos

    fraudem abutimiui ? non pudet ignava brachia inertesque humeros

    vos circumferre
    ?
    ,

    barbas, carnesque viriles video, viros non vidco puelke juveniliter tractant, qua3 tractanda sunt ; vos juvenes estis pucllis delicatiores. Non ab:

    priores venerunt ipsarum opera, quo quas jus aquae habent haustffl uberior esset copia? itane paratam auferetis? non facietis per caelestem oculum justitiie, qui
    itis?

    non

    ceditis his

    quas

    aaluberrimis. Iu hoc Philonis discursu nonnuUa sunt observanda. Primo fttias Raguelis non rcnam verisimile cte lamquam ingratas traducit est, ut observat Josephus, gratas fuisse, et desiderasse, ut agnosccrctur Muysi.s beneftcium at non ausas fuisse cwm ducere ad &des patei nas injussu parentis. Sccuado artem pastoritiam nimium ecctollit, dum definiteam in-mr^nUu:. ,,<
    :
    ,

    videt quidquid

    sit

    etiam iu

    locis

    desertissimis

    non

    auferetis

    misit in
    tientibus

    impune. Is me praeter opinionem auxilium nec enim deero iujuriam pa, ,

    cessariam esse ad regimen subditorum, Malim ego existimarc Muyscn ab artr. pastoritiavocatum esse ad liberationem et regimen Israelitarum, quemadmodum Apushdi a piscalurta ad
    conversionem mundi, ut sapientia ac potentia um Dei magisetucerct. Tertio ita nuptias M03 et Philo, acsistatim Sepkora referunt Josephus fuissent contractmt idemqueclarius asseritS.Gregorius Nyssenus infra edendus. Incertum tamen an tam cito coatuerint nuptia , quarum est tempus lioysefl ipse non ewpressit Quin potius non tara cito contractie videntur, cum duo Moysis annos quadrafdii parvidi essent, quando post
    ii
    1

    rnanu , quam vos excsecati cupiditate non cernitis, nec fas est vos eernere , sentietis tamen eam ex occulto fcrienfretus illa

    magua

    tem, nisi resipiscitis. Ilis verbis territi, qusa videbantur hominis aiflati divino furore veritique ne vera caneret, paruerunt admissisque virginum gregibus ad alveos, passi sunt earum pecora prius
    ;
    :

    bibere.

    75

    Illae

    domum

    laetoe

    reversae

    ins]jeratum

    ginta

    rt

    versus est in

    Mgypium*
    77

    Artapanus

    u
    77
    j.s.

    DE

    S.

    MOYSE PBOPIIETA.
    suum D pe ad verba Exod. 2 } 13 Raguelem Patrem Id est, avum, ut sic notat (Sephorm nimirum) colligitnrNum. xta9.Confer,quodGen. xxiv/48. ruisse liayuerui8SC flflJMVerum verba num. 10 f 29, Dixitque Moyses Ho- lcm fuissf
    :

    Artapanus loco jam indicato apud Eusebium Sephoram vocat Raguelis Arabiae regis fiAnnotatis num. 13 Ezechielus iiam. Ibidem antiquus poeta Sephoram Moysi sic inducit loRex autem terrae est, unus et guberquentem nator et dux solus. Praesidct autem urbi huic
    in
    .

    Raguel ah aliquibus dnitui


    princeps, et
    potuit reeera
    civitatit

    bab

    filio

    Raguel Madianitae, cogmato suo, neuti-

    avutnSephor*.

    sux
    ,

    princeps essc

    haet judicat homines sacerdos, qui est meus et ruin pater. Chaldoeus interpres etiam locum Moysacerdoti sis ubi in vulgata Latina legitur
    , ,

    Madian exposuit

    principi

    Madian.

    Hac

    occaco,

    sione notant interpretes, hen non modo sacerdotem proprie significare sed principem etiam, quia principatus ssepe con-

    vocem Hebrdicam

    ideoque cognasororius Moysis. Locus Gen. tus, seu potius Dicit i 48 nihilo magis juvat opinionem Grotii. quidem eo loco servus Abrahee ut sumerera filiam fratris domini mei filio ejus, Rebeccam intelligens, Isaaco nuptiis jungendam, quze revera non erat filia Nachor fratris Abrahami, sed filia

    quam evincunt, Raguelem esse namHobab frater fuit Sephorx,

    avum Sephone

    junctus erat
    babile est,

    cum
    ;

    sacerdotio.

    Hac de causapro-

    Raguelem principem simul et sacernon quidem principem totius genMadianitarum sed principem clvitatis, in tis qua habitabat quales Madianitarum principes Hur et Rebe quinRecem Sur erant Rvi
    dotem fuisse
    ; : ,
    ,

    Verum nec Nachor Bathuetis filii Nachor. qui avus erat, hic vocatur pater Rebeccee, nec Rebecca Nachoris vocatur filia ; at Bathuel po, ,

    tius vocatur frater

    Abrahami,

    licet esset

    solum

    fratris fiiius. Sic Gen. V6 f S ipse Abraham Lot fratris sui filio similiter dicit : Fratres enim su-

    que principos g-entis, quos IsraHitse deinde occiderunt Num. 31 1 8, quique ibidem etiam reges nominantur. At certius est sacerdotem fuisse veri Dei, quia, utjam dixi num. G6 sacrificavit Deo quod Moyses non permisisset, nisi fuisset veri Dei sacerdos. Qui volunt fuisse sacerdotem B idolorum, pro ratione allegant, quod Madianitm essent idololatric. At non probant, omnes Madianitas jam idololatras fuisse tempore Moysis, quo idololatria necdum tam late erat sparso nec tam erat universalis ut aliqui non reperirentur veri Dei cuttores, etiam in gentibus ea jieste
    : , ,

    mus. Nolim tamen negare, aliquem subinde in Scripturis patrem vocari,etsi reverapater non sit, sed unus e majoribus aut proavis at verba illa t Erantautem sacerdoti Madian septem riliffi, clarius patrem designant, quam ut de avo intelligi possint. Consule itaque dicta num. 65.
    :

    -^

    missio IX. Visio rubi ardentis Moysis in yEgyptum, et contro:

    infectis.
    genoalogla cjus
    vitio&a

    versise
    Chronico Alexandrino ad
    (

    78 Tn

    annum Moy,

    huc spectantes.

    sis 80 talis

    Sephor v texitur geneatogia. Ex AbraCarlur;i.

    Chronieo
    Alexundrino,

    hamo

    et
    ;

    nn.ritnr

    Jczanus

    ex Jesano

    Dadanus

    Dadano Ethaguel; ex Rhag-uele Jo,

    Quo

    thorus et Jacobus, cx Jothoro Sephora quam duxit Moyses. ErgO Moyses ab Abrahamo septiiniis, sexta vero Sephora rccensetur. Verum
    Juvc genealogia fictitia

    tempore acciderit celeberrima Moysis missioque ejusdem in JEgyptum ad liberandos diuturna servitute Israelitas, declarat S. Stephanus Act. 7 y 30, rem totam brevisio
    ,

    vu%o rvbi artfmtb vec


    combusti >
    liti

    '

    mihi apparet,

    et facile er-

    JJET/.

    viter sic enarrans. Et expletis aonis quadrag-inta (in

    roris convinci potest. Jecsan quidem ( hic .Ir/inns ) cst scciDii/its (ilius Abrahami ex Cetura : atque ille filium habuit Dadan, (qui hic

    Nam

    Madianitide
    )

    quando octogenarius erat

    Moyses

    Dadanue.J Verum inter filios Dadan, qui enumerantur v 32 nidlus est Raguet. Paralip, Falsum quoque cst Ragitctem cssc patrem Jothori, seu Jethro quem eumdem cum ipso essejam
    i

    in deserto montis Sinn angelus in ig'ne flammae rubi. Moyse.s autem videns, admiratus est visum et accedente illo, ut
    illi
    :

    apparuit

    consideraret
    facta est ad

    ( flammam non eum vox Domini


    ,

    prohari. thidritl acceperit auctoriltius Chronici, intelligimus ex Eusebio, qui lib. 9 de Preepttrtiliotic Hrangelictt cttp. sic htihct iVmetrius
    \
    .-

    Deus patrum tuorum Isaac, et Deus Jacob


    et

    Deus
    id est
    tui
    , ,

    comburentem ) dicens Eg-o sum Abraham Deus ego sum Deus


    ,
    :

    quem coluerunt patres


    ,

    Abraham
    ,

    Isaac

    historious

    dioit

    Mosem
    ibi

    ex

    ^Sgypto

    in

    Ala-

    dian

    profuffisse,

    ac

    Jethronis filiam,
    :

    ram

    nomine
    n

    in

    uxorem duxisse
    capta,
    ex
    :

    Sephoquam con,

    Jacob. Tremefactus autem (hac voce) Moy- p ses non audebat considerare flammam videlicet rubi, uti ante auditam vocem facere disposuerat. Quippe reverentem timorem incutiebant

    jeotura

    uojninibus

    Abraham genus

    Ihilnii

    Abraham enim ex Cetura Jessam genuisse, e1 exJessan natum fuisseAdam* a quo Raguelem [addea Etaguele) vero Jethro Rab, et Jethronis flliam Moysi nuptam fuiset
    traxisse affirmat
    st\

    tam cox preecedens, quam quse subduntur hoc modo Dixit autem illi Dominus Solve calceamentum pedum tuorum loous enim iu quo
    :
    :
    :

    stas

    ticncrationes
    si1

    verisimile

    quoque ait ita convenire ut Sephoram et Mosem, ex Abraham


    ,

    desoendentes iisdem

    temporibus fuisse

    enim septimum
    sextara iuisse,

    Sephoram autem ex Madian urbem ab uno tiliorum Abrahea uominatam fuisse. Vitio&a hmc esse ostendi. Quin et verisimilius est, Raguelem fuisse exposteris Madian, quarti filii Abrahami nam ab eo gentiest nomen. Td tamen pro certo non asseruerim cum inter Madianitas aliqui fbrsan
    .

    Mosem Abraham
    :

    propter extraordinariam Dei prassentiam et manifestationem. Moyse autem ad summam reverentiam composito, vox divina sic prosequitur Videns vidi afflictionem populi mei qui est in ^lgypto, et g-emitura eo, ; :
    ,

    terra saneta est

    el

    et descendi liberare cos. Et nunc mittam te in ^Egryptum. Hactenus S Stephanus enarrans visionem, cui hoc epiphonema subjungit Hunc Moysen, quem neg-ave,

    rum

    audivi
    et

    veni

    runt
    misit

    dioentes
    J
    :

    Quis

    te

    constituit prinoipem
    et

    judicem
    rubo
    81
    stio,

    et

    hunc Deus principem


    Anireli

    cum manu

    redemptorera
    illi

    fuerint posteri exaliis Ceturse


    t

    qui

    apparuit

    in

    filiis.

    70 Prxmissa, opinor legerat Ilugo Grotius, quando collegit ex dictis Num. 10 29 Raguelem non esse palrem, sed avum Sephorx. Qttip%

    Ex

    cerbis S. Stephani difficilis oritur qucV- qunitur qiuvetiam locum habet in multis utium Moysi atiis sarxlocis
    :

    mmpers<^7qux~Uoy" S

    %
    '"''":

    apparuit

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    1

    a PP&ruit, aliquando angelus vocatur, aliquando Dominus et Deus. 5. Augustinus quxst. 3 in Exodum duas sententias dubitanter sic proponit Dominus in angelo an Dominus angelus ille,
    : ;

    25

    tur aliqui, ut pe
    Dei.

    angelum

    intelligerent

    Filium

    iLC70RB
    J. S.

    qui dictus est Magmi consilii Angelus et intelligitur Christus? Dubitabat igitur eo tempore Au-

    83 Pluribus aliis argumentis utitur ibidem egitte cum laudatus Pater, ac deinde disputationem suam Moytc e0aliit

    concludU hoc modo :8edjam


    lstirao, pro

    captu nostro
    ,
    . . .

    gustinus
    aliquis

    ittrum

    ipse Filius Dei


    fuerit locutus,

    cum Moyse

    an angelas Idem sanctus


    ,

    stratura

    satis, quantura exgclum, qui disputatum et demon- Oeum reprxtcittabal.

    prop/tetit

    an-

    est

    ante

    Incarnationem

    Doctor lib. 2 de Trinitate cap. 13, 14 et 15 de hac quwstione etiam disputat in utramque partem, sed ibidem minus approbare videtur, quod de Filio Dei nominatim dicitur. Fortius id rejicit S. Augustinus in Opere contra Maximinum Arianum, quod sub finem vitse scripsit lib. 2 cap. 26 de visione hac ita disputans Deinde qusero quis apparuerit Moysi in ig-ne quando rubus inflammabatur, et non urebatur ? Quam, :
    , ,

    quod antiquis patribus nostris cum Deus apparere dice,

    batur

    voces iliae ac species corporales , per angelos factse sunt; sive ipsis loquentibus vel agentibus aliquid ex persona Dei, sicut
    etiani

    l'ro-

    phetas solere

    ostendimus; sivc assumentibus ex creatura, quod ipsl non essent, ut Dous figurate demonstraretur hominibus, quod g-enus significationum nec Prophetas omisisse , multis
    exeraplis docctScriptura. Objectionem prsecipuam paido ante solvit hunc inmodum Scd aitaliquis: Cur ergo scriptum est, Dixit Domim s \n Moysbn etnon potius, Dixit anoklus au Moysbh Quia cura verba judicis praeco pronuntiat, non scribitur in
    :
    :

    quam

    et illic
    ,

    declarat

    ang-elum apparuisse, Scriptura ipsa dicens Apparuit autem illi ang-elus


    :

    Domini in flamma ignis de rubo. In ang-elo autem Deum fuisse, qui dubitet? Deinde probat, non Filium magis intelligi posse quam Patrem, quiper se Moysi fuisset locutus quia uterque
    ,

    Gestis, Iluc fk.kco dlmt, sed, li.i.i jtoex, 5ic etiam, loquente Propheta sancto, etsi dicamus, Prohikta
    uixit,
    telllgd

    uihil

    aliud

    quam
    si

    Dominum

    dixis.se

    in-

    seque est

    Jacob. Atque ideo paulo ante dixerat Maximino : Frustra itaque asseris Filium Dei visum fuisse ab liominibus, Patrem autem non fuisse visura cum
    et
    ;

    Deus Abraham

    et

    Isaac

    voluinus. Et,

    dicamus, Dohinus

    mixit,

    per

    Pater videri potuerit, et Filius, et Spiritus sanctus per suam vero substantiam nullus horum visus est. Et deinde sic concludit Quapropter verum esse agnosce, Divinitatem non per suara substantiam, in qua
    et
    j :

    subjectam

    sibi

    creaturam

    invisibilis et
    sibi

    immutabilis est; sed per creaturam subjectam mortalium oculis apparuisse, cum
    Tract.
    3

    voluit etc.
    at S. Awjusti-

    82
    bis

    in

    Joannem
    ,

    breviter et clare

    Prophetam non subtraliimus, aed quis pcr eum dixerit admonemus, Porro quod Filius Dei Malach. 3 > vocetur A.ngelus tes tmenti, infirmum est, ad probandum t quod ipseapparuerit Moysi nam agit Malachias de adventu Filii Dei in humana came, non de Filio Dei secundum solam divinam naturam considerato. Addit hoc loco Calmetus tertiam objectionem, ex Deut. 33 f 1G, ubi Moyses precatur tribubus Joseph bencdictionem illius, qui apparuit in rubo atqui, ait Calmetus, non aliam quam Dei bencdictionem ipsi poteral precari, Verum
    , I
    :

    nuSj qui de eo

    olim dubiluvcrat, fuse


    bat,

    pro-

    mentem suam exprimit sanctus Doctor his verLoquebatur ergo fratres mei, cum Moyse
    : ,

    facile respondetur,

    angelus portans typum Domini. Demum lib. 5 de Trinitate Augustinus late ostendit,nonFilium Dei per se sed angelum Dei persona?n reprcvsentantem, egisse cum Moyse aliisque patriarchis aut prophetis, ita ut contrariam opinionem omnino videatur repudiasse, eamque initio solum dubitanter proposuisse propter auctoritatem anliquiorum Patrum, quiillam fuerant amplexi. Varia argumenta ex Scripturis hunc in finem desumit cap. xi. Pauca e clarioribus huc
    ,

    Deum in rubo apparuisse per angelum, non veroperse, sicut Legem <{<>/// per angelos, non per se. Itaque sententia S Augustini, quse deinde prsevaluit, mihi longe prmferenda videtur oppositse, Plura videri possunt apud theologos, qui de hacre disputantprolixius.
    8i Nunc p/wmissu hac mouitione Moysen ipsum Exod. 3 loquentem audiamus Moyscs autem pascebat oves Jcthro soceri sui sacerdotis Madian eumque minasset gregem ad interiora deserti venit ad moutem Dei Horeb. Vpparuitque ei Dorainus in flammo ignis demedio
    , ,
    :
    >:
    :

    Ucus ptr Onirtiiui Moysi


    iii

    rubo tippapromittit

    mi

    liberaltonom

    UraUilax um,
    *

    verbis citatis clarissime dicitur apparuisse angelus, ut jam observavit Augustitransfero.

    Primo
    :

    i.

    iluxissc

    nus supra
    vocatur
    Act.
    7 et

    atque idem tamen Dominus


    :

    mox

    Deus. Secundo V 53. Judcvis dicit

    Stephanus quoque
    Qui
    accepistis Le-

    gem

    in dispositione ang*elorura. IIoc


    :

    testimonium
    Sed quid ulatque

    allaturus Augustintis sic loquitur


    tra ditferimus

    ora

    gravissimo alio oppilare, ubi non angelus singulariter, nec viri pluraliter, sed omniper quos sermo uon quilino angeli dicuntur bet factus, sed Lexipsa data manifestissime osten,

    eorum documento

    evidentissimo

    ditur

    quam

    certe nullus tidelium dubitat

    Deum

    subjug'andum populum Israel, sed tamen per angelos datam. Eodem modo Gal.
    dedisso Moysi ad
    3 19

    Lex dicitur ordinata per augelos quem locum quoque adduxit Augustinus. Ileb. 2^1. Si enim qui per aug-elos diclus est sermo, factus
    :

    est firmusete. Allato

    hoc testimonio, sanctus Do,

    ctor ait, se voluisse dare testimonium, ubi non quia sed per angelos diceretur per angelum
    ,

    quod rulms arderet, et non P combureretur. Dixit erg-o Moyses Vadam et videbo visionem hanc magnam, quare non comburatur rubus. Cernens autem Dominus, quod pergeret ad videndum, vocavit eum de medio Un\ >. Qui respondit rubi, et ait Jloyses Adsum. At illc Ne appropies, inquit, huc solve calccamentum de pedibus tuis locus enim, iu quo stas, terra sancta est. Et ait Ego Deus Abraham sura Deus patris tui Dcus Isaac, et Deus Jacob. Abscondit Moyses faciem suam non enim audebat aspicere contra Deum. Vidi ajnictionem populi mei Cui ait, Dominus in yttgypto et clamorem ejus audivi ]tropter duritiam eorum, qui prcsunt operibus ct sciens dolorcm ejus, descendi, ut liberem cum de manibus ^Egyptiorum, et educam de terra iJJa in in terram terram bonam ct spatiosam qu83 fluit lacte et melJe ; ad loca Chananssi , et ilerubi
    :

    ct

    videhat

    <

    tiia-i

    et

    Ammorrlia'i

    et

    Pherezffii

    el

    Bevasi,

    Filius Dei aliquando in Scriptura vocaturnnirelus, nimirum Malach. 8 f l nominatur Anquodque eo argumento utereng-elus testamenti
    ;

    ct Jebusffii. Claraor

    me

    ptiis

    venilad vidique afflictionexn eorum , qua ab Mgj~ opprimuntur. Ilactenus gratissima erat Moysi
    er^o filiorum
    EsraSi

    oratio

    AfCTOnt
    J

    s.

    oratioangeliDeum reprxsentantis liberationem popuh sut dubitare possumus, quin preabus flavehementer desideraverit, multisque
    :

    DE S. MOYSE PROPHETA. nequeemm derunt vobis

    in

    .'Egypto
    ,

    et dixi,

    ut

    educam
    ,

    vos de afflictione iBgypti et Hethaai, et Armorrhaai,


    et

    in terram Channni
    et Pherezasi, et

    He-

    Jebus^i,
    audient

    qitaverit.
    cujtts

    curam

    diu recutando
    Atoyteti pec-

    cojsc aiiqui

    votunt

    quod
    :

    incertum

    7rJn u6 intettexit, se tanti multasque obdesignari, diu cunctatus est, cem prsefecturam illam jecit difficuttates, ac tandem nimirum 'deprecari coepit, sed frustra. Noverat Israehtas ex Moyses, quantze esset difficullatis verMgypto educere, tum quia midto tempore Mgyptiaca, regis etprocerum sensatus in aula tum quia tentiam hac de re penitus perspexerat,
    S5

    opens du-

    melle.

    Et

    et ad terram fluentem lacte tuam, ingredierisque vocem

    tu, et seniores lsrael,


    :

    ad ad regrein .Egypti, et d.ces


    .

    Israeiiias ipsos suspectos habebat,

    memor

    illius

    et judicem responsi, Quis te oonstituit principem Prwterea sciebat se notum JEgyptiis, supor nos? et regis a quibus ad mortem fuerat queesitus ; fortassedidicerat. Ad hasiiliits mortem necdum poterant i&dium ce timendi rationes accedere amor viim privatse ae publicorum, et

    vocavitnos eum Dominus Deus Hebraeorum utimmotrium dierum in solitudinem, mus viam trium dterum lemus Domino Deo nostro. IUud iter Horeb seu Sinai significat distantiam montis itinen lili ab Mgypto. Plures quidem dies sedid factumest, deinde impenderunt Hebraei, quiavensimiquia non incesserunt rectavia, et quotidie solitum unius diei liter non perfecerunt
    :

    ibi-

    iter.

    Sed ego scio 87 Deinde angelus ita pergit eatis quod non dimittet vos rex JGg-ypti ut
    : ,

    pr.rdiccnsqur
    ,

    di/ficultates
    ,

    futuras prodiijiis

    uisi

    munerum

    manum uum meam et


    per
    ,

    validam. Extendam enim ma-

    supcran-

    percutiam /Egyptum
    ,

    in cunctis

    das, reluetan-

    differentiam longo usu fere solitarue, humilitas, expertus erat;et prsesertim profunda

    quorum

    mirabilibus
    eorura
    :

    meis

    quae

    facturus

    sum

    iu

    post hsec dimittet vos. Daboque


    :

    medio gratiam

    teminvemt,

    qua cogitabat se omnia tamen vincere debebat electio et destinaabundantes tribuit tio Dei, qui vires idoneas et
    illis,

    iantse provincue imparem. Hsec

    diquos ad munus subiime aliquod vocare deprecan degnatur; nec ultra timere aut onus Dei bebat Moyses, ubi de electione ac voluntate causa aliqui existifactus erat certior. Hac de mant, Moysen nimia pusillanimitate diuiius,

    et cum egrediepopulo huic coram ^Egyptiis a mini, non exhibitis vacui sed postulabit mulier argentea et auvicina sua et ab hospita sua vasa ac firea, ac vestes, ponetisque eas super filios spoliabitis jEgy ptuw. Hiscesignilias vestras,et
    :

    ficat

    Dominus, se non modo


    ,

    veite

    prxsenti ca~

    deprecatum esse munus injunctum, et teviter saltem sua resistentia peccasse, dicitur, lratus Domiquia infra cap. 3 opinio non est omnium nus eic. Verum illa nec prorsus ceria nam vox iratus significare potest, angelum ioqui coepisse graviore tono quasi irascentis, ne pergeret deprecari Moyses, qui revera niox acquievit, postquam Dei voluntatem penitus perspexerat. CerteS. Augustinus tib. 22 conira Fausium cap. 69 huc respiciens Moysen vocat, humilem in reousando tam maguum ministe-

    quam par

    erat,

    iamitaii eripere Israelitas, sedpreeteritam etiam iisque qualemcumque utcumque compensare mercedem dare pro injusta servitute, laboribus-

    M*

    que gravissimis, quibus longo tempore oppressi auditis fuerant ab jEgyptiis. Porro Moyses timidior factus est, quam erat initio. omnibus, Non Respondens Moyses ait Quippe cap. 4 neque audient vocem meam sed oredent mihi Non apparuit tibi Dominus. Dixit ergo dicent quod tenes in manu tua ? Quid est ad eum
    ,
    : : ,

    rium, subditum
    etc.

    in

    snscipirndu, ridelcm
    et alii

    srrvando

    Projice Virga. Dixitque Dominus Respondit eam in terram. Projecit, et versaest in colubrum, Extende ita ut fugeret Moyses. Dixitque Dominus manum tuam, et apprehende caudam ejus. Exten:
    : :

    Quapropter cum

    Patres humiiitaiem
    :

    Moysis hic taudaverint, nequaquam cerlum esse existimo, eum vet levissime hicpeccasse contra ivrtissimnmesse, tjiwii obserrat S. Hiiarius tract,

    versaque est in virgam. Ut credant, quod apparnerit tibi Dominus Deus patrum suorum, Deus Abraham, Deus Isaac, et Deus .lacob.
    dit,

    et tenuit,

    inquit,

    Dixitque Dominus rnrsum


    in

    Mitte

    manum tuam
    ,

    Psalm, L38,Moysen eo ti-mpore familiarem Dei cognitionem adeptum esse. Nunc ipsius verba

    sinum tuum.
    in

    Quam cum

    misisset in

    protulit leprosam instar nivis. Retrahe

    ait,

    sinum ma,
    .,,

    audiamus. C rursum
    Dfltu jubet

    num tuam

    sinum tuum. Retraxit,


    tibi
    ;

    et protulit Si

    B6 Sed veni, inquit angelus

    Deum
    ,

    repnvsenul

    iterum, et erat similis cami reliquae.


    diderint,
    inquit,
    ,

    non

    cre-

    Mtnjtm

    irc in
    >u

    tans

    et

    mhtain
    ,

    io

    ad

    Pharaoneni
    ,

    educas

    neque audierint sermonem

    Mgyptwn,
    Iiiiii,

    hlirrrl pOpil

    populum meum fllio tsraSI de iEgypto. DiQuis smn ego , ut xitque Moyses ad Deum vadam ad Pharaonem, et educam filios Jsrael de /Egypto ? Qui dixit ei Ego ero teoum et hoc hahebis signum quod miserim te. Cum eduxeris populum de ^Egypto, immolabis Deo su: :
    :

    signi

    verbo signi sequentis. nec duobus quidem his signis crediderint, neque audierint vocem tuam sume aquam rluminis et effunde eam super aridam et quidquid hauseris de fluvio vertetur in sanguiprioris

    credent

    Quod

    si

    nem
    8S Postquam hisce signis excusatio preecedens et se Moysi erepta erat, ad aliam deprecando se con- tm, vertit. Sic enim prosequitur Ait Moyses Obsecro , Domine, non sum eloquens ab heri et nudiustertius et ox quo locutus es ad Servum
    .-

    per

    Moyses ad Deum Eoce filios Israel et dicam eis Deus patrum vestrorum misit me ad vos. Si lixerinl mihi Quod est nomen ejus? Quid dioam eis P Dixit Deus ad M03 ec Ego sum, qui si m. Ait Sio dices filiis [srael:Qui BSTmisit me ad vos. Dixitque Lterum Deus ad Moysen Haao dices lilii Israol Dominus DeuS patrum vestrorum, Deus A.braham , Deua Isaac, et Deus Jacob misit me ad vos hoc uomen miiii esl iu roternum, et hoo memoriale meum in generationem et generationem. Vade, et oongre-

    montem istum. ego vadam ad


    :

    Ait

    excu&an-

    tuum

    impeditioris et tardioris lingiue sum.


    :

    Sen-

    gs

    seniores

    [srael,

    4 <

    dices ad
    ,l t

    eos

    Domiuus
    , , :

    sus obvius horum verborumest Jamanteaeloqiwns aut facundus non fui at nunc; prse timore fortasse, iingua mihi magis impedita est et magis tarda ad etoquendum. At textus Hebraicus, qualis hodie est, exhibet hunc sensum. Nec antea eloquens fui, ac nenunc quidem, ex quo cojpisti toqui Servo tuo, eloquens sum. Du:

    Deu patrum vestrorum A.braham 1^'u* [saao


    ,

    apparuit

    mihi Deus Deus Jacob dieens

    bitari

    quoque hic

    potest,

    quentiee orireiurex linguse

    utrum defectus ilte eloimpedimento aliquo

    Visitans visitavi vos,

    ot vidi

    omnia

    qme

    acci-

    quale est balbuties, uti midtilocum intelligunt

    an

    A anveroexdefectueruditionis, quem
    sum amplexus

    DIE QUA^RTA SEPTEMBBIS


    kic confesaddit de vulgato rumore,

    27

    sus fuerit Moyses. S. Ambrosius secundum sen-

    est lib. 2 de Abraham cap. 10 , Ucet agnoscat Moysen eruditum fuissc omni sapientia Mgxjptiorum, quod illam nihili faceret

    ipseMoyses. Hinc ait Ambrosius : Denique quasiinerudito respondetur quod erudiretur a Domino Eg*o aperiam os tuum , et instruam te quod , debeas loqui .. 8am verba qux sequuntur, Doceboque te, quid loquans, favent huic senteni

    tm. Swe autem Ungux,


    causatus
    sit

    stve eruditionis defectum Moyses, angelus excusationi satisfecithocmodoi:Dmt Dominus ad eum Quis fecit os homims? aut quis fabricatus est mutum et surdum, videntem et caecum? Nonne eg-o? Perge igitur, et ego ero in ore tuo doceboque te, quid
    : :

    cum Moyses solum vocaverit mon m Too ea, qux deinde ibidem sunt facta. Hisceobser
    vatis verba Josephi subjungo, ceteros lansusTn fra correcturus. Aliquanto vero post Jit

    respexerit ad Moysis verba, qui montem Horeb vocat montera Dei at male collegit ex illis verbis, jam tunc montem Horeb aut Sinai (qui sunt duo ejusdem montis cacumina) Deo sacrum f*m
    :

    monte Sinai nabitare, fabulosum quoque apparet. Insupermate Moysen audaciae arguit quod eo venisset. tieri qutdem potest, ut Josephus
    in
    ,

    Numen

    4CCTOII

    s.

    stura grreges in montera, qui dicitur Sina in ea regione celsissimum et


    ,

    omn IUII)
    valde
    eo

    pascuis
    ,

    commodum

    abundabat enim

    herba

    quod

    loquaris.
    petentemquevt
    magisidoneus,

    uvtetiam Messias mittere-

    lur, sed tati

    inquit Domine , mitte Sensus obvius est , Mitte idoneum magis quem mittere decrevisti. At multi Patres et interpretes locum intelligunt de
    ille
    :
    , ,

    S9 At

    Obsecro
    es.

    quera

    missurus

    dem
    tem.

    obedien-

    Messia, qui Missus vel Mittendus vocatur Gen.


    49 j^49, Donec veniat, qui Mittendtjs est, id est, donec veniat Messias. Sane hsec expositio non est incongrua nam poterat tanti momenti liberatio Israelilarwn Moysi apparere, tantdeque simid difficidtatis, ut existimaret opus esse Messia, quem Deus mittere statuerat, non indignum. Poterat adventum Messias Moyses flagitare, quod nosset Israelitarum duritiam, illamque sua opera non satis corrigendam existimaret, quodque speraret populum a Messia non solum servitute JEgyptiaca educendum, sed et:

    vulgato rumore, Numen illic habitare, pastoribus hactenus inaccessus ob religionera loci fuerat. In eo monte mirabile vidit prodig-ium: ignia enim rubi fruticem depascere visus, neo frondes, nec flores, nec ramos quidquam lasit, oum tamen inde maxirna et flagrantissima namma emimisset. Hle tam inopinato spectaculo non metliocriter

    1*

    attonltus,

    mag-is etiam obstupuit

    postquam

    vocem ex
    verba

    ig-ne

    emissam

    et nominatira sibi vocato


    :

    facientem audivit quibus et andaciam ejus taxavit, qui non slt veritus locum hactenus ob relig-ionem hominibus inaccessnm calcarr,
    ot

    consuluit insuper, ut quam lon-issirae a flamrais abscederet et contentus quidem sit hac visione,
    :

    non indig-nus ea propter suam ac majorum suorum


    virtutem habitus, caeterum ulterius nihil cnriose
    inquirat.

    iam improbitate, moribus perversis, ac peccatorum vinculis solvendum. Verum Dominus


    plures excusationes amputavit, graviori tono voluntatem suam declarans : Iratus Dominus in Moysen, ait. Aaron frater tuus Levites, scio quod eloquens sit ecce ipse egreditur in occursum tuum, vidensque te laetabitur corde. Loquere ad eum, et pone verba mea in ore ejus et ego ero in ore tno, et in ore illius, et ostendam vobis, quid agere debeatis. Ipse loquetur pro te ad populum, et erit os tuum tu autem eris ei in his,
    et
    : : *

    91 Preedixit etiam quantum honorem ac misstoncm g-lormm consecuturus esset apud homines, divi- m mi$t no favore assistente jussitque coufiilcnter in
    ,

    Moysen non exaudivit,

    ^gfyptum proficisci, futurum iilic ducera ac ductorem Hebrieorum muititudinis ct libcraturum cog-natum populum ab iniqua ejus g-cntis domi,

    natione.
    illam,

    Etenim habitaturi sunt, inquit,


    g-encris
    vestri

    tcrram
    princeps

    quam Abrahamus
    omnia bona
    ,

    tenuit, et

    ejus percepturi,
    IIlos

    tua pru-

    dentia ad hauc felicitatem


    fac

    memineris

    ut eductls

    perducente. Sed Hebraeis e Elgypto

    in hoc loco sacriticium

    liccm

    succcssum

    oflferas.

    i.

    qua

    vel

    per

    quam

    Virgam quoque hanc qua * facturus es signa. Tandem nihil aasus opponere , quod divinam C voluntatem omnino perspexisset , abiit Moyscs (cum grege suo ,) et reversus est ad Jethro socerum suum, dixitque ei Vadam et revertar ad fratres meos in iEgyptum, ut videam, si adhuc vivant. Cui ait Jethro Vade in pace. Ita humilis Moyses visionem divinam celat socerum suum, honestam simuletveram abeundi afferens causam, cui ille acquievit.
    quse

    ad

    Deum

    pertinent.
    in

    tale ex igaie

    prodiit.
    infit

    gratiarum actionis obfeEt oraculum quidem Moyses vero tam visis (juem
    :

    sume

    in

    manu

    tua,

    auditis territus,

    mine,

    quem

    et eg^o

    luerunt,

    tem

    attamen

    non sura non

    Potentiae quidem tuffi, Do- m veneror et innjuros raei cotam insanus ut parere dubiIntelligfo,

    quomodo

    Vir

    jiri-

    vatus et nullis viribus prfledltus, vcl meis persuadcre potero, ut relicta terni, quam nunc

    me ducem sequantur vel etiamsi perquomodo Pharaothes sit coyendus, ut quorum opcra et labore exire permittat illos constat .E^ryptiorum felicitas. Deus autem jussit illum seourum esse de toto hoc nogotio, se illi
    habitant,
    suasero,
    : ,

    numquam

    % X. Visio et missio Moysis a Josepho, Philone, et Artapano relata,

    non adfuturum pollicitus, ct sive vervim persuadcndi larg-ituruni, sivc operibus, virinm satis addfturum. Mo\ jussit, ut virg-a in terram projecta fidem promisso
    bis opus fuerit,

    rum

    accipcret.
    et

    Quo

    facto

    draco

    humi
    :

    rcpc-

    Joiepfms non i/ttu


    sine erroribvs erroribxu

    narratvino-

    missionem j J narraturus mox offendit in tempore desinam relato adventu Moysis in Mag nan do dianitidem,nuptiisquecum Sephora ibidem statim, ut opinatur, contractis, tempus visionis assignat per voces aliquanto post, cum tamen in~ tercesserit anni quadraginta. Quod paulo post Septembris Tomus II.
    1

    -josephus T
    ;

    lib.

    % cap. 12 visionem ac

    bat, in spirasse convolvens caput eriffehal ac mox quasi repugnaturus, si qui insequetur denuo in virgfara est mutatus. Post hoo maunm in sinum mittere jussus, cura paruisset, albam et

    colorecalci similem cximit, que

    colorem

    rediit.

    Jesus deinde

    mox aquam
    in

    haustam humi effundere,


    g-uincum vcrsam. 92 Ad haec stupentem,

    vidit

    pristinum propinquo colorem sanin


    c

    ut

    confidat

    hortatur,
    afforc,

    aliaque xbnlem

    cum

    sciat

    raaximum

    sibi

    adjutorem

    ut- facta:

    10

    que

    28
    J.S.

    DE
    his prodigiis

    S.

    MOYSE PROPHETA.

    que apud omnes faciat, a Deo se missum,


    facere
    iret

    utendo fidem Wii

    ejusque jussu sine cunctatione, et festmus

    omma

    &r

    D tot horrendorum penvidento faciebat s P em , faoilem exitum B a culorum fore l.tum et u dixi) diligentms. Rubus jectura excutiatur

    ^n

    nocte iter gyptum properaret, neque die neque neve diu tempus terendo, loniutennittendo,

    giorem
    deret.

    Hcbrseos

    servitutem et afflictionem rednihil

    eonsenticosus, ut vel solo frutex debilis est et raci naabsumitur igmi tactu vulneret. Nec qualis antea fuit conservatur etiam tura , imo ut nitesceret amittens

    Moyses autem

    proniissionibus,

    quarum

    amplius duWtans_da certitudinem tot argu


    precatus,

    P"^
    plurimos.

    adeo nihil

    mentis auditis et visis satis colligebat, cum exerta ut eamdem, potentiam in ^gypto, supplex illud etiam opus fuerit, cxperiretur colloquio suo rogabat, ut quem conspectu ac quoque suum volens dignatua fuerat, ei nomen divinam illi ahquanac libens indicaret, ut rem
    :

    omuia desiffnilban t pressis caquandam, tantum non inclamantem h3ec vestra mlamitate: Nolite succumbere punget vulnerabitque firmitas est potentia, qua3
    :
    ,

    exhortationem

    me

    Qui delere cupiunt vos , et cum maxitot mala illsi evadetis, vabunt, emtebitvevidebimini, tunc maxime
    vastari

    mviti

    ser-

    sacrificium mdo facturus, nominatim eum ad Tum Deus aperit ei suum noposset. vocare auditum men, numquam antea hominum nec jus nec fas aut cognitum, quod mihi eloqui tantum, sed esse arbitror. Moysi vero non tunc esset, talium prodigiorum quotiescumque opus
    facultas aderat
    culi ex
    toris

    stra gloria.
    similes,

    Vos quoque crudeles


    confidatis

    et

    igm

    voraci
    :

    ne nimium

    vestris

    vinbus

    deletas, et cogitate invietissimas opes aliquando flamma, suapte natura urens, ut resipiscite. Ecce

    liguum

    uritur,

    lignum vero cremabile

    urit

    evi-

    favore,
    et

    atque ita nihil dubitans de oraigne redditi veritate, deque Dei adjumagnam spem concepit fore, ut
    :

    denter ignis in modum. Deus Mo95 Hos ostento mirifico postquam prsemonuit; adsem de rebus futuris manifeste
    dit
    et

    imssione
    Moysis,

    in ^gyptii insigni Bactenus Josephus B aliqua cladc cujus primos lapsusjam supra nolavi, cseteros

    tandem

    sui liberarentur,

    afficerentur.

    curam oraculum, ut sine cunctatione ad revertatur, pollicens se non solum suse gentis novas oo- E libertatis autorem, sed etiam ducem
    loniae

    aliquol iptiun

    hic obscrvaturus. 93 Primo igitur discedit a Scriptura,


    ait

    dum
    scri-

    crrorct Uflf(jnantur
    :

    suasum

    esse

    Moysi, ut
    :

    quam

    longissime a

    tlammis abscederet

    nam Moysea tantum

    Ne appropies huc Adbit, sibi dictum esse ; dita quoque Scripturse sunt, et parum congrue Et contentus quidem conficta, qum sequuntur nusit hac visione, reliquaque usque ad finem Josephus, dum duobus meri. Secundo labitur primis signis cum nonnulla amputatione relatis, tertium quoque,seu aquam in sanguinem versam, apud rubum contigisse scribit nam angelus solum prsecepit, ut tertium illud in JEgypto patra: :

    paulo post dedncend; et promptum fainquit, vorem offerens ad omnia. Jam dudum injuriis me miseret oppressorum intolerandis quos nemo vel miseratur vel sublevat, et video tum singulus tum universos unanimiter supplices implorare sperareque meum auxilium. Sura autem exorabilis et propitius veniam petentibus ex
    ,

    animo.
    tus.

    regem accede
    :

    nihil

    Qui tum regnabat, cum


    in

    prae

    omnino solicimetu fugeres,


    cui

    defunctus est
    nulla

    regnum

    successit alius,

    tecum simultas

    intercedit.

    Eum
    ,

    una

    cum
    juberi

    tuae

    gentis

    senioribus

    accedens die oraculo

    siprimis non crederetur ; at istud apud rubum non est patratum. Terlio ordinem quarumdam rerum invertit hic scriptor, prsesertim dum scribit Moysen petiisse nomen Dei postquam jam certus erat de Dei promissionibus nam nomen Dei citius petitum. Fatsam quoque petiti nominis rationem allegal, scribens ittud petilum, ut nominatim eumad sacrificium invocare posset. Quarto demum varia prsetermittit, uii facile videbit lector, modo verba Scripturse cum verbis Josephi conret
    t

    universam gentem , ut extra fines regni progressi trium dierum itinere, sacra patrio ritu mihi faciant. llle non ignarus tribules suos

    meo

    cseterosque
    dituros
    sit
    :

    omnes haudquaquam
    si,

    his dictis

    cre-

    Quid
    ejus,

    inquit,

    percontabuntur,

    quod

    nomen
    ,

    qui misit me,


    ?

    ro

    nonne

    impostor videbor
    ens,
    et

    nec dicere potePriCui Deus


    :

    mum
    men
    Quod

    dic eis,

    Ego sumqui sum:


    non
    ens, et proprie,

    ut discant

    differentiam inter

    nullum no,

    de
    si

    me
    ,

    dici

    cui soli esse competit.

    ut sunt debiliores ingenio


    ;

    requirent

    ferre votuerit. hanc !) ! Phiio quoque non sine tapsibus aliquot Philonli >rhu </ visione, historiam e.vposuit sed eas corrigemus post verut ba tpsius data. Accidit quondam , inquit dum sectatur loca herbida, rigua Uetaque pascuis,
    ; ,

    indica eis, non tantum esse me appellationem Deum sed etiam trium virorum a virtute de,

    nominatorum
    et

    Deum Abraham
    :

    et

    Deum

    Isaac
    alius
    est

    Deum
    ,

    Jacob
    alius

    quorum

    alius

    doctrina,

    natura
    regula.

    meditatione quaesitse virtutis

    quodam nemore videret visionem horribilem. Rubus crat, frutex spinosus et invalidus, is nemine ignem admovente, subito incensus est correptusque totus a radice usque cacumen fiamma in morem fontis scatente, manebat inin
    :

    teger et

    illajsus,

    quasi non esset incendii materia,

    96 Quod si etiam tunc nolint credere , tribus prodigiis docti flectentur, quse antea nemo unquam vel vidit vel audivit. Erant autem ha^c virgam, quam habebat, in terram projicere jusea mox animata reptabat, versa in drasus est conem serpentum principem. Ille territus mon: :

    pivdigib tunc

    facti8>

    E medio promicabat forma qutednm pulcherrima nulli visibili similis, divinum simulacrum, luce fulgens clarissima, ut suspicari posset Dei esse imaginem. Vocemus eam angelum, quandoquidem futura pramuuciavit tanto clarius, quauto magnificentior erat visiguiticabat enim ardens rubus oppressos insio
    sed ipse ab igne aleretur.
    :

    stro

    pra3

    Deo

    confirmatus, jubetur
    :

    hendere

    fugam parans revocatur et caudam ejus prequo facto, draco adhuc repens ad tatimore
    ,

    ctum

    juria,

    non exurebatur
    turos,

    urens vero ignis oppressores. Quod autem materia, portendebat non periqui
    affligebautur,

    inimicorum violentia
    irritum
    ,

    extensusque in longum, mox denuo in baculum versus est, mirante utramque mutationem Homine , et vix discernente utra esset horribilior in tantum erat ambiguus animo. Sequutum est confestim aliud prodigium. Alteram manum jussus est in sinum mittere, et paulo post eximere eo facto manus nive canconstitit,
    ,
    : : ,

    sed

    couatum

    eorum

    fore

    illos

    vero

    didior

    evasuros incolumes.

    Porro

    nuucius divin pro-

    repente apparuit , rursumque condita in sinum ac prolata pristinam speciem coloremque

    nativum

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS. A


    nativura recepit. Haec solus a solo discebat, tanquam a magistro discipulus, habens secum in-

    29
    et

    99 Artapanus de morte regis JEgyptii,


    sione ac missione Moysis

    vi/ '

    *ICT0II

    strumenta prodig-iorum manum et baculum quibus quasi viatico instructus est. Tertium nec circuraferre secum nec prasdiscere potuit, quod zEg*ypto servabatur non minus horrendum stu pendumque. Id tale fuit. Sume inquit, aquam eritque sanguis et effunde in terram fluminis cruentissimus, cum colore mutatis et caeteris viribus. Visum est autera hoc quoque credibile venon solum propter certam Autoris fidem rum etiam propter prseterita manus virgaeque mi,
    ,

    J. s. pauca narravit, ab * r a am"<k P expressa lib. 9 cap. 4 Interea elephantiaB morbo, quoniam multis modis Judseos ^lJdt^T' premebat, jEgyptiorum regem expirasse (isse- indequevera

    Eusebio

    sic

    rit.)
    jussit

    Ad
    ,

    alia

    enim opera
    ,
    ,

    diversam etiam
    ut

    qu ipsos construere quam .Egyptii vestem


    ,
    ,

    ^*'* "*"*

    indui voluit

    facilius

    cogmti

    ab

    tamquam
    quotidie

    impii punirentur,

    Mosem autem

    die repente

    racula.
    atqtie

    nulla incendio apta materies erat, subito erupisse, ac vocem editam fuisse, liberandos sibi esseJudaeos,

    liberationem populi petere, et corara eo ignem e terra, ubi

    omnibus a Deo quodam

    excusa

    97 Nihilominus deprecabatur hanc functionem,

    tione Matjsis,

    $ecutaquc cjus
    obedientia,

    causatus exilitatem vocis, et ling^uae tarditatem, negansque sibi adesse facuudiam , preesertim postquam Deum loquentem audierat ratus enim
    :

    antiquam patriam ducendos. Hactenus Eusebius sententiam recitans Artapani, qui aliqua de omnibus audivit, sed falsa versis miscuit.
    et in

    mutam
    te

    eloquentiam cum Veritacollatam, et verecundo ing^enio praeditus, subesse

    humanam

    trahebat se graviori
    bat,
    ;

    quam

    pro viribus, ut puta-

    oneri rogabatque ut alius elig*eretur ad exequenda mandata mag-is idoneus. Deus pudore An nescis, quis os homidelectatus, respondit
    :

    B ni

    dederit,

    et

    linguam

    indiderit

    quis

    g*uttur

    tempore Pharaonem, certum incertum, an elephantiasi finem vivendi fecerit incertum cvque est an Hebneos vestem mutare jusserit Pharao. Quin magis apparet verisimile eos semper vestitos fuisse more suo, eoque diverso ab sEgyptiis. Clarius tamen est, errare Artapanum, dum afflrmat, nam Moyses E ignem subito e terra erupisse
    obiisse eo
    est
    ;

    Primo

    at

    creteraque

    instrumenta fecerit ? Ego sum, noli timere, meo nutu articulate disfacundia mutata in melius, et usseres omnia que proficiente, nec aliter absque impedimento fluente et cogitationes promente, quam fontes manant lympidissirai. Quod si opus fuerit interprete fratrem habebis sermonis ministrum ac
    vocis
    rationalis
    , ,

    incensum vidit rubum non ignem e terra erumpentem. Plura ejusdem scriptoris figmen
    ;

    ta ordine suo refidabimus.

    XI. Iter Moysis


    quaeque in
    tigerunt
    :

    in

    TEgyptum,
    eidem con-

    vicarium,
    nuncius,

    qui

    tu

    ad vero

    populum tua dicta illum Dei mandata

    perferat
    docebis.

    illo itinere

    noniiullu cor

    rectiouc indi

    gcre ostenditur.

    His auditis, quia periculosum erat amplius conprofectus etc. De toto hoc Philonis tradicere discursu paucas observationes subnecto. 93 Primo, quod ait num. 94- de forma quadam pulcherrima e medio igne promicante, nec ex sacris Litteris haurire potuit Philo, nec verised plane fictitium videtur. Quas simile est
    ,

    missio

    Moysis coram

    Israelitis probata.

    Quamquam
    Moyses
    , .

    varias

    excusationes

    attulerat

    Moytetab

    vero subditur explicatio rubi ardentis sine combustione aliis quoque placuit et satis videtur congrua. Aliqui eamdem sic immutant, ut per
    ,

    ne mitteretur in JEgyptum ad ungelointeiunihil gjtnorum 'erandos diuturna servitide Israelitas Iftnraonti, et ! ... ,. i penculo vitx sune, licet Mmm ngm tamen dixisse legitur de nonnihil quoque de eovideatur fuisse sollicitus, pantnaeiitr cum existimaret, sibi adeundum esseregemil- rcniturum:
    ,
    i

    -i

    ignem

    intelligant

    Deum,

    qui per JEgxjptios in-

    cenderit quidem et purgaverit populum suum, sednon consumpserit. Secundo num. 95 conjundigit ea, quse diversis temporibus Moysi sunt

    C cta

    nam

    de morte Pharaonis serius certior

    Deinde factus est Moyses, quam hic insinuatur. nomine Dei, lucem acciqute subjicit auctor de pient ex S. Hieronymo qui in Epistolam ad Ephesios cap. 3 sic disserit ad propositum noEgo sum Loquitur in Exodo Dominus stritm Qui est Haec dices filiis lsrael qui sum. Et
    , :
    :

    lum, a quo fuerat ad mortem quiesitus. Certe, postquam reversus erat in urbem Mmlinn, dirina bonitas hunc quoque scrupidum eidem eximere voluitper angelum. Quippe Moyses Exod. p 4 } 19 sic prosequitur narrationem suam ; DiVadc, xit ergo Domifius ad Moyscn in Madinn mortui eunt enim yEgyptum et revertere in
    :
    :

    omncs, qui quaerebant animara tuam. Tulit ergo et impoMoyses uxorem suam, et fllioB suos cos super asinura, reversusque est In /Kgypsuit
    ,

    /i

    misit

    me ad

    vos

    Numquid

    solus

    Deus

    erat,

    tum, portans virg-am Dei in manu sua. que ei Dominus revertenti in 45gyptum
    ut
    ostenta,

    Dixiti

    Vide,

    et cetera

    non erant? Utique angeli, coelum, terlovel maria, et ipse Moyses, cui Dominus ra, conquebatur, et Israel, et yEgyptii, ad quos, et
    tra quos, erant.

    Priuceps, et Adversarius mittebatur,

    Et quomodo nomen comrnune substantiae, sibi proprium vendicat Deus V llla, ut diximus, de causa; quia cetern, ut sint, Dei sumpsere beneficio. Deus vero, qui semper est, nec habet
    aliunde principium, et ipse sui origo est, suque causa substantise, non potest intelligi aliun-

    de habere quod subsistit. Brevioribus verbis Quia solus Deus theologi id sic explicabunt est Ens a se, et alia omnia sunt entia ab alio.

    faomnia ego Indurabo cor ejus, Pharaone cias ooram hic observanet non dimittet populum. Pauca da de induratione Pharaonis frequenter recurprsebuit tam rente, quee occasionem disputandi quam Iwereticis. Notim improbare mutCatholicis Catholicis dicta sunt ad lota, qua: a doctoribus cum elucidandum, sed pauca mihi su/ficient ex protixior. S. Augustino, ne simjusto Doctor tib. i ad Simplicianum lnj Sanctus quxst.lsvmilessacrx Scriptune locutiones fuse

    quae posui
    :

    in

    manu

    tua,

    ,/l(

    occasione

    oitendtt

    examinat, versansque
    *

    illa

    verba Apostoli Rom, 9

    ^'J'
    ,

    Tertio demum Philo aliqua ex mandatis et uti et reditum promisstonibus Dei omisit ad Raguetem. At cetera satis recte exMoysis
    ,

    posteriorem

    ncqiic curn-ntis, sed 16 Ig-itur non volentis, alque illa 1 18, Brgo eujus miserentis est Dei; vult indurat, observat vnlt raiscretur, et quem sententiam ita sententue supenon

    urartali~

    <p*m,a*)srtfo

    *****
    iam con
    g ruam.

    posita.

    posse congruere,

    ut obduratio Dei

    sit

    nolle misereri

    '

    ; ,

    30
    UCTWOI
    J.

    DE
    ut

    S.

    MOYSE PROPUETA.
    futums, remissor in lege dux CBBteriB perfecto retur. Moses enim quasi Si res prfflira debebat. leg-e implcnda exemplo Moysen absolvere faita contigerit, omni culpa nec tamen existimare debemus, cile possumus ab anterrorem ilium ei sine causa objectum poQuippe exemplum Legislatoris nocere gelo. causam diqui ignordturi erant tuisset illis circumcisionis filii ipsius. Forsan etiam
    servanda fuisse
    videI)

    sereri;

    s.

    (DeoJ irrogetur aliquid, sed tantuin, quo sit mequo sit homo deterior; clare videlur S. Aulior, non erog-etur. Itaque

    uon nb

    illo

    inisereri yustinus edicere, obdurare Dei et non quid sit miseren hic tdem esse. Jam vero Item veDei, paulo ante declarat his verbis
    , :

    rum

    est

    Non

    volentis
    :

    neque

    currentis

    sed

    miserentis est Dei

    quia, etiamsi multos vo-

    eorum tamen miseretur, quos ita vocat, cet, ut sequantur. Et quomodo eis vocari aptum Cujus autem miseretur, sic eum vocat mox quomodo scit ei congruere, ut vocantem non
    , :

    latse

    respuat.

    Ex

    ba

    illa.

    Ego indurabo

    hisce manifeste sequi videtur, vercor ejus significarei Si-

    indurari cor Pharaonis, nec dabo ei gratiam congruam, seu talem gratiam, qua duriet, prseceptis meis tiam cordis sui emolliat obaliat. Cum hac expositione facile conciliari possunt, quse fusius habet S. Augustinus in

    nam

    non invitam posset domum remitteimpedimento essent in JEgypto. Certe re, ne Augustinus quwst. 12 in Exodum Sephoram a Moyse remissam credit , sic concilians duo in speciem contraria, nimirum quod Exod. 4> asino imposita sit, ut duceretur in Mgyptum, atque Exod. 18 reversa sit ad Moysen. Verba

    Dominus hoc terrore Sephoram ad circumcidendum fitium adigere voluit, ut Moyses ipsam

    cum

    filiis

    ipsius accipe
    ,

    Sed intellig-endum est

    post

    il-

    Quzestionibus in
    tibus aliquot.

    Exodum
    igitur

    queest.

    18 et sequen-

    B
    ProftcittccnB in

    Mgyptum
    uita
    txtj',

    dc

    periclilalilinniin

    nuf airoumci
    tionofilU
    :

    qui narDicesque ad rationem suam eum (ad Pharaonem nimirum :) Hasc dicit Dominuw FIIIub meus primog-enitus (id est instar Dimitte primogeniti dilecius) Israel. Dixi tibi et uoluisti diserviat mihi ut filium mcum
    102

    Pergamus

    cum Moyse
    :

    sic

    prosequitur

    lam quse ab angelo futura erat, interfectionem Moysi vel infantis, reversam fuisse (Sephoram) cum parvuiis. Nam quidam putaverunt propter hoc angelum terruisse, ne ad impedimentum ministerii, quod divinitus impositum Moyses g'erebat,

    femineus sexus comitaretur.


    ;

    Voluit verisi-

    ego interficiam filium tuum primogenitum. Hactenus de mandaiis Dei ad Moyeen in Mgyptum proficiscentem. At mirabile
    mittere

    eum

    ecce

    miiiter Moyses secum uxorem et fiiios ducere, ne illam repudiare videretur ideoque circumcisionem fiiii ad preces uxoris differri posse

    et

    obscurum
    in

    est,

    quod sequitur

    Cumque

    esset
    et

    in itinere,

    divcrsorio occurrit

    ei

    Dominus,

    volebat occidere eum. Tulit illico Sephora acutissimam petfatn, et circumcidit pneputium filii
    suij

    tetigitque
    tu
    :

    pedes eius, et
    es.

    ait

    Sponsus san-

    guinum
    dixerat

    inihi

    Et dimisit eum, postquam

    SponBUB sanguinum, ob circumoisionem, QutCri primo hicpolest, utrum Moysen, anfilium ipsius Eliezerum occidere voluerit angelus ocnam diversse hac de re sunt sentencurrens Veruui pkrasis videtur exigere ut peritiue.
    :

    de Moyse inteltigamus cum Ooourrit ei Dominus, et volebat occidioatur dere eum, de filio vero ipsius nihil prsecedat. Uubitatur seruitdo, cur angelus Moysi mortem intentarii. At hoc etiam dubium Scriptura utownaue eccimit q\uia Sephora filium noncircumcidisset hujus pericuii causa, nisi inteitexis-

    cidum

    occisionis
    ;

    nogw
    tofrti
    ,i

    <'"

    ncctmu-

    i-m peccati
    llvhrl (l/i/u,
    "ii

    ot

    ircumci

    ex verbis angeli, Moysen periclitari ob filium necdum circumcisum. L08 h\v htic causa pericuii tertia oritur dubitatio, nimirum an peccaverit Moyses non citius circumcidendo fdium suum nam mors intentata suspicionem peccati injicit et revera
    set, sive

    ex signo,

    sive

    forsan existimavit. Verum Dominus injecto tertimorore totum illud negotium disturbavit remque timore pepidit. Hoec ex conjecturis, uti in re obscura. 104< Quarto in tarias admodum sententias abierunt scriptores, qui interpretati sunt sequentia verba, Tetigitque pedes ejus nam aiii inieliigunt pedes angeli, quos Sephora tetigisset suppiicabunda pro vita Mariii aiii interpretantur pedes pueri, ac demum aliipedes Moysis. Horum mihi preepiacet sententia, quod tota phrasis sic melius connectatur. Sane mihi vix dubitandum videtur, quin Sephora ejusdem pedes tetigerit, cui dixit Sponsus sanguinum tu mihi es. Atqui hsec verba non dixit angelo ; nee pedes igitur angeii tetigit. Quapropter existimo Sephoram se supplicem abjecisse ad pedes Moysi, eique dixisse, Sponsus sang-uinuin tu mihi es, ut iilis verbis insinuaret, se maiie manere do~ mi, a qua necdum ionge aberat quam cum tanto periculo eum comitari in JEgyptum. Sic etiam sequentia verba recte inteliiguntur de Se,
    :

    textns obscit-

    rus antea
    allatns

    p/tora
    sus

    et

    dimisit
    ,

    sang-uinum

    ob

    nimirum

    dimisit,

    eum, postquamdixerat Sponcircumcisionem Sephora id est solum proficisci sivit


    :

    niffi cfffiu

    /inrn

    mulii interpretes ita de hoc facto laquuntur, ut agnoscere vidcantur nonnullam Moysis negli-

    gentiam
    ftlii,

    in

    prxtermissa eatenus circumcisione


    cideo tamcn,
    id ccrto dici posse aut

    Non

    Moysen, ut ipsa cum filiis rediret ad patrem postquam dixerat , Sponsus sang-uinum quod Moysi dictum jam vidimus, quodque dixit ob circumcisionem, seu quia coacta fuerat in cir,

    cttmcisione

    sanguinem

    fitii

    circumcisionem filii a Moyse dilatam fuisse sine causa quam fustam legiUmamque oredidit. Comelius a Lai>i<lc in hunc locum o%m aliis censet, dtlatam a Mnvsi' esse Circumcisionem, quod minor hic iilius, EUezer soilioet, reoens jam eseel Batus,
    est
    ,

    debere, quia vcrisimiie

    non

    voces iltas et dimisit


    cidere.

    eum

    sui effundere. Alii intelligunt deangelo

    Moysen dunittente, seu non amplius volente ocVerum illi mire torquere et luxare debant phrasim Vulgatx et personas mutare
    ,

    oui proinde vel

    Moses, vel potius meter, gravia


    metueret
    ,

    dnnma
    Distulit

    agentes et toquentes sine justa causa, cum Vutgata omnem actionem et tocutionem clare videatur ad Sephoram referre.
    105 ltaque verba rursum accipe ut commodam omnium paraphrasim subnectamus Cum,

    ilincris

    si

    enm

    oiroumcideret.

    tum.

    ergo rem Moses, doneo veniret in -KyypHao enim eadem de causa Hebr&i pere-

    probitbili jia

    raphrasi explicatnr,

    que esset

    in
    et

    itinere,

    in

    diversorio

    gri&oates

    in deserto per quadraginta annos non nrat ttroumcisi, ut patet Josue cap. v. Verum angeras mortoiu minitans Mosi, huno nimium
    i:i

    occurrit

    ei

    Dominus
    co
    dit

    volebat

    occidere

    eum..
    ,

    Tulit

    illi-

    Sephora

    aeutissimam

    petram

    efcircumci-

    pra>iiutiuni
    :

    ni

    iiu

    excufiBit,

    idque ne Moses legislator

    et ait

    rilii suT, tetig-jtqiie pedes ejus Sponsus sanguinum tu inihi es. Et di-

    misit

    DIE QUARTA SEPTEMBRIb


    misit eum, postquam dixerat Sponsus sang-uinum

    ob circumcisionem. Nunc et paraphrasim, quee mihi apparet probabilior, subnecto Cum Moyses se itineri commisisset cum uxore Sephora et
    :

    Veneruntque simul (in jEgyptum ram Gessen in qua habitabant


    ,

    seu in ter-

    ACCTUIK
    J.

    Israelita*) et

    s.

    duobus
    tans.

    fitiis, divertissetque ad quoddam hospitium, occurrit ei angelus mortem eidem mini-

    Sephora,

    cum

    intelligeret illud Moysi peri-

    congreg-averunt cunctos seniores filiorum Isn I. Locutusque est Aaron omnia verba quse dixe, rat Dominus ad Moysen et fecit ( Moyses nempe) signa coram populo et credidit popu:

    lus.

    Audieruntque
    ,

    cidum imminere ob filium nondum circumcisum, illico arripuit petram acutissimam, quw forte obcia erat, aut jam ante przeparata ad circumcisionem, eaque filium suum circumcidit Placato sic angelo, et forsan disparente, Sephora supplex advoluta est Moysis pedibus, dicens, eum servatum non esse, nisi sanguine filii sui, insinuansque se redire malle quam tanto cum periculo comitari. Cumque Moyses ipse mallet, at uxor cum filiis domi maneret, hcbens annuit ejus precibus. Quare Sephora Moysen iter suum prosequi sivit, domum reditura cumparvulis. Rupertus inExodum lib. i cap. 20 hanc expositionem amplexus est, illaque haud dubie recte congruit cum textu VulgaUv. Favet quoque datse expositioni, quod
    .

    quod

    vitasset

    Dominus

    fiil-

    lios Israel
    :

    et

    quod respexisset

    afflictionera

    lorum et proni adoraverunt. Facile crediderunt Moysi IsraeliLv, quando edidit signa a Deo mandata, quod nihil sibi metuerent mali at si ac gravius eaoccasionepremi cceperunt ab Mgy> ptiis, Moysi et Aaroni statim obmurmurarunt, ut videbimus.
    :

    XII. Josephi
    tiones

    et

    Philonis
    :

    rela-

    de

    pr&missis

    utrura

    Movses imposterum ab uxore abstinuerit.

    constet

    Sephoram cum

    filiis

    remissam fuisse a

    ~M.oy$e,quodqueiUaremissionesciaturaliotempore

    tamen interpretes complures non sine ratione aliam sententiam fuisse amplexos;
    facta. Fateor

    atque hac decausa eorum argumentis brevitcrest


    et

    Iter Moysis in JEgyptum gQstaque ejus prima cum Aarone et senioribus Tsraelitarum
    .

    Josephi narra-

    tiodeuintn
    in ASgypto,

    respondetur

    ud rationes
    explicationi

    respondendum. 10G Primo opponunt verba Septuaginta interpy*etum, qui, inquiunt, pro Et dimisit eum, habent, Et recessit

    satis concinne narral

    Josephus at omittit ea t quse occasione angeli mortem Moysi minitantis


    :

    opposilas

    ab eo ang-elus, vel, et abiit ang'elusab eo. Verum in pluribus editionibus non legitur adjectavox ang-elus, ita ut dubitaripossit, an vox illa ad textum pertineat, prtesertim cum in Hebraico textu nec tempore S. Hieronymi reperta sit, nec nunc reperiatur. Objiciunt secundo hodiernum textum Hebraicum, qui est Et ipse dimisiteum, idest, ang-elus Moyseu, non pergens ei mortem intentare. Hoc argumentum plane
    :

    facta jamvidimus; et prtcter Scripturam ait, seniores Israetitarum eidem obviam progressos.

    Verbaipsius accipe Curaque (Moyses) cog-novisPharaothem .Egyptiorura reg-eiu sub quo ipse fug*erat esse defunctuni a Rng-utde com:

    set

    meatum
    ceai

    rog-at

    ut salva ejus pace ac g-ratia

    li-

    /Egyptum ob pubUoam oognatorum ac tribuliura suorum utilitatem proficiaol quo


    sibi in
    -.

    impetrato, et assumpta, quam ibi duxerat, llaguelis filia , liberisque comraunibus (Jcrso et
    ,

    evinceret,

    non posse hic

    intelligi

    Sephoram,

    si

    textus Hebraicus hodiernus plane esset incorruptus nam verbum Hebraicum secundum proprietaiem illius linguse denotat genus masculinum, quod Sephorw non congruit. At quis nos securos plane reddat de sinceritate textus Hebraici? Certe S.Hicronymus linguse Hebrdkw peritissimus, si in suis codicibus eamdem phrasim c Hebrdicam invenisset, non videtur phrasim Latinam expressurus fuisse eo modo, quo nunc eam* dem habemus expressam. Dicitur de Sephora,
    :

    jEg^yptum arripuit. Quorum nomiuum prius pkrkorinum aigniflcat poate< quod divina opc insiili is rius DBI auxilium jEg-yptiorum evaeisset. Cumquc jain uon long-e a liraitibus abessent, Aarun frater veriit obviam, cui mox indicavit quulquid Deo sic jubente in monte viderat, et omuia mandata, quro uiEleazaro
    ,

    iter

    in

    vinitus
    -obvios

    illic

    acceperat.

    Mox

    ultcrius pro^ressus

    iiivcnit

    prfflatantieaimoa

    quosque Hebraao- y
    :

    Tulit...

    et circumcidit... tetig-itque.. et ait, et

    mox

    nidlo alterius personte indicio addito, et dimisit. Quis illud dimisit non intelligat de eadem per-

    prasenserant et mos Moysis dubitarent, prodigia divinse voluntati attcstantia suut eis ob quibus prairr oiuiirm opiniooculos exhibita

    rum,

    qui

    adventum

    cjus

    ne quid araplius de
    :

    fide

    nem
    non
    tes,

    visis attoniti

    sperare

    jam

    sona, de qua prtecedentia omnia dicta sunt, prrnsertim cum rursum sine indicio mutatse personse

    videntiani Dei sccurit;iti iiionun

    Bt

    ooeperuut pruincolumitati

    dcfuturam. Atque
    <

    ita

    obsequentiores nactus

    Scphoru domutti
    '

    subdatur, postquam dixerat, hocque similiter de Sephora sit intelligendum? Phrasis erit plane hiulca, si verbum dimisit de alio intelligamus quarn de Sephora. 107 Porro, quidquid sit de propria loci istius

    Ilubraos,

    in

    puicstate ipsius sc futuros pollioen

    accensos nimiruin hiicrtaiis amore, ad

    novum
    utietPhiio.
    <'

    rcg'cm se oonfert.

    emista:

    Aaron ocearrit Moysi, qui

    cum

    eo uoiun-

    latem Dei
    />/[(.'./'
    '

    ponit.

    quam iyxcertam esse fateor, cum et plures aliee explicationes dentur; omnino tamen existimo cum S. Augustino, Sephoram cum fiiiis suis ea occasione domum fuisse remissam a Moyse qui iter suum prosecutus est fratremque Aaronem invenit, Deijussu occurrentem. Quipintelligentia,
    ,

    Phito quoque non omnia narrani, qu& Moysi in itinere acciderunt; at pauca sotum de prtediclis brerdcr sic expressit : Profcctus una
    109

    utaquc

    "mittit aliqua.

    cum uioreac cum


    jam
    silii

    liberi
    ,

    iter

    faoiebat in

    vcntoquc fratre

    qui
    ,

    venerat

    JUgyptum inobviam adjunxit


    : ,

    i-oiiiitciu

    couimuuicatis

    oraoulis.

    Is

    antc hahchni
    ut

    pra-par;itam

    .li\initus

    animam

    ad obsequium,

    27 sic pergit Dixit autem Domipe Moyses Vade in occursum Moysi in denus ad Aaron sertum. Qui perrexit obviara ei in montem Dei (Horeb aut Sinai) et osculatus est eum. NarraAaron omnia verba Domini , vitque Moyses rat. miserat eum, ct sigiia, quae mand;< quibus
    v
    :
    :
    .

    returquc. Sic in-rcssi

    incunctanter assentiret Bequefigyptum unanimiter, prl


    convocatis indicant libertatem et idquc ipsiun
    itincris.

    mum
    nj JM

    senioribus gentis clam

    oraculum, Dci miseratione

    instare
    ;

    incli.uvs

    Deum

    polliccri

    offerreque

    se

    ducem

    Hiec Phiio, nihil memorans de angeto occurrente,

    32
    Al>CTOItl

    te,

    nec explicans,

    DE S. MOYSK PKOPHETA. utrum Sephora cum ftliis in S

    J.S.
    Aliqui Pottct
    habrnt,

    Noy-

    ASgyptum usquecomitata sit. Moysen post 110 Nonnullorum sententia est oracula deinceps se audita apud rubum divina
    ,

    XIII.

    Moyses

    et

    Aaron

    man:

    data Dei Pharaoni exponunt


    raelitee

    Is-

    tenpoit visio-

    Mtn

    rubi ab

    jcori

    unt

    abttinuiue,

    post

    Nazianzenus conlinuisse ab uxore. S. Gregorius Mosem ferunt 47 sic loquitur hac de re Orat. auditaDeioraculanunquam cum uxore con:

    gravius ea de

    causa op-

    suetudinem

    habuisse

    nec

    liberos

    procreasse.

    pressi

    Idem magis asseverat S. Epiphanius HaeresilS posteaEtenira Moyses num. 16 his verbis propheta esse coepit, nullam amplius cum quam
    : ,

    Aaroni

    obmurmurant Moysi et hi vero, jubente Domi-

    uxore

    consuetudinem
    :

    habuit

    neque

    liberos

    in

    quippe qui cum Domino maeo statu suscepit si nuptiis vitae suse parte versaretur. An jori quadraginta noctes ac dies in vacare voluisset Sina perseverare potuisset? Potuisset qua, ,

    coram Pharaone edunt; sed frustra prima ^Egyptiorum


    no, signa
    :

    plaga.

    monte

    draginta totos annos in solitudine ad divinarum sacerdotio se rerum adrainistrationem intendere? mysteria? Cum Deo denivacare? enarrare Dci que perpetuo colloqui nuptiarum obstrictus onere

    Quid

    egerint Moyses et Aaron postquam inconsentientes sibi seniores Isractitarum


    ,

    <%*
    "

    adversus Jovinianum idem innuit, sic scribens Perspicuum est nisi de Moyse, quod periclitatus esset in diversorio,
    potuisaet?

    S.Hieronymuslib.

    Sephora, quae interpretatur avxs, filium circumcieuangelico disset, et prssputium nuptiarum cultro
    desecasset. Iste

    nxml p harao venerant, exponitur Exod. 5 in hunc modum et di- ni, Post haec ingressi sunt Moyses et Aaron Israel xerunt Pharaoni Haec dicitDominus Deus mihi in deDimitte populum meum, ut sacrificet ut auserto. At ille respondit Quis estDominus, ejus, et dimittam Israel? Nescio Dodiam vocem
    ,
    :

    ^JJJ^

    nempe Moyses

    est,

    quiquum

    vidis-

    setvisionem magnam, et angelum sive Dominum loquentem in rubo, nequaquam valuit ad eum acccdere, nisi solvisset corrigiam calceamenti sui, et abjecisset vincula nuptiarum. Nec mirum hoc de
    propheta et legifero Dei, quum omnis populus accessurus ad montem Sina, tribus diebus sanctificari jussussit, et se ab uxoribus absti-

    E et Israel non dimittam. Dixeruntque Deus Hebreeorum vocavit nos, ut eamus viam trium et sacrifieemus Domino dierum in solitudinera

    minum

    ne forte accidat nobis pestis aut Quare Moyses gladius. Ait ad eos rex jEgypti ab operibus suis? et Aaron sollicitatis populum

    Deo nostro

    Amico

    et

    Ite

    uere.
    eaqucmitrnttu
    est wirisimilit,

    ad onera vestra. Hsec Pharao non sine indignatione gravique iracundia nec dubitari potest, quin Moyses et Aaron statim recesserint, ut consulerent Dominum, quid ulterius esset agen*
    :

    111 5.

    Ambrosius

    lib.
    ;

    \de Cain

    et

    Abel cap. 2

    dum.
    113

    qniu

    iiiiHiik

    dcindc

    tciiifur

    genuimc
    roi.

    ibc-

    de Moyse sic habet Iluraanae dignitatem conditionis excessit eo usque, ut Dei donaretur nomidicente Domino ne , sicut habemus scriptum
    , :

    Pharao vero
    iniit,

    hisce

    non contentus

    cum

    Qvtgrwior*

    Israetitas
    ;

    suis consilium

    statuitque lsraelitas gravius

    Posui te in

    Deum

    Pharaoni.
    ullis

    Etenim victor passaeculi illecebris,

    sMMium omnium, ncc


    qui

    captns

    omnem

    Cffilestis

    istam secundum corptis habitatiouem puritate ronversationisobduxerat, mentem

    premere, ne similia imposterum petere sustineDixitque rent, prout sequitur in textu sacr^o Pharao Multus est populus terrce videtis quod quanta magis (succrescet,) turba succreverit si dederitis eis requiem ab operibus? Praecepit
    :
    :

    regens, osrnexn subjiciens, etregia quadam aucto. ritate castigaus, nomine Dci vocatus est, ad cu-

    ergo in die
    populi,

    illo
    :

    praefectis

    operum

    et exactoribus

    dicens

    Nequaquam

    ultra dabitis paleas


    :

    jus similitudinem se perfectm virtutis ubertatc


    asserit

    for-

    Ambrosius, raaverat. Non clare quidem Moysen & uxore se abstinuisse post visionem in rubo; puritatem tamen ipsius adeo celebrat et continentiam, ut suspicionem prsebeat, se ejusdem cum laudatis Patribus fuisse sententiee. Ihtnc autem sententiam, prwter ?*ationes a Patribus atkttas, maximeprobabilem facit, quod iiberos nullos habuisse legatur Moyses, nisifitios duos antea genitos; quodque Sephora remissa fuerit adrpatrem, Fuitquidem illa ad Moysen reducta cum filiis Ea od, 8; at nuttibi legitur Moyses eam recepisse ad usum matrimonii, neo ulta deinde
    1

    populo ad conficiendos lateres, sicut prius sed ipsi vadant et colligant stipulas. Et mensuram
    ,

    laterum
    per eos
    et

    quam

    prius

    faciebant

    nec minuetis quidquam


    vociferantur
    ,

    :,

    imponetis suvacant enim,


    ;

    idcirco

    dicentes

    Eamus

    et

    sacrificemus

    Opprimantur operibus, et expleant ea ut non acquieseant verbis mendacibus. Igitur egressi praefecti operum et exanostro.
    :

    Deo

    ctores

    ad populura

    rao

    Non do

    dixerunt Sic dicit Pha vobis paleas ite , et colligite


    :
    :

    sicubi

    de opere vestro.

    invenire pcteritis, nec minuetur quidquam Dispersusque est populus per

    omnem
    Pnefecti

    terram

    Mgypti ad

    colligendas paleas.
    ,
    :

    fit mentio, nisi Num. 12, ubi ipsius causa soror Moysis Maria cum Aarone locvta est vontra Moyseu.A^ hanc Marisemurmurationem n equaquam favere contrarite sententise, suo toco videbimus. Fateor tamen rem esse incer-

    Sephorx

    in Scripturis

    quoque operum instabant dicentes Complete opus vestrum quotidie ut prius facere solebatis quando dabantur vobis paleae.
    ,

    Flagellatique sunt

    qui

    prceerant operibus

    filio:

    rum

    Israel,

    ab exactoribus Pharaouis dicentibus


    impletis

    tam.

    Quare
    cet

    non

    mensuram laterum
    hodie?

    sicut

    prius, nec heri nec

    tyrannica Mgyptiorum

    hisce mire elucrudelitas, cum ve-

    Ex

    Q^

    risimititer plus operisexigerent,

    quam omnisuo
    :

    conatuperficere possent Israelitse

    nam

    collectio

    patearum, quaeconcisas luto miscebantur ad sohdxtatem taterum, muitum hauddubie temporis absumebat. \U Hac de causa pr&positi Israelitarum qui pro ahis puniebantur quod
    ,

    non laborarent

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    rent ultra vires suas convenerunt Pharaonem horumpr&po- ip$um ut conquererentur de tyrannico illo prot ce<^ en di modo seque excusarent denon expleto Pha,

    33
    ACCTO"!
    J. s.

    "olam

    veniri, nisi per magnos labores. Verba Moysis accipe Narravit ego Moyses omnia filiis Israel qui non acquieverunt ei propter augustiam spi:
    :

    raonefrustra
    giwrunhir, detnde Moysi
    et

    opere imperato
    fecerunt.

    Audi Moysen
    ,

    sed nihil apud tyrannum proVehasc enarrantem


    :

    ritus, et opus durissimum.


    , :

    Locutusque

    est

    Do-

    Aaroniobmur' . 3 sunt a(* murant

    neruntque prsepositi filiorum Israel , et vociferati . 1. ^ i\t_ Ph ar aonem dicentes Cur lta agis contra servos tuos ? Paleae non dantur nobis et lateres similiter imperantur en famuli tui flagellis caedimur, et injuste agitur contra populum tuum. Qui
    :

    minus ad Moysen dicens Ingredere , et loquere ad Pharaonem regem iEgypti, ut dimittat filios Israel de terra sua. Redpondit Moyses coram Domino Ecce tilii Israel non audiunt rae et quo modo audiet Pharao praesertira cura in.-

    ait

    Vacatis otio

    et

    idcirco dicitis
    ,

    Eamus

    et
    :

    circuracisus sim labiis. Pusitlanimitas Israelitarum fecit , ut Moyses ad pristinam excuaatio-

    sacrificemus
    paleae

    et operamini Domino. Ite ergo non dabuntur vobis et reddetis consuetum


    ,

    nemrelaberetur. Verum Dominus cap


    tavit ulteriores excusationes
    ,

    ampu-

    numerum laterum. Hoc accepto responso, Israelitarum prgepositi nescientes quo se verterent Moysi et Aaroni afflictionem suam imputarunt.
    ,

    Videbantque se preepositi filiorum Israel in malo, eo quod diceretur eis Non minuetur quidquam de lateribus per singulos dies. Occurreruntque Moysi et Aaron qui stabant ex adverso egredientibus a Pharaone et dixerunt ad eos
    :

    Moysen signorum ostentatione aggredi Pharaonem, majoremque auctoritatem apud regem superbum assumere. Rem Moyses narrat his verbis Dixitque Dominus ad Moysen Ecce constitui te Deum Pharaonis et Aarou frater tuus erit propheta tuus. Tu loqueris ei omnia , quae maudo tibi et ille loquetur ad Pharaonem ut diiiiitjussitque
    .-

    tat filios Israel de terra sua.

    Sed ego indurabo


    et

    B Videat Dominus,
    fecitis

    et

    judicet,

    quoniam
    ,

    foetere
    et ser-

    cor ejus
    in terra

    et multiplicabo
    ,

    signa

    ostenta
    :

    mea

    odorem
    ,

    vis

    ejus

    et

    nostrum coram Pharaone praebuistis ei gladium

    .Egypti

    et

    uon audiet vos

    iramittam-

    ut oc-

    cideret nos.

    que manum meam super yEgyptum et educam exercitum et popnlura meum filios Israel de ter, ,

    Moyses ad mise115 Audito hoc convitio ricordiam magis quam ad iracundiam motus rens, novis est ' quia non iqnorabat se revera occasionem * promtssiom...,. busspemsuum seu preetextum prsebuisse Pharaoni Israelitas confirmat, crudelius opprimendi. Itaque dolore et misericordia tactus, reverenter querelas suas coram Deo
    Moysesveroud
    ,

    ra ^Egypti per judicia raaxima.


    ptii
    , ,

    Deum

    recxir

    **

    , '

    Et scient /Egyquia ego sura Dorainus qui extenderim manum meara super YEgypmm et cduxcnrn filios Israel de medio eorum. Fecit itaque Moy,

    ses

    et

    Aaron

    sicut

    prajceperat

    Dominus

    ita

    egerunt. Erat autem Moyses octogiuta annorum,


    et

    exposuit, ejusque
    :

    opem cum

    fiducia imploravit
    :

    Renec frustra nam ita pergit sacer textus versusque est Moyses ad Dominum, et ait Domine, cur afflixisti populum istum ? Quare miquo ingressus sum ad sisti me? Ex eo enim Pharaonem ut loquerer in nomine tuo afflixit et non liberasti eos. Dixitque populum tuum
    ,

    Dominus ad Moysen
    cturus
    1.

    Nunc
    per
    et in
    ,

    videbis

    quae

    fa-

    sum Pharaoni
    ) ejicietf

    manum enim
    manu

    per

    manum

    pressus (coactus
    (

    ,) dimittet eos,

    fortem * robusta

    los de terra sua.

    exire compellet) ilid est Locutusque est ( ulterius ) Do:

    Aaron octoginta trium, quando Iocuti sunt ad Pharaonem. 117 Hisce generatim expositis ad singuta enarranda Moyses sic procedit : Dixitque DomiCum dixerit vobis nus ad Moysen et Aaron Pharao Ostendite signa dices ad Aaron: Tolle virgam tuam et projice eam corara Pharaone ac vertetur in colubrura. Ingressi itnque Moyses et Aaron ad Pharaonem fecerunt sicut tulitque Aaron virgam copraeceperat Dominus ram Pharaone et servis ejus quaj versa est in colubrum. Vocavit autem Pharao sapientes et ma, :

    Verlil J/oyitci

    utrgam suam
    in

    scrpentem,

    quod imitaninr magi

    minus ad Moysen dicens


    apparui

    Ego
    ,

    Dominus
    ,

    qui

    leficos:

    et

    fecerunt etiam

    ipsi

    per incantationes

    Abraham
    :

    Isaac

    et

    et nomen omnipotente dicavi eis. Quasi diceret

    meum
    ,

    Jacob in Deo Adonai non in-

    Tibi

    majorem prmbui
    tuis
    .

    fiducise

    causam quam majoribus


    t
    ,

    quibus

    iEgyptiacas et arcana qmedam sirailiter. Projeceruntque singuli virgas suas, quss versaa sunt in dracones sed devoravit virga Aaron (in colubrum versa) virgas eorum. Induratumque est cor Pha:

    nomen meum tetragrammaton (id


    bile
    let

    Hebrseis

    quia ineffaAdonai seu Dominus, Latine so,

    raonis, et non audivit eos { Moysen nimirum et Aaronem) sicut praeceperat Dominus. Prxcipui

    exponi) non indicavi

    sicuti tibi indicavi

    horum maleficorum creduntur


    ,

    fuisse Jannes et

    apud rubum. Pergamus cum


    fcedus

    textu

    Pepegique
    ,

    Mambres de quibus Apostolus 2 Timoth. 3^8 ait

    darem eis terram Chanaan in qua fuerunt terram peregrinationis eorum advenae. Ego audivi gemitum filiorum Israel

    cum

    eis

    ut

    Quemadmodum autem Jaunes ct Marabres restiterunt Moysi etc. Hi autem suis prccstigiis effecerunt
    et
    ,

    ut

    Pharao

    potuerit existimare
    ,

    Moysen
    esse

    quo

    ^lg-yptii oppresserunt

    eos

    et
    :

    recordatus
    Eg-o

    Aaronem

    simiti arte uti

    et

    magos solum

    Dosum pacti mei. Ideo dic filiis vos de ergastulo ^Ggyptiominus qui educam rum , et eruam de servitute ac redimam in braEt assumam et judiciis magnis. chio excelso
    Israel
    ,
    :

    scietis

    populnm et ero vester Deus et quod ego sum Dominus Deus vester , qui eduxerim vos de ergastulo ^Egyptiorum et induxerim in terram super quam levavi manum meam ut darem eam Abraham Isaac, et Jaego daboque illam vobis possidendam cob
    vos mihi in
    , :

    magis suisperitiores,atqueeade causa non movereturad consentiendum, sicut Dominus futurum pr&dixerat quando preecepta sua dahat Moysi Hoc primum prodigium coram et Aaroni. Pharaone factum non computatur inter decem ptagas JEgypti nam ex eo nihil mali obvenit
    ,

    JEgyptiis.
    118 At

    nectitur hoc

    prima /Egypliorum plaga statim submodo Dixit autein Dominus ad


    :
    ,

    vertu uquam
    Ifl

    sanguiitcm

    per totam
    /figyptum,

    aiqut israeiitas

    frustra

    consoiatus,

    jubeturPhu
    '

    2 "uggreZ.

    Dominus. 116 Heec consotatio fiduciam Moysis nonnihU depressam magis erexit verum Israetitse prse5en ^' $ u a calamitate ita animos abjecerant, ut ne sce q U idem promissionibus eos resumpserint,
    .-

    nou Ingravatum est cor Pharaonis populum. Vade ad eum mane et stabis in occursum ecce egredietur ad aquas quas conet virgam ripara fluminis ejus super

    Moysen.

    vult diraittere

    versa est in draconem, tolles in

    manu

    tu;i.

    Di-

    '

    non satisconsiderantes, admagnapassimnonper-

    cesque ad sit me ad

    eum
    te,

    Dominus Deus Ilebrseorum midicens: Dimitte populum meum,


    :

    ut.

    ,,

    34
    itwroM J s
    -

    DE
    :

    S.

    MOYSE PROPHETA
    i>

    et usque ad praeut sacrificet mihi in deserto sens audire uoluisti. Haec igitur dicit Dorainus :

    In hoc scies quod sim Dominus ecce percutiam virg-a, quae in raanu mea est, aquam fiurainis sunt et vertetur in sanguinem. Piscesquoque, qui morientur et computreseent aquae in fluvio et nflligrentur JSgyptU bibentes aquara fluminis. Dixit quoque Dominus ad Moysen. Dic ad Aa:

    XIV. Josephi,
    minatse.

    Philonis, et

    Arta-

    pani de prsemissis relationes exa-

    extende mauum super fluvios eorum et rivos ac paludcs et omnes lacus aquarura, ut vertanturin sang-uinem: et fit cruor in tam in lig-neis vasisquamin orani terra JSgypti Eecerunfque Moyses et Aaron, sicut prffisaxeis.
    ron Tolle virgam tuam tuam super aquas JSgypti
    :
    ,

    et

    et

    Pharaone con* Josephus primum Moysis cum gegressum cum secundo, ordinemque rerum
    varia quoque Moysi nec vera sunt nec proquse dicta attribuit nosins babilia. Verba accipe, observaiionibus

    Josephwgcsta

    .^
    ^^

    starum mire confundii


    ,

    ceperat

    Dominus
    fluminis

    et

    elevans

    virg-am

    percussit

    castiganda
    fert.

    Ad novum

    inquit

    reg-em se con-

    aquam
    in et

    coram Pharaone
    :

    et servis
    ,

    ejus:

    quas versa est in sang-uinem. Et pisces

    qui erant
    ,

    flumine

    mortui sunt

    computrnitque fluvius

    non poterant J3gyptii bibere aquam fluminis etfuit sanguis in tota terra iBgyptl. De hac plaga 1'sahn. 77 1 M- sic canit Psalmista: Et convertit et imbres eorum in sanguinem flumina eorum Convertit ne biberent. Et Psalm. 104 f 29
    ,
    t
    , :

    operam suam pro ^Egyptiis contra ^Ethiopas contemptim ag^ros eorum vastantes, navatam laboresque exhaustos, dum non aliter quam pro suis
    Ibi

    posteaquam

    commemorasset
    ,

    popularibus bellum administraret , adjicit malam g-ratiam pro tot beneficiis sibi redditam. Oraou-

    lum deinde
    aperit
    ,

    reg-i acceptum in Sina monte quibus de voluntate necnon prodigria


    ,

    aquas eorum B eorum.


    tjuoditem

    in

    sang-uinem

    et

    occidit

    pisces

    Dei
    rit
    ,

    confirmatus
    singillatim

    omnem
    j

    hjesitationem posueaddit deinde preces


    ,

    j;

    enumerat

    jjg

    pos i
    :

    prsedicta vero Moyses

    addit cau-

    'ZuT^utniM
    prima h*c
    plaffa
    /tairft

    etiam

    cur n on /lecteretur pertinacia Pharaonis scribens Feceruntque similiter malefici JGgyptiorum incantationibus suis ; et induratum est

    sam
    ita

    '

    ne per incredulitatem Dei decretis obstaculo esse velit. Caeterum cum a reg-e contemptim aueshibet illi specimen prodirise animadverteret digiorum, quae in Sina viderat. Prodigia ilta regi
    ,

    Aimtb cor phataonis, neo audivit


    rat Dorninus.
    ,

    eos
    et

    sicut praecepe-

    sunt exhibita non inprimo, sed in secundo congressu. Deinde non est verisimiie, Moysen merita sua regi exprobrasse , aid tam enucleate vi-

    tlrhnni

    Avortitqne

    se

    ingressus est do-

    nec apposuit cor etiam hac vice. mura suam Qumritur hic passim unde aquam illam guam verterunt in sanguinem acceperint malefici cum omnis aqua JEgypii in sanguinem fuerit conversa a Moyse ? Variis id modis fieri potuit: nampotuit illa aqua esse marina, quse versa non eratin sanguincm, uipote ad potandum inepta.
    ,
    ,

    Potuit fodi puteus, prout revera puteos foderunt /Egyptii, atque ex itlo aqua illa hauriri. Po-

    sionem suam eidem statim exposuisse. Redeo ad Josephum. 121 Eex vero iratus sceleratum eum appellat, qui /Egyptiorum olim fug-itivus nunc magicisprEestigiis instructus ad reliquos decipien c ^ L dos venerit. Habere se quoque sacerdotes qui eadem ostenta repraesentare nossent non minus
    , , ' , ,

    Moysis

    cum

    Pharaone non solumcon3 e ~


    ctuns
    suis,

    peritos hujusraodi artium


    ses jactare debeat
    ris
    ,

    nec

    esse, cur

    se

    Moy-

    aqua accipi a magis priusquam omnis aqua in sanguinem erat conversa non enim dituit itla
    , :

    quasi solus divina prae caete-

    citur tota conversio unico


    cta.

    momento temporis faPtures etiam modos, quibus &qua ilta a ma-

    virtute polleat , atque ita apud rudem multitudinem quasi supra mortalem conditionem positus se

    venditet
    nihil his

    confestimque

    cum

    et ipsi suas

    gis haberi potuit, recitant interpretes ; sed probabitiores solum recensere breviter volui. S. Au<
    :

    virg-as projecissent, in

    dracones sunt versae.


    ,
    ,

    Tum
    :

    Moyses

    gustinus qussst. 2;i in Exodum existimat, terram Gcssen a ptaga sanguinis et sequentibus fuisse

    immunem ibique aquam a magis acceptam quam in sanguinem verterunt. Et sane non vi, ,

    motus Ne ipse quidem inquit, ignoro aut contemno artes .Egyptiorum attamen qu&e ego operor tanto prsestantiora esse p aio, quam istorum mag-iam quanto intervallo
    , ,

    res divinai

    humanas

    post se relinquunt

    jamque

    deo ex Scripturis probari posse ierram Gessen eadem ptaga fuisse tactam licet interpretes va, ,

    manifeste declarabo, non esse haec proestig-ias veritatis specie

    parum

    cautis imponentes
    ,

    sed ipsissi-

    probare ewhis verbis: Et fuit sanguia in tota terra Bgypti. Quippe oap. 8 f 24 Hmititer musca venisse dicitur in omnem terram -ll-ypti et tamen ex eodem capite constat terrnm Gessen a plaga muscarum fuisse liberam. Itirque sententia illa S. Augustini mihi prx ceferis videtur probabilis non enim idonea ratio faeile assignari poterit, eur tota terra Mgypti uno loco magis eomprehendat terram Gessen quam altero. Demum guid feeerint Mgypffi hac plaga percussi, WLQysessicrefertiloteTxtiiimtem
    rii id velint
    :

    arg-umentum omnipotentis illius voluntntis apud incredulos futuram et cum dioto virgam in terram mittit jubens ut fiat draco,
    :

    mam

    Dei virtutem

    qua?

    parens ^g-yptiorum virg-as quae reptabant unam post aliam agg-ressa, omnes ad unam devoravit, ac mox in pristinam speciem reversara Moyses rursum su,

    mox

    dicto

    draeonum

    specie

    stulit.

    Nam
    gpas

    In hisce Josephus rursum varie labitur. primo Pharaonem ex sotis conjecturis


    ait
    ,

    cundo cum
    ,

    loquentem, etMoysi exprobrantem inducit. Se-

    onroes >:<rvptii per Qirouitum fluminis, atjuam ut biberent non enim poterant bibere deaquaflumlnis. Impletique sunt septem dies, postquam perous:

    Cum
    ,

    et ipsi

    (magi)

    suas vir-

    Dominus fluvium. Ilactenus deprima JEgyptiorum plaga ex sacris Litteris.


    sit

    supponit Moysen id antea fecisse prout revera per Aaronem fecit idemque rursus factum narrat acsi Moyses idem bis fectsset. Tcrtio de Aarone silet,acsi non adfuisset, ommaque verba et opera soli Moysi
    ,

    projecissent

    omnia per Aaronem facta, jubente Moyse. Quarto Moysen pessime sic loquentem xnducit acsi magicas JEgyptiorum
    ,
    ,

    cum tamen

    attribuit

    constet

    artes approbasset.

    122

    Hex

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    35

    A
    sedordine
    etiam confuso

    corrumnit

    Kex autem, ait pergens Josephus ad indignationem magis quam admirationem hoc fa., ,. 4. commotus, fium nihu acturum respondisset, neque quidquam /Egyptiacis artibus profecturum, mandat operarum exactori qui Hebraeis erat
    122
    ,

    vationes suas de

    more adjungit. Singula excu(

    imron

    .,

    tiemuspost data ipsiusverba, quse interpres Latine sic reddidit Post hac Moyses et Aaron)
    :

    Js
    phito

    pr,mum

    remittat, sed antea operum difficulille prius paleas eis ad lateres fingeudos prsebere solitus, posthac id facere desiit sed interdiu deteutos in opere, noctu ad
    pra^positus,
    nihil eis

    ut de labore

    ipsura audent appellare, ut populum ex)lZ'rLZntra fines regni emittat ad sacrificium. Aiebant m* U m,e}menim solitudine opus esse ad peragendos ritus r* zitum,

    regem

    etiam tatibus premat. At


    gravioribus

    quam

    ab aliorum caeremoniis, et ideo secessum requirentes, ne vel offendant alios, vel protauentnr exterorum oculis parum faventium spectaculo. At rex ab incunabulis innutripatrios, diversos

    comportandas paleas dirnittebat, pristini laboris onus conduplicaturus. Moyses autem neque minis regis a proposito deterrebatur neque assi,

    tus

    majorum suorum
    :

    fastui

    nec credens ullum

    Deum
    dit

    prseter ista visibilia,

    contumaciter responobedire jubetis?

    Quis
    ,

    est

    cui

    me

    duis suorum querelis, ut a coepto desisteret, vel

    novi istum

    quem

    praedieatis

    Non novum Dominum

    minimum

    flectebatur

    sed

    obfirmato

    contra

    utrumque animo,
    ,

    in hoc totus erat, ut suos in optatissimam libertatem restitueret. Itaque denuo regem accedit suadens ut dimittat Hebraeos montem, illic Deo sacrificaturos in Sina hoc enim ipsum jussisse, necposse quemquam ejus voquapropter dandam operam ne luutati resistere
    ,
    :

    non dimitto gentem, pra^textu celebritatis sacrorumque cupientem jugum excutere. Deinde liomo iracundus et inclemens ignominia notat
    prrafectos

    pulum,
    ficia.

    operum qui sinerent otio laseivire ponou desideratum festa et sacriHsec enim non essc intentorum operi
    ,

    alioqui

    necessario

    favorem ejus contemnere videatur, utque populo potestatem exeundi faciat ne forte contra moliendo posthac culpam in se transferat, si quid ipsi tale acciderit, qualia Dei voluntati resisten,

    tibus evenire

    solent.

    Nam

    tes eos comprehendere,

    necessario calamitaqui divinam iram in se

    provocaverint

    et
    ,

    infestum

    existere

    tum terram tum aerem illis tum procreationem filiorum


    ,

    sed suaviter delicateque viventium. populus gravius quam ante premcretur, et Mosi sociis indi^naretur ut impostoribus, eis clamque palamquc impietatem objieiens ac ementita oracula tandem Prophcta agftyredltur qua? didicerat exerere miracula quo spectatoribus incredulitatem eximeret interfuit et rex cum cohorte purpuratorum. Per pra?fcctos operum,
    ,

    Ergo,

    cum

    parum

    feliciter

    procedere

    elementis

    etiam

    ad

    vindicandum in eos concitatis. Atque haec mala etiamsi Hebrseos non posse evitare /Egyptios regionem eorum exire contingat, nisi hanc proipsorum impetraverint. fectionem bona pace Hactenus Josephus, qui recte quidem oppressio,

    nem majoremHebrseorumprimo congressui postponit sed eam perperam postponit signis, quse
    ;

    in seeundo congressu contigerunt, quod utrumque confuderit, ut jam vidimus. Deinde alte-

    quos ignominia notavit Pharao, intclligi dvfwnt prwfecti ex Hebreeis, quibus rursum pr<verant JEgyptii. Quos vero asserit de obmurmurationibus contra Moysen, acsi pro impostore citm suis habitus fuisset ab Hebroeis, nonnihil exaggerata simt supra retationem S. Scripturx ; licet alioquin non careant omni verisimilitudine, et pro conjecturis haberi possint 125 Philo deinde sic pergit : ltaqueeonttuentc prodigtum ad regiam multitudine, frater Mosis baciilum, mutatuintu^
    .

    Moysis cum Pharaone conventum quidem narrat : sed solum minas quasdam Moysis, ex

    rum

    conjecturis confictas,
    :

    illi

    eorum conventui

    attri-

    elatum prius, ut esset omnibus conspicuus in fcerram projicit; qui mox id diaconem mutatur. Tum circulus spectatorum prae raetu stuporeque solutus diftugit. Sophistae vero magique, quotquot aderant,

    mtm

    mr9 r

    licet Moyses tam cito non videatur miratus buit Pharaoni. Reliqua Josephi de hisce asserta ac-

    Quid vos

    terret? inqniunt.
    :

    Nec nos sumus

    cipe.

    C
    primapiaga

    abeodemnar
    rata,errornue ipsius corrcctxts.

    123 Rege vero, inquit, nihili faciente verba Moysis, neque vel tantillum ad ejus preces ad* ver t en te, gravissima mala in yEgyptios incubuesingulatim recensebo, tum propter AU " U ' H * eorum novitatem, tum ut eo magis appareat, non
    .

    et nos talia patrarc possurudes talium artium mus. Dcinde cum quisque suam virgam projccisset, multi draconcs circa primum Hlum volveban-

    tur

    sinuosis orbibus

    ille

    vero

    arrccta

    cmice
    pisces

    immani

    hiatu

    non

    aliter

    quam
    :

    objectos

    vanas fuisse Vatis nostri prgedictiones postremo quia hominum interest talia cognoscere, quo magis ea caveant, quibus irritatus Deus ad infligendas pcenas commoveri solet. Primum annis sanguineis fluentis prolabens, ad potus inopiam eos redegit, cum prseterea nullum fontem habeant
    :

    eireunv|uaquc [ictitns alwirbuit atque ita de;rlutitis, in pristinam virgai naturam rcdiit. M tam magnificum spcctaeulum etiam iniquis anirais

    omnem

    suspicionem exemit, ne putarent hrec agi


    artibus
    excogitatis ad

    humanis vaframentis aut


    pcrficitur.
    sis

    ludibrium, sed divina potentia, qua mliil non faclle

    Quod hic asseritur de dracone ex Moyvirga facto, quem, post devoratos serpentes ex
    virgis ortos, rursum in virgam mutaaffirmat ex probabili conjectura dicitur
    ,

    nec coloris tantum id


    siti
    :

    erat vitium,

    sed

    si

    quis

    magorum
    tum

    coactus gustaret, confestim acri dolore corrieratque talis yEgyptiis solis, Hebraeis piebatur dulcis ac potabilis, et omnino pristinam vero naturam retinens. Quo miraculo rex inops consilii,

    nam Scriptura non exprimit,

    timens incolumitati gentis, permisit Hebraeos abire; cumque malum cessasset, rursum ad pristinam mentem rediit, sententiam suam revocans. Peccat
    Josephus,
    sisse

    quomodo,aut quansecunda illa mutatio facta sit. Potui jieri do , mutatio Aarone caudam serpentis arripiente, ut Moysi contigit apud rubum aut sponte etiam, audiaut credidisse videtur Phito, quem rursus
    ;

    mus.
    126

    dum asserit post

    hanc plagam permi-

    Attamen cum ne tam manifesta quidem


    ut victcs se faterentara-

    Pharaonem,

    ut Hebrcei abirent, sed senten-

    efflcacia posset eis exprimi,

    ^^ ^^
    {jmcralimi

    tiam revocasse. Potius referre debuerat, a magis quoque aquam in sanguinem conversam atque itafactumesse,utPharaopertinax in sententia
    ;

    resistnrent, tur; sed nihilominus pertinaci audacia

    addicti obstinata- inhumanitati impietfttiflue

    sua persisteret. 124 Philo in narratione ejusdem historite subinde quoque a sacra Scriptura recedil, et obserSeptembris Tomus II.

    quam laudatis virtutibus; ncc miserantes oppresmandata exsequi sos iniquo servitio , nec divina
    inducentes
    declarata,
    in

    animum, tum

    manifestis oraculis

    tum

    ostensis subsecutis atque prodi11 giis


    :

    , )

    36
    AlCToni

    DE
    :

    MOYSE PKOPHETA.
    rainis.

    giis

    J.S.

    opus fuit graviore censura, ut afflictiouibus ag-minatim ingruentibus castigarentur stolidi,


    qui dedig^oabautur erudiri
    boni.s

    rationibus.

    Depec-

    insinuat, aquam fodxenM Clare hic textus miserwordia Dei illud fuisserepertam, prmtante siti enecarentur remedium JEgyptiis, ne omnes

    cem

    poenjE

    gioni

    inflictfR

    sunt, ut qui in

    cando
    turque

    nihil stbi
    ,

    malitiazD

    reliquum fecerant ad summam punirentur modis omnibus ferirenpoenarum numero. Ne genera perfecto
    ,

    Secundo nutlibi asserit ScripturaMnc Moysts, plagam cessasse per preces


    dici potest,

    "Mj^
    is
    tili

    W*

    sacris Litte> Philo.Verisimiliuset congruenttus plagam cessasse solum, ui primam

    quidem poeme fuerunt vul^aria. mundi, terra aqua, aer, ig-nis conspirarunt in impios, Deo vindice , ad dcclarandam ejus potcntiam, ea, quibus ad creationem salutemque
    ,

    Nam

    elementa

    eamsecunda exciperet. 128 Artapanus homo


    :

    rerum 0808

    est,

    vertentis quandolibet

    in impio-

    rum

    perniciem. elementa , trcs pertinentes ad crassiora sunt ex quibus constant corpora terram et aquam
    :

    Hae

    poenee

    trifariam

    distribota?

    audierat, verisimiliter ex edidit at fabulas potius tione JEgijptiorum Eusebius mentem ipsius quam veram historiam. Hac re hoc modo exprimit toco s&pius indicato
    :

    Dc liisce ab gentilis de hisce aliqua Artupano gcntraditione aut retanonnulla


    eliam relala,

    nimirum divina ) fretum ( voce priusquam exercitura comparasset

    ( Moysen

    ad

    regem

    cum
    rem ma,
    :

    sois

    qualitatibus

    fratri

    Mosis commissaj

    ^g-yptiorum soceri consilio descendisse (asserit,)


    esse Judixisseque orbis Domini jussu liberandos
    dseos.

    totidem
    .
    .

    soli
    .

    Mosi, quas inflixit per igmera et aeuua utriquc communis, ordine septi-

    Quo
    :

    audito, iu carcerem
    ,

    ipsum

    fuisse ia-

    trea reliquje

    servata;

    sunt.

    Ab aqua

    ad complendum denarium Deo fuit initium : hanc quo,

    tamquam niam honorant iEg'yptii praj caeteris primam adhibuit rerum omnium principium Deus ad terrendos castig-audosque noxios. Ha,

    custodibus mortuis , et uude nocte trusum portis patentibus, januisque omnibus, repente via qua? ibi fuerant, fractis, exivisse, rectaque in regiam usque ad reg*is cubiculum januis aperv

    i.

    ctenus Philo. Divisio illa decem plagarum placuitetiam Origeni Ilom. 4 in Exodum. Ex hisce, licet Deus omnes praecipue intulerit, tres

    primte,

    nimirum sanguinis, ranarum, et sciniphum, attribuuntur Aaroni, quod ipse in iis manum aut virgam extenderit, in duabus super aquas, in tertia super pidverem terrse. In reliquis dividendis Philo non servat ordinem quo illatse sunt, sed quo ipse eas erat narraturus. Tres soli Moysi adscribit, quod in itlis Moy,

    ad ipsum reg'era intrasse interrogatumque a quodnam esset Dei nomen , a stupente reg-e quo missus esset. Cumque cervicibus inclinatis, Moses iu aure sibi dixisset, audieutem mutum cecidisse, et a Mose suscitatum fuisse, scripsisse quoque ipsum nomen Dei in tabula dicit quas
    tis
    : ,
    :

    litteras
    g-ere

    aonnulli sacerdotum deriderent, lespasmo ait omnes expirasse nescientes


    ,
    :

    cum

    ses legatur
    disse, idi

    manum autvirgamin
    est in
    ,

    cvelum exten-

    ptaga septima grandinis, factum et in nona tenebrarum. in octava tocustarum quam septimam voSeootam plagam ulcerum
    ,

    tunc etiam, sig-num rege peteute , baculum a Mose iu serpentem conversum, omnibusque magno timore perculsis, a cauda captum draconem, in baculum rursus convertisse deinde Nilum baculo percussum, abundasse adeo, ut uni:

    versa ^Egyptus submersionera timuerit, siugulisque. annis

    ex

    illo

    tempore similiter abuadarit


    rursus

    cat et recenset Philo, soli

    Moysi

    attribuit Ori-

    postea

    cum aqua

    baculo

    percussa, in

    genas, quod
    rit
    ;

    itle

    solus cinerem in ccelum sparseadscribit Phito,

    at utrique

    eam

    quod ambo
    tres atise,

    alveum suura rediisset, animalibus in fluvio cunctis morte corruptis, mag-no fcetore aquam ita
    oluisse,

    simul

    cinerem

    colligerint.

    Demum

    nempe quarta muscarum, quinta pestisanimaseu mors primogenitorum lium et decima


    ,

    soli
    alii.
    dd inniinm
    sinifilliitim

    Deo attribuuntur, quia


    Quid
    vertitur,
    ,

    nihit in hisce operati

    simul et pestilentia simul autem perterritura, inclinatum jam fuisse ad dimittendum populum sed Memphiticos sacerdotes vocatos morique jusut -Eg'yptii
    siti

    laborarent;

    regpem

    sos, nisi aliquod

    167

    igitur

    raox

    acoidit

    Mosis fratre
    in

    gicis

    artibus
    ,

    jnssu
    iumii

    D&i percutiexite virg-a fluvium,

    sang-ui-

    mutato
    daeos

    sig;num ipsi etiam ederent, madracone pvoducto, et fluvii colore effecisse, ut elatus rex atroeiter Ju-

    rrfnrits,

    nm
    <t

    quam loagus

    est ad

    raare usque

    tractarct

    Hactenus

    ille,

    vera fatsis miV


    sed multis er-

    jgQlura

    aliquo ffio
    ri admiicet.

    ab .Ethiopta

    idcm in stagais, fossis , puteis , fontibus, et omaibus ^Eg^ypti aquis eveait, ut defloiente aqua potablli ripas nemo petere, et
    novas
    vcnas
    aperientibus
    pro
    e

    scens.

    129

    limpido liquore
    :

    san^-uis emioaret

    tamquam

    vulnere
    ut
    fcetore

    piscium
    vitali fa-

    quoque
    oultate

    genera
    versa
    in

    extinota' sunt ouncta,

    sui exercitu non comparato dicitur, ineptum est. Secundo carcer ille Moysis omniaque occasione carceris relata, fictitia plane apparent ticet
    : ,
    ,

    Primo fallitur, dum ait Moysen soceri consilio ad Pharaonem ivisse quod vero de

    roribus

    et

    fabulis detur

    pata.

    pestifer&m,

    coraple-

    ribus,

    omnia, putresoentibue siinul tot corpositi enectorum mag-uus aumerus aoervatim jacebat in triviis, aon sufflrentur

    hominum quoque
    doraesticis

    non prcecepisse Pharaonem, ut Moyses carceri inctuderetur At verisimite est, Pharaonem inprimo congressu magis
    alioqui
    sit,
    .

    mirandum

    cientibus

    per

    septem

    dies

    ad sepulturffl offloia hoo malum duravit


    ,

    uam
    donec
    illo

    .Kjryptiis supplioitor

    Mosrm

    invocantibus, et
    eat

    contempsisse Moysis dicta, quam ab eo timuisse deinde vero ob signa visa magis timuisse, quam ut auderet carceri Moysen inctudere. Tertio pro aquis Niti in sanguinem conversis ingentem ex:

    deprei aute

    Deus misertus

    pereuntium.

    Is

    cum

    sit

    exorabilis,

    mutavit sanguiaem inaquam


    ,

    dulccm, redditis anmi fluentis salubribuS qualia prios foerant. In hac plaga narranda bis labitur Philo aut certe idoneum non habet in
    ,

    undationem sic substituit ut tamen agnoscat aquas fuisse corruptas, piscesque mortuos; quin
    ,

    Scriptura fundamentum, Asserit primo, sanguinem emicuisse novas venasaperientibus, seu puteos fodientibus.

    etpestilentiam ortam, quam Scriptura sacra non agnoscit. Quarto aquas fuisse rursum percussas, sicque in alveum rediisse, regemque iis signis fuisse inclinatum ad dimittendos Israetitas, rur-

    sum non

    habet Moyses ipse

    Verum

    neque hic edicit

    id

    ridctur
    :

    hiscc

    verbis E.vod. 7 f 24 oraues jEgyptii per oirouitam tiuuiiuis, aquam ut biberent non euiin poterant bibere de aqua flu:

    repugnare Foderunt autem

    quomodo flumus deinde ex sanguine rursus in

    aquam fuerit mutatus. Quinto fabulosum est annuam Nili exundationem a fictitia illa exun,

    datione ortum habere. Sexto

    demum

    alia

    qux-

    dam

    DIE QTJARTA 8EPTEMBBIS.

    S7

    dam minus
    sunt,

    exacte et perturbato ordine relata

    pra?ceper;it

    Dominus.

    modo tamen uteumque tolerabili. Ex hisce autem colligere possumus, mirabilia a Moyse in
    ffigypto patrata etiam a profanis scriptoribus relata fuisse,sednon sine erroribus, utipassimcontigit in

    Non

    stetitpromissis

    Pharao

    w
    J-

    post abtatam plagam,sive quod non nisi ficto animopromisisset, sive quod homo inconstans rnentem moxmutaverit. Verum pertinacia iltaconti-

    antiquis historiis profanis.

    nuo aliam sensit plagam. 132 Quippe Moyses sic progreditur Dixit~ r que T\ Dominus ad Moysen Loquere ad Aaron.
    :

    ,,

    , trrtta plwja

    ,.

    icimphum,
    i uam imitari " on v*"**

    Extende virgam tuam,


    ras: et

    sint

    et pcrcute pulverem tersciniphcs in universa terra .Kgvpti.

    XV. Secunda
    tia

    plaga ranarum, ter-

    Feceruntque

    sciniphum, quarta muscarum,

    quinta pestis jumentorum, sexta

    ita. Et extendit Aaron manura', virtenens percussitque pulverem terra., etfacti sunt sciniphes in hominihns, et in jumentis omnis pulvis teme versus est in sciniphes per totam terram /Egypti. Disputant interpretes, qua-

    magt

    "

    gam

    ulcerum, septima grandinis.

    le

    genus

    insecti designetur

    pervocem
    :

    scinipbes,

    aut,

    xd atii scribunt, ciniphes

    nam

    vox ride-

    Secwuia piaga
    rmitinnn.

    quam tmitan-

    T)ostquam prima plaga JEgyptiorum diebus septem continuata Pharaonem non permovera ( j)i x it quoque Dominus ad Moysen ( Exod. 8 ) lugTedere ad Pharaonem, et dices ad eum
    t
    .

    tur derivari a voce Gr<vca nonnihit moltita, quoe scribitur v/.vizz; aytvintq et zvirrs; in singulari
    ,

    anvity

    vel

    xvu|i.

    Alii
    ,

    culices explicant,
    atii

    alii pe,

    dicutos,

    Ha?c dicit Dominus

    ut sacrificet mihi ecce eg-o

    populum meum autem noluerisdimittere percutiam omnes terminos tuos ranis.


    :

    Dimitte

    animantia nova et ante numquam visa. At mihi piwplacet sententia Phitonis, cujus verba dabo sequenti. Porro hyperbole est cum dicitur omnis pulvis in
    alii

    pulices

    sin

    sciniphes versus

    .*

    at illa hyperboleostenilit innu,

    meram

    Et ebulliet fluvius ranas quae ascendent, et ingredientur domum tuam, et cubiculum lectuli tui, et super stratum tuum, et in domos servorum tuorum, et in populum tuum, et in furnos tuos et in reliquias ciborum tuorum et ad te et ad populum tuum et ad omnes serintrabunt ranae. Bsec mandata cum vos tuos minis adjunctis Moyses per Aaronem Pharaoni denuntiavit, licet Scriptura id non referat, sed potius subintelligendum relinquat. Dixitque Dommus ad Moyscn, nimirum quia Pharao non Dic ad Aaron flectebatur Extende mnnum
    : , :

    fuisse multitudinem sciniphum, Quisuis y punctionibus haud dubie ingentem excitarioit molestiam, tam hominibus quam jumentis. Vo-

    luerunt
    nis
    ;

    et hoc prodigium imitnri magi Pharaosed frustra, Deo id nonpemuittente. Audi


    :

    textum sacrum
    non potuerunt
    i

    Feceruntqne

    similiter mnlefici
    ,

    incantationibus suis, ut cducerent sciniph<\s

    et
    lio-

    .-

    minibus, quam nialeflci ad Pharaonem Dig-itus Dei est hic. [nduratumsieat cor Phnraonis, et non audivit eos qtte cut praBceperat Dominus. Obserrari hic potest primo, Pharaonewi de hac plaga non pramioni:

    erantque sciniphes tam in jumentis. Et dixerunt

    in

    tuam super
    et

    fluvios

    ac super rivos et paludes,

    tum
    teris.

    fuisse, aut certe id

    educ ranas super terram iEgypti. Et (jubente Moyse ) extendit Aaron manum super aquas JEgypti, et aseenderunt ranss operueruntque ter-

    non dici in sacris LitSecundo, magos hic agnovisse potentiam


    t

    ram /Egypti tanta nimirum copia\, ut secundum comminationem prsemissam domos cubi;

    cula, leelosque ipsos

    et

    alia

    loca ingrederen-

    eamque professos esse coram Pkaraone qui tamen ne hac quidem illorum confessione pertinaciam suam deposuit. Hinc post tertiam hanc ptagam continuo suhsecutaest quarta, Pharaone rursum przemonito
    Dei,
    138

    tur. Fecerunt autem et malerici per incantntiones suas similiter, eduxeruntque rnnas Super terram yEgrypti. Sane difficile non erat dicmoni ranas,

    Hanc Moyses
    Dominus
    :

    refert hisce verbis


    :

    Dixit

    fjuartaplaga

    quoque
    ,

    Deo permittente, aliunde adducere,


    gis statuere.
    Moysis preci.

    et

    coram ma-

    131 Fastus

    tamen regis hoc prodigio nonnihil


    :
    :

    Consurge diln- rmucarnm ad Moyscn '"'""''"" egredietur enim sta coram Pharnone culo et HfflC dir.it Datni- y et dices ad eum nd aijuas populum meuni, ut sacrificet minus Dimitte Quod si non dimiseris eum, eece ego lmhi.
    : '
    :

    btudeinde
    ablata

    ut sequitur Vocnvit autem Pharao Aaron, et dixit eis Orate Dominum, et ut auferat ranas a me et a populo meo dimittam populum ut sncrificet Domino. DixitConstitue mihi, que Moyses ad Pharaonem quando deprecer pro te et pro servis tuis, et ut abigantur rana; a te et a pro populo tuo et a populo tuo et a servis tuis domo tua , et tantum in flumiue remaneant. Qui rcspondit

    depressus

    est,

    mittam

    in le, et
    et

    in

    serTOH tuos,
    tuas,

    <)

    populum*

    Moysen

    et

    tuum rum

    et

    omne genus musoaLmplebuntur domus ^Sgyptiorum muin

    domos

    scis diversi

    ffeneris,

    et

    universs terra,
    in

    ld

    qua
    sint
    in

    Faciamque mirabilem Gessen, in qua populue meus


    foerint.
    ibi

    dis

    llla

    terram

    eet,

    ut

    non

    musca^

    -.

    et

    scias

    quoniam ego Dominue


    i

    .Cras.

    verbum tuum faciarn, ut scias quoniam non est sicut Dominus Deus noster. Et recedent ranae a te, et a domo
    At
    ille
    ,

    Juxta, inquit,

    raedio tcrrae. Ponamque divislonem Inter populum meum et popuium tuum orae erit Bignum istud. Pecitque Dominus ita (nimirum ubi frustra a Moyse monitus erat Pharao.) Et venit

    muscn g-ravissima

    in

    domoa

    Pharaonifl

    et

    servo:

    tua, et a servis tuis

    et

    a populo tuo

    et tau-

    rum

    ejus

    et

    in

    omnem

    terriun Jlgypti

    cor-

    tum

    remanebunt. Egressique sunt Moyses et Aaron a Pharaone et clamavit Moysea ad Domiuum pro sponsione runarum, quam conin

    flumine

    dixerat

    Pharaoui.
    :

    bum
    et

    Moysi

    Fecitque Dominus juxta vcret mortuae sunt rana; de domibus,


    et

    ruptaque est terra ab hujusoemodi muaoU. De hac plaga, uti et de secunda Psal. 77 } 46 8io Mieit in eos (Mjenomyiam , et comedit dicitur acriterque toreos , (sanguinem exsugendo morsibus suis ) et ranam , et dUperdlquendo
    i ,

    de

    villis

    de agris.
    ,

    eas in iramensos ag-geres Videns autem Pharno, quod data esset requies, et non audivit eos, sicut iugravavit cor suum
    ,

    Congregaveruntque et computruit terra.

    101 > :il de hac et teret ciniles in ca*nomyia eorum. Vox Grseca xoivor/Ocz, omnibus finibus qum hic servata est ab interprete Latino, ad litdit

    eos.

    Rursum
    et

    Psat.

    tia

    Dixit,

    venit

    teram

    )
    ;

    38
    kvcroht
    J

    DE
    significat

    S.
    ,

    MOYSB PKOPHETA.
    id cst
    ,

    teram

    communem muscam
    ,

    Dominus ad Moysen
    et

    Ingredere ad Pharaonera
    Haec dicit Dominus Deus populum meum ut sa,

    omne genus muscarum prout recte vertit SHieronymus cum atiis. Muscarum morsibus
    etiamhomines occisiinJEgypto dicuntur Sap. 16

    loquere

    ad
    :

    eum

    Hebraaorum
    crificet

    Dimitte

    mihi.

    eos
    jtw non fun

    ecce

    Quod si adhuc renuis, et retmes et manus mea erit super agros tuos
    :

    interraGcsha
    '

    Augustinus in Bxodum qusest. 26 de exemptione Hebrseorum a plagis hic primum in134 S.

    super
    et

    equos,

    et

    asinos,

    etcamelos,

    et

    boves

    mt^ncc
    prrcedmtu
    :

    dicata

    >

    sic loquitur:

    Quod

    liicScriptura aperuit,

    ne ubique diceret, intelligere debemus et in posterioribus et in prioribus siguis factum esse, utter-

    valde gravis. Et faciet possessioues Israel et possessiones mirabile inter his, quae .Egyptiorum, ut nihil omnino pereat es
    oves, pestis

    Dommus

    pertinent ad

    filios

    Israel. Constituitque

    Dominus

    qua habitabat populus Dei, nullis plagis talibus vcxaretur. Opportunum autem fuit, ut ibi hoc aperte poneretur, unde jam incipiunt signa, quibus magi similia nec conati sunt facere. Procul dubio enim, quia ubique fuerant sciniphes in regno
    ra,

    in

    Dominus verbura Pharaoistud in terra. Annuntiavit hsec Moyses Dominus verbum ni, sed frustra. Eecit ergo hoc altera die mortuaque suut omnia animamtempus,
    dicens: Cras
    faciet
    :

    Pliaraonis,
    ibi

    conati sunt

    tuerunt.

    autem fuerant in terra Gessen, magi similiter facere, et non poQuousque ergo deficerent ( magi
    non
    ,

    nihil de illius terrae de

    segregatione dictum est

    de auimalibus vero filiorum /Egyptiorum Israel nihil omnino periit. Observa hic vocem omnia non stricte intelligendam de omnibus omnino animantibus JEgyptiorum, cum aliqua deinde grandine occisa legantur, sed vel de omnitia
    :

    sed

    coeperunt ea fieri, ubi jam illi similia facere nec conari audercut. Ihcc observatio

    ex

    quo

    bus, quse erant in agris, ob prsecedentia verba, Erit manus mea super agros tuos ; vel de omni-

    S. Augustini

    mihi

    admodum

    apparet probabiest
    :

    lis;

    omnino tamen certa non

    nam, siexi-

    cem omnia

    bus, quse peste contacta erant; vel denique vohic significare multa aut pleraque,
    ;

    stimare quis velittres plagas proecedentes, sanguinis videlicet, ranarum et sciniphum, etiam fuisse in terra Gessen , dicere poterit, nec aquam fuisse sanguineam Hebrccis, sed solis Mgyptiis nec ranas aut sciniphes quidquam Ilebrceis molestiee intulisse nunc vero terram ipsam in qua erant Ilebrsei, a communi plaga excipi, ut Hebivcorum exemptio jEgyptiis clarius innote:
    ,

    paucis solum retictis. Addit textus sacer Etmi- E sit Pharao ad videndum nec erat quidquam mortuum de his, quaa possidebat Israel. Iugravatumet non dimisitpopulum. que est cor Pharaonis De hac plaga Psal. 77 f 50 sic legitur Viam fecit semitae irae suse, non pepercit a morte animabus eorum et jumenta eorura in morte con:

    clusit.

    sceret,

    Phwao

    u>w
    \

    35
    .

    porro
    \

    piaga hvcc

    muscarum Pharaonem

    ptagaduranto
    promillitli'

    mov n

    sea non ita permovit, ut Dei mandatis


    ..
    :

    bertatemab'
    9undilifhr.us,
    ted doindo nun
    '

    prorsus obtemperare voluerit


    ,-,,-

    ...m

    sacrificium

    Moyses vero ad plagam sextam sic pro- sextaulcerum. greditur: Et dixit Dominus ad Moysen et Aa- *WJ** commiiiulione n .,., ron lolhte plenas manus cmens de cammo pharaonm et spargat illum Moyses in cselum coram Pha- aggreditur,
    137
    .

    enim Ilch/vcorum conscnsit, at non in egressitm eorum JSgypto, Moysen audiamus Vocavit:

    raone.
    pti
    :

    Sitque pulvis super omnera terram iEgyulce-

    erunt enim in hominibus et jumentis

    que Pnarao Moysen ct Aarou, et ait eis Ite, et sacriJir.itr Deo vestro in terra hac. Et ait Moyses Non potost ita iicri abominationes cnim -Egyptiorum imxnolabimus Domino Deo nostro quod si mactaverimus ea, quse oolunt .Kgyptii, corain eis lapidibus nos obruent. Viam trium dieium
    :

    turgeutes in universa terra -^Egypti. Tuleruntque cinerem de camino et steterunt coram Pharaone, et sparsit ilium Moyses
    ra, et vesicae
    ,

    in

    caelum
    in

    factaque sunt ulcera vesicarum tur-

    gentium
    rant

    homiuibus
    stare

    et

    jumentis

    nec pote-

    pergemus in solitudinem ct sacrificabimus Doniino Deo nostro sicut prascepit nobis. Dixitque Pharao Ego dimittam vos, ut sacrificetis Domino Deo vestro in deserto verumtamen lonq
    :

    gius ne abeatis

    rogate pro me. Et


    :

    ait

    Moyses
    a

    Egressus a
    sua

    te,

    orabo Dominura
    et a servis

    et

    recedet
    et

    mu-

    Pharaone,
    :

    suis,

    populo

    verumtamen uoli ultra fallere, ut non dimittas populum aaorifioare Domino. I^rcssusque Moyses a Pharaone, oravit Dominum. Qui fecit ju\i;t verbum illius et abstulit muscas a Phaejus cras
    :

    coram Moyse propter ulcera, qua3 in illis erant, et in omni terra .Egypti. Induravitque Dominus cor Pharaonis et non audivit eos, sicut locutus est Dominus ad Moysen. Non dicitur Pharao ipse hac ulcerum pla- Y ga fuisse percussus venum terribili comminatione eum urgerejussus est Moyses,priusquam sequentem plagam nominatim prmdiceret. Verba accipe Dixitque Dominus ad Moysen Mane
    malefici
    ,

    a servis suis, et a populo ejus non ne una guidem. Et ingravatura est eor Pharaonis ita ut nec hac quidera vice dimitteret populum. Solet hic queeri quid intelligat Moyses per abominationes 3Cgyptiorum; Verum res mihi elucidari videtur pcr sequentia verba

    raone

    et

    coram Pharaoue , et dices ad eum liaec dicit Dorainus Deus Hebraeorum Diraitte populum meum, ut sacrificet mihi. Quia in huc vice mittam omnes plagas meas supercor
    ,

    consurge
    :

    et

    sta

    superfiiit

    tuum et super servos tuos, et super populum tuuni; ut scias quod non sit similis mei in om,

    Quud si maotaverimus ea, quea colunt -Egyptii abominationes Egyptiorum igitur inetc. Per telliguntur ea animalia, quse colebant JBgypHi et abominationes dBgyptiorum sunt abominanda jEgyptiorum numina* Sic Apin colebant in forma bovis et vitulii Jovem Hammonium in
    ;

    Nunc enim estendens manum percutiam populum tuum pcste, peribisque deterra. Per pestem hic non designatur pestitentia proprie
    ni terra.
    te et

    cta,

    sed

    matum quodcumque mortem

    di-

    nam
    stis

    inferens

    interplagas &gyptiacasnonrecenseturpe-

    ariete.
    iltlos,

    ibcs,

    Colebant et alia animantia, ut c/vcoaliaque mxdta. At hoc modo non qiwe-

    igitur pro morte ponitur Septuaginta habent, non pestis, sed mortis mentionem facientes: et mors revera Pharaoni mullisque e prcvcipuis proceribus et poputo ejus itlata fmt, dum persecutus est Israetitas per mauti

    hominum. Pestis

    ritur.
    Ftagaquinta

    re rubrum. qq ji j ite Aliqui,


    * I

    inquit

    136 Pertinacia J*haraonis et perfidia in

    prxdicens ge-

    non

    mortauima-

    servandis promissis aliam quam Mnyses sic exponit

    mox adduxit plagam Exod 9 Dixit autera


    .
    :

    a Lapide, ex Hebreeo data verba sic ~ vertunt et mala >? u * in el e " connectunt cum sequentibus P Et quidem si vo:

    hunc locum Cornelius

    ^rat.momnim

    luissem, potuissem te occidere peste,

    et perisses
    [jg

    IZZmfestandum,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    de terra
    ;

    39
    iis
    :

    verum ideo posui

    et servavi te, ut osten-

    dubieprsedixit

    dam

    verbis,

    quibus

    eum

    instruxit
    :

    11'CTOII

    iu te fortitudinem

    meam. Favere uicumque


    ;

    Dominus a

    huic expositioni videntur sequentia verba, quse sic leguntur in Bibliis vulgatis Idcirco autem posui te, ut ostendam in te fortitudinem meam, et
    universa terra. Verum ut observat laudatus interpres , phrasis Hebraica non habet particulam si, et verin
    ,

    populum meum et non vis dimittere eum ? En pluam cras hac ipsa hora grandinem multam nimis, qualis non
    t 17

    Adhuc

    retincs

    J.s.

    narretur

    nomen

    meum

    in .Egypto, a die, qua fundata est, usque tempus praesens. Mitte ergo jam nunc et cougrega jumenta tua et omuia , quae habes in agro homines enim et jumenta et universa
    fuit

    in

    ba Hebrsea assertive , nou autem conditionate minautur Pharaoni pestem et interitum quasi
    : . .

    quae inventa

    fons nec congregata de agris, cecideritque super ea grando morientur.


    fuerint
    , ,

    dicat (

    Dominus

    Plag-as

    plagis

    addam

    do-

    nec excidaris a terra. Hsec igitur interpretatio tenenda est, nec sequendus videtur Chaldseus, qui
    alteriusinterpretationis est primus auctor nam illi longe prseferenda est versio S. Hieronymi, et
    .-

    Aliqui huic comminationi fldem adhibuerunt in bonum suum, eam vero alii malo suo neglexerunt , ut sequitur Qui timuit verbum Domini de servis Pharaouis, fecit confugere servos suos
    .-

    et

    jumenta

    iu

    domos

    qui autem

    neglexit ser-

    Septuagintainterpretum, quibus multse alise consonant.Prsetereaabsolutacomminatiofuturorum malorum usque ad interitum Pharaonis rectius cohaeret cum verbis prsecedentibus In hac vice mittam omnes plagas meas etc. : nec idlo modo
    :

    repugnat verbis istis Idcirco autem posui te ut osteudam in te fortitudinem ineam, et narre:
    :

    B tur nomen meum in universa terra nam hisce verbis rationem reddit Dominus, cur plagis tam
    midtis percutiat

    Domini, dimisit servos suos et jumenta in agris. Et dixit Dominus ad Moyseu Extende manum tuam in cEelum ut fiat graudo in uuiversa terra /Egypti super homines et super jumenta, et super omnem herbam ;igri in terra iEgypti. Extenditque Moyscs virgam in ofielum et Dorainns dedit touitrua et grandinem ac discurrentia fulgura super terram pluitque Do:

    mouem

    minus graudiuera super terram


    : ,

    JSgypti. Et gran-

    Pharaonem

    priusquam eum-

    dem morte puniat,videlicet ut ptagarum multitudinenomen suum illustrius faciat peruniversum orbem. Hunc sensum exigunt Septuaginta, in
    mnens hac de
    aiusa crescere

    do et ignis raista ferebantur tantajque fuit raa- k gnitudiuis quauta ante numquara apparuit iu uuiversa terra ^Sgypti ex quo geus illa condi,

    ta est.

    perlinaciam
    Pharaonis.

    quibus pro posui te legitur servatus es. 139 Apostolus Rom. 9 f 17 verba illa citat hoc modo Dicit enim Scriptura Pharaoni Quia iu hoc ipsum exeitavi te, ut ostendam in te virtutem meam et ut annuntietur nomen meum in universa terra. S. Augustinus qusest. 33 in
    :
    : :

    Et percussit graudo in onini terra dSgypti cuncta qiuo 1'uerunt iu agris ab homiue usquc ad jumentum ounotamque herbam ngri
    ,
    ,
    :

    percussit grando, et
    fregit.

    omne lignum

    rogiouis
    filii

    con-

    Tantura iu terra Gessen, uhi crant


    cecidit.

    lsrael,

    grando non
    git
    dit

    1U Hanc plagam

    variis tocis

    breviter atti:

    ytH
    fuii,

    mnl(ipl.e

    expendens hsec verba, observat Deum mala permittere, malisque ad tempus parcere, ut erudiantur etecti, hsec subdens Novit ergo Deus bene uti malis iu quihus tameu humanam naturam non ad malitiam creat sed per* fert eos patienter, quousque scit oportere non iuaniter, sed utens eis ad admonitionem vel exercitationem bonorum. Ecce enim ut auiiuntiaro; ,
    ,

    Exodum

    sacra Scriptura. Psatm. 11 f i-7 Et occiin grandiue vineas eorum et moros eorum
    ,

    pruina. Et tradidit grandini jumenta eorum , et possessiouera eorura igni. Rursum Psatm. 101
    in

    Posuit pluvias corum grandinem ignem combureutem iu terra ipsorum. Et pcrcussit viet fieulneas eorum ct conlrivit neas eorum liguum fiuium eorum. Sapient. L6 L6 magis
    T 32
    : ,

    tur

    nomen Dei
    Pharao

    in

    universa terra

    vasis miseri-

    cordia3

    utique prodest.

    Ad eorum
    ,

    itaque utilitaet S
    ;:;)-,

    tcm
    tasse

    servatus est

    sicut

    ura
    exci-

    testatur, et exitus docet.

    Porro

    Deum non

    Pharaonem ad pertinaciam

    itlam rnuttis

    multiptex et mirabilis fuerit hsec plaga : Negantes enira te nosse impii , per fortitudinem brachii tui ilagellati sunt novis aquis , et graudinibus et pluviis per eoutionem passi et per igncm consumpti. Qm-d enim mi
    explicatur,
    :
    ,

    quam

    idem sanctus Doctor, et nominatim qusest. 36 verba Exod. 10 f 1, Ego enim induravi cor ejus ut faciam sigua mea luec in eo, duriorem quidem in speciem habere signiftcatiolocis declarat

    rabile erat

    in aqua, quffi
    :

    omnia cxlinguil, plus

    ignis

    valebat

    Quodam
    :

    vindex est enim orbie justorum* euim tcmpore mansuctaljatur IgniSj ae


    ,

    nem

    agnoscit. Sed, inquit, sic intelligendum est, acsi diceret Ego enim patieus fui super eum ut ordiue et servos ejus, ut non eos auferrem
    :

    comburerentur malia sed ut

    quffl

    ad Lmpios missa erant aniI

    ipsi

    videntes ticirent, quoniam


    Et

    >*

    judicio patiuntur perseoutionem.

    quodam temexardesoebal
    cxtcrinina-

    pore in aqua supra virtutom ignis,

    superveuiant signa
    paticntia

    mea super

    eos.

    Qtiia enira

    undique
    ret.

    ut iniquai

    tcna;

    uationciu

    ani Dei obstiuatior fiebat raalus mus, ideo pro eo, quod est, Patiuns ix eum fui, dicitur , Gravavi cor ejus. Ita dixerat qusest. qua parcebat 24 etiam ipsam Dei patientiam inter causas obdurationis Pharaonis numerari secundum posse. Quippe patientia Dei inquit corda homiuum, quibusdam utilis ad pcenitendum,
    ,

    Nix autem et glaoies sustinebant vim ignis et non tabesccbant ut scircnt, quo niam fruotufl inlmicorum exterminabat ignis ar-

    Et

    22

    dens

    in

    cap. 19 y 19
    batur.

    grandine et pluvia coru^cans. Demum Ln aqua valobat supra BUam ; Ignifl

    virtutem, et aqua extinguentis natursa oblivisce hisce facite cotligitur, terribitem fuis-

    Ex

    quibusdam inutilis, ad resistendum Deo, et in inalo


    perseverandum
    sed
    et
    :

    non tamen per se ipsa

    inutilis est,

    se tempestatem, conspirantibus contra MgypUos omnibus fere aeris injuriis; grandine nimirum
    inusitatse magnitudinis, horrendistonitribus, no-

    secundum

    cor

    malum,
    :

    sicut

    jam diximus.

    lloc

    Apostolus dicit Ignoras quod paticntia Doi ad pceniteutiam te adducit ? Secundum autem duritiam cordis tui, et impcenitens cor, thosaunzas tibi

    iram
    ^cjitnna
    qi
    filittja

    etc.

    xiisque fulguribus per terram discurrentibus atque obvia quieque consumentibus xjunctis quoque, quo tempestas appareret magis mirabitis, glacie^ ut ctare agnoscerent /Egyplii ab nive, pluvia
    ,

    andini$j

    comminationem ittam generalem jussus est Moyses Pharaoni prsedicere plagam grandinis, quse ordine septima est, quamque haud
    110 Post

    omnipotente Dei manu se percuti, 112 Agnovit id ipsum Pharao, tantoque terrore correptus est f ut homo superbus se humiliaret

    40
    AtlCTORE
    J. s.
    et

    DE
    coram Moyse,
    et
    .

    S.

    MOYSE PKOPIIETA.

    Pharaonem
    :

    vehementer

    frruil

    }'!u-

    rimaqueintulit

    culpam fateretur, non tamen ut serio converteretur Audiamus MoyMisitsen rei exitum enarrantem cap. f 27 diet vocavit Moysen et Aaron que Pharao Domiuus Peccavi etiam nunc cens ad eos
    liaret
    .-

    justus

    populus raeus impii. Orate Dominum, ut desinant tonitrua Dei, et grando et dimittam vos , ut nequaquam hic ultra maneatis.
    ;

    ego

    et

    XVI.

    Quid de secunda,

    tertia,

    quarta, quinta,

    sexta et septima

    egressus fuero de urbe, extendam palraas meas ad Dominum , et cessabunt quia ut scias tonitrua et grando non erit
    Ait Moyses
    :

    Cum

    plaga scripserint Josephus Philo


    et

    Artapanus.

    et quod et tu novi autem Domini est terra servi tui necdum timeatis Dorainum Deum. Damnum JBgyptiorum infrugibus ierrx sic deinde subdit : Linura ergo et hordeum lassum est, et linum jam eo quod hordeum esset virens triticum autem et far non folliculos germinaret sunt laesa, quia serotina erant. Bonfrerius in hunc tocum observat primo , voces Rebraicas , quas S. Hieronymus vertit, Eo quod hordeum esset virens alias reddiposse, Quia hordeum erat
    :

    Secundam Mgyptiorum plagam


    :

    sagratitudine, qui nec a periculo ltfoeratus vellet

    Josephus nar Plaga ranarum ex Josemotus hominis in- io, ravit his verbis Deus autem ^

    pere, aliam

    plagam .Egypto

    infligit.

    Eanarum

    vis

    immensa terram eorum populabatur, refertus erat viciata et fluvius, ut aqua inde nonnisi sanieharura
    hauriri posset, immorientibus

    a Septuaginta, Hordeum gerH minaverat, iia ut hordeum tuncvideatur habuisse, inquit, culmum etspicam, sed eam adhuc teneram et rirentem. Secundo ait, pro voce folliculos poni
    in spica;
    et verii

    earum

    plerisque

    et

    imputrescentibus. Plenaerat et terra turpi limo, ex quo enascebantur, rursusque in eundem resolvebantur:quinet domesticum victum fosdabant in esculentis

    calamum ab
    dit
    :

    aliis

    Sed

    inquitt

    eodem

    res re-

    atque poculentis nusquam non repertae


    :

    et in

    extrema pars crumpentis, qua; fruraenti spicam vel lini calami semen iuvolutum tegit. Ilaque hordeum et iinum grandine confracta et comminuta sunt : atque
    folliculus

    cnim

    est theca seu

    cubilibus quoque passim oberrantes

    ita

    ut omnia

    foeterent putore e ranis mortuis.exhalante infecta.

    His malis

    cum
    dixit,

    exagitarentur /Egyptii, rex jubet


    abire,

    hoc damnuyn accessit ad detrimentum hominum ei jumeniorum, qui occisi erant in agris et arborum quoa partim fulmine partim grandine erant confractw.
    : ,

    itumiia

    nec

    143 Tertio observat,


    il

    vocem

    far

    ab

    aliis

    exprimi
    igesi
    :

    Ittmen

    l'liu-

    speltam aut zeam. Deinde rationem illamnon


    triiiciet farris,

    riiuurm

    (lr<

    Quia serotina erant, sic eiucidat cur istis grando nou nocuerit, quia serius prorumpebant ct gerraiuabant. Intelligeudum ergo vel adhue h&c non erupisse e terra, vcl adluic in herba fuisse, ita ut ei non multum grando ct fulgura nocere potuerint; nocent enim hueciis, quffi reststuntj at vero quae adhuc in terra latent, aut facile cedunt, non multura nocere posDlxi autem hseo adhucve] in terra latuisse, sunt vel in lierba fuisse, ita ut grermen adhuo in sua radicc lateretj ita enim sonaut Ilebraea, Quiaadhuc caliginosa et obscura erant ", hoc est necdura apEedditur
    . . .

    ratio,

    quamprisimul et fiumen in pristinam naturam sunt restituta. Vix dum hoc malum cessaverat, cum Pharaothes denuo mutatus,priorum oblitus, retinere populum coepit et quasi aliarum etiam afflictionum naturas experiri vellet, negabat exitura quem prius concesserat timore magis compulsus quam ex animi sui sententia. Hactenus Josephus. quem nonnidla omittere

    Moysen cum Hebrseis

    quo

    velit

    et

    mum hoc

    evanuerunt

    ranae, terraque

    ex collaiione cum sacris Litteris facile advertet


    lector.

    Philo quoque eamdem plagam refert in Sed non multo post remissam mulctam scelerati ad eandem crudelitatem redierunt,
    14-5

    et

    PhUonte.

    huncmodum

    quasi omnino e terris migrasset justitia, aut quasi


    elapsi ex una poena non possent aliam iucurrere. Itaque more puerorum per aetatem nondum sapientium suo malo didicerunt non contemnere, nam vin-

    dicta secuta e vestigio, ut


    rat,

    parebant, seu, ut vertuut Tigurina, adhuo latebant . Finem plagte et pertinaciam Pharaonis
    ti

    illis cessantibus tardaveitaadiniquitatemproperantesprasvertit. Kursus F enim Mosis fraterjussus ad fossas et stagna palu-

    Moyses enarrat sequentibus verbis t Egressusque Moyses a Pharaone ex urbe, tetendit manus ad Do-

    minum
    rao,

    et oessaverunt tonitrua et grando, nec ul-

    manum exteuderat, tanta vis prorepsit, ut non tantum fora compleret ac loca subdivalia, verum etiam docum ranarum
    mos
    tam sacra quam quam publica, haud secus acsi hocgenusaquatilium missum esset in diversi eleprofana, tamprivata
    villasque, et cuncta jedificia,

    desque virgam porrexit. Vix

    tra stiUavit pluvia super terram.

    quod oessasset pluvia, ct auxit peooatum et ingravatum estoor ejus, et servorum illius, et induratum nimis ncc diraisit fiHioa
    :

    Videns autem Phagrando, et tonitrua,

    menticoloniam, natura mutante rerum vicissitudi-

    [srael

    siout

    prsaoeperat

    Dominus per

    manum

    Movsi.

    summasquoque

    nam terra estaquse centraria. Itaqne cum nec foras progredi posent homines, viis oppletis ; nec intusmanere,refertis etiam intimis penetralibus, etad
    nes
    :

    <n) <JZ

    contignationesranis obrepentibus ad extremam desperationemredacti, rursumadeosdera,utante, confugiunt, rege pollicitante permissurum se Hebraos abire impune ac libere. Sic exoratoDeopopuli sui precibus, ranaa partim receneruut se in fluvium, partira

    m trivns, etiam e domibus

    mortu cumulabantur eodem congest propter


    e cadave-

    intolerabilemgraveolentiamexhalautem

    plaga brevissime meminit.

    nbus bestiolarum, quaa vivae quoque molestm sunt sensibus. Artapanus apud Eusebium
    de

    ranarum
    146 In

    DIE QUARTA. SEPTEMBRIS.

    41

    A
    In tertiaplatja
    scinipfiibus pe~

    diculos male
    substituit Jo-

    146 In tertia plaga Josephus a sacris Litteris abberrat nam pro sciniphibus seu culicibus pediculos substituit quos pedunculos no.-

    148

    Quid

    enim
    ut

    scnipe

    vilius?

    Tamen

    tan-

    CCTOftK

    tum mare

    effecit,

    tota

    ^gyptus

    deficiens

    exela-

    J.S.
    uti et Oritje-

    sephus

    minat interpres Latinus, Grseca Josephi verba Latine sic exprimens Rursum igitur Deus alia
    :

    in hominem fraudulentum vindicat, pedunculorum enim magma vis e corporibus JEgyptiorum scatebat, a quibus mali male perdebantur, neque lavacris neque medicamentorum inun-

    clade

    cogeretur, hunc esse Dei digitum, manum nes, ita ut enim (Dei) ne a tota quidem terra quanta est, inseclumvisustineri posse, imo nec a mundo universo. Hasc ,leatur fw*** ' sunt inflicta per fratris ministerium. Ita Phito, *W-*
    ,

    mw

    jor

    ctionibus exting-uere eos valeutes. Qua nova peste turbatus rex, et non magis ipso periculo quam ejus fceditate ac turpitudiue territus nequam
    ,

    cum

    cujus in sciniphibus describendis ideomihimaest auctoritas, quia Hebr&us Hebrdicam vocemintelligerepotuit, et JEgyptius animaleuluw ipsum cognoscere, quod, nisi cognovisset, non videtur tam proiixe fuisse descripturus. Philoni satis consonat Origenes Hom. 5 th Exodum cini-

    3 ""

    dimidiata ex parte resipuit. Hebrseis enim exire permissis ac mox malo cessante liberos et uxores reditus obsides ab eis exigebat, quo facto magis etiam Deum exaspeesset, segre
    ,

    phes

    sic describens Hoc aniraal pennis quidem suspeuditur per aera volitans, sed ita snbtile est et niinutum, ut ocuh visum, nisi acute cerneutis, ef:

    fugiat
    valeat,

    corpus tamcn

    rat

    putans

    se

    providentiam

    ejus circumvenire

    brat stimulo, ita ut,


    reliquis

    cum insederit, acerrimoterequem volantem videre quis non

    Moyses et non potius Deus poenas de JEgyptiis Hebrseorum oppressoribus sumeret. Hanc Josephi sententiam de pediculis Hebreei passim et Hebraizantes imitantur, vocem Heposse, quasi

    sentiat stimulantem.

    Horum

    sententiam
    scini-

    omnibus probabiliorem existimo;

    phesque fuisse insectum aliquod sEgyptiis non ignotum, seu fuerint genus quoddam minulissi-

    brdicam cbinnim B opiniouem de


    ratio

    sic interpretantes. Verum, inquit Pererius in cap. 8 Exod. disp. 2, istam

    morum

    pediculis improbabilem
    terrae

    facit

    nar:

    ipsa Moysis describentis bauc

    plagam

    ait

    cidicum, seu spectes insecti a cuiicibus quoque distincta. g 1 1!) De quarta sEgyptiorum plaga breviter j $ephus m magis quam exacte Josephus sicscripsit Varias <iwtapiaga
    .

    percussae g'eueratos fuisse sciuipbes. Atpedieuli e\ ipso humano corpore

    euim ex pulvere
    generantur
    ;

    ergo

    et

    raultiforraes

    bestiolarum (Qrsece

    V.jv,

    i,rommc,$

    sicut etiam Josephus supradictis

    verbis scripsit

    diceus per

    hanc plagam scatu-

    risse pediculos e corporibus ^Eg-yptiorum, infideliter

    %d est ferarum) speeies nnmittit, tiuales nemo ante eam diem umquam viderat tanta copia, ut tota reg'io malo hoc repleretur; prne quarum frequentia et homincs plurimi extinguebantur
    ,

    adQplavit

    Kt.

    Plulo scini-

    phes describil.

    profecto Historiam sacram commemorans non ex corporibus .Egyptioruru, sed ex pulvere terrae generatos esse ait sciniphes. Alterum Josephi peccatum in prsemissis verbis est quod asserat, Pharaonem promisisse, se abeundi licentiam daturum Hebrseis at de ilia promissione tacuit Moyses ipse. 147 Pkilo de tertia illa plaga longe rectius Josepho veriusque raiiocinatur sciuiphes aut

    et

    terra

    nullo

    pacto

    coli

    poterat

    ct qui

    pra-

    quae

    sentaueum exitium evadebant, insecti tamen earum veneno a morbis corripiebantur. Aberrare
    videtur primo Josephns,dum ait ferarum fuisse kancplagam :el secundo, dum huic insistens opinioni, plurimos homines ab hisce feris pcremptos affirmat. Quippe , etsi quidam iuUwierint muscarum morsibus, ut dicitur Saj>. lily 9, de occisis in hac plaga hominibus nulla alia

    Postscniphes exacte, ut videtur, describens quam inquit ab hac poena (ranarumj respi: , ,

    '

    Gracc

    tir

    rarunt modicum, sicut athletae collectis viribus, quo veheraentius urgerent *, ad consuetam reobliti sunt eorum quae pertumalitiam At Deus aquis cessare jussis, terrestrem qui poenam induxit, eodem usus castigatore tot scnipcs ex ea ubi terram virg"a percussit profusi sunt, ut vclut exteusa nubes totam obtineret /Egyptuni. Id animal est molestissimum, quamvis minutum admodum. Nam non solam

    rcant

    versi

    lerant.

    verum cutis lsedit pruritu noxio etiam interiora per aures naresque penetrat, involat et in oculos, nisi quis caveat sed qui casunerficiem
    ,
    :

    mentio in Scripturis; nec Derisimile est nuoccisorum lantum fuisse, quantum insinuat vox plurimi. Quod vero spectal <ttt speciesferarion,Josephumsecuti sunt aliqui Hebratzautes, qui vocem Hebrdicam harob interpretantur mixtionem, itiamque explicanl <!< mixtitme quarumlibet bestiarum noxiarum tam venenosarum quam rapacium ut scrpentium draconum y leonum, luporum, scorpionum, similiumque almrum. Verum hitic expiicationi non modo contra~ ria sunt Dibtia vulgata, sed etiam Septuaginta, aliiqueantiqui, ut probabo post data de hisce Phiest

    merum

    tonis verba.

    150 Philo
    to

    quartam hanc plagam, non serva, ,

    phUovcro
    >><<"i<-

    veri
    se

    poterant tot

    aliquis,

    examina? Qua^ret fortascur Deus tam vilibus animalibus ad


    dira
    ,
    :

    vindictam uti maluerit, quam ursis, pardis leoaut, si hae cseterisque feris carnivoris nibus non placebaut, saltem fainiliaribus ^gypto aspidibus, quarum morsus sine mora enecat. Is si
    ,

    nescit, discat,

    Deum

    voluisse incolas castigare,

    nou tollere. Nam si cos omnino delere voluisset, non opus erat aniraalium opera, sed divinitus immissa fame ac pestilentia. Praiterea discat et illud iu omni vita profuturum. Quidnam ? llomines quando bella gerunt, auxilia sibi asciscere

    ordine Scripttt,\v, scrius commemorai, qutul eam recenseat inter iilas quas Deus iuftixit non adhtbita Aaronis aut Moysis opera, uti hic factum Origenes quoque observavit Ilom. 4 in Exodum. Philo autem hanc sicnarrare incipit Supersunt tria genera infliota ab ipso Deo, sine quffl singula indicabo , ullo liumano ministerio primum per animal omriiuni quantum potero audacissimum cyuomyiara, cui veram appellatio,
    ;

    m-

    'ctm canintm
    i

    lolligunt

    nem imposuerunt
    rais aniuiantibu.s
    te
    ,

    periti

    nominum
    ,

    ut erant sq

    pientissimi, compoaitam e duobus

    impudentie

    potentissima
    :

    pleant

    Deura

    quibus suam iufirmitatem supvero oranipotentem et nullius


    .si

    musca et cane altera viucenomnes volucrcs temeritate, altero omnes fcer,

    quaudo vult tamquam instruegentem opera, mentis quibusdam uti ad exigenda supplicia, non valida eligere, quorum robur curat minime, sed
    vilia

    parvaque

    instruere invictis viribus, atque


    ,

    Accurrunt enim intrepide non ccdunt pervicaci;i donec et si quis satientur carnibus et saiiguinc. Ac oynomyia particeps arnborum audacia, mordax t-t insidiosum est animal Xain e longinquo cum stridore iu tercstres quadrupedes.
    arc-eat,
    ,

    ita

    noxios

    plectere

    quod nunc quoquc

    uccidit.

    li

    morem raagmo

    irapetu advolat

    infixaque cuti

    haere

    42
    lUCTOBi
    J

    DE
    pertiuaciter.

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    ce hauserunt manibus
    ctavit in
    ,

    quem

    solus

    Moses

    ja-

    haeret

    Tunc vero

    diris

    exagitata;

    bantur, mi.
    at contBitdit $.

    quoque sequeque Patres, qui Septuaginta interpretes S. Hieronyantiquiores sunt versione


    et
    .

    nativam sitim sanmulto molestiorcs erant, ultra divinitus contra hoguinis annatae ad ultionem Septuaginta tnmines impios. Sic ille, secutus item interpreterpretes, qui vocem Hebraicam seu muscam canicam. Ita tantur cynomyiam alnlegerunt Origenes, S. Augustinus,
    ,

    aerem.

    longe lateque dispersus,


    ra per totam

    cutem

    Moxque hommibus brutisque carmbus inussit ulcera


    et fcedis

    pulvis

    exci atus

    t
    disi-

    mul intumescentibus,
    bus,
    acsi successae

    pustu hs scatenti-

    Quo cruclam effervescerent.


    exulceratione ac inflam-

    ciatu, sicut per erat in matione, oppressi , non

    minus animo laborabant

    quam
    tur

    corpore

    enim

    151

    Verum

    S.

    Hieronymus
    est,

    Blwonymut
    legendum esse mtucarn com~

    vox

    reperitur, legi vult koivo>uw

    seu musca communis, id

    ubicumque ha>c non xwopw omne genus mus,


    ,

    pedes, his,

    Videbamisere vexati dolonbus. vertice usque ad imos unum ulcus a erant, contiqua3 membratim sparsa
    ;

    nua serpigine

    nwnem, non mninam.

    verba ipsius carum, non musca caniua. Accipe Fretellam KLoiv6>ui, in Epislola ad Suniam et
    :

    donec rursum morbus levatus castigatio commissa est amboest. Cseterum hsec penesquem eratcura bus propter pulverem fratri,
    in

    unum

    coeuntibus

    Legislatore supplicante pro affectis,

    non ut Latini
    dicitur

    interpretati

    sunt

    per v Graecam litteram ; debet scnbraicam intelligentiam per MyBovyav


    bi
    01
    ,

    musca canina sed juxta He-

    Mosi propter poenarum e terra provenientium nam hic incolas aerem mutatum ad affligendos ex aere cceloque nascenerat minister calamitatum
    ,
    ,

    ut sit KOtvopvXot

    id
    ,

    est
    id

    genus.

    Aquila

    7rfjt/uxrov

    est

    omne muscarum omnimodam


    ,

    tium.

    lnnuit hisce S. Hieirrepsisse in lectionem Septuaronymus vitium potius legenginta interpretum atque in illis

    muscam, inlerpretatus
    ,

    est.

    De septima seu grandiais plaga jerursum Josephus hsec scribit Et cum ne sic june
    154
    ,
    ,

    u ti
    lo,

    ct

    grandi-

    quidem rex
    JSgyptio

    resipisceret,

    grando

    numquam
    major
    superne

    ante in

    caelo

    visa

    tunc

    vero
    ,

    quam
    ruens

    ; f&f* con relata stitutionc M E

    dum
    est,

    Kotvopvta

    cum

    id tamen incertum Septuaginta legerint passim omnes in

    quam

    Kvvopvi*

    apud
    nali

    alios

    regione

    hiberno tempore vere jam adulto


    ,

    aut in Septentrio-

    xoivopuia. Kwopvta, eaquelectiousitatior sit quam eccistimant interpretes, Saptuaginta Hac de causa

    omnes eorum fructus contrivit Philo, ut ostendat quam nova et inusitata JEgyptiis accide,

    speciem muscarum, eamque expressisse molestissimam et impudentissimam pro omni muscarum genere; atque ita Septuaginta intercum Scripretes, Philonem, Patresque antiquos

    unam

    re debuerit htec grandinisplaga,prolixe ratioquse pluviacinatur de constitutione JEgxjpti rum prorsus fere est expers, magisque grandinis, fulminis, tonitruum, similiumque aeris in,

    ptura vulgata conciliant. Ceterum agi de musex eo etiam cis, non de bestiis aut feris majoribus, verisimile, quod ex aliis plagis constet Deum fit
    voluisseminutisbestiis domare ferocitatem JEgyptiorum, non vero innumera ferarum multitudi-

    ne omnes opprimere. Artapanus apud Eusebium interplagas JEgyptiorum eiiam recenset muscas
    venenosas.
    Pettcm uniJascphiiK,'snl

    juriarum; Nili exundatione, quse statis temporibus quotannis inchoatur, terras fcecundante. Rationes, quas affert, de raritate ptuvise in JEgypto, non discutio sed totum ipsius ratiocinium huc transfero. Nunc videamus, inquit, quas poenas ipse Moses sumpserit et ex quibus napartibus. Aer ac cselum mundi portiones turffi
    : ,

    purissimae, aquis et terrse successerunt in


    ,

    Mgy-

    maHwnomiltU labiturin effectuquartse


    vam
    refbrl
    .-

    ad aliam plagam progressurus narrando, dum ait Phaquartam plagam dimittere quidem raonem post
    152 Josephus
    :

    phiio

    viros et mulieres voluisse, sed pueros retinere quse oblatio Pharaonis serius contigit. Dequinta plaga idem prorsus silet, sed a quarta ad sex-

    cujus administrator Moses ptiorum castigatione coepit. Nam Mfuit. Aer prior turbari electiifg-yptus pene sola inter reg-iones in meridiano tractu sitas, unam ex quatuor anni temporibus ig-norat hyemem vel quia ( ut fertur ) non long^e
    ,

    abest a zona torrida


    lescunt finitima
    :

    cujus

    occulto

    afflatu

    ca-

    tam transilit. Phito vero quintam plagam seupeStam animalium breviter narrat hoc modo Post hanc pcBnam (muscarum) successit alia neraine tuno quoquc ministro irati Numinis videli'.

    vel quia
    fluvius

    circa aestivum solsti-

    tium

    inundans

    enim crescere sestatis quo tempore desinit


    :

    initio

    nubes absumit. Incipit et sub ejus finem etesise quoque impjngunt


    ,

    cel

    interitus

    pecuduin

    nam

    arnienta

    et

    greges

    ex adverso in Nili
    exitus,
    tiara
    ,

    ostia,

    impediturque aquarum

    caprarumque; rmutorea jumenta omnis jeneris, una die tamquam ex oomposito gregatim moriebantur, portcndcntia paulo post seOUturam pestem hominum qucmadmodum aiunt

    ovium

    raari

    turaescente per quasi pro

    ventorum

    violen-

    et fluctibus

    muro
    ,

    se opponentifit

    bus, ita ut amnis fluenta retro ag-antur. Ita


    aqtiis sibi

    ut

    invicem occurrentibus

    tum

    his,

    quse

    publicas pestilentias solere primum in bruta saevire animalia. Qnod hic dicit de futura hominum
    '

    pestilentia

    intelligit

    primogenitorum,
    coltigitur.

    uti

    de subita morte omnium ex sequentibus ipsius verbis


    ,

    superne a fonte descendunt, tum his, quse repelluntur ab ostiis, et dilatari nequeuntibus propter ripas eminentiores exag-geratasque, 'tandem necessario supereffundatur.

    ulrmnn
    9X

    jiUujt
    .

    Utri"j\ti

    Sc.Ham, seu utcerum ptagam Joscj>ln<s Rege vero ne tum quidem narrat hoc modo
    L58
    :

    155 Est et alia causa, cur hyems ^Egypto sit supervacanea. Nam quod imbres alibi hic restagnationes fluminis efficiunt, arva foecundantes
    ,

    conatur magis
    etucidare.

    resiplscente

    ut

    voluntati
    variffl

    diviiur

    ccderet

    ad proveutus frugum annuos. Natura autem non


    solet ita in

    non defuerunt

    Deo

    prioribus etiam

    gra-

    viores pcBna;, quibus

    ob regis malitiam in universam gentem severe animadverteret sed exulceratis intus in cutc corporibus, miserabilem in modum non mcdiocris numerus absumebatur. Philo, observans ad sewtam plagamconcurrisse Aaronem et Moysen exactius de eadcm phiUuam (plagam) losophatur in hunc modum
    :
    ,

    vanum operari, ut pluvias terra? non indigenti largiatur, simulque gaudet varietate sui
    concentum
    et ideo e contrariis qualitatibus

    artificii,

    tem-

    perans

    aliis

    superne e

    cselo

    aliis in-

    ferne e fontibus ac fluviis praabet aquarum commoda. In hoc statu regionis vernantis alienis

    mensibus

    de
    in

    communi sententia Uunc modum. Dco

    fratrcs

    ambo

    infiixerunt

    jubente, cinerem e forna-

    quse circa brumam irroratur parvis , rarisque pluviis duntaxat in locis maritimis, supra Memphim autem regiam nullas omnino sentit , repente aer novam sumpsit faciem ut hy,

    bernis

    DIE QUAB.TA SEPTEMBRIS.


    A berms regionibus consueta; tempestates simul
    gruerent,
    turbiues,
    ta
    in:

    4 ;i
    -

    imbres,
    collisiones

    grandines

    procelloe

    atque

    armentis est enim solemnitas Domini Dei n stri. Et respondit Pharao Sic Dominus sit
    :

    ACCTOIE J S.

    nubium

    vo-

    continua fulgura

    biscum

    tonitrua prodigiosa specie.

    Grando enim intermixextinguebat


    ful-

    nec

    ipsa

    liquescebat, nec

    mina, sed utraque uno eodemque deferebantur impetu. Nec solum inclementia caeli ^ontristabat incolas, verum etiam rei novitas. Credebant enim nec falso ab irato Deo mutari omnia tempesta,
    ,

    quo modo ego dimittara vos et parvulos vestros. Cui dubium est quod pessime cogitetis ? Non fiet ita, sed ite tantum viri et sacrificate Domino hoc enim et ipsi petistis Statimque ejecti sunt de conspectu
    , , ;
    ,
    :

    Pharaonifl.

    Sic Pharao eludebat , non solum Moysen et Aaronem sed suos etiam consitiarios at non im, ;

    tibus

    arbusta segetesque vastantibus, pereuntibus simul non paucis auimalibus partim frigore absumptis partim elisis grandine
    insolitis,
    ,

    pune.
    Ih8 Dixit autera

    de

    manum tuam
    , ,

    , nonnullis etiam ictis fulex quibus si quag supererant ambusta circumferebant vuluera ad terrorem vid^tium.

    ruente more lapidum

    custam

    Dominus ad Moysen Exten- sequitur octasupcr terram ^g-ypti ad lo- mAi ut ascendat super eam et devoret om- ocu*"' omnia
    :

    '

    mine

    nem herbam

    qure residua

    fuerit

    grandini. Et
    :

    vaitantibu '>

    extendit Moyses virgam super terram ^Egypti et Dominus induxit ventum urentem totadieilla
    et

    nocte

    et

    mane
    :

    locustas.

    Quffi

    facto , ventus urens levavit asi-cnderunt super uuiversam teret

    XVII. Plaga octava locustarum,


    et

    ram .Egypti

    sederunt
    ,

    in

    cuuctis

    flnibua

    nona

    tenebrarum
    Scriptura.

    narrantur

    ex sacra
    B
    Minalur Moy
    ees tocustu7'\tm

    /Kgyptiorum innumerabiles qualcs ante illud tcmpus non fuerant nec postea futur sunt Operueruntque universamsupcrficiem ternc vastantes omnia. Devorata est igitur Iierba terrro et quidquid pomorum iu arboribus fuit quse E grando dimiserat nihilque omnino virens reli,
    ,

    Quandoquidem

    plagum,

    pergebat Pharao contra stimulum calcitrare jussus est Moyses novani ipsi plagam comminari uti refert cap.10 his verbis Et dixit Dominus ad Moysen lngredere ad Pharaonem ego enim induravi cor et servorum illius ut faciam signa mea ejus
    , , :
    : : :

    ctum

    est in

    lignis ct in herbis terr, in ounota

    iEgypto.
    ctus
    104- y

    Psalmista hujus etiam plagte


    77 >
    li
    .

    damna

    memorat psalm.
    corum
    34
    in
    ;

    Et dedit arugini fmet labores eorum loousta. Etpsalm.


    ,

    Dixit
    erat
    terra

    et

    vcnit locusta et bruchus, cuet

    jus

    uon

    numerus.

    hcec in eo

    et
    ,

    narres

    in aures

    filii

    tui

    et ne,

    num

    eorum

    potum tuorum quoties contriverim iEgyptios ut sciatis quia ego et signa mea fecerim in eis Dominus. Introierunt ergo Moyses et Aaron ad Hasc dicit Dominus et dixeruut ei Pharaonem Deus Hebra-orum Usquequo non vis subjici mihi ? Dimitte populum meum, ut sacrificet mihi. et non vis dimittere eum Sin autem resistis ego inducam cras lucustam in fines tuos ecce ne quidquam quae operiat superficiem terrae
    : , :
    :

    ctum terrae eorum. Vox ruptionem seu vitium frumenti; quod solct induciper pluviam. VerumS. Eieronymus aliique vocem Hebra'icam,quam septuaginta exposuerunt ruginem interpretati sunt bruchum; atque ita uterque PsalmisLv locus consonat nihilquB
    ,
    ,

    Et comedit omne fcscomcdit omnem fruJOrugo significat cor-

    addit relationi Moysis quivdam tocustarum.


    159 Sapicits cap. 16
    uti et
    ,

    nam

    bruehus

    est species

    Qvidetur tticerejocustas,

    rt/iomfaw
    '<

    quod residuum fuerit grandiui corrodet enim omnia ligna quie germinant in agris. Et implebunt domos tuas , et servorum tuorum , et omuium ^Egyptiorum quantam non viderunt patres tui , et avi ex quo C orti sunt super terram usque in prsesentem diem. et egressus est a Pharaone. Rex Avertitque se
    ejus appareat
    ;

    sed comedatur

    muscas antea hominibus etiam mortem enim (inquit) locustarum et attutisse lllos muscarura occiderunt morsus et non est inventa
    :

    P8

    tufl

    "'',',',!,'"'.

    humiiiaiur

    satinas animae illorum

    quia digni crant ab hu- roxtatnon


    ,

    jusraodi

    exterminari,

    Crediderim

    non

    quidm

    cn,m, titw
    '

    totam hanc comminationem videtur frigide audivisse;


    at

    non
    ,

    ita

    proceres ejus

    preeteritis

    malis
    proceribusf/uc

    edocti

    numquam

    vanas fuisse Moysis


    ,

    unico bestiolarum itlarum morsu occisos fuisse AHgyptios, sedvel muUiplicatis pncter modum itlarum morsibus ad mortem usque vexatos , vet ex earum morsibus corruptionem aut malum atiquod in corporihu.s /Ktjijptiorum ortum quo
    ,

    comminationes
    157

    deintle

    mortem
    :

    oppctierunt. Aliqui votunt

    fame

    Hi

    igitur

    Pharaoni suaserunt
    ,

    ut satis-

    Pkaraoni fru
    stra suadenti-

    faceret

    tandem Moysi

    bus ut pareat

    ptum
    te

    funditus interire.

    nec sineret totam MgyPharao non ausus aper,

    enectos Mgyptios, quod locustse omnid consumpsissent at id rerbis datis non est conforme ,

    cum

    refragari procerum suorum consilio notens tamen Israelitas dimitlere arte usus est, jussitque Moysen coram proceribus totam postutatio,

    nem suam

    enucleate exponere

    ut sic videretur
    ,

    procerum suorum consitio detulisse rectcque recusare, quod petebatur, tamquam nimium fuisset
    ,

    dicatur morsus occiderunt, non fames ex morsibus deinde enata. Tantum damnum, quantum ex hac ptaga toti /Egypto iltatum cst, mout mato qusereret remedium vit Pharaonem non tamen ut mandato divino acquiesceret. Moysen audiamus Quaiunbrera festinus Pharao vo,
    ,

    cavit

    Moyscn

    ct

    Aaron,
    ,

    et et

    dixit
    in

    cis

    Peccavi

    et

    nullo

    modo concedendum. Hanc Pharaocottigo


    ,

    Dominum Dcuin vestrum


    dimittitc

    vos.

    Sed nunc

    nis

    ex relatione Moysis qui prxcedentibus heec subdit Dixerunt autem servi Pharaonis ad eum Usquequo patiemur hoc scandaut sacrificent Domino lum ? Dimitte homines Deo suo. Nonne vides quod perierit /Egyptus ? Revocaveruntque Moysen et Aaron ad Pharaonem qui dixit eis Ite, sacrificate Domino Deo

    mentem

    peccatum mihi etiam hac vice , et ut auferat a Dorainum Deum vcstrum me mortem Istam Egressusque Moyses de oonoravit Dominura. Qui fiarc spectu Pharaonis
    rogate
    , ,

    fecit

    ventura ob Occidcnte vehemcntissiraum


    :

    et

    vestro.

    Quinam
    :

    Moyses

    Cum

    sunt ? Ait qui ituri , parvulis nostris et senioribus persunt


    et
    filiis

    arrcptam hjcustam projecit iu marc Kubrum non rcmansit ne una quidcm in cunctis finibus Mgypti. Et induravit Dominus cor Pharaonis nec
    ,

    dimisit

    filios Israifl.

    gemus, cura

    filiabus,
    II.

    cum

    ovibus

    et

    160 Secuta est plaga

    nona

    Septembris Tomus

    minus quidem s'ona V iaga 12 damni t***

    '

    41
    11

    DE
    ,

    S.

    MOYSE PROPIIETA.
    autem qui impotentem vere altissimis infens sunoctem, et ab infirais etab dormientes, a ipervenientem eumdera somnum alitimore quando monstrorum exagitabantur subitatraductione quando animse deficiebant supervenerat. neus enim illis et inspiratus timor custodiequisquam ex illis decidisset , Deinde si enim rubatur in carcere sine ferro reclusus. Si agri laborum erat, aul pastor aut
    1)

    CTOhl
    S.

    prsemodamni illatura sed plus terroris. Non ex eo etiam atque nuit Pharaonem Dominus
    ,

    tum

    prsstat.

    Illi

    capile terror
    est.

    bis

    Pharaoniset JEgijptionrum auctus hanc Moyses breviter narrat his verPlagam Extende Dixit autem Pominus ad Moysen
    :

    manum tuam
    terram vEfrypti

    in ceelum

    et sint
    ,

    tenebra; super

    caelum et fahorribiles Ifi universa terra cta; sunt tenebrae suura, -Egypti tribus diebus. Nemo vidit fratrem
    in
    :

    tam densae Extenditque Moyses manum

    ut

    palpari

    queant.

    sticus quis

    operaiius praeoccupatus esset

    ineffugribilem.su

    ubicumnec movit se de loco , in quo erat lux erat. QuanIsrael que autem habitabant filii tamen tumvis sit brevis hsec descriptio, abunde quam vehemens fuerit JEyyptiorum formipatet, nultus se de loco movent. At
    :

    stinebatnecessitatem.

    Una enim catena

    tenebra-

    sibilans, rura omnes erant oolligati. Sive spiritus sonitus aut inter spissos arborum ramos avium nimium , aut suavis, aut vis aqust decurrentis

    do,

    cum

    toto triduo

    sonus

    lidus

    Sapiens fusius omnia hujus plagrn mala describit paulo latius enucleabo, ne ex quo itta cap. 17 Pntextus sotus obscuriorquibusdam appareat. ut tenebrarum horrore erant ita attoniti mo
    ,

    dentium
    gieiitiura

    prsecipitatarum petrarum^ aut luanimalium cursus invisus, aut muvalida bestiarum vox, aut resonans de
    ;

    altissimis raontibus echo


    los proe tiraore.

    deficientes faciebant

    il-

    Hoc essent quasi vincutis et catenis constricti. divinorum judicioSapiens , prsemissa justitia rum, sicenarrat Maguasunt enim judieia tua,
    >

    indicant, omnia timorem incus- exponuntur E sisse Mgyptlis, quod hi nihil videntes vel minicum conscieniia ma haberent suspecta quodque

    163

    Hxc satis

    suasum

    propter hoc Domine, et iuenarrabilia yerba tua enim perindisciplinata; animas erraverunt. Dum habent iniqui posse dominari nationi
    :

    scelerum suorum, tum prseteritarum plagarum


    experientia, sseva

    omnia

    tristiaque sibi

    imminere
    ,

    sanctae;

    vinculis

    tcnebrarum
    sub
    teotis
    ,

    et

    longae noctis

    corapcditi, inclusi

    fugitivi perpetuae

    suspicarentur. At nonnutta ex datis verbis utpote obscuriora paululum elucidanda sunt. Vrimo verba itla Etsi nihil illos ex monstris pertur,
    ,

    providentite jacuerunt. Hscc tania formido eos cohibuit , ne toco se movere auderent. Voces , fugitivi perpetua providenttae, significant , ca-

    rentes perpetua Dci providentia

    qua

    statis tem-

    cuju$ tcrri
    bilet

    poribus post noctem lux reducitur 161 Secundo timor augebatur sonitu terrorem uti subdit Saincuiienie mCBS-Msqw visionibus
    , ,

    babat, eumdem videntur habere sensum, acsi perturbasset quasi diceret Etsi non legeretur vidissent spectra illa terrifica vel solus animalium transitus et serpentium sibilatio moriiferum itlis inferebant timorem. Secundo voces it: , , ,

    piens

    Bt

    dum

    putant se

    later-e

    in

    obscuris pec-

    timor, nisi proditio cogitationis auxiliorum, sic interpetror, Timor nihil facit nisi abjicere omnem cogitationem seu omlas,

    Nihil cnim

    est

    sunt, catis, tenebroso obliviouis velaiueuto dispersi

    nem spem anxiliorum interpreiandorum


    tio

    prodi-

    pavcntcs horrende, et cum admiratione nimia perturbati. Neque enim , quoe continebat illos spelunca, sine timore custodieb-it quoniam sonitus descendens perturbabat illos, et pcrsonae tristes illis apparentes pavorem illis pwestabant. Tertio nutta luce poterant tenebm dispetti sed
    :

    enim hic
    Et

    est abjectio.

    Tertio sequens versicu-

    lus,

    dum

    ab

    intus

    minor
    ,

    est

    expectatio,
    ,

    de majorem eomputat inscientiam ejus causse ita videtur exponenqua tormentum praestat dus, Quanto minor in animo est expectatio, seu
    spes auxilii tanto majorem credit causam ignoraiam, quse suo timore torquet nam voces inscientia ejus causse idem significant, ac Causa
    ,

    ad augendam formidem
    tiones apparebant, quse
    ctris

    ignis subinde corruscasotse

    videbantur
    :

    cum spetre-

    quibusdam

    terrificis, ita ut

    magi prse
    ,

    more languerent. Verba accipe Et ignifl quidem nulln vis poterat illis luincn prajbere nec

    sideruin Irmpidffl

    flamimu illuminare poterunt


    tiiuorc

    il-

    ignorata, seu non recie cognita. Quarto sequens versiculus rursum est obscurus in quo nox vocatur impotens quia ASgyptios reddebat impotentes, diciiurque ab infimis et ab altissimis (id
    , ,

    lam
    culsi

    noctem horrendam. Appnrebat autera


    ijrnis
    ,
    ,

    illis

    subitaneus
    illi-is

    plmus

    et

    timore
    faciei
    :

    pernesti-

    qufle

    non

    videbatur,
    quas

    mabant
    gicie
    {rloriai

    detcriora esse, appositi

    videbantur
    ,

    et

    ma-

    supervenisse , quia deinde vox dormientes ponitur pro dormiebant aut dormientes erant demum aniraae traductio idemest.
    est
    ,

    profundissimis )

    inferis

    tenebrse erant simites inferni tenebris


    ,

    artls

    corraptio

    cum

    ernnt derisus coutnmclia.

    et sapiontiae

    llli

    cnim, qui

    promittcbant timores et perturbationes expellere hi cuiu derisu pleui se ab anima languente


    ,

    tffcctu*

    quorumownque, aliarumque rerum strepitu etiam naturali ob conscientiaw soeierum suorum atque ob immobititatem horrore ingenti percellebantur, idi exponit ^Sapiens, sic pergens Nam etsi nihil illos ex monstris perturbabat ; tr&nsitu
    , :

    timore lan^uebant. 162 Quarto qualibet

    voce animalium

    animalium tremebundi
    ratione qui
    re.

    e1

    Berpentiuna
    :

    sibilatione

    commoti
    nulla
    vide-

    peribant
    effligere

    et

    acrem
    ,

    qnem

    posset

    negantes se
    ,

    ac animae deiiquium. Ilis positis totum versicuium sic expono Iili quitriduo iilo tenebrarum, qutV tenebris infernatibus simiies, omnes quasi impotentes reddebant eodem modo manebant loco afftxi instar dormientium atiquando monstrorum exagitabantur timore, aliquando prae vehementia metus animse patiebantur detiquium. Retiqua satis ctara sunt. 164Quinto Hebrsei tumine fruebantur atque omnia apud ittos peragebantur moresolito nam Sapiens ita pergit Omnis enim orbis terrarum limpido illuminabatur luiuine, et non impeditis operibus contiuebatur. Solis autem illis superposita erat grravis nox , imngo tenebrarum
    ,

    Hebrais

    niltil
    :

    pattentibus
    1'liatuo in

    pertinacia
    pcrsistit,

    enim timida nequitia dat testimosemper enim praesumlt nium condemnationis saeva perturbnta conscieutia. Nihil euim est timor, nisi proditio cogitationis auxiliorum. Et dum ab intus miuor est expectatio, majorem computat iuscieutiam ejus causoe, de qua tormensit
    :

    Cum

    quae superveutura

    lllis

    crat.

    Ipsi

    ergo

    sibi

    erant

    graviores tenebris.
    eral

    Sanctis

    lux,

    et

    horum quidem

    sed

    fig-uram uon videbant.


    passi eraut,

    autem tuis maxima vocem audiebint Et quia non ipsi ea,


    :

    dem
    Uesi

    raagnificabaiit te

    et qui ante

    erant (per sEgyptos ,) quia non

    ltedebantur.

    DIE QUAHTA SEPTEMPRIS.


    gratias agebant et ut esset differentia, donura petebant, continuationis videlicet. Hacte:

    45

    tur,

    hacpiaga, quee timoremnon exiguum Pkaraoni haud dubie ingessit attamen eumdem nonpermovit, ut omnibus postulatis an~
    terribili
    :

    nus de

    nueret.
    i 24
    :

    Audi Moys?n
    i

    rei

    eventum enarrantem
    :

    non etiam malus fuisset, poterat vel jara dietis eladibu.s admonitus resipiscere, ut tandem de aliquo tot malorum remedio cogntare inciperet. At Pharaothes tametsi non ita insaniebat, ut causam non intelligeret, tamen tanta
    et

    tura,

    -^**
    J

    malitia pectus

    ejus obsederat,

    Vocavitque Pharao Moysen et Aaron, et dixit eis Ite, sacrificate Doinino oves tantura vestrae et armenta remaneant , parvuli vestri eant vobiscum. Ait Moyses Ilo-stias quoque et
    :

    modo
    que

    po*set,

    quiu

    ut adduei nullo Deo quasi per contentionem

    repug-nare, et in publica

    commoda

    sciens volens-

    holocausta dabis nobis quae offeramus Doraino Deo nostro nimirum permittendo ut omnia
    ,
    :

    peccare per^eret. Itnque tamlern Uobneis pueros etiam nua cum mulieribus concedit, sed jussis, ut hona sua yE^yptiis tanquam prajdam
    relinquerent,
    post
    tot

    eo

    quod

    ex ipsorum

    bouis

    animalia
    :

    nihil

    nobiscum

    ducamus,
    :

    quemadmodum
    ;

    cnlamitates

    suporesse

    conquerebantur.

    subdit Cuncti g-reg-es perg-ent nobiscura non remanebit ex eis ung-ula quae necessaria sunt in cultum Domini Dei nostri praesertim oum ig-noremus, quid debeat immolari donec ad ipsum locum perveniamus. Induravit autem Dominus cor Pharaonis, et noluit dimittere eos. Dixitque Pharao ad Moysen Recede a me, et cave, nc ultra videas faciera meam quocumque die
    \

    Ho?c ratio retinendi bona Hebrseorum non habetur in Scriptura. Vera ratio erat, vt retentis bonis
    set

    Heb7\vorum de eorumdem reditu securior Pharao.

    es-

    Hi7 Phito in hac ptaga referenda ordinem etiam perturbat : nam conditiones a Pharaone ob-

    Phih quoqueordintm
    et
    i '

    apparueris mihi, morieris. Kespondit Moyses Ita fiet, ut locutus es, non videbo ultra faciem tuam;
    j

    videlicet

    nisi

    ultro

    me

    vocaveris

    uti

    fa-

    latas Moysi, quce inier comminationem ptagw et ,erturba plagam ipsam intercesserunt perperam postponit plag v, quam recte describit hoc modo Post E fitiem autem hujus cl.nlis (grandinis, et comminationem alterius ) reg*e cum suis reverso ad
    (

    ctum
    ct

    est.
    ,

    contum.iciam

    Mo.^es

    jubente

    Deo virg"am ex-

    Stoystn non

    vocavit, dn

    runtibus tcnebriSf sed


    iis

    Duo hic quseri possunt primo quo modo Pharao vocaverit Moysen et Aaronem, si nultus
    165
    toto triduo

    tendit in aerem.

    Moxqur

    auster incubuit violen-

    tissimus, per totam

    tenebrarum

    se loco moverit.
    ;

    In va-

    malum
    dus

    abtatis posl

    rias sententias abierunt interpretes

    at

    una

    so-

    diom uoctcraque invalescens, per se yaldfl noxiuin. Bat enim ariinvehens dolurem eapitis et gravedinem,
    vel
    ,

    friduwn.

    plana et facitis mihi apparet responsio, nimirum Moysen ejusqite fratrem non fuisse vocatos a Pharaone durantibus tenebris, sed post lucem Mgypto redditam. Ortse suni ienebrse non prsemonitorege, esedemque recesserunt post triduum, nec rogante, nec deprecante, aut quidpiam promittente Pharaone, idque ex ipso Moyse satis coliigitur. Quippe ait tenebras fuisse tribus diebus, nec quemquam ASgyptiorum se de loco momsse. Relataque gravitate et diurnitate mati, tandem effectum, quem in animo Pharaonis reliquerat, breviter narrat ; non dicens, Pharaosolida,

    him

    lang-uorisque
    reg-ione

    t;edinm pnescrtim in .Kgypto, ad Austrum opposita, ct cxposita solibus, ut quampriinum is ventus movotur, aestu exurat omuia. Tunc vero intulit etiam locustarum ag^raina in stirpium pernicieni, qiue in,

    desinenter affluentes absumpaerunt, quidquid jiost tempe.states superfuorat , ut in amplissima re^rio-

    pe
    tes

    uihil

    relinqtieretur

    viriilc.

    Ad has oxtnunas

    oalamitates rodacti vi\ resipuerunt


    :

    An

    reg"i occlamanQuous(iuo non ]n'nuittis his viris exitnm? nondum aentis /Rg-yptum perditara? llle
    :

    nem rogasse,ut

    tenebris Uberaretur;
    ;

    quodsignum

    ut lura vidcbiitur, assensit relaxataque olade ad Mosis doprecationom ventus a mari exnrtus lo,

    est,jam tum iis tiberatum fuisse solumque advocasse Mnysen, ne rursum simile quid patere-

    custas dispulit.

    16S Josephus

    plagam tenebrarum retaturus

    [titm obri

    quomodo Moy ses prsedixerii decimam piagam Pharaoni, uti ipsum fecisse contur
    . .

    Secundo

    statim o/fcndit,
    se

    dum

    asserii ortas tenebras, Moy- gyptionm


    ;

    cum Pharaone

    aitercantc

    nisi veiit

    sotum

    di-

    iti ir

    lauUur

    ex cap. xi, cum non fuerit vocatus a Pharaone ante illam ptagani et hic dicat se uttro non accessurum. Respondeo Moyseu, priusquam a Pharaone recederet, reveiatione divina monitum eidem pnedixisse decimam plagam seu mortem primogeniiorum, uti infra dicam, cum de ea tractabo. Nunc missis quibusdam qusestionibus minoris momenti, ad Josephum et Philostat
    , ,

    cere, controversiam inter Moysen et

    Pharaonem
    tene-

    JoBophxu,

    necdum finitam
    brce. Aiia

    fuisse

    quando cceperunt
    i

    quoque

    mox corrigenda

    immcisuit narM.oyse vero ne-

    rationi
    g"nute

    hisce verbis concepLv


    postulari, alioijui
    ,

    sequum

    non habituro^j un-

    de sacrificarent
    durante,
    ctu
    in

    atque

    hac ooutroversia diutius


    eircumfusa.
    alii
    1 ,

    tam deneaa teaebrae omnisquc luminis


    ut

    expertes ^Sgyptiia sunt

    prospe-

    nem

    regredAor.

    universuna privati
    illo

    nlio

    oasu

    abaume-

    rentur,

    ponitus ab ca
    discussis,

    quoque metu imminente, ne forte OaHgine :it)sor!)or'Mitnr. DeindQ hle

    XVIII. Octava et nona plaga ex Josepho et Philone, quorum lapsus corriguntur.


    josephus plagam locustarum breviter tradit J corrigendus in eo, quod oblationem Pharaonis, qnse secuta est post plagam nonam, octavse

    post tres dies n<- totidem nootes, cnm nondum flecteretur Pharaothea, ut liberum exitum permitteret, his verbis eum Moyees aggre-

    Josepftus errut
    in jilagn locu

    repugnabis Dei voluntati, qui omnino vult ac jubet Hebraeoa dimitti, nec est aliud piieter hoc reraedium adversus malBj quibus affligiroini. Hex voro irato ferens hano dicendi libertatemj minatus esteum capite pleotenditur;

    Quousque

    dum,
    rot.

    si

    tlurum

    ltespondit

    posthac de hac re molestus ease pergeMoysos 86 non amplius hnc de


    ,

    cipe

    perturbato ordine subjungat. Verba ipsius acEt si quid intactum g-rando reliquit, nubes locustarum supervenientes ita absumpserunt, ut fructuura colligendorura spes ^ftg-yptiis omnibua omniao sit nuYmpta. Quod sirex stultnstan:

    causa vcrba fncturum, sod ipsum cnm OptfmatiUt hus .K^yptiis ultro Ilohneos rogroturum
    ,

    quamprimum

    inde

    profioiscantur,

    otqiu-

    bifl

    di-

    Josephu primo, quod ctis abiifc Peecat vn hisce attribuat Moysi quam eo tempore alia verba
    ,

    coram

    46
    ilCTORE

    DE
    Pharao deinde
    ,

    S.

    MOYSE PROPliETA.
    sacra Scriptura, quam prsecedentia Nemo. movit se de loco, videMoyses dicit Sapiens, catena tenebraticet quia una, ut ait
    : :
    .

    coram Pharaone ab
    tertv. Secundo, licet
    verit

    co dicta narrant sacrse Lit-

    clare

    enim D

    J.S.

    ultro voca-

    faMoysen et Aaronem cturum non legitur prsedixisse Moyses, uli nimis libere afjirmat Josephus. Tertio errat dum

    tamen id

    eum

    rum omnes erant colligati. sensuum non perdiderant,


    serere
    :

    Tertio

    usum atxorum
    Philo

    uti videtur

    ,as-

    ait, his dictis abiit

    nam mortem

    primogenito:

    rum prius Pharaoni praedixit Moyses quam


    neque ea$ eza
    cte

    ille

    narrat

    P/iilo.

    prsedictionem omisit. 169 Philo in referendis JEgyptiorum tenebris nonnulla quoque discussione eget, mox subjungenda : nam ita ratiocinatur ; Verum hoc quoque malo defunctis, quia rex manebat, ut ante, difquam ulla ficilis, supervenit calamitas major enim die repentc offusse sunt hactenus. Sereno
    ,

    imo ne ocutorum quidem usu prorsus timorem inerant destituti, cum spectra aliaque ex tenebris subito orcutientia viderent. Verum relatis tanto correpti tis, aliisqueper Sapientem timore, ut hic usum sensuum atque abrepti sunt multum potuerit impedire. Quarto quod axt non oratione Moysis cessasse tenebras, Scriptura
    , ,

    habet.

    tenebrse. sive
    to,

    ob defectum

    solis

    majorem

    soli-

    sive continuis densisque nubibus cselum subut dies nihil differret a nocturna caligine

    XIX. Pradicta plaga decima


    tita

    pe-

    texentibus, et nimia constipatione interclusis radiis,


    :

    iEgyptiorum supellex: Pascha


    cele-

    qua per triduum continuata, videbatur una perpetuanoxlongissiraa. Tunc aiunt eos aut non ausos e cubili surg-ere;
    rales nrgerent,
    et
    sf

    primum, jubente Domino,


    bratum
    illata,
    :

    aut,

    si

    necessitates natu-

    plaga decima ^Egyptiis

    more

    CEecorura

    palpando parietes,

    quid crat prce manibus, cegre potuisse progredi. Nam ignis, quo utimur quotidie, vel aere
    tnrbato extingMiebatur, vel vincebatur a crassissi-

    seu occisi

    omnium primo-

    geniti.

    mis tencbris, ita ut, salvis oculis, summe necessarium videndi sensum, ceu exoculati, requirerent quo adempto, caeterorum nullus usus erat. Nam nec loqui, nec audire, nec cibis frui licebat, sed per silcntiurn
    prn-sniti
    farnc cruciabantur,

    Ubi post plagam tenebrarum Pharaon, nolens pecora Hebrseorum dimittere, sub intermi,

    MotJSCSJUSSM

    mbpomamortis

    non redire

    nulli vacantes scnsui,

    malo pnsgravante, donecMosesmiseratio-

    natione mortis Moysi et Aaroni prohibuerat ud Pharaone amplius ad se redirent priusquam abibat nem, anteMoyses cum fratre, revelatione divina jussus est quam abit,

    ne motus
    tcncbris,

    Deum
    et

    exoravit.

    Tum deraum

    successit lux

    nocti

    dies

    serenissima. His

    plagis

    percussos ferunt a Mose, mixta fulminibus grandine, etlocustjs, et tenebris

    lumen nullum admit-

    tcnlibus.
    qui dutti

    Pharaoni postremam ptagam prsedicere, quod et neque enim alio modo conciliari possunt fecit duo a Moyse scripta, quod non rediret ad Pharaonem, nisi vocatus quodque postremam cladem Pharaoni prasdixerit. Revelatio jubentis Dei
    : ;

    contet eauicu,

    quibut potue
    lllltt
    lil

    lll lrsr,l nii)irii


    :

    nebr.r,
    itnthits

    170 Ad hanc Philonis expositionem observo primo, dupUcem ab eo causam afferri, qua oriri potuerint ienebrse Mgyptiacse, sed neutram certo afflrmari. Prima, ab eclipsi solis petita, plane
    rejicienda est;

    Moyses refertur cap. xi hoc modo Adbuc una plaEt dixit Dominus ad Moysen
    et prsedictio
    : :

    ga tangam Pharaonem
    dimittet vos
    ,

    et

    JEgyptum,

    et post hsec

    nam

    eclipsis naturalis ac totalis

    baniutt

    nepcr integram quidemhoram durarepotest,nedum per triduum. Deinde eclipsis solis tam spissas nequit inducere tenebras obscurato enim
    :

    compellet Qusenam esset hsec plaga, Dominus item Moysi aperuit nam ille pro auctoritate quam adeptus erat apud omnes, illam mox prsedixit, non veritus
    et

    exire

    sole perinterpositionem lunss, alia sidera nonni-

    kilprsebent luminis.

    Demum

    si solis defectio lu-

    ademisset Mgyptiis, itlud similiter ademptum fuisset Hebrmis. Altera causa tenebrarum, em densitate et nimia constipatione nubium petita, aliis etiam ptacuit, tum quia tenebrse vocantur palpabiles, tum quia nec sidera, nec aliud quodvis lumen, poterat tenebras illas itluminare, teste sacra Scriptura. At ne hsec quidem causa mihi placet quia cum inter JEgyptios degerent Hebrmi, si sola nubium constipatio causa fuisset tenebrarum, h,v fuisseul utrisquecommunes.Ma*
    t t

    men

    minas regis ut narrat his verbis Euitque Moyses vir vahle magnus in terra ./Egypti. Et ait Hasc diMedia nocte egrediar in yEgyptum cit Dominus etmorietur omne primogenitum in terra .Egyptio:
    t : :
    :

    rum, a primogenito Pharaonis, qui sedet in solio ejus, usque ad primogenitum ancillse, quae est ad molara et omuia priraogenita jumentorum. Eritque clamor magmus in universa terra ^Eg-ypti, qua:

    lis

    nec ante

    fuit

    nec postea futurus est

    Apud

    omnes autem filios Israel non mugiet canis ab homine usque ad pecus ut sciatis quanto miraculo dividat Dominus yEg-yptios et Israel. Hsec pcense prsedictio, in qua breviter elucidanda sunt non:

    m igitur dicere tenebras illasplane fuisseprodigiosas,aliamqueearwm causam ignorarit quam quod Deus illas produwerit adposnam Mgyptio1

    nulla.

    rum Deumque id facere potuisse variis modis, quorum aliquos indicare possemus, sed nullum
    t

    173 Primo ancilla quae est ad molam seu prrdtcit ulti quse trusatitem motam versat in pistrino, sumi- mum }> (tgam, tur pro vitissima persona, et Pharaoni tamquam
    ,

    certostatuere,cum deeo nihildictum sitinScriptura.


    itltl

    ipiiu*
    >
    <

    vrroret coi

    gutUur.

    171 Secundo Philo harum tenebrarum tempore nihilfere agi potuisse ab JEgyptiis asserit;
    t

    exeellentissimo opponitur quasi diceretur A primogenito summi usque ad primogenitum infimi. Secundo, non mug-iet cauis, proverbium est, quo significatur omnia quieta fore apud He;
    t ,

    brseos.

    Porro prsedicta plaga


    :

    Moyses quoque
    :

    attribuere uoluit; mnsatis consequenter quantum mihi apparet. Nam si nec loqui potuerintt uti asserit; nec ci bis frui, uli irrisimile est ex sacris Litteris nagis progredi potuerint, ad satisfaciendum naturee necessitatibus, sane non video.
    iis
    t ,

    et

    nonnihil tamen actionis

    pr&dicit, quem iita effectum habitura esset, quod hactenus non fecerat sic enim prosequitur

    Descendentque omnes servi tui isti ad adorabunt rae, dicentes Egredere tu,
    :

    me,
    et

    et

    omnis

    /;

    '"'

    Hlum ex

    toco

    in

    Quin locum apertius negat

    populus, qui subjectus est tibi. Post haic egredieraur. Et exivit a Pharaone iratus nimis. Hsec

    Moysis dicta ingentem haud dubie terrorem ingesserunt

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    gesserunt Pkaraoni. At ne vel sic quidem saperbia et pertinacia ipsius flecti potuerunt. Dixit
    quisque

    47
    IUCTOM
    4. S.

    autem Dominus ad Moysen Non audiet vos Pharao, ut multa signa fiant in terra JSgypti. Moyses autem et Aaron fecerunt omnia ostenta, quae scripta sunt, coram Pharaone. Et induravit Dominus
    :

    sumendum exemplum putare debet ad exspoliandum isto modo proximum. Hoc enim Deus jussit, qui noverat quid quemque pati
    ,

    fuit

    It*

    m*r

    oporteret:

    nec IsraeliUe

    ces debitu la-

    furtum

    fecerunt,
    :

    sed borum

    pro

    Deo jubenti ministerium prabuerunt

    modum cum

    quemad,

    .Eijijptiii u*-

    cor Pharaonis,
    sua.
    ad dies
    ali

    nec dimisit
    illa

    minister judicis occidit


    :

    eum
    ,

    filios

    Israel de terra

    quem

    ceptorum

    quot differen

    postrema cujus diem Moyses non significaverat, non statim nocte se,

    174 Plaga autem

    dam. Petwit
    Hebraii pretio

    sam

    JEgyptio-

    rutn supellectilem
    :

    quenti fuit inflicta, quia filiis Israel varia erant agenda, antequam JEgypto exirent. Primo jussit Dominus petere pretiosam JEgyptiorum supellectilem, uti cap. xi f 2 narrat Moyses hoc

    modo
    lier

    Dices

    ergo omni

    Moysi ) ut postulet vir a vicina sua, vasa argentea et aurea. Dabit autem Dominus gratiam populo suo coram .Egyptiis. Mandata Domini Moyses exposuit poputo, atque hic lubens obtemperavit, ut refertur cap. 12 v 35 his verbis: Feceruntque filii Israel, sicut prfficeperat Moyses et petierunt ab JSgyptiis vasa argentea et aurea , vestemque plurimam. Dominus autem dedit gratiam populo coram
    ,
    :

    Dominus ab amico suo et muplebi


    (

    ait

    judex jussit occidi profecto si id sponte faciat, homicida est, etiamsi eum occidat quem scit occidit a judice debuisse. Addo verba Sapientis, qui cap. 10 breviter perstringens oppressionem Hebr&orum in Mgypto, signaque et prodigia ibidem patrata, subjicere videtur rationem, cur Deus peti et auferri jusserit bona /Egyptiorum, ita scribens f 15 et sequentibus Haec ( Sapientia divina) populum justum, et semen sine
    :

    querela, liberavit a nationibus quaa illum deprimebant. Intravit in animam Servi * Dei et stetit contra reges horrendos in portentis et signis. Et reddidit justis mercedem laborum suo,

    Movsi*

    -Egyptiis

    ut

    commodarent

    eis:

    et spoliaverunt
    :

    /Egyptios.

    edusit

    Hac de causa dicitur PsaL 104. i 37 Et eos cum argenteo et auro: et non erat in

    rum,- illorum videlicet laborum, quibus coacti fuerant gratis servire jEgyptits. Dedit autem mercedem illam jubendo spoliationem JEgyptiorum nam de hac agere Sapientem, liquet ex ordine, quo facta singulapcrstringit, moxsubdens de exitu Rebr&orum, Et deduxit illos in via mirabili. Hsbc sufficiant dejustitia et cequitate hujus facti.
    :

    tribubus eorum infirmus. Singulare quoque hoc et insigne Dei beneficium notari pqtest, quod

    177

    Atiam quoque quaestionem hic versat S.


    qitccst.

    tpotiatio illa

    Augustinus

    39 in Exod., htec sciHbens

    maa iftna
    :

    fuit
    fi'i'

    omnes Israelitge recte valerent, quando egrediendumerat JEgypto, licet ingens eorum esset multitudo.
    hunc
    Mpoliatio-

    Est etiam ista nonnulla qua;stio. Si seorsum habitabant Hebraei in terra Gessen ubi nec pla,

    ii

    ti-rrn
    ;

    sen

    vvriiimi-

    litrr fOffim i
    allii

    uem /Egypttorum contru


    Munivh.ros defendit

    175 Porro Manich&i hanc JEgyptiorum spoliationem improbabant, Moysen carpentes tam-

    Augu-

    quam injustwn. Hinc S. Augustinus lib. 22 contra Faustum Manichseum ei sic respondet: Quid
    ergo jam de exspoliatis .Egyptiis Faustus objicit nesciens quid loquatur ? Quod faciendo Moyses usque adeo non peucavit ut non fa,

    quibus regnum Phantonis affligebatur, quomodo petit quisque a proximo vel a proxima, (in Scripturis vicina, ut mox observat ) aurura argentum et vestem P Unde intelligendum est, etiam in tcrra Gessen qod bogffi

    fiebant,

    quoquc

    Incit.

    timu,

    los

    Hebraeos habitasse, sed


    illa

    eis

    aliquos iEgyptios
    ,

    in

    terra cohabitatores

    ftiisse

    ad
    illa

    quos

    po-

    tuerunt merito Hebrieorum etiam


    neficia

    divina be;

    oiendo peccaret.

    Deus enim jusserat

    qui

    uti-

    (immunitatis a plagis
    et

    pervenire

    ut

    que novit non solum secundum facta, verum etiam secundum cor hominis, quid unusquisqite,
    vel per

    hinc eos
    tores
    ,

    diligerent

    iidem /K^yptii cohabita,

    quem
    ille

    perpeti

    debeat. Carnalis
    ,

    itaque

    et, quod petehant nec tamen Deus judicavit

    facile
    ita
    ,

    commodareut

    illos

    alienos fulsse

    populus.erat et rerum terrenarum occupatus: /Egyptii vero sacrilegi et iniqui: uam et auro illo hoc est Dei creatura, male utentes ad Creatoris injuriam suis idolis serviebant et homines peregTinos labore gratuito injuste ac vehementer afflixerant. Digni ergo erant et isti et quibus talia juberentur
    cupiditate
    ,

    adhuc

    ab
    gis

    injuriis

    et

    contritionibus
    isto

    quas populus Dei


    plailli

    pertulit, ut nec
    illis,

    damno

    ferirentur, qui

    propterea quod terra;

    parcebatur,

    percussi non erant. Tota conjcclura S. Augustini

    huc reducitur. Videntur /Egyptii

    in terra

    Oes-

    -illi,

    qui talia paterentur: et forte secundum suas

    voluntates et cog*itationes Hebraei magis permissi


    ista, quam jussi sed eis Deus permissionem suam per famulum suum Moysen inut dicequando mandavit notescere voluit ret. Eieri autem potest, ut sint aliae oausae occultissimse, cur hoc illi populo divinitus dictum sit: sed divinis imperiis cedendum obtemperan-

    sunt facere

    sen cum Hebrms habitantes fuisse soli immunes a plagis Mgyptiorum. Gontra vero soli amisisse pretiosam suam supettectilem. Verum pterique interpretes non admittunt, JEgyptios in terra Oessen immunes fuisse a ptagis eumque non pau:

    ciHebrseiper retiquam JEgyptum degerent, utpote ibidem ad varia opera deputati, potucrunt itti etiam vasa pretiosa ab atiis Mgyptiti petere, quibus vicini erant, ita ut probabitius itfipareat, spoiiationem ittam etiam factam extra terram Oessen, licet verisimile sit, in terra Gessen

    do,

    dixit:

    non resistendum est disputando. Apostolus Quis enim cognovit sensum Domini, aut
    sit

    maxime tocum habuisse.


    178 Prteterea, antequam
    ,

    qui consiliarius ejus fuit? Sive ergo ista


    sa,

    cau-

    Dominus

    percuteret fubetw Moy191 tolt tnnita

    quam

    dixi; sive

    alia quaelibet in secreta et

    Moysen illi populo dixerit, ut ab /Egyptiis sibi commodanda peterent, quae auferrent hoc tamen
    abdita Dei dispositione lateat, cur hoc per
    :

    primogenitos JEgyptiorum filiis /srnM imm-utandus ac commendendus erat agnus Pasckalis, quam festivitatem Dominus in Mgypto per Moysen instituit, ac

    tem l'uchainn inttUuirt.

    prima

    vice cetebrari jussit, ut

    confirmo nec frustra nec inique dictum esse, nec licuisse Moysen aliter quam Deus dixerat, facere, ut penes Dominum esset consilium jubendi, penes Famulum autem obsequium per,
    , ,

    agendi.

    deinde quotannis Paschalis solemnitas eodem ritu observaretur inperpetuum. De hujus insHtutioatus ne ac celebratione breviter agam, uti et de legibusque per Moysen mritibus, cceremoniis, sine exacta ristitutis, populoque Hebrseo datis,

    Brevius de eodem facto idem sanctus DoNon hinc ctor qiicBst. 39 in Exodum sic scribit
    L76
    :

    tuum itlorum aut tegum

    expositione, ne

    Comcutn

    mentariushicinimmensumexcrescat,pr3esertim

    48
    tUCTMI
    J
    s.

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    Pascha
    et saug*uinis effusionem
    :

    aestx lioysx* sine expositione rituumac lequm institutarum commode explicari possint. Moysescap. VI institutionem esus agni Paschalis,

    cum res

    ne, qui vasta-

    T>

    totiusque festivitatisper septem dies coniinuandm e.rponit, atque ita orditur : Dixit quoque Domi-

    nus ad Moysen et Aaron in terra gypti: Meniste (Nisan, respondens fere pro majori parte Martio nostroj vobis principium mcnsium primus erit in mensibus anni, ( certe quoad res ecclesiasticas .) Loquimini ad universum euetum
    sis
    :

    filiorum Israel, et dicite eis


    sis

    Decima

    die

    raen-

    atque

    agnwn

    a tiugulis fa

    immotandum eura
    mitiix

    unusquisque (paterfamilias, nisi tam exiguam habeat famitiam, ut atleri potius jungi debeat) aguura per familias, et domos suas. Si autem minor est numerus (famiiise,) ut sufficere possit ad vescendum agnum, aftsumet vicinum suum, qui junctus est domui sua?, (aut ilti accedet,) juxta numerum animarum, quse sufficere possunt ad esum ngni. 179 Non debebat immolari agnus eadem die decima mensis Nisan, sed quatriduo servari ac Et tunc demum immolari ut sequitur j 6
    hujus
    tollat
    , ;

    In conventu jam relato potuit etiam Moyses exponere mandatum Domini de petenda JSgyptiorum supellectite prxcipereque ut omnia alia ad iter pararent, atque ad urbem Ramessen confluerent, simulac monerentur ,ut inde omnes simul proficiscerentur xv mensis. 181 Comesio ab Hebrteis agno Paschali, Dominus percussit JSgyptios decima plaga, quam Moyses sic refert Factum est autcm in noctis medio (inter diem xiv et xv mensis Nisan percussit Dominus omne primogenitum in terra
    bat primitiva, tan<reret
    eos.
    :

    Decima
    rjua

    ptagix.

    perempti

    nmnes /Egyptiorum primogeniti


    :

    primogenito Pharaonis, qui in folio usque ad primog-enitum captivae, quse erat in careere, et omne primog-enitum jumentorum. Surrexitque Pharao nocte, et omnes
    ^Egypti,

    ejus sedebat,

    cunctaque /Egyptus et ortus est claneque enira erat doin /Egypto mus, in qua non jaceret mortuus. Plagam hanc Psalmista memorat psal. 77 f 51 his verbis Et percussit omne primog*enitum in terra /Eg-ypti,
    servi ejus,
    :

    mor magnus

    eum usque ad quartam decimam diem mensis hujus: immolabitque eum unfversa mulservabitis

    primitias

    oranis laboris

    eorura
    :

    in

    tabernaculis

    (nimirum suum singulse familise ) filioB rum [srael ad vesperam. Et sument de sang-uine et in ejus, ac ponent super utrumque postem in quibus comedent supcrlirainaribus domorum
    titudo
    ,

    Et transibo per terram /Egypti nocte pcrcutiamque omne primogenitum in tcrra et in cunAJgypti ab Immine usque ad pccus ctis diis ^Egypti faciam judicia, eg*o Dominus.
    illnm.
    illa,
    .
    .

    Urit
    in

    autcm

    sangMiis vobis in
    :

    signum

    in

    sedibus,

    quibus

    critis

    et

    videbo sanguinem, et transibo

    vos: nec crit in vobis plaga disperdens, quando peroussero terram iEgypti. Habebitis autem hunc

    monumeinuin et celcbrabitis eam solemncra Domino in generationibus vestris cultu sempiterno. Qualis deberet esse agnus immolandus, aut pro agno hcedus, quibus cwremoniis atteruter comedi deberet quam religiose servari septem dies azymorum, quantaque solemnitate celebrari dies prima et septima, ibidem expositum vide,
    dicm
    iti
    :

    ut\,

    \lnye

    aut latius apud interpretes. Voeavit autera Moyses 1.80


    21,
    eos
    :

    ut

    sequitur
    dixit

    jubcntc, fecc-

    omncs
    Ite

    seniores flliorum

    IsraSl, et

    ad

    runt

    Itrlir.rr,

    tollentes

    /hic tlc cnurnt

    animal
    ,

    (agnum

    aut hcedwn)

    Et percussit omne primitias omnis terra eorum laboris eorum. Per primitias omnis laboris eorum ipsos rursum intelligit primogenitos, qitia primo a patribus suis geniti, et a matribus portati: per tabernacula Cham designantur urbes ASgyptiorum, q.ui a Cham ducebant originem. Psai. \'6o f 10 rursum dicitur Qui percussit Mgyptum cum primog-enitis eorum. 182 Plura vero de hac Mgyptiorum calami- xquu tuec tate explicuit Sapiens cap. 18. Primo enim ob- eorum pipnti et Heservat ^ 5 hanc sequissimam fuisse posnam J2gy- fuit, br.tis prxcoptiorum, qui Hebrocorum infantes voluerant oc- gnita cidere quando Moyses fuit servatus Cum cog-itarent ( Mgyptii ) justorum occidere infantes et uno esposiio filio (Moyse) et liberato, in traductionem illornm, mnltitudinem filiortim abstulisti. Deinde cladem JEgyptiorum Hebreeisprsecognitam, horumque saiutem ac comestionem agni Paschatis, voce sacrificabant indicatam, sic pergit exponere llla enim nox ante cog-nita est a patribus nostris, ut vere scientes, quibus juramentis crediderunt, animaequiorea essent. Suscepta est autem a populo tuo sanitas quidemjustorum, injusto-

    Cham. Et psal. primogenitum in

    101 f 36

    primogenitot
    IU0I HtlU
    turi.
    ttlll-* -

    per familias vestras el immolate Phase. Fasciculumque hyssopi tingite in sanguine, qui est in
    limiiic
    ,

    et

    aspergrite
    :

    ex

    eo

    superliminare

    et

    nullus vestrum egrediatur utrumque postem ostium domus sum usque mane, Transibit enim Dominus percutiens gyptioa cumque viderit sanguinem in superliminari, et in utroque poste, transccudet ostium domus, et non sinet percus:

    lzesisti advernos provocans magnificasti. Absconse enim sacrificabant justi pueri bonorum, et justitiae legem in coucordia dispbsuerunt similiter et bona

    rumautem
    :

    exterminatio. Sicut enira

    sarios

    sic et

    etmala recepturos justos; patrum jam d^cantantes laudes. Haec itla nocte agebant Hebrcei, a Moyse de omnibus preemoniti, et ad comedendum agnum Paschalem a vespera pr&cedenii per famiiias
    congregati.

    sorcm
    in

    injrredi

    douins vcstras et

    hedere.
    filiis

    Custodi

    verbuin istnd

    legitimum
    eat

    tibi

    et

    tuis

    usque

    mternum. Cumque

    Introieritis

    terram,

    quam
    e
    ,

    Dominus daturus
    vobis
    eis
    :

    vobis

    ut pollicitus
    Et

    observabitis cmremonias istas.


    lilii

    cum

    dixerint

    vestri

    Quffl

    est

    ista

    relig-io? dicetis

    Victima transitus Domiui


    ^Egyptios,
    ct

    est,
    in

    quando

    transper-

    ivitsuper domos ftllorum Israel


    cutiens

    inconveniens iuimico- quatn laf audiebatur planctus plora- patem torum infantium. Simili autem poena servus cum Domino afflictus est, et popularis homo regi similia passus. Similitcr ergo omnes, uno nomiue mortis mortuos habebant innumerabiles. Nec

    18)1

    Resonabat
    ct

    autem

    rum

    viix,

    flebilis

    JSgypto,

    domos nostras
    adoravit
    ;

    liberans.

    Inourvatusque

    populus

    summa
    ,

    reve-

    rentia esscipiens

    mandata Domini

    enim ad sepeliendum vivi suflSciebant: quoniam uno momento, quaa erat prjeclarior natio illorum, exterminata cst. De omuibus enim (prx~
    cedentibus plagis) non credentes propter veneficia (seu magorum prodigiosa opera-.) tunc vero priruum, cum fuit exterminiuin primog-enitorum, spoponderunt ( id est , confessi sunt, ut habetur Gnvce) populum Dei esse, Cum

    ct

    Moysis,

    cujusauctQritatemprodigiispr&cedentibusabundestabilioeral Deus. Exacte quoque illa impleverunt, ut sequitur: Et egressi Jilii Israol fecerunt, sicut prn-crperat Dominus Moysi et Aaron. De Paschate celebrato per Moysen sie lo-

    quitur Apostolus lleb.

    \i

    fcS:

    Pide celcbravit

    enim quietum silentium contineret omnia, et nox et suo cursu medium iter haberet omuipotens Sermo
    ,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    a regalibus sedibus, durus debellator, iu mediam exterminii terram prosilivit gladius acutus insimulatum * imperium tuura porcaelo
    :

    \'j

    Sermo tuus de

    * id e$t,

    non

    vero quartadecima omnes ad exitum animati sacnficabant , et sanguine domos lustrabant


    .

    Tton

    J.S

    simtilatum

    wpersBshyssopo

    tans,

    -et

    staos replevit

    omnia morte

    et

    usque ad

    quamque

    tei

    ribitis fueril

    h.rr clades,

    caelum atting-ebat stans in terra. 184 Tunc continuo visus somniorum malorum turbaverunt illos et timores superveneruut inspe,

    pom, M?*tf,siimptis

    rOraw " dmW wv


    )

    ,/***,

    ^W
    nimi-

    rum pro

    hyssopi fascicnlis,
    et peracta

    aspergilto

    ccena reliquias
    ,

    rati.

    Et alius

    alibi
    ,

    projectus semivivus

    propter

    carnium exus.erunt, tamquam exituri nunc quoque solemne manet nobis idem
    ficmra,
    teritis

    unde
    sacri,

    quam moriebatur caus:iru demonstrabat mortis. Visiones enim, qum illos turbaverunt, hsec prsemonebant, ne
    quare mala patiebantur perirent. Ex posterioribus hisce verbis cottigitur, JEgyptios superstites morientium clamoribus
    inscii
    ,

    qui festivitatem voearaus transitura si-nificat, eo quod Deus


    ilhesis

    Paseha
    illa

    id

    die

    prie-

    Hebneis
    pestis
    illa
    ,

    .Egyptios

    morbo'

    per-

    cussit.

    187
    g-enita

    Nam

    .Kgyptiorum
    a

    causam miserabilis hujusce stragis, licet alias causam satis scire potuissent ex prwdictiane Moysis, si hxc omnibus innotuisset. Verum
    didicisse credibile est
    ,

    ut

    nocte absumpsit primoag-miuatim ad regiam


    ,

    aliaque refttt

    non tine erroribtu

    concurreretur

    amplius
    ,

    proximis vociferantibus non detinendns Bebrfflos. Tum rex , accito

    Pharaonem ejusque proceres semet

    percurasse, ne preedictiones
    ,

    comminationes

    Moysis multis innotescerent autper JZgyptum tndgarentur. De csede hacprimogenitorum varise tractantur queestiones sedcum itleenon spectent
    ;

    Moyse mandat ut abeant, ratus post oorum exitum regionem, cessantibus calamitatibus sublevandam donis etiara llebneos
    ,
    .-

    honorabant,

    propriead Moysenipsum, brevitatis gratia omnes


    prsetereo B 185 Cessit tandem hac plaga percussus Pharao, nec ausus est diiUius iter Hebrseorum im~ pedire. Quin potius tam ipse quam ceteri Mgyptii

    alu quo celerius discedorent, alii propter vicinitatis consuetudinrm. Posterioribus hisce verbis dissimulat scriptor potiticus magis quam
    retigio-

    sus, petitam ab Hebneis fuisse supeltectitem

    JEgyptiorum
    cessariam
    ,

    tamquam ad usum
    ;

    sacrifkii ne-

    gw

    etpostea reddendam

    vietus
    tle-

    Pharao,
    jnbet.

    brxos ubire

    vehementissime institerunt

    proficiscerentur.

    ut sine mora Audiamus Moysen ipsum hsec


    ,

    ptiorum substituit, haud dubie veritus ne fenderenturgentihsatqur Sebrxos injustitim


    ,

    donaque Mgyofac-

    cusarent,

    referentemcap. VI f 81; Vocatisque Pharao Moyse et Aaron uocte ait Suvgite et egrredimini a populo meo, vos et filii Israel ite immolate
    ,
    : ,
    :

    si rem candide enarrassct. Ejusnn.it dissimidationibus plenus est Josephus, qui sxpe honorisxur gentis magis consuluit quatn

    VSritati,

    et

    non raro facta narravit

    eo

    modo, quo magis

    Domino
    mihi.
    exire

    sieut dicitis.

    Oves vestras
    ,

    et

    armenta
    terra

    assumit.e,

    apparerent verisimilia, licet minus essent vera. Tempus quoque prcvparati et comesti agni non
    recte exprimit.

    ut petieratis

    et

    abeuntes benedieite

    Urg*ebantque
    velociter
    ,

    .Eg-yptii
    :

    populum de

    dicentes

    Omnes

    moriemur.

    ptii,

    vehementer eorum abitum urserint Mgymagis dicetur, cum Israelitarum egressum narrabimus. Porro cum Dominus morte primo* genitorum JEgypti effecisset ut Eebrsei libere
    ,

    Quam

    188 Philo non memorat hoc toco comestioncm agni Paschatis, sed de ptaga primogenitorum
    ,

    Philo

    mortem

    primvgenita-

    aliisqueanteegres&umfactisproliaieratio^ inatur. inquit accessit extreraa pcana deci ma, superioribus oinnibus alrocior ipsis

    Tandein,
    ptiis

    JEfgy-

    egrederentur ; cumque horum primogenitis eodem tempore pepercisset in memoriam tanti beneficii
    ,

    omne primogenitum Hebrxorum sibi sacrum esse voluit, utprolixe refertur cap. 13, cujus prima
    verba

    non tamen omnibus nolebal enim Deus regMoncm desertam reddere quam castig-atun lantum voiuit. Itaque paroens maximo turba^ omnis aBtatis virorum atque mulierum
    , : ,
    ,

    morientibus

    morti

    addixit

    solos

    primogcnitos

    exorsua

    subjungo
    ,
    :

    Locutusque

    Moysen dicens

    Sanctifica mihi
    ,

    est Dominus ad omne primog-eni,

    maximo natu

    regio filio,et in vilissims

    ancillffl

    pistrinariaa filium desinens.

    Nam

    oiroiter

    nootem

    tum, quod aperit vulvam in filiis Israel tam de hominibus quam de jumentis mea sunt enim omnia. Tulit hanc legem Moyses, eamdem tatius explicans prout ibidem vidcri potest
    :

    mediam quotquoi primi

    patris matrisquc appella-

    tionem jucundissimam attulerunt parentibus, et vieissim ab ipsis primi nominati sunt iilii sani valentesque, nullo prtecedfnU' morbo, rcj)cntc interierunt ad ununi ut nulla familia Bine do, ,

    XX. Praemissorum
    sepho
    ,

    relatio
    et

    ex Jo-

    mestico luctu tunc inventa sit. Prima vcro Juce cum quisque suos charissimos inopinata neoe su,

    blatos vidcret

    cuui qinbus superiorc dic Buaviter

    Philone

    Artapano

    examinata.

    usque vesperam oonvixerat, ut in publico luctu g-ravissimo, comploratione impleverunt omoia cum enim oemo esset exors ejus oalamitatis, unus erat clamor omnium uno luctu obtinente totam regioncm quacumque patebat qui tantisperdum
    ,

    Joiephus come-

    ttionem

    a<jni.

    Josephus Hebrteorum prseparationem ad iter comestionem agni Paschatis mortem primodatamque Hebneis genitorum Mgyptiorum
    ,

    intra privatos

    parietea sc

    continebat

    slngulis
    vi-

    aliena mala ignorantibus,

    privatus etiam tum

    debatur. [Jbivero

    alii

    diccrunt ex aliis, gcinina-

    abeundi facuttatem refert hoc modo Dcus autem cum decrevissetadhuc una plag^aictns -Eg-yptios cog-ere ad dimittendos Ilebraeos, jussit Moysen edicere populo ut paratum habeant. sacrificium prseparatum tertiadecima Xanthici monsis in quartaradecimam qui apud .Kgyptios Phai:
    ,

    publico
    digciis

    batur coraploratio, aceetlente yravanteque dolore ut ne con>o!ator quidem existeretj


    ,

    quis enira solaretur altcrum,


    P

    Ipse consolatione iu-

    189 Cfflterum
    tantes Ikcc esse
    liciti

    ut in tali caeu solet

    ficri,
    ,

    pubotffectum, et
    '["lllllllUI.il,

    majorum malorum
    ,

    initia

    t-t

    muihi vocatur, idem Hebraeis Nisan, et Maceutque ipse Ilebrajos edudonibus Xanthicus cat omnia sua secum portantes. HJe vero in:

    de interitu superstitum

    flentes

    convolubant

    structos prius ad profectionem , et per sodalitia distributos, in uno loco continebat. IUucescente

    regaam, scissiaque suis vestfbus ngi cuusam calamitatis Emputabant , riicentes nilxil mali se qua? pesi Moses impetrassel pasauros fuisse nunc habere sc obtinata; pervicaciai contierat
    in
    ,
    ,

    Egyptiorum
    narrat
    :

    tentionisque

    , , ,

    '

    ,;

    50

    DE
    intempestivae

    S.

    MOYSB PROPHETA.
    pro
    ut pro-

    nerou
    J- s

    tentionisque se quisque certatim hortabatur

    prajmia.
    vel
    ,

    Deinde
    ,

    populum
    ,

    pere tota

    regione decederent
    differre

    unam diem
    periculosum

    horamve
    insuper.

    longum

    rati

    et

    Ad hunc modum expulsi protrusique memores ingenuitatis pristinae, ausi sunt facinus,
    multum acceptas rependerent quo injurias humeris, enim praedae nacti sarcinas partim sui.s partim jumentis imposuerunt, non prae avaritia (ut obtrectatores dicerent) aut alienarum for:

    muscas venenosas ; terram baculo percussam ranas , locustas aliaque deinde rursus percussam Tandem cum hujusmodi raonstra produxisse motu ^gyptus et terrae grandine percuteretur templa multa quateretur, quo domus et universa calamitatibus regem perfractum ceciderunt, iBjryptiw argentea Judfcos liherasse; quos ab ac aliam gazam mutuo acaureaque vasa vestem,
    , ,

    cepisse etc.

    quae enim esse potetunarum concupiscentia rat?) sed primum ut diuturni laboris necessariam mercedem reciperent: deinde ut pru acquo servierant injuriis si non ceptis tempore aliquid tamen damni reponerent. pro merito
    f
    ,

    ex hisce colhgere hcet Mgyptios memoriam calamitatum suarum apud et poilla fuemt diu viguisse etiamsi confusa ut fieri soiet, non parum pularibus traditionibus,
    relata.

    cum

    corngenda ln hisce mulia quidem nulla exacte sit nullus sit plagarum ordo
    ,

    Attamen
    ,

    vel sic

    oorrwota
    192

    par jactura libertatis et pecunise cum nerao sanus non malit vita*. quara libertatis itaqufi utruraque factura jure adire periculum

    Nec enim

    est

    Ad
    ,

    inter catamitates

    Mgyptiorum

    fue-

    tueri

    possunt, sive

    ut in pace
    fraudati

    mercedem
    fuerant
    :

    rece-

    perunt,

    qua tamdiu

    sive

    ut
    illis

    templa mutia corausim. Nam expresruerint certo definire non sa mentio de terrse motu in Scriptuns nullibireperitur; sed plaga grandinis modo tam terribili
    rit terrse

    ^atZl
    rJB
    ?J10 , UJ)

    motus, quo

    domus

    et

    qui

    n mnt tm
    probabiics.

    bello victores

    victos bonis spoliaverunt


    ,

    ah

    ti

    enim orta fuerat injuria qui hospites supplicesquesuos ( ui ante dixi ) quasi captivos in servitutem redeg-erant. Tandem ubi se obtulit occapopulus inermis illasio meliorum temporum sibi vim ultus est, protegente ipsa Justitia. tam Hactenus Philo qui spolia Hebrseorum iis raUonibus cxcusat ut satis videaiur probabilis prioret Scripturse conformis, non eeque secunda, quie magis vindictam. sapit. Attamen brevius solidiusque Hohr.vnrum justitiam ostendisset, si cum sacra Scriptura edixisset, omnia acta esse jussu Dei, penes quem rerum omnium est dominium. Debuerat similiier addere, quo modo spolia
    , ,
    ,

    refertur, uVqusedam concussiones terrse cum fulminibus ac tonitribus grandinem comitari potuerint, idque sileri in Scriptura. Salianus ex Grseco Eusebii textu, quem consulere volui, verba ArRege autem E tapani plenius sic reddit Latine Moysen grandinem et terrse adhuc dementato
    :
    ,

    motus noctu excitasse, ut qui


    , ,

    terrse hiatus

    effu

    gerent grandine interirent, et qui vitarent graudinem terrse hiatibus absorberentur. Verumtamen magis crediderim terrse motus fuisse partem
    piagse decimse, iisque idola templaque idolorum

    ilta
    deinde fortc$

    obtinuerint.

    L90

    Mgyptiorwn ti livbrwrnm
    rcctcdittu,-

    oreviter recenset

    Deinde idem auctor plagas JEgypiiacas , ac Hebrseorum sortem etegandistinguit a calamiiatibus -JEgyptiorum sic
    , :

    scribens

    Tot plagifl JSgyptus eastigata est


    nulla llebneos attigit
    vicis,
    ,

    quacoha-

    gwt.

    nim tamen
    aqua
    ,

    quaravi.s

    bitantes in eisdem oppidis,

    domibus
    ;

    terra,

    aere, igne, prcecipuis naturse partibus con,

    spirantibus

    ut impossibile esset effugere


    ,

    maxiine mirum fuit que luco ao tempore

    ab eisdem

    rebu.s
    ,

    quod uno eodemid

    corruisseea nocte, quapercussi sunt primogeniti jEgyptiorum. Certe Dominus prsedixit de hac quoque plaga Et in cunctis diis .Egypti faciam judieia. Factum id esse, quando perierunt primogeniti asseritur Num. 33 i 4. Non exprimit quidem Scriptura, quo id factum sit modo nec tamen dubitari potest, quin factum fuerit nec aptior videtur dari posse conjectura quam sisuspicemur idolorum templa terrse motibuscorruisse. Ceterum varias plagas ab Artapano prmleritas aliasque non nisi confuse relatas, facile videbit lector, modo relationem nostram ex sacris Litteris datam, cum ipsius verbis conferre
    : , : ,
    ,

    alios servari

    alios interirai.
    ,

    voiuerit.

    at non IlePluvius vcrsus crat in sanguinem haurientibus fiebat potabilis. his enim brseis
    :

    193 Philo porro

    priusquam egressum

    Israeli- Phitoregm
    constltutum
    ,Wowse asserit
    ,

    Ranse ex aquis interram subrepentes fora, villas, domos impleverant solos Hebrseos devitabant
    ;

    tarum ex JEgyptonarrat, multa disserit deprina -kk quem regem et pnncipem nocipatu Moysis

    ___,..

    al rcctius

    acsi scirent

    disceruere

    qui puuicndi essent, qui


    ,

    nequaquarn.
    looustffl,

    Non scnipes

    non
    ,

    cynomyae

    non

    qusa

    arboribus, satis, animalibus, hointulerant


    ,

    minihus
    verunt
    :

    vastitatem

    ad hos advola,

    non
    vis

    imhrium

    grandinum

    fnlminum

    minat, atque hoc tempore principatum Israeli- dvx vocatur, tarumadeptum asserit. Regis tamen nomen non autlegislator: quam ducis et legislatoris ita congruit Moysi ut postea videbimus. Dux vero Israetitarum a Deo proprie constitutus est Moyses, quandoper visionem in rubo jussus est populum JEgtjpto edu,

    continuata

    ad hos usque pervenit: exulcera-

    cere

    tioneni molestissimam ne in somnis

    quidem sen-

    serunt

    tenebnv offunderentur aliis, ipsi in diuma puraque luce degebant. Cum interirent /Kgyptiorum primogeniti nemo Hebraus periit et merito quamlo ue peeudum quidem pestis nd horum grcgcs ulla venerunt contagia. Nec aliud videri poterant illo tempore quam spectatores calamitatum alieuarum ex quibus utilissimamdoetrinam pietatis pereiperent num;

    eum

    densissima

    quam enim tam manifestum bonorum


    judieinm
    afferens.
    Artapanutde
    extitit
    ,

    et

    malorum
    salutem

    altrris exitium,

    alteris

    emni&waljquidconfust

    Artapanus quoque de Mgyptiorum calamilatibtts nonnulla commemorat apudlaudatumjam seepe Eusebium qui, prout redditus est Latine post relatam primam plagam, de ceteris eum h&c scribere affirmat Tunc a Mose
    191
    ,
    ,

    at dici potest, hoc tempore agnitum fuisse ab Israelitis nisi id jam factum fuerit in conventu seniomon quos convocavit, simuiac JEgyptum est ingressus. Quidquid autem verius sit de tempore quo Israeiiise Moysen pro duce suo agnoscere cceperunt,nonpotuit itle libere imperare Israelitis, quamdiu cum iisdem sub dominio Pharaonis erat constitutus , atque ideo Philo principatum Moysis recte orditur ab egressu Israelitarum. Porro quanti populi dux fuerit declarat primum his verbis Erant autem viri demigrantes supra sexcenta millia. Loquitur de viris, qui ea erant seiate ut arma portare possent atque hi deinde recensi sunt et inventa sexcenta tria millia virorum quingenti quinqua; ,
    ,

    ginta
    iniri

    ut legitur
    ,

    Num.
    ,

    f 46.

    Reliquas turhae

    inquit

    Philo senum puerorum , mulierum , non poterat numerus. Huc accedebat servitiorum

    vitiorum multitudo promiscua et quasi supposititia. Hos Haebrei susceperant e feminis ^Egyptiis, contributos paterno generi. Quidam etiara pietatis amore se adjunxerat et erant, qui tot contimiis castigationibus profecerant in melius. Quam itaque jingens fueritmultitudo, quilibet fa:

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS. tnam quippe


    :

    51
    ACCTOM
    J.S.

    quarapiam Quid quod majorem

    qui haereditatem habet non unam regionera, sed mundum universum.

    etiam

    cura

    rerum Patre conditoreque societatem

    omnipotente adeptus
    ,

    communi

    appellatione dignatus estP norainatur en-im totius gentis deus atque rex, et caliginem,

    cile videbit.
    u Deo princi-

    patum adeptus
    quanta
    gritate,
    inte-

    Philo princeps potestatem accepit, non ut alii, fretus armis et machinis, aut equestribus, pedestribus, navalibusque copiis sed virtutis ergo honoratus et charitatis, qua universos prosequebatur indesinenter, Deo quoque favente honori Viri optimi. Nam quia regnum
    ,

    Horum omnium Moses electus est quam


    194
    :

    ait

    ubi Deus erat, intrasse dicitur, hoc est in illam invisibilem, incorpoream specie formaque ca,

    rentem, exemplarem essentiara, abstrusas a mortali natura contemplationes considerans. Beipsum

    ^Eg-ypti

    dereliquerat

    offensus

    incolarum
    suos

    ptatores

    cum esset nepos regius, et superbia violentiaque adoabdicaverat, simulque spes illas
    est

    quoque suamque vitam, qunsi tabulam elegantissime pictam proposuit spectandam, divinura opus imitandumque posteris. Ita disserit Philo; nec in omnibus illis, qu cv de moribus Moysis affirmat quidquam reprehendendum video Verum non invenio, ubinam Moyses nominatus fuerit
    .

    totius

    abjecerat prse generosa magnanimitate et amore


    justitiae,

    visum
    ,

    omnipotenti rerum Guberna-

    gentis deus atque rex. An vero Moyses divinam essentiam viderit, stio loco discutietur, Deinde ostendit Philo, quantum populo prosit

    tori, frequentioris

    meliorisque gentis
    erat

    regnum

    ei

    bonum
    noceat
    tasse,

    reponere
    cerdotio,

    quse
    et

    una omnium
    factura

    functura
    et

    sa-

    principis exemplum, quantumque eidem malum, de Moyse sic subjiciens Et for:

    vota

    pro universo

    humano
    impe-

    quia Legislator
    quae

    futnrus erat,

    multo ante
    huic E

    genere,

    quibus et mala averterentur,


    egit,

    ipse

    Lex animata
    ,

    rationalisque factus est per Dei

    trarentur prospera.

    Assumpto autem principatu,


    ut augeret
    filios,

    providentiam
    muneri.

    nescientem

    destinabat

    non hoc

    sicut nonnulli solent,


    et

    suam familiam,
    extolleret, socios

    quos

    duos habebat,
    :

    ac

    mox

    successores habiturus

    sed ubique incorrupte se gerens, in rebus minimis seque ac maximis, superavit naturalem affectum

    erga liberos, malens rationis obtemperare judicio. Unicum enira habebat propositum necessariura, juvare subditos, etdictis factisque
    sulere,
    utilitati

    XXI. Egressio

    Israelitarum

    pri-

    ma
    in

    mansio

    in

    Ramesse, secunda

    eorum conin pro-

    nullam occasionem praetermittendo movendis eorum negotiis.


    195
    Solus hic

    in Socoth, tertia in

    Etham, quarta

    continentia.

    modestia,
    justitia,

    omnium, qui unquam principatus gesserunt, non aurum, non argentuin in thesauros condidit, non tributa exegit, non palatia, non latifundia, non greges, non famulinon reditus, non alias opes sibi paravit, tia, quamvis posset habere omnium harum rerurn cosed existimans animse pauperis indicium piam esse, mirari raateriales divitias, has quidem ut
    ;

    Phihahiroth

    transitus maris

    Rubri, etinteritus Pharaonis


    toto suo exercitu.

    cum

    Moyses
    tem

    Exod.
    filiorum

    12

    40 ail
    ,

    Habitatio

    au-

    Egrctti Aigg

    caecas

    contempsit,

    illas

    vero
    ,

    naturales perspicasi

    iEgypto, fuit

    qua manserunt in quadringontorum et triginta annoIsracl

    ptonmt
    litt

    fliral

    annit 680

    cesque

    honoravit

    et

    amavit

    quis

    unquam

    post promis-

    alius, in

    vestitu victuque quotidiano nihil prae se

    ferens fastus tragici, sed simplicitatem frugalita-

    temque exercens
    continentia,
    dentia,

    privati

    hominis

    Regem autem
    solertia,

    in his solis agebat, quse vere sunt regia, ut sunt


    fortitudo,

    sobrietas,

    pru-

    scientia,

    industria,

    tolerantia,

    justitia,

    voluptatis

    contemptus, ad
    ,

    virtutem

    exhortatio,

    castigationesque peccantium legitimae, et recte facientium laudes atque praemia, Itaque quouiam avaritise renuntiaverat, et

    objurgationes

    rum. Quibus expletis, eodera die cgressus est omnis exercitus Domini de terra /Kgypti. Heec verba multis qucvstionibus et controversiis dederunt materiam, cum clare possitprobari ex Scripturis, Isractitas ab ingressu Jacobi aut Josephi non tanto tempore in JEgypto mansisse; idque abunde ostendit S. Augustinus quaist. 47 in Exo~ dum, dicens quadringentos itlos et trigintaannos inchoandos esse a promissione Abrahamo facta, secundum Apostolum Gat. ? 17, ubi ait Quae
    ;J
    :

    sioncm AbraIiiiiiiii

    furtmn.

    divitiis

    honoratis apud homines, perfectas maxi:

    hoc masque divitias pro his ei Deus reddidit ut tantumdem posset, quantum terra et mare ac est,

    post quadringentos et triginta annoa facta est Lex (in monie Sinai primo anno post egrcssum) non irritum facit (testamentum Dei) ad cvacuandam promissioncm. Audi ipsum Augusti-

    flumina elementaque
    condita.
    amicitia

    caetera, et quae

    ex his sunt
    partici-

    num

    Ex Abraham,
    :

    illa

    ergo promissionc,
    credidit

    qua.

    et

    Deo,

    post

    vocatus eat quadringentos

    cum

    196

    Eecit

    enim

    eum
    ei

    suae

    potentiae

    et triginta

    annos factara Legem

    dicit Apostolus,

    Deo, altisque
    virtutibus

    illum administraverit.

    subdens tamquam haepem, totum mundum Quamobrem singula elementa obereditarium. diebant ut Doraino, ad jussum ejus suas vires
    mutantia. Nec mirum, quandoquidem juxta proverbium, amicorum omnia sunt communia, amiunde concus autem Dei Propheta dicitur divinte possessionis usum habeat sequitur, ut nam Deus nullius eget, cura po.ssideat omnia.
    :

    non ex tempore, quo Jacob intravit in /Kgyptum. Deindc etiara ipsa Scripinra Exodi satis focolatufl non eniin dixlt, hoc signifieavit
    <

    filiorum

    Lsracl

    qucm

    incoluerunt

    in

    fcerra

    additur

    ;mni quadringenti triginta; sed apertc incolucrunt in terra /Kgypto ct dixit, n Quem eornni . Sic in terra Chanarm, Ipai ct patres Septuaginta, et in terra Chanaan.) in J2gyptO,

    Bonus autem vir nihil proprie possidet, nec seipsum quidem verum de thesauris Dei, quantum potest, accipit, et merito. Cum mundi civis

    Et

    recte conctudit sanctus Doctor


    est,

    Ac per
    tempus
    et

    lioc
    et-

    raanife.stum

    computandum
    Abrithae,

    esse Isaac,

    ideo nullam privatim sit Septembris Tomus II.


    :

    in

    orbe habet pa-

    iam patriarcliarum, ex quo peregrinari coepit Abraliam

    Jacob,

    in terra

    13

    Chanaan

    5H
    4i
    >

    DE
    id
    est,

    8.

    MOYSE PROPilETA.
    de Ramesse mense primi, altera die Phase,

    rofit

    naan;

    ex

    illa

    promissione, in

    qua ejus

    J.

    S.

    usqne ad illud tempus, fidem' laiidat Apostolus, Israel in /Egyptum. Toto quippe iliio ingressus est
    isto

    mutabant. Profecti igritur qua3 nomini jussione pnmo, quintadecima die merisis
    filii

    Israel iu

    manu

    excelsa,

    teraporeperegrinali sunt patres in terra Cha:

    ac sic naan, et deinde semen lsrael in ^gypto completisunt quadringenti triginta anni a promisBioneusque ad exitum Israel ex .gypto, quando
    facta est

    aepelientibus prfvidentibns cunctis JJgyptiifl, et Dominus (nam et in mogenitos, quos percusserat sunt exercuerat ultioneml castrametat.
    diis

    in Soccoth. Idota

    Lex

    in

    monte Sina, quse non infirmut

    testa-

    mentum
    tia S.

    ad evacuandas proraissiones.

    Hxosenien-

    Augustini, uti multis placuit, ita mihivi-

    JEgyptiorum fuisse destructa primogeniti, ut% eodem tempore, quo occisi sunt promiserat, ex hoc loco evinci-Dominus Moysi factumfuent, sive atio tur, sive id terrx motibus

    corum

    detursatis certa.
    die xv meirtit

    Miian, nume10 scxcenta


    circiter miltia

    virornm, nullo
    infirmocxittente
    ;

    198 Egressi autem sunt Israelitx die mensis cujus prsccedente nocte perierunt Nisan xv Mgyptiorum primogeniti nec sufficiens habuerunt tempus ad paranda cibaria longinquo iti, ;

    auocumque modo. 200 Quod vero

    dicitur

    Dominus eduxisse poquodque


    Psat.

    pulum suum

    in

    manu

    excelsa,

    ^tXT ^
    fuerilhiedt
    cessus
    .

    potenti et bra185 ? 12 exprimitur, in manu seu potenti dextera cogendo Phachio excelso,

    neri necessaria. Tulit igitur popuhis, inquit Moy1 3t, conspersara farinam, autequam ses cap. fermentaretur ct ligaos in palliis, posuitsuper huCoxeruntque farimeros suos. Rursum f 39

    nain,

    quam dudum de vEgygto conspersam


    :

    tu:

    raonem ad dimittendum populum putem intelligendum esse non solum de posieriori plaga, sed de omnibus plagis et prodigiis simul consideratis extorserunt. qitcV tandem Pharaoni consensum Israelitis dicit JoSic Jos. 24 1 5 nomine Domini
    ,

    panes azymos lcrant ncquo er.im poterant fermentari, cogcntibns exire Jlgyptiis, et nullam facere sinentibus moram
    et fecerunt subcinericios
    :

    uoc

    pulmeuti

    Eac

    qnidquam festinatio tamen non


    ?

    occurrerat
    effecit,

    praepirare.

    Misique Moysen et Aaron, et percussi ^gyptum multis signis atque portentis. Eduxique vos Stephanus et patres vestros de JEg-ypto. Ita et Hic eduxit illos, fa36 de Moyse dicit Act. 7

    sue

    lfi

    ut Moyses ob-

    livisceretur prsecepti

    Gen. 50
    pto.

    Nam
    :

    Josephi patriarchoe, qui %\ jusserat ossa sua asportari ex JEgyExod. 18 t 19 Tulit quoque Moyses os;

    ciens prodig;ia et signa in terra ^Egypti. Quapropter et locum Apostoli de omnibus hisce explicandum existimo Heb. xi ? 27 de Moyse dicentis
    :

    Fide

    reliquit ^lg-yptum,
    :

    non veritus

    ani-

    sa Joseph sccuin

    eo quod adjnrasset
    vos

    Jilios lsrael,

    dicens

    Visitabit

    Deus,

    efferte

    ossa

    mea

    hinc vobiscum.

    Quarn ingenti numero, et unde profecti sint, narratur cap. 12 } tf7 his verProfectique sunt filii Israel de Hamesse in bis Socoth, scxcnta ferc inillia peditum virorura, absque parvulis. Sed et vulgus promiscuura innumerabile asc<Midit eum eis, oves et armenta et animnntia diversi generis multa nimis. Huic egres:

    invisibilem enim tamquam vimositatem reg-is dens sustinuit. Porro gloriosus admodum Israelitis erat hic discessus : nam discedebant, supe-

    metu debeltatis, quoque locis satamquam scripturse innuitur. Utilissimus quoque erat, crse non solum quia durissima servitute tiberabantur,
    ratis

    JEgyptiis, plagisque
    victores.

    ac

    prout

    aliis

    Et eduxit eos sui Psat. 104 i 37 sic accinitur et non erat in tribubus cum argento et auro
    :
    :

    sed etiam quia midtas JEgijptiorum divitias secum portabant, tamquam mercedem diuturnse servitutis. Deinde quiajam magis singulari pro-

    corum infirmus. Laetata


    ctione
    cos.
    fifimtt i-ontm

    est

    iEgyptus

    in

    profe-

    eorura; quia incubuit timor

    eorum super

    Dei erant fruituri uti populus Deo ejusque servitio dicaius, quemadmodum dicitur In exitu Israel de Psal. 113 f i his verbis faiEgypto, domus Jacob de populo barbaro
    tectione
    , :
    ;

    L90

    Prima mansio

    Israelitaru?n

    passim

    sta-

    cta est
    ejus.

    Judsea sanctificatio ejus, Israel potestas


    columna nubis
    ? er iUem > * gn,s vero
    !>cr

    mamio, lew
    loms congrcgationti /tu-

    iuitur Ramesses, quse urbs erat JEgypti, quam ipsi wdiftcaverunt Pharaoni, ui dicitur Exod. i

    HsSG autem prima mansio sic intettigenda ut sit tocns, ad quctu ctutccnernnt IsraHiest non vero locus, tx, ad egrediendum /Egypio in quo castrametati sunt post iter primi diei a
    xi.
    }

    nem

    Singularem hanc Omnipotentis protecliodiscere poterant, cum ex prodigiis in jEaunto factis, tum ex eo, quodin tanta midtitu201

    dine nullus esset infirmus.


    in eos benevoieniiee

    Ahud

    vtsibue divinse

    dens,

    eorum

    signum erat columnanubis

    iterdirigebat;

    congrcgato agniiue iustitutum S. IIierony//ius in Epistotaad Fabiolamde 12 Mansionibus IsraeAd hano urbem, litarum de Hamesse sic scribit qutu iu extremis /Egypti Unibus erat, populus oongrcgntus cst, qui in desertuin exire cupiebat. Credunt noumdlt Israetitasjam congregatos fuisse in Ramesse, aut in ejus vicinia die pnccedenti, ibiquc agnum Paschalem comedisse, At non video, quam apte id probari possit ex Scriptura, cum id nullibi dicatur nam urbs Ramesses verisimiliter tantam multitudinem non capiebat, nec videntur in castris agnum Paschalem comedisse in Uloenim ritu describendo variisvici* bus domuum ftt mentio, non tabernacutorum, MaUm igitur existimare, Israelitas tempore.matutino undique con/tuxisse ad urbem Ramessen, et eodem die inde, postquam congregati erant t
    :
    .

    per diem prsecedens contra nimios soiis ardores, et columna ignis noctu prsccedens ad tenebras p dispeiiendas, eademque columna utroque tempore dux erat viarum, per quas proftcisci oportebat. Audi de hisce Moysen Exod. 13 } 21 Dominus autem praecedebat eos ad ostendendam viam, per diem in columna nubis, et per noctem in ut dux esset itineris utroque columna ig:nis tempore. Numquam defuit columna nubis per dfem, nec columna ignis per noctem, coram po: :

    pulo Psai. 10-i ^ 39 Expaudit nubem in protectionem eorum, et ignem, ut luceret eis per noctem. Sap. 10 f 17 Et fuit illis (Dominus per
    : :

    columnam)

    velamento diei, et in luce stellarum per noctem. Sic Moyses exorans Dominum Xum. U t 14 dicit, Qui audierunt quod tu, Domine, in populo isto sis,... et nubes
    in

    profectos esse in Socoth.

    Postremum minimedu.

    tua

    bium

    Nion. 38, ubi mansiones IsraeIla* litarum enu/nerantur t ita legitur aunt mansiones filiorum Israel, qui egresai snut de Kjrypto per iurmas suas iu manu Moysi et Aaron, quas dcseripsit Moyses juxta oastrorum loest
    :

    nam

    protegat illos, et in columna das pos per diem, et in columna etem. 2 Esdr. 9 t 19 dicitur Deo
    serto

    ig-nis
    :

    nubis praeceper no-

    Tu autem

    in

    misericordiis tuis multis non dimisisti eos in de-

    columna nubis non recessit ab eis per diem, ut duceret eos in viani; et columna ig-nis
    :

    per

    DIE QUAKTA. SEVTEMMUS. A per noctem


    i
    ,

    53

    ut ostenderet eis iter,

    quod ingre-

    derentur. Nubis hujusce etiam


    Deo igitur, non Moy$i,

    meminit Apostolus
    f

    Cor. 10 1 i. 202 Ex hac columna patet non Moysi, sed jy eo adscribendutn esse, quod Israelitx non recta vio, ex JSgypto in PaUcstinam sint profecti.se d ^uodnon^rTt' landem pervenerint via Paiettinam P er midtos circuitus eo
    :

    non possent alimenta invenire ad vitam conservandam, itaque eov dato divinitus victu discerent, quantum de divina providentia esset sperandum deinde ut Leges quoque suas meliusdiscerent, quando non erant aliis occutis,

    ut ibidem

    worau

    .-

    petierint

    rationes

    Moysis enim offtcium erat cotumnam sequi ducem. Porro de itinere non instituto recta in Patsestinam Moyses Exod. 13 ^ 17 sic habet Ig-itur cum emisisset Pharao populum, non eos du*
    :

    xit
    est
    :

    Deus per viam


    reputans,

    terrae Philisthiim, quae vicina

    ne forte poeniteret eum, si vidisset ndversum se bella consurgrre, et reverteretur in /Egyptnm. Sed circumduxit per viam deserti, quae est juxta mare Rubrum et armati ascenderunt filii Israei de terra ^Eg-ypti. Voces armati ascenderunt varias controversias pepererunt apud interpretes, preesertim quia SeptuaQuinta autem progenie ginta pro iis habent ascenderunt; Oleaster, Quini ascenderunt alias,
    :

    pationibus distracli in sotitudine. 20t S. Hieronymus de secunda mansione Is- Scmnda n tr, raetitarum sic scribit in laudala StVpiwtque lau- tia maM, danda Epistola ad Fabiolam, citans illa verba, '" /,ac P r"" r memoratu Castraraetati snnt ni Soccoth Secunda mansio. f0 umna In hac coquunt panes azymos, et primuin tendunt tabernacula unde et ex re locus nomen aecepit Soccoth quippe interpretatur in lingua nostra tabernacula sive tentoria. Coctos ibt
    '
    ' :

    panes

    azymos
    et

    subcinericios,

    habemus Exod.

    verba jam dedimus num. 108: nec quidquam prieterea de hac mansionc tegttur. Tertia mansio Num 33 ^ (5 assignatur his verbis Et de Soecoth venerunt in Khnm, quae
    12 i 39,
    :

    est in

    extremis finibus solitudinis. Et


    Profectique de Socoth,

    Exod

    13

    f 20
    in

    oaatrametati

    sunt

    Aocincti
    alii

    Quintati
    t

    Accincti

    armis,

    Instructi

    bus.
    II

    demum Accincti Jam vero expositio Septuaginta interpretum


    quinque armorum
    generi;

    ita

    Ethara in extremis finibus solitudinis. De hac Tertia mansio offerlaudatus Hieronymus


    i

    tur

    post

    T;ibernacnla

    in

    qua

    prirauin

    videtur

    continet sensum, uti varii jam ostenderunt prseferenda tamen est expositioScripturee vutgatee, quam et alii interpretes tradide-

    verum quidem

    runt.

    Ne autem hic sim prolixior ,nihit aliud mihi

    Dorainus nocte in columna ignis, et per dicm in ^ ut prscedat populum, ct dn\ colurana nubis itineris flat. AUcram observationem mox adjunEx quo inteUigimus Looum git in hunc modum
    ;

    videtur significari, nisi Israelitas nonnullis armis, quatia comparare potuerant, fuisse instructos ; atque instar agminis armati pulchro ordine iter instititisse. At non crediderim, itlos fuisse

    in Soccoth adhuc juxta iEgypti fnisse Feglonea eo enim, quod dicitur, Qiue est in extremta linibus solitudinis, ostenditur inter confinia a^e ercmi
    :

    et .Egypti.

    armantur, quando ad beltum procedunt sed sotum ad defensionem suam, quantum fieri potuerat. Plura arma oblinuerunt post demersum in mari Rubro Pharaonis exerciarmatos, sicuti milites
    ;

    205 Crediderim idrumque tocum fuisse intra terminos regni JEgijptiaci, sed Soccoth fuisse in parte JEgypti habitata et culta, Etham vero in terra deserta versus Arabire confinia, nisi Etham

    ne r tamtn

    probartpotett,

    "^"^ '"
    1

    ciep me.

    tum
    danturkujus
    eircuitw.

    et post victos Amatecitas. 203 Redeo ad rationes, ob quas divina providentia Israetitas longissimo tempore per loca deserta ducere votuit, cum eos potuisset paucis diebus ad terram promissam perducere. Deut. H
    ;

    ubi est sotitudo ,jam fuerit in ipsa Arabia Etham, atias Sur dicta, per quam profecti sunt IsraelitcT post transitum maris Rubri. Ul cer,

    Et recorper quod adduxit te Dodaberis cuncti itineris, ininus Deus tuus quadrag-inta annis per desernota et tum, ut uffligeret te, atque tentaret
    y

    Moyses Israelitas

    sic alloquitur

    fuisse aut in ipso Arabuc viciniorem, quam. fuerit sequens limite, aut mansio. Porro prima Hieronymi observatio non passim ab omnibus admittitur, quia Scriptura

    tum videtur Etham


    t

    ei

    non

    dicit

    columnam nubis

    et

    ignis

    primum

    pr.v-

    fierent,

    quae in tuo

    animo versabantur
    illius,

    utrum
    pe-

    cedere incepisse in Etham, scd salum, retato adventu in Etham, subditur, Dominus autem preos.... in COlumiJB etc; atque illud pTfflcedebat icque referri potest ad anteriora tem- V pora,puta ad Ramessen, quam a>/ Kthnm. Sota

    custodires

    manduta

    an nou.

    Afflixit te

    cedebat

    nuria,

    et

    dedit tibi

    cibum Manna, quod igno:

    ut ostenderet tibi, quod pane vivat homo, sed in omni vernon in solo Vestimentum bo, quod eg-reditur de ore Dei. nequaquam vetustate quo operiebaris tuum en quadefecit, et pes tuus non est subtritus,

    rabas tu et patres tui

    ratio,

    qux

    favet S. Hieronymo, esl quod de


    ,

    itla

    dragrsimusanuns

    est

    ut recog-ites in corde tuo,

    quia sicut erudit nus Deus tuus erudivit


    ta

    filium

    suum homo,
    te,

    sic

    nt custodias

    Domimauda-

    cotumna Moyses now sit ante iocutus. At ecrlem^ modo refert Moyses ibidem f 19 o.ssa Josephi asportata esse a se, postquam jam narrOrat adcentum in Soccoth. Quapropter itla Ilieronyobservatia nec cerUi miht a/>/vrc/, ncc tamen

    mi

    prorsus repudianda

    neque enimprohar/
    ,

    potest,

    tui. Rursum Moijses in Cantico Pars autem 9 deiis ita canit Deut. 32 suo funiculus hfflreJacob populus ejus Domini

    Domini Dei

    >'

    dicique polest, du ctum columnse nonfuisse necessarium in regione Mgypli habitata et nota, ideogue videri tantum

    cotumnam

    citius prwcessisse

    ditatis ejus.

    Invenit
    et

    eum

    in

    terra deserta, in lo:

    incepisse prxcedere,

    quando venerunt ad
    fuit

    sotitu-

    co

    horroris

    vasta?

    solitndinis

    circumduxit

    dinem.

    eum, et docuit: et custodivit quasi pupillam volandum oculi sui. Sicut aquila provocaus ad expandit alas pullos suos, et supcr cos volitans, assumpsit eura, atque portavit iu husuas, et

    Quarta Rubro, eaque


    "0(i

    mansio

    non longe a

    rnari

    Quartaman-

    de {eco

    '33 > 7 : In- -^ sic assignatur J l egressi venerunt contra Pbiha^ ltrura }tntnt Etham)

    Num.

    hirotli, (|u:r

    reapicit

    meris suis.

    lum non

    rationes circumducendi popupugnant cum prima nam omnes con-

    Hx

    Bunt ante Magdalum.

    institutum est
    tuit

    Beekephon, et caatrametati proptman Tter ad hanc mansionem i\ubm, expresso Domini jussu, qui vo.-

    currunt ad

    eumdem

    finem. Noluit

    cis diebus Israetitas

    Dominuspauad terram promissam per-

    servitute timidi ducere, ne homines diuturna

    dem

    betlorumapparatuterrercntur.Voluit autem eosplurimis annis hterere in locis adeo deser-

    in Arabiam penepotcrant, ac sic ex Mgypto yEgyptium matrare pro/iciscerentur ad tatus transeundum erat, ut ris Rubri, quod deinde Hoc iter prapervenirent in Arabix solitudines.
    1

    ut

    Israelitie,

    qui

    mare Rubrum

    circuire

    beha

    ,: :

    &*
    ntTtwt
    J.S.

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    sericordias tuas
    re,
    :

    bebat Pharaoni occasionem ita persequendi Hebr&os, ut pamam pertinaeiee sueeincurreret. Audi Moysen Exod. 14 i i Locutus est autem Do:

    et irritaverunt

    ascendentes in ma,

    1)

    miuus ad Moysen, dicens


    Reversi castrametentur
    quaa est iuter
    e

    Loquere
    regione

    filiis

    Israel

    Phihahiroth,
    Beelse-

    Magdalum

    et

    mare contra

    phon

    in conspcctu ejus castra ponetis

    super mare.
    :

    mare Dei bonitas, ut Moyse vcroeos 2U9 Verumtamen tanta futt excitat ad mirabili modo con- /iduciam: nec peccantes desereret, sed mox subditra inimicos protegeret, uti ibidem (Deus) propter nomen tur: Et salvavit eos Et msuum, ut notam faceret potentiam suam.
    crepuit

    Rubrum.

    Dicturusque est Pharao super filiis Israel Coarctati suut in terra, conclusit eos desertum. Et et gloriiudurabo cor ejus ac persequetur vos exercitu ejus ficabor iu Pharaone et in omni
    : :

    mare Rubrum,

    et

    exsiccatum est: et de-

    Et salvavit duxit eos in abyssis sicut in deserto. eos de maet redemit eos de manu odientium
    :

    scientquo /Egyptii, quia ego runtqueita.


    tiine

    sum Dominus.

    Eece-

    aqua tribulantes eos: unus rursus) ex eis nonremansit. Et ( sic tandem et laudaverunt laudem crediderunt verbis ejus

    nu

    inimici. Et operuit

    Pharao

    temcre

    cum

    207 Et nuntiatum est regi /Egyptiorum, quod fugisset populus immutatumque est cor Pharao:

    cxercitu intc

    quitur

    nis et servorum ejus super populo, et dixerunt Quid voluimus facere, ut dimittercmus Israel, ne
    serviret

    nobis

    Junxit crgo currum, et


    electos, et

    omnem
    sex-

    timorem Iseximere conatus est i 13 Et ait Moyses ad populum Nolite timere state, et videte magnalia Domini, quas facturus est hoquos nunc videtis, ne iEgyptios enim die
    ejus.

    raelitis

    Hxc primum

    fusius Moyses ipse, qui


    sic

    populum suum assumpsit secum. Tulitque


    centos currus

    quidquid

    iu

    ^Egypto

    curruum fuit, et duces totius exercitus. Indu* ravitque Dominus cor Pharaonis regis iEgypti,
    et persecutus
    est
    filios

    quaquam ultra videbitis usque Dominus pugnabit pro vobis, Dixitque Dominus ad Moysen

    in sempiternum.
    et
    (

    vos

    tacebitis.

    orantem haud

    Israel

    at

    illi

    egressi

    erant in
    /Kgyptii

    manu

    excelsa.

    Cumque persequerentur
    ,

    vestigia prascedentium
    :

    repererunt eos

    in castris BUper mare omnis equitatus et currus Pharaonis, et universus exercitus, erant in Phihahirolh contra Beelsephon. Insignem Pharaonis

    temeritatem in persequendo Deipopulo expendit Sapiens cap. 19, observans justo Dei judicio peret

    missum esse, ut Pharao tam inconstanter ageret, ad pcenam sceleribus suis dignam deducereinquit,

    dubie pro salute populi :) Quid clamas ad me ? Loquere filiis Israel, ut proficiscantur. Tu autem eleva virgam tuam, et extende manum tuam super mare, et divide illud ut gradiantur filii Israel in medio mari per siccum. Ego autem indurabo cor iEgyptiorum, ut persequantur vos et in omniexerci et glorificabor in Pharaone, tu ejus, et in curribus et in equitibus illius. Et scient JEgyptii, quia ego sum Dominus, cum glorificatus fuero in Pharaone, et in curribus atque in
    :

    equitibusejus.

    tur, Impiis autem,

    usque in novissimum

    210 Providit interim Dominus,


    cte,

    ne

    ilta

    no-

    iingelus co-

    sine misericordia ira supervenit. Prussciebat


    (
    f

    enim
    ipsi
    (

    antequam mare Rubrum ingressi erant Henocere possent jEgyptii, ut sequitur : angelus Dei, qui praecedebat ca:

    lumna nubis utnque excrcitui interpositu impedit

    Deus)

    et futura

    illorum

    quoniam

    cum

    brcci, eis

    /Egyptii) permisissent, ut se

    educerent
    acti.

    HeAd-

    Tollensque se

    briei) et
    illos-

    cum magna

    sollicitudine pra;raisissent
    illos

    stra Israel, abiit post eos

    et

    cum

    eo pariter colu- accessum M-

    conscquebantur

    poanitentia

    mna

    nubis, priora dimittens,

    post

    tergum
    :

    fjtiptiorum

    stetit,

    huc enim inter manus liabentes luctum, et demonumenta mortuorum, aliam sibi assumpscrunt cogitationem inscientiffl et quos
    plorantes ad
    :

    rogantes projeoerant, hos tamquara fugitivos persequebantur: duoebat enim illos ad hunc finem

    digna m-ressitas

    ct

    horum,
    et

    quEe acciderant ut

    quae deerant populus quidem tuus mirabiliter transirct, illi autem novam morC tem invenirent. lUec Dei consitia Moysi non erant incognita, nec ille timebat Pharaonis exercitum.

    commemorationem amittebant,
    tormentis, repleret
    punitlo
    :

    /Egyptiorum et castra Israel et erat nubes teuebrosa (ex parte sciticet jEgyptiorum, ) et illumiuans noctem (ex parte Hebrseorum) ita ut ad se invicem toto noctis tempore accedere non valerent. De hac tenebrosa nube, quse JEgxjptiis Hebreeorum conspectum abstulit, etiam meminit Josue, de liberatione Hebreeorum sic breviter
    iuter castra

    scribens cap.

    24

    Eduxique

    vos, ait

    Domi-

    nus

    Israetitis, et

    venistis ad

    mare

    patres vestros de JEgypto, et persecutique suut ^Egyptii patres

    vestros

    cum

    curribus et equitatu usque ad

    mare
    filii

    Bubrum. Clamaveruut autem ad Dominum


    Israel
    :

    murmuranl
    liac

    dc causa

    contra /Uoyien
    Itratlitn,

    808 Verum multitudo populi timidi, nec tam exacte instructi de providentia divina, nec tanta fide de auxilio Dei confidentis, ut ex prwteritis
    beneficiis
    est timore, ut in

    qui posuit tenebras inter vos et iEgyptios,

    et adduxit

    super eos mare, et operuit eos. Hujus

    futura sperare auderet, tanto correpta graves obmurmurationes contra

    quoque nubis mentionem facit Sapiens cap. 19 ? l,cujus verba mox dabo. Videamus interim mirabitem maris Rubri divisionem, et transitum
    Israelitarum.

    Moysen eruperit. Audiamus Moysen ipsum rem


    exacic referentem Exod.U- v 10: Cumque appropinquasset Pharao, levantes filii Israel oculos viderunt /Egyptios post se et fcimuerunt valde: elaniavcrnntque ad Dominum, et dixe,
    :

    n\ Moyses Exod. 14 y iil de hisce sic lo- deitidc Moyse quitur Cumque extendisset Moyses manum su- mamtm extenper mare, abstulit illud Dominus flante vento dnnte dividitur mure, vehementi et urente tota nocte, et vertit in sic:

    runt ad Moysen

    Egyptoj idoo

    tulisti

    Porsitan non erant sepulora in nos ut moreremur in so,

    cum

    divisaque est aqua. Et ingressi sunt

    filii

    Is-

    litudine: quid hoc facere voluisti, ut educeres nos de /Egypto? Nonue iste est sermo , quem

    loquebamur ad
    a

    nobis,

    ut

    /Egypto, dicentes Kecede serviamus iEgyptiisP Multo euim


    te in
    :

    euim aqua quasi murus a dextera eorum et heva. Sapiens cap. 19 nonnulla addit hoc modo Omnis enim creatura ad suum genus ab initio refigurabatur ( id est, novam quasi figuram assumebat ) desersicci
    :

    raSl per

    medium

    maris

    erat

    melius erat servire eis, quam mori in solitudine. Hsec murmuratio filiorum Israel non carebat
    peccato, meritoque reprekenditur Psal. 105 ) 7 ; Patres nostri in JSgyptO uou iutellexerunt mira-

    viens tuis praceptis,


    illa3si.

    ut

    pueri tui

    custodirentur
    et
    ,

    Nam

    nubes castra eorum bbumbrabat,

    biliatua: nou

    fuerunt mcmores multitudinis mi-

    ex aqua, quas aute erat, terra arida apparuit et in mari Rubro via sine impedimento, et campusgerminans de profundo nimio^ew in sum-

    ma

    K
    uc viam upera
    hraelitis,

    Zml

    * legeoatur tua ebatur monstra.


    i

    ST ^lf^
    ariS

    manu, videntes tua mirabilia

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS. altitudine ?" quem (cam- sit in mare e * (^htica) transivit, qua gu^i a profunclilate inferni)
    -

    55

    inferorum
    eduiit

    (icl

    est,

    ACCTOII
    i. S.

    illos.

    Ideo

    et

    justi tulerunt spolia

    212 Psalmista quoque


    cutt,

    mirabiha hxc non


    .-

    .,.,.,

    ta-

    gui tranteunt

    nam
    mare

    Psal
    et

    113

    huc respiciens, exclamat

    impiorum, et decantaverunt, Domine, nomen sanctum tuum et victricem manum tuam laudaverunt pariter quoniam Sa,

    pientia aperuit os

    Wsri

    \ idit

    (Deus) redemisti in brachio tuo populum tuum, filios Jacob et Jo seph. Viderunt te aquae, Deus, videruut te aquse et timuerunt, et turbatae sunt abyssi. Multitudo
    : :

    fagit : Psal. 76 populis virtutem tuam

    Notam

    mutorum (Israelitarum

    ea-

    fecisti

    tenus quasi mxdorum in laucies Dei) et lingmas infantium fecit disertas. De prmlicis

    Judith 5

    ? xi

    hwc referuntur

    .-

    omnibus Cumque ejecis-

    sonitus

    aquarum
    tuse

    nim
    rota.

    sagrittae

    vocem dederunt nubes, Etetranseunt vox tonitrui tui in


    :

    sent eos -Egyptii a se, et cessasset plaga ab eis, et iterum eos vellent capere, et ad suum servitium revocare, fugfientibus his Deus casli mare
    aperuit, ita ut hinc inde aquse quasi

    Illuxerunt
    est
    et

    murus
    maris

    soli-

    coruscationes

    tuae

    orbi

    terree

    dareutur, et

    isti

    commota

    pede sicco fundum


    In

    per-

    contremuit terra. In mari via tua, et semitae tuss in aquis multis et vestigia tua (quia redierunt mox aquee) non cognoscentur. Deduxisti sicut oves populum tuum, in manu
    :

    ambulando

    Moysi et Aaron. Hic locus totus videtur intelligendus de transitu maris Rubri nam prima et ultima satis sunt clara. Per media autem describuntur imbres (Multitudo sonitus aquarum; B et conjuncta tonitrua (Vocem dedernnt nubes) et
    i

    quo loco, dmn innumerabilis exercitus .Egyptiorum eos persequeretur, ita aquis coopertus est, ut non remaneret vel unus, qui factum posteris nuntiaret. Judith ipsa orans Dominum cap. V de tenebrosa
    transirent.
    fi

    qua castra Uebrseorum videre nequiverunt sEgyptii, deque horum interitu sic meminube,
    nit
    :

    Respice (Domine) castra Assyriorum nunc,

    fulmina

    (sagittae tuae) et tonitrua rursum rotas corruum Mgxjptiorum subvertentia (vox tonitrui

    sicut tunc castra yEg-yptioruni videre dignatua es. quando post servos tuos armafi currebant, confidentes in
    quadrig-is, et
    in

    equitatu suo, et iu

    tui in rota) ac demum fulgura et terrse motus per sequentem versicidum. H&c igitur valent ad exponenda jam data Moysis verba, Et ecce

    multitudine bellatorum. Sed aspexisti super castra eorum, et teuebrse fatig-averunt eos. Tenuit

    Dominus super castra mterfecit exercitum eorum et curruum etc. Rursum Psal. 77
    respiciens
    :

    /Eg-yptiorum...

    subvertit
    V

    rotas

    pedes eorum abyssus, et aqme operueruut eos. Demum Moyses Deut. xi 3 et seq. hujusce facti meminisse jubet Israelitas, ut grati sint Do
    j>

    13

    Interru-

    mino pro

    tanto beneficio.

    pit

    mare,

    et perduxit eos

    et statuit

    aquas (non
    et

    215 Moyses vero ipse

    statim in gratiarum
    .

    Canticum
    " rl "

    defluentes) quasi in utre

    (essent.)

    Quin

    sine

    timore transgressos Israelitas, innuit ibidem f 53 Et deduxit eos in spe, et non timuerunt et
    : :

    inimicos eorum

    feraminfra,
    tur,
    .Egyptios vero
    sequentes
    re,

    operuit mare. Plures locos afubi interitus JZgyptiorum expone-

    mu

    213 Stultam Pharaonis prgesumptionem ejusque interitum pergens Moyses sic narrat f 33
    :

    adpristi-

    nam formam
    regredicns,

    Persequentesque /Egyptii ingressi sunt post eos, et omnis equitatus Pharaonis currus ejus et
    ,

    Jamque advenerat vigilia matutina, et ecce respiciens Dominus super castra ^E^yptiorum per columnam ignis et
    equites, per

    medium

    maris.

    exereitum eorum et subvertit rotas curruum, ferebanturque in profundum. Dixerunt ergo .Eg-yptii (sero sapientes :) Fug-iamus Isaaelem Dominus enim pug^nat pro eis contra nos. Et ait Dominus ad Moysen Extende manum tuam super mare, ut revertantur aquEe ad iEgyptios super currus et equites eorum. Cumque extendisset Moyses manum contra mare, reversum est primo diluculo ad priointerfecit
    : : :

    nubis,

    imrtimde actionem pulcherrimum Canticum concinnavit ! c l| ... mox retato. , lUudque cum umverso populo cecinit. Pars hujus cantici prior eleganter enarrat facta in mari Rubro, parsautem posterior futuraprsBdicitt licet more prophetico omnia dicantur tamquamprm terita. Totum Canticum huc lubet trans/&rr$ prout t exprimitur Exod. 15 praemissis his verbis Tunc cecinit Moyseset filii Israel carmeu hoc Domino, etdixerunt Cantemus Domino g-loriose enim maynilicatns est, equumet ascensorem dejecit in mare. Eortitudo mea, et laus mea Dominus, et faclus est mihi in salutem iste Deus meus, et g-Iorificabo eum Deus patris mei, et cxaltabo eum. Dominus quasi vir pug;nator, omuipotcns nomen
    : :

    ejus.

    Currus Pharaonis

    et

    mare

    electi principes ejus

    excrcitum ejus projecit in submersi sunl in mari


    in profun-

    Eubro. Abyssi operuerunt cos, descenderuut

    dum

    quasi lapis.

    Dextera tua,
    titudine
    :

    Domine, mag"nifieata

    est in

    for-

    rem locum
    runt aquse,
    fluctibus.

    fug-ientibusque
    involvit

    ^Egyptiis

    occurre-

    dextera tua, Domine,

    percussit iuimi-

    et

    eos

    Dominus

    Reversaeque sunt aqua?, et

    in mcdiis operuerunt

    cum.
    rios tuos

    currus et equites cuncti exercitus Pharaouis, qui nec unus quisequentes iug-ressi fuerant mare
    :

    Et in multitudine gloriaj tuae deposuisti adversamisisti iram tuam, quffl devoravit eo.s si:

    cut stipulam.

    dem

    superfuit ex

    eis.

    Eilii

    autera Israel perrexeliberavit-

    Et iu spiritu furoris
    mari.

    tui

    congreg-ataesunt aquaj

    runt per
    quasi pro

    mcdium muro a

    sicci

    maris, et aquse eis erant


    :

    stelit undaflucns, congreg-atae suut abyssi in medlc

    dextris et a sinistris
    illa

    que Dominus in die ptiorum. Et viderunt


    littus

    Israel de

    manu

    /Egy-

    /Eg-yptios

    maris,

    et

    manum

    mortuos super mag-nam, quam exertimuitque populus Domino, et Moysi

    cuerat

    Dominus contra
    et

    eos;

    Dominum,
    servo eius
    umvertos mvolvit, el suffo
    cat.

    crediderunt
    18

    Persequar et comjirehendam, dividam spolia, implebitur anirna mea evaginabo g-ladium meum, interficieteos manus mea. et operuit eos mare Flavit spiritus * tuus nquw vehcmentisubmersi flunt quari plumbum
    :
    :

    Dlxit inimicus *

    rii.ii

    ..ii

    M-lllll-

    ous.
    :

    211 Sap 10/ 1


    illos

    Transtulit

    Domtnus

    Qnis similis
    bilis,

    tui in fortibus,

    Domine? Quis

    similis

    per mareRubrum, et transvexit illos per aouam nimiam. Inimicos autem iilorum demer^

    atquc luudatui, mag-nificus insanctitate, tcrnbilia


    faciens mirabilia?

    bxtenuisti

    56
    u rou J. S

    DE
    manum

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    pervenerunt Beelsephontem ad Rubrum cuinque nihrl per viam invenirent mare sitam solitudinem, macerata farina, et modipropter
    tia

    tuam, et devoravit eos terra; nempe fundus maris. Hactenus de prxteExtendisti


    rilis

    die

    r>

    partim de fu 217 Nunc sequitur futurorum prsedictio : seturii.quodin quen$ tamen versiculus partim etiam congruit grattarum ., prxterittS. acUoncm ccc, Du* ftiiBti in misericordia tua populo, quem redenit Mojftet
    .

    co calore in panis speciem solidata, se sustentabant quo victu per trig-inta dies sunt usi, neque enim plus commeatus ^Egypto extulerant
    :

    rnm omm
    populo.
    *

    misti

    et portasti

    eum

    in

    fortitudine tua ad hubita-

    atque eum ipsum parce dispensab tnt ad necessitatem magis quam ai satietatem. Quapropter in

    culum * sanctum tuum.


    Ascenderunt populi, etiratisunt
    :

    memoriam
    dolores obtinue-

    ejus inopiaa

    festa

    per octo dies cele-

    tcrram

    runt habitatores Philistiim. Tunc conturbati sunt principes Edom, robustos

    vocamus Azymorura. Casterum multitudo migrantium una cum liberis et uxori-

    bramus

    quos

    Moabobtinuittremor res Chanaan.


    :

    obrigueruntomneshabitato-

    Irruat super eos formido et pavor, in rnag-nifiant immobiles quasi lapis, tudine brachii tui dodonec pertranscat populus tuus , Domine
    ,

    nec pertranseat populus tuus


    disti.

    iste,

    quem

    posse-

    bus vix erat numerabilis qui vero militarem aetatem habebant, sexcentorum millium numerum explebant. Rel querunt autem ^Eg-yptum raenseXanthico, luna quintadecima, anno quadring-entesimotrig-esimo, postquam Abraham pater noster in Chananaeam venit et post Jacobi raigrationem in /Eg:yptura anno ducentesimo decimoquinto. Moyses vero annum tunc agebat octuag-esimum, et frater ejus
    :

    lntroduces eos, et plautabis in montc haereditatis tuae, firmissimo habitaculo tuo, quod operatus es,

    Dorninc

    SffDCtuarium tuum, Domine, quod firma-

    veruutmanus tu.
    Ii

    Dorninus regriabit in aeternum, et ultra. IngTessua est enim eques Pharao cum curribus et equitibus ejus in mare et rcduxit super eos Domi:

    Aaron triennio erat major, deferebant etiam secum ossa Josephi, ita ut filiis suis mandaverat. Quod ait scriptor festa azymorum instituta essepropter inopiam cibariorum in via toleratam, indignum sane est homine Hebreeo, cvm dies azymorum
    institutos constet in
    schali.

    F.

    Mgypto una cum agno Pa-

    nus aquas maris

    Pilii

    autem

    Israel

    ambulaveruut

    persiccum in medio ejus. Ultimo hoc versieulo repetit Moysis, quod primo proposuit. Ifoc idem Canticum cecinerunt etiam ut mulicres prvccunte Maria sorore Moysis subjungitur Sumpsit ergo Maria prophetissa egressassoror Aaron, tympauum in manu sua que sunt ornnes muliercs post eam cum tympa,

    nis et choris, quibus

    prascinebat, dicens

    Cante-

    musDomino, glorioseenim magnifioatus est, equum et asoensQpera ejus dejecit in marc Hactenus de giorioso maris Rubri transilu, qui populum ad aliquot dies in officio continuit. Verum non (ixerunt ibitentoria Israelitm, nec diu sorte sua fuerunt contenti, ut videbimus.

    218 Philo de itinere Hebreeorum rectius scri- utietPhiio sic tamen, ut debuisset asseveraniius loqui f/ui ratwnes de columna ducente, et causam non electi iti- iion electi iltnerit recti neris recti, Deo potius quam Moysi attribuere. perperam Erg-o, inquit, postquam (Moyses) de commu- Moysi attrini consensu accepit imperium non sine Numine, buit. decrevit ooloniam in Phcenicen Ccelesyriam Palaestinamque, tunc communi nomine Chanameam, deducere cujus fines disterminabantur ab JSgypto trium dierum itinere. Duxit autem per viam minime compendiariam tum quia vebit,
    , , , :

    regionum earum incolfe metu araittendarura una cum Jibertate sedium armati occurrerebatur, ne
    rent; ipsi vero

    cog-erentur, a novis

    ab hostibus rejecti ad hostes reverti ad veteres, pragler Indibrium

    quam antea ; tum quia volebat per vastassolitudines ducendo experiri horum obedientiam, instructorum non amplis commeatibus, sed
    passuri graviora

    XXII. Qua3 de

    ltinere Israelitarum

    P aul * tim defimentibus, Quamobrem de recta via decedens, mvenit obliquura tramitem eum in:

    usqueadmare Rubrum, marisque


    transitu
    lone,
    et

    g'ressus est, ratns ad

    relata

    Josepho, Phidiscutiuntur.

    ducere. Pertur illo tempore accidisse ing-ens naturae miraculum, quale numquam auditum fuerat post hominura

    Rubrum mare

    Artapano,

    memoriam. Praeoedebat populum nubes

    in

    magnse

    Jotoptnu dii
    CMIUffl W(-

    Josephus
    ,

    iter

    Ilebncorum usque ad mare Ru-

    brttorum nur
    "i/ rion
    i

    .iiiic
    ;

    brwtt sic describit, ut nihil de columna prsecedente nihil de ordinatione Dei commemo-

    columnie speeiem, solari splendore lucens interdiu, noctu vero flammeo, ut ejus ductu absque periculo crroris inoederent. Credi tamen potest aliquem e summi Regis praefeotis angrlum, nube volutura eos duvisse, quera nefas sit aspici mortalibus
    oculis.

    oribut

    opinor, gentitibus suspectam fore tantam Dei cum homine familiaritatem. Verba '^"sstthttmgo: Atque hoc pacto exitum est,

    rett ftthts,

    219 Josephus consilium Pharaonis persequendi Hebraeos, rationes, cur Moyses fectus reeto itinere, iterque~et t
    :

    Josephi relatio

    non

    sit

    pro-

    de !'ltaruonis
    inseqxtentit
    consifio.

    malam

    traotationem.

    lter
    ;
    :

    autem
    n6hv t id

    taciebant
    est,

    Latopolim
    civitatem)

    (Qrmce
    tunc

    h;

    per Latonie

    raonissic exponit ^g-yptios autem j.cenituit, quod Hebraeos dimisissent cumque rcx prse ca3teris hanc rem aeffre ferret tot
    l

    desertam

    Babylon

    enim post

    sis

    imputans,

    dccretum

    est

    ut

    propmqutor vtdealur fuisse, quam fuit Babylon Mgyptiaca : nam hmceo fere loco sitaerat, ubi n\nc est Caints, qux ex ejus aliorumque loco-

    rum vonjunvtione
    Cumque abeuntes

    coaluit. Pergit ita


    iter

    Josepkus

    strenue continuarent,

    s sit concessus: sperabant etiam potestatem redacturos inermes, et de via lassos. Itaque obvium quemque rogantes qua tendcrent, raptim insequebantur, tametsi per v.am U]fficilem non solum evercitibus, sed ,

    feoile

    se

    ter-

    expedrtis quoque viatoribus.

    Moyaes autcm hac


    Hebrseos

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    57
    ItCTOKe

    JEgyptii mutata senteDtia persequi eos vellent, poenas militise violatique pacti persolverent neve Palsestini, qnos
    si
    :

    Hebraeoe ideo dnxit, ut

    animis Rcbraei in angustios redacti exercttum Pharaonis aspeccerint. In hac, inquit locorum
    t

    J.S.
    Jotephus in

    iniquitate conclusi,

    simultatem infensos habebat, de hac profectione certiores fieri possent, est enim illorum regio /Egypto contermina quapropter omissa via, quae in Palsestinam ducit, per desertum via dispendiosa ac difficili voluit Chanana?am invadere obiterque juxta Dei mandata in montem Sina popnlum sacrificaturum addu, :

    ob veterem

    cum nec obsidionem pneiuofugam invenire posetiarasi maxime pu:

    referenda

    piatolerare, nec exitum ad


    sent,

    murmuratione
    populi, nimit

    nec arma adessent,


    cuperent,
    nihil

    g-nare

    superesse videbant, nisi riculum ut turpi deditione saluti consulerent quo factum ti est ut Moysen incusarent obliti prodijriorum
    : ,

    exaggerat peAfoy-

    quibus libertatem

    mumque

    aberat,

    Deus significaverat miniquin Propheta Iapidato, coneis


    :

    cere.
    et

    de rationi-

    bus ilineris
    obliqui corre
    eta
    :

    220 Sed ubi ad Rubrura mare perventura est, ecce /Egyptiorum multitudo circumfusa in arctum eos compellit aderant enim septingenti currus
    :

    temptisque per incredulitatera potlicitationibus deuMtione in pristinara servitutem redirent nam et laraentis mulierura ac puerorum exasperaban;

    tur, nihil nisi

    perniciera expectantium,

    cum

    es-

    cum equitum
    sederant,
    rat,

    quinqung-inta millibus, et

    ducen-

    ta millia scutatorum

    peditum. Hi vias omnes obquibus eflugium Hebraeis patere poteinter rupes et raare conclusis, quo loco
    prag

    sent rupibus et mari et armatis circuracirca cincti, nec ulla spes effngii relinqueretur. Hacte-

    mons
    currit,

    aspretis

    atque ita Hebraeos mare inter et


    raebant,
    oppositis

    ad littus usque prone fug*se quidem spe relicta


    invius

    nus de hisce Josephus satis recte, si de periculo Moysis magis caute fuisset tocutus nam Scriptura non habet, parum abfuisse, quin ta:

    pidaretur.
    et

    montem

    obsidione pre-

    qua exitus in campos aperiebatur. In hisce primo frivolum videB tur, quodait Pharaonem cogitasse non offendenarmatis,

    223 Philo vero pressius Scriptune adhxrens t solum pauca ex probabiii conjectura addens,
    IIoc tara inexpectato
    illis

    ut Philo in

    hisee Seriptu-

    eadem hoc modo enarrat:


    casu
    perterriti,

    rx adttxret

    dum Deum,

    si Israelitas

    persequeretur

    qui his-

    ce semel concesseral exitum.

    Nam

    sola

    Pharao-

    nis inconstantia effecisse videtur, itt pmniteret eum datae obeundi facultatis, spesque eos facile retrahendi ad sequendum impulit, id facile cot-

    ad defensionem suppeterent (non enim ad bellum, sed a'd quEerendas sedes exiveraut) nec ip^i fujram expedirent, a terg-o mari claudonte, a fronte imtibus

    cura ncc arnia

    rainentibus hostibus, ab utroque latere abjacenvastis inviisque solitudinibus, fcrepidabant


    fit,

    ex verbis sacris Exod. 14 f et 5. Secundo accuratum quoque non est, quod scribit de rationibus, quse Moysen impulerunt ad iter instituendum per solitudinem nam id totum volente Deo ob rationes ante datas factum vidiligi potest
    :

    desperantes, ut

    in

    tantis

    calamitatibus,
    :

    in-

    cusabantque Principem, occlaraautcs Num deerant sepulereta iu J3<rypto, ut nos huc adductos necatosque sepelires in solitudinc ? Nonne qufflvis servitus est morte levior? Inescasti plebecu-

    mus num.
    Philonis
    itar-

    202 et 203.
    t

    lam spe

    ratio

    tle

    perse-

    fjuente hraM->
    litas

    Pharau-

    apparatu et expeditione Pharaonis ad retrahendum Israetitas h&c At rex .Eg-yptius, postquam aniraadscripsit
    221 Philo de consilio,
    :

    libertatis, ut adiret vitae pcriculom, abusus es nostra simplicitate, quasi nescires iEgyptiorum malitiam et irueundiara. Non vides nul-

    ne.

    vertit hos ferri

    per devia, sicut putabat, ingressos desertum, a nullis tritum viatoribus gaudebat eos aberrasse a recto itinere, videlicet
    j

    g-iura ?

    lum patere nobis e tot malis instantibua cffuQuid agimusp Inermea armatis occuire-

    mus? At fugicmus? Quoraodo, cum simus


    cti,

    cinlocis

    ceu
    ?

    cassibus,

    infcstissimis
    si

    hostibus

    ratus

    non inventuros exitum

    poenitens, statuit eos persequi,

    jamque missionis aut metu retradeleturus

    inviis, et

    mari carcnte navigiis,

    tamen

    cst navi-

    g*abile

    cturus in servitutem aut

    internecioue

    gentem
    tatu,

    profug"am. Deinde
    ,

    assumpto omni equi,

    224- Deinde Josephus Moysen inducit alloquentem HebrseOS oratione quidem tali, qua idi

    vursum
    pliUi
    vii

    Jotctircti-

    jaculatoribus
    et

    funditoribus

    sagittariis

    poterat
    ,

    velitibus,

    universis

    levis armaturae militibus,

    sexcentisque falcatis curribus, prsefectisque huic q expeditioni purpuratis, quo alacrius sequerentur excurrit suracseteri sine detrectatione militiae
    ;

    de Dei subsidio confitfeas sedrursus nimis timidus scriptor ptwttictionem Moysis de morte omnium JEgyptiorum, uti et preces ejusdem,et promissionem Dei sdentio pres;

    Dux poputi,

    tioneattribuit

    Woyai oratioiicm, Soriptui

    parum
    ;

    nni/oriitnn

    sit,

    ita

    de

    hisce

    scribens

    Moyses autem

    eflfe-

    ma
    visos

    celeritate,

    properans,
    et securi

    ut

    fugientes

    impro-

    rata

    licet

    contra se turba, nulli succumbens

    dif-

    opprimeret.
    soliciti

    Sulent enim insultus repentini


    facilius

    ficultati,

    non

    ccssabat eis

    prospieere,
    prfflHaffia

    terrere gravius,

    intercipiuntur

    tus,
    le

    qiK-m post tot

    Iibertatis

    Deo freprobabi,

    idtunc quoque sperans ille sequenbatur, quasi ad primum claraorem victor evasurus. Et jam populus iu littore castra posuerat quibus prandium parautibus primura exaudiebatanta virorum tur strepitus, ut propinquante equorumque multitudine certatim properantium mos progressi extra tabernacula circumspectabant paulo post cunspuctus est in arrectis auribus tumulis hostilis exercitus instructus ad praeliuin explitata acie. Sexcentos currus Pharaoni attribuit Philo, septingentos Josephus, uter reciius non facile dixero nam Scriptura Exod. 14 i

    quam

    non erat

    pennUsurum,

    ut

    aut

    delermtur

    aut in potcstatem inimicorum pelftberentnr. Cumque mcdius in concione constitissot, sic ad eos
    res veslras bene verba fecit Si liomo aliquis ac prudenter hartenus adminiatrassetj oportebat et in posterum similem ejua curam et diligentiam cxpectiire nunc poetquam Deua ipse gubernandos vos suscepit, quanta insante ftierit ejus
    : :

    opera non sperare, qui per me ultro vobis prasstitit, quidquid ad vestram halutcm :k- libi-rt.aicra
    conferre
    ang-ustia

    videbatur

    inio

    hfflfl

    ipaa

    difflcultas et

    enumerat sexcentos currus electos, et quidquid iu .Eg-ypto curruum fuit. Nihilo magis definiri potest, uter equitum peditumque numerum, reiiquumque apparatum rectius recensuerit, sed uterque, opinor conjectura usus est ex viribus
    7
    t

    buerat

    magis vos ad spcrandum aocendepe de ipse enim vos in arotum hunc Iocum contanta
    necessitate praeter
    servaret,

    cludi voluit, ut ex

    veat-

    stram

    fflque

    ac hofltium opinionem

    JEgypii desumpta. 222 Subdit mox laudatus Josephus t quibus

    hunc modum declararet, non solum potentiam suam, sed favorem etiam, quo vos per^ petuo prosequitur: non enim in parvis rebus
    que
    in

    Deus propitius

    auxiliura afferrc solct,

    sed

    inm

    potissirauin

    58
    AUCTOlt

    PE

    S.

    MOYSE PROVHETA.
    ?Israelitarum conspeinterposita nubes tenebrosa loncerte donec ilh ctum JEgyptiis adimebat, nocere permareprocesserant, quam ut ns

    J.S.

    Ergo potissimuin quando spei supereat minimum. magna fahujus ope freti,qui potest et ex parvis reddere, ne teroere, ethorum potentiam debilem ^gyptiorum apparatu, nequc propter fu* reamini gammari et montibus impeditam animum desponmare potest enim Deus et hos in planiciem, et
    dete
    in
    ;

    causatneptum possent&gyptii. Hac quoque de eceistimasseznsaest, quodait Mgyptiosprimum illa, qum Moysi nire Hebrxos. Secundo oratio
    non congruit Prophetee, ejusque omnem rei eventum a Deo didicerat, esset,si mandata acceperat. Tolerabilior tamen
    attribuitur,
    fuisset citius Moysi adscripta
    ;

    gius

    qui

    jam

    terram vertere.
    225 Philo

    Philo vero
    tninus a Scri-

    ptura recedit.

    autem minus recedit a narratione (poMoysis, de quo subjungit His ille auditis obmurmurationibus) ignoscebat, memordipuli
    :

    nimirum simutac

    vini oraculi
    ciis,

    divisisquc mentis et

    sermonis

    offi-

    eodem tempore,
    ut

    tacitus,

    eos e desperatis

    altera deprecabatur rebus eriperet

    Deum
    :

    al-

    Heorm. adventum agminis Mgyptii audiverant extenuat, omissis Preeterea miraculum istud illustnus, ut non paucis, quibus istud redditur
    videri potest

    tero confirmabatsolabaturque tumultuantes


    lite

    No-

    num.

    211 et 212.

    animo concidere, aliud est humanum, aliud divinum auxilium. Cur tantum credibilibus sermonibus fidem accommodatis ? Noster adjutor exitum invenire nullis opus habet apparatibus, Deo proprium, solus ille rebus dubiis est in
    universa creatura potest. His illos etiam tum sui compos hortabatur, paulo vero post jam afilatus familiari Numine hsec cecinit Exerplus

    mare se228 Idem scriptor de JEgyptiis per Postquam ivero videquentibus ita prosequitur absque runt eos longe processisse, et lmpune
    :

    S edinteritum

    ^
    E

    omni impedimento
    re
    :

    iter facere,

    impetu

    facto,

    per-

    quam

    per masequi eos cceperunt, quasietipsi tutum littoet prsemissis equitibus, a iter habituri
    re descendebant.

    Jamque
    hostibus,

    in

    adversum

    littus eva-

    serant

    citus iste instructissimus, ut videtis, armis virisque, non terrebit vos postea, internecione totus
    Ji

    quos a tergo miraculi novitas nonniarmis graves ipsa etiam sed cum incoluraes illos terram hil est remorata
    Hebraei,
    relictis,
    :

    delebitur submergeturque, ut ne reliquiae quidem ejus in terra maneant, idque non post longum

    tenere

    viderent,

    sibi

    quoque eundem
    fefellit

    eventum
    opinio

    poilicebantur,

    Yerum

    eos

    hfec

    tempus, sednocteproxima. Hocilletum responsum


    edidit.
    Jaicphut mirabilia in

    nescientes, non

    220 Josephus, ubi ad

    divisionem maris Ru-

    transitu murts

    Hvbri facta

    bri transitumque Israelitarum progreditur, maluit more sibi consueto rem totam sic referre, ut genlilibus utcumque verisimilis appareret, quam

    quorumvis talem viam esse, sed Hebrfeorum tantum; et fugientibus tantum ad salutem patere, non hostibus, qui eos perdenuniversus di animo infectarentur. Ergo cum jam introgressus esset, refunditur iterum exercitus
    mare, et ^gyptios fluctibus involvit, ventis etaccesserunt et imbres iam eodem impellentibus
    :

    mirabilia illa, ut gesta sunt, enarrare ; atque hac de causa varios narrationi suae immiscet er~ Haec efrores mox corrigendos. Verba accipe spefatus (Moyses,) ad mare eos, iEgyptiis Ilabentes enim eos sub ducebat. ctantibus
    :
    ,

    de ccelo, et aspera tonitrua fulguribus simul infulmina quoque deferebantur, et termicantibus


    :

    oculis,

    gnam

    quod essent persequcndo sequcntem diem differre consultius putabant. Ut vero ad extremum littus ventum est,
    in

    dcfatigati, pu-

    omnino deerat eorum, quse ab irato Deo nam et hominibus ad perniciem immitti solent nox eos caliginosa nimis ac tenebrosa comprehendit atque ita totus ille exercitus est deletus, ut ne nuncius quidem cladisdomum reverteretur. Nihil
    nihil
    :
    :

    tum Moysessumpta virga Deum


    plex
    invocat,

    in

    auxilium supscis

    in hisce

    magnopere reprehendendum invenio


    et

    dicens
    ,

    Tu,

    Domine,

    ipse,

    nam

    neo artibus humanis ullum superest, ut ipse sanobis patet effugium hinc lutem huic populo cxpedias, qui yEgypto reli-

    quod nec viribus

    loco confirmavi

    imbres, tonitrua, fulgura ex Psalmista.

    fulmina, suo

    caret,

    229 Philonis de hisce relatio nsevis quoque non pku referens licet alioquin magis inh&reat sacris Lit- transitumtie-

    tuam voluntatem tuamque fidem secutus. Ad te solum omni alia spe, omni ad tuam tantum consilio destituti confugiraus
    Ota,

    huc

    est

    delatus,

    teris hic auctor, prsecedentia sic


    solis

    tissimus,

    autem occasum exortus est qui mare tunc solitum cum


    :

    enarrans Post Auster vehemen:

    brxorum,

    sestu dece-

    providentiam
    et

    rcspicimus,

    qu3

    sola

    nos

    iratis

    Succurre igitur propere, potontiam tuam exere, et populum jam conin clainntte salutis ad fiduciam et spem excita
    .Kgyptiis eriperc potcst.
    :

    diffioultatibus constituti

    tuis.Tuum
    ct

    est,
    :

    sumus, sed nostris non Domino, hoc mare, tuus et mons,


    et hio potest

    etiam ulterius, nudatis littoribus, nox quoque densicut, fit in torrentium eluvie sis nubibus obscura nullis illustrabatur sideribus, quo magis caligo persequutoribus esset formidamare percutit bilis. Tum Moses jussus virga
    dere, protrusit
    :

    quo

    facto

    qui nos olaudit


    illud
    in

    te

    terram

    vorti

    possumus
    ita

    jubente aperiri, per et


    nos servari
    tibi

    tum

    aquse scinduntur, et altera pars in altollitur stans more parietis solida altera
    ,

    ceu freno imposito vi occulta


    te

    retrahitur,

    aerem sublimes offugcre,


    plaoeat,
    extenuat,

    si

    scissura siccata patentem latamque

    media viam praeben-

    227

    Ilaec

    preeatus

    mare

    virga

    percutit
    se reci-

    cto

    mriotqut ndmiscet crrorct

    quo

    ictu

    repente scissum, et retrorsum


    Hebreeis ad

    piens,

    nudum solum
    relinquit.
    et
    ,

    fugam
    ,

    capes-

    sendam

    Moyses

    Deum

    mare de
    ;

    autem vidcns adesse suo solo cessisse primus


    llcbricos,

    progrcditur

    hortatur

    ut

    alacriter se-

    ad populi transitum. Moses gaudens, conspehoc tam prodigioso miraculo, suis addebat animum, jubebatque castra movere quam possent celerrime. Inter cunctandum autem novum prodigium se obtulit. Nubes, qua3 hactenus vise dux solita erat praecedere, tunc retrograda in extremo visa est agmiue, quasi ad ejus custodiam,
    objectu suo fugientes a persequentibus dirimens, illis muniens iteo tutius, hos retardans et infrin-

    quantur per viam diviuitus datam, et loeti praetcrito periculo gratias agant ob tam incredibilem
    salutis

    rationem, tam

    subito exortam.

    Illis

    vero

    impigTe subsequcntibus, nimirum divina ope fretis, Mgyptu prirnum insauire eos putabant, in xaanifestam peruiciein ruentes. In hisce corrige sequentia. Primo falsum est, Hcbtwos ad mare ductos a Moyse, spectantibus JEgyptiis: nam

    tii

    gens impetura eorum celerem. Quo portento -Egypperterriti, turaultu atque trepidatione com-

    plebant omnia, turbatis pra3 metu ordinibusincursantes in se invicem, ac sero frustraque conantes
    fugere.

    230

    Nara Hebra?i

    summo mane

    per

    siccam

    viam

    DTE QUAKTA SEPTEMBRIS.


    A viam
    et

    59

    trajiciebnnt

    internecio-

    Hostes

    ntm

    una cura uxoribus ac libpris. autem, undis marinis rursum in unum

    Moses haberet peritiam, refluxuro mari observasse,


    populo traaaivisse. Ita nimirum phitae Mgyptii transitum miraculosum
    ac
    ita

    r.,re

    cum

    JEgyptio-

    rum, etiam
    frequenter la'ritur
    :

    coeuntibus, merg-ebantur cum suis equis et curribus, a^stum refiuum volventibus etiam Aquilouis flatibus, ut ne ignifer quidem superstes relinqueretur, nunciaturus acceptam cladem
    ptiis.
    ,

    Memquem
    >!

    i. s.

    Arlapanut

    negare nequibant

    (ramitum
    agnovit, ted
    fttha irru

    conabantur peritise

    Mgy-

    At Hebrsei stupentes qnod prodigiosam insperatamque sine sang-uine nacti essontvictoriam, et vid*ntes hostem deletum momento temporis, duos choros alterum virorum alterura muliestatuerunt in littore rum cecineruntque Deo
    , , ,
    ,

    adscribere, acsi modo naturali contigisset. At fluxus aut refluxus marisefficere nequit, ut aqua> hincmde murorum instar assurgant, et medium spatium retinqnant vacuum rl siccum, quemadmodum hic factum conslat ex sacris Litteris.

    miscet

    hymnos
    se
    ,

    gratulatorios, prceeunte

    carmen
    ,

    viris

    Mocho-

    sorore vero hujus mulieribus

    nam

    in

    Quare melior est attera Artapani relatio, quam Eusebius subjungit hoc modo Heliopolitarum [civitas eratprimaria JSgypti) propter g-azam, quam ludi mutuo abstulerunt, rejrera commotum, ma:

    Hactenus Phiio, qui primo ordinem rei gestse mutat, dum ventum pneponit divisioni maris, et pcrcussioni Moysis. Secundo nonnihil extenuat miraculum, dum fittora xstu per ventum adjuto nxtdata dicit. Tertio male noctem obscitram omnibus inducit, cum tenebras a catiginosa nube productas solis Mgyptiis ad scribere debuisset. Quarto mare a Moye virga percussum affirmat cum Josepho muttisque atiis at Scriptura solum habet, Moysen extendisse maB num et virgam etevatam super mare, ita ut perreas ductabant.

    gna maau

    in

    Judasosprofectum fuisse
    ut.

    Mosem

    vero

    pereussissebaeulo mare,
    fuit, et sic diviso

    crelesti
    :

    voce admonitus

    mari transisse cum post Juiheos persequerentur /Kyvptii, tum fulminibus, tura refluentibus

    nqms periisse, Jodaaosque liberatos annos triginta (i?no quadraginta) in eremo vixisse, quasi

    nivem (mana scilicrt) Deo qnotidie illia pluente, qua nutrieb mtur. Atios scriptores ethnicos, qui multa mentiti sunt de discessu Israelitarum ex JEgypto, huc non transfero, ne si>n prolixior; eademque ratio suadet a fabulis Ihdibinorum
    abstinere.

    cussio

    illa,

    ut

    minimum,

    sit incerta.

    Quinto

    tte-

    mum
    ;

    non

    satis exprimit prodigia illa, quibus

    Dominus exercitum Mgyptiorum detere ccepit in mari maleque commemorat refluum maris curreliqua de
    hisce a Josepho

    sum, quo minueretur miracxdum. 231 Lastitiam et cantica Rebrseorum, recte relata a Philone, sic quoque exprimit Josephus
    :

    XXIII. Quinta mansio ctum aqu^e


    dulcis,
    :

    in

    Mara,

    scripta corri-

    gvmtur.

    gaudio ex tara inopinata salute concepto, accedente huc etiam hostium interitu, quo major essej
    Hebrsei
    praa

    vero vix sui

    compotes erant

    ubi raurmurat populus ob defe-

    quam

    ex

    amara

    nemine superstite , qui eos in servitutem vindicare cuperet, et Deo ex professo illis auxilium subraittentp. Quapropter tum sua salute, tum inimicorum supplicio, lse t mag'is quam illi antehac homines, iu hymuis et hiet Moyses carlaritate totam noctera exegerunt
    libertatis

    securitas

    Moyses impetrat
    :

    sexta mansio in
    :

    Elim septima ad mare Rubrum


    octava in deserto Sin, ubi

    mur-

    men

    favorem gratiarum actiones continens, hexametro versu comlaudes Dei


    ,

    et

    ob

    pra3:-eiitem

    muranti populo primum coliunices dantur, deinde et

    manna.

    posuit.
    ita

    Ilasc eg*o

    ut in sacris codicibus inveni,

    sigill itim conscripsi.

    Diem

    potius,

    aut certe
    conti-

    tempus matutinum, in
    runt Ilebrcei
    :

    l&titia et canticis exege-

    nam

    interitus

    Mgyptiorum
    primo

    git in vigilia matutina, seu

    diluculo. At

    Laudatus
    sio est in

    gravius peccat idem scriptor, dum ait se omnia scripsisse, prout in sacris codicibus invenit, tum quia a sacris Litteris subinde sciens prudensque videtur reccdere, tum quia deinde de transitu maris nimis timide disputat, acsi res fuisset duPostebitationi obnoxia. Addit mox Josephus
    :

    mansioncm

    Ilieronymus quintam Hrhr.carum imlirtd his rrrhts Quinta mauMara quoa interpretatur Amauitudo.
    :
    ,

    Qutnta monifo
    iii

    Mtuti. t0C0

    dinTit Etham,
    ijiwd idi'o
    !''-

    ra

    vero

    die

    cum

    aestus ct ventus

    arma JEgy-

    ptiorura in littus

    expulisset, in

    castra posuerant,

    Moses

    id

    quo tum Ilebrai quoque divina pro,

    pervenerint, indicalur Num, 88 traneflerunt de Phihahiroth per raedium mare in solitudinem et ambulantes tribus diebus per desertum Etham, oaatrametati sunt in M.ira. Jam terlia mansio fuerat in Etham ; nuncvero ad quintam perveniunt per desertum tttluim. Xoni/t>/!i r.r his /oris ro/ucrunt

    Quomodo
    8
    :

    iltuc

    du-

    Profectique

    ttotuinon

    tiohet

    vidcntia factum

    interpretatus

    ne posthac inerita

    inferre, Israelitas non prr/.rtinsirissr bUitutHnem

    mes essent, collecta viritirn distribuit: atque jam probe muuitos ad Sina montem duxit
    ,

    maris Rubri a

    littore

    JEgyptiaco usque ad LUtus

    sa-

    crificaturus ibi

    Deo

    et

    munera pro

    salute

    po

    hic de cottectis Mgyptiorum armisdicitur, etsi in Scriptura ctarenon exprimatur, passim tamen creditur, quia Exod. 14 y 31 Israeliise viderunt .Kg-yptios mortuos super littus maris castrametatos vero ibidem fuisse Hebrceos, perperam affirmat Josephus, cum repugnet sacra Scriptura Num. 33 omnes enumerans mansiones. 232 Artapanus apud Eusebium transilum maris Rubri, ei interitum JEgyptiorum agnovit,
    puli oblaturus.

    Quod

    marn pn-tiansiisnimirum per littus Arabicum, el per idem tittus egreSSOS. Verum illa opinio mihi
    Arabicum
    ,sr<lin Lmtgituditw
    se,

    ingressos

    prorsus apparet improbabilis, quia sic non fuissent conctusi inter exercitum Pharaonis et mare,nec vere transivissent per medium uvwo.Ne. que Etham occurrens in tertia mansione et in itinere ad quintam desortnm Etham quidquam
    habet difficuttatis
    limite JEgypti
    ris
    et

    Rubri

    nam Etham videtur fuisse in Arabicc ad Septemtrionem madesertum autem Etham se late exten:

    disse in

    Arabiam seu juxta


    ,

    tittus

    Arabicum ma-

    modo rem narratam fuisse asserit. Memphitas enim dicere cum magrnam locjrum Septembris Tomus II.
    sed daptici
    ,

    dum erant in ris. Israetitse vero f i sunt ut dicitur Exod. versi 14

    Etham
    ,

    re-

    seu versus

    Meridiem

    60
    AVCTORE
    J.

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    egressi,
    fixerunt

    Meridiem a

    confinio ArabicV regressi, et dein ca-

    S.

    stra posuerunt

    ad littus JEgypliacum maris Rubri. Itaque, postquam mare transiverant, venerunt ad desertum Etham, quod etiam desertum
    Sur vocatur, ut

    S Bieronymus
    cit.

    tentoria super mare Rubrum. D septima ad aliquid hic sibi difficuttatis objitransi, , ,

    quomodo post inquit Et qureritur fontis Mara, et Elim tionem maris Rubri et
    rursura ad mare
    itinere

    vtare Rnfirum,

    u quo

    numlonge

    mox videbimus.
    15 i
    2*2

    Rubrum
    sinus

    venerint,

    nisi

    forte

    quam

    reccsscrunt

    ntwmuranl
    ibidem ob

    234

    Exod.

    iter

    ad quintam mani

    pergentibus

    quidam

    amariludinnn aquarum,
    quas htoyse*
    injecto

    Tulit sionem, factaque ibidem sic referuntur autcm Moyses lsmel de mari rubro, et egressi sunt in desertum Sur ambulavcruntque tribus
    :

    rerit, juxta

    quem
    mare
    .

    castrametati
    :

    mans occursunt. Almd est

    usque ad mon-

    temSinai.

    enim

    transire
    .
    .

    aliud in proximo fig-ere ta-

    Ugno

    diebus

    facit dutcet

    inveniebant aquam. Et venerunt in Mara nec poterant bibere aquas de Mara eo quod essent amarae
    per

    solitudinem

    et

    non

    possumus et sciupus vocatur. Unde quod venerint ad paludem quamdam , suspicari,


    et

    Verbum Jam Suph apud Hebrasos bernacula Suph autem ex mari et rubro compositum est.
    rubrum

    unde
    cans

    et

    congruum
    Mara,

    loco
    id

    nomen
    est,

    iraposuit

    vo-

    qui et

    carecto et juncis plenus fuerit.

    Qnod au-

    illnm

    amauitudinem.

    Et
    :

    murmuravit populus contra Moysen , dicens Quid bibemus? Ai ille clamavit ad Dominum , qui ostendit ei lignum quod cum raisisset in aqnas, in dulcedinem versae sunt. Quam fuerint terribilia deserta,perquse iter erat instituendum t dicitur Judith. 5 y 14 Egressi vero mare Rubrum deserta Sina montis occupaverunt in
    :

    omnes congregationes aquarum Scriptura Verum sancta maue vocet, nulla dubitatio est. in illa castrametanulta mihi apparet difficultas et ne quidem necesse tione ad mare Rubrum aliquem longius procurrentem imagiest sinum nari nedum pro mari Rubro lacum aliquem substituere, cum IsraelitcV numquam longe a matem
    ;

    quibus
    lius

    numquam

    liomo

    habitare potuit

    vel

    fi-

    hominis rcquievit. Illic fontes amari obdulcati sunt eis ad bibendum. Ecelesiasticus cap. 38 4>et 5 tignum, quod Movsi ostendit Dominus, B comparat cum medicamentis naturatibus, ideoque videtur innuere aquas vi nalurali istius
    jf
    ,

    Rubro recedere debuerint, ut pervenirent ad qui mari Rubro est vicinus. montem Sinai Itaque mirandum non est, Israelitas aliquando videlicet castrametatos fuisse ad mare Rubrum
    ri
    ,

    in littore Arabico,

    cum numquam

    longe ab eo

    ligni dulces esse factas et potabilcs

    Altissimus,

    inquit

    medicamenta , et vir prudens non abhorrebit illa. Nonne a lig-no indulcata est aqua amara? Argumentum sane illudpro medicamentis naturatibus non conctuderet, nisi naturalis ligni vis aquam dulcem fe,

    creavit

    de

    terra

    deberent recedere. Errarunt rnutti interpretes et geographi, quod montem Sinai justo longius a mari Rubro removerint, quoque crediderint Israelitas, antequam venerunt ad montem Sinai, tongius a mari Rubro in Arabiam penetrasse,

    quam
    237

    Dissentiunt tamen nonmdli interpretes votuntque tignum non fuisse, quod dutcedinem aquiB frihxtl sed Deum miracuto aquas fecisse
    cisset,
    , ,

    revera sit factum. Octava Israetitarum mansio fuit in so- Octava man$io in descrto Sin, litudine Sin, de qua S. Hieronymus observat settbi jiosl meii' Sciendum, quod oranis usque ad mon- scm ittneris quentia tem Sinai eremus Sin vocetur, et ex tota pro de/iciunt cibavincia etiam locus unius mansionis nomen acce- ria :
    :

    potabitcs

    ad solam ligni prwsentiam. Dubilans de

    perit;

    sicut et
    est.

    Moab tam

    urbis

    quam

    provinciae

    hisce 8. Augustinus qiuest. 57 in

    Exodum,

    pro-

    nomen
    :

    In hac solitudine quinque mansiones

    pendensque ibidem in priorem sententiam, quae mihi quoque apparet propabitior, recte subdit
    ;

    Sed in tali etiam natura ligni quis Demonstrator laudandusest ?


    pr.reejrta

    nisi

    Creator et

    sunt Jam Suph (atias ad mare Rubrum ) de qua supra diximus et Euemus Sin et Dephca et Alus, et Raphidim , de quibus loque, ,
    ,

    mur
    tus

    in

    consequentibus.

    Num.

    33 f 10 adven:

    qux-

    dam

    jinputo

    Priusquam ex eo loco recederent IsraeULv, Deus nonmdla eis prmcepta dedit, cseremo235
    nialia verisimititer et judicialia,
    riretur,

    data. Sexta

    mansio iu
    Elim,

    quibus exjie-

    quam

    ad hanc mansionem sic indicatur Profectique de mari Rubro castrametati sunt in deserto Sin. Exod. 16, omissa septima mansione, ut
    ,

    essent obedientcs suis tegibus.


    itta

    Non

    jam monui, de
    filiorum
    Israel

    hisce leguntur sequentia

    Pro-

    fuerint prcvcepta, nec lubet quorumdam de hisce conjecturas recensere. At de legibus datis Moyses sic toquitur Exod.
    15 7

    c.rjirimitur,

    qucvnam

    fcctique sunt de Elim, et venit

    25 et seq.
    et

    Ibi

    constituit

    ei
    ,

    prieceptu,

    at-

    quejudioia,

    ibi tentavit

    cum
    :

    (dando nimiobe8i

    rum
    cein

    prtvdicta pnecepta

    ad experimentum

    dienti<v aut inobedientUv) dicens

    audieris vo-

    Elim et Sinai ; di, postquam egressi sunt de terra /Eg-ypti. hnpenderunt igitur IsraetitcV mensem lunarem iti~ neri a Ramesse usque ad desertum Sin : nam decimo quinto dieprimi mensis intersuum inchoaverant.

    omnis multitudo in desertum Sin , quod est inter quinto decimo die mensis secun-

    Domini Dei
    pnccepta
    posui
    in

    tui, et

    feceris, et obodieris

    quod rectum est eoram eo mandatis ejuSj custodierisque


    ,

    Ex

    hisce coltigitur

    ipsos in aliquibus
    substitisse,

    mansionibus ad dies atiquot

    omnia

    illius

    quem

    ;Kg'ypto,

    cunctum lang-uorera non inducam super te

    non

    ta-

    ,
    :

    men ad Mgypto

    ego enim Doininus sanator tuus. Ex quinta mansione profccti sunt ad sextam, qiuv Elim dicitur, qucvquecoii<Hti<i,- fuit prxcedente nec atiquo eventu est notabilis. Num, 33 f 9 itta sic deSCribitur Profectique de Mara vcnerunt in Elim, ubi erant iluodccim fontcs aquarum, ct palmte se, :

    cibaria quoque, quse secum ex tuterant, huc usque durasse, misi in locis quibusdam minus desertis atiquid subinde cibariorum impetrare potuerint. At cibaria tan:

    muttos

    demfuerunt consumpta, indeque murmuratio ob hanc causam ibidem orta. 23S Moyses hanc enarrat hoc modo Et mur:

    o> (a

    inde

    Vencruut autem in Elim filii tsrael, ubi erantduodecim foutes aquarum, et septuag-inta palmiB et castrametati
    ;

    ptuaginta, ibique castrametati sunt. cuntur Exod. 15 j 27 quam

    Nec pturadi-

    km

    muravit omnis congregatio filiorum Israel con- mnrmurationi; Dcus cibos tra Moysen et Aaron in solitudine. Dixeruntque

    sunt juxta aquas.

    Utiuam mortui essemus per manum Domini in terra .Egypti quando sedebamus superollascarnium, et comedebamus pafilii

    Isracl

    ad eos

    promittit Moytit AJoyses

    po-

    pulo

    nem
    nikil in itta

    in saturitate.

    236 Septima 7nansio fitiorum Israet non rne-

    Cur eduxistis nos

    in

    desertum
    p

    istud,

    ut occideretis

    moratur

    in

    Exodo, quod
    :

    omnem

    memorabreviter

    raultitudinem fame

    Dixtt

    bite contigerit.

    Verum Num.

    33

    10

    describitur his cerbis

    Sed et iude fex Elim)

    orantem , opinor,pronecessitatepopuli:) Ecce eg-o pluam


    (

    autem

    Dominus ad
    caslo
    :

    Moysen

    vobis

    panes de

    eg-rediatur

    populus

    et

    collig-at,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    t

    61
    :

    el ;r utrum eum,
    i

    at

    ^fficiunt per singulos

    dies

    ut

    ambulet
    collig-ere

    le ff e

    mea

    an
    :

    non.
    et sit

    Die autem

    sexto

    parer.t,

    quod inferant

    duplum, quam

    solebant per sin-

    gulos dies. Quod dicitur de duplo colligendo die sexlo, seu die Veneris, ordinavil Dominus, ut dies Sabbati sancte observaretur, nullumgue

    runtque ita filii Israel et collegerunt, alius plus, alms minus. Et mensi sunt ad mensuram gomor nec qui plus collegerat, habuit aroplius nec qui minus paraverat, reperit minus sed sin: : i

    ICCTO--

    J.S

    ffuli juxta verunt.

    id,

    quod edere poterant,


    :

    congreg-a-

    opus in illo fieret. Pergo iterum cum sacro textu : Dixeruutque Moyses et Aaron ad omnes filios Israel "Vespere scietis, quod Dominus edu:

    xerit vos

    de

    terra
    :

    J_g*ypti

    g-Ioriam

    Domini

    audivit
    :

    mane videbitis enim murmur vestrum


    :

    241 Dixitque Moyses ad eos Nullus relin- deguovarim quat ex eo in mane. Qui non audierunt eum o6 * M""'. max m*Pf* sed dimiserunt quidam ex eis usque mane et scatere ccepit vermibus atque computruit eUra,
    '

    et

    tus

    est contra

    tZHT

    eos

    Moyses.

    Colligebant

    autem

    nos vero quid sumus, quia mussitastis contra nos ? Et ait Moyses Dabit vobis Dominus vespere carnes edere et mane panes in saturitate eo quod audierit murmuratio:

    contra

    Dominum

    mane singruli, quantum sufficere poterat ad vescendum cumque incaluisset sol, liquefiVbat. Tn die autem sexta collegvrnnt cibos duplices id
    : ,

    idem Dcus rursvs promillil Moysi,

    nes vestras, quibus murmurati estis contra eum nos enim quid sumus? Nec contra nos est murmur vestrum, sed contraDominum. 239 Dixit quoque Moyses ad Aaron Dic
    :

    duo g-omor per sing-ulos homines venerunt autem omnes principes multitudinis, narraverunt Moysi. Qui ait eis Hoc est quod locutus est
    est,
    :

    Dominus Requies Sabbati sanctificata e.t Domino cras quodcumque operandum est, facite
    : : :

    universa. congreg"ationi filiorum


    te
    :

    Israel

    Accedi-

    audientc popv-

    h, cui coturnicnm multitudo data*

    audivit enim murmur vecoram Domino strum. HcVC Moyses edoctus a Domino, qui ipsius auctoritatem apud populum, muttis jam prodigiis vindicatam, novo

    rursum modo
    :

    stabilire de:

    creverat, uti

    mox

    fecit

    nam

    ad rum Israel respexerunt ad solitudinem et ecce gloria Domini apparuit in nube. Looutus est autem Dominus ad Moysen (audiente poputo) Audivi murmurationes filiorum Israel dicens

    que

    loqueretui*
    ,

    Aaron

    subditur Cumomnem ccetum filio:

    Vespere comedetis carnes, et loquere ad eos mane saturabimini panibus soietisque quia ego
    :
    :

    sum Dominus Deus


    tempore
    et
    est

    vester.

    Utrumque

    statido

    coquenda sunt, coquite quidquid autcm reliquum fuerit, reponite usque in mane. Feceruntque ita, ut praeeeperat Moyses et uon computruit, neque vermis iuventus est in eo. Dixitque Moyses Comedite illud hodie quia E Sabbatum est Domini non invenietur hodie in agro. Sex diebus collig-ite iu die autem septirao Sabbatum est Domini, idcirco non invenietur. Venitque soptima dics et cgressi de populo, ut collig-eront non invonerunt. Dixit autem Dnminus ad Moysen Usque quo non vultis custodire mandata mea, et legem meamP Videte quod Dominus dederit vobis 8abbatum et propter hoc die sexta tribuit vobis oibos duplices maneat unusquisque apud Bemetipsum
    et quos
    : , :
    !

    secutum. Factum est ergo vespere,


    :

    mane ascendens coturnix cooperuit castra ros (id est, manna) jacuit per circuiquoque tum castrorura. Primum beneficium nonfuitpermanens sed pro unica tantumvice populodatum.
    ,

    nullus egrediatur de loco suo die septlmo. llmc reprehensio non cadit in Moysen, sed in quos. dam Israetitas qui contra mandatum ipsius
    ,

    exiverant die Sabbati ad manna cotligendum. Verum mandatum Domini et Moycastris


    sis

    Dedit quidem Dominus rursum muttitudinem ingentem coturnicum apud Sepulcra concupiscentise, (sic locus ex facto vocatus) at tunc coturnices magis in pcenam murmurantium datee sunt
    quamprobeneficio-.sedhacvicepopiduscoturnices comedit sine pcena. De prioribus hisce toquitur

    tandem cceptum
    ,

    est

    ab omnibus observa-

    ri

    ut

    sequitur

    Et

    sabbatizavit populus die

    septimo.

    figuraque mox expticantur hoc modo ejus el gustus Appellavitque domus Urael uomen ejus (cibi)
    dati
    ,

    242

    Nomen

    cibi

    Israetitis

    t!fim,

    napor

    ^lltYa^Znn*

    Psalmista Psal. 104 y 40 Petierunt, et venit coet pane caeli saturavit eos. De posterioriturnix bus vero variis locis agitur. quod continuavit 240 Atterum beneficium C Deus annis quadragiuta latius explicat Moydeinde manna quoties monendus fuerit per annos ses, simid enarrans quadrarjinta populus ut eo uteretur eo modo quo volebat
    : : , , ,

    man

    quod erat quasi semen coriandri aibuin,

    g:ustusque ejus quasi simila3 cum melle. De eodem Num. xi ? 7 sic tegitur Erat autem nam
    -.

    quasi semen coriamlri

    coloris

    bdellii

    (id

    est

    t
    ,

    coloris candidi et htcidi,

    seu nonnihit ad /ta-

    vedinem
    collig-ens

    vergentis.)
    Illud

    Circuibatquc
    ,

    populus

    et

    frangebat mola
    in
    olla,

    sive

    terehat in

    continuatum,

    Deus,nimirumneptus singuli coltigerent, quam mensuram prxscriptam, qute erat unius Gomor ;
    ne irent coltecturi die Sabbati ne servarent in posterum diem, quod frustra foret; et alia simitia, qux rudis populus non statim observabat, seu quod mentem sancti Legislatoris non satis percepisset,seuquod non satis studeret prxscripta servare. Moyson audiamus Cumque (manna, ante ros vocatum) operuisset superficiem terras, apparuit in solitudine minutum, et quasi pilo tusum, in similitudinem pruins. super ter;

    mortario,

    coquons

    ot

    faciens ex

    eo tor-

    tulas saporis quasi

    pania oloati.

    Oumque

    deeoen-

    deret nocte super oastra roe, desoendebat ].ariter et man. Effectus hujusce cibi magis exceltentes describit

    Sapiens cap. 16
    Pro

    20, ita

    eumdem
    nutriCfiblo

    celebrans
    visti

    '

    quibus
    :

    angrelorum

    esca

    populum tuum
    illis

    et i);ir:<tnm

    panem de

    proBtitisti
    in

    sine Labore,
    ,

    omne delectamentum
    saporifl

    se

    habentem

    et

    omnis

    suavitatem.

    ram. Quod'cum vidis.sent filii Isracl dixerunt ad invicem Manhu, quod sig-nificat, Quid est hoc? Iguorabant enim, quid esset. Quibus ait Moy:

    Substantia enim tue dulcedinem tuam, quam in et deserviens uniuscufilios habefl, oatendebat voluntati, ad quod quisque volebat, conjusque
    :

    vertebatur. Verba hSBO ciare evincunt,

    saporem

    mannae non

    ses

    Iste est panis

    ad vescendum.
    :

    quem Dominus dedit vobis Hicestsermo, quem pnecepit


    ,
    :

    Collig-at unusquisque ex eo, quanDominus g-omor per sinyula tum sufficit ad vescendum juxta numerum animarum vestrarum capita,
    ,

    fuisse unicum,sed singutari tribuentis Dei beneficio mutatum fuisse pro arbitrio et desiderio comedentium, modo hi se indignos non redderent hac Dei tiberalitate : nam plerique in-

    quje habitant in tabernaculo, sic tolletis. PeceH

    terpretes existimant idem benefiaum vanorum saporum non fuisse concessum impiis, quos brevi teedere ccepit hujusceeibi, quod non perciperent

    62
    JUCTORI

    DE

    S.

    MOYSE PKOPHETA.
    audiebant enim nihil aquae in D regionis praebebat quoque amara at gesta, et progressu se inventuros, hffio ipsa jnvsertim viupotabilis, uon homini solum, sed
    :

    J.S.

    rent nisi saporem naturalem , primo ex Moyse indicatum. Amplectilur hanc expositionem S.Augustinus lib. 8 Retract. cap. 20, ibi restringens, quod de varietate saporis mannte sine ulla restrictione assuerat lib. 1 ad Quiestiones Januarii
    cap. 3. 43 Beneficium dati

    fuit,

    et nulli

    tationem aqux

    quidem. Moyses autem videns eis animun cecidisse, nec habens quod diceret ( non
    ne 'jumento

    atnawa

    enim

    erat res

    cum
    et

    hoste,

    quem

    virtute repellere

    unum gomor

    Hebneis mannse

    in de-

    posset, sed et viri

    imbelUs mulierum acpuero-

    eo
    tum.

    in taber

    nacuto repoti

    Psalm. nubibus desuEt mandavit ( Deus ) 77 t 23 per, et januas caeli aperuit. Kt pluit illis manna ad mandueandum, et panem caeli dedit eis. cibaria Panem angelorum manducavit homo
    serto celebratur variis Scripturee locis.
    :
    :

    rum multitudo ex

    aequo periclitabanturj aegre expe-

    proprium indiebat consilium, populi miseriam ad hunc unum enim concurrefortunium refrrens ad viri bant mulierculse infantibus opem implorantes,
    :

    misit eis
    ris

    in

    abundatitia. Mitto alios


    locos
    ,

    cum

    vete,

    remedium aliquod
    sus, orat ut Deus,

    salutis vero mulieribus; ue se despiceret, utque quaereret. Ad preces igitur ver-

    quod plura dicta sunt, de manna non traquam hactenus dant, et solum cum Moyse subjungo sequentia Iste est Dixit autem Moysea Exod. 16 f 32 Imple gomor sermo, quem praecepit Dominus

    tum novi Testamenti

    mutata aqua, ex vitiosa potabi,


    iii

    lem reddat.

    Quod annuente hanc gratiam arripit frustum ligni, forte ibi jacens, et medium per long-itudinem scissum in aquam mittens, docet He46
    brajos

    dtUcem,

    eormmpit.

    ex eo et custodiatnr in futuras retro generationes ut noveriut panem , quo alui vos in soli;

    Deum
    se

    exauditis

    turum
    sa

    aquam
    ut

    desiderantibus,

    daprecibus pollicitum si gnaviter jus, ,

    tudine,

    quando educti estis de terra Jfigrypti. Sume vas uuum, xitque Moysea ad Aaron
    :

    Diet
    :

    peragerent.
    sit,

    opus

    quid facto Quibus rogantibus aqua mutetur, jubet robustissimum

    mitte
    jj

    >

    man, quantum

    potest capere

    g-omor

    quemque
    ,

    certatira

    puteum exhaurire,

    dicens,

    ma-

    et

    nerationes vestras, siout prascepit

    repone coram Domino, ad servandum in geDominus Moysi.

    jore parte evacuata reliquum potabile fore, Quo aqua agitatione contiuua purior reddita, facto

    Posuitque illud Aaron in tabernaculo (nimirum in illo, quod tuuc exstabat, et postea in taber-

    potum jam non aspernandum


    buit.

    multitudini exhi-

    naculo fosderis) reservandum. Filii autem Israel comederuut mao quadraginta annis, donec venirent in terram habitabilem hoc cibo aliti sunt, usque qno tanfferent fines terrae Chanaan. Gomor autem deoima pars est ephi. lleecposiremaverba adduntur ad expiicaiionem mensurx gomor,quse singulis dabatur at de quaniitate itlius auctores
    : :

    Obscuravit hic scriptor divinum beneficium, quo per tignum a Deo assignatum aquis

    amaritudo fuit ablata,

    dum

    agitationi continuse

    e/fectum attribuit, qui ligno, aut, ut alii volunt,


    soti miraculo erat adsvribendus. Peccat in hisce primo, dum lignum forte obvium, quod scissum fuisse Scriptura quoque non memorat, aquis injectum scribit lignum enirn istud non casu forsed Moysi ab angelo ostensum luito inventum fuii. Peccat secundo gravius, dum medicationem
    :
    ,

    non consentiunt.

    aquse soli Moysis industriie attribuit, acsi agita-

    XXIV. Facta

    in deserto post tran-

    tione dulcis fuissei reddita, existimans id credibilius fore gentilibus. Tertio dissimulat llebrseus scriptor murmurationem populi sui, eamque mutat

    situm maris Rubri usque ad

    man-

    in

    modestam

    auxilii implorationem

    na impetratum exJosepho etPhilone.


    josephus iter a mari Rubro usque ad tocum J Mara compendiose et satis recte descripsit
    ,

    quam

    necessitas exiorquebat, ita consulens honori nationis sute,

    At vera fuerant scribenda, non cre-

    dibiliora aut

    Hebr&is honorifica; prceserihn cum


    in sacris Litieris
    ita

    dixerit se
    JoBephui itov a

    narraturum omnia,
    ilta

    inventa.
    24,7

    man

    liubi

    Philo
    :

    omnia enarrat sincerius


    :

    Pliilo

    tufis rvvti

    mwnvtt'

    at
    enatrat,

    gesta ibidem solita temeritate corrupit, ut

    scribens

    Relicto deinde mari,

    aliquandiu facie-

    rationem po1

    mox
    C
    ex
    teiu

    ostendam. Etecentem hano, inquit,


    salutis
    offuscavit,

    laetitiam

    insperato acceptaa
    molestia, quo
    :

    nonnihil

    bant iter s< eurum crepti hostibus sed cum per puli, triduum aquam non invenirent , rursum pra siti l
    ma3stiadquerelasrevertebantur,quasi nnllo accepto
    beneficio
    :

    per deserta iu Sina monquod emetienda esset regio tlillicilis propter cihurum et aquaruiu extremam et ne brutis quidem alendis, nedum inopiam hominibus idonea erat enim tota squalida, et nihil omnino humorifl habens, unde fructus provenire solent. Talem autem viam necessario sunt ingressi, oum aliam non possent, deferebantque secum aquam, priusquam desertum intrarent, hauatam, Duoe ita prasmonente qua absumpta,
    itineris

    ducebantur

    semper enim prsesens molestia


    laeti,

    solet

    aufcrre

    memoriam

    voluptatis praBteritaB: Con^pectis

    deinde fontibus, accurrunt


    :

    decepti vana spe,

    tamquam hausturi amaraa enim erant aqusr, quarum gustu offensi defecerunt et animis et corporibus, non tam suam, quam puerorum vicem dolenquos petcntes potum nou poterant videre siecis Nonnulli vero inconstantiores et parum certaB pietatis, etiam praeterita incusabaut, ut quae non salutem afferrent, sed graviorem perniciem, quod multo satius esset hostili manu cadere,
    tes,

    oculis.

    puteos

    magno

    labore propter
    :

    duritiem terr

    fo-

    dientes aquabantur

    ae ne sio
    ,

    quidem

    vel satis

    bonam, vel quantum sufficeret inveuiebant. In hunc modum iter faoientes, perveniunt prima
    vespera iu looum
    vitiosas

    quemdam,

    cui

    propter aquas

    nomeu

    quam siti excruciari insuper illic enim esse citam mortem, vel potius ad immortalitatem transitum hanc autem veram esse mortem, diuturnam
    : :

    fecerunt Mau,

    significante:ibique lassis

    amarorem vocabulo de via.eteommeatu quoque

    simul ac cruciabilem,
    ipsa timeatur.

    cum

    seusus ejus magis

    quam
    et

    jam absumpto, inopiam


    tere placuit.
    24>5

    sentire inoipientibus diverses

    Invitabat ad

    maueudum

    218 In hac laraentatione populi rursum Mosupplex Deum precatur; ut guarus imbecil,

    mutalionem

    (if/HY

    amaTK

    puteus forte

    re.

    pertus, qui
    ficere,

    tametsi tantis copiis non posset suf. nonnihil tamen solatii propter uaturam

    auimalium, prsesertim hominum propter corporis necessitates a cibo pendenlium, et duro tautum ventri servientium, det veniam deLitatis

    eaponit rec(ius.

    sperantibus

    DIE QTJAETA SEPTEMBIUS


    sperantibus
    ;

    63

    et

    omnium egestatcm

    expleat

    id-

    cor, sitam in

    que sine dilatione , quando mortalium naturalis incnria celerem opem desideret. Ille facile exoratus aperit supplicis animse oculum,et ostendit lignum, quod sublatum jussit in fontes immitti. Sive vis ea nativa fuit, igraorata hacteuus sive tum primum ad prsesentem usum est indita. Quod ubi factum est, fontes dulcedinem acceperunt, ut essent potabiles, acsi numquam aute amari quidquam habuissent , adeo nullum relictum fuerat vestiguum vitii pristini. Ad huuc modum extincta siti voluptas geminata contigit quandoquidera
    :

    ramorum medio, a quibus

    circuinJ. s.

    quaque stipatur, ceu priuceps a suis satellitibus. Cujusmodi naturaestetiam mentis qu-ecumqm

    an-

    ctitatem deguetavit, solet enim hajc sursum spectare et iu sublimibus versuri, ocoupatacontemplandis

    divmispulchritudinibus, naucifaciena terrenas, et hasc lusus reputans, illa seria. Quod diciturdese-

    ptuaginta gentis pnncipibus, deinde statutumvidebimus, 251 Pergit deinde Philo ad murmurationem
    populi, exortam in deserto Sin ob defectumcx, ,

    alii

    errore$

    Josephtin

    quoties prseter spern incidit,


    titiam. Impletis

    majorem
    convivio,
    ,

    affert

    lae-

    deinde hydriis, discesserunt tauebrietate

    quam

    epulati

    in festivissimo

    bariorum quam Josephus anticipavit ut jam murmurationepoputi vidimus. Audiamus igitur primum, quo n compressa quietem populo redditam idem Josepkus referat. At ille, inquit , irritatam innliitudinem et
    , ,

    non temulenta ebrii, sed illa sobria quam meracam hauserant ex propinationibus sui Principis

    tam
    fretus

    acriter

    in

    se

    concitatam

    Deo

    et couscicntia ivi

    animadvertena bona fide admini,

    Errores
    plii,

    Hactenus Phito, recte dubian indita a Deo ad hunc usum, aquas fecerit dulces nam utrumque est probabile. 249 Josephus vero pnedictis erroribus alios B Joseadjungit, sic prosecittus : Hinc castris motis
    pietati deditissimi.

    strat, prodit in

    medios vociferantea

    et

    aaxa

    tans, ittrum vis ligni naturalis,

    tentantes;
    in

    vultu

    cumque singularem quamdam gratiam prsefercet popularisque faoundia cum


    ,

    primis polleret,
    tenti

    exorsus est iram corum mitigare, obsecrana ne in praBsentem neceasitatem in-

    onmium pnBteritorum
    abjioerent
    :

    murmu-

    benefioiorum
    ao

    pervenerunt

    puh ud locum aspectu e long'inquo videbatur, non malum, ferebat enim palmas. Ut vero propius est ventum, non suum
    referentis
    r

    rationem po-

    Uym (Elim) agrum

    memopre-

    ut

    primo

    riam

    utque

    diffloultate

    tunc

    mente animum ad
    fui.ssent.

    Dei g-ratiam

    reut, quibus toties pneter

    dona verteopinionem oumulati

    fefellit

    omnium expectationem. Palmaa enim non


    scptuag-inta
    ,

    plures erant quara

    eteque non

    ad-

    Nunc quoque expectareni eum bonum exitum procuraturum, quem verisimile sitad profortitudinem patientiam et grautque appareat praateritane an prae,

    modum

    procerae propter loci ariditatem , nam ne a fontibus quidem rigabantur qui duodecim
    ,

    bandam eorum
    titudinem,
    stiam
    dig-ni

    eo loeo erant

    sed

    non
    terroe

    ita

    larg-i,

    ut emissis

    ri-

    sentia plua apud

    cos possint,

    hanc ivrum ang-uigiiur ne ob intole-

    vulis huiniditatem

    submiuistrarcnt. Quare

    immisisse,

    Cavendum
    ,

    ad

    egereudam arenam
    poterant, et
    si

    versi, in nullas

    venas

    in-

    cidere

    quid

    fossione turbatum

    inutile

    modicum distlllaret, ad potum reddebatur.


    ferebant

    Arbores
    propter

    quoque
    eandera

    non

    raultura fructum

    aquarum inopiam. Quamobrem

    exortum est murmur multitudinis contra Ductorem, omnem miseriae suae causam in unum illum conforentis trig-inta enim dierum itinere confecto corameatum omnem, qucm secum ex:

    rantiam atque ingratitudinem divino favore indeprehendantur qui et voluntatem ipaius, quam seouti (Egyptum reliquiasent, oontemnant, et se Ministrum ejus iniquis odiis peraequantur, priesertim cum hactenua iu nullo eorura quaa Dei jusau gerenda ausceperat, deceptoa Be queri
    ,

    possint.
    2.")

    Enumeral

    deinde

    ainjrillatlm

    quomoda

    justa lonqio-

    afllicti

    fuerint ^Egyptii,

    dum

    eos
    :

    eontra Dei vo- rem

    orationcm

    tulerant
    nihil

    jam absumptum

    desiderabant.

    et

    cum
    ,

    alimentorum in terra

    deserta invenireht
    :

    luntatem detinere conarentur quomodo idem flumen illis quidem oruentumetad potuminutile
    ,

    Moyti attribitentt,

    minimum
    sis

    a desperatione aberaut

    atque

    ita pree-

    ipaia
    ita

    vero duloe fuerit ao potabile

    quorao-

    sente egestate prffitcritorum

    tam

    Dei

    quam Moy,

    do

    refluo
    ipsi

    mari looum

    eis et

    viam ad effugium

    memoriam excutiente in iiam videbantur jamjam correptis saxis iu Iinperatorcm suum invasuri autorem interitus
    beneficiorum
    concitati,
    ,

    cedeute,
    sint

    quidem per eam evadentes salutem


    ,

    consecuti

    inimlcoa vero internecione dele:

    tos

    sibi clamitantes.

    Brratin hisce primo Josephus,


    :

    quod locum Elim accuset, acsi ibidem aquarum penuria laborassent Hebraei nam locus Exod, 15 ? 27 laudatur a duodecim fontibus, etoastrametati suntjuxta aquas, ncc ultaaqiuv pcuuria ibidem innuitur. Errat iterum, dum murmurationem, serius ortam, illiloco, ct partim aquarum
    Philonis dts-

    et quomodo in '>m uaque diem inermes Deo prsebente armorum quoque copiam aibi comparaverlnt tum quotii

    inspectaverint
    ,

    ipsie

    interitus faucibus

    eos

    prsBter

    omuium

    opi-

    cursus de

    mansione

    Elnn

    penuriie attribuit. 250 Rectius Philo de eo loco sic disputat Atque ita pervenerunt in stationem secundam sed alias sextam) (a transitu maris Rubri cui nomen .Klim aquas habentem et arbores erat fontibus apud quos rig-uam duodecim erant septuag-inta palmae ramosae ac virentiflflimSB,
    ,

    nionem incolumea Deua eripuerit, qui cum aemper sit omnipotenB , ne tum quidem de [p Eus dei perandum. providentia Qu imobrem iequo cog*itandumque oon ease animo ferenda omnia serum auxilium quantumvis dlfferatur quod rebus adhuc intefrris accipitur; et sic exlfltlmandum, non eontemni a Deo aua perioula aed fortitudincm explorari ac libertatis amorem, ut videat utrum ejufl OUpidinc et ciljorum et:i(|uarura inopiam flustinere valeant, an potius morepecui
    ,
    ,
    ,

    dum

    dominis

    in

    suum

    iisuin

    paflCentibufl servirc

    bonum omen
    tribus

    g'enti

    afferentes
    :

    si

    quis

    observet

    maliut,

    oculis mentis perspicacibus

    nam

    ea dividitur in

    253 8e quidem

    non tam

    sibl

    privatim

    timepossit; lapida-

    rjusquc pcrt-

    duodccim

    singulas fonti similes, ut quaj


    ,

    unde indesincnter proficiscuntur prseclara facinora. Principes autem familiarum totius g-entis fuere Beptuaginta, mepraestantissimae rito assimilati palmre arborum fructum quoquc fert quae aspectu pulcherrima optimum et vitalem vim habet non in radicibus defossam, ut caeterae, sed in sumrao quasi
    pietatis fluentis scateant
    :

    rc, cui C&3SO Injuste ihil mali aocldere quam ipsorum incolumitati, sl per Ifltam

    rulum nimis
    cxagrjerantit,

    tionem facta et consilia Dei damnare videantur. His verbis furentes ad saniorem mentem reduxit,

    et jara

    ad facinus arraati

    axa

    dc inanibus

    Josephus, corrigendus priexcussit. mo, quod periculum lapidationis Moysi adscribat, correptaque jam a populo saxa asserat, ti-

    Huc usque

    cet

    ,, :

    6t
    iucroM
    J.S.

    DE

    S.

    MOYSE PBOPHETA.
    bus ab
    et propter hoc exasperato decedenti. Deus vero officio
    ,

    cet in Scripturis de pericuto lapidationis eo tem-

    more
    curae
    ,

    huraano
    sibi

    pore nuila fiat mentio, sed primum in alia murmuratione, deinde in Raphidim secuta. Secundo

    po-

    popidarem facundiam non recte Legislatori attribuit, ideoque longiorem orationem texuit quasi adeodem dictam nam Moyses non solebat multis verbis murmurantem popidum compescere sed
    :

    precibus ad Deum confugere miracutisque et prodigiis os obstruere conquerentibus. at murmura25 Pliito hanc populi murmurationem exnonem Ulam, p ress u his verbis Non mtiltum deinde fluxittemporis cum deficientibus cibariis fame tentaban,
    fc

    Moyrent, jamjara affuturam. His multitudinem iUi vero ammadses descendit ad et lpsi laetum vertentes promissionibus diviuis Tum vultus hilares sumpseruut. posito mcerore prffisenti neconcionis, ait se
    impetratis
    ,
    : , ,

    pnlura

    fore

    pollicetnr,

    et

    opem

    quara

    pete-

    ille

    lta multo a Deo remedium afferre. Nec quod genus avium post magna vis coturnicum alit, superato mterjacffiteris Arabicus sinus

    staus in raedio

    cessitati

    prffi

    ceute mari, longo volatu fessarum,

    qui ahoqnin
    defertur.

    tur

    quasi per vices prementibus


    sitis
    ut,

    eos necessitaet

    etiam
    Illi

    non

    est

    sublirois, in

    Hebrffios

    tibus.

    Graves enim domime quaeque tempore urgebant,


    succederet altera
    :

    fames suo

    vero cibos divinitus


    ,

    oblatos

    certatim

    com:

    altera cessante

    id

    vero
    :

    afflictis

    erat moleatissibi

    simum

    et intolerabile
    sitis

    qui postquam
    in

    vide-

    banlur evasisse
    inciderant.

    perieulum,
    prffisens

    famis insidias

    et remedium inopiffi ob vertitur Moyses rursum ad supplicationes auxilium a Deo promissum simul atque exhibitum qui ad hunc modum pastis, alia raox alimenta

    prehendentes

    quEerebant

    Nec solum

    gravabat inopia,
    :

    demisit.

    commeatus desperatio vifrugum steridentes enim vastam solitudinem animum. Nihil apparebat despondebant lem aut campos salsuginosos praeter rupes asperas
    sed etiam in futurum
    ,

    267

    Nam

    interim
    ,

    dum Moyses

    precabun- utftfdamm-

    dus palmas

    attollit

    ros de coelo

    cum manibus ejus hserens concrevisset hanc quoque alimoniam a catus ille
    ,

    qui delabitur suspi,


    :

    ***.

    B saxososve tumulos aut arenarum acervos altisnusquam fluvius vel torrens vel perensimos nusquam fons nulla sata nullse arbores, nis
    ,
    :
    ,

    mitti, degustat

    lffitusque re

    comperta

    Deo deturbam E

    non

    mites

    non

    silvestres
    nisi

    terrestre animal,

    non volucre , non venenosa reptilia pernicio,

    ignaram et putantem hiberna terapestate ningere, monet opinione falli nec vulgarem rorem de quae ope alia sed alimoniam Cffilo descendere
    ,

    destitutos periculo famis eximeret

    ac

    mox
    Illi

    prae-

    sa homini

    serpentes et scorpii.

    Adhajc

    subibat
    ,

    gustatum
    ro ad ejus

    offert

    ut

    experto

    crederent.

    ve-

    animum copia et ubertas regionis vftgyptiffi quam conferentes cum egestate premente, tanto magis indignabantur; tales voces jactantes alii
    alios
    :

    exemplura riovo
    ad
    ,

    cibo

    lffiti

    frneban-

    tur bat

    qui suavitate ad mellis dulcedinem accede-

    Librrlatis spe

    apud migravimus, nunc ne vivere

    aspectu vero

    aromatis

    similitudinem
    coriandri

    quod bdellium

    dicitur

    rnagnitudine

    quidem possumus. Kelices nostri Ducis pollicitationibus, reipsasumus miserrimi omnium mortalium. Quis finiserittam longi etinutilis itineris? Tum navigationes, tum terrestres pcregrinationes habent
    terminutn allquem propositum, vcl port.um frequentem commerciis, vcl urbcm aut regionem quam-

    semini similis.: eumque pro se quisque certatim ut colligebant , sed mox edicto admonentur
    ,

    ,1

    mmtcm
    illa,

    piam. 255 Soli nos vagamur


    destituti *

    per invias solitudines


    :

    Moytitin
    rhilo.

    spc rerum

    omnium

    progredimur enim
    inflavit
    ,

    rectiut cxpUtttt

    dcscrta patentissimo similia pelago, et indies


    offert

    mnjor
    vanis

    se vastitas.
    ,

    Postquam nos

    ex sequo assaronis mensuram quotidie colligerent non enim defore hoc cibi genus. Quod eo fadum robune infirmioribus deesset ctura est quod stiores- per avaritiam plus satis colligunt contempto edicto , ultra prsescriptum si quis modum collegisset plus defatigatus nihilo plus habebat quam cseteri. Quidquid enim ultra assarouem sequenti die supererat , inutile reddebaamaritudine ac vermibus corruptum adeo tur
    , , :

    sermonibns nunc et aures spe replevit vcntres fame vexat, neo alimenta expediens neq cessaria. Prffltextu deducendffl colonise tantam deoepit multitudinem , e locis cultis in incnlta seductam BUperest ut eam deducat ad inferos,
    :

    divinus et incredibilis erat hic cibus

    cujus

    hffic

    natura est
    deret.

    ut qui

    hunc habet, alium non

    desi-

    p
    ,

    qujc est via

    vitffi

    ultima.

    llis

    opprobriis

    petito

    258 Quin et nostris temporibus tota ea regio inmiavarti genere hoc compluitur quemadmodum olim in ntignantw Moysis gratiam Deus id alimentum demisit, hoc erront!
    Hebrffii

    non tam molestura erat malc audire, quam ferexperti enim plurire hominttm inconstatttiam ma miracula prfflter aolitum rerum ordinem non dehehnnt amplius suas conjecturas seqni ut:

    Manna vocant

    nam

    hffic
    ,

    vox

    man

    in

    vernacula est percontativa quid hoc est interrogans, atque ita perpetuum gaudium ac securitatem per hunc cibum sunt adopti, quo
    per annos xi deinceps sunt sustentati. Nonnulla hic rursum observanda. Primo Moysen orantem in

    nostra

    cumque

    sed potius amplecti tidem probabiles cujus toties experimenta viderant, Attamcn cum
    ,

    rcputarct
    opia,

    facilc

    nullam calamitatcm cssc graviorem inignoscehat imperito vulgo et suapte


    ,

    quadam specula

    inducit, seu in colle

    quodam,

    natura mobili, t:intum inh-nto prfflsentibus


    tura

    quro

    tum in futurum spem adimunt. II.vc Philo, voces murmurantis populi, et deserti vastitatem sic ex conjecturis amplificans, nt tamen a probabilitate non
    prroteritorum

    mcmoriam

    eximuut

    de qua specula nihilin Scrijituris. Contra, Deum coram populo ad Moysen fitisse locutum tacet. Secundo de altera Moysis oratione post acceptas coturnices, nihil quoque in libris sacris. Tertio

    recedat,
    Reiatio Jotcttin

    decotumici-

    hupopu/o do-

    Jnsrjih/is de impetrato per Moysen cibo, s25t* cotumicibus videlicet et manna, luvc deinde scrigg^ quoniam iutelligebat (Moyses) non fat
    .

    de nihilo confugit

    cuncitatos, ad preces et supplicationes


    :

    et consceusa Dei rebus pcr inopiam

    quadam specula
    afflictis

    apertum figmentum est, quod manna orantis Legislatoris manibus adluvserit, ab eoque fuerit gustatum; quodque populus ningereputaverit,erroremque dedoctus sit a Moyse manna enim descendens non vidit populus, cum noctuautprimo dituculo deciderit, et non intra castra sed per circuitum oastrorum ubi mane inventum,
    :
    ,'

    opem
    ,

    ut dicitur

    Exod

    16

    13.

    Quarto perbdeltium,

    dcposccbat

    iu

    cujus solius manibus salus populi reposita esset;

    utque propitius

    veniam

    darct populo

    duris re-

    cui colore manna simile dicitur, aroma intelligit Josephus, ita interpretatus vocem Hebrdicam bedolach , quam Septuaginta explicarunt per

    crystallum

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    crystallura
    est,

    65
    satis factum est, cunquidquid servatum est
    ,

    alii

    Paginnus marg-aritam interpretatus onychem alii cum Plinio volunt bdel:

    Urgenti necessitati abunde


    ctissuaviter vescentibus
    in crastinum,
    fceteret
    .-

    i.

    lium esse g-ummi transparens. Ex kisce satis apparet significatio?iem vocis Hebraicoe incertam esse. At certum est, manna fuisse atbum, cum id habeat Scriptura cui etiam Philo recte con,

    totum

    periit

    ita

    corruptum
    Abjectis
    alios
    ,

    ut

    scateretque

    vermiculis.

    ig-itur

    his

    reliquiis, inveniebant cibos


    ,

    cum

    rore

    sentit.
    differentix

    259

    Quinto

    demum
    ,
    ,

    matutino depluentes quotidie tum quoque septimo diei honor eximius est habitus. Quoniam
    enira nihil operis eo die permittitur, a parvis mag-nisque cessatione indicta, ne feria; violareutur

    quod suo tempore in Arabia manna vulfuisse ait Josephus quodque etiamnum reperigare, et man na hraelitatur, ejusdem sit naturae cum manna, quo pasti rnm. sunt IsraelitcV. Litem illam dirimere non est facile
    :

    varix inter

    disputant

    eruditi

    an

    manna vulgare

    propter
    ret iu

    usum necessarium, duplum Deus


    ,

    pluebat

    pridie Sabbati

    jusso populo colligere

    quod dura-

    at certo affirmari potest

    manna
    ,

    singulari

    beneficio Dei datum fuisse Israelitis et multas habuisse qualitates, quibus caret manna hodiernum. Primo enim decidebat constanter per annos quadraginta , exceptis solis Sabbatis tanta,

    biduum proximura, cibo tantisper incorrupto manente praeter solitum. Successit ct aliud
    miraculum haudquaquam pnetereundura silentio, per coutinuos quadrag-inta annos toto illo tam diuturno itinere , necessarius victus non defuit juxta semel institntum ordinem temporum non
    , ,

    que quantilate, ut innumeree multitudini ad cibum sufficeret, At hodiernum manna non reperitur constanter toto anni tempore sed solum quibusdam mensibus ; nec tanta illius invenitur copia ; nec excludit dies Sabbati. Deinde manna vulgare non statim corrumpitur, sed asservatur et venditur ; idemque caret omnibus illis # effectibus natura superioribus , quosdemanna Israetitarum suo loco narravimus. Quapropter frivotum videtur , velle manna vulgare prorsus
    ,

    secus

    quam

    si
    :

    ex

    horreis

    dimensum

    distrihue-

    retur singnlis

    simulque discebant observationem


    ac desideratissim.

    illius diei sacratissimffl

    Cum

    ciboillo, qualis

    comparare cum manna Israetitico asserereque nunc reperitur in Arabia, per annos quadraginta sustentatos fuisse Israelitas
    ,

    enim jam dudum qmesissent, quis esset mundi natalis quo hoc universum absolutum est; rem a suis majoribus ig-noratam tandem didicerunt non solum oraculo verum etiam argumento raanifestissimo. Yidebant euim oorrumpi ( ut dixi ) quidquid supererat diebus cateris, quod depluebat pridie Sabbati, duplum proveuire, dur;irequein biduum. LTsus vero ejus erat hujusmodii prima luce collectum molebant aut terebant, dein
    , ,

    elixo quasi placeutis vescebantur suavissime, absque


    pistoris opera.

    sine utlo miracuto,


    Philo

    datum

    populo

    Philo ordine praepostero prius egit de manmanna na, deinde de coturnicibus posterius beneficium ; primum referens hoc modo ltaque incestis omni2'JU
    :

    extremam cahimitatem expeimminentem, ut putabant capiti Deus partim propria motus clementin. partlin in honorem Ducis suo jussu electi quo mag'is
    "bus et nihil praeter

    Israelitis manna Philo at ei coturmomisisse non pauca adjuncta facilevide- ch perptrcm modo conferat datam ex Scripturis po$tponii. bit lector relationem. Addidit quoquesuas conjecturas idem

    262 Ileec de dato

    quem

    ctantibus,

    dum Moysen cum poputo loquentem Verumprwcipuus ipsius lapSUSest quod innuat, coturnices datas post manna, cum de illis
    scriptor
    inducit.
    ,
    }

    ejus pietatem sanctitatemque comineudaret

    pa-

    hsec subjiciat

    Cmo ne delicatioribus quidem

    oibis

    rem prosperis rebus


    exhibuit,

    et dubiis et

    novum

    remedium inauditum antea ut tam


    ,

    miserise

    diu caruerunt, quales aabenturin regionibus habi-

    manifestis sigriis sui favoris praesentis reverentiam

    ne si quando non omnia ccderent ex sententia, spem simui et patientiam abjicerent. Quid igitur accidit ? Postridie diluculo multum roris circum castra decidit paulatirn nivis in morem dissirailis huic vulg-ari et pene quotidiaC no quippe qui nec aqua erat, nec grando nec nix, nec glacies , quod g*enus nubcs invchuut hibernis tempestatibus sed in milii speciem rainutus candidissimus , ut acervatim cxtra tabernacula jaceret mirando spectaculo , quo stupefacti scitabantur cx Duce qusenam essct luee numquam ante visa pluvia, aut in quem u*um demissa. Tum ille divinitus hoc oraculum edidit: Mortalibus data sunt arva campestria sulcis proscindenda, ut sementem agricolis reddant cum foenore proventus annui , quantum satis sit ad rerum victui necessariarum copiara at Deo non una pars, sed totus raundus subditur cujus portiones pro potestate vertit in usus quoscumque vult. Nunc sic illi visum est ut alimentis aer, non
    eis induceret:
    , , ,
    :

    Dco proferentc suas opes in solienim horis cotumicum oubes advolabat a mari tota castra inumbran.s, terrffl lam propinqua ut. facile presberet aucupium. Elas capiendo coquendoqur, ut ouique libebat fruebantur carnibus optimis, ne desiderarent obsonia. Datte fuerunt conturnices vespertino lempore, et ante manna; at non singulis vesperis, ut sensu obvio iterum hic lapsus, si istud intetligi polesl Philo
    tatis etfelicibus,

    tudine. Vespertinis
    ,

    votuerit.

    XXV. Nona mansio


    decima
    in Alus,

    in

    Daphca
    in

    undecima

    Ra-

    phidim, ubi murmurantibus datur

    aqua ex percussapetra

    victo-

    ria de Amalecitis:

    adventus Je-

    thro.

    aqua subserviat, quandoquidem

    tcrra

    quoque

    solet

    producere pluviam. yEgyptius fluvius quotannis arva inundans et irrigvins, quid aliud cst quam terrestris pluvia.
    detcribent,

    Postquam
    sione

    coturnices

    et

    manna

    in octava
    ,

    impetraverant hractitas

    manrursum se

    Sfantio nona,
    r!

    ilrrima
    >

    261 Miranda sane res, etiamsi nihil

    accessisset

    dederunt intineri. Nonammansionemeldecimam non commemoravit in Exodo Moyses, quod nihil


    3Ii

    undi

    """

    "i

    Raphtdim, ubi

    murtnural
    pojmlui,

    mvlta

    omittit.

    accessit tamen quod mag-is mirevasa jumentis et huris. Afferebantur certatim ut et in futurum commeatus meris hominura

    novi prseterea

    magni momenti

    inittis occurrerit; al
    :

    Num.
    ,

    sufficeret

    Deus

    opus reponere ex quo decrevit recentia semper dona sug-gerere.


    :

    sed non erat

    Unde egressi ? Se~ vcnerunt in Daphca. Prima littera mutata ptuaginta legerun/. Raphca et S. Hieronymus in E/Jislotu ad btihudnm svribit Deplica. DcciVI et seq. de iis sic habet
    ,

    nnt.

    , , ,

    60

    DE
    mansio
    in
    ,

    S.
    t

    MOYSE PROPIIETA.
    etinclypeis suis
    tibus
    ,

    iwTOM

    iS

    Atus mox ita subditur Profecastrametati sunt in Alus. ctique de Daphca etiam adjungitur mansio undccima in Continuo

    ma

    et in curibus suis ferro

    et in equi-

    \)

    suis,

    non

    pug-nando

    sed precibus

    sanctis orando
    et

    dejecit.

    Ad hanc quoque victonam,


    datam respexit Sapiens
    :

    Egressique de AJua in ubi populo defuit aqua Raphidira fixere tentoria ad bibendum. Exod. 17 de hoc itinere et ad~

    Raphidim

    hisce verbis

    Iga'tur proventu in Raphidim leguntur ista fecta omais multitudo filiorum israel de deserto juxta sermonem DomiSin per mansiones suas ni, castramentati snnt in Raphidim, ubi non erat aqua ad bibendum pupulo. Qui jurgatus contra ut bibamus. Da nobis aquam Moysen ait
    : , ,
    :

    Direxit opera cap. xi ita scribens de Israelitis sancti ( Moysts .) Iter eorum in raanibus Prophetjc habitabantur fecerunt per deserta , qua3 non confixerunt casas. Steterunt
    :

    ad aquam

    e petra

    et in

    locis

    desertis

    tra hostes,

    etde inimicis

    se vindicaverunt.

    Sitie-

    Quibus rcspondit Moyses


    tra rae? cur tentatis

    Quid jurg-amini conSitivit

    Hominum?

    ergo

    ibi

    et illis aqua de runt, et invocaverunt te, et data sitis de lapide duro. petra altissiraa, et requies lllorum Per qua3 enim poenas passi sunt inimici et in eis, a defectione potus sui (Mgyptii,) cum abundarent filii lsrael, lsetati sunt per luec,
    , ;

    populns prse aquae penuria, ct tra Moysen, dicens Cur fecisti nos cxire de /Eg-ypto,
    :

    murmuravit con,

    cum
    est.

    illis

    (Mgyptiis) deessent,bene cum

    illis

    actum

    ut occideres
    siti ?

    nos, et liberos nostros

    ac

    jumenta

    prmts postcu 267 Prseterea voluit Deus, ut aliquando pcede Amulecitis Amalecitis ob factum hoc in- sumere jiibef nte sumerentur de

    Moyses hac rursum murmuratione imaquamdatox petitus ad Dominum confugit ut mato remepetraptrcwBu. dium quxrerct nec sua eum spes fefelltt. Audi Clamavit autem Moyses ad textum sacrum Dominum , dicens: Quid faciam populo huic? ct lapidabit ine. Et ait DomiM Adliuc paululum et sume Anteccdc populum DUfl ad Moyscn senioribus Israel ; et virg-am qua pertccura de
    cui Moyses

    '/64

    humanum

    in itinere aggressi sunt.

    fH:
    caelo.

    quo Israelitas nihit maH meditantes Audi Moysen Exod. 17 ScriDixit autem Dominus ad Moysen
    ,
    :

    Dens.

    et trade auribe hoc ob monimentum in libro memoriam Amalec sub bus Josue delebo enim
    ,
    :

    iEdificavitque

    Moyses
    ,

    altare

    et
    ,

    vocavit

    nomen ejus, Dominus exaltatio mea et bellum Quia manus solii Domini
    erit
    ,

    dicens

    Doraini

    cussisti fluvium, tolle

    in

    manu
    ,

    tua

    et vade.

    En
    :

    coram percuticsque petram ,


    ego stabo
    ibi

    te

    supra petram Horeb et exibit ex ea aqua , ut


    ita

    contra Amalec a generatione in generationem. Prseceptum suum de puniendis Amalecitis


    repetiit

    Dominus Deut.
    tibi
    :

    2b

    17
    ,

    Mcmento

    bibat

    populns.
    :

    Pecit

    Moyscs

    coram
    illius
    ,

    seniori-

    bus Isracl
    ,

    ct

    vocavit

    nomcn

    loci

    tentaet

    quando egreAmalec in via diebaris ex zEg-ypto quomodo occurrerit tibi


    quse fecerit
    ceetextremos ajrminis tui qui lassi residebant ciderit, quando tu eras fame et labore confectus, et non timuerit Deum. Cum erg"o Domi, ,

    propter jurginra filiorum Israel tio tentaverunt Uoininum, decentes: Estne nus m nobis, an non ? Psal. 77 ? 13 Dei beneficio dicitur Lnterrupit petram mo et adaquavil eos, velut in abysso
    :
    :

    quia

    Domide hoc
    in cre-

    nus Dcus tuus dederit tubi rcquiera


    rit

    et

    subjece-

    multa.

    cunctas per circuitum nationesin tciTa,.yuam

    ct deduxit tamquam Kt ednvit aquam dc pctra Dirupit peflumina aquas. Et Psal. 104 f 41 tram, et fluxerunt aquse: abierunt in sicco flu:

    mina.
    10 V

    Ejusdem facti meminit Apostolus i Cor. Verum non confundenda est hxc mur4,
    ,
    ,

    delebit nomen ejus sub cselo. Cave ne obliviscaris. Provincia delendi penitus Amalecitas a Deo demandata fuit Sauli qui tamen minus exacte mandatum Domini exsecutus est ideoque ipse regno privatus. Vtde i Reg.
    tibi pollicitus est;
    ; ,

    Victoria de

    Amalccitis

    muralio cum alia qusc contigit sub finem vitse Moysis ad Aquam contradictionis ubi pctram bis percussit, ut ex ea aquas eliceret. 2BB Atiud in eodem loco Israelitis supervequi degebant in nit periculum ab Amalecitis Avabia Petrma inter Mgyptum et Chanaanitidem, quique popidum Israeliticum nec opinantem aggressi sunt. Factum narrat Moyses Exod. Venit autem Amalec 17 y 8 et seqq. hoc modo et pugnabat contra IsraSl in Etaphidlm. Dixitque Moyses ad Josue Elige viros, et egressus, pugna contra A.maleo: erasegostabo in vertioe collis,
    ,
    : ,
    :

    cap. 15.

    eadem mansione Jethro cum Sephora Moysis ad Prophetam accessit xditeque eidem suggessit consilium de magistratibus inferioribus constituendis uti advertit laudatus see20S In
    et fitiis
    , ,

    Jclhro

    cum

    Sepftoraet filiis

    Moysis venie

    ad castra.

    pe
    (

    S.

    Hieronymus

    dicens

    Devicto adversario
    ,

    Amalecita ) supervenit Jethro adduxit Zephornm et utrumque filinm ; dat concilium septuag-iuta Seniorura.

    18:

    Cumque
    ,

    audisset
    ,

    Audiamus Moysen Exod. Jethro, sacerdos Mad an


    ;

    cog-natus

    Moysi

    omnia

    quse
    ,

    fecerat

    Deus

    Moysi
    set

    et

    Israeli

    populo suo

    et
    :

    quod eduxis-

    habens virgam Dei in


    ut looutus crat Moyses
    lec
    : ,

    manu mea.
    ct
    et
    ,

    Pecit Josue

    pugmavit contra AmaAaron et Ilur ascenderuut BUper vcrticcm oollifl. Cumquc levnivt Moyses manus, vinoeb&t Lsrael sin autem paululum remisisset, superabat Amalec. Manus autem MD psi erant graves: nimirum propter diutumamextensionem in altum quam volebat Deus ut daret victoriam Israelitis. Sumentes igitur lapidcm, posuerunt subter eum in quo sedit Aaron autemet ilur sustentabanl manus ejus ex utraque parte. Et factum est, ut (hoc modo ) manus illius non lassarentur usque ad occasum solis. Fugavitque Josue Amalec, et populum cjaiinore

    Moyscs autem

    Dominus Israel de ^Eg-ypto tulit Sephoram uxorem Moysi, quam remiseret, et duos filios ejus, quorum unus vocabatur Gersam dicente Patre Advena sui in terra aliena alter vero Eliezer Deus enim ait patris mei adjutor meus et eruit me de g-ladio Pharaonis. Ve,
    :
    :

    erg;o Jethro cogmatus Moysi , et filii ejus uxor ejus ad Moysen in desertum ubi erat castrametatus juxta montem Dei ( Horeb videlicet.)X mandavit Moysi ( ante adventum per

    nit et

    nuntium)
    ea.

    dicens
    et

    Ego

    Jethro
    ,

    cog-natus

    tuus

    venio ad te,

    uxor

    tua

    et

    duo

    filii

    tui
    ,

    cum

    gladii.
    prccibus
    rfi
    il/oi/-

    Impttrata

    victoria Bliackirn sacerdos sic loquitur Judith 4 * 13 ; Memores estote Moysi

    200

    De hac

    Qui egressus in occursum cognati sui adoravit et osculatus est eura salutaveruntque se mutuo verbis pacificis. Dubitatur hoc loco an hic Jethro idem sit cum Raguete socero Moysis; quia hic Latine non vocatur Socer, sed co,
    :

    servi

    Domini
    ,

    qui

    Amalcc confidentem
    sua
    ,

    in

    vir-

    g-uatus.

    tute sua

    et in potentia

    et in exercitu

    suo

    then,

    Verum eadem est vox Hebraica choqu& atias socer vertitur atias cognatus,
    ,

    quseque

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS. A quseque proprie ^Sinem significat,utvariiinterpretes observant.Hac decausavox Eebraicaetiam
    hoc loco socer reddita est a variis, uti reddita est in Vulgata de eodem Jethro Exod. 3^1. Quapropter probabilius existimo fuisse Jethro ipsum Moysis socerum, qui filiam suam Sephoram ad eum adduxit; ut latius dixinum. 65. 269 Quid vero inter Moysen et Jethro actum fuerit, mox Moyses narrare pergit hoc modo Curaque intrasset ( Jethro ) tabernaculura nar, :
    ,

    67
    .

    neglexit,
    ses fecit
    viris

    utimox sequitur

    Quibus
    ,

    auditis,

    Mov-

    ICCTOII
    j

    omnia, qute ille suggesserat. Et electis strenuis de cuncto Israel constituit eos
    populi,
    tribunos,
    et

    s.

    Moytet vcro
    tllud

    principes

    magna

    centuriones

    et

    /'umiliiatit

    quinquag-enarios et decanos.

    bem omni tempore


    referebant
    abiit
    et in

    Qui judicabant plequidquid nutcm graviuserat,

    taude ecu/iu,

    et

    honorificc

    cantes. Dimisitquc

    mscipitur u
    ifoyse,

    eum, faoiliora tantummodo judicognatum suum qni rcversus terram suam. Miris elogiis docilitatem
    ad
    :

    ravit

    suo cuncta, quaa fecerat Dominus Pharaoni, et .-Eg-yptiis propter Israel universumque laborem, qui accidisset eis in iticog-nato
    ;

    Moyses

    tres,
    est.

    humilitatchi Moysis proseqttuntur sancti Paquia consilium soceri sui tam facile seeutus

    nere,

    et

    quod

    liberaverat

    eos

    Dominus.
    eruisset

    Ltcta-

    tusque
    cerat

    est Jethro

    super omnibus bonis,

    qiue fe-

    eum de Benedictus Dominus, qui liberavit vos de manu JEgyptioruni et


    Israeli, co
    ,

    Dominus

    quod
    :

    At sufficiet brevis obserratio S. Augustini, qui qusest. 68 in Exodum de hiscesic loquitur Insinuatur hic etiam humilitalis cxcmpluin, quod Moyses; t-um quo loquebatur Deue, non fastidivit, neque contempsit alienig-crae soceri sui con.-

    manu iEgyptiorum
    de

    et

    ait

    silium.
    lita

    Quamqunm
    fuisset,

    et

    ipsc Jothor,
    iuter viroa

    cum

    Israe-

    non

    utrum
    ct

    verum Doum
    sit,

    manu Pharaonis; qui eruit populum suum de manu /Egypti. Nunc cogmovi, quia mag'nus Dominus super omnes deos
    rint
    :

    colentes

    religioseque

    sapientes

    habendus
    ipso populo

    quemadmoduin
    fuisset,

    Job,

    eo quod superbe eg^eerg'0

    merito quicritur

    cum ex immo

    non

    oredibilius habevanos magt


    stratiu
    tuit
    :
    .

    contra

    illos.

    Obtulit

    Jethro cog-natus
    :

    tur.

    Moysi holocausta et hostias Deo veneruntque Aaron et omnes seniores IsraSl ut comederent panem cum eo coram Deo. Jethro fuisse veri Dei sacerdotem, jam ante monui; idque abunde colligifur ex sacrificio per ipsum oblato. Nec quidquam in contrarium evincunt heec verba , Nunc cog^novi etc. neque enim ex illis inferri potest, potentiam Dei ante non fuisse cognitam Jethro, cum angetus Dei personam gerens Gen.
    , :

    272

    narrat
    bis illo

    Porro Moyses Deut: i f 9 pauio tatius quomodo judices statuerit cosque in, ,

    iittti

    struxerit, ita
    in re vos, quia
    ,

    populum altocutus tempore Non possum


    :

    Dixique vomultiplioavil

    solua sustine-

    Dominua Deus

    vester

    vos

    et

    estis

    hodie sicut stolhc

    caali

    plurimi...

    Non
    dus

    valeo solus ncgotia vestra Bustinere, etponac jurg-ia. Date ex vobis viros sapientefl ct
    et

    g-uaros,

    quorum

    conversatio

    sit

    probntu in

    eodem modo dicat Abrahamo filium suum immotare paranti Nunc cog-novi quod timeas Deum etc. Solum igitur dictis verbis in22 y 12
    , :

    tribubus

    vestris,

    ut ponain eos vobis principes.


    :

    Tunc
    facere. tes
    et

    respondistis

    mihi Bona res cst, quam vis Tulique de tribubus vestris viros sapicnet

    nuit Jethro, prodigia in JEgypto patrata, quee ei narraverat Moyses, esse illustre divinse potentise
    cui consHtum
    Buggcrit dc

    nobiles,

    constitui eos prinoipes, tribuet

    nos,

    et ccnturioucs,

    quinquagenarioa, ao deels,

    argumentum.
    :

    canos, qui doccrcnt

    voa aingnla. Proaoepique


    et

    creandis judi
    cibus inferio-

    270 Hisce observatis, cum Moyse pergamus Altera autem die sedit Moyses, ut judicaret populum, qui assistebat Moysi a mane usque ad vcspe-

    dicens
    cate;
    erit

    Audite

    illos,

    quod justum

    est

    judi-

    sive

    civis

    sit ille,

    sive peregrinus.

    Nulla

    distantia personarum, ita


    :

    parvum

    audictis ut

    ribus

    ram. Quod
    licet,

    cum

    vidisset cog^natusejus, omniaaoi:

    magnum
    quia

    neo aoclpletia cujusquam

    personam,
    vobis

    Quid csthoc,quod facis in plebe ? cur solus sedes, et omnis populus praestolatur de mane usque ad vesperam ? Cui requaeag^ebat inpopulo, ait
    spondit Moyses
    :

    Dei

    judicium
    fucrit

    est.
    ,

    Quod
    rcferte

    si diilicile

    Venit

    adme

    populusquserens sen-

    tentiam Dei. Cumque acciderit eis aliqua disceptatio, veniunt ad me, ut judicem inter cos, etostendam praecepta Dei et leges ejus. At ille, Non bostulto labore consumenam, inquit, rem facis
    :

    ultra ris et tu et populus iste, qui tecum est vires tuas est negotium, solus illud non poteris sustinere. Sed audi verba mea atque consilia, et erit Deus tecum. Esto tu populo in his, quae ad Deum pertinent, ut referas, quse dicuntur, ad ostendasque populo cseremonias et ritum eum per quam ingredi debeant colendi, viamque
    : :

    cgo visum aliquid audiam. Praeccpique omnia, quai facere deberitia. H&c Moyses. 273 Ceterum aliqua dubitatio hic expendenda venit de tempore et loco, quo Jethro ad Moysen venit, videticet an in Raphidim, eoque teman vero pore, quo factum cum Moysc narravi in sequenti mansione sotitudinis Sinai uti volunt Abidensis, Torniettus, Salianus, aliiquB, quos secutus est Calmetus in Exodi caput 18,
    ad
    ,

    me

    ct

    rrcdunt

    uliqxii

    Jfthroscriu
    vcnisio

    ad Moyson ;
    rutio-

    eorum
    rwi

    rationespro hac ojrinione breviter altegans ordine sequenti. Prima ratio petitur ex datis verbis ad MoyVcnit erg-o Jothro. Exod. 18 / 5
    :

    sen.

    ubi

    erat

    castrametatus juxta

    montcra

    et

    opus,

    quod

    facere

    debeant.

    Provide

    autem
    ;

    Dei
    erat

    nam montem

    Dei de monte Sinai expo-

    de omni plebe viros potentes, et timentes Deum, in quibus sit veritas, et qui oderint avaritiam
    et

    ex eis tribunos et centuriones, et et decanos, qui judicent poquinquag-enarios


    constitue
    ,
    ,

    pulum omni tempore


    fuerit,
    :

    quidquid

    autem

    majus

    referant ad te, et ipsi minora tantumraoleviusque sit tibi, partito in alios do judicent onere. Si hoc feceris, implebis imperium Dei etomnis hic et praecepta ejus poteris stustentare
    :

    Verum mansio in Raphidim propinqua monti Horeb , qui frequenter raons Dei dicitur, etpars est montis Sinai. Itlaigitur ratio nihit prorsus evincit contra mansionem in Raphidim, ubi castra erant, quando Moysi diceEn ego stabo Ibi bat angelus Exod. 17 f
    nunt.
    :

    coram petram

    populus revertetur ad loca sua cum pace. Hsec Jethro libere pro auctoritate soceri, et prudenter.

    percutiesque supra petram Iloreb ca aqua. Atterum arguet exibit ex mentum sumit ex verbis mox datis Deut. 1 f 9, 6 Dixitque vobis in illo tempore etc. , quia 1 Dominus Deus noster locutus cst prirmiititur
    te,
    : ,

    autem, uti vir erat non minus docilis et humilis, quam prudens, nec segre tulit tibertatem in monendo, nec datum consilium
    271

    Moyses

    hoc Sufflcit vobis, quod in ad nos in Iloreb revertimini, et venite ad monmonte mansistis tem Amorrhajorura. Posteriora verba haud dubie dicta sunt sub finem mansionis ad montem
    : ;

    Septembris Tomus

    II.

    Sinai.

    , ,

    , -

    6S
    idctom s J
    -

    DK

    S.

    MOYSE PEOPHETA.
    Facile igitur ad octiduum ut suoloco ostendam. Raphidim. Ex ommbus subsistere potuerunt in de Jethro, non colhgitur autem, qu<e narrantur perstitisse ipsum plusquam triduo apud Moysen
    strse.

    Quapropter si voces, illo in terapore idemplanetempus designant,non instituit Moyses judices inferiores in Raphidim, ubi castrametatus fuerat anno fere integrocitius. Hocprsecipuum videtur pro xlla opinione argumentum, cui tamenduplici modo responderi potest. Primo Moyses quadragesimo \itineris anno loquens ad populum, muttaque prcvterita breviter recensens, noluit istis vocibus, illo in tempore, idem plane
    Sinai.

    sententite noItaque temporis brevitas non obstat

    275

    nymo

    tempus significare, quo mandaverat Dominus ul ex vicinia montis Sinai proficiscerentur, sed dumtaxat tempus aliquod vicinum, ut Salianus ipse annotavit ad annum mundi^hW num. 723. AUera responsio est, vocem dixi idem significare posse ac dixcram, uti ssepe fit apud He,

    pretibus plerisque, in Exoquem Moysesin rebus referendis tenuit momenti est, do. Sane solus hic ordo majoris

    Hiero Quapropter non video, cur cum inieraliisque Patnbus et Augustino, sequi non debeam ordinem,

    ^.^^
    litnr

    smen[ia
    .

    nostra

    quam sint omnia argumenta in contranum allanequeat, ordinem rerum a ta, cum probari rationem Moyse fuisse perturbatum. Ad hanc
    ,

    brseos.

    Utraque responsio

    est

    Bonfrerii in Deut.

    accedit conjequcv alias vel sola sufficere debet, verisimilis a loco et tempore. ctura admodum

    cap.
    proponuntur

    f 9.

    etrefutantwi

    274 Tcrtio argumentatur Calmetus ex Num. cap^ lo, ubi Moyses sub discessum a monte Sinairogat cognatumsuumUobnb, ut secum proficiscatur.

    Credit

    dem

    esse

    cum

    Jethro, adeoque

    autem Calmetus Hobab eum~ adventum ejus

    circa id tempus contigisse. Verum respondeo Hobab probabitius esse filium Jethro, ut suo loco

    Nidlamansio Israelitarum propinquior fuit urbi Madian, in qua habitabat Jethro, quam manconsio in Raphidim propemontem Horeb nam Jethro duxisse ad vistat, Moysen antea oves ciniam montis Horeb. Certe sequens mansio prope montem Sinai longius abest a mari Rubro, adeoque ab urbe Madian, quee mari adjacet.
    :

    Locus

    igitur, utpote vicinior urbi

    Madian

    sen-

    B ostendam. Quarto argumentatur ex murmuratione contra Moysen orta Num. 12 propter uxorem Sephoram nam conjicit Calmetus, Sephoram necdum multo tempore fuisse in castris
    i

    tenticv nostrse favet.

    Verum tempus eamdem con- E


    . .

    quando
    illa

    illa

    murmuratio

    illius

    conjectura exigui est

    causa orta est. At momenli, et plane in~


    possit occasio-

    firmat fortius.Adventus Jethro sic referturExod. omnia Cumque audisset Jethro 18 i i quse fecerat Deus Moysi, et Israeli populo suo, et quod eduxisset Dominus Israel de yEgypto tulit etc. Quis credat Jethro illaprimum audi: . , ,

    certa,

    cum mulier xque prwbere

    visse,

    postquam

    toto

    anno transacta erant

    aut.

    nem obmurmurandi post diuturnam commorationem quam post brevem. Quintam demum rationem profert Calmetus ex Exod. 18 f 16, ubi
    Moyscs socero suo
    Dei, et legrs cjus
    :

    si citius dicatur audivisse, toto anno distulisse adventum suum ? Tanto id incredibilius est

    Et ostendam praecepta quie verba intelligit de legiait,

    bus in monlti Sinaidatis. Verum faltit ista consecutio. S. Augustinus nobiscum sentiens quccst. Quasri potest 07 in Exodum sic respondet quomodo ista Moyses dixcril, cum lex Dei adnisi quia lex Dei huc nulla conscripta esset
    :
    :

    sempHerna
    ,

    est,

    quam
    ,

    consulunt omnes

    pice

    mentes,

    ut quod in ca invcnorint, vcl faciant, vel juseeundum quod illa incomvel vetent beant

    quanto minus scire poterat Jethro, occasionem invisendi Moysis sibi postea non defuturam, etiamsi iter differret. Nonne Jethro existimare poterat et prudenter debebat, Moysen cum Israelitis iter suum prosecuturum sine diuturna commoratione, sicuti fecerunt usque ad montemSinai ? Et vero non disiulisse Jethro itersuum, sedoccacum sionem visendi Moysis statim arripuisse maxime erat vicinus, aliaetiamevincunt. Quippe dicitur Jethro audivisse quse contigerant in jEgypto et in exitu Israelitarum non quee facta
    , , ;

    mutabili

    veritate prseceperit.

    brsei sine lege

    Sane nonerantlle* naturse, multaque de itla occur-

    rere poterant dubia. Prseterea habebant legem circumcisionis, Sabbati, multasque alias sibiproC prias, qitcV partim in JEgypto, partim in itinere tatcV erant et promulgatse, ut dictum est suis locis; ita ut ista ratio prorsus sit inanis Nihilo
    .

    erant in monte Sinai, ticet essent magis vicina. Narravit Moyses socero suo, quse in JEgypto, et in itinere erant facta non vero quee prope montem Sinai et in ipso monte patrata erantmirabi- I non alia utique de causa,quamquodpostelia
    ; :

    magis urgent alieequsedam ratiunculx a Calmeto qitod Jethro Exod. 18 f neglectse, qualis est
    ,

    riora hsec necditm facta essent, cum Israelitse ad montem Sinai nondum pervenissent. Hsec disputare volui, ut ordo rerum gestarum, quem sine
    idoneis rationibus
    sunt,

    12

    holoeausta

    ct

    hostias

    Deo

    obtulerit.

    Nam

    dudum

    ante hotocausta Deo ablata sunt, sacrialia et Jethro ea haud dubie obtulit ritu sibi consueto, non ritu per tegem Mosdica prxscripto. Temporis quoque brevitatem qua Israelitas credunt in Kaphidimpcrstitisse,
    (lciaque
    : ,

    quidam perturbare aggressi integrum conservemus;licet alioquin contro versiaschronologicasbrevitatis causa omittendas duxerim.
    276

    Altera occurrit dubitatio de judicibus

    Dubitatiode

    per Moysen hoc tempore statutis, nimirum an in iis cum S. Hieronymo numerare debeamus
    septuaginta Seniores nam plerosque neotericos in ea video esse sententia, ut crcdant septuaginta Seniores serius constitutos esse ipsius Dei jussu Num. xi y 16. Verumtamen non video, sententiam S.Hieronymi improbabitem esse, si recte
    :

    tcm Porecrea-

    tornm seplua '


    a
    f.

    immerito objiciunt adversarii


    Israelitee facile

    nam potuerunt

    "m

    dim, ut paucis ostoido.

    nem mo die
    i.

    in RaphiVcncrunt in solitudiSin, seu mausianem octaram, quintodeei-

    adoctiduum subsistere

    mensis seoundi, ut dicitur Exod. 16 i Substiterint ibi ad dies quinque aut sex, at-

    que hisce addamus iter tridui, quo deinde per Daphca et Alus vencrunt in Rapkidim, Eo igitur pervenire potuentid die vigesima quarta aut vigesima quinta mensis secundi. Jam vero ad mansionem Sinai venerunt die tertia mensis tertii, eademque die profecti erant ex Raphidim ,

    exponatur nam septuag-inta Senes jam memorantur Exod. 24, quando lsraelitcV degebant prope montem Sinai ita ut non sit
    intelligatur et
    : ,

    omnino improbabile,

    creatos fuisse hoc tempore designarique primo toco per principes eosdem vero deinde majori auctoritate ac spiritu
    illos

    jam

    prophetico donatus a Deo, ut Moysen subtevare


    possent

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS G9 A possent non solum in rebus civilibus, sed etiam deutia. Quod si quis huic narrationi non credit in spiritualibus. Verum hsec breviter potius innon novit Deum, nec quaerit uoscere alioqui dicare placet, quam certi quidpiam statuere. certo certius sciret miracula ista esse Dei ludicra, collata cum seriis operibus quale est creatio cseli cum fixis erraticisque sideribus lucis
    ; ;
    , :

    i;ctom

    JS

    XXVI. Eadem
    Philone
    titur.
    ,

    ex

    Josepho
    relatio

    diei,

    et

    solisque productio

    etc.

    Similia multa na-

    turse miracula auctor agglomerat, recteque subdit

    quorum

    discu-

    Verum ista cum digna sillt admiratione maxima contemnuntur propter consuetudinem
    : ,
    ,

    autem inusitata sunt quamvis minora, miramur indulgentes novis imaginationibus Recte
    quse
    ,

    AdventuB

    in
    et

    T"\* adventu

    in

    Raphidim
    : ,

    hsec advertit; at
    ,

    gestisque ibidem,
    ,

    Rupfiidim,

    ^'
    s

    ab0ian ~ haeC

    LJJosephus ita orditur Sed ex loco in quo P rimum contig-erunt castis motis postquam in Raphidim pervenerunt, extrema jam
    , ,

    siti laborabatur, eo quod et prascedentibus diebus raros fontes invenire datum est et tunc in reg-ionem omnino aquis carentem inciderunt. Eursum ig-itur Moysi irascebantur. llle vero

    parum probabile esf, quodait dubitanter de vena opportuno ictu aperta quse forsan aquas dederit nam sotimiracido res est attribuenda. 280 Bellum Amalecitarum prolixe narrat Jo- Cbnaiw^masephus, cujus relationem subjungo Uebneorum ledtarum ad autem farna longe lateque divulgata, rumoribus- iraibndum que de his per omnes gentcs circumquaque spar,
    : :

    sis

    non mediocris
    ,

    metus accolas ejus rogionis


    ultro
    ,

    declinato

    aliquantisper

    turbse furore,

    ad depre-

    occupavit

    et missis

    citroque

    legationibua
    ,

    candum

    vertitur, rogans, ut, qui

    potum quoque in largiretur tantum non siti deficientibus quanB doquidem solus cibus in hoc rerum statu uihil proderat. Deus vero nihil cunctatus promittit Moysi daturum se fontem et aquarum abununde minime sperarent jubetquc ut dantiam
    , ,
    ,

    dederat, nunc

    cibum in eg*estate extrema necessitate

    virg-a feriens

    petram

    in conspectu sitam, inde pe-

    adhortabautur se invicem aut ut aut nreoront delerent etiam , si modo possent adventantem multitudinem. Prsecipui vero Iiujus expeditlonia instigatores erant qui Gobolitidom reg'ionem et urbem Petram ineolunt vocanturque Amalecit, inter eas (jentes pugnaeissimi. llorum rcg"cs et se invicem et fiuitimos ad Bebramum bellum concitabant .Kyyptiorum externum exercitum
    ,

    -,

    teret ea, qure desiderabant, velle se ut per


    et

    otium

    fugitivos

    peruiciem

    sibi struore diotitantea


    ,

    quos

    absque

    labore
    ,

    a Deo prEestolantem
    ceptis

    potum Moyses

    adipiscantur.
    revertitur

    His ac-

    ad populum
    :

    non oportere contemni sed priusquam vires eorum augeantur, uberem aliquam reglonem adeptae
    ,

    et intentis

    oculis se spectantem

    et fiducia ex

    jam enim videbant a specula descendentem. Qui


    postquam reversus est,
    ,

    priores

    ipsorum cessatione concepta, tuto posse oppribellum ag-grcdiautur


    ,

    ait

    Deum
    ,

    eos

    ex hac

    mi

    consultiusque

    osse

    in

    deserto
    ,

    eorum conaUrbibua boesse pru.

    etiam necessitate liberaturum et iusperato modo salutem larg-iturum fluvio de petra illa prorumpente.
    ex pctra data

    tus ulcisci,

    quam

    expectare

    dum

    nis ac opulentis potiantur.

    Hoo enim

    dentium

    initiis

    78
    virgra,

    Quo

    audito territis,

    si
    ,

    lassitudine ac

    siti

    mum
    rare
    ,

    obstare, ncc
    in

    advorsariorum potentiae quampriexpoctaro, dum quotidianis


    ,

    exJosepho;

    euectis petra esset excidenda

    Moyses

    quse e vestig-io dehiscens

    ferit eam aquam evomuit

    successibus

    majus augeatur
    ,

    et

    potiue cu-

    ne

    in

    copiosissimam simul ac limpidissimam. Illi vero vel aspectu ipso inopinato spectacnlo attoniti
    ,

    eximantur.
    est
    lio

    utperioulo Post hujusmodi logationos decretum

    discrimen veniant
    oonsilio ut

    quam

    communi
    repellere

    HebrfiBOS adorti

    prffl-

    recreabantur

    moxque magna cum


    esset

    voluptate bi-

    bebant

    quod
    esse

    datam

    conveniebat.

    plurimi faciebant, rent , et Deo pro accepto beneficio

    qualem divinitus et Moysen quem Deo tam carum videdulcis


    ,

    et

    Quapropter

    Apparatus hic AmaleciScriptura omissus est at probabiliter tarum in a Josepho expositus. Plures conspirasse Amaleciconentur.
    ;

    quas poterant, per sacrificia gratias referebant. Testantur


    ,
    ,

    autem sacrae Literae iu teraplo dedicatae quod Deus Moysi praedixerit petram ex se aquam profluentem esse edituram. Hsec Josephus quiomittere debuerat terrorem fictithtm Israelitarum
    ,

    tarum regesadmodum verisimile est,cum nequeat dubitari, quin ea gens, seque acvicinge, plures _ qui reges vocabantur. Minus haberet principes certumest, an aliarum quoque gentium principes quidam adfuerint, cum de sotis Amatecitis
    ,

    petram sibi excidendam fuisse nam ne quidem ex Scriptura probari potest, prsedictum fuisse a Moyse, quo modo Isrdetitse aquam acciperent, priusquam illam e petra fluentem
    acsi credidissent
    *t

    loquatur Scriptura sacra. Quod vero dicitur de si intettigatur metropotis incolis urbis Petrse minus est probahilv, rtmi hsec Petrsese Arabise videatur fuisse aut Madianitarum aut Idumsco, ,

    rum.
    ubi 281 Quid Moysos egerit audivit, mox ita exponit tantes
    ,
    ,

    PhUone.

    conspexerunt. omissa populi murmuratione, et 279 Philo castrorum, aquam ex petra datam mutationibus sic narrat : In hac copia ciborum intervenit ma,

    hostes adven- horumvero Nihil tum mi- adrettitendum


    prtparatiot

    gna potus inopia jamque deplorata omnium, cum Moses sumpta sacra
    :

    erat

    salus

    quam motum alfquem nus expectabat Moysea indig-enarum crg-o cum vidorot tro[)idare ac tumultuari populum, cui de improvi.^o et imparato cum InstructiBsimo hoate oonfligendum erat:
    :

    illa virg-a,

    hortatur

    per

    quam

    in

    yEgrypto prodiga'a
    ,

    patraverat,

    Nuvena

    mine correptus
    opportuno ictu
    eo corrivatis
    prae

    rupem
    ,

    percutit, quse seu

    seu aquis tum primum aperta erumpenper occultos cuniculos


    ,

    ut l''i .^ntentia freti , cujus auspiciis libertatem servituti pra;tulissent, nihil aliud (juam ncve reputarcnt quod arvictoriam cog-itarent commeatu et aliis hujusmodi pramis, pecuniis,
    :

    sidiis

    sint infcrioros

    sod

    cum Dcum
    ,

    pro se con-

    impetu, more fontis tantum protibusque quantum et ad sitis remedium et addiufudit turnam aquationem suffecit tot milibus. Omnes enim hydrias impleverunt sicut prius ad fontes versos , Dei proviin dulcem naturam amaros
    , , , ,

    habeant tales animos concipereut, ac si humanis etiam OplbUB essentlonge superiores; nec ig-noraro iilos, quantus sit Adjutra hostes stantem

    tor, toties in

    et hostibus esse infensum

    g-ravioribus malis expcrtos ; hunc ct Hebrseis propitium ;


    ,

    eum^iue

    ,: :

    70
    iciore
    J

    DE
    satis

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    non sibi poUicentes gis studiosos, nihil et hoc quidem tutem strenue eolerent
    :

    si vir,

    eumque favorcm

    declaratum

    ac sitim prodigiose ab eis depellit, monte inclusis insperatum effugium expedit adquod Iwec tanto magis ad victoriam aspirandum,
    :

    dum famem dum mari et

    prlium

    talem exitum estsortitum. Moyses cffisorum cadaSequenti vero die

    ad post hancnihil sint desidcraturi eorum , quae victum pertinere videntur. Talibus humaniorem auimato populo , convocatisque tribunis
    dictis

    qu fugientes vera spoliavit; arma msigmor lolLl et ilis, quorum opera Jesumque ducem primia distribuit
    ,

    abjeoerant, fue-

    ^J

    fruetu* huj u

    et

    optimatibus,

    juniores quidem

    universos et siugulos hortatur, ut grandiorum dicto audiant

    hos vero ut omnes imperatoris sui nutus obseret convent. At illi periculum contemnentes miserise flictus cupidi, sperabant hanc pugnam ut fincm allaturara, et ultro Moysen rogabant neve intempese confestim in hostem duceret ,
    , ,

    pro P acclaraaUor mUite per ncio ne collaudavit , adeoque mciuente coraprobante laudem viri quidem ex He victoria, ut ne unus
    a
    ;
    :

    fuit

    hsc

    Lis
    arara cione
    ejus

    desideraretur,

    cura

    hostiliura

    cadaverum

    incompertus manserit. numerus pr multitudine gratiarum actione victimis, Mactatis deinde pro

    Deo

    victori

    stiva cunctatione alacritatcm


    Moytiscura,
    initium pugrue a<\

    militum hebetaret.
    reliqua

    282

    Tum
    ,

    ille

    selectis
    ,

    multitudine

    prreficit Naveci fivirum manu ac conet a silio juxta promptum, et pietate insignem degenerantem Moyse prccptore hac parte non ne ab aquaaliquot etiam cohortes ita disponlt po.ssit, plures etiam ad prasidium tione intercludi castrorum et imbellis multitudinis relinquit. Per

    pugnam

    idoneis

    Jesum
    ,

    lium

    e tribu Ephraemitide

    delendos quod Hebros ultro relinquatur idque in deserto et inopia armis aggressi essent victonali Postremo ducem exercitus
    generis
    ,
    ,

    prajdixitque interneposuit Amalecitas, ut ne unus quidem


    :

    laborantes.

    primum prsehum post hostem lacesseutem forexitum de /Egypto quo magna clade affecerunt post quod
    epulo
    titer

    excepit.

    Hoc
    ,

    fuit

    rejectum

    per

    dies

    aliquot

    festis

    epiniciis
    ,

    celebratis

    et
    ,

    B noctem deinde ad prfelium se cxpediunt, mis simul ac corporibus curatis , intenti signum qui et ipse classico per Moysen dari expectant eumque de inpernox cum Jesu consultabat Struendis ordinibus admonebat. Appetente vero ut spei de se concehortatur ducem jain dic et re feliciter gesta exptffi respondere studeat i.stimationem sibi apud milites comparare simiquemque privatim, litcr Ilebrajorum optimum ac mox omnes armatos verbis ad fortudinem accendit, atque Lta instruotos et animatos Jesu et
    et

    ar-

    iustructo agmine lter quiete viribus reparatis armatorum nucontinuabant. Jam enim creverat paulatim proceden- E merus et ad hunc modum JSgypto movetes, tertio mense postquam ex in quo pervenerunt Sina rant, ad moutem ut jam visiouem ardentis rubi viderat Moyses commemoravimus. Haclenus de hac pugna ante Josephus, relata a Moyse conjecturis probabihut nonnulla opus sit sic tamen bus augens
    , ,
    ,

    correctione.

    Deo committit. Ipse rnoutcm asccndit. Jamque ad manus vcntum erat, pugnabaturque strenuc nec adhortationes mutu deerant etquamdiii Moyses erectas mauus tendebat, Amalecitse
    ,
    :

    improbanda est spes illa de humctu obtinendo per istam pugnam ; maniore Moysi enim satis constabat ditionem Amalecitar um a Deo non concedi populo suo ad habitationem sed pergendum esse per solitudines ad Chanaanitidem. Secundo, quse ad pugnam spe285 Primo,
    , t ;

    norowKain

    ^"^M

    deteriore conditione prseliabantur.


    quainsujncm
    vtoioritm con-

    288 Moyses vero extensione

    manuum

    lassatus,

    ctabant potius Moyse jubente


    , ,

    per Josue ordinata videntur

    quam per Moysen ipsum


    : :

    cui

    cmn

    observasset

    /SwiHmn

    ret,toties buos

    quoticscumquc manus dcmittenon ferentes hostis impressio-

    ndm pleraque perperam attribuit Josephus Exod. 17 y 9 Moyses dicit Josue Elige viros
    et

    ncm

    oedere
    sibi

    jubet fratrem

    Aaronem
    ,

    et sororis

    egressus

    pugna contra Amalecitas. Tertiovi,

    Mariames maritum

    mauus
    tcrc
    ,

    CJronem, utrimque astantes ncque perraitindesincntcr sustinere

    ut per lassitudincm deferrentur. Quo facto, egregie vicerunt Ilebnci, fuissentque internccione
    deleti et

    Amaleoit, nisi interveniente nocte fuga quidam eorum salutem sibi qusissent. Qua victoria non alia vel raagnificentior vel magis opportuna majoribua nostris contigit nam et occurrcntcm cxcrcitum fuderuut ac fugaverunt, et omnibus circumquaque degen,

    ctoriam majorem facit Josephus, quam eamfaquse solum testatur fucere videtur Scriptura Amalecitas. At ilte et castra hostilia gatos esse expugnata, spoliaque ditissima obtenta nimis liberaliter addit hsec enim, ut minimum, incerta F
    ;

    latebris

    sunt. Nihilo certius est, litis in pugna ceciderit

    quod nullus ex Israe,

    tacente

    rursum

    Scri-

    tibus
    ris

    magnum
    prtemium
    castris

    terrorem
    prffldam
    ctiani

    opimam
    ,

    et laboLnousserunt reportaverunt
    ,

    namque
    vi\

    hostilibus expugnatis pu-

    blice et privatim

    qui ad eam diem sunt ditati quotidiunum victum sibi parare poterant. Ncc in prflssens tantum ca viotorla profuit scd non solum enim eorpora el ia m in futurum adversariorum , sed animi quoque eo prffilio sunt
    ,
    :

    omnibus circumquaque gentibus cx illo tempore fncti sunt formidolosi. Ipsis vero opulentiffl non mediooris acoessio cst facta multum cnim auri et argenti in castris fuit repertum, multa eeramenta vel escaria vel comugnus ctiam pecuniffi Biguatffi numequinaria rus ad luec textilia et armorura ornatus, aliaque supellex oastrensis et varia proda jumentorum et impcdimcntorum , quffl excrcitum sequi solent. Quin et audaciores raulto successus hic Uebreeos reddidit et fortitudinis ac iudustria? mafracti
    :

    et

    ptura. Quar-to incertse item sunt conjecturse,quee dicunturde prsemiis post pugnam distributis, et laudatione Josue. Quinto demum Uer versusmontem Sinai contigit quidem paulo post, sed non ante adventum Raguelis, uti vult Josephus nec in quo visionem ardeutis rubi itle est mons Moyses certe quatenus collis Horeb viderat cui in Raphidim paopinqui erant Israeiitse a monte Sinai, ut pars a toto, distingui potest. 286 Philo in referenda pugna et victoria de Amalecitis gravius taoitur , quemadmodum os~ tendam post data ipsius verba. Tandem, inquit,
    :
    ,

    p? namcon_
    t

    post pererratas diu solitudines invias apparuerunt quidam terrw habitabilis termini , ceu suburba-

    quam sibi destinaverant. Ilana regiouis ejus bitabatur autem a Phoenicibns. Hic sperantes vitam quietam tranquillamque multum opinione
    , ,

    sua
    tute

    falsi

    sunt

    nem agrorum
    ,

    regiouis ejus rex populatiometuens , excita oppidatim juven,

    uam

    ut arceret eos a transitu. se armis viam sibi aperire couarentur, aggrederetur integris viribus et receuti milite fessos

    opposuit

    Quod

    si

    itineribus

    itineribus et

    commeatuum
    illi

    inopia

    aquarumque pe-

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS. rum iiberos salutaturus.


    ,

    71
    AtCTOH
    J. S.

    nuria, quibus

    necessitatibus laborabant alter-

    nantibus. At Moses, re per exploratores cognita, non longe ab hoste castra metatus est. Delectu junio-

    Is laetus soceri adventu, sacrificium instaurat, et populo epulum praebet prope rubum et flagrationem illaesus evaserat. Dum vero multitudo per suas quisque cog-natio-

    rum

    habito,

    imperatorem bis Jesum

    praeficiens

    unum e minoribus ducibus,


    rendum majusauxilium.
    suppliciter

    ipse properavit ad quse-

    nes epulatur, Aaron cum suis, assumpto et Rag-uele, laudes divinas concinebant, Autorem salutis

    Purificatus enim solemnibus lustrationibus, ascendit propinquum tumulum,

    ac

    libertatis

    celebrantes

    Ducem quoque
    ,

    suum

    Deum

    invocans, ut Hebraeisdaret victo-

    riam, quos liberasset a g'ravioribus periculis, depulsa non solum bominum violeutia, verum etiam
    lue,
    rat,
    bili.
    deacribens
    Philo,

    carminibus prosequebantur cujus virtute omnia sibi ex sententia successissent. Rag*uel quoque privatiin multa in populi laudera,
    faustis

    multa

    in

    Moysis

    ejus servatoris ceeinit

    cujus

    quse corruptis elemeutis ^Egyptios infestave-

    auspiciis tot viri boni ac

    fortes regerentur.

    Er-

    atque etiam per totum

    iter

    fame

    alias inevita-

    ratprhno

    in hisce scriptor,quod
    ,

    Sephoram

    filios-

    que Moysis

    2S7

    Cum autem

    starent utrimqueinstructseacies,

    novum acciditprodigium in ipsius Prophetae manibus, modo levissimis, modo mire gravibus, quae
    quoties levitatem recipiebant, ad cselum sublatae,

    confirmabant socios ad rem quoties vero degravabantur


    acies, Deo,
    sig"nificante
    ,

    g^erendam

    fortiter

    quos Raguel secum adduxit, apud Moysen ante jam fuisse insinuet. Secundo quod dicat Moysen obtulisse sacrificium nam id factum est a Raguete. Tertio qme adduntur de carminibus in Moysis taudem dictis, deque epulo multitudinis per cognationes, mene sunt conje:

    praevalebat hostilis

    cturee.

    quod alterorum propria


    pars infima, alterorum
    in

    290 Josephus deinde sic prosequitur

    .-

    Sequenti

    co<ilimo

    haereditas sit terra,

    mundi

    H aether sacratissimus, et

    quemadmodum

    rerum

    universitate caelum est terra potius, sic etiam popu-

    !>'* Moysen ,-. ,,..,,- multitudine rrcatosque mquo- diees neg"ociorum obrin hmebat enim lit.es rum opus erat, omnibus ad ipsum deferentibus, g

    autem

    die

    ftaguel,
    ,
    .

    videus
    (

    lum suum
    ig-itur

    bello

    superaturumadversamaciem.

    Cum

    etalio arbitro jus

    suum

    tenere se posse nou existi-

    aliquantisper

    mauus
    ,

    bilancis

    in

    morem

    nunc sursum

    rent, certareturque

    nunc deorsum vergemarte dubio, tandem repente, velut pinnas habentes pro dig*itis, sublatae volitabant per aerem, manentes in sublimi, donec Hetollerentur
    brseis certa victoria contigit
    tis
    ,

    internecione dele-

    mantibus, et his etiara, qui causam sub tali judice perdebant, aequo animo sententiam 1'erentibus ) tunc quidem siluit, neminem volens impedire, quo minus justitia Viri frueretur. Ubi vero tandem a negotiorura tumultu absolutum vidit, seductum seorsum, quid facto opus esset,
    docuit
    :

    hostibus, et clade justa domltis ab his, quos

    injustis armis lacessebant. Tunc Moses altare dedicavit, quod ex re nominavit Dei refugujm, in quo vota persolvit mactatis victimis. Hactenus

    gnoscendas cederet

    consuluitque, ut minores oausas aliis co; ipse vero tantuin reipubli:

    caa neg-otia tractaret

    non

    deesse enim
    :

    Eebrseis

    et alios, dijudicandis litibus idoneos ro tot


    nisi

    Philo.
    1/1

    vanos

    tnct

    dit errores.

    288 Verum statim gravissime labitur in loci et gentis descriptione, dum afflrmat pugnam hanc contigisse circa terminos reg-ionis ejus, quam sibi destinaverant Israetitee, Phaenicesque fuisse, qui illic habitabant, ubi dimicatum est. Primo enim solitudo, in qua pugnatum est, non longe distat amari Rubro, multoque longius aberat a Chananeea seu Patsestina, quam petebant Israetitce, quam ab ea distabat ipsa terra Gessen, ex qua ante mensem fere et dimidium erat egressi. Secundo Amalecitee et Madianitw tunc eos tractus

    milium salutis Moysi similem. Itaque


    tibi

    euram vesustinere posse neminem,


    cura

    non ignores

    inquit, tuas dotes, quse


    ti

    totis

    pupulo periclitan-

    fuerunt usui,
    inter se

    ipse

    ut ipsi

    lites

    paroens, permitte alils, ex jure dirimant: tu vcro


    ,

    divino tantum

    cultui deditus esto

    quo

    faoilius

    populum

    e praesenti necessitate

    eximas. Quin et

    illud pro virili oonsuluerim, ut lustratis ac reoensitis copiis, eas in dena milia distribuas, singulis

    hujusmodi legionibus suos


    in cohortes

    d,uoes prroficiendo

    easque rursum
    rias,

    millenarlas, quingenapnrtinris:
    1

    centenarias et

    quinquug-enarias

    incolebant, iisque vicini erant Idumaei et Moabitse, qui communi regionis vocabulo Arabes vo-

    cari poterant, non Phoenices, qui jam tunc ad mare Mediterraneum habitabant. Tertio mire nu-

    itemque in mauipulo.s triffinta et viginti et decem commilitonum. Tum deinde ita distinctis prafectosiraponas, sing-ulis appellatione a numero subditorum militum indita. udices autem viros rirtute
    .1

    gatur Philo de manibus Moysis orantis, nunc subitam gravitatem eis attribuens, nunc tantam levitatem, acsi pennis fuissenl subtatse. Verum in gravitate manuum Moysis nullum apparet

    acjustitia praestantes populi suffraffiis creabis, qui de controversiis eorum decernaut et si forte quid
    :

    gravius inciderit, ejus coffnitionem fld te relegent: atquc hoc pacto nequc IIebni:orum quisquain suo
    jure fraudabitur, et tu sine intcrpellatione
    colens,
    liabis.
    exponit JoteRaguelis consilium Moyscs iibenter admisit, fecitque quidquid ille monuerat , non jjjj^* autorem sibi hoc commentum uaurpans , neque

    miracutum, cum continua elevatione tassarenquod vires eletur, gravioresque apparerent vantem deficerent. Eac de causa cogebatur sub,

    Deum

    favorem ejus propensiorem exercitui couci-

    inde manus nec impositus lapidi,

    demittere, ut sic vires resumeret, doet

    291

    Hoc

    sustentantibus utrimque

    manus

    ejus

    Aarone

    et

    Hur, continuare laborem


    :

    elevandi

    potuerit, sive modo naturati, sive quod Deus sufftcientes preeberet vires nam solum dicitur, manus ipsius eo modo non fuisse

    manus

    ejus celans,

    sed pro conoione

    populo indioans,

    lassatas.
    Adventtts
    guelis,
    in
    "(t

    suis cujus hoc inventura fuerit. Quin et in libris ascribit inventioncm ordinum militarium Kag-ueli laude non ac judiciorum, malens dignos sua

    qm>

    289 Josephus retata prsedicia victoria, interjectaque perperam castrorum motione, adventum

    fraudare,

    quam

    sibi alienura

    decus usurpare,
    conjicere liceat
    :

    ut

    hinc quoque virtutcm ipsius

    dc
    ob-

    vnria cmen

    dantur

    Raguelis seu Jethro, a Philone prsetermissum, narrare incipit non sine erroribus mocc corrigengestse fadis. Cum autem, inquit, rei feliciter ma ad Kaguelem quoque pervenisset gratula,

    qua suis locis saepe nobis dicendum. hic exseservanda de consilio Moysi dato, quod enumerantur cutus est. Ordines inScriptura sic

    Pauca

    bundus occurrit

    Moysen

    et

    Sepphoram

    et eo-

    25 principes populi; hisce autem Josephus pro dena millia subditorum attribuit militia

    Exod.

    18

    '

    ,:

    , ,: : ,

    T^

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    rael ex

    ccTom
    J

    At plerique neotenci existimant, vocem priucipes generatim fuisse positam, nec hac voce designari magistratum aliquem distinctum a sequentibus, qui enumerantur. Ratio illorum est, quod Jethro Exod. 18 f 21 consilium istud principes non nominaverit, Moysi suggerens quodque illi ubique omittantur apud Septuaginta interpretes. Verumtamen jam monui non mimilitia.
    ,

    .Egypto in vertice montis


    et Pentecostes

    Sinai Leg*em

    datam. Unde sacramentum Spiritus tas , et postea Euang-elii Quam multa xn saucti descensioue completur.

    celebratur solenni-

    hoc locofacta

    sint,
    si
    :

    moxita

    breviter perstnngit
    ,

    Long-um

    est

    prteceptum
    versitas,

    sit

    quid in Leg"e replicare velim quomodo fabricatum tabernacudi-

    lum, quae varietas hostiarum, qua? vasorum

    hi videri improbabile

    per

    principes intelligi

    Manipulos Josephus male addidit Scripturse, in qua post principes solum recensentur tricenturiones, quinquagenarii et decani buni hique electi dicuntur pro judiciis, non pro mitisepluaginta
    Seniores.

    autem

    tri-

    ginta et

    vig-inti

    quse iudumenta pontificis, dotum et levitarum caeremonise, quid eg-erint: quomodo populus numeratus sit. Hoc tantum Levidicam, quod media pars Exodi, et totus liber, et Numerorum pra:cepta nou moticus
    et

    quae sacer-

    dica,

    tia.

    et oblatioucs
    ptse

    per sing-ulas populi tribus distributio principum in hac mansione descri-

    sintj

    multorumque voluminum
    sufficere vix possit.

    disputatio

    huic loco

    Hxc

    verba Rie-

    XXVII. Duodecima mansio apud montem Sinai Lex populo data


    :

    ronymi me etiam monent, ut memor propositse brevitatis, ea solum pertractem, qux ad Moysen
    cxremonias, leges vero indumenta sacerdotalia, tabernaculum omniaque ad illud spectantia non nisi leviter attingam, et suis Scripturae locis assignem. Ceterum hic ocspectant proprius
    ; , ,

    foedusque solemni ritu inter


    k

    Deum

    et Israelitas sancitum.

    currit lapsus Calmeti breviter observandus, ne lectorem minus attentum in errorem trahat. In
    fuisse cap. i f i ait, uno die ex Raphidim non perventum usque ad montem Sinai, quia castrametati antea fuerunt ad montem Horeb. Verum Moyses Num. 33 enumerat exacte omnes castrametationes at nullam collocat in Horeb, cui mansio in Raphidim tam propinqua erat, ut ibidem ex petra Horeb aquas acceperint Israe-

    Exodi
    fsraMitx vc-

    -r-\ e ^
    I

    niunlad tnontem Stnat dic


    tertio
    ttrttt

    adventu ad mansionem duodecimam, J vlurimis rebus nobilitatam Num. 33 f * _ _ _


    , ,
    .

    memii
    .-

    15 hiBC leguntur

    strametati sunt in

    Raphidim, cadeserto Sinai. Tempus additur


    Profectjque dc

    Exod.

    19 in

    hunc

    modum

    Mense

    tertio egres-

    de terra Mgypti, in die hac venerunt in solitudincm Sinai. Nam profecti de Raphidim, et pervenlentes usque in desertum Sinai, castramctati sunt in eodem loco , ibique Israel
    siouis Israrl
    ii\it

    tiUe.

    294 Gesta
    incipit

    ad montem Sinai Moyses narrare Exod. 19 3 hoc modo Moyses autem


    f

    Moysesjwcn
    teDco,curat

    >

    tentoria e

    regione montis.
    ;

    Deannoet menanno, quo

    ascendit ad Deum ( oraturus, opinor, in parte aliqua montis, ) vocavitque eum Dominus de

    se nutta est

    difficultas

    nam eodem

    monte

    et

    ait
    filiis

    Hjec dices domui Jacob


    Israel:
    ,

    et anfe-

    egressi sunt JEgypto, et anni itlius


    tio,

    mense

    ter-

    nuntiabis

    Vos

    ipsi

    vidistis,

    quae

    venerunt ad montem Sinai. Verum voces hee, in die hac, varie admodum explicantur ab interpretibus quorum alii diem mensis primum, alii postremum intetligunt at hi parum probabiliter. Plures vero probabitius tertium mensis diem designatum volunt, vocesque in die hac idem significare phrasi Hebraica, ac in die eadem. HcVC quoque explicatio mihi pra?ptacet C quia prsecedit mense tertio atque eo videtur referri illud in die hac. Atiqui tamen suspicantur vocos in die hac referri ad discessum ex Raphidim, nihilque significari, nisi eodemdie, quo discesserunt ex Raphidim, venissettd niontem Si,

    cerim ^Egyptiis quo modo portaverim vos super alas aquilarum, et assumpserim mihi. Si er-

    go audieritis vocem meam et custodieritis pactum meum, eritis mihi in peculium de cunctis populis mea enim omnis terra. Et vos eri, :

    tis

    mihi

    in

    regnum

    sacerdotale,

    et g-ens sancta.
    filios

    Hsec

    sunt

    verba quae loqueris ad

    Israel.

    nai. At hssc sententia magis placeret,si discessus ex Raphidim commemoratus esset ante voces in die hac. Verum cum tota temporis epocha pncmittatur, eo commode referri nequeunt isUvvoces. Prwterea sic diem non assignasset Moyses, sed mensem sine die hoc autem ipsius consuetudini repugnat, cum diem quoque mensis commemorare soleat ubicumque mensem assignat.
    :

    Dubitari potest, an heec eodem die, quo perventum erat ad montem Sinai, angelus Dei nomine dixerit Moysi, an vero die sequenti. Quidquid sit de hac diei differentia ; Venit Moyses et convocatis majoribus natu populi exposuit omnes sermones quos mandaverat Dominus. Responditque omnis populus simul Cuncta
    , ,
    :

    -p

    quae

    locutus est

    Dominus

    faciemus.

    Cumque

    retulisset
    ait ei

    Moyses verba populi ad Dominum Dominus Jam nunc veniam ad te in ca:

    ligine nubis,

    ut

    audiat
    in

    ad
    est

    te,

    et credat tibi

    me populus loquentem perpetuum. Secunda hsec

    sequitur, in secundo

    Demum cum Lex data credatur in Pentecoste, seu die quinquagesimo ab exitu, et sexto mensis tertii, eaque data sit die tertio post diem adventus non computatum, ut mox videbimus vix dubitandum videtur, quin die tertio mensis tertii, qui Sinuan dicitur, ad hanc mansionem vene,

    Dei monitio apud montem Sinai. Quod vero illo coltoquio Moysi mandatum videtur, licet verba sequentia novum con-

    gressumprimo
    (id est,

    intuitu insinuent: Nuntiavit erg-o


    dixit ei

    Moyses verba populi ad Dominum. Qui


    tiabat

    quantum existimo, Cum Moyses, Dominus insuper


    ,

    preedicta nundixit ei)

    Vade

    ad populum
    (id est
    ,

    rint Israetit.v.
    man$ioiwe
    plurimi$ fuctis

    293 S.

    Hie7*onymus in Mansione 12
    qundrag-esiiua

    ait:

    Ad

    huuc
    niuut.

    locuin

    septima

    die

    perve-

    Altataque probatione ex verbis scriptu?^ infra altegandis, subdit Supputemus numeruni, et inveniemus quinquagesimo die egressionis Is:

    sunt vestimenta sua. 295 Et sint parati in


    ,

    cras die quarto mensis tertii quo hmc dicta et die quinto ejusdem mensis) laventque
    et

    et

    sanctifica illos

    hodie

    diem tertium (sextum utmundetw mensis: ) in die enim tertia descendet popuimad Dominus coram omni plebe super montem Si- a,tdienda man
    videlicet
    .

    nai

    data divina

    DIE QUARTA SEPTEMBUIS.


    nai.

    Constituesque
    et dices

    termiuos
    :

    V6

    tum,

    ad eas

    montem, nec tangatis fines illius omnis, qui tetig-erit montem, morte morietur. Manus' nou tang-et eum, sed lapidibus opprimetur, aut con:

    populo per circuiCavete ne ascendatis in

    steterunt

    Loquere tu nobis, et audiemus non loquatur nobis Dominus, ne forte moriamur. Et ait Moyses ad populum Nolite timere ut enim probaret vos,
    : : : :

    procul, dicentes

    Moysi

    AlCTORl
    J s.

    fodietur jaculis

    sive

    jumentum

    venit Deus, et
    et

    ut terror

    illius

    Prohibitio est non transeundi terminos. Cum cceperit clang-ere buccina, tunc ascendant in montem, nempe usgue ad
    vivet.

    mo,

    fuerit, sive ho-

    non

    statu-

    Moyses narrat populo gesta hoc tempore, promulgationem Decaloai sic exponens a i 9 Ne obliviscaris verborum
    .-

    non

    esset

    in

    vobis,

    peccaretis. Deut. 4

    tos tenninos.

    Hxc mandata Domini

    qu
    tisti

    viderunt oculi tui,...

    a die,

    die post adventum IsraeUtarum ad montem Sinai, seu die quarto mensis quod ; forsan etiam verum est de primo colloquio Moysis cum Domtno, at de illo minus certum : nam

    uno

    data sunt

    in

    coram Domiuo Deo tuo in Horeb, quando Domiuus looutus est mihi, dicens Congreg-a ad me populum, ut audiant sermones meos, et discaut timere me omni tempore, quo vivunt
    :

    quo

    ste-

    quidem potuit ut Moyses post iter ex Ra phidim die tertio mensis semel montem ascen,

    fier

    terra

    doceantque
    moutis, qui

    filios

    suos. Et arcessistis ad

    radices

    ardebat

    usque ad c;elum

    derit, et collocutus fuerit

    cum

    angelo

    at fieri

    non potuisse videtur, ut


    tis,

    iter illud t ascensio

    mon

    erantque iu eo teuebra?, et nubes, et cali^o. Locutusque est Domiuus ad vos de medio ig-uis.

    convocatis seniorum, iterataque ejusdem mon tis ascensio, in eumdem diem inciderint ; pra> sertim cum nihil sit quod cogat omnia illa in
    t

    Vocem verborum
    nitus

    ejus audistis, et lormam penon vidistis. Et ostendit vobis paotum suum, quod pnecepit ut faceretis, et decem

    congerere; sed rationes potius suadeant, ultima hsec mandata a die adventus sepaB rare. Redeo ad textum sacrum Descenditque Moyses de monte ad populum, et sanctificavit eum. Cumque lavissentvestimentasua, aitad eos Estote
    ;
    :

    unum diem

    verba (id est, prxcepta,) quae scripsit in duabus tabulis lapideis. Mihique maudavit in illo tempore, ut docerem vos cajremonias et judicia, qua3 facere deberetis in terra, estis.

    quam

    possrssuri

    parati in

    diem tertium,

    et ne appropinquetis uxori-

    cum
    reb.
    le

    bus
    apparutus terribilts promulgationi
    d^calogi
    uiitt :

    vestris.

    296 Quo apparatu deinde promulgata sit Lex, seu decalogus, sic pergit Moyses exponere Jam:

    Deut. 5 de hisce egit Moyses verba sua sic referens Dominus Deus noster pepig-it nobiscum foedus in llo-

    298

    Rursum

    qui iiimio correplus terrore, roqat


    .Voysen, ut

    populo

    } 2,

    Non cum

    patribus nostris

    iniil

    paotum

    (ta-

    prx-

    que advenerat tertius

    dies,

    et

    mane

    inclaruerat

    et ecce coeperunt audiri tonitrua, ac micare ful g*ura, et nubes densissima operire montem, clan-

    nimirum, Legem suam dando ;) scd uobiscum, qui iu pra^sentiarum sumus, et vivimus.
    faciem locutus est nobis in monte de Ego sequester et medius fui inter Dominum et vos in tempore illo, ut annuutiarem vobis verba ejus. Timuistis enim ig-nem, et
    Facie ad

    rctiriua

    cx ipso

    audiro Uceat

    medio

    ig;nis.

    gorque

    buccinae vehementius
    ,

    perstrepebat
    castris.

    et

    timuit populus

    qui

    erat

    in

    Cumque

    eduxisset eos Moyses in

    occursum Dei de loco ad radices montis. Totus autem mons Sinai fumabat, eo quod descendiscastrorum,
    steterunt
    set Dominus super eum in ig-ne, et ascenderet fumus ex eo quasi de fornace eratque omnis mons terribilis. Et sonitus buccinae paulatim cre-

    non ascendistis

    in montera.

    Quxret hic
    ,

    atiquis,

    quomodo Moyses quadragesimo anno

    quando

    scebat in majus, et prolixius tendebatur ses loquebatur et Deus respondebat


    ,

    pterique erant mortui, qui adfuerant promulgationi Legis, poputo dicat fcedus pactum esse Nobiscum, qui in prajsentiaruin surnus et vivimus. Respondeo ita locutum esse, qn.ni fcedus
    ini-

    MoyDe-

    ei.

    scenditque Dominus super

    montem
    et

    Sinai in ipso
    in

    montis vertice, et vocavit


    ejus.

    Moysen

    cacumen
    :

    Quo cum
    et

    populo, qui illo etun,, tcmpore idem censebatur. Deinde vero Moyses repetit decem prxcepta, ac de iis subjungit ibidem f 22 Ifcec verba Iocutus est Doraiuus ad omnem mul:

    tum

    erat

    cum

    ascendisset, dixit ad

    eum

    De-

    populum, ne forte velit C transcendere termiuos ad videndum Dominum,


    contestare
    et

    scende,

    titudinera vestram in monte de raedio ignis, et nubis, et calig-inis voce mag-na, niliil addena amplius etscripsiteain duabus tabulis lapideis, quas
    :

    pereat
    ,

    ex
    qui

    eis

    quoque
    centur,

    plurima multitudo. Saccrdotes accedunt ad Dominum sanctifi,

    tradidit

    railii.

    Vos autem, postqunm


    et

    audistis vo-

    cem de medio tenebrarum,


    vidistis,

    raontem

    ardere
    tri-

    ne
    :

    percutiat

    eos.

    Dixitque
    vulg-us

    Moyses ad
    in

    acuessistis
    et

    ad

    me omnes

    principcs
    :

    Dominum
    montem
    sisti,

    non
    :

    poterit

    asceudere

    buum,

    majores natu,

    atque dixistis

    Bcce

    Sinai
    :

    dicens

    tu enim testificatus es, et jusPoue termiuos, circa montem, et

    ostendit nobis

    et raag-riitudinem

    Dominus Deus noster majestatera suam vocem ejus audivimus


    :

    sanctifica illum.

    Cui ait

    Dominus

    Vade,
    :

    desa-

    scende

    ascendesque tu, et Aaron tecum

    cerdotes autem et populus ne transeant terminos,

    nec ascendant ad Dominum, ne forte interficiat illos. Descenditque Moyses ad populum, et omnia narravit eis.
    Uecuiogutab
    ungeio promui

    de medio ig-nis, et probavimus Iiodic, quod loquente Deo cum homine viverit homo. Cur erg;o moriemur, et dovorabit nos ig-nis hic inaxiraus? Si enim audicriraus ultra vocem Domini Dei nostri, moricmur. Quid est oranis caro,
    ,

    vuiuscoram

    297 Post hsec angelus Deum reprsesentans, quique idcirco Dominus vocatur, ut ostendi num. 82 et 83, preecepta decalogi promulgavit coram

    omni populo, vocem itlius audiente, sed nutlam formam vidente. De hisce Exod. 20 sic leLocutusque est Dominus cunctos sermogitur Ego sum Dominus Deus tuus etc. Denes hos cem prsecepta ibidem tegi possunt. Prseceptis au:
    :

    vivcntis , qui de raedio nos audivimus, et possit vivere? Tu magis accede et audi cuncta, qua? dixcrit Dominus Deus noster tibi loquerisque ad nos, et nos audientes faciemus ea. Tanto terrore poputum inconstantem percettere votuit
    ig-nis

    ut

    audiut

    vocem Dei
    sicut

    loquitur,

    Dominus, ut eumdem mandatis suis redderet


    sequentiorem.
    2( J9

    ob/> de causa
    revertitjube-

    Cunctus autem populus videbat (id est, pervipiebat sensibus) voces et lampades, et sonitum buccinae, montemque fumantem et perterriti ac pavore concussi,
    ;
    :

    tem subduntur

    hsec f 18

    hanc reverentiam et timoreliqua prwcepta soli Moysi exposuit angetus, ut ilte eadem populo communicaret, sicuti et duas tabulas, pnccepta decalogi jam promulgati continentes, Moysi de-

    Cum autem

    rem probaret Dominus,

    tur puputusad
    tcnlorio,

    inde

    71
    avctohb

    DK
    :

    S.

    MOVSE PftOPHETA.
    Aaronis,) et seAaron, Nadab et Abiu (filii Israel, et adorabitis procul. ptuaginta senes ex Dommum, et ilh Solusque Moyses ascendet ad populus ascendet nec non appropinquabunt
    :

    sic inde dedit in monte. Audi textum sacrum,

    J.S.

    prosequentem
    ait

    Quod cum
    :

    audisset

    Dominus,

    ad

    jus,

    Audivi vocem verborum populi hubene omnia sunt loquae locuti sunt tibi

    me

    cuti...

    Vade

    et dic

    eis

    Kevertimini in

    tento-

    cum

    eo.

    ria vestra.
    tibi

    Tu vero

    hic sta
    et

    mecum,

    et

    loquar

    omnia
    :

    mandata mea,

    caeremonias

    atque
    in
    ter-

    dit de monte,

    Moyses descen- qwscripta 301 Hisce mandatis acceptis, Israelitis, quos in hunc fiutea
    debuit,

    judicia

    ut faciant ea dabo illis in possessionem. Ad hoc ra, quam quoquetempus spectare videturpromissio Messiaz quae docebis eos,

    nem congregare
    tim

    commumcaret summa:

    "*;

    primum, singula deinde exacte solemm-

    J**^
    Deo obstrin
    l)et

    ter prselecturus.

    Rem

    a Domino Moysi facta, licet Moyses eam populo tantummodo communicasse legatur sub finem vitx. Certe Deut. 18 f 15 Moyses populum alloquitur his verbis Prophetam de gente tua et de fratribus tuis, sicut me, susoitabit tibi ipsum audies, ut petisti Dominus Deus tuus quando eoncio a Domino Deo tuo in Iloreb Ultra non audiam dixisti congrogata est, atque vocem Domini Dei mei, et igncm hunc maximum amplius non videbo, ne moriar. Et ait DoBene omnia sunt locuti. Propheminus mihi
    :
    :

    Venit ergo Moyses et responditque omms ba Domini, atque judicia Omnia verba Domini, quae populus una voce Moyses locutus est, faciemus. Scripsit autem vespertino (post dimissum populum, tempore et aut nocturno) universos sermones Domini altare ad radices mane consurgeus sediticavit
    :

    narrat cap. 42 f $ narravit plebi omnia versic

    g u.

    montis,

    et

    duodecim

    titulos

    per

    duorlecim

    tri-

    bus lsrael. Misitque juvenes de filiis l^rael (verisimititerexsingulistribubus,quiai>acerdotium


    alicui tribui erat proprium) et obtuleholocausta, immolaveruntque victimas paTnlit itaque Moyses E cificas Domino , vitulos. dimidiam partem san(de immolatis victimis)

    necdum

    tam suscitabo eis de medio fratrum .suorum milem tui et ponam verba mea in ore ejus,
    :

    si-

    runt

    lo:

    B queturque ad
    qui

    eos

    omnia, quae praecepero


    ejus, quae
    ,

    illi

    autem verba
    ,

    loquetur in nomine
    existam.

    guinis, et misit in crateras

    partem autem

    resi-

    meo

    audire

    noluerit

    ego ultor

    De

    Messia, seu de Chrislo, hssc verba explicat S. Petrus Act. 3 } 22, ita loquens Judseis Moy:

    Quoniam Prophetam suscitaquidem dixit vobis Dominus Deus vester de fratribus vebit stris, tamquam me, ipsum audictis juxta omnia, quascumque locutus fuerit vobis. Erit autem omnis anima, quae nou audierit, Prophetam illum, exterminabitur de plebe. Jam vero verba ipsa Moysis abunde indicant promissionem illam
    ses
    i
    :

    duam fudit supcr altare. Assumensque volumen qui dixerunt fcederis, legit audiente populo faciemus Omnia quffi locutus est Dominus et erimus obedientes. llle vero sumptum sangui: :

    (ex crateribus) respersit in populum, et ait ; Hic est sanguis foederis, quod pepig'it Dominus vobiscum super cunctis sermonibus his. Omnem populum, et librum etiam Legis, asper-

    nem

    sum
    ta,

    Moyscs vero

    montemasccnderc,xibivaria

    accipitvum
    data,

    faetam esse occasione populi deprecantis audire ipsam Domini vocem. At non additur, Moysenjussum esse promissionem illam moxpopulo communicare. 300 Porro Moyses jussus monlem ascendere ad Dominum, id se fecisse refert Exod. 20 f o\ }h i s verbis Moyses autem accessit ad caliginem, in qua erat Deus. Dixit prseterea DomiVos llec dices filiis Israel nus ad Moysen
    t
    : :

    illo sanguine, cui aqua erat admixApostolus Eeb. 9 1 19, ubi quoque ait, id factum esse lana coccinea et hyssopo, nimirum per aspergillum ex utrisque compositum. Verba Apostoli accipe Unde nec primum quidem (Testamenium) sine sanguine dedicatum

    fuisse

    docet

    est.

    universo

    Lecto enim omni mandato Legis a Moyse populo , accipiens sanguinem vitulo

    rum
    et

    et

    hircorum,

    cum

    aqua, et lana coccinea,

    de caslo locutus sim vobis. Non faoietis deos argenteos, nec deos aureos facietis vobis. Pergit deinde Dominus, seu angelus
    vidistis,

    quod

    q eum reprwsentans, plurima prsecepta pro majori parte judiciatia Moysi preescribere, uti stu~ diosus leclor inveniet dicto cap. 20. cap. 21, cap. 22 et cap. 23, ubi i 80 kxc inseritur proEoce ego mittam angeluni nieum, qui missio
    :

    quoque librum, et omnem populum aspersit, dicens Hic sanguis Testamenti, quod mandavit ad vos Deus. Hmc solemnitate conditum est Testamcntum vetus, fcedusque initum inter Deum et populum Israetiticum, quo hic se obstringebat ad observandum leges a Deo p
    hyssopo; ipsum
    :

    datas

    Deus vero promittebat,

    Israelitas fore po-

    pulum sibi singulari modo dicatum et proprium, quem semper protegeret, quamdiu dictas leges
    observaret.

    praaoedat
    in

    te,

    et

    custodiat

    in

    via,

    et

    introducat

    locum, quem paravi. Observa eum, et audi vocem cjus, uec contemnendum putes quia cum peccaveris et est nomen non dimittet
    :

    meum
    Quod
    quffi

    in
    si

    illo (id est,

    opinor, agit
    ejus, et

    meo nomine.)
    feceris

    audieris

    vocem

    omnia,
    affli-

    loquor, inimicus ero inimicis tuis, et


    te etc.

    Hsec promissio non caret comminalionibus, et revera post Legem latam non impune peccaverunt, aut murmuraverunt
    gain affligantes
    Israelitx, sed severa punitio sontes
    est
    ,

    (3D

    mox secuta
    modo

    ut facile videbit

    studiosus lector ,

    omnia

    attente consideraverit. Promissiones plures, sed omnes sub ea conditione, si mandata Dei

    servarent, angelus ibidem accumidavit, pr&sertim de poputo in terram promissam inducendo,


    incotisque ipsius conterendis. Verum,
    discederet Moyses, redeundi
    uii

    priusquam
    accepit,
    :

    mandatum

    exponitur cap. 24 1 i his verbis quoque dixit Ascende ad Dominum


    :

    Moysi
    tu,
    et

    XXVIII

    DIE QUAliTA SEPTF.MBRIS.


    g-mta diebus, et quadraginta noctibus. Mansisse
    ADCTOIK

    Moysen

    in

    montc in quadraginta diebus et totidem


    ,

    $ XXVIII. Moyses
    draginta

    per

    dies

    qua-

    noctibus sine omni cibo et potu, legitur Deut. 9 ?9, atque ex eodem loco colligitur

    cum

    Deo

    moratur in
    prsecepta de

    monte, ubi

    accipit

    tabernaculo, aliisque ad taberna-

    culum spectantibus,
    dumentis
    et

    uti et

    de in-

    sex dies pnores, quibus cum Josue fuit in nebuta, inter quadraginta dies computandos, non vero iis su'os, uti volunt aliqui: nam ait Moyses ibidem Perseveravi in monte quadrag-inta diebus ac noctibns, pancm non comedens, et aquam non bibens. Non dicit, quadraginta sex
    .-

    uti

    tamen dicere

    diebus, debuisset, si contraria sententia

    consecratione sacer-

    esset vera.

    304 Porro

    dotum
    riam

    acceptis

    quoque

    Moyses multa rursum ptwvepta uWmntta


    Ffl

    tabulis

    descendit, populoque in idololat-

    r illotemporeaccepit, eaque uarrantur Exod. t o et sequentibus capitibus. Cap. 25 refertur, quas

    acri-

    pit t et

    dimnm

    nam oblationes

    lapso

    tabulas

    frangit

    ac

    Deum
    Post

    deberet accipere a popuh ad con Structioncm tabernaoutt art\v propitiatorii , menscv, candelabr i, et aliorum huc speotantium,
    , ,

    duat tabulas.

    placat.

    quorum forma prxsvribitur partim ibidem,partimcap.Z&etN. Deinde cap, 28 jubetur Aaronem ejusque fiiios quatuor sacerdotes consecrare
    te Aaron fratrem medio filiorum [srael, ut saceinlotio ftmgantur milii Aaron Nadab, et E Abiu, Eleazar, et Ithamar. Faciesque vestem sanctam Aaron fratri tuo in g-loriam et decorem. Mox quoque describitur, qualia Deus vellet Aa-

    hisverbis: Applica quoque ad

    Mor/scs

    cum

    senioribus

    peractam solemnitatem fcederis Moyses, memor preecepti Dominici quo jussus erat
    ,
    :

    tuum

    cura

    filiis

    suis de

    7nontem ascendit,

    ubi augti-

    sta eis offertur

    species

    ad montem redire, eo pergit cum sociis designaAscendetis, ut refertur Exod. 24 his verbis et runtque Moyses et Aaron Nadab et Abiu
    , ,

    septuaginta

    de
    :

    senioribus

    IsraeT

    et

    viderunt

    ronis, seu

    summi

    sub pedibus ejus quasi opus lacum serenum pidis saphirini, et quasi cslum qui procul recesserant de est. Nec super eos filiis IsraeT (et ideo propinquiores facti erant misit mnnum suam (eos occidendo; sed contra communem eorum persuasionem, ) videruntque Deum et (pergentes vivere) comederunt et biberunt. Locus quidem obscurior est at data ex~ positio, uti multorum est, ita etiam prceplacet, et satis videtur genuina. Principes hi viderunt augustam aliquam formam aut Regis cujusdam aiti Legislatoris, quantum apparet, cum de pedibus fiat mentio. At contra hanc sententiam Calmetus in hunc locum objicit primo verba Moysis ad populum Deut. 4 f 15 Nou vidistis aliquam similitudmem in die, qua locutus est vobis Dominus in Horeb de medio ignis. Respondeo agi de die, qua pr&cepta decalogipoputo promxdgavit DomiUniversus nus. Verum nulta est consecidio ilta popidus illa die non vidit atiquam similitudinem ergo aliqui seniores electi nutto umquam temIsrael
    et
    , , ; : :

    Deum

    lia fitiorum

    sacerdotis, veslimenta, et quaipsius , seu aliorum sacerdotum,


    ,

    29 refertur quo ritu Aaronvm conseerare deberet. Rursum cap. 30 de altari tkymiamatis, variisque ad tabernaculi et sacerdotum inunctionem spectantibus

    Deinde

    cap.

    et fitios ejus

    prxcepta dantur. Cap. 31 designat Dominus duos viros, Beseteet et Ootiab, quos idonea instruxerat sapientia,ut pr&dicta omuia m>aponerent. Sabbati quoque requies sub p-ma mortis
    prscscribilur

    tabidas avvipit MoyseSj Deditque Domimifl Moysi, corapletis hujusccmodi sermonibus iti monte Sinai, duas tabulas tcstimonii lapidcas, scriptas di.

    Tandvm
    f 1S
    .-

    ut ibidem legitur

    g'ito

    Dei.

    305

    Dum

    Moyses in monte

    Sinai ccelestihus
    iliu-

    Uraitita Inta

    hisce favoribus gaudet, popidus inconslaas,

    turnam pertsesus moram, ad gravissimum


    latruv vrimvu profnpsus
    vst
    .

    idototf.rod.

    rtmingraot* i " mtm

    M03
    :

    ipsv

    32
    te

    rem

    expticat

    pulus, quod

    moram

    Moyses

    hoc modo Videns autezn pofacen;t desccndendi dc mondi- V congreg"atus adversus Aaron
    ,
    :
    ,

    pore svnilitudinem, seu formam aliquam huma> nam, qua Deus reprxsentabatur, videre potuerunt. Nihilo melius concludit secunda ipsius ratio, nempe quod Moyses detnde adhuc desideraverit Deum videre. Poterat enim Legislator, quia satis noverat, se non vidisse ipsam Dei naturam,perfectiorem Dei visionem optare. Redeo ad textum
    dein Moyscs

    Surge, fac nobis deos, qui nos in-a-crdant Moysi enira huic viro qui nos eduxit de terra
    xit:

    yEgypti

    ig^noraraus

    qtii

    accidcrit.

    Miranda

    sa-

    quadraginta
    diebus sine
    eibo
    et

    sacrum
    Ascende daboque tibi tabulas lapideas, etLeg-em ac mandata, quae scripsi, ut doceas eos. Surrexerunt Moyses et Josue minister ejus: ascendensque Moyses in montem Dei, senioribus ait: Expectate hic, donec revertamur ad vos. si quid natum Habetis Aaron et Hur vobiscum ad eos. Cumque ascenfuerit quEEstionis, referetis disset Moyses, operuit nubes montem, ct habitavit g-lorii Domini super Sinai, teg-ens illum mibe sex diebus: septimo autem die vocavit eum de medio caliginia. Erat autem species glorise Domini, quasi
    :

    303 Dixit autem Dominus ad Moysen

    potu
    in

    ad

    me inmontem,

    et esto ibi

    manet
    monte.

    ne /uvc poputi, qui tot signa et prodigia vidarat, qui tot tantosque Dei favores obHnuerat, QU/i fosdere tam solemni nuper se divino servitio adstrinxerat inconsiderata levitas; seu Moysen mortuum aut abtatum crediderit, seu se ab eo derelivtum. Verum non minus mira apparet pusillanimitas Aaronis, quod non fortius se tanto crimini opposuerit, sed sotum tentaverit indirecte sceius impedire jubendo, ut pretiosiora sua ad,

    ferrent, sperans verisimititer id iltos


    ros, atque ita

    non factu-

    rem exitu carituram. Moysen '/'"'/":

    mus

    sic

    prosequentem
    vestraium
    ,

    Tollite inaures aureas de

    Dixitque ad eos Aaron uxorum filiorumque ct


    ,

    filiarum

    auribus

    et
    ,

    afferte

    ad

    me.

    in conspci^-nis ardens super verticem montis Israel. Ingressusque Moyses medium ctu filiorum et fuit ibi quadranebulse ascendit in montem
    ,
    :

    Septembris Tomus

    II.

    defcrens taauqua; jusserat Fecitque populus Aaron. Qtias cum illc accepisset, formares ad et feoit ex eis vitulum conuperc fusorio vit stmt dii tni Israt-I Ili flatilcm. Divcruntqiic qui te eduxerunt de fcerra Mgypti. Quod cum vidieset Aaron-, eediflcavit altare coram eo, et 16 pra^conis
    ,
    :

    , ,

    76
    IVCJOM
    J.$.

    DES MOYSE PROPHETA.


    elamavit
    est.
    ,

    pneconis voce
    nitas

    dicens

    Cras
    ,

    solcmobtule-

    titudine

    magna
    :

    et in

    manu

    robusta

    Ne

    quaeso

    Domini

    Surgentesque mane
    ,

    dieant EffYPtii

    interficeret Callide eduxit eos, ut


    :

    et sedit runt holocausta, et hostias pacificas et surrexcruut bibere et populus manducare cafieludere. Per ludere hic probabilius intelligo choreas agere, et similia facere in honorem re,
    , ,

    quieseat ira tua, nequitia populi tui Recoret esto placabilis super

    Tontibu.s

    et deleret e terra

    in hisce idololatrise crimen fuisse claad~ re edicit Aposlolus i Cor. 10 f 7, hsec ipsa nonnulli, qui conati sunt ducens verba. Fucrunt
    idoli:

    nam

    in hisce
    luerit

    omnibus excusare Aaronem, quod voomnia referre ad cultum veri Dei. Verum

    servorum uorum, atemetipsum, dicens Multiph quibus jurasti per umyersam stellas cceh et bo semen vestrum sicut dabo semmi vede qua locutus sum, terram hanc, semper. Placatusque est stro, et possidebitis eam locutus fuerat, Dominus, ne faceret malum, quod
    dare

    Abraham,

    Isaac, et Israel,

    non

    lubet ipsius intentionem curiosius indagare t

    ommadversuspopulumsuum.Aawicn necdum ut colligitur exsequennoplacatus eratDominus,


    tibus.

    cum

    saltem constet , eum nimia induigentia pecDeo, uti casse, et accusetur a Moyse, et ab ipso
    infra vidcbimus. et 300 S. Stephanus Act. 7 ^ 36 de Moyse loquitur Hio de hacidolotatria Israelitarum sic eduxit illos, faciens prodigia et signa in terra 5gypti, ct in Rubro mari , et in deserto annis quadraginta. Uic est Moyses, qui dixit filiis Isi

    labuntui

    "!"

    tolatrix rri-

    mcn,

    308 Et reversus est Moyses de montc, tabulas manu sua, scn- confringit, tans duas tabulas testimonii in scn- Aaroncmgra _ opere Dei ptas ex utraque parte, et factas in tabulis. Audiens vitcr objurgat, pturaquoque Dei erat sculpta moautem Josue, (quem in priori montis loco^
    ,
    :

    monte

    por-

    dcsccndit de

    ,;n

    Prophetam

    suscitabit

    vobis Dcus de

    fra-

    populi vorantem Moyses reviseral) tumultum Ululatus pugnse aiidixit ad Moysen cifcrantis, respondit. ditur in castris. Qui (rectius edoctus)
    :

    tribus vestris,

    I,

    tamquam me, ipsum

    audietis. Ilic

    qui fuit iu ccclcsia in solitudine

    cum ange-

    qui loquebatur ei in montc Sina, et cum nopatribus nostris: qui accepit verba vte dare nostri : sed rebi.s. Cui nulucruntobedire patres
    lo
    ,

    clamor adhortantium ad pugnam , nesed que vociferatio compellentium ad fugam audio. Cumque approvocem cantantium ego

    Non

    est

    sunt cordibus suis in mgjptum dicentcs ad Aaron Fao nobis deos, qui Moyses enim hit^, qui eduxit pracedant nos de tcrra JUgypti, nescimus quid factum sit no.s et obtuei. Bt vitulum fecerunt in diebus illis,
    pulcrunt,
    ,

    et aversi

    E pinquasset ad castra , vidit vitulum, et choros: valde projecit de manu tabulas, et coniratusque arripiensque vitufregit eas ad radicem montis
    :

    ribus

    lerunt hostiam simulacro, et lsetabantur iu opemanuum suarum. Psat. 105 V 19 idem

    lum, quem fecerant, combussit, et contrivit uset que ad pulverem quem sparsit in aquam Israel. Dixitque ad Aadedit ex eo potum filiis ron: Quid tibi fecit hic populus, ut induceres super eum peccatum maximum? Cui ille re, ,

    spondit:
    nosti

    Ne

    indig-netur
    ,

    Dominus meus
    quod pronus

    tu

    enim

    Israelitarum peccatum graviter perstringiturhis et adoverbis: Et fcccrunt vitulum iu Ilorcb raverunt sculptile. Et mutaverunt Gloriam suam Deum) in similitudinem vituli come( id est
    : ,

    populum istum
    :

    sit

    ad ma-

    lum

    dentis fcenum. Obliti sunt


    eos,

    Deum

    qui

    salvavit

    dixerunt mihi: Fac nobis deos , qui nos qui nos eduxit huic enim Moysi nescimus quid acciderit. Quide terra ^Egyti bus ego dixi Quis vestrum habet aurum ? Tu:

    prsecedant

    qui fecit

    terru

    Cham
    ,)

    mag-nalia in ^Egypto, mirabilia in terribilia in mari Eubro. Et dixit


    dispcrderct
    stctissct

    lerunt,

    et

    dederunt mihi

    et

    projeci

    illud

    in

    (Deus

    ut

    eos;

    si

    non

    Moyses

    io-nem, egressusque est hic vitulus. Frivola sane hscc erat excusatio.Moysesvero, licet alias esset

    electus ejus

    in

    confractione in conspe-

    ctu ejus; ut avcrtcret iram ejus, ne disperderct cos. Clarum est Moysen precibus suis impedi-

    mitissimus, honorem Dei, scelere tam enormi Isesum, insigni magis, quam eatenus cceperat, severitatis specimine reparare studuit, ut hoc et-

    ne IsraeliUv pro hoc crimine prorsus perderentur a Deo. At voces illte in confractione variis modis congruenter exponi possunt. Nam primo intelligi possun de confractione fosderis C cum Deo initi, et sic solum designant tempus, quo Moyses popidum suumservavit a ruina. Possunt quoque sumi de confractione tabularum, autpovisse,

    iam modo Deum

    faciiius deinde redderet propi-

    lius de comminutione vituli, et sic indicant modum, quo Moyses usus est ad iracundiam divinam placandam, licetpreces quoque et pcenam mutto-

    ,. / i -j t 7 lgnomiuiam sordis (ul est, idoti, quod eo nomine vocatur, ut secpe alibi, seu propter ignominiosum idolum) et inter hostes nudum (divina aut inermem, ut alii volunt) conprotectione
    . .

    E tium. 809 Videns ergo Moyses populum, quod es- etper Levitas set nudatus (auro suo, et magis honore amici- vtginti tria ,l0mmumiml ' tixdivinse) spoliaverat enim eum Aaron propter
    .

    lia occidi

    ju-

    stituerat;

    et

    staus
    ,

    in

    porta castrorum,

    ait

    Si

    rum adjunxerit.
    quoangehu
    Moysiindirat:
    hic vero orat

    ex angelo innarrat Fxod. 32 f 1 sic t e u ex it % n monte, Locutus est autcm Dominus ad Moyscribens Vade , dcscende peccavit populus diccns scn
    U07 Moyses crimen popidi sui
    uti
    :
    ,
    ; :

    Domini jung-atur mihi. Congregatique quibus ait sunt ad eum omnes filii Levi Hsec Ponat vir (quilidicit Dominus Deus Israel ite , et redite bet) gladium super femur suum de porta usque ad portam per medium castroquis est
    :

    tuns

    quem

    eduxisti

    de terra .Eg-ypti. Kecesseosteudisti eis


    ,
    :

    ruiit oito

    que
    dii

    de via , sibi vitulum


    Isracl, qui

    quam
    ei

    fccerunt-

    conflatilcm

    ct

    adoraverunt
    :

    atque iminolantes
    tui,

    hostias, dixerunt

    lsti

    sunt

    et occidat uuusquisque fratrem et amicum, et proximum suum (id est , obvios quosque sine ulla distinctione .) Eeceruntque filii Levi juxta sermonem Moysi, cecideruntque in die
    , ,

    rum

    eduxerunt de terra Av^xMoysen (jam pti. Iiursumque ait Dominus ad verisimiliter pro popido orayxtem :) Cemo quod dimitte mc, ut populus iste durce cervicis sit meus contra eos, ct deleam eos, irascatur furor faoiemque te iu gentem magnam, Moyses autcm
    te
    :

    illa

    quasi viginti tria millia


    :

    hominum. Et
    vestras hodie

    ses

    Consecrastis

    manus

    ait MoyDomino

    unusquisque

    suo, ut detur voperfecta in qua apparet mira auctoritas Moysis, hic deinde mitius populum reprehendit , ac Deum placavit
    in filio et in fratre

    bis benedictio.

    Hac punitione

    orabat

    Dominum Deum suum dicens Cur irascitur furor tuus contra populum Domine tuum quem eduxisti de terra JEgypti, iu for,
    : ,

    ut

    ridebimus.
    310

    Verum lubet prius audire, quee de hisce Moyses ipse populo exposuit Deut. 9 ? S, ubi
    sic

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS.

    A
    cum
    vellet

    ob

    hoc peccatum

    %***". Z!Tl!Z (Deum) et vocasti eum


    l

    :
    .

    mm
    ,
    ,

    77

    iratus delere te voluit,

    n Horeb P ro !

    Dominus totam gentem


    tlclcre,

    quando ascendi
    las lapideas
    ,

    in

    montem

    ut acciperem tabu-

    tabulas pacti quod pepig-it vobiset perseveravi in monte quadrag"iuta diebus ac noctibus Deditque mihi Do-

    trium miltium, qittV Moysisjussu, et Domino haud dubie inspirante peracta erat. Quod vero prxcedit, ultio<>

    Uur dG c ***

    ***

    ACCTOIE
    J. S.

    cum Dominus

    ms

    in die

    minus duas tabulas lapideas, scripta dig-ito Dei et continentes omnia verba qua* vobis locutus est m moute de medio ig;nis quaudo concio popuh congregata est. Cumque transissent quadragmta dies , et totidem noctes dedit mihi
    , ,

    commode intelligi potest de die judicn, seu de scterna pcena infligenda iis, quipeccatum suum debita posnitentia non delevissent
    yisitabo,

    Dommus

    duas tabulas lapideas, tabulas foederis, dixitque mihi Surge et descende hinc cito , quia populus tuus, quem eduxisti de .Egypto ueseruerunt velociter viam quam demonstrasti
    :

    aut delerent. Verum prwcipue hic interpretes disputant de verbis Moysis, Dcle me de libro tuo etc., quccruntque, idrum petierit mtema beatitudine prirari si Dominus peccatum popido non condonaret an vero solum prxsenti vita, an
    ,

    alia

    quapiam piwrogativa, qua

    libro

    Dei

    esset

    inscriptus.

    318 S. Augustinus

    qtuvsL 147 in
    ;

    Exodum

    hicinorondo

    mentem suam
    , ,

    eis
    ,

    feceruntque
    :

    sibi

    conflatile.

    Rursumquc
    ,

    ait

    JJommus ad me
    :

    Cerno quod populus iste durse cervicis sit dimitte me, ut conteram eum et deleam nomen ejus de sub ckIo, et constituam te super gentem, quse hac major et fortior sit. Cumque de monte ardente descenderem, et duas tabulas fcederis utraque tenerem manu vidissemque vos peccasse Domino Deo vestro, et fecisse vobis vitulum conflatilem ac deseruisse
    , ,

    SeottPUS fluidem hoc "'"** '' cm dixit, ut a conscquentibus ratiocinatio concludatur id est ut quia Deus Moysen non deleret
    sic eooprimit
    -

    de libro suo
    in
    illo

    populo peccatum illud remitteret.


    est,

    Verumtamen advertendum
    peccato perspexerit
    ctede crediderit

    qmmtum malum
    ,

    bat, ut pro eis

    quod tanta expiandum, qui eos sio dUigeilla verba Deo fundcrct. $. PauMoysifl

    Moyses

    linus

    Nolanus consilium
    Epistola ad

    eodem
    , :

    modo

    exponit in
    21, at in
    tis
    ille

    Amandum
    est VI
    illis

    quse erat
    recita*
    ;

    velociter

    viam ejus, quam vobis ostenderat tabulas de manibus meis, confreg-ique eas
    spectu vestro.
    ,

    projeci
    in con-

    nuperrima editione
    colloquii

    nam

    Prophctt-e verbis, de
    divini

    sic loquitur
    ,

    Quod
    sute

    Particeps

    non
    ,

    salutis

    prccibusintercessit

    Moyscs,

    311 Et procidi ante Dominum sicut prius quadrag-inta diebus et noctibus panem non comedens, et aquam non bibens propter omnia peccata vestra quse gessistis contra Dominum
    ,

    neg-lig-ens,

    nec insolens Doraino profundi arte consilii ausus est dicere ut Doraino justo, debitura peccatori populo interitum comininanti
    , ,

    oblationera

    sure

    potius

    abolitionis

    opponeret

    et eum ad iracundiam provocastis tiraui enim indignationem et iram illius, qua adversum vos concitatus delere vos voluit. Et exaudivit me Dominus etiam hac vice. Adversura Aaron quoque vehementer iratus, voluit eum conterere, et
    : ,

    divinae videlicet pietatis justitiasquc securus,

    ut

    parceret

    et

    injustis

    raisericordia

    Domini,

    dum

    pro

    illo

    similiter deprecatus

    sum. Peccatum auar-

    tem vestrum, quod

    feceratis, id est vitulum,

    ripiens, ig-ne combussi, et in frustra

    comminuens,

    justum non potest delere Justitia. Rursum Augustinus Serm. 88 alias 18 de Verbis Domini, de hac Moysis oratione sic ratiocinatur Indieat Deus Famulo suo populi factura, et dicit eos se perditurum a facie sua. Intercedit Moyses ad ipsum populum rediturus... Et ne forto hoo
    , :

    omninoque in pulverem redig-ens, projeci in torrentem qui de monte descendit. Hsec idtima verba insinuant quomodo Moyses dederit potum Israelitis ex aqua in quam projecerat pulverem vituli nimirum quia ex dicto tor,
    ,

    necessitate potius
    tur, obtulit
    illi

    quam

    caritate

    fecisse
    :

    videre-

    inquit,
    ille

    in

    Deus alium populum Faciatn te, g-entem mag:nam, ut illos deleret. At


    cohaTct ppecatnrilnis,
    ?

    non

    aceepit,

    petit pro

    peccatoribus.
    tio dilectionis,

    Et

    rente

    potum

    sibi hauriebant.

    ratur de iterato acceptisque secundis tabulis, extra ordinem


    .-

    Quod vero narquadraginta dicrum jejunio


    ,

    quomodo petit fratrcs. Quomodo

    Mag-na

    jirobail-

    petit? Videtc

    oc-

    lam, de qua saspe locuti sumus, maternani quodammodo earitatem. Cum Deus minaretur sacrileg"o

    qui, cuni diffi-

    cidter impe-

    casione fractionis primarum dicitur nam aliquot diebus serius factum est. Reliquia vero contigerunt eodem die, quo descendit Moyses de monte Sinai. 312 Quid sequenti die egerit Legislator dicitur Exod. 32 f 30 : Eacto autem altero die,
    ,

    populo
    si

    pia
    illis

    Moysi

    viscera

    opposuit se pro
    quit,

    iraeundia; Dei.

    trcmuerunt y Domine, in,

    dimittis eis

    peccatum

    sin

    autcm, dele
    paternis

    me

    de libro tuo,

    quem

    scripsisti.

    Quam

    trare posset,
    ut ignosceret

    locutus est Moyses ad


    :

    Deus, sum-

    mam

    populum Peccastis pecsi ascendam ad Dominum catum maximum quo modo quivero eum deprecari pro scelere
    :

    vestro.

    Keversusque ad

    Dominum
    :

    ait

    Obsecro,

    peccavit populus iste peccatum maximura, feceaut dimitte eis hanc runtque sibi deos aureos

    maternisque visceribus, quam securus hoc dixerit, adtendens justitiam ct misericordiam Delj quia ut, quia jufitUfl est, non perdcret justuin misericors est, ig-nosccrct peccatoribus. ILvc eximia Moysis caritas certa est, recteque exposita videtur petentis intentio at de quo libro loquatur, incertius mihi apparet, quam ut certi ali;

    quid statuendum videatur.

    noxam, aut

    si

    non

    facis,

    dele

    me

    de libro tuo,
    :

    quem

    Qui scripsisti, Cui respondit Dominus tu peccaverit mihi, delebo eum de libro meo
    :

    autem vade
    tus

    et
    :

    duc populum istum, quo locuang-elus

    sum

    tibi

    meus

    prascedet
    et

    te.

    Eg"o

    autem
    eorum.

    in die

    ultionis

    visitabo

    hoc peccatum

    CD

    Percussit

    ergo

    Dominus populum pro

    reatu vituli, quem fecerat Aaron. Aliqui credunt Israelitas eodem loco et tempore punitos

    plaga quadam nullibi nominata


    simili
    ;

    uti peste aut

    alii volunt,

    in

    poenam

    iltius peccati in-

    flictas esse om?ies itineris difficultates,

    quaspassi
    6

    sunt in deserto At fortasse percussio illa intelli-

    XXIX.

    7S

    DE

    S.

    IIOYSE PROPHETA.

    J.S.

    agit cum XXIX. Moyses rursum Domino, cujus minas tandem sedat, ac faciem videre

    Quod supra dicitur, Moysen tocutum D non significat, fuisse cum Domino facie ad faciem, Domini faciem nam paido post eam eum vidisse
    bernaculo.
    :

    desiderat
    :

    quomodo Deum
    quadraginta

    viderit

    iterum
    in

    diebus

    manens

    monte, tabulas secundas

    accipit,

    videre desiderat, sed familiariter fuisse cumeo ut tocutum, et cum prsesente coram, sic tamen, non videret. Josue angelum, quocum loquebatur, quia autem puer vocatur non ab ictate puerili, sed discipulus, eoque multojunior Grseerat Moysis ce vioz juvenis legitur. precibus 316 Quo autem modo novis rursum ac tandem Dominum deprecatus fuerit Moyses, subditur f 12. Dixit obtinuerit, quod petebat Prsecipis ut eduad Dominum autem Moyses
    :

    JJ*j^

    et vultu splendente descendit.

    cam populum istum missurus es mecum,


    vi
    te

    urgeniissimis precibus gitieiratum \^Dominum mox placare conatus est, plenam poputo ostailamen reconciliaiionem non nisi paulatim obtinuit. Jam ante descensum e monte impetraverat, ne totum poputum deleret Deus. Dei autem sequenti maxime institerat pro reconciiiatione at responsum acceperat non p7'orsus favorabile, B uti videri potestnum. 312. Eidem responso instiseu angetus ordinis superioris , tit Dominus Dominum reprsesentans , Exod. 33, ubi legunlur sequentia : Locutusque est Dominus ad MoyVade, ascende de loco isto tu, et posen, dicens pulus tuus, quem eduxisti de terra JEgypti, in terram, quain juravi Abrahara, Isaac, et Jacob, dicens Semini tuo dabo eam et mittam pra> cursorem tui angelura, ut ejiciam Chananueum, et

    Domimujw-

    (^\uamquam Moyses

    gratiam in conspectu tuo ut sciam te , et in, respice popugratiara ante oculos tuos veniam lum tuum g;entem hauc. Oratio Moysis nonnihil obscuritatis habet, et varie exponitur. Vcrum expositio Bonfrerii mihi prseplacet. Hsec

    me.

    ex nomine Si ergo inveni


    ,

    non indicas mihi, quem prsesertim cum dixeris Moet, Invenisti gratiam coram
    :

    et

    ostende mihi faciem tuam

    autem
    nolle

    talis est

    Quia Deus supra asseruerat

    se

    cum

    eis asceudere, sed dumtaxat

    missurum

    ct Hetheaum, et Pherezasuro, et HevtDum, et Jebusieum, et iutres in terram fluentem lacte et melle. Non enim ascendam tecum, quia populus durre cervicis es ne forte disperdam te in via. Audiensque populus sermonem hunc pessimuin, (quod Dominus noliet comitari.) luxit et nullus ex more indutus est cultu suo. Dixitque Dominus ad Moysen Loquere filiis Isracl Popu: : :
    :

    Amorrhamm,

    angelum suum prEecursorem, quse res Moysi nullo modo arridebat, amice cum Deo queritur Moyses non esse desiderio sua satisfactum, nec sibi assignatum ducem, quem cupiat. Petit ergo an perstet in sententia, missurusne sit angelum sean vero ipseraet Deus tabernaculo ei in cura et dux sit eos comitaturus castris constructo promissam futurus. Hsec primorum in terram verborum explicatio. Media vero significant sitmmam Moysis apud Deum gratiam qua utitur Ostcnde mihi faciem pro argumento, ut petat tuam, ubi Hebrsea habent Ostende, vel, Fac me cognoscere viam tuara. Atque hinc colligit cum aliis Bonfrerius, Moyses hic nondum pe,

    tere visionem Dei,


    ut
    tio

    xtti

    petiii

    postea

    ;]

    sed solum,

    Deus

    se

    comitem

    et

    ducem

    vise exhibeat.

    Ra-

    semel ascendara in medio tui , et delebo te. Jam nuin- depone tuura , ut sciam guid faoiam tibi. Deposuerunt ergo filii IsraSl ornatum suum a monte lloreb. Post ha~ sce Domini minas Moyses quoque ad augendum populi timorem, et forsan etiam, jebente
    lus durae cervicis es
    , , ,

    extra castra posuit. C At non agitur hic de iabernacido quod Do,


    ,

    Domino

    tabemacutum
    jussit

    minus componi
    ri,

    itlad

    enim

    necdum

    Moyses in eo totus esse videtur, id id obtineat a Deo. Favent quoque verba sequentia, quibus Deits Moysi anDixitque Dominus nuit Pacies mea prtecedet te (id est t ego ipse prsecedam) et requiem dabo tibi. 317 Et ait Moyses Si non tu ipse prascedas, ne educas nos de loco isto. In quo enim scire poterimus ego et populus tuus invenisse nos
    hujus expositionis
    est, qitia
    : : :

    ji

    wiit

    uthraelitas comilari
    '" via
    "'

    r0(jam

    erat exstructum, sed soium de tabemaculo prio-

    seu Moysis itlud fuerit, seu omnibus com^ 15

    mune.
    etMoyieita. hrruurutum
    ponitta -irant.
    stro
    :

    Vwba
    tollons
    ,

    textus sacri accipe f

    Moyses

    quoque
    st ra

    tabernaculum
    vocavitque

    tetendit extra ca-

    nomen ejus Tabernaaliud quoqtte deindc fuit vocatum.) Et oinnis populus, qui habebat aliquam qusestioneni , cgrediebatur ad tabemaeuluin foeprocul

    culum

    feodcris (uti

    gratiam in conspectu tuo, nisi ambulaveris nobiscum, ut glorificemur ab omnibus populis, qui habitant super terram ? Dixit autem Dominus Et verbum istud, quod locutus es, ad Moysen invenisti enim gratiam coram me, et faciem te ipsum novi ex nomine id est Nominatim te cognosco et charum prae ceteris habeo inquit rursum Bonfrerius qui existimat quo: :

    faciem

    videj-e,

    Curaque cgroderetur MoyBes ad tabernaeulum, surgebat universa plebs, et stabat unusquisque in ostio papilionis sui, aspiciobantque tergum Moysi , donec ing-rederetur
    ,

    deris

    extra

    castra.

    tentorium. Ingresso autem


    deris, desoendebal

    illo

    tabernaeuluin

    fce-

    a Moyse, aut concessum a Deo quod verbis prsecedentibus non erat concessum sed eam concessionem approbatam et confirmatam. Posset fortasse dici, Moysi soii primam promissionem convenire; secundam vero omnipopulo. Certe Moyses dese tantumini,

    que, nihil hic petitum esse

    columua nubis, et stabat ad ostium, loquebaturque cum Moyse (augelus e nube) ecrnentibus universis, quod columua nuad ostium tabernaculi. Stabantque ipsi, ct adorabant pcr fores tabernaculorum suorum. Loquebatur autem Doraiuus ad Moyson facie ad
    bis staret

    tio

    tocutus fuerat, dixeratque angelus, prsecedet

    te; at

    deinde de toto popido agit,

    et

    Dominus
    ad aliam
    ;

    similiter annuit. Hisce

    autem

    obtentis,

    faciem, sieut solet loqui horao ad

    amicum suum.

    Cumquc
    Josue

    ille

    filius

    reverteretur in castra, minister ejus Nun, puer, uou rccedebat de ta-

    postulationem prosilit Moyses, ut sequitur Qui (Moyses) ait Ostende mihi g-loriam tuam. ReEgo osteudam omne bonum tibi spondi et vocabo in nomine Domini coram te et mise: : :

    rebor,

    cui

    voluero;

    et

    clemens
    ait
    :

    ero

    in

    quem
    dere

    mihi placuerit. Kursumque

    Non

    poteris vi-

    dere faeiem
    et vivet.

    meam

    non enini
    :

    Et iterum Ecce, inquit est locus apud me, et stabis supra petram. Cumque trans,

    DIE QUART V SEPTEMBKIS. videbit me homo, cap. 33 1 19 similia

    79

    foramine petr, et protegam dextera mea, donec transeam tollamque mauum rneam, et videbis posteriora mea faciem autem meam videre uon poteris. Hwc
    ,

    ibit

    gloria

    mea

    ponam

    te

    in

    verba se in transitu dicturum promiserat Dominus, et quia Num. II y 17 eadem fere verba Domino ut ante di >, attnbmt Moyses atque huic expositioni adaptanposseverba Vulgatx ostendit, vultque Dominum itla verba di.risse ut Moysi traderet
    , ; ,

    ctok

    Js

    verba rursum multas habent diffiadtates.


    pui-timexaditur
    :

    mulam orandi. taho; at cum

    for-

    31$ Primo hte voces Ostendam tibi omnc bonum, videntur hic solum significare, Ostendam

    Probabilis sane est hmc interprefateatur , tecctum\ Hebraicum et G>\vcum, utrique sensui ajdari posse idque
    ;

    cilius fieripossit,

    bonum aliquod excellentissimum, seu gloriam meam, at exparte, ut infra additur. Secundo
    tibi

    quam

    fa-

    verba.

    Vulgatm sic possint

    nomine Dei coram te et MlSEREBOE, CUI VOLUERO , ET CLEMEXS ERO in quem mihi placuerit, attribuendx sunt angelo, qui ty^ansiturus erat coram Moyse, et sic indicaturus prsesentiam suam, dicendo indelicet nomen Dei, et aliqua Dei epitheta, prwsertim hcec, Miserebor etc. ; quas simul indicabunt me
    voces,
    ix
    :

    Vocabo

    exponi, ut voces sxpe dicLv ongelo aut Do^nino attribuantur, aUera ejusdem expositio mihi

    tnw

    ptacet. Ilanc tradit eo modo : Si verba nostri interpretis de Mose velis aeeipere tanquam
    ,

    eo

    prolata;

    dicito

    Deum

    transentom

    ab coram

    Mose hiec verba priino protulisse, deinde Mosem Deum secutura sccundo llla pronuntiaase,
    ab eo haao Dei verba iterata fUerint. / quoque miki, singuta consideranti, explicatio incidit; eamque lectori lubens comnntnicabo. Recitavit Moyses cap 33 10 verba, quse
    nt
    (
    ( -

    alia

    gratis hunc tibi favorem prcestare. Tertio posteriora omnia satis insinuare videntur, nihil aliud

    quod videret corpus itlud gloriosum, quod assumebat angelus Deum


    !'.

    hic promitti Moysi, nisi

    transiens

    Dominus

    erat dicturus

    uti et alia,

    reprsesentans

    quocum frequenter
    ;

    ct

    familiariter

    quse acturus tunc erat, mox ibi subjungit. Verum cap. 32 t 5 et seq. de hisce silet Moyses,

    dcinde jubctur

    duas tubulas
    componere,
    el

    Moyses loquebatur, sic tamen, ut voces quidem ex propinquo aucliret at corpus assumptumab angelo non videret. Nihit prseterea Moysi hic promissum esse, cotligitur quoque ex eventu mox referendo. Utritm vero ipsam Dei essentiam aliquando in vita videret Moyses, latius inquiram circa finem Commentarni. 319 Porro Dominus per angelum suum eodem temporejubet Moysen duas tabidas compoquales fuerant priores, mandatum suum Ac deinceps fMoysi Dosic exponens cap. 34 Praecide, ait tibi duas tabulas lapiminus et scribam super eas verdeas instar priorum ba, quse habuerunt tabulie quas fregisti. Esto paratus mane, ut ascendas statim in montem Sinai, stabisque mecum supcr verticem montis.
    nere,
    ;

    quiajam

    relata erant

    ct

    tantum narrat, quid

    ipse occasione istius msionis dixerit, Rwc conjectura mihi apparet verisimilis t quia verba, qum

    Domino dicenda attribuuntur muito breviora sunt, et non plane eadem cum iis, qum Moyses dixit secundum hanc sententiam, Verba rero Num. Hf 17 parum ad rem \faciunt, cum
    ,

    non
    in

    sint

    eadem,

    et cottecta

    poiins videantur ex
    qusest. 154

    dictis diverso temporc. S.

    Augustinus

    cum

    iis

    7non-

    tetn asccndere,

    promissam Moysi visionem mysticc cxplicandam essc, Moysique oblatam non


    rrcdidit,
    fuisse, quia nullibi dicitur Moyses posteriora Do-

    Exodnm

    ubi fruilur
    visione.

    tecum, nee videatur quispiam boves quoque et oves non pascantur econtra. Excidit erg'0 duas tabulas laet de nocte conquales antea fuerant pideas surg-ens ascendit in montem Sinai. Mox sequitur impletio promissionis^loysidieprteccdente facLv, quod videret posteriora Domini, eaque sic narCumque descendisset Dominus per nuratur iuvocans nomen bem, stetit Moyses cum eo ait DoDomini. Quo transeunte coram eo minator Domine Deus, misericors et clemens,

    Kullus

    ascendat

    per totum

    montem

    Verum atiiomnespassiu) exhtimant, eamvisionent hic referri, licet non omnia rursum expressis verbis asserantto- facta, quse promissa erant. 321 Postquam visio, qiuv brevis haud dubie oram rwtum quaque durante Moyses stetit immotus propopvlo^ao fuit '/'""'""'""" ex ocidis ipsius evanuerat. ad solitas preces /< L
    minividisse.
    , t

    vertitur
    ;

    nam

    sic

    putem

    ,,

    intelligenda verba se-

    oiwtti ma/tunt
    ll{

    mn

    Festinu.squo Moyseflj ourvatus est proquentia ait nus in terrara, et adorans Si invcui n- ra . Douiine tiam in conspectu tuo obsecro ut gradiaris nobiscum (populus enim durffl cervi- y
    ,
    :

    cis est)

    et auferafl iniquitatcs

    nostras atque pec1

    cata

    nosque possideas.

    Ego
    nec

    inibo

    Respondit Dominus pactum videntibus eunctis, siyna l'i

    stodis misericordiara in millia


    tatena
    ,

    patiens et multas miserationis, ac verax, qui cuqui aufers iniqui:

    ciam, qua3
    iu ullis

    numquam
    ,

    visa

    sunl

    super terram

    et

    scelera

    atque

    peccata

    nullusque

    cujus es do
    tibi

    gentibus: ut cernat populus i.ste, in opus Domini terribile, quod medio

    apud te per se innocens est. Qui reddis iniquitatem patrum filiis ac nepotibus, in tertiam et quartam prog-eniem. Disputant hic interpretes utrum verba illa, tempore visionis dicta, Dominator Domine etc, Moysi attribuenda sint, uti insinuat textus Vutgatse; an angeto transeunti, ut quidam volunt habere textum Ilebrccum, et Septuaginta interpretes. Verum textus Ilebrseus
    ,

    facturns sura.
    :

    Observa ounota, qnaa hodie manipsa

    morrliieum

    cepta
    cat
    :

    ejioiam anta faciem tuam Deinde traduntur varia prsequorum observationem Dominus incut-

    ego

    etc.

    subditurque $ 27 quibus et tecum ct cum


    erg-o ibi

    Scribc tibi verba

    luec,

    [srael pepigl foadus, Fuit

    cura

    drag-inta noetes

    Domino quadrajrinta dles et quapanem non comedit el rn^uam


    :

    ambiguus

    est,

    et

    utrique sensui aptari potest,

    uti et textus Septuaginta.

    Quapropter non

    vi-

    deo, necessario hsec verba Moysi abjudicanda esse. Idem dicendum de vocibus invocans nomeu Domini, quse rursum in Eebneo ambiguie sunt,

    non bibit, et scripsit in tabuli.s verba fuideris decem. De hisce loquitur Moyses ad populum 10 hoc modo Bgo autem Bteti in Deut. 10
    >

    Et invocavit Et vocavit.
    qux varie exponitur
    :

    nomcn Domiui

    uti et

    in Grseco,

    monte, siout priue, quadraglnta diebua ac noDorninus etiara hac exaudivitque rae CtibUS VaDixitque inilii viee, ct te p< v^-y^ nolnit.
    :

    de

    et

    pra:cedc
    ,

    populum

    ut

    in^rediatur,

    et

    320 Cornelius a Lapide in hunc locum cum multis aliis existimat, relata verba Domino seu angetopotius attribuenda esse quam Moysi, quia

    possideat terram

    quam
    y
    1

    juravi

    patribus eorura
    In

    ut traderem eis. 322 Et ibidem

    de tabidis

    tcmporc
    illo

    so
    Al

    DE
    dixit

    S.

    MOYSE PROPHETA.

    TOBt J s.
    l.

    illo

    Dominus ad me
    sicut
    :

    las
    inseriptude

    lapideas,

    duas tabupriores fuerunt, et ascende


    :

    Dola

    tibi

    em

    prxccptis

    recipit,qutu

    deinde arcx
    inclusit
    :

    i. c.
    1

    praccp-

    lignis setim. Cumque dolasci ig-itur arcam de sem duas tabulas lapideas instar priorum, ascendi in montem, habens eas in manibus. Scripsitque in tabulis juxta id, quod prius scripserat, verba * decem, quae locutus est Dorainus ad vos in monte de medio ignis, quando populus
    et dedit cas mihi. Reversusque congreg-atus est et posui tabulas in arcam, de monte, descendi sicut quae huc usque ibi sunt quam feceram,
    :

    faciesque arcam lig-neam, et ad me in montem tabulis verba , quae fuerunt in his, in scribam in arca. Feq Uas ante confregisti, poncsque eas

    XXX.
    cratio
    :

    Tabernaculi
    ,

    aliorumque
    et

    constructio

    erectio
    et

    conse-

    Aaron

    filii

    ejus sa-

    cerdotes consecrati

    ac

    duo ex

    his morte divinitus puniti.

    Postquam

    mihi prsecepit Dominus. Quod dicitur de tabuni lis arcm impositis, paulo serius factum est, At Moymirum postquam arca erat composita.

    fcedus Israelitarum cum Domino ^foyscs cxponit mandata Doinstauratum erat per Moysen, plenaque po~ mini de taber~ puli reconciliatio iterata tabidarum acceptione naculo, aliiserat confirmata, sanctus Legistator omnem adhi- que conbuit diligentiam
    ,

    narrare sine orses in Deuteronomio temporis, prout singula magis conducebant dine ad propositum. Mansisse deinde quogue tabulas
    facta solet
    in arca
    :

    mandata Domini populus perfecte impteret. Hac de causa populum conquid fieri jussisset Dominus, vocatum docuit Igitur congreg-ata omni ut legitur Exod. 35
    ut
    ,

    struendis

    habemus

    3 Reg.

    9 9,

    ubi

    hcec

    te-

    turba filiorum
    jussit

    Israel

    dixit ad

    eos

    Haec sunt,

    guntur In arca autem non erat aliud, nisi duae tabulae lapideae, quas posuerat in ea Moyses in quando pepig-it Dominus fcedus cum Horeb,

    Repetitoque prsecepto quae de Sabbato religiose observando, procedit ad oblationem omnium, quse necessaria erant ad con-

    Dominus

    fieri.

    filiis

    Israel,

    cum

    eg-rederetur de terra iEg-ypti:


    ;

    struendum tabernaadum
    Dei
    (

    Idem
    y 5.
    splendar vuf
    tus Mot/sis.

    dicitur 2 Paralip. 5 1 10

    earumdemque
    9

    et

    in arca positarum

    meminit Apostolus Hebr.


    tabulis

    aliaque ad cultum E cveremonias' spectantia. Et ait Moyses ad omnem catervam filiorum Israel
    ,

    Iste

    est
    :

    sermo

    quem

    praecepit

    Dominus

    di-

    323

    Cum

    autem de monte cum


    ,

    de-

    cens

    novum ac gloriosum spectaculum obtulit vultu splendente et radios instar cornuum emittente. Audi verba ipsius Exod. 34? Cumquc descendcret Moyses de monte i 29
    scendit Moyses,
    :

    Omnis mino aurum et argentum et aes hyacinthum coccumque bis tinctum et byset purpuram sum, pilos caprarum pellesque arietum rubri: ,

    Separate apud vos primitias Domino. voluntarius et prono animo offerat eas Do-

    Sinai,

    rabat
    tio

    quod

    tenebat duas tabulas testimonii, ct ignocornuta esset facies sua ex consor-

    catas, et ianthinas

    ligna setim
    ,

    et

    oleum ad
    un,

    luminaria

    concinnanda
    et

    et

    ut

    conficiatur

    Videntes autem Aaron et timuerunt filii Israel cornutam Moysi faciem prope accedere. Vocatique ab eo , reversi sunt

    sermonis Domini.

    guentum
    lis

    thymiama suavissimum

    lapides

    onychinos, et g^emmas ad ornatum superhumera-

    tam Aaron quam

    principes synag-og-ae. Et posteos,


    :

    (;

    vencruut ad eum etquibus prsecepit cuncta, qua; audicrat a Domino in monte Sinai. Impletisque scrraonibus, posuit vclamen super faciem suam. Quod ingressus ad Dorainum, et loquens cum eo, auferebat, donec cxiret, et tunc loquebatur ad filios Israel omnia, qua3 sibi fuerant imperata. Qui videbant faciem egredieutis Moysi esse cornutam, sed operiebat ille rursus fasi quando loqucbatur ad eos. Haciera snain ctenus textns sacer. Dubitari autem non potest, quin splendorem illum qui tantus erat ut, teste Apostolo 2 Cor. 3 f 7, non posscnt intendere filii Israel in faciem Moysi, propter grloriam vultusejus, Deus Moysi contulerit ad majorem auctoritatem et reverentiam ei concitiandam

    quam

    locutus est ad
    filii

    iam omncs

    Israel

    Hcec dona erant offerenda. Prsevestrum sapiens est (seu peritus artifex) veniat, et faciat, ( sub directione videlicet Beseleel et Ooliab) quod Dominus imperavit tabernaculum scilicet, et tectum ejus; ceteraque ad cultum divinum, cseet rationalis.

    terea, ut sequitur, Quisquis

    remoniasque et vestes sacerdotales spectantia y quse ibi enumerantur. 325 Promptissime mandanti hsec Moysi paruerunt Israelitse , uti dicitur f 20 Egressaque omnis multitudo filiorum Israel de conspectu Moysi obtulerunt mente promptissima atque devota primitias Domino ad faciendum
    :
    ,

    populus vero

    dona

    offert

    hunc in finon
    plura,

    quam

    erat neccssr

    opus tabernaculi testimonii. Quidquid ad cultum et ad vestes sanctas necessarium erat, viri cum
    mulieribus prasbuerunt annulos, et dextralia
    : ,

    armillas

    et

    inaures,

    omne

    vas

    naria Domini separatum

    est. Si

    in doquis habebathya-

    aureum

    apud populum, intimamque suam cum


    liaritatem declarandam.
    ses faciei

    eo fami-

    cinthum

    et

    purpuram

    De velamine, quo Moy-

    byssum
    catas, et

    et pilos

    coccumque bis tinctum, caprarum, pelles arietum rubri,

    berius

    cum

    splendorem obtegat, ui Israelitcr lieo loquerentur , meminit Apostotus

    2 Cor. 3 f 13, altegoricam illius significationem

    ianthias, arg-enti aBrisque metalla, obtulerunt Domino, lignaque setim in varios usus. Sed et mulieres docta3 qure neverant , dederunt
    ,

    exponens.

    hyacinthum, purpuram, et vermiculum, et byssum, et pilos caprarum sponte proprio cuncta


    ,

    tribuentcs.

    Principes
    et

    vero

    obtulerunt

    lapides

    onychinos

    (SD

    tionale

    gemmas ad superhumerale et ra(vestimenta sunt summi Sacerdotis) aro,

    mataque et oleum ad luminaria concinnanda et ad prasparandum unguentum, ac thymiama odons suavissimi componendum. Omnes viri et muheres mentes devota obtulerunt douaria,
    ut
    fie-

    Dominus per manum Moysi. Cuncti filii Israel voluntaria Domino dedicaverunt. Imo tantus fuit ardor Israelitarum.
    ut

    rent opera, qua3

    jusserat

    DIE QUAIITA SEPTEMBKIS


    ut

    fmem non
    3
    :

    Bl

    fecerint offerendi

    nisi jussi novo

    mandato. Audi ea de re dicta Moysis cap. 36


    f

    rationem sancti a sancto sanctorum :)ct

    illata

    Qui

    artificcs )
    (

    cum
    ,

    instarent operi

    quo-

    tidie

    mane vota
    Unde
    :

    id est

    dona

    populus
    ,

    offere-

    bat.

    artifices

    veuire

    eoiupulsi

    dixerunt
    cantari

    mensa, poues super eam, qute rite prascepta sunt. Candelabrum stabit cum lucernis suis et altare aureum iu quo adoletur incensum co, ,

    iccrou
    J.S.

    ram arca

    Moysi
    est.

    Plus offert

    populus

    quam necessarium
    :

    Jussit erg-o
    vir

    Nec

    nec

    Moyses praeconis voce mulier quidquam offerat

    ultra iu

    opere sanctuarii.

    Sicque cessatum est a muneri-

    bus offerendis
    el arttfices

    prompto ani-

    mo

    opus ag-

    eo quod oblata sufficerent et superabuudarent. 32G Porro uti pretiosissima qiuvque promptissime offerebantur ab Israclitis ,ita artifices plu,

    testimonii. Teutorium in introitu tabernaeuh poues et ante illud altare lmlocausti labrum mter altare et tabermiculum quod implebis aqua. Circumdabisque atnum teiltoriis et m-ressum ejus. Et assumpto unctionis oleo ung-es tabernaculum cum vasis suis, ut sauctifi,
    ,

    centur:

    altare holocausti
    :

    labrum cum basi sua


    que Aaron
    stimonii
    ,

    et omnia vasa rju i: omnia unctionis oleo con-

    secrabis, ut sint sancta


    et
    filios

    grediuntur,

    rimi se sponte obhderunt

    sauctorum.

    Applicabis-

    ut

    sub designatis a

    Domino
    ra, quoe

    Beseleet et Ooliab

    omnia perficerent ope-

    ejus ad fores tabemaouli te-

    Dominus fieri jusserat. Bescleel vero et Ooliab, quos Dominus singutari sapientia et intelligentia ad hunc finem instruxerat Moyses
    ,

    poputo preesentavit ut habetur cap. 85 circa fi~ nem. Hi vero cum atiis sesponte offerentibus opus
    ,

    aqua indues sanotia vestibua, et unotio eorum m sacerdo tium scmpiternum proliciat. Feoitque Moyses omnia, guaj prsceperat Dominus. Verum non omnia uno die,autleviopercsuni perfecta,
    et lotos

    ut ministrent mihi

    alacriter aggressi sunt , sicut exponitur cap. 3G his verbis : Fecit ergo Beseleel et Ooliab et omnis vir sapiens , quibus declit Dominus intel,

    B lig-entiam et inteilectum
    ri

    ut scirent fabre operaquae in usus sanctuarii necessaria sunt, et quse , prcecepit Dominus. Cumque vocasset eos Moy,

    329 I-itur, ut scquitur y 15, mense primo anni secundi ( ab egrcssu ) prima die mensis, collocutum est tabernaculum. Erexitque M^ illud, et posuit tabulas ac bases el 7eotes,statuitque columuns, et expandit tectum super ta,
    ,

    erectiotabtrtmruli, posi-

    tioqw omnium ml ilhnl spectantlwn


    -

    ses

    et

    omnem eruditum virum


    ,

    Domiuus sapieutiam

    et qui
    ,

    cui dederat sponte sua obtule,

    bernaculum, imposito desuier operimento, sicut Dominus iniperaverat. Hxc tota tabernaculi constructio per parlcsnominata, se SineatrtO. Sequiiur arca cum oracxdo seu propitiatorio
    ,

    rant se ad faciendum opus tradidit eis universa donaria filiorum Israel. Hoc igitur modo a diciis artificibus constructa sunt tabernacutum, arca,
    vestes sacerdotales, ceteraque

    qiue locanda erat in

    tabernaculi parte, qum vocatur sauclum Sanctomm, veloque separabatur ab altera parte qiuv dicitur sanotum. L8 Poilia
    , \

    omnia ad taberna-

    suit et

    testimonium ( id
    iniVa

    est
    ,

    culum cultumque divinum et cueremonias attinentia in quibus materiam pretiosissimam opus haud dubie superavit cum ideam omnium Dominus ipse Moysi suggesserit Moyses vero eam
    ,

    subditis

    vectibus

    et iu
    .

    tabutas) oraculum

    in

    arca

    desuper.
    ,

    Cumque

    intulisset

    arcam
    .

    pendit antc

    eam

    velurn

    Posuit et
    et

    tabemaoulum apmenaam in
    Septemtriona

    taberuaculo testimonii ad plag-am

    artificibus

    communicaverit

    atque hi singulari
    scite

    scientia et peritia

    ad omnia

    exequenda a
    constructioni

    ita ut sex

    aut

    Domino sint donati. 327 Sex circiter menses omnium


    ,

    scptem mensibus omniafuerint perfecta


    :

    videntur impensi aut ad summum menses fere septem : nam mense tertio inchoato Israeiiim venerunt ad montem Sinai , ibique fuerunt iribus ut minimum mensibus, antequamconsiruciioprsedictorum inchoaretur, ut facilc cotligi potestex gemina Moysis quadraginta dierum mansione in monte, gestisque anterioribus et intermediis, ita ut opera illa inchoata videantur mense sexto. Itaque cum omnia fuerint perfecta ante finem anni ut mox videbimus per sex menses, et
    , ,
    ,

    oandelabrum in tabernaculo testimouii e rcgione mensaj in parte Australi locatis per ordinem lucernis 1'osuit et altare aureum sub tecto testimonii eontra \elum et adolevit super eo iueensum aromatum..
    .
    .

    lem extra velum


    ,

    Posuit

    Posuit et tentorium in introitu t&bernaouli

    testitesti.
    ,

    monii

    et

    altare

    holocausti

    in

    vestilolo

    monii, offereus in co holocaustum et sacrilieia

    Labrum quoque
    monii
    et

    statuit
    ,

    inter

    taberuaculum
    ejus

    testi-

    altarc
    et

    iraplens illud aqua.


    filii

    Laveruntet

    que Moyses
    ,

    Aaron ac
    . . .

    manus suas
    ,

    forsan partem septimi constructio omnium tenuit. Porro pturima, eaque admodum pretiosa, quse jwrtinebant ad solum tabernacuiutn cxpticat Exodus cap. 36, ubi partes tabernaculi de, ,

    pedes cum ingrederentur tectum fmderis et Erexit et atrimn per gyaccedcrent ad altare rum tabernaculi et altaris ducto in introitu ejus tentorio. Ihccpositio toiius tabernacuii cum <<in<>, omnibusque ad illud pertinentibus. Oniuia autem quod frcut Dominus imperaverat facta suut
    , , ,

    scribuntur. Cap. 37 narratur constructio arccV, propitiatorii, mensse, candelabri, lucernarum,


    altaris thymiamatis , ac thymiamatis ipsius, et unguenti ; uti et cap. 38 altaris holocausti , la-

    quenter repetitur. ;;;;o postquam omuia perfeota sunt , operuit nubes tabernaculum testimonii, et giorfa Domini implevit illud. Ncc poterut Moyses Lngredi tenube opcriente omnia, et mactum feederis
    ,

    ijloria

    Domtni

    illud

    nlmm-

    hral

    bri senei, totiusque atrii tabernaculi cum partu bus suis. Tandem cap. 39 enarrantur omnia indumenta pontificalia ac sacerdotalia ab iisdem composita, afflrmaturque, omnia constructa fuisquse fieri jusserat Dominus, ita ut nihii cx deesset. Demum ibidem y 43 subjungitur Quse postquam Moyses cuncta vidit completa, benedixiteis. 32S Perfectis autem omnibus mandatum accepit Moyses a Domino, quod refertur cap. 10 Locutusque est Dominus ad Moyhis verbis
    se,

    jestate

    Domini coruscante
    claritatem

    quia
    ei

    ounota

    aubea

    operuerat.

    Quod non posset Moyses ingredi ob


    densitatem, initio

    nimiam nubis
    tantum

    contigit in dedicatione.

    Nam

    atias W03

    omnibus
    :

    jubetur Moyses
    tabcrnuvuluui
    erigareet sacerdotet con-

    ses ssepe ingrediebatur ,ut consuieret Dominum, Cumque ingrredereut habetur Num. 7 y 80 ut cousuletur Moyses tabernaculum fo^deris audiebat voecra loquentis ad ie ret oraculum de propitiatorio , quod erat euper aroam te ti unde et loquebatur monii inter duos eherubira
    : ,
    , ,

    secrare

    prima die meDsis dicens: Mense primo tabernaculum testimonii , et pones in eo eriges aream, demittesque ante illam velum ( ad scpasen
    ,
    ,

    Post erectionem autem tabernacuti, cx nube quando profi ei incubante discebant Israelitse, manere inloco, quemadmu cisci deberent, aut dum Exod. 40 y 34 exponitur his verbis Si
    ei.
    :

    quando

    Bfi

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    die, qua cousecratum
    :

    est

    umnu
    J

    '

    quando nubes tabernaculum deserebat, proficiscebanturfiliilsrafdperturraassuas: si pendebatdesuDoper, manebant in eodem loco. Nubes quippe et ignis in miui tacubabat per diem tabernaculn, cunctas nocte, videntibus cunctis populis Israel per mansioncs suas. Haec de tabernaculi nube referuntur occasione erectionis. At redeamus ad ea,
    quse Moyses fecit eo die, quo
    solus, sed

    acetabula

    argren-

    nam duodecim diebus contea duodecim etc. acetabulum cum alns sequentibus singuliunum
    muneribusobtuleruntpervices. primi Aaron sacrzfi333 Die octava mensis filns saceraotious cia offerre ccepit cum quatuor
    sed

    ^.^
    titmla
    .

    rnflMeer atia

    no&f_

    duoex

    his seniores

    eodem die

    sublati sitnt

    tabemaculum non

    juvantibus artificibus, qui istud con-

    contcerutio

    tabemacuU,

    struxerant, erexit. taber331 Jusserat Dominus non solum erigere U m, se d etiam illud cum ceteris omnibus nacu t et consecrare, atque inungere insuper Aaronem sacerdotio initiare. Csere* quatuor filios ejus, ac et conmonite hse inchoatse creduntur eodem die, suntper dies septem, sicuti refertur Leiinuatx quse sinvit. 8, ubi etiam referuntur sacrificia, gulis diebus hac de causa per Moysen fuere obla-

    J et tota narratur Levit. autem octavo die vocaPacto 10 hoc modo ejus, ac majores navit Movses Aaron et filios Tolle de armendixitque ad Aaron tu Israel

    morte repentina. Res


    :

    et arietem in holocauto vitulum pro peccato offer lllos costum utrumque immaculatum et Tolle Israel loquens ram Domino. Et ad filios Hodie enim Domietc bircum pro peccato prodigio,) nus apparebit vobis ( aliquo nimirum ad Tulerunt ergo cuncta , quae jusserat Moyses omnis multitudo ubi cum ostium tabernaculi
    ,
    , .
    :

    per septem dies continuanda prsescribitur, quam

    Ritus consecrationis ibidem legi potest. Exod. vero 29 prsecipii Dominus Moysi, quo modo omnia consecratio seque fieri deberent ibique 1 37 altaris
    ta.
    ;

    astaret cepit

    ait

    Moyses
    :

    Iste
    ,

    est

    sermo

    quem

    praeg-lo-

    ria ejus.

    Dominus Deinde referuntur varia


    facite

    et

    apparebit vobis

    sacrificia, quse

    sacrificavit

    Aaron

    juvantibus

    filiis.

    Subditur

    B consecratio
    f

    pontificis et

    sacerdotum. Et
    :

    Levit. 8

    vero

    22; Et
    ,

    unctionem Aaronis, sic refertur taberTulit et unctionis aliorumque inunctio naculi (Moyses), quo livinit tabernaculum cum oleum omni supellectili sua. Cumque sanctificans asperomnia sisset altare septem vicibus, unxit illud et basi sua sanctificavit vasa ejus, labrumque cum maneoleo. Totis illis septem diebus consecrandi in tabernaculo ut dicitur f 33 ubi additur bant Septem enim diebus flnitur consecratio. Hancsolus
    10 ante

    populum

    extendens ( Aaron) manus ad benedixit ei. Sicque completis bostiis


    , ,

    descenet holocaustis et pacificis pro peccato Ingressi autem Moyses et Aaron in tabernadit. benediet deinceps egressi culuin testimonii
    , ,

    xerunt populo. Apparuitque g-Ioria Domini omni et ecce egressus ignis a Domino multitudini
    :

    dcvoravit holocaustum

    peragebat Moyses, qui et sacrificia iisdem diebus cuncia offerebat. cujus cau$u JJ32 Porro hujus consecrationis grottia principrincipes mumunera. ^ e$ Israelitarum ingentia obtuterunt itfiit "i '"'" Num. 7 de hac oblaiione leguntur sequentia Pactum est autem in die qua complevit Moyet erexit illud: unxitque et ses tabernaoulum
    .-

    per altare. Quod cum runt Dominum ruentes in facies suas. Hactenus Lvta omnia novis sacertotibus quos Dominus hoc
    ,

    qui erant sulaudavevidissent turbre


    et adipes
    ,

    prodigio honorificavit.
    334 At tristiora eodem , ut videtur , die se- duoexsacsrqum cuta sunt, dum Dominus nonnullam duorum dotibus, -, .... i ad sacrificanut pcena punire voluit negligcntiam severa dnm su ostenderet quanta cura ad altare oporteat accede- rm tignm non re. Cap. 10 Moyses factum et pcenam sic expo- sitcrum,morte
    t
    ,

    '_

    sanctificavit
    liter et

    cum omnibus
    cjus
    :

    vasis suis, altare simi-

    omnia vasa

    obtulcrunt

    principes

    [sraSl ct capita familiarum, qui erant per singu-

    eorum, qui numerati fuerant (jam ante perfectum tabernacutum Exod. sex plaustra 28 f 25) munera coram Domino oum duodeoim bobus. Serviebant hsec plautecta C stra ad vehendas partes tabemaculi, quando erat proficiscendum. Emc obiaiio ficri poiuit die prima mcnsis, qua tabernaculum erectum est.
    las tribus, %>rfectique
    ,

    principum oblatio f 10 relata qu<v diebus duodecim roiUinuata est, tantum vi-

    Verum

    alteva

    detur inchoata post dedicationem absolutam, seu Igitur obdie octava mensis, eaque sic refertur qua tulerunt duces in dedicationcm altaris die unctum cst oblationem snam antc altare. Dixitque Domiuus ad Moysen Sing-uli duoes pcr singulos dies offerant muncra in dedicationem altaris. Singuli auiem eadem munera per dies duodeoim obtulerunt, id ibidem videri potest. lianc oblationem verisimiliter tantum cceptam esse die octava mensis ea de causa asserui quod oblai ,
    , :

    Aaron (na- i"" lUi tu majores ) thuribulis, posuerunt ignem et incensum desuper offerentes coram Domino ignem (id alieuum quod eis praeceptum non erat est vetitum erat.) Egressusque ignis a Domino et mortui sunt coram Domiuo devoravit eos in tabernaculo videlicet. Num. 3 y 4 de morte Mortui enim sunt Nadab et iita hoc legitur cum offerrent ignem alienum in conspe- ^ Abiu ctu Domini in deserto Sinai, absque liberis. Item Num. 26 t 61 ^e Aaron orti sunt Nadab et Abiu et Eleazar et Ithamar quorum Nadab et Abiu mortui sunt cum obtulissent igncm alienam coram Domino. Ratio mortis ubigue eadem ponitur , nimirum quod obtulissent ig-nem alienum coram Domino id est quod ignem non sacrum, thuribiUis ad tabernaculum altatum posuissent in altari thymiamatis, cum debuissent sumere ignemab aitari holocaustorum, ut ex hoc loco coiligitur. Certe locum sic explinit: Arreptisque

    Nadab etAbiu,

    filii

    "

    cant pierique interpretes


    istimo. Negiigentiam
    7ius.

    et recte

    quantum ex-

    hanc morte punivit Domi-

    ad sacrificia offerenda, quodque non alia sacrificia oblata videantur diebus septem quibus duravit consecralio quam qiuv hunc in finem referuntur oblata Levit. S. Quod vero dicitur, die qua unctum cst, altare scitiones fierent
    , ,
    ,

    licet

    potest exponi de die


    :

    prima post absolutam

    unctionem et forsan reetius de tcmporc indeterut solum significet oiroa illud tempus, minato
    ,

    Certe ita intelligi debet

    oblatioomnium duodecim
    y

    At ex gravitate pcencV iitius temporalis non coUigemus gravitatem peccati eorum, cum leve etiam peccatum morte punire possit Dominus vitse mortisque arbiier. 335 Quid autem Moyses fecerit visa hac morte duorum fratris sui fitiorum quos Dominijussu sacerdotes consecraverat narrat Levit. 10 } 3 sic prosecutus Dixitque Moyses ad Aaron Hoc est quod locutus est Dominus Sanrecte
    ,

    seimitique, at

    veiitum aius
    er rc culu
    \

    ^ erna

    '

    pritwipwn

    de qua dicitur

    Sl

    Ikec in de-

    ctificabor in iis

    qui appropinquant mihi

    et

    in

    dicatione altaris oblata sunt a priucipibus Israel,

    conspectu omnis populi g-lorificabor. Sensus est

    justum

    DIE QUAKTA 8TRUBBI8


    justum me ostendam puniendo peccata eontm, qui mihi appropinquant seu sacerdotum et efficiam, ut hanc meam justitiam populus videat
    ,

    88 bernaculo, a Domino accepit Moyses, et per partes haud dubie conscripsit et promulgavit

    ACCTOM
    J
    s.

    cum omnes
    illis

    atque ita a peccatis deterreatur. tacuit Aaron. Vocatis autem Moyses Misaele et Elisaphan filiis Oziel, patrui AaroD # ait ad eos Ite et tollite fratres vestros de conspectu sanctuarii, et asportate extra castra. Coufestimque pergentes tulerunt eos, sicut jace-

    et prsedicet;

    Quod audiens

    simul conscribi potuennt ob multitudincm

    totus liber Leviticus qui nihil fere continet nisi leges maxime ca>rem'onia-

    ad solos Vtden de illis potest

    promulgari non cumque multa ex sacerdotes spectent aut ad Levitas.


    et
    ;

    bant, vestitos

    lineis

    tunicis,

    et ejecerunt

    les,quasdam tamen etiam morales et judiciales In fine autem totus liber clauditur his verbis
    Hiec sunt
    prfficepta
    ,

    foras,

    quae
    in

    ut sibi fuerat imperatura. Portabantur extra castra ad sepulturam, quia Judsei in urbibus aut in castris mortuos non sepeliebant. Pr^seterea Moyses Aaroni ejusque filiis prohibuit, neexterna doloris signa proderent, quemadmodum refert i 6 his verbis Locutusque cst Moyses ad Aaron,
    :

    raandavit
    Sinai.
    :

    Moysi ad
    judieia

    filios Israel

    monte
    et

    Dominus Et caput
    IIxc sunt
    dedit

    penidtimum hoc etiam modo


    atque
    pracepta,

    finitur
    leges,

    quas

    et Ithamar filios ejus Capita vestra nolite nudare, et vestimenta nolite scindere, ne forte moriarnini, et super omnem coeet
    , :

    ad Eleazar,

    tum oriatur indig-natio. Fratres vestri, et oranis domus Israel, plangant incendium, quod Dominus suscitavit
    tabernaculi
    ,
    :

    vos autem non egrediemini fores


    peribitis
    :

    oleum quippe sanctaeunctionis est super vos. Qui fecerunt omnia B juxta prseceptum Moysi. Poterant alii plangere et
    lugere defunctos incendio ,idque re ipsa fecerunt non Aaron ejusque filii, quia erant in ministerio sacro. 336 Porro aliis quoque sacerdotibus aliquid erroris obrepsit, sedpcenam non incurrerunt. Sacerdotes enim de sacrificiis, excepto holocausto, aliqua comedebant, Moysesque id eos facere jusserat f 12. At i 16 inter hsec hircum, qui oblaat
    aliis

    alioquin

    monto Sinai per manum Moysi. Verumtamen ex his verbis nolim concludere, omnia pr&cepta Moysi data fuissein monte Sinai: nam data verba intelligi possunt de tribus uUimis capitibus, cum caput 25 sic inchoetur Locutusque est Dominus ad Moysen in raoute Sinai etc. Contra ex multis atiis tocis facile coltigipotest, multa adhuc Moysi prsecepta data fuisse posterectumtabernaculum eo autem tempore Dominus Servo suo toqui solebat in ipso tabernaculo. Ilto quoque tempore contingere potuit dubitatio illa de pcena homini bta sphemo irroganda de qua consultus Dominus
    Israol in
    :
    : :

    Domiuus

    inter se et tilios

    Levit.

    24- 1

    13 jussit
    jf

    factum refertur
    Moyses ad
    filios

    hominem lapidibusobrui, uti 23 his verbis Locutusqur sst


    i
    :

    quoque

    Israel

    et

    eduxerunt eiun, qui

    saeerdfitibus

    nonnihil

    ro

    ris obrepscral

    blasphemaverat,extr;i castra,ac lapidibus npprosscrunt. Eeooruntquo filii Israol, siout prSBOeperat Do-

    tus fuerat

    Moyses, exustum reperit iratusque contra Eleazar et Ithamar tilios Aaron, qui remanserant ait: Cur non coraeuistis hostiam pro peccato in loco sanqusereret
    :

    pro

    peccato,

    cum

    minns Moysi. 838 Multa deinde ordinata sunt per Moysen, jubcnte Domino, ut tam in castrametationibus quam in itineribus elegans servaretur dispositio. Primum ad hunc finem conducebat enumeratio totius populi per singulas tribus, de qua
    Locutusque est DomihtVC leguntur nus ad Moysen in deserto Sinai in tabernaoulo fosderis, prima die mcnsis secundi, anno altoro
    i
    \

    po/nriui enu

    mevalm,

    cto,

    quas

    sancta sanctorum
    iniquitatem

    est,

    et

    data

    vobis,

    Num.

    ut portetis

    raultitudinis,

    et rog-etis

    pro ea in conspectu Domini, praesertim

    cum
    ,

    de

    sanguine comedere

    illius

    non

    sit

    illatum
    in

    intra sancta et
    sicut

    egressionis

    eorum ex

    /Kfrypto

    ilicens

    Tollitfl

    debueritis

    eam

    sanctuario
    :

    summnm

    universffi

    congregationis tiliorura Israel

    prseceptum est mihi ? Eespondit Aaron Oblata est hodie victima pro peccato, ot holocaustum mihi autem accidit, quod vides. coram Domino Mortem duorum filiorum insinuat et sic
    :

    per cogfnationes et domos suas, et nomina sing-ulornm, quidquid sexus est masoulini a viffeaimo anno et supra, omnium virorum fortium ex
    fsrael, et numerfibitis eos por turmas suns, tu et Aaron. Kruntque vobiscum [irincipos tribuum BO doraorum in cofrnationibus suis. Nominatis autem duodecim tribuum principibus, ut ibidem

    pergit
    placere

    Quomodo Domino in

    potuit

    comedere

    eam

    aut
    ?

    caeremoniis,

    mente

    lug-ubri

    Quod cum

    audisset

    Moyses
    ,

    recepit

    satisfactio-

    quam attentus ad nem. Similia ostendunt omnia, quam peritus cseremoniarum, quamque accuratus in minimis etiam fuerit sanctus Legislator.

    princilli nobilissimi videri potest, sic pergit multitiKiinis per tribus ot cofrnationos suns, pes
    :

    et capita exercitus Israel


    et

    quos tulorunt Moyses


    :

    XXXI. Enumeratio populi LeVitae ad usum tabernaculi assum:

    Aaron oum omni vulg-i rniiltitiniine et, confrregaverunt primo die mcnsis secnndi, receMeiites eos por cognationes, ct domos, ao 1'amilias, et caplta, ot nomina sing-ulorum, a vip-osimo anno et supra, sicut pneceperat Duninus. Numor.ttiijue sunt in deserto Sinai. Singutarum tribuum numerum mox Moyses ibidem refert, acde omnibus

    pti et

    numerati

    tubse compositse,

    aliaque ad servandum ordinem in


    profectione

    simut computatis t 45 sicsubjungit Pueruntqufl omnis numerus filiorum [srael per domos et familias suas a vig-esimo anno et supra, qui pote\

    agminis.

    rant ad bella procedere, sexcenta tria milia virorumquingenti quinqnafrinta. Levitse non compre-

    Leget muli*

    Erectio

    acceptr a Deo
    et

    comcriptx,

    tabernaculi, aliaque ea occasione fanarravimus, magnam partem absumpserunt mensis primi anni secundi ab egrescta, quse

    su. Reliqua pars illius mensis videtur impensa fuisse variis legibus ad ritus et cseremonias spectantibus, quas seu in monte Sinat, seu in ta-

    attamen duodecim kendebantur hoc numero erant tribus, quia posteri Josephi duas tribus cons t itueba n /,Kphraim nimirum et Manasse, ita ut tribus Levi esset decima tertia. Levitas autcm, utsequitur, in tribu familiarum suarum non sunt numerati cum eis, ita mandante Domino, qui
    :

    hanc tribum elegerat ad usum tabernacuti, ut


    dicemus.
    17

    Septembris Tomus

    1L

    339 Enumeratis

    84
    iVCTORC
    J

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    diant vasa
    tabernaculi,

    totus excrcitus
    in

    339 Enumeratis Israetitis, totum exercitum jussit Dominus dividi in quatuor agmina, quse

    servientes in ministeno

    quatuor ag~
    divisus,

    mina

    singula constarent ex temis tribubus, et quorum Orientem, alterum ad Meridiem tertium ad Occidentem, ac quartum demum ad Aquilonem castrametaretur utet in itinere eodem ordine proficiscerentur. Pulcherrima hsec dispositio, qua numerosissimi exercitus confusio vitabatur, refertur Num. 2 hoc modo Locutusque est Dominus ad Moysen et Aaron, dicens Sing-uli per turmas, sig-na, atque vexilla, et domos cognationum suanim castrametabuntur filii seu talsrael, per fryrum tabernaculi foederis

    primum ad

    Levitas Aaron et filiis ejus, ejus Dabisque dono a lsrael. Aaron autem et traditi sunt quibus sacerdotn. constitues super cultum filios ejus Levitas sibi venMox quoque addit Dominus, se primogenitis, quos jam in Mgxjpto

    dicare pro
    habitus

    sibi sanctificaverat.
    est,

    Census deinde Levitarum non eodem plane modo, quo aln sed

    Israelitse erant

    enumerati

    mensissunt
    :

    recensiti.

    De

    at pueri etiam unius his dicitur } 14: Lo-

    bernaculo relicto in medio. Mox primumagmen ita describitur : Ad Orientem Judas ( caput hujus agminis ) fig-et tentoria per turmas exercifilius

    eritque prineeps filiorum ejus Nahasson Aminadab et omnis de stirpe ejus summa pugnantium septua<^int;i quatuor millia sexcentus sui
    : :

    ti.

    Jnxta

    eum

    castrametati sunt de tribu Issachar,


    :

    quorum princcps fuit Nathanael filius Suar et quinquag-inta omnis numerus pug*natorum ejus qualuor millia quadringenti. In tribu Zabulon
    ,

    trum praeuno mense et supra. Numeravit Moyses ut per ceperat Dominus, et inventi sunt filii Levi nomina sua, Gerson et Caath et Merari. Hi tres erant filii Levi, et patres omnium Levitarum, qui ab illis divisi fuerunt in Gersonitas, seu Caathitas, seu filios Caath ; et filios Gerson trium harum Meraritas seu filios Merari familiarum ministeria per Moysen distincta videbimus. Gersonitse ab uno mense et supra reCaathitse censiti sunt septem millia quingenti
    ,

    deserto Sicutusque est Dominus ad Moysen in Levi per domos paNumera filios nai, dicens suorum et familias, omnem masculum ab

    Eliab filius Helon. Omnis de stirpe ejus exercitus pug-natorum, quinquag-inta septem millia quadrinffenti, (Jniversi, qui in castris Ju-

    princeps fuit

    octo millia sexcenti


    ti.

    Meraritas sex miUiz ducen-

    paretur

    da?

    annumerati sunt, fuerunt


    :

    sex millia qaadringenti

    et

    centum octoginta perturmas suaspri-

    mi egredientur. Hocprimum agmen ceteris erat numerosius. Secundi agminis, ad Meridiem castrametati, caput erat tribus Ruben, eique adjunctcV erant tribus Simeon et Gad. In hoc agmine erant oentum quinquaginta millia et mille qua<nli quinquaginta. Tertii agminis, ad Oedr cidenlem tocati, caput fuit tribus Ephraim, quse secum habcbat trtbus Manasse, et Beniamin, Summa erat centem oeto millia et ecntum. Agmini
    quarto, ad Aquilonem constituto, prseerat tribus Dan, erantque adjunctte tribus Aser et Nephthati. Eraut aideni in huc tttjjnittc puguatores centum quinquaginta septem millia sexcenti, qui uttimum

    Exiguus sane horum erat numerus, si comcum numero atiarum tribuum. Levitas autem omnes pro primogenitis Aaroni dedit Deus ad ministerium tabernacidi. Deinde aliam enumerationem Levitarum ab annis triginta usque ad quinquaginta fteri jussit Deus, ut sua singulis ministeria assignarentur. Omnes autem, ut
    habetur
    vitis,

    Num.
    et

    4.

    j>

    46,

    qui recensiti sunt de Lefecit

    et

    quos resenseri

    et

    Aaron,

    principes Israel,

    ad nomen Moyses per cognationes

    patrum suorum, a trig-inta annis et suusque ad annum quinquagesimum , ingrepra, dientes ad ministerium tabernaculi, et onera portanda, fuerunt simul octo millia quingenti octoet doraos
    g-inta.

    agmenconstituebant.
    Levitn od l vittum tuhrr-

    341 Ministeria autem Levitarum sic divisa leguntur Num. 4. Postquam Aaron cum filiis suis omnia, quce erant in tabernaculo, videlicet

    deitide

    sua

    acciptunt mtnisteria,

    840
    -

    buum putcherrime
    Domino,
    ita

    Qitemadmodum ordinem duodecim tridisposuit Moyscs, mandante


    non
    m/iitts accttrulc tlicisit

    naculi OWUttl
    )ih,
    ttr

    his

    mini-

    vaiio

    modo

    steria Levitarum, qui hac etiam de causa seor-

    reccnsiti

    sum uumerati stint. Num. minus, adquod ministerium


    C Moysen audiamus ad Moyscn, dioens
    rare
    :
    :

    <t8

    indicat Doest

    destinasset Levitas.

    Locutusque

    Doraiuus

    (cum
    iiliis

    aliis, )

    Tribum Levi noli numeneque pones suuimam eorum


    sed constitue eos super taber-

    arcam, mensam, candelabrum, altare aureum seuthtjmiamatis, retiquamque minorem supellectilem, deposuerant, et probe multis operimentis involverant, dabant ea omnia Caathilis, quibus prccerat Eleazar sacerdos iltique omnia ista humeris suis portare debebant sacerdotibus onera dividentibus. Hoc erat ministerium Caathiiarum, ex quorum familia erat Moyses ipse et Aa, ,

    cum

    Israel

    ron. GersonitcV vero, quibus prajfecttts erat Ithamar saccrdos, portabant omnes cortinas, et attare

    naculuni testimonii et cuneta vasa ejus, et quidquid ad 083remonias pertinet. Ipsi portabuut ta-

    eeneum seu holocaustorum, omniaque ad

    iilud

    bernaeulum
    tur
    (

    et

    omnin
    per

    utensilia ejus

    et erunt

    attare spectantia. At hiptaustra habebant, quibus onera sua vehere poterant.MeraritcV, quibus item

    ministerio, ac

    yyrum

    tabernaculi metabunet

    vtdcticet inter

    tabernaculum

    quatuor
    :

    Israelitarum agmina jam dicta.) Cum profieiscendum fucrit, depouent Levitre tabernaculum cum castrametaudum erig-ent quisquis evternorum aceesserit, occidetur. Metabuntur autem castra iilii Israel unusquisque per turmas et cuneos, atque exercitura suum. Porro Levita? per g-yruin tabernaculi iiyent tentoria, ne riat iudig-natio super multitudiuem filiorum lsracl, et exeubabunt in custodiis tabcrnaculi testimonii. Cap. 3^5 ad propositum nostrum ha>e dicuntur Locutusque est Dominus ad Mnysen, dicens Applica tribum Levi, et fac stare iu conspeetu Aaron saccrdotis, ut ministrent ei, et excubent et observent quidquid ad cultum pertinet multi,
    :

    erant plaustra, vehebant omnes tabulas, vectes, columnas, et bases tam tabernaculi quam atrii, aliaque eo spectantia. Hisce item Ithamar prseerat. Latius hxc videri possunt Num. 4. Deplaustris vero Gersonitis etMeraritis non veroCaathi-

    per Moysen datis, sic legitur Num. que cum suscepisset Moyses plaustra
    tis

    7^6;

    Ita-

    et boves,

    tradidit eosLevitis.

    Duo plaustra
    ,

    et

    quatuor boves

    dedit

    filiis

    Gersou

    juxta

    id,

    quod habebant ne-

    dedit

    cessarium. Quatuor alia plaustra et octo boves secundum officia et cultum filiis Merari,
    sacerdotis.
    :

    tudiuis

    coram

    tabernaculo testimonii, et custo-

    et boves quia iu sanctuario serviunt, et onera propriis portaut humeris. 342 Porro, ut Levitx designata ministeria obirent, eos primum consecrari voluit Dominus.

    Eiliis

    suum, sub mauu Ithamar filii Aaron autem Caath non dedit plaustra

    ei

    ideo conse-

    crantur ab

    Hac

    Aarone

    DIB QUARTA SEPTEMBIUS.


    A Hac de causa Moysen docuit ritum consecratioms Levitarum ipsamque consecrationem fieri )ussit per Aaronem, uti legitur Num. 8, ubi etiam cseremoniee consecrationis enarrantur. De
    ,

    85
    ***
    J

    diligenter observantes motum nubis) juxta imperium ejus per manum Moysi. Hactenus degestis in

    re peracta * 20 habenlur sequentia Feceruntque Moyses et Aaron et omnis multitudo filio:

    deserto Sinai, unde Moysen cum toto exercitu discedentem videbimus, postquam Josephum et

    Philonem de gestis ibidem discusserimus.

    quae prseceperat Doet laverunt vestimenta sua. Elevavitque eos Aaron in couspectu Domini , et oravit pro eis , ut purificati in,

    rum

    Israel

    super Levitis

    minus Moysi: purificalique

    sunt,

    XXXII. Asserta Josephi


    lonis

    et

    Phi-

    de

    grederentur ad
    ris

    gestis

    officia

    sua in tabernaculum fcedeejus.

    apud
    et

    montem
    corrigun-

    coram Aaron

    et

    filiis

    Sicut praeceperat

    Sinai

    expenduntur

    Dominus Moysi de Levitis, ita factum est. Quanto autem tempore servire tabernaculo deberent
    Levitae,

    tur, multis

    tamen

    brevitatis causa

    mox
    :

    ita

    subjungitur
    :

    Locutusque est

    omissis.

    Domiuus ad Moysen, dicens


    vitarura

    Ha?c est lex Le-

    A vig-inti quinque annis et supra ingredientur, ut ministrent in tabernaculo foederis.


    Cumque quinqnag-esimum annum
    rint
    ,

    Josephus

    BBtatis

    implevefra-

    servire cessabunt

    eruntque ministri

    trumsuorum

    in tabernaculo foederis, utcustodiant,

    qu;e sibi fuerint commendata, opera autem ipsa non faciant. Sic dispones Levitis iu custodiis suis. B Hactenus de Levitis, quorum singulis familiis suus etiam assignatus est castrametandi locus, ut

    videri potest Num. 3. Prceterea aliqiicc leges cseremoniales, iisdem temporibus tatas, legi possunt

    Nwn.
    /6* du.v compusii.r .qno

    5,

    6 et 9.

    343 Priusquama monteSinai recesserunt Israelitte,jussit demum Dominus componi duas tubas argenteas, quibus tanta multitudo imperium Moy..,. 5 *7 , su facihus posset cognoscere, uti reftrtur Num. 10. Sacerdotes his tubis clangebant,ususque earum
    , ,

    ngno pro/teucervnturaut
    quiescerem
    Israeiitx.

    erat multiplex.

    Nam pro varietate clangoris,


    ;

    va-

    lib. 3 de gestis apud montem Sinai /onpAuipWosicagitut honori gentis su,v consuleremalue- ntgestaapud rit, et fidem historuv etiam apud gentiles con- mommSinai cxlxare, quam omnia exacte narrare, qiuv in sacris Codicibus invenit. Priori de causa penitus omissa est confiatio vituli aurei, et illius adoratio, uti et pcena tantum scelus secuta et con- ^ fractio tabularum eadem quoque de causa tantum unius mansionis in monte per quadraginta dies continuaUe meminit. Attera ratio Josephum haud dubic impulit, ut facta prodigiosa aut prorsus omitteret, aut narraretmodo minus mirabiti, imo etiam de relatis in Scriptura libertatem sentiendi, qiuv velUmt, lectoribus imprudenter attribueret. Ut autem singida aptius discutiam, verba ipsius subjungo. Interea (inquit cap. ) dum hia locis populus hfliret,
    , :

    ria significabantur illisque tubis convocabatur nunc populus universus , nunc soli principes
    :

    Moyses pro concione


    collocuturum reportaturum
    ascendit Sina

    ait se

    ire in

    montem

    Sina,

    cum
    :

    iisdem tubis signum dabatur ad castra movenda, earumdemque erat usus tam in bello quam in festivitatibus Hisce omnibus dispositis sanctus Legislator exspectabat signum ad proficiscendum deserendumque locum in
    alias
    .

    Deo, ct aliquid utile eis inde jubetquc ut ipsi interirn in propinregionis ejuscel-

    quo castramctcntur viciniorcs Dcofuturi. Hisdiotis,

    montem omnium

    quo

    diebus

    exceptis aliquot per integrum annum non otiose nec inutiliter fuerat castra
    ,

    ob nimiam altitudinem cautcsque scd praruptas non ascensua tantum liominum aspectus quoque ipsos defatigantem, ut non imsissiraum
    ,

    et

    merito propter
    castris

    Numen

    incolcns reli^iosus habcre-

    metatus. Signum istud Num. 9 f 15 et seq.sic Ig-itur die, qua erectum est taberdescribitur naculum, operuit illud nubes. A vespere autem super tentorium erat quasi species ignis usque mane. Sic fiebat jugiter per diem operiebat ilet per noctem quasi species ignis. lud nubes Cumque ablata fuisset nubes, quae tabernnculum
    :
    :

    tur. Hebrsei vero juxta

    maudatum

    Proi^hctffimotis

    radices montis occupant, sUvSi^cnsi nnimis, quidnam boni, ita ut promiserat, esset e Deo repor-

    taturus: atquc intcrim, dum Ductorcm suum expectant, festos dies agebant, castitatem pervantcs y tum in cseteris, tum abstinendo a con^ressu mulic-

    rum

    et protegebat tunc proficiscebantur filii Israel (quando erant in itinere) in loco, ubi stetisset nubes, ibi castramctabantur. ( Atque eo modo ad imperium Domini proficiscebantur, et ad imperium illius figebant tabernaculum. Cunctis die,
    :

    precibus

    pcr triduum, sicut jussi fucrant, et as.siduis Deum solicitantes, ut propitius Moysem

    excipicns,

    donum

    sibi

    pcr

    eum

    aliquod mittcret,

    quod ad vitara bene ac


    bilc foret.

    fcliciter

    dcgendam conduci-

    bus,

    quibus
    in

    stabat

    nubes super tabernaculum,


    :

    eodem loco et si evenisset ut multo tempore maneret super illud, erant filii Lsrael et non proficisccbantur in excubiis Domini quot diebus fuisset nubes super taberuaculum. Ad imperium Domini erigebant tentoria, et ad imperium illius deponebant. Si fuisset nubes a vespere usque mane, et statim diluculo tabernaculum reliquisset proficiscebantur et si post diem et noctem recessisset, (similiter ad iter) dissipabant tentoria. Si vero biduo aut uno men-

    manebant

    et victu sumptuosiore uteban- V arU crroriornatu splendidiore una oum uxorlbus tnueorrum'"' atquc in hunc modum ac liberis cxcolcbantur epulas exactis, appetentc duabus dicbus inter jam tertia nubcs primum praeter solitum supra tcntota castra HebrBwnim suljlimis pcpcndit

    345
    ,

    Interim

    tur

    et

    toria,

    quam

    late

    patebant, contcg-cns,

    ndiquum

    cselum circumquaque clara serenitate obtinente: proccllBe dcindc cum imbre vchementi ruebant terrebant, fulet fulfrura simul crebro micantia minaque elisa sig-nificabant Moysen cx pententia ut Deo propitio convenisse. Hrec lectun

    cum

    se vel longiori

    tempore
    :

    fuisset super tabernacu-

    cuique placuerit,
    fuit discedere

    accipiant
    illis,

    mihi certe

    fas

    nou

    manebant filii Israel in eodem loco , et , statim autem ut recessisnon proficiscebantur movebant castra. Per verbum Domini figeset

    lum

    ab

    qua; in sacra historia con-

    imprudenscripta habnntur. Ilactenus Joscphus, cuique placuerit, ter permittens, ut lecturi, ut


    accipiant relata,
    dicat.

    bant tentoria, et per verbum illius proficisceerantque in excubiis Domini (id est bantur
    :

    cum

    ea in sacris Littens haberx


    alia hic

    At non pauca

    corngenda.

    Pnmo

    , ,

    ; ,

    DE
    StlTORI

    8.

    MOYSE PROPIIETA.
    et

    J.S.

    Numen incolens montem Sinai acsi mons itle jam ante fuisset religiosus, refutatum

    mo
    est

    illud

    conjugibus, ut

    Deum loquentem

    eis

    audiant,

    D
    describit

    num. 90. Secundo Hcbrsei casira non posuerant in ipsis moniis radicibus, ut hic dicitur, vum vetitum eis fuerit Exod. 10 y 12 tincs illius tangere. Tertio Moyses, dum prima vice montem ascendit, non mansit ibi triduo, ut ait haltucinans Josephus, sed post iteratos iiusetreditus triduo populum prscparavit ad mandata Dei
    excipienda. Quarto triduo itlo non eputabantur, necfestos dies agebant ; sedpuritati tam externse quam iniernse erant intenti. Quinto nubes tertia die tridui supra tota pendens castra prorsus fictitia est.
    nqucntta veio

    minus auet quid agendum, doeentem, ne dicta per humanam linguam in ctoritatis haberent, si
    itaque omnes auillaberentur diebant vocem e sublimi descendentem, ut nemo qu^ Moyses non intelligeret. Prajcepta autem

    animos eorum

    non est fas tosententias tantum eorum tidem verbis evulgare, indicubimus. Hsec Josephus, decem prsecepta deinde sic compendio recitans, ut primum in duo
    duabus tabulis inscripta
    roliquit,

    dicidat

    nonum

    vero

    et

    decimum tamquam

    Corrige insuper in datis verbis primo hsec verba, continebant se intra tabernacula

    unum
    mcesti

    habeat.

    nam

    ut dicitur

    Exod.

    19

    17

    Moy-

    316 Hisce observatis Josephum rursus au~ Cseterum inquit , Hebraei visa insolita tempestate, ejusque horrendo strepitu aures
    ,

    diamus

    eduxit popidum, postquam audiri cceperunt tonitrua, fulguraque micare, et maxime postquam clangor buccinse perstrepebat, quem pcrses

    fcrionte

    supra

    modum

    novitas terrebat,

    nam et rei turbabantur et rumor vulgatus dc monte


    , ,

    peram

    quod

    crebro

    Deus

    eura

    inviseret.

    Quamobrem

    omisit Josephus. Secundo fictitius est ille Hebr.rorum timor de salute Moysis, qui ipsis aderat, donec ad momentum a Deo vocaretur in

    putantes actum de salute Moysis, et illo per iram Dei sublato, se quoque simile exitium mauere. In

    continebant se

    intra tabernaeula mcesti,

    tali
    tia
    ,

    rcrum statu eoce


    :

    tibi

    Moyses exultants
    ,

    l;eti-

    Tertio fictitia item est aeris illa sereniquse reddita esset ad adventum Moysis, antequam prsecepta erant per angelumpromulgata. Quarto prolixior illa Moysis declamatio ad po-

    montem.
    tas,

    vultuque ipso animum gaudio gestientem repeute metus omnis prfflferena quo conspecto abiit, inque locum cjus spes magni alioujus boni

    pulum

    successit:

    nam
    ,

    et

    aer

    ad ejus adventum pri-

    stinam serenitatem rcccpit. Mox igitur concionem advocat audituram, quai mandata a Deo roforat. Quam ubi convenis.sc animadvertit e superiore loco ut ab universis audiretur, in
    , ,

    locum non habuit. Sexto demum tabulie eo tempore datse non sunt Moysi sed postea. Porro recitatis decem preeceptis eo Haec ubi quo dixi, modo, subjungit auctor multitudo laeta ex ipso Deo sicut Moyses praeco tempore
    ,

    dimissa est concio. Sequentibus autem diebus scepius ad Ducis tentorium vendixerat
    ,

    audivit

    titantcs, postulabant ut
    taret. Ille et in

    Deus modum optimus raaximus, quomadmodum nuinquam antea vota nostra ost aspornatus ita hoc quoque tcrapore me Legatum vcstrum benignissirne exoepit, c! jam-in castra vestra pracsens ac propihuno
    est

    affatus

    Viri

    Hebra:i,

    etiam leges eis a Deo deporhoc gratificatus lcges tulit, et quid,

    tius
    neiii
    ,

    adest

    praesoripturus

    vobis

    vivendi

    ratio-

    qua nulla beatior nc cogitari quidcm po-

    test.
    niftito

    exactiw

    847 Quarc pcr ipsura perque ejus magnifica opera vos obsecro, ne contemnatis quae vobis dioturus sum meam mcdiocritatem intuentes quodque humanam linguara audituri estis sed ex])endentes mandatorum bonitatem ac utilitatem agnoseite ejus majestatom , qui ut vestra
    ,
    :

    quove modo agendum esset, per idem terupus praeAliqua hic omissa, quse suo loco videri poterunt ex sacris Litteris relata. 849 Jarn vero Josepltum audiamus de Moysis ascensu in montem, deque gestis populi quadraginta dicbus, qitibus abfuit Eodem fere tempore Moyses rursum in Sina montem ascendit praemonito ante populo nam et spectare eos ascunsionem suain voluit. Cumque diutius moraretur per xl enim dies abfuit; coeperunt soscripsit.
    .-

    idcut gr.mantiii,

    Moi/siscommoralionem in
    mottle

    liciti

    esse,

    ne quid gravius

    illi

    aceidisset,

    neque

    iu tot fflrumriis aliud

    quidquam

    eos sic coutrista-

    vit,

    ut
    ,

    interitus

    OOmmoda
    non

    proveliat,

    rae

    intiM-nunoio ad

    vos uti

    rumores

    dum

    alii

    Moysis opinio. Variabant enim devoratnm a bestiis jactant,

    est dedignatus. Non enim Moyses Amaramai et Jochabelis filius, sed is , qui pro vestra salutc Nilum sanguincis fluentis labefecit , et -Kgyptiorum contumaciam tam variis calamitatibus fregit, qui per marc viam vobis munivit, qui omuium egenis cibos caelitus excogitavit, qui

    eum amabant; alii raptum a F malunt qui vero prudentiores erant, inter utramque sententiam ancipites , quod alterum ab humauis casibus non alienum, alterum
    qui minus

    maxime

    Deo

    videri

    potura dcsidorantibus e petra scatere jussit, a quo

    convenientins videbant ipsius sortem satis lequo animo ferebant suam autem vicem dolebant, quod tali Praeside ac patrono
    "Viri illiua virtuti
    ,
    :

    Adamus terroe ac raaris usumfruetum accepit por quem Noe diluvium effugit, per quera Abraharaus nostri generis autor ex errone
    OhananBBfia terroa est factus,
    feotis sonio

    possessor

    perquem
    est

    Isacus con-

    qualem alium inveniri credebant neque sollicitudo sperare eos sinebat neque spe adempta non dolere poterant ac ne ca*tra movere quidem audebant, reditum
    essent orbati
    ,

    impossibile:
    ,

    et

    parentibus est uatus, per qtioni .laoobus


    filiis

    expectaro jussi.
    350
    to

    duodooim honestissimis
    Josophus
    in

    omatus, per quem


    :

    /Kgy ptiorum pra-sidem cvasit


    :

    is,

    in-

    elapsis revertitur,
    :

    Tandem xl diebus totidemque noctibus nullo interim humano alimen-

    ut

    unam

    narratt omittens varia


    rjeitti

    quam
    aliud

    vobis

    snm
    :

    quam

    mec pnecepta largitur ego uihil tanti Numinis interpres. Ea

    vobis sacrosaneta erunt, et oonjugibus ao liberis antiquiora illis enim parendo beatam vitam
    agetis, fruentes terra fertili, mari trauquillo, pro-

    degustato adventuque suo tota castra ingengaudio replevit, divinam providentiam illisadesse signifieans et rationem bene ac beate viti
    ,

    sux pro:

    bi

    osa

    vendi

    se

    per

    eos

    dies

    didicisse
    ei

    postulareque

    Deum
    deret
    ,

    ut

    gonio juxta naturee legcs

    felioi,

    eritisque hostibus

    Kgo enim oum Deo vestris serapor formidolosi. ooram eollocutus, imraortalem ojus vocem audivi:
    adeo
    illi

    secum
    et

    quo descenquod etiam migrantes circumferre possent ut non sit opus amfaciaut
    ,

    tabernaculum

    quoties placeret

    plius in Sina asccudere, sed intervisitans' crebro

    cordi estis vos et generis vestri inoolu-

    tantum non cohabitans,


    deprecationibus:

    praasto sit

    votis

    eoet

    mitas.

    3iS

    llis

    dictis

    adducit

    populum cum

    liberis

    rum ac formam

    mensuram quoque
    praemonstratam
    ,

    tabernaculi

    sibi

    nihil-

    que

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    que superesse,

    $7
    i"
    J
    .

    mum

    ad ejus fabricam quamprise accingerent. His dictis profert duas tanisi ut

    lse,

    bulas continentes
    sing-ulis

    decem praecepta

    inscripta,

    in

    nec tamen tam tenuis, ut aspectum humanum transmitteret jucundusque ros distillabat ab ea praesentiae Dei fidem populo astruens.
    :

    i'i.-

    s.

    quina; erat autem Dei manus ea scriptura. Huc usque Josephus, duas mansiones in monte utrasque quadraginta dierum, confundens, et populi idololatriam, ac primarum tabularum confractionem, tamquam probra gentis suse studiose prsetermittens. Conjecturse vero populi timentis ob diuturnam Moysis absentiam haberi possunt ut conjecturse non improbabiles sed ese solum congruunt primse commorationi Moysis in monte ; retiqua vero spectant ad ipsius
    ,

    Moyses autem
    tanti

    mas ptum

    distributis prius in fabricatores operis pro cujusque merito praemiis, victimactabat in atrio tabernaculi juxui praescri, .
    . .

    Deinde sanguiue victimarum ornatum Aaronis et filiorum ejus aspersit, purificans eos fontanis aquis ac unguento, ut Dei tierent sacerdotes atque hoc modo per septera dies ipsos
    :

    et vestes

    eorum curabat
    taurorum

    tabcrnaculura item et

    ejus vasa ungucnto, sicut

    jam

    dixi, confecto,
    ,

    et

    sang-uine

    et arietura

    alternis

    diebua

    descensum post secundam commorationem. At multa rursum sunt prsetermissa, quse locis suis
    dona tamen ad
    constructio-

    juxta g-enus suum mactatoruin. Octava autem die festum indixit, et sacrificareunumquemquc pro facultatibus imperavit. At illi dicto parentes certatim et ambitiose victimas offerebant, quibussuper aram
    impositis, subito sponte sua ex
    in
    illis

    nem tabernaculi collata.

    enarravi. 351 Largitionem populi ad tabemaculi aliarumque rerum constructionem ipsamque structu-

    ignia fulg-uria

    ram,
    sentia

    ceteris rectius sic explicat

    Illi

    vero prae-

    morem

    eraicuit, et

    inspectante populo omnia

    sermoneque Moysis lseti, pro se quisque certatim ad structuram tabernaculi conferebant, aurum arg-entum, cuprum , materiam ligneara
    ,

    elegantem et contra cariem firmam, pilos caprarum, et ovium pelles, partim hyaciuthinn, partim punicea tinctura quasdam etiam caudidas colore et alias purpurae flore infectas. Adhaee lanas eisdem coloribus tinctas, et linum byssinum, lapillos quoque pretiosos, qui ad ornatum auro includi solent, atque insuper vim magnam odoramentorura nam hujusmodi erat materia tabernaculi, quod nihil ab ambulatorio teinplo et portatili differebat. Erg'o posteaquam istae
    ,

    flamma absumpsit. 354 Per idem tempus accidit Aaroni qusedam <" ' nftren oalamitaSi paterno animo g-ravis quam tamen da morte duon ipsii greneroae pertulit erat enim vir fortia, et intelrurie labitxtr Ug-ebat hoc non sine Dei voluntate facturn. Bx K quatuor fillis, quos dixi, seniores duo. Nabadus et Abius, cum in aram intulissent viotimas, non
    :

    Uffl

    juxta praiscriptum Moysi, sed qualea antea solebant , combusti sunt flamma in cos converaa et vultus ac pectora eorum depascente nec suc:

    curri

    potuit,

    quin

    ita ocoumberent-.

    Moyses au-

    species

    ambitiose

    sunt

    collatae,

    viritim

    contri-

    jussit patrem eoruni ao fratres sublata cadavera extra castra deferre, atque ibi honoriflce totusque populus Inopinatam banc eosepelire
    :

    tem

    buentibus, nonnullis
    mesticis facultatibus
    prasficit
    ,

    etiam plura

    quam

    pro do-

    rum mortem
    ses voluit

    luxit: solos fratres ac patrem


    et

    MoyDei

    architectos operi Propheta

    a raoerore abstiucre,

    potiorem
    ,

    ex mandato Dei,

    sed tales,

    ut non

    alii

    delig-endi fuerint, etiarasi populi suflrag-iis res

    com-

    recttus rnar
    ral.

    missa fuisset. 352 Eorum nomina etiam nunc in sacris codicibus extant Beselel ex tribu Juthe, Uronis
    :

    honorem quain suam tristitiam habere jam enira sacrum amictum Aaron gestnbat. Itadehi sce Josephus, qui rursum nonnulla eget corre ctione. Nam primo dum dicit Nadab et Abiu victimas intulisse, quales antea solebant, mate
    -

    filius

    et

    Mariammes,
    Isaraachi

    quffl

    erat

    ducis

    soror

    et

    supponit,

    jam

    ipsos ante consecrationem

    Eliabus
    ut

    tribus
    et

    Davidis.

    Plebs autem
    offerebat
    ,

    tanta alacritate operain


    edicto coercendi
    ,

    impensam
    ,

    sacriftcare solitos, quod le. Mate quoque asserit


    qualitate
    ;

    suam nequaquam est V&risim\ culpam eorum fuisse in


    .

    fuerint

    et

    praeconis
    :

    voce

    admonendi

    ita enira opus pluribus fabricatoribus est visura. Atque ita structuram ta-

    non

    esse

    bernaculi ag"g;rediuntur,
    colluquio
    *

    Moyse

    et

    mensuram

    et

    victimarum cum solum peccaverint. quod ignem non sacrum adhiberent Secundo vecombustos fuisse Nadab et risimile non est Abiu, vidtusque eorum et pectora igne depast.it,
    ,

    raag-nitvidinem designante, sicut in


    didicerat
    ,

    raonte ex Dei

    cum
    citur

    Levit. 10 ^ 5 dicantur clata


    cestita
    f Z

    eorum cadatuniois.

    Gritct (jnau vosa

    quantum instrumentum * capere deberet ad usum sacrificiorum et


    sacrorum
    bente.

    tum

    vera, sicut jacebaut,

    lincis
    ,

    IH-

    quidem ibidem
    :

    lg-nis

    devoravit eos,

    tii

    ministerium,
    fuit

    rite

    ac ordinate praescri-

    Nec minor

    largitio

    mulierum

    circa

    vestes sacerdotales, et caetera, quae vel ad taber-

    naculi ornamentum,
    tinere

    vul ad

    divinum cultum

    at-

    videbantur.

    Narrat deinde idem auctor

    erectionem tabernacuti, ittudque describit

    cum

    omnibus

    eo spectantibus, uti et vestes pontificales

    sed vox devorare ssepe idem in Scripiuris sigutfinam et gtadius devorare dt cat, ac occidere citur, id est, occidere. Itaque probabiiius est, sotum igne dioinitus immisso occisos fuisse, non combustis corporibus, quse mox cum lineis vestimentis elata sunt. Tertio ctarius sacris Litteris repugnat Josephus, dum assrrtt curpora <><et-

    ac sacerdotates, ac

    horum omnium
    uii rt

    populo latas. At examen, ut nimis prolixum, prse-

    demum teges

    termittendum censui.
    dediea-

    per Aaronem atiosque sacernon modo tuctum externum, sed corporum quoque etationem severe prohibuit

    sorum
    dotes
    :

    elata fuisse

    nam

    hisce

    fionem taber
    nucutt,
    et

    353 De dedicatione vero tabernaculi, consecratione sacerdotum et de morte duorum ex


    ,

    Moyses.

    illis,

    quid referat, audiamus


    anni
    , ,

    Initio

    vero

    se-

    conMeeratio-

    quentis

    nem tacerdotum :

    inquit cap. 9, mense Xanthico novilunio taIlebraeorum Nisau bernaculum dedicatum est, et quidquid vasorum

    Porro metiora sunt, qute de gestis Moyidem scriptor sic subjungit Ceterum Moyses, recusatis omnibus honoribus a populo Blbl
    :;o."(

    demum
    \Ii>i/i-

    de

    ei

    popu-

    sis

    hi (dujiui $ati*
    i
    i

    iii

    ln

    Macedonum

    oblatis,

    totus

    cultuJ

    divino erat deditua

    et

    in

    in eo
    sibi

    essc et
    ,

    rum

    Statiraque Deus indicavit gratum non supervacaneum laborem Ilebraeopraesentem se fano suo hunc in modura
    fuerat.
    :

    Sina quidem non amplius asceudebat, sed in taquoties opns oracula , ventitans bernaculura erat, a Deo refere at, cultu ct habitu privali hominis uti persoverans; neque quiibjuam pmter reipublicae

    declarans

    cum ccelum
    tabernaculum

    esset alias serenum, sucalig-o

    curam

    pra; aliis sibi vindicana. Le,

    per solum

    descendit

    non

    ges

    praeterea

    quidem

    tanta, quantae solent esse hibernae nebu-

    quam

    scribebat et vivendi rationem scrvantes et Deo placere possent , et ipsi


    inter

    , , ,

    ss
    iUCTOftt

    DK
    :

    J.S.

    mter se socialiter pacateque vivere nmnia Dei monitu faciebat. Et post alia quMdam de populo item recte Tabernaculo dedicaquaecumque ad sacerdotalem et omnibus to populus pertinebant rite peractis ordinem Deo in castrorum contubernium recepto , laetus ad hymnos et ad sacrificia se convertit, non ali: , ( ,
    ,

    MOYSB PBOPHETA. Deum non repulissse suam atque hsec


    S.

    supplicationem

    con-

    quod iniquissime ferret tristatus autem fuerat, Ubi vero caderelictas a populo. patrias leges mutatos ntus , vidit repente
    stra
    et

    introgressus

    non figmenta recepta pro veritate, sed superesse men infectos ejus mali contagio displiceant, volen jdaquosdam sanos, quibus talia
    te,
    ,

    omnes

    omnibus malis jam averruncatis, et omnia prospera in posterum sperantes donaque Dco tam privatim quam publiee per singulas tribus offerebant. Principes enim tribuum bini de suo conferentes plaustrum cum duobus bubus
    ter

    quam

    insanabilibus, et videre, scernere incorruptos ab prjeconem num qui revertantur ad poenitentiam,per pios tum tum populum monuit edicto, cujus indicio
    :

    contribuebant,

    ut

    sex plaustra tabernaculo per


    :

    edicti fuerunt impios manifeste cognosceret. Verba brevia veniat ad me Si quis est Domini, hsec continentia. Perinde acsi vim
    :

    sane, sed
    diceret
    :

    magnam

    viam devehendo quisque eorum obtulit phialam


    .
    . .

    inservirent

    et prfeter

    hoc unusPraeterea

    Si

    quis nihil

    etc

    habet pro Deo, sed


    veniat.

    manu factum, nihil creatum unum rerum Dommum, ad me


    ,

    atque ita per duodecim contivitulum etc qualibet die unus; nuos dies sacrificavcrunt nimirum per Aaronem et sacerdotes, qui sacrificdbanti principes vero victimas sacrifxcandas donabant. Ha>c ex Josepho attulisse de gestis ad
    ,

    iSgyptiacum typbum alii forcoutempserunt edictum prsetulerant ausi sunt propius accedetasse metu pcenae non
    358
    Itaque
    ,

    alii

    qui

    severepunit,

    re,

    sive

    Mosem

    timentes,

    sive

    seditionem

    po-

    montem Sinai sufficiat


    (telatio PhilO'

    puli. Solet

    enim vulgus

    saevire in dissentientes a

    nis de idololatria poputi,

    Philo nihil de iis tradidit lib. i Vitse Moysis, ubi alias singula historice narrare sotet. At tib. 3, ubi monet se dicturum de sacerdotio multa memoravit de labernaculo de Moysis de sacerdotibus eorumque vestivasis sacris aliisque similibus, quse excubus, de Levitis
    856
    ,
    , , ,

    tnbus, sua dementia. Sola ex omnibus Levitica composito accuraudito pra?cone, tanquam ex
    rit

    propere,
    ,

    pedum
    et

    celeritate

    indicans alacritase concarre-

    tem animi Quos ubi


    re
    :

    quanto

    affectu pietatem coleret.

    vidit

    Moses certatim ad

    tienda non censui.

    Pauca quoque hinc inde pro


    illis

    exemplis refert de

    gestis Moysis, quse ante


    52-i

    memoravi.
    idololatria

    llsec

    igitur audiamus. Pag.


    sic

    de

    apparebit, inquit, num eadem aniglamis insit alacritas, quae corporibus. Sumite meritos, qui , vero dios, c&dite mille supplicia fecerunt, indito corrurelicto, falsos sibi

    Siatim

    Deo

    Hebrworum, quando vitulum aureum


    adoraverunt,
    loquitur
    , :

    fecerunt

    et

    Cum
    ibique

    illius ptibilibus creatisque essentiis incorruptibilis non cognatis, non amicis nomine increatique
    :

    Moses
    aliquot
    bitris
    ,

    ascondisset

    montem proximum diebus colloqueretur cum Deo


    quidam
    :

    parcite,

    sine ar-

    sanctitate

    inconstantcs

    tanquam
    in

    orbati

    cum

    illi

    ac cognationem sestimando proborum hominum. Vix ea dixerat exasperati, et infensi sceleri jam inde a

    amicitiam

    Principe, absentiam ejus verterunt

    impietatis

    oblitique Dei veri, coeperunt a?mufigmenta iEgyptia, facto juvenco aurco ad imitationcm animalis ejus regionis sacratissimi cui profana saora faciebant, et choreas agebant incouditasj hymnos coneincndo lamentis similes, et expleti mero congeminarunt temulentiam, vino pariter furentes ao insania, pernoctando in comessatio-

    orcjisioucm
    lari

    in ca^dem, interemerunt ad conjunctissimorum antea. Quotria millia virorum rum cadavera medio foro jacentia plebs videns in-

    principio,

    ruentes

    doluit,

    simulque metuens ultricem iram adhuc

    fer-

    vidam, statim resipuit. quidam in 359 Hsec ubi narraverat Philo, de prsemio Le1 laudata vitarum subjungit Tum Moses, publice JJjJJJJJ^ eis decrevit perpetuum, horum fortitudine, honorem
    :

    nibus, oblectandoque se factis pessimis, ignari ultionis imminentis, qnam provocabant sua malicia, et
    excfflcati Buis affeotibus.

    Ubi vero clamores castren-

    convenientem facinori prseclarissirao. Per honorem illum intelligit sacrum ministerium. Et sane Levitas in prsemium illius facti sacro ministerio

    ses, ut in turba celebritateque, longe lateque audiebantur, adro ut ad montis cacumen pervenirent,

    admotos esse non negaverim


    est,

    attamen id F

    statim factum non

    perculsus aures Moses haerebat, ut amator Dei simul et hominum, nec disecdere sustinensa divino nec quo privatim honoratus fuerat colloquio despioere plebem miserc tumultuantem per principis absentiam. Sentiebat enim tumultum, vocibus
    , ,

    menses

    ut insinuat Philo, sedpost octoautnovem.Pluraetiam in prsecedenti

    relatione sunt corrigenda.

    Primo male

    dicitur

    Moyses audivisse clamores Israelitarum, antedeillorumidololatria: postea audivit, quando cum Josuede monte descendit. Secundo oravit quidem pro populo Moyses, priusquam descenderet, et interitum Hebrseorum avertit sed non ita penitus placavit Deum,quam Phito innuit.Tertio gravior,

    quam monereturab angelo


    clamores
    illos

    nam

    confusis et inarticulatis indicantibus perturbationes

    animi
    feoile

    proisertim

    sagaoi prudentique

    Homini

    Intelligenti
    ,

    blicam
    quam
    ifi

    hano esse debacchatioucm puper vinolentiam non abstinentium ab


    diu

    injuriis.
    Moif$r$
    intet

    monte
    et

    UyenBf
    bot

    pro

    ad

    le vo-

    canB.

    huc illucque incertus distrahcbatur sed oraoulum dubitationem exemit his populus ad impiedescende celeriter verbis 1, tatcm prolapsus est, juvencum manu factum adorans pro nnmine, et victimas ei sacrificans oblitus omnium, quae hactenus vel vidit vel au857 Itaque
    : : :

    aut certe apertior ,est tapsus,dum\x'vd.m\\Y\^sotum numerat occisorum a Levitis, cum occisi fuerint ad viginti tria m\\\m.Hic error ab eodem repetitur
    53i3 ubi factum iterato commemorat.Quarto multa hujus historim adjuncta prxtermittit au-

    pag.
    ctor

    at id

    minus

    hicest

    improbandum, cum affe-

    divit,

    et

    totius

    pietatis atque religionis acceptffl

    stupefactus, cum non posset non credere oraculo, tanquam sequester et arbiter, non statim resiliit, sed prius deprecaba-

    majoribus.

    Ille

    tur

    niam

    pro populo, supplicitcr orans peccati vedeinde placato ltege omuipotente, rever:

    ratur dumtaxat pro exemplo, quam quod totam historiam loco suo suppresserit. rela 360 De mansione Moysis in monte per qua- eJ nsdem dies sine cibo et potu sic habet pag. oU draginta ralione iVoyll Primum sicut anima, sic et corpus puhficandum inmante.cierat ab dmni contagio rerum mortalium cibo , orum absci: ,

    -,

    potu,

    et

    consuetudine

    cum

    mulieribus.

    Verum
    ,

    nenliaets P len -

    tebatur mixta

    gaudio moestitia. Gaudebat euim

    hoc affectu jam

    dudum non tangebatur

    pene

    jam

    DIE QUARTA SEPTEMBMS

    v.t

    A jam

    inde postquam coepit

    afflari

    diviuo spiritu

    ut
    per

    tandum

    semper

    esset paratus accipiendis oraculis.

    Nam

    quadrag-iutadies coutinuos acibo etpotu abstinuit, nimirum alimentis recreatus melioribus, cselitus aspirantibus , et primo menti, mox corpori etiam utilitatem per animam afferentibus, ut et viribus et

    esset ab angeto de itinere instante atque ita id paulo ante fecerit. Certe huc spectat iocus Num. 10 1 29, ubi res ita narratur: Dixitque Moyses Ilobab filio Rag-uel Madiauitm, cognato Proficiscimur ad lo:
    , ,
    :

    nisi forsan

    pr&monitus

    *tcioo
    **-

    cum

    quem Dominus
    ,

    daturus eet nobis


    :

    veni

    habitudine proficeret, adeo ut intuentes eum vix oculissuiscrederent. Cura enim ascendisset sacrum monten in eotractu ceUissimum, Deojubente, quod
    alioqui nemini licuit rasse tot diebus
    lerat
    ,
    ,

    impune

    facere, fertur ibi dutu-

    quot dixi, quamvis nihil secum


    satis faceret
    :

    quo uaturali desiderio

    attameu

    exacto ibi tanto tempore reversus ad suos praestolautes ad moutis radicem, visusestpulchrior, quam
    ascenderet, adeo ut stupentes miraculo ue obtueri quidem possent ejus faciem splendore solari fulg-idam. Dum autem in monte moraretur, discebat

    nobiscum ut benefaciamus tibi quia Duminus bona promisit Israeli. Cui ille respondit Non vadam tecum sed revertar in terram meam in qua natus sum. Et ille Noli inquit nos relinquere tu enim nosti in quibus locis per desertum castra ponere debeamus, et eris duetor nostcr. Cumque nobiscum veneris, quidquid opti:

    mum
    est

    fuerit

    ex

    opibus,

    quas

    nobis

    tmditurus

    cum

    cuncta mysteria sacerdotii, et ante omnia de templi vasorumque sacrorum apparatu. Hactenus Philo ex quo plura non adduco de gestis ad montem, quia ipse pleraque genti suie dedecorosa omittere
    ,

    dabimus tibi. Varia hic quari possunt. Primo quid opus erat ductore, cum angelus per nubem exercitum duceret et nttbes semper quiesceret in hcis , ubi castra erant /< genda? Verum, non obstante angeli ductu poterat opera taiis ductoris utilis cssc Moysiei Ile,

    Dominus,

    voluit.

    XXXIII. Discessus Hebrseorum a

    nubesunotantum loco quiescebat, trifigendum erat tabernaculum castra veroob immensam populi multitudinem ad rn gens intervallum circumquaque erant eostendenda atque ad hunc finem utilis esse poterat $ ductor locorum pcritus, qui insuper ostenderepo* terat fontes aliasque locorum commoditates ,
    brteis, quia
    delicet ubi
    ,

    monte Sinai
    vitatus

    Hobab
    :

    Moyse

    in-

    comitatur
    :

    murmuratio

    docereque quales essent poputi quorum ditiones aut confinia erant pertransiluri ct alia plura id genus.
    , ,

    populi

    mansio 13 apud Sepul:

    363 Secundo queeri potest


    :
    ,

    an Hobab revera
    ,

    quivarMmili'
    rtr

    cra concupiscentise

    septuaginta

    seniores instituti
    datse, et

    carnes populo

    poena secuta.

    Moysi acquieverit id enim nec clare affirma, iii A tur nec negatur. Ai prQOaotlius c.st comiUttum csse tum quia non dit itur aliquid reposuisse ad iteralam Moysis invitationem, sedmoassubProfecti sunt ergo etc. Tum quia poditur steri Hobab videntur habitassc iu tcrra /,ro,itissa
    ,

    m "0<ul

    -,

    tnt, rt ttlint est

    ,;,,.,,.
    \toytii toceto.

    cum
    ubi
    Discesms a

    monteSinaiad
    solttudtnem
    p/taran,

    -ryostquam Moyses apud montem Sinai rempuy bticam Hebrteorum ordinaverat, leqibnsque a

    uco datis mstituerat discessit cum toto exercitu ex deserto Sinai ad solitudinem Pharan, processitque usque ad locum qui ab eventu dein,
    ,

    uti cotiigitur t\r Jud, II, , y seu posteri Ilolmb cog^nati Moysi memorantur et vocantur Cinivi. Item Jud, L6 > Pilii autem Ciiuui cognati Moysi dicitur aseendcrunt dc civitate Palmarum cum iiliis Juda in desertum sortis ejus, quod est ad nicridicm Arad et habit;ivcruut oum 60. Dubitari
    I

    Israeiitis

    filii

    -.

    dedictus
    33 ^
    ,;olitudine

    est,

    Sepulcraconcupiseentim
    itinere sic legitur
    ,

    nam Num.
    .-

    Sed et de venerunt ad Sepulcra concupiscentiae. Tempus suscepti hujus itineris exprimitur Num. 10? 11 his verbis Anno semense secundo vig-esima die mensis , cundo proelevata est nubes de tabernaculo fcederis fectique sunt filii Israel per turmas suas de deserto Sinai et recubuit nubes in solitudine Pha16 de hoc
    Sinai
    egressi
    : ,
    , : ,

    Hcec epocha ostendit Israetitas in prsedictis castris ad montem Sinai non integro anno mansisse, cum ad ea venerint die tertio mensis tertii
    ran.
    ,

    inutante

    Voy

    seadcomitan dum Hobub


    infjnatum
    tttttm,

    pr&cedentis annu Quapropter non salis capio, quidvoluerit S. Hieronymus, quando in MansioPostquam juxta montem Sinai ne 13 scripsit commoratus est anno uno et diebus quatuor mira dispositione castrorum egressus est in solitudinem Pharan, nisi fortasse voluerit includere totum tempus quo fuerunt in Raphidim , seu in mansione undecima, quod ilta non longe abesset a monte Sinai. 362 Porro elevatio nubis signum erat profepostquam c n on i Sm Itaque elevatajam nube Moyses mandata dederat ad iter clangore tuba,
    , ,

    quidem hic potest, anHobab ipse, an paterejus Raguei, vocetur Cinfflua atcertum videtur, filios fulsse Hohab seu ipsius posteros, qui in iribu Juda sedes fixerunt. Ptura de his non adduco, Porro tertia qutvstio, eaque magis controversa est, utrum Hobab sit socer Moysis idomque cum Raguete et Jethrone an vero diversus. Atii iria itta nomina ejusdem hominis esse volunt qui et Cinasus dictus fuisset, quia omnes qua voce soeerum vocantur Hebraice chothen contcndunt. Vcrum hmc Opinio misignificari nam Ilobab filius hi non apparet probabiiis nec uiium habemus funRaguet ctare dicitur damentum cur fitium dicamus senioris cujusdam Ragueiis. Secundo Ilobab mansit cum Moyse ut vidimus. At Jethro jam ex Raphidim domum est reoersus, ut dictum est num. 271 verisimile quoque non est, Raguetem, qui seu<
    : ,

    ,,,

    rum indicandum et quando sacerdotes tabernacuium deponebant sacraque vasa debite involvebant ut sua Levitis assignarent onera Moyse3 Hobab affinem suum invitavit ad comi,
    ,

    esse debebat deinde rediisse, reiictaque famitia sua Moysi adhsesisse. Itaque sive Ragucl et Jeihro idern sit, ut probabitius mihi videtur , sive Jethrosit fitius Ragueiis ut aliqui quin Ilobab sit finequeo dubitare volunt et vel fitius Jelius Ragueiis soceri Moysis thronis vet frater natu minor, Quod enim de
    ,

    admodum

    voce cbothen objicitur exigui est momenti et jam ante dixi vocem sumi de quotibet afftne , sive is socer sit sive soceri fiiius aut etiam ne, , ,

    pos.

    90
    1UCTUILI

    m
    Ab hoc
    i

    S.

    MOYSE PBOPHETA.
    tolerandares visa
    tentoria sua
    est.

    pos.

    diverticulo

    ad discedentes

    Israelitas

    Facta hsec sunt postquam


    , ,

    J.S.

    Ordo

    itineri$

    per tresdtei

    redeamus. Ordoproficiscentium hic erat. Totum exera<; gecitum prxcedebat arca foederis a Caathitis tribus Juda cum tribus Isstata. Sequebatur tota sachar et tribu Zabulon. Post has tabernacutum quod vehebatur partim, partim portabaRutur a Gersonitis et Meraritis. Deinde tmbus Simeon et Gad. Has ben cum adjunctis tribubus tribus sequebantur Caathitas,portantesomniavatribus sa tabernaculi , excepta arca. Deinde Ejmraimcum tribubus Manasse elBeniamin. De,

    allatis verbis;

    mirandumque sane quodpomx murmurantibus illata in itinere non cohibuent


    maliprogressum. Moyses ipse tantam xnconstantementatemlevitatem, indocilitatem,
    tispopuli

    jam

    fixerant Israehtae, ut patet ex

    queadeo sensit sibi gravem esse ui Audiamus sequento oneriprxferendam duceret. Moyses ) ad Dominum Et ait ( tia ejus verba mvemo Cur afSixisti Servum tuum ? quare non coram te ? et cur imposuisti pondus unigratiam
    , : :

    mortem

    tan-

    versi

    populi bujus super

    me? Numquid ego


    ,

    con-

    mum
    hzec

    agmen claudebant tribus Dan,


    pluribusnarratur
    ;

    phthati, uti

    Num.

    Aser, et Neubi f 33 10
    ,

    cepi

    omnem hanc multitudinem


    :

    vel genui

    eam.

    adduntur Profecti sunt ergo de monte Doarcaque fcederis Domini viam trium dierum
    ,
    ,

    Porta eos in sinu tuo , sicut porut dicas mibi terram, tare solet nutrix infantulum, et defer in
    carpro qua jurasti patribus eorum ? Unde mihi me, nes ut dem tantae muititudini ? Flent contra
    ,

    camini praecedebat cos per dies tres providens Domiui super eos strorum locum. Nubes quoque

    processerunt

    cum incedereut. Cumque elevaper diem Domiue Surge dicebat Moyses retur arca qui odeet fugiant dissipentur inimiei tui et deponeretur , te, a facie tua. Cum autem runt ad multitudinem ReverUre , Doraine aiebat prvedicto tribus diebus exercitue IsraeX Ordine interposito tamen neIsraeiiim
    erat
    ,
    :

    comedamus. Non possum solus sustinere omnem hunc populum


    dicentes
    :

    Da nobis carnes
    est

    ut

    quia

    gravis

    mihi.

    Sin

    aliter tiui
    et

    videtur

    obsecro ut interficias
    in ocuiis
    ,

    me

    inveniam gratiam

    ne tantis afficiar malis. Hactenus haud dubie voluntati divinse se reverenMoyses ipsius ter subjiciens ; nonenim oportetnos verba reprehenderit Domireprehendere, cum ea non
    tuis,

    murmuralin
    in itincrcorta,

    quiecessario tempore ad corpora curanda , et tem capiendam, sed loca illa ubi sic quiescebant , inter mansiones non fuerunt numerata, quod non figerentur lentoria. 365 Verum continuata illa itinera trium dierumnovsemurmuraiionioccasionemprsebuerunt
    t

    nus, sed precibus ejus annuerit.

    Accipe textum sacrum Et dixit Dominus Congrega mihi septuaginta viquos tu nosti quod senes ros de senibus Israel
    :167
    :

    et

    Dominus
    donat

    ad

    Moysen

    septuaginta
    scnio?-es

    spiritnprophetico
    :

    muttique
    ti

    ettle

    igncabtnm

    ptt:

    ignavis quibusdam coeperunt conqueri


    ,

    qui in ipso ilinere acerbe et malum pluribus commuhaec scribit

    et duces eos ad ostium populi sint ac magistri faciesque ibi stare tecum, ut tabernaculi fcederis, et auferam de spiritu descendam et loquar tibi
    :
    :

    hi veri-

    similiter

    nicarunt. Quippe

    Interea ortum est tium pro laborc , contra

    Num. xi Moyses murmur populi


    ,

    quasi dolen-

    Dominum. Quod cum

    audisset
    ignifl

    Dominus, iratus est. Et accensus in eos Domini dcvoravit extremam castrorum par,

    tradamque eis ut sustentent tecum onus populi , et non tu solus graveris. Haec prxcipua nam carnes , de quifuerat postulatio Moysis bus infra videbimus directe populo nonpetieut rerat. Paruit Moyses mandanti Domino
    tuo
    ,
    ,

    Verisimile est murmurationis auctores qui aut lassi erant aut magis se lassos simulabant, resedisse in via, acsi non potuissent sequi, atque ideo extremam fuisse castrorum partem, quze cielesti hoc igne percussa est. Psal. 77 f 21
    tcm.
    ,
    ,

    fertur f 24 his verbis Venit igitur Moyses, et narravit populo verba Domini , eongregans septuaginta viros de senibus Israel quos stare fe:

    cit

    circa

    taberuaculum.
    ,

    Descenditque

    Dominus
    auferens
    pro-

    per
    viris.

    nubem

    et

    locutus est ad

    eum

    de spiritu, qui erat in Moyse, et dans septuaginta

    ,/r

    },< t

    -n<i
    ,

    h.rc dicttuv.
    ira

    Kt

    ignis aceeUBUS est


    :

    Cumque
    ,

    requievisset in eis Spiritus

    Jacob

    et
    in

    asoendit in Israel

    quia non cre-

    diderunt

    Deo, nec speraverunt in salutari ejus.


    ,

    Inchoata autem hac punitione mox territi ad qui iram Omnipotentis recurrerunt sedavit ut legitur Num. XI t fc Cumque claoravit Moyses ad masset populus ad Moysen est ig-nis. Vocavitque noDominum, ct absorptus men loci illius incknsio eo quod incensus fuisCrediderim hunc set contra eos ignis Domini.

    phetaverunt nec ultra cessaverunt. Aliqua hic obscutHora sunt, et nonnulla egent dilucidatione. Primo senes illi non vocantur seiate, sed graviet sapientia, ut facile colligitur ex Quos tu nosti quod senes populi sint ac magistri. Heec eadem verba insinuant, jam aliquod munus antea senibus illis fuisse, cum dicantur magistri ideoque mihi probabile videtur fuisse hosce septuaginta ex numero illorum quos consilio Jethronis constituerat Moyses Exod.

    Moyseu

    tate

    morum

    illisverbis,

    locum non longe ab/uisse a mansione decima murmuratiolertia, et continuatam ibidem fuisse nem de defectu carnium aliorumque ciborum,
    ,

    18.

    quos in Mgypio habuerant.


    murmuratio
    ob drfrrtum

    866 Certe

    illa
    ,

    murmuratio de defectu ciborum


    videaturjam ccepta cum alia
    1:

    sic refertur

    ut

    et

    carntum, rujus occasione


    Atoytcs pctit

    adjutorcs in

    deinde continuata in castris, fletibus tamen ma* Vulgis quam insolentibus clamoribus. Audi } quod ascenderat cum g"us quippe promiscunm
    ,

    868 Verum inquiet aliquis quomodo ergo Moyses conqueritur supra se solum sustinere onuspopuli? Respondeo, id eum conquestumesse, quia judices illi inferiores solum dirimebant lites quasdam minoris momenti nec tanta gaudebant
    ,
    ,

    fuerunt ex
    xtatutis ante

    lethronis consilio,

    ted

    ma-

    jori gratia et

    uncloritate

    auctoritate

    apud populum
    ,

    ut hic in rebus

    ma

    nnnc donati,

    joris ponderis eos audire dignaretur, aut


    consiliis acquiescere
    :

    eorum

    regimint,

    eis

    flagravit

    desiderio
    lsrael

    sibi pariter

    tiliis

    sedens et flens junctis Quis dabit noet ait


    ,
    :

    ad vescendum carues P Kecordamur piscium. iu xEgrypto gratis in quos comedebamus et pepomentem nobis veniunt cucumeres porrique et cepe et allia. Anima nostra nes
    bis
    :

    quod carerent Spiritu proille indocilis contineri non poterat in officio, nisiprodigiis, gravibusque suppliciis divinitus iltatis, ut exemplis multis abun
    phetico

    nam

    populus

    deliquet. Itaque cum nullus inter Israelitas nisi solus Moyses videatur usque ad iliud tempus
    ,

    arida est, nibil aliud respiciunt oculi nostri, nisi man * . Audivit ergo Moyses flentem populum
    .
    .

    per familias, singulos per ostia tentorii sui. Iratusque est furor Domini valde sed et Moysi in.

    dono prophetiw proeditus fuisse nullusque satis intetlexisse, quanta bona Deus promitteret obsequentibus Israeiitis, quanta vero mataminaretur inobedientibus nulius satis audebat aut po,
    ;

    terat

    IHE

    QUARTA SEPTEMBRIS.
    vices gerens angelus
    :

    9i

    terat discedentes ab officio rninis terrere, terren-

    doque cohibere; sed totum iltud onus soli incum bebat Moysi, ad quem semper recurrebatur sive iracundia Dei humitibus precibus placanda esset, sive popidus aliqua de causa conquereretur. Preeterea solus Moyses populum leges divinas docebat, Deique mandata eidem solus exponebat. Certe nullus alhis huc usque tegitur aid populum docuisse, aut Dei mandata exposuisse, aut murmurantes descedentesque ab officio terruisse aut cohibuisse. Nam ne Aaron quidem, quando Legistator in monte aberat, etiamsi cum Hur sta,

    Moysi sic loquitur


    :

    Populo quoque dices Sanctificamini J S. cras comeCamet in detia carnes. Eg-o enim audivi vos dicere Quis memem inUdabit nobis escas carnium? Bene nobis erat in grum promii.Egypto; utdetvobis Dominus carnes, r, et come datis, non uno die, nec duobus, vel quinque aut decem, uec viginti quidem, sed usque ad mensem dierum, doucc exeat per nares vestras, et vertatur innauseam, eo quod repuleritis Dominum, qui m medio vestri est, et fleveritis coram eo, dicentes Quare egressi sumus ex dBgypto P ILrr promissio
    :

    } 18

    ACCTORt

    Dominierat punientis potius quam


    ut patet

    userentis,

    tutus esset a Moyse, ut

    popidum interim

    regcret,

    gravissimum

    idololatriee

    Hoc

    igitur sensu

    crimen impedire valuit. Moysen dixisse existimo se

    portare pondus universi poputi.


    oG9 Obscurum quoque est, quomodo Deus abnihu tamen xdeo umittauc s t H terit de Spiritu Moysis, aut qui erat in MovMoyse se, ut daret senioribus. observavit S.

    Nam jam

    Augustinus

    qiwest.

    1S in

    Numeros, Latinos

    in-

    ab eventu, Repulerant IsraelitcV Dominum, quia contcnti non erant manna. At uti non omnium erat hic contemptus cibia Domino dati, sic non omnium fuit p< sed morigeri Garnes, hac occasioue in poenam murmurantium datas, utiliter manducaverunt. Porro Moysos non statim videtur mentem aut consilium Dei percepisse, fortasse quia adhuc

    ex

    ipsis rerbis, et

    terpretes fecisse hunc sensuiu laboriosum ad intelligemlum. Quippe verba ita sonant, acsi ali-

    quid ablalum esset Movsi aliisque datum. At is sensus merito repudiaiur, cum Moyscs nihii ex gratia aut dono prophetandi amiserit. Observat autem laudatus Augustinus Gncce apud Septuaginta non legi, Auferam de Spiritu tuo, sed, qusestionem sic de Spiritu, qui est super te solvit Nunc autem cum ita scriptum sit
    ;
    : , .

    nonnihil turbatus erat absurda populi murmu B ratione. Hinc nec increduli nec dubitantis de potentia Domini, sed mirantis potius sunt qum sequuntur Et ait Moyses Sexcenta millia peditum hujuspopuli sunt (preeter feminas, pueros,
    t ;
    :

    Levitas, JEgyptios et servos)


    cis
    e^

    et tu
    P

    dioia

    Dabo

    esum carnium mense Integro

    Numquid ovium
    jios^it

    boum multitudo
    ?

    cB3detur,

    ut

    suffloere

    ad cibum

    vel

    onmes
    ut

    pisces maris
    saticnt
    ?

    ln

    unura conrespondit

    facilior est absolutio quiestionis

    quia

    intelligi-

    greffabuntur,
    :

    eos

    Cui

    mus, nihil aliud Ueum siguifieare voluisse, nisi ex eodem Spiritu gratise illos quoque habituros adjutorium, ex quo habebat Moyses; ut et isti non ut ideo habereut, quantum Deus vellet, Moyses minus haberet. Non video , cur verba Latina hoc eodem sensu exponi nequeant nam de Spiritu tuo inteltigi sic potest, de Spiritu eodem, qui tuus, seu tibi datus est. Nec videtur dubitandum, quin Deuspromittat, se septuaginta senioribus communicaturum uberius dona sua atque ita revera sine idlo Moysis detrimento nam alias Moyses plus perdidisset sit factum
    : ; :

    Dominus Nuniquiil inanus Domini invalida est? Jam nunc videbis, utrum meus sermo opera oompleatur.

    Vidit sane die sequenti non solum Mov dataqwim" sed omnis populus promissionem angeli im- tncnta tmtlticotnnu ptetam-.nam^ '6\ res ita refertur Veutus au- tudo tem eg-rediens a Domino, arreptans trans mare

    372

    ses,

    eoturnices

    detulit,

    et

    demisit

    in

    castra itinere,

    quantum uno
    castrorum

    die

    confici

    potest,

    ex omni

    p;irte

    per circuitiim,
    die

    duobus cubitis altitudine


    ergo populus toto
    tero,

    volahantquc in aere supcr terram. Surgens


    et nocte,

    illo,

    ac die
    ])arum,

    al-

    gut cuptcbat

    subtractione propriorum donorum, quam accessione alieni auxiiii fuisset lucratus. 370 Quam porro alienus esset ab invidia

    conjrres'avit

    coturnicuin,

    qui
    :

    de-

    cem
    c;is

    coros (alii

    itaque ptures
    caslroiuin.

    et

    sici-avenmt
    igitur,

    per pyruni

    Comederunt

    dona sua multiscommunicari.

    Moyses, quamque populi, non sotum ostendit prxdicta auxiiii pemagis declaratur per illud, quod C iitio, sed idem ea occasione factum est, de duobus e Senioribus ad tabernacutum evocatis, qui pras humitiiaie, ut pierique existimant, eo non accesserant, nec tamen dono prophetiee fuere privati. Res ita narratur i 26 Remanseraut autem in castris duo
    nollet sotus esse in oculis tanti
    :

    satlem atiqui,toto mense cotumices, ut ex pr<vdictis intetligitur ; at non sine punitione rebet-

    Adhuc carnea erant in dentilium, ut sequitur bus eorum, neo defeceranl hujuscemodi oibuB et eccefuror Domini concitatufl in populum, perouBVocatusque est ille sit eum plag-a maffna nimis. ibi enim seC0NCUPI80BHTia Skimii.cra locus,
    :
    :

    pelierunt

    populum,
    f

    qui

    desideraverat.

    De

    kisce

    viri,

    quorum unus
    super quos

    vocabatur
    requievit

    Eldad,
    Spiritus
    :

    et

    alter
    et

    quoque
    tulit

    Psat. 77

    26 dicuntur sequenti" fTrans


    :

    Medad,

    uam

    ipsi descripti fuerant, et

    non exierant ad tabercuEldad et Statim Josue filius


    in

    naculum. Cumque
    currit puer,

    prophetarent

    castris,
    :

    Austrura de citlo et induxit in virtute sua Africum. Et pluit super eos sicut pulverem carnes et sicut arenam maris volatilli penuata. Et
    :

    et nuntiavit Moysi, dieens

    Medad prophetant in castris. Nun, minister Moysi, et electus e pluribus, ait Domine mi Moyses, prohibe eos. At ille, Quid, iu:

    ceciderunt in medio castrorum eorum, <-irca tabernacula corum. Kt mandueaveruiit et saturati

    sunt nimis, et desiderium eorum attulit eis non suntfraudati a desidcrio .suo. Adhuc eaC83 eorum
    :

    Quis tnbuat, ut omnlfl populus prophetet, et det eis Dominus Spiritum suum. Reversusque est Moyses, et majores natu Israel in eastra; id est, quitibet ad sua tentoria nam alias tabernaculum, ad quod convenerant, in medio erat castrorum. Nunc ad carnes poputo dandas accedamus nam itlse simul Moysi fuere promissie, quando jussit Dominus septuaginta
    quit,

    aemularis pro

    me

    erant in ore
    eos.

    i[isorum

    et ira

    Deiflflcendit sijjicr
    et

    Et

    occidit ping-ues

    eorum,

    eleotoa

    [flraei

    impedivit.

    373
    tis

    Non exprimit

    sacra Scriptura, quo mor-

    led in

    ponam

    seniores congregari ; sed facta singula votuiconsequenter narrare. 371 De carnibus dandis Dominus, seu ejus

    genere perierint. Verum rnihi credibite est, malum ab ipsis cibis ortum esse, morbogue ex nimia guta contracta piurimos periisse, ut punirentur usu carnium, quas temeraria cupiditate postulaverant. Suspicionem hanc mihi ingerunt verba Domini, carnes promittentis, douec cibus
    iite

    tnu, ntttratio-

    msmulti sunt
    occiii.

    exeat per

    nares,

    et

    vertatur in nau-

    Septembris Tomus IL

    18

    seam.

    9-2

    DE

    S.

    MOYSE PKOPHETA.
    missionem Moyais perperam asserit scriptor veri

    iuctmi

    seam. Accedit dcnominatio loci Sepulcra concupiscentise, quse videtur innuere, concupiscentiam gulamque ipsis mortem attutisse,prsesertimquia nullum aliud mortis genus exprimitur, Fateor tamen rem esse incertam. At displicet illorum sententia, qui incendio ante relato occisos putant, cum incendium istud ortum sit in via et in extrema castrorum seu agminis parte, quia aliqui murmurabant denimio labore, locoque nomen dederit incensio ; hic vero locus dictus sit Sepulcra concupiscenti.

    cum intercesserit seniorum, quam cum muttis


    incuriosus,

    electio

    septuaginta
    :

    aliis prsetermittit.

    Sexto denique ne loca quidem recte expressit res enim non contigit post aliquot mansiones a monte Sinai, nec in Iseremoth, per quam Haseroth, seu

    mansionem decimam quartam

    intetligit,

    sed in mansione tertia decima, seu prima post mansionem deserti Sinai. Hi similesque Josephi errores ostendunt, scriptorem habuisse curam

    non

    magnam
    modo

    vera scribendi

    sed contentum

    possel historiam conscribere utcumfuisse, que gentilibus verisimilem, et Judseis honorifi-

    cam

    XXXIV.
    dictis

    Josephi relatio de
    :

    prae-

    innumeris

    idque magis etiam patet ex truncationibus corruptionibusque gestorum de in,

    expenditur

    Philo arguitur.

    dustria factis. 376 Phito quoque non satis sincere Vitam ncePUUosincerB BerlP ttt Moysis conscripsit, sed nimium studuit honori
    -

    Josephus mur-

    murationem jwpuii apud


    Scpulcru con -

    cupiscmtin
    jj

    ~Tosephus de prsedictisbreviter agit, muttaprsetermiltens, atia vero variis erroribus deturNon panSm Verba ipsius cap. 12 hsec sunt _ et multo post a Sina monte castra moventur post aliquot mansionea, de quibus dicemus, ventum est ad locum, qui dioitur Iseremoth ubi

    Etenim aliam causam non invenio, cur multa prsetermiserit, quee vel maxime ad Vitam Moysis spectabant, sed genti Hebraicae probrosa erant ; curque alia non pauca loco suo avulserit, malueritque referre lib. 3 Vitse Moysis sine ordine temporis, tantaque brevitate, ut E
    gentis suse.
    levitas et inconstantia Hebrseorum in iis vix appareat. Prsecipue autem culpandus est, quod ea de causa veritatem etiam neglexerit. Accipe evi-

    denuo populus seditionibus ngitari coepit, et laborioswe perefrrinationis culpam in Moysem conferre.

    Illiuaauasu sercliquis.se re^rionem

    fertilis-

    et nunc non solum ejus ubertate carere, verumetiarn pro sperata felicitate in extremi3 miseriis huc et illnc oberrare, aquarura inopia Ia-

    simam,

    dentem rei probationem. Lib. i Vitse pag. 493, postquam narraverat victoriam de Amalecitis retatam, qiuv incidit in mensem secundum anni primi ab egressu ex Mgyplo, stathn sic prosequitur.
    Post

    prEelium decernit

    exploratores ad

    borantes
    ciat,

    ct

    si

    manna quoque
    fame
    in

    aliquo oasu defi-

    proculdubio

    interituros.

    His
    est

    addeinterim

    inspiciendas sedes gcnti suai destinatas mittere, anno secundo, postquam iter ingressi fueraut etc.

    bant multa convitia, qmc ritum passim jactabantur.

    Virum optime me-

    Non

    ignoravit nec ignorare potuit Phito, mis-

    Exortus

    admonitos pr?eteritorum Moyspena habere hortabatur, ne tura quideraopem divinam frustra requisituros. Vulgus autem his vcrbis vehementiua concitatum, magis ae mag-is contra Prophetam tumultuabatur. Qui vidensita deaperatoa, jubet Bequoanimo esse, pollicendo se, qnamvis pravibus conturaeliis immerito petitum, copiaa tamen carnium eis exhibiturum, non in unum tautum diem, sed in

    unus

    e populo, qui

    sionem exploratorum anno integro etmenseuno alterove posteriorem esse. Cur igitur eam ponit

    si

    beneflciorum,

    bonam

    vero credere nolentibua, quoilam etiam rogante, unde tot hominum millibus
    plures etiam.
    Illia
    (;

    et ego, quantummale apud vos audientes, numquam tamen desineraus veatri curam gerere idque brevi estis visuri. Vix ha?c dixerat, cum toto castra

    providere poasitP Deus, inquit,


    vis

    coturnioibua oomplentur, quaa acervatim venabantur. Deua tamen non multo post in Hebrreo-

    mox post victoriam de Amatecitis relatam ? Non aliam reperio rationem, quam ne lectores adverterent, magnam retinqui lacunam in Vita Moysis. Nam omittuntur gqsta omnia apud montem Sinai, aut potius loco suo avelluntur, ut lib. 3 de iis atiqua narrarentur, qiue magis elucere poterant quseque probrosa erant Hcbrms, breviter perstringerentur omittuntur omnia, quse apud Sepidcra concupiscentice, et in Haseroth contigerunt ; nam hsec nimio erant dedecori Hebrxis, prsesertim quia tantillo tempore post Legem acceptam apud montem Sinai, tam iny dociles levesque fuerunt inventi. Hsec notare votui, ut fidem utriusque scriptoris Hebrsei melius perspectam habeat studiosus tector.
    ;
    .-

    rum insolentiam ao malediota animadvertit, non paucis e populo deaideratis. Nam et hodie locus
    Ille

    nomen ex

    eo oaau Inditum retinet, vocaturquc


    quasi
    dicas

    XXXV.
    Mariae
    sio
    ;

    Murmuratio

    Marise
    :

    et

    Cabrothaba, menta.
    mutu$
    inqui-

    conoupisoentisa

    monu-

    Aaronis contra

    Moysen

    poena
    :

    875

    In hisce

    primo
    i

    nat erroribus:

    a q Uarum inopia nam boraverunt Israelitx, nec de eo conquesti sunt.


    \o)i

    qvnd dicitur de eo defectu ibidem non tacorrige,

    mansiones aliquot

    mis-

    exploratorum,

    murmuratio

    rectequoque easposuit murmurationis causam, sitens desiderium camium tsediumquemannse eidem occasionem p/wbuisse. Secundo pro fletupopuli convitia inMoyaen male substituit
    :

    Israelitarum et rebellium poena.

    nam

    deconvitiis kic

    silet

    Scriptura. Tertiounum

    aliquem epopulopro Moyae loguentem perperam inducit, silente rursum Scriptura, Quarto Moysen quoque loquentem facit, non sicut haScriptura; sed utiipse finant Josephus, qui male addit, populum verbis ipsius non credidisse. Quinto coturnicesstatim advolasse post probet

    T)ost mortuos in Seputcris concupiscentuv se- ^usioinUa -L pultos, Israelitse venerunt ad mansionem de- "'A,uW cinuun quartam in Haseroth, ut dicitur Num MariaH

    83*17

    his

    verbis:

    Profectique

    de
    in

    Sepulcris

    concupisceptire,

    castramctati

    IZTi^'
    r'",'"

    sunt

    Haseroth
    et

    Et num.

    xi f 84:

    Egresei

    autem de Sepulcris
    Haseroth,

    ooncupiscenti,

    veneruut in

    manserunt

    quanto erant pet^sonas, qiue contra Virum mitissimum se erexenmt. Factum Moyses ipse narrat Num. 12 hoc modo Locutaque est Maria et Aaron contra Moysen
    :

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS. Locum hic virtutem sancti Legislatoris tum est a lepra. Clamavitque Moyses ad Domirursum exercuit, dolorque ipsius tanto debuit num, dicens Peus obsecro sana eam. Cui esse acerbior, propinquiores
    serutitibi.
    :

    kLCTQmt J

    propter

    Num
    nonne

    uxorem ejus YEthiopissam per solum Moysen looutus

    respondit Dominus Si pater ejus spuisset in faciem ilhus nonne debuerat saltem septem diebus rubore suffundi? Separetur septem diebus extra castra , et postca revocabitur.
    :
    ,

    et

    dixerunt

    Exclusa est

    est
    ?

    Dominus

    et nobis similiter est locutus

    Pauca

    hic

    observanda.

    XJxor Moysis Mlhiopissa erat Se-

    phora Madianitis, qwv /Ethiopissa vocatur, quia regio Madianitarum olim a Chusitis seu JEthiopibus fuit inhabitata ut ante diximus num.
    ,

    69.

    Hoc

    satis videtur certum, licet aliqui olim

    dissenserint. Verum non seque clara aut certa est occasio seu causa hujus jurgii, cum de ea magis inter se dissentiant interpretes. Mihi pnvptacet conjectura illorum, qui existimant, Sephoram

    (secundum Legem de segregatione teprosorum latam Num. 5 f l) et populus non est motus de loco illo, donec revocata estMaria. Ita Dominus partim preces Moysis exaudivitsanitatembrevireddendo,partimauctoritatiipsiusconsuluit inflictampoenam adseptem dies sicprotrahendo, ut populo deberet innotescere. Nam parum pvobabilis est aliquorum sententia, quivoluerunt Mariam statim fuisse sanatam sed amandatam solum fuisse extra ad im;

    ltaque Maria

    extra castra

    perium Domini
    lepram, qua

    .-

    quia segregatio

    sequebatur
    noluit
    lepra,

    nimis sibi placuisse ob familiaritatem Moysis cum Deo, secutamque ex ea auctoritatem apud homines eosque Moysis favores ita extulisse apud
    ,

    eam

    eam percusserat Dominus, qui communi lege eximi, ut non solum

    sed et segregatione confunderetur, atque cacius corrigeretur.

    ita efp-

    Mariam

    et Aaronem ut lum arrogaret et forsan


    ,

    sibi

    quoque pluscu-

    se Marice prxferret,

    U quod tanti PropheLv et Legislatoris esset uxor. Verba Aaronis et MaricV favent huic conjecturie :
    et

    330 Sanata autem post septem dies revocata- Mantiouet que Maria, populus iter suum prosecutus esL nuir indtstr Mansio erat decima quinta, ad quam proficisce- (o PAwwij bantur atque ea vocatur Rethina Num. S3 / E
    ,

    verisimile

    est,

    jurgium istud ortum

    esse, ab-

    18,

    ubi sic habetur

    Et de Ilaseroth venerunt
    fr

    sente Moyse.
    objurgato au-

    in

    Rethma.
    :

    Num.

    13

    de eodem itinere

    dici,

    378
    tia

    De hac

    tem utroquc
    per angelum, Maria
    lepra
    cta,
    csl infe

    non

    fratris et sororis sucV imprudenvidetur conquestus esse ?nitissimus Pro-

    tur

    Profectusque est populus dc llaseroth xis tentoriis in deserto Pharan. S. Ilieronymus

    fi-

    in

    pheta,qui fortassene quidem verba murmurantium audiverat, aut certe facile condonasset. At Dominus auctoritatem Amici sui tanto prontytius vindicavit. Audi sequentia Quod cum audissct Dominus ( erat enim Moyses vir mitissimus super omnes homines qui morabantur in terra ideoque injuriam sibi factam facile neglexisset) statim locutus est ad eum et ad Anron et Mariam Egredimini vos tantum trcs ad tabernacu: ,
    ,
    :

    Mansione xvadpropositum nostrum notatsequentia Et notandum quod reliquffl mansiones decem et octo quarum nunc breviter oatalogua describitur, a Rhethma usque ad Asiong-aber, id est, usque ad trigesimam seoundam mansionem,
    : ,

    sub Pharan solitudinia nomine contineantur , in quibus universa, qme scripta sunt, diversis temporibus g*esta sentimus quaa quia non sunt per mansiones singulas distributa, q nobis quoque in commune dicentur A.b hac itaque inausione usquc ad trigesimam secundam istiusmodi continentur historiae. Duodccim exploratores niittun:
    .

    lum foederis. Cumque fuissent egrressi Dominus in colurana nubis, et stetit


    tabernaculi,
    issent,
    dixit
    :

    descendit

    in introitu

    vocans Aaron et Mariam. Qui cum ad eos Audite sermones meos si quis fuerit inter vos propheta Domini, in visione apparebo ei vel per somnium loquar ad 11lum. At non talia servus meus Moyses qui in omni dorao mea fidelissimus est. ore enim ad os loquor ei et palam, et non per tenig-mata et fig-uras Dominum videt. Quare ergo non timuistis detrahere servo meo Moysi ? Iratusque contra nubes quoque recessit quae erat sueos ahiit et ecce Maria apparuit canper tabernaculum denslepra quasi nix. Voces stetit et abiit fere insinuard, angelum hic apparuisse forma humana, idque aliqui crediderunt. At mihi longe probabilius apparet Aaronem et Mariam nihit vidisse, nisi nubem, ex qua vocem audiebant. Haic vox cum nube primo descendit, deinde stetit ac de:

    tur
    g;no

    ad Terram
    ,

    sanctam

    botrns refcrtur
    jiassio
    ,

    in

    li

    et

    Christi

    breviter

    Murmurat populus Judceorura tum reformidans. Pugnat contra Amaleo


    nanfflum nolente Deo, ct victus,

    demonstratur. ffigantum impeet

    Chaquaa

    intelliffit,

    debebat in Terra sancta exercere saorificia. Da thau cl Abiron et filii Corc (imo Core ipse sine ct fitiis) consur^uat contra Moyscn ct Aaron terrffl vorag-inc glutiuntur. Enter mortuos et viventes pontifex medius thuribulo armatus ing-re,

    ditur

    et currcns

    ira

    Dei
    et

    sacerdotis

    voce
    el

    prohifolia
    ;

    betur. Virg-a Aaron


    et
    in

    florem

    proferl

    memoriam virens siccitas conseoratur eto. Hwc omnia incBrlis locis gesta esse, quod Moyses nomina locorum non expressmi.
    ffiternam

    ,-

    cum
    ctor.

    facta narravit t recte observavit sanctus Dotncertum,


    xingu;

    mum

    abiit.

    Verisimile enim mihi non apparet,

    caque non
    pott septem

    "<>

    dies Moytit

    angelum humana forma expropinquo loco visum esse ab Aaroneet Maria, cum Moyses antea faciem ejusvidere desideraverit, ac solum posteriora viderit. Porro ex pcena Marix coltigitur, ipsam magis fuisse culpabilem Aarone, qui non omni tamen culpa vacavit, cum fuerit reprehensus, et in sorore utcumque castigatus. o?9 Ad relationem historise regrediamur Cumque respexisset eam Aaron, et vidisset perait ad Moysen DomiObsecro fusam lepro
    :
    , :

    :isi Quapropter negueo ut certam amplecti sentenliam midtorum e neotericis qui missionem

    /iinl in

    decimx mansimii tt/figunl, cum nuttum inveniam in Scripturis fundamenexploratorum quintse


    tum, quo futciatur htvc assertio. Hacde causa accipe mansiones omnes, quibus factaa S. Ilieronymo breviter perstricta sic congruunt, ut nul!/

    fi*

    f/fiitum

    nca comtat, cx
    tjuuta

    drifrminal.-fatiqtitd, cerf.o /xtssit atlrihai, Drri

    ma

    precibus
    rata.

    libc

    ne mi
    stulte
    et ut
    tris

    commisimus
    abortivum
    :

    ne iraponas nobis hoc peccatum , quod ne fiat hajo quasi mortua


    , ,

    quod projicitur de vulva macarnis ejus devora-

    sexta est Remmomphares, post quam ordine sequuntur alicV usque ad trigesimam secundam, Profectique de sic memoratcv Num. 33 a f 19 Kethrna castrametati sunt iu Ecmmornpharcs. venerunt in Lebna. De Lebna Unde egressi
    :

    sua?

    ecce

    jam medium

    castrametati sunt in Ilessa. Egressiquc de Rcssa,

    venerunt

    , :

    94.
    kUCTORI
    J s.

    DE

    MOYSE PROPHETA.
    rum ita Sammua
    (misit) sunt nomina. De tribu Ruben Moyscs mittit De tribu Simeon , Sa- in Terram filium Zechur. Caleb filmm piomitium exphat filium Huri. De tribu Juda, Joseph. liloratoret, tribu Issachar, Igal filmm Jephone. De Nun. De tribu Osee filium De tribu Ephraim filium Raphu. De tnbu Zabu1)
    ,

    venerunt in Ceclatha. Unde profecti, castrametati sunt in montc Sephcr. Egressi de monte Sepher, venerunt in Arada. Inde proficiscentes cnstrametati sunt in Maceloth. Profectique de Macavcnerunt in Thahath. De Thahath celoth
    , ,

    strametati

    sunt in Thare.

    Unde
    Methca

    egressi
    ,

    fixere

    Beniamin, Phalti

    tcntoria in Methca. Et de

    castrametati
    ,

    vesunt in Hesmona. Profectique de Hesraona castranerunt in Moseroth. Et de Moseroth metati sunt in Beneiaa* m. Profectique de Be,

    Joseph, scelon, Geddiel filium Sodi. De tribu Gaddi filium Susi. De tribu Dan ptri Manasse, Sthur Ammiel filium Gcmalli. De tribu Aser ,
    filium Michael.

    De

    tribu

    Nephtali
    ,

    Nahabi

    fi-

    neiaacan
    ,

    venerunt

    in

    montem Gadgad. Unde

    castraraetati sunt in Jetebatha. Et de profecti Jetebatha venerunt in Ilebrona. Egressique de Hebrona, castrametati eunt in Asiong^ber. Hsec
    est ma?isio

    Guel filium Machi. lium Vapsi. De tribu Gad Moyses Haec sunt nomina virorum, quos misit vocavitque Osee fiad considerandam Terram
    :

    trigesima secunda, si nullse sint prse-

    termisstV.
    mitti
    '",.'

    txphrutore*,

    mm
    dif
    t

    382 Existimare porro nequeo, mansiones aliquot prsetermissas cum unice hic intentus sit
    ,

    Josue. Misit ergo eos Moyses ad lium Nun considerandam terram Chanaan, et dixit ad eos Ascendite per meridianam plagam. Cumque veneritis ad montes considerate Terram, qualis sit
    ,
    :

    et populura

    qui habitator est ejus


    :

    utrura

    for:

    nequeat
    i/uota sit

    Cudrslmrnr,

    Moyses mansionibus enumerandis, muttasque rein quibus nihil memorabile contigit. censeat
    ,

    ex

    (]\ia

    tunt

    mitti.

    vero exploratores ad Terram promissam missos esse e.c Cadesbarne, constat ex testimonio Moysis infra dando; atque ideo aliqui votunt , mansionem fuisse in Cadesbarne a pr&dictis omB nibus distinctam. At longe probabilius mihi vide-

    Jam

    si pauci numero an plures tis sit an infirraus bona an mala urbes quales, muraipsa terra humns, pinguis an sterilis, tse an absque muris
    :

    nemoro&a an

    absque

    arboribus.

    Confortamini

    et afferte nobis de

    fructibus

    Teme. Erat

    autem

    tempus, quando jam praecoquse uvae vesci possunt.

    E
    Curaque
    est,

    Cadesbarne fuisse vicinum locum alicui ex dictis mansionibus, mansionemque nominari a Moyse potius Cadesbarne. in Dcutcronon/io qnam quia alio nomine , quo recensetur Num. 33 Cadesbarne locus erat celebrior et notior Israelitis: Cum autem incertum sit, cui mansioni Cadesbarnc vicina fuerit, qitcvve mansio eo nomitur,
    ,

    385

    ascendissent
    Sin usque

    exploraverunt

    qui

    cam lu:

    Terram a deserto

    Rohob intrantibus

    strant

    rcvcr

    usque ad confinia Emath, urbemSyrise, seupartem Terrse promissze Septemet trionatem. ) Ascenderuntque ad Meridiem

    Emath (id

    sique ubcrlatern luwlant,


    et

    incolarum

    fortitudittcm

    incertum, utrum ex mansione decima quinta, an ex aliqua e proxime sequentibits missi fuerint exploratores. At constat missos esseanno seeundo ob egressu, indeque colligi potcst, ex mansione decima quinta aut ex alia non nimis longe sequente missos esse. Hogante popu 883 De missione ipsa exploratorum Moyses lo ct anmunte Num. 13 i 2 sic habet Ibique fin deserto Pha~

    ne fuerit designata

    ceqxte

    est

    venerunt in llebron, ubi erant Achiman et Sinam Hebron septem sai et Tholmai, filii Enac Tanim urbem iEgypti condita est. annis ante absciPergentesque usque ad Torrentem botri quem portavederunt palmitem cum uva sua runt in vecte duo viri. De malis quoque grana:

    exaggerant,

    tis et

    de

    ficis

    loci
    ,

    illius

    tulerunt

    qui appellatus
    botri
    ,

    est Nehelescol

    id

    est, Torrens
    filii

    eo quod

    botrum inde
    rejrione

    portassent

    Israel.

    Reversique
    ,

    exploratores Terrse post quadrag*inta dies


    eircuita
    ,

    omni

    !)eo.

    ran) loeutus
    Mitte
    lis

    Osl

    Pomiuns ad Moyson
    considerent tcrram
    iiliis

    dicens

    viros

    qul

    Chanaan

    qnam daturus sum

    Israel, sing-ulos
    ;

    de singu-

    ex primariis, non ipsos tamen tribuum principes uti ex nominibus innotescit. Porropopulum etiam petiisse a Moyse, ut ex})lorato7*es mitterentur, habemus v 1!), ubi Moyses hac de re poputum Deut. Profeeti autem de Iloreb, trausila alloquitur
    tribnbus, e\ prinoipibus
    id est
    ,

    venerunt ad Moysen et Aaron et ad omnem coitum filiura Israel in desertum Pharan quod est in Cades. Locutique eis et ostenderunt fructus Terrae orani multitudini et uarraverunt, dicentes Venirnus in Terram ad quam misisti nos, quae revera fluit lacte et melle ut ex his fructibus cognosci potest sed
    ,

    cultores fortissimos habet et urbes grandes atque

    iviiuus

    per
    vidistis

    eremum
    ,

    terribilem

    ct

    maximam

    quam

    per viam montis Ainorrliaii, sicut


    (

    muratas. Stirpem Enac vidimus ibi. Amalec habitatin Meridie ( sed extra Terram promissam ) llethoeu.s et Jebusaeus et Amorrhsaus in monta-

    proeperat
    venissemtis

    Dominus Deus noster nobis Cumque


    in

    'ailesbnrne
    ,

    di\i vobis

    Venistis

    Chananaeus vero moratur juxta mare et circa fluenta Jordanis. Non omnes recensentur gennis
    :

    ad

    noster

    quem Dominus Deus montera Amorrha-i quam daturus est nobis. Vide terram Dominus Deus tuus dat tibi ascende et posside eam, sicut locutus cst Dominus Deus noster pa,
    :

    qucV habitabant in Terra promissa et deinde at exploratores refemtnt solum, quantum intellexerant in itinere, atque ideo etiam
    tes,

    occupata

    memorant Amalecitas,
    essent, licet alias

    tribus

    tuis

    noli

    timere, nec

    quidquam paveas.
    :

    Et accessistis ad

    me omnes,

    atqiie dixistis

    Mit-

    tamus
    tient,

    viros

    qui eonsiderent

    terram

    et

    reuuu-

    qitod Hebrgeorum hostes non habitarent in terra per Israetitas occupanda. Jam hsec relatio in animis audientium nimium timorem murmurque excis

    per quod iter uYbcamus aseendcre, et ad quas pergvre civitates. Cumque mihi sermo plasingulos cuisset, misi e\ vobis duodeoim viros de tribubus suis. Hes tota sic ridcfur ordinanda.
    ,

    taverat.

    386 Occurrere itaque voluit Caleb, ut sequiCalcbo conante tur Inter haec Caleb compescens murmur po- vtnrmur )>o:

    Hortatus eslMoyses populum, ut ad possessionem


    se accingeret. llle verorogavit, mitterentur exploratores. Consullus vero hac de re Dominus prsscepit, ut exploratores duodecim mittcrentur.

    Ternv promissse

    ut

    primum

    qui oriebatur coutra Moysen, ait Ascen- puli Sfdare ; decem explodaraus et possideamus Terram quoniam poteri- ratoret permus obtinere eam. Alii vero (decem, nam
    puli,
    : ,

    Josue
    dice-

    ijitiit

    iStud

    alia

    erat
    :

    mente

    qui fuerant

    eum

    eo

    alere,

    bant

    Nequaquam ad
    fortior

    hunc populum valemus


    nobis
    est.

    ascendere, quia

    384
    4
    :

    Audiamus

    Fecit

    Moysen Num. 13 t Moyses, quod Dominus imperaverat


    rursits

    Detraxeruntfilios

    que

    Terree,
    :

    quam
    Terra
    suos
    ,
    \

    iuspexerant,

    apud

    Israel,

    dicentes

    quam

    de deserto PUaran mittens principes viros, quo-

    habitatores

    lustravimus , devorat populus , quem aspeximus


    ,

    procerae

    DIE QUAETA SEPTEMBRIS.


    A
    procerae staturge est. Ibi vidiraus monstra qiuetlam filiorum Enac de genere giganteo quibus
    :

    95

    nus, inducet nos in eara, et tradet


    cte et melle tra

    humum

    la-

    a/. Torren-

    tem

    otn

    comparati quasi locustae videbamur. De hisce Deut. 1 f 24. Moyses ad populum ita disserit Qui ( exptoratores ) cum perrexissent et ascendissent iu montana venerunt usque ad Vallem botri * et considerata Terra, sumentes de fructibus ejus ut ostenderent ubertatem, tulerunt ad nos, atque dixerunt Bona est Terra quam
    :
    ,
    :

    manantem. Nolite rebelles esse conDominum neque timeatis populum Terras


    : :

    ww Js

    hujus, quia sicut


    rare
    recessit

    ab
    est,

    panem ita possumus eos devoeis omne priesidium Domi:

    nus nobiscum
    inaret oranis

    nolite
    ,

    metuere.
    et

    Cumque
    eos

    clavellet

    multitudo

    lapidibna

    opprimere, apparuit gtoria


    fcederis cunetis
    filiis

    Domim
    Hic

    super teetum
    ;

    Israel.

    Dominus Deus
    mini Dei
    stris,

    fniis rebeltionis

    noster daturus est nobis. Et no-

    at

    nonpcawv.
    :

    luistis ascendere, sed increduli

    ad sermonem Doin tabernaculis ve^


    et id-

    nostri,

    murmurastis
    :

    circo eduxit

    atque dixistis nos de

    Odit nos Dominus,


    terra
    ,

    iEg-ypti

    ut traderet

    nos

    in

    manu
    :

    Amorrhsei

    atque
    est,

    deleret.

    Quod
    di-

    ascendemus? Nuntii terruerunt cor nostrum,


    centes

    389 i;t dixit Doraiuus ad Moysen Usque docc ou quo detrahet mihi populus iste ? Quousque ium omnibmmicredent mihi, in omnibus signis, quffl feci co- m,,vM "' mor ram eis?Eeriam igitur cos pestileutia, atque con- all^orlL, sumam te autem faoiam prinoipem super fjen:

    tera
    ait

    Maxima
    :

    multitudo
    ,

    et nobis statura

    procerior

    urbes mag-me

    et

    ad

    cselum

    usque

    et fortiorera quam h;ec est. Et Moyses ad Dominuin Ut audiant iEgyptii de quorum medio eduxisti populum istum et
    ,
    : ,

    magnam

    Hsec ccepta fuerant in ipsa relatione exploratorum, auctaque sunt deinde in tentoriis, ubi decem exploratores perfidi calumnias suas populo ita incutcabant, ut Caleb, Josue et Moyses ipse tumuttum seB dare nequiverint. itautMoyses 387 Quid Moyses ipse egerit pergit ibidem ijM^nonpoiw- narrare hoc modo Et dixi vobis Nolite metuere nec timeatis eos Dominus Deus , qui ifomapflm* ductor est vester pro vobis ipse pugnabit sirevocarc, cut fecit in iEgypto cunctis videntibus. Et in
    filios
    ibi.
    , i :

    munitai,

    Enacim vidimus

    habitatores
    tu,

    Terra;

    hujus,

    qui

    audicrunt

    quod

    Domine, in populo isto sis, et faeie videaris ad faciem, et nubes tua protegat illos, et in colurana nubis pivecedas eos per tliem , et in column.i ignis per noctem quod OOOideris tantam
    :

    multitudinera quasi

    unum hominem,
    populutn
    .ocoidit
    :

    et dieant
    in

    Non

    poterat

    iutroducere

    Terram
    soli,

    pro qua juraverat


    tudine.

    idcirco

    eos in

    Magnifieetur erg-o fortitudo Domini si cut jurasti, dicens Duminus patiens et nmltffl
    :

    misericordiie

    auferens

    iniquitatem
    ,

    et

    scelera

    solitudine

    ipse

    vidisti

    portavit

    Deus tuus, ut solet homo g-estare lium suum in omni via, per quam ambulastis, donec veniretis ad locum istum. Et nec sic qui,

    Dominus parvulum fite

    nullumque innoxium derelinquens qui visitas peccata patrum iu filios in tertiam et quartam g-enerationem, Diraitte, obsecro, peccatum populi hujus seoundum magnitudinem miaerioordiiB
    tuae
    ,

    dem
    sit

    credidistis

    Domino Deo
    ,

    vestro, qui praecesest

    sicut propitius

    fuisti

    egredieutibus de

    K-

    vos in via

    et

    metatus

    locum,

    in

    quo

    tentoria figere deberetis,


    iter

    nocte ostendens

    vobis

    per igmem et die per


    ;

    columnam

    nubis.

    Idem

    cum

    aliis peccatis
    f

    Moyses Deut. 9

    graviter Israetitis exprobrat In Inceu22, dicens ipsis


    :

    loeum istum. Hactenus Moyses orans pro populo rebetti at verisimite est, totam orationem non esse hic sxpositam, atque idcirco initium videri abruptius. Eccauditus est sanctus Legislator $ed non ita prorsus omnia
    g-ypto usque ad
    : :

    dio quoque, et iu tentatione, et in Sepulcris cou-

    cupiscentLas provocastis

    Dominurn
    :

    et

    quando misit
    ,

    vos de Cadesbarne
    sidete
    ,

    dicens

    Ascendite
    :

    et pos-

    gravissimum orimen debita oaruerit pcena nam pro morte acceloratd diuturnum rebellibus datum est exsilium, nec nisi morte finienobtinuit, ut
    :

    et contemTerram quam dedi vobis imperium Domini Dei vestri, et non cresed didistis ei, neque vocem ejus audire voluistis semper fuistis rebelles a die, qua nosse vos coeC ^WMirandum sane est, poputum inler continua divime protectionis indicia, miracidaque etprodigia,tam pusittanimem fuisse tamque incredupsistis
    :

    dwn.
    390

    Audi sequentia
    juxta verbura

    Dixitque

    Dorninus
    :

    p-maiitaeom

    Dimisi

    tuum. Vivo

    eg*o

    et

    im- muioiurin
    i.,nni)i).

    irloria plebitur o r

    Dommi

    universa terra. Attamen

    omnes homines,
    et

    qui viderunt majcstatcm

    meam,
    P

    signa,

    qusa feoi in

    yEg*ypto et in
    pi-r

    solitudine,

    et tentaverunt

    me

    j.un

    deerm

    vices (i<l cst,

    lum, ut inconsidey^ato et temerario timori suo plus tribueret, quam efficacissimis Moysis rationibus ac promissionibus , quse ipsos numquam fefellerant. Factum id tamen, et ne a blasphemiis
    ctrebaliium

    frequenter) nec obedioruut, voci mejc, non v\ debunt Terram, pro qua juravi patribus eorum,
    nec quisquam ex
    bitur
    eara.
    illis,

    "qui

    detraxit mihi, inlue,

    8ervum

    meum
    :

    quidem temperatum. 38S Moyses Num. 14 temeritatem populi


    oe
    fl

    alio spiritu seoutus est

    Caleb qui plenus me, inducam in Terram

    re-

    animo erige-

    " 3antibw
    licet

    ms
    i

    s i c exponit

    Ig-itur vociferans

    Aoroue

    ev

    noc te

    illa, et

    omnis turba murmurati sunt contra Moyfilii

    et semen ejua possidebit hanc, quein circuivit eam. Quoniam Amaleeites ct ChananEBUfl babi-

    tant in vallibus (ut dixistis :) Cras movete


    stra, et revertimini
    ris

    ';i-

    Jomeetcaui<> ;

    sen et Aaron cuncti nam raortui essemus


    sta solitudine

    Israel,

    dicentes
    :

    TT
    :

    Uti-

    in

    solitudinem per vlam ma-

    in

    /Egypto

    et in

    hac va ;

    Rubri, seu versus

    mare Rubrum.

    liiud

    Crftfl

    utinam pereamus, et non inducat nos Dominus in Terram istam, ne cadamus gdadio, et uxores ac liberi nostri ducantur captivi.

    non videtur absotutum Domini imperium, cum sequenti die non sint reversi Israerevertimini

    Nonne melius

    est

    reverti

    in
    :

    yEgyptum? Dixe-

    Constituamus nobis runtque alter ad alterum ducem, ut revertamur in yEg-yptum. Quo audito Moyses et Aaron ceciderunt proni in terram coram omni multitudine filiorum Israel. At vero Josue filius Nun, et Caleb filius Jephone, qui et
    ipsi

    Videtur potius esse concessio indignantis Dei, ut revertantur postridie, si vetint reditus tamen omnino imperatus fuit, sed serius, quantiUe.
    i

    lustraverant Terram

    sciderunt

    ptjsna Israelitarum Moyses ad itautnulliu poputum loquitur Deut. 1 1 34 in hunc modum '^' '"" Cumque audisset Dominus vocem aermouuin vestrorura iratus juravit, et ait Non videbit quifl.
    :
    :

    tumapparet. 89] De hac

    vestimenta sua, et ad omnem multitudinem filioTerra quam circuivirum Israel locuti sunt
    :

    piam de hominibus generationls hujus peasimaa Terram bonam, quara aub juramento pollicitus
    sura patribus vestris, prater Caleb filium Jephone.

    mus, valde bona

    est

    Si propitius

    fuerit

    Domi-

    96
    AVCTORK

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.

    J.S.

    Ipse enim videbit eam, et ipsi dabo Terram, quam calcavit, et filiis ejus, quia secutus est
    ne.

    Dominum. Nec miranda

    cum
    Josue
    te...

    mihi
    filius

    quoque
    :

    iratus

    (postea) dixerit

    Nec

    indignatio in populum, Dominus propter vos sed tu ingredieris illuc


    :

    XXXVI.
    sepho
    et

    Missio

    exploratorum

    Nun

    minister tuus, ipse intrabit pro

    murmuratio, ejusquepoena ex JoPhilone,

    , de quibus dixistis, quod gui hodie boni ac ducerentur, et filii et mali ignorant distantiam, ipsi ingredientur ipsis dabo Terram, et possidebunt eam. Vos autem revertimini, et abite per viam maris Rubri.

    Parvuli vestri

    quorum

    relatio

    captivi

    examinatur.

    Utroque loco
    fuisse,

    citato solus Caleb


    :

    diserte excipitur

    at Josue

    a condemnatione quoque exemptum


    clare affirmatur

    tam

    hic innuitur,

    quam

    ingrcsturus
    ettct

    verbis 392

    mox

    dandis t
    .-

    Tcrram

    promitsam,
    exceptit Jonte
    ct

    Catcbo ;

    Rursum Num. 14 a f 26 hanc pcenam Locutusque Moyses paulo fusius sic exponit estDominus ad Moysen et Aaron, dicens Usquequo multitudo haec pessima murmurat contra
    :

    osephus et Philo murmurationem Marim J Aaronis contra Moysen utpote genti sux minus honorificam, prorsus prmtermiserunt. Attamen missionem exploratorum, ignavamque Israelitarum rebellionem litteris consignarunt. De illa Josephus cap. 13 scribit sequentia Moyet
    , :

    fotoioJoBephi

    **

    Querelas filiorum Israel audivi. Dic ergo sicut locuti estis Vivo ego, ait Dominus In solitudine hac audiente me, sic faciam vobis. jacebunt cadavera vestra. Omnes, qui numerati estia a viginti annis etsupra, et murmurastis contra me, non intrabitis Terram, super quam levavi manum meam ut habitare vos facerem, prse-

    me?
    eis

    adduxisset ses autem posteaquam abductos inde non in locum humanae habitationi parum aptum, qui dicitur longe a finibus Chananaeorum situm Pauces, in concionem populum advocat. Cuminquit, que in mediis constitisset Duo bona
    ,

    ter

    Caleb filium Jephone et Josue filium Nun. Parvulos autem vestros, de quibus dixistis quod praedee hostibus forent, introducam, ut videant
    ,

    Deus nobis dare decrevit, libertatem et felicis E quorum alterum ex ipsius terrae possessionem munificentia jara habetis, alterum quoque mox habituri. Sumus enim in Chananseorum finibus,
    :

    id csi,

    pa-

    ii,'iiii

    Bcctcris

    displicuit. Vestra cadavera Terram quffi vobis jacebunt iu solitudine. Pilii vestri erunt vagi in deserto annis quadraginta, et portabunt fornicationem * vestram, donec consumantur cadavera patrum in deserto juxta numerum quadraginta dicrum, quibus considerastis Terram annus pro
    ,
    :

    a quibus adeo nulla civitas , nullusve rex nos arcebit, ut ne universa quidem gens collatis in unum viribus efficere hoc valeat. Ergo parati

    simus ad rem
    prffilio

    fortiter

    gerendam. Neque enim sine

    regione sua nobis sunt cessuri, sed post magna certamina victoriae prffimium erit. Ante omnia mittendi sunt speculatores, qui et terrffi ubertatem, et habitatorum potentiam explorent.

    die imputabitur. Et

    quadraginta annis recipietis iniquitates vestras, et scitis ultionem meam quoniam, sicat locutus sum ita faciam omni
    :

    Nos vero
    et

    in

    primis concordiae Haec

    studere

    oportet,

    Deum
    ,

    adjutorem ac auxiliatorem nostrum deprosequi.

    bito cultu

    ubi locutus
    consilio
    ,

    est,

    po-

    multitudini

    huio pessimse,
    :

    quae

    consurrexit ad,

    pulus
    res

    collaudato

    Moysis

    explorato

    versum me
    rictur.
    dtcom oxplO'
    ratorcs repen
    tina

    in solitudine hac deficiet

    et

    mo-

    eligrit

    duodecim nobilissimos, ex unaquaque

    tribu
    viri,

    unum.
    ,

    ^93 Igitur omnes

    ad

    quos miserat Moyses considerandam Terram et qui reversi mur,

    morlc

    sublati.

    murare fecerunt contra nem, detrahentcs TerrfiB, quod


    tui

    eum omnem
    in

    multitudiraor-

    esset mala,

    t:

    oonspectu Domiui. Josue autem filius Nun, ct Caleb filius Jcphone, \i\(Timl ex omnibus, qui perrexerant ad consisunt

    atque percussi

    derandam Terrara. Locutusque est Moyses universa verba hfflc ad omnes filios Israel, et luxit populus uiinis. Ex dictis facile colligitur, decem exploratores statim subitanea morte periisse qtuui i i)se niurmu raiioni occasionem prsebuissent; reliqaos vero paulatim iuteriisse tempore triginta octo annorum et aliquot mensium, quibus in solitudine circuierunt nam quod dicitur, Pilii vet i

    395 Qui exorsi a partibus ad jEgyptum ver- murmuratione tuncorta. gentibus totam Chananaeorum regionem perlu* urbem et Li- * Emath donec ad Amathen straverant explorataque terrae banura montcm pervenircnt simul et incolarum natura, reversi sunt ad suos, quadraginta diebus in hoc negotium insumptis. Lt fructuum quidem pulchritudo quorum speciubertasque regionis quam raen erat allatum audiebant, animos multitudinis ad bellum suscipienduin erigebat. Contra deterrebantur narran,
    :

    tibus

    difficilera

    fore

    ejus

    acquisitionem
    et

    quod

    flumina superanda essent

    magna
    ,

    ac profnnda, et

    montes ardui

    transcendendi
    se

    urbes moenibus
    aiebant, atque

    firmissimis cingantur.

    Apud Hebronem vero etiam


    reperisse

    gigantum progeniem
    ita

    sfcri

    erunt vagi in descrto annis quadraginta, sic in-

    cxploratores

    simid computetur tempus, quo jam fuerant in deserto, ubijam agebant annuui
    tetligi debet, ut

    nanaeus

    cum omnia majora apud Chainvenissent, quam quae hactenus post


    , ,

    secundum.

    exitum ex ^Egypto viderant suo timore reliquara etiam multitudinem data opera impleverunt. Qui ex eorum narratione impossibile rati talem terram acquirere, soluta concione domum
    reversi

    dicentes

    cum uxoribus et liberis lamentabautur Deum verbis tantum multa polliceri,

    <JZD

    re autem omnino nihil auxilii prsestare. Rursumque Moysen incusantes, in eum simul et fratrem ejus Aaron pontificem vociferabantur atque ita totam noctera inquieti exegerunt, in utrumque convicia jactaudo. Mane vero ad concionem concurrunt hoc animo ut lapidatis Moyse ao fratre in .Egyptum retro unde venerant rever: , ,

    terentur.

    39G

    Quem

    DIE QUAIiTA SEPTEMBIUS.

    97
    27
    ilXTOftl

    A
    studio Josuce et

    Calebi multi-

    tudinem tedwidi,

    396 Quem eventum nietuentes duo e speculatoribus, Jesus Navechi filius ex tribu Ephraemitide, et Chaleb ex tribu Judse proceduut in medmm et populum compescunt orantes ut bona spe sint neve Deum msimulent mendacii , temere fidem habentes quibusdam, qui vanis sermonibus de rebus Chananaeorum vulgatis multitudinem credulam territarent quin potius eos
    ,
    , , :

    phemiam Deut.n

    demum
    solum

    duriorem reddidit Quinto multa prxtermisit, aut saltem tevissime


    studiosus lector hac relatione conferat expositionein

    J.S.

    attigit, uti facile videbit

    modo cum

    datam exsacris Litteris. 399 Philo non minus dissimtdanter


    :

    sequerentur qui illis regionem tam felicem acquirendi autores ac duces se prseberent. Neque enim montium mag-nitudinem, neque amnium profunditatem obstaturam viris fortiter rem ge,

    agit in hoc facto narrando, quam Josephus, imoetiammagis nam murmurationem contra Moysen, consilium redeundi in &gyptum,vocesque

    PMtorfi <m
    ' ali 'fi deli *

    retati

    seditio-

    sas

    btasphemas Hebrseorum prorsus omittit solum memorans Josiueet Calebi pericutum imo
    el
    ,

    nepcenam quidemaDeo ob rebellionem

    rere paratis
    lis

    prsesertim

    auspice Deo
    freti

    inflictam

    et

    pro

    il-

    in acie prasliaturo. Ite,

    inquiunt, posito orani


    ,

    timore

    alacres

    Deoque

    qua

    mus,

    sequimini.

    Talibus verbis

    vos duceconabantur se-

    dare tumultuantem populum. Moyses interim et Aaron procidentes in faciem supplicabant Deo non pro suasalute, sed ut insanientem multitudi,

    clare exposuit. Deinde in eumdem cum Josepho errorem lapsusest, dum Moysen faoit primum auctorem mittendiecsploratores. Quinet gmviore tapsu Legislatorem dubitantem inducit defertilitate Terrse promissse, et exploratoribus rndia tem Alioqui pro professioue sterilium agrorum ultro subire pericula, summa Stultitifl fuerit.
    :

    nem ad sanam mentem

    reduceret, tot praesentibus et


    :

    instantibus necessitatibus turbatam

    cum

    subito

    NoTerram illam admodum esse fertilemjussusque erat a Deopopulum ad illius


    verat sane Moyses,

    nubes super tabernaculum exorta, adesse prsesen-

    possessionem ducere -.quando igiturjussit exploratores considerare, terrane esset bonaan mala, fecit, quod de bonitate terrm dubitaret, E sed utpopulus universus,audita terrx fertilitate,

    tem Deum significat. 397 Quo viso, Moyses animatus infert se in H Muysis prtciturbam et ultro pcenam eis a Deo, tanta insobus, ct sentenlentia provocato minatur nou tamen quantam
    ,

    non id

    tia

    Deiin re-

    belles lata,

    peccati euormitas merebatur, sed qualis esse so-

    paterna castigatio. Sibi enim tabernaculum inet internecionem populi cum lachrymis deprecanti commemorasse Deum quot et quanlet

    gresso

    emcitaretur ad possessionem illiusadeunprsevie monitis, verba Philonis sub* jungam nam errorem de missis oooploratoribus statim post victoriam de Amalecitis relatam jam ante correxi.

    magh

    dam. Sisce
    i

    tis beneficiis

    affecti

    ingrati

    esse pergerent seducti,


    ,

    et

    400
    egerat)

    Post pnelium decrcvit

    quod nuuc speculatorum ignavia


    verbis

    eorum
    suis

    (cum Amalecitis de quo ^mittUpw (Moyses) exploratores ad iu- Woyun "^ 10


    ,

    '

    plus veritatis inesse putarent

    promissionibus.

    quam Quamobrem non deleturum

    qui-

    dem

    totura illud, quod caeteris mortalibus omni:

    que ubertatem

    attamen terrainChanameam ejusnon concessurum, sed siue lare et sine urbe in deserto quadraginta anniserraturos, quo peccati poenas exsolvant. Liberis tamen eorum terram illam daturum eosque commodorum, quibus patres se per intemperantiam indiguos
    bus prastulisset
    illis
    ,

    spiciendasscdcs gcnti suaa destinatas mittere, anno secundo postquam iter ingressi fuerant ne forte more solito per ignorantiam dissentirent a Ducis consilio utquc re auditu cognita, quid
    : :

    moriov$t

    agendum

    esset

    in

    coramune
    ,

    dispicerent.

    Missi

    sunt e duodeciui tribubus totidem prinoipes cleut oninium esset par autocti ex optimatibus
    utquc ex asquo tribus omnes de statu regionis cognosceivut ex honoratiQribus si modo illi rennnciare vcra volucrinL. Eleotos autem sio
    ritas
    : ,

    redderent

    dorainos esse

    constituturum.

    Ilis

    de-

    nunciationibus vulgus attonitum, totum se mcestitiae dedidit, Moysemque obsecrabant, ut deprecaretur

    alloquitur

    Ccrtaminum

    sustinuimus
    erit

    et sustiucmu.s

    Deum, quo
    laturum

    reconciliatus, peccatisque condoIlle

    natis, urbes hostiles eis traderet.

    vero negabat

    Deum
    ;

    talibus se tentari precibus.

    Non

    euim temere aut humano more ad hancindignationem essecommotum, sedjustam hanc sententiara
    protulisse.

    agrorum Dcus optimus maximus, ut gentem frequentissimam deducamus ln coloniam, Profuerit autem plurimum locorum hominum n rum conditio,
    ,

    perioulorum ([Uffi hodieque proamium divisio, quara sjhmd ratam faxit


    ac
    , ,

    111

    (jiiibusdam

    corrigttw.

    39S In hac relatione Eebrseus scriptor minus aperte recedit a sacris Litteris, qitam faciat frequenter in aliis nec tamen desunt, quse corrigantur. Primo non perspicio , cur locum , ex quo missi exploratores, Grsece ydpayyx, Latine Eauces nominaverit, nisi forsan naturam tocorum ea voce voluerit explicare, aut ex Pharan infiexerit. Secundo oralio Moysis ad popidum satis quidem est congrua loco et iempori; at non exacte confirmis est sacrm Scripturse, prsesertim cumconsitium de mittendis exptoratoribus Moysi attribuat iicet Moyses potius videatur exptoratores misisse, rogantc populo et Deo permtt.-

    est noxium. y Ideo vos elegimus, ut vestris ooulis atque imn tibus illa inspiceremus. Eritis i^itur tot millibus ut cognoflcatis pro auribus et oculi.s quCB Q08 incolarum frescire oportet, nimirum tria luec queutiiiui ac potentiamj urbium situm, tnunltaa

    ncm

    pernoscere,

    sicut

    ig;norare haso

    sint ac slne munitlonibus

    poetremo quosnam

    Bit

    agri uatura,

    uum

    ferax

    et

    apu

    vinetiSj
    j

    arbustis

    atque eegetlbus, an contra sterilis ul adversus vires copiasque incolarum inslruanius nOS lrgionibus
    tra

    conquas illis tuto possimus opponere locorum autem diffloultates niaohinfs oppuBCiri oecesgnatoriis. Naturam quoquc regionl an non. Alioqui pro possesest, bona sit sum
    , , ,

    sione

    steriliurn

    agrorum

    ultro subire

    pericula,

    tente,

    quam
    est

    id

    consilium primo

    suggessisse, ut

    summa

    stultilia fuerit.

    Arraa autcm uofltraetmaerga

    dictum

    num.

    8S3. Tertio erant

    quidem mon-

    chinse atque coplae aitaa sunt in aola

    Deum

    tes et fluvii

    superandi Uebrseis, ut acquirerent


    :

    sacris Litteris, hanc difficultatem exaggerasse exploratores, aut ea territum fuisse populum, prout narrat Josephus. Quarto blasphemas voces Israeiita-

    Terram promissam atnon legimus in

    fiducia. FIoo apparatu freti nullis cedemus \<vronlms noo vincemus, etiamsi fuerimus inferiores hoc robore, habitudine, audacia, peritia, copilfl
    :
    :

    instructi etiam iu vasta Bolitudine

    nihil

    requiflivi-

    rum, Deum vcrbis tantum mulia polliceri etc. in Scripturis non invenit Hebrseus scriptor, sed blas-

    mus eorum, quaa habenturin urbibufl. Tempiiflquoquc iiuuc cstexplorationi aptlsflimum, rernum videlicet, quando ad maturitatem tendunt segetes,
    et

    its

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    mium
    culi.

    tHCTOU
    j. s.

    arborum fructus proferre se inoipiunt. Prse* stat tamen differre in aestatem reditum et afferre aliquid fruetuum, quod sit reg-ionis ejus ubertatis
    et

    referentes pietatis, et reverenter accepti ora-

    403 Hebc

    causa

    fuit

    serius

    diduct

    coloniae.

    ac de diuturna

    dc Terra in$
    peeta,

    specimen. 401 His auditis, ad explorandum proficiscununiversa multitudine, solicita tur, deducente ne comprehensi luant supplioium, et accipiatur g-erninum incommodum, virorum tributim sele-

    Cum enim

    potuissent secundo anno, postquam ex

    Bsbrxorwn
    vagatione
    :

    agros Syriae dividere; devagabantur per flectentes a via compendiaria alios quserendu secessus Iong"inquos et devios
    ^Eg-ypto demigrarant,
    ,
    '

    varia in hiice
    correcta.

    post alios
    pore,

    frustradefatig-antes

    animum cum

    cor:

    ctorum interitus cum jgnoratione rerum hostilium quarum petebatur noticia. Habebant autem secum duces peritos locorum, quos sequebactur in itinere. Cumque appropinquassent finibus, ascenso monte altissimo, contemplabantur feracem regionem raag-na ex parte campestrem atque pabuli. Montana quoque hordei, tritici, vitibus et arbustis erant consita, ubique virentia, distinctaque rivis ac fontibus ad aquandi copiam, ut a radicibus usque eacuinina tota latera montium opaca essent eontinuis arboribus, praesertim juga et valles mediffl. Vidcbant etiam urbes natura simul et arte munitas egregne. Amplius
    , ,

    ut meritas impietatis pcenas persolverent

    quippe qui praeter tempusjam elapsum, perxxxvjn annos, astatem hominis, susque deque oberrantes per invia, vix quadrag esimo anno pervenerunt ad eosdem quos antea, terminos. Hactenus Philo, recte enumerans annos, quibus in deserto vagaii sunt Israetitee ; sed silens , omnes viginti aut pturibus annis nalos interim defunctos esse
    -

    paucis exceptis.

    Eodem silentio tegit cladem rebellium, quipugnam detrectaverant, dnmjubebat

    deindc inquirendo videbant incolarum immensum g*igantibus similium proeeritate ac roH bore. Ilfiec ut dilig-entius perspicerent, hanserunt ibi diutiua, ne fallerentar primo intuitu, sed cer-

    Dominus; et mox contra ejusdem pruhibitionem temere ad pugnam processerunt, ui statim videbimus. Porro et alia quasdam in data relatione incerta sunt aut minus exacta. Primo an decem
    exploratores pestilentia interierint , ut asserit Philo, an alio mortis genere, ex Scriptura non E liquet.Secundo quod dicitur de agris Syrias dividendis, intelligendum est de parte Syrise latius sumptze, seu de Patsestina, quse Syriee late sumplve includebatur. Tertio minus exacte tempus, quo abfuerunt exptoratoy^es, a vere in aestatem protrahit, acsi diutius abfuissent quam quadragintadiebus, ticet fatearidex ipsius verbis non sequi contra tacet ditigentiam exploratorum in
    ;

    numerum,

    tiorcs

    menti notae imiirimercnt. Simulque cura-

    verunt, ut decerptos arborum fructus

    jam semi-

    maturos suis tribulibus ostcnderent, eos praecipue, qui non corrumpuntur facile. Sed nihil magis quam vitis fructum inirabantur. Pendebant miin prffljrr&ndes uvas de palmitibus, spectacu-

    lum vix
    derunt e
    runi

    credibile.

    Hnrnm unam exactam


    ,

    suspenita

    vecte medio, cujus


    aliis

    extrema imposueatque
    de-

    huraeris

    duorum juvenum

    portabant,
    dentibus.
    de discordia

    post alios propter pondus succe-

    circumeunda tota Pateestina. Demum qusedamex conjecturis probabititer magis quam certo refert qualis est pro majori parteoratio Moysis adpopulum, timor de exploratoribus horum discordia
    }
    ,

    exploratonnn,
    et

    populo

    (ul

    icditionem
    eoncituto,

    non consentiebant. In itincre quid renunciandum COnvenire eis non poterat esset de commuui sententia ne quid seditionis oriretur in populo. Sed hoc fuit levius. Post reditum extitit major discordia. Alii de urbium inunimentis et civium frequentia narrantes attolleutesque in majus omnia , verbis territabant concionem alii conlra clevabant, quidquid videhortando ut forti essent animo rant et coloniain quaerereut, consecuturi ad primum clamorem victoriam. Nullam urbem laturam tantse multitn.linis simul ingruentis impetum , nec parem futuram incuinbenti oneri. Atque ita utrique inquus imbuerent suis affectivenerunt in plcbe bus, ig-navia timidi, fortes vcro spe atque audacia.
    4-02
    cffltero
    ,
    ,

    De

    in itinere

    etc.

    XXXVII.

    Pugna
    suscepta
    die

    prohibente
    et

    Moyse

    clades

    colligens

    Sabbato
    :

    ligna la-

    pidibus obrutus
    re,

    conspiratio Co-

    Dathan

    et

    Abiron, insigniter
    :

    castigata

    divinitus
    :

    poena

    mur-

    murantium
    digium.
    Sententia contra
    lata
    et

    virgse

    Aaronis pro-

    Verum
    corum

    hi

    portio quinta fuerunt,

    timidis quintu-

    plo superantibua ceeteros, quo factum est, ut paufortitudo obscururetur in tanto ig"navorum
    consilii praeva,

    Puobus autoribus optimi luerunt decem dissuasores eorum


    nuiuero.

    sententia? qui suas partes totam plebeiam multitudinem. Omnes uno ore laudabant moutana a^que atque campestria sed confestim reclamabatur a coucioue Quid opus est nobis alienis

    pertraxerunt

    in

    fortunis asservatis tauto praesidio, ut


    adirai
    pristinis

    non possint

    dominis? Vix temperatum est a manibus, quin duos diversum sentientes lapidibus obruerent, malentesaudirc jucunda quamutilia, et
    veris falsa prasferentes. Quoda;g-errinie

    ferebatDux

    multitudinis, diris agitari

    eam

    suspicaus, qute

    tam
    ul1111

    contumaciter aspernaretur oraeula: nec loug*e sicut eventus docuit. Nam tionem abesse
    ,

    rebelles Israetitas per Deum per Moysen divutgata qua plerique erant condemnati ad mortem in deserto Arabiae obeundam, non modo ingentem luctum populo attidit, sed tantam quoque audaciam, aut potius temeritatem rebeltium animis infudit ut pugnam ultro deposcerent, et invito etiam Moyse ad certamen properarent. Itaque qui ausi non fuerant ingressum Terrw promissee tentare quando favor Domini aspirabat, inaudita temeritate ad hostes appropinquarunt, renuente Deo, partim exsecuturi hac sua inobedientia sententiam mortis contra se latam. Moyses Num. 14 40 f de hisce habet sequentia Et ecce mane primo
    ,

    hraelitx,
    prohibente

    Domino, ad

    pugnamprogresst,

    surg-entes

    aseenderunt verticem
    :

    montis

    atque

    decem exploratores timidi absumpti sunt


    tia

    pestilen-

    dixerunt

    Parati

    sumus ascendere ad locum, de


    est
    ,
    :

    suaserunt

    cum turbasequuta ipsorum ignaviain. Soli, qui euudum iutrepide A servati suut prae-

    quo Dominus locutus Quibus Moyses , Cur

    quia
    ,

    inquit

    peccavimus. trausgredimini

    verbum

    DIE QUAltTA SEPTEMBRIS.


    A V biS 110n Cede n Dri sperum:' Sram Nolite aseeudere, nou emm est Dommus vobiscum ne eorruatis coram inimieis vestris.
    .

    99

    nS;^
    i

    <**
    per eo

    facere

    Moysen

    Amalecnes

    ante vos sunt, quorutn g"Iadio corruetis, eo quod nolueritis acquieseere Domino, uec erit Dominus vobiscum. At illi conteneet

    Ghena***

    lapkus
    xissent

    eum

    M 3 SZtiS^
    Mo
    te

    carcerem,

    nescfentes q_uid su-

    "
    i

    deh^Pnt morhtur

    r!i

    n ~
    *

    roiu

    JS.

    Cut eT
    et

    foras,

    obrueruut lapidibus,

    morreti-

    ascenderunt in verticem montis. Arca autem testamenti Domini et Moyses non recesserunt de cast-ris, Descenditque Amalecites et Channnfeus, qui habitabat in monte et percutiens eos atque coucidens, persecatus est eos usque Horma.
    :

    brati

    tuus es-t. sicut praseeperat Dominus. tnsinuat, IsraiUitas eo tempore

    Hoc factum

    Sabbatum

    merus;
    gravi cladc
    repcllunlur

    at

    tr, quantus fuerit occisorur non exiguum fuisse verba ipsa

    satis

    innuunt. 405 Deut. 1 * 41 de eadem pugna et clade Moyses pojndum sic alloquitur Et respondistis raihi Peccavimus Domino ascendemus et pugmnbimus, sicut prsecepit Dominus Deus noster.
    : :

    giosissime observass&. 407 Porro eodcm illo tempore, quo vagi per deserta ferebantur Israi-litx, gravissima erupit conspiratio contra Moysen ct Aaronem eaaue non inchoata motu populari inconstantis ndgi. sed studiose conflata per viros principcs, qui im* perium Moysi Aaroni vero pontificatum invidebant. Levitse fuerunt et Rubenit<v, qui impe,

    Con*iiirutio

    Coie ttqvt aaVixrcntium

    rium Moysi abrogare,

    et

    Aaronis

    sacerdotit>,,>

    commune pluribus

    Cumque
    ait

    instructi

    mihi Dominus

    armis perg*eretis in montem, Dic ad eos Nolite ascen:


    :

    neque pugmetis, non enim sum vobiscum ne cadatis coram inimicis vestris. Locutus sum, et non audistrs sed adver.santes imperio DomiB ni, et tumentes superbig, ascendistis in montem. ttaque egressus Amorrhseus qui habitabat inmontibus, et obviam veniens, persecutus est vos,
    dere,
    :
    :

    fac&re motiebantur. Dux totius factionis Core Levita, patruelis crat M ndm avits idrique communis crat Caath ; koyses autem crat fdius Amrami, qui Caathi 4fai
    ;

    natu major Core vero patrem habcbat Isaar, filium Caathi secundum, itt videri potest
    filius

    Exod. 6 y 1S et 21. Hac observata sangtxinis propinquitate, Moyscn audiamus, qui Num. l(J fictum
    filius

    sicut

    solent apes

    persequi

    et

    cecfdit

    d'e

    Seir

    usque Horma. Cumque reversi ploraretis coram Domino, non audivit vos, nec voci vestraa votuit
    Cadesbarne mulxo tempore. Qiuvri hic potest, quo modo diu manserint in Cadesbame, cum jussi essent vcrsus may c Rubrum proficisci die primo post rebellionem ? Respondeo, Israelitas illi prascepto non paruisse, sed eodem die processisse ad pugnam illam infaustam. Cum autem illa inobedientia ingenti strage esset punita, Deum verisimiliter pcrmisisse, ut diutius in eodem hsercrent loco, donec vulnerati aut morerentur aut sanarentur. Verum noluit permittere Dominus, ut iterato adpugnam procederent, uti videntur petiisse post cladem acceptam. Qbservari quoque potest Amorrhamm hic vocari, a quo czesi sunt Israelitm ; at Nitm. 14 dici Amalecitem et Chananamm videntur itaque tres illi populi arma contra Israelitas conjunxisse, nisi Amorrhcei Num. 14 vocentur Ch&mm&i propter commune nomen popidorum TerrseproSedistis
    erg-o

    Ecce autcm Core, T,evi et Pathan atque Abiron filii Eliab Ilon quoqur tilius Pheleth, de filiis ftuben, surrcxorunt contra Moy;

    ita

    narrare aggreditur
    filii
    ,

    Isaar,

    Caath

    filii

    sen, aliique filiorum


    viri

    BsYB&l ducenti quin<iun^inta


    ot

    acquiescere.

    in

    procercs synag-og-je,

    qui tempovo
    51.

    fiondlii
    illis

    per noraina vocabuntur. dicitur


    :

    Eccti.

    2 de

    Quia contra illum (Aaronem) stetorunt


    invidiam circumdcderuut illnm
    rrant,

    alieni, et propter

    homineS in deserto, qui

    cum

    Dathan

    et

    Abiron, et congreg-atio Core in iracundia. Yidif

    Dominus, et non placuit illi, et eonsurnpii sunt in impetu iracundise. Fecit illis monstpa et consumpsit illos in rlamma i^'nis. Pcenam itlam latius videbimits, ubi conspirationis conatus fue,

    rit expositus.

    k08

    De
    :

    que
    runt

    stetissent

    eo Moyscs f 3 sic prosequitur Cumaxlversua Moysen et Aaron, dlle


    i

    Moytan
    rt

    Aaronom,

    missse.

    C
    eorum versus vna c
    itcr

    406

    Ubi diu circa Cadesbarne castrametati


    ,

    Rubrum
    vtoluits

    legesqiiKilum

    Sahha

    tum lapidibus
    obruttts.

    retrogrado profecti sunt versus mare Rubrum donec pervenirent ad mansionem trigesimam secundam seu in Asiongaber, locum sinui Elanitico maris Rubri adjacentem. De longissimo hoc itinere Moyses Deitt. 2 sic breviter toquitur Profectique inde (ex

    fuerant IsraMitsc

    itinere

    Sutficiat vobis, quia omnis multitudo sanctorum est, et in ipsis est Dominus. Cur eWfl mini super populum Oomini? Quod cum audlsael Moyses cecidit pronus in faciem Iooutusque Manc, inad Corc ct ad omncm multittnlinom quit, notum facict Dominus, qui ad se pertiet quos cleneant, et snnctos applicabit. sibi Hoc ig'itur Pacite g-erit, appropinquabunt el. tu Core, ct tollat unusquisquc thuribula sua
    , :
    :
    :

    tuum et hausto cras ig"ne, prothymiama eoram Dornino et quemoumque eleg^erit, ipse erit sanctus muHurn eri-

    omnc

    concilium

    nite desuper

    g-imini,
    Audit.e,

    filii filii

    Levi.

    Dixitque

    rursum ad Core
    esl
    ,

    Cadesbarne) venimns in solitudinem, qure ducit ad mare Rubrum, sicut mihi dixerat Dominns
    :

    Levi

    num
    I

    parurn vohis

    quod

    separavlt

    vos

    Deus

    nnM
    ei

    ab
    iu

    omni

    populo, ct

    Varuv interim et diuturna? fuerwnt mansiones tempore illius itineris, uti videri potest num. 881 at ignoramus, quid in singulis earum sit gestum. Hac de causa eo ordine referam gesta temporis intermedii , quo relata sunt a Moyse in libro
    et circuivimus

    montem

    Seir long-o tempore.

    junxit

    sibi,

    ut serviretis

    oultu tabernaculi,

    Numerorum sine alia loci aut temporis nota. Num. 15 recensentur leges variee cccremoniales,
    postquam inTerram promissam, Tbidem f Wtprenahominis, qui Sabbatum viotaverat, hoc modo Factum est autem cum esset iilii narratur Israel in solitudlne, ct invenissent hominem colquas prwscribuntur observandse,

    coram frequentia populi, ct rninistraeiPIdcircoad se fecit accedere te et omnea fratres tuos filios Levi, ut vobifl etlam Bacerdotiuri] vendicetis, et omnis g-Iobus tuus stet COtltra Dominum ? Quid est enim Aaron ut murmurctis cofltra cum? His vcrbis Core eique adfuvrentes Levitas nequidquam ad mcliora consilia reducere studeet staretis
    retis
    ,

    gressi forent

    obtuh-runt eum lig-entem lig"na in die Sabbati Movsi et Aaron et universfle multitudini. Qui re,

    bat Moyses. 409 Mque pertinaces erant Dathan et Abiron cum Rubenitis sibi adhxrentibus ,>i SeMisit erg-o Moyses, ut vooaret Dathan quitur PCon vret Abiron filios Bliao. Qui respondbrtfiit Graviaque addentes convitia, sic prosenimus.
    ,

    (juun

    gravibu

    impelunt conoitiit

    itayn

    vcru ortuttr.

    ftuti

    sunt

    Nunquid parum

    est tibi

    quod eduxisti

    Septembris Tomus

    II.

    19

    , .

    100
    UtTliTir

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    g-ationem Abiron. Et exarsit ignis in synagoga flamma combussit peccatores. Verum eorum
    :

    xisti

    nosdeterra; qura lacie et melle manabat, ut

    J.S.

    occideres in deserto, nisi et nostri ? Kevera induxisti nos


    fluit

    dominatus fueris quae in terram


    ,

    aliunde constat, Core a terra dehiscente haustum


    fuisse; at filios ipsius, utpoteinnoxios,mirabiQuippe Num. 26 liter fuisse periculo ereptos.

    rivis

    lactis et mellis

    et dedisti

    nobis pos-

    sessiones
    stros

    agrorum
    eruere
    ?

    et

    vis

    vinearum. An et oculos noNon venimus. Hsec convitia

    graviter

    pungere debebant sanctum Legistato-

    Moyses texens genealogiam Dathan et Abiron , Isti sunt Dathan et de hisce f 9 scribit ilta
    :

    rem, quia diuturnee commorationis in deserto, quam suis sceleribus imputare debuerant Israeliacsi tse, omnemcausam Moysifalso imputabant magnaittepromisisset, atqueinterim nihitprmstare potuisset. lratusquc Moyses valde, ait ad
    ;

    qui surrexerunt contra quando adseditione Core Moysen et Aaron in et aperiens terrebellaverunt versus Dominum morientibus plura os suum, devoravit Core

    Abiron principes populi

    Dominum. Ne

    respicias sacrificia

    eorum

    tu scis

    quod ne asellum quidem umquam acceperim ab eis, nec afllixerim quempiam eorum. Dixitque ad Core Tu, et omnis congreg^atio tua state seorsum coram Domino, et Aaron die crastino separatim.
    :

    Tollite singuli thuribula vestra, et ponite super

    ea ineensum, offerentcs Dominoducenta quinquaginta thuribula Aaron quoque teneat thuribulum suum.
    :

    Quod cum

    fecissent, stantibus

    Moyse

    et

    Aaron, et

    coacervassent adversum eos omnera multitudinem ad ostium tabernaculi, apparuit cunctis gloria

    Domini.

    B
    Dathan
    et

    Ahiron terra
    iehtecente

    absorbenlur,
    alii ero _50 ignc eontum i

    pti:

    Looutusque Dominus ad Moysen et AaScparamini de medio congregationis hujus ut eos repente disperdam. Qui ceciderunt proni in faciem, atquc dixerunt Eortissimc Deus spirituum universa; carnis num uno peccante contra omnes ira tua desraviet ? Et ait Dominus ad Moysen Prtecipe universo po410
    ,

    grande miraculum, filii illius non perirent. Ita ut , Core pereunte neque noxiis separavit Dominus innocentes a dubitandum videtur qui filii Core plane enim fuerint insontes, atque ea de causa eis pepercerit Dominus. Porro Core etiam fuisse in tabernacido suo, quando periit, cottigitur ex mandato Dei, quojussit universum poputum separaria tabernaculisCore et Dathan et Abiron. Itaque verisimiliter, abeunte Moyse, ad tentoria Dathan et Abiron, Core eumdem secutus est, relictisque Levitis sibi adhserentibus, qui incensum offerebant, ad tentorium suum recessit, ibique modo praedi- E
    est
    ,

    quando combussit quag-inta viros. Et factum


    rimis
    ,

    ig-nis

    ducentos quin-

    ron

    ait
    ,

    cto interiit.

    412 Post mortem seditiosorum expositam Moyses prosequitur narrationem suam Num. 16 t 36 hoc modo Locutusque est Dominus ad Prsecipe Eleazaro hho Aaron Moysen dicens
    , :
    , :

    laminx ex
    thuribvii*
    oc
    s0

    saceadoti, ut tollat thuribula, quaa jacent in in-

    pulo, ut separetur a tabernaculis Core et Dathan et Abiron. Surrcxitquc Moyses , et abiit ad Dathan, et Abiron et scquentibus eum senio, ,
    :

    cendio

    et

    ignem huc illucque

    disperg;at

    quo:

    niam

    sanctificata sunt in mortibus

    peccatorum
    ,
    ,

    ribus tsrael, dixit ad naculis h.ominui_ qura ad


    tls

    turbam impiorum ,

    Recedite a taberet

    nolite

    tang-ere

    eos pertinent, ne involvamini in peccaeorum. Cumque recessissent a tentoriis eorum pcr circuitum, Dathan ct Abiron egressi stabant in introitu papilionum suorum cum uxoribus
    ,

    eo producatque ea in laminas, et affig-at altari et quod oblatum sit in eis incensum Domino sanctificata sint, ut cernant ea pro sig*no et monimento filii Israel. Tulit erg-o Eleazar sacerdos thuribula tenea, in quibus obtulerant hi, quos incen-

    dium devoravit,
    altari
    :

    et

    produxit ea in laminas, affig-ens

    omnique frequentia. Et ait Moyses In hoc scietis qnod Dominus miserit ine , ut facerem universa , qura oernitis, et non ex proct liberis
    :

    ca corde protulerim. Si consueta hominum morte interierint ct visitaverit eos plag-a, qua et cetcris visitari solent, non misit me Dominus
    prio
    :

    filii Israel, quibus commonerentur, ne quis aceedat alienigena, et qui non est de semine Aaron, ad offerendum incepsura Domino, ne patiatur sicut passus est Core, et omnis congregatio ejus (id est, ei adhserentium) loquente Domino ad Moysen. 4-13 Mirum est, tam insigni rebetlium pcena ortaobmor-

    ut haberent postea

    sin

    autem novam rem


    terra

    piens

    os

    suum

    Dominus, ut apedefflutiat eos ct omnia


    fecerit
    ,

    cohibitos

    non fuisse Israelitas a murmuratione


    .
    -,

    tem uiorum

    qura

    ad

    illos

    pertinent, descenderintque viven

    tes^in

    in!ernum,^scietis

    quod blaspheraaveriut
    :

    Dominum. Confestim ig-itur ut cessavit loqui dirupta est terra sub 1^-ilibus'corum et aperiens
    os
    et

    " pulimur ~ Legislatorem. Attamen constat hanc p ... niuratio punij, tpsam poenam altem rursum obmurmuratiom lur mortea io occasionem prxbuisse. De hac ita pergit Moyses f romiffOO,Murmuravit autem omnis multitudo filio- r 41 rumlsrael sequenti die contra Moysen et Aaron,

    contra

    sunm,
    universa

    devoravit

    illos

    cum
    ;

    tabernaoulis suis

    dicens

    vos

    interfecistis

    populum Domini. Cum-

    substantia

    eorum

    descenderuntque

    que
    deris.

    oriretur
    et

    infernum operti humo, et perierunt de medio multitudinis. At vero omnis Israel qui stabat per gyrum, fugit ad clamorem pereuntium dicens Ne forte et nos terra deglutiat. Sed et ignis eg-ressus a Domino interfecit duvivi in
    ,
    ,
    :

    Moyses

    tumultus incresceret Aaron fug-erunt ad tabernaculum foeQuod postquam ingressi sunt operuit
    seditio

    et

    oentos quinquaginta censum.


    Core >iuoque
    ftiatu

    nubes, et apparuit g-loria Domini. Dixitque Dominus ad Moysen Recedite de medio hujus multitudinis etiam nunc delebo eos. Cumque
    :
    ,

    viros

    qui

    offerebant in-

    terrx

    absorptus,

    tamen
    filii ;

    ejtts

    411 Non potest exhoc loco intelligi, an Core dehicente terra absorptas sit an cum Levitis non suis igne intcrfcctus. Quin etiam Deut. xi
    ,

    jacerent in terra, dixit Moyses ad Aaron Tolle thuribulum, et hausto igne de altari mitte in: ,

    soli

    nominantur Dathan atque Abiron,.

    ..

    quos

    aperto ore suo terra absorbuit, cum domibus et abernaeuhs et universa -.bstantia eorum, quain
    linlu.haut in

    perg-ens cito ad populum ut jam enim egressa est ira a Domino, et plag-a desravit. Quod cum fecisset Aaron, et ciuurrisset ad mediam multitudinem quam jam vastabat ineendium obtulit thvmiama et
    ,

    censum desuper
    roges pro eis
    :

    medio

    stans inter raortuos ac viventes

    Israel.

    tur Core Psat.


    sic
    stris,
    et

    1(T> f

    Xi/nlo maois nomma magis nomina15 , ubi paaia rebellium

    ,^oto precatus

    exprimitur : Et irritaverunt Moysen in caAaron sauctum Domini. Aperta est terra deglutivit Dalhan , et operuit super congre-

    _.i cessavit.' plaga Fuerunt autem, qui percussi sunt, quatuordecim milla hominum, et septing-enti absque his qui perierant in se-

    est,

    _ et

    pro P I popuVde T

    ditione

    Core.

    lxeversusque
    tabernaculi

    est

    sen

    ad

    ostium

    foederis,

    Aaron ad Moypostquam
    quievit

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    Dominus, quam iniqua esset criminatio perversorum, qui Moysi et Aaroni imputabant mortem sedicui ptaga

    ]<)!
    * ,,CTO

    quievit interitus. Ostendere voluit hoc facto

    Aaronispreci
    busfinis allaftu
    :

    tiosorum. 414 Factum Aaronis laudat Sapiens cap. 18 t 20 his verbis Tetig-it autem tunc et justos *
    :

    prodigio, diu quieverunt, aut certe nihil de eorum murmitrationibus legitur ante obitum Maruv, qu<v incidit in annum
    to

    "

    postremum diidumi
    :

    tentatio mortis, et

    commotio

    in

    eremo facta

    est

    i. e. Isracli-

    las

    Aaron

    sed non diu permansit ira tua. Properans enim homo * sine querela deprecari pro populis, proferens servitutis suae seutum oratiomultitudinis
    :

    eorumdemexsilii. Modeste tamen crebra suorum fitnera deplorarunt apud Moysen Num. 17 t 12 Dixerunt autem filii Israel ad Moysen Ecce consumpti sumus, omnes perivimus quicuraque acceditad tabernaculumDomini, moritur.Nurn usque ad internecionem cunctidelendi sumus?
    : :

    nem,

    et per
    irae,

    incensum

    deprecationern

    alleg-ans,
    ;

    restitit

    et finem imposuit necessitati

    Htecdicta fuisse a tugentibus, novasque clades timentibus, sed debita cum revercntia, censent passim interpretes
    ;

    osten-

    et

    sane verba

    illa,

    dens quoniam tuus est famulus. Vicit autem turbas, ( id est, plagam, quse populum perturbabat) non iu virtute corporis, nec armaturae potentia sed verbo illum qui se vexabat (angelum exterminatorem ) subjecit, juramenta parentum (seu juramenta parentibus, id est, Abrahamo etc. facta) et testameutum commemorans. Cum enim jam acervatim cecidissent super alterutrum mortui, interstitit, et amputavit impetum, et divisit illam, quas ad vivos ducebat, viam. In veste enim poderis, quam habebat, totus erat orbis terrarum et parentum mag-nalia in quatuor ordinibus lapidum erant sculpta, et mag-nificentia tua in diademate capitis illius sculpta erat. II is autem cessit qui exterrainabat, et
    , ,
    :

    etiamsi varie intelligi

    possint,

    nonreprehendunturaUoyse, qui usque ad annum egressionis quadragesimum nihil am-

    plius narrat de gestis Israelitarum, sed solum recenset Num. 18 et 19 leges aliquot cmremonia*
    les

    interim latas.

    XXXVIII.
    Chananaeis,

    Quid de pugna cum


    et

    seditione poena-

    que Core
    scripserit,

    et
    et

    aliorum Josephus
    Philo.

    hasc extimuit
    ciens.

    erat enim sola tentatio irse sufiiHactenus de hisce Sapiens, cujus obscuriora verbaper interpositasparenthesesbreviter explicare conatus suni: at plura videri possunt
    :

    Philo

    apud
    sacerdotium Aaroni magis

    interpretes.

    415 Quamvis auctoritas

    Moysis

    et

    Aaronis,

    con/irmafwu

    hujusque

    electio

    ta et vindicata tot
    cio, placuit

    ad pontificatum satisesset assermillium seditiosorum suppli-

    tib. i ViUv Moysis nec pugnam cum Chanamvis, nec seditionem principum d$inde secutam commemorare voluit ; at de posteriore facto qusedam scripsit inferius examinanda. Josephus vero utramquehistoriammore suo nur-

    ;,,/ relatio

    dapugnaab
    hn,Hili *> '-

    ravit.

    Primum

    iamendivinde Providentiee elcctionem summi sacerdotis xdterius confirmare novo prodigio, quodMoy$Qs narrat Num. 17 inhuncmodum Et locutus est Dominus ad Moysen, dicens Loqucre ad filios Israel, et accipe ab eis
    :
    :

    Antiquit. cap.

    de pugna cum Chananssis lib, sic habet Hebraios autem duI

    ram vitam
    afflictos,

    in deserto agentes, et

    multis miseriis

    virg-as singailas per cog nationes suas


    -

    a cunctis
    et unius-

    quod Deus non sinebat eos armis cura ChanancBls experiri ncc jam amplius Moysen audire volebant quiescere jubcntem, rati etiam sinc illius auspioiis \ inihil

    pejus habuit,

    quara

    principibu^ tribuum virg'as duodecim,

    ctoriara de hoste

    se

    posse obtinere

    aeousabant-

    cujusque nomen superscribes virgse

    suae.

    Nomen

    autem Aaron
    cunctas
    eas in

    erit

    in

    tribu

    Levi, et una virga


    :

    seorsum
    te.

    familias continebit
    fcederis

    ponesque
    ,

    tabernaculo

    coram

    testimonio

    ex his eleg-ero, g^ermic nabit virg-a ejus et cohibebo a me querimonias qnibus contra vos murmurant. filinruin Israel et dedeLocutusque est Moyses ad filios lsrael runt ei omnes principes virg-as pcr sing-ulas tribus fneruntque virg-te duodecira absque virg*a Aaron (qmv erat decim,a tertia, idi tribus Levi
    ubi loquar ad
    :

    Quem

    que eum, quasi hoc tantum agentem, ut in magna inopia constituti, semper ab illiua consiliis penderent et omnino pugnare decreverunt, auxilium Dei sibi pollicentes, non tam Moysis respectu, quam quod in ejus tutelajam inde a ma:

    joribus essent

    et

    quos prius ob pietatem dignos


    cis

    nunc quoque si rem stre nue gerant, victoriam non negaturum. Batis sibi viriura advcrsus eas jrentes (esse), etiamsi Moyses Deum ab ipsis alienare oonetur: omnlnoque es pcdire sibi ut arbitratu sua potius rcm Jjerant,
    libertate duxisset,

    prodigio virgx
    ipsius (lorescentiit.

    erat decima tertia tribus. ) 416 Quas cum posuisset Moyses coram Dosequonti die mino in tabernaculo testimonii regressus invenit gerrainasse virg-am Aaron in
    :

    quara pro excnssa .Kgyptioruin servitutc Mnysis tyraunidcm suscipiant, ejusque libidini seduoti pareant jaotantis divina colloquia, quibus, ut Deo prffl ca;teris carus, dc rebus gerendis pro,

    domo Levi

    et

    turgentibus
    in

    g-emrais eruperant

    moneatur

    quasi

    vcro

    non omnes
    ut unus

    ex a:quo Agratia

    amygdalas deforflores, qui, foliis dilatatis, Protulit ergo Moyses omnes virgas de mati sunt. videconspectu Domini ad cunctos filios Israel
    :

    brahse essent
    praiscientiarn

    posteri,

    sing-ulari

    futurorum divinitus habere debeat. Prudentium esse, ut con;empta unius Hominis


    arrog-antia,
    \h'<>

    runtque et rece]ierunt sing-uli virgas suas. Dixitque Dorainus ad Moysen Refer virg-am Aarou in tabernaculum testimonii, ut servetur ibi in
    :

    putius

    promissori credentes,
    se expediant,
    dari

    ad

    acquirendam eam cegionem

    neque
    siuant.

    diutius sub Dei praitextu verba sibi

    signura

    querelae

    rebellium filiorum Israel , et quiescant eorum a me, ne moriantur. Fecitque Moyses, sicut praeceperat Pominus, Apostolus Hebr. 9 y 4 inter ea quse erant in arca testimo,

    Cogitandum de

    praesenti

    in< oia,

    quam

    loca de-

    serta graviorem in dics reddant, etductore \)eo manus cum Chananaeis quamprimum conserenaeo ampllus assensum Leg-Islatoris expectandas,

    nii, recenset tirgam ita ut non solum retata

    Aaron
    sit

    quffi

    fronduerat,

    dum.
    418

    ad sanctum sanctorum,

    Comprobata deinde omniurn

    ubi ante arcatn flores acceperat, sed ipsi quoque


    arcsefueril imposita. Ceterum IsraelitcV, viso tan-

    sententia, populariter in hostea

    calculis hac vadunt: qui ne-

    infeliciier

    *
    '

    que

    feroci

    eorum

    iropetu,

    neque immensa multitudine

    102
    ACC70U
    i. S.

    DE
    :

    S.

    MOYSB PROPHETA.
    apud contribules Levitas*et
    ,

    titudiue perterriti,
    titer

    irruentes in se excipiunt fojt

    inter cognatos con-

    ct

    bona

    parte

    turpiter
    pido-s

    vertere

    Hebrseoruni caesa, reliquos terga coactos insequendo tre-

    in

    castra compellunt.
    oblata,

    Ea clades
    vehementer

    praeter

    omnium opinioncm

    animos

    muitituUinis dejecit, pejora metuentis, cogitantisque ab irato Numine immissam esse , eo quod,
    sent.

    cionabundus vociferabatur , rem indignam dictiMoysem ambitiosia tans, nec diutius ferendam artibus sub prsetextu cujusdam divinitatis cum et aliorum injuria suse tantum gloria? studere nuper praeter jus et fas sacerdotium absque po:

    puli suffrag-io
    g-nitates,

    fratri

    Aaroni dedisse
    arrepta,

    et alias di-

    non cxspectato oraculo ad pugnaui prorupisMoyses autem videns tum suos accepta clatum hostem victoria recenti de consternatos elatum, veritus ne praesenti successu non con, ,

    quasi tyrannide

    pro libidiue
    ,

    distribuere.

    Gravem hanc

    ita latenter se in

    quod esse injuriam dominationem iusinuet, ut priuspopuli libertas opprimatur. sibi sit conscius,

    quam

    sentiri possit,

    majora moliretur, desertum reducere. Cumque populus posthac in Ducis potestate se fore polliceretur, malo admonitus nihil absque ipsius consilio prospere cessurum, motis castris, itum est iu desertum hoc aniino, ut non prius contra Chananaeos pugnam capesserent, quam signo divinitus accepto. Rtec Josephus, verbis sacrie Scripturse conjecturas suas adjungens. Nam primo, quie jactitala dicit per Israetitas contra Moyscn, non leguntur in sacris Litteris at non abhorrent ab ingenio llebrmorum istius temporis, nec improbabile est, similia pcr aliquos saltem jactala fuisse, cum ad pugnam procederent, Muyse invito. Malim tamen existimare,plurimos eorum sibipersuasisse,
    teutus,
    in
    ;

    decrcvit copias retro

    Qui enim principatu se dignum

    eum

    fastigium

    volente ac persuaso populo sine vi ad tale aspirare. Qui vero bonis artibus eo
    ,

    pervenire desperent

    a vi

    quidem abstinere, ne

    bonitatis ac honestatis opinionem amittant, sed technis maliciosis ad id consequendum niti. Ta-

    lium conatus in medium protractos puniri e republica esse, priusquam e clanculariis insidiatoribus aperti
    hostes

    evadant.
    ,

    Quam enim
    Si

    ratio-

    nem Moysem

    afferre posse

    cur Aaroni potissi-

    mum

    et

    filiis

    sacerdotium

    dederit.
    is

    enim ex

    Levitica tribu alicui honor

    ex

    diviua volun-

    tate deberetur, se merito fuisse praefereudum, ge-

    nere Moysi parem, aetate atque opibus potiorem. Quod si autiquissimas tribus ratio haberetur, op-

    se deteturos peccatum inobedientise per

    ignaviam

    contractum, si fortiter in hostem irent, illique persuasioni pertinaciter inh<xsisse,Moysenequidquam dehortante. Ihcc enim sententia congruit verbis eorum ad Moyscn Deut. i V 41 Peccavimus Domino asccndemus ct pugnabimus, sicut
    ;
    :

    prceeepil Duininus Deus noster. Altera Josephi conjectura est, quod Moyses duxerit ad interiora

    deserti

    metu hostilis

    jectura,
    Idcm
    Josepittt

    cum

    exercitus. At faltit hsec condiu deinde in codem loco castra

    <

    contpiradoixcm Corc nar


    raru.

    permanserint. 419 Ad seditionem Core aliorumque ei adhzercntium Joscphus deinde progreditur hoc modo : Sed quemailinoilum in exercitu ingenti usu venit,

    timo jure viris Rubelitidis tribus diguitatem eam deferendam, Dathamo, Abironi, et Phalao, divitiis juxta ac setate inter contribules prseminentibus. Heec Cores, videri volens reipublicsa curam habere revera hoc tantum agens, ut concitato populo pontificatum invaderet. 421 Plerseque hse criminationes Core proba- purlimptobacum satis congruant verbis ejus bilibus, parlim Mles sunt improbubilihus ad Moysen Num. 16 y 3 , cumque non potue- et falsis: rit tot viros primarios in partes suas pernisi occultis criminationibus Moysis trahere
    , , ,

    maxime rebus

    advcrsis, ut

    dilllcilcs se

    mo-

    toatoribus praibeant, ita Judaeis ctiam idem auridit. Quuiu riiim essent numero sexcenta millia, ct vel iu aeounda fortuna parum tractabilcs prce*
    fectis vlderentur,

    tauto magis iu egcstate ac iu-

    <;

    tam in 36 iuvieem quam in linperatorem exasperabatur. Quapropter tanta scditione cst laboratum, quantam nec apud (Jhkcos nec apud Barbaroa umauam fuiase accepimus. Qme
    luituniu

    sunm

    res

    dublo

    prooul in

    extremum jam pcriculum


    in

    Moyses oblitus acccpt quod minimum abfuit quiu lapidaretur, ivlms labantibua Qpem attulisset. Ao nc Deus quidem curam eorum pror.sus abjccit, scd tunietsi contumcliosos non solum erg Legislatorem, verum etiam in mandata divina per Moysem acfpta, liberavit tamen e pernicioaisaima aeditione,
    dclatos pcrdidisset,
    iujuriie,

    Aaronis famze detraxisset. Nonnulla tamen minus sunt verishnilia. Primo snim improbandwn videtur, quod Core se setate ct divitiis Moysi et Aaroni preeferat nam utrumque incertum est, nec admodum verisimile. Secundo quod fingat ipsum aperte votuisse sacerdotium ad alium transferre nam verba ipsius Num. 16 v 3 tantum insinuant, voluissc ipsum, ut sacerdotium omnibus Levitis fieret commune; atque id solum tentasse negare tamen nolim, id eum facere potuisse, ut deinde favore poputi pontificatum ad suam pertraheret famitiam. Tertio licet loquatur Josephus maxime de sacerdotio satis tamen indicat conspirationem etiam fuisse contra supremam Moysis dignitatem. Et sane intentio seditiosorum ea
    et
    '

    pontificatus

    cujus absquc BUR providcntia non nisi tristissimus cxitus cxpcctari poterat. llanc seditionem, et quemadmodum, ea scdata, Moyses rcm administraverit nuno dioemus, causa ejus primum
    expi
    ter.
    isita
    .

    Hactcnus Josephus

    satis

    probabili-

    k0
    onjectU'

    Core, exponere sic incipit Cores vir genere el opibus inter Hebraios olarus, et populari quadam moundia praditus, vidcns Moyscm in ecUo diguitatis constitutum,
    -.

    auctorcm

    Mox scdilionem mmto faoit

    ipsam, cujus prescipuum

    non solum Aaroni eriperetur Moysi quoque suprema potestas. Innuunt utrumque verba Core Num. 16 y Sufficiat vobis quia omnis multitudo sancto3 rum est, et in ipsis est Dominus. Cur elevamini super populum Dei? Eodem tendunt verba Dathan et Abiron, TAaysX parere recusantium y 13 Nuuquid parum tibi est quod eduxisti nos, ...nisi et domiuatus fueris nostri ? ltaque dubitandum non est , quin tam Moysen quam Aaronem in
    fuisse videtur, ut
    ;

    secl

    seditiosi. At Domihus defendit viros a se electos ad regendam Israchtarum rempublicam; nec passus est aut sacerdotium aut supremum principatum ad alios

    ordinem redigere voluerint

    molestc ac iuvidcntcr ad fercbat.


    set c\

    Cum cnim

    es-

    eadem
    illi

    tribu et ooguatione,

    iniquum oenpolleutiorem

    sebat sc
    et

    posthabcri,

    et divitiis
    ;

    genere nihilo iuferiorem

    multaque in iJlum

    Quarto corrigendus est Josephus, et Abironi adjungat Phalaum, de quo in sacris Litteris nulta fit mentio , dum illorum refertur conspiratio. Hon adjungi poterat, non Phalaus, per quem videtur designari

    transferri.

    quod Dathamo

    Phallu,

    DIE QUARTA. SEPTEMBRLS


    Phallu, filius RitbeniNum. 2 > 5, et ibidem^ 8 avus Dathani et Abironis, ita ut diu debuerit esse defunctus ante hanc conspirationem.
    couspiratio-

    in;i

    124
    lit

    Quamobrem

    judicabit

    denuo

    quem

    ve-

    LXTOllt
    J. s.
    '

    pro vobis sacra facere, et pietatis vcstne an-

    nem quoquc
    confundil cutn

    422 Hisce observatis ad Josephi textum regredior. Nec diu, inquit, se intra unam tribuin
    hae criminationes eontiuuerunt veruin spavsus paulatim rumor, dum quisque auditis de suo aliquid addit, totis jam castris pervag-abatur: brevique eo res deveuit, ut duceuti quinquaginta e primatibus factionem Corce sequerentur, qui omnes operam dabant, ut sacerdotium fratri Moy:

    u Iniqnissimum enim fuerit, Corcm $mr ' per ambitionem obstare quo miuus liberam eleconformis. ctionem sui sacerdotis habeat. Nihil

    tistitem esse.

    '

    est igitur

    murmurationepoputi po$t
    secula :

    quod seditionibus turbemini quantum ad hanc causam attinet. Cras mane cum sua quisque
    ,

    acer-

    ra et

    sis

    ademptum
    :

    iu illum trausferretur. Populus pr?eerat,

    terea

    tam concitatus
    ,

    ut ad lapides concla-

    maretur concurrebatque incondita mnltitudo in concionem ubi stans ante Dei tabernaculum vociferabatur tollendum Tyrannum et populum e serviture eximendum cui sub religionis prsetextu dura imperaU imponerentur. Dcum
    ,
    , ,

    Cores, cede Deo, et calculum ejus expccta, neque majorem quam Deus habeat, autoritatem tibi arroga sed tu quoque inter cffiteros hujus honoris competitores judicandus adesto nec video cur vel Aaron a petitione debeat excludi
    , : :

    ig-ne

    ac odoramentis adesto.

    Tu

    vero,

    eo-

    dem genere
    ,

    natus, et qui jam in hao fuuctione irreprehensibile sui spccimen dedit. Ubi vero couveneritis coram toto populo suffitum facitote , et cujus sacrificium acceptius Deo fuerit eum
    ,

    mea quoque
    hac calumnia

    autoritate

    confirmabo

    enim

    meque ab

    si

    ipse

    esset

    sacerdotis

    elector

    aliquem

    dig-num

    fuisse ad
    ,

    hunc honorem provecturum


    :

    non eum

    qui multis esset merito posthabeudus eum dare decrevisset populi suffragio potius quam Fratris beneficio fuisse datuvel si Aaroni
    , :

    rum. In hisce Josephi verbis regnat confusio nam , ut dixi necdum agebatur de Sacerdotio ad Core transferendo necdam etiam erat tanta populi exacerbatio, ut ad lapides co?icurreretnr;
    , :

    collatie per privatam g-ratiam in fratrem summffi digruitatis exolvam. Ilis auditis, turba ettumultuari simul et male suspicarlde Moyse destitit et insuper oonsilium ejus collaudavit tamquam c republica futurum atque ita concio dimittitur. Hactenus Josephus, quiinprin,
    : :

    !;

    cipio orationis,

    quam

    Moysi attribuit amente sareccdit


    ,

    crarum Littcrarum longe


    y

    dum

    Moysen

    sed ea orta est postridie,

    dum mortem
    cccpii

    seditioso-

    rum
    et in

    Moysi

    et

    Aaroni imputare

    popidus ad

    inducit callide abblandientem Core ceierisqueLevitis quosgravi oratione pcrstriu.nl Num. L6j 8 et sequentibus. Media autem orationis pars ex
    conjecturis formata
    est, Scriptura nec repugnannec favente at postrema demum pars orationis ScripturtV textui est conformior. 125 Pcenam rebeltium narrat Josephus cap. ponamwdU 3 non sine multa confusione et erroribus aliquot. ttttsoitint lun-

    graviorem seditionem concitatus.


    oralione

    423

    Pergamus cum Josepho


    irritatum
    ,

    Moyses autem
    ,
    :

    te

    ad populum Moysi attribu~


    la

    qui Corse

    calumnias non ignorabat


    rei

    videns po-

    pulum
    tus

    nequaquam expavit
    1
    ,

    sed

    fre-

    bene administrata. et sciens fratrem electione Dei pervenisse ad sacerdotium, non sua gu*atia prodiit in concioncm et quoniam non erat imperitus artium , quibus vulg-us tractandum est ad Corem versus elata voce Mihi inquit, Cores , vel tu vel unus quivis ex istis , intenta in ducentos et quinquag*inta vihonore dig-ni videmiui imo ne reliros manu quam quidem concionem contemno etiamsi vobis divitiis et caeteris dotibus nou sint conferendi. Narn nec Aaron ideo sacerdotio potitur, quia
    conscieutia
    ,
    :

    Verba audiamus
    concioneiu
    dicio, per
    ,

    Postera

    vero

    die

    reditur

    ratvpuguta
    confuntlit.

    ut sacro facto interessent diviuo ju-

    quod competltorum certamcu eratdirimenduiu cratque nonnihil tumultus innltitudine suspensa ad eventus expectationem , quibusdam Moysen in ordinem redig-i cupientibus,
    :

    qui

    vero prudentlores eranl seditionum flnem exoptantibua timebant enim uc actum esset de
    ,

    repuljlica,

    ditior.

    Tu enim ampliores
    ,

    qnam

    uterquc nonobilior;

    si ultcrius seditio procedcret. Mullitudo quoque natura novariun rcrum cupida et ad obloqucndum iuag'istratibus prona omnibuB
    ,
    ,

    strum
    ,

    facultates po^sides

    neque quia

    Cj

    commune enim universis g^enus nobis Deus cujus eundem cunctifl autorem dedit: luit
    , ,

    vo-

    ne-

    que fraterno affectu motus quod aliis debebafratri contuli; nisi enim jus et fas prajotnitur habuissem, nequaquam oblitus mei, de(lis.scm lis cum nemo sit mihi mo ipso propinquior, alteri etalioet mihi non minus quam illi bene velim qui qualis erat prudentiffi me violati juris rcum et hujus faciuoris prajmium alteri ccdefacere
    ,
    ;

    rumoribus circumferebatur. Moyscs auti-in missis ad Dath.imum et AI>ironcm viatoribus, jussit ut ad coudictum venirent saoris interfuturi. Posl F quam uutem negaverunt se obtemperaturos, nequo diutius passuros Moysi potcntiain ;irtibusmaquBssitam in populo aug-cri his renunoiatis assuinptisquc aliqunt pr;estantioribus, non cst delis
    :

    dignatus ad contumaccm
    nire,

    Oatljami factionem vc-

    sequentibus se iibenter, quos jusserat.


    ei
    '//<

    Huc

    re? Vcrum et a mea probitate absit tale scelus, neque Deus sustinuisset aut se coutcmni aut vos ig*norare, quid illi gTatissimum facturi cssctis. [pse sacerdotem sibi elegit ipse ab lioc crimine immunem me reddidit. Attamen licet non meo be,
    ,

    usque Josephus rei gestse ordinem confundens nam primo seditionis


    :

    tempora
    Moyses
    au-

    //'/

    se vocari jusserat

    Dathanum

    et

    Abironem,
    ,

    iiiiquc

    parere recusaverant. Moyses vero


    contuniftiis pleno,
    ,

    dito

    eorum responso

    eodem

    neficio, sed divina electione hunc honorcm adeptus , non dubitat in medium depositum vcstris

    ne awlirei sediliosos, die Dominum oraverat jussitque Core sequenti die ad tabernacutum accedcre

    cum
    est

    suis Levitis.

    nullam prairog-ativara pocommittere stulans ex co, quod hactenus eo sit legitime funut qui omni ambitione posita, malit vos ctus tamctsi vcstris etiam cal.,ine seditione viderc culis ante jam comprobatus, Neque enim Dei voluntatem in hoc hesimus quod vestrum assen-.um accedere voluimus. Sed quod iile ultro quem detulit salva pietate recusaro non licuit admodum et illud a^qnum est , ut qui semel desuum donum ratum ac perpctuura efii dit
    suffrag-iis
    ,
    ,

    ses adivit teyitoria

    tumgue
    plicium.
    t26

    Secundo igitur die \l'<yDathani et Abironis secutam itlorum quam Levitarum sup,

    qui ita pergit Audiamus Josephum audito Moysni cum Tum Dathamufl CUm BUifl
    ,

    etattribuU

    Mu*ii-m
    "','
    i

    t-

    primatibufl ad se adventare, progreflflicum Uberis

    ^^''

    '

    et uxoribus

    antc

    quidnam acturus

    essct.
    ,

    tabernaoula, expectabant Aderaiit ctiam satelliteB,


    vi

    qui arcerent eum vero jarn propior,

    ea

    quid

    agere vellet.

    lllc
    ,

    sublatis iu cadura

    mauibus

    et

    104
    kvcroM
    J

    DE

    S.

    MOYSE PKOPIIETA.
    Moysis ad Deum incongrue concinnata cst. Prior tamen pars f qua Dei beneficia recensentar
    tio
    I)

    et elata voee, ut a tota multitudine exaudiriposset, Domine, inquit, caeli et terrae ac maris, ut

    quod quicmihi testis es fide dignissimus quid hactenus feci , ex tua sententia feci , qui raiseratus res Hebrasorum perpetuus adjutor miqui
    ,

    lii

    faiflti

    exaudi hanc orationem.

    omnia, ipsas etiam cogitationes propter non dedignaberis rei veritatem atque istorum ingratitudinem in medium proferre. Nosti

    Tu enim scis homiuum. Qua-

    vera est sed Josephum potius quam Moyseu habet auctorem , certe pro majori parte, Secundo graviter peccat scriptor Hebrasus dum Moysen inducit orantem, ut adversarii dehiscente terra absorbeantur nam hunc quidem illorum
    ;
    ,

    interitum praedixit Moyses, sednon rogavit Do-

    minum,

    ut sic punirentur

    neque empreces exi-

    sane exacte et

    illa,

    quae nativitatem

    meam
    :

    prae-

    nunc in cesserunt, visa nimirum non audita illis rebus testimonio tuo me subleva, quas isti

    mige sancti Legislatoris mansuetudini sunt conformes. Tertio falsum quoque est et incongruum, quod Moyses sibi dira precatus sit, si verajacta-

    cum non
    vcrentur.

    ig*norent

    male suspicari

    tamen non
    ,

    rentur a seditiosis.
    428 Supplicium Dathani et Abironis omisso perperam Core mox ita narrat Hajc cum la*V r chrymis effato, terra horrendum repeute contre, , :
    ,

    Eg-o

    cum vitam

    ag*erem quietam

    id

    Dathani

    ct

    quod mea virtute et tua voluntate Rag-uelisffue soceri beneficio consecutus eram , tamen relictis
    ejus voluptatibus et commodis,

    A mitnW' phctum refert

    omissg Core

    me ipsum totum
    perferendis
    :

    muit
    ruit

    et

    dedidi

    aerumnis pro
    pro libertate

    isto

    populo
    ,

    et
    sa-

    pelag-us vento fluctuans,


    :

    non secus quam undante superficie universum populum ter,

    pnmum

    eorum

    nunc vero pro

    immani

    mox

    sonitu

    eliso

    qua

    seditiosi

    lute promptissime magnos labores suscepi. Nunc ergo quoniam in suspicionem veni hominibus qui mea cura ac provideutia tot mala incolumes evaserunt, tu qui in ig"ue illo ad montem Sina

    tenebant solum subsidit, et eodem momento omnes ad unum absorbet sublatisque in hunc mo:

    dum

    profauis

    hiatus

    ille

    ita

    rursum clauditur,
    fi-

    ut ne vestig-ium quidem ejus superesset. Ilic


    nis seditiosas factionis
    ,

    mihi apparuisti, et tua voce spectaculoque illorum prodigiorum me dig-natus es, qui in MgyB qui pto leg^ationc tuo nomine fungi voluisti JSgyptiorum opibus alflictis servitutem eorum effug'ere concessisti, et Pharaotis potentiam suc,
    ,

    illustre

    argumentum
    ,

    di-

    viuae providentiae simul et potentiae

    fuitque hic

    casus eo miserabilior , quod adeo nemo ne propinquorum quidem aut cognatorum eos est mianteut totus quantus erat populus Uetis acclamationibus Dei senactorum oblitus tentiam comprobaret , ac ne luctu quidem diexgnos, ut pestem ac perniciem popularium

    seratus

    cumbere mihi
    inedium
    (jtn

    fecisti

    qui ignaris viae per


    ,

    mare

    iter

    aperuisti

    cujus

    postea

    fluctibus

    /Kgyptios involvisti, qui inermes armis munivisti,


    ex vitiosis
    nobifl

    fontibus

    potabiles reddidisti

    et

    istimaret.

    Falsum

    est

    quod asseritur
    ,

    nullum

    potum
    xisti
    ,

    inopia laborantibns e petra


    in

    produ-

    fuisse luctum de morte seditiosorum,


    ti

    cum sequenqui vocifeJosequemperperam 9"

    cibumque

    terra

    nou

    invenientibus

    die altera orta sit seditio illormn


    et

    m.iri attulisti, e caelo

    denique nunquam ante au-

    rabantur Moysen
    fuisse

    Aaronem

    interitus istorum

    ditum ea largitus, qui legibus ac institutis rem adesto mihi Domine , judex nostram ornasti omnium ac testis incorruptissimus quod neque munera. a quopiam Ilebraeorum, favorem meum contra justitiam oaptante admisi neque pauperem bonam causam habentem propter adversarium di,

    causam

    ut

    ipse quoque
    in sequentibus

    narrat

    phus.
    421)

    Non minus

    a vero aber-

    rat scriptor parum accuratus, qui itapergit: Post

    neciptiu*

    mamuctmitnt,

    vitem perdere litem sum passus. 127 Kt nunc republica sincerissime administrajn suspicionem oulpaa, a qua suin alienissifa
    (

    mus
    et

    quasi fratri ob privatum affectum, venio non tua voluntate , saccrdotium tuum contuostende quod omnia tua providentia dilerim
    , ,
    :

    Bpensantur
    <
    :

    ot

    nihll

    fortuitis

    casibus, sed tua


    :

    Moyses pontifiDeo denuo commissu ut ei sit ratum sacerdotium rus electionem cujus sacrificium Deo gratissimum apparuerit. Itaque conveniunt ducenti quinquaginta viri summo in precio semper apud populares habiti, tum quod a majoribus omni virtute praeclaris oriundi essent tum quod ipsi nequaquam deg-enerarent: cumque his procedunt et Aaron et Cores deinsuis

    Dathamum cum
    ,

    extinctum
    ,

    1'

    }jsumptis

    catus Eemultos convocat

    vulu.itate

    nd etfectum pervciit
    cordi
    tibi sint,

    el

    qu<>d res lle-

    bnuorum
    Aliinnii-ni

    justa in
    ,

    Dathamum

    et

    de stante * ante Dei taberuaculum adolebant acer- Cr^ceomnes ris odorameuta , quse secum attulerant cum su- F
    :

    animadversione doclara qui te stupimeis impOSturiB circumveniri jaduni faciunt Otantes. IWies autem manifestam adversus insa,

    bito tantus
    ipsi

    ig-nis effulsit

    quantum nec homines

    unquam excitaverunt , nec in terris sponte ardentibus, uec in sylvis per aastum austri flatu
    attritis

    nos

    g'loriai

    tua3

    detractores

    vindictam

    si

    communi more

    intereant, ue quis
    ,

    nihil

    non huma-

    collisis et

    excitatum viderunt
    poterat
    :

    sed qualis

    divinitus accendi

    num

    passos existimet
    ,

    sed terra
    familiis
    et

    quam
    et

    iudig"ni

    ac flagrantissimus
    illi

    fulgentissimus simul cujus vi ac impetu ducenti


    ,

    oaloanl

    dehiscene
    :

    oum

    fooultatibus

    et

    quinquag-inta
    ,

    eos absorbeat
    quis

    huc modo
    e1

    tua

    potentia omni-

    sumpti

    ut ne cadaverum

    una cum Core ita sunt abquidem reliquiae com,

    bus apparebit,
    ni'

    secus
    :

    exemplum posteris statuetur, quam pinm eat de tua majestate

    aentire audeat

    et

    meum

    parerent. Solus Aaron superfuit illaesus ut manifestum esset diviuitus coortum hoc incendium.

    tentia esse coinprobabitur.

    mina, qme

    in

    me
    ,

    ministerium ex tua senQuod si vera suut cricon^Truut, tum iu meum ca,

    His
    lis

    supplicii

    put dirai vertant illis quos cxecratus sum, inoolumibus. Atque ita exaota poeua a populi tui turbatoribus , reliquam multitudinem in pacc concordia et niaudatorum tuorum custodia serva intactam ct expcrtcin supplicii sccleratisho,
    ,
    ,

    absumptis, Moyses volens perpetuam ejus memoriam ad posteros tradi ut et ilnon iguoraretur jussit Eleazarura Aaronis
    ita
    ,

    filium

    acerras
    ,

    eorum

    afiixas

    altari aereo conse-

    crare

    ut

    hoc

    monumento omnes

    terrerentur

    qui cseleste

    Numen humanis

    dolis putant circum:

    minibus debiti
    justitia
    ,

    quandoquidem alicnum

    veuiri posse. In hisce corrige primo tempus neque enim hi Levitse congregati sunt post moret verisimiliter

    illorum

    est a tua pcenas immeritaiu israeliturum

    turbam dependere. Ita Josephus pro suo ingenio. At varia sunt corrigenda, Primo longa fuvc ora-

    tem Rubenitarum sed jam ante convenerant eodem tempore combusti sunt
    ;

    quo
    fuit

    alii terrat hiatu absorpti.

    Secundo Core non

    cum

    kisce combustus

    ut aliqui

    cum

    Jose-

    pho

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    A pho voluerunt sed hiatu quoque terrse demersus, ut antea dicoi. Tertio perperam ait Josephus, hos
    ,

    105
    u
    <

    non degenerasse a praeclaris parentibus, quandoquidem seditiosi fuerint contra Principem suum et sacerdotem a Deo electos. Quarto non solum Moyses at Deus ipse jussit acerras eorum in laminas duci et altari eeneo afjigi in signum rebellionis, perpetuamque rei memoriam.
    ; ,

    patratum: atque eo demum prodigio sacerdotium Aaroni est confirmatum.


    esset

    ron

    J. S.

    finem quoque seditionis confuse narrat,

    430

    Demum

    Josephus cap. 4 confusa rur-

    illum attri-

    sum nem

    buens

    omnibus hisce tumultibus f,imposuit, omittens incendium divinitus excitatum quo perierunt quatuordecim millia horei expositione
    ,

    minum, quodque Aaron a Moyse misstis sua precatione tandem cohibuit. Postremum vero

    detu-

    midtum omnium furiosissimum, quo Moyses ipse et Aaron ad tabernaculum fugere coacti sunt, non morte tot millium, sed sola Moysis prudentia sublatum fingit per effiorescentem Aaronis virgam. Verba ejus accipe Post tam evidens arg-umentum cum jam satis constaret non ambi: ,

    pag. 536 et seq. de pama PhilonUbnoU adfwerentium nullum tamen relati0 ** con nominans, adfert sequentia-. Estet aliud ejus oraculum conjunctum cum majore prodigio, cujus supra mentionem feci de pontiricatu Prophetse disserens:id quoque prolatum ex afflatu Nuniiuis, sine dilatione eventus cousecutus est. Templi ministrorum duo sunt ordiues sacerdotum potior, tedituorum inferior. Erant illo tempore tres sacerdotes, aedituorum multa millia. Hi freti suorum multitudine paucitatem sacerdotum eontemnebant peccato nou simplid, dum et majoribus adimunt honorem debitum, et mi3
    ei
    ,

    432 Philo lib. Core aliorumque

    '^

    modum extolluut, sicut fit insur^vntibus contra suos prtefectos subditis, turbntoque ordine publico. Deinde ccetus faoiendo clamanores ultra

    bant

    tu

    ut Eratris gratia

    sed divino judicio sacer,

    in Prophetam, quod propter domesticam necessitudinem fratri ejusque flliis donasset sacerdotium conficto oraoulo ut videretur id ex au,

    dotium ad Aaronem pervenisse


    troversia posthac illud tenuit
    :

    sine

    ulla

    con-

    nec tamen ob hoc

    Dei facere. Quamobrem exasperatus quin Vir ing-enii mitissimi non tulit tam
    toritate
    ,

    alioinsi-

    imo pene gTavior priore est insecuta. Nam ex talibus causis ortum habuit, ut facile appareret longo tempore duraturam. Cum enim semel animos hominum oc,

    diu cessatum est a seditione

    gnem

    injuriam

    simul et maliciam

    petiitque a
    :

    Deo ut aversaretur illorum

    sacrificia

    non quod

    cupasset haec persuasio, nihil sine Dei voluntate geri, arbitrabantur Deum in gratiam Moysis
    ista facere.

    periculum esset ne justissiraus Judex sacra impiorum acciperct, sed quia hic est peculiaris effectus Deo chari animi, adversari propalam nefariis

    conatibus.
    et

    Huic igitur imputabant omnia, tanquam non peccatorem odio Deus saeviret sed a Moyse solicitatus aegreque ferebant quod non solum impune tot optimatum morte populum mulctasset, sed praemium etiam auferret confirmatum jam fratris pontificatum quandoquidem
    , : :

    433 Necduin justa indignatio furorqm' deferbuerat cum Numiue afflatus insuper hoo edidit vaticinium Grave malum est ineredulilas sed solis perniciosum increduiis. lli faotis, non
    ,
    :

    tUppUcto

    seditiosarum

    dictis,

    castigandi
    ,

    sunt. Poeua

    docebit
    ,

    eos,

    me

    nemo posthac eum


    id

    affectaturus erat,

    cum

    aliis

    non mentri quando scire nolunt quod Mors decernet de hac controvtTsia. Si
    morte decedent, fictum
    est

    sciunt.

    naturali

    male cessisse videret. Adhaec cognati extinctorum agebant apud populum rogantes ut su,

    perbse et animse Moysis potestati


    statueret, facile
    virgx florescentis prodi
    gio,

    modum

    aliquem

    enim hoc illi esse. 431 Tum ille mature seutiens excitan turbas, veritus ne qui rursum res novas molirentur, uude

    oraoulum. Quod si novo inusitatoque lethi genere absumentur, testata erit mea veraoitas. Video terram vasto specu dehiscere , absorbcri numcrosas oognationes una cum suistabemaculis, vivos homiues ad inferos descendere. Vix hoBceffatus erat, cum terra cuncussa

    meum

    quo con-

    /irmatum cst Aaroni sacerdotimn

    magnum

    aliquod

    malum

    accidere posset, con-

    cionem advocari jubet. Et auditis postulatis nihil respondens, ne magis irritarentur, hoc tantum principibus tribuum mandavit, ut virgas afferrent tribuum nominibus inscriptas. Ejus enim in cujus virga Deus signum fore sacerdotium
    ,

    momentoque tcmporis
    ita

    ruinpitureo potissimum loco, uhi teudebant iinpii universos operit. Kursum euim hiatus coivit, velut suo defunctus oflicio. Mec
    :

    ostenderit.

    Quod
    alii
    ,

    ubi placuit

    inscriptas attule-

    runt,

    cum

    tum Aaron, inscriptam habens

    Eas Moyses acceptas in Dei tabernaculum deposuit. Sequenti vero die omnes protulit, qu33 facile ag*noscebautur, quod essent et a principibus, qui attulerant, et a caetero populo notatae videbantque alias eadem specie manere, qua erant pridie, cum eas Moyses acciex Aaronis vero ramos et gcrmina esse peret exorta, et quod magis mirum, amygdala matura, quod virga ex hoc genus ligno constaret. Hac novitate spectaculi vulgus attonitum, omisin sua Leviticam.
    :

    multo post seditiusi duoenti quinquaginta, qui tumultus autores fueranl, repente de caelo tacti una eonfiagraveruut, iic minimo quidem membro relioto, quod sepulohris pusse inAtque ita liorremlis pa-uis oumulatis aliis ferri. super alias magnopere illustrata cst Prophet
    pra^cipui
    pietas,

    I-

    Deo testimonium pr83bente


    Ubi
    opera3

    veritati

    oracu-

    lorum.
    434-

    pretium

    est

    oonslderare quo- nonnihlUmen'


    datur
    ,

    modo cajlum
    piis

    terraque
    ,

    poenas exegerunt ah im-

    hominibus

    ceu divisis muniis inter prima,

    rias

    mundi

    partes

    unde

    caitcra;

    sumpserunt

    originem. Nimirum quia soelesti inaliciam SUam radicatam in terram, in lantain altitudinem exut cajlum attingeret tulerunt extenderuntque
    ,

    sis

    odiis, quibus

    tam Moysem

    quam Aaronem

    ideo

    terra simul et lether

    in eos sa:viit

    altera
    ;

    prosequebatur, totum in admirationem divini judicii

    versum amplius Deo repugnare desiit, ratumque Aaroni sacerdotium esse voluit atque ita tertio Dei calculo confirmatus, nemine post,
    :

    aldiducens se, ut absorberet inutilia ponderis ter exurens eos fulminibus, imbris in morem densis et crebro micantibus. Pinis autem et ab-

    sorptorum

    et

    cxustorum idem
    alteri

    fuit.

    Nam

    utrique

    hac contradicente,
    populus,

    fuit

    pontifex;

    et

    liebrceorum

    disparuerunt,

    operti

    solo restituto in pri-

    longis seditionibus agitatus, hoc

    modo

    ad quietem tandem pervenit. Hactenus Josephus, cujuserroresjamassignavi: tumultus enim populi cohibitus fuit punitione quatuordecim miU lium priusquam prodigium in Aaronis virga
    ,

    stinam planiciem, alteri absumpti fulmineis ignlbus. Hiec Phito, relata in Scripturis suo modo explicans, et quibusdam augens conjecturis nam conjecturo solum est, quod Levitas ducenigne asserat, ut tos quinquaginta ita consumptos
    nihit

    106
    l\

    DE

    CTMI

    J.S.

    nihiiex eorumcorporibus superfuerit. ra item est, et quidem parum probabilis, quod

    MOYSE PROPIIETA. tertiam Num. ConjectuS.

    33 f 36

    Inde

    profecti

    vene-

    immissum, quo occisi sunt, per exponat, cum uno motnenti pecrebra fulmina riisse videantur igne ilto. Peccat insuper, quod rebellionem et pomam ita exponat, acsi eodem die
    ignem
    divinitus

    omnia essent peracta, cum constet noctem unam


    intercessisse.
    utiet expotitin
    (35 Idem scriptor lib. 3pag. 525 de conspiratione Levitarum, quos aedituos vocat, eadem fere narraverat pomamque rebellium ibidem prxtermiltens, de prodigio in virga Aaronis facto sic loquitur Sensit Moyses hanc conspirationem
    , :

    desertum Sin, baec est Cades. Et Num. runt Veneruntque filii IsrnSl et omnis mnl20 f 1 et mantitudo in desertum Sin, mense primo Nonnulla hic observanda sit populus in Cades. sunt de loco et tempore. Primo satis clarum est, hoc desertum Sin , in quo fuit mansio trigesima
    in
    : ,
    :

    sio octava

    ejusdem de
    virga Aaroni
    florciccnte.

    a deserto Sin in quo fuit manoctava mansio fuit in deserto Sin, quod situm est non longe a mari Rubro e
    tertia, distingui
    ;
    ,

    nam

    regione Mgypti

    rem

    et

    montem

    atque inter Mgyptum inferioad Sinai. At desertum Sin


    ,

    contra se

    tendere,

    quia fratrem pontificem ora-

    quod nunc pervenerunt Israelitse, situm est remotius a mari Rubro magisque ad Orientem et
    ,

    culi jussu desigfnaverat. Id


    ,

    factum non caruit ca-

    quasi prtetextu oraculi plus valuisset lnmnia domestica gratia, quam utilitas publica. Quod, ut erat, visum est indignissiraum, non solum in dubium revocari fldem approbatam tot cselestiprodigiis, verum et de religione ambigi l)ii3
    ,

    Utriusque distinctionem notatetiam S. Hieronymus, probatque ex divernam Sin, in qua octasitate nominis Hebrdica va mansio , habet primam litteram Hebrdicam Samech alterius vero Sin prima littera est Sade, ita ut nulla esse possit de diversitate dubitatio.
    circa confinia Idumsese
    :

    quas fucatis etiam liominibus solet veritatis con-

    fessionem

    exprimerc.

    Veritas

    enim a Deo non


    eos pro-

    sejungitur. Proindesupervacaneum ratus

    H lixa oratione beneficiorum acceptorum commonefacere, quos jam adversariorum criminationiDeum exobus pracoecupntos animadverterat
    :

    437 Verum non eeque clarum est, utrum Ca- disputalur an htec CaJes des deserti Sin distinguatur a Cadesbarne, unde eadem sit cunt missi fuerunt exploratores anno peregrinationis Cadcsbarne, secundo Cadesbarne enim subinde etiam Cades E
    :

    ravit

    ut evidenti signo declararet


    fuissc

    sinceram

    inIlle
    ,

    potuerunt Israelitse ad eumdem loquoque hac de re scriptores, quorum alii contendunt eamdem esse urvocatur
    ,

    et

    cum
    bem

    redire. Dissentiunt

    corruptnmque
    jusdit
    iiiin

    clectioncm
    ,

    pontificis.

    xii

    virgas

    pares tribuum

    numero

    inscribere nominibus phylarohorum undecira, duodecimaniquc pontificis fratris sui nomine, deinde [nferre adytis, Fecitjussa vates, intentus in exitum. Postera die monitus oraculo, in praesentia totius cu-teras nil rnutatas populi, deprompsit virgas
    ,

    atque eam ob causam examine hic utendum judicavi 0mnibus autem Scripiurse locis ex quibus aliquid
    ,

    alii

    loca diversa

    diligentiori

    tucis potest affulgere

    attente consideratis, longe

    eam autem quam nomine


    ostento novo conspicuam.

    pontificis inscripserat,

    Nam basc

    mirifice tota,

    quanta erat, frondcs fructusque protulit. Erant autem uuce diversa natura abaliia fructibus. Hactenus Philo, prolixe deinde disputans de natura nucum. Verum nonnulta hic sunt emendanda. Primo perperam ait, virgas tantum fuisse undecim prseter virgam Aaronis, quxnoyieratduodecima, sed decima terlia, utclare dicitur Num. 17
    i,

    probabiiias mihi apparet, urbes fuisse diversas, et quidem longe dissitas. Situs civitatis Gadesbarne haud difftcuiter assignari potest, cum Num. 34- et Josue 15 sic memoretur in limite Meridionali Terrsc promissce, utnecessario collocanda sit in ipso limite Meridionaii inter mare Mor-

    tuum

    et

    mare Mediterraneum. Dchoc

    iliiusur-

    bis situ facite consentient adversarii, illique et-

    iam haud dubie agnoscent, eo usque processisse Israelitas secundo itineris sui anno, ut illac Chanaanitidem invaderent sed itlud Moysis consilium impeditum fuisse per rebellionem poputi ibidemexortam. Precterea observo, locum ipsum vicinium fuisse regioni Amalecitarum, cum hi simulcum Amorrhxis et Chananmis ibidem ce;

    (i.

    Sccundo peccat,

    dum

    innuit Moysen ab initio

    conspirationis statim t jubcnte Deo, usumesseeo signo, ut seditiosos compesceret, nutta facta ibi

    q mentione de seditiosorum
    nuces
    , ,
    ,

    suppticio.

    Tertio

    per

    quas asserit productas a virga Aaronis ami/gdala intettige quse species quxdam sun! mieum, llisce observatis, ad atia progrediamttr.

    ciderunt Israelitas, vetante Moyse ad pugnam progressos. Cadesbarne veravicinam fuisse Idumaese, nullibi dicitur in Scripturis. Quamvis au-

    tem ipse loeorum siius satis insinuet, urbem hanc non longe admodum ab Idumsea disiare potuisse, in ipso tamen iimite aut confinio Idumaese sitam fuisse non existimo. Non quidemignoro inplerisque tabuiis geographicis Terra? sancLv prope Idum.vam cotlocari, quia limites Occidentaies Idumtcx passim nimis extensi fuerunt versus

    XXXIX. Mansio
    peccatum Moysis

    trigesima tertia,

    mors Mariae, murmuratio populi,


    et

    marc Mediterraneum, cum


    tius fuerint

    Aaronis, qui-

    bus ingressus

    in

    Terram promis-

    sam negatur

    a Deo.

    limites Australes poextendendi usque ad sinum Eiantieum maris Rubri, cui adjacebat Asiongaber urbs Idumsese, ut dicitur 3 Reg. 9 f 2G his verbis : Classem quoque fecit rex Salomon in Asiong-aber
    ,

    guffl

    est

    juxta Ailat in littore maris Rubri,

    in

    terra

    ttw

    .1.-

    Trigesima

    gabertui dc-

    terlum Sin,
    '>

    ntonito

    .Ci

    seeunda IsraeHtarum mansio fv.it in Asiongabcr ad marc Rubrum, quo jussi erant regredi, ut ante vidimus. Tnde tandem
    discesserunt circa initium quadragestmi peregrinaiionis su.v anni, veneruntque rursum iwsus

    Extendebatur igiturldumma inet mare Rubrum at probari nequit, tam ionge extensam fuisse versusmare Meditcrraneum ut Cadesbarne in ejus confinio esset sita. Hactenus desitu Cadesbarne et Iduidumaese.

    ter

    mare Mortuum
    ,

    "<

    "i Codai,-

    mseze,
    ffifl Nunc paucrt tjuoque diccnda sunt de iii- vamsque nerc TsraelitarUm usque in Asiongaber, indeque vbscrvatis de ttinenbus fti Moabitidem ut clarius appareat, ipsos ex Israelitarum, Asiongaber non rediisse in CadeSbarne, sed pro,

    um promissam,quam cito ingredi potuisstmf,


    si
    'i'<

    transitus per ldunuTar) fvisset concessus. De rvntu exAsiongaber ad mansioncn trigesimam

    fectos

    DIE QUARTA SEPTEMBTUS


    A fectos esse per viam maxime diversam. Ex Mgypto itsque ad montem Sinai numquam longius reeesserunt a mari Rubro, sed fere ab Occidente profecli sunt in Orientem. A monte Sinai recta perrexerunt ad limites Terrae promissx relicta
    ,

    107
    CCTG(U
    J

    ad Orientem Idumsea, ad quam propius


    sisse in illo itinere

    acces-

    nuspiamleguntitr,atqueita venerunt usque ad Cadesbarne. Inderegredicoactiper midtos circuitus smpe accessentnt ad confinia Idmnaeec et verisimiliter etiam per loca quaedam deserta illa provincuv transierunt atque idcirco dicit Moyses Deut.%i% Et circuivimus montem Seir (id est, Idumseee montes) long-o tempore. Has vagationes finitse videntur in Asiongaber, aut in stationeprascedenti,quandojussit Dominus per Idumacam versus Aquilonem proficisci, ut dici Moyses Deut. his verbis Dixitque Dominus ad me Sufficit vobis circuire montem istura ite contra Aquilonem et populo praecipe, dieens Transibitis per termi:
    :

    Praeterea credibile non est , lsraelitas unico tractuprocessisseex Asiongaber usque ad Cadesbarne ob mmiam utriusque loci distaniiam, cum tamen untca tantum mutatio castrorum notetur ab Asiongaber usque Cades Num. 33 t 36 Hm rationes prorsus persuadent, Cades deserti Sin distinguendam esse a Cadesbarne, et Cadesfuisse

    do Dominus jitbcbat circuitus diulurnos finire

    urbem

    zn finibus Austratibus aut

    Orientalibus

    Idumaeae,

    Occidentem esset Idunicvae, nec videatur tam propinqua Idumms /uisse quam Amatecitis, Amorrh<vis et Chananacis.

    cum Cadesbame ad

    440 Porro non desunt ali<v quoque rationes, quibus distinctio ostendatitr. Primo Cadesbarne
    erat in deserto Pharan, Cades vero in deserto Sin. Prior quoque passim vocatur
    distirictionem

    tliarfncfam
    f\\itt

    a Cadet:

    barne

    argu-

    2/3

    mmtfk Cntineti.

    Cadesbanie ad
    13
    )
    ,

    mdicandam

    et

    uhi \in>/.

    nos

    fratrum
    ,

    tant in Seir

    vestrorum filiorum Esau, qui habiet timebunt vos. Videte erg*o dili:

    geuter, ne moveamini contra eos ucque enim K dabo vobis de terra eorura, quantura potest uuius pedis c;ilcare vestigiura, quia in possessionem Esau dedi montem Seir. Gibos emetis ab eis pecunia, et comedetis aquam emptam hau:

    vocatur Cades, additur desertum Pharan quo satis sccemebatur, Cades quoquc desertiSin, licet atias sohtm Cndes nominctur Num. %1 l 14 diserte dicitur Cades deserti Sin, et quidem postquam ibidem mentio fuerat de deserto Sin
    27
    ,

    ita ut voces deserti Sin

    omnino additm videantur addistinctionem. Adhacc argumenta respondere


    co?iatur Calmetus in cap. 13 Num. } 27, ubi versat hanc controversiam. Ad primum
    dicit
    ;
    ,

    Transiisse revera Israelitas per partem quamdam Idumacac circae Asiongaber mox subjungit i 8 hoc modo : Cumque transisse-

    rietis, etbibetis.

    mus
    Scir,

    fratres nostros filios Esau, qui habitabnnt in

    per viam campestrem de Elat et de Asiong-aber, venimus ad iter, quod ducit in desertum Moab. Clare hic asseriturjsraelitas per Idu-

    Sinnon longenbfuissca Cadesbarne, adducit iter exploratorum, qui missx sunt ex Cadesbame, et de quibus dicitur \
    13
    ?

    desertum Sin fttisse que idcirco ttrbem uni modo alteri ostendat, desertum
    ,

    vicinum deserto Pharan

    at-

    Cades aui Oadesbarne motto deserto attribui. Ut autem

    22

    Cumqua

    ascendissent,
    ,

    exploraverunt
    dei

    transiisse versus confinia Moabitarum in illo aiUem itinere stationes fuerunt in Asion-

    maeam

    terrara a deserto Sin

    usque

    Uohob intrantibus
    ,

    Emath.

    Atque ex his verbis conrludit

    gaber, in Cades, ad montem Ilor, in Salmona, in Phunon, in Oboth, unde venerunt in Jieabarim,qua3estinfinibus Moabitarum,w/ dicitur Num.
    38 V44.
    probatur,

    tum Sin desbame

    fuisse in vjcinia Cadesbarne, aut Cafuissc inipso desertoSin. Uespondeoex

    altatis verbis nihilposse concludi, nisi explorato*

    res ccepisse speculari


    ,

    439 Hisce observatis, facile ostendi potest Israelitas ex Asiongabcr non rediisse in Cadesbarne, sed venisse ad aliam urbem, Cades quoque diciam, atqne adeo hanc necessario ab illa distingui. Calmetus, licet contrariam opinionem propugnet in Deut. % i 3 nobiscum existimat in Asiongaber aut in vicina Elat iliud prseceptum Sufficit vobis cirMoy.si dotum fitisse db angelo ite contra Aquiloncm etc. cuire montem istum Et sane nitlhtm potest esse dubium, quin illud preeceptum acceperit Moyses, priusqxtam veniret ad stationem sequentem in Cades, ubivi illius pugnare noluit cum Idumaeis cum ipse dicat 8, se, accepto illo prsecepio, venisse per viam campestrem de Elat ot de Asiongaber versus Moabitidem. Jam vero in illo itinere ex Asiongaber in Moabitidem, ad cujus con/inia perro, ,

    serto Sin; indcque perrexisse usque


    primititr,

    Terram promissam il<' ad partem

    Septemtrionalem ejusdem Terrm*. neque enim ex

    quam

    quantum itineris impenderint, prinspervenissent ad desertum Sin quosvefe

    non agnoscerentur, Sane ne quaquam est verisunilr, ipsos recta ex castris suis
    cissent circuitus, ut
    in

    Terrampromissam,quamconiem platu H $ ra nt
    ,

    profectos esse

    etiamsi id supponat

    <

    'almetus: sic

    cnim

    faciie fuisscnt agniti et comprehensi. Dico igitur, speculatores istos per Tdummam profectos

    esse aii desertum Sin,mari Mortuo vicinum,ind8' que terram explorarecospisse. iii Desertum Sin fuisse prope mare \for tuum, habemus ex attero Svripturm loco, quem item pro sua opinione allegat Calmettus. Limes Meridionalis Terrm sanctm ab Oriente usquead Occidentem describitur Num, 84 hoc modo Pars

    ";"

    lil

    awrenld,

    nerunt statione sexta, prima mansio occurrit Cades, quae Num. 20 v"l ponitur in extremis tinibus Idumseorum. Hsec igitur est nequit Cadesbarne in limite Meridionali Terrae promissae posita, et ad Occidentem Idumaex prope Amalecitarum regionem. Nam primo Cadesbarne non erat in via, quae ex Asiongaber ducebat versus Moabitas, sed tam longe, aut etiam verisimititer tongius, distabat ab Asiongaber quam ipsa distabant Moabitarum confinia. Secundo inter Cadesbarne ubi et Moabitidem media erat tota Idumaea iatissima est ad confinia Terrge promissae: Itaque si Moyses cum Israelitis ex Asiongaber profectus indeque in Moabitidem , esset in Cadesbame maxime ccepisset circuiremontes Idumseos,quanSeptembris Tomus II.
    ,

    Meridiana

    inoipiel
    et

    solitudine 8in, qaaa estjuxta

    Edom
    mare
    p-;un

    habebil
    :

    terminos

    contra

    '

    Wentem

    issimum qui circuibunt Australem plaper Ascensum Scorpionis Ita ut transeant


    fa]
    ,

    enna, et perveniant

    Meridie

    usque ad

    Ca

    desbarne, unde egredientur

    confmfa ad villani nomine Adar, et fcendent usque ad Asemona ibitque per gryrum terminns ab Asemons usqne ad torrentem ;',vp f i, et maris mag^ni Ifttore finietur. Eodem fere modo times Meridionatis tri:

    bus Juda describitur Josue 15, primumque ad Orientem ponitur ibidem quoque desertum 8in, ultimumque ad Occidentem mare mnfi-nnm id Mediterraneum. Uterque locus omnino inest nuit desertum Sin fuisse in anguto Orientali et 20 Meridionati
    ,
    ,

    , , :

    105
    AtlTOnE
    J. S.

    DE

    S.

    MOYSE PKOPUETA.
    neenim
    ctm.

    Meridionati Terrmpromissm,interque mareMortuumetldummam partim faissesitum. Calmetus violenquidem locum atiter explicare nititur, sed consiut studioso lectori patebit, verba ipsius ter
    t

    erat in limite Meridionali

    Terrm san- n

    Secundo dum

    Moyses cum exercitu suo ex


    ;

    Porro non exprimitur quamquelate illud desertum se extenderet a parte Meridionali maris Mortui. Verum,si idem sit cum deserto Sin, inquourbs Cades erat sitajongese e.rlemhi. per confinia Iditmmm versus mare Ru> brum, cum Cades non admodum propinqua esset
    deranti.

    illis locis,

    quo,

    Cades venit ad montem Eor,aut recta ivit veraut sus Septemtrionem t uti jusserat Dominus Meridiem. Si priiterum regressus est versus quis dixerit; necessario etiam dicere debepromissam ; quod bit, iter illud fuisseper Terram Scripturm repugnat, qum testatur Moysennum-

    mum

    mariMortuo.
    meti.
    xpe>idiififiif
    .

    nec viam exploraSin, favere sententim Caltorum, nec desertum

    Ex

    dictis liquet,

    quam ingressum esse in Terram promissam. Si vero cum Catmeto dixerit, Israelitas iterum ex Cadesbarnein Horregressos esse cur rex Arad
    :

    illos

    potius aggressus

    est,

    quando erant apud


    in

    de distinctione Cadesbarne Cadesbarne, ait atiis etiam locis vocari Cades. Verum id raro ftt, Lubens et sine pericuto confusionis, ut vidimus.
    142

    Ad secundum argumentum
    Cades
    et

    montem Hor, quam quando viciniores erant Cadesbarne? Quomodo audivit Num. 33 y
    Chauanams rex
    diem
    ,

    40

    nominum

    Arad,

    qui

    habitabat ad
    venisse
    filios

    MeriIsrael

    et

    adiinguta

    reipondetur,

    quoque fateor argumenlum istud ex nominum distinctione non magni esse momenti. At alia atlata sunt, eaque firmiora. Beinde vero ait idem scriptor,non memorari secundam atiquam urbem in descriptione Meridionalis limitis Terrm sanctm. At idptanefrivotumest,cumCadesdeserti Sin non esset vicina Terrm sanctm, nedum inter ejus limites sita. Dicit quoque, sed non probat, lam Cadesquam Cadesbame, esse fmitimam Idummmet Chanaanitidis. Verumjam dixiincertum esse, an Cadesbarne finitima fuerit Idummm; quod contra certum esl de Cades.Si tamen urbs utraque fuit in limite Idummm Cades fuit Meridiem versus in limite Orientali, Cadesbarne vero versus Septemtrionem in iimiie Occidentati. Vicinia autem Chanaanitidis vera est de Cadesbarne, fatsa de Cades, cum sotum unius diei itinere abesset a mari Rubro. W'i Deinde pergens Calmetus, utramque facit vicinam monti Uor, urbi Arad et loco Jlorraa. Atrespondeo urbem Cadesbarne longe abfuisse a
    ;

    in terram Chanaan quando erant apud montem Hor, illudque non audivit potius quando erant in Cades, si hmc erat

    vicinior.

    Tempus autem

    Tertio cur dicit Moy.ses Dextt. 2 ? 14 quo ambulavimus de Cadesbar,

    ne usque ad transitum torrentis Zared, trig-inta et octo annorum fuit; si anno peregrinationis

    quadrageswio Maria soror ejus mortua est in Cadesbarne, ut vult Calmetus confundens Cades E et Cadesbarne, cum eodemanno quadragesimo torrentem Zaredtransierint ? Quarto in Cadesbarne
    longo tempore fuerunt Israelitm sine defectu ullius rei, in Cades vero passi sunt aqum penuriam. Hisce omnibus consideratis , sententia Calmeti,

    quant diligentius examhxavi, quiajam aliis ptaquod recte concuit mihi improbanda videtur
    ,

    ciliari nequeat

    cum

    itinere

    Hebrmorum

    et

    cum
    :

    sacra Scriptura.

    nvonte Ilor,
    patet
    <'.'

    Idummamque
    num. 487
    et

    fuisse interjectam, ut

    Prmterea, S. llieronymus lib. dcLocis Hebraicis montem Ilor collocatjuxla urbem Petram, qum ab omnibus passi)n notatur ad timiies Orientales Idummm. Nihilo verius est, quodasseritur <le cicinitate urbis Arad nam hSBC urbs, sive cum plerisque geographis cottocetur prope mnre Mortuwn intra timites tribus Juda, siveextra istos limites pauto magis ad Oriontem et Meridiem, non tam erat vicina urbi Cadesbarue, ut faceat sententim Calmeti. Den/ttiu locus Eorma, sive unus fuerit t qui occurrit Num. 1 i 4fi et Num. 21 } 3, sive fuerit geminus, nihil plane evincit ; nam ne quidem situs illius toci potest assignari, cum hesciamus, quo loco
    dictis

    488.

    quid in mansione itla Mors Mttnx 445 Nunc videamus mwmuratio trigesima tertia, seu in Cadcs acciderit Israelitis. popnli ob dePrimum refertur mors Marim, sororis Moysis fectum uqux Mortuaet Aaronis, Num. 20 ? 1 his verbis que est ibi Maria, et sepulta in eodem loco. Luxerunt haud dubie hanc mortem Moyses et Aaron, et verisimiliter populus universus at de eo luctu Scriptura non meminit. Verum gravior sanctum Legislatorem excepit dolor, dum vidit populum suum ad pristinas murmurationes relapsum in eodem loco. Audiamus ipsius verba y 2 Cumque indigeret aqua populus, convenerunt adversum Moysen et Aaron et versi in seditio,
    :

    1'

    oonftixerint

    Israelitm quando infeliciter pugnarunt Num. \l; nec prmcise sciamus locum, in quo victores fuerunt Num. %\. Scimus quidem multitudinem tempore prioris pugnm castrame* tatam fuisseprope Cadesbame, tempore autem atterius prope montem Hor. At ideo necdum novimus determinatum pugnee locum, cum agmen ad conflictum amandaretur tonge a ca,

    stris,
    u

    irmgui

    tionibui notti
    leiitcnliu COH
    /ii

    iniiinr.

    Itaque perperam asserit Catmetus nihit dici posse de ur&eCades, quod etiamverum non sit de Cadesbarne; omniaque fere argumenta
    iii
    ,

    nem, dixerunt Utinam periissemus iutcr fratres nostros coram Domino. Cur cduxistis ecclesiam Domini in solitudinem, ut et nos ct nostra jumenta moriamur? Quare fecistis nos asccndcre de .Eg-ypto, et addnxistis in locum istum pessimura, qui seri non potest, qui nec ficum g"ig'nit nec vincas in.<uper et aquam non habet nec malogranata ad bibendum? Ing-rcssusque Moyses ct Aaron dimissa raultitudine, tabernaculum foederis, corruerunt proni in terram, clamavcruntque ad Dominum, atquc dixerunt Domine Deus audi clamorem hujus populi, et aperi eis thcsaurum tuum fontcm aquce vivae, ut satiati, cesset murmuratio eorum. Et apparuit gdoria Domini super eos. Locutusque e^t Dominus ad Moysen, dicens Tolle virgam, et congrega populum, tu el Aaron frater tuus, et loquimini ad petram co:

    rara

    eis,

    et

    illa

    dabit aquas.

    Cumque
    ct

    eduxeris

    aquam de
    ejus.

    potra, bibet

    omnis multitudo
    Moyscs
    virg-am,

    qumad hocprobaw/uni
    sa,

    jumenta
    erat Moytes peicw
    tienS, juhrritr

    u/legatt probatione

    quam

    macoime indigent, cum pleraque mdeantur fah


    aut certe nihil evincani, siqua vere asserta sunt. Prseterea inopinione Calmeti intelligihequit,

    446
    in

    Tnlit

    ig-itur

    quee

    <ur Moyses, dum erat in Cades transituia petierit per Idummam, qu&inter Chanaanv tidem et Cadesbame non erat media Cadesbar, :

    conspeotu Domiui, sicut prseceperat ei, cong-reg-ata multitudine ante petram. dixitque eis.
    Audite, rcbelies et iucreduli num de petra hac vobis aquam poterimus ejicere? Cumque elevas:

    Deo, fictrain,

    secundu vice
    atjwts eltctf,

    set

    Moyses manum, percutiens

    virg-a bis silicem,

    e^ressae

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS.


    A
    Moysen Aaron Quia non credistis mihi ut sanctificaretis me coram filiis Israel , non introducetis hos populos in Terram quam dabo eis. Hsec est Aqua
    et
    , ,

    egressae sunt aquae larg-issimse ita ut populus bi, beret et jumenta. Dixitqne Dominus ad

    109

    Contradictionis

    Aqua
    contra

    ( id est , locus itte vocatus est , Contradictionis) ubijurg-ati sunt filii Israel

    in eis. Peccassehic Moysen et Aaronemnonnulla difpdentia, ideoque exclusos fuisse ex Terra promissa cer:

    Dominum

    et sanctificatus est

    beCades, quae est in extremis finibus tuis, positi, obsecramus ut nobis transire liceat per terram tuam. Non ibimus peragros, nec pervineas; non bibemus aquas de puteis tuis sed gradiemur via publica, nec ad dexteram nec ad sinistram declinantes, douec transeamustcrminostuos.Cui respondit Edom Xou transibis per me, alioquin armatus occurram tibi Dixeruntque filii Isra6i: Per tritam gradiemur
    ;
    :

    iktom
    J

    viam:

    et,

    tum

    est et

    indubitatum

    cum

    id ipse asserat Do-

    biberimus aquas tuas nos et pecora nostra. dabimus, quod justum cst nulla erit in pretio difflsi
    :

    cultas
    dit
    :

    tantum

    minus. Attamen illud peccatum colligi nequit ex verbis prmcedentibus quse alias benigno sensu possent explicari ut notat S. Augustinus qutest. 19 in Num. atque eadem de causa difficutter determinari potest, in quo prxcise peccatum fuerit a sanctis Fratribus.
    ,
    ,

    Non

    velociter trauseamus. Atillc respontransibis.

    449 Statimquc effressus est obvius cum infini- .d 7l m. ta multitudine et manu forti, nec voluit acquie- pwKmft scere deprecanti ut conccderet tranaitum per fi- ,0 'imHu " Monim nes suos; quam ob rem divertit ab eo [srael.
    ,
    '

    peccansnonnulla diffiden-

    447 Interpretes attulerunt opiniones varias q uarum nu ifa faj satis v id etur certa ^ Hcet w. res sint probabiles. Psal. 105 f 32 et 33 de hisce

    Prohibuerat enim Deus ne confligerent cum Idumaeis atque idcirco declinaverunt ab eo, ,

    rum

    exercitu

    sic

    tamen
    ,

    ut
    :

    non

    statini fini-

    bus Idumgeontm excederent

    nam

    seqxtcns statio

    loquitur Psalmista Aquas Contradictionis


    ita

    proptcr eos
    \\

    Et irritaverunt eum ad vexatus est Moyses quia exacerbaverunt spiritum ejus


    :
    :

    et

    et distinxitin labiis suis. S.

    Augustinus inPsal. 105 hunc locum ita explicat Quid est , distinxit ? Quasi illud non posset facere Deus qui tanta jam fecerat ut aqua de petra proflueret. Dubitanter enim petram virga percussit et ideo hoc miraculum distinxit a ceteris miraculis in quibus non dubitaverat. Hinc offendit hinc au:
    ,

    dire meruit

    ne intraret in Terram promissionis. Pcrturbatus enim murmure populiiufidelis, non tenuit fiduciam qualcni tlebuit. Cui tamen Deus tamquam Electo suo etiam post mortem ejus bonum perhibet testimonium ut intelligamus illam fidei ejus titubationem hac sola poena fuisse correptam quod in eam Terram quo populum ipseducebat, non est permissus intrare. Absit autem, ut eum credamus alienatum a regmo
    ,

    ut moreretur

    in fhiibus Idumaw fuit ut moso videbimus, Videtur primo intuitu h<vc responsio regis Idumwi contraria promissioni Dei Dcut. 2 vi Trausibitisper tcrmiuosfratrum vcstrorum filiorum Esau,... et timebuut vos. Quin et Moyses ibidem f 2i> regem Sehon regasse se ait ut darct transitum sicut fecerunt filii Esau qui habitant in Seir. Respondeo h vc ita conciliari posse. Non opposuerunt se Idumeei transeuntibus perextremos limites Israelitis nec iltos aggressi sunt, quod non minits timerent p ugnam quam illorum transiium; et sic transitum aliqito modo concesserunt non tamen per mediam regionem
    ;

    j,;

    tuebanlur. Credunt etiam aliqui dircrsos eorum fuisse principes quorum alii transilum concesserint, alii negarint. 450 Adventusin mansionem trigesimam quar- mormui tam, gestaque ibidem Num.&\ v ;J7 breviter sic Auroni EgTessique de Cades oastrametati referuntur
    , ,
    ''
    :

    quam armata manu

    "*

    gTaticeDei,quodsignificabatillaTerra promissionis,

    sunt
    Ilor

    in

    mel defluere dicebatur. Quipluresde peccato Moysis conjecturas desiderat, adirepoterit interpretes. Rogasse Moysen deinde, ut sibi lised id eum ceret ingredi Terram promissam numquam impetrare potuisse suis locis videbi-

    unde

    lac et

    Edom.
    ,

    monte Ilor , iu extremis flnibus tcrrae Ascenditque Aaron saccrdos in montem jubentc Domino et ib] raortuus est an:

    no

    quadragesimo
    ,

    i^-rcssionis

    filiorum

    IsraS]

    ex

    .Ejrypto
    esset

    inensc quinto, prima die mensis,

    oum

    annorum ccntum
    , ,

    viginti trium. Audivitque

    mus.

    XL.Transitusperlduroaeamfrustra mansio trigesima quarta petitus


    :

    qui habitabat ad MrriChananaius pex Arad in terram Chanaan vcnis.sc fllios dicin Lsrafil, Num. 20 t 22 mors Aaronis narratur hoc moCumquc castra movissent dc Cadcs vcnedo runt in montcm Ilor, qui est in finibus terrflB Edom: ubi locutus est Dominus ad Moyseu Pergat nou euim intrainquit, Aaron ad populos suos
    : ,
    : :

    |;

    bil

    Terram, quam dedi

    iiiii-s

    Israel, eo

    quod Inoredu
    in

    ad montem Hor: mors Aaronis


    victoria de

    lus fucrit. ori


    :

    meo

    ad Aquas Contradiotionis. Tolle


    c", et

    Aaron etfilium ejus oum


    llor.

    duces cos

    inontcm

    Chanannseo rege Arad.

    Cumque nudaveris patrem veste sua, induesea


    :

    Eleazarum fllium ejus


    tur
    ibi.

    Aaron
    ilor

    colliffetur, ct moriee(

    Eccit Moyscs, ut pra:ccpcrat Domtnus:


    in

    asccndcrunt
    Tmnsitus pa
    Idumjram
    fnutrapeii

    montem

    coram omni muliitudi,

    s-\nando castra erant in Cades Moyses ut \Jrectius posset ad Terram promissam perge,
    ,

    ne.
    eis

    ..^ transitum pctivit

    permediam Idumwam,

    in

    cujus erat ftnibus.

    modo

    narrat Num. 20 i 14 hoc Misit interea nuntios Moyses de Cades ad rc-

    Rem

    Cumque Aaron spoliasset vestibus auis induit Eleazarum filium ejus. Ilio mortuo In montis supercilio descendit cum Eleazaro. Omnfa auflevit tcm inullitudo vidcn nccubuisse Aaron
    ,
    t

    super
    sticus

    e,o

    tri^intadicbus jtercunctas familias suas.

    g-em Edom, qui dicerent llaec mandat frater tuus Israel Nosti omncm laborem, qui apprehendit nos,
    : :

    Amplum

    cajj

    Aaronis elogium composuit Ecclesia* \"> ut ibidem videri potest. Lu,

    quomododescenderintpatres nostri in dSgyptum, et habitaverimus ibi multo tempore, afflixerintque nos


    .Ejrvptii, etpatres nostros
    :

    et

    quomodo clamaveriin ur-

    mus ad Dominum,

    et

    exaudierit nos, miseritque an-

    ctuosus haud dubie Moysi fuit charissimi fratris obitus , pncsertim cum ex illo tamguam in sjtccuto cerneret, quidsibi immineret. AUamen inviata fortitudine perrexit negotia populi sui
    diligenter

    gelum, qui eduxerit nos de JEgypto. Ecce

    , ;

    110
    iuctou
    J

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    Beneiaacan ab iis nontonge distent et Deut. de quibus 10 Mosera et Beroth filiorum Jacan Mosera et Moseroth agam. Quarto verisimile est
    et
    ; , ,

    ditigenter promovere, et

    rem publicam more soAaron,

    '>

    litoadministrare.
    451 Deitl. 10
    ei

    obdi/ficuiia-

    temtxrtoco
    cjus

    auu d

    a tempus apparenter insinuatur ,

    ? alius locus mortis

    dum

    mortuali

    mr
    lf!"'
    &r4uWi
    ceria,

    ex inteft gesta apud mon i em Sinai haec quasi moveruut ubrupio inseruntun Filii autera Israel
    castra ex Beroth filiorum Jacan in Mosera, uDi Aaron mortuus ac sepultus est , pro quo sacerdotio functus est Eleazar filius
    :

    ejus.

    Inde vene-

    Moseroth Hea plurali ; et cum utrique satis vicinum sit Gadet deinde sequatur Jetebatha. Quinto veg-ad non distingui Benejaacan risimile quoque est a Beroth filiorum Jacan, Hebraice Beroth-beneesse

    eumdem iocum, cum Mosera a

    braice non distinguatur,

    nisi sicut singutaris

    de quo loco profecti, castrarunt iu Gadg-ad in terra aquarum atmetati sunt in Jetebatha que torrentium. Difficitimus hic locus est nec ipsius di/ficullates ita enodant interpretes ut le,

    jaacan cum primum nomen Latine sit Filii Jaanisi can , aiterum vero Putei filiorum Jacan forte primum nomen designaverit ioium agrum seu provinciam iilius populi , quipars erat Idu, ;

    Condbor igitur , uti conati sunt alii aliquid afferre quo locus elucidetur et varia concitientur quve invicem videntur contraria ; at non ausim sperare cogitationes meas probandas ab omnibus neque sa>ie
    ctori studioso faciant satis.
    ,
    \

    mseorum
    '

    et

    secundum nomen

    signiftcaverit

    lo-

    cum aliquem itliusprovincise. Certe dubitari nequit quin aut idem fuerit tocus, aut eo solum modo distinctus, aut saltem fuerint toca invicem vicina ; quod etiam ex propinquitate cum locis an,

    idprsetendo. Poterit eruditus lector, cuimeanon saiisfecerint, conatum interim non improbare , et atiam quierere viiam singula exponendi. Quse

    te dictis

    clare eruitur. 453 Sexto verisimile est

    verba

    illa

    Deut. 1 1

    excerti*

    ad claritatem explicationis pr^seet difficuitatem pamiito verisimilia quoque rientia, mox eadem decausa recitaturus. Primo U certum est Aaronem defunctum esse in monte Ilor anno quadragesimo egy^essionis ex JEgypio,
    certa apparent,
    ,

    Circuivimus montem Seir, sic inteltigenda esse, ut nonsoium profecti sint juxta unum latus montis
    ,

    ra,

    sedjuxta varia iateaut montium ittorum vagatique diu sint per deserta ldumsese loca,
    ,

    sicuti

    per alias
    :

    Arabix
    ,

    Petraese

    solitudines

    ft

    die

    prima mensis quinti castraque tunc fuisse apud eumdem montem. Secundo certum est, ca;

    transierunt hoc enim est circuire. Ex hac observatione sequitur consonum esse sacree Scripturge, aut certe ei
    Israeiitas in

    stra tunc fuisse in Mosera. Tertio ex hisce certa


    coMilits/at/t'

    non repugnare, si dixerimus, itinere ex Cadesbarne in Asionga-

    dcduritur

    monlem

    IlorcV Mosera lo-

    ca fuisse vicina. Quarto ex diciis certo conctuditur Moysen aliquando eidem mansioni diversa dedissenomina. Ilocautem minime mirandum
    ,

    ber, in quo ita circuierunt montem Seir, in Idumseam penetrasse,perque varios circuitusad ejus

    quia ob ingcntem populi muiiitudinem caloca se extendebant ideoque varia ab iis sortiri poterant nomina. Quinto certum est, Tsraelitds eo ordine adivisse mansiones quas reccnset Moyses Num. 33 quo ibi enumerantur. Sextocertuni esi, Israelitas multos fecisse circuitus circa inontcin Seir. Ili auteiu /lexus et reflexus contigerunt a reditu ex Cadesbarne usque ad annuiu circiter quadragesimum , et verisimillime ustjttr ad ksiong&ber cum ibi videatur Dominus
    est
    ,

    stra

    ad varia

    Mo\sn/m7.v,sv. Sufflcit vubis oircuire

    montem

    istuin:

    iteconlra A(]uilonem.
    uliaquoqm
    vcrisniuiitv,
    (
    '

    452 Post hsec,

    QU&

    nullo

    modo negari possunt


    ,

    a n a queedam subjungo tam verisimilia ut negari non debeant sine neccssitate. Primo verisimiie est

    Moysen Num. 33 omnes reccnsuisse Israeiitarum mansioncs ut negari non debeat, modo omnia atia Scripturse loca sic recte exponi possinl. IHuc mansioin Cadesbarne, quceibinonoccttrrtt cudfm itominc aiio ibidem nomine designata creditur, sicut mansio in monte Hor, Deut. lo v dicitur Mosera. Secundo verisimile est mansiones istas quatuor cx Deut, 10 supra positas in quarum secunda Aaron mortuus est spectare ad annum quadragesimum, quo defuuclus est Aaron: Moysea enimsotum videtureas
    ittlco,
    , ,

    indeque in Asiongaber per Madianitidem profectos esse. Hse omnes observationes tantum habent fandamentum in sacris Litteris, ut nuitam ex iis negandam fore existimem ab uito inierpreie, sisinguias seorsum consideraret , et sibi non imaginaretur aiiis Scripturx locis esse contrarias omnes enim sumpttB sunt extextibus sensu maxime naturaii inteilectis. Solum dubitari potest, an uitima ilia consecuiio de transitu per Idumseam et Madianitidem statuendo quam dixi Scripturis conformem, tam firmum habeat fundamentum. Verum postea patebit, transitum illum non modo non repugnare Scripturis, uti hactenus assevero sed solido etiam niii fundamento. 454 Exprsedictis omnibus variee oriuntur dif- acdemum orficuttates, quarumcausapierique interpretes quse- uex "' d '^~ dam ex iis negarunt. Nam primo si idem iocus bis c " Ua(es
    limites Orientales pervenisse,
    ; , ;
    '

    retatus

    sit

    Gadgad

    quomodo Num.

    33 f 32 di-

    i;

    exReneyaacan venissein Gadg^ad, et Deut. 10 f 7 ad eumdem locum Gadg*ad venisse ex Mosera? Secundo quomodo Num. 33 f 31 ex Moseroth dicuntur profeeti in Benejaacan contra vero Deut. 10 } 6 ex Beroth filicrum Jacan in Mosera, cum Moseroth a Mosera, et Benejaacan a Beroth filiorum Jacan non distinguamus ? Respondeo difficultates hasce expreeIsraelita?
    ,

    cuntur

    reccnsuisse ibidcm
    roit
    ,

    ut toqueretur
    ,

    de morie Aaet iltis recen-

    ct

    subs/ilutione Eteazari

    missis observalionibus facile explicari. Quando enim Israeiitse circuibant montem Seir, seuper deserta Idumcese ioca vagabantur, mansionem vi-

    sitis

    mo.c rcgrcdduradgesta prope montem Stnai. Certe locus nullo sensu tam naturali et genuino

    gesimam septimam habuerunt

    simam octavam
    tos

    in Moseroth, vigain Benejaacan, non rectoitinere

    sitss sunt, ut difftcultates

    exponi potest, ali&que expiicationes tantum quseoccurrentes possent faci-

    incedentes, sed huc iliuc vagantes, prout

    damna-

    vcrisimile est , ioca Gadg-ad Jetebatha, scu vnansionis vigesimx nonw ct trigesinuv Num. a3 t 32, esse eadem cum tocis
    ct

    tius cxponi. Tertio

    Gadg-ad et Jetebatha Deut. 10 t 7 num utroque toco venisse dicuntur cx Gadgad in Jeteba:

    ad diutumum exsilium columna preevia ducebat. Hinc vigesimam twnam mansionem habuerunt in Gadg-ad, trigesimam in Jetebatha quee loca fuerunt autinlimite Orientati Idumaae, aut
    ,

    tha

    sis provinciis;

    quod miriim esset, si factum esset in diverptwsertim cum Moseroth Num. 33

    cxtra Idvmmmin regione Madianitarum indequeper Hebronam veneruntin Asiongaber. 455 Cum autem ex Asiongaber jubente Domi, no per confinia Idumsex profecti sunt versus
    ;
    ,

    quarwntenta""' ehlcidali*-

    Moabitidem,

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    Moabztidem, loca illa quatuor rursum transierunt, sed duo priora inverso ordine. Itaque slationem trigesimam tertiam habuerunt partim in Beroth filiorum Jacan, partim in Cades, aut in deserto Sin, quee diversis istis nominibus appetiatur, a diversis locis, qucV agmen numerosissimum occupabat. Statio vero trigesima quarta fuit in Monte Hor, seu in Mosera aut Moseroth. Inde, cum Idumeeorum rex transitum per mediam Idumseam negaret deflexerunt ad dexteram , seu versus Orientem et partim etiam ad Meridiem quantum apparet per viam quae dueit ad mare Kubrura, ut kabeturNum. 21 f 4 non tamen eo animo, ut rursus ad mare Rubrum pro, , ,
    ,

    111

    dam. At

    Israel voto se Domiuo Si tradideris populum istum


    in
    rael,
    cit

    obligans,

    ait

    (CCTOBt
    J
    s.

    manu mea

    bo urbes ejus. Exaudivitque Dominus


    et tradidit

    dele-

    preces ls-

    Chananamm
    :

    quem

    ille interfe-

    subversis urbibus ejus etvocavit nomen loci ilhus Horma, id est, Anathema. Locus hic rursum non caret difficuitalibus magnis,

    quas aln sitentio prceterierunt, alii variis modis conati sunt exponere. Prima difficultas oritur ex constitutione locorum quia rex Arad dicitur habitasse ad Meridiem, nec additur, utrum habitaverit in ipsa Terra promissa, an extra illam, si,

    cut

    Num. 13 f 30 dicitur , Amalee habitot in Meridie, sciticet extra Terrampromissam. Num.


    33 t 40 de eodem rege legitur Audivitque Chanameus rex Arad , qui habitabat ad Meridiem
    .

    flciscerentur , sicut antea pereamdem fere viam eo pervenerant, sed ut circumirent terram Edom.

    flexu ex Mosera venerunt in Gadgrad, quo ante ex Benejaacan fuerant perlati habitaque partim in Gadgad, partim in Salmona, (uti
    ;

    Hoc

    in terram

    Chanaan venisse

    fllios

    Israel.

    TecctUS

    hic videtur dicere Israetitas venisse in terram Chanaayi : id autem verum non est eo sensu,

    mansio illa vocatur Num. 33^41J statione trigesima quinta: perrexu?it in Jetebatha et Phunon, habiteruntque illic mansionem trigesimam sextam. Ex hac autem mansione, a qua ante per Hebronam profecti erant in Asiongaber ad mare Rubrum, secunda hac vice recta profecti sunt in Septetntrionem versus Moabitidem, in cujus flnibus habuerunt stationem trigesimam octavam, ut
    itata expositio

    quod, dum erant apud montem llor, intrassent iltam regionem, quam postea possederunt, etsi itta soleat venire nomine tenw Chanaan. Vidii

    iiouiiullis'ta-

    videbimus. 456 Tota hcvc expositio talis est, ut locus difficillimus Deut. 10 intetligatur sensu proprio, et
    recte concilietur

    Bonfrerius difflcultatem, ideoque in hunc loctm noiavit sequentia Porro quod dieatur hic rex audivisse filios Israel venisse in terram Chanaan; intelligendum est de advontu inchoato, non perfeeto nempe quia erant in via, imo in proximo, ut eo pervenirent, quaerentcs omnem aditum, quo in earrj
    :
    .

    penetrarent.

    tionibwfirma
    tar.

    cum Num.
    ,

    33

    cumque

    aliis

    omnibus Scripturce locis, ita ut existimem nihit reperiendum in Scriptura quod nequeat cum hac conciliari. Verum mirari quis posset, quod esedem mansiones diversis subinde nominibus ap~ pellatce sint a Moyse et quserere, qua de causa id factum sit. Respondeo de itla nominis muiaiione constare ex mansione montis Hor, quam alio loco Mosera vocavit, ut certum est, et alio rur;

    458 Verum illud in tkruam Ciianaan quod nostro ad IsraSlitas et verbtini vknissk referri debet in Ilebneo, Chalcheo et 8eptuaginta ad regem Arad et ejus habitationem referri debet; ita enim habent ilebrma " Et audivit " Chananasus rex Arad, et ipse habitans in Me,

    pro&a6(fitu

    in textu

    habUabat rcr
    ille i

    Pai

    ('

    na

    "

    ridie

    in

    terra

    Chanaau.

    Kt vero
    est

    fortfl

    tntexqua:

    tu

    nostro

    loco in

    movenda
    teuiiam

    interpunotlo,
    ,

    antecedit,
    bis

    Ciianaan

    et

    iisdem ver-

    sum
    di.

    loco Moseroth, ut ratione verisimillima osten-

    Cum autem

    certo sciamus id

    factum esse

    semel, mirari
    tigisse.

    minus debemus idem ssepius conCur autem mansionum nomina mutare


    t

    postponenda , ac forte per ablativum legenIN TERUAM CllANAAN, llt llebniia t't l'i' teri textus habent. Quod autem aliqui negant hunc regem Arad in Ghananeaa Terra promisdlim
    ,

    <'t,

    sa habitassc

    cxistimo a Scripturas mente


    is

    alie-

    potuerit Moyses, facile dictu est

    nimirum quia

    num
    Arad

    si

    enim
    j/

    Chananaeus

    erat,

    si

    civitas

    midtitudo populi immensa ita se extendebat, ut subinde varia occuparet loca, a quibus castra nomen sortiri poterant. Cur vero voiuerit eadiversitale nominum uti, certo dicinonpotest. Forsan Num. 33 recensuit toca tabernaculo suo aut tabernaculo foederis viciniora; in Deuteronomio
    vero, cum ailoquebatur populum, loca celebriora magisque nota, ad quee se castra extenderant eodem tempore. Forte etiam Num. 33 mansiones, quee iisdem locis fuerant, diversis nominibus designavit, ut

    in
    i

    sortem tribus Juda; cecidit,


    16; quae

    ut habetur
    IIouat-

    Judic.

    eadem mutato nomine


    ,

    ma

    vel

    IIeuma dicta est

    et

    sub eo nomine
    ;

    tributa est Juda; tribui, Josue 15 1 3


    15 inter ceteros reges, qui

    si

    JoBUfl

    cum

    Israelitis in
    c3si

    Cha-

    nanaea puynarunt

    et a
    (

    Josue
    eadera

    sunt

    Arad, sive
    braeo
    )

    Ilered

    nam

    est

    vox

    iti

    Be-

    ctarius innotesceret .

    mansionum numerus et diversitas Quacumque demum decausa

    id fecerit Moyses, satis est

    Porro

    si

    quod constet de facto. quis contra expositionem datam obji-

    cere vettet tabulas geographicas, quas nonnulii de mansionibus formarunt, breviter responde-

    nominatur, qua ratione is dit^i potest in non habitasse ? Ita ratiocinatur iile interpres, cujus opinionem opposita sattem probabitiorem existimo, maxime ob tocum Judic. i f I0 ubi desertum sortis Judiv dicitur esse ad Meridiem Arad. Quod vero de Ilorma et Ilered asseritur, minus certum est, etsaltcm utrumqueverum non est, quia Josue 12 f 13 harum urbium reges distinguuntur his verbis Etex ermfl
    terra Clianaan
    f
    :

    1 1

    rem, tabutas
    tis

    quas quidem ego viderim, mulscatere erroribus, uti facile probari potest ex
    iltas,

    unus, rex Ilered unus.

    ('Itananx us rex

    sacris Litteris. 4-57 Ab hac digressione, quse necessaria visa


    est

    Arad aggrtdi
    tur, tsraetitas: at oecidi

    Israeiitis reiiqui in luctu de

    tur, et urhes
    ejus detenlur
    :

    ubi Moysen cum morte Aaronis. Pugnandum fuit lsraetitis, quando castra habebant apud montem Hor, uti narrat Moyses Num. 21 Quod cum audisset Chananaeua rex his verbis
    ,

    redeo ad

    montem Hor

    Verum atia rursum oritur difflcultas nam si rex Arad habitabat inparte Meridionati Terrse promissw circa mare Mortuum, ut recte ait idem Donfrerius in Num. 21 cum muttis aiiis; inter regnum ipsius et montem Ilor, uhi
    450
    erant Israeiitse, pars Idumsese erat interposita. Quomodo igitur Chananseus agressus est Israiditas, et quomodo Israelitse, eo victo, urbes ejus subverterunt, cum ex monte Hor non recta profectisint

    '

    ii

    'u

    marr

    Miii/nuin

    Arad, qui habitabat ad Meridiera, venisse scilicet Israel per exploratorum viam, puguavit contra illum, et
    victor existens
    ,

    duxit ex eo prse-

    magnam

    inChananseam? Primapars nonpatiiur Chananwus enim cum difflcuttatem


    .

    exercitu

    ,,

    112
    tlCTORL
    J

    DE

    S.

    MOTSE PROPHETA.
    fuisse

    s.

    eosexercitu suo obviam Israelitis venire potuit, revera factum est. Parsaltera que aggredi, uti Bonfrerio visa est tam difficilis, ut recesserit ab

    urbem Arad,

    ut

    nonpotuerit

    restitui.

    Po-

    obvia et naturali expositione loci, et probare votemluerit, urbcs istius regis non esse subversas occupata est quando pore Moysis sed postea
    ,
    ,

    Terra promissa. Alii vero eadem de causa maluerunt regnum Arad extra Umites Terrm promissse collocare, quod minus improbarem, si locus aliter exponi non possel. Verum difficidtas mihi non videtur insuperabilis, si omnia attente

    considerentur. Quapropter sequor obviam et naturalem loci intetiigentiam,secundum quam affirmat Moyses, primo regem Arad venisse ad oppu-

    gnandos

    quando castramelabantur Israetitas apud montem Ilor; secundo regem illum Chananseum eodem tempore victum, occisumque, et ur,

    Porro certe illas ra non clare affirmat. Subverterunt necesse non est quas adierunt et ceperunt. At Hinc ut dicamus omnes fuisse captas et deletas. utrum urbi Arad an toti reetiam incertum est, gno, an vero loco, ubi voverunt aut ubi pugnaquoque runt, dederint nomen Horma quod aliis notimcontendelocis deinde datum fuit. Ceterum re,omnia facti adjuncta, talia prorsus fuisse qualia dedi ex conjecturis ea solum intentione, ut ostenderem obvium Scripturse sensum retineri posse. Itaque si quis alio modo omnia seque com,
    ,

    iterum erigi, atque tuit sane urbs illa ex ruinis priori succedere, aut loco ipsius eligi. alius rex omnes regni urbes excisas fuisse, Scriptu-

    binare possit,

    me facile habebit consentientem.

    besejus subversas esse. Tertio saltem utprobabilius admitto, regem illum habitasse in parte Meridionali Terrse promissse circa mare Mortuum, et adconfinialdumsese: atque hisceprsesuppositis, cxplicare aggredior, quo modo hsec omnia consistrrepossint

    % XLI. Quse de morte Mariae et

    AaE

    cum

    assertis aliis sacrse Scriptu-

    ronis aliisque deinde secutis nar-

    6
    t.l

    r.r, et inlelligi

    ratione prorsus verisimili.

    rarunt Josephus
    et

    et Philo,

    dantur

    per Idu-

    mieatn aggretiti* est Israili-

    Supra vidimus, petitum esse a Moyse transitum per Idumseam, dum erat in Cades regem
    460
    :

    examinantur.

    tas

    hi Vtro

    eadcm

    vto

    rcgmii[>jiis

    vero Idumsese, negato transitu, occurrisse cum ingenti exercitu. Moyses, cui prohibita erat pugna cum Idumseis, ex Cadessicprocessit ad mon-

    polucrunt ingrcdi

    tem Hor, ut prmlium vitaret, et tamen non recederet a confmiis Idumsese, sed per ejus limites magis versus Chananseam proeederet, et veniret ad montem Ilor, ubi in finibus Idumsese diu castruuietttli fueruut Israelitas. Iliee non sinunt nos dubiiare, quin VQK IdumSBUS pfi-re.rerit cum exercitu suo observare Israetilas. Cum aulem im-

    Dehuc

    gestis

    anno peregrinationis quadragesimo


    ,

    Josephus dc
    (ransitu V er

    usque ex Scriptura recilatis, pauca solum narraverunt scriptores Ilebrsei Josephus multaque prsetermiserunt prsesertim et Philo
    ,

    **
    '

    m<trf eMarix

    murmurationes populi
    honorificas. Josephus

    mensa horum multitwlo lerrorem ret, videtur rex Arad accurrisse,

    tatius sparge-

    ut simul

    cum

    Idumseis transitu prohiberet Israetitas, sicque divisas fuisse partes inter Chananseos et Iduma>os,iUChantui;ri rnnsisterentinparteldumatze, per quampatebat ingressus in regnum Arad. Rex autem itte Chanawcus, non contentus transitu prohibere Israelitas, eosdem ccepit lacessere, et quideminitiosatis felieiter,il<t ut, victoria reiata, spolia quoque consequcretur. Moyses cum suis ita e.r ingenti multitudine beitatorum lacessitus quos habebat electum agmen adpugnam e. vpedt rit, Tum voto nuncupato de deicndis Chanansei
    ,

    seditionem Core , transituque per Idumteam petito, ac de morte Marise sic toquitur His ita post seditionem diset cum omnibus copiis positis, castra movit ad Idumcai fines pervenit. Leg-atis primum ad regem prremissis petebat ab eo tantum liberum pnratus ipsius arbitrio fidem dare transitum praetersine cujusquam injuria iter se facturum ea forum rerum venaliura suis exhiberi poscebat persoluturusetiam aqu8e precium si rex ita jubenegaret. Ille vero leg-atis re infecta dimissis
    ,

    utpote genti suse parum 4 cap. \-post relatam aliaque tuncfacta itineribus
    ,

    lib.

    istiusurbibus, csssisque Chananseis

    cum

    regesuo,

    fugientesperldumseam seculi suntvictores Israetit.v, ac simul cum illis penetrarunt in regnum Arad quod ferro flammaque vastarunt, Compteto voto expeditioni quoque finem imposuerunt, etper eamdem viam regressi sunt ad castra adhuc constituta apud montem Ilor. Hoc aut similimodo rcstota peragi potuit cum nihil sit in
    ,

    toque transitu, armatus cum exercitu estobviam profectus, prohibiturus Moysem, si vi viam aperire conaretur. At Propheta, consulto prius oraet leo non permittente ut ipse pugnae culo principium faceret, retrorsum abduxit exercitum,
    , ,

    per desortum
    rori

    iter facturus.

    Eodem tempore

    so-

    Mariammre ultimus vitue dies advenit, quadragcsimo anno rx quo .Eg-yptum reliqueejus
    ,

    sacris Litteris , quofl huio expositioni repugnet. Talis fuit hsec expeditio, qualis suscepta fuit coa
    trtt

    Madianitas Num,

    ;'.i

    quse suq loco eatplica

    bitur.
    od diffiaxUlata
    obJMtai

    rw-

    16] Qusehic objicit Bonfrerius, non difftculter eaiponijiossmb AUprimo,si Israeli(se tunc pe-

    pondffut'

    netrasscnt in Chananseam, satius eis fuisset prosequi victoriam in Ghanansea, quam regrediet

    mensis \antici luna prima sepultaque est publico sumptu mag'nifice super quodam monte qui appellatur Sein. Hfcc Josephus, mox addens luctum fuissc menstruum de morte Marise., popuiumque post luctum fuisse lustratum a Moyse. ILvc lustratio sumpta est ex legibus Num. 19 latis ; sed locum non videtur habuisse pro omni poputo. Secundo mons Sein haud dubie sumptus est a deserto Sin sed montem istius nominis non incenio. Tertio commode inteliigenda
    rat
    , , , ,

    est

    abductio exercitus retrorsum,

    longumper Moabitas capessere. Verum id liberum non erat Israelitis qui castra non mocebant nisi prsevia et ducente oolumna necdum
    iter
    , :

    nimirum quod

    Moysos deflecteret magisad timites Idumsese, non

    enim advenerat tempus quo Deus decre eosinpossessionem Terr.r promissm inducere. Ait secundo regem et urbem AraU Ueinde super, ,

    autem quod retrocederet. 468 De progressu exercitus et morte Aaronis idem scriptor deinde hsec narrat Casterum fu:

    dc jDogressu
    Itrtulitantm,
    et

    nesto exercitu

    ita

    ut dixi
    ,

    lustrato, per deserpetiit.

    morte Aaro-

    tum

    cum

    eo pergens

    nis, breoiter

    Arabiam

    fuisse, At

    Cumque
    quse

    non contendimus,

    agit

    ita

    prorsus excisam

    venisset in

    agrum

    urbis

    Arabum

    primarise,

    olim

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    A olim
    Arce,

    113
    fortissimi, vestra indignatio

    nunc

    Petra

    nominatur
    ag-er

    lioc

    loco

    montem excelsum, quo


    conscendit
    ,

    Non
    qui

    est

    iniqua, viri

    clauditur,
    ,

    Aaron

    mciou
    j.

    moriturus
    in

    praemonitus a Moyse quod esset et in conspectu totius exercitus, stans

    bonas conditiones offcreudo rei.ulsara estis a praviset perversis hominibus. Illi

    passi

    quidem

    loco acclivi, exutam pontificiam stolam Eleazaro filio tradidit, ad quem jure ajtatis successio pertinebat. Atque ita spectante populo moritur,

    eodem
    tis

    ipso anno, quo sororem amisit, anno jetacentesimo vigesimo tertio. Dies mortis ejus incidit in primam lunam mensis, qui Atheniensibus Hecatombffion dicitur, Macedonibus Lous, Hebrseis Sabba. Luxit eum populus diebus trigiuta, et luctu finito, Moysis ductu pervenit ad fluvium, qui nominatur Arnon. Ita Josephus

    di-ni sunt, ut inhumanitatis pcenas dent, nos tamen decet mitius agere, et revereri gentiles necessitudines. Alioqui quod erit inter bonos maosque discnmen, si magis cojritabimus, quid ilh mereantur, quam quid nos deceat? His dictis

    populum, cum videret omnes aditus iusessos pnesidiis ab his, quibus nihil imminebat periculi tantura prie iuvidia viam
    : :

    avertit alio

    compondiariam intercluserant quod crat certissimum Indicium malevolentiffl raolesto ferentium gentcm
    libertati

    redditam,

    multa fransiliens nam adfluvium aut torrentem Aruon post aliquot stationes intermedias venerunt
    :

    quam

    in

    iEgypto gTavi
    audicrant.

    servi-

    tute

    premi

    autea

    libenter

    Necesse
    In

    enim ut qui
    tate g:audcat,

    Alia etiam hic observanda. Urbem Petram, quam Arcen olim vocatam dicit, recte quidem locat in Arabia, cum fuerit Arabise Petrsex metropolis recte etiam circa illam assignat monIsraelitse.
    ;

    alterius felicitnte dolet, ejus calami-

    quantumvis disalmulet.

    tantum
    ut iu

    enim

    res suas

    cum

    impiis oonsooiaverant,

    summam

    tem Hor, in quo mortuus est Aaron at non recte ldumeeam ab Arabia distinguit, cum illius pars fuerit, cumque urbs Petra Idumxse fuerit, ut B vult Hieronymus lib. de Locis Hebraicis, aut certe adejus limites in vicina Madianitide, ut aliqui
    ;

    maliciam prolapsi, Infensi essent bonis omnibus, a&gre ferrent successus eoruni, gauderent
    calamitatibus.
    IG& Id

    tum

    latere

    non

    potuit

    cohibitus

    cst

    '<

    aeerba

    existimant,
    Philonis,mul4,6 i Philo, reliquis omnibus, de quibus hic a 9 iMUS prxtermissis, solum narravit gesta cum Idumseis, et cum Chananseo rege Arad. De prioribus hsec scribit In aditu regionis (promissse) habitabat g-ens cogmata ( utpote oriunda ex
    >

    tamen populus a suo Princ-i j>c, eadem opera g*e- wfW'"MMJ mino exemplo edito tum bonitatis tum pruden- """" u " \ r cgci correcttO' tiffl. Prudeutcr enim feoit, quod disoessum est ne siue mutuis injuriis quod vero cognationis re- E
    ( .
    .
    .

    spectu

    TJZ^iaL

    ultionem cohibuit, humanitatis fuit offlcium. Ita phitosophatur Phito,justo iniquior in

    Esau) quos
    versus

    sperabant fore belli adsocios adjutoresque iu parandis novis sedibus aut si hoc gravarentur, certe neutris se adjuncturos partibus. Nam utriusque g-entis primi conditores, tum Hebraica;,
    (Israeiitse)

    vicinos

    g-erendi

    Idumseos, qui mctu non prorsus temerario videntur transitum negasse. Vemm hoc generatim de causa negati transitus diansse sufflciat, cum veram causam certo scire non possumus. At alia qiwedam particulariter sunt emendanda. Primo Moyses, a quo primo incurau opprimi potuisse Tdu hueos nimis jactanter afflrmat Philo, a betlo
    eis

    inferendo abstinuit ob

    mandatum

    a Lk-o acce

    tum

    accolentis fines hostiles, una matre unoque partu editi fuerant, quorum familiae felici aucta;

    duas populosas gentes tura excreverant. Harum altera in suis mansit sedibus altera (ut ante diximu.s) in .Eg-yptum propter iasobole
    in
    :

    ptum. Secundo nimis accusantur Idummi, dum dicuntur bellum minati si Moyses auderet eorumflnesvel attingere nam constat, TsraQlitas pereorum flnes transivisse nec tamen cum Idut
    :

    mseisconflixisse. Tertio

    raem

    translata,
    ,

    post aliquot

    ajtates

    retro,

    unde

    renda tamen

    et

    conjectnra, feprobabiti, dicuntur TsraUitm ad

    exmera

    venerat

    rediit. Ilasc cognatiouis non oblita, quamvis dudum disjuncta scdibus ct tuuc quoque nihil de ritu majorum agmoscens in degeneribus posteris, arbitrabatur deuorum esse man.-

    suetis
    i^

    ing-eniis,

    si

    antiqua; uecessitudini aliquid

    tribuerent. In
    vestig-ium,

    altera

    nullum supererat
    diversis assueta

    amicitia-

    moribus, rationibu.s, consiliis, studns, avita renovabat odia. Nam primus hujus g-entis autor jus primogvnitnrffl fratri veudiderat, quod paulo post facti poenitens repetiit, atque etiam necem iuteutando cxtorquere voluit. Ilse majorum privatffl simultatea

    quie long-e

    concitati fuisse, dum audicbant transitum negari db Idumssis. Verum iniquiores sunt conjecturte, quibus odium et invidiam Tdummorum miret exaggerat Philo -.nametsi illis revera ni hil immineret periculiab Tsraelitis <>l> mandatum divinum id veriSimiliterignorabant, ideoque nec fldem piwbebant optimis eorum promissis, nec libericranta timore imminentis, ui crederepote

    arma

    periculi.
    167 Bellum regis Chanamei Philo deinde sic tdomdong$ enarrat Horum (Idumaorum) oppidis pr> chananua
    :

    teritiSj

    cum ad
    ,

    ulteriora

    pergerentj
    ,

    rex

    quidam
    e
    dle-

    apud integras postcrorum gcntes instauratae sunt eo


    tcmpore.
    iiv

    flnitimus

    Chananes

    nomine
    1

    vadcnto,

    nbi

    coffnovit

    spcculatoribus rxcrcitum ]"t

    Io-:i

    non longe

    petito

    i><>

    L65

    Caeterum

    Dn\

    tdwnum

    quamvis primo incur.su , iniquum id ratus propter jus autcdirta: cognationis, maluit transitum per eorum ag-ros pctere,
    pollicendo se iter facturos sine iucolarum injuria,
    intactis

    Moses rlebrseorum poterat eos opprimere

    sita
    ,

    iter

    facere,

    putans
    et

    "

    sine

    ordine Inceden

    tes facile

    poa e opprimi,
    Invasit,

    cum armata Buorumjuassultu


    :

    ventute

    primo

    quoadam,

    ut

    imparatos,

    cocg-it

    tcrg-a

    vertere

    interceptisque

    aliquot captivis,

    insperato successu Inflatus, pro-

    agris et

    pecoribus

    ne potum

    quidem

    aqua;

    necessarium sumpturos absque precio, in potestate incolarum fore aunonam, sc usuros foro ex ipsorum arbitrio. At illi, coutemptis caduceatoribus
    conditiones
    profeeti
    foederis

    quasi omnea iu suam potefltatem redacturus. At il!i nihil territl acoepto Incommodo, imo accensa audacia, ut abolerent

    cedebat

    ulterius,

    offerentibus,

    ar-

    IgnomiDiam, hortabantur se Invicem mus, jeramua rem alacriter in primo


    promissffl

    Viri

    si-

    regionis

    mati
    cis,
    si

    obviam

    auderent fines tiugere. Id responsuin a?gTc forente populo, jam ad arma concitato, Prophuta e superiore
    eo,

    bcllum ostentates transcenderc, imo vcl atsuut,


    et
    Io:

    adltu.

    Lntrepide

    pugnemua

    pro muni-

    mento

    habi nte

    audaciam.

    eventu decernitur. Dum in rem incutiamus incolis, ut inopia,


    taboravimufl,

    Per Initia ssnpe de liminc sumus terro<|ua

    in

    locis
    fer-

    ut

    exaudiri

    posset,

    sic

    eos

    allocutus

    est

    permutemua agrorum

    tilium

    III
    ai TOftl J.S.

    DE

    MOYSE PKOPIIETA.
    Sicut Moyses aspectu hujus serpentis, dicens in deserto; ita exaltari oporexaltavit serpentem ut omnis, qui credit in tet Filiura hominis ipsum, non pereat, sed habeat vitam aiternam. Murmurationem vero iltam Apostotus i Cor. 9
    ;
    :

    animati vovetilium et bene cultorum copiam. Sic regis oppida cum runt Deo primitias agrorum, ejus
    suis finibus.

    D
    ud medet Qin
    vero pcrcusto-

    mm lerpem
    .rneui

    et vieto, in

    quibuidam
    eorrigitur,

    propitio Numi468 Nec fuerunt vota irrita Ilebrseis robur addente, ad extorquendam hone egregie, supsti victoriam. Itaque pugnatum est prasda tota conseplicatumque post victoriam
    ,
    i

    trectm

    vocat tentationem Dei, suositaEebreeorum exemplo

    monens

    Neque

    tentemus Christum

    sicut

    crata Autori tantae

    felicitatis. Oppida cum .viris argentoque Deo dicari placuit, unde toet auro

    tum

    id

    regnum anathema nominatum


    vir

    est.

    Quem:

    quidam eorum tentaverunt, et a serpentibus pescribit rierunt. Sapiens cap. 16 t 5 de hisce ita Ktenim cum illis (Bebrseis) supervenit sajva bemorsibus perversorum colubrorum exterminnbantur. Sed non iu perpetuum ira tua permansit sed ad correptionem in brevi turbati sunt, sig-num habcntes salutis ad commemorationem mandnti legis tuae. Qui enim conversus quod videbat (seu sanatus) est, non per hoc iu sed per te omniura Salvatorem sanabatur inimicis nostris, quia tu hoc autem ostendisti
    stiarum
    ira,
    :

    admodum enim unusquisque

    pius

    consecrat

    suis primitias fructuum comportatorum ex agris

    maad eundem modum gens universa portionem et gnse regionis, in cujus possessionem migrabat, integrum, eam quidem non exiguam, regnum
    quod

    primum

    bello

    quaesitum

    est,

    novae colo-

    putabant nise primitias Deo dicavit. Nefas enim vel in urbes immigrare, anvel agros dividere, te consecratas horum primitias. In hac relatione
    corrige primo locum, quia res gesta est in ipsis

    es

    qui liberas ab omni malo

    Et mox

    10

    Eilios

    autem tuos
    :

    nec draconum

    venenatorum

    Idumxorum

    finibus.

    Secundo non invasit rex

    vicerunt dentes

    misericordia enim tua adveniens

    Chananseus iter agentes, sed castra habentes ad montem Hor, Tertio oratio hortantium invicem B IsraUitarum sotum est conjecturalis nec regnum illiusregis Chanansei tantum videtur fuisse,quan;

    sanabat illos. In memoria enim sermonum tuorum exterminabantur, et velociter salvabantur, ne iu altam incidentes oblivionem, non possent
    tuo

    v:

    tum

    fuisse insinuat Philo.

    Etenim neque herba, neque malagma snnavit eos, sed tuus, Domine, scrmo, qui sanat omnia. Priori mansioni ex duabus foruti

    adjutorio.

    mur XLII. Aliquot mansiones muratio populi, cui Deus immittit


    :

    ignitos

    serpentes, serpens seneus


    :

    erectus

    subacta regna Sehon et

    Og, regum Amorrhaeorum.

    san magis probabiliter hsec murmuratio tribuetur. Atposteriori magis congruit, quod ait Moyses Deut. 2 / 8; Veuimus ad iter, quod ducit in desertum Moab. 471 Hoc igitur loco figendum prseceptum Do- mandalwn Dominide von mini, sic ibi a Moyse relatum Dixitque Domi- oppugnandis nus ad me Non pugnes contra Moabitas, nec Moabitis non enim dabo ti- niansiane* ineas adversus eos prselium rarir quia filiis Lot (a quo bi quidqunm de. terra eorum,
    :
    :

    Moabitse, uti et Ammo7iitse) tradidi Ar (regionis ?netropotim) in pcssessionem Num. 33 a f 43


    ita

    /Jtt.i

    nmnniu-

    luijfnguwuni attcmtra

    De

    montc Ilor IsraUiUe profecti per limites r per Madianitidem et fer-e Idumseorum Moabitidem, brevi lempore pervenerunt ad ti, :

    trigesi?na

    acpri?nu?n Profectique de Oboth Phunon, castrametati sunt in Oboth. Et de Oboth, venerunt in Jieabarim, quae est in finibus Moa??ia?isiones secutse,
    est
    :

    enumerantur

    septima

    mwmuratio
    populi tgnitit

    wrpmtibw
    punita
    .-

    mites terrie primum occupandse. Num. 33 manEt prosiones sequentes sic recensentur a ? 41 fccti rle monte Ilor, cnstrametati sunt in Salmona, (qum mansio fuit trigesima quinta, alias a monte Gadgad nomen sortita, uti et sequens alio
    loco Jetcbnthn dicta tegitur.)

    bitarum.
    toria
    in

    Profectique

    de

    Jieabarim,

    fixere

    ten-

    Unde

    egressi vcne-

    Dibongad. Bsec mansio trigesi?na ?xona in Dibongad, alias dicitur ad torrentem Zared, ut obscrvat S. Hieronymus, et patebit ex verbis dandis. Num. 21 f 10 de hoc itinere sic legitur Profectique filii Israel castrametati sunt
    :

    1-

    runi iii Phunon. tn atterutra harum mansionum, aut fortasse in ipso ilinere, orta rursum est grans murmuratio, de qua Moyses agit Num. 21 ProIVcti sunt autem et de monita scribens viam, quaa duoit ad mare Rubrum te Elor per Kriom. Et taedere coapit ut ciroumirent terram populum itineris ao laboris: locutnsquc contra Deum et Moysen, ait Cur eduxisti nos de A<)\ I :

    in

    Oboth. Unde egressi fixere tentoria in Jieabain

    rim,

    solitudine

    quae

    respicit

    Moab

    contra

    Orientalem plag-am. Et inde moventes venerunt ad Torrentum Zared. Deut. 2 f 13 ad propositum ?iostru?n hscc ?iarrat Legislator Surgentes erg*o, ut trausiremus torrentum Zared, venimus ad eum Tcmpus autem quo ambulaviraus de
    :
    . ,

    Cadesbarne usque nd

    gypto,
    nis,

    ut

    moreremur
    .

    in

    solitudineP

    Deest

    pa-

    non sunt aquca


    isto in
    et

    anima nostra jam nauseat

    transitum torrentis Znred, trigintn et octo annorum fuit donec consumeretur omnis pcneratio hominum b^llatornin de
    :

    super eibo

    levissimo.

    Quamobrem

    misit Do-

    ca.^tris,

    sicut

    juraverat Dominus

    cujus

    manus

    minus
    plagas
    sen,

    populum ignitos Berpentes, ad quorum mortes plurimorum 3 venerunt ad Moy:

    fuit

    atque dixerunt
    contrn

    Peccavimus,
    et
    .

    quia locuti
    :

    sumus
    tollat

    Dominum

    oontra te

    ora, ut

    n nobis serpentes

    Oravitque

    populo, et

    locutus est
    et

    Dominus
    pone

    Moyses pro ad eum Fac


    :
    :

    serpentem Gsneum,
    ses

    eum

    pro signo

    qui

    adversum eos, ut interirent de castrorum medio. Loquitur de o??mibus, qui ad mortem in dese?Ho obeunda?n damnati erant prope Cadesbarne ob ?*ebellione??i occasione exptoratoru?n enatam. Perierunt igitur hi omnes non modoantc transitum Jo?-danis sed etia?n ante beltu?n cont?'a duos A??wr?*hseorum reges gestum trans
    t

    percussus aspexeril eum, vivet. Peoit ergoMoyserpentem seneum, et posuit eum pro siguo: quem cum pcrcussinspieeivnt, sanabantur. 470 Cum exaUationc hujus cenei serpentis exaltatio?ie?n

    Jo?*dane)n.

    472 Priusqua?n p?vgrederentur,


    quare?it

    cum propin-

    suam incrucm
    3 t

    cotnpararit Ch?*istus

    ipse Joan,

    14; /idemque in

    Christumcum

    ad limites Ammonitarum, beltum contra iltos gerere vetuit Dominus, uti fecerat de Idumseis et Moabitis. Audia?nus Moysen Deut. 2 t 16 sic p?*osequentem Postquam autem uui;

    prwceplum dr Ammonitii
    non impetendis
    p> ogres-

    sns c.vircilill
    nil itiireiitem

    versi

    Arnon,

    DIE QUARTA. SEPTKMBRIS


    ceciderunt pugnatores, locutus est Dorainus ad me dicens , Tu transibis hodie termi:

    versi

    115
    vicinis re2 1
    tocrou
    J S.

    to

    divino, etiam verisimili ratione

    nos Moab, urbem


    vicina filiorum
    eos,
    tibi

    nomine Ar

    Ammon,

    et accedens in cave ne pugnes contra


    :
    :

    9'busprobarepotcrat. De ealegatione Deut.

    nec movearis ad praelium de terra filiorum Aramon

    non enim dabo quia filiis Loth


    :

    Cad moth ad Sehon regem Ilosebon verbis pa-

    dedieam in possessionem. Mansio sequens, seu quadragesima, Num. 33 } 46 sic exprimitur Unde (ex Dibongad) egressi, castrametati sunt in Helraondeblathaim. Locus hic erat prope torrentem Arnon, quem oportebat transire ad ingrediendam terram Amorrhxorum. Hinc Num. 21* 13 dicitur Quem (torrentem Zared) relinquentes castrametati sunt contra Arnon quae est in deserto, et prorainet in finibus Amorrhaei. Siquidem Aruon terminus est Moab dividens Moabitas et Amorrhseos. Unde dicitur in libro Bellorum Domini Sicut fecit in mari Ru-.

    nublt, gradiemur publc

    8
    ^

    1Wibim s
    via
    :

    Per terram tuam non declinabimus neque^

    vendenobis,utvescaraur: aquam peeunia tribue, et sic bibemus. Tantum est ut nobis


    :

    Esm1 qui habitftnt " , oeir, et Moabitre, qui morantur m Ar. Donec vemamus ad Jordanem, et tranaeamua ad Terram quam Dominus Deus noster daturus est nobis Noluitque Sehon rex Hesebon dare nobis transitum quia mduraverat Dominus Deus tuus

    s *u
    '

    unt

    eoncedas tran-

    '

    ejus, et

    obfirmavcrat cor

    illius,

    manns
    Misit

    spiritum ut traderetur in

    nostras, sicut

    nunc

    vides.

    Num.

    8]

    fc]

    bro, sic faciet in torrentibus Arnon. Scopuli torrentium inclinati sunt , ut requiescerent in Ar
    et recumberent in finibus Moabitarum. Ex eo loco apparuit puteus, super quo locutus est Do-

    B bo

    minus ad Moysen Congrega populum ei aquam. Tunc cecinit Israel carmen


    :

    et

    da:

    autem Isracl nuntios ad Sehon re*em Amorrhaeorum, dicens Obseoro, ut transirc mihi liceatperterramtuam: non deolinabimus in agros et vineas, non bibcmus aquns ex puteis, via regia gradiemur, donec transeamus terminos tuos. Qui concedere noluit, ut transiret Israrl
    per tines
    suos,

    istud

    Ascendat puteus. Concinebant Puteus quem foderunt principes et paraverunt duces multitudinis in Datore legis et in baculis suis De solitudine, Matthana. De Matthana in Nahaliel de Nahaliel in Bamoth. De Bamoth, vallis est in
    :

    ubiquxdam
    facta prodigia

    obscureinsi-

    nuantur

    Moab in vertice Phasga, quod respicontradesertum. 473 Multa hic admodum obscura sunt. Liber Bellorum Domini postea examinabitur. Ex adductis hocloco versicidis,videtur fuisse metriregrione
    cit
    ,

    475 Dupleco in allegatis verbis occurrit diffl- iirmiffum cultas nam primo videtur Moyses his rcrbis e,ui " uegato autem Sicut fecerunt tilii Esau, qui habitant in Seir,' ab Amorrhxit et Moabitaa qui morantur in Ar afflrmare tranitu, transitum sibi fuisse concessum ab Idummset
    :

    i'''<

    Moabitis.At Judic.
    raelitarum scenderunt
    sic

    m
    :

    cum Ammonitis, contrarium


    ,

    ce conscriptus, et prophetice,

    ut atiqui volunt

    quod tamen minus certum. Sensus hicestobvius. Sicut midta prodigia facta sunt in mari Rubro,
    sunt JEgyptii, ita prodigiis in torrentibus Arnon patrandis vincentur Amorrhsei. Secundo quse dicuntur de puteo declarant populum facili negotio et prodigiose aquas accepisse, quod alibi scriptum non est, uti nec alia prodigia ibidem facta. Tertio loco varia, qua? deinde nominantur, non signifcant diversas mansiones, saltem universsemidtitudinis. Verum signi/icare possant diversa loca, per quse transiverunl IsrarUtiV, dum processerimt ab una mansione ad alteC ram aut castrametationes varias agminis contra Sehonem missi autdemum loca illa, adqiue se extendebant castra, Israelitarum, dum Canticum istud cecinerunt, aut dum aquas prodigiose acceperunt. Rsec de locoillo obscuro sufficiunt, cum proprie ad intentum meum non spectet integra illius expositio.
    victi
    ,

    narrat amhulavit ( gens IsraMitica) per solitudinem usque ad mare Rubrum, et venit in Gades. Misitque nuntios ad pegrem Edom di,

    16 Jephte disputans asserit, iterque IsQuando de K-vpto confr

    cens: Dimitte ine,


    noluit

    ut

    transeam per terram. Qui

    quibus

    acquiesoere precibus ejus Misil quoque ad rcerem Moab, qui et ipsc transitum prssbere contempsit. Mansit itaque in Cades, et oirouivii es Latere terram Edom, et terram Moab venitque contra Orientalem plajrain lomp Muali, et castrametatus est trans A.rnon: neo voluit in:

    Moab Arnon quippe conflnlum Moab. Misit itaqtie braSl nuntlos ad Sehon reffem Amorrhaeorum qui habitabal la Hesebon, et dixerunt ei Dimitte ut transeam pcr terram tuam usque ad fluvium, Qui et Ipse Esrael verba despiclens, non dimialt eum transire
    trarc

    terminos

    cst

    terraB

    .-

    per terminos suos


    titer resistebat.

    sed infinita multltudine con-

    gregata, egressus est contra

    eum

    in

    Jafa, et for-

    jubet

    Dominw

    174/

    illa

    mansione apud

    Amon, quod

    loci

    orcupuri ter
    itimAmorrii.io
    rutn, qutl/us
    lcgati mitlun

    seque ac torrentis seu fluvii est nomcn, videtur Moyses accepisse mandatum de occupanda

    contradidtionem respondeo,nec Idumseos, nec Moabitas, consonsisse, ut per terram suam transirent TsraMitiB, sctl rrrbis /r/insttifw wf/assr, sttllrw prr uiteriora regni sui, ut afflrmat Jophte, et Moyses ipse jam antea narravit derege Tdummorum, Tidem tamen, tam Idumm quam Moabitse, transitum

    Ad apparentem

    Amorrhxorum
    lud Deut. 2
    i

    terra, nisi illudjam accepisset in


    II-

    reipsa concesserunt, saltem per limites suoi


    deserta
    ;

    et

    tw

    mansione prxcedenti apud torrentem Zared.


    24 sic exprimit
    torrentera
    :

    Surgite
    :

    ait

    regnorum suorum nimirum quia transeuntes Israelitas nonsunt agressi, nec fini
    Itaque Moyses vere afflrmat concessum ab Idumssis et Moabitis quia per illorum terras transiverat, nec utlibi ab eis fuerat oppugnatus; ita ut illi, quod verbis negabant, reipsa concederent, sive ad timore facerent, sive qttod resistere non vaierent nam ilta omnia regi kmorrhmorum ewplicare non debebat Moyses, qui wquissimas ei conditiones proponebat. 476 Verum hinc oritur altera difficuttas, ndelicet quomodo Me iis conditionibus transitum petere potucrit, cum prxcepisset Deus, ut
    .

    Dominus)
    tradidi
    in

    et

    transite

    manu

    tua

    Sehon

    Arnon ecce regom Ilcsebon

    bus suis arcuerunt

    sibi transitum fuisse


    ;

    Amorrhaeum, et terram ejus incipe possidere, <t committe adversus eum praelium. Ilodie incipiam mittere terrorem alque formidinem tuam in populos qui habitant sub omni cselo ut audito nomine tuo paveant, et in morem parturientium
    ,
    :

    eodem misit Moyses nuntios ad regem opinor toco Sehon, ut peterent transitum, licet non ignorareteum negandum. Verum sic causam ipsum aggrediendi, quam justissimam habebat ex rnandateneantur,
    , ,

    contromiscant,

    et dolore

    Ex

    *') iuiii

    cgrei-

    iufli
    1
    1

    gi

    Sthonm m nm
    i i

    i,i

    iinc.r-

    Septembris Tomus

    II.

    l\

    regnum

    duntliratliu

    : ,

    116
    trtTORI
    J. s.

    DE

    S.

    MOYSE PEOPHETA.
    et

    regnumAmorrhxorumeverteret?Respondeoquia noverat Amorrhwum non admissurum conditioquo nes obtatas ideoque hasce non obfuturas, mandatum Dei exsequeretur. Verisimile minus proceest Deum ipsum voluisse, ut hoc modo deret sanctus Legislator. Certe post negatum transitum Moyses iteratum accepit inandatum, quod Deut. 2 f 31 una cum relata victoria sic exponit Dixitque Dominus ad me Ecce ccepi tibi
    ; f
    : :

    occurrit eis

    Og

    rex Basan
    .

    cum omni

    populo

    pugnatarus in Edrai , Ne timeas eum ad Moysen


    suo
    :

    Dixitque Dominus quia in manu tua


    :

    tradidi illum, et

    omnem populum

    faciesque

    illi,

    sicut fecisti

    ac terram ejus Sehon regi Amorrhaeoet

    rum

    habitatori Hesebon.

    Percusserunt igitur

    tradere Sehon,

    et

    terram

    ejus,

    incipe possidere

    eam. Egressusque est Sehon obviam nobis cum omni populo suo ad pradium in Jesa. Et fcradidit euiD

    Dorainus Deus
    filiis

    noster nobis
    suis ct
    illo
    ,

    percussi-

    et possederunt terram Deut. 3 latius de hisce loquitur Moyses illius. iter hoc modo Itaque conversi ascendimus per in oceursum Basan: egressusque est Og rex Basan nobis cum populo suo ad bellandura in Edrai. Dixitque Dominus ad me Xe timeas eum , quia
    , : :

    hunc cum filiis suis, usque ad internecionem

    universuraque populum

    ejus

    musque eum cum


    Cunctasque urbes
    terfectis

    in

    lempore

    omni cepimus,
    viris

    populo suo.
    in-

    in

    manu
    :

    tua traditus

    est
    ,

    cum omni

    populo ac

    habitatoribus

    earum

    ac

    mulieri:

    buset parvulis. Non reliquimus in eiequidquara absquc jumcntis, quffl in partem venere praedanet spoliis urbium, quas cepiraus ab Aroer, tiura
    :

    sicut fecisti Sehon regi faciesque ei sua AmorrhEeorum, qui habitavit iu Hesebon. Tradidit ergo Dominus Deus noster in manibus nostris etiam Og regem Basan, et universum populum percussimusque eum usque ad interneejus
    terra
    :

    quffi est

    quod
    vicus

    in

    valle

    super ripaxn torrentie situm est, usque Galaad.


    eiviias,
    quffl

    Arnon

    oppido

    Non

    fuit
    :

    ct

    nostras effngeret

    manus

    B omnos
    raus.
    et

    tradidit

    Pominus Dcus nostcr

    nobis: Absaccessi-

    qii** f'Ti'a

    fiJinriini

    Ammon,

    ad

    quam non

    cionem, vastantes cunctas oivitates illius uno tcmpore. Non fuit oppidum, quod nos effugcret sexaginta urbes, omnem regionem Argob regni Og in Basan. Cunct urbes erant munitae muris altissimis, portisque et vectibus, absque oppidis
    innuracris, quai non'

    et

    cuuctis,

    quse adJBeent torrenti Jeboc

    habebant muros.

    Et dele-

    nrbibus montanis, universisque locis, a quibus De hac nos proliibuit Dominus Deus noster
    .

    viraus cos, sicut feceramus Sehon regi Hesebon,

    disperdentes omnern civitatem,


    lieres et

    tictoria et lerra

    per eafn occupala Num. 21


    ;

    virosque ac muparvulos: jumenta autem et spolia urillo

    Quin potius, exercitu 23 leguntur sequsniia congregato (Sehon) egrossus ost obviam In deeerto,

    biura diripuimus.

    479
    trans

    Tulirausque

    in

    torapore

    terrara

    de

    quanti

    mo-

    etvenit in Jaea, pugnavitque eontra eum. quo percussus est in ore gladii, et possessaest
    :

    manu duorum regum Amorrhaeorum,


    Jordanem
    ,

    qui erant

    menti essent
    h.r

    a torrente

    Arnon usque ad mbnSarion

    victorix

    oi
    i

    totum ipiiut
    o\
    <

    egnum

    pant

    ab Axnon usque Jeboc, et filios Amraon prfflsidio tenebantur tcrmini Ammonitarum (nec permiserat Deus, ut terra Ammonitarum occuparetur. 477 Tulit ergo FsraS] omnea oivitatea ejus, et uabitavil in urbibua Amorrhasi, in Hesebon scilicetj el \ioulis ojus. Urbs Hesebon fuit Sehou
    terra ejue
    forti

    tem Ilermon
    in planitie,

    quera.
    :

    Sidonii

    vocant
    sitffl

    ct

    quia

    Amorrluei Sanir
    san

    omnes

    civitates,

    qua^

    suut

    et universam terram Galaad et Bausque ad Belcha et Edrai civitates regni Og in Basan. Solus quippe Og rex Basan restiterat de stirpe gigautum. Monstratur lectus ejus fer-

    rcus

    qui est in

    Rabbath filiorum

    Ammou

    no-

    regis

    Amorrhaai
    ;

    qui

    puffnavit

    eontra

    rcgem

    Moab
    liua

    et

    tulit

    omnem

    terram
    '<:'.

    Puerat,
    ,

    spectat
    qui
    e1

    Arnon. quod narratur


    usque
    J

    qua ditionisilAd hanc cictoriam


    ,
    .

    Misitque

    Moyscs
    vieulos
    ,

    explorarenl

    Jozer

    cujus ceperunt

    possederunt habitatorea. Judic. w > &] victoria cum terminis terrm occupats sic describitur
    Tradiditque
    orani
    dit

    eum Dominus
    terram

    in

    exercitu suo, qui peroussit


    Amorrhffli

    manus [srael cura eum, et possehabitatoris


    regtfo-

    omnem

    habens lougitudinis et quatuor latitudiuis ad raonsuram cubiti virilis manus. Terraraquc possedimus tcrapore illo ab Aroer, quae ost super ripara torrentis Arnon, usque ad mediam parteni montis Galaad De hisce victoriis etiani loquitur Josue cap. 13 et :U y S. Psalmisla quoque Psal. 184 y 10 illas ut maxime memorabiles celebrat his verbis Qui percussit g*entes multas et occidit reges fortes Sehon pegem Amorrhaeorum, et Og* regem Basan. Et
    vera cubitos
    . :
    :

    nis illius, el universoa flnes ejus, de Arnon usquo Jaboo, et de solitudine usque ad Jordanem. Dominus er^o Deua [srael aubvertit Amorrhanim, puguante contra illumpopulo suo [srael. Omnes termini nitide hic exprimuntur: nam ab Qcci* denteerat Jordanis, a Meridie torrens Arnon, quo separabatur a Moabitide, cujus olim pars fuerflt ab Orienteautem solitudo erat et regnum
    .

    rursumPsaL 185y
    gnos
    e1
    :

    17:

    et occidit rcges fortes,


    ,
    .

    goin Amorrha-orura
    dedit terram
    irni

    Qui percussit reges ma.... Sehon reet Og regem Basan


    :
    .

    eorum

    hereditatera,

    heredita-

    [srael servo suo.


    i/n.i

    Ammomtarum,

    et

    Septemtrione torrens Ja*


    ei

    ooc,quo ab altero vtsum. De htsee,


    A,v ""'

    Amorrhmrum regnoemtdiutt
    {

    Ceterum incertum est. an castra Israelitarummota sint tempore hujusce expeditionis, an vero semper manserint apud torrentem Arnon,seu in HebnondeMathaim, ubi manere pot80

    nltimn

    mausvjues.

    terant

    cumparte milUum ad eorum

    et

    imbellis

    mtntcap.%
    minavi

    ita

    de altera mctoria mom opheta inpersonaDo* " scribens: Bffo autem ester.

    a faoie eoriun (Israelita* oujus altitudo, oedrorum alUtudo ejus, Bl Fortis ipse quasi querouss et contrivi fruotmn ejus desuper, e1 radioea ejus subter hac allegoria

    A.morrhaum

    multitudinis custodiam destinato, dumpars altera militum ad bellum mitiebatur. At verisimile est, castra translata fuisse ad mansionem

    rum

    quadragesimam primam, priusquam totum istud


    lellum finitum est. Potuitidfieripostsuperatum Sehonem regem, quando agmen ad pugnam expeditum adversus regem Og progrediebatur ut
    sic castra multitudinis imbellis bellantibus essent

    :)

    ans
    1
    '

    Amorrhms

    usque ad interneoionem
    ctori

    cassos t etflinditusdeletos.
    S
    '

    :L-\ -'
    9

    ----' ^</,
    "

    m f

    * deruB1

    <

    ^*

    qua Movsos II t ^ wteruntque se et ascenSeptemtrtonem) per viam Baaan,


    ;

    *** Num.
    '

    viciniora.

    non

    33 < 47 Egressique de Helmondeblathaim , venerunt ad raontes Abarim contra Nabo. Loca h*c erant in regno Sehonis occupato,
    refertnr hoc

    Motus hic castrorum

    Num

    modo

    ubietfuerunt postrema castra, sed propinquiora


    htvc

    DIE QUARTA. SEPTEMBRIS


    hsecerant Jordani fluvio.

    117
    J.S.

    Ad hxc autem

    trans-

    stiterunt
    treraara

    zerunt Jsraelitee post subactum utrumque Amorrh&orum regnum, ibique manserunt non modo usque ad mortem Moysis, sed etiam usque ad

    transitum Jordanis sub Josue. Num. ZZfipost victoriam de Amorrhaeis de xdtimo castrorum motu ita habetur : Profectique castrametati sunt in Campestribus Moab, ubi trans Jordanem Jerichu sita est.

    turbuisque eorum ordinibus, in exformidinem illos conjecerunt. Jamque totis campis sparsi, effuso cursu alii alias urbes petebant; nec altari persequendo fatigantur, imperfectam victoriam relinnuere noleutes sed
    ,

    cnm

    essent funditores optimi,


    ,

    et

    ejus pug-na: geg-ori-

    neris

    quod omni telorum genere eminus


    periti
    :

    tur,

    in primis

    magis

    Num. 33 f 48 extensio castrorum explicatur hoc modo Profectique de montibus Abarim, transierunt ad Campestria Moab, supra Jordanem contra Jericbo. Ibique castrametati sunt de Betsimoth usque ad Abelsatim in planioribus locis Moabitarum. Quid gestum sit tempore postremse hujus mansionis, infra videbimus.
    ;

    et expeditiores quain ut

    armis gravarentur aut pedibus fugatos assequebantur, aut giandibus et jaeulis, si quos celeriores tiraor fecerat. Itaque magna strages editur et si qui effugerant, cum vulneribus et siti conflictabantur. Erat enira sestas. Cumque desiderio

    At hic observandwn est, Campestria Moab eo tempore non fuisse ditionis regis Moabitarum, cum essent trans torrentem Arnon; sed ita vocari, quod olim fuissent sub Moabitis, qui illa regni sui parte privaii fuerant per A^norrficvos.

    potus ad rluvium agraine magno ferrentnr, ab iusequentibus circumventi, eminus sagittis acjaculis sunt conrixi et inter caeteros Sehon rex
    :

    cecidit.

    483
    ag-ebaut
    fructus
    tes

    llebrrei
    ,

    vero

    csesos

    spoliabant

    prredas etnonnihii
    '

    magna rerum copia frucbantur, quod nondum ex agris collecti essent. Et mili-

    M,m '"'" ro

    totam regionem percurrebant impune diripiendo captivosque abducendo. Nemo enim resistebat, robore ejus reg^ionis in pug'na absumpto.
    ,

    XLIII. Josephi et Philonis narrationes de praecedentibus, praeser-

    tim de bellis contra 'Amorrhseos.

    clades Amoneis accidit, qui nec consilio nec arrais fortiter sunt usi. Ilebnei E prudenter vero terrara eam occupaverunt, inter tres amnes Arnouis rtpffi Moridioinsulffi modo sitam. Nam
    Talis
    ,

    nale ejus latus terminant, JobaoehuB vero 8epten" trionale, qui in Jordanem innuons nomen amittit
    :

    Occidentalis tractus Jordane ainnr alluitur.


    ,

    Josephus hcl

    Josephus

    lum contru Sehonem


    gestum

    4 cap. 5 narraturus bellum, contra reges Amorrhseorum feliciter gestum, sub Moyses dictu (popufinem cap. 4 ita orditur qui nolus Israeliticus ) pervemt ad fluvium minatur Arnon. Is ex Arabias montibus exortus,
    lib.
    i

    in Asphaltitera ladesertum medium pererrnns cum influit, Moabitas ab ArooraMs disterminans. Estque haec reg;io frugifcra, et fructus, quan,

    tum satis est, incolis suppeditat. Ad ejus reg-em Sehonem misit leg-atos Moyses, qui transitum per regnum peterent, fidem daturus, quod sine
    dnfrimento vel ag-rorum vcl colonorum militem sed persolutnrum precium rerum vetraduceret etiamsi potura aquse nalium ok sequo et bono gravarentur. Sehon vero neg-asine precio dare
    : ,

    Ractenus Josephus ex conjecturis descrihens prselii modum-. nam deeo in sacris Litteris nihil n/ i Scriptura invenit .Verum nonnidla quoquc a aliavero dissimxtacit. Priwo Scri contraria ptune contrarium est, quod dicitur dc captivis abductis, cum ne pueris quidem aut muliaribus fuerit parcitum. At voluil scriptor Hebmusomnimodam illam Amorrlucoru),/ excisiomm dissimulare, licet divino mandato facta essct. Secundo
    l

    '!

    '/

    plus timoris Amorrhms attribuit, et sic ri<-toriam faciliorem facit, quam patitur sacra Scri< ptura Judic, \i t&l, ubi Sehon fortiter restitisse dicitur. Tertio causam inchoandi id bcllum repetit ex negato transitu, Deique mandatum omil~
    /></tit, ac perper^am mandafo divino substituit missionemetpoUiciiationeiu.victoruciomnia hmc concurrerunt, secl alio ordine, quam auo relata

    to

    transitn

    et

    armato suorum
    ,

    exereitu
    ,

    vada
    flu-

    Arnonis oecupat
    viura
    transire
    intellexit

    prohibiturns

    si

    Hebrsei

    conarentur.

    Moyses autem post-

    quam

    AmoraBos hostilem in se

    animum
    ,

    gvrere,

    haud ferendum contemptum ratus


    ,

    et
    ,

    g"enus hominum intractabile videns Hebraeos simul et egestate faoile adduci posse, ut priocio stinos tumultus ac seditiones renovarent , occasionera eis adimere volens, consuluit Dcum, an anbello viara aperire permitteret. Deo vero

    F suntaJosepho. s Tdem auctor bellum contra alterum Amor- nocomni carel crrorci)\>*'l''in rhcvorum rcgem deinde subjungit, itapergens relatto belll novus In hoc rerum statu exorltnr Israelitis contra Og Galadime et Qaulanitidis vegio QUtf. hostis Ogcs,
    I
    i

    num

    verex, in auxilium Solionis amioi et sooii cujus res quum jam perditas videret, ni16:
    virtutis

    hilommus viotorfam sperans,


    stratus
    et
    es1

    suorum

    :><

    nuente, et victoriam insuper pollicente, mag;noperc hac spe animatus, militem quoque fiducia

    hostium periculum facere decrevit.


    ipse
    in
    ]ini'li')

    Quo

    spe fru
    od
    flu-

    periit,

    et exeroitus

    complet, clamitans adesse tempus, quo pugnandi cupiditatem exsatiarent, auspice Deo, et, quo sponte jam propendercnt, autoritate sua compellente.
    quibiudam
    augetcoujectn-

    unum
    vio

    deletus.
    ,

    Woyse^s vero,

    Jobaccho

    regnum o-is ingressus, urbem supcrato unam post aliam subvertebatj habitatores qui omnes ejus terraa homines necione vastans
    ,

    482 At
    vipiunt
    ,

    illi

    perniissn

    potestate

    laeti,

    arma
    ad

    oor-

    divitiis

    et

    agrorum

    fertilitate

    superabant.

    Oges

    et evestig-io

    instructa acie
    ,

    hostem

    properant.
    tes,

    Amoraeus contra
    milites

    ut vidit adventan-

    viribua quietiara vir heroXca apecie corporis, ne dem ac virtnte fuit infcrior 0UJUS roboi
    i

    oblitus pristinse ferocise,

    tum

    ipse est terri-

    tus,

    tum

    animos

    quos ante visum ho-

    stem prag se ferebant, prae timore demiserunt. Itaque, vix primo conflictu excepto, terg*a vertunt, in sola fuga spem salutis reponentes. Conridebant enim munitis urbibus, qnje tamen nihil
    prorsus
    eis

    n :- ar tuKe argumerrtum exstabat tnexpugrnata rngionis, dicta Sftbathai lectus be Amraanitidis iatitudinej Q0 prat ferreus quatuor cubitorum Hujus virl oasum non -solura longitudine. vera felioitea est insecuta, sed

    prasene
    ,,i
    :i

    aebrasorum

    lutunini etiam inajorum BUCCi


    ,, ..,

    UUm

    HIiB OftU-

    profucrunt.

    Nam

    Hebr:L*i,

    ut

    pri-

    faoto)
    eju.s

    mum

    animadverterunt hostes eedere, acriter m-

    nita de

    9exaginta enim oppJda egrreffie muditione ceperunt, et ex prasda fcam privatim

    118
    UCTOftB

    DE
    quam
    publice sunt locupletati.
    et

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    hac
    I)

    privatim

    Post

    J.S.

    Moyses castra Jordanem versus movet,

    campum

    mag-num e regione Hierichuntis. palmisabundans, et balsamum ferens. Jn hacrelaRabbalh tione corrigendum, quod Rabatham, seu nam eam tunc non expugnavocet expuynatam
    :

    Ea est urbs copiosa

    XLIV. Balaam a rege Moabitarum


    accersitus,
    tis
    :

    ut malediceret Israeli;

    ejus molitiones frustranese

    runt Israetitx, cum esset metropolis Ammonitarum, quos bello non impetebant. 485 Philo ante belli relationem qusedam prsePhilo quxdam invento mittit de invento puteo el de ilinere Israelitarum.
    </

    sed

    pessimo

    ejusdem

    consilio

    Israelitse

    ad peccatum inducti.
    Baluc Moabi-

    puteo

    et

    itine-

    Paulo post
    runt,

    (inquit)

    fontem

    copiosum
    Is
    ,

    inveneerat
    acsi

    ribiu minut

    aeeurate ;

    qui omnibus potum


    ,

    prtebuit.
    Ibi

    in

    puteo

    in ejus provineia; finibus.

    me-

    Strages

    reas circa

    rum, uon aqaarn hausisscnt, exbilarati, pias choputeum ducendo novum earmen canebant in laudem Dei datoris agrorum et autoris terquod emensi longas solitudines colonia;, ram promissam attigissent, et iu ipso limine invenissent aqua; copiam, meliore nota signandum rati huric puteum. Fuerat enim excisus non ple,
    :

    internecina Amorrhceorum nata erat ingentem incutere terrorem vicinis gentibusMoabitse prse ceteris timere poterant tum quia transitum Israelitis negaverant, nec victualia iis vendere voluerant, ut dicitur Deut, 22 f 4, tum ad superatis Amorrheeis quod viderent eos
    ,

    tarumrex cum
    principibus

    Madianitie
    accersit

    beiorum, sed regum opera et diligentia qui ut fertur raag-num sumptum quierendo aquam et apparendo puteum fecerant, sicut appareb.it ex operis regii rna^nificentia. Ilis inopinatis successibus
    IeetUS

    quando castrametabantur prope Jordanem in Campestribus Moab. Itaque mirandum non est regem Moabitarum, qui ignorabat se divino mandato
    limites suos redire, iisque vicinos esse,
    tulisse

    immunem fore a bello Israeliiico, cum vicinis Madianitarum

    consilia con-

    principibits

    Moses progrediebatur ulterius

    ,
    :

    juventute

    disposita in priino extrernoque

    agmine

    seniorum,

    ut periculum a se averterent, licet modus, quo illud facere conati sunt, revera sit mirabilis.

    mulierum, puurorumque turba incedebat media, utrimque munita priesidio, sivc frontem sive terga hostis'lacesseret. Hsec Philo, in chronotaan minime accuratus nam putei inventionem ponit paulo post CSSSum regem Arad, licet muitse mansiones intercesserint, variaque in iis gesta, quge prsetermisit; et mox ab invento puteo, quod faCtum circa conftnium Amorrhceorum, ad horum aujionem pervenisse ail llebruos post aliquotdies
    :

    Audiamus Moysen Num.


    tem Balac
    ,

    22 1

    2
    ,

    Videns

    au-

    omnia qute fecerat Israel AmorrhaBo, et quod pertimuissent eum Moabitae et impetum ejus ferre non possent dixit ad majores natu Madian (id est, principes seu duces Madianitarum regno suo vicinos ) Ita delebit hic populus omnes qui in nostri finibus commorantur quo modo solet bos herbas
    filius

    Sephor

    itineris.
    magiti ttiam
    i-si; De bello contra Amorrhoeos gestonecplene nec accurate scribit sequentia Post aliquot die,s regionem Amorrceorum attigit, missisque legatis ad regem eorum Suon invitabat ad cas:
    ,

    usque ad radices carpere. Ipse erat eo tempore rex in Moab. Misit erg-o nuntios ad Balaam filium Beor ariolum, qui habitabat super flumen
    terrae

    tabiiur ni nflf"
    rainlu bollO

    contrn Schonctn geito.

    dem
    lllc

    quaa prius cognatis obtulerat. adeo contumeliose reepondit, ut vix sibi teraoonditiones,
    ,

    peraret a mauibus
    tur
    :

    occisurus

    ui

    legatos tutare-

    Ammon ut vocarent eum et Ecce egressus est populus ex .Eg-ypto, qui operuit superficiem teme, sedens contra me. Veniig-itur, ei maledic populo huic, quia fortior me est si quo modo possim percutere et ejicere eum de terra mea. Novi enim quod befiliorum
    :

    dicerent

    jus g-entium contraotisque mox eopiis expeditionem suscepit sibi pollicens. yiotoriam Congressus autem sensltsibi rem esse ouminvi,

    nedictus

    sit

    cui bcnedixeris

    et maledictu^, in

    quem maledicta congesseris. Hasc verba abunde docent, Balaam hominem fuisse famosum et magni nominis.

    eiis militibus,

    qui jam ante exeroitatis duratisque imn corporibua tumanimis, non semel \irtutis

    E
    Balaamum,
    Mesopotain

    speoimen ediderant, quoque vicerunt a


    ,

    Quapropter egregie tunc prflsda tamen abstinucrunt,

    Verum disputant eruditi de variis ad Balaam magis quam ad Moysen spectanlibus,


    488
    videlicet

    ut

    sacrarent Deo oertaminum

    suorum

    primitias,

    de patria et genere ipsius, et prteser- apud /luviuni tim an fuerit propheta veri Dei f an vero idolo- Ammoniturum
    latra et

    mia natum

    et

    oujus ope subsistebant magis


    siliis

    quam

    propriis con-

    magus. Quapropter ut hasc ex

    aliis Scri- tunchabitantem.

    aut viribus,
    ,

    illo

    addente animos

    adremge,

    ptiow
    ,

    rendam
    itorato

    siout tuno

    oausam suam defendendam fortiter quoque apparuit. Noc eral enim opus pralio, una acie debellatum est, fusis,
    et

    fugatis

    tnterneoione

    deletis

    hostilibua

    copiis.

    nonnihil luminis accipiant, adducam ea qiur sparsim de Balaamo perstringuntur. Deut. 23 f 4 dicitur Israelitis de Moabitis Quia conduxerunt contra te Balaam filiura Beor de Mesopotamia Syriie ut raalediceret tibi et
    locis
    : ,
    :

    Urbes etiam eodem tempore exhausteael repletea sunt, vacuaa veteribus incolis, plense viotoribus.
    Similiter
    villffl

    noluit

    Dominus Deus tuus audire Balaara,

    ver-

    preadiaque
    terruit,

    rustioa

    mudo

    deserta

    titque maledictionem ejus in benedictionem tuam, eo quod diligeret te. hoc loco interpretes pas-

    Ex

    peoipiebant oolonos meliores.


    tes

    Hoc

    bellum

    gen,

    omnes

    e.sianas

    prsasertim finitimas

    sim existimant, ex Mesopotamia oriundum fuisse Balaamum, vaHeque explicant, quod supra dicitur habitasse super fiumen terrafiliorum Vo rideo, cur dici nequeat locum
    ,

    quibus proprius imminere

    videbatur

    perioulum.

    Corrigenda hic varia. Primo falso ait a praxla abstinuisse Israelitas, ut eam Deo consecrarent hoc enim locum non habuit in eo bello, nisi de hominumpr&da idsolum inteltigat Philo. Secundo tam superbum Schonis responsum, ut etiam legdtos voluerit occidere, nullibi exprimitur in Scriptura, Tertio omissum est totum bellum ouod mox secutum estcontra Og regem Basan,
    ,

    Ammon.

    exprimi

    n
    ita

    natalem Deuteronomio, et Xum.-ll designalocum, in quo habitabat eo tempore atque uterque locusinvicem concitiabitur. Sanene
    in
    .-

    quidem ccrisimile apparet, ex Mesopotamiaaccersitum fuisse Balaamum a rege Moabitarum propter ingentem locorum distantiam ptwsertim cum priores legati redierint sine Ba~
    satis
    ,

    laamo,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    laamo, aliique missi fuerint, quos tandem est comitatus vectus asinasua, ita ut quater emetien-

    119

    contrariam improbare nolim ,

    dum fuerit

    iam habeat patronos.


    490
    ,

    cum

    ea multoseti*f

    AccTOKE
    J. s.

    plusquam centum horarum, que totum fere per Arabiam desertam, nisi
    iter

    id-

    ve-

    hementer me fallant tabxdse geographicx. Jam vero si consideremus gesta omniapost mortem Aa~ ronis, anno quadragesimo peregrinationis, mensisque quinti die prima defuncti, usque acl explicationem Legisper Moysen, qusefacta est dieprima mensis undecimi, seu sex mensibus serius, facile videbimus tantum tempus molitionibus regis Moabitarum attribui nonposse, quantum atlonge abfuisset._ Prasterea vix intelligi posset, qito modo dein occisus sit apud Madianitas, cum domum redierit ex
    tribui deberet, si

    Hisce observatis redeo ad textum sacrum qui Num. 22 y 7 ita habet Perrexeruntque seniores Moab, et majores natu Madian, habentes divinationis pretium in manibus. Cumque venissent ad Balaam et narrassent ei omnia verba Balac ille respondit Manete
    ,
    : ,

    muiedicat
    :

    Itracliltt

    ille

    aatem primo,
    contutto Deo,
    rflUlfl eo ire

    .-

    hic

    nocte

    et

    respondebo

    quidquid mihi

    dixerit
    ,

    Balaam tam

    Dominus. Maneutibus illis apud Balaam venit Deus et ait ad eum Quid sibi voluut hominesisti apud te ? Respondit Balac filius Sephor rex Moabitarum misit ad me diccns Ecce po, :
    :

    pulus

    qui egressus est de ^Jgypto perficiem terrae veni , et maledic


    ,
    :

    operuit suei
    ,

    si

    quo

    Moabitide, ut dicetur num. 500. Demum omnia, quse de legatis et Balaami itinere dicuntur insi,

    nuant viamlonge breviorem, quam sit distantia Mesopotamice a Moabitis. Hcec de patria ejus ab
    habitatione iltius

    modo possim pugnaus abigere eum. Dixitquc Deus ad Balaam Noli ire cum eis aeque muledicas populo quia benedictus est. Qui mane
    :

    temporis

    distinguenda, quse

    faciet ut interpretes

    minussetorqueredebeant in

    consurgens dixit ad principes Ite in terram vestram quia prohibuit me Dominus venire vobiscum. Reversi principes dixerunl ad liulac
    : ,

    explicando flumine, ad quod habitabat Balaam. 489 Balaam perstringitur % Petr. 2 ^15 his B 4111 potiuspro- verbis Derelinquentes rectam viam erraverunt, pheta, sed imsecuti viam Balaam ex Bosor, qui mercedem iniprobus, fuisse quitatis amavit correptionem vero habuit suae quam
    ;
    :

    Noluit

    Balaam

    venire

    nobisrum.

    Kursum
    ,

    ille

    videtur,

    magus,

    subjugale mutum animal, hominis voce loquens, prohibuit prophetae insipientiam. ArvesaniaB
    :

    guitur iniquitatis et avaritim, uti et vesanise ; atsimul propheta cocatur. Judas in sua Epistola
    >

    multo plures et nobiliores quam aute miserat misit. Qui cum venissent ad Balaam dixerunt. Sic dicit Baluc filius Sephor Ne eunoteris venire ad rae puratus sum honorare te, et tiuidquid volueris, dabo tibi veni et muledic populo isti. Respondit Balaam Si dederitmihi Balac plenam domum suam argentiet auri, non potero immutare verbum Domini Dei mei, utvel plus, vel
    :
    : : :

    l,

    xi

    eumdem

    sic perstringit

    llrrore

    Balaam

    minus
    391

    loquar.

    mercede effusi sunt, insinuans Balaamum amori pecunixjustitiamposthabuisse.Apoc.% v 14 dicitur episcopo Pergami Habes illic tenentes doctrinam Balaam, qui docebat Balac mittere scandalum coram iiliis Israel, edere, et fornicari. De hoc consilio plura dicemus suo loco. Ex allegatis autem colligitur, Balaamum fuisse improbum aut certe impium prwbuisseconsilium. Verum ex eo colligi nequit, magum fuisse et idololatram, prazsertim cum propheta vocetur a S. Petro nam propheta esse potuit, donoque prophetise itlustratus a Deo, imo et pius et sanctus, etiamsi in gravia peccata deinde sit lapsus. At indeque plures concludunt, hariolus vocatur,
    :

    5. Angustinus qiuvst. 48 in Num. notat dauuie vero " in hoc responsOj quod verbis immutatis adducit un *rumcu

    ex Septuaginta, hactenus nultum cssepeccatum


    Sed
    ,

    liitlitatr tiietui,
    :

    Drmii rurtut
    ctmtulit,

    quod sequitur uou est siue gravi peccato. Jam enim constans esse debuit , semel " audito , quod ei dixcrut Dominus Nou ibis neqtie malcdices populum eis cum est enim n benedictus neo eis ullum spem dare, quod
    inquit
    ,

    posset Doiuinus

    tamquam

    ipse

    lialaam

    niuneri-

    bus

    et

    honoribus flexus, advcrsus populumsuum,


    esse dixerat
    ,

    quem beucdictum
    tentiam. Sed

    suam

    inuiare sen-

    ibi se

    victum

    cupiditatL' monstravit,

    ubi loqui sibi de

    Dominum

    de hac rc iterum voluit,


    . .

    non vemagum fuisse rum Deum. Ne hsec quidem consecutio mihi necessaria videtur, uti nec visa est S. Hieronymo,
    et

    d&monem

    consuluisse,

    Proqua ejus jam cognuveiat vuluntatem inde Dominus videns ejus oupiditatem captam ut F permjssit eum ire devictamque muneribus
    ,
    ,

    per

    qui

    lib.

    de

    Qittcst.

    Rebraic. in Gen. cap. 22 ge-

    nus Balaami deducens ex Buz filio Nachor, sanctum prophetam fuisse existimat, sed amore peita scribens Et ex hujus cunicV corruptum (Buz) genere est Bulaam ille divinus ut He, :
    ,

    quo vehebutur ejua avariliam coerceret ; hoc ipso oonfuudeus illam dementiam, per angelum i'aquod prohibitiontiin Uomini ctam transgredi asina non audebat, q,uam ille quamvis eamcupiditate truusgredi conaretur

    jumentum

    braei

    tradunt

    qui

    in

    libro

    Job

    dicitur

    Eliu

    primum
    rael

    vir ^anctus et prophetes Dei: postea per

    timore supprimeret, Ilacicnus Augustinus , rccte describensprophdnut avaritia sicuti tapsus est Judas et cupiditate tapsum

    dem

    cupiilitatcin

    inobedientiam et desideriuin
    maledicere cupit
    ,

    munerum, dumlsvocabulo
    ,

    apostotus.
    192 Verba autem, quac S. Augustinus merito Obsecro hoc modo improbat sequuntur > ut hic muncatis etiam hac noote, et sciiv queam,
    1'.'
    , :

    divini

    nuncu-

    stdiicedit,
    hr,,

    permit
    :

    Non admodum probabile est quod solum ex Hebrxorum auctoritate narrat Hieronymus Balaamum esse eumdem cum Eliu at magisverisimile est prophetam fuisse, cum multa eo etpatur.
    , ;

    leiitc

    tetl

    ab

    tuina tua rt
    jHlfirildltlll

    iam tempore prophetaverit quo adductus erat ad m/Uedicendum Israelitis cumque initio se satis religiose gesserit Deumque verum ubique
    , ;

    quid mihi rursuui n pi.ndcat Uoiniiius. Venit er go Deus ad Balaam nocte, et ail el: 8i vocare et vade cuui surge te venerunt hoinines isti
    ,
    ,

    eis:
    cias.

    ita

    dumtaxat , ut <iuod Surrcxit Balaam manc


    est

    tibi
    ,

    prflecepero

    lu-

    et Btrata
    ,
    1

    aeinasua

    consulat

    eoque inspirantc loquatur* Ihcc ipsa Vtdetttr S. Augustini sententia tib 2 ad Sim/>Ucianum qiuvst. 1 num. 9, ubi exemplo Bataami ostendit, donum prophetix in atiquo esse posse siae charitate. Idem quogue apparebit ex aliis ejusdem sancti doctoris cerbis infra dandis. H<cc igitur sententia mihi apparet probabilior licet
    ,
    .

    profectus

    cuin

    eis.

    Et iratus

    Deus. Stetit-

    quc angelua Domini


    insidehat asinai
    ,

    <*t

    Balaam, qui duos pueros habebat secum.


    in

    via contra

    Cerncns asina angclum stuntem


    to

    in
    ,

    via eaginafct
    ,

    gladio

    avertit

    se de

    itinere

    ibat pt-r
    et vellet

    a^rum. Quam cum

    verberaret Balaam
    stetit

    ad semitam reducerc,

    angelus in angustiis

    duarum

    120
    .U'CTOHE
    J.

    DE
    ,

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    tuum
    laam ad Balac Sta paulisper juxta holocaustum forte occurrat mihi Domi, donec vadam, si
    :

    duaruru maceriarum

    quibus vineas cingrebantur.

    s.

    Quem videns asina , junxit se parieti, et attrivit sedentis pedem. At ille iterum verberabat eam:
    angelus ad locum angustum transubi nec ad dexteram nec ad sinistram poiens terat dcviare, obvius stetit. Cumque vidisset asiconcidit sub pcdibus seoa stantcm an^elum dentis: qui iratus vehementius c&debat fuste lact nihilominus
    , ,

    nus, et

    quodcumque imperaverit, loquar


    :

    tibi.

    Cum-

    que abiisset velociter, occurritilli Deus. Locutusque ad eum Balaam Septem, iuquit, aras erexi, et imposui vitulum et arietem desuper. Dominus autem posuit verbum in ore ejus, et ait Bevertere ad Ba:

    lac

    et hsec loqueris.
    veriiimititer
    ,

    tera ejus. Aperuitque

    Dominus
    ?
    :

    03 asinae

    et
    :

    lo-

    cuta est

    Quid

    fecit tibi

    cur percutis

    me

    ecce

    cia iis imposita

    495 Aliqui volunt aras prxdictas et sacrifia Balaamo fuisse oblata dx,

    vero Deo,

    jam
    sti

    Quia commeruiBalaara utinam habcrcm gladium , , Xonne animal tuum ul te percuterem. Dixit asina sum, cui sempersedere consuevisti usque iu praetertio? Respondit
    ct
    illusisti

    moni;

    at id

    mihi minus apparet probabite cum


    ,

    mihi

    Balaam vero Deo

    dicat, se

    septem aras erexisse


    ;

    iisque imposuisse sacriftcia

    cumque mens

    ipsius

    rt nc

    tioqui'

    dcmre$iptc<tr

    sentem diem P Dic Numquam. bi. At illc ait 493 Protinus aperuit DomiQue oculos Balaam, c t v idit angclum stantcm in via evaginato gla.dio adoravitque cum pronus in terram. Cui anCur, inquit, tertio vcrberas asinam tuam? gelus ut adver.sarer tibi , quia pcrversa EgO vini
    ,
    :

    quid simile

    umquam

    fecerim

    ti-

    illustrata fuerit a Deo ad prophetandum. Atii malunt dicere sacrificia quidem oblata fuisse vero Deo sed adhibitas fuisse cseremonias superstitiosas, eumque illicitis artibus voluisse a Deo divinationem quserere. Verum cum ignoremus sacriftcandi ritus, quibus utebantur veri Dei cultores, quinon erant lsraetitae, superstitiosas istas ceeremonias non possumus certo cotligereex rela;

    .j

    ct nisi asina mihique contrarfa locum resistenti, te ocdeclinasset de via, dans cidisaemj et illa viveret. DixitBalaam: Peccact nunc, vi, nesciens quod tu stares contra me

    est

    via

    tua

    tis

    hoc loco

    rum Deum

    cumque Balaam ubique legatur ve: consulere, et nutlibi in sacris Litte-

    ei

    diaplicet tibi
    istis
    ,

    ut
    et

    vadam, revertar. Aitang-elus:


    cavc ne aliud
    igitur
    ,

    Vadc cum
    pero
    til>i

    Loquari.

    tvit

    Laudatus Auguslinus notat permisi ionem cundinonconsuiuisseiterumDeum, sicut fecerat iterato post prohibitionem. Et cur, nisi quia ejus maligna eupiditas appareinquil bat, quamvia timore Domini premeretur? Cupi,

    quam prsececum principibus. Baiaamum post

    ris clare arguatur de superstitione , nedum de magia, matim credere Baiaamum hisce sacrificiis usum esse ad verum Deum sibi dernerendum : imprudenter tamen fecisse et peccasse, quod cupiditati

    votuntatem,
    deria.

    munerum iia indidgeret,ut post agnitamDei eum quasi irahere vetiet ad sua desi-

    496
    (

    Ad

    textum regrediamur.

    f 6

    Reversus aquo
    :

    illustra-

    Bataam )

    invenit stantem Balac juxta holocau-

    tvs, faueta de
    Israelitis p7\vdicit
    :

    ditas

    munerum promissorum
    Domini utcumque
    t

    impettebat, ut ireU

    stum suum, et omnes principes Moabitarum assumptaque parabola sua, (idest, incipiens parabotice loqui) dixit
    lac
    :

    timor
    iret te
    ;

    eum

    continebat

    ne

    aut guid loquereiur , nisi Deo permitten(U cupiditati cui jam indulgere crvjjerat ,

    rex

    Moabitarum
    ,

    JJe Aram adduxit me Bade montibus Orientis Ve:


    :

    ni

    inquit

    et

    maledic J~acob

    propera
    ,

    et de-

    timorem Domini tandem omnino ppsposuit , ut videbimus, Interim hsec rursum notat AugustiNihil liic sano mirabilius videtur, quam nus iuii quod asina territus uon est, scd msu:
    1

    l<

    j*i

    Quo modo maledicam cui non Qua ratione detester, quem Dominus non detestatur? De summis silicibus videbo eum ei de collibus considerabo illum. Potestare
    Israel.

    maledixit Deus?

    per

    ei,

    velut talibus monstria assuetuSj


    <i>U

    ira

    per-

    pulus solus habitabit


    tabitur.

    severanle respondit. Rationem


    qusest. 50 hisce verbis
    ,
    .-

    sanctus doctor
    inquit,
    ut
    <ju,vsi.

    Nimirum,

    Este

    tanta oupiditate

    ferebatur,

    neotanti

    monstri miraoulo

    terreretur
    el

    pergit
    e1
    I

    Postea

    tlli

    Priori rero loco sic angelus loquitur, aryuens


    :

    improbans ejus viam quo viso tamen exterii. Deinde ire permissus est, ul jam per ipsum prophetis clari sima proferretur. Nam omnino permii us non esl dioere, quod volebat, sed quod
    ritua adora^

    et inter gentes non repuQuis dinumerare possit pulverem Jacob, ct nosse numcrura stirpis Israel ? Moriatur anima mea morte justorum et fiant novissima mea horum similia. Dixitque Balac ad Balaam Quid est hoc quod ag-is ? Qt malediceres inimicis meis, vooaviteiettu econtrario benediois eis. Cui illerespondit: Num aliud possumloqui, nisi quodjusscrit Doininus?
    , ,
    :

    virtute Spiritus cogebatur.


    receptma
    s,

    l[il

    Quid Balac fecerit, audito Balaami advenpergit narrare Moj >esj 36 his verbis : Quod
    audisset
    lii

    197 Dixit ergo Balac Veni raecum iu alterum mututo loco, locum unde partem Israel videas, ettotum vi- rurms bona (Umv non possis, inde mnlcdicito ei. Cumque du- vuiicinatur de
    :

    "'" f;

    oum
    ejus,

    Balacj

    egressus

    es1

    in

    occiirsum

    Moabitarum, quod situm est iu extremia flnibus Arnon. Dixitque ad Balaam Misi nmitiu-> ut vooarem te our non statim
    oppido
    .

    venisti

    ad

    me
    loqui

    an quia meroedem adventui tuo


    ille

    sublimem super vcrticem niontis Phasga axliHeavit Balaam septem aras et impo.-itis supra vitulo atque ariete dixit ad Balac Sta hiojuxta holooaustum tuum, donec ego obvius pcrg-ara. Cui cura Dominus occurrissct posuissetque verbum in ore ejus ait
    xisset

    eum

    iu locura
    ,

    iisdem

    .-

    reddere nequeoPCui

    respondit:
    aiiud
    ,

    Ecoeadsum:
    quod
    erga

    numquid
    posuerit
    et

    potero

    nisi

    Deus
    simul,
    rcgni

    in

    ore
    In

    meo?
    urbexo
    ,

    Perrexerunl
    qusB
    in

    venerunl
    oves

    extremis

    Eeversus invenit cum stantem juxta holocaustum suura ct principes Moabitarum cura eo. Ad
    ,

    Revertere

    ad

    Balac

    el

    haec

    loqueris

    ei.

    quem

    ejus finibus erat.


    et
    ,

    Cumque

    occidissel
    ,

    Balac boves
    ,

    Balaam el principes qui cum eo erant, munera. Mane autem facto duxit
    misit

    ad

    eum
    fica

    ad exoelsa Baal, et intuitus est extremam patrem populi, Dixitque Balaam ad Balac.JSdimihi hio
    ,

    tulos
    cisset

    ejusdemo^ue
    et

    septem araa, numeri

    Sta Sephor. Non est Deus quasi homo , ut mentiatur: nec ut filius hominis , ut mutctur. Dixit ergo, et non faciet? locutus cst, et non implebit ? Ad benedicendum
    ait
    :

    Balac: Quid inquit, locutus uus? Atille, assurapta parabolasua,


    ,

    est

    Domi-

    Balao

    et ausculta,

    audi

    fili

    el

    para totidem

    vife-

    arietes.
    ,

    Cumque

    juxta

    sermonem Balaam

    imposuerunt

    si-

    mul vituium

    adduotus sura, beuedictionem prohibere non valeo. Non est idolum in Jacob , nec videtur siraulacrum in Israel. Dorainus Deus ejus cum eo
    est, et clangor victorise regis in
    illo.

    arietem super aram. DixitqueBa-

    Deus eduxit

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    xit illum

    de .Eg-ypto cujus fonitudo similis est rnmocerotis. Non est auguriuin in Jacob nec
    , ,

    121
    ,

    et

    idolotatriam

    divinatio in

    Israel.
    (

    Temporibus suis dicetur Ja,

    Hoc autcm

    ut divino favere privarentur. consilio palam fecit Balaam se oc,

    AICTOBE

    J-S.

    cob et Israeli quid operatus sit Deus. Ecce populus ut leaena consurg-et et quasi leo erigetur: non accubabit, donec devoret prcedam et occisorum eanguinera bibat. Dixitque Balac ad Balaam Nec maledicas ei, nec benedicas. Et ille
    , :

    casionem semper qusesimsse nocendi Israel quia mercedem iniquitatis amavit, teste S. Petro.
    500 Verumtamen voluit Deus ut impius propheta prius pergeret futura prxdicere, ut sequitur: Sumpta ig-itur parabola, rursum ait: Dixit
    m\Kltaq\iede
    aliis

    gentihut

    pergit vaticit\art :

    ait

    Nonne

    dixi

    tibi

    quod quidquid mihi Deus


    ?

    Balaam

    tertio loco

    imperaret, hoc faoerem 498 Et ait Balac ad


    :

    eum Veni
    :

    et

    ducam
    ,

    te

    similUer

    ad alium locum si forte placeat Deo ut inde maledicas eis. Cumque duxisset eum super vertieem montis Phogor qui respicit solitudinera
    (

    filius Beor dixit homo , hujus obturatus est oculus: dixit auditor sermonum Dei, qui novit doctrinam Altissimi et visiones Omnipotentis vtdet , qui cadens apertos habet oculos
    :

    Videbo

    eum

    sed

    nou

    modo
    stclla
    :

    intuebor
    ,

    illum

    sed non prope.

    Orietur

    ex Jacob Et
    erit

    ei con-

    dixit

    septem aras et para totidem vitulos, ejusdemque numeri arietes. Fecit Balac utBalaam dixerat imposuitque
    :

    ei

    Balaam

    ^Edifica mihi

    surg-et virga de Israel

    et percutiet

    liic

    duces Moab,

    vastabitque

    omues

    filios

    Seth.

    Idumsea
    :

    vitulos
    disset

    et arietes per singulas aras.

    Cumque
    ,

    possessio ejus: hereditas Seir cedet immicis suis Israel vero fortiter aget. De Jaoob erit, qui do-

    vi-

    Balaam quod placeret Domino ut benediceret Israeli, nequaquam abiit ut ante perrexerat, ut augurium qusereret sed dirig-ens contra desertum vultum suum et elevans oculos, vidit Israel in tentoriis commorantem per tribus
    , :

    minetur,
    vidisset

    et

    perdat reliquias

    oivitatis.
    ,

    Cumque
    :

    Amalec, assumena parabolam ait Principium gentiura Amalec cujus extrema perdentur. Vidit quoque Cinajum et assumpta parabola, ait Robustum quidem est habitaculnm tuum:
    , ;
    :

    suas

    et

    irrnente
    ait
    :

    iu

    se Spiritu

    Dei

    parabola
    ,

    Dixit

    Balaam

    filius
    :

    assumpta Beor dixit


    ,
    :

    homo cujus obturatus est oculus dixit auditor sermonum Dei qui visionem Omnipotentis
    ,

    nidum tuum, et fuerls quamdiu poteris permanere? Assur- enim capiet te. Assumptnque parabosed
    si

    in

    petra posueris
    ,

    electus de stirpe Cin


    la iterum

    locutus

    est

    Ileu, quis
    ?

    ricturus est,

    quaudo
    Italia
    ,

    ista facict

    Deus

    intuitu3 est, qui


    ejus.

    cadit,

    et

    sic

    apcriuntur

    oculi

    corporis oculum obturatum faisse vo~ oculum mentis. Maxime obiuratus erat munerum cupiditate mentis oculus, cum voluntatem Dei perspectissimam habere deberet, et tamen anhelare pergeret ad occasionem aliquam satisfaciendi Moabitarum regi, ut promissa aualii

    dam dum
    lunt

    Heec omnia dese Balaam. Obscuriora qusesunt , et idcirco variis modis eayplicantur,
    alii

    superabunt ad extivmum etiam ipsi peribunt, Surrexitque Balaam, et reversus est in looum suum: qua vcnerat rediit. HacteBalac quoque via
    ,

    Venient in trieribua de Assyrios vastabuntque He-

    braeos,

    et

    nus locutus erat Balaam


    ucerat
    diisse.

    omniaque
    ;

    illa

    prsedi-

    tamquam propheta

    diciturque deinde <<


    spe
    rege

    501

    Verum haud dubie


    ,

    munerum

    accidi-

    Balaam dornutn 061

    piendorum
    scederet
    ,

    antequam

    Modbitarum
    flliis

    ferretmunera,nonperspiciens se
    tendere, et in

    ita

    ad ruinam

    ex proprio spirituloqui
    ,

    nnfe )<>)'>-

    cozpit, docuitIsnn-l,
    i

    psurum,

    uti

    summam tandem impietatem lalapsum mox videbimus. Pergebat

    uni coniWuni
    Iktlaco tugger,t
    ;

    que Balac mittere scandalum


    cdere et fornioari
    ut

    ooram

    funsta
    riosu
    litis,

    et

    gloIsrar-

    interim Deus liominem improba cujnditate abductum dono prophctise illustrare ad utititatem aliorum. 409 Prophetantem igitur audiamus Quara
    :

    II. Apoc, 2 Suasit igitur homo nequissimus, ut mulieres Moabitarum et Madianitarum familiares sefa-

    dicitur

    cerent Israelitis

    eosque ad fomicationem

    et

    ido*

    lolatriam
    ^

    t(c

    irtucente

    pulchra tabernacula tua Jacob et tentoria tua ut horti juxta fluIsraell ut valles nemorosse
    ,

    15

    Audi Moysen Num. ;il de feminis Madianitarum, quos Israelitae


    iiidncerent.
    :

    non occiderant
    ne
    in
    istze

    frustra Balaco,

    ut tabcrnacula, quae fixit Domiuus, quasi cedri prope aquas. Fluet aqua dc aitula ejus, et semen illius erit in aquas multas. Tollevios irrigui
    ,

    suut, quae deceperunt fllios

    Cur feminas reservastisP NonIsrafil ad aug


    et

    g-estionem

    Balaam,

    praavaricari

    vos

    feoerunl

    tur propter

    Agag {servatum)

    rcx ejus

    Saut,

    et auferetur reg-num illius. Deus eduxit illum de ^Egypto, cujus fortitudo similis est rhinoccrotis. Dcvorabunt g-entas hostes illius, ossaque eorum confrigent , et perforabunt sagittis. Accu-

    Domino supcr pecoato Phogor, unde et percussus est populus? Iit Balaamo nihil magii probant sacrm Litterm quam hoc consilium, ejus que arariliam qua ad tantum scelus perductus est Non ignordbat igitur homo nequam verum Deum, cumsciret Israelitas fore invictos quam

    <

    bans dormivit ut leo, et quasi lesena, quam suserit citarc nullus audebit. Qui benedixerit tibi
    ,

    diu gauderent protectionc divina nec hacprote ctione orbandos nisiper peccata aeprsesertim
    ;

    et ipse benedictus: qui

    ctione

    reputabitur.

    maledixerit, in malcdiIratusquc Balac contra Ba,

    per idotolatriam. 502 Ssecautem scientia magis congruit prophetic

    quo coniiito

    laam

    quibus econtrario revertcre ad locum tuum. Detertio bencdixisti sed creveram quidem mag-nifice honorare te Dominus privavit te honore disposito. Ee Nonne nuntiis tuis quos dit Balaam ad Balac misi^ti ad me, dixi Si dederit mihi Balac ple-

    dum

    complosis manibus immicis meis vocavi tc


    ,
    :

    ait
    ,

    Ad

    maledicen-

    quam

    rnago

    et

    idfololatrse

    ita

    ut

    hoc

    probabitiu

    eitfprophetam
    impi

    ipsum consilium magis verisimile /<> iat prophetam fuisse qiaim <><!/*>>>>. V"' obstat magnitudo criminis : nam incredibite non esl prophetam ad tantum scelus prolapsum esse,cum sciamus
    ,

    fulito

    obum quum

    magum.

    nam domura suam


    praeterire
    ni quid

    argenti et auri

    non potero
    ,
    :

    sermonem Domini Dci mei


    vcl

    mali proferam
    ,

    quidquid Dominus dixerit tamen pergens ad populum meum dabo consilium, quil populus tuus populo huic faciat ex,

    ut vel boscd ex corde meo loquar? Verumhoc

    apostolum gravius etiam cecidis.se. Imoparum mihi apparet credibile , Deummago et idolola' trse tam excellens prophetim donum dedisse, quam habuit Balaam. Certe nullo alioememplo probnhitius id con/irmari potest. Ttaque >'<> apparet verum fuisse prophetam, et s- tota hi$toria faciiius explicaripotest.
    id rocatur, quodque aug-urium quaereret , quod

    Quodautem
    M
    i I

    bario-

    Num
    y

    dicitur,

    ut

    tremo tempore. Loquitur de pessimo et impiissimo consilio inducendi Uebrseos ad fornicationem

    divinationis pretium

    memoratur Num.

    22

    7,

    factum

    mdetur a
    Moyse

    122
    ACCTORE

    DE
    ,

    S.

    MOYSE PIIOPHETA.
    set in

    J.S.

    Dei Moyse ob improbitatem hominis, qui donis ideoque indignus erat konoranitebatur abuti digniorque iis vocabulis, qu# pUtiori nomine rumquein malampartem interpretamur etiamsi
    ,
    ,

    culpa, sed

    ipse

    obstaret iter

    voluntatem
    retro

    facienti.
    :

    Tum

    vates

    territus

    contra Dei volebat

    abire

    sed Deus jussit

    eum

    pergere,

    quo

    contrario sensu explicori possunt.


    taefl S. Petro tem priebct patronis contrariae

    Nomen propheBalaamo eamdem difficultadatum


    sententise.

    instituerat, modo nequid aliter agat quam divinitus admoneretur. Jta Josephus, solito pressius sacris Litteris inhzerens, sed nonnulla magis com-

    pendioseenarrans. Quod autem


    ,

    ait,

    Balaamum,

    visoangelo, voluisse redire minus accuratum adire, spe est, cum cuperet semper Balacum

    XLV.
    sepho

    Historia
    et

    Balaaroi ex Jo
    ,

    munerum

    incitante

    et

    solum peteret, an

    vellet

    Philone

    quorum

    Angelus, ut rediret. Hac quoque de causa tam proprie hic angelus quam ante abitum Deus, potius, ut proficiscerenon jussit, sed permissit
    ,

    relatio

    examinatur.

    Jotephui

    hittoriam

    De
    :

    Balaami

    Ballaci et Ilalaami molitionibus contra 4> cap. TaraMitas Josephus Israetitas Josenhus lib. 4 can. 6 ita ordi JJalacus Moabitarum rex , habens veterem tur amioitiam et societatem cum Madianitis, cum
    res lsraSlitarum
    In

    tur ad Balacum. 505 Pergis hoc modo Josephus: His mandaexceptusque tis perceptis ad Balacum pervenit voluit ad quemdam a rege honorificentissime montem deduci, unde Hebrseorum castra contemplari posset. Balacus vero ipse cum regio comi: ,

    varrans
    rectius.

    solita

    tantum crescere
    ,

    videret, cce-

    pit etiam de suo regno esse solicitus. Nesciebat

    enim
    que
    U
    vit.

    Deum
    ita

    vetaro

    no

    Hebrffli

    quidquam

    ulte;

    rius prfflter

    Ohananseam
    satls

    usnrpare appetant

    at-

    non
    bello

    consulte de rebus n<4vis coffitaelatos tot victoria-

    Et

    quidem agrgredi
    est
    ,

    rnm successu non


    lens ne
    ulterius

    aueus, obstare tamen volegatos de comprocedorent

    vatem in montem proxime imminentom qui a castris stadia sexaginta aberat. Quibus consideratis jubet regem septem aras exet totidem tauros ac arietes exhibere. Id truere ubi coleriter jussu regis est factum mactat vic- E timas, ut victoriam prsesagire posset. Deinde sic Felices vos, quibus Deus larg"am bonofatur rum praebet copiam et providentiam suam pertatu deducit
    , ,
    ,

    inuiiilms comuKjdis

    ad Madianitas mittit.
    ultra
    et
    sibi

    Illi

    ad

    ttalamuin
    in

    quendam
    vatnm,

    Euphratem

    nobilem
    Balaci

    petuam ducera et auxiliatricem annuit. Quoniam nullum e-^t horainum genus cui non innocen,

    eis locis

    amicum
    suis

    cum
    ,

    tia

    morum

    virtutisque
    ,

    ac

    probitatis studio sitis

    legatls

    mittunt
    ,

    etiam

    de

    honoratissimum

    anteferendi
    sores

    liberos pragstantiores
    ,

    et diris ro^antes ut veniret ad se quomquo impreoationibufl [srafilitds dovoveret. Vates legatis

    habituri

    quandoquidem
    ,

    Deus

    etiam succesvos solos

    hominum
    felicissimi

    complectitur
    sitis

    et ut

    comiter exceptia
    oonauluit

    el

    hospitali
    sit

    mensaj adhibi-

    prospicit.

    omnium sub sole Quamobrem obtinebitis


    ,

    tis,

    Deum,
    ;id

    quee

    ojus de Madiani-

    teri-am
    in

    ad

    quam

    vos misit

    et posteris vestris
    :

    taruin postulatifl sontontia.

    obsoqui

    rovcrsns
    illis

    eos,

    Qui cum votarct illis sibi non deesse ait


    ,

    perpetuum po^sidendam relinquetis

    et

    gloria

    voluntatem

    gratifloandi

    sed obstare

    Deum,

    ex veris hacte CUJUI benefioio debeat irloriam nus prsediotionibus comparatam. Nam oxorcitum illum, quem ipfli execratum velint, esse Deo longo oariBslmum. Deditque consilium ut ob hanc

    nominis implebitur universa terra simul et mare, adeoque multiplicabitur gens vestra ut nulla non orbis regio vestri sanguinis homines admlxtos sit habitura. Beatus vos exercitus et adrairatione dignissimus, ex uno parente in tantum
    vestri
    ,

    oausam

    ad

    Esraelitas

    profecti,

    pacem cum

    illis

    quibuscuinque oonditionibufl facerent. His dictis legationem dimtalt, Ilnrfcnus Josephus satis recte non tamen csrtum est , Balaamum ultraEuphratem seu in Mcsopotamia, habitasse eo tempore uti obserravi num. iss. Nihil quoque C kdbet Srr/jifuni dr COnsUtO paCl$ jirfrtnf.V per Balaamum dato quod ex mera conjcctura ad
    :
    ,

    Nunc vobis parum amplum pro dignitate numero domicilium Chananasa continget sed totum olim torrarum orbem habitationi vestrae ut tam in insulis quam in destinatum scitote
    auctus.

    ac

    oontinonte
    ipsis caeli

    sit

    vobis

    stellis

    degendum pra; multitudine, numero aequiparanda. Cumque


    sitis,

    tam

    innunicri futuri

    nihiloinmus nihil vodeesse patietur,

    bis ad

    summam rerum

    copiam

    in jiaoe ot in bcllo

    virtutom viris addet. Inimicis

    didit scriptor
    cx sact-is Lit
    lerii

    Hebr&us.
    :

    nostris in
    ot in vos

    Ait MadianiB04 ///c autem sic prosequxtur et ipse Balac cum iis) Balaco maxitao (imo

    mentem veniat, ut hostes vestri esse, arma sumere velint. Non enim reverpra?lio victor, qui laetitiam

    totur c

    tali

    conjugi-

    mia
    ^:itus

    preoibus

    urgente

    eadem

    de

    re

    donuo

    lo-

    mittunt ad

    Balamum

    :qui oupiens homini-

    bu ac liboris afferat. Tanta vobis fortitudo di* vino favoro oontigit qui solus potest et quod
    ,

    bua obsequi,
    jubei ut
    serio

    Deum
    ,

    oonsulit.

    Dcus vero offensus


    ls

    superesl

    detrahere,

    ot

    quod deest addere.


    voce
    canebat
    ,

    legatia assentiatur,

    ratua

    Deum

    haeo

    506

    Talia vates
    ot

    fatidica

    jubere

    eundum quandam angustam, interduas macerias sitam,


    oocurrit
    ei

    oum Legatia proficisoitur. Inter autem, oum ventum osset in viam


    angolus
    :

    se raptus,

    Nnminc
    et

    totus correptus,

    rege

    extra quatdam tain- mcn cnujeclnras iiuettas


    adjungil,

    digne forente,
    licet

    pacta non

    servare

    clnmitante,
    :

    quo

    animadverso, asina

    vonisse

    magnis muneribus ab amicis conductum eum ad excerandum hostes quos nunc


    ,
    .

    qua vehebatur, declinana appressit oum ad

    alte-

    mactos virtute ac pietate caneret#


    tes
    :

    Ad quem
    sunt

    vata-

    rum Beptum,
    soris,

    nihilquo inovob;itur verberibus scs:

    Putas,
    in

    inquit,

    quoties
    esse,

    fata

    aperien-

    prcssuram moleste ferentis oumque nec angelua de via oederel nec vatea verberandi fi,

    da,

    nobis situm
    afflati

    quid

    dicamus aut

    ooamus
    vult,

    nem
    lente

    faoeret,
    ,

    quod numquam antehao leesua seeviret in se, non intelligvns Deum prohibere quo mlnus, quibus cuinouaat
    ,

    tandem lminana voce

    prooumbens, Deo

    sic vo-

    divino spiritu? Ipse voces, quales profert et oraonla nobis nec scientibus
    ,

    Balamum

    nec oogitantibus. Equidem satis memini, ad quid precibus Madianitaruin sim adductus, eaque causa veni ut voluntati tuae raorem g-ererem. Sed potentior ost Dous quam raea voluntas, qui con-

    porot

    obsequatur.
    ille

    Boo prodigioso

    asinffi

    sormo-

    nc

    dum

    turbarotur, npparuit ei augelus, ob-

    jurgnns verbcratorem,

    quod jumentum

    non

    es-

    Dei volnntatem ad gratiam hominum loqui proposueram. Quamprimum enim nostrum petra

    ctus

    DIE QUABTA SEPTEMBMS A


    ctus subintrat,
    net. Eg-o certe
    ,

    123

    nihil

    amplius nostrum

    ibi

    rema-

    inter Moabitidem

    horum laudem dicere in animo habui nec quae Deus eorum generi dare decrevit commemoranda putavi sed Numen
    nihil in
    , :

    illis

    propitium
    ,

    gloriae

    Nunc
    nitis

    studet ac pro destinatis haec verba raihi subdidit. age quando animus est tibi atque Madia,

    quod gentis

    et Euphratem sit intervallum. Sane inter Jordanem, ubi castra erant Israelitarum qiuv Balac et Balaam simul tustraverant, et Euphratem plusquam centum horarum
    ,

    *"
    J

    felicitati

    spatium collocant tabxdx geographicx. Itaque videtur Balaam impium consilium, quodmodosatis verisimili

    rem gratam
    ,

    facere,

    quorum

    preces

    me non

    exponitur, dedisse, antequam abi,

    ret; aut, si forte abire cceperat rediisse

    decet non admittere, alias aras crigamus et sacra

    adreobti-

    gem,

    ut

    instauremus
    ceat.

    si forte

    Deum

    hac sua iniquitate regis munera


    Philo pag.
    incipit
    i

    flectere

    execrationibus hoc genus

    hominum

    possim, ut devovere liac ne

    neret.

    503

    Cumque Balacus

    id fieri permisisset,

    narrare

    498 eadem Unus autem e

    historiam

    sic

    Redufo PAifo.
    ""

    vicinis regitma,

    B(I ' a<1 -

    iterato

    qnidem sacro potestatem devovendi imcollapsus in faciem pronus prsediceet civi-

    Balaces nomine, habens in Oriente

    magnum

    po-

    mo wowUo

    petravisset,

    pulosumque imperium
    bellum

    non ausus armis


    :

    decer-

    bat

    quidquid eventurum esset regibus


    videntur

    nere, dorai se continuit


    afferre solet, ad
    ,

    tatibus clarissimis,
    ditae
    :

    quarum quaedam nondum conquae vero extant earum res terra

    et timens olades, quaa auguria se vertit atque


    diris

    divinationes

    marique gestas ita praedictionibus responderunt usque ad nostram memoriam, ut facilis sit conjectura, reliquum ctiam ejus oraculi non vanum fuisse eventum aliquando comprobaturum. Ita auctor Hebrseus, qui de prmlictionibus Balaami faciliora solum narravit, variaque conjunxit qute locis diversis leguntur prsedicta nam bis loB cum mutavit Balaam, rogante Balaco, ita ut tribus diversis locis fausta Rebr&is praedixerit. Illam locorum mutationem siluit Josephus, contentus dicere sacra semel instaurata fuisse. Quod spectat ad responsionem Balaami, se Balaco excusantis, non tota quidem illa habetur in sacris
    ,
    :

    pugnaturura
    Erat

    putans se invictam

    llebneorum

    execrationibus expotontiam.

    illo tempore vates majruae celebritatis in Mesopotamia peritus omnium divinationis generum. Sed maxirac augurali scientia sibi autoritatem paraverat, cujus multa saspc experimen,

    ta

    ediderat

    magna

    et

    vix oredibilia.

    Nam

    ali-

    quando imbres futuros prsBdioebat testate prea- E fervida, rursum aliis siooitatem BBStusque brumali tempore ruraUquando ubcrtatein anuonre sum alias famem et penuriam nuviorum itom
    : , :

    defectus inundationcsquc
    stilentioe,

    et
    :

    procurationes pequae
    ore

    aliaque

    innumera
    erat

    aingula ouxq

    prsesagire
    clita

    videretur,

    in

    omnium

    in-

    Litteris, at satis verisimilis est,


    rioli

    etpessimamha-

    intentionem optime explicat. Demum, quod Balaamum prophetasse collapsum in faciem, ait, et collegit ex verbis Num. S4 i 4, Qui cadit sic aperiuntur oculi ejus. Verum verba illa non videntur hunc sensum habere, et diversimode
    ,

    tius.

    fama divinitatis ejus indies se spargcnte laAd hunc rex misit amicos aliquot, rogans
    ;

    ut veniret, multa rcpraesentans dona, plura polnec dissimulans cur accerseret hominem. licens Ille non ingenuc constantcrque, sed fucata civilitate, quasi Propheta oximius, et nihil ahaque
    divino nutu facere solitus, tergiversabatur
    g-ans sibi hoc permitti a
    :

    ct

    crrores

    satis opertos.

    explicantur apud interpretes. 507 Redeo ad Josephum, qui hsec subjungit Balacus autem segre ferens expectationem frustratam, sine honore vatem ablegat. Ille

    ne-

    Numine.

    Sic legati rcversi

    suntinfecto negocio.

    domum
    ,

    repetens

    cum Euphratem

    attigisset,
    ,

    accito Ba-

    laco et principibus
    ,

    (;

    inBalace Madianitarum vosque Madianitae, quandoquidem necesquit se est ut vel praeter Dei voluntatem vobis obseHcbraeorum quidem genus numquam est quar interiturum nec bello , aut pestiientia fameque aut alio casu delebitur. Deus cnim curam habet ne quando talis ejus g-entis a malis servandre de medio tollantur. clades incidat, qua universi Interdum tamen qucedam vitari non poterunt, quibus ad tempus afflicti, mox magis quam an, ,
    , ,

    509 Rex alios mox honoratiores misit oum majore vi pecuniae, jussos etiam polliccri ampUora quam antca munera. Vates inesoatua et praesenti utilitate, ct spe futuri commodi, simulque

    pflj

    ufanfa ;'-

    uMim, delnda
    itcr suicfpfim('.

    oratorum

    dignitatcm

    rcvcritus,

    persuaderi sibi

    passus est, rursura fucatc causatus de Numinc. Itaque postridie parabat se itincri , narrana ad-

    monitum

    se in

    somnis viaione

    otanter Legfttos sequeretur.

    Ad hanc

    manifesta ut ounP/ulonis

    '

    te florebunt,
    cati.

    castigatione
    si
    ,

    tali

    ad sanitatem revovictoriam
    voti

    Quapropter
    quaeritis

    brevem
    hoc

    de

    illis

    narrationem nonnulla sunt observanda. Primo dubitandum nonvidetur, quinvariis pradictionibus inclaruerit Balaam, iisque consecutus sit tantam famam, ut ea ad Balacum usque pervenerit. At incertum est, quibus de rebus fuerint
    illts

    consequi
    efficiam.

    consilio

    corapotes

    prxdictiones, ita ut

    merx

    sint conjectu-

    Eiliarum formosissimas, quae pulchrituquandine sua mentes eorum expugnare possint, ut cultas ac ornatas mittite tum fieri potest
    , ,

    Philo, aut fortossf /! rse, quas nobis obtrudit gmenta Hcbrccorum, dum ait, imbres, siceitaprxdicta. Secundo tes, wstus, aliaque ab ipso
    describit, ut auguriis et diviaddictum, sententiam suam de eo pronationibus

    circum castra

    obversentur,

    et

    juvcnibus
    :

    com-

    dum Balaamum
    dit,

    ubi veplexus expctentibus faciles se praebeant ro cupidine captos vidcrint, subito.sc proripiant: cumque rog*atae fuerint ut maneant, non annuant nisi persuasis, ut rclictis patriis lcgibus et cultu
    a quo illas acceperunt, Madianitarum et Moabitarum deos venerentur. Sic enim Deum iratum sibi reddent. Post haec monita abiit. Ha-

    quamplures

    alii probabiliter suu<

    <

    <<

    m plea 4

    Dei

    probabilior, ut videri at nobis contraria videlur minus probare possum, quod suprapotest. Certe Balaamum initio venire noluisse fucata quaait

    dam
    ra,

    tergiversatione,

    cum

    clare edicat Scriptu

    eum

    0" venire recusasse, quia prohibuerat

    ctenus Josephus. At

    parum

    probabiliter Bataa-

    mum
    que

    ad Euphratem

    usque deducit,

    priusquam

    si'.ggessitperniciosumistudconsitium.Minusquoaut potius nutlo modo verisimile est, Bala-

    cum cum principibus Madianitarum venisse ad Euphratem, aut accitum fuisse a Bataamo. Non quantum consideravit scriptor incuriosus veri, Tomus II. Septembris

    yninus idem au- vexatopa 510 Gesta in itinere Balaami mox in vla pro- ***+ Oetcrum ctor subjungit hoc modo omnino adversum digium iugcns ei se obtulit proposito. Jumentum enim, illius
    ; ,

    ominosumquc
    quo
    inde quasi

    vehcbatur; primum repente conatitit. Deter ex adv.ru vlolenter rcpulsura, m 22 e:um

    , , ,

    12
    iucTOMt
    s

    DE
    ,

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    gnatse hactenus. Tollatur
    corporali,

    '

    nunc ad dextram, nunc ad isevam flectendo errandoque trepide more teut etiam verberibus contumax mulentorum pene sessorem excuteret, vexatum vicissim non mediocriter. Erant enim ex utroque vias latere sepes et maceriae. In has impingente jumento dominUB atterebat lacerabatque crura et genua. Videlicet obvio spectro jam dudum territabatur
    terg^um retro cedebat
    ,

    anima mea ex hac

    vita

    I)

    ut

    connumeretur

    cum justorum

    ani-

    mabus, quales sunt horum hominum. Hsec Philo, insistens sententuv suee de magicis Balaami artibus. Rectecetera, quantum apparet. Atpartem propheticV Balaami, ubi Num. 23 f 10 de ingenti multitudine Israetitarum loquitur propheta, ille

    perperam

    animal, cui

    soli

    erat illud

    conspicuum

    homini

    vero non item, quo magis argfueretur-ejus stupiditas. Tunc enirn brutum perspicacins erat, quara is,
    qui se jactabat videre non

    ad eorumdem originem et de origine animarum mate scribit. 5\SContinuo idem scriptor sic progreditur:
    deflexit
    ;

    mutattofr-

    His auditis, Balaces ing-emuit.


    quit,
    illis

    mundura solum, verum etiam ipsum mundi Kectorem Conditoremque. Tandem vix agnito rcsistente ang-elo, non quod dig*nus essctf> spectacolo, sed ut indigrntatem suam intelligeret, ad supplicationes

    ut hostes execrareris

    "&<*, inConduxi te nunc non pudet te


    ,

    fausta ominari?

    Quam me

    fefellit

    opinio

    qui
    tis

    amicum
    apparet
    ,

    putans, opposui te hostibus.

    Jam
    ,

    sa-

    deprecationesque versus,

    animo. Hoc est nimirum qua benevolentiam cur tara cunctanter venisti

    quo

    sis

    unibai vrniam ig-norantia?,

    negans

    sibi fuisse pec-

    istos

    prosequeris, et

    odium mei dissimulans.


    a spiritu relictus
    :

    Li-

    candi
    ttet

    animum.

    cet

    enim ex manifestis de

    incertis conjecUiram

    tamon
    ]

    511

    Cumquc

    debuisset revcrti evestigio,

    ma-

    facere.

    Tum magus jam


    inquit,
    soleo,

    Inju-

    proiequmte,

    u jt rogare ;ni^'liim,

    num

    redire

    domum

    jubeat.

    stam,
    ipso

    sustineo calumniam. Nihil ex


    interpres

    me

    lllc

    intelligen ferens siraulationem et Indigrne (quid enim opus erat scitari in re tam aperta, quam ipse videbat, ncc indigcbat verbis tidem
    ,

    dicere

    tantum
    ,

    Dei

    sum

    sicut et antea

    me

    protestatum ex legatis novisti.


    vel

    Bex spcrans posse

    '*

    adstruentibus

    nisi

    forte

    oculis

    minus creditur
    propcras. Sed

    nam

    mutari sententiam,

    quam
    nihil

    fluribus)
    efflcies
    ,

    Vade, inquit, quo

    illinc petiit

    vatem decipi vel divisi locum ipse mutaret; alium montem editiorem , unde con-

    subjiciente vcrba prseter tuam instrumenta vocis vertcnte quo fafl ac pium est, Nam cgo ero tui sennonis reOtor per tuam ling-uam invitara fundens oracula LoQuelam asin.ce omisit Phito, hic Josepho timidior. Verba quoque angeli nonnihil immutavit, ea adaptans sententise suas nam angelus
    ,

    me

    spiciebatur

    magna

    pars

    liostilis

    exercitus:
    ,

    ex-

    ententiam

    et

    struetisque denuo septem aris aliis

    et mactatis

    .-

    prohibuit,ne quid loqueretur

    Bataam

    nisi jussus.

    Al non dixit angetus nihil efflcies, acsi nihil lo~ cutnrus reoera esset, nisi angelo subjiciente verba non enim angelus per ejus linguam invitam loeutus est dum pessimum Balaco suggessit con:

    quot ante victimis misit vatem ad captanda meliora auspicia. Ille in secessu correptus Nnmine, et extra se raptus ut suamet ipse verba non iutelligeret , ore suo sententiam alienam pronunciavit hoc vaticinio. Surge rex et audi attentis auribus. Non est Deus quasi homo, ut mentiatur, nec quasi filius hominis, ut mutotidem
    ,

    silium, Cetera satis recte e.rposita.


    ''<<!'"

    518
    ''"

    Progrediamur cumPhitone
    audivit vatem esse
    in

    ''"'""-

    "

    laces, ut

    Interea Baproximo, prodiit


    .-

    obviam
    eat

    cum

    Batelhtio

    deinde
    ,

    post

    solcnnera

    oonsalutationem
    de
    tarditatc
    ,

    mutuam

    exposlulans
    :

    aliquantum questus quod non incun-

    otanter se dedisset in viam atque ita versi sunt ad epulas regio luxu paratas exeipiendis hospitibus, cfflteraque hospitalitatis offlcia pari splendore ornatlssima. Poatera die diluoulo Balaces

    Dixit et faciet, locutus est et rata erunt verba ejus, quandoquidem ipsa verba sunt ejus opera. Ad bene precandum adductus sum ego , non ad execrationem. 514 Non erit labor in Hebraeis nec iassitudo. Deus eos manifeste ceu clipeo proteg"it. Is etiam iEgyptiacas calamitates ab eis depulit et tam multa millia tamquara unura hominem eripuit. Ideo populus Israeliticus nihil moratur aug-uria Cffiteraque divinationis g-enera omnia, fretus uno totius mundi Principe. Video populum insurgentcm ut leonis catulum superbum leonina ferotetur.
    , ,

    etiraacente
    Butaco,

    cia.

    Satiabitur praeda,

    et

    bibet occisorum a
    in

    se
    y

    C vatem duxitin tumulum sacratum cuidam genio, bujus Btatuam indigene venerabantur divinis honorlbus.

    sang-uincm. Ac ne
    fcret
    ,

    tum quidem
    victoriale

    cubile se con-

    sed pervig-il

    carmen concinet.

    [nde

    prospeotus
    ,

    erat

    partem castro:

    Tum

    rum Hebramorum quee ostendebantur mago tanquam e speoula. Bis visis, dixit Tu rexposiseptem aris, in singulis vitulum oaade etarietem: ego interim Becedam, ut. divinituB discam, quid dioendum ait. Progressus autem foras coniVstim afflatur Numine, quod omnem ejus artitis

    Balaces praa dolore ob spem divinatione frustratam exclamat Desine homo et execrari et fausta ominari. Praestat silere quam injucunda di:

    enim

    floialem divinationem exterminavil ex anima. fas erat Banotum Spiritum oohabitare

    Neo

    cum

    majriois artibus,

    Post

    haw

    reversus,

    et

    videns viaooivit

    ptimas
    Balaces,
    brseos.

    ardere aris impositas,


    :

    tanquam alienus

    interpres sic cecinit


    ul

    E Mesopotamia me
    ,

    longum iter emensua exeorarer Ilequomodo exeorabor quos J)eus non execratur? Possum eoa ex alto monte deSed
    et

    spioere,

    vota oonoipere, Bed Ladere oon pos-

    totam prophetiam satis apposite exversicido, ubi in Vulgata habetur Num. 23 f 21 Non est idolum in Jacob, nec videtur simulachrum in Israel, ille secutus Septuaginta, posuit Gnece 'Oux iurzi novoq fxox-o? ev 'ESpatoi^, idque Latinus interpres vertit Non erit labor in llebneis ncc lassitudo. Alias verba Gnvcq reddi possunt Non erit dolor in '--brteis nec labor. Voces Hebraicsc utrumque sensum recipiunt ; sed sensus Vutgatse prmfertur a pluribus, verbaque Greecasic exponi possunt metonymice, quia taborem et dolorem cuttoribus suis
    cere.

    Jta

    itte,

    pticans. ln

    uno tamen
    :

    r,

    sum singuiarem ao eximium populum, qui non oonnumeratur oum oateris gentibus, non tam locis sepnratus et sedibns, quam ritibus propriis multum diversis, nec eontaminatis nlla externa ceremonia. Quia exaote novit primam horum
    originem? Corpora quidem ex humanis sunt nata seminibus ex divinia autem animss, Deo co,

    Moxque mutata sentenua, duxit vatem m locum alium unde ostendens ei partem copiarum Hebraiearum horta,
    ;
    ,

    creant idota. 515 Subjicit Phito

    tribuBvidtw
    vaiirinante,

    ret.

    batur ut diras execrationes contra eas depromeMag-us reg-e nihilo melior, quamvis contra

    iucusatiouem

    men

    objectumque praevaricationis crivere praefatus, se nihil de suo proloqui, tan-

    tum

    A tum

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    sui
    :

    interpretem esse Numinis, quo incalesceoat cum debuisset domum reverti, cupide comitatus est tum propter insig-nem arrog-antiam , tum propter odio suppuratum animum, quippe qui male volebat populo, cui
    ,

    m
    :

    copiam rogantibus

    nam
    et

    tamen non

    sine-

    batur male precari. celsiorem prioribus,


    bet instaurari

    Cumque

    venisset iu

    moutem
    aris
    se-

    longo ascensu arduum, jusacrificia,

    eadem

    rursum

    pertraeti a suismet concupiscen ns, nilnl non vel patientur vel facient. Sto affectum amatorem ubi viderit captatrix fo3mina, superbe loquatur Non est fas habere te mecum voluptatis cousuetudinera nisi abjurato
    .

    versatio maffis incitabit Atque ita obtorto collo

    htec fucata tergi-

    CTOIt
    >.

    accendet cupidinem.

    [tutniaitoj
    quotl hie cupitlt tct/uiittr
    iii

    tingulit

    ninniihil crro-

    ritcorrectum.

    superimpositis quatuordecim victimis, binis ut antea, vitulo ac ariete. Ipse vero non abiit more solito ad captanda
    aug-uria.

    ptem

    positis, et

    ntu patno colas eadem mecum numina antecredamte mutatum, quam videara
    , ,

    Nec

    divinatione et quasi obliterata, ut nihil certi posset ex ea percipi et alioquin etiam vix tandem senserat repug-nare Dei voluntati reffis propositum sed versus ad solitudinem, considerabat singulas tribus Hebrfeorum
    : :

    Damnata hac

    rum ordinem
    :

    et castro-

    populosse civitati similiorem quam militari multitudini. Moxque afflatus in hsec verba erupit Hsec dicit homo vere videns cui
    ,

    horrere a nostris sacris et libationibus quaj in delubns perag-imus. Tum ille miser captus hia cassibus, conditionem accipiet et repulsa ratione monitrice, imperata faciet addictus in servitutem cupidini. Hoc fuit consilium. Id quomam videbatur non inani' conjectura subnixuin, antiquata leg-e de stupris et adulteriis data eat
    ,
    ,

    non ab-

    fceminis iicentia
    rse,

    concubitus cum viris quibuslibet. Hisce Philonis dictis admixte suntconjntf


    babile,

    Deus
    ma

    somnis manifeste visus est insopito anioculo Quam pulchra tabernacula vestra,
    in
    :

    sed probabiles. Unum minus apparet proquod dicat hac de causa abrogatam legem

    de stupris et adulteriis,
    esset necessaria

    Hebraei; tentoria

    cum

    vestra

    abrogatio legis non

    ut

    valles opacae

    nemo-

    ribus, ut horti secundum flumen irrigui, ut ceB drus prope aquas. Egredietur olim homo ex vobis
    ,

    adpropositum,sedadpessimum tstud consitium sequendum satis esset, impunitatem et prsemia ad tempus promittere.

    et

    gnum
    tum

    imperitabit multis g*entibus , cujus reindies crescens mag;is ac magis exaltabitur


    hic,

    ex quo ^Eg-yptum reliquit, per toa Deo deductus est uno agrniue. Propterea devorabit multas g-entes hostiles et piniter
    ,

    Populus

    XLVI.

    Lapsus Israflitarum
    ,

    in
    :

    Idololatriam

    poenaque secuta
    :

    guitudinem earum exsuget medullitus, configetque sagittis adversarios. Dormiet cubans ut leo
    vel leonis catulus securus,
    et alios territans

    census populi

    mors propinqua
    et
    :

    neminem
    Infelix

    ipse timens,

    Moysi
    cessor

    indicata,

    Josue sucleges

    insuper.

    quisquis

    eum

    excitaverit. Qui tibi bene precatus fuerit, ipse quoque faustus erit execrabilis vero quisquis te diris devoverit. Hactenus Philo, semper inhserens sententise de magia Balaami. In prophetia vero paucula sunt omissa, uti et tota pars postrema, quse reliquis magis estobscura. Pro vo:

    designatus
    :

    quaeet

    dam

    conditse

    Madianitae

    victi

    excisi.

    tic

    demum
    fialacum

    pessimo consi
    lio

    cibus autem Vulgatas, Cujus obturatus est ocuVere videns, ut fere habent Septuaginta. 510 Deinde idem scriptor rursum ita pergit Kex majore quam ante indig-natione percitus ait Ut hostes meos devoveres vocatus, jam terlus, posuit,
    i
    :

    Quantam

    perniciem Israelitis attuterit pcr-

    !'> liiriitio

    et

    versum Balaami consilium, quod avide secuti sunt MoabiLv et Madianitse, docent sacrss imLitterse locis variis. Moyscs Num. 25 >
    i

    tdotolftlria

    ttraSlitarwn,

    bene illis precatus es ? Fuge quantocyus, ne indignatione furens aliquid sajvius in te consulam. Quantum auri, quantum gloriae tibi iuvitio

    disti liomo insane ac perdite. Kedibis vacuis manibus , ipse plenus opprobriis
    ,

    domum
    ,

    irrisus

    tautopere jactas, scientia. Respondit ille Quse hactenus audisti omnia sunt divina oracula : quce vero jam dicam, meas conjectationes sunt. Tum dextera prehonsum
    illususque
    ista tua,
    :

    cum

    quam

    '

    seduxit a caeteris, et solus

    soli

    dedit consilium

    quibus rationibus
    exercitu.
    tatis

    sibi

    cavere

    posset ab

    infeato

    pietatem popidi sui sic narrat Morabatur autem eo tempore Israel in Settim, (id est, in sadem mansione, quse atias vocatur Oampestria Moab, ubi erat Settim, vet A.belsatim) et fornicatus est populua cnm tiiiabus Moab, qum vooaverunt BOfl ad aacrifioia aua. At illi comederunt et mloraverunt deoa earum. Initiatuaque eat forae] Beelpheg-or. Idolum erat Moabitarum, de quovarie di 17 de eo tlHmi' sputant interpretes. Josue 22 ne sic habetur An p;irum vobis eat, quod peccastis in Beelphegor, et uaque lo prfleaentem diem macula hujus aceleria in nobis permanet? multlque de populo currucrunt. Ps/d. LOB y 28: Et
    : 4 :

    Quo

    facto inussit sibi ipse

    notam impie-

    initiati

    sunt

    Heelphcffur

    v\

    cninrderunt

    BacrJfi-

    turpissimam. Dixerit enim aliquis, cur privatim das consilium oraculis contrarium, nisi putas id potentius et efficacius. Ag e vero examine-

    oia

    mortuorum fseu mortuis


    :
    :

    uiolis oblata).

    At

    qualibus artibus utatur ad interrumpendas perpetuas victorias fortissimi populi. Sciebat Hebrseos per solum legum
    ista praeclara consilia,

    mus

    sequitur mocc poena Bt Irritaverunl eum Id adruiinvntionibus auia et multiplicatfl eal Es ai et placavit et oe Iia gt stetil Phineea qua .'itio. Elt reputatum eat el In justitiam, in g^enerationem <' grenerationem uaque in sempiti r
    i I

    11

    contemptum expugnabiles,
    ti

    tentatos malo impoten-

    libidinis

    ideo voluptate inescatos conatus est reg-no mulieres formosissimse, nec

    adgravissimum scelus impietatis pertrahere. Sunt,


    inquit, in tuo

    Factum Phineis mox tatius ecoplicabitur, Interim quanta inde orta sit poputi ruina, aliis < poputo M< etiam locis dicitur. I><>vt.
    nura.
    I

    :i

    ita

    toquitur

    Oculi

    vt-stri

    vidcrunt

    oiimi.-i,

    qU83

    specie.

    quam Harum pulcberrimas si permiseris ob qusestum vulgare sua corpora, hoc hamo capietur jualia re vir facilius capitur

    mulieris eximia

    fecit Dominus contra Beelphegror, quomodo contriverit omueB oultorea cjua de medio vestri.
    i

    Cor.

    10

    Apostotus immensam hanc populi


    Christianos a fornicationa de iSrque fbrnicemur, sicut qui-

    ventushostium. 517 Sed prsemonendse sunt

    ruinam memorat,
    ,

    ne statim faciant

    terrens hisverbis

    dam

    12G
    *.(.Toni
    J

    DE
    ex
    ipsis (Israeiitis)

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    et ceci-

    dam

    fornicati sunt,

    tevere punita

    Mfflpfum
    danir Vhinet,

    derunt unadie viginti tria millia. 519 Rem totam latius explicare pergit MoyEt iratus Dominus, ait ad ses tfum. 25 i 3
    :

    qui posdomos et eognationes suas cunctos procedere. Locuti sunt itaque Moysuntad bella
    ,
    ,

    Movsen JoUe cunctos principes populi, et suspende eos contra solem in patibulis ut averta.

    tur furor

    meus ab
    :

    Israel.

    Dixitque

    Moyses ad

    Occidat unusquisque proximos qui initiati sunt Beelphegor. Verum heec suos jussa non videnturstatim fuisse exsecutioni mandata, forte quod nemo auderet incipere ob nijudices
    ,

    Israel

    Campestribus Moab et Eleazar sacerdos in qui ad eos super Jordanem contra Jericbo supra, sicut Dominus eraut a viginti annis et singutaimperaverat. Deinde recensetur numerus non multum differt a numerum tribuum, qui excepta ro, quo fuerant apud montem Sinai,
    ses
    ,

    miam noxiorum
    alios
    :

    muttitudinem donec Phinees suo animaverit exemplo. Audi Moysen f Et ecce unus de filiis Lsrael in6 prosequentem coram fratribus suis ad scortum Madianititravit dem , vidente Moyse , et omni turba filiorum
    ,

    tribu Simeon, qum a quinquaginta novem bustrecentis decreverat usque adviginti duomiltribum lia ducentos, ita ut verisimile sit, hanc fuisse peccatis fornicationis maxime obnoxiam punitis, et idolotatrise, recenter tot mitlium morte
    niilh-

    quem occidit prsesertim cum et dux Zambri Numerus autem Phinees, ex eadem esset tribu.
    ,

    Israel

    qui

    flebant antc fores tabernaculi.

    Quod
    Aaron
    ,

    eurn vidisset Phinees filius Eleazari, filii sacerdotis , surrexit de medio multitudinis

    omnium pugnatorum duodecim tribuum par fere erat numero ante invento apud montem Sinai atque ita exprimitur } 51: Ista est summa filio,

    et

    rum

    Israel, qui receusiti sunt,


    .

    sexcenta millia et

    arrepto pugione, ingressus est post virum Israelitem in lupanar, et perfodit ambos siraul, virum scilicct et muliercin in locis genitaiibus
    ,

    mille septingenti triginta

    Et mox additur hoc

    Cessavitque plaga a

    filiis

    Israol

    et ooOlsi.eunt vi-

    hominum. Nonnulta hic sunt ginti quatuor ambigua. Primo dubitatur, an hae voces, Suspcnde eos, referendee sint ad principes, iia ut hi
    raillia

    fuerint suspendendi, sicut verba primo intuitu innuunt. Verum aliqui sic verterunt textum Hebraicum, ut Moyses jubealur principes sibi in

    prseceptum: Istis dividetur terrajuxta numerum vocabulorum in possessiones suas. Pluribus maet paucioribus minorem jorem partem dabis sing-ulis, sicut nunc recensiti sunt, tradetur pos- E sessio etc. Levitte quoque seorsum recensiti sunt Fueruntque omnes, qui numerati sunt, viginti tria millia generis masculini, ab uno mense et
    ,
    :

    supra.

    522

    Demum
    :

    retato
    est

    censu,

    haec

    additur ob- dummortui


    erantomne
    ,

    subsidium advocare, et per eos suspendere noxios. Eo etiam sensu utcumque Latina verba intetligi possunl ; Tollc seu convoca ) cunctos (id est, noprinoipes populi, et suspcnde eos
    (
    ,

    servatio

    numerus filiorum Israel qui descripti sunt a Moyse et Eleazaro sacerdote, in Campestribus Moab supra Jordanem contra JeHic
    inter quos nullus fuit eorum, qui ante numerati sunt a Mo^^se et Aaron in deserto Siricho,

    J
    et

    (i

    Jo8Jj

    Calebo.

    xios.)

    lluic

    expositioni favent sequentia,

    cum

    cnjiu fbriiiudv

    ramiwmtn.

    Moyses convocatis judicibus mox dederit mandata denoxiis occidendis. Secundo dubitalur, an noxii fuerint suspendio necati, an vero sotum suspensa sint occisorum corpora necoccurrit ultaratio,quie attcrutram sententiam reddatcertam. Tertio Apostoius supra dicit, Ceciderunt una difi viginti tria inillia. llic vero occisi sunt vigintJ qufttuor rnillia. Verum Apostolus ponit occisos una-die at Moyses enumerat omnes. 10 sanctus Legislator subdit 5fc0 Doinde 1 Uixitque Dumiuus ad Muysen sequentia Phi*
    :
    :

    nai

    Praedixerat

    enim Dominus

    quod

    omnes

    morerentur in solitudine. Nullusque remansit ex eis, nisi Caleb filius Jephone, et Josue filius Nun. Hcec verba ciara sunt pro morte omnium, qui enumerati erant, duobus exceptis. At non tan-

    bees, flliue
    tit

    Eleazari,

    tilii

    Aaronis sacerdotis aver:

    gunt Levitas, qui non erant recensiti cum ceteris, nec a viginti annis. Attamen ne ex hisce quidem videntur superfuisse multi, qui tunc fuerant viginti annorum aut majores, quia numerus Levitarum non erat midtum auctus. Levitas quoque non involvunt verba Ecclesiastici cap. -iii Et in diebus Moysi t 9, ubi dicit de Josue
    :

    iram

    meam

    filiis

    JsraSl

    quia zclo meo comfilios

    miscricordiam
    ne,
    malitiyp.
    rati

    fecit

    ipse,

    et

    Caleb

    filius

    Jepbolibe-

    niotus est contra


    Esrael ln zelo

    608 ut non ipsc delerem


    :

    starc contra hostem, et perfringere

    murmur F

    meo. [doirco loquere ad eum


    fesderis
    inei,

    Ecce

    Et

    ipsi

    duo conslituti, a periculo

    do

    ei

    p&oexn

    et

    erit tara ipsi

    quam
    filio-

    semini ejus p&otuzn Bacsrdotii Bempiternum, quia


    zelatus est pro

    Deo suo,

    ei

    expiavit soelus
    viri
    [sraelitas,

    rum

    oeoisua est

    qui Madianitide, Zambri filius Salu, dux de oognatione et tribu Simeoois. Porro mulier

    Lsrael,

    Erat

    autsm nomen

    oum

    Madianitis, qua pariter interf-eota est, vocabatur OozbifiliaSur principis nobiliflsimi Madianitarum. Looutusque est Dominus ad Moysen dioens
    ,
    :

    Elostes

    voa Bentiant Madianitea, et percutite eos


    [psi

    suntanumero sexcentorum millium peditum. Inter sexcenta millianon numerantur Levitte, et interpretes passim observant, ittos generaliter non fuisse invotutos communi condemnationi. Sane dubitandum non videtur, quin Eleazarus sacerdos saltem viginti annos attigisset, quando facta est enumeratio populi apud montem Sinai. Quin imo Calmetus in cap. videtur et alios quosdam ex enumeratis excipere velle. At non rideo, quomodo hcccverba, Nullusque remansit ex

    egorunt oontra vos, et decepere insidiis per tdolum Phogor, e1 Cozbi filiam ducis Madian sororem suam, qu&a peroussa esl in die plagea pro saorilegio Pkogor. Eoc tnandatum postea renocatum videbimus ct impletum at alue guadam/Uere interposita, qumei nos prixts
    Uostiliter
    ,

    quio et

    eis ctc.

    cum tali opinione possint consistere.


    l>l'

    in eodem loco erant castra Israelita- PHfobu* Salmd ,tdJ' ldi Saiphaad in deserto mortui sine ullo filio,cumviderentsenuliam in Terra promissa r.^T^''"'

    523

    Dum

    rum,

    filia

    acoepturas possessionem, quia carebant fratre,


    set,

    Voku
    ||

    jiojmfi

    rabimus, 581 Moyses Num*


    agit
    his

    '-()

    de

    novo populi censu


    fUisse affirmai

    cumque a Deo prssceptum


    verbis
    :

    quiaUasutcaputfamilli&partemacciperedebuissupptices accesserunt ad Moysen, Eleasarum, eiprincipespopuli,et expositaque causa etrationibus suis, dixerunt Num. 27 y 3 Date no:

    Postquam noxiorum sanguis effusus aat, dixit Dominua ad Moysen et Eleaz&rum filium Aaron sacerdotem Numerate omnem sum:

    bis possessiouem iuter

    mam

    filiovuin lsrael & viginti

    aunis et supra, per

    cognatos patris nostri. Ketulitque Moyses eausam earum ad judicium Domini. Qui dixit ad eum Justam rem postulaut filia; Salphaad da eis possessionem iuter cog-na:

    tos

    DIE QUAKTA SEPTEMBIUS.


    tos patris sui
    (

    127

    et

    ei

    in hereditatem

    ahm

    Additur lex de successione filiarum in hereditatem, si filii non ue ri n t superstites, f pluresque


    de hereditatibus.

    succedant.

    mtrum quod

    hi occasionem dederint diffidmtius

    wwm
    J

    Verum

    lex de successione

    fiharum postea ingessit timorem, ne ea occasione possessiones alicujus tribus minuerentur et ad aliam tribum transirent, si filias paternarum possessionum heredes nuberent viro alterius tribus. Hac de causa Num. 36 1 G, hajc lex super filiabus Salphaad a Domino promulgata est Nubant quibus voluut tantum ut sum tribus hominibus. Lex eadem quogue ad alias mulieres, et ad viros extensa ibidem. Ostendunt hiec, quam
    ;
    :

    peccato apud Aquas Contradictionis) et juravit ut nou transirem Jordauern, nec iugrederer Terram optimam q uara daturus est vobis. Ecce morior hac humo. nou tnmsibo Jordanem vos
    ,

    transibitis, et possidebitis

    Terram egregiam 52G Deut. i 1 37 rursu.u hicc populo dicit poputa* Legistator Neo mirauda mdi guatio in populum, mortetm cum mihi quoque iratus Dominus propter vo>
    ;

    fi: hus Nun


    Hunc
    ;

    Xec tu inff cdiens iUuo 8ed joaue t mimster : tuus ipse intrabit pro
    :

    *
    te.

    ~^tat.

    exhortare et robora,

    ct

    ipse sorte

    Terram

    exacte in dubiis omnibus Moyses consuluerit Do-

    minum.
    Moyse$ de
    i-i-

    stantemorte

    ZlltZl
    tus,

    fere tempore monitus est Moyses de morte sua instante, et de successore sibi deligend0 > ut re fertur Num. 27 ? 12 his verbis
    52-1

    Eodem

    dividet IsraeTi. Deut 3 i 2S, relata repulsa sua et pncdictione Domini de instante morte, de Josue hao subdit Domini verba Prsecipe Jo:

    sue

    et

    corrobora

    eum

    atquc

    couforta

    quia

    ipse prsecedet

    popnlum istum,

    et dividct eis Ter-

    ^uoque Dominus ad Moysen Ascende iu montem istum Abarim, et contemplare inde Ter^ixit
    :

    ram,
    ivit
    11

    deris

    quam daturas sum filiis Israel cumque vieam ibis et tu ad populum tuum sicut frater tuus Aaron quia offendistis me in de: ,

    ram, quam visurus es. Ex hiscc clare coUigitur, omnia peracta esse hoc ordiuc. Moyses cum videret subjectum esse utrumque Amorrhivorum re-

    gnum,

    illudque sciret ab Israelitis possidendum,


    ccepit

    sperare
    idterius

    Dominum

    sibi pcrmissuruin, ut

    serto Sin in contradietione multitudinis, nec sanctificare me voluistis coram ea super aquas ha3
    :

    sunt Aquae contradictionis in Cades deserti Sin. Cui respondit Moyses Provideat Dominus Deus
    :

    ad occupationem Terrx promissw procedere. Rogat igitur, ut sibi liceat in huno finem K cum popido Jordanem transmittere. At Dominus qui partem Moy.si concesserat religuum
    ,
    ,

    spirituum omnis carnis horninem qui sit super multitudinem hanc, et possit exire et intrare ante eos, et educere eos vel introducere ne sit populus Domini sicut oves absque pastore. Di,
    :

    vero Josue resercabat, respondit Moysi, cogitandum non esse de transitu Jordanis, sed mortcm

    Dominus ad eum Tolie Josue filium Nun, virum in quo est spiritus, et pone manum tuam super eum. Qui stabit coram Eleazaro sacerdote et omni multitudiue et dabis ei praecexitque
    : :

    pta cunctis videntibus et partem glorise tuse ut audiat eum omnis synagoga filiorum Israel. Pro hoc , si quid agendum erit Eleazar sacerdos consulet Dominum. Ad verbum ejus egredietur et ingredietur ipse et omnes filii Israel cum eo et cetera multitudo. Eecit Moyses ut
    ,
    ,

    propinquam, quam obiret in monte Abarim, alias Nebo, et qiudem in vertice mon tis Phasga dicto, ubi ante mortem Tcrram promissam intueri possct. Moyscs voluntati divinee humiliter se submiUens, rogat de successore sito. Dominus vero ei successorem designat Josuc, eumque inaugurari jubet per Moysen manuum impositione et modo num. 52 1 relato. Voluit quoque Dominus, ut Moyses prxcepta ei ad muipsius esse
    ,

    pulo.

    nus suum recte obeundum daret coram omnipoHorum partem scu breve compendium per>

    stringit Lcgistator Deut. 3

    II

    hisverbis
    :

    .lu.sue

    quoque
    regibus
    turus
    ter

    in

    tempore
    sic faciet

    illo

    pnecepi, dicens

    Oculi tui

    praeceperat Dominus.
    tuit

    eum

    corarr.

    Cumque tulisset Josue, staEleazaro sacerdote, et omni fre-

    viderunt, qure fecit


    :

    quentia populi. Et impositis capiti ejus mauibus,

    cs.

    Dominus Deus vester duobus liis omnibus regnis, ad quai transiNe timeas cos Dominus cniin Deus ves:

    cuncta replicavit, quaj mandaverat Dominus. Jliec


    ibi.

    puguabit pro vobis. De manuum impositione Deut. 34 hwc dicuntur Josue vero fillua \uu
    :

    C
    postqmm
    fmstrarogaverat ut sibi

    iisdem quoque agitur in Deuteronomio, ex eoque habemus , petiisse Moysen ut Uceret inqredi Terram promissam. sed frus 3
    525

    De

    repletus est spiritu sapienti89| quia Moy.ses posuit

    supcr
    527

    eum manus

    .suas.

    !>'

    Uceret Ter-

    stra.Petitio tuvc verisimiliter prtecessit

    ....

    Quamvis Josue

    hisce cwrcmoniis dcsigna- Moj/mpet

    manda-

    ram promissam
    ingredi,

    tum de ascendendo monte Abarim, ita ut videatur Dominus mandato illo respondisse adpreces Prophetse, nec voluerit, ut mox in montem ascensed die postea designando. Deut 4> f 23 Moyses petitionem suam et Domini responsum populo Israelitico sic exponit Precatusquc sum Domine Dominum in tempore illo , dicens Deus, tu caepisti ostendere Servo tuo magnituneque manumque fortissimam dinem tuam enim est alius Deus vel in cado, vel in terra,
    deret
    ,
    .-

    tameu san* ctus Legtstator regere populum usque aa mortem. Crediderim hoc tcmpus totum fere impen su?n fuissc adhortando populo ct legibus contus esset succcssor Moysis, pergebat

    ("'W,/,,.,. r
    ,

    benta

    Domino

    scribendis, ita ut posteriora capita libri Nume* rorum et Deuteronomium eo tempore scripta

    qui possit faccre

    tudini

    tuse.

    opera tua, Transibo igitur

    et
    ,

    comparari

    forti-

    et

    videbo Terram

    hanc optiinam trans Jordanem, et montem istum egregium et Libanum. Iratusque est Dominus
    ,

    ad concionem dicta, Num. 28, 29 et 30 varix recensentur leges ceeremoniales a Deo per Moyscn popido datm, Verum cap. 31 narratur expeditio contra Madianitas suscepta, qitam Dominus mandavit, ne scelus illius poputi maneret impunitum. Moabitm ad idem crimen concxtrrerant, nec tamen illos pu niri hoc temporejussit Dominus.Af nostrum non
    fuerint, et pleraque

    mihi propter vos, nec exaudivit me, sed


    Sufficit
    tibi
    :

    dixit

    re

    nequaquam ultra loquaris de hac et oculos ad me. Ascende cacumen Phasgae


    ,
    :

    /mjus difjcrentuc rationes investigare, cum res fuerit peracta mandato Domini, qui aliorum crimina juste punit, aliorum vero sontium supplicia non minori justitia sibi in aliud tempus
    est

    tuos circumfer ad occidentem, et ad Aquilonem, nec enim Austrumque et Orientem , et aspice

    clementer reservat.

    Jam

    ante

    Num.

    BS

    >

    L6

    Jordanem istum. Deut. & > 21 de repulsa hac iterum ita loquilur Iratusquc est Dominus contra me propter sermones vestros ( nitransibis
    .

    mandaverat Dominus, ut Israelitmj>unirent Ma dianitas,sedtempus non expre- >>>' nisx quia


    crederc malit, nec sane improbabiliter
    ,

    man-

    datum hoc solum tempore datum

    /uisse, et ibi

    breciter

    ,,

    128
    vcto
    J

    breviter relatum esse a Moyse, ibicrimine Madianitarum erat

    DE S. MOYSE PROPHETA. deinde fuisse, quia cum relato


    connexum. Quidite:

    nisi abiens se

    rediturum ultro pro-

    D
    . .

    miserit.

    quidsit verius, Moyses

    Num.

    31 aut idem, aut

    530

    Hisce observatis

    videamus quo

    modo

    ratum prseceptum sic exponit Dominus ad Moysen, dicens


    filios Israfil

    Locutusque

    est

    Ulciscere prius : Mandianitis, et sic colligeris ad pode

    pulum tuuni.
    bdlum deccrnitcontra
    Sladianttai,

    Moyses victores exceperit reduces. Egressi sunt autem, inquit f 13, Moyses et Eieazar sacerin occurdos, et omnes principes synagogae, Moyses pnnsum eorum extra castra. Iratusque
    exercitus, tribunis, et centurionibus Cur feminas reser qui venerant de bello, ait Nonne istae sunt, quae deceperunt fihos vastisP
    ci pibus
    :

    JJJJ

    muli ;,. es prm

    ^
    _

    tervfrgtnee,

    528 Statiinque
    vobis
    j)

    Moyses
    ,

    viros

    ad

    pugnam

    ex possint ultionem qui

    Armate,

    inquit,

    om ini

    expetcre de Madianitis. Mille viri de sin-

    jESST
    nmeKdm< r

    gulis uib.ib.is eligantur ex Israel, qui mittantur

    lsrael

    ad suggestionem

    Balaam

    et

    praevaricari
    ,

    ad bellum. Dederuntque millenos de singulis tribubus, id cst, duodecim millia expeditorum ad quos misit Moyses cum Phinees filio pugnam tubas sacerdotie, vasa quoque sancta, et
    :

    Phogor vos fecerant in Domino super peccato populus ? Ergo cunctos et percussus est
    unde
    interficite,

    Eleazari

    iu parvulis

    quidquid est generis masculini, etiam et mulieres, quae noverunt viros in


    :

    ad clangcndum tradidit

    ci.

    Gumque pugnassent
    ,

    contra Mailianit.-is atque vicissent, omnes mares et Recem, et occiderunt, et reges eorum, Evi principes gentis Sur, et Ilnr, et Rebe, quinque Balaam quoque filium Beor interfecerunt gladio. Ceperuntque mulieres eorum, et parvulos, omniaquidque pecora, et ounctam supellectilem
    :

    puellas autem et omnes'femiet manete extra nas virgines reservate vobis immunditicm legalem) castra septem diebus (ob
    coitu
    ,

    jugulate

    Qui

    occiderit

    hominem

    vel occismn tetigerit

    lustrabitur die tertio et septimo.


    da, sive

    Et de omni

    prae-

    vestimentum
    et ligno
    ,

    fuerit,

    sive vas, et aliquid

    H quid habere potuerant, depopulati urbes quam vlculoa et castella fiamma consumet universa, qua? cepsit. Et tulerunt pnedam perant tam ex nominlbua quam ex jmnentis, et
    :

    sunt

    tam

    adduxerunt ad Moysen

    et

    Eleazarum sacerdotem,
    filiorum Israel. Reliqua

    etadomncm multitudiwm
    autem

    utensilia portaverunt ad castra in Campestribus Moiib juxta Jordanem contra Jericho. Hic

    neottmmiota
    ijont

    Madianideteta
    .

    turum

    nonnihit sisttmdum. 520 Primo r.otunt aliqui Josue fuisse hujus at illius nulla fit mentio. gcopeditionis /fucem Phinees nec alium fuisse kug i us nom ina tur existimans atii. Secundo jus agminis ducem
    : ;
    ,

    aliqui ita toquuntur de hac victoria, acsi tota

    gens Matlianitarum fuisset excisa -.verum idmihi verisimile non est, cum Madianitm deinde evaser/<i/ ptdnttissimi, ct IsvtiMitas in servitutem Nullus quoque Scripturm redegerint Judic.
    *'>.

    caprarum pellibus, Eleazar quoque qui pugnaverant exercitus sacerdos ad viros jj Hoc est praeceptum legis, quod sic locutus est Aurum, et argentum, mandavit Dominus Moysi et et stannum et plumbum et ses, et ferrum omne, quodpotesttransire perflammaSjignepurgabitur quidquid autem ignemnon potest sustinere, aqua expiationis sanctificabitur et lavabitis vestimenta vestra die septimo, et pnrificati postea castra intrabitis. Hsec omnia ostendunt exactam legis obsevvantiam, 531 Dixit quoque Dominus ad Moysen yrads ingenti quse capta sunt, ab dlvt$lo.Tollite summam eorum homine usque ad pecus tu et Eleazar sacerdos dividesque ex aequo praedam et principes vulgi inter eos qui pugnaverunt egressique sunt ad bellum, et inter omnem reliquam multitudinem et separabis partem Domino ab his, qui pugnain

    utensilia prseparatum, de
    ,

    et pilis

    expiabitur.
    ,

    locus indicat, jussisse


    t/itti)/,

    Deum

    totius gentis exci-

    N/tm. 88
    tiant
    f
    l,

    aut totam gentem pev Israelitas deletam. Hostes vos sen17 solum dicitur f
    ,

    Madianitffi

    et

    percutite eosj
    filios

    et

    Num.

    31

    Qloiscere prius

    EsraSl

    de Madianitis.

    Itaque omm-s quidem ninrrs, quos potuerunt atC tiugerc nrcidmmt, et reges eorum SCllicet
    ,

    verunt et fuerunt in bello , unam animam de quingentis tam ex hominibus quam ex bobus et asinis et ovibus, et dabis eam Eleazaro sacerdoti quia primitim Domini suut. Ex media quoque parte filiorum Israel accipies quinquagesimum caput hominum, et boum et asinorum,
    ,

    et

    quinoue

    prinoipes gentis,

    guorum

    ditio erat

    m-

    ciniov castris TsraSlitarum, l</ tfitione quoque horumprincipum urbes, vicutos, castella combusserunt, omniaque pecora et alia spolia abstule-

    non est, Xsraelitas usque ad eoctremos Madianitarum limites p?*ocessisse, cum se extenderent; sed hi usqtte ad mare Rub longe probabilius est, ne ouidem culpabiles fuisrunt. Af verisimite
    se,ttttt

    cum Moabitis conspirasse,remotiores Ma

    Quapropter ><<> esse non est inquirere, qiutt factum s/l de Jethro Moysis socero, si vivebnf eo tempore, aut de posteris ipsius cum
    ttitijit/tis.
    ,

    hxc nequaquam videatur eousquedesseviisse, //"< iamen decausa non existimo d fuisse gentes Madianitarum distinctas, alter ad Orientem maris Mortui, alteram prope matetnpestas
    re Rufrrum, uti voluerunt aliquisine ullo sacrse

    eunctorum animantium et dabis ea Levitis qui excubant in custodiis tabernaculi Domini. Peceruntque Moyses et Eleazar sicut praeceperat Dominus. Fuit autera pra^da quam exercitus ceperat ovium sexcenta septuaginta quinque millia, boum septuaginta duo millia, asinorum sexagTinta millia et mille animse hominum sexus feminei qua3 non cognoverant viros, triginta duo millia. Dataque est media pars liis qui in prajlio fuerant ovium trecenta triginta septem millia quingentae e quibus in partrm Domini supputat sunt oves sexcentae septuaginta quinque. Kt de bobus "triginta sex millibus, boves septuaginta et duo de asiuis triginta millibus quingentis, asini sexagiuta unus de ani, , , ,
    ,

    ovium

    mabus hominum scdecim

    millibus, cesserunt in

    partem Domini triginta tuae auimae. Tradiditque Moyses numerum primitiarum Domini Eleazaro
    sacrrdoti,
    sirut fuerat
    ei

    Scripturm testimonio at magis credo Madianitas seper totum illum tractv n extendisse sub . Tertioquseripo' diversis regulis aut prim test, qno modo Balao occisus sit in Madianitide,cum antea legatur domum rediisse, quse lon\

    imperatum

    ex media

    separaverat his, qui iu pnelio furrant. De media vero parte quae , contigerat reliqus multitudiui , id est , de oviet de

    parte filiorum tsrael,

    quam

    ge abevat a ditione Mddianitarum 9 Verisimite est a principe quodam Madianita revocatum


    t

    bus trecentis triginta septem millibus quingeutis, bobus triginta sex millibus, et de asinis

    trigiuta millibus quingentis, et de

    hominibus sedecim

    A decimmillibus,tulitMoyses quiu,quagesimum caput, et uedit Levitis, qui excubabant in tabernaculo Uomim sicutpneceperat Dominus.

    DIE QUAKTA SEPTEMBUIS.


    diversissimos, ut cibis etiam
    propriis vestro

    129

    more
    susti-

    mctoh
    J

    utamini, nec potum


    neatis,

    cum
    si

    aliis

    communem

    ;:t^r\/Sov aa Moysen
    runt
    : ,

    umqu
    ,

    v^ tnbum
    c et

    necesse

    est,

    isseut

    vultis
    ;

    priDcipes

    esercitus
    ,

    gere,

    centurionesque

    dixe-

    Nos servi tui recensuimus numerum pugnatorum quos habuimus sub manu nostra et ne unus quidem defuit. Ob hanc causam offerimus m douariis Domini singuli, quod iu prasda
    :

    deos nostros colatis ffumento persuadebitis amorem


    fingere
    ,

    uobiscum vitam deneque enim alio ar-

    istum vos non msi eosdem nobiscum deos adoretis Nec absurdum fuerit ant vitio vertendum si
    terras
    ,

    in
    :

    quam
    ,

    venistis

    aun potuimus
    annulos
    ceris
    et

    invenire, periscelides et armillas, dextralia, ac murasnulas ut depre,

    pro nobis Dominum. Susceperuntque Moyses et Eleazar saeerdos, omne aurum in diversis

    mahtis praesertim cum nostri per omnes rc^iones honoreutur vestrum nemo prieter vos cultu dignetur aut ceremouiis. Aut ig-itur ca?tero-

    peouliares deos colere

    rum more

    speciebus,

    pondo sedecim millia septingentos quinquagrinta siclos, a tribunis et centurionibus. Unusquisque enim quod in priEda rapuerat, suum
    ,

    vobis est vivendum au1 alius orbis quserendus, ubi soli juxta vestra instituta vitam agatis. At illi cupidine casci, dicta earum com,

    tabernaculum testimonii, in monimentum filiorum Israel coram Domino. Posteriora hsec difficxdtatem non habent, sedegregie declarant tam religionem Israetitarum eo tempore vigentem, quam singularem Dei protectionem.
    iu

    erat.

    Et susceptum intulerunt

    probant et quo trahebautur sequentes , a religione patrum desciscunt et plures deos credere
    ,
    :

    inducti
    bis

    sacra

    illis

    ejus g-entis

    ritu

    faciunt
    et iu

    ci-

    quoque

    rum ut jam
    in

    muliegratiam nihil non contra legem faciebaut


    :

    indifferenter utebantur,

    castra juvenura impietas invaderet, et seditio priore pejor glisceret, et avita lvlig-io

    tota

    extremum periculum
    :

    deduceretur. Juventus

    enini, g-ustatis semel peregTinis moribus, inexple-

    XLVII.
    tiones

    Josephi
    de

    et

    Philonis relaet

    lapsu Israelitarum

    bello contra Madianitas dantur et

    biliter in eos ferebatur et si qui nobiiitate a majoribus accepta praeeellebaut una cum reliqua turba corrumpebantur. Ita Josephus relata de hisce breviter in sacra Scriptura multum suis amplificans conjecturis nam modus, quo Madianitides ad suam tibidinem peraxisse Is, , :

    ti

    discutiuntur.
    Juseulius iltc-

    raelitas referuntur,

    mera

    est conjectura;

    quod-

    cebras Madia-

    _ ose /nts T P
    7

    >

    retato

    pesstmo Bataami consiho,


    , ,

    _.

    que additur de nuptiis parum est probdbile, cum Scriptura fornicationis meminerit et idolotairue, at nuilibi nuptiarum,
    535
    bi

    nitidum,

    J fraudem Madianitidum
    pertracti
    dianitis

    sunt

    Israelitm
    ita

    ita subnectit
    filias

    qua ad peccatum Ma:

    Hac decausa

    nuptias

    Zambri cam Chos,

    oariitatmji
    r ' tiris '

    autem

    ut moniti fuerant

    mitten-

    tibus

    larum

    Ilebrajorum juvenes pulchritudine puelcapiuntur et in colloquium venientes


    :

    rogant ne

    voluptatem ex earum pulchritudine capere invideant, neve consuetudinem eorum aversentur. Illae libenter et verba juvenum et complexus admittunt jamque blanditiis illectos, et cupidiue ferventes relinquere parant Tum ilsibi
    :

    Madianitide etiam improbabiles existimo prxsertim cum Moyses iltam mulierem vocet srortum ncc pr<>h<ihtliorc,>) c.ss<- /tnubri tt/tercationem cum Moyse, patebit pertegenti factum Num. 25. Verba tamen Josejiht </< illis subjunZambrias etiam Simeonidis tribus princeps, go
    :

    ducta Chosbi

    Madianitide
    uxore,

    Uri
    *'t

    bli:!

    g^entis

    ejue
    ejufl

    dynastse, jussus ab

    oontemptie in

    li

    tristes

    mulierum

    discessu,

    precibus instant, ue
    illos

    conju^es et omnium maneant. llaec promissa jurejurando confirmabant Deum testem invocando quo et lachrymas fundendo
    se relinquant; sed futuraj facultatum domin apud
    ,

    gratiam Moysis plaoitis, alieno ritu Bacrifioabat, et alienigena conjuge non dissimulanterBe oblectabat. In hoc rerum statu Moyses veritus ne
    g-ravius

    aliquid

    scqmu-etur, advooata eoucione


    iioiiiiuatiiii

    nemincm
    in

    quidcni

    aivusavit, nolcns
    ,

    mag-is eas ad miserationem flecterent.

    Tum
    :

    illte,

    postquam omnino captos

    et consuetudine sua dc-

    qui tantiaper desperationem adducere eos dum latere se putant, ad sanitatcm reduoi potenec ipsia ncc sed dicebat rem indig-nam rant
    :
    ,

    vinctos animadverterunt, sic respondent

    Opti-

    majoribus
    pluris,

    eorum
    ,

    deooram
    et

    quod
    est

    voluptatem
    Ex,

    non desunt nobis domi nec amplai facultates, nec parentum ac domesticorum arfeCtus neque inopia talium rerum huc ad vos venimus, aut formam corporis nundinaturaj preces vestras admisimus sed persuasa; viros csse bonos qua vos hac hospitali gratia non dedigmatae opus habere videbamus, faciles nos vobis prae, :
    :

    mi juvenes

    quam Deum
    illis

    peliffionem

    faoerent,

    pedire

    ut

    dum tempua
    ,

    resipiscanl

    ct

    non
    vis

    leg^um

    oontemptu
    fortc.s
    ,

    cupiditatibus

    dum

    praeterea dicebat

    compesoendis pra -l'''-l;i i'-n1 viros Absurquod cum in deserto mosed


    .

    deste vixissent,
    :

    uunc

    iu

    bona regaone

    ita

    bac-

    buimus. Nuuc quandoquidem amare vos et abitionem nostram moleste ferre asseveratis; ne has quidem preces aversabimur. Quare si beuevolentiae

    ct quea per inoplam quffifliverant charentur nunc per aflluentiarn pcrditum irent. Talibus dictis conabatur juventutem corrigere et ad saniorem
    ,

    mcntem
    ,

    reducere.
    :

    conjugalis fidem dederitis


    ,

    qua? sola no-

    bis satisfacere potest

    libenter vobiscum

    ut le-

    sumus. Veremur enim ne libidine exsatiata, cum injuria ct contumelia nos retro ad parentes nostros ableg"etis cui nosta solicitudini veniam vos darc ajquum postulamus.
    gitimae nuptae convicturae
    :

    inquit Tu 336 Tum Zambrias insurfrcns quibus jam longO tuis leg-ibus uterc Moyses usu robur addidisti quod ni fecisses, BSSpe jam
    ,
    , ,
    :

    partim Impr9 .
    babitibut,

    poena.s dedisses

    et tuo inalo

    non csse
    certc

    Qebrffiifl

    imponendum
    tua

    didicisses.

    Me

    numquam
    ,

    ad

    etfomica(>o.

    594

    i\yls

    V ero
    ,

    quolibet

    modo fidem
    amore
    ,

    daturos

    neque habebis quam sub Legis ac rcligioenim aliud haotenufl, nis prtPtextu uobis servitutem, tibi principatum,
    tyrannica jussa
    obstrictum
    malitiosis
    vita;

    TrTam^ului- se
    tarum

    pollicentibus
    :

    cusantibus
    bis videtur

    nimio reQuaudoquidem inquiunt, ita voet mores habetis ab omnibus alilfl


    et nihil praj

    sub

    voluptatem nobis ac artibus adstruis Iiceutiam adimens, qua; libcrorura sunt, et nullius imperio deg-entium. lloc enim vel
    ,

    dSgyptiaca

    130
    tUCTORl
    i. s.

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    maximam, quod
    csede

    in quemvis /Eg-yptiaca servitute fuerit gravius , tuo libitu animadvertere, cum ipse tuis legibus pro abmulto dig-nior sis, qui puniaris, quandoquidem

    Zambri aliorumque
    Israetitas

    ces-

    dicitur, savit. Certe nullibi clare

    ea

    occasione percussos fuisse plaga


    inflicta, ita

    quffiomnium consensus approbat, plustua quam csetcrorum mortalium placita valerepostulas. judico, ne Kg-o quae nunc facio, quia bene facta inhoc coetu gravabor, mulierculam fateriquidem
    rog-atis,

    ut prorsus incertum

    sit,

    ahqua divimtus quod de pe-

    steasserit Josephus,

    qui
    ,

    et

    numerum occisorum

    alienigenam me duxisse. Audis a me ipso mea falatere cupio. Sacta, ut ab ingenuo. Neque enim consuetum, quia id cra etiam diis facio prseter

    quum

    censeo, ex multis mihi veritatem quaerere, etnonsicut sub tyrannide vivere, de unius tantum
    fiducia pendentem.

    quatuordecim milha vehementer enumcrat asserit bellum 539 Deinde idem auctor recte Madianitis illatum fuisse, sed hanc ob causam itaproseomittitDei mandatum, ut scepeahas, Madiamtas concutus. Hanc ob rem Moyses in exerciad g-entem internecione delendam citus

    minuit

    dwn

    ^
    Madiani(as

    nui
    rit.
    amplificat

    in rebufl

    mihi rcm gratam fecerit, meis meipso plus arbitrii habere volue-

    Nemo

    de qua expeditione mox narrabimus, dipostquam, quod omissum ante non oportuit, Balamum illum, qui a Madianitis accixerimus,

    tum

    misit

    Zambria pre se et quibusdam sui populus quietus expectabat, similibus afferente quonam audacia hsecesset evasura, maxime quod
    537
    Ilasc
    ,

    quo tus ad execrandos Hebraeos cere a Deo est prohibitus , nihilo


    ,

    talc

    videret Legifllatorem

    amplius nolle contendere


    irritatiorem
    talis

    ut quibusdam
    tius

    hostibus consilium dedit, infectis prava opinione

    minus hoc fasecius tamen quo effectum est,


    ,

    pene

    to-

    ne hominem insolentem Verehatur enim ne plures


    pudentiiB
    cltarent.
    imitatorefl
    facti,

    redderet.

    populi

    religrio

    sit

    corrupta

    hunc inquam
    , :

    loquendo imturbas in populo exin

    Atque

    ita

    H fortasse ulterius
    hrias

    tum concio dissolvitur. Ac malum hoc aerpsisset ni Zam,

    tanto honore dig-natus est Propheta cumque ut oracula ejus suis literis inseruerit nec ullo ederet nihil vetaret, quin ea pro suis

    Balaraum

    maturesublatusesset talem ob causam. Phialiis

    nees tum
    et

    rebus

    tum

    patris dignitate, ju-

    ventutis facile prinoeps,

    Eleazari pontificis filius,


    ,

    Moysen magnura patruum habens regerrime cujus impunitate tulit Zambriffl contumaoiam contemptus erescerct, vindicare in flaue Legum gitiosos decrevit, non ignarus qnod exempla pripluriraum valeant. inaltini in utramvis partem
    :

    factum ejus coargui posset, maluit eum E debita apud posteros memoria non fraudare. Sed ha?c quisque ut lihuerit, ita consideret. Moyses autem, ut dicere cceperam, in Madianitas misit exercitum duodecim millium, singulis tribubus
    teste
    id

    mille militibus imperatis


    prajfecit
    ,

    eisque copiis
    vindicatas

    Phineem
    ,

    cujus opera

    leg-es

    et

    de

    Cumque
    ut

    tanto

    esset

    auimi

    et corporie

    robore

    non temere ad Zambriffi tentoquod non etiam parflceret rium vadit, et eodem ictu ipsum una cum Chosbi transfigit. Quo exemplo juventua ad pulcherrimam virtutis sBmulationem accensa, certatira In
    ,

    aliquid

    arduum ag-grederetur

    earum poenas exactas paulo vero intellecto ante memoravimus. Madianitae hostium adventu et quod jam non longe abeset qua sent, et ipsi copias in unum contrahunt munito irrupturos putabant in reg^onem suam
    Zambria violatore
    ,
    ,
    ,

    pro tempore aditu

    praesto

    erant

    impetus eotanta multiet

    rura pro viribus propulsaturi.

    ejusdem oriminis reos illorum partem ferro oonficiunt, reliquoa insecuta pestia sustulit, per iram Numinia infiictaj et ne

    facit

    impetum,

    ct

    bonam

    540 Sed mox primo tudo Madianitarum est

    c^ng-ressu
    ceesa,

    victoria non

    quidem peperoit, qui oum JurecoffnationistaMi suofum petulantiam cohibere deberent, aut diasimulare aut acoendere etiam maluerunt neo priue destitit, quam quatuordeoim millia virorum
    iilis
    ii :

    numerus cadaverum iniri non posset, ne reg-ibus quidem serUbes Robeas Sures vatis. ili fuere Ochus a quo deductum nomen et quintus Recemus
    ut
    ,
    , ,

    sine erroribits
    relata.

    primaria
    dicta
    ,

    defliderarentur,
    (;

    638 Rejectis

    jam

    nuptiis, tolaque illa oratiot

    "'"''""'

    ne Zambri,utimprobabilibus nonnihil quoque obs3rvai}dum est de ceteris. Primo non videtur

    Receme et hodie retinct Petram vocare maluut. Pusunt populati Ilcbrrei regionem sis hostibus abig-endo , et incolas una cum mulieriprasdas bus interimendo ,' solis parcentes virginibus hoc onim Phinees a Moyse mandatum acccperat. Qui
    urbs
    ,

    Arabum

    quam

    Greeci

    crimen Zambri
    bernaculo,
    panar.

    et

    ceedes contigisse in ipsius

    ta-

    cum

    locus

    Num,

    &5

    vocetur lu-

    Sccundo satis probabile 8St, ctiamsi aliqui repugnent, ewemplo illo Phineis dtios ecccitatos fuisse ad occidendos noscios, ct quidem fcrro

    nam
    dit
    -.

    Moyses ipse
    Et

    oooiBi
    ait,

    relata illa csede : f 9 subsunt viginti quatuor millia homi,

    num, nec

    antea ? unusquisque proximos suos, qui initiati sunt. Iloc autem prmceptum implere cospit Phinees, que exemplum imitati sunt alii, quanium appajubeantur suspendi quod i ret, Nec refert nam poterant suspendipost mortem, Denoooii
    5 diosejrat
    ,
    I
    :

    quo modo fuerint occisi. Etjam Occidat Mo^ rs judicibus

    prsedam incolumi ac illaeso exercitu boum quinquaquoque mcmorabilem retulit g-inta duo millia ct insuper sexagfinta septera, asinorum sexag-inta raillia vasorum aureorum et arg-enteorum raagaium numerum quibus in domeatioa suppelleotile utebantur. Etenim pro opihus lautiore victu delectahantur. Abductae sunt etiam virgines oiroiter triginta duo raillia. Moyses autem partitua prtedam, quinquag"esimam ejus et Levipartem Eleazaro dedit et sacerdotibus tis alterius quinquagesimam, reliquum vero populo distribuit. Quo factum cst ut deinde suaviter viverent opibus virtute quaesitis , otium quoquc ad fruendum nacti. Moyscs autem jam adreducto
    , ,
    ,

    modum
    ret
    ,

    senes

    Jesum
    (si

    desig-navit, qui sibi in pro-

    indevoayilla oooisi denotat potius aedemhui na opera factam, quam illatam a solo Deo; ideo-

    phetsa et ducis

    quc illoruiu sententia, qui volunt divinitus itlatam fuisse mortem, non omnino certa apparet. atque Dicitur quidem $ S iVssavitque plag-a iude illi probabilitcr, at non certo colliguntab ipso Dco punitos fuissc noxios. At Moyses per
    ,

    foret) muniis succedeDeo ita jubente ut huuc principatus successorem faceret. Erat enim totius divini atque hu-

    opus

    maui
    ctus.

    juris

    peritissimus,
    ,

    Moyse praceptore dorecte

    Hactenus Josephus

    quidem memo-

    plagam

    inlettigerc potuit

    '

    pcccatwa ipsum forni-

    cationiset idololatrix,

    omnium sane plagarum

    rans designationem successoris Josue, sed eamdem perperam postponens relato belto, cum ante iliud dcsignatio videatur facta. In ceteris quoque hsec corrigenda. Prxda non recteenumerata, nec

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    nec
    illius divisio

    131

    exacte narrata, ut videri potest


    ;

    ivum. 531. Secundo solis parcitum esse virginious vere quidem affxrmat sed ceedem aliarum

    grentes

    excirentur

    ad arma

    communi

    periculo

    '

    AI-CTOM

    Philonis 7-clatio

    de forniea-

    tione Israetita-

    rum

    parvulorum non ita referre debuepugna fuissent occisx mulieres et parvuli. Tertio non plane certum est urbem Petram fuisse Recem dictam ab uno e regibus occisis; nec tamen id falsum affirmare ausim. 541 Philo, postquam asseruerat feminis Madianitidis datam esse licentiam peccandi cum Israelitis ita procacitatem earum exponit et lapsum Israelitarum Qua impunitate factum est
    et

    niuherum

    simulque consultum videbatur manere cseteros subsidiis si forte res posceret uova submitti au-

    J.S.

    xilia.

    rat, acsi statim in

    de singulis tribubus selecti sunt. armatis duodecim miUibus imperator datur Phinees spectatfe jam fortitudinis
    Sic
    ,
    :

    Milleni

    cris rite peractis

    ut juventutem ad se pertraherent corrupta prius

    vir qui *aubi litatum vidit, militeshunc in modum pro concione adhortatns est Non de imperio nuuc certamen instat, nec de invudendis occupandisque alieuis possessionihus q U ;r causa belli vel sola movet alios vel pnvcipua ; sed pro tuenda pietate ac sanctimonia, quam no, :
    ,

    hujusmodi prcestiguis ad impietatem illecta donec Phinees filius pontificis indig-ne ferens perire animas simul cum corporibus et
    ,

    anima

    et

    cognatis amicisque dum hostes eripiunt paraverunt eis gravissiraam perniciera. Absurdum
    stris
    ,

    igitur et periniquum
    tis

    fuerit

    si

    parcamus

    scelcra-

    hostibus
    :

    hsec

    voluptate

    illas

    impietate corrumpi

    ausus

    bono honestoque convenientissimum. Conspicatus enim quendam suae gentis hominem post profana sacra ad meretricem ingredi non furtim ut mos est verecundis scortatoribus sed propalam erecta cervice quasi ostentantem impudenter multitudini suam turpituB dinem ncc minus sibi placentem quam in aliquo prseclaro facinore , admodum exasperatus et ira justa repletus invasit jacentem in complexu adamatee meretricis et utrumque peremit adacto mucrone per g*enitalia eo quod operarentur geest facinus viro
    ,
    , , , ,

    percimns sinamus

    domesticis minus noxiis non pesi magistros impietatis impune abirv qui se discipulis puraas sunipsimns
    ,
    :

    qui

    prsesertim

    cum

    totius

    calamitatis culpti penes nu,

    tores impietatis

    sit. Hxc Philo aut potius ejus interpres Latinus, Philonis mentem nonrecte assecutus.

    primo totam hanc orationem Moysi aliosquc erranon Phinei, uti satis ctarum est m iutdidit l.atimts interex textu Grxco. Franciscus Zinus apud Surhuti pre ad iv Septembris eumdem textum Grtvcum Lati- E ne expressit hoc modo Duodecim igitur fortisMmorura juvcnum millia tot cnim suut Irihns
    511
    attribuit Philo,
    :
    :
    (

    Nam

    niturse nefariae.
    punita salis
    probabilis
    :

    ex .singulis mille delegit


    stituit

    Phineesque
    ,

    401 j;nn

    512 Quo exemplo animati quotquot semulaMose quoque bantur pietatem ac continentiam imitati sunt autorem ultionis et omnes jubente
    ,

    militaris audaciae spcciracn dederat


    (

    ducem

    con-

    Moyses.

    IIos armis iustructos dimittcns,

    sic

    allocutus

    est etc.

    Hic quoque evitatur


    ,
    ,

    at,

    simulachris initiatos sine cognationis amicitiscque


    respectu ad

    unum

    deleverunt,

    atque ita g*entem

    expiaverunt exacto inclementer a noxiis supplicio. Eeliqui satis approbaverunt suam pictatem, nemiuem sontem miserati ne conjunctissimum
    ,

    qui verb/s tllis Sacris rite peractis ubi litatura vidit gentilium superstitionem inspiciendi ecota Moysi nori obscure attribuit contra mentem Philonis. Vertm tamen Zinus non plene expressit verba Grtsoa
    ,

    ter error interpretis Getenii

    quidem sang-uine
    g-natione

    plus

    vnlente

    apud eos
    :

    indi-

    quam
    est

    affectu necessitudinum

    quam
    polluto
    nnlli

    ex

    his homicidis

    pro

    nec quisimpuro aut caede

    habitus.

    Imo

    visa est haec res g*esta


    ,

    quantum ad veram e superiorihus cedere meritamque laudem fortitudinis attinet. Fertcrr uno die csesa vigintiquatuor millia moxque subquo tota castra conlatum publicum piaculum expiatis Moses dispitaminata fuerant. Quibus
    ,

    Philonis qui de Moyse armatos dimittente sic rou; &rrAt'ra;, 7u /.aAof; tepstoi; ejrs/7.Trre habet TaptiCvoiv rotah ijie;/;ei. Mentio sane hir ftt tle xai victimis , atnonde iis, quas obtulerat Moyses, sed quas oblaturi crant milites in jnwlio, dum
    ,

    occisuri erant Madianitas

    Deo victimas
    ,

    nam vox

    errt

    tamquam destinatas cum verbo motus


    ,
    ,

    ciebat de pr&emio decernendo filio pontificis, qui primus fortitcr ultionem ag-gressus fuerat. Id co-

    mature oraculum redditur pacem a Deo quod bonum mortalis nemo dare dari Fhinei dari et perpetuum sacerdotium, quod potest lisereditario jure ad posteros quoque ipsius perg-itanti
    :
    ,

    oontra adjungitur frcquenler significat ad adversus. Itaque verba Grccca recte et plene sic exprimas Latine Ad pulchras victimns dlmiait armatos, animansque nos, talia est looutua. Deinde aut Phitonis potius subditur Moysis oratio cum hic eam composuerit eo modo, quo Moysi eo
    , :

    tempore loquendum fuisse credidit.


    515 De pugna et victoria Israelitarum hwc subjungit Philo His diotiB animati juvenes accensique amnlius , tamo.uamad oertam viotorlam
    :

    pugna
    oodtin
    .

    m
    < >-'!"

    Esec Philo, non improbabiliter meo judicio exponens cmdem viginti quatuor millium idololatrarum. Alii horum mortem aliter contigisse existimant ut supra observavi num. 519 neutineat.
    ,
    ,

    la
    i

    nonnihtl

    iii

    Igmda

    at uuoniffn

    tram sentenliam improbans. 543 Expeditionem Israetitarum deinde narrat at in ipso limite labitur , ceptam fuisse contra Balacem
    ,

    affercbant invicta pectora collatisqin slgnig tantum praevalucrunt roborc ac audacia, ut macta iv\rtrrrntis more {'(''ikIhiii hostibus, ipsi onmcs
    1

    tur incolumes, ne uno quidem e suisve]


    rato
    vcl

    deslde.

    contru Hadianitas tcriptu-

    dum

    asserit sus-

    saucio.
    pecie

    Aliquis

    Ignarus

    facti

    ex

    ce-

    rui, in iri"

    rem

    tabitur

    Moabitarum regem quem Israelitm non impugnarunt solos Madianitas punire jussi. Ad hunc modum, in,

    deuntium
    ti
    .-i

    conjectans

    di\issct eos
    -\

    v\rv

    decursione militari,
    Ailoo
    intacti

    non

    acie

    referre vi-

    quit, intestinis

    transfugio
    ,

    quando etiam de omnes cecidearbitrabantur venisse opportunum Israelitae rant tempus expeditionis contra Balacem nihil non
    malis defuncti
    ,

    proditioneque

    suspecti

    quam ctoriam. Devictaj post mcditationem armorum ludicram. urbes flamiiiis ferroque solo saquataa sunt, ut
    erant

    haud seeus

    niilliirn

    saperesset
    ea
    terra

    numquam

    habitationis vestigium , acsi habuisset incolas. Captlvorum


    1

    comitum
    :

    suo consiquippe qui per vatem devovere delereque lio copias IlebrjEorum speraverat per mulieres veut laederet,nec frustratum
    :

    ^ " abductus cst infinitus numcrus. K\ his in est In alteros et mulicres internecione sfflvitum scelequod ab his petiti fuerant injustis armis ct
    1

    ro impudicas ingcntera

    plagam tum
    ,

    libidineeor-

    stis

    pre3BtIgiis consiliis: in altcras, quia hfflsuifl


    M'-br:r.:un
    .

    poribus
    fuit

    tum animabus impictate inflixerat. Non tumen universornm cxpeditio ne finitimce


    ,

    juvcntiitfui

    -.1

    \*t;j

    ut

    cui

    l:i,,rivi:i'

    Septembris Tomus

    II.

    fuerant teiiuuietatis, ac postremo necis causa 1 23 ncra


    :

    , ,

    , :

    132
    iucTORs

    DE
    aetas
    ,

    S.

    MOYSE PROPHETA.

    puen virg-inesqueimpetrarunt veniam. solum observo servatos non fuisse pueros, sedcum mulieribus occisos jussu Moysispost
    nera

    Ad

    ha>.c

    reditum, solasque servatas virgines

    viros vero

    ne quidem abductos captivos


    statim post pugnam occisos.

    sed in

    pugna aut
    ,

    XLVIII. Terra Amorrhseorum trans Jordanem per Moysen divisa

    pndaejwqM

    54(5 De praeda ejusque divisione ac aliis huc spectantibus haee demum narrat laudatus Philo Pracda ing-ens parta fuit, exhaustis non solum opibus reg-iis sed etiam privatis possessionibus non minus enim ex agrris avectum est
    , : ,
    :

    duabus tribubus

    et dimidiae

    limites

    quoque
    :

    terrae

    occupandse
    et

    assignati

    alia

    ordinata,

    lex

    quam

    ex oppidis.
    ,

    In

    castra convexerunt totas,


    divitias.

    populo

    exposita.

    qtiantie fuerant

    Moses laudato pro concione Phinee, commilitonumque eo bello


    spectata fortitudine
    ,

    hostiles

    parique

    continentia

    qui

    maluerant praedam commune proponere qnamsibiueurpare; ut etiam in castris


    participes,
    jussit
    relicti

    Eodem
    jam

    forent ejus

    quo gestum est bellum fere tempore contra Madianitas aut certe non diu post,
    , ,

    nubenitx

    et

    victores
    :

    extra

    castra per ali-

    quot
    ut

    diee

    tendere

    pontifici

    autem mandavit
    casde

    lustrurct reversos

    a recenti

    hostium.

    Quamvis enim prr leg-rs liecat hostem oeccidere, tamcn qui oecavil homlnem etiamsi coactus ct
    ,

    per Moysen divisa sunt Amorrhseorum regna ante occupata, quorum possessionem populo suo concesserat Dominus. Occasio hujusdivisionis Num. 32 ita re/ertur Filii autem Kubeu et Gad habebaut pecora multa , et erat illis in
    : ,

    Gaditx P ro SHa P* sess ' one

    11

    propulBana injurlam, obnoxiufl

    videlur, propter

    antfquam
    capitc.
    cies
    to

    grenerie

    IJa:c

    cognationem , criundi ab uno tumfuit luatrandi causa , utnespecompeteret. Aliquandivisit,


    prea

    quidem
    j.o.i

    sceleris in cos

    jumentis infinita substantia. Cumque vidissent Jazer et Galaad aptas aniraalibus alendis terras E venerunt ad Moysen et ad Eleazarum sacerdotem, et principes multitudinis atque dixerunt
    ,
    ,

    pradam

    nis qui
    ,

    multo pauciorlbua

    ea:teris

    militaverant assi^natn parte

    dimidia, reliqua vero his qui in castris reman, serant aquum enim censebat hos quoquevictor::i fructum oapere, qui si non corporibus , animis tamen decertaverant. Nam qui manent
    :
    '

    Nemra HeseNebo, et Beon terra quam percussit Dominus in conspectu filiorum Israel re^io uberrima est ad pastum aniAtaroth,
    et

    Dibon
    ,

    et

    Jazer, et
    ,

    bon

    et

    Eleale

    et

    Saban

    et

    malium
    rima
    :

    et

    nos servi tui habemus jumenta plu,

    in

    precamurque
    , ,

    si

    invenimus gratiam co-

    statione
    dtviiio rectc

    parati

    auxilio,

    tempore, non alacritate

    ram

    te

    ut des nobis famulis tuis

    eam

    in posses-

    txpoiita.

    cedunt potioribus, 547 Itaquc cum


    pter
    intra

    pauci acccpissent plura prout

    sionem nec facias nos transire Jordanem. Quibus respondit Moyses Numquid fratres vestri
    :

    navatam

    operam, plures pauciora , munitiones se continuerant visum


    ,

    qui

    est ne-

    oessarium

    totius presdffl saorare

    quagesimas subsidiarii,

    Quinquing-entesimas propuprimitias.

    ad pugmam et vos hic sedebitis ? Cur subvertitis mentes iiliorum Israel, ne transire audeant in locum quem eis daturus est Doniinus?
    ibunt
    ,

    gnatores oontulerunt. Il.-r pontifici datas sunt jussu Propuetaa: altera portlo cessit asdituis, quos Levitns nominant. Tribuni centuriones, cseterique prasfeoti ordinum< virtutis ergo aoceperunt sua pramiia, ornamenta vasaque aurea, quantum Ouique in direptione obvenit. Ea pro sua militumque salute sponte obtulerunt, ut essent donaria qufla Moses, deleotatus
    ,
    .-

    quandomisi de Cadesbarne ad explorandam Terram ? Cumque venissent usque ad Vallem Botri , lustrata omni regione, subverterunt cor filiorum Israel , ut non intrarent fines quos eis Domiuus dedit. Qui
    , ,

    Nonne

    ita eg-erunt patres vestri

    iratus juravit, dicens

    Si

    videbunt hominesisti,
    ,

    qui ascenderunt ex

    ^ypto

    a vig-inti

    annis et

    supra

    virorum

    pie-

    tate
    i

    dicavit

    tabernaculo

    Dei

    monumentum
    distribu-

    Terram quam sub juramento pollicitus sura Abraham, Isaac, et Jacob et noluerunt sequi me, prseterCaleb filium Jephone Cenezaium, p
    ,

    fftatitudinis.
    tio

    Laudanda sane primitiarum

    et

    Josue filium

    Nun

    isti

    impleverunt voluntatem

    Qui nou militarant de suo dimidio prorapt voluntatis, non opera* prasmio , Levitis
    obtu1^'int
    IJ1 ' ,!U1

    meam. Iratusque Dominusadversumlsrael, circum-

    cx

    Prophetje

    pnescripto

    pontifici

    autem

    wtitudine absolutissimu etiam caput obJ Jeoerunt perioulis, nimirum capiti sacratorum ^remoniis homiuum. Uurtmim

    eum per desertum quadrag-inta annis, donec consumeretur universa generatio, quae fecerat malum in conspectu ejus. Etecce, inquit vossurduxit
    ,

    rexistis pro patribus vestris


    ,

    num

    prmfecti

    ordi-

    saorarunt Deo suas prlmltiafl

    eummo

    totins

    ni hominura peccatorum Domini contra lsrael. Quod

    incrementaetalumut augeretis furorem


    ,

    si

    Sactenus Philo , posteriora fuvc recte exprimens non tamen omnia tam atcurateet enudeate exponens quam Moyses ,
    :

    unlversitatis prinoipi.

    eum

    nolueritis sequi
    ,

    in

    solitudine

    populum derelinquet

    et vos

    *pse

    eadem exposuerat.

    dixerant,
    pttone,

    danem ad subjugandam Terram promissam, quia Ne facias nos transire Jordanem' 649 Verum illi, excepta modeste hac correintentionemsuam clarius explicarunt
    forte alia fuerat
    :

    gravi oratione Moyses verisimiliter objurgavit Rubenitas et Gaditas, quod existimaret nolte illos transire Jor-

    causa

    eritis necis

    oranium.

    Tam

    ^amtran*
    Jordanl
    '

    QS)

    prima eorum intentio p enim pergit textus sacer At ^* Ips 8 ea W, 0,* prope accedentes, dixerunt ffll Caulas ovium fabncabimus, et stabula jumentorum parvulis quoque nostris urbes munitas:nos autem ipsi
    ,

    aut

    ,
    ,

    si

    eam mutarunt

    sic

    ""'

    armati

    et

    accincti
    ,

    fihos Israel

    perg-emus ad prffllium ante donec introducamus eos ad loca sua.


    Parvuli

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    habere possumus erunt in urbibus muratis, propter habitatorum T msidias. I\ on revertemur in domos nostras usque dumpossideantlsraeltilii hereditatem suam nec quidquam quaeremus trans Jordanem quia jam habemus nostram possessionem in Oricutali ejus plag-a. Hisce conditionibus bene firmatis et
    ,

    Parvuli

    nostri

    et

    quidquid

    Carmthni * xt ^ mthaiIU e * Nabo, e t Baal meon, mmibus, Sabama quoque


    et
    v.
    ' :

    133
    versis noJ.

    urbibus, quas extruxerant. Porro filii Machir, filii Manasse perrexerunt in Galaad, et vastaverunt eam, mterfecto Amorrhaeo habitatore ejus Dedit ergo

    imponentes vocabula

    s.

    Moyses terram Galaad Machir


    tilius

    annuit tandem Legislator postulantibus; Quibus, utsequitur, Moyses ait Si facitis, quod promittitis, expediti perg-ite coram Domino ad pugnam et omnis vir bellator armatus Jordauem transeat, (quando tempus transeundi advenerit) donec subvertat Dominus iuimistabititis,
    : :

    qui habitavit in ea. Jair autem

    fiUo

    etoccupavit vicos ejus, quos appellavit H A vo Jaik ul est, vilias Jair. Nobe quoque perr* apprehendit Chanath oumviculissuis vocavitaue
    :

    ManasS
    fair

    Manass

    eamexnomine suoNow.Observarihicpotest

    cos
    eritis

    suos, et

    subjiciatur

    ei

    omnis Terra

    tunc

    genere paterno fuisseex tribu Juda, et solum reputatum /uzsseex tribu Manasse, quiaoriundus
    fuit

    inculpabiles apud Dominum et apud Israel, et obtinebitis reg-iones, quas vultis coram Domino. Sin autem, quod dicitis, non feceritis
    ,

    ex fdui Machir,fiUiManasse,utrin',

    nulli

    tote

    dubium est, quid peccetis in Deum et sciquoniam peceatum vestrum apprehendet vos.
    :

    parvulis vestris, et caulas ac stabula ovibus ac jumeutis et quod polliciti estis, implete. Dixeruntque filii Gad et Ru:

    jEdificate erg-o urbes

    Paral. 2 f 21 et 2i>, ubi ejus recensetur genealogia. Matrimonium iltud fuerat initum, pnusquam tatia matrimonia erant prohibita. Athwc parum spectant ad Moysen, Eadem referuntar Deut. 3 ? 12 et sequentibus. Josue

    test i

    quoque eamdem
    cap. 22.

    Movsis donationem

    memorat

    beu ad Moysen B jubet Dominus


    lieres,

    Servi tui sumus, faciemus quod


    nostros, et

    noster. Parvulos

    mu-

    ac jumeuta relinquemus iu urbibus Galaad nos autem famuli tui omues expediti pergemus ad bellum, sicut tu, Domine
    et

    pecora,
    :

    552 Porro, sicut studiose curavit sanctus Le- Oura Moy$it "f /mnrsiio. gislator, ut itti, accepta possessione sua, reliquos nnn tiiomnei fratres suos non desererent, ita nonminus fuit
    accipereiM
    et

    solticitus, ut atii

    omnes debito modo possessionem

    icrvarent;

    acciperent, acceptamque observatione divinorum

    loqueris.
    conceditur,nl
    cutn aliis armatisuuiyunt
    ti,

    550
    et

    Prsecepit erg-o

    Moyses Eleazaro sacerdoet principibus


    :

    mandatorum servarent Hac de causa frequenter in Deuteronomio inculcavd mandatum Domini,


    expressum Num. 33 y 51 Looutua est Dominus ad Moysen Pnecipe filiis tarael, et dic ad eos Quaudo transieritis Jordanem, Intrantea terram Qhanaan diaperdite cunctos uabitatorea
    ita
    :

    Josue

    filio

    Nuu,

    familiarum
    transierint
    ,

    Chanaiuum,

    per tribus Israel, et dixit ad eos


    tilii

    Si

    Gad et filii Ruben vobiscum Jordanem omnes armati ad bellum coram Domino, et vo:

    bis fuerit Terra subjecta

    date eis Galaad in postransire armati


    inter

    sessionem.

    Sin
    in

    vobiscum
    et
    filii

    autem noluerint terram Chanaan


    ,
    :

    confringite titulos, et Btatuas comminuite, atque omnia cxcelsa vaatate, mundantes terram, et habitantes in ca e<ro enim dedJ
    illius
    : :

    terra?

    vos
    filii

    habi-

    vobis illam in possessionem,


    bis
    sorte.

    quam

    dividetis voet paucis

    tandi accipiant loca. Responderuntque

    Gad

    Pluribua

    dabitia

    latiorem,

    Rubeu

    Sicut locutus est


    :

    Domiuus

    servis

    suis,

    ita

    faciemus

    ipsi

    armati perg-emus coram


    ,

    angustiorem. Singulia ut sors eeoiderit, ita tribuetur hereditas. Per tribus et familias possessio dividitur. Sin

    Domino in terram Chauaan et possessionem jam suscepisse nos confiteraur trans Jordanem. Hujus promissionis memores Rubenitas et Gaditas fecit Josue, ut tegitur Jos.
    i ,

    autem

    nolueritia interflcera habi-

    tatorcs terrsa
    clavi in

    remanserint erunt vobis quaai oculis, etlanceaein lateribua, et adveraa:

    qui

    illique

    eam

    exsecuti leguntur Jos. 14 f 1%, Moyses quoque ipse Deut. 3/18 hoc suum praeceptum narrat
    his verbis
    :

    buntur vobis in terra habitationis vestrai: etquidquid illis cogitaveram facere, vobis faciam. Sisce
    cap. 34 subjicitur desvriptiolimitumtotius Terrse

    Prsecepique

    vobis

    in tcmpore

    illo

    dicens
    vestros

    Dominus Deus

    vester dat

    vobis terram

    hanc in hereditatem, expediti prscedite fratres filios Israel omues viri robusti absque uxoribus, et parvulis, atque jumentis. Novi enim quod plura habeatis pecora, et in urbibus remanere debebunt, quas tradidi vobis donecrequiem tribuat Dominus fratribus vestris, sicut vobis
    ;

    tribuit

    et possideant ipsi etiam Terram, quam daturus est eis trans Jordanem tunc revertetur unusquisque in possessionem suam, quam dedi vo: :

    designanturque principes ex singidis cum Josue terram erant dimsuri novem tribubus et dimidisc. Cap. 35 cura habetur Levitarum, quibus urbes quadraginta octo dari voluit Dominus : atque ex hisce sex designari, in quibus asylum haberent* qui casu atiquo et sine culpa hominem occiderant leges quoque homicidii ibidem recitantur. Demumcap. 86 pnescribuntur teges de tribubus non miscendis per connubia. 553 Cum Moyses magis magisque ad diem
    ;

    promissa*

    tribubus, qui

    rr

    jittjmto

    bis.
    adjuncla quo
    r/tti

    viUe
    litie

    postrcmum
    novus

    ti/j/-opni<jim/-(>t

    ci.im

    fsrae- rwium
    ttta

    expo-

    duabus
    est

    tribubui

    media trtbus Manasse

    omnia hactenus peracta esse dicuntur cum solis tribubus Ruben et Gad verumtamen etiam media tribus Manasse possessionem
    551 Heec
    :

    esset poputus, (paucissimis exceptis)

    <rpoii-

    suam

    accepit in parte Orientali Jordanis, ubi

    adhuc supererant atiquot Amorrhzei subigendi. Audiamus rursus Moysen Num. 32 f 33 Dedit itaque Moyses filiis Gad et Kuben et dimiManasse filii Joseph regnum Sehon dise tribui regis Amorrhaei, et regnum Og regis Basan, et terram eorum cum urbibus suis per circuiturn. Dibon et Atalgitur extruxernnt filii Gad
    :

    qui nec mirabilia Domini in Mgypto vidcrat, nec Legis expositionem audierat apud montem Sinai; sanctus Legislator Legem iterum ante mortem suam suscepit expticandam,etprcecipua, quce tam in /Egypto quam in deserto contigerant,

    ttontt focui et

    tomput

    roth
    zer
    ,

    et
    et

    Aroer

    et et

    Etroth

    et

    Sophan
    ,

    et Ja,

    Jegbaa

    Bethnemra

    et

    Betharan

    urbes munitas, et caulas vero Rubeu aedificaverunt

    pecoribus suis. Pilii Hesebon, et Eleale

    populo commemorare votuit , ut eum efficacius hortaretur ad accuratam Legis observantiam. Qucevero adconcionem disseruit, descripsit quoque in libro Deuteronomii, ei hanc quasi prgeIIa;c sunt verfatiuncutam prmnittens Deut. ba qua; locutus est Moyses ad omnem Isratil trans Jordanem in solitudine campestri, contra mare Hubrum, inter Pharan et Tophel et Lauudeban et Iiaseroth, ubi auri est pluriraum cim
    i
    :

    134
    UiIoftK
    J

    DE

    MOYSE PROPHETA.
    terpotationes agnoscere, cum Moyses iisdem vocibus de parte Orientali Jordanis frequenter utatur tam in NumerisquaminDeuteronomio; uti

    cim diebus de Horeb per viam montis Seir usque ad Cadesbarne. Quadragesimo anno, undelocutus est cimo mense , prima die mensis Moyses ad filios Israel omnia, quse prsceperat percussit illi Dominus, ut diceret eis: postquam Amorrhu:orum, qui habitabat in HeSehon reg"em
    ,

    Num.
    et

    32

    32, et cap. 34 y

    15, cap. 35 r
    .

    14,

    multo sxpius in Deuteronomio

    Quapropter

    sebon

    ct

    Og regem

    Basau, qui mansit in Asta-

    Jordanem iu terra Moab. Ccepitque Moyses explanare Lcgem, et dicere. Hsecprsefatio, quse designat tocum et tempus habitse primte congregationis ad explanandam Legem, nonnullas invotvit difficultates, quas interpretes variis modis conatisunt tollere. Duo interoth, et in Edrai,

    trans

    662. Moysen sic revera toqui certo ita tocutum esse tocis variis. potuisse, et dicitur trans illa ad Orientem Jordanis

    ostendetur

    num.

    Portio

    Jordanem respectu habito ad totamTerrampromissam, cujus pars maxima erat ad Occidentem Jordanis, pars vero minima ad Orientem Jordanis, atque idcirco hsec dicitur trans Jordanem sita, quod ilio ftuvio separetur a parteprasci-

    hic satis sunt certa, videticet ternpus habitse congregationis clare expositum et tocus obscurius quidem hic indicatus, sedaliunde satis certus, videlicet Campestria Moab , seu postrema mansio, quse erat prope Jordaneme regioneurbis

    rim

    pua.
    expenduntur Pharan, Thophel, Laban et prima Mo>/si$ interpretes pleri- concio in DeuIlaseroth cognita non sunt; ut que agnoscunt neque enim Pharan et Haseroth tcronomio hoc loco videntur posse confundi cum locis ejus- scripta, dem nominis ante in itinere Hebrseorum memoratis, a quibus Campestria Moab longe sunt disundecim diebus de Horeb sita. Voces vero hse per viam montis Seir usque Cadesbarne, ita videntur explicandee, ut designent distantiam Campestrium Moab a monte Horeb vet Sinai, quse sit itineris undecim dierum, si iter instituatur via recta, seu per viam montis Seir eatur usque ad Cadesbarne, quemadmodum anno secundo peregrinationis sua> fecerant Israeiitie. Addidit istud Moyses opinor, quia Israetitee annos fere triginta novem eidem itineri impenderant. Porro ubi Moyses hanc pr&fationem absolvit, mox incipit describere primum discursum adpopidum, qui imptet prima quatuor capita Deuteronomii. Tribus autem prioribus exponit multa, quee in deserto a monteSinai usque ad istud tempus acciderant; atque eajam suis tocis inserui. At cap. 4 magis hortatur populum ad perfectam Legis Et nunc Israel audi observantiam, ita exorsus prsecepta et judicia, quae ego doceo te ut faciens ea vivas , et ingrediens possideas Terram quam Dominus Deus patrum vestrorum daturus est vobis. Non addetis ad verbum, quod vobis loquor, nec auferetis ex eo custodite mandata DominusDei

    556

    Loca

    illa

    Jericho.
    nonnuU.r
    obicuri
    loci

    quo 554 Verum quserunt primo interp-retes modo tocus assignatus dicatur esse contra mare Kubrum :nam constat, Campestria itla Modb a mari Rubro multum esse dissita. Calmetus hic
    ,

    asserit
    J*

    non

    debere

    necessario intelligi

    mare

    Rubrura, quia in textu Ilebrdico solum habetur apud Suph. Al non modo S. Hieronymus, sed pas-

    sim omnes qui lextum Hebrdicum verterunt hic per vocem Suph intellexerunt marc Hubrum, itaut hsec inlcrpretatio omnino videatur retinenda, nec tam facite sine utla atia ratione deserenda. Bonfrerius existimat, non assignari locum ubi contenta in Deuteronomio ad concionem locu,

    gem

    prima vice Leexposuerat, sive desertum Sinai, eoque trahit istud initium, HfflC aunt verba, quae locutus eat Moyses etc. Atii votant itlud Deuteronomii initium spectare ad praeedentes Moysis libros, et ad gcsta in iis relata. Verum nihilex hisce omnibus congruit proprue et naturali verborum signitus est Moyses, sed locum, ubi
    ftrationi.

    (Juu/iropter /ra-/i/acrt mihi sententia

    Cornelii a Lapide aliorumque. qui dicunt vocem contra hio significare c regionQj idque dici de loco

    etiam prooul
    /tn

    <lissilo.
    ,

    Commodior tamen

    explica-

    ilnri poterit

    si

    voces contra mare

    Rubrum

    vestri, qute

    egoprcecipio vobis,.

    possiui m^tpzdoeolitudineoainpfiatri, seu de toto ilto deserto potius, quam de soto loco, quempopu-

    stra sapientia et intellectus

    Haec est enim vecoram populis, ut au.

    dientcs universa pnecepta haec, dicant

    En populus

    congregatus occupabat. Sensus verborum C tunrerit,in illa solitudine oampestrl, qu.vseeo}tus


    trmlit itsqnc at! u/arc Ititbruut. Quidqitid sit,
    ihthitii

    sapiens et intelligens, gens mag-na etc. Ita pergit hortari, miscens minas et promissa, nonnullaque

    non

    quin

    toci

    obsritrttas oriatur ),ia.ruite ea)

    ex ad

    factis
    y 41.

    pr (vteritis breviterperstringens, usque


    tres clnlates
    rcfttfjii

    ignorationelocorum,quinommantur; necpossum
    dubitare, quin desoribatur locus, in quo Deuteronomium fiiitpopulo gatpositum, sicuttempus
    r/arr assiijmttttr.
    difficuUau

    655

    Porro assignatum fuisse locum exposiii


    r/arc crttic/tcr
    in
    c.r
    :

    />cittcr<>ito)nii t

    VOClbuS

    istis

    Tnms Jurdnnem
    rc.r liasan,
    <//'

    terra

    Moab
    in

    verba caiai

    itla

    557 Post primam hanc concionem f -1-1 narrantur sequentia, qiur dicta non suntadpoputum, quantum existimo Tunc separavit Moyses trea dvitates trans Jordanem ad Orientalem plagam, ut confug'iat ad eas, qui occiderit nolens proximum suum , nec sibi fuerit inimicus ante unmu et alterum diem, et adharum aliquam ur:

    asnultera

    gnatx

    .-

    de Leae

    quo regnmit Og tlitione Moabitarunt ncc i./irasts imtitur, ut rcfcrantur ad regnum Sehon etiamsi hic ditionem iltam />ossenihil posscttil
    tffl
    t

    refe,rrinegueuntadlocum*

    1'iuiii

    possit
    est in in

    evadere
    terra

    Bosor in solitudine, qua*


    :

    sita

    Kauioth

    campestri de tribu Kuben Galaad, qua? est in tribu Gad

    et

    et

    Golan
    ra/

    <irri/.

    Uague inteiligenda neoessario suntda

    loco

    eamUoati Deuteronomii, uti obeius et naiurali& rrr/iorthn sensus rcqitirit. At laborant rursum interprctcs ta assianatahi ra/ionc illarum VQCUm trans Jordanam. Gaknetus iterum diffkultatem niajureni sibi ftnxit, quam rrrrra sit atqae rxistinia/ duos pritnos versiculos Deuierononux non rsse Moysis, quod itle Jordaneni non transicisset, ideoque de parte OrientaliJordanis.inqua erat,nou videatur potuisse scribere traus Jordanem. At, si hsec ratio valeat, oportebit plures
    ;

    in Basan, qua; est iu tribu Manasse. Narrato hoc facto, quod Dominus Moysi mandave,

    uf

    supra

    esl

    dictum

    secundo discursuisuo
    c
    .-

    tst

    m pr&fatiunculam pr vponit hocmodo Ista lex, quam proposuit Moyses coram filiis Isct
    hfflQ

    rael,

    testimonia ct ^eremoui;r atque julocutus est ad filios Israel, quando eg-ressi sunt de -Kgypto, traus Jordanem in valle coutra 1'anum Phog-or in terra Sehon reg-is Amordioia,
    quffl

    in-

    in Hesebon, quem percusCabnetus in prcvfatione ad Deuteronomium suspicatur, verba hsec non esse Moyrlnvi,

    qui

    Uabitavit
    etc,

    sil

    Moyses

    sis.

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    sis,

    sed fuisse ab alio hagiographo deinde Deute-

    ronomio inserta. Verum similes suspiciones mihi nequeunt probari, nisi solida nitantur ratione
    nec talem affert laudatus auctor. Quapropter lon~ ge probabilius apparet, Moysen non quidem h<ec
    dixisse

    136 guores, et plu^as, quaj non sunt scripfce in volumine Legis hujus, inducet Dominus super te, donec te conterat et remanebitis pauci nunr -.-.., qui prius eratis sicut astra cieli pne multitudi:

    auctok J s

    ne

    adpopulum, sed

    scripsisse in Deuterono-

    tui.

    mio

    ut discursus suos ita distingueret. Locus habitee hujusce congregationis secundee assignatur his verbis Trans Jordanem in valle con,

    quouiam non andisti vocem Doinini Dei Et sicut ante ketatus est Dominus super vos, bene vobis faciens, vosque muUipUcaus
    ,
    .-

    sic

    Iffi-

    tabitur disperdens vos

    atque subvertens

    ut au-

    tra

    fanum Phogor etc Tempus confuse exprimunt hse voces Quando egressi sunt de ^gypto id est,post egressum ex Mgypto, antequam
    % :
    :

    feramini de Terra, ad quam ingTedieris possidendam. Disperget te Dominus in omnes populos,

    in

    Terram promissam pervenerant. Ditbium temnon est, quin illa congregatio habita sit

    au*
    eo-

    dem mense undecimo anni quadragesimi


    stribus Moab. 558 Dircursum
    .

    et

    in

    asummitateterrae usque ad terminos ejus et servies ibi diis alienis, quos et tu ignoras et patres tui lignis et lapidibus. In geutibus quoque illis non quiesces, neque erit requies vestigio pedis tui. Dabit enim tibi Dominus ibi cor pavidum,
    :

    eisdemcastris, in quibus prima, seuin Campecondo


    habiia,

    et deficientes oculos, et

    rore.

    q u--fortein

    duas dwuten-

    da

    suum Moyses cap. 5 sic narrare incipit Vocavitque Moyses omnem Israe* *,. * ^em et dmt ad eum Adi Israel caeremonias
    ,
    ,

    animam consumptam moetua quasi pendens aute te. Timebis nocte et die, et non credes vitffl tuie. Mane dices
    Et
    erit vita

    Quis mihi det vesperum ? et vesperc Quis mihi det mane?propter cordistviiformidinem, quaterrebcris,
    :

    atque judicia, quas ego loquor in auribus vestris hodie discite ea, et opere complete. Deinde mox exponit, quo modo pnvcepta decalogi data
    :

    et propter ea, quae tuis videbis oculis. Itedueet te

    Dominus

    classibus in

    iEgyptum per viam, de qua


    videres. Ibi veuderis

    dixittibi ut

    eam amplius non

    sint

    a Deo in monte Sinai, eorumque observan-

    tiam sollicitus inculcat, ad idololatria preesertim pluribus verbis popuhtm deterrens. Postea ad alia quselibet Legis prsecepta cum moralia tum judicialia et aeremonialia progreditur, multisque rationibus, minisque et promissionibus hortatur, ut ea exacte impleant. Prophetiam quoque de venturo Messia cap. 18 f 15 adducit in hunc finem, ac demum cap. 26 f 16 prolixam hanc orationem conchtdit his verbis Hodie Dominus Deus tuusprsecepittibi, ut facias mandata luec at:

    et non erit qui emat. Hccc aliaque anteriora non solum ut com- minationes sed etiam ut pncdictiones haberi possunt. 5G0 Alia rursum congregatio habctur cap, 29 rurmn de qua cap. 29 i i Moyses ita orditur rfa rcnovat ione et ^O Ilaec sunt verba fcederis, quod prfficepit Doxni- A* r( '<"''< om

    inimicis tuis in servos et ancillas,

    nus Moysi ut

    feriret

    cum
    ,

    iiliis

    lsra*

    in

    tcrra

    e0 '

    Moab
    pigit

    praeter

    illud f;cdus

    iu Iloreb.

    Vocavitque
    :

    quod eum eis peMoyses omnexn IslMia-

    rael, et dixit
    fecit

    ad eos

    Vos

    vidistis universa, qufie

    quejudicia: et custodias et impleas ex toto corde tuo, et extota anima tua. Dominum elegisti hodie, ut sit tibi Deus, et ambules in viis ejus, et custodias
    caeremonias
    ei
    illius, et
    :

    Dominus coram vobis in terra JEgypti raoni, et omnibus servis ejus, unlversEeque
    rae
    li

    tcr-

    illius,

    tentationes
    illa

    magnas, quas viderunt ocu8t


    et

    dias ejus imperio


    stodias

    et

    mandataatque judicia, et obeDominus elegit te hodie, ut sis


    est tibi, et cuillius
    :

    tui, signa

    portentaque ingcutia,
    intelligens
    ,

    non
    oeu-

    dedit

    vobis

    Dominus cor

    populus peculiaris, sicut locutus

    omnia praecepta

    et faciat te excelsio-

    rem cunctis gentibus, quas creavit, in laudem, et nomen, et gloriam suam, ut sis populus sanctus Domini Dei tui, sicut locutus est. Incertum est, an unica vice omnia peroraverit Moyses a capite quinto usque ad vigesimum septimum ; nam sermo ille prolixior est,qitam, ut uno tempore videaC tur pronuntiatus Credunt aliqiti probabiliter se.

    losvidentes, et aures quae possunt audire, U8que in prajsentem diem. Adduxit vos quadranon sunt attrita vcstiginta annis per desertum
    :

    menta
    stis,

    vestra, nec calceamenta

    vestutate

    consumi)t;i

    sunt.

    pcdum vestroruiu Panem non com-di. . .

    vinum et eioeram nou bibistis: u1 soiretla, Custoquia ego sum Dominus Dcus vcster. dite ergo verba pacti hujua, et impletfl ea, ut intelligatis universa, quea facitis. Vos etatie hodie

    ante caput duodecimum, ibique inchoari tertium, eumqueusque ad initium capitis 27 protrahi at parum refert, unicane an pluribits vicibus omnia peroraverit Moyses, cum constet dicta ab ipso fuisse ad po:

    cundum Moysis sermonem ftniri

    cuncti
    ,

    coram
    et

    Domino Deo
    ,

    vestro

    princi-

    j,t

    pes vestri
    doctores,

    trious,

    ao majores

    natu, atque

    pulum.
    aUarursum
    concio, in <jua

    fuerit seu quarta


    i

    559 Alia popitli congregatio, seu tertia hsec inchoatur cap. 27 ubi sic ,
    ,
    .

    minaturgra-

    e g(i ur

    Praecepit

    autem Moyses

    et

    seniores

    ls-

    omnis populus tsrael libcri et uxores vestrae , et advena , qui tecum moratur In castris, exceptis lignorum caisoribus, el his, qui comportant aquasj ut transeas in foedere Domiguod hodle Dotui, et in jurejurando ni Dej Deus tuus percutit teoum: ut susoltet te minus sibi in populurn, et ipse sit Deus tUUfl, sicut LooutUS
    ,

    populo dicentes: Custodite omne mandatum, mTolterlan- rael quod pr^cipio vobis hodie. Uoc autem ut effltibm:
    cacius
    ctis
    et altius

    est tibi, etsiout juravit

    patrlbus tuis, ,a.braham,


    soiis

    Isaac, et Jacob.
    rio, et

    Nec pobis

    ego hoo fcedus

    fe-

    omnium animis

    insculperetur ,

    hfficjuramenta oonfirmo, sed ounotia preesen-

    jubentur IsraelitcV post transitum Jordanis erelapidibus

    tibus et absentibus.
    :>c, iiuju.s fcederis obseroationem multti deinde rationibus incutcat jn-.nlirens calamiiates populo obventuras, si a cuttu Dei recedat, et vel maxime quo modo ejicerentur ab hostibus e terra
    i

    Legem

    inscribere, sedificatoque al-

    rnjlis llhtt

    r.

    tari sacrificia offerre, ibique in vicinia omnem populum, partim in monte Garizim, partim in monte Hebal collocare, ut recitarentur benedictiones, quibus fruerentur
    liter maledictiones,

    vantiam

    ef/lca'

    otnimtt ratio-

    Legem servantes; et simiqux Legem violantibus im-

    penderent. Plurima sane gravissimaque mala ,,'inatur sanctus Legislator transgressoribus, ac multa bona promittit obedientibus, uti hiec latius riileri possunt cap. 27 et 28. Tandcm cap. 28 y 61 concludit his verbis: Insuper et universos lan-

    sua. Addit quoque cap. 80 reducendos a Domino in terram suam, si sinccrc ad cultum Dci fuerinl reversi, totumque discursum concludit >'fficaci

    hoc,

    hac monitione cap. 30 1 ll: Mandatum quod cgo preacipio tibi hodie, non supra
    nec procul
    :

    te est,

    nt

    possis dicere

    nec in olo situm, positum nostrum valet ad r; lum Quis ascendere,


    ,
    l;

    136
    iveion
    J

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    tibus eis, et in
    to,

    s.

    audiamus ascendere, ut deferat illud ad nos , et opere compleamus? Neque trans mare atque Quis ex nobis positum: ot causeris, et dicas
    :

    tam

    viris

    unum omni populo congregaet parvulis quam mulieribus


    ,
    , :

    poterit transfretare

    mare

    et illud

    deferre

    ut possimus
    est ?
    et

    audire et
    te

    facere,

    ad nos usque quod prae,

    ceptum
    ore tuo,

    Sed juxta
    in corde

    est

    sermo valde

    in

    sidera

    quod hodie proposucrim


    ,

    tuo, ut facias illum. Conin conspectu tuo

    ut audiensunt intra portas tuas Dominum Deum vestrum, tes discant, et timeant sermones Leet custodiant, impleantque omnes quoque eorum qui nunc ignofilii gis hujus: et timeant Dominum rant, ut audire possint quibus versantur cunctis diebus
    advenis, qui
    ,

    Deum suum
    in

    vitam ct

    lum

    ut

    bules in
    tiplicet

    bonum et econtrario mortem et madiligas Dominum Deum tuum, et amviis ejns, et custodias mandata illius ac
    ,

    caeremonias atque judicia: et vivas, atque mulad quam te, benedicatque tibi in Terra
    ingredieris possidendam. 8i autem aversum fueerrore rit cor tuum , et audire nolueris, atque

    Jordane transmisso, Terra ad quam vos Aliqui volunt agi supra de pergitis obtinendam. toto omnibus libris per Moysen scripsis, seu de Pentateucho. At alii rectius locum explicant de
    ,

    soto

    Deuteronomio, cui atia paulo post adjecit

    Sanctus, ut videbimus.

    deceptus
    eis

    adoraveris
    tibi

    deos

    alienos,

    et
    ,

    servieris
    et
    ,

    prsedico

    hodie
    in

    tempore moreris
    tran.smisso,

    quod pereas ad quam Terra


    ,

    parvo Jordane

    ingredieris possidcndam. quod proposuevoco hodie caelum et terram benedictionem et rim vobis vitam et mortem ut et tu viElige ergo vitam maiedictioncm
    ,
    , ,

    Testes in-

    XLIX. Quid Josephus et Philo referant de divisa Amorrhseorum


    terra, aliisque ditur.

    mox

    relatis,

    expen-

    vas, et

    Bemen luum:

    et diligas

    Dominum Deum
    illi

    tunm,
    U

    atque obedias voci ejus, et

    adhaereas

    dierum (ipse est enim vita tua, et longitudo tuorum) Ut habit.es in Terra , pro qua juravit
    Dominu.s patribus
    ut daret

    Josephus

    eam

    illis.

    Abraliam, Isaae, et Jaeob, Hactenus sanctus Legistator et


    tuis,

    Propheta.
    Sanetw mortemiuaminttantemprt-

    568

    Vorro certo

    dici nequit,

    an ad eamdem

    ImZSEw
    Jo$uc,

    congregat ionem, an ad atiam spectent, quse cap. Abiit itaque Moyses, ;1[ seqUUn fur hoc modo et looutus est omnia verba heo ad uuivcrsum dixit ad eos: Centum viginti aunoe1 Israfil
    :
    ,

    non possum ultra egredi et ingTedi, prBBertim cum et Dominus dixerit milii Nmi tranaibls Jordanem istum. Dominus ergo

    rum sum

    hodie,

    cap. 7 post narratam cladem Ma- Josephus dc dianitarum mox ita pergit: Per idem tem- divitattrra duabw tribupus dua? tribus, Gadae et Kubeli , et dimibu$etmedn numero pecudum et aliis rebus dia Manassitis, abundantes, de communi consilio rogant Moysem, ut sibi extra sortem traderet Amoritidem terram, quae non multo ante bello capta fuerat: esse enim pascuis uberem. llle vero suspicatus eos pra^lia contra Chananaeos metu detrectare pecudum ig-naviaa praetexere conviet curam
    t

    tio

    viros excipit,

    meticulosos simulatores

    dicti-

    tans: velle eos in otio luxuque terram


    ni

    Deus tuus

    transibit ante te

    i]ise

    delebit

    omnes

    gentes has in conBpeotu tuo, et possidcbis eas; (>i Josue Iste transibit ante te, sicut lccutus est

    Dominus.
    Sehon
    eoruin
    et
    ,

    hieietque

    Dominus

    eis

    sicut
    ,

    fecit
    terrae

    Og

    regibus

    delebitque eos,
    Viriliter

    et Amorrhffiorum Cum ergo et hos

    tra-

    diderit vobis,
    pi vobis.

    similiter faoietiB eis, sicut praece-

    marte qua^sitam possidere, et terram ultra Jordanem Deo promissam capere, devictis gentibus, quas a hostibns haberi jusserat. Qui videntes ille pro eum iratum, ne merito irasci videretur, respondent se neque per ignaviam pericula, neque per desidiam labores fugere, sed hoc tantum agere,
    csetero exercitu ferentes,

    communollearmacum

    agite

    et

    confortamini

    nolite

    ut prajda in
    res

    locis

    commodis
    :

    relicta

    expeditio-

    timcre
    qula

    nec

    paveatis

    ad

    conspeotnm

    eorum:

    Dominua Deus tuus ipse est ductor tuus, non dimlttet, neo derelinquet te. Vocavitquc dixit ei coram omni Iarael el Moysee Joaue Confortare, et eato robustues tu enim introduet
    , i

    se pntribus

    populum Istum In Terram, qnam daturum eorum juravit Dominus, ct tn eam fbrte divides. Kt Dominus, qui duotor est veces
    ster,

    ipBQ erit
    :

    tecumi non
    ,

    dimittet,

    nec dere-

    linquet tc

    noli timere

    nec pavcas.

    Huc nsque
    Jo-

    Mciysrs, lotjiwns

    cum ad populum, tum ad

    sue coram populo.


    etLegemase
    icriptam
    IHIS OIJIHI
    ifti-

    auliitepten/'11-

    viva VOCe ad populum j>c/-oravit in roriis i-ongregationibus modo relatis, e j f em ddnde conscripta roluit rclnanwre.ut le568
    tuitcot
    (
    ,

    Qu

    ad certamina tierent paratosque se aiebant, si oppida ad tutelam liberorum et conjugum ac facultatum ipso dante acciperent, reliquum exercitum armatos, quocumque ducerentur, sequi, * et coinmunibus militare auspiciis. Tum Moyses advocatoque Elecomprobata eorum voluntate cseterisque magistratiazaro pontifice, et Jesu bus, concedit illis Amoritidem hac couditione ut siraul cum cognato populo adversus communem hostem bellum geraut douec omnia ex atque hoc pacto acsententia confecta fuerint et exstructis munitis opcepto, quod petierunt pidis, liberos et uxores atque impedimeuta in illis depouunt.
    , , ,
    ,

    auloprxlegi
    jubet.

    ctione subinde repetita


    nicrcntiir.

    omntum memori,v
    poterat.

    ...

    565

    Moyses quoque

    tmprt-

    urbes condidit,
    civit,
    illis

    .,..,, in m lllum

    eadem
    .

    ree:ione
    .

    decem
    nu-

    et

    slatulis

    quadraginta

    octo

    QUUntum

    fieri

    fuit ratio scribendi Pcutcronomii. Scripsit itaque Moyses tur ista


    :

    Atque hSBC de quo sequunLegem hnnc,


    Levi, qui por*

    merum computaudas,

    et

    tradidit

    eam Bacerdotibua
    fcsderie

    filiis
    ,

    i. e. Sabaiico

    et ounctis senioDomini ribus Israel. Pw&oepitque eis, dioens; Post septem nnnus anno remissionis * in sollemnitaconvcnientibus ounotia ex te tabernaoulorum ut appnreant in conspectu Domini Dei Israel

    tabant arcam

    tui

    Dominus leges verba Legis hujus coram omni Israel audieu,

    in

    loco

    quem

    elegerit

    in quarum tribus asyla santautum profutura, qui caede non sponte commissa eo confugissent. Statuitque talibus exilii tempus tantisper dum poutifex viveret sub quo canles accidit. Post cujus obitum redire in patriam permisit. Exilii vero tempore licere cuivis e cognatis interempti homicidam impune occidere, duntaxat extra urbem refugii deprehensum idque jus solis cognatis esse voluit, aliis non item. Caeterum oppida refugii fuerunt haac ad fines Arabiae Bosora , in Galadena re, : :

    u ,bibus refugii,innemnul' '" corriaen -

    gione

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    A gione Arimanum,
    Bataneade Gaulademan. Et post captam Chananaeam totidem ex Leviticis oppidis jussu Moysis destinata sunt, ut hoc genus exulibus refugium et habitationem prseberent. Hactenus Josephus, non longe a sacra Scriptura recedens nec tamen eidem perfecte inhserens. Primo enim dimidia tribus Manasse non
    in
    ,

    137

    data provideam, ut pro commonstrata ad eam via, sempiterna apud vos memoria dignus habear. Hic observo breoiter, non congruere humihtati Moysis posteriora verba: neque enimilte de sempiterna sui apitd homines memoria SOlici*

    rcwo
    J
    '

    statim accessit ad Moysen


    ;

    cum tribubus Gad et Ruben accepit tamen cum iis portionem suam ad orientem Jordanis quia verisimiliter terra illa major erat quam ut duabus tribubus to,

    tuserat,sed de cultu Dei, et de salute poputi sui. Mox alia qiuedam sequuntur minus modesta quse Moysi attribuenda non sunt sed Jo,
    ,

    sepho,
    56S Hic
    prius, in
    ita progreditur Age igitur ubi quo lam vestra quam posterorum beati.

    mnltm

    tadeberetpossideri, ne alise tribus ad Occidentem Jordanis minorem acciperent portionem. Se-

    T/oTVam"
    '"<'*.

    cundo res hsec profosita non fuit soli Moysi, sed simul Eleazaro pontifici et principibus popidi, quos postea a Moyse advocatos perperam asseiHt Josephus cum ab initio adfuerint. Tertio nidlibi in sacris Litteris dicitur Moyses in regione Amorrhseorum decem urbes condidisse, nisi velimus dicere a Moyse esse conditas, quas sub ipsius imperio condiderunt, aut instaurarunt, duseprse,

    tudo consistat, indicaverimus, et hoe pietatis erga vos nostrae perpetuum monumentum reliquerimus, libentes ex hac vita decedamus. Fidem

    enim, sat scio mereor, vel quod antehac vestris commodis iudesinenter serviens uunqnam vos fefelli, vel quod aniraa prope exitum constitua in omni virtute ac veritate Beipsa melior redditur. Filii Israelis una omnibus homiuibus felicitatis est causa, Deus propitius quam solus
    , ,
    :

    dignis
    est.

    dare
    si

    et

    peecantibus

    in se

    auferre potis

    dictx tribus

    decem

    dimidia. At hocsensu nonmodo sed multo plures urbes, dici potest conet

    vos tales praasteritis, qualea ipse postulat, qualesve ego ex ipsius sententia inatituo
    ,

    Cui

    didisse.

    B
    neqne exacte

    scnbudepo
    stulattone

    De poshdatione filiarum Salphaad Josephus breviter magis quam exacte hsec memorat Eodem tempore cum defunctus esset quidam e
    56C
    r ,
    .

    nunquam non macti virtute aMnulaudique omnibus eritis sed et qum jam oontigerunt bona, e,
    :

    ruut perpetua
    mini.

    et

    quod
    :

    deest

    brevi

    flliarumSal-

    phaad:

    P riraa "bus Manassitidis tnbus, nomine Salpades, liberis deterioris tantum sexus relictis, tribules ejus viri insignis Moysem consulunt, an filiarum
    ejus in divisione et sortitione
    beri debeat.
    Is

    ...

    ,_

    ~*

    Tantum

    voluntati diviure
    et

    oonsequeoDBequimini et
    t

    ,.

    mandatis ejus parete


    latis alias prteponite,

    neque legibua per rae


    in religione

    neque
    novate.

    per con

    temptum quicquam

    agrorum
    in
    fore
    :

    ratio

    ha-

    bello praestantissimi inter

    Quod si ferrritis, omnes gentes, et omeritis,

    respondit,

    si

    domum

    tribulis

    nibus hostibus iusuperabiles


    liante

    nam

    auxi-

    nuptum darentur, fortem dotalem


    lent in aliam tribum elocari
    ,

    sin maltri-

    Deo

    ininae

    omnes

    facile

    contemnuntur,

    sortem in sua

    Cseterum virtutis praemia magna per

    omnem

    vi-

    bu relinquerent: atque hac


    ut cuique tribui

    occasione instituit

    suae sortes perpetuo manerent. Corrige in hisce sequentia. Primo ipsse filise Salphaad, non vero tribules earum, postulaverunt ut sibi pro patre suo defuncto sors aliqua daretur ac Moyses, Deo consulto et annuente sortem eis dari jussit, prsesentibus rursum reigestse Eleazaro aliisque principibus. Secundo non respondit Moyses sub conditione hic perperam asserta sed sortem filiabus Salphaad omnino concessit sic tamen, ut ea occasione postea prohiberentur nubere extra tribum suam t eademque tex ad omnes extenderetur, ne tribuum possessiones minuerentur aut confunderentur. Lex iltatamen
    , :
    ,

    tam sunt proposita , et ipsa sibi primum est ao potissimura prsemium deinde per hano CBBtera bona facile parantur: qua inter vos invicrm tentes et vitam beatam duoetis, et ffloriam iuiu apud exteros tum apud posteros iinranrt.alciu rnn:

    11

    sequemini. 569 Haec vobis sunt speranda


    nitu Dei,
    letis
    ,

    si

    legea
    ipfii

    movlo-

    nonettomninc
    conformis

    me

    perferente

    scriptas

    neo

    nec alios violare patiamini, et liarum in tellectum ac usum nunquam nou meditemini.

    Ego
    que

    vero commodis
    pietatis

    vestris

    leetus discedo,

    vos-

    ac prudentia; legibus, ct virtuti du,

    n non poterat obtinere in tribu Levitica, cum

    hsec

    oratio vero

    ad

    poputum,

    possessionibus careret,ut interpretesjamobservarunt. 507 ldem scriptor, omissis quibusdam, deind e procedit ad monita legesque populo datas ultimo mense vitse Moysis. At varias congregationes in hicnc finem institutas non satis distinxit

    incoluqui ac magistratuum corameudo ac felioitatis vestrae posthac curam sunt F habituri. Deus autem sub cujus ductu haotenufl egistis, et cujus favori debotis, quiihpiid utilita-

    cum

    mitatis

    tis

    ex
    ,

    me
    sed

    percepistis,

    cere
    tis,

    quam

    diu

    non desinet vobis ]>rospiipsum ct pietatem oolueri-

    tam diu sub ejus prajsidio perraanebitis. Nec deerunt, qui vobis optiraa raonita suggcnimirum ponrant, quibus parentes beati eritis
    ,

    Moysique orationem attribuit piam quidem et tempori satis congruentem, sed non in omnibus sacrse Scripturse consonam nam plurima ad populum dicta omisit ; aliqua vero inseruit de quibus nulla in Deuteronomio fit mentio. Quumque jam inquit de quadragesimo migrationis annis triginta tantum dies superessent, advocata concione ad Jordanem, eo loco, ubi nunc oppidum Abila visitur, agrum habens palmetis con*
    ,
    :

    Eieazarus et Jesus, et senatus ac primates tribuum, quibus cavete vos difflciles praibeatis,
    tifex

    scientes quod qui

    bene parere novit, ctiam beimperaturus est, ubi ad potestatem pervenene neve in hoc libertatem sitam existimetis, si rit maudatis principum obmurrauraveritis. Nam ba ctenus in contumacia contra benefactores libertatem reponebatis: a quo vitio si vos in pote:

    rum

    servaveritis,

    res vestras

    in meliore statu

    vi-

    situm

    ubi
    laboris

    populum
    verba
    socii
    ,

    omnem
    :

    prtesto

    vidit

    in

    debitis.

    Absit

    autem

    ut ita in hos exasperimini,

    hunc
    longi
    aetas

    modum

    fecit

    Viri

    commilitones et

    quemadmodum

    aliquoties in
    sajpius

    me

    incanduistis. Me-

    quoniam

    Deus

    ita

    vult, et

    cxx annorum exacta postulat, ut ex hac viet rebus ultra Jordanem gerendis ta discedam interesse me Deo non est visum, aequum duxi, ut quantum ad vestram felicitatem attinet, ne nunc quidem officio desim sed pro gratia mihi
    ,
    :

    a vobis de salute pesum quam ab hostibus. Quod non exriclitatus probrandi causa dico nolim enim vos hac comministis enim quod
    :

    memoratione
    re
    ,

    in exitu

    vita)

    contristatos relinque:

    animo vos tuli sed qui etiam admoniti iu posterum sapiatis, id quod in veut atram
    tunc tequo

    , ;

    13S

    DE
    est.

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    tricem revellerent, et ne solum quidem ipsius paterentur. Sin vero id si fieri possit, superesse nec pcenas meritas exivalerent efficere non
    , ,

    hoenu
    J

    stram etiam rcm futurum

    Et ne in praeposi-

    affluentia, quitos contumeliosi sitis, elati opum trajeeto Jordane et occupata Chananaea pobus

    Josephus vehementer inculcans obedientiam ducibus et magistratibus praestandam, quse revera Israelitis maxime erat necessaria, omnibusque hominibus est utilissima; attamen Moyscs magis commendavit observantiam mandatorumDei,nectam multa legitur dixisse
    tiemini.

    Esec

    gere, saltem testarentur se impietati alienae consentire. Hffic populus in foro jurejurando
    ,

    non
    fir-

    mavit. Ita Josephus immiscens instaurationi fcederis videri possunt Deut. 13, quse de punienda idololatria hic
    latis
    ;

    nonnihil ex legibus ante

    tacritScriptu-

    de exhibenda magisiratibus obedientia, 570 Pergit Josephus hoc modo : Alioqui


    has insolentiores facti
    tis

    si

    per

    alieno loco commemoravit. Phiionhnar. 573 Philo de divisa Amorrhteorum terra in 504 ffc habet : Tantum Vita Moysis lib. 1 pag.

    rr:

    in

    contumaciam
    ,

    et

    virtu-

    hostium ferocium

    contemptum nequaquam cstis inimicum vobis

    prolabamini
    habituri,
    reddideritis
    ,

    Deum
    si

    fautorem
    virtute

    quam Jordanem
    qui
    hostes

    quem
    et

    vestro merito

    e[ GadUas terratrans ejus regionis fluvium trajicerent transamnensem tffcic tractum incole- Jordanem,
    ,
    : ,

    debellarunt

    Israelitae

    pnus-

    J^jJJ

    terram

    partam opprcssi ab hostibus per

    summam

    igno-

    campestrem magna bant felicem et frugiferum frumento vel pabulo. Hoec ex parte aptumque vel
    ubi viderunt dua? tribus pecuariae , sexta pars totius exercitus, a Mose petebant hos agros sibi dividi, ut tandem alicubi certas sedes acciperent: esse regiouem pascuis aptissimam, proloca

    miniara amittetis, et per totum quam late patet orbem dispcrsi , servitute vestra terra ac maria
    replebitis.

    Quo

    si

    ventum

    fuerit,

    jam

    frustra poe-

    nitebit

    patrfaa leges non servasse. Quare quo mi-

    i;

    nus periculi sit, ne illas violetis, post victoriam neminem hostium superesse patimini idque rebus vcstris conducibilius existimate, ne cum ilUs viventes, ad similia studia prolapsi, patriam
    :

    institutionem corrumpatis.

    Praeterea lucos et aras

    ettempla, quotquot habont, ad ferroque et flammis ita deleri,


    ria

    unum

    tolli

    jubeo,

    ut etiam

    memo-

    aquarum copiam et pabuli , sponte fundenalimenta pecoribus. Ille ratus eos praerogatem. tivam in agris dividendis quaerere , aut immunitatem a bellis imminentibus, cum adhuc super- u essent cis Jordanem reges multi, occasionem expectantes tanquam ex insidiis valde ira commoItane censetis sequum vos hic otus respondit
    pter
    ,
    :

    eorum omnis aboleatur.

    Sic

    enim bona veper ignoran-

    ciosos ante

    tempus considere, immunitate


    interim
    fiet

    frui,

    Btra tutius conscrvabitis.

    Vcrum ne

    tiam meliorum natura vestra in deterius depraet forvctur, Deo jubentc et leges conscripsi mam administrationis rerum tam publicarum
    ,

    et amicis sociisque quae sanctior necessitudo est, conjunctis nativo

    turos

    Quid

    consanguinitatis
    fertos
    objici

    fcedere ?

    Num

    placet

    eos

    de-

    quam
    tis,
    rjus relatto da

    prlvatarum, a quibus
    HfiBO

    si

    nusquam
    eritis.

    disceda-

    mnrtaliura oinnium felicissimi


    locutus
    ct

    codioo Legii

    80r ipt afl

    leges tradit cis codicem bene vivcndi continentem. et jam tum III) vero solvebantur in lacrymas desiderlo Ducls masrebant: mcmoresque quanta porioula pertulisset, quamque alacriter salutem
    571
    ,

    instituta

    '

    opprimendos hostibus ? Itane vos soli quasi re bene gesta praemiis potiemini pugnas labores, aerumnas pericula, relinquetis caeteris ? Non est justum vos frui pace commodisquealiis, quae pacem sequuntur vestros fra,

    tres atteri tot

    bellis

    ac certaminibus, et ut parti
    :

    bene
    decet,

    sit

    vexari totum exercitum

    illud

    magis.
    in

    ut

    cum

    universis

    copiis partes etiam

    ipsorum procuravisset quod non essent talem


    ne

    et

    dc

    futuro

    soliciti,
    ,

    principem

    habituri

    ac

    quidem que propitium, Moyse non tum pcsnitentea eorum, amplius depreeatore in deserto per furorcm contra illum commiqu

    Deum

    agrorum veniant. Omnes aequo jure degitis, unum genus omnibus ab iisdem protectum conditoribus, una familia mores, ritus, leg*es,
    fortem
    ,

    ita ut totus popunullam consolationem admitteret. C Moyses vero solabatur cos, et jubens a lacrymis desistere, ad leges acoipiendas hortabatur. Atque ita tum concio est dissoluta. llactenus Josephus , in cujus verbis corrigendum primo,

    scrant
    lus

    gravissiinc dolebant

    laorymana

    singula cur hactenus pares in summe necessariis muniis, in agrorum divisione rationem vestri haberi postuet alia

    sacra

    eadem,

    plurima, quae vel

    foedus araicitiamque conciliant.

    Quid

    est,

    letis

    extra

    ordinem

    quasi cseteros

    habeatis pro

    servis aut subditis.

    aocere modestiam

    quod

    ait
    :

    Prutra

    poenitebit

    patrias

    leges non

    servasse

    nam

    istud contrarium est promissioni

    aliorum exe-mpla * auorum pctiprudentes nolunt suo Um m /scs raalo discere: nunc ne domesticae quidem clades primumrevos admonent officii quas spectatis in vestris fra9atw '
    vos
    , ,
    :

    574

    Atqui

    debuerant

    nam
    ,

    Deut. 30 retatss,

    Secundo codicem legum Moyses non tradidit populo, sed Leges populo viva vocr declaravit, et codicem jussit poni iatere
    aroa taderia

    patribus. Exploraverunt

    sed quia de

    regionem expetitam desperaverunt , omnes pcricrunt, duobus tantum exceptis. Illorum igiilli

    possessione

    Deut

    81

    >

    86.

    tur libet imitari


    haio
    consilia

    &

    fiBdm

    "-'"" M,f "

    Josephus leges IIebr:ris datas t quarum expositionem me non attingere jamante monui, Postlegesvero de fosdere cum populo instaurato ito. progeditur Postridie po pulo oum uxoribus et liboris in concionem colleoto, ne manoipiis quidem exolusis, jurejuran572 Sisce subjungit
    .-

    formidinem o vecordes quasi non tcndant ad vestram perniciem, dum ipsimet vobis auimos adimitis et audaciam ojiandoquidem properantes ad pcccatum properatis ad suppllcium. Nam vindictam quantumvis tardam si semel moveatur contra noxios nemo potest effugere. Ubi debellatum fuerit,
    , , :

    doeosad legum oustodiam


    voluntatem
    jrnatiouis

    diligenter

    gratiam,

    adstrinxit: utque Dei expendentes, ueque coneque perioulorum metum,

    sublatis

    oranibus hostibus, socii

    vero virtutem

    suam approbaverint,
    detrectactorum
    ctoriie,

    sine crimine desertorum et

    uegue ullara aliam oausam tanti facerent, ut eam potiorem legibua duoentea, ab caruin proacriptis disoederent sed aive consanguineorum unus ali;

    quis,

    aive

    urbs queepiam,
    illis

    oirca

    eas

    turbare

    ali-

    militiae, aliove, quod officiat viprompte usque bclli finem usi animo et corpore agri quoque vacui fueriut colonis priBtinis tum demum tribubus ex aequo sua contingent pramia. Ha>c Moysis adhortatio, licet ni; :

    quid, aut statum


    vatini et publice

    earum labefactare conetur

    pri-

    hil contineat

    periclitautibus auxiiium fer-

    non
    ret,

    satis indicat,

    quod non potuit probabiliter dici, quid Sanctus pr&cipue timebis-

    rent

    Quam

    si

    viciasent, a fundameutis ut deser-

    carque supplices tam duris corripuerit ver-

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    A

    139
    solis

    Metuebat ille videticet ne formido, ex qua profectam existimabat hanc postulalionem, aliis
    bis.

    spectu legis, quse

    mium laborum

    se tribubus communicaret, atque ea formidine a transitu Jo-rdanis deterrerentur, acsic rursum

    divinam provocarent indignationem.


    ted,

    agros dividit, prajmulieribus cura natura nnmunitatem ab his tribuat, non admittit eas ad pramiia. Ergo hanc
    viris

    *<

    <

    *.<

    militarium.

    Nam

    s-

    ambi-uam ad Deum

    retulit,

    eorum
    an-

    intenlione in
    tellecla,

    nuit

    Verum responsio Gaditarum et RubenitaMoysi timorem illum exemit, eumque ad consensum impulit ut exponit Philo, ita pergens Hanc admonitionem illi tulerunt ita ut filios decuit, nempe profectam a paierno animo . Sciebant enim eum haud superbe principatum
    575

    quem

    quoque causam ut sciebat solum

    rum

    g*erere

    solicitum de toto populo, juris et asqui

    veracibus lncorruptisque judiciis etiam in parvis controversiis ostendere suam veritatom et justiciam. Tum ille rerum Conditor, mundi Pater terrffi, coelo mari , aeri , rebusque in his contentis imperans Princeps deorum et hominnm non est dedignatus respondere puellis patre <>r, , ,

    observantissimum, saevientem non ad subditorum contumeliam, sed ad emendationem eorum, qui videbantur corrig-ibiles. Responderunt igitur Ju:

    batia Respondens autem plus quam judicis officio functus estille clementissimus, cuneta replens sua beneficentia... iEquum postulant, inquit,
    filia

    Salpaath...

    sta est indignatio tua,


    te

    si

    suspicaris nos a societa:

    tione
    liquit,

    virginum

    desciscere,

    et ante

    tempus agros petere


    terreri

    At Moyses, laudala postulane has quidem inhonoratas re:

    scire

    debes

    nos

    nullis

    laboribus

    sed qui

    his agros

    cum virtute conjuncti sint. Judicamus autem virtutem esse obedientiam, praesertim sub principe, qualis tu es nec deerimus futuris expeditionibus, quantumlibet difficilibus, donec res nostras ad optatum finem perveniant. Sequemur caeteB ros, ut ante, armati trans Jordanem, sine vacatione cujusquam qui sit armis ferendis idoneus. Pueros et puellas cum matribus uxoribusque et pecorum gregibus pace tua relinquemus, exaedificatis in hunc usum oppidis et caulis pecori, ne pateant incursionibus hostium, si non in:

    nec tamen requavit viris bellatoribus sed debita ob virtutem prsemia reddidit puellis vero gratiam, non pnernium quod etiara
    :

    verbis declaravit manifestissime,

    donum hano rem

    appellans, non retributionem. Ita Philo, reliqua

    fereusquead obitum Moysis pr&tcrmittens. Quod autem ait, Moysen appellasse donum possessionem fdiarum Salphaad, non invenio insacris Litteris.

    L.

    Postrema Sancti gesta

    bea-

    cludantur munitionibus. Tum Propheta vultu et voce jam placidiore Si ex animo, inquit, pollicemini, habebitis ag-ros, quos extra, sortem petitis. Belinquite ita ut vultis uxores cum liberis etgregibus ipsi armati cum sociorum exer: , ,
    :

    tus obitus, et sepultura, cujus lo-

    cus incognitus.

    citu trajicite

    mox

    trajectu,

    si

    opus fuerit

    QUcV hactenus
    dunt
    ,

    explicaturi aciem, et armis de rei


    caturi

    summa

    dimi-

    Quibus proflig-atis deletisquando jam pacato hostico ag;ri dividentur victoribus , vos quoque revcrtimini ad domestieos fruituri vestri eommodis
    hostibus.
    ,

    cum

    que internecione

    enarrata sunt, manifeste osten m MatftBt do efpcacissima a Moyse adhibila fuis- fatwli firaJse monita ct consilia, ut IsraeliUv futuris quo- Utarm pwcnt '*'' doclt "' que temporibus in timore et amore Dei confirmarentur, ejusque leges exacte studerent obs>-r:

    percepturique fructus ex agrris, quos ip.si cleg rstis. Hac promissione audita, pleni alacritate ac gaudio domesticos cum pecoribus reliquerunt in
    ,

    vare maxime autem ab idololatria eosdeni sem~ per deterruit. Verumtamen ante mortcm suam
    sanctus Legislatordivina rcwclaliont' <ii<licit, />oin cidtu veri Dei inconstantem /bre, illudque ipsumjussus est iis prgecidere ac litteris consignare, ut hwc pnedictio rebellibus vsscl /,/'o testimonio divimc justituv cvqueac miscricordim* Deut. 31 f 14 hsec ita enarrantur Et ait Dominus ad Moysen BcCe prope 8unt diee f voca Josue, et state in tabernaoulo mortie tuaa te tiuiniiii, ut praaolpiam ei. Abicrunt ergo Moyses et Josuc et steteruut in tabernaculo tcstimo-

    pulum suum

    locis tutioribus

    quorum plerosque manu muui-

    veraut. Ipsi armis sumptis expeditiouem suscepe-

    runt
    vel

    cum sociis non recusaturi vel totum belium, maximam ejus partem propriis viribus conti-

    ,-eiatio

    de po$-

    icssione

    /Ma-

    bu* A

    muneribus, promptissime navant oj)eram, nou conferendo sed referendo gTatiam debitam. Hactenus Philo, non paucapreetermittens, quemadmodum videri potestsupra, ubitotam historiam ex sacraScriptura narravi. 576 Postulationem fdiarum Salphaad Philo exposuit tib. 3 pag. 532 in huncmodum Erat quidam nominc Salpaath, vir probus, c tribu non obscura natus. Is quiuque deterioris sexufl liullam rero prolem masculam. liberos genuit, Puellas post obitum patris veritae nc paterno agello exciderent, quia maribus agri divisi fucrant reverenter adierunt Principem, non tam de possessione solicitae, quam nomen dignitatemque sui patris conservare cupientes. Haj sic loPater noster obiit, non seditione abcutae sunt
    cere.

    Nam

    qui

    devincti suut

    nii

    app;iruitque
    in

    Dominus
    :

    ibi in

    colmnne nubis,
    .

    quffl stetit

    introitu

    tabcrnaculi

    Dixitque

    Do-

    minus ad Moysen

    Kccc tu dorniics -11111 patribus tuis, et populus iflte consurgenjB pQpnioabl tur post dcos alienoe in Terra, ad quazo ingre* ibi dereUnquel me, et irditur, ut habitet, in ea
    :

    quod pepigi oum eo. Et iraBcetur furor meuscontra eum in dic illo: at >U'relinquam eum, et absoondaxn facleni roeam ab
    riiiim
    faoiet

    icedus,

    eo, et crit in

    devorationcm
    ita

    invenient
    u1
    l*]yo

    eum om
    :

    nia mala

    el

    arBiotiones,

    dioat in illo die

    Vere quia DOn est Deus mccuin.

    autem abpro6
    I

    sumptus

    ut multi

    alii

    sed

    fato raptus

    cum

    scondam et celabo faeiem meam in die illo, pter omnia mala, qua; fecit, quia BfiOUtua
    deosalicuos.

    privatam vitam ag-eret procul negotiis. NuIIa ipsius culpa factum est, quod caruit mascula sobole.

    578

    Nunc
    iiii
    r

    itaquc scribite vobis Gantioum

    fcud,

    /OBi"g

    Adsumus

    igitur pupilla*, ut videtur, re ve-

    etdooete

    Larael
    .sit

    nt

    memoriter teneant,

    et

    tfl

    '

    iiiin

    ra

    tamen

    te loco

    parcntis habitura*.

    Xam

    legiti-

    ore dccaiitcnt, et

    mus

    princeps non minus

    quam

    pater curat sub-

    ditos. Ille iniratus

    prudentiam virginum, et piesuspendit sententiam retatem erga parentem Septembris Tomus II.
    ,

    stimonio inter filios in Terram , pro qua juravi patribUfl j'is, lacte et melle manantcm. Cumque comcderint, et saf

    mihi carnem Ifltud pro taisrael. introducam cnim eum

    antlcumjut'
    1

    l)ii

    I(M-

    blt t

    24,

    turati

    : ,

    : , ,

    140
    J. S.

    DE
    :

    S.

    MOYSE PKOPHETA.
    alie-

    avertentur turati crassique fuerint, detrahentque servient eis nos et


    facient

    ad deos
    mihi,

    et

    non ingredieris

    in

    eam, quam ego dabo


    :

    filiis

    et ir-

    pactum meum. Postquam inveueritum afflictiones, respondebit rfnt enm mala multa et istud pro testimonio , quod nulla Canticum ei codelebit oblivio ex ore seminis sui. Scio enim
    gitationes ejus,

    Sanctus prius taIsrael. Huic mandato obedivit menuniversopopulo beneprecari voluit, istudque
    exsecutus est tamquam magnus Propheta, prsesingulis mittens laudes Dei, et prxdicens breviter aliqua,quibus distinguerentur areliquxs tribubus proutvideripotest Deut. 33. Hasce quoque beneati et dictiones haud dubie scriptis mandavit,

    quae

    facturus
    in

    sit

    hodie

    anteei

    quam introducam eum


    licitu-s

    Terram, quam

    pol,

    sum. Scripsit ergo Moyses Canticum


    fllios

    et

    docuit
    filio

    lsrael.
    ait
    :

    Praecepitqua
    Coufortare,
    filios Israel in

    Dominus Josue
    robustus
    :

    mandatum Domini modo relatum, priusquam montem moriturus ascendit.


    locum mortis suse asccndit, in581 Hisce vero peractis spectaque ut refertur Deut. 34 hisce verbis Moab su- Terru proAscendit ergo Moyses de campestribus missa morilur per montem Nebo, in verticem Phasga contra et sepelilur :
    ,

    Nun,

    et

    et esto

    tu enim introduces
    pollicitus

    Terram, quam

    accessit,

    ego ero tecum. Hactenus de Cantiilla collocutione Dei cum Moyse et Josue. tunc scriptum legi potest cap. 32. Mecum autem morantur in illo attegorice primo ingentia Dei in Israetitas beneficia, secundo idololatria futura

    sum

    et

    Jericho

    ]i

    lUudquo

    />)'>

    to (jruvistimin

    poputi ingrati, tertio pcense gravissimse infidelitatem istam secuturse, et demum quarto misericordia Deipopulum suum pwnitentem liberaturi, et inimicos ipsius punituri. Hoc Canticum Deuteronomii libro adjunxit Moyses. 579 Quid autem deinde fecerit, refert Deut. Postquam ergo scripsit 24his verbis ;;i > Moyses verba Legis hujus in volumine, atque
    i

    ostenditque ei Dominus omnem terram et universum Nephthali usque Dan Galaad terramque Ephraim et Manasse, et omnem terram Juda usque ad mare novissimum, et Austraet latitudinem campi Jericho civilem partem
    :

    Hlustre ipsiw

    cloyium.

    Palmarum usque Segor. Dixitque Dominus pro qua juravi AbraHaec est terra ad eum
    tatis
    :

    Semini tuo dabo eam. Vidisti eam oculis tuis, et non transibis ad illam. Mortuusque est ibi Moyses servus Domijubente Domino: et sepe- E ni , in terra Moab
    han>,

    Isaac et Jacob,

    dicens

    vcrbi* tnonUo
    , 'Itijit.

    complcvit:

    praecepit

    Levitis,
    ,

    qui
    :

    portabant arTollite

    Hvit
    et

    cam

    foederis

    Domini

    dicens

    librum

    istum, et ponite
    :

    eum

    in

    latere arcaj foederis

    Do,

    ut si ibi contra te in testimomini Dei vestri et nium. EgO enim scio contentionem tuam ccrviccm fuam durissimam. Adhuc vivente me et mgrediente vobiscum, semper contentiose egiquanto magis cum morstis contra Doininum tuus fuero ? Congregate ad me omnes majores natu per tribun vestras atque doctores, et loi|ii;ii audientibus eis sermones istos, et invocabo contra eos cailuin et Terram (id fit initio CanNovi enim quod post mortcra meam initici. ) 't que a;r'ii declinabitis cito de via , quam
    :

    Moab contra Phogor non cognovit homo sepulcrum ejus usque in praesentem diem. Moyses centum et viginti annorum erat, quando mortuus est non caliga-

    eum

    in

    valle

    terrae

    vit

    oculus ejus, nec dentes

    illius

    moti sunt. Fle-

    veruntque
    triginta

    eum
    :

    filii

    Israei in Campestribus

    Moab

    diebus

    et

    corapleti sunt dies planctus


    filius

    lugentium Moysen. Josue vero


    tus est spiritu sapientise, quia

    INun replesu-

    Moyses posuit
    .

    per eura manus suas. Et obedierunt ei filii Israel, feceruntque sicut praecepit Dominus Moysi Et non surrexit ultra propheta in Israel sicut Moyses

    quem nossct Dominus facie ad faciem, in , omnibus signis atque pcrtentis, quae misit per
    ut faceret in terra ^Egypti Pharaoni, et
    servis ejus
    ,

    preeoepi

    vobis;

    et occurrent

    vobis

    mala

    in ex-

    eum

    om,

    tremo tcmporc, qimndo feceritis malura iu conut irritctis cum pcr opera maspectU Uomini iuiuui vcstraruin. IxOOUtUS cst crgo Moyses, auilente universo coetu Israel, verba carminis hujus ct nd finem usque complcvit. Canticum , eujltS scnsum breviter perstrincci, ita inchoatur Auditc, ca-li, quffl loquor, audiat terra verba oris mci. Deinde cap. 32 subjungitur Venit ergo Moyses ct locutus est oiunia verba Cautici hujus in auribus populi, ipse et Josuc filius Nun. Complevitque omnes Bermones istos loquens ad univcrsum Isracl. Et di\it ad eoe IV
    , ,

    nibus

    universaeque terrae illius

    et

    cunctam
    quae fecit

    manum

    robustam, magnaque mirabilia, Moyses coram universo Israel. Hactenus

    textus sacer. 5S2 Porro de morte Moysis multse


    qusestiones,
    alii

    dum

    atii

    fuerunt Cnm dc martc negarunt mortuum esse, Moysis aliqui

    resuscitatum diccerunt.

    Verum mors Sancti

    dubitaverint

    -I

    tam

    mort

    ejus

    claris asseritur verbis in sacra Scriptura,

    ut hsec opinioni contrarise nutlani relinquere vi-

    nite corda
    stifieor

    vcstra in
    :

    vobis hodie custodirc et faocre


    eepta
    quffl

    ut
    ,

    orania verba, quse ego temainletis ca liliis vcstris


    c!
    :

    implere uuiversa,

    qme

    scripta sunt Legis hujus

    quia non incassum prai-

    m,
    Jtunu
    (ni
    iii

    sunt \ubis, sed ut singnli La eis vivcrent: longo perseveretis terapore in Tcrad quam, Jordane traasmisso, ingTcdimini
    laricutcs

    possidendam.
    1011

    560

    Loontusqufl
    dio,
    ,

    est

    Dominus ad Moysen
    in in

    in

    atcendore

    eadem
    Aharira
    qui

    dioens:
    ost
    ,

    ntoWfuwSj
    ut>;

    id

    Asoende Trausitunm,
    tfoao
    eonftra

    montem Istutn moutem Nebo,


    :

    iivgulin
    I

    Inhtihns
    )i;-tit,:

    ur

    est In

    terw

    Jerioho

    et

    ?lde
    [sraSl

    rat.

    Chanaan, qunui cgo tradam obtinendam , et morere iu monte.


    icrrara

    deantur probabilitatem. Primo enim Deut. 32 Ascende iu montem ^ 'M) ei dicit Dominus et morere in monte. Quem conscendens jungeris populis tuis, sicut mortuus est Aaron frater tuus in moutc Hor, et appositus popuiis suis. Nidlus, opinor, dubitat, quin Aaron vere sit mortuus, td testante Scriptura locis variis : Moyses autem moriturus dicitur sicut mortuus cst Aaron, dicitur jungendus populis seu majoribus suis, sicut Aaron appositus est populis suis. Itaque sicut vera morte defunctus est Aaron, ita vere obiit Moyses cujus mors cum morte Aaronis comparatur Deinde majores Moyeis et Aaronis, quibus hi fuerunt juncti vet appositi, mortuierant. Ittis igitur adjuncti sunt per mor:
    . .

    filiis

    Quem
    et

    conest

    tem,nonper translationem aliquam sine morte factam. Secundo obiit Moysesawte ingressum in
    peccati ad
    btts

    soendens jungeris popnlis

    tnis, aiout
    lior,

    mortuus

    Aaron

    appositus populis Buls: quia pncvaricati cstis contra mc iu msdio tiliorum lsrael ad Aquas Coutradi,

    fratcr

    tuus

    in

    inontc

    Terram promissam seque ac Aaron in pcenam Aquas Contradictionis commissi. Mortem autem hanc tam exilem fuisse pasnam seniin

    ctionis in

    Cadcs dcscrti Sin

    et

    non

    saaottfioastifi

    rae

    inter filios Israel.

    Econtra videbis

    Terram

    Aaroni cxistimavit S. Augustinus dicat, Quid est, quod in illos viudicatum est qiuero et secuudum homines non
    et

    Moysi Psalm.

    08, ut
    ,

    DIE QUAETA SEPTEMBRIS.

    141
    AtJCTORC

    ITmlaLT

    7^2r"TSZ^ TJTHL*
    !

    r\

    Sl

    Cr d dlSSet a

    meh0

    exeo

    saneexchisio a Terra promissa, qussjamexi


    setatem, sic

    !*S"*"mis

    gua eratpcena ob provectam


    tur, vitse continuatio
    illa

    non

    vi-

    deretur pcena, sed eximia potius gratia diccre-

    tam diutuma. Quantum ab

    sanctis Patribus nonnulli facere rolue?*unt at, si verba Patrum illorum recte expendantur, poterunt facile atiter expticari.
    :

    ** orporali Moysis aliqui Jnere o^ionJPatronZaliq uot e

    S.

    Addudtur impri-

    ejus verba ibidem

    opinione absit Augustinus, ostendunt hsec Quaerimus vindictam iu Moyse, prope nullam habet, nisi quod ad extremum ait illi Deus Ascende in montem et morere. Ait Seni, morere jam pereg-erat aetates suas, numquid numquam erat moriturus? Tertio Deut. 34
    : : , :

    S. Hilarius cap. 20 in Matthseum, ubi dicit: Si quis conditionem et mortis et sepultune et sepulchri Moysi diligenter adverterit, et secre-

    tarum Seripturarum, secundum Apostoli auctontatem cog-nitionem adeptus sit iutelliget omnia ita esse tractata, ut Moyses potuerit jam
    , ;

    non solum mortuus, sed et sepultus dicilur Moyses. Sepultura autem veram et corporalem mortem certissime indicat, non raptum aut trans6
    vanis rationibus probatur,

    (in

    dem verba

    transfiguratione Christi) videri. Hwc quiindicant, singularia qusedam fuisse tn

    lationem aliquam. 583 Quarto S. Judas apostolus

    in Epislola

    sua catholica
    chang-elus

    i 9 hsec scribit

    Cum

    morte, in sepultura, et in sepulcro Moysis; at nonevincunt, voluisse insinuare S. Hilarium illorum opinionem, qui crediderunt Moysen non esse mortuum Singulare in morte ipsius fuit,
    .

    Michael ar-

    cum

    diabolo disputans altercaretur de

    Moysi corpore etc. Quomodo disputari potuit de corpore Moysis, nisi corpus fuerit examme? Si enim in vivis mansisset, non fuisset disputatum de ipsius corpore sed aut disputatio nulla B fuisset, aut de ipso fuisset vivente. Porro de causa hujusce disputationis non omnino convenit inter scriptores at illorum sententia mihi prseplacet, qui existimant voluisse diabolum, ut innotesceret Israelitis, ubi depositum esset corpus sancti Prophetse, ut ita daretur idololatrise occasio. Idvero noluisse et Dei imperio prohibuisse archangelum, atque ita factum esse, ut sepulcrum maneret incognitum. Sane Israetitas in idololatriam fuisse proclives, plurimis sacrm Scripturse testimoniis et exemplis, notissimum est. Moysen quoque maximi factum ab ipsis ob patrata prodigia, nulli potest esse dubium. 584.. Quare Origenes in Selectis in Numeros et occullati sepulcri ratio de causa non introducti per Moysen poputi in assignatur Terram promissam occultatique ejusdem sepidprobabilis cri ita loquitur Cum Moyses non glorificasset Deum coram populo, nou permissum est ut ulNe enim quem vitra progrederetur cum eo
    : : :
    .

    quod obierit sine morbo aut violentia, quantum ex Scripturis potest colligi singulare in sepultura, quod non fuerit septdtus ab hominibus, sed a Deo aut potius Deo jubente ab angelis uti ex altercatione S. Michaelis cum diabolo colligivitletur nam verisimiltimum cst hanc alter- E
    :
    ,

    cationem contigisse in sepultura. Singulare quoque fuitin septdcro, quod hoc manserit absconditum, cumatiorum Sanctorum scpulcra soleant esse cognita. H<vc singularia sic relata sunt in sacris Litteris, ut suspicionemprsebere possint corpus Moysis non solum occultatum mansisse, sed etiam incorruptum, adeoque ad tempus resumi potuisse ab anima, volente Deo ut transfigurationi interesset, ac videretur, et rursitm deinde
    ,

    relinqui.
    r>S{J

    Nolim tamen
    S. Hilarii,

    certo assey^ere

    hanc esse

    tedillamctar*

    mentem

    cum

    hsec sit

    admodum

    ob- vtdmragna

    seura ; nec id certum affirmo ita Moysen transftgurationi inter/uisse, cum varii sint modi, quibus eidem adesse et videri potuerit. At solum
    ostendere volui, ex verbis S. Ilitarii non sequi, mortem Moysis ab ipso negatam esse, ut aliqiti
    affirmarunt. Porro sanctus Doctor cap. 17 clare nam ibi ostendit, se mortem Moysis agnovisse
    .*

    vme:

    vum

    colebant, honoribus divinis mortuum afficerent, ab oculis omnium removit sepulcrum ejus. Consentit Chrysostomus Hom. 5 in Matthseum hscc scribens: Ipse etiam tanti populi Dux

    num. 2, assignans rationes, cur Chns/xs roiuerit Eliam et Moysen tranfigurationi inlcssi^pro
    secunda ratione hanc
    poribus deeretfl
    retur,
    tisset.
    <'s

    attegat,

    Ut

    et humanifl corffloria

    *( '

    resurrectionis

    dooe
    ,,

    impctrare non valuit; sed post tot tantosque labores etrerumnas, postquam per aunos quadraginta populo prasfuerat, in terram totis promissam intrare prohibitus
    id
    ,

    quod

    pro

    se

    ipso rogabat

    cum quando Moyses

    conspicabilis ad-ti-

    Non

    rectio

    Moysen anim doceri nequit visu


    :

    hscc dixisset Hilurtus, nisi credidisset corporea morte fuisse defunctum resuri

    ittius,

    qui num-

    est.

    Quade causa?Non

    utilis hsec g-ratia

    fuisset,

    imo damni multum

    intulissct,

    tos supplantavisset. Si

    Judaeorumque mulenim ex ftg-yptn tantum a


    .

    Mojse

    liberati,

    Deo dimisso, Moysen requin shanl

    ipsique totum referebant, si se vidissent ab illo introductos in Terram promissionis, quo non prorupissent impietatis. Idcoque

    atque ideo hanc rationem fuit mortxtus nonaffert dc pr.vsentia EliiB, qui numquam vivere desiit. Ita Chrysostomus lh<m. 50, alias 57, in Matthseum ait , Htiam et Moysen a Christo ad trans/igurationem adductoStUtdwvrontiA/jns/o
    li)
    laj

    quam

    ciiiu vt vilie et

    mortis potestatein habece, ac ca>

    sepulcrum ejus occul-

    tilnis jiariter

    tum
    S. Bilariu

    mansit.
    ratio

    et

    eum, qui
    S.

    atque terrenisimpcrarc. Quapropter mortuus erat, et eura, qui nondum

    non negavit mortem Moysis ;

    non inducti in Patsestinam populi non excludit culpam Moysis ; sed probabiliter explicat, cur ob teve peccatum illo sola585 Data
    tio

    obierat, in QiediuzQ adducit.

    Hxc sufficiunt advin-

    dicandum

    Hilarium ab opinione perperaffl

    eidem imputata.
    537 Hadem opinio a quibusdam attribuitur s.Ambroiiu* S. Ambrosio, quia lib. i de Cain et Abel cap.% obteurcqulfomtoeutu* ita ambigue toquitur: Et ideo aon legimue de

    Servum suum

    privaverit Deus. At prsecipue

    ad propositum nostrum spectat ratio occuttati sepulchri, de qua B. Petrus Damianus in Sermone de Transtatione S. Hiiarii sic quoque scribit quod Moyses ab horainum Quid est, inquam
    :

    removetur nisi ut tollatur occasio , ne qui tam Deo charus et familiaris extitissc eognodivinus honor illi ab Israeliticse plebis scitur perfidia prasbeatur? Hsec ratio ignoti Moysis seputcri, quse, etiamsi certa non sit, maxime tanotitia
    ,

    eo (Moyse) sicut de ccteris, quia deficiens mortuus cst: sed " per verbum Dei mortuus est Deus enim neque dcfertioncm aut diminutionem
    patitur
    didit Scriptura

    ^ml9

    .'

    neque adjcctionem capit. Unde et ad Quia nemo scit sepulturam " ejus usque in hodiernum diem ut translationem magis , quam interitum ejus intelligas. Mors
    , :

    enim

    , : :

    m
    IVCTOIE
    J.

    DE
    secessio qufledam
    est

    S.

    MOYSE PROPilETA.
    structionem corporis, intellig-as at non dicit magis quam mortem. Deinde vehementer urget, quod dicatur mortuus per verbum Dei, indeque infert Non erg-o tanquam relapsus in terram deprehenditur corporis solutione, id est, non deprehenditur corpus fuisse resotutum in ossa et cineres
    :

    s.

    corpons. ScnMortuus igitur est per verbum Dei, ut ait advertas non ut ptura, non secundum verbum
    enira

    animae

    et

    nuntiiim mortis, sed gratiae munus expressum cujus qui translatus magis, quam derelictus est,

    nemo

    novit sepulturam.
    ejus

    Quis

    enim

    in

    terrenis

    reliquias

    potuit deprehendere

    quem secum

    esse Dei Filius in Euang-elio demonstravit? Denique et Elias siraul est visus, qui translatus cur-

    idque recte probatur ex ignoto sepulcro, et relinullus enim asserere poquiis a nemine visis
    :

    test,

    corpus, quod non vidit, redactum esse in

    cial ciedidisse

    non sepultus nec mortuus legitur. Vivit cum Dei Eilio est. Moyses autem mortuus quidem loffitur, sed per verbum Dei mortuus, per quod facta sunt omnia. Verbo autem Dei cffili firmati sunt. Per verbum igitur Dei
    ru
    est,

    neres.

    enim

    qui

    589

    Argumentum quoque

    quocl

    ex trans-

    vidctur ad

    figuratione sumit Ambrosius, solum ostendit in

    vilam deinde
    faisse revoca;

    eaipsumfuisse sententia, quod tempore transfigurationis


    vivus apparuerit Moyses
    ,

    sicut

    vi- tum

    non
    erg-o

    lapsus operis , sed firmamentura est. Non tamquara relapsus in terram deprehenditur
    ,

    vusapparuit Etias. At hinc determinari nequit,

    sed tamquam Verbi caelestis corporis solutione operatione donatus et munere; ut quietem raag*is

    utrum crediderit Moysen fuisse ad vitam revocatum permanentem, an vero corpus integrum ab anima ad breve tempus fuisse resumptum,
    ut vivus adesset transfigurationi. Verba inferius

    caro ejus,
    inter

    tem
    tia.

    quam bustum acceperit. Bene auDominum et Servum servatur distanDomiui


    ,

    Ut

    prujrogativam

    inteliigas, servi

    gratiam, de Moyse legitur, qui;i sepulturam ejus nemo scit de Christo autem Sepultura ejus de terra sublata est; quia ille secundum myut resterium Legia exspeotabat redemtionem
    :

    Nemo erg-o scit sepulturam Moysi quia vitam ejus omnes noverunt magis favent resurrectioni ad vitam permanentem, videnturque prorsus insinuare, Ambrosium credidisse, Moyseu fuisse ad vitam revocatum, sicuti Christus ipse resurrexit. Eamdem sententiam insinuat
    posita,
    , ,

    surgeret

    hic

    demtionem

    sccundura Euangelii donum resed donabat. Et non exspectabat


    ,

    hicc

    comparatio inter Christum

    et

    Moysen

    insti-

    ideo sepultura ejufi ignorata non est, sed elevata, quam diutius crratura tcncrc iifui potuit; quia

    tuta: Ut praerogativam Domini intellig-as, Servi gratiam, de Moyse legitur, quia sepulturam ejus

    nemo

    scit:

    de Christo autem, Sepultura ejus de

    per Ipaum omnifl oreatuTa propcravit a corruptionis servitiiselevari. \emo ergo scit, sepulturam Moysi,

    terra sublata est; quia ille

    secundum mysterium
    ,

    Legis exspectabat redemtionem


    hic

    ut resurg-eret

    quia vilam

    BJUfl

    oinncs

    novcrunt

    hri.sti

    autem

    secundum

    Euang*elii

    donum redemptionem

    sepulturam vidimus, sed nuno jam non novimus, qui resurreotionem ejus ag-novimus. Debuit enim cognosci tumulus cjus, ut resurrectio manifestaretur; ct itlco i;i EuHiitfclio tumulus summa expresquia licet Blone d< criliiiur in Leg"e non quucritur
    .
    :

    Lex annuiitiavcrit, nobis tamen ttuangelii Beries pleniBaime oomprobavit. Ilactenus Ambrosius, quem mystice loqui verba ipsa
    resuiTcctioneni
    ejufl

    non exspectabat, sed donabat. Prcerogativa Christi erat, resurgere a mortuis. Cum igitur idem attribuat Sanctus doctor Moysi per gratiam quod Christus habuit per prserogativam, omnino videtur sentire, Moysen fuisse ad vitam revocatum. Hactenus de loco admodum obscuro S. Am~
    brosii.

    indicant.
    mortuum / huh agnoidt

    588

    Verumtamen

    h.vc ipsa verba, quibus S.

    590 Quod autem spectat ad resurrectionem Moysis, eidem sententive favet S. Hieronymus in Ascendit Docap. 8 Amos, ubi sic toquitur
    :

    uti S,

    Hiero-

    tn/mus etiam

    unoloco
    vidctur dicere,

    Ambrusius prmrogativas mortis Moysis extollere voiuit, satis indicant veram ipsius mortem ab ipso fuisse agnitam; soiumque asserere voluisse, Moysen non obiisse, ut ceteri passim homines moriit/dnr deficientis corporis causa corpusque ipsiusnec dissufi(ftn)!fuisse nec corruptum, sed ab anima ditmtaxat separatum. Moriem, seu separationem animse a corpore in "Moyse agnoscere Ambrosium, $w verbisejus sic ostendo. Ait
    ;

    minus

    in cffilum

    cum Enoch; ascenditcum


    ,

    Elia;
    ,

    ascendit

    cum
    caelum

    Moyse

    cujus
    in

    sepulturpe locus
    tcrra

    quia in
    inveniri.

    ascenderat,

    non potuit
    :

    dubitari potest, an hic agatur Ascendit de ascensione corporea, cum subdat cum Paulo etc; et magis etiam, quia prsemiQuotidie credentes et membra serat de Christo corporis sui aedificat; et de terris ad ctelum le;

    Verum

    primo de

    ipso

    Exspeotabat redemtionem, ut

    re-

    aurgeret: cryo

    mortuum
    ,

    fuisse agnoscit
    nisi
    y

    quia

    ut iu illis ipse conscendat. Certe Paulus vat ipse de raptu suo ait 2 Cor. 12, } 2, Sive in corpore sive extra corpus nescio, ideoque credinescio
    ,

    mors pra cesserit. Prxtereahanedistinctionem inter Eliamet Moyr&surrectio m>n datur

    sen ponit, quod prior nou sepultus nec mortuus tegatttr, Moyses vero tegatur mortuus, non qui-

    non est, votuisse S. Hieronymum asserere, Pauti raptum fuisse corporeum. Et, licet raptus itle fuisset corporis, non ascendit tunc in cxtum, ut ibidem maneret. Mutto minus credenbile tes

    dcm

    ttt

    cctcri

    moriuntur,

    eco

    morbo, senio, aut


    Dci, uf ipse legit

    c.ctcrna riolcufiti, scd per

    vcrbum

    pore

    tevantur sic quotidie in castum, ut ibi coret anima permaneant. Ex hiscerecte con-

    ^ 5, ubi nos legimus, jubente Domino. Mors euim, inquit secessio qutedam est animjuet corporis hanc seccssionem, seu separatioiifni animee et corporis se in Moyse agnoscere

    Deut. 34
    Tertio,

    Hieronymum non toqui de vera et corporea ascensione vel eievatione in ceeium, cum illa intetligi nequeat de omnibus quos recenctuditur, S.
    ,

    set.

    insinunt,
    caro ajua,

    dum
    quam

    dicit

    infcrius, lt quictem magis

    591

    Mentem suam
    et

    'clarius aperuit S. Hiero-

    enim et quietem accepit ct bustwn, dum relicta ab anima et motu privttta est et scpulcro illattt. Magis autem quietem accepisse dicit Ambrosius quam bubustuni aeceperit. Caro

    nymus
    ter
    :

    qui clare

    lib.2 adcersus

    Jooinianum,magnumin-

    mortuum
    ei

    dicit

    Eliam assignans differentiam his ccrbis Breviter audiant; Moysen mortuum et sepultum, Eliam igueo curru rapturn etc. Et in
    Cap.
    tione
    17

    Moysen

    cttm Isidoro

    Augustino.

    Stum, <inm cnrnis corruptioiem ct dcstructionem ridetur negare. Certe hoc sensu intetligi possunt
    raria ipsius asserta. Dicit seputturam ignotani, ut translalionom magis quam iuteritum, seu de-

    Matthei
    :

    ita toquitur

    de transftgura-

    Domini
    fidem,
    iude

    geat
    Elia

    vcro, ut Apostolorum au(Christus) dat signum de caelo ,

    Hic

    desceudente,

    quo consceuderat et Moyse


    ,

    A Moyse
    sis

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    ab
    inferis

    resurg-ente.

    Smc

    143

    verba mani-

    feste indicant,

    i 2.

    ne resurrectionem quidem Moyab Hieronymo fuisse agnilam, saltem ante

    Quarto demum die Jordanem transiit. omnia simul computaia facient

    Hxc

    iCCTOII

    aecem

    dies

    novem aut

    JS.

    transfigurationem Christi. S. Isidorus lib. deSanMoysis de ipsius morte scribit sequentia : At extremum conscendit montem
    ctis in elogio
    ,
    :

    ita ut necessario obitus

    aeoeatpost

    diemprimum mensis duodecimi,

    Moysis statui non sed

    Net>0, terramque promissionis demonstraute Domino, aspicit mortuusque est jubente Domino, in monte Abarim sepultusque a Domino in valle Moab quse est in Arabia. Rexit autem populum Dei in heremo annis quadrag-inta, obiitque annorum centum viginti. Quidam autem vi,

    nonvquecertodicipossit, an non contigerit uno


    alterove die citius.

    LI. Ultima Sancti


    et

    gesta, obitusque
    et

    sepultura ex Josepho

    Phi-

    vere

    non

    cum

    testantur, pro eo quod sepulcrum ejus reperitur, et quia apparuit Domino


    in

    eum

    lone.

    moute

    Elia.

    Mortuum autem

    ptum, certissime sacra Augustinus tract. 124 in Joannem, ubi sic habet Si quidam Moysen, mortuum neg-ant,
    sentit S.
    :

    illum esse non raScriptura testatur. Con,

    Josephus

    quem

    Scriptura ipsa, ubi sepulcrum ejus inveniri leg-imus, mortuum tamen esse
    sepuitmdici-

    lib. 4 cap. 8 sub finem gesta et tno- Jotephm nita postrema sancti Legislatoris exequitur, referens Jesum seu Josue etiam prophetasse]

    nusquam
    sine ulla

    quia simul

    cum Moyse

    recitamt Canticum ante

    memoratum,

    Moysen fuisse seP ultum a se ipso, seu obnsse in sepulcro, quod angelorum: vivus intraverat. Alii credunt a Josue et Eleazaro clanculum fuisse sepultum. Hasce opiniones B refertet non refutat, Calmetus in Dissertatione de morte et sepidtura Moysis. Verum neutra mihi apparet probabilis. Prioris falsitas facite ostenditur ex loco mortis et seputturee distincto nam mortuus est in monte, sepultus vero in vat,

    ambig-uitate testatur etc. 592 Nonnulli voluerunt

    in quo futura prxdicuntur. At Jo-

    est Canticum istud, sed Moysi, saltem preecipue, etiamsi Hebtwus scriptor de Josue solo loquatur, ita scribens Sed et Jesus, superstite etiam tum et prrosente Moyse, vaticinatus est, quidquid pro salute populi E gesturus erat vel foris bello administrando
    :
    ,

    sue attribuendum non

    vel

    domi ferendis legibua


    reoens
    institutam

    et

    ad vivendi
    ,

    ratio-

    nem

    eos

    praeparans

    divino

    monitu

    le.

    Non

    potest igitur

    verum

    esse, in sepulcro

    suo

    Sepultum quoque non fuisse a Josue et Eteazaro, quamvis id verisimile dicat Calmetus mihi certum videtur itli enim sepulcrum ipsius cognovissent, si corpus eidem intidissent at, teste Scriptura, non cog-novit homo sepulcrum ejus. S. Hieronymus Epist. 37, alias 53, ad Riparium ait, Moysi corpusculum juxta Hebraicam veritatem ab ipso sepultum Domino per ipsum Dominum videlicet ministerio angelorum, ut habent alii. Audi S. Epiphanium hseresi Quandoquidem, inquit, sacrte istud Litterffi sig-nifieat nbn esse ab hominibus Moy,
    \

    obiisse Moysen.

    quod Bi patrlam reHg-iouem violarent, clades non etVugerent. Nam et reg-ionem ipsorum armis exterorum opplendam, et urbes diruendas, et tcmplum inccndense prsesag-ire aiebat,

    dum

    et ipsos

    sub hasta
    g-entibus
    ,

    victoris

    venundandos
    uulla

    serviturosque

    quae
    :

    affllotorum

    miseratioue tang-erentur

    ac

    tum demuin seram


    ,

    atque
    civibus

    inutilem erratorum
    et
    fore,

    poenitcntiam acturos.

    Deum tamen
    autem
    syej)ius.

    ipaorum conditorem et urbea BUifl templum populo redditurum. Ihcc Ut non semel tantum amittant sed
    ,

    595
    in

    Deinde Moyscs cxhortatus Jesum ut Chananajos excrcitum duceret aiVul.urumque


    ,

    davUimit

    cceptis

    cjus

    Deum
    :

    pollicitus

    et

    populo omnia
    ,

    corpus sepultum sed ab angelis videlicet quod verba ipsa tacite intellig-entiae nostrae subsis
    ;
    :

    fausta

    ominatus
    et

    Quoniam
    illi

    inquit

    ad

    patres abitus

    nostros abco,

    Deus hanc
    vivriis

    mihi

    diem

    Anteobservarat, jussum esse in montem ascendere et illic mori, ut illius sepulturam hoq minum nemo cog-nosceret. Hsec sententia de sepultura Moysis per angelos Dei ministros, uti plurimos habet adstipulatores, sic et longe atiis
    jiciunt.

    praefiuivit, gratias

    adhuo

    et vobis pru3,

    sentibus

    ag-o pro

    cura ac providcntia habuit,

    quam

    de
    de-

    rebus

    vestris

    Iiactenus
    ,

    unn solum

    pellendis

    adversis
    :

    sed commodis etiam

    larg*iter

    exhibeudis

    ct

    quia laborcm

    mcum
    in

    ac solicitu-

    morti$ temjn

    disputaverit Michaet archangelus cum diabolo de corpore saneti Legislatoris verisimillimum est, id contigisse in se~ pultura, ut jam ante monui. 593 Annus Sancti emortuatis difficultatem
    est
    : ;

    pneferenda

    nam cum

    dinem

    nam

    meliorem fortureducere conor, propicius semper adjuvit


    , :

    dum vestrum statum


    ipse et exorsus eat

    imo vero

    rem

    ct absolvit,
    ,

    me

    nullam habet, cum certum sit eum obiisse anno quadragesimo ab egressu ex JEgypto. At dies obitus et mensis non tam certo assignari potest. Facite iamen ostenditur obiisse Moysen circa finem mensis undecimi aut initium duodecimi.
    Quippe, ut legitur Jos. 4 $ 19, Israetitse Jordanem transierunt anno sequente decimo die raensis primi. Inter obitum autem Moysis et transitum Jordanis intercesserunt primo triginta dies luctus, qui absumpserunt mensem integrum duodecimum, si obierit uttimo die mensis undecimi aut primo sequentis. Secundo, finito luctus tempore, missi sunt exploratores in Jericho, atqui hipreeter itum et reditum tres dies tatuerunt in montibus, ut habetur Jos. 2 f 22. Reversis veJosue movit castra versus ro exploratoribus Jordanem et morati sunt ibi tres dies Jos 3
    , ,

    qua) ad veministro usus vicario in obeundis stram felicitatem pertinere visa sunt. QuaproptflT ejus poaequura est, ut priusquam decudam teutiie, qui et iu posteruin vobi.. QOD deerit, dignas laudes rependam meque QOO dcbito exolvam, vestiteque memoriai corainendem, quod liuno
    ,
    ,

    solum colere

    et veuerari

    convenit

    et

    lejres ejus

    habcre in precio, ut quffl omnibus reliquis donis jam acceptis, aut in postcrum a propicio conferendis, louge sint antcponendre. Gravis eniin adversarius est vel horao Icg-islator, si constitutiouibus suis autoritatem adimi scntiat Dei veri indig-natio:

    nem

    absit ut experiamini, quie lcgibus ipsius con-

    temptis excitari posset.

    596

    Ilfflc

    postrema

    verba

    Moyse

    loquente

    Moy9itgMiti

    et singulis tribubus sua fata aperiente, universa multitudo in lacryinas erupit , ut ct mulieres

    plangentes dolorem

    conceptum declararent

    ob futuram ipsius mortem quin et pueri proe mce,

    roris

    , ,:

    144
    u, m*r

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    populus, cui nunquam quidquam tristius acquam tunc Propbetae mors. Nec in prsesens tantummodo sui desiderium reliquit, sed maximam apud omnes existimationem quotquot scripta ejus evolvere contig-it, dum ejus virtuxit

    J.S,

    roris impotentia plorautes prae se ferebant, quod tanta esset Viri virtus ac magnificentia, ut ne illam quidem aetatem latere posset. Itaque certa-

    cidit

    erat inter minores et gTandiores, utros major haberet moestitia. Aiteri enim intellig-entos quali orbarentur Antistite, futuram suam conditionem lamcntabantur. Alteri hoc ipsum lugebant quod priusquara ejus virtutem satis

    men quoddnm

    degustassent,
    rutus

    dos videbant. Quanros


    et querimoniae,
    ,

    jam carendura eo seque destituenautem fuerit populi ploconjecturam


    capere
    licet

    quod tum Prophetae accidit. Quamvis eo enim persuasissimum scmper habuit, non esse inquas prseter Dei ut stante morte dolendum vohintatem ao natnrsc leges non veniat, viso tamen affectu populi, a lacrymis temperare non
    ex
    , ,

    tem es illis gestimant. Atque hsec sunt qute de Moysis exitu dicenda habuimus. Hactenus Josephus, ad cujus retationem aliqua sunt observanda. 599 Primo incertum est, an abeuntem Moy- mrie sen omnes sint secuti eeque incertum, an a senatu, seu a principibus, deductus sit in mon:

    labitu

    tem

    quia de hisce nihil legitur in Scripturis.


    ,
    ,

    Imo parum\probabileest,principes comitatos esse in montem cum videatur voluisse Deus ut aut fortasse Moyses montem solus ascenderet
    ,

    Josephus. qui fletum iilum universorum non didicit ex sacris Litteris, cum de tanto popuii ptoratu ne verbum quidem ibidem legalur. Fateor tamen lucium ilium fletumque pupifh. atlmodum ess<' verisimifetn, Al non tam est verisimile, ut pro certo afflrmari debuerit , 'n ipsum erupisse in lacrymas, quse omitvaluit.

    Ilsec

    comitantibus Eleazaro Poniiflce et Josue successore. Certe Scriptura Num. 20 memorat , quinam cum Aarone morituro ascenderint montem Hor at de morte Moysis agens nultum assignat comitem. Secundo magis improbabile est, quod ait. Moysen preesentibus Eieazaro et Josue, repentina nube circundatum et in vallem
    :

    ti

    poterant

    uti in scriptura omissse sunt,

    cum

    quamdam fuisse ablatum


    ius videatur scivisse,

    nam quamquam
    ,

    nul-

    mortequt
    Mttimttura

    ct

    prorsus sint incertse. Prceterea poenitentiam Hebrxorum vocare non debuerat inutilem cum quod pcenitentia de peccatis semper sit utilis ad salutem xternam tum quod pieniientia Israetitarum iis frequenter utitis fuerit etiam ad recuperandum felicitatem temporaiem, idque ipsum Moysrs prcedixerit. Adhortatio quoque Moysis cx solis fere conjecturis concinnata est a Josepho, nec satis est conformis sacrse Scripturae, in qua futura populi peccata pnsdicuniur, eorumque suppticia enuntiantur. 697 Discessum et obitum PropheLv deinde Josephus narrat hoc modo : Dum vero eo profici,

    quo mortis genere Moyses obierit, ideoque Scriptura solum dicat eum obiisse, jubente Domino , tamen certum est defunctum esse in monte, priusquam corpus transferretur ad valtem, quod hic videtur negare Josephus. Deinde, si Eleazaro et Josue adstantibus, repentina fuisset nube circumdatus et ablatus, id ipsum narrare non prdetermisissent mortem enim Moysis ab atterutro verisimiliter scriptamesse, non ab ipso Moyse, infra dicemus.
    G00 Phito lib. 3 in fine mortem Moysis nar- PMloquoqw rathisverbis Postremo migraturus ad Superos, et exuta mortalitate ad immorta-litatem transferendus, vocante Patre, ut eum e duplici corpo:

    BCitur

    ubi dispnriturus erat

    omnes cum

    fletu

    aequebantur.
    iinl
    ,

    Tum Moysee

    his,

    qui longlua abeut consisterent


    :

    manu mota

    signifioavit

    propiores autem rogabat,

    ne exccssum suum laorymabilem facera pergerent, oum fletu prosequeudo, uii vero et hann extremam gretiam ei referendam exiatimantea , ut qucmadmodum cuaeorsum seoederetj continuerunt se intar B9 iacrymantes. Solus autem sensAus eum de[iihii,

    duxit
    sus.

    et

    pontifex
    iu

    Gleazarus,

    et

    imjterator Jeconstitit
    ,

    Ut vero

    monte Abari

    vocato

    qui oelsus c rcffionc

    llioriehuntis attollitur

    ris anim&que natura transformaret in simplicem, jam tum prope totus versus in animum et quidem illustrissimum, replctus divino spiritu, non solura in universum gentem suam praamonuit, verum etiam singulis tribubus suos casus futuros aperuit quorum pars jum evenit, reliquum, adhuc spectatur, ea fide repraBsentandum olim, quam experti sumusin prasteritisoraculorum eventibns. Postulabat enim rei dignitas, ut quorum tam diversa fuit origo, praesertim materno g-enere, p
    :

    et

    oonsoendentibua tate Chanamea; terne prospectum eKhibet aen&tum dimiait, Curaque post mutuos
    ,

    eomplexua Eleazaro ao Joau ulfcimum vale diceict Inter ioquendum rapentina nube circunda,

    secuti diversa studia consiliaque haberent Stiam sua fata prcesignata oraculis. Miranda sunt tUBO, sed raag-is ethra mirari convenit finem sacrorum, quse reliquit, volurainura, quas sunt seu caput
    hi
    ,

    juris totiufl,

    tus

    in

    vallem quandam

    est

    ablatus.

    In

    sacris

    601 Jara

    enira

    autam voluminibus
    ue

    mortuura, veritus propter exoellentem ajus virtutem a Deo ra-

    Bcripait se

    carceribus, unde

    assumendus, et in ipsis stans ad caelestem metam erat evo-

    morte

    et

    seputtura
    rcferenda.

    teribont,

    ptum prffldioaxent Vitsa ejua tempus univeramn c Qtum viffinti nnoruin fuit, oujus tcrtiam part<uu iu Imperio sxeffit, uno mensa minus. 698 Mortuusque eat ultimo anni mense die prime mensis, qui a Maoodonibus Pystrus difi,

    laturus, tuno quoquc afllatus diviuitus, vivens adhuc prophetavit de seipso tanquam mortuo ante obitum narrana se mortuum sepultumque in-

    spectante

    nemine, videlicet

    manibus non mornc majorum


    :

    talium, sed virtutum

    iraraortaliura,

    tuf,

    noatria vero

    Ldar,

    Vir

    omnium quotquot

    quidera monumentis illatum quippe cui nicntura contig*it eximium haud cuiquara
    fluens

    umquun fuera prudentissimusj el qui oonsilia bonaoptlme nossel ezequi :adhasa eloquentia e1 iu
    toaotaado populo
    v.ihiiis
    :

    monunotum
    dif-

    homini. Luxit eum universa g-ens lacbrymis per mensem integ-rum accedentibus
    ,

    ad

    gratia et dexteritats

    ineompa-

    pnblioum luctura privatis


    dfilB

    afieotus

    quoque
    illis

    habuit, ut omnino

    mina tantum eorum


    luis

    Lta aempeB in potestate oacsre videretur, et uoc\ his, qusB ln aiiis hoxnini-

    quandoquierat inenarrabilis ejus providentia benevo-

    affeetibus,

    lentiaque erg:a universos ac sing-ulos.


    fuit

    Hujusmodi
    proditur.

    vita
    et

    obitusque

    Mosis

    regis

    leg-istatoris

    aosspioerel
    nlius,

    cog-nita

    habere
    viiu

    impBrator

    vatis

    pontificis, sicut

    sacris

    idem cuiu primis bonus,

    literis

    vatsa vero, qualis ne-

    mo

    Ilrc Philo in Vita Moysis,

    ut

    omnia

    ejus

    verba

    quam

    hic claudit.

    oraculorum

    obtinoreut. Quapropter

    trig-inta

    diebus

    eum

    lu-

    psit 'iHidemidem auctor in aliis Opusculis St non pauca de sancto Legistatore, eaque suis locis

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS.

    lt:>

    iionnihil cot

    rigitur.

    mseriet examinari potuissent al ea attingere nolui ne molem hujusce Commentarii augerem prwsertim cum veritas nec ex Philone nec eccJosepho haurienda sit, sed ex sacra Scriptura. 602 Ad locum vero adductum duo observani

    cis

    post

    Domiui , ut loqueretur Dommus ad Josue rUiuin Nun ministrum U si et diceret ei , Moyses servus meus mortuus est etc. Hursum * 6 ait Dominus Josue Couservi
    ,
    :

    mortem Moysi

    i.

    fortare

    da.
    in

    Primo obscuriora sunt


    simplicem. Zinus

    illa

    verba, Ut

    eum

    quam
    dicit

    duplici corporis animseque natura


    vertit

    ut custodias et facias omnem legem, praecepit tibi Moyses servus meus. f 13


    . . .

    transformaret

    Josue

    Memeutote sermonia
    ,
    . . .

    apud Surium verba Gmeca


    duobus
    ,

    qucm

    pra:

    cepit

    hoc modo

    Qui ipsum a se ex

    animoque compactum in naturam unam redacturus erat. At neutra interpretatio mihi genuinaapparet. Quare verba Grxca acctpe "O^ cc-jtov (W<5 ovtsv, e&pa y.a.1 <\>Jxr>v,
    :

    corpore nimirum

    famulus Domini. Et f 15 Revertiraini in terram quam vobis dedit Moyses famulus Domini. Jos. 8 > &1 Sicut prieceperat Moyses lamulus Domini. GabaoniLv Jos. 9 f 24 Nuntiatum est nobis quod promisisj
    :

    vobis Moyses

    set

    Dominus Deus tuus Moysi


    ,

    servo

    suo

    etc.

    %k

    y-ovxdo<; avsffroi/EioGro yvaiv.


    ;

    Interpretatio
    ,

    litte-

    ralis hasc est

    pus

    Qui ipsum duo existentem corin unius naturam resolveret. , Porro innuunt hasc verba errorem Ptantonis, qui docuit animas exstitisse ante corpora, sed deinde obpeccatum in corpora fuisseconjectas: nam alioquin homo duabus quidem constat partibus, corpore scilicet et anima, sed una solum hominis est natura non gemina. Secundo quod asserit cum Josepho , Moysen scripsisse, se mortuum sepulet

    animam

    Cap. xi f l-Z Moyses famulus Domini. Ita deinde frequentissime nominatur at infmitussim, silocos omnes huc accumxdare velim. Quapropter ununi dumtaxat addam locum Apostoli Heb. 3, wfoMoyses comparatur cum Christo,tamquam famulus Dci cum Filio Dei, diciturque y Et .\Ky
    :
    :>-.

    ses

    quidem
    ,

    fidelis erat in totu

    doino ejustamquam
    ,

    famulus
    erant.

    iu

    testimonium eorum

    qua3 diOMide

    B tumque
    latius.

    parum

    est probabile, ui

    dicemus infra

    Moysis etiam magnopere conqum Homiquod singulari modo a Deo adjutus fuerit nus siiujtihri et protectus. Hujusce aidem divinia/txilii etpro- tnodo protexit, tectionis singula?'is pturima quoquc in sacris
    ducit
    ,

    605

    Ad laudem

    Litleris reperiuntur testimoyiia prccter ca, qtta

    gLIL

    suis locis inseruimus. Jos.

    >

    didt Dominns
    cro teouiD.
    iu

    Elogia qusedam ex sacris Lit:

    teris

    quomodo apparuerit cum

    ad Josue Sicut fui cum Moysc, &ta Et Israelitx * "17 Sicut obedivimus
    :
    :

    ouBOtte

    Christo in transfiguratione.

    obedicmus ct tibi tantum .sit Domd nus Deus tuus tecum sicut fuit ouin Moyso. Rursum cap. $ $ 1 dicit Dominus ad Josue Hodie incipiam exaltare te eoram omtii lsrarl ut sciaut quod sicut cum Moyse fui, ita el b
    Moysi,
    ita
    :

    Elogiaqux
    dinn

    Memoriam Moysis Ecclesiasticus tali comynendavit elogio


    :

    cura sim.

    Et

    cap.

    & ?

    dicitur

    \u

    die

    illo

    cap. 45

    Dilectus

    Deo

    et

    ho-

    raagrnificavit

    Duminus Josue coram omni

    [srafll,

    minibus Moyses cujus memoria in benedictione est. Similem illum fecit in gdoria Sancto-

    ut timerent
    adviveret.

    cum , sicut timucrant Moyscn, ihnn Singularis Dei in Moysen facor </<(>''>

    rum rum

    et

    magnificavit
    verbis. suis

    eum

    in

    tiniore

    inimicoGlorifiilli

    claratur Isaix
    tus est
    pnli
    sui
    (
    :

    \i

    his verbis
    scculi

    .-

    Et reoordav
    ,

    et in

    monstra placavit.

    Dominus ) dierum
    ubi est
    ,

    Moysi

    ct po-

    cavit illum in conspectu

    regum

    et jussit

    co-

    ram populo suo

    et ostendit

    illi

    gdoriam suam.

    qui eduxil eos de mari chiii pastoribus grcgis sui ? ubi est, qui posuit in nic? Qui cduxit ad deocteram Moyscn bracliio majestatis sua3 qtii saiut faceret sibi nomcu scmdit aquas ante cos pitcrnum. Qui eduxit cos pcr abyssos quasi cquum in dcserto non iinpin^vntem. Quasi aniiual in campo deseendane, Spiriius Domini ductor cjus

    In fide et lenitate ipsius sanctum fecit illum, et elegit eum ex omni carne. Audivit enim eum,
    et vocera ipsius
    ,

    dio ejus spiritum Sancti sui

    et induxit illum

    in

    nubcm. Et
    vitag et di,

    dedit

    illi
    ,

    coram

    prsecepta,

    et

    legem

    sciplinse

    docere Jacob testamentum

    judicia sua Israel. Breve ipsius

    suum et Domini elogium


    :

    Num.
    fuerit

    12 f 6
    ei

    his verbis exprimitur

    Si

    quis

    fuit
    tibi

    sic

    adduxiflti

    populum

    tuuin

    ut

    faceres

    inter vos prophetu


    ,

    Domini

    in visione ap-

    non

    per somnium loquar ad illum. At meus Moyses qui in omni domo mea fidelissimus est ore enim ad os Ioquor ei, et palam , et non per araigrnata et flguras Dominum vidit. Verum hocja?n suo loco recitatum est , uti etalia multa, qiuv idcirco non repetam. Psalmista vero prseter alia ex ipso data

    parebo

    vel

    talis

    servus

    noracn g^loriffi. Quanti vaterent apud Deum cottigitur ex Jeremise cup. LCS preces Moysis Si Et dixit Dominus fid IS V i htS vcrbis corazzi mefad oranateteiit Dloyaei el Bamue]
    ,
    :
    !

    nimirjim ) uon cst anima mca ad populum istum. Adducitur Moysea cum Samuele, tamquam potentissimus apud Dcwn patronus uti el suisjam locis frequenter patuit, qiw\m efflca*

    dum

    Psat. 98 habet

    bus

    ejus: et
    ejus
    :

    Moyses et Aaron in sacerdotiSamuel inter eos qui invocant no:

    sent Moyaia preces. 606 Christus ipse Moyeen frequenter comnwmtit

    Cl itijiu

    Cltii-

    men

    invocabant
    :

    Dominum

    et ipse

    diebat eos

    in

    columua nubis loquebatur ad


    :

    eos.

    Custodiebant tcstimonia ejus , et praBceptum, quod Notas fecit vias dedit illis, etc. EtPsal. 102 1 7
    xcrvi Dei
    Moijiis,

    suasMoysi. G04 Observatione quoque digyium est

    quod

    nullus in sacris Litteris ita passim nominetur cui id servus aut famulus Dei quam Moyses
    ,

    nomen

    quasi proprium. Txdiosum est omnes recensere, ubi a Deo vel a Sanctis honorifilocos co hoc nomine insignitur. Lubet tamen atiquol adferre pro specimine Jos. \ ^ \ YX factum est
    est
    .

    tum observationem Moysaicw Legis manvit dando uti factum est Mattk. H ! 4, Maro, uti II; tum Legem servando li, Lvc y tegitur circumcisus et obtalus in templo secundum Legem tum ipsius auctoritatem inculcanhis IW do, quemadmodum fecit Matth. 23 i et bis : Super oathedrain Moysi aederuBt scriba) vc phariaeat. Omnia erffo, qaaMomp^ie dlxepinl -'' ^ 1"" servatc et facite. St Luc. Lfl t bis Habent Moyaen et inducit hamsic loquentem Moys.-i. prophetas: audiant illos. Et f 1 quis ex si uequo et prophetea nou audiunt
    i

    iu

    tpie ittpe

    ftono) /> >

    nu minit, jui

    :>

    um
    ,

    froni'

    ji

    QUt "!'">"
    volttit

    ...i

    -Z

    mortuis

    , ,

    , ,

    H6
    4UCT0RE
    .

    DE
    :

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    qu*
    D non nisi in ^novissirao est futura una eaquaestione auctores complevit? De qua dicunt, demque sententia prolata non differenter
    ceteris
    ,
    .

    J.S.

    credent. Joan. 5 t Vo ita mortuis resurrexerit Est qui accusat vos Judseosalloquitur Dominus crederetis Moyses in quo vos speratis. Si enim de me enim forsitan et mihi Moysi /crederetis
    , :

    ille

    scripsit.

    Si

    autem

    illiufl litteris

    non

    creditis:

    quod dum Dominus cum tribus non cum imaginatis et Elias


    ,

    discipulis

    suis

    quomodo verbis meis credetis. Multa alia misquibus honorificam de Moyse mensa facio tionemfecit Dominus. Verum prsecipue sanctum
    ,

    ribus convenisse non videtur. ses in suo vero corpore resumto

    sed veris corpo, dubitantur , et ipse Moy-

    Sed

    si

    Dominus

    Jesus

    primo-enitus

    mortuorum

    recte

    Legislatorem honoravit Dominus

    quando eum

    cum Elia pr&sentem essevoluit

    figuratione sua in monte et Elia refert Mattheeus cap. 17 ubi de Moyse ecce apparuerunt illie (Pesic legitur f 3; Et Jacobo et Joanni illic preesentibus ) Moytro auElias cum eo loquentes. Eespondens
    , ,

    in gloriosa transThabor. Historiam illam

    ses et
    est

    tem Petrus

    dixit
    :

    nos hic esse bernacula, tibi unum, Moysiunum,ct Eliae unum. Et apparuit illis Elias cum Moyetc. Marc. 9 * 3 Et ecse et erant loquentes cum Jesu. Luc. 9 1 30
    : :

    Domine ad Jesum faciamus hic si vis ,


    :

    bonum
    tria ta-

    coriterum post hanc visionem ipsum in nout pus sepulturae commendatur quando resurgent mortui assuvissimo die Moymere posset. Hxc sententia qua dicitur resumpsisse, et deinde rursum ses corpus suum cum ante deposuisse, magis conciliari potest pluribus proadductis S. Hieronymi verbis et batur scriptoribus. Eamdem quoque approbaJoannem ubi vit S. Augustinus tract. 124 in opinionem quorumdam qui credebant refutat

    creditur: Moysi

    ce duo viri loquebantur


    ,

    cum

    illo.

    Eraut autem Moy:

    Joannem non esse mortuum, atque ita scriqui credant Non enim possunt deesse bit qui etiam desunt vivere ) si non ( Joannem
    S.
    :

    B
    071

    dicebant exvisi ses et Elias ojus, quem eompjeturua erat in Jerusacessum J additur, uti lera. Petitio I etri utrobique etiam
    in majcstate et

    Moytcs

    trantfiyura'
    tioni inter-

    fucrit in cor-

    pore aitumpto,

    apud Matthceum. 607 Porro in explicanda hac Moysis appariqui tione cum Elia non convenit inter scriptores, in varias abierunt sententias. Primo non sequenda nec muttum curanda videtur sententia illorum, qui crediderunl non vere, sed sotum phannam Scritastice apparuisse Moysen et Eliam clare asserit ambos apparuisse et locuptura tos esse cum Christo. Secundo ex vera Moysis przesentia in transfiguratione non posse probari eum non fuisse vere mortuum, jam dictum est Tertio ibidem nwm 591 adduxi verba S. 50,
    :
    , ,

    quia scriptum est ejus Moysen asserant vivere non inveniri et apparuit cum Domisepulcrum no in monte ubi et Elias fuit, quem mortuum K sed raptum. Quasi Moysi leg-imus non esse ut corpus non potuerit alicubi sic abscondi ubi esset, atque inde lateret prorsus homines ad horam divinitus excitari, quando cura Chrisicut ad horam raulta sto Elias et ipse sunt visi Sanctorum corpora surrexerunt, quando passus
    ;
    ,

    est

    Christus

    et

    post ejus
    ,

    resurrectionem
    sicut scriptum

    apest

    paruerunt multis in sancta


    civitate.

    llieronymi, asserentis Moysen ab inferis resur-

    qui existima- S. Bilariu 609 Fuerunt quoque nonnulli rent Moysen in fine mundi rediturum cum Elia. credidit Moy sen in fine S. Hilarius cap. 20 in Matthdeum hanc opimundi cuni nionem insinuat his verbis Et hos quidem eos- Elia reditu, i

    Verum S. Thomas qutest, 15 art. 3 ad secundum verba S. Hieronymisicexponit Quod uon est sic intellig-endum, quaBi auima Moysisuum eorpus resumpseritj sed
    rexisse
    ,

    ut adesset.

    3 part.

    dem prophetas duos


    esse intellig-imus
    ,

    prsevenientes

    adventum
    :

    ejus

    ruvi

    quod axdma ejua apparuit per aliquod corpus

    as-

    sumptum
    apparuit
    1q

    sicut aiifrcli

    apparent.

    llelias

    autem

    quos Apocalypsis Johannis ab licet variae Antichristo perimendos esse dicit plurimorum exvel de Jeremia, vel de Enoch stiterint opiniones , quod alterum eorum sicut Eliam mori oporteat. Sed non possumus verita,

    in

    empyrco

    allato, sed
    in

    proprio oorppre , uon quidem de ca> de aliquo eminenti loco

    tis

    fidem,

    quam Dominus tribussuperioribus testibus


    :

    revelavit

    in

    quem

    fuerat

    ourru igneo

    raptus.

    Idem de

    Moysis apparitione docet in cap. 17 Mattheei. Vutt igitur S. Thomas hanc esse differentiam inter apparitionem Moysis et Eiicv, t/noit hic npparuerit in proprio corpore , anima vero Moysis assumpserit alieuum cttrpus tn ctnptc apfuirverit. Hanc sententiam jam ante docuerat Tertultlc Hesurrectione car^iis cap. 55 his lianustib.
    ,
    .

    sensus nostri opinione corrumpere , quam qui ad neque alios venturos existimare transfigurationem ) sponsionem tidei ( id est
    , ,

    venisse

    conspecti

    sunt.

    De Moyse

    loquitur

    et

    r >

    verbis
    ritate

    ITbi

    etiam

    Moses
    ,

    et

    Helias
    ,

    alter

    in

    imagine carnia

    uoudum
    defuuotaa

    reoeptsa

    alter in

    vehabi-

    quos ante nominaverat. Eamdem opinionem asserit S. Hilarius tract. in Psalm. 52 num. 12. Locus Apocal. xi ? 3 hic est Et dabo duobus testibus meis, et prophetabunt -diebus raille duccntis sexaginta, amicti saccis. Hi et duo candelabra sunt duffi olivae in conspectu Domini terrse stantes. Et si quis voluerit eos
    Elia
    ,

    Dondum

    eaudem tamen

    tudiuem OOrporU, etiam


    ouerunt.
    om poiiui
    in

    in gloria prrseverare do-

    ignis exiet de ore eorum et devorabit uocere et si quis voluerit eos laedere, inimicos eorum occidi. lli habent potestatem sic oportet eum
    ,
    , :

    inis

    Verumtamen plures

    alii

    docent

    Moy-

    olaudendi

    proprto

    c0i

    seu
    '"

    iit

    pore

    AtlltC

    iltos
    '

    finnn

    proprio corpore apparuisse, atqueinter certo recensendi sunt s. Hilarius et S. Am-

    rum
    ni

    Bt

    crolum ne pluat diebus prophetia? eopotestatem habent super aquas conver,

    toiuli

    eas in

    sanguinem

    et percutere terrara

    om-

    a<l fflffl-

    pui animcilo

    brosius,
    587.

    quorum verba data sunt num, 588


    ttc

    et
    ,

    Auctor

    Mirabilibits sac/\v Scriptursv

    editus post

    tomum

    tertium
    lib,

    Operum
    :

    S. Aagusti-

    piaga quotiescumque voluerint. Et cum fiuierint testimoniura simm bestia quse ascendit faciet adversum eos bellum de abysso et vin, , , ,

    ni postremm editionis ,

    3 cap. \\

    sententiam

    cet

    illos

    et occidet eos.
    civitatis
    ,

    suam

    clare e.rjiheaf kis ccrbis

    maneus

    adhuo

    in

    oorpore

    vei ad

    Sed dum Elias talem condu-

    cebunt plateis
    ritualiter

    Et corpora eorum jamayme, quae vocatur spi.Kg-yptus


    ,

    Sodoms

    et

    ubi et

    Domi-

    etionem venerat, quid de Moyse dioendum eatP Utrum in oorpore iterum aii uano ostensionem an ex aere simulatum, siout Samuel viaderat sus est habitum fingebatP Et si auo corpore indutua venit, si hao vioe rcsurrectionem auam
    :

    nus corum crucitixus


    610

    cst etc.

    communi consensu
    ,

    testibus fore Etiam wd idones docent Patres cx Malach. 4 ationei non et atiis Scripturae tocis. pro hac Alterum fore f 5 Enochpleriqt(ePatrescrediderunt,dissentienleta- sententia,
    i

    Atterum ex hisce

    men

    men, ut Vtdimus,

    S.

    Hilario,

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS. quem secuti sunt

    147
    J.S.

    aliqui recentiores. Ratio illorum est, quod sicul alluditur ad potestatem Elise, 3 Heg.Yl exerci-

    tam, claudendi cadum, ne pluat, ita etiam alludatur ad potestatem Moysis convertendi aquas in sanguinem, uti factum ab ipso constat Exod. 7. At frivola est hsec ratio, nec idonea hsec conjectura, ut aliquid staluatur contra unanimem fere Patrum et doctorum consensum, pr(vsertim cum de morte Moysis constet, nec verisimile sit, ad vitam esse revocatum, ut in fine mundi iterum moreretur. Alia est ratio de Elia et Enoch, qui hactenus in vita servati sunt. Et Enoch

    LIII.
    rit

    Utrum Moyses

    in vita vide?

    divinam essentiam

    T)0ssem huc congerere plurima atque


    jl

    illustria

    i) 0C

    mttti-

    quibus sancti Patres Legislatorem qwmdoS. Uebrseorum exornarunt, et non pauca in hunc ^9" , ''"" finem jam annotaveram verum cum omnia ex <iir """" ,fR
    , :

    elogia

    sacris Litteris,

    quidem
    nuant

    tamquam ex

    fonte, sint hausta,

    translatus dicitur Eccli.

    44-

    f 16, ut det

    Bsec sane verba insiprsedicationem apud gentiles ; sicut futura Elise prsedicatio apud Judseos prsedicitur Malach. 4 V 5 et 6, Eccli. 48 De Moyse vero ni~ ? 10, et Matth. 17 ? xi. hil simile in ullo sacrse Scripturee loco dictum invenitur. Quodautem apparuerit cum Elia in transfiguratione nihil evincit pro futuro adventu, cum nulla inter illam apparitionem et fu> B turam prsedicationem tempore Antichristi sit connexio. Quapropter tuto insistemus sententiee Patrum,ex Scripturishaustse, qusenon Moysen, sed Enoch facit Elise socium in futura illa prsepoenitentiam.

    gentibus

    huic collectioni superscdeo. Attamen examinare lubet, quibusnitatur fundamentis singularisprtV-

    futuram

    ipsius

    quam Moysi attribuerunt nonnulli, qui existimant divinam essentiam, xd loquuntur theologi, ab ipso in vita visam. S. Augustinus videtur duobus locis assemiisse, naturam aut subrogativa,

    stantiam Dei a Moyse fuisse conspectam in vita. Primoiib. VI de Gcnesi ad litteram cap. 27 ita Coucupiverat enim ( Moyses) sicut in habet
    : ,

    dicatione.
    et

    plerique

    existhnant

    611 Tertullianus lib Translatus est , inquit

    de
    ,

    Anima cap
    et

    50

    Enoch

    Helias
    .

    nec
    san-

    Enoch forc
    EU.\ sociu
    wi

    mors

    eorum reperta
    :

    est

    dilata scilicet

    Caete-

    rum

    morituri reservantur,

    ut Anticliristum

    guine suo extinguant id est, ut sanguine suo obiineant a Deo mortem A^itichristi. S. Augustinus tum aliis locis, tum lib. 9 de Genesi ad litteram cap. 6 ad propositum yxostrum ita scribit Neque enim arbitrandum est, Eliam vel sic esse quando peracto opejam sicut erunt Sancti
    : ,

    videre Deum Exodo [cap. 33 t 13) leg-imus v non utique sicut viderat iu inonte, nec sicut videbat in tabernaculo, sed in ea substantia qua Deus est nulla assumpta corporali creatura quas mortali?. carnis sensibus pnesentotur neque in spiritu rig-uratis similitudinibus corporum sed per speciem suam, quantum eum oapere nutura rationalis ct iutellectualis potest, scvocata ab omni corporis sensu, et ab omni sig-niiicativo esniffmate spiritus. Deinde refert, ubi id Moyses desideraverit, et quo modo idem Deus visus sit negasse per responsum flguratum ut existimat et demum hsec subjungit Nisi tumen conoupitam et desideratam Dci claritatem Moyses videre me, ; , , ,
    :

    ris die

    denarium pariter acceptnri sunt;


    homines, qui ex

    vel

    sic

    nuu iu libro Numerorum dicerct Deus ad Aaron ct Mariam fratres ejus etc- Adducit et seq., quem postea exa> locum Num. 12 1
    ruisset,

    quemadmodum sunt nondum emigrarunt,


    ,

    ista

    vita

    de qua ille tamen non morte, sed translatione migravit. Jam itaque aliquid quam in hac vita posset quammelius habet vis nondum habeat, quod ex hac vita recte g;e;

    minabo recitaiisque verbis, observat visioncni istam non fuisse corpoream, sed solius intellec:

    Satis ciare hic suam scntentiam indicavit Augustinus, ut patet exprioribus verbis, quibus
    tus.

    exponit Moysis devidendo Deodesiderium, quod

    sta in fiue
    ,

    de Enoch dicit Deo placens non mortuus, filiis genitis, Qni Nam sed translatus est. Et dpmum de utroque
    habiturus
    est.

    Et

    mox

    imptetum affirmat. 618 Non minus aperte eamdem sententiam ad asserit sanctus doctor in libro de Videndo Deo
    Paidinam, {seu
    13, ubi post

    uMoj/$oin
    '< v

    "<"

    si

    Enoch

    et Elias, in

    Adam

    mortui, mortisque pro-

    episi.

    147

    alias

    L12)

    <"/'

    pag-inem in carne gestantes, quod debitum ut solvant, creduntur etiam redituri ad hanc vitam (id
    est,

    multam disputationem,
    :

    post</i><' as-

    ad vitam communem et societatem atiorum hominum) et, quod tamdiu dilatum cst mori,

    sertam S. Paulo eamdem pnerogativam, deUoy.Quamquain et illi fideliaaimo an86 sie toquitur
    tiquo iamulo Dei Moysi
    ,

    mirum

    nisi in

    hao terra

    turi, nunc tamen in alia vita sunt,ubi ante resurrectionem carnis, antequam animale corpus in spiri-

    mutetur, nec morbo, nec senectute dcficiunt. Mitto alios Patres, quia res ad Moysen proprie non spectai et adjungo breve ratiocinium. Cum
    tale
    :

    populumque illura adhuo peoturo, laboratum concessum est , quod petivit, ut olarltatem Do si Inveni gratiam ,nmi viderct, oui dixerat ostende mihi temetipsum maniferte . te ante Axoepit enim in prajscntia confrruum responBum,
    :

    omnibus hominibus semei mori constet Enoch et Eliam necdum obiisse; cumque dubitare non possumus, quin mortem sint obituri. Itaque nihiio magis dubitandum videlur, quin illi ipsi sint itli duo testes, quos occidet Anticonstitutum
    sit

    quod

    faciem
    videret

    Dei
    et

    videre

    non
    hoc

    poieet,

    quam

    ne

    mo

    viverct,

    modo

    aignifloante

    Deo altcrius potioris

    vitaj

    illam ease visionem.


    desidcrio
    ejus
    ,

    Quod autem
    etiam illud
    in
    iibro
    ,

    dicere institueram,

    quod peticrat,
    postea
    ar^uit.

    fuisse

    concessum

    christus, prsesertim quia prior servatus est a morte, ut det gentibus pcenitentiam; atter vero venturus est, et restituet omnia, ut loquitur Chri-

    Numerorum
    aliis

    ubi Dorainu6
    et dicit
    in

    demon tratum cst contumaoiam Hororis IpaiuB,

    stus Matth. 17 i xi.

    aomno,

    propbetis in visionc se apparere <-t pcr Moyei autem per epeoiem, non

    Et ffloaraigmata: ubi etiam addidit, dlcens: quod ergo est vidit . Quid riam Domini
    ,

    eum

    sic fecit

    exceptum,

    nisi

    torte guia

    illa

    con-

    templatione dignum etiam tunc

    habuit popull BUi

    in tota talem Rectorcm et Ministrum f


    2. )

    domo sua
    iidelem.

    Septembris Tomus

    II.

    , :

    HS
    McrtM
    J - s*

    DE
    quemadmodum
    sicuti est, quje

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    nesi.
    filiisin

    fidelem, ut

    coacupiverat, videret

    Deum

    contemplatio cunctis

    Heec S. Augustinus uno tantum nam multis locis sacrze Scripturse loco fretus fatetur necdum Moysi concessum fuisse istudpriOstende vilegium, quando petivit Exod. 33 y 13
    fine promittitur.
    : :

    vero Sermonis memorati nihit H certi potest statui; at verisimile est, etiam posterius dictum esse, cum visio clara Dei in illo similiter Moysi abjudicetur.

    De tempore

    616 Prxter locos solum indicatos, tres alios adducam, in quibus S. Augustinus solidis rationibus ostendit, visionem divinx essentias, seu Dei, sicuti est, non esse Moysi adjudicandam in vita mortali. Evangelium S. Joannis exposuit Augustinus circa annum 417, ut dixi tom. vi

    frequenter

    docenset pro

    ham

    atraUoiiliut
    itntentix non
    $at\s isoppartt

    facieratuam. 614 Locus autem, ex quo talem Moysis prasrogativam colligi existimavit eo tempore S. Augustinus, sunt verba Domini, seu angeli vicem
    raihi

    tolida,

    ipsius gerentis,
    12 y 6
    :

    ad Aaronem

    et

    Mariam Num.
    propheta Do-

    Si quis

    fuerit inter vos

    Augusti pag. 356. Porro tract. vehementer urget verba illa Joan.

    3
    i

    Joannem
    i

    18

    Deum
    : ,

    mini
    ses,

    apparcho ei, vel per somnium loquar ad illum. At non talis servus meus Moy,

    in visione

    nemo
    Quid
    dit

    vidit

    umquam,
    Moyses
    ?

    et

    pergit sic ratiocinari

    jj

    ore qui in omni domo mea fidelissimus est enim ad os loquor ei et palam, et non peraenigmata et figuras Dominum videt. At verba illa aut nimium videntur probare, aut non probare istud ipsum, quod quseritur. Quippe agitur de modo, quo solebat Deus cum Moyse agere, non de privilegio atiquo, eidem semel aut bis concesso. Itaque, si quid evinceret ille textus, evincere deberet Deum solitum esse videri a Moyse in propria substantia; non vero, semel dumta:

    est

    viMoyses vidit nubem omnis illa creatura ang-elum, vidit ignem typum Domini sui g-erebat, non ipsius Do-

    vidit

    mini prassentiam exhibebat. Namque aperte habes in Lege Et loquebatur Moyses cum Domino, coutra in contra, sicut amicus cum amico
    :

    suo.

    Sequeris

    ipsam
    :

    Moysen dicentem

    Si inveni

    invenis Scripturam et gratiam in conspe,

    ctu tuo, ostende mihi teipsum manifeste,

    ut vi-

    deam

    te.

    Et parum

    est

    quia
    videre

    dixit

    responsum

    accepit,

    Non
    erg'o,

    potes

    faciem

    meam

    xat aut ilerum fuisse visumper privilegium atiquod singulare. Nuttus autem t opinor, admiserit , consuetum fuisse Moysen videre divinam naturam seu essentiam. Ex eo igitur loco probari nequit, Moysen eo privilegio gavisum fuisse sed verba exponenda sunl de majori familiaritate Dei seu angeti, cum Moysc, quocum loquebatur tamquam pnesens cum jjrccsente , et cui mandata sua ctaris verbis exponebat, non per mnigmata aut /iguras obscuras. Hiec aut similis expositio confirmari potest ex loco Exod. 33 ubi y 13 Moyses ait Domino Ostcnde mihi faolem tuam et 1 18, Ostendo mihi gloriam tuam. Cui y respondct Dominus Non poteria videre faciem meam: non cnim videhit
    .

    Loquebatur
    gelus
    ,

    fratres

    mei,

    cum
    .-

    portans

    typum Domini

    et

    Moyse anilla omnia


    ,

    quaj ibi per ang-elura facta sunt, futuram istam

    gratiam et veritatem promittebant. Tract. 53 in ilta verba Joan 12 i 41 Haec dixit Isaias quando vidit gdoriam ejus etc. non minus clare loquitur. Quid viderit Isaias, inquit, et hoc quomodo ad Dominum Christum pertineat, in
    .

    libro ejus

    legundum

    et intelligendum est.

    Yidit

    enim non

    sicuti est, sed

    modo quodam
    ei,

    sig-nificati-

    vo, sicnt prophetae visio fuerat


    vidit et Moyses, et
    :

    informanda.

    Nam

    tamen
    ,

    quem

    videbat, dice-

    me homo

    et

    vivet.

    Sane non

    satis

    intelligo

    quo modo existimare possimus Moysen vidisseitlud ipsum, de quo Dominus ei dicit, Non poteris videre. Itaque sive ibidem Moyses petieril videre divinam essentiam, sive clare intueri corpus illud gloriosum, quo angelus erat circum* datus non videtur obtinuisse totum, quod pet

    bat Si inveni gratiam ante te, ostende mihi temctipsum manifeste ut videam te quia non videbat sictjti est. Quando autem nobis hoc futurum sit, idera iste sanctus Johannes euang-elista in Epistola sua dicit Dilectissimi, filii Dei su" mus, et nondum apparuit quid erimus scimus
    : : :

    quia

    cum

    apparuit

    similes ei erimus
    <> .

    quoniam

    tebat.
    (-

    615 Tpse S. Augustinus dcindc videtur agnovisse


    ,

    videbimuseumsicuti est Poterat dicere, Quoniam vidkiumus eum, et non addere, sicuti est. Sed quia sciebat a quibusdam Patribus et prophetis visum sed non sicuti est ideo cum
    , :

    dixisset,
    etc.

    videbijius

    eum

    addidit

    sicuti

    est

    ntHptBAugu
    titnusagnovit

    claram Dei visionem Moysi concessam


    ;

    '"''""
    mnteiuiam

    Num. VI, nec aliunde satis ideoque scripsisse contraria vriori sententue, quam ita titctfc cnletur retractasse, licet eam aperte non revocaverit in lihris RctractatioSC0 allegato toco

    mr

    ostendi

    617 Tertiuslocus se offert tib. % contra Ma- inOperibus ximinum Arianum, scripto ab Augustino sub pw*w finem viLv, seu anno 429, in quo cap. 26 num. scriptis
    '"

    num. Opusde Qenesiad litteramscripsitsanctus doctor sub initium seculi ad Paulinam vero ciroa annum 418 ut ostendi in Commentario
    v,,

    Maximinum ita alloquitur Frustra itaqueasseris Filiura Dei visum fuisse ab horainibus Patrem autem non funse visum
    10 sanctus doctor
    : ,

    cura per subjectam sibi creaturam


    dcri potuerit, et
    Filius,
    et

    et

    /nwcio ad ipsius Acta tom.vi Augustipag. 355 et&ftft.Jam rcro, si ostendi potest sanctum Doctorem in Operibus postet ius scriptis, frequenter asseruisse sententiam contrariam, lectoreruditus
    facilc

    Pater viper
    est
    .

    Spiritus sauctus;

    suam

    substantiara

    nullus

    illorum

    visus

    mecum numerandum

    perspiciet, S.

    AugusHnum poHus
    quiclaram Deivi,

    Er^o Deus, sicut infirmis hominum sensibus magis sig-uificatus quam demonstratus est. Non
    ,

    itaqno visus est sicut est


    vita promittitur Sanctis.

    csse interillos,

    hoc quippe in futura


    dicit

    sionem vivenH Moysi abjudicant


    jnitronos opintonis oppositx.
    122

    quam
    in

    inter

    Primo

    Sermone

    de Divorsis, qui in postrema ediHone est 28, claram Dei visionem Moysi non attribuU cicenti, ubi ibidem lector inveniet. Ulud privilegium nihilo magis Moysi adscribit in Psakn. 138 > ti. Dictam visionem Moysi quoque abjudicat qu.Tst.
    L54.i

    hannes: Dilectissimi, filii Dei sumus , et nuiulum apparuit quid erimus scimus autem quia cura apparuerit similes ei erimus , quoniam videbimus eum sicuti est Viderunt ergo et in hoc seculo Apostoli Dominum viderunt sed non sicut est Denique Moyses
    :

    Unde nunc
    ,

    apostolus Jo-

    >

    <>

    eum
    oie

    Exodum, EmcautemOp^

    duo ab Augustino conscripta sunt diu post Ubrum ad Pautinam, laudatumque Opus de Ge-

    sibi cupiebat ostendi, quamvis cum eo faad faciera, Scriptura iudice loqueretur. Si,

    mUiarepetitnum, \l. Ex dictis intelligi potest S. Augustinam aliquando quidem existimasse et


    docuisse,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    docuisse, substantiam Dei a Moys<

    H9
    p

    won adhxsisse sanctum doctorem, ideoque eum

    -nv^a^^^.^^^a^^.Xn;::;:
    prxcjpuum
    illius

    ubi h
    Israel

    sentcntix patronum.Si diligen-

    W^amc.ton^/U^.non^V^,.
    prform, 5.

    ^./^w^irti.,
    .

    ^1'^ Sssfs Ze ui 2"^"""


    tcZ
    ,
    '

    -,!,< /

    ,w P

    WS " Se ltb
    ,

    Cap
    ,

    '

    2'
    -

    J.S.

    tc3tificatu r
    ,

    scri

    sicut

    =*
    ;

    Diis

    se

    r Lad

    neque inspecie, nequ

    ;z;:r, T"
    perl-ni

    cotilninum

    HaZL

    618 5.

    tntZnZm- (
    tus est S. Tho-

    ms se

    teris Testamenti, idque facile ostenditur

    TAowos 2. 2. q. lUart. Iprobat Moysen c llentiSfimum omnium prophetarumvef


    ex po~
    verbis Deuteronomii,

    nquam, Basilio
    5.

    mas,

    sterioribus

    qux

    attamen verba ipsa tam clara non sunt, ut nequeant alio sensu exponi. Et sane videtur S. Ambrosius in alia fuisse sententia,quam
    :

    Ambrosius

    hic consentire

    allegat.

    ut Moysis exceltentiam probet, asserit quoque divinam essentiam visam esse a Moyse. Ut autemprobet hanc sententiam, allegat auctoritatem S. Augustini, locosque a nobis datos citatpar-

    Verum

    apertius dectarat locis


    16
    ita scribit
    :

    aliis.

    In Psalm. 118 num.


    ]

    veteri Testamento quod deprecatus sit Moyses ut vultum Dei videret, et responsum sit ei Nemo videbit faciem
    :

    Lcg-imus

    iu

    tim ibi, partim qusest. 175 art. 3, ubiidem privilegium Moysi et Paulo conatur asserere. Quin et eumdem locum Num. 12, quem attiderat S. Augustinus, similiter adducit ad probandum.Powo auctoritas S. Augustini hunc laudante et se,

    meara, et vivet. Deinde lociim

    variis

    modis

    mystice

    conatur exponere, et clare edicit, non obtinuisse Moysen, quod desiderabat. Quin et innuit petiisse Moyscn, ut ocucorporeis Deum intueretur, sic scribens num. 17: Norat utique sanctus Vates Domini quod invisibilem Deum facie ad faciem videre non pos- E
    lis

    et litteraliter ,

    quente

    S.

    menti visa

    Thoma, non immerito maximi moest theologis, et nonnullos impulit ad

    set
    et

    sequendam prsedictam scntentiam.

    consideremus attente stinum ab illa sententiarecessisse, et post ssepe docuisse contrariam; S. Thomam vero unice fere niti tam auctontate Augustini, quam ratione ab eo primum allegata, et deinde deserta: non magnopere amplius nos commovere poterit allegata auctoritas doctorum, licet maximorum.Quapropterulterius investigandum est,an aliorum magni nominis Patrum sententiaprscdictse opinioni magis faveat nam pro ea citatos invenio S.Basilium
    :

    Verum si omnia, videlicet S. Augu

    sed devotio sancta mensuram supergreditur, putavit Deo etiam hoc esse possibile; ut corporeis ooulis faoeret id, quod est incorporeum
    :

    comprehendi. Non est reprehensibilis hio

    sed etiara grata cupiditas atquc incxplcbilis, quod Dorainum snum velut mauu tcnere et obtutu
    ,

    sit de intentione petentis Moysis, non eccauditum asseritnum. 18 hisverbis Irritus quidem crat po:

    oculorum vidcre cupiebat,

    etc.

    Qui<i<pti<l

    stulntionis
    vi; quia sus,

    crTectus, sed

    amvtus
    (visis,

    prolmbilis Ser-

    ultni nnturara suara devotione progrcs-

    de Domini ang-elis

    ut ante dixit,

    in

    et S.

    Ambrosium.
    :

    pgura nimirum assumpta)


    in

    iestimabat, quantuin

    eumdemque
    videlurdocuis
    se S. Basilius:

    619 S. Basilius hom-. i in Hexaemeron ita de Qui octogresimum jam natus annum, Deum , quantum homini videre licet vi-

    Moyse habet
    dit;

    Grxce,

    imo quantum nulli alii datum est juxta ipsum Dei testimonium Si fuerit propheta vester * Domino, in visione ei agraoscar, et in
    ,
    :

    Domini vultum plus desidcrairt, quo cupiditatem suam g*estiret explerc. Noverat in [pso liomine aliam futuram g*loriam, aliam claritatem.. Quiergohsao scire poterat, merito prfBBumebatj ut vultum Dei videre cuperct, qucm essot obita
    corporis

    mortc visurus

    etc.

    Ex his patet,

    id cs^veslruni
    '

    somno loquar
    os

    ei.

    Moyses, in tota loquar ei, in specic, ct non per amig-ma ta . Hic itaque divina? ipsius faciei conspedig-natus perinde ac ang-eli ea C ctu quae a

    ,
    ,

    Non ita velut servus mcus domo mea fidelis est. Os ad

    didisse S.

    Ambrosium,

    vidisse

    non creMoysen divinam

    essentiam,
    petebat,

    cum affirmet eum non


    /,'><,>/</<>

    cumque visionem

    obtinidsse,quod iltam ei solum post obi-

    tum

    (Utribuat.

    si-ulfiilnthi S.

    Ahthrosius

    refert. Idem Pater lib. de Spiritu sancto cap. 26 citans hsec verba Erod. 33 f 21, Ecce locus apud me, et sta supcr petram (in Vulgata, Et stabis supra petramj sic loquitur Quid aliud appellans loeuru, nisi vi-

    Deo audivit, nobis

    claredocet in Psalm. 13 num. BQ.Itaque et priora v Ambrosiiverbanonvidenturexpon<><i<tn !<) isione divinw essentise sed de clara et perspicua cogni;

    tione prsesentia? divinse, seu de revelationibus,

    Moyses apparentem. Utroque loco videtur sanctus doctor afftrmare Moysen vidisse Deum ipsum mentis oculis, seu ipsam Dei substantiam tum quia visionem Moysis comparat cum visione angelorum, qui certo Deum intuentur, tum, quia secundo toco clare agit de visione in spiritu, dicitque potuisse vide,

    sionem in Spiritu
    potuit

    in

    qua cum

    esset

    videre

    Dcum

    evidenter

    ipsi

    quibus sine ambagibus aut mnigmatibus intelligebat votuntatem divinamper angelum sibi familiariter toquentem. 621 S. Oregorius Magnus lib. Av- utietS.Qre. tib. gum, seu in cap. 5 num. !) mystice explicans "''" Ma itta verba } 3 ascendentes ad Dominum ln Be- JltH *'

    Mn

    '

    de Moyse sic loquUur: Ad Dominum quippc in Bethel Moyse.s ascenderat, quando cnm co in monte loqucbatur. Scd qui ad lucem pcrthel,
    ni
    ].it
    ,

    quam
    erat,

    Inhabitat

    Deus,
    dicens

    lucem
    :

    qusB

    re

    Deum evidenter

    ipsi

    appailentkm
    :

    nam

    ipse

    Deus

    quaerebat,

    Ostende

    visio

    in
    tio

    in spiritu ostendit, non agi de visione Dei assumpto aliquo corpore et evidens apparievincit, non loqui Basitium de quaticumque

    est,

    mihi faciem tuam . De quo ctin.ni s(-riptum quia Loquebatur Moysi Dominiis f&ole ad faciem . Quld est, quod focie ad Caciem

    visione inferioris ordinis, sed de >~isione, quam theologi vocant intuitivam. Qua de causa existimo S. Dasiliuni in ea fuisse opinione, ut crediderit

    Moyses

    cum Domino
    nbsecrat
    ,

    loquitur,

    et

    tamen

    Do-

    minum

    ut

    faciem

    suam

    Dominus

    essentiam divinam a Moyse fuisse visam nihit enim huic opinioni contrarium aliis locis ab eo
    :

    scriptum reperio. 620 S. Ambrosius

    ostesdat? 8ed facies Dei cog-nitio cjus est. Cognoscitur autem Deus per speculum cognoscitur per seipsum. Per speculum, hic, per semetMoysc.s autcm, qui facie ad ipsum in caelo
    . .
    .

    uti atias

    Basilium fre-

    faciem

    Deum

    videre dicitur, et ejus faciem ad

    videndura

    150
    kvctoM J S
    "

    DE

    S.

    MOYSE PROPllETA.
    quam
    Quapropterex aliatis solurn conctudo,privilegium D attribuendum sancto visse Dei essentiee non videri
    Legislatori,

    videndum

    postulare, quid rectius desigmat

    perfectionem electorum, qui jam speculum illius summae lucis intuentur, sed tamen ad ipsam lucis veritatem pertingere vehementer cupiunt. Post

    cumet

    aliqua deinde indicat, quo usque viri perfecti, quos cwn Moyse comparaverat, in hac vita pertingant, his verbis
    ficimus, videre
    :

    ment, sed negare videantur locis variis pturaspierique Patres sic exposuerint

    sacree Liiteree iltud nonaffir; et Scri-

    Cum multum

    in ista vita pro-

    ipsam lucem Conditoris per speculum possumus, in se ipsam autem minime valemus. Hanc sententiam jam expresserat lib. 1 ejusdem Operis num. 4 his verbis illa Conditoris nostri
    ;

    % LIV. Pentateuchus a

    Moyse

    scri

    ptus ostenditur.

    perfecta cog-nitio (visio intuitiva) a solis

    illis

    beatis

    superna illa sublimitate consistunt. Non vull Gregorius, opinor, Deurn absolute non potuisse talem gratiam alicui impertiri; sed noluisse id facere in hac vita decivibus
    haberi potest
    ,

    qui

    in

    Pentateuchum
    ticum,

    Scriptura? iibros,

    seu quinque Genesim,


    et

    primos sacrse

    Pentateuefma

    Exodum,

    Levi-

    *%"*v "
    '

    Numeros

    Deuteronomium, a Moyse

    gentibus,
    ss. Hcrnardu, citrygo-

    fuisse exaratos, constans est traditio cum Judseorum ium Christianorum, eaque ex sacris Litteris
    faciie confirmari potest.

    622 S. Bernardus similiter visionem esseniite divinee Moysi abjudicat Serm. 2 in Dominica

    Non lubet huc congerere

    itomu,

    /7 )C -

    rom/mut,
    ultl

    palmarum, ubi
    ,.
    ,
    .

    sic habet

    Attamcn quantum ad
    n
    .

    Jj

    ad facicm eum vident quia juxta quo item de Moyse scriptum est ceteris quidem prophetis per visiones et somnia, Moysi vero facie ad faciem loquebatur. Quantum ad plenam sane visionem, nec ipse Moyses, dum viveret in hoc mundo impetrare potuit faalios,
    ipsi

    mag-is

    .i

    facie

    innumera testimonia, tum ex sacra Scriptura, tum ex sanctis Patribus, tum ex scriptoribus Hebrieis et profanis auctoribus. Dabo tamen
    ex singulis, id agnosci possit hanc veritatem testatissimam esse, nec posse rem tam constanter traditam in dubium vocari, nedum negari, ob difficultates quasdam, qute moveri et objici solent ab hominibus, qui gloriee sibi ducunt, si certissima quseque frivolis aliquol ratiuncutis oppugnare, et inficiari valeant. Utar autem in
    sufficientia

    ciei ipsius
    u

    vi.sioncm, quia, sicut ipse ait,

    Non
    ,

    vidcbit
    ,

    me homo
    in

    et
    :

    vivet

    ".

    Non

    videbor

    inquit

    mcam

    in

    Jofi.it/tcu/

    hac vita non videbit quis faciem hac vita. S. Chrysostomus Hom. 15 in f.r/ilifu/ts i.iia verha Jou/t. 17
    \

    Deum nemo

    vidit

    dixe.rii Joatincs,

    umquam etc. rogat, cur id cum Moyses aiiu/ue propheUe


    ; :

    Deum
    deret

    vidisse
    illa

    narrentur et respondet Ut ostenomnia attcmperationem quamdam esse ,

    non nudffi substantim visionem. Nam si ipsam naturam vidissent, non diverso vidissent modo eic. S. Hieronymus lib. 3 Dialog. adversus Pelagianos sentcntiam suam declarat hoc modo Sin autem ab his qui suut mundo corde, in hoc se: ,

    qui eamdem hac disputatione opera aliorum controversiam diligenter tractarunt, quique laborem singula argumenta cotligendi nonparum minuerunt at non statui tatnpresse eorum insistere vestigiis, ut, si aliunde atiquse rationes se mihi obtulerint, eas sim neglecturus aut etiam omnia atiorum argumenta sine deiectu et examine sint adoptaturus. 025 Primo ex ipsis libris Moysis ostenditur, non pauca ipsum scripsisse. Exod. 17 f 14- post retatam de Amalccitis victoriam Moysi dixit Do,
    :

    ut ostcnditur

    culo

    putas

    videri

    prius dixerat:
    i>

    Deum quare Moyses qui Vidl Dominum facie ad faciem,


    ,

    tradc

    et salva

    lacta cst

    anima

    mcit

    postea depre-

    oatur,

    ut

    cum

    dixerat sc
    "

    vidissi',

    videat oognosoenterP audit a Domino

    Quem
    :

    qula
    po-

    Non

    ob monimeutum in libro, et ? 4 alia a Moyse exarata dicuntur his verbis Scripsit autem Moyses universos sermoncs Doniini. Et y 7 ; Assumensque volumen fcederis , legi audiente populo. Quod volumen obsecro, legit Moyses,

    minus

    Scribe hoc

    auribus Josue. Exod. 24

    Non enim videbit homo faciem meam, et vivet . Unde et Apostolns invisibilem soluin Dcum, qui ct lucem haC bitat inacrcssibilem, ctqucm nullus hominum vidctes

    vidcre

    facicm

    meam.

    nisi leges

    't

    a se conscriptas, prout in Exodo referunturl Exod. 34 f 27 Dixitque Domiuus ad Moyseu Scribe tibi verba hsec, quibus et tccum et cum Israel pepigi foedus. Et f 2<S Et
    :
    : .

    j*

    rit

    neque possit videre

    appellat.

    Et Johaunes

    'scripsit in tabulis

    verba foederis decem. Exhisce

    euangelfsta sacra voce testatur, dioens: Deum " iicmo vidit umquain. Uni^cnitus Filius, qui est " in sinn 1'alris, [pse narravit .

    constat, variaspartes
    se.

    Idem de

    tibro

    Exodi scriptas esse a MoyNumero7*um clarum est nam


    :

    qwrum

    icn-

    tenttavidm

    iapsu mepro rerbis Mo\sis; ruauel tatuen rts primi argumenti , tjuia SSBpS tie Moyse simitia referuntur. AUeruui Hieronymi argumentum sunl mrba Apostoti i Tituuth. 6 | L6 >te Deo Lucem habitat inac-

    (W> Sum/tsit t/uitiem

    U ieronym us
    32
    y

    morix rerba Jacobi Gcn.

    80

    Nutn. '6'6 y 2 mansiones descripsit Moyses juxta castrorum loca ; id est, totum fere istud caput. Pneterea constat ex Deut. 31, et Canticum Moysen scripsisse, quod habetur cap. 32, et Legis votumen, de quo Deut. 31 y 21. Eodem cap. < hssc teguntur Scripsit itaque Moyses
    '>

    Legem
    Levi
    ,

    oesaibilem quem nullus hominum vidit, sed ncc videiv potest, Quibus addidit 800 cap. i y 17,
    :

    quod

    nominetur. TerHum argummttut/i ea> Eumgeliq Joan. 18. Addit dei/ule > quartum ex i Joan. 3 f 2, ubi nobis visio Dei
    Lnviaibills
    i

    eam sacerdotibus filiis qui portabant arcam icedcris Domini et cuuetis senioribus Israel. Praecepitque eis dicens Post septem annos, anno remis^iouis, in sollemhauc,
    ct

    tradidit

    p?*0 altera vita prouii/titur his rerhis

    Soimue, erimus: quibus subdit Quamquam erg-o filii Dei simus, tamen similitudo Dei, et vera oontemplatio , tuuc no;

    quoniam cum apparuerit elmiles quoniam vidcmus cum sicuti esl


    ,
    :

    ci
    <<

    nitate tabt-rnaculorum , convenieutibus cuuctis ex Israel, ut appareant in couspectu Domini Dei tui in iooo, quem eleg-erit Dominus, leges verba Leg-is hujus corani omni Israel, audienin unnm omni populo eongregato, quani mulieribus, parvulis et advenis, qui sunt intra portas tuas ut audientes discant et timeaut Dominum Deum vestrum, et custo-

    tibus

    eis, et

    tam

    viris

    bis repromittitur,

    quaudo apparuerit iu olaritate sua, Hisceplura e Patribus addi possunt at tongeplurajam recensui, quaminitio statueram.
    :

    diaut impleantque
    tiiii

    quoque

    omnes sermoues Leg-is hujus eorum, qui uunc ignorant, ut audire

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    A
    dire possint, et timeant Domiuuin cunctis diebus, quibus versantur

    151
    allatis

    Deum suum
    iu

    quodinverbis mox

    Terra

    ad

    quam
    dam.
    parlim ex
    ipso Penta-

    non atiud videatur

    esse,

    vos,

    Jordane transmisso, pergitis obtinenallatis

    volumen legis hujus quam volumen istu.f,


    legifl

    ilCTOlt

    J.S.

    626

    Ex

    clarum

    est,

    Moysen

    %n quo Moyses hic scripsisse dicitur verba hujus. Altera ratio est, quod non

    scripsisse

    ronomium, sed
    cedentibus
    ;

    solum Deute-

    teucho,

    aliqua in Exodo, Numeris, et Deuteronomio nec solum ieges, sed ipsum quoque volumen ab eodem fuisse scriptum. Idem inteliigitur ex Deut. 17, ubi futuro Israeiitarum regiprsecipitur v l^, ut describat sibi Deuteronomium leg*is hujus in volumine, accipiens exemplar a sacerdoti-

    totus plane Pentateuchus deberet esse in testimonium Isractitis a mandatisDei re-

    bus Leviticse tribus, et habebit seeum, leg-etque illud omnibus diebus vitas suse, ut discat timere Dominum Deum suum, et custodire verba et caeremonias ejus, quae in Leg-e prjecepta sunt. Jubetur rex a sacerdotibus accipere Deuteronomium Moyses autem Deut. 9 Legem
    : ,

    quemadmodum totus Pentateuchus conducere poterat Josue duci, adpoputum rccte gubernandum exempla enim proavorum, innumera Dei beneficia, comminationes, promissiottes, punitiones, atiaque in toto Pentateucho
    ;

    relata, utiiia erant

    ad ducem populi instruendum, nec minus efftcacia ad confundendos rebcl-

    les, eisque ostendendum, quamjuste pro peccatis suis castigarentur a Deo. Confirmari potest hsso sententia ex eo,quod Deuteronomium LegisaLege

    ItaqueDeuteronomium, quod rex legere jubetur, Moyses conscripsit nam per Leg-em eo toco indicari aut Deideronomium, aut , ut atii volunt, totum Pentateuchum, certum est. Porro, si Moyses conscripsit non solum leges in Deuteronomio reB latas, sed facta quoque historica, ut ex dictis colligitur, et ex muttis aliis deinde probabitur si similiter conscripsit teges in Exodo, in Levitico et in Numeris, uti indubium est, cum omnes leges sint a Deo datee et scripttv a Moyse si insuper alia qusedam in Exodo et Numerisab ipso constat exarata, qua verisimilitudine dici poterit, gesta alia libris hisce inserta, non esse ejus; ;

    quam

    scripsit, tradidit sacerdotibus.

    subinde ctare distinguatur: nam Dcut. 17 y 1S reco futurus jubetur sibi describere Deuteronomium
    legis, et Jos. S y 32 super lapides scribitur TVuteIep-is Moysi, quod ille digesserat, videpro compendio totius legis, 62S Porro quidquid sit de prwdicta sententia, Ufffcnj rM . quam fatcor non esse omnino certam, certissime menti constat ex variis Scripturx locis, per Leg-em, e axd per librum Moysis non solum intelligi Deu teronomium. Nam 2 Paralip. ;$"> narraiur so~

    ronoraium

    licet

    lemnis celebratio Pascltatfs perJosiuni rcijcm facta, et y xi

    fuvc

    dicuntur-.

    Vx

    immolatum

    eat

    dem

    scriptoris,

    cum fatendum

    necessa)'io sit in

    Deuteronomio tam facta historica quam leges ab eodem fuisse litteris mandata ? Ttaque vet soia
    hsec ratio, perpetuse traditioni adjuncta, sufficere deberet ad veritaiem hanc sine tdta ambigui-

    asperseruntque saeerdotes mmiii sua sang*uinera, et Levitas detraxcruut pelles holocaustorum ct Beparaverunt ea, ut darent per domos Qt familias sing-ulorura, ct onerrentur Domino, sicut scriptum est in libro Moy.si. Observa hic librum Moysis dici, in quo ritus illi sunt
    :

    Phase

    partim ex

    aliis

    admittendam. Verum non deerunt argumenta, quibus id ipsum evidentius ostendatur, idemque evincatur de Genesi, quse est quasi pr&fatio ad leges in quatuor aliis iibris relatas. 627 Secundo Legis Moysis frequentissima mentio est, tam in veteri quam in novo Testamento. Atpaucos solum locos seligam e mtdtis, eosque potissimum, qui ostendunt non sotum Deutcronomium per Legem Moysis designari, sed alios quoque Pentateuchi iibros. Jos. i y 7 Deus ita Confortarc igitur ct esto roalioquitur Josue
    tate
    :
    :

    Atqui ritus hic rclati nuspiam leguntur Deuteronomio narn Deut. L6 prsecipitur quidem, ut IsraHiLv faciam Plmsc Diunino, et ritus etiam nonnulli explicantur ; at ibi nihil dicitur de aspersione sanguinis, nihil <fc manducando agno per domos et familiaa, sed
    scripti.

    scripti in

    '

    idrumque pr&scribUiu- J:'.ro</. !2. Exodus igitur non minus est liber Moysis quam Dcuterono-

    mium.
    test,

    Ex

    hac quoque observatione


    lcgis,

    colligi

    po-

    librum

    quem

    cap.

    :u Hclcias sacer

    dos reperisse narratur, totum fuisse Pentateu chum. Audiamus tamen primo, quid de invcntione libri rcferat textus sa< <>. Tempuslibri iu-

    C bustus valde ut custodias et facias omnem legem, quam priecepit tibi Moyscs servus meus...
    recedat volumen leg-is hujus ab ore tuo sed raeditaberis in eo diebus ac noctibus, ut custodias et facias omnia, quae scripta sunt in eo. Jam vero ita ratiocinari licet. Josue non soium

    venii exprimitur cap. 84

    '

    8,

    diciturque uuno p

    octavodeoimo
    templi.
    liber

    rejrni regis

    Non

    Ilujus autem eodem annoinventus


    :

    Josieefacta instauratio instaurationis occasione


    est,

    utinarratur
    peouniam,
    reperit

    <

    his
    illata

    verbis

    Camque
    in

    efferrent

    qubb

    fuerat

    templum
    legia

    Doraini,

    observare debebat leges in Deuteronomio repetitas, sed ilias etiam, quie in Exodo, in Levitico etinNumeris sunt scripUv. Itaque voluraen leg:is hujus non designat sotum Deuteronomium, sed Exodum quoque, Levilicumque et Numeros quin et totum Pentateuciium ea voce kio designari cerisimillimum est, cum totus pro uno libro haberi possit, et habeatur frequenter.Cum autem hsec dixerit Dominus stalim post mortem Moysis, libros itlosjam ante mortem ipsius scriptosoportuit. Hac de causa verisimile est, totum quoque Pentaieuchum designari Deut. '6\ y 21 his verbis Postquam esgo .scripsit Moyses verba Lcgis hujus in volumine atquc complevit
    : :

    Domini per manum Librum Moysi. Et ait ad Saphan scrlbam inveni in domo Domini. Et tradldit ci. At illc regem, ''t auntiavit '!, diintulit volumen ad Oinnia, quaa dediati in manu aervorum cens
    cias

    sacerdoa librum

    tuorum, ccce coraplentur... Pr83terea tradidit mibJ


    llclcias aaoerdos

    huno librum, Quem oum rege


    verba
    Legia,
    :

    prsssent'- recitaflset, audis etque llle Boidit

    veatimenta sun

    et

    prajcepit..- [teetorati

    Dominum pro me, et pro reliquiia LaraSI et Juda, super univeraia aermonibua libri latiua, qui repertuseat: mag-nus enim fuior Doraini stilkivit .-ujxr nos, eo quod non oui todierint patrea noatri verba
    Domlni, ut faoerent omnia, quaa Bcrlpta
    voluraine.
    62fl

    unt

    isio

    prsecepit

    Levitis

    qui portabant arcam


    Tollite

    fcedcris
    et
    :

    Domini
    nite
    ibi

    dicens
    te in

    Iibrum

    Utum,
    Domini

    po8it

    Rex

    sota

    tibri

    lectione ita terriius, ubi

    llj'tl,

    eum
    contra

    in latere

    arcae fcederis

    ut

    testimoniuin.

    Ratio, cur totum


    est,

    consuita fuerat Olda prophetis, quw mala Judieis imminere ob neglectum Legis o.tfirmabat,

    Pentateuchum designari existimem, prima

    convocavit Judaeos, Quibus

    audientibUB,

    ut

    ha

    betur

    152

    DE
    :

    S.

    uiaoM
    J- S.

    rex betur f 30, in dorao Domini legit et stans in tribunali suo, perverDa voluminis
    cussit fcedus corara

    MOYSE PROPHETA. G31 Beneficia omma

    Domino, ut ambularet post


    praecepta,
    in toto
    et

    igitur prsecipua, quee refert legeshic populus compendio recitat Exodus, que ejusdem libri, uti et Levitici et Numerorum
    :

    D
    ex Nehemia

    eum,

    et

    custodire

    testimonia

    et

    attingit.

    Plura veroeNumeris
    et

    f 15

    Et aquam de
    eis ut in-

    justificationes ejus,

    suo, et in toquae scripta sunt in vota anima sua, faceretque lumine illo, quod legerat. Adjuravit quoque su-

    corde

    petra eduxisti eis sitientibus,

    et dixisti

    grederentur
    levasti

    manum

    possiderent terram, super quam tuam, ut traderes eis. Ipsi vero

    per hoc omnes, qui reperti fuerant in Jerusalem et fecerunt habitatores Jerusalem et Benjamin Cunjuxta pactum Domini Dei patrum suorum...
    :

    superbe egerunt, et induraverunt et cervices suas, et non audierunt mandata tua non sunt recordati mirabinoluerunt audire, et
    et patres nostri
    :

    ctis

    diebus ejus non

    patrum .suorum.
    fecerunt, ut

    Domino Deo Jam vero unum ex illis, quse


    recesserunt

    fcedus suum servarent, fuit Phase priedictum ; nam cap. 35 f 19 Octavodecimo anno regni Josiae, (quo liber fuerat inventus ) hoc Phase celcbratum est. Hoc autem celebratum,

    novum

    lium tuorum, quze feceras eis. Et induraverunt cervices suas, et dederunt caput, ut converterentur ad servitutem suam, quasi per contentionem. Eeec fusius Num. 20. Demum pauca subdo, quse ex tectione Deuteronomii dicerunt. f 21: Quadraginta annis
    fuit
    :

    pavisti eos in deserto, nihilque eis de-

    utique in libro cujus Moysis, qui eodem anno erat inventus, et Itainventio sotemnitati occasionempraebuerat. observatos fuisse ritus quosque, cum ostenderim dam, qui non in Deuteronomio, sed in^ Exodo
    sicut scriptum est in libro Moysi,

    vestimenta

    eorum non inveteraverunt,


    attriti.

    et

    pedes eorum non sunt


    et populos,
    et

    Et dedisti
    sortes
    :

    eis

    regna,

    et partitus

    es eis

    et possede-

    inprsescribuntur, dubitari nequit, quin liber

    ventusetiam Exodumcomplecteretur, ideoqueet

    B
    etciarmima

    ceteras Pentateuchi partes. (:}() Jn libro Nehemise, sed secundo Esdra?, multa quoquc leguntur, ex quibus clare colligitur,

    terram regis Hesebon, et runt terram Sehon, terram Og regis Basan. Priora ex his leguntur Deut. $,posteriora verotam in Numeris quam in Deuteronomio. Cur, obsecro, ex quinque Pentateuchi libris ratione tam visibili recensentur beneficia Dei, nisi quod illi libri tunc populo fuerint
    preelecti et expticati ?
    ratio,

    iotum Pentateuchum a Moyse tum. Cap. 8 t ! dixerunt Esdrae scribse, ut afpneceperat Doferret librum legis Moysi, quarn Oeinde narratur, quomodo FsIsniel. minus dras legerit in illo libro coram populo : et f 18
    :

    esse exara-

    Legit autem in librn Lcgis IVi per dies singulos, et fea dic primo usque nd dicm novissimum solcmnitatem scptem diebus. Rursum cap. cerunt
    :

    Tanto manifestior est hmc quanto pauciora et magis generica sunt, quse sequuntur deinde in eadem oratione, ita ut dici nequeat, illa ex ullo nominatim Scripturse libro fuisse hausta. At tiber, qui tunc preelectus est, liber erat legis Moysi, ut ante dictum. Itaque liber tcgis Moysis esl ipse Pentateuchus per Moysen scriptus. 682 Nanc, omissis plurimis aliis antiqui Te- idem solidissime probatur
    ex Testamento
    novo,

    >

    :;

    Et ooneurrexerunt

    runt
    in

    in

    volumine Legis Domini Dei


    et

    ad atandum et legesui, quater


    ,

    die,

    quater

    confitebantur

    et

    adorabant

    Dominum Deum suum.

    Qui vero

    libri

    populo

    prmlegerenturt clare patet ex verbis, quibuspost lectionem inDei taudes erumpebant: namprimo multa proferunt in Genesi relata, ex qui-

    bussubdo nonmdla. lta$ ftordiuntur: Tu ipse, Domine, solus, tu feeisti clum, et calum caeterram, ct lorum, et omnem exercitum eorum univeraa, qua in ee sunt... Tu ipse, Domine
    :

    Deua, qui eleglsti igne Chaldroorum,

    A.bram,
    et

    ef

    eduxisti

    eum

    de

    posuisti
    (lencsi,

    ham.

    //<)'(

    ttliutjite r.r

    nomen.ejus Abraijnmn populo prw-

    lectam tunc fuisse, manifeste evincunt dicta illa de Abraham: nam clare ewprimuntur cerba Gen. m 81, et mutatio nominis Gen. 17 v i; relata. Hsec autem tam singularia ad Deum laudandum non fuissent electa, nisiex Lege, id est, Pentateucho seu Genesi fuissent ante prxlecta, Td
    y

    stamenti locis, accedo ad novum Testamentum, ex quo eadem veritas non minus solide probari 1G y 20 dicitin persona potest. Christus Luc audiant Abra/icV Ilabent Moysen et Prophetas Si Moysen et Prophetas non auillos Et t 31 diunt; neque, si quis ex mortuis resurrexerit, credent. Clarum est agi hic de scriptis Moysis cumque ad Judceos loqueretur et prophetarum Christus, non alia idique Moysis scripta designavit, quam qua> Judsei per Moysen exarata credebant, videlicet Pentateuchum. Ipsa quoque verba, Habent Moysen et prophetas, ostendunt, nec pauca nec exigui momenti esse scripta Moysis. Hwc igilur probatio valet pro toto Pentateucho Moysi attribuendo, uti et haec verba Philippi ad Nathanaelem Joan. i v 44 et 45, Quem
    .

    ipsum confirmatur ex iis, qusekausta ex lioro Et vidisti affliExodi mox ita sequuntur ) nostrorum in .Kgypto olamoctionem Patrum remque eorum audisti auper mare Etubrum. Et
    '*
    : :

    Lege et prophetae, invenimus Pentateuchum Moysi attribuendum, similiter ostenditur ex duplici loco Luc. 24. Refertur ibi, quo modo Christus apparuerit dudbus discipulis in Emmaus euntibus, et quo modo
    scripsit o yses iu
    etc.

    Jesum

    necdum eognitus eisdem exposuerit przedicta de


    se in

    tur
    tis,

    Testamento veteri, quod y 27 sic expticaEt incipiens a Moyse, et omnibus propheillis

    dedisti signa

    atque
    ejus,

    portenta
    e1

    in

    Pharaone,

    in

    universis servis
    illius
    :

    in

    omni populo
    et

    terraa

    quffl

    interpretabatur dc ipso erant.

    in

    Incepit
    ;

    omnibus Scripturis , Dominus a Moy.-e,


    iwtest,
    ilto li-

    cognovisti enim quia superbe egerant con:

    tra
    die.

    eoa Et

    et

    Eeoisti

    tibi

    nomen, aiout
    eos
    :

    in

    hao

    quia illius libri erantjwimi nec dubitari qnina Genesi duxo-it exordium, cum in

    mare

    divisisti in

    anie

    et

    trausierunt

    aiooo perseoutores autem profundum, quasi lapidem iu aquas validas. Kt in oolumna nubis ductor eonun fuisti per diem, e1 in oolumna i^nia per nootem. Sequuntur gesta ad montem Sinai, /<gestjiie datse, qux partim in Exodo, partim in Levitico, partim in Numeris legunturt nec ptwtermittuntur cibus potusgue proditjiose populo

    per

    medium maria
    projecisti

    eorum

    in

    brociarissimus locussit de adventu Christi, aliiqueplures figaris adumbrati. Si autem Genesim Moysi necessario attribuere debemus, ridiculum esset de aliis Pentateuchi partibus dubitare ; nec dubium est, quin totus Pentateuchus per Moysen
    ///'<

    designetur, Totv.s quoque Pentateuchus


    >

    designatur haud dubie ibidem


    redivici re?'bis

    4i

    illis

    Christi
    :

    ad Apostolos congregatos
    locutus

    Haec
    ad-

    suut

    verba, quae

    sum ad

    vos,

    cum
    est

    dati.

    huc essem vobiscum,

    quoniam necesse

    impleri

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    A
    Lege Moysi et rrophetis et Psalmis de me. Incongrue locutus fuisset Dominus quod absit nisi per Legem Moysi designare voluisset totum Pentateuchum, cum non tam in legibus ipsis, quam in aliis Pen,
    ,

    153
    ctoii J S
    '

    pleri

    omnia

    qua; scripta sunt in

    tateuchi locis de ipsa agatur. Rursum Joan. 5 y 45 Dominus alloquens Judmos per Moysen intelligit

    At sctnpta est a Moyse , et ab eodem noraine Dei populo prxscripta. Itaque Christus adduxit Leviticum sub nomine Moysis, uti etiam videri potest Marci > 40 et Luc. 5 f 14, ubi idem refertur. Joan. 8 > 5 dicunt Judiei occasione mulieris in adulterio deprehensm In Lelata.
    :

    Pentateuchum his verbis Nolite putare quia eg-o accusaturus sim vos apud Patrem est qui accusat vos Moyses in quo vos speratis. Si
    :
    :

    enim
    hi
    :

    ge autem Moyses mandavit nobis hujusmodi lapidare. Lex autem hsec legitur Levit.-UM 10. Ita Apostolus Rom. 10 y 5 Moyses enim scripsit, quouiam justitiam quse ex Lege est, qui
    :

    crederetis Moysi

    crederetis forsitan

    et mi-

    fecerit

    homo

    de

    me enim

    vivet in ea. Quse posteriora verba


    5.

    ille

    scripsit. Si

    autem

    illius lit-

    teris

    non

    leguntur Levit. 18 t
    vitico.

    Hsec sufpciant de Le-

    creditis,

    quomodo verbis meis

    crede-

    Moyses de Christo variis locis in Pentateucho, atque hoc Opus indubitanter Moysi attribuebant Judeei quos alloquitur Dominus :
    tis? Scripsit
    ,

    635

    Porro

    liber

    Numerum minus

    quidem

    Vumtritt

    illud

    ipsum igitur verbis

    laudatur in novo Testamento sub expresso Moy- Dmeron '""""' sis nomine. Verum cum citetur nomine Legis ;

    allatis significat.

    Plura

    Lex autem

    adferripossunt, sed heec sufflciunt pro totoPentateucho simid vindicando Nunc pauca de singulis libris colligam, ut ostendam singulos etiam
    .

    sit Moysis idem id est rtcs*Mo\sis nomine adduceretur. Paitca igitur accipe. Chri, ,

    stus Matth. 12 f 5 dicit Judxis : Aut non legistis in Lege , quia Sabbatis sacerdotes in templo

    seorsum vindicari posse.


    exquoaeorjui

    Moyn

    vindtcantur
    Gene$is,

    loquitur Philippus a ^ Nathanaelem verbis supra adductis, Quem r t scnpsit Moyses etc. Genesi enim cap. 49 ^ 10
    ,

    633

    De Genesi haud dubie


    :

    Sabbatum violant, et sine crimine sunt. I.<><jirttt>,ad mentem Judxorum vocesque Sabbatum violaut, signiftcant, laborant. Citat autem Num.
    , ,

    clarissime prmdicitur Christi adventus his ver bis Non auferetur sceptrum de Juda et dux de femore ejus , donec veniat qui mittendus est, et
    :

    ubijubentitr sacerdotes Sabbatis offer '6 quod non fit sine labore nec fieret sine riolatione Sabbati si Sdbbatum omni K labore violaretur. Gum Act. 21 J 21 accusatus
    >

    2S

    sacrificia,

    ipse erit expectatio gentium etc. Chaldceus habet, Donec veniat Messias. Itaque, ubi apud Joannem ibidem f 41 dicitur Invenimus Messiam clare ad prmdictum locum respicitur neque enim antiqui Judmi dubitabant quin adventus Mes,
    , : ,

    esset Paulus,
    se,

    quod doceret disoessionem a M03 suadetur ei f 24 ut se jungat viris Quatuor , qui habebant votum Nazaricomon atgue ut hi Et inquiunt seient omnes radant capita sua
    ,

    quia,

    quffl

    de

    te

    audicnint,

    i*alsa

    sunt

    sed
    is

    ibidem prsediceretur licet posteriores conati sint locum frivolis explicationibus corrumpere ne cogerentur fateri Christum dudum venisse. Ostendit igitur locus Joannis tum nominatim Genesim a Moyse scriptam esse, tum totum Pentateuchum quia ridiculum esset, Genesim Moysi attribuere, reliquosvero Pentateuchi libros eidem abjudicare. Pro Genesi nominatim etiam adduci potest allegatus jam locus Luc, 24 f 27 cum Christus haud dubie a Genesi exorsus sit expositionem suam. Prmlerea Apostolus i Cor. 14 $ 35 citat Genesim sub nomine Legis cum sicut etLex diait mulieres viris subditas esse Esec breviter deGecit, nimirum Gen.S ? 10.
    sirn
    ,
    , ,

    ambulas

    ct ipse eustodu-ns

    Legem, Leoo autem


    et

    Nazar&atus habetur I\um. 6,


    rasio capitis. Ilaque

    ibidem

    hic etiam liber

    tamguam

    Moysis, aut lex Moysis, taudatur in novo Testalibris Pentateunovo Testamento quam Deuteronomium. Laudaturhic liberprimo subnomine Moysis occasionclibellircjuuli! Matth. 19 > 7 ac de eadem re Marc. 10 > i Judsei dicunt Chrisfo Moyses (Deut. 24 \) permisit libellum rcpudii scribere, et dimittere {n.eorcm.) Quibus

    mento.

    Verum

    nitllus e

    quinque

    chi freguentius adducitur in

    >'

    Ad duritiam oordis vestri respondens Jesus, uit scripsit vobis praiceptum istud etc. Matth.'i% >
    :
    '

    dicitnt

    Sadduciei Chrtsto
    :)

    Magister, Moyees dixil

    nesi.

    (Deut. 25 1 beti)

    Si

    quis

    mortuus
    1'.' ,

    (uerlt

    oon

    C
    ticus,

    634

    Exodus
    :

    clare citatur in novo Testamento


    ;

    hab ns iiliuin, utduoat fraterejus

    uxorem illiue^c. p

    Exodut, Levi- S ub

    Primo Marc. 10 Moyses enim dixit Houora patrem tuum et matrem tuam. Ipsa hsec verba leguntur Exod. 20 1 12. Luc 20 Quia vero resurg-ant y 37 Jwec dicit Christus
    nomine
    Moysis.
    :

    mortui,
    cut dicit

    et

    Moyses ostendit
    ,

    secus
    ille

    rubum
    ,

    si-

    et Luc. -!0 ^ 28, leguntur Marc. 19 > ubi dicitur Moyses scrijisit uuhis. Plura non adduco, quia adducla abunde sufflciunt, ut nutlumpossit esse dubium de auctorc Pentateuchi iis omnibus, qui sacris Litteris fidem debitam aU

    Eadem

    Dominum

    Deum Abraham
    ,

    et

    Deum

    tribuunt. 636
    ,

    Isaac,

    habetur Exod. Deus Isaac, Deus Abrnham 3, ubiverba illa et Deus Jacob,ter repetuntur ab angelo,numquam vero dicuntur a Moyse Itaquenonatia de causa Moysi attribuuntur a Christo quam quia
    et

    Deum

    Jacob. Locus
    ,

    Wtque non adducam verba sanctorum Pa


    ttt

    magis stabiliatur , sed trum solum ut ostendam eam ab iis fuisse agnitam. Origenes lib. Scontra Cetsumnum. 6 in fine sic hafuec veritas
    bet
    :

    Coramttunt "'"<""

    A
    (

    .^"J^" "J; c

    rmf)L 4 ugil

    Hebraicaa

    Literas,
    ,

    quaa Moyses

    In

    soriben

    tiimu,Ba$i"*#

    Exodum
    refertur
    :

    scripsit Moyses.
    libro Uoysi
    etc.

    Marc. 12 f De mortuis autem quod


    ,

    16

    res ita

    dis qniN(iui-:

    miuus
    ,

    qui pro sacris apud JudsBos


    diversaa sunt ab ^Egyptiaois.

    Ambro

    resurg;int

    habentur, adhibuit
    S.

    ,ut '

    non legis

    in

    super

    rubum quomo,

    Christus ipse Exodum do dixcrit illi Deus toaut , si malis hic vocat librum Moysis tum Pentateuchum. At locus est Exodi qui citatur. Hactenus de Exodo. De Levitico res non minus est manifesta. Matth. 8 y 4 dicit Chri,
    ,

    memorat in Epi* ad episcojpos Mgypti et Libym duobus tn Synopsi vero 8crilocis num. 4 et alibi. pturm sacrm singulos enumerat. Et primo guidem ita scribit deQenesi: Liber hio Geneseo
    Athanasius
    Moyaifl scripta

    stola

    v-

    ;.-.

    t ,

    qui ea, qusa in

    Illo

    continentur,

    stus leproso
    et

    jam mundato
    munus
    , ,

    Ostende

    te

    sacer-

    jussu

    quod praecepit Moyses. doti , Ubinam quseso prmcepit Moyses, ut lepro? sus accedat sacerdotem , et munus offerat
    offer
    ,

    ');/,,

    Domini imnc Kxodi librum


    .

    locutufl est, et Bcripsit.

    i-.t

    Deinde de de quo Moyaefl


    . .-

    jam meminimufl,con8cripflit. De Levitico autem


    Bt bic liber

    Leviticus a

    Moyse

    cous.Tipt.u,

    cst.

    Levit. 14

    &

    hmc

    lex refertur,

    tamquam

    a Deo

    De

    ,; ,

    , ,

    15t
    ArCTORE

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    alios,quos omnes sota Operum inspectione huic veritati adstipulantes inveni, uti et S. Hierony-

    J.S.

    De Numeris Ejusdera Moysis est hic Numerorum Hber. Demum de Deuteronomio ita loquitur
    quse
    :

    Et
    in

    hunc
    illo

    librura
    ,

    Moyses
    est.

    conscripsit

    et

    sunt

    locutus

    Non

    desunt

    qui

    mumcujusverbadabunturaliaoccasioneinferius. Imo nulium e Patribus hactenus consului in


    ,

    Synopsim lau/Iatayn
    illa

    S. Alhanasio abjudicant, sed


    :

    quo testatissima haec veritas non reperiatur expressa. Mitto similiter Josephum, Philonem ceterosque scriptores Hebrseos qui hic cum Christianis Patribus optime consentiunt. Mitto gen, t

    id non agitur hoc loco

    non

    sit

    nam si revera Synopsis Athanasii erit alterius scriptoris


    ,

    scriptor accedet ad numerum, isque antiquus. S. Cyriltus Hierosolymitanus Catechesi 4- num. 3d de iis scripsit sequentia Legis enim
    et sic alius
    :

    tiles

    omnes, quossi quis desiderat, majori numero


    necesse erat, laudatos reperiet

    quam
    :

    apud Hue-

    sunt, primi quinque libri Mosis, Genesis, Exodus,


    Leviticua, rCumeri,

    serm.

    in Psal. 70

    brosscripsit etc.

    Deuteronomium. S. Augustinus num. 19 ; Moyses quinque liDe his quinque libris meminit

    quoque in Psal. 102

    num

    num.

    2, uti et toeis aliis.

    15; et in Psal. S. Basilius et S.

    143

    Am-

    brosius statim initio Operum suorum in Hexaemeron Moysen laudant multisque prsedicant
    lanKpuini anrl.nrem Geneseos
    ;

    tium in Demonstratione Euangetica prop. 4 cap. 2 at nolim affirmare omnibus ibidem enumeratis Moysen satis fuisse cognitum. Mitto demum quibus Pentateureliqua omnia argumenta atque unam chus Moysi vindicatur ab aliis dumtaxat considerationem adjungo. Pentateueique chus semper lectus fuit Moysis nomine
    ,
    , ,

    nec opus

    est

    eo-

    inscriptus,tam apud HebrseosquamChristiayios; nec ostendi potest , ullo umquam tempore ex-

    rumdem sententiam de aliis Moysis libris afferre, cum quilibet facile admissurus sit totum Pentateuchum a sancto Legislatore scriptum modo
    t

    fateatur de Genesi.
    fw7 S. Chrysostomus scripta Moysis muttisloet Chrtjtotto-

    nomine, aut nomine scriptoris alterius itaque,etiamsi evidentissima, qu3e habemus, sacree Scripturse testimonia non exstarent imprudentis esset et maie feriati hominis, tam constitisse sine
    : ,

    stantem traditionem negare

    velle,

    aut solum in

    mw,

    cis sub nomino ipsius laudat ad pauca solum adAg-c, inquit ducam Hom. 4 in Genesim
    : :

    dubium revocare. 639 Audiamus S. Augustinum, cujus verba

    E
    argumentum
    experpetua

    consuetam nunc vobis mensam

    rursum admirabilem illum convivii exhibitorem beatum Mosem,


    .
    . .

    propnetam, bonaj hujus doctrinse ducem sed .. Nou enim sua virtute loquitur quuicumque ilii Spiritus sancti gratia insonat ea per suam lingniam, docendo Inimanum g*enus Et Hom. l!> [terum vos ad consuetam profert, mensam ducere volo et es verbis Moysis convivium proponcre imo ex verbis saiu-ti Spiritus.

    magnum
    facientes

    etiamsi in aiia disputatione fuerint prolata, recte intorqueri possunt contra oppugnatores hujus veritatis. Sanctus doctor lib. '63 contra Faustum cap. 6 Manichivos ita alloquitur : Sed quid vobis faciam quos contra testimonia Scripturarum
    ,

    tradmone.

    ita obsurdefecit iniquitas

    Usque adeo a Chri,

    stiana doetrina aperte aliena est


    tis
    ,

    quam

    prsedica-

    doctrina dsemoniorum
    nisi

    ut

    eam sub

    Chri-

    stianae doctriua? possitis


    ,

    nomine defendere nulla ex parte

    Ncquc

    rniin 8 seipSO

    Moyses hacc nohis exposuit,

    dicatis falsas esse Scripturas (vete-

    plurimi textus addi possunt teque clari non sotum pro Genesi sed eiiam pro aiiis libris Pentateuchi. Verum omissis omnibus unum dumtawat addamtoqui simul exponet intentionem sancti cum scriptoris. Montfauconius in nova editione Ope8ed Spiritu sancto aulatus. Hisce
    ,
    ,

    ris Testamenti,
    Infelices
    litteraj

    Euangelistarum
    animaB vestrae

    et)
    ,

    Apostolorum.

    inimici

    quai

    umquam
    ,

    ullum
    ,

    Euang-elicae
    libro

    si

    habebunt pondus auctoritatis si Apostolicse non habebunt? De quo

    rum

    Chrysosfoitii loni.

    (I

    //

    pag.

    :W t inscruit
    ,

    Sy-

    nopsim veteris <' novi Testamenti posieriore tamen parte mutilam, eamque dissertatione pr/eviaeidem asserere conatus est. Siveautem Chrij sostomus sit auctor sive alius quispiam guod hic non examino, scriptor initio Operis ad py*oposituw nostrum ita habet ; Neoessafium etiam
    , ,

    certum erit , cujus sit, si litteraa, quas Apostolorum (imo , et quas Moysis) dicit et tenet Ecclesia utrum Apostolorum (et Moysis) sint incertum est. Deinde comparationem in,
    . .
    .

    stituit

    cum

    libris

    auctorum profanorum, exor,

    dium ducens ab Hippocraie


    tur
    :

    putavil

    M03

    les

    ui

    irias

    veteres

    dcscribere

    non

    seoundum externorum morem;qui liistorias scriinint ea mente tantum, ut rerum narrationes tecanl e1 bella pugnasque in medium agant,
    ,

    atque ita loquiunde eonstat esse F llippocratis, unde si quis hoc neget nec saltem refellitur, sed ridetur , nisi quia sic eos ab ipso Hippocratis tempore usque ad hoc tempus et deinccps successionis series commendavit, ut hinc
    llos

    autera

    libros

    dubitare dementis
    ceronis
    ,

    sit ?
    ,

    Platonis

    Aristotelis

    Ci-

    atque ex Boriptis
    slator
    :

    gloriam

    sibi

    parent. At Legi-

    non sic sed semper liistoriris scribit illustrium virorum, qui res prreolaras ffesserunt
    ut
    vitea

    lllorum narratio posteris

    sit

    optinm! do-

    ejusmodi auctornm iibros unde noverunt homines quod ipsorura sint nisi eadem temporum sibimet succedentium contestatione continua ? Multi mnlta de litteris ecclesiasticis conscripserunt
    , ,

    Varronis

    alioruraque

    [deoque non modo eos t[ui Be probe gesserunt, In medium adducit. sed otiam perrntoivs ut illos aunulcmur hosautem
    otrin
    ;

    argumentum

    non

    fugiamua , e1 utrimque virtutem diligentiamque majorem adipiscamur. Ne quis ergro existiraet


    extra Legislatoris offlcium esse historias veteres narrare, et leges prescribere. Etenim qunm vim

    quidem auctoritate canonica, sed aliquo adjuvandi studio sive dicendi. Unde constat, quid cujus sit nisi quia his temporibus, quibus ea quisque scripsit quibus potuit insinuavit atque edidit, et inde in alios atque alios
    , ,

    continuata notitia latiusque firmata ad posteros etiam usque ad nostra tempora pervenerunt, ita
    ut interrog-ati
    ,

    habel
    muldnue

    l'\

    eamdem

    obtinet

    Sanotorum

    vitre

    narratio.
    ali

    sitcmus

    quid

    Patrcs, tjwims

    esse t

    638 Mitto reliquos Patres, neque enim finis s j m)ics cetleni reccnsere, puta Trrtullia
    t

    cujus quisque liber sit , non hserespondere debeamus ? Sed quid

    Justinnm, Chmentem Atexandrinum Lactantium Cyprianum, Hilarium Bpiphanium CyrUlam Alc.raivlrinum Gregorios, Nazianzenum Nyssenum et Magnum pluresque
    ,
    ,

    num

    pergam in long-e praeterita? Ecce istas litteras, quas habemus iu manibus si post aliquantum tempus vitai hujus nostFae vel illas quisquam Fausti esse, vel has negret esse meas; unde con,

    vincitur,

    uisi

    quia

    illi

    qui tunc ista noverunt

    notitiam

    suam ad

    long^e

    etiam post futuros continuatis

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    tinuatis posterorum successionibus trajiciunt

    155
    Al

    argumenium
    ,

    evincit vel

    Hoc solam traditionem tam


    ?

    positwnem Peutateuchiattribuere,non modo quia


    sacra Scriptura illam Moysi attribuit, quodsolum debet suffxcere ; sed etiam quia Moysea ecccellebat tam sacra quam profana eruditione, et, quodcaputest, spiritupropheticoet famitiaritate
    t

    .TMRC
    J

    constantem quam est traditio de Pentateueho per Moysen scripto, sufpcere debere, etsiomnis

    aha

    deesset auctoritas.

    cum Deo omncs alios


    vallo.

    longissimo superabat interrationeivtn,

    (H2 Simonius, ut scribas suos aliquo saltem

    LV. Refutantur

    objeCtlOneS COntra
    allatae.

    fund(l))
    lib.

    prsedictam veritatem

    conaretur fuicire,laudatJosephum 3"" "*?* (imo\) contra Apionem,ubi ille pag.WW 2


    fuit

    ^o

    de cura, qiuv

    lsraelitas in scribcwh De nostris vero proyenitoribus, qui eandezQj quam pnedicti (sEgyptii et Babylonii) habuerunt in dcscriptionibus solicitudihistorias, sic habet
    ;

    apud

    bcriptorcs, qui

    P^ynus,

    qui Pentateuchum Moysi abjudicare

    ncm

    in scriptis suis sustinuit, et partes tantum Moysiabjudialiquas, quas scripsisse dicitur in ipso Pentacarunt. Scriteucho, Moysi attribuit, est Thomas Hobbesius, bx, quos Simonius substituil

    Pentateuchum

    (desino dieere, etiam potiorem) pontifieibuset prophetis hoc imperantes etc, Similia affcrt ex

    Eusebio

    lib.

    de Ptwparat. Euang., at

    non

    assignet, vey^ba ipsanoninvenio.

    cum locum Verum atta-

    heterodoxus Anglus seculi xvu qui accusatus fuit Atheismi. Volebat ille Pentateuchum de Moyse potius quam a Moyse fuisse scriptum. Placuit temerariaheec opinio, cxparte saltem, Isaaco Pereyrio Gallo, sectte PrzeadamiticcV auctori, qui affirmavit, Pentateuchum non esse Moysis, sed ex scriptis ejusdem excerptum ideoque multa in eo reperiri obscura trunca, confusa et inordinata temere asseruit. Benedictus de Spinosa, primum Judseus in Hollandia natus, ac deinde in Atheismum tapsus in Tractatu Politico-Theologicoprscdictorumtemeriiate secutus est, docuitque Pentateuchum non a Moyse, sed longo tempore post ipsum fuissecompositum. Ab horum opinione temeraria non satis longe recessit Richardus Simon, presbyter Gallus Congregationis Oratorii, qui in Opere
    ,

    scriptor

    ta verba
    tifices

    ncquaquam probant, prophetas aut ponscribendi historias


    ;

    tcmpore Moysis fuisse statutos ad obeunsed potius


    cviti-

    dum munus

    idem certojam constaret ex Scripturis, Moysen ipsum suotempore idmunvs eoc8rcuisse cumspiritupropheHco e
    cerent, saltem probabititcr, nisi
    t

    esset

    maximus,

    talisque ptane,qualis

    >\>l

    p/\rdi-

    ctum munus
    inepta
    est,

    fuissct cligendus, si

    hominwn
    pag,

    ea
    l*

    fuisset electio. Itaque conclusio

    Simonii phuie
    :

    dum ex prwmissis

    ita inferl

    Admodum

    igiturverisimilcest, fuissejam atcmpo.

    re Moysis id j4'enus prophetns, qui rnmt nerrssarii ad colligenda Acta eorum, qua: tiehant iu republica. Inepte, inquam, id infert, cum Moyscs ipse

    obiret id
    CA'6

    munus. Verumtamen longe pejora

    sunt,

    qiue in

    sfmflnfoipro

    Gallico, cui

    titulus,

    Ilistoria critica veteris Te-

    stamenti, agnoscit quidem,

    Peutateuchum

    scri-

    ruinoso hoc fundamento ineedificat, sic prosequcns lloc supposito, in quinque librla Legls distinfruemus srripfa per Moyscn a scriptis pcr hosce
    :

    * iinimtfa,

    ptum

    esse tempore Moysis, eoque jubente; non tamen per Moysen, sed per scribas ab ipso constitutos. Secuti sunt deinde et alii quidam heterodoxi in Hollandia at minime opus est adpropositum nostrum omnes recensere adversarios. Prsedictus autem Simonius cap. 2 Operis indicati primo observat, in rebus publicis bene ordi:

    proplietas aut scribas publicos. A.ttribuenlur Moysl


    lcg-es

    et pnecepta, qura
    hi ipsi
    soribffl

    populo preasoripsit; oonpublicl

    tra

    vcro

    poterunt statul

    auctores

    maximae
    ;

    partia

    nistoriae.
    ,

    quam
    ad

    legislator acripsit

    omnia
    vero
    ,

    quffl

    Moyaea tamspeotabant
    a.ota

    praiccpta

    ouram
    gestia

    oolligendi

    de seu

    prffloipms

    rebus

    ut lue posteritatis me-

    natis, et

    maxime

    in Oriente, status fuisse scri-

    moriic

    transmrtterentur,

    permiserit

    soribis

    bas, qui rcs prsecipuas ad rempublicam spcctantcs in commentarios referrent, quod jam tempore Moysis servatum fuisse suspicatur magis quam probat, aut quam prdbare potuit nam nihil occurrii in toto Peuiateucho, unde ostendi possit, tales scribas Moysi fuisse per totos iiios quadraginta annos, quibus cum poputo suo fuit
    , :

    Paradoxon hoc (itaiemerariam hanc opinionem voco, non quiapersetam mirabilis est, sed quia tam aperte Scripturm contraria) p paradoxon hoc, inquam, mox ita probare niti
    prophetis.

    in deserto.
    plunc vidcntw
    fictitii

    Quin potius si consideremus , Moyseo 641 consilio soceri sui instituisse magistratus, quiju,

    qua historia Pentateuchl com Methodus tur Idetur Lnsinuara hanc veritatem po M:i esl modo, qnia faota pleraque Ibidem eo relata a persuadet alium quempiam a Moyse ln ordi qui nem redeg"i ae Lnnalea Istos. Non Ensistam bio probationibus a quibuj dam allatis, ut ostenderent M03
    : ,

    diciis

    pncessent Exod. 1S, et septuaginta seniosi consideremus, res, jubenies Deo, Num. xi inquam, hasce institutipnes, uti etiam sacerdotum, Levitarum, aiiasque plurimas, diligenter litteris mandatas essein Pentateucho de scribis vero talibus nihil ibidem legi; facile animad:

    sen nou fuisse auctorem Pentateuohij Quia, inquiunt, non fuissel de ae locutusin tertia persona,

    Qec

    proprias
    ,

    laudea

    retulieset.

    quaiu

    argumentis
    ;ilii.

    innitar, quia
    ai

    Non hisoe, ineadem fecerunt


    loquitur In ter-

    soriptores
    ti;t

    Ca

    de ae

    ipse

    persona

    in

    Commentariis sais; Josephus idem


    '"

    tertemus, scribxs taies non modo destitutos esse omni fundamento insacris Litteris, sed merum esse figmentum sac/\v Scripiurse non satts consonum prtcsertim cum sciamus mansiones omnes Israelitarum in deserto, quas alioquin scribsepro munere suo debuissent conscribere ab ipso Moyse fuisse conscriptas Num. 33, prout i Zctaris verbis asseritur. Prseterea si tamverum, ct <rr;

    quoque

    Csci1
    el

    Historia
    io
    oi

    ubi ae etiam

    aat.

    sua de Bello Judaico, A.ddi possunt Tsaias,

    Jeremias, pluresque prophetSB, Evangelistmque


    et alii

    scriptores sacri, ita ut frivola.' ist<v>/"-> rumdam ratiunculx utleriori responso non indi
    r,

    geant.

    audiamus an melius raHocinstw Simonius ipse. Ilic Uapergit Vcrum si quan1


    1

    a/

    partim/attM
    iun,

    tum

    esset

    quam
    ,

    fictitium est

    et

    fundamento

    dcstitutum

    Moysi fuisse scribas in deserto, temerarium esset, illis potius quamUoysicomSeptembris Tomus II.
    tales

    tulacumquc attentione oonsideremuJ totuxn Pen hum, poteril ibidem deprehendi dietinotto
    ,

    illa

    scriptorum,

    dc

    quibus

    loqucbar.

    Id

    etiam
    mag-is

    20

    156
    uroon

    DE
    patebit per

    S.

    MOYSE PBOPHETA.
    qtti, istud concludit : repetitiombus, quae aeque de quibusdam non loqui Moysis, quam habent gratiam in Ubrfs

    magis

    decursum hujus disputatiom.,


    ,

    Observandam tamen

    est

    me D

    JS

    falsitatcm rationum, ubi manifesie ostendo ut ostendant Moysen esse bus Judiei utuntur

    suam

    m
    ,

    auctorem totius Legis. Hactenus vehementernisi verba et promissa magnifica promissor exspecto, quid tanto dignum hiatu que post verba allata nam ille demum sit atlaturus nihil ad hanc ad alia digreditur, quee parum aut Cap. 5 iterum ad Pentacontroversiam spectant. afregreditur Difficile non est aha
    :

    nihil

    habemus,

    versibus Homeri , arcas, ubi Noe repetit

    quemadmodum

    histona

    ma-nam partem eorum

    Postrema qua> ipsi fuerant prasscripta. fuit ad auctoris est, scriptaque titio

    hasc repe-

    ostenden-

    Moyses et dam fidelem mandati exsecutionem. similes, quia eorum exHomerus ea in re sunt ideoque qmomniuo sunt naturales
    pressiones
    ,

    Moysen non ut ostendamus ferre argumenta Pentateuohi. Detnde esse solum auctorem totius Masium, Pererium, Boncitat S.Hieronymum, audent asserere, totum Pentafrerium, qui non atnssic adteuchum sic esse Moysis, ut nihit ab
    ,
    ,

    teuchumita

    busdam repetitionibus obnoxi^e. mus Martialem non potuisse se


    minus
    currit in
    irrideret

    Quin imo
    continere
    ,

    vide-

    quo-

    Epigrammate quodam hanc ob causam


    in
    libris

    Homerum. Verum

    Moysis oc-

    conctudit ultimum ditum demumque ex hisce Moysis narratur, caput Deuteronomii, ubi mors
    ,

    ciunt

    obscurum,

    textum faaliud genus repetitionem, qua3 quia res eadem repetitur


    invicem distantibus
    verbis,
    :

    diversis locis nonnihil

    tunc

    ipsius

    non

    esse.

    Id ultro admittimus, nec opus


    i

    enim,

    ut ordo reperiatur in

    saepe
    sit

    mutaut cer-

    at nultus erat ea de causa tot scriptores afferre scriptoribus maximam , aut solumnoex citatis tabilem,Pentaieuchipartem Moysi abjudicat,ideo-

    tur sensus,

    cum tamen supponendum

    tum, quod ordo in Scriptura

    satis frequenter sit

    neglectus. Ita criticus noster,

    abest longissime que non juvant Simonium, qui Audiamus S. Hieronymum, ab itlorumsententia. ante, id est, cap. 4 assignatum n ad cujus locum conremiltit. A/fert ibidem hwc verba Hieromjmi Moysen dicere volueris Sive tra Hetvidium auctorcm Pcntateuchi sive Ezram ejusdem inverstauratorem Operis (subintellige, scriptorem a me citatorum) non recuso. Itaque S. borum Hieronymus qui citaverat uttimum DeuteronoMoysis mii caput, ubi de morte et sepultura
    i

    tum quam rum est.


    6-10

    sit

    cujus argumenfrivolum, ex ipsa ejus lectione claetseipsx


    fatruentes,

    nii

    ut

    Responsum autem inchoabo ipsis SimoYerumtamen inguit fieri potest, verbis pars harum repetitionum oriatur ex magna
    :

    proprietate

    linguae

    Hebraicffl

    quai

    lingua est

    maxime
    petit

    simplex, quasque frequenter eadem reId apparet in omnibus vocibus diversis.


    sacrae Scripturse
    :

    fere

    libris

    quin idem quoque viet in

    demus
    rensis

    in

    mandatis regum nostrorum,

    stylo

    agitur; illud solum caput in dubium revocat, auctores istud Moysi abjudicant. itti pterique Contra Moysen vocat auctorem Pentateuchi Esdram vero instaurationcm, quia sacros codices correxil. Falsum igitur est, quod ait Simonius capA<; H. llieronymus scribcns contra Ilelvidium,
    :

    cancellarise

    Rornans,

    uti et in stylo palatii fo:

    in quibus plurima pro causis civilibus agglomerantur verba, qua3 idem significant. Quandorepetitiones ista? non sunt invicem nullo intermedio conjuncta?, S. Augustinus eas nominat
    ,

    non andct absolute sub nomine Moysis citaro libros Legis nam id sotum de citatis a se verbis dicit Ilieront/nius. Quin imo non multo post tocum citatum in eodem libro teguniur heec Hieronymi Moysea sorlbit In U\odo Pactum estauverba &9 atque ita facit sex tcm etc. Ecsod, 12 centis locis aliis, Lubet in gratiam scriptoris, qui Hieronymum voeare voluit in subsidium causm tam desperatte, Eieronymi sententiam apertius dectarare. Hic sanctus doctor in epistota ad Cyprianum presbyterum sub initium de Moyse c scripsit: Sive igitur viri, sive hominis appellatio, sam-to Viro competit, et ei, qui viditDeum cufaoiead faciem, etaalva faote estanima ejus jus orc oreaturam mundi, eorum dumtaxat quu; visibilin sunt, oonditionem hominis, etomnisretro hiatoriffl didioimua veritatem, qui non solum nobis
    : : :

    ac plerique interpretes eum kecapitulationes hac in re sunt secuti. Verum, sive illse repetiut monumenta (sationes proveniant ab eis, crze Scripturse) collegerunt, et qui eas ibidem
    reliquerunt, quia serviebant pro explicatione
    ;

    sive

    sermonis Hebraici, ad proveuiant a propositum erat easdcm annotare, ut stylus sacrce Scripturse melius cognoscatur. Vides, opinor, studiose lector, quam non obscure criticus noster recedat ab argumento, quod tanto conatu
    proprietate

    hm

    orsus fuerat, acsi mirabilia nescio qux fuisset $ protaturus. Posset hic meritopost tanlum hiatum nasceParturiunt montes dici cum Horatio
    :
    :

    tur ridioulus mus.

    guinque celiquit

    libros, Qenesim, Exodum, Levitioum, Numeros et Deuteronomium sed undeoim quoque Psalmos etc. ILvccine sunt verba non audentis citare libros Legis sub nomine Moy:

    post Moysen nato stylum RebraiMoyses tempore usitatum, non talem fuiscum, sevisum, quati ipse uti vetlet ; cum stylus Homeri displicuerit Martiali homini tatino, licet
    t

    quam esse rum mitlibus

    Malim tamen dicere, nequamirandum, homini Gallo, tot anno-

    inter

    sermonem Qreecum et Latinum minor fit differentia, guam inter Hebraicum et Gatlicum, minusque ab Homeri xtate abfuerit Martiatis

    sis P

    quam ab
    Deinde posi verba

    purhm

    fr.vo-

    ^ ^^

    i,i..

    qu&damex

    Pentateu-

    .^ p ema%

    (/ ,,,

    r objccit Simonius

    cum

    aliis, acsi iton

    patuisscitt

    scripta csse a Moyse,

    gumgue infraexa ninabimus ; aliud sumit argu-

    mentum ex eo,guodvaria repetantur in Pentateucho, quodgue illm repctitiones ejusdera rei non SOlum oeeurrant in libris diversis, necsalumin distinctis capitibus, sed subinde etiam in unoeo-

    eetate Moysis Simonius. Prmterea longe minus peccal contra recte scribendi methodum, qui bis terve idem inculcat in eodem capite vocibus non multum mutatis, quam peccet itte, qui in eodem capite scribit contraria, ut facit Simonius, cttjus tamen Opusculum interpolatum esse, hacde causa nemo prudens asseruerit. Contraria hxc jam attuli, ut breviter ostendo. Primodicit num. 015 sibi cas displicere repetitiones, quee

    demque

    capite, prout fieri asserit Qen.


    ei in

    in de-

    textum
    dubitat,

    faciunt

    obscurum,
    repetitiones

    et
    ,

    mox num.

    6-16

    scriptione diluvii,

    referenda

    hominum

    cor-

    an ULv

    quas carpit, non

    ruptione ibidem; rursum L\vod. 31 variis vicibus repcti ait prseceptum deobservando Sabbato;
    assignatisquealiquot locis
    aliis, ita

    argumentum

    fucrint retictx a collectoribus monumentorum, quia serviebaut pro explicatione. Non satis capio, quo modo exdem repetitiones sensum faciant

    obscurum,

    BEE QUARTA SEPTEMBKIS.

    A obscurum,

    157
    ,

    et

    a viris prudentibus judicentur ad

    explicationem conducere. At, si disputator criticus ardore disputandi potuit in tales antilogias mcidere, probe perspicio, quomodo sanctus Legislator laudabili studio utilia et necessaria inculcandi subinde eadem possit repetere, prxser-

    fuerit peccatum, sane

    ptor toties rxaaliqua

    non perspicio nisi scricontra ordinem peccet, quoiies, histo-

    ctom
    J- s

    tim

    Apostolus dicat Philip. 3 * i Eadem voquidem non pigrum, vobis autem necessarium.
    :

    cum

    bisscribere mihi

    compendio relata, nonnulla facta prxapua iatius exponere aggreditur ; namzd solum fecit Moyses. Creationem rerum omnium primum compendio retulit ac postea formationem primo viri deinde midieris paulo
    ,

    pnmum

    partim simui
    frivoi*

    647 Deinde Simonius incipit varia referre de ordine perturbato in Pentateucho, atque ex eo persuadere conatur, libros Legis a Moyse scriptos non fuisse eo ordine, quo exstant hodieque : verum, ut singula scribebantur in foliis separatis
    ,

    dishnctiusexposuit. Eadem facilitateexponipossunt reliqua, quorum ordinem carpit Simonius at necesse non existimo id ostendere cum , argu:

    mentum
    :

    ipsius nidtius esset 7*oboris

    etiamsi re-

    vera ordo narrationis frequenter esset minus concinnus nam scriptores sacri minus curaverunt,
    ut ordinis concinnitatem servarent qitam, ut n>ra, utiliaque narrarent. Accipe tamen studiose lector, secundum exemplum quod criticus
    ,

    ordinem foliorum fuisse mutatum

    qui

    etiam sine ulla probatione asserit, libros Bibiiorum, quos habemus, tantum esse compendium.

    Mox

    tamen fatetur praeclarissimos scriptores in hunc defectum subinde incidere, nec certam ex eo argumento deduci consequentiara. Quin imo, inquit, non videntur Juda?i multum laborasse, ut
    ordinem servarent
    facile ostendi posset

    noster affert ut ostendat ordinem in Pentateucho perturbatum. Gen. 21 versiculi tertius


    , ,

    quartus

    quintus contra ordinem naturalem sitnt collocati et quintus primo loco poni debuerat si crisi ipsius lubet annuere. Audi igitur
    et
    ,
    ,

    in

    scribendo;

    quemadmodum
    S.

    ex stylo Epistolarum

    Pauli.

    quinque primos versiculos, et ride hominis amentiam Visitavit autem Domiuus Sarnm sicut
    : ,

    B Idem quoque confirmat ex rerbis Haronis Judeei.


    At mox ad criminandum regressus,
    tur
    :

    promiserat
    pitque
    et

    et implevit,

    qme

    locutus

    est.

    Conce-

    sic prosequi-

    in quibus ordo mihi persuadet, libros illos non fuisse eo modo compositos ab initio. Lubet examinare an vere tanta ordinis inversio reperiatur in libris Moysis, quantam sibi imaginatus est criticus noster tantam enim perturbationem nuspiam deprehendere potui. Pro exemplo primum allegat historiam creationis hominis Gen. 1 et 2, in qua contendit totum rectsc narrationis ordinem fuisse inversum. Primo observat creationem viri et midieEt ris referri Gen. i f 27, ubi heec leguntur ad ereavit Deus hominem ad imag-inem suam imaginem Dei creavit illum, masculum et femiuam creavit eos etc. Observat secundo, supponi cap. 2 necdum creatam fuisse feminam, referrique modum, quo formata est ex costa Adami. Verba ScripturcC accipe Gen. 2 f 20 et seq. Adce vero non inveniebatur adjutor similis ejus. Immisit ergo Dominus Deus soporem iu Adam cumque obdormisset tulit unam de costis ejus et replevit carnem pro ea. Et redificavit Dominus Deus eostam, quam tulerat de Adam, in muC et adduxit eam ad Adara. Tertio obIierem servat Adamojam ante datum faisse prxceptum,

    Attamen multitudo locorum,


    libris Legis,

    pore quo

    peperit filium in senectute sua , temprcedixerat ei Deus. Vocavitque Abrafilii

    perturbatus est in

    ham nomen
    rat
    ei

    et circumcidit

    Deus

    sui quem genuit ei Sara Isaac eum octavo die sicut praicepe. cum centum esset aunorum liac
    ,

    quippe ffitate patris natus est Isaac. 649 Tertium argumentum prxdictus scriptor

    desumitex diversitate
    libris

    styli,

    quem

    oerfmtwn ait reperiri in "" '' f ,/(l "*


    lf

    Pentateuchi

    atquc ex eo suspicatur Opus

    tncpt,r -

    nonesse ejusdem Scriptoris. Verum nec ifirersitatem iliam styli probat, nisi verbis sotis atque
    :

    Hebrwos eo defectu luborare atque id satis colligi ex Epistolis S. Pauli. Inanis igiiur hiec rursum est caviltatio, quee nihit ciarius probat, quam quod scriptor itte nmipse fatetur, scriptores
    ,

    jori temeritate quam reverentia disputaverit de libris Sacris, et Judicorum quorumdam ineptis observationibus aures nimium accomodaverit. vhi hisfarins Alius quidem est stylus Moysis
    ,

    narrat
    ,

    ubi genealogias breviter recenrursum alius ubi populum alloquitur et set hortatur ac demum alius ubi leges recensof.
    ;

    alius

    autpopuii census. VerumhiecstyH diversitas pro diversitate rerum adeo reprehcndenda non <>st ut potius sit laudanda. Itaquc relictis fHvolis
    istis

    ineptisque cavallationibus,

    examinare aggre,

    quod ibidem
    scientiffi

    fr

    17 sic

    exprimitur
    eo,

    Dc
    in

    lig-no

    boni et mali ne comedas

    autem quocumque
    existi-

    enim
    et faisx,

    die comederis

    ex

    morte morieris.

    6 iS
    "

    H&6 ordine tali

    scripta fuisse,

    non

    mat Simonius, qui raidtam ordinis j/erturbationem sibi imaginatur. Verum nulia in prmdictis omnibus assignari potest ordinis inversio
    i

    Moyses breviter narrat creationem omnium rerum, sex diebus perfectam. Cap. 2 primo refert quietem diei septimi, et tatius qumdam explicare incipit, viam paulatim sternens adnarrandum Adami peccatum, et pcenas iltius peccati. Hinc ibi datur descriptio paradisi, in quo kdam fuit positus. At ante hanc descriptionem y 7 dicitur, ex qua materia formatum fuerit corpus Adami ; post descriptionem vero subdiiur, qua de causa in paradiso fuerit positus, quoque prsecepto adstrictus. Deinde vero explicatur, quid egerit in paradiso ante creationem Evx videlicet quod singulis animalibus dederit nomina atque hisce formatio Eiw subjungitur. Quid in hisce omntbus contra ordinem
    nani cap.
    i
    :

    diar locos quosdam ex Pentateucho objectos, </"/ nonnullam habent diffwuiiaiem ita ut aliqui >>'istiment, iocos istos deinde Pentateurhn fuisso <<<f jectos per aiios scriptores sacros, qui id fecerint explicationis gratia. Ilorum quidem sententia minus improbanda est cum Moysen asserant /',, tateuchi scriptorem an vero etiam sequenda videantur, patebit ex decursu.
    ,

    LVI.
    quot
    ,

    Exarainantur

    textus

    ali-

    quos existimant aliqui non


    scribi

    potuisse

    per

    Moysen.

    nte hanc disputationem breviter observan- Moym

    eutt

    iY"Vt sunt atiqua, ut dicendis nonnihit tucis accedat. Primo ex locis allegandis sua sumpserunt argumenta scriptores itti, qui contra perpetuani

    Pentatauo/it

    JJJ^
    ,

    cn:
    t

    $oripta

    m
    *
    JS
    *

    DE

    MOVSE PHOPIIETA.
    f 1

    traditionem, et aperta sacrse Scripturx tescriptostimonia negare sustinuerunt, Moysen Pentateuchi. Sic autem illi ratiocinabanrem esse Non potuit Moyses scribere verba illa quse

    luam

    Edom

    tur.

    ex Pentateucho proferimus non est auctor. Verum, etiamsi tantisper suppo:

    Pentateuchi igitur

    nere velimus antecedentem propositionem esse verissimam, fallet tamen consecutio nam legitime solum inferri poterit, in Pentateucho reperiri nonnullos textus, qui non sunt Moysis, sive non omniaprorsus Moysis esse, quie leguntur inPentateucho. At nequaquam inferri poterit, Moysen non esse scriptorem istius Operis, cum id non se:

    Reges autem , qui regnaverunt in terra D antequam haberent reg-em filii Israel aller fuerunt hi. Volunt autem hdec scripta esse, postquam filii Israel regem acceperunt quia dicitur, antequam haberent reg-em filii Israel, acsi scriptor supponeret, fdii Israel suo tempore regem fuisse. Verum respondeo Moysen ita videri locidum , qxdaposteris scribebat, etnon ignorabat regem deinde eligendum ab lsraelitis, ut constat ex Deut. 17 et 28. Pr&terea etsi id nescivisset Moyses, certum est, scriptorem horum verborum sic loquendo non magis supponere de:

    locu$

    buissesub rege Judseos fuisse suo tempore;

    quam

    ex antecedente ; Pentateuchum per Moysen esse scriSecundo cum certum sit libros sacros ptum.
    (jaatur

    cumque aliunde certissi,

    Uatthmus,

    dum cap.lf
    et

    18 scripsit,

    Antequam

    me

    constet,

    convenirent (Maria

    bueritpostea

    usum matrimonii

    Joseph,) supponere defuisse inter san-

    existimanl aliqui correctosper Esdram ejus operatextus illos fuisse Penlateucho insertos, licet alioquin admitlant Pentateuchum fuisse a Moyse compositum. Quod spectat ad caput idtimum Deuteronomii plerique agnoscunt Moysis
    fttisse
    t ,

    ctissimos Conjuges. Objiciebat quidem locum itlum Maitheei contra perpetuam virginitatem sanctissiniiB Virginis impius Hetvidius; at S. Hieronijmo lib. contra Helvid. objectio tam videbatur inepta, ut dicai Doleamne an rideam, ne'

    nperibus id additum esse

    sive

    per

    Josue, sive

    scio.

    Imperitiae

    arguam

    an

    temeritatis

    accu-

    ul nullut

    per Esdram, sive per alium quempiam hagiographum. Ilisce posterioribus lubens accedo, non ibi referH modo quia mors et sepuliura Moysis sed vel maxime propter hac verba y 6 tur Et non cog-novit homo scpulcrum ejus usque in ppBBflentem dlem. Clarum enim videlur, id scriptum esse posl mortem Moysis. Verum non seque probari potest alia 65]
    ; ,

    sem? et argumentum deinde muttis diluit.Porro vocem antcquam hic nihito magis valere ad
    propositum
    tio
    ,

    quam
    :

    ostenditur
    ut

    nam si ex vocibus,
    ,

    valebat ibidem, faciii nego- E antequam con-

    lulnnttitur
    lnntx, rrrr/itti

    ultimo capite

    DnKeronomit.

    qucedam post Moysen Pentateucho fuisse inserta atqueilla sententia majorem quoque atiunde habet difflcultatem. Certe nuilo modo ferenda videturassertio Simonii, qui cap. 7 enunliare susti;

    nuitytol esse additiones in libris Moysis, ut diquid iUius sit quidve ab aliis scerni nequeat adjeclum. Scriptor ille audacissimus quidem est in asserendo at in probanrht prorsus in/trmus,
    ,

    utjam vidimus. Quare dictum

    istud

    jam abun-

    de rcfutaium est, et magis quoque refutabilur in hac disputatione, qua conabor ostendere, ne quiilrm modicas istas interpotationes, quas aliqui admittuut tamguam auctoritati sacrarum Litlerarum minime contrarias, necessario admittendas esse, cum omnia shic Ulis c.cponi jiossint, ac Moysi attribui. Locos omnes impugnatos, quos invcnire poiero in variis scripioribus, fideiiier recensebo, ac sinceruni, de singulis pronuntidbo n judicium, quod lubcus etiam mutabo, si quis melioribus rationibus, quam kactenus allatas vidi, cnnccre poiuerit, qusedam scribi a Moyse non
    potuisse.
    PWmuiJocui
    objectut
    l/oyii
    i

    (ucl
    >

    /-'.'

    ^ (^

    PrimO Cap. HO i rcfcrtur migratio Abrahami ex paUcitcsi raria profcrunlnr.


    :

    tcrram Chanaan, hsec leguntur Chanaautem tunc erat in terra [Chauuan.) ll.cc aiunt sccipta cssc post Moysru, quia Moysis tempore Chanan.vi eamdem terram pos&idebant ttcs/ c,r rcrbis tunc erat necessario sequeretur non fuissc amplius Chananesum in PalSBstina, qum lo hmc scripta sunt.Respondeo miserrin nec mttgis sequi ex rucibus esse argutiolant tunc crat in terra eosdem ibidcm non fuisse tempore scriptoris ; guam ea verbis angeli Gen Nunc COgHOYi quod tinies Deum 12 , > sequatur id eum ante non cognovisse, Unice ioitria in
    na-us
    ; ; ,

    modo sequatur postea conveceriissimum est ; ex vocibus antequam haberent regern, etiam non sequitur, umqxtam reges fuisse Israeliiis quomodo igitur ex iisdem regem Israelitis fuisse dum possit deduci verba illa sunt scripta ? Itaque taies objectiones suni hominum non satis attendentium ad proprietates iingute Hebrdicx, et arma quxlibetobvia statim arripientium. 654 Numerus quoque regum , qui recensentur, satis innuit ea fuisse scripta tempore Moysis nam solum octo reges recensentur quorum postremus tum vivebat, au certe non diu erat Moyses enim eodem anno, quo dedefunctus funcius est,a rege Edom transitum peiierat Num. 20. Cum autem octo prmdicti reges non debuerint totidem generationes constituere, quia filii non ieguntur succcssisse parentibus ; incertum est 3 an singuli diu regnaverint nec improbabiiis erit conjectura, si dicamus id regnum inchoari potuisse non diu ante natum Moysen, qui centum imo inchoari potuisse et viginti erat annorum etiam serius. At quidquid sit de tempore regni inchoati, certum est ante obitum Moysis sufft,ciens reperi)-i tempus, quo octo reges potuerint regnare nec minus est ctarum , inter Moysis obitum et primum regem Israeiitarum plus temporis fiuxisse, quam ut credibile sit, ab octo regibus fuissc iutjilctum. Quod vero spectat ad duces, qui ibidem quoque recensentur y 40, ex
    venirent, nuiio
    ,

    nisse

    cidcm vindieulur

    ipsis verbis patet, iiios

    vixisse
    :

    omnes simul,
    ita
    ,

    et

    verisimiliter sub octavo rege


    :

    nam

    enuntian-

    tar Haee eryo nomina ducum Esau in coynationibus et locis et vocabulis suis dux Tlnuina, dux Alva etc. Et y l'S Ili duces Edom habitautes in terra imperii sui.Sic antea
    , , : :

    :l:l

    tur saccr tc.ctus docct, Chanaunvs habitasse in quando in illain ingressus est terra Chanaan Abraham, quod llcbr.ri Moysi tempore icque poterant ignorare quam nos ignoraremus hodic,
    ,

    uisi

    Moyees id docuisset.
    Gen. 36

    653 Objiciuntur sccundo heec rerba

    septem filii Etiphaz vocantur duces, et quaRaguel. Undecim horiuu ducum avus eratEsau, atque exejus filiis varii quoque nominaniur duoee, Itaque si omnia exacte consideremus, probc pcrsjiicicuias toto itto capite genealogiam Esau solum rcferri usque ad Moysis tempo?-a. Atii quoque aliter ad objectionem respondent licta mihi videntur sufficere. 655 Objiciunt tertio hunc locum Deut. 2 y In Seir autem prius habitaverunt Horrhsi 12 quibus
    V

    15

    tuor

    fiiii

    .-

    nec ratio

    est

    tertium tocutn
    AJoysi ahjudt-

    candi

    DIE QUAKTA SEPTEMBKIS


    expulsis atque deletis, habitaverunt filii -bsau, sicut feoit Israel in terra possessionis suje, quam dedit illi Dominus. Sic vero

    quibus

    159
    lecto

    se aliquem

    ratiocinantur.

    ronomio tnswere, quam inventionem

    hagiographum ea de

    Og
    lecti

    Deute-

    ou
    J

    Israehtx tempore Moysis necclwn possidebant lerram promissam Moyses igitur non potuit
    :

    scribere, Sicut fecit Israel in terra possessionis suse. Verum etsi eo tempore, quo hsec Moyses dixit et scripsit, tota terra promissa non esse occupata

    co referre. G57 Quintam objectionem formant adversarii ex htsce Deut. 3*11 verbis Jair tilius Manasse possedit omnen regionem
    :

    suo h-

    ^n,.

    ,,,

    ^<'^^'
    difficuUatem

    ablsraelitis, saltem occupaverant et possidebant

    duo Amorrhdeorum regna trans Jordanem, et de illis Moyses scribere poterat adducta verba. Hcsc sola explicatio sufficit ad ostendendum potuisse hsec Moysen dicere et scribere. Si autem recte ita loqui potuerit Moyses, non nisi imprudenter admitti poterit, hsec ab alio fuisse inserta.

    Argob usque ad terminos Gessuri et Jtfachati. Vocavitque ex nomine suo Basan, IUvoth Jair, id viUag Jair, usqueiuprnesentemdiem. ILvc objectio plus habet difPcultatis quam ulla ex pnvcedenlibus Observatio quoque mox data de p/lrastusque iu praesentem diem videturadversariis favere. Verumtamen heec phrasis non cogit noscredero, tex-

    alias expositiones afferunt, quge sua non carent probabilitate. Alii dicunt

    Verumtamen alii

    tum hunc Deuteronomio postmodum fuisse tum nam etsi frequenter loquantur
    :

    inserLitte-

    rse saerx>

    Moysen more prophetarum usum esse prseterito pro futuro alii voces sicut fecit hic explicant,
    ;

    sicut

    facere

    decrevit; alii,

    quando res aliqua diu in codem statu mansit aut idem nomen retinuit, subindetamen eadem quoque utuntur phrasi de re non diu pr<vterita, prout hic factum est. Sane multum suday

    sicut

    facere

    coepit!

    Hisce omnibus modis verba Hebraica exponipossunt, indeque facile intelligitur, objectionem esse nullius momenti, sive textus Moysis intelligi de~ beat de regnis Amorrhseorum, sive alio quopiam

    bit et frustra, qui ostendcre voluerit

    phrases islas

    B modojam dato explicaru


    quanmiocm

    usitatissimas in veteri Testamento usque in pra> sentem diem, usgue in pnesens, usque hodie, usque in hndimmm diem, numquam adhibitas fuisse nisi de rebus antiquis, Certe Matthseus vap.
    27 v S,et cap.
    satis novis,
    itti

    28
    et

    fabL^ZT
    AfoysisnL
    esset:

    656 Objectio quarta petitur etiam ex Deuteronomio ubi caP- 3 y XI hsec leguntur Solus c ui PPe Og rex Basan restiterat de stirpe g-ig-anl tum. Monstratur lectus ejus ferreus, qui est in
    > :

    loquitur de rebus Paulus Act. TS v i, ct Act


    ;

    15

    ita

    26 y 22.
    658 Si

    autem velimus perscrutari Testamen-

    ndcomprfm

    tum

    Rabbath filiorum

    Ammon, novem

    cubitos

    ha-

    vetus, clare videbimus similes phrases adhibitas fuisse in facto minus antiquo, quam erat

    bens longitudinis, et quatuor latitudinis etc. Nimirum non capiunt critici illi, qui ubique sibi imaginantur additiones aut interpolationes car Moyses voluisset describere lectum hnjus gigantis, prsesertim cum Israelitse, ut volunt, eum,

    quando hmc peroravit <>t Exod. 7 f 16 Dominus jubet Moysen in tertio congressu sicloquiad Pharaonem Dominus Deus Hebrfflorum misit me ad te, dicens Dimitte pojmlnin meum, ut sacriJair,

    nomen

    Havoth

    scripsit

    Moyses.

    dem

    satis cognovissent.

    Imo ctiam

    asserere susti-

    ficet

    mihi

    in dcserto

    ct

    DSQOB

    LD

    k\s an-

    nent, lectum illum verisimiliter non fuisse ab Israelitis

    dire uolufsti.
    rit

    detectum ante tempora Davidis, qui ur::).

    Atqui dubitari nequit, quin fucminus spatium inter primitm et tertium COninter

    bem Rabbath expugnavit 2 Reg. V. Respondeo mmime mirandum esse, quod Moyses

    gressumMoysl* cum Pharaone quam fuerit

    immanem hujusce regis staturam voluerit notam facere, cum id conduceret ad mirabilia Dci Ulustrius enarranda et explicanda. Lecti autem descriptio manifeste ostendebat, gigantem illum
    tantse fuisse molis, ut consuetam hominumstaturam longissime excederet. Frivolum vero et ne verum quidem est, quod hic ait Catmetus, staC turam immanem regis Og omnium oculis fuisse objectam neque enim omnes Israelita? ad expeditionem contra Og fuerant profecti, imone decima quidem eorum pars, si mulieres considerentur et parvuli. Verum supponamus, gigan:

    occupationem urbium, quw vocatee sunt Elavoth Jair, et orationem Moysia ad populum. Clare igitur patet, ex pkrasi usque in prfflsentem diem nihil inferri posse pro intcrpolal.iom', phrasim que illam usurpari ab Rebrseis, quoties aliquod tcmpus, sive longum sive breve inter rem cce ptam et narrationem intercedit. Si autem hisce
    t

    necdum acquiescant adversarii, audiant aliud exemptum. Anna mater Samu'4lis cum multo dolore et lacrymis orans Dominum, acebrietatis

    idcirco accusata ab Eeli, ita ei respondet


    i

    Reg.
    loris

    ]<j

    Ne

    reputea
    :

    ancillam
    >.

    fcuam

    quasl

    unam de
    82ns.

    fUiabus Belial

    quia

    multitudine doin

    tem itlum ab omnibus fuisse visum; non


    :

    solisprai-

    et moerorls

    mei, Iocuta

    sum usque

    ph e

    sentibus scribebat Moyses, sed vel maxime posteris prsesentes enim verbis instruere poterat,

    non item posteros. Quod ait idem Galmetus eX' pressionem hanc Monstratur Iectus ejua etc,
    nonvideri scriptoris contemporanei, et notanarquia scrirantis, rursum placere mihi yxequit ptores quotidie notissima solent confirmare quibusdam testimoniis, ut retata apud posteros majorem habeant auctoritatem nec solum id faciunt scriptores profani, sed etiam sacri. Quin potius si ipsum dumtaxat locum consideremus, facile videbimus esse auctoris synchroni ; quia non additur, usquc in praesentem dicrn, autquid sirnile, quemadmodum solet fieri quando derebus prseteritis,quse aliquo tempore servata sunt in eodem statu, instituitur sermo. Demum quod dicitur, lectum illum verisimiliter inventum esse in Rabbath tempore Davidis, omni caret auctoritate sacrse Scriptune ; nec verisimile est, maluis;
    :

    Loquitur Annasolum de tempore quooraverat, et tamen ulitur phrasi illa usque In prasens quis igitur prudens ex vocibus usque
    ;

    in

    praesentem diem,

    diutumum tempus

    necessa-

    rio colligendum putet,

    locumque interpolationis
    allegatus
    l

    accusandum

    ?
    7 i.mw,.

    65P At alio etiam ex capite locus

    d& ab adversariis impugnatur. Judic. LO j Jair Israelxtarum judice, qui Tholse successit, Huio successit Jair Qalaadites hsec leguntur qurjudicavit [srafilem per viginti etduos annos,
    :
    i

    totlituri

    itriginta

    fllios,

    sedentes

    uper

    triffinta pul-

    los

    asinarum,
    cx

    et

    princlpes
    ejus

    triglnta

    civitatum

    qus

    nominc

    aunt

    appellata

    Havoth

    que In prfflientera Jaib, id estj oppida Jair, diem, in terra Galaad. Hunc locum ohjecit CatDeut., ut ostenderet lo\ um metusincap. 3 f suspectum esse interpolationis. VeDeuteronomii

    rum-si

    quicl probareobjectio,

    plusprobaret quam
    vetit

    160
    CCTORE

    DE
    qui locum
    objicit.

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    ille

    velit ipse interpres,

    Ait

    psit, Israetitas comedisse


    nis,

    J.S.

    quidem idoneas esse rationes, quee persuadeant, alterum Jair ab altero distingui. At istud non erat subtimide et dubitanter asserendum, cum certum sit et indubitalum ex sacris Litteris : nam primus Jair contemporaneus fuit Moysi,

    manna quadraginta anusquequo tangerent fines terrae Chanaan. Hoc auJtem totum erat impletum ante mortem ipsius, cum solo Jordane a terra Chanaan separarentur Israelitse. Noverat quidem Moyses/sraelitas brevi ingressuros in terram promissam,
    et
    i

    partem Galaaditidis, cui nomen suum imposuit, uti non modo Deut. 3 legitur, sed etiam Num. 32 f 41, ubi eadem refertur historia. Alter vero plusquam duobus secutis fuit posterior, et tunc fuit judex Israeiiiarum, qua
    et subegit

    dignitate caruerat prior

    nec hic legitur triginta habuit secundus. Contra sefilios habuisse, uti cundus Jair non legitur subegisse civitates illas,
    :

    ideoque hac etiam scientia uti poterat at istud necessarium non erat ad scribendum verba objecta. lmo scientia illa usus hic non videtur; cum nec diem, nec locum, quo manna defecit, assignaverit ; et ne quidem affirmaverit, utrum ante, an post transitum Jordanis deficeret. Quapropter ipsa enuntiatio vaga adversarios docere debuerat,

    Moysen illa scripsisse, quando manna necdum


    Septima objectio, quam jam breviter teubi Moy555, sumitur ex Deut. i V i
    ,

    aut vicos potius, quibus dedit nomen Havoth Jair. Nihil igitur habent commune nisi nomen Jair, quodque a nomine itlopars Galaaditidis vocata sit Ilavotli Jair. Verum ne quidem necesse est affirmare, nomen illud ab ulroque fuisse dade secundo solum dicitur, Quffi ex nomine cjus sunt appellata; Havoth Jair. Htvc autem verba sic exponi possunt, ut civitates aut vici illi intelligantur nomen sortitcV a nomine,

    defecerat.
    661
    tigi
    seplimaobjectio variis

    num.

    tum

    nam

    ad popuium trans Jordanem. Constat enim Moysen numquam transivisse Jordanem atque ea de causa existimant adses dicitur

    locutus

    modis

    versariinon potuisse eumdem scribere has voces trans Jordanem. Late pater hsec objectio, cum esedem voces reperiantur muttis aliis locis, vide- E
    licet

    B quod

    habebat Jair judex,

    licet

    nomen

    istud vi-

    Num.
    f

    32

    32 et

    cap.
    i

    34
    5 et

    15 et

    cap,
    ?

    cis non fuerit impositum hujus tempore, nec per ipsum, sed tempore primi Jair, a quo constat fuisse impositum. Favet huic expositioni textus lh'bnticus,inquo ne quidem legitur ex nomine suo. At sive dicamus civitates iilas aprimo solumJair dictas esse HavothJair; sivecredamus secundum quoque auctorem esse istius nominis, locus Deuteronomii nequit merito suspectus esse interpoiationis nam secundus Jair nomen anti:

    35 j

    14; uti
    41,

    et

    Deut.
    47

    cap.

    8,

    cap. 4

    46,

    et

    4,9;

    atque

    omnibus

    istis iocis

    voces trans Jordanem significent regio-

    nem

    illam, quse sita est

    ad Orientatem partem

    quum
    sicut

    abolitum restituerit, quod per Adrianum imperaiorem erat abolitum, deinde fuit restitutum, et sicut aliarum civitatum nomina aliquando abolita aique iterum restitida novimus,
    continuaverit,

    aut

    Jordanis. Si Calmetus omnes istos textus ditigenter considerasset, non tam faciie, opinor, concessisset in opinionem quorumdam criticorum, neque ex ailatis vocibus inferre voluisset, duos primos Deuteronomii versiculos Moysi esse abjudicandos. Accipe, studiose lector, primum ex loet judica mecum, an prudenter Moysi possit abjudicari, alterique hagiographo attribui. Num. 32 f 31 et 32 hsec leguntur : Responderuntque filii Gad et filii Ruben Sicut locutus est Dominus servis suis, ita faciemus ipsi armati pergemus coram Domino in Terram Chanaan, et possessionem jam suscepisse nos confitemur trans Jordanem. Si Gaditse et Rubenitte, qui eo tempore Jordanem nihiio magis transiverant quam Moyses, ita loqui potuerunt, cur Moyses non potuit ita scribere? Quare nuilum mihiest dubium, quin pluribus locis ita scripserit, aut certe scripserit, sicut habet textus Hebraicus, Nam varii scriptores observarunt vocem Hebraicam heber ambiguam esse, et Latine exprimi posse cis aut tran.s. Alii volunt textum He-

    nomen

    HierosolynicV,

    cis aitegatis,

    Ceterum oppugnatus Deuteronomii iocus eaquoqueratione minus suspectus esse debet interpolationis, quod pars sit orationis, quam Moyses
    *cxtu objcctiu
    CSt rriijui

    habuit ti<i irpulum. 600 Sexta objectio peiitur ex


    I(>
    >

    verbis Exocl.

    momenti

    eomederunt Man quadraglnta annis, donec venirent in tcrram haiiiiniiiii-ni Ikic rilio niiti sunt, usquequo tanr.rivni finea terrea Chanaan, Nam, uti obser35
    .-

    Filii

    autem

    [srael

    desierunl manducare Tsraelitsepost Moysis, uti narratur Jos. 5 f m et VX comedorunl dc frugibus terL2 his rrrbis ne Defeoitque manna, postquam comcderunt de frugibus terrae eto, Ifaque Moyscssmbere non potuit, si credimus criticis quibusdam,
    vant,

    manna

    mortem
    .

    braicum significare

    in transitu Jordanis.
    :

    Noiim

    quamdiu manna comederint


    frivola hsec est ratiocinatio
    t

    filii

    Israel,

    Verum

    hasce observationes improbare quin et veras existimo et sufficientes ad objectionem solvendam. Verum ne quidem mihi necessaricV videntur istx

    Moyees sriebat, antequamobiit Israelitas annis circiter quadra* ginta manna pastos esse indeserto, idquehaud dubie soribere potuit, et scripsit, sicuti Deut. 8
    :
    \ ad populum locutus est sequentia EH rec irdaberis ounoti itineris, per quod adduxit te Do:'
    :

    nam

    minus Deus tuus quadraginta annis per desertum. Necdumerani impleti anni quadraginta, quando hmc dicebat Moyses, sed annus quadragesimus ilineris ad finem decurrebat, et sic paulo postdicitj i Eq quadragesimus annus est. At poterat Sanctus tempus istud numero rotundo vocare annosquadraginta,etsi deessentaliquot dies, auteiiam menses aliquot defuissent, ut in similibus fieri solet. Poterat, inquam, ita loqui san:

    cum ipsa verba Latina trans Jordanem faciie possint defendi, et recte intelligi, cur Moyses partem illam ditionis Israelitarum, quae sita eratad Orientem Jordanis, ab aitera parte distinxerit per voces trans Jordanem. 662 Noverat Moyses terram, quee sita est invocis HebrdiCcV. expticationes,

    solvipolest,

    Jordanem, promissam fuisse Israeliiis, ideoque hanc totam per exploratores curaverat lusfrandam Num. 13. Nec modo noverat terram illam fuisse promissam, sed etiam ccrto sciebat occupandam ab Israelitis,
    et

    termare Mediterraneum

    ^uostenditw

    .-

    qtiia

    Num. 84 fines totius terrm Chanaanjussu Dei descripsit. Poterat igitur Moyses ditionem

    totam,

    quam

    IsraelitcV erant possessuri, conside-

    ctus Legislator, licet ignorassei

    mannapost breve

    rare, qualem noverat


    serat, et

    tempus cessaturum, cum non negaret Israrlitas maima deinde etiam cibandos, Quippesolum scri-

    minorem partem, quam Jordanes

    majori

    dividit,

    futuram atque inspicijusa vocare regionem trans Jordanem,

    quemadmodum

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    161
    ACCTOBI
    J. S.

    quemadmodum

    aut provincns, quas flumen aliquod intersecat. Tanto magis ea consideratione uti poterat Moyses quod

    fieri solel in itrbibus

    versarii intelligunt urbemillam,


    ,

    non solum scriberet pnesentibus, sed etiam poste> ns, qui eo loquendi modo usuri erant,
    uti debebant
    ;

    quod Abraham, Isaac

    et

    atque Jacob

    quam Danitx expugnasse leguntur Judic. 1S ubi f 29 h<ec habentur: Erat autem civitas sita in reg-ione Rohob quam rursum extruentes hubitaverunt in ea vocato nomine civitatis Dan juxta voca,

    bulum

    patris sui

    quorum posteris terraeratpromissa, habitassent inter Jordanem et mare. Eoc aidem loquendi modo Moysen revera usum esse, facile ostendi
    potest.

    quem
    :

    prius Lais dicebatur.


    vitate fuvc dicuntur
    et et

    genuerat Israel , quse Jos. 19 i 47 de eadem ciAscenderuntque filii Dan


    :

    34 post descriptam terram Chanaan, mari et Jordani interjectam, y 12 Moyses Israeiitas sic alloquitur Hanc habebitis terram per fines suos in circuitu. Pracepitque Moy:

    Num.

    pugnaverunt contra Lesem, ccperuntque eam


    percusserunt

    in ore gladii, et possiderunt et habitaverunt in ea, vocantes nomen ejus U>

    eam

    sem Dan

    ses

    filiis

    Israel,

    dicens:
    ,

    Hsec erit terra


    jussit

    quam
    dari

    possidebitis sorte

    et

    quam
    et

    Domiuus

    novem tribubus filiorum Rubeu

    et dimidire tribui.
    .

    Tribus enim

    tribus filiorum
    .

    Gad

    media quoque tribus Manasse. acceperunt partem suam trans Jordanem conlra Jericho ad
    Orientalem plagam. Hic non solum in scribendo at in loquendo etiam pr&dicto modo utitur Moyses. Aliis quoque locis ita non modo scribit, sed et loquitur Sanctus. Verum satis erit unum afferre locum. Gen. 50 narratur, quo modo Joseph corpus defuncti patris sui Jacobi portaverit
    ,

    in terram

    Chanaan

    et $

    10 dicitur
    sita est

    que ad Aream Atad

    quse

    Venerunttrans Jorda:

    ex nomiue Dan patrifl sui, Ex hisce Caimetus aliique concludunt nomen loci istius Dan posterius csse Moyse, ac libris ipsius deinde insertum. Respondeo vocem Dan in textu objecto non necessario inteltigi debere de illa urbe sed ibidem fuisse rivum aut fluciohtm, qui Dan <!ictus fuit quique cum altero simito Jor dicto , Jordani fluvio ortum et nomen dedisse dicilur a S. Hieronymo infra citando. Scio quidem Calmetum in Dictionario Biblico ad vocem Jordanis falsitatis suspectos habere duos istos fontes, ex quibits Jordanis profluere dicitur ; sed hanc ipsius assertionem jam refutavi tom, v Augusti ubi pag. 748 Joinviliius in Vita S. Ludovici regis Franciee de urbe itta quse secundion atiquos deinde Paneas et Csesarea Philippl vocata ffif, sic
    ,

    nem. Runc autem locum esse situm ad Orientem Jordanis patet ex sequentibus nam y 13 sitbditur Et portantes eum in Terram Chanaan etc. Locum quoque eumdem ad Orientalem illius flavii partem assignat S. Hieronymus inLo: :

    habet

    Sita est hroc urbs supra fontem puloruxa


    ,

    Jor dictum. In campis planis


    ,

    qui ante hanc urpulfou-

    cher,

    bem extcuduntur fons est alius admodum Dan nominatus horumquc duorum
    :

    cis Hebrdicis.

    Ex

    hisce sequitur,
    transivisse

    socios ipsius

    nondum
    ,

    Josephum et Jordanem, ubi

    tium rivi satis procul ab urbc confluunt indeque fluvius ex fontibus his ortus vocatus est
    ,
    ,

    Jordanis.
    et fonies

    Ita scriptor

    illc,

    qui in loco fuerat,


    ibi-

    dicuntur venisse ad locum situmiv&ns Jordanem;

    videre potuerat. Hujus testimonium

    clarumque est Moysen quando illa scribebat, non respexisse ad iocum, in quo erat, sedaddivisionem Terrse promissze seit ad terram, in qua hdbitaverant Abraham, Isaac et Jacob quibus
    ,

    dem

    in Annolatis confirmavi testimonio unius e Missionariis nostris in Syria, qui ambos fontes

    promissio cratfacta. 663 Ociavo demum objiciunt varia nomina ex variis urbium locorum, aliarumque rerum simitium, nominibus, contenduntque nomina illa non fuisse usitata Moyse, utvoMoysis tempore, sed posteriora esse sancto Legistunt posicrioribus latore quod si verum est , ab eo scripta non fuec runt; at deinde per alium hagiographum fuerint
    octava objcctio
    ,
    .-

    exacte etiamdescribit. Quapropter non continuo esse Calmetocensui, asserenti falsum essc, Jordanem cx duoOUfl nniiiibus conflari, am-

    credendum

    neraquc aliquem cpsc, qui


    bulffl

    Dw

    appelletur, licet ta-

    geographioffl plerfflquesto ferant.

    Nam, quod
    vocem Dan

    mirum
    ait
    :

    videbitur,

    Catmetus ipse

    <*<!

    Dan (urbs )

    rivum Dan, textum Gen.


    rivo Dan.

    ad radices Libani sita erat, juxta sive Jordanem. Em hisce concludo

    Hfl
    ,

    hexplicariprobabiliterpossede

    Pentateucho inserta explicationis gratia. Sane nonnulli id crediderunt ad non video eos pro nominibus istis Moysi abjudicandis melioresafferre rationes, quam afferunt pro tocisjam refutatis. Verumtamen non operose discutiam omnia nomina, qxtse alicubi objecta reperio tamquam Moyse
    :

    F
    ,

    6G5 Secundo etiamsi certum ess<i in textu V arlU modtt sed oppidum designatum o$tmdttwn attegato non riviim
    esse,

    ne vet
    ccrln

    tum

    quidem adversariorutn argumen* rocem illam textui serius etnnceret


    sic
    ,

    posteriora, qualia sunt Phison,

    paradiso egredientis,
    fluvius circuit Gen.

    Ilevilat, terra,

    nomen fluviie quam dictus

    1 i xi

    Bahel turris Gen.

    xi f 9, Ninive urbs Gen. 10 1 xi, ct Chaldffii gens variis locis in Genesi. Hiec quidem inter nomina objecta reperio apud Remigium Ceillier in Bisto-

    incertum csiprimo, an urbs Lesem antea non fuerit dicta Dan, ita LaisttfJ ut antiquum civitaiis nomenfuerit dumtawat renovatum a Danitis. Cer/c raro legimus, TsraQlitas eo tempore urbibus captis majorum suorum
    esseinsertam.

    Nam

    nomina imposuisse. Hinc

    ria generati auctorum sacrorum tom.

    Moyse
    at

    ubi

    et

    i pag. 80 in singuiorumantiquiiaiem vindicat:

    suspicio esse potest, id ideo de hac urbe contigisse, quia antiquitus Dan fuerat nominata. Deinde in teatu objecto atia
    potest civitas designari, quse Dan quoque dicta <,/, aliam quoque fuerit : neque enim incredibile

    cumnon videam

    objectiones illas quidquam ha-

    bere fundamenti in Scripturis, aut vel


    difficuttatis invoivere, satis erit

    minimum

    fuisse

    ptorem remittere lectores, mina, qucV primo saitem intuitu aiiquid videntur
    difficultatis habere.

    ad laudatum scrieaque examinare no-

    aut vicum aliquem tempore civitatem Abrahx, qui Dan fueritvocatus. 8. Eieronymus locumderivo Dan mdetur intellecoisse namlib. Mad verba Qusest. llebraic. in Genesim cap.
    ,

    objecta
    ,

    Bl

    persecutu

    esl

    eoa

    asque
    e

    ptimumvocem
    objectam non
    etse

    Moyse

    posteriorem,

    de quo Gen. 11 1 Abraham usque Dan Persecutus li cum expeditis vernaculis suis persecunimirum qui regem Sodomorum tus est quatuor reges illos, So>!<mw aliasreqesqueei {-<!<;<>/<* ricerottf, ct Per Dan autem hic wlqveurbesspoliaverant.
    864 Tdie est

    nomen Dan
    est eos

    habet: Ad Phoenicia oppidum , nk\s dicitur. Daw autem unufl


    Jordanis. Nam et terpretatnr pfy* fontibue,
    alter
    t

    Dan, sic quod nuno Patontibu


    ,

    vocatur

    Joe

    rivulum

    id est, rivue. in unum qul haudprocul aaedJ Eant, appellaJojldaxib deincepi toderatis,

    quod inDuobufl ergo

    tur.

    162
    ccto
    J

    m
    Jam vero eum
    ,

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    :

    probatur nam neade, locum intelligere facile ita scride Locis Hebraicis ad vocem Dan lib. a Paneade milliaquarto bit: Dan viculus est ift qui usque hodie sic vocatur. euntibus Tyrum
    rio
    :

    tur.

    de rivo Dan, non de urbe Pa-

    atiquibus Tertium denique nomen, quod Moysis eetati, est Moria visum est non convenire xdificatum est. mons, in quo templum deinde
    667

    mijmm **

    Volunt
    isto

    Lesem Distinguit igitur inter Dan, olim Lais vel Paneadictam, uti habet ad has voces, et urbem alia de causa adducit oppidum istud
    dera
    :

    nomine, tionem templi.

    nimirum montem illum non gavisum esse ad construcnisi dum destinatus est

    nec

    quod situm erat ad rivum Dan, quam utper oppidum notius assignaret rivum minus notum, de Ceterum quo textum Scripturx interpretatur. habet indicium locus ipse ne minimum quidem esse ininsertse vocis neque enim aliquapotuit nisialia fuerit subtata, quod nequaquam serta,
    :

    fitio

    idempnMiur

    dcwunda
    vocc objecta,

    est verisimile. ex666 Altera vox, quse Pentateucho inserta a quibusdam creditur, est Heplicationis gratia aique hsec revera variis locis ita repeti^ TQU

    mihi

    llhus Doadditur: Appellavitque nomen loci id proprie est Moria minus videt ( Hebraice potest.) Dominus videbit, sed utroque modo verti Dominus In monte hodie dicitur Unde usque novidebit (Moria.) Asserit ipsa Scriptura impositum. men monti ab Abrahamo fuisse
    , ,
    :

    prorsus ineptum esse ex ipso , qui oppugnaistud argumentum, patet Abraham pro Isaaco tur, loco. Gen. 22, postquam y i* suo arietem obtulerat holocaustum

    Vanum

    et

    Quis igitur qui sacris Litteris fidem adbibet, Neque affirmare ausit nomen id esse posterius? id argumentum ab ullo Catholico adoptasane
    ,

    tur, ut

    solum addita videatur ad expositionem.

    Primo Hebron memoratur Gen. 13 y 18 hoc modo Movens igitur tabernaculum suum Abram, Mambre venit et habitavit juxta convallem
    : ,

    id est juxta Hebron. quje est in Hebron Et mortua est in dicitur B Gen. 23 y 2 dc Sara qua3 est Hebron. Rursum Gen. civitate Arbee Venit etiam ( Jacob ) ad Isaac pa35 i 27 hfec civitatem Arbee trem suum in Mambre urbem allatis est Hebron. Clarum est ex locis illam Arbee dictam fuisse, et sic aliis locis vo:

    novi. Hactenus collegi et discussi argumenta ex quibus primum probare voluerunt nonquodcum nulli Pentateuchum non esse Moysis improbabile et Scripalii scriptores ut prorsus turis contrarium rejicerent, et nimium tamen aldixerunt qusedam latis ratiunculis tribuerent Pentateucho inserta fuisse per Esdram aut alium E hagiographum. Verum cum nec horum sententia mihisatis appareat probabilis, singulas objectiones diligenter discutiendas censui, ettamprolixe

    tum
    illa,

    respondendum, ut
    sit,

    lector studiosus intelligere pos-

    fuisse antiquum ubi urbis nomen discimus ex Jos. 14 y 15 legitur : Nomen Hebron ante vocabatur Cacatur, Cariath Arbe.
    ,

    Hoc autem

    quam infirma sint omnia adversariorum fun-

    damenta.

    hiath Ahbk. Id quoque asseritur Judic. i /10. Cum autem inter filios Caleb , qui urbem Hebron obtinuit, reperiatur unus x Paral. 2 y' 42
    llebron
    dictus,
    facile

    LVII. De
    tateuchi.

    tempore

    scripti

    Pen

    inferunt

    critici nostri

    laudatam urbem ab eo Calebi


    pisse.

    Quod si h&c observatio bron Pentateucho variis locis insertum


    ;

    nomen accevera sit, nomen Hefilio

    est.

    Ve-

    Quandoquidem

    rum respondeo conjecturam speciosam magis, quam solidam esse nullo enim Scripturee testimonio probari potest urbem Hebron a Calebi filio denominatam fuisse. Quod vero subinde duo istius urbis nomina simul recenseantur dicatur, ,

    in quinque CeUUeriusvuU Genesim, Exodum, Pentatmchwn riptum ((Leviticum, Numervs et Deuteronomium Moysi vindicavimus ; restat ut aliqua dicamus ae tem- annQ pore quo libros illos conscripsit Moyses scrip-

    Pentateuchum

    libros divisum, videlicet

    que, Quse est Hebron, aut, Eroc est llebron, suspicionem injicere posset, ista explicationis gratia

    enim in varias admodum sententias abierunt. Existimantaliqui Genesim a Moyse scriptores

    fuisse addita, si ubique in Pentateucho ista recur-

    urbs uno solum nomine Hebrcra appelletur, ista quoque suspicio evanescit. Certe Gen. 13 } 1S Hebron vocatur sine mentione nominis antiquioris Arbee aut Cariath Arbe. Et Gen. 137 t 14 similiter dicitur Hebron sine mentione alterius nominis. Num. 13 y 23 Ascenderuntque ad de exploratoribits legitur Nam HeMeridiem et venerunt in Hebron bron septem annis ante Tanira urbem /Egypti indita est. Nulla quoque ibi mentio alterius noniinis. Moyses urbem llebron variis nominibus designavit in Genesi ubi videtur uti voquia id necdum exuleluisse antiquo nomine verat tempore illo de quo scribebat. At scribens de gestis sui temporis solo nomine Hebron usus est, ve>'isimiliter quia idmagis tunc erat usitatum. Confirmaturid ex Josue cap. 14 y 13, ubi de tradita Calebo Hebrone sic legitur Beneet tradidit ei Hebron in possesdixitque ei Josue siouem: atqueexeofuitllebron Caleb filio Jephone Cenezaeo, Et moxi 15 Nomen Hebron ante vocarerent.

    Verum cum

    aliis locis

    <

    tamesseinMadianitideautcertetemporeservitutis aliiGenesim solum prseponunt Legi apud montem Sinai acceptse alii rursum volunt y exaratam esse in deserto post Legem acceptam. Verum laudatus ante Ceillierius conatur tribus argumentis evincere, Pentateuchum compositum esse postremo Moysis anno, seu quadragesimo peregrinationis per desertum. Sententia hmcne: cessario ex parte vera est, cum Deuteronomium et pars Numerorum scribi non potuerint ante illum annum, quo relata in iis contigerunt. At minus certa mihi apparet pro aliis Pentateuchi UbiHs. Quapropter laudati scriptoris argumenta expendere et nonnihil elucidare conabor, omissis ceteris scriptoribus qui minus certo inhderent determinato alicui tempori ne disputatio fiat
    JEgyptiacze
    ; : , ,

    prolixior.

    .-

    batur Cariath
    ante, nisi

    Arbe.

    Quo

    respicit, obsecro, illud

    quiora

    ad tempora rebus, qiuv narrantur, antiAlioquin enim dixisset Scriptor, tunc,

    669 Primum Ceillierii argumentum hoc est. atprimum Moyses in Genesi cap. 22 y 14, et cap. 27 V iptiwargu20 utitur nomine Dei tetragrammato Atqui me,ittm non Exod. 6 y 3 dicit Dominus Moysi de Abrahamo, Isaaco et Jacobo Et nomen meura Adonai ( in Hebrsco habetur nomen Dei tetragrammaton ) non indicavi eis. Itaque inquit verisi.

    ^b^

    non ante.

    Deinomen fuisse incognitumusque ad tempus, quo Pharaonem secunda vice accedere debebat Moyses. Hoc argwnentum si conmileest, istud
    ,

    sequentia

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS.


    sequentia legitime deducta esset, solum evinceret, Genesim non esse scriptam ante tempus, quo Moy163
    tccTote

    apud Pharaonem urgebatdiscessum IsraHitarum ex Mgypto. Aut potius, ut inferendum erat, usque ad visionem Moysis apud rubum in ea enim nomen Dei Moysi indicavit angelus, sicut narratur Exod. 3 f 14. Verum ne hsec quidem consecutio mihi apparet legitima quia hsec verba Et nomen meum Adonai non indicavi eis, non
    ses
    : ,
    ,

    tranonofferenda;
    '

    non ignoraverii quibus , fo et et a quibus ^nenlum ; non vtdll S iam n n ^-nicaslet posteris suis, et qua de causa non potuerit scienfia rlla pervenire usque ad tempora
    sz

    i.S

    T 2* Z: 7 T
    ,

    damus distznctionem illam

    lo^^
    7vTmt
    MimitUer eu
    illegitimum
    .

    debent sic intelligi, ut nomen Dei tetragrammaton quod Jehovah pronuntiatur e muttorum sen,

    pr*ceptamfuisse a temporibus Not; limus extstimare instinctu


    fuisse

    expresso Dei mandato

    quodam

    mtroductam,usuque

    et

    tentia,

    tum

    credamus Abrahamo prorsus fuisse ignoat sufficit, si dicanius vim et explicationem


    istius

    firmatam.

    naiurali consuetudine con*

    venerandi
    triarchis

    nominis Abrahamo aliisquepa,

    la cognita fuit

    non fuisse cognitam, quemadmodum iU Moysi explicante anqelo Exod.

    scd plane

    3 * 14. 670 Locum sic

    672 At, inquit Ceitlierius, Deus in Lege lsraehtas mstruxit de distinctione mundorum et immundorum necesse igitur est ut dicamus, lsraehtas ante Legem datam non habuisse utlam regutam distinguendi inter animantia mundaet

    etiam corruit

    Exod.

    recte explicat Bonfrerius in 6 y 3 post alios : nam , ubi observarat

    immunda. Verumfaltit hsecconsecutio, quiamulta aha prsecepta sunt in Lege Moysis et explicata,
    hcet antea essent usitata
    prsescripta
    illa
    :

    Gen. 15 } 1 et alibi usumesse illonomine, ita pergit Sequor Cajetani , Lyrani Tostati Eug-ubini explicationem qui explicant
    : , , ,

    Deum

    apud

    Israelitas

    cum enim Lex omnia contineat prm-

    et

    B te

    apparuisse patriarchis in Deo omnipotenseu iu forti et omnipotente , hoc est declarasse illis sufficienter vim istorum suorum nomi,

    Deum

    cepta, quse observanda erant Israclitis si omnia ; eo tempore primum mandata sunt, sequeretur nihil obserrandum fuisse Israelitis ante Le-

    gem latam cum iamen


    ,

    num,
    lorum

    et dedisse illis satis distinctam notitiam

    il.

    suorum attributorum
    seu omnipotentise
    insidiis liberando
    ,
    :

    ficientiae

    fortitudinis et suffortitudinis , eos Te


    ,

    ipsa fortiter ex variis periculis

    difficultatibus et

    hominum
    potentiae

    sufficientiffi

    ac omni-

    bona ac beneficia largieniis non indicasse , sicuti Moysi indicaverat, et per Moysen ceteris Hebrseis cum supra dixit Moysi Ego sum qui sum , et hoc ipsum renuntiari jusserat Judaeis Qui est misit me ad vos. Quod
    eis

    multa

    constet, multa prsecepta nonnulla etiam legalia ipsis antefuisse observanda. Sane non est credendum IsraHitas ante Legem latam qusevis animalia sine delectu ad cibum aut ad sacrificium adhibuisse. Poterat igitur Moyses ante Legem latam loqui sicut locutus est Gen. 7*2, et sic loquens intelligi ab

    moralia

    et

    do.

    Xomen autem suum tetragrammaton


    ,

    argumentum nultius sit momenti ad investigandum tempus scripti libri


    Israelitis, ita ut istud

    ejusdemque nominis quoad vim et potestatem coufusam aliquam notitiam non haberent, sed quod non ita distinscirent
    sic

    non non

    sic

    intelligrendum est,

    quasi patriarchae

    illi

    Deuin

    vocari,

    cte sit

    illis

    explicata vis istius nominis (quod Dei


    ,

    esse sive ens illimitatum significat

    estque cetero-

    rum

    attributorum per modumqualitatum significatorum quasi prima radix et fundamentum) sicuti Moysiet ceteris istorum patriarcharum postcris; et
    re ipsa paulo post tot prodigiis ac miraculis ostensu-

    rus esset se esse fontemomnis,cs.>e, utendo creaturis quomodolibet et earum naturas pro arbitrio com,

    Geneseos totiusque Pentateuchi. 673 Tertium argumentum desumit Ceillierius tcrtium vcro ex verbis Gcn. 14 f 7, ubi dicitur de quatuor regi- phn probaret, bus, qui regem Sodomorum aliosque quatuor ei adhasrentes deinde vicerunt "Reversique sunt ipsa est Cades et venerunt ad fontem Misphat etc. ; quia S. Rieronymus lib. Qusest. Rebraic. in Genesim in locum allcgatum de fonte Misphat seudefonte Judicii ut sonat vox Rebraica, sic loquitur Per anticipationem dicitur, quod post. ea sic vocatum est. Significavit autem lo^um apud Petram , qui Fons Judicii nominatur quia ib Deus populum judicavit. Ex hisce autem ita ndiocinatur laudatus scriptor Fons Misphat seu judicii nomen istud accepit anno quadragesimo peregrinationis Israelitarum ,quando poputus apitd
    :
    , ,

    mutando vel dcstruendo. Rsec expositio nuina videtur argumentum primum


    ,

    quse ge-

    Aquas

    contradictionis murmuravit, ut refertur


    20
    ,

    Ceitlierii

    Num.

    et

    Moyses ipse

    et

    Aaron fuere ex-

    prorsus destruit.
    alterum argu-

    clusi ingressu

    671

    Hic autem secundum argumentum samit


    7 ? 2,

    mentwn,quod,
    etiamsi lcgiii-

    prsecepto Dei dato Noe ante diluvium Gen.

    me
    ret,

    conclude-

    non

    satis

    proharct,

    ubi distinctio fit animantium mundorum et immundorum, quia dicitur Ex omnibus animanmascutibus mundis tolle septena et septena animantibus vero immunlum et fsemiuam de dis duo et duo etc. Ex hoc loco infert Genesim scriptam non esse ante publicationem legisde animalibus mundis et immundis , quse habetur
    .

    diffidentiam , heec ita scribere non potuit ante illum annum quadragesimum etultimumvitsesum. Consecidio hwc
    ,

    Terrse promissw ob nonmdlam ut ibi dicitur y 1-2. Moyses igitUT

    modo sententia S. Rierolegitime deducta est nymi, sicut exponitur, satis sit certa. Verumpro
    ilta sententia
    ,

    quam

    S.

    sequunlur aliqui interpretes

    Rieronymo attribuunt ac non invenio satis


    ,

    ftrmum fundamentum

    in sacris Litteris

    nam

    Levit. xi. Credit

    enim laudatus scriptor

    distin-

    ctionem animantium

    mundorum et immundorum

    Moyses nullibi insinuat Aquas contradictionis et Fontcm .Misphat nomen accepisse ab ulto eventu Moysen sui temporis. Quis autem facile credat
    ,

    ignotam fuisse Israelitis ante illam legem, atque idcirco non potuisse Moysen antea sic scribere ,

    nomine xisum esse per anticipationem cum eodem nomine numquam sit usus postquam loco
    itlo
    ,

    Verum cum faet immundorum animantium cognitam fuisse Noe qui alioquin potuisset exprsedictum Domini mandatum non satis firmum sequi non invenio fundamentum
    ,

    quia IsraelitcV non intellexissent animantia munda et immunda. teatur distinctionem mundorum

    quid

    vellet

    per

    nomen

    fuisset inditum

    prxsertim cu

    locu

    istum frequenter alio nomine Aquas contradictiouis P si consideremus loca victna 674 Prreterea iitis regigentesque eo tempore victas a quatuor
    designet, et vocet
    ,

    ad
    nim tneerto

    fundamento
    niteretur.

    ad dicendum distinctionem Noe tam Israelitis. Quippe si Tomus II. Septembris

    iltam fuisse incognisciverit,

    qusenam

    Misphat, vebus, postquam venerunt ad fontem apparebit, per Cades, ubi erat Fons risimitius non intelligi urbem Cades deserti Stn, Misphat ubi 27
    ,

    164.

    DE

    S.

    MOYSE PROPHETA.
    curam illam scribendi Genesim et Exodum ibi dem susceptam essea Moyse.w* rempitbticam Iiebrceorum majorum suorum exempiis erudiret Deique beneficiis tam antiqitis quam novis ad Let

    S.

    sed urbem ubi fuerunt Aqure contradictionis Cadesbarne in limite Terrw promissx seu tribus reJuda, quia Gen. 14 J 6 dicitur de istis quatuor pervenerint varias gentes percutiengibus, quod do usque ad Campestria Pharan quae est in solitudine. Reversique suut et venerunt ad Fontem et percusserunt omnem Misphat, ipsa est Cades
    ,
    :

    gis observantiam excitaret.

    Sane constat

    ilio

    in lo-

    co leges, ritus, cseremonias,

    sacerdotium, taber-

    recrionem Amalecitarura, bitabat in Asasonthamar Certe


    et

    Amorthreum, qui ha-

    nacutum, ceteraque omnia ad rempublicam aliquam recte ordinandam necessaria , Deojubente,


    constitutaesse vehemens igitur potest essesuspicio, eodem in loco exaratam esse Genesim, qum mirum in modum conducere poterat adpopidum
    ;

    Amalecitarum

    re-

    gio vicina erat urbi Cadesbarne, uti eteidem vici-

    nierant

    Amorrkm

    Moysis tempore, eratqueurbs


    ,

    sita in deserto

    Pharan

    ita

    ut

    omnia
    ,

    illa opti-

    rectius instituendum.

    congruant urbi Cadesbarne. At urbi Cades, et urbi Peubi fuerunt Aqure contradictionis trw, nec Amalecitarum regio, nec Amorrhseorum gens nec desertum Pharan, videtur fuisse vicinum. Certe eam vicinitatem nidlo sacras Scripturee loco probandam existimo. Itaque cum num. 437 et sequeniibus ostenderim Cades de-

    me

    677 Porro si Moyses Genesim scripsit et Exo- et pare Xumedum assignatojam tempore, Leviticitm quoque et rorum yufNumeros usque ad caput decimum conscripsit bus reliqxia

    utiet Leviticus

    post erectum tabernaculum, antequam montcm Sinai cum suis reiinqueret. Initium Levitici tate Vocavit autem Moysen, et locutus est ei Doest
    :

    ordinfi
    ris

    tempo-

    potuerunt

    adjici

    serti Sin et Cadesbarne urbes fuisse diversas cumque ex dictis pateat, hic potius intelligendam esse Cadesb;irne quam Cades; fons Misphat nomen accipere non potuit ab iis quse facta sunt apud Aquas contradictionis, sed aut nomen est Moyse antiquius, vel, si ipsius tempore locofuit impositum oriri potuit ex rebellione Israelitarum oc; , ,

    minus de tabernaculo testimonii etc. Hsec verba Leviticum scriptum esse post erectum evincunt tabernacutum cujus erectio narratur idtimo capite Exodi. Cum autem erectio ilia sit facta primo mense anni secundi et die prima mensis,cumque iiber Numerorum inchoetur a prima die mensis secundi, seu a censupopuii tunc instituto, ad, ,

    casione exploratorum orta, quando tota fere gens Israeiilarum condemnata est ad mortem in deserto
    sit

    obeundam. Porro, si nomen fontis Misphat Moyse antiquius, ut verisimilius est, totum argumentum corruit. Si vero ortum sit tempore commorationis Israelitamtm apud Gadesbarne Moyses ista non scripsit ante secunditm peregrina,

    tionis
    Nec uttimo
    Afoysi anno,

    annum.

    necants Legem

    acceptam
    Genesis vidc-

    tur tcripta

    Ex dictis sequitur, argumenta jam examinata non sufflcere ad statuendum aliquid certi de tempore scripti per 'Moy.-on Pentateuchi nec facile crediderim Genesim dilatam esse usqite ad annum postremitm vitte Moysis. Nihilo magisverisimile mihi apparet, Genesim esse scriptam in Madianilide, priusquam celebrem illam visionem inrubo Moysi obtulisset Deus quia non videtur
    675
    ;
    ,

    est totum Leviticum scriptum a Moyse mense primo anni secitndi tibrum vero Numerorum usque ad caput decimum mense secundo ante discessum a monte Sinai, qui incidit in diem vigesimum. Posteriores autem partes Numerorum suspicor deinde exaratas esse diversis temporibus postquam singula facta, quse notatit digna videbantur, acciderant. Mansiones vero cap. 33 relatas haud dubie Moyses iibro Numerorum adjunxit in mansione xdtima, postquam inteliexerat non mutandum castrorum tocum se vivente idque dicendum est , sive existimemus singuias in toco suo per vices fuisse descriptas sive credere malimus omnes simul eo tempore primum recensitas. Demum ordine temporis adjecit tria uitima capita Numerorum; ettohtm Deuteronomium mense uttimo vitiecom-

    modum verisimiie
    esse

    ante prsedictam visionem tanta spiritus propheiici gratia fuisse prseditus quanta necessaria
    ,

    ad Genesim componendam. Si vero consideremus tempits iliud, quo in Mgypto deinde manc sit, utexitum Israelitamtm itrgeret apud Pharaerat

    posuit,exceptopostremocapite, quodverisimiliter Josite aut Eteazarus adjecit. 678 Jam vero conjectura data de scripta Genesi apud montem Sinai, etiamsi mihi videatur ceteris
    probabitior,

    riuwnes, cur
    Itbn Moijsis

    onem, nihii forte inveniemus, cur illo tempore Genesim componerenon potiterit, nisi nimiam temporis brecitatem et varias occupationes quse nascebantitr ex imposita per Deum citra tibe,

    fateor

    mera tamen conjectitra est. Et iubens potuisse Moysen Genesim majoremque

    videantnr per
    purtes conscripti et unte

    randi Israelitas. Verum hiec temporis brevitas ne facile credamus tale Opus, sufpcere mdetur quaie est Genesis, tunc a Viro pluribus curis di,

    stricto fuisse
    cit,

    compositum

    atqxte

    eadem

    Pentateuchi conscribere, postquam Israelitse db rebellionem in Cadesbarne excitatam ad diuturnum exsitium erant condemnati. Verum sententia de toto Pentateucho scripto anno peregrinationis quadragesimo minus mihi placet quia non video rationes, ob quas Moytotius
    ,

    partem

    tiiimim ulti-

    nium.

    raiio fa-

    ses

    Opus istud tam diu

    ut credere neqiteamxts fitisse conscriptam Genesim,prhtsqitam perventum erat ad montem Sinai, et priusqnam Lex ibideni popitlo erat data ; rtinn n mdlaexmansionibusanterioribusIsraeliWe diusubstiterint, et apitd montem Sinai continuis
    ni'c

    distidisset, et iltud tan-

    dem
    iiio

    prxsertim cum anno maxime fuerit occupatus, et vix sufficiens otium habuisse videatur ad tantum Opus exarandum. Preeterea negari nonpotest muttas
    ,

    in fine vitse fuisset agressus,

    n pationibus detentus fuerit

    Noyses nsque ad Le-

    rsis

    tamen

    gem acceptam. 67fi Primum

    igitur tempus, quo Moyses Gene-

    i Bsodu
    teribi

    potue

    runt apud
    moittrni
    Sinai,

    Sim componerepotuit, atque Exodum fere totitm, occumt apud montem Sinai post Legem acceptam, quando construebatxtr tabernacitiitmcum omnibus ad tdbemaculurn et r-esies sacerdotaies spectantibus. Nam toto ilto sex aut fe?*e septem mensium spatio quo omnia illa fuere constructa minoribus curis detentus fuisse ridetin-Moy. aes, cum nihil de gestis istius temporis refera,

    partem iiiaprimo peregrinationis anno jam iaUv erant et in Exodo conscriptm. Harum autem repehtionum tam frequentium nutta metior ra-

    leges variis locis repeti, rursumque incidcari in Levitico, Numeris et Deideronomio

    rum

    qxtie

    tio

    quxanon

    dari posse videtur, quam quod leges iiiie, satis observabantur, nec satis omnibus

    essent notee,

    tur a Moyse
    sui

    quum

    rursum iteratis vicibus incuicarenqui minus curabat nitorem Operis


    ,

    fideiitatem in annotandis
    iiise

    qux preescnbebantur. Non poterant


    petitiones

    omnibus

    tur in sacris Litteris.

    Verisimiie quoque est

    a Moyse

    si

    vitari revariis temporibus

    Opus

    DIB QUAHTA SEPTEMHIUS


    K

    partes exaraverit, prout supra aixi at facile vitari potuissent si sub finem viex adversariis antea compositis totum Pentateuchum consequenter scribere voluisset. Videmus quoque in Exodo, Levitico, Numeris et Deuteronomio, factis historicis leges subinde quasdam

    Opufsuum per
    :

    Wj
    Israelitic* ^entis,
    J. S.

    sem ad solatium

    tent.a
    et

    eum iEgyptiorum tyrannide premeretur, mihi sane vid^tur perquam probabile. Ea est Thalmudistarum sen-

    Baba

    bathra

    ponendum suscepisset,
    ;

    inseri, aut legibus facta quaedam historica. Non aliam rursum hujusce ordinis rationem reperio quam quod singuta suis temporibus sic illigaverit Moysesperpartes, ut noluerit attendere ad ordinem rerum magis concinnum. Si autem Opus suum, seu totum Pentateuchum, in fine viLv com-

    Methodius apud Photium ( in Bibliotheca cap. Z35;) et Polychronius, et Julianus Halicarnasseus apud Nicetam in Catena in Jobum
    ;

    Eabbmorum complurinm. Eamdem amplexus est auctor posterioris Commentarii in Jobum qui Ongsnis sibi nomen prascripsit eamdem
    ,
    ;

    ea R. Davidis

    Kimchi,

    eamdem

    facitepotuissetlegesomnes conjungere, atque item conjungere facta historica ut ordo exsurgeret nitidior, et omnes leges minorilaborepossentpervotvi.Id vero non a>qualifacilitate fieri poterat, si compositis primum Genesi et Exodo, alia deinde per partes, sicut

    denique recentiores bene multi. Id ipsum sensisse Hieronymum dicas ex ejus Epistola ad Paulinum,

    qua

    hbrum

    libros sacros recensens, Pentateucho Jobi subjicit, posthabito etiam libro Josua:
    ,-

    quo ejusdem esse utrumque


    significet.

    et auctoris et jetatis

    681

    singula contingebant, fuere conscripta. 079 Ceterum lubens fateor totam hanc dispunctct obscrvatationem meris niti conjecturis, nec tales afferri tioncs quxdum posse conjecturas pro uno aut altero temporescriadjici potttc runl. ptee Geneseos et Exodi, saltem post Legem datam, ut conjecturis pro opposita aliqua sententia
    quo cxpficatio-

    suam
    tius.

    Allata horum auctoritate , opinionem qwd Buniu* rationibus quoque firmare conatur Hue- ratiQn <ou
    pro6are

    Primo allegat styli similitudinem. At alii contendunt stylum Pentateuchi multum differre 'Zion"" a stylo UbriJob magnamque satis esse difterentiam utriusque styti, ex ipsis Huetii verbis col:

    afferendis multumprasponderent. Verisimile quoB que esse fateor, Moysen, si prsecipuam partem Pentateuchi composuerit apud montem Sinai,aut
    si idfecerit,

    ligipotest; cum fateatur grandius aliquid sonare in libro Job, crebrioresque in eo esse sententias

    piUat

    postquam popalus in Cadesbame ad diuturnam commorationem in deserto erat condemnatus, in fine vitse totum Opus suum revidisforsan hinc inde aliquid adjecisse, sive ut locum aliquem elucidaret, sive ut adderet aliquid, cujus notitiam postea acceperat. Hac de causa, si aut in Genesi aut in Exodo nonnulla subinde occurrunt, quse Moyses magis videtur nosse potuisse anno peregrinationis quadragesise, et

    florenti Moysis setati adscrtbendum existimat enim librum Job a Moyse exaratum esse, dum degebat in Madianitide apud socerum. Alteri objectioni majoris momenti occurrit his verbis Uccurruut quidem in Jobi libro Arabismi et Syriasmi uti notatum est ab
    : :
    :

    quod

    Hieronymo nonnumquam etiam Chaldaumi. Verum poetam ag-enti affines usurpare dialectos
    j

    licuit,

    et
    et

    speciosa

    vocabula
    populo

    rerum
    verba

    proferre
    eruere.

    in

    lucem,

    obscurata

    Id

    sibi juris

    arrog-ant poetse. Id ab
    est.
    ,

    Homero summa

    mo quam primo atd secundo


    neqiiit, libros illos

    esse

    cum

    sufficiat,

    ex iis inferri certo anno quadragesimo scriptos si dicamus illo anno quibus;
    .

    observationibus aut explicationibus fuisse auctos aut elucidatos Hac sola observatione corruunt argumenta Ceillierii, quibus alia jungi possent pro ultimo Moysis anno determinando, si solum ageretur de explicationibus quibusdam illo anno verisimiliter Pentateucho additis.

    dam

    Addit Moysen potuisse patriam loquelam nonnihit inquinare diuturno commercio cum Madianitis, lingiuvque Hebrdicm puritatem resumere, postquam ad suos fuit reversus. At neutra responsio omnem videtur exhaurire.difficuttatem non prima, quia in Canticis Pentateucho insertis etiam poetam agii Moyses nec secunda, quia vir eruditus, qualis erat Moylicentia factitatum
    : :

    ses,

    non tam

    facite

    sermoni patrio aliena miscet

    idiomata, pnesertim quando tibrisunt scribendi si vero eo usque inqidnasset semnonem vernaculum, non facili negotio illius puritatem Senex resumpsisset. Adde, meram esse conjecturam, qua Moyscs librum iilum scripsisse dicitur, quando y degebat in Madianitide,

    LVIII. Liber Job Moysi attributus a quibusdam, sed parum probabiliter, si

    agatur de conscripto

    toto
    tuit

    libro,

    quem
    et

    interpretari po-

    Quod vero spectat ad auctoritates addunon sunt magni momenti, prwipue siauferamus S. Hieronymum, qiti reliquis non
    682
    ctas,

    nec ailclorUu ,
    t cs

    hcB

    <tj,iuct.r

    'uffidwu od

    recte videtur aggregaius. Quippe quod Hierony-

    "f?*

    ^**

    Hebraice

    augere

    non

    mus

    in Epistota ad Paidinum de tibro Job agat

    videtur auctor

    aliquot

    Psalmo-

    statimpost Pentateuchum, nihit probat, cum in ea Epistota ordinem temjioris, quo scripti sunt

    rum.
    Aliqui exisli-

    Aliqui
    rici,

    scriplores

    cum
    ;

    antiqui

    tum

    neote-

    nequaquam observet nam ut atia omittam, deDavide agit postomnes Prophetas, licet David omnibus Prophetis sit antiquior.Quin imo verba ipsius talia sunt, ut tibruiu ipsi Jobo
    singuti iibri,
    :

    mant librum
    Job a Moysc

    scriptnm,

    Pentateuchum a Moyse sed eidem quoque attriscriptum existimant buunt librum Job, et Psalmos aliquot. S. Chrysostomus tom. 6 Operum nuperrimae editionis in Synopsi Scripturse sacrmpag. 367 dubitatdeaunon
    solum
    ctore libri Job, atque ita habet i Narratur Salomonem hunc adornavisse Jibrum, nisi forte ipsius Moysis sit

    excmplar patientiffl videatur attribuere, Job mysteria suo sermone compleinquit, qute nou
    ,

    ctitur?

    Prosa
    fJnitur

    incipit
    :

    versu

    labitur

    pedestri

    sermone

    omuesque
    ,

    leg-es dialecticaj, pro,

    positione,

    assumtione

    contirmatione

    couclu-

    Opus. Huetius in Demonstratione Euange-

    de Josione determinat etc. Loqui Ilieronymum de tibro, insinuant voces Ulm exembo ipso, non mox seplar patientiae. Idem indicant verba hac
    reaurreotioquentia: Et, ut de cajteris Bileam, prophetat ; ut nullus de ea nem corporum sic
    vel manifestius
    ,

    opiniones lica prop. 4 pag- 221 recensens varias ita enumerat scriptores, qui deauetore HbriJob,

    cum

    Moysi attrnbuerunt

    Librum

    scripsisse

    Mo-

    vel

    cautius

    scripserit

    Scio,

    ii

    iuquit,

    '

    166
    wcToat
    a

    DE

    S.

    MOYSE PROPIIETA.
    sufferrent et ut bonam circumdederant remunerationem Domini, quam Job per tolerantiam largitus est, audientes, etiam ipai liberationem sperarent, et beneficia beatas mercedis labo-

    JS

    quod Redemptor meus vivit etc. In Epistola ad Pammachium adversus errores Johannis Hicrosoiym. eadem verba adducturus, ita loquitur Hieronymus : Tonet Job tormentorum vietor etc. Et ibidempost varias animadversiones Job sic subjicit: Nonne tibi videtur jam tuuc Origenem scribere ? etc. Itaque S. Hierocontra nymi sententia non favet Moysi ; nec tanta est auctoritas aliorum, quicitantur,ut Moysi librum illumattribuere certo possimus, cumplures gravioresque Patres repugnent, et Hebrsei ipsi mainquit,

    eos

    rum suorum

    exspectarent, etc. Eisc

    omnia
    :

    satis

    sunt verisimilia ; at non certa. S. Gregorius Magnus prsefaiionem in Job ita orditur Inter mulquis libri beati Job scriptor tos ssepe qua;ritur
    ,

    habeatur.

    Et

    alii

    quidem

    Moysen

    alii

    unum

    xime
    aiiqui

    sint divisi.

    credwu

    HbrumJobcx

    bflicum^ctum,

    anonymus in Job, cujus lucua ttributa olim fuit Origeni, et quse in novissima editione Operum Origenis legitur in Appendice tomi 2 pag. 851 existimat librum Job conscriptum esse Syrorum lingua, sive ab ipso InJob, sive ab amicis ejus. Ac deinde subdit terpretata autem sunt (Jobi certamina) a magno illo viro Mose in Hebraicam linguam, atgg3 Xuctor
    fr

    quemlibet ex prophetis scriptorem hujus, Operis fuissesuspicantur. Verum Gregorius refutare conatur sententiam illorum, qui librum Moysi attribuunt, maxime quia credidit Jobum vixisse tem-

    rat i

    .-

    pore Judicum. At Jobum eo tempore floruisse non recte probat , ideoque non evertit suspicionem satis verisimilem tfeMoyse mox expositam.lt aque existimo totum librum Job non esse scriptum a Moyse .preesertim ob dialectos Syriacse et Arabicse linguse in eodem noiatas, et quia ex lingua Syriaea translatus narratur. Verum hse dialecti non obstant, quo minus credi probabiliter possit translatus a Moyse in linguam Hebraicam, initioque et
    fine auctus.

    que filiis Israel tradita. Quod ostendit ipsa Scri Hoc interpretatus est ex ptura Job diceus " Syrorum lingua . A quo iuterpretatus ? MaB nifestum est, quod a Mosc in Hebraeum. Item vero a Septuagiuta interpretibus ex Hebraeo in Graicum translatus est. In yEgypto scilicet olim Moses illum ex Syro in Ilebrseum transtulit. Item in vEgypto etiam Septuaginta sub Ptolemaeo ex Hebraeo in Graecum illum tnmstulerunt. Ita quidem scriptor ille ratiocinatur ex verba Appendiculce, quue addita est libro Job apud Septuagin,
    :

    E
    e
    AUqui Patrcs Psal ,0 * wl ~ deam&toysi
    it

    Patribus crediderunt, aiiquot etiam Psalmos a Moyse fuisse compositos. He~. ,


    685

    Quidam

    orxorum quorumdam videiur hxc fuisse


    quam.secutus Psalmos toyn.
    est

    ,.

    opinio,

    ^ scr ^xmt,

    fuisse,

    Appendicula minime dicit, Moysen ex lingua Syriaca in Hebraicam transtuiit ; quin piotius videretur dicerc, iibrum ex lingua Syriaca in Grsecam fuisse
    ta.

    At

    illa

    Origenes, in cujus Selectis in 2 Operum nuper recusorum pag. 514- heec invenio Ego vero arbitrabar in libro Psalmorum unum sic inscriptum esse Oratio " Moysis hominis Dei . Sed deinde quffistionem movens Jullo patriarchse , et cuidam apud Ju:
    :

    qui librum

    dseos sapientis

    famam

    habenti

    audivi, in

    uui-

    translatum, nisi aliunde constaret eumdem exstare Hebraice. Cum iamen sententia hujus scriptoris non sit improbabiiis, quid prxterea a Moyscpr&stitum existimaverit, audiamus Erat nimirum, inquit, pridcrn Syriace ex parte scripta
    : (

    llistoria Job ) non ita


    ,

    diligenter neque ita vi-

    gilanter

    qucmadmodum

    postea

    Mose.

    Solae

    enim responsiones atque replieationes a primordio scriptye sunt.


    se,

    Nam

    quis illorum poterat nos-

    quomodo venerint angeli, ut starent ante Deum, vel quomodo diabolus venerit, vel quid
    dixerit,
    (j

    Psalmorum libro a primo et secundo psalmo eos, qui apud Hebragos inscriptione carent, vel inscriptionem quidem habent sed non scriptoris nomen ad eum scriptorem pertinere cujus nomen fertur in praecedenti primo psalmo, qui nomen seriptoris habet. His autem de rebus verba faeiens, primo dicebat tredecim esse Moysis psalmos. Cum autem ex iis qujfi audierain, reponerem ipsi undecim tantum esse percontatus deinde eum, qui apud illos sapiens audiebat, edidici esse revera undecim. Deinde undecim illos psalmos enumerat, primumque ponit octogesimum nonum, cujus titulus, Oratio Moyverso
    , ,
    ,
    , :

    vel

    quid

    responderit
    vel

    Nullus illorum

    si

    hominis Dei

    et

    quod Deus ad diabolum locutus fucrit, nisi solus Moses Spiritus sancti revelatione. Sicut enim de factura ceeli et terrsB oemo alius ita diligenter poterat nosse vel l'it|tii vei seribere, sicut Moses , ita nec ea, qute circi Job gesta sunt. Ita scriptoriste disserit; sed nimis a/firmanter loquitur, cum alius quiiibei propheta potuerit revelatione divina discere, quie Moyses sic didicit. Addit aliud argumentum ex tempore, quofioruit Moyses. Hoc aupaterat hoc nosse,

    hoc

    factus es nobis. Hisce vero


    tes

    initium; Domine, refujrium addit decem sequen-

    usque ad centesimum exclusum. Verumtamen varii ex illis in Vidgata nostra nomen Davidis habent in titulo prxfixum. At istud nomen ibidem non haberi in Hebrteojam ab illo tempore, colligitur ex iis, quse post enumeratos undecim istos Psalmos subdit Origenes Post hos autem
    :

    undecim,

    iuscriptum haberi,

    tum

    in
    ;

    Hebraico

    tum apud omnes, Davidi Psalmus

    ita ut cen-

    tem, utiet preecedens, certam.


    initwqucct
    1

    rem facit verisimilem, non

    tesimus non ultra Moysis esset, aiebat nimirum Judxus ille. Versio quoqueS. Hieronymi innullo

    IIT'"" Moysc.

    "

    libruyi interpretandi et au9^ idl Moysi fuissc asserit, ut afftictos sotaretnr Israelitas. Accipe verba ipsa : Super luec

    684

    Cawom

    vero

    ex psalmis istis undecim nomen Davidis aut cu-

    juscumque

    alterius habet in titulo, quia titutos Vulgatie nostrae, seu Septuagintainterpretum, in

    autem omuia, o amici

    rum

    dictis,

    invenimus in antiquoquod eum magnus ille Moses in _E,

    gypto a Deo
    flictionem

    fuisset

    missus,
    Esrael

    et

    vehementem
    et

    Hebrteo non invenit. 6SG Ptacuit Hebrxorum illorum ct Origenis aecu aregUfom sentenha S. Hieronymo, qui in iaudata num. Hebnrorvmad

    af-

    liliorum

    videret,

    consolari

    eos ub anxietatc

    lnmontabilis
    ,

    qua illos -Egyptii affligebaut Uemeutes illos atque terribiles Job dolores pro \ eonsolatione illis enurraverit, ... ut htec legentea, invicem se consolarentur et cum patientia atque gratiarum aetiouibus mala, quai
    | .
    . . . . . ,

    eorum affiictionis, minime valeret

    GUBpistola ad Cyprianum presbyterum eosdem imdecimpsaimos Moysi asserit, eodemque utiiitr


    argumento, hsec addens Quod autem in plerisque codicibus nonagesimo octavus habet titulum Psalmus David , in Hebraico non habetur s hanc habente Scriptura sancta consuetudinem, ut omnes psalmi qui cujus sint, titulos non habent, his deputentur quorum in
    :
    ,

    scriP torem >


    >

    ,s "'

    mon ""'

    priori-

    bus

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    McUachiam pivpntiiam. nn vronhptam.

    167
    itcToas

    a.
    <?

    nuanus

    BY/*>;r> in

    m / proloao

    ^iupon* euncwu* psalmum scrtptum essediunost UraHHnm** .


    ,
    ,

    J.S.

    diversoruin auctorum nominibus sub diversis superscriptionibus habentur , antiquorum virorum


    lsta

    posse Moysi, buat Davidi

    cum unum ex
    Verumtamen

    illis

    Apostolus attriratione

    luic

    traditio est

    quod ex eo psalmo

    cujus au-

    superscriptione prajponitur, qui deinceps sine auctoris superscriptione succedunt, ejus esse existimandi sunt, qui anterioris psalmi auctor inscribitur,

    ctor in

    tolhtur suspicio de psabno octogesimo nono in cujus Utulo nomen Moysi legitur, quique

    necdum

    causa a pluribus Moysi tribuitnr. 689 At si illum ipsum psahnum

    hac de

    usque in

    alterius auctoris prajferatur.


    ditio

    eum psalmum, in quo nomen Et deinde Qu tra: ,

    b<) diiigen- uKsipmlfeA ter inspiciamus, difjictdtcr oredere poterimus a -<'""< Moyse fuisse scription. Certe in eo 10 et \\

    ab Esdra quantum creditur Psalmos post captivitatem in unum librum collig-ente profecta,
    si

    leguMtur htec cerba


    in ipsis, septuag-inta

    Dies annorum

    uostrorum
    labor
    i

    anni. Si
    :

    autcm

    in potentati,

    bus

    octog-inta

    auni

    et

    falsa aut improbabilis existimabitur

    BmpliuB eoPHDQ

    ab his

    et dolor.

    qui

    Quis credat

    contradicunt

    auctores

    horum

    hm Moysen jor^MfoM,
    ,

    psalmorum

    demonstrari necesse est. Haec 8. Hilarius, qui ex eodem principio consequenter undecim psalmos Moysi haud dubie attribuerit cum Origene
    et

    Hieronymo.
    687

    habuerit annos centum et viginti fraterque ipsius Aaron eam setatem triennio fere eaxesserit, et soror utriusque Maria ad plures quoque annos pervenerit, prmseritm oum intantosenio

    non
    quoque, qaod contra hanc

    B
    nomine auctoris

    Argumentum

    carentium,

    diynoscendum:

    opinionem statim in oculos incurrit, solvere conatur eodem plane modo, quo laudatus Judseus

    ita essent frarfi, ut nihil ipsis superesset nisi t labor et dolor? Josue etiam et Caleb octoginta

    annoslongissime sut>craruiil, vegeHtamen erant E


    et

    robusti.

    Clarum

    igitur apparet,
    uu<> .rtns

    apud Origenem ad
    fideni

    istud respondet, Quod si forte aliquis, inquit Hilarius, per id intellig-entue huic

    nonesse Moysis tcmporc,

    hsc scripta hominum erat


    </>><>

    prolixior; sed conrenire Davidis tempori,

    quod in his psalmis psalmum, cui Moyses auctor praslatus


    detrahet
    , ,

    qui
    est
    ,

    eum
    sub-

    hominum mtas multum

    sequuntur
    '

    scriptum

    sit

    id est,

    in nonag-esimo

    Vulgata

    sacerdotiltu;
    * ibid. qtii

    invocanl

    " Moyses et Aaron in sacerdotes * ejus, Samuel inter eos iuvocantes * nomen " ejus , non posse a Moyse eum prophetatum videri cum Samuel nomen qui tanto postea quam Moyses, natus est, exstet in psalmo ; me-

    octavo,

    et

    imminuta, Aliam quoque rationem Moysi kunc psalmum non attribuendi dat S. Augustinus in psal. 80 ita scribens *Non enim oredendum est ni> [pso omnino Moyse istum psalmum fuissc eonsorlptnm,
    erat

    qui ullis ejus


    tionis g-ratia

    litteris

    inditus

    non

    est,

    ia

    quilms

    ejus cantica scripta

    sunt

    sed alicnjus sig-nilicu-

    minerit nulli mirum aut difficile videri oportere, ut tantus Propheta tanti prophetae , postea licet

    futuri

    libris Josiae regis

    nomeu ediderit cum in Regnorum nomen sit, antequam nascatur,


    ;

    prophetatum
    ii
    ,

    propheta

    dicente
    :

    Altarium

    tam magnJ mcriii Servi Dej noraen c\ qno dlgepetur legentia vol audientis intentio, Idem sanctus doctorlib. r- de Civitate Dei cap. 14. dicii illorum sententiam esse credibitiorum, qui omnes Psalmvs Davidi attri buunt. Vcrum hanc controversiam hic eaoaminare
    adhibitum
    est
    ,

    altarium hsec dicit Dominus Ecce filius nascetur David, Josias nomen ejus per quod non incredibile esse oportere, ut Samuel a Moyii
    < :

    non est nccesse, cum sut.is rideulur probtUnm Moysen ne auctorem quidem esse illius psalmi, qui occa$iou<'iu prmbuii decem sequentes eidem
    ,

    se prasdictus sit

    miam

    dicentem,

    maxime cum secundum JereNec si stet Woyses et Samuel

    attribuendi.

    >

    Moysi connomiuatus

    et coaequatus sit merito san-

    c.tit&tia.Ad argwnentumde Josia?

    nomine prasdicto

    C 3 Reg. 13

    y 2,

    addi potest aliud de Cyro Persa-

    LIX.
    scripta

    An qusedam
    in

    alia

    Moysis

    rum

    rege, citjus
    y

    nomen
    1, licet

    f 28 et cap. 46

    multo

    expressit Isaias cap. 44 sit Cyro antiquior.

    Penlateucho allegeo-

    at regutu illu

    refututur,

    Hisce rationibus utcumque satisfieret difficuitati de nomine Samuelis propositce, si regula illa Ilebneorum quam adoptarunt prsedicti patres , firmioribus niteretur fundamentis. 68S Verum occurrunt atia argumenta , quse regulam illam videnlur evertere. Nam primus etsecundus psalmus carent inscriptionemon modo apud Hcbrseos, sed etiam in Vulgata nostra. Cui igiturscriplori assignari poterunt hipsalmi, si regula illa Hebrseorum subsistat ? Signum id evidens apparet, istam regulam non fuisse servatam in collectione Psalmorum. Deinde certum est ex Apostoto, psaimum nonagesimum ouwr~ tum, qui unus est ex undecim secundum memoratam reguiaai Moysi attributis, a Dacide fuis,

    tur ?

    Scripta

    apocrypha

    quae

    Moysi a nonnullis fuere

    attributa.

    Qtuiudof/uittem
    tio fieri

    in

    l'entateucho 8ubinde me'


    \

    v a mill
    ,

    i>

    n t-

    videtur aliorwn scriptorum aliqui tatauokomo" "'"'" M-r,.r COmpQSita fuisSe, 83d """""' c,ri;,tim.itut, illu a intercidtsse. PrtmO quia Exod. \t y II UQmi v nus dirit Moysi dc bello contra Amalecitasge
    ,

    sto,

    Soribe

    hoc bb monimentura

    in

    Libro

    etc,

    compositum nam citatur Jlebr. 1 > 7 laftidck Iterum tcrminat diein tus psaimus hoc modo
    se
    .-

    voiunt quidam librum dehocbeUoatioyBB seri ptum fuisse, eamque nominant, Commentarium ie bello eum Ajnaleoitis. Verwm cwn bellum istud Amaleciticum eodem loeo tsonecriptum legatur in Exodo, cerba allala minime exigunt, /> ut dicamus librum \eparaium de ao bello

    quemdam
    tum
    ii

    llodie
    ,

    temporis

    David dicendo, post tan* Hodie sicut supra dictum est


    ,

    iu

    vocem ejus audieritis nolite obdurare corda vestra . Verba citata ab Apostoto leguntur psalm. %li 8 ; nec modo nomen, David ostendit,
    ti
    ,

    ii

    composiium. Sectmdo Bosoa\%b) fc/w haben lur Senpail oteHi Moyse universos epinoi qtm usque ad omni Domini; videln>t* id tempus a Deo acceperat. Hinc ? 1 subditm
    :
    , ,

    Aasu;n"i. q

    16s
    .ccto

    DE
    foederis
    ,

    S.

    MOYSE PROPIIETA.
    beilis alterius gentis. Alii observant, vocem D Hebraicam Sepher non necessario de libro exponendam, cum significet solum relationem seu narrationem et pro dicitur Hebraice legi dicetur Hisce autem observatis, volunt sensum horum

    Assumensque volumen

    legit

    audiente

    de

    '

    esse a Moypopulo. Ex his in/erunt, scriptum Hebreeis dicitur, Liber faese tibrum, qui ab probant,necprobarepoderis prior. Ad illi nec totum hunc librum, qui sane liber dici terunt, erat poterat et debebat, priusquam Pentateuchus insertum Pentaconscriptus, non fuisse totum

    verborum, Unde dicitur


    mini,

    hunc

    esse

    Unde

    Libro bellorum Dodicetur in relatione belin

    cum teucho, et illius modo partem esse. Tertio 34 * 27 Dominus Moysi quadraginta Exod.
    dies in

    monte Sinai moranti legatur dixisse


    et

    Scribe tibi verba baec, quibus Moysis liber Israel pepigi feedus , alius rursum , ac nominatur , Liber fcederis poconfingitur licet initio fuerit sesterior. Verum hic liber
    ,

    tecum

    et

    cum

    lorum Domini, seu quando bella Domini narrabuntur. Haec expositio, eeque ac prsecedens, Librum aliquem bettorum Domini Moysi abjudiquin et librum ipsum omnino tollit. Alii cat rursum existimant, Librum bellorum Domini eumdem esse cum Libro Justorum, qui tauda;

    Bis

    paratus, eeque ac prsecedens, insertusest Pentateucho. Quarto scriptores iidem, qui libros Moymuttiplicare desiderant, alium librum inve-

    tur Jos. 10 1 13, et 2 Reg. 1 } 18. At nullam adducunt rationem idoneam hujusce assertionis. Bonfrerius incap. 21 Num. i 14 observat, scriptum istud, cujuscumque fuerit, metrice videri fuisse

    niunt.

    ubi Moyses dicitur de33 1 2 scripsisse mansiones filiorum Israel, eumque hoc exomant titulo Descriptio mansionem duarum
    , :

    Num

    compositum.
    693

    De

    test statui.

    hisce observationibus nihil certi poVerum nihit obstat, quominus atiquis

    probabiiius

    oneJfoi/,

    At, sicut inficiari nolim Moymansiones singulas primo seorsum sen fortasse quin in adversaria retutisse ita minime dubito, separatim libellus iste legatur Num. 33, si antea
    et quadraginta.
    ;

    B
    tedparLnnt
    {pilutPentatcuchi
    i

    fuerit exaratus.
    Soripsit erg-o Quinto Deut. 31 habetur Canticum, et docuit filios Israel. Hinc Moysee quoque Canticum istud inter scripta Moysis numerare voluerunt aliqui. Verum Canticum istud legitur Deut. 32, ideoque de illo seorsum loqui non oportebat eos, qui Deuteronomium totumMoysi indubitanter attriquc Pentateuchum buunt. Sexto Lex etiam Moysi attribuitur seorsum a Pentatevcho, sed fundamento non meiiore y quam si quis vetlet pnvcedentia omnia a Pentateucho esse distincta, nec ittiusesse partes,ut videtur credidisse scriptor, qui hmc collegit ex Hebrwis. Ratio assertionis sunt verba Deut. 31 Soripait ergo Moyses Legem hanc, et traf 9
    6fil
    :
    :

    ex Israelitis, quiscuntque ille fuerit, aut soluta aut ligata oratione composuerit Librum Bellorum Dcmini, in qua narrare poterat gesta in Mgypio et ad mare Rubrum, ubi Pharao cum toto exercitu periit ; victoriam Israeiitarum de Amapugnam infelicem, contra Dei et Moylecitis
    ;

    sis

    imperium anno secundo egressionis susce-

    ptam; relatam deChananseo rege Arad victoriam, et demumprodigiamulta in itinere usque adtorrentem Arnon patrata. Heec omnia et plura
    ,

    aiia,

    in illo iibro accurate scriptaesse poterant t


    citavit,

    didit

    Levi etc. Et i 24ergo scripsit Moyses verba legishujus Postquam prsecepit Leviin voluminc, a1i|uo complevit

    eam Bacerdotibus

    filiis

    tis

    dicens
    in

    Tollite
    area;

    librum

    istum

    et po-

    sive Moyses ipse ab alio quopiam fuerit prsestitum. Si quis autem existimare matit, Librum istum non fuisse nisi Canticum atiquod aut carnem breve, in quo retala? Dei beneficio de hostibus victoricV celebrabantur nequaquam refragabor. Verum sive liber iste fuerit justcvmoiis Opus quod minus crediderim, sive breve aliquod poema probabiiius apparet , non fuisse compositum a Moyse aut, si ab eo compositus fuerit, verisimile est totum fere insertum esse libris Exodiet Numerorum. Ex dictis plane cor-

    quando eum Moyses

    eum

    scripserit, sive id

    Domini Dei vestri ut Bit ibi oontra te in testimonium. Atverba attata nequaquam probant opinionem expositam nam loquitur ibi Moyscs aut de toto PenC tateucho, aut de Deuteronomio, aut certe de partc Deuteronomii, puta de ultimo fcedere Isravlitarum cum Deo, quod cap. 29 sic inchoafoederis. Queecumque ex tur. Heeo sunt verba hisce sententiis sit vera, Lex aut vohimen, de quo loquitur Moyses, erit aut Pentateuchus aut pars illius, ita ut nequeat recenseri, tamquam Opus a Pentateucho distinctum. E&comniami' hi sntis upparentccrta, hcc nntltum habent dif~
    nlte

    cum
    :

    latere"

    foederis

    ruit suspicio

    quorumdam, qui rursum ex


    .-

    cita-

    tione illius libri interpolationem seu additionem

    aiiquam se invenisse credebant nam, uti ostendi convenire Moysis tempori Librum bellorum Domini, ita improbabite apparet eum diu post compositum fuisse, et in Numeris commemoratum. Quis enim credat Esdram, aut aliunde hagiographum Numeris infarturum aliquid ex Libro beiiorum Domini, cum de illo libro in propriis scriptisnuttus hagiographususpiam me,

    minerit
    694

    In

    Constitutionibus Apostolorum

    quas

    o,mscuiu

    edidit Coteterius

    tom.iSS. Patrum, iib.Gcap.


    ,

    quadam
    c

    apoA

    ficultalis.
    LiberbrihiiH Domini,

    16 dicitur
    ftimt.
    ,

    698 belloruni

    Verum
    Doinini

    21

    14 allegatur Liber

    scripserunt

    dequov<m.r

    quo magis dubitari po^* n/rinn Movsis sit, an alterius ; et rursum, si crci/amus Movsis cssc O/tusiclinn, utrum i/ii/c

    Davnhs

    ,,,

    -,,
    ,

    Et vero apud veteres nonnulli conMosis Enochi Adami , Esaige '


    ,

    >w ha

    s 'e

    LUae,

    et

    tnum patnarcharum

    ,wmiup h,s '' ' gmia, utt libros varva Gene-

    versum plane

    sit

    a Pcntateucho,

    an cum
    et

    reliquis

    exitiales , ac repugnantes veritati. m, , Cotelerius in Annotatis ad hunc locum enumerat aliquot Opuscula Moysi supposita, et plura

    apocryphos

    fra<jmcnt/s in uninn coa/uerit Opus,

    partem

    Pcntatcuchi constitunt. S. AugustinUS (pu.vst.-M in Numeros eooistimat Librum bellorum Domiui antiqxdoris profanum esse scriptoris Moyse

    quoque alibi invenio memorata. Inter haec primo toco nominari potest Parva Genesis ; cum aiiqui Patres iiiud O^uscutum non prorsus videantur contempsisse nam S. Epiphanius Opuscutum ci:

    quod citarit Moyses, quemadmodum Apostotus quoque subinde profanos adduxit scriptores. At h<vc scntcutia pturibtts displicet, nec immerito quia Liber H/e beUorum Domini, sive titulum spectcmus, sive vcrba ex eo Libro adducta, videtur egisse de bellis Israelitamtm, non
    optts,
    ;

    tat

    HtvresiM num.

    6,

    eique videtur aliquid sal-

    tem auctoritatis attribuere, dicens in eo exstare uxorum Caiui Sethique nomina. S. Hieronymus in Epistota ad Fabiolam de Mansionibus 42

    mans. 18 idem Opusculum verbum quautum memoria


    ,

    sic

    sug'gerit

    memorat Hoc uusquam


    :

    alibi

    DIE QUARTA SEPTtMBRlS.

    169
    i

    alibi in

    Scripturis sanctis

    apud Hebrasos memi,

    nisse

    absque libro apocrypho qui a Grrecis Aeim?, id est, parva Genesis appellatur.
    ,

    me

    fuisse creditum

    novi

    italoquipoterat Eusebius, quia recitabat dicla Moysi id e o libro attributa.

    nam

    <>
    J
    "

    De eodem rnrsum meminit mans.


    que scriptores
    ,

    Swe autemhbrum Moy si

    attribuerit disputator

    24. Alii quo-

    maxime, de parva illa Genesi mentionem fecerunt. Passim dicitur iUirToyivnjiz, at 'Ifof3/;Xa'"a quoque nominatur a laudato Epiphanio, nescio qua de causa, licet CoGreeci
    telerius
    sit.

    Eusebius, aut disputationem narrans Gelasius; sivecrediderint Librum esse alterius,qui Sermones Moysis, aut sub nomine Moysis
    descripse-

    nt

    rationem hujus nominis reddere conatus Cedrenus, uti non abhorruit a fabulis, sta,

    illenumquam fuit canonicus. Eumdem hbrum memorasse videtur Evodius in Epistola ad Augustinum, inter Augustinianas postremte
    :

    liber

    tim initio Compendii Historiarum proftetur non pauca se ex parva Genesi sumpsisse Ulamque deinde non raro laudans, pag. 4 sic habet Ut in parva Genesi legitur, quam etiam nounulli aiunt
    :

    editionis 158, olim 253, ubi sic habet Qunmquam et in apoeryphis, et in Secretis ipsius Moysis, quae scriptura caret auctoritate etc. Se;

    creta et Sermones mystici verisimiliter idem sunt

    esse

    aiiat

    Moysis
    seu,

    (Grsece 'Anoxdi-jtyiv, id est, apocalypsim seu revelationem.) Gesta ab initio mundi usque ad Moysis tempora fuisse in parva Genesi descripta colligitur ex eodem Cedreno, qui illam adducit pag. 48 pro gestis in Mgypto tempore Moysis nati. 695 Porro Gelasius Papa hunc librum inter
    ,

    Moysis patefactionera.

    Kcvdaho
    j\
    1

    11

    i
    I

    HMS

    Opera apocrypha recensuit


    zl"V ii nliabus Aase
    ^i

    his verbis
    .

    Liber de

    dicttt

    Geneseos apocryphus

    Ita in De-

    B creto apud Labbeum tom. 4 Concil. col- 1264. At posteriores voces varie legunturavariis. Fontaninus in Antiquitatibus Hort/e in Appendice pag. 328 vult legendum: Liber de filiabus Adae,
    hoc est Leptog-enesis, apocryphus sed in codice suo mendose invenit lectuin g"eneseos/3ro Leptogenesis. Consului etiam codices nostros Mss. t in quibus decretum istud habetur ;sed seque mendosum est, quod preefigitur voci Geneseos in uno,
    ,

    Opus, non Moysis sedalicujus, qui ipsius nomine abusus est. Aut certe, si forsan auctor proprio nomine de Moyse scripsit, liberque solo errore deinde UoysiaUributus fuit, ut fim ctiam potuit ; Opuscidum istud tam accurate scriptum non est ut fdem diu obtinuent 697 Idem dici potest de Assumptione vel Ascensione Mo^-sis ; nam idem suspicor esse Opusculum, cum vox Gneca 'AvaA^i; utroque modo possit Latine exprimi. Laudatur luvc Amilopsis in prxdicta Historia concilii Niavni, ubi lihcr itle
    t

    ^umjKtetil
    Atccnti0 >

    variis vicibus citatur in proiixa disputatione contra gcntiles philosophos, non ita tamsn, ut cla-

    re Moysi altribuatur. Origenes de Prinoipiis ttb. i cap. 2 de eodem Opusculo meminit his verbis

    De quo

    in

    Asceusiouo Moysi,

    cujus

    libelU

    me-

    minit in Epistola sua sipostolus Judas,


    archang^elus

    MiohaSl
    corpore

    cum

    diabolo

    disputana

    dfi

    Dubitandum tamen non videidem liber designetur, quem jam anteapocryphum nominaverat S. Hieronymus. Neque auctoritatem isti Opusculo conciliare potest, quod Georgius Syncellus in Chronographia sua pag. 27 asserat, locum quemdam ex eo adductum fuisse ab Apostolo Gal. 6 15, dicens
    in altero Genesis.
    tur, quin
    >
    :

    Moysi etc. Assertio itla Origenis rninime accurata est nam Judas apostolus, quando scnpstt adducta verba, non laudat libelhou de dscen* sione Moysis, uti obvio sensu inteltigi potest Ori:

    genes. Hic quidem votuit dumtaxat dicere, verba allegata JudcV ex isto tibello fuisse drprompta,

    Nam, etiamverba Apostoli sumpta esse ex eo libro, Apostolus ideo non agnoinsset libri auctoritatem, sicuti non agnovit auctointatem poetarum gentilium, quorum similiter adduxit verEx Moysis
    si

    Kevelatione haec habet.

    aiU certe facti istiusnotitiam. Ad id plane incertum est, quia non constat, an libcthts de Ascen* sione Moysis Juda apostolo sit antiquior itno si
    ,

    certum

    esset

    ba, et Gal. 6

    quidem monens poctas


    y

    V> Aposlolus

    ita habere. Verum neminem verborum suo;

    q ex

    auctorem ideoque aut verba illa non desumpsit, aut certe ejus auctoritaiem non agnovit. Ceterum agere Syncellum de parva Genesi, quam Revelationera, Greece 'Attoy.ciiutyiv, hic nominat, satis cotligitur ex dictis
    alio

    rum laudavit

    detanta istius libelli antiquitate constaret, rctsic xdrum eco illo libello an maneret incertum aiiunde certamen MichaiHis archangeli cum dia bolo didicerit Judns afmslotus. (Jifi<t</it/>t autem sit ea de re verius, in Synopsi sacra Scripturat S, Athanasio attributa Assutnptio Moyais uumcrutur inter libros apocryphos. Consent.it S. Nicephorus Constantinopolitanusin Chronologiacompendiaria circa finem, ubi inter Scripturas <ii>,
    ,

    sermunes

    i>/

    " ,w

    '

    Prout in ipsius anterioribus pag. 4, ubi habet parva Genesi, quam quidem Moysis Revelatiouem vocant etc. 696 Tria alia Opuscula Moysi supposita recenvidelicet Serset supra laudatus Cotelerius mones mysticos, Testamontum, et Assumptionem, quam eamdem credit cum Ascensione In Historia concillii Nic&ni scripta per Gelasium Cyzicenum editaque apud Labbeum tom. 2 Concil. pag. 190 citatur Liber sermonum mysticorum .Moysis et quidem, ut videtur, sub nomine ipsius Moysis, cum Eusebius Cwsariensis contra gentilem philosophum disputans, ibidem dicatur hisce usus verbis : Et in Libro sermonum rnystiipse Moyses de Davide et Sacorum Moysis
    ;
    , . ,

    crtfphasveterisTestam< iili lianc libellum ita P6 censet: Assumptio Moysis verauum kod, Plures scri/dores, qtti apnrrgphum is/um hhc/hun mO'
    ,

    morarunt, assignat Carolus de la Rue editor r<> vissimus Operum Origenis in annotatis ad />> cum mox adductum. Dubito tamen, an inter itlos

    numeret Evodium, cujus mrba swpra adduxipro Sermonibus mysticis, 698 Quartum Opusculum apocryphum a Co- Touammtm fochymia telerio assignatum est TeatHmentum Moyais. Eoc
    recte

    in taudata

    mox sacrrn Scripturae Synopsi

    interlii

    w
    '

    11

    '""

    bros apocryphos veteris Testamen/i sic ponitur Testamentuin Moysis. Ktapud Nu-v.phorum toco Testamentum Moyaii vcrsuiun KC, assignato Idem Testamentumsic recensetur in Cata(<><)<> quo
    :

    dam tibrorumsacrx Scriptura; et apocryphorum


    Constitul <<. /Uementis dc apocrypho hoc Testamento pag. 196. Plura non invenio. Porro hic obscrvare iubet, Opuscu-

    apud Cotelerium ante

    lomone
    Ifoysi

    praedixit etc.

    Non tamen

    clare liber iste

    attribuitur : nam potuit alius quispiam sermones Moysis enarrare, aut certe librum eo titulo conscribere, in quovaria referret tamquam a Moyse dicta. Quod autem legatur, lpse Moyses prdixit,

    necdum evincit librum ipsum Moysis

    apocrypha Moysis quidem nomine fuisse non consequi ecc allatis hactenus, Moyai proprie ita fuisse supposita, ut eorum auctores persuadere voluerint, ab ipso Propheta
    ta ilia

    insignita; at

    fuisse

    170

    DE

    S.

    MOYSE PROPIIETA,
    D

    tonom
    J

    excipiamus, fuisse conscripta, si primum forte in Hisloria generali scriptorum sacro* Ceillierius

    rum tom. i pag. 55 prsedictis libris apocryphis Vitam Moysis , seu Historiam jungit primo uxoris Moysis Tarbis filiae regis /Ethiopiae
    ,

    VITA
    auctore S. Gregorio Nysseno

    dubitans an Opus istud fabulosum Josepho prseluxerit ; an vero ex fabulis a Josepho relatis aur ctor ipse Opusculum suum auxerit. Secundo tra-

    ctatumde Chymia Moysis nomine procusum fuisse observat, uti et alii jam tradidere. Quin et magorum secreta eidem impiissime fuisse attriMoyientaiP $me, impic
    caiumniuti

    CAPUT
    Natales, pueritia,
    ccedes Mgyptii,

    buta. 699

    Chymistx haud dubie ea impostura nonridiculis suis inquisitionibus Magi vero tanto audacius

    educatio

    in

    aula,

    n ihil auctoritatis

    fuga matrimonium,

    conoiliare conati sunt.


    .-

    $unt aiiqui

    videntur impietatem
    luisse,
    i

    suam

    Moysi adscribere volib.

    visioapud Rubum,gesta in JEgypto.


    at s uas ob res a Moyses ille in exemplum no- ^%* in persecuttocujus Vitam si pnus (si- nBtprimooc , proponatur bia cut a divinis libris didicimus) breviter percurra- C uUaiur,dem-

    quod Plinium habeant ducem


    scribentem
    :

    30 cap.

    Est ct alia mag-ices factio, a Jotapc Judaeis pendens. Plinio Mose et Jamne ct erranti potius quam calumnianti facilius ignosci potest. Quippe Jannes et Marabres, quorum no*
    ita

    mina nonnihil corrumpit, revera erant magi,


    non Judaei quidem, sed Mgyptii, cum quibus quod magicas B Moysen hallucinans conjunxit
    ,

    mus,

    sic

    demum consentaneum

    historia?

    sensum

    <ie

    exposims

    ctum

    illorum artes divina virtute superaverit, ut diest suo loco. Porro si impiissimi illi calumvelint

    quod niatores pro argumento assumere omni sapientia MgyptioMoyses fuerit eruditus

    mvenitwa investig-abimus , quo perfectam hominum vitam l,aie s Moysen, f Scribitur ig-itur facilius cognoscemus. ^ quando ^g-yptii lege tyranni, masculi Hebra^orum infantuli vivere vetabantur tunc in lucem editum fuisse quem gratia quadam statim ab in-

    cunabilis scitum ac eleg-antem


    rentes, majori studio fuisse,

    cum

    vidissent paei

    rum, audiant

    Ilexaem. Ambrosium lib. cap.Zexplicantem, quantum a vanitatibus ejusmodi et impietatibus abfuerit Moyses, qui ne
    S.
    fi

    ut vitam

    conser-

    varent, conatos. Deinde

    curiosa quidem narrare voluit

    Certe, inquit

    Moses eruditus

    eral

    in

    omni sapientia JSgyptio,

    tyranni niiuse pra3valuissent, non temere in fluenta Nili projectum, cujus rimae sed in arcula quadam collocatum bitumine ac pice illitse fuerant, ita flumini ex,

    cum

    quasi mised quia Spirilum Dei accepit nister Dei manem lllam et usurpatoriam philosoet phiffi dootrlnam veritatia rationi posthabuit

    rum

    ea

    descripsit
    .

    mihi, qua:
    Vidit

    nustne spci accoramoda


    iri

    positum , divinaque voluntate eam arculam reg-ente, ad eam ripam amnis vorticibus aquarum ejectam b, qua regas tunc fi]ia forte spatiabatur. Ita cum infantili vagfitu se prodens c, repertus
    ob gratiam, quse in eo apparebat, et speciem a reg*is filia dilectus, in filiura fuit adoptatus. Verum natura quadam insita mammillam alienig-enajfastidiens d, consilio cujusdam ex proesset,

    /,

    judicavit..
    ilins

    enim

    snncto Spiritu

    non

    maroesoentia jam aapienti vanitates sequendns, qn;c rclms iucsplii-aliilihus mcnt.cni no-

    stram oooupant,
    tiua

    luduntque operam; sed ea


    hisce

    po-

    rf

    desorioenda, quse ad

    virtutis speotarent pro-

    pinquis, a propria enutritur parente. 2 Cura vero in regia educatione , doctrinaque seculari ex ephebis jam esset egressus, ineducatus in
    a,t/a et
    ' ,ts
    '

    Feotum.

    Verum de

    jam

    aliqua dicta sunt

    num,
    vatiaquoqm
    ]udni$ub sjutnamine
    eonfiaerunt.
    ^

    erwli -

    16,

    700 5. Eptphanius aliud quoque Opus Moysi norat ffseresi 88 Ptolemaifaho attrih
    taritni ita srrihrus

    glorius deg^ere
    illam
    ,

    Seniorum Iraditioncs A;urej Ul a s vooantur. Quatuor autcm illarum u,ii p;enera, Primum est, quod Bub Mosis nomine oiroumferunt. Secundum eat, quod rabbi Akibse tribuunt. Tertlum Add&B, sive Judffi. Quartum ad Asiunouau filioa refertur. Uisce similia alii memorant, qualia stmlTria oapita aroana, et Septuaginte duo librl a senioribus scripti,dictante Moyae, librigue Thalmudici, quos Judsei quidam flngunt a Moyse dvoinitus acceptos, uti

    .j

    apud suos maluisse, quam fictam e deserit, fuo iu nlium erat matrem giensque ex profiteri. /Egyptio autem viro in Hebrasorum Mgypto, uxoquemdam impetum faciente , occiso , duos He- rem ducil braeorum contentione commotus in rixam admonuit non ita concitari, sed natura, quaa pro-
    1

    a" "m

    cujus adoptatus

    '

    pinquitate ipsos conjunxit, conciliatrice, et quasi judiee arbitroque fratres uti oportere. Sed ab eo,
    qui proximo injuriam afferebat , repulsus, ad contcmplationem /'hac contumelia impellitur. Civitatum enim turbationibus omnino relectis, secum viverc maluit, filia cujusdam alienig-euas in uxorem ducta qui tanta erat ad pernoscenda ingenia hominum moresque comprehendendos
    :

    scripsit

    Scipio Sgambalus in Archivis veteris TestamentiHt, Bpap.SSl. Verum certius est, illa omnia Moysisnoti esse, quam ut hisce inhserere
    lubeat,

    Qua de causa huic Commentario flnem

    impono.

    prudentia presditus, ut unica re gesta g quam Moyses adversus pastorum vim mag-no animo feAdolescentis virtutem conspexerit cerat quod
    }
    ,

    ;/

    non proprio lucro aut laude commotus, pro justitia pugnaverit; sed justum ipsum per se ac natura sua honestum judicans pastores, qui ni,

    hil in

    seipsum peccarunt,
    repulit.
    ,

    castigavit,

    eorumque

    injuriam

    admiratus

    Quapropter virtutem Juvenis pnestantiorem ipsam aliorum divitiis

    filiam ei tradidit in uxorem, facultatemque fecit, ut ipse quamcumque vivendi rationem vellet, eligeret. At ille montanam ac solitariam eleg'it, ubi ab omni circumforanea tur-

    existimans,

    ba

    DIE QUARTA SEREUBBI8.


    baremotus, inovium cura
    debat.
    mirabili viaionc jubetur
    Israelttas servittite liberare:

    171

    sibi

    in deserto

    atten-

    ram

    et cogitantes et

    Nam
    in genere
    vitse

    Quo

    non

    parvo

    transacto

    nem
    tur
    :

    mirabilem dicit Historia ipsum vidisse visionem. In medio enim claroque die alia
    tempor-is spatio,
    praestantior,
    effulsit.

    agentes acriter plcctebantur. A. s. Gnuoaqua pcr universam .Egyptum in sangui- *>. jubente Moyse conversa est ut vel pi,

    sces ipsi ab
    Judffiis

    aquarum crassHudiae carnea necareasolis

    sanguis

    quam
    rei

    aqua erat limpidior.

    solaris lux,

    circa

    oculos ejus

    Cujus

    insolentia

    cum

    respexisset ad

    montem, arbustum h ardens scribitur aspexisse cujus rami cum arderent, quasi continua irrigatione virescebant, admiratumque secum dixisse Vadam et videbo visionem hanc magnam, ne videlicet oculos solum verumetiam (quod mirabilius est) auditum radiis ejus lucis illuminaret. Natura enim illius lucis, veluti in duorum objecta sensuum divisa, ut in oculos splendore radiorum fulgebat, sic immortalibus auditum dog*matibus illustrabat. Vetuit igitur lucis illius vox ad montem mortuorum calceorum pondere pres,

    Unde habuit occasionem ars magica sanguinla speciera in aqua qu apud Ilebrieos invenieba,

    tur, fallaciter

    adumbrandi m.

    Similiter

    quoque

    ranarum n irropens raultitudo, quarum generatia non naturali cursu elementorum sed coactis ut ita dicam elementis jubeute Moyse facta est et repletas domos infestans solis turpissima ^Egyptis inferebat fastidia JudBMTum vero vita nihil ex hujusmodi bestiolis incommodi patie,

    batur.
    G Sic etiam

    aer uullam

    diei

    nc noctis fitoiebat
    oraa:

    jutom ex

    differentiam

    o,

    .Eyyptiis in
    .

    eadem continue
    ae

    aliisbm tcr
    jierttrtctx

    situdino palpitantibus
    rebat. Similiter

    at uumu Judrcis

    niliil no\ u,, uu , tim afie

    sum

    accedere, solvereque jussit calceamenta, ac


    ,

    OBatera
    scilicet,

    quoque omnia
    r nubes
    :

    habe-

    jEgypto.
    o
    1

    pede terram illam atting^ere quae divina luce resplendebat. Deinde ne longior in non discedam, et ut a proposito historia sim hac visione corroboratus , ab .Egyptiorura servitute suos liberare jubetur. Sed ut disceret, B quanta divinitus virtus sibi praestaretur ita, Deo jubente istis quse erant in manu periculum feerat hoc autem ejusmodi. Virga manu in cit terram projecta vitam accipit, inque animal verrursusque manu titur. Colubra id erat animal
    , , :
    :

    demum nudo

    bant, g-rando
    scae

    ignis, oinyphes

    q,

    mu-

    caninae, locustarum

    luec adversua
    pernloioslfl,

    yEgyptios omnia ut natura sua


    siraa erant
    :

    fert,

    Judaei vero

    ruraoribus solum
    raorbos
    ,

    ver-

    bisque

    cohabitnntium
    ,

    hos

    nnllo

    suo

    incommodo

    PoatremO prlmoganitorum 5 omniura nece cum illi quidem saorum pernicie confusi lugerent, hi vero aanffuinis signaculo liminaribus atqua postibus inunotla Egytuti quiescerent, (pianta inter Judaaum el
    ,

    cognoscebaut.

    recepta,

    ut virga prius erat, subito facta est. Manus quoque in sinu recondita in nivis candorem immutatur, et iterum in cumdem sinum
    ,

    ptium

    esset

    differentia, cunotia

    apparuit. Ltaque
    JSgyptiia
    ,

    percussis

    clade primogenitorum

    sua-

    que publicc ac privatam lugentibus, eduoit Moyses faraelitaa a se prsBmonitoa, ut specie commodationis .rgyptiorum divitias / eeoum auferrent.

    congrcssus

    Moytitaum
    Pharaonc

    immissa, in pristinam rediit naturam. 4 Descendente autem ipso in .Eg-yptum, adet li Jucenteque secum uxorem alienigenam
    ,

    pnmus,

    beros
    el

    sibi

    secundus prodigio adjutut


    ;

    morem

    ab ea natos, angelus obviam factus tiquem mulier cirmortis intulisse fertur


    :

    ANNOTATA.
    a Prmfationem totam, quia protixior est et inoperibus Ni/sseni Ugi potest, breritatis causa
    t

    cumeisionis

    filii

    sang-uine facile placavit


    divinitus

    i.

    Tunc

    at uterque irrilus

    monitus obAaron quoque et paulo post in concioncm ab viam prodiit, utrisqne populus .Eg-yptius convocatur, libertas
    frater ejus

    preetermisi.

    tam

    laboriosa
    ipso

    servitute

    oppressis

    proponitur.

    Cum

    quoque tyranno hac de re loquuntur. cum in eos, qui Irritatur ille magis quam ante,
    praeeraut operibus k,

    tum
    ,

    in ipsos Israelitaa

    au-

    b In pr&cedentibusomnibussensum saorm Scriptunc expressit Nyssenus, uti videri potesi in Commentario %. Verum in hoc facto plusoulum Josepho tribuit, quaan patiatur saorarum LittB rarum veritas. Quippe asseruit JosephusUoy'
    sen fuisse in flumen prqjectum ei llu.ru avectum amnjq id ipsum credidit Nyssenus, cum dicat arculam fuisse ejectam adripam. kt vortivibus
    .

    getinportandis imbricibus pensum ; imperat dused paleis stipuliaque riora, ut non solum luto contabescant. At vero Judaei afflicti
    colligendis

    Pharao

    [id

    enim

    nomen

    erat

    tyranno)

    divini-

    GMmdi inCowmant. num.

    17 (isvtdlam, oui

    Puer

    virgam suam in tem in praesentia jEgyptiorum Moyses, idem quoque suis serpentem animassct
    existimabant liagi Sedfalredarguit, dum serpens ex Molaciain efflcacitas lig-na, serpentes soieisvirga conversus, mag-ica
    in virgis se faeturos;

    signis resistere conabatur, tus faotis miraculis ac mag-orum usus praestig-iis. Postquam auad hoc

    careoto erat impositus, solum fuisse posilam aquis fuisse delahn,,. npa: lluiaiiiis, nec cNon legitur infantili vagitu se prodidisse srii visa fuit ftscella In papyrione, eaque

    Jnfans

    allata et aparla,

    ddarunt

    1'arvuliuii

    va^imh

    n>

    Exod.
    sule

    ? 5 et 0.

    AUtn- Josephiesl, nou mr.r:r Xcrtphh.v.

    1Ut

    licet,

    comedendo, nullam propulsandam injuriam, ant vitam dandam Ogtenquam oculis eorum qui dit, praeter speciem cxdecipi poterant , pra?stigiae Mag-orum fecile
    in
    ,

    aliis esse

    vim ad

    Comment. uum. 21, ubi id improbavu elhvc vocc insinuat adhwsisse Nyssenum Phi*
    t

    hibucrant
    ,i,i.'

    pritn

    Tunc

    consentientes
    vidisset

    tyranno
    ,

    .Egyptios

    o-

    JEgypliM

    '

    Moyses in univcrsam eorum mnes cum o-entem, nemine omnino excepto intolerabilia autem jussu einfert vulnera. Commovebantur
    ,

    quiasseruit arle c/fccisse rhttraonis fdiam fUia* prbprius, non adoutcrederetur H03 Verumistud etiam refutam num. M. ptivus. per annos quadragintOj f Contemplationem etiamattri quibus in Madianitide vixit, Moysi
    loni,
    .-

    buit S. Basilius. Attamen amor non videtur fuisse causa fugx

    oontemplaHoma ex Mpypto sed


    ;

    jus

    exercitus

    , ad hunc in obediens, elementa ipsa, qasa terra scilicet, iffnie universo cernuntur
    ,

    JEgyptios

    impctum

    tanquam
    in
    ,

    hoc
    aer

    actiones suas comaqua ad hominumpropositum enim quoque tcmpore atque mutabant. Eodem officio non recedenin loco Judaei, ab

    prmbuit. fuaa occasionemcontemplandi fttiarum Raguehs sag Insinuat defensionem 7 et 8, ubi et de cerdotis, relatam in Comment. non tam cito connuptiis actum est. At hasce

    eodem
    '

    unica ilta defensione Iractas esse, ut ante Ulas mores noverit Raguet t osteningenium et

    Moyeis
    di

    tes, nil

    mali sentiebant

    Jlgyptii

    vero perpe-

    num.

    76.

    28

    U Orsece

    Septembris Tomus

    II.

    17;J

    VITA

    S.

    MOYSIS PROPHET.E.
    non non natura pracedebat aut ventorum .mpetu denpresso aere vaporibus

    A
    o

    I.M-

    h-

    tate, $uod

    quam arbustum ia^-L ZquiaGnvcavoxidmagis^roprie sigmficat, quam quia icl rubo, quemtojBet vidit, rectius
    debuisset,
    ;

    ^^

    fruticetum

    potfu mter-

    qu* Dei

    jussu

    sato constituta, sed

    que

    altius,

    l.ud qmddam dmm tus quam bumana mens percpere valeat

    convenit.

    Detotavero hac visione consuli potest

    9 eMO. De toto hoc facto varia disputata sunt sx. k Videtur hic dici, Pharaonem iratum quoque fuisse JEgyptiis operum prwfeciis, quiamox addiiur, Tum in ipsos Israelitas. Verum Scriptura

    Comment.
    i

    siquidem, ut Scriptura testatur, tale miraculum apparebat, ut dum ardentes solis radii fulgeprotegerent, populum quasi septo interjecto aeris ret atque umbra tenuique rore diffuso noctis vero tempore in mitigaret illi ardorem
    ,
    :

    asserit in de prsefeetis JEgyptiis, sed de prse fectis Hebrxis, qui curare debebant, ut tantum

    non

    ignem versajam indea vespera usque ad solis ortum suo lumine Israelitis facem prseferret. Hsec, inquam, nubes, quam veluti ducem Moysis papriore omisso ltimonitis, sequebantur Eubeum mare b ducebat. 8 Devenerunt igitur sequuti Ducem Hebraei uudiquos /Eyptii persecuti usque ad littus rentes
    ,

    operis perficeretur,
    ctores jEgyptii.

    quantum imperaverant exaConsule dicta in Comment. num.

    nere, in

    scissn

    autem

    IVdei 114.
    1

    in tliuts parles

    Deprodigio mutatmvirgselaiius ibidem num.

    mari, per sic-

    117.

    que

    ita

    concludunt,

    ut nulla

    Varias sententias de accepta a magis aqua, quam in sanguinem verterent, recensui in Com-

    consilio posset excogitari.

    jam fuga humano Ante ipsos mare Ru-

    cum

    transeunt

    IsraeUtx,

    beum
    dit,

    erat

    ment.num.
    n Esbg

    119.
    et

    ctissimus /Egyptiorum

    post ipsos validissimus- atque instruexercitus. Tunc res acci:

    ptaga secunda,

    sequentes iatius expo-

    jj

    qua 17. videmus ordinem plagarum non fuisse servatum a Nysseno, qui etiam nonnultas

    sitaesunt 15, et sequentibus. o Nona hmc esi tenebrarum ptaga, de

    Ex

    hisce

    fidem excedit cseteris omnibus Vir divinitus monitus ad littus descendit, mareque Kubrum virga percussit c , et subito, ut in vitro , facta scissura facile ex alquse
    prae

    suinmus

    ille

    omisit.

    p q

    Grando

    et

    ignis concurrerunt in plaga se-

    ptima, de

    quanum.

    101

    et seq.

    De ciniphicibus seu tertia plaga, et de quarta muscarum varii gencris potius, quam caninarum, consule Comment. num. 132 et sequentibus, et num. 146 et sequentibus. t Deoctava piaga locustarum 17 actum est. s Mors primogenitorum, quie plaga fuit decima, relata est 19. Ante hanc piagam jussi sunt
    Hebrasi comedere agnum Paschalem, illiusque sanguine liminariaet postes eedium suarum tingere, ut relatum est ibidem.
    t De vasisaureis el argenteis, aiiaque sEgypiiorum supetiectile juste ablata, disputatum est num.

    sic ictu Mosairipam, hinc atque cae virgae in oppositam usque hinc cedentibus aquis, scissura pervenit. Itaque facto per medium pelagus itinere, una cum universo populo siccis pedibus profuudam maris a-

    tera parte, in alteram

    pervenit

    byssum permensus
    cta illa ex
    te

    est,

    fluctibus moeuia,

    nec extimuit repente strucum utraque ex parinsequen vero


    ,

    undse aquarum quasi muri consisterent. Pharao autem impetu animi concitatus

    illam in aquis viam insequitur. Tum vero unda undae iterum jungitur, et redeunte in

    per

    novam

    Pharao cum
    toto exercitu

    submergitur.

    semet mari

    una
    littus

    fit

    pristinumque recuperante statum , rursus aquae facies. Hebraei oppositum


    ,

    incolumes

    cum

    pervenissent

    a longo per

    medium pelagus
    qui incruentum

    itinere quiescentes,

    cantum Deo,
    trophaeum
    /Egyptio,

    adversus hostem sibi

    llbetseq.

    praibuerat

    grato

    animo

    cecinerunt

    rum

    exercitu universo, equis, armis, ac curribus

    mari absorptis.

    CAPUT
    Discessus

    10

    Mox
    ,

    pergit Moyses
    ,

    triumque dierum
    deficeret
    , ,

    iti-

    Varte
    siones

    man;

    II.

    nere coufecto
    redigitur

    cum aqua
    inveniens

    in angustias

    aqua

    non

    quo

    sitim

    exercitus

    amara n
    dutcem muta;

    hraelitarum ex JEgypto
    ,

    transitus maris Hubri

    submersio
    :

    que Omniutn JEgyptlOrum


    US VariW,tn qUlOUS

    man$i0in

    uamque, ad quem castra locarant, ta lacus quidam marinarum aquarum, atque adeo F marina amarior. Cui cum adsedissent sitique torquerentur , Moyses divino monitus oraculo quod in eis locis invenerat, in illas
    solaretur. Erat
    ,

    ^um,

    aqm amara
    datum
    ,

    dulcem mutata, item aqua educta


    e

    petra

    manna

    victi

    aquas marinis acerbiores immisit et ilico, natura d ligni aquarum ablata amaritudine dulces Nubia * einde P tabiles **?*? fuerun ductu, quam praecedentem sequebantur, et qua staute ipsi quoque castra metabantur, ad locum deveniuut aquis atque arboribus amoenissimum.
    :

    T?
    tur
    ,

    Amalecitce.

    Duodecim
    et

    enim

    fontibus

    parvo
    PharaoUravlitas, tjui
    x

    septuaginta hoc numero

    continue palmis consitus


    eo quod
    ,

    irrigabaerat, quae

    pulchritudine

    et
    e-

    "TTcrum

    cum jam
    diebus
    ,

    tribus extra

    ad *' "'""
    <l

    rcxisset

    vidct

    /Egyptum per irritatum hostem

    proceritate excellereut
    rant.

    miraculo videntibus

    *ll* prinjrrssi
    erant, sequi

    uoa

    se

    maguo

    Juda)i iu libertatem vindioassant , cum exeroitu et iustructissimo cquitatu adver

    11 in

    Hiuc mota rursus dux illa nubes, alium locum deduxit exercitum. Erat hic autem dearena obtectus
    ,

    item aqua

    petra educta

    lur

    susse fcstiuare. Quaa res non mediocriter imbel lem populum, neque talibus prodigiis a assuefa

    sertus,

    maima impetralum.

    ac
    :

    sterilis

    quarum
    siti

    fiuento irrigabatur

    nec ullo aubi rursus populus


    ,

    ctum

    in

    Moysen

    concitavit.

    At

    ille

    iutrepidus

    voce quidem populum, ut in Domino bereut, hortabatur, animo autem ad


    nitus

    spem ha

    allligebatur. At Moyses ex lapide e quodam virga percusso, jucundissima atque copiosissima

    Deum pe conversus, auxilium tacitus implorabat Quo recoudito clamore Greator exoratus , pree
    sto

    aquarum

    fluenta exilire
    ,

    fecit.

    Hic f commeatus

    miseris ac

    mirabiliter affuit.

    Nubes enim

    etiam omuis quem exeuntes ab JEgypto adduxerant , quuin defecisset , et populus fame premeretur miraculum fit , quod prae cseteris est
    ;

    incredibile

    DIE QUARTA SEPTEMBRtS.


    incredibile
    ipsis ut solet, qu ffi victum pra?stabant, oriebantur, sed a coelo quotidie rons mstar defluebant. Etenim sub crepusculum sparsim ros diffundebatnr, qui in cibum se dedat legentibus isque non aqueum erat, ut in rore fieri
    ,
    :

    17 3

    g: non a terra

    adsolet, stilUcidium, sed loco g-uttarum crystallini grumuli in coriandri feminis formam cong-lobati,

    a priore itinere versus mare Rubrum profecti suntIsraetit tT :idtamen non contigit, postquam jam in conspectu habebante.rercitum Pharaonis, sedantea, ut dictum est i n Comment num. 206. ltaque prxdwtus timor populi et processus ad

    *-

    *- s

    Gawo-

    mareRubrum

    quod rusticatim dicitur xoAtWpov, descendebant, qui ad cibum collecti gustum mellis pene afferebant.

    incerso ordine hie sunt relati. De nube, aut columna ignis et nubis, consule Comment. num. 201.

    deqmvaria

    i2
    tis

    Huic

    emm

    miracule acce debat et aliud mulnec pari aetate, nec viribus ut con:

    cJosephuset Phito similiter scribunt mare a Moyse virga percussum at Scriptura id non ha;

    sentaneum

    aequalibus ad collectionem confluentibus, non minus alter altero aut propter ^tatem, aut propter infirmitatem sibi assumpsit nec qui validior, sibi plus quam esset opus,
    ,
    ,

    est

    idsattemsit incertum, sicut observaviin Comment num. 230. De transitu Israelitarum et submerso Pharaone cum toto exercitu suo actum
    bet, ita

    est

    ibidemnum.

    211 etseq.
    itlis

    d In

    Comment num. ZMegideaquis

    ama-

    nec

    quid infirmior, minus in eo die potuit arripere. Aliud insuper miraculum bistoria habet, quod scilicet uno die collectum fuerat, ejus nihil omnino in crastinum fuisse reservatum. Quod si quis timore furtim quandam sibi particulam ad crasti-

    ris indulcesmutatis, ibique

    probaci sententiam

    illam de mxdationeper ligni naturam facta videri probabitiorem et conformiorem Scriptiow, licetdtiqui dissentiant.
    e

    Factum hoc revera

    contigit, sed post

    manna

    datum, cui
    aqiuv, et de

    num
    g

    illud ordine preepostero prssponitur,


    in Raphidim obdefectum aqua ibidem cducta e petra, conside

    conservasset, totum, quod repositum erat, per noctem corruptum in verraes transformabatur. st in bac historia quiddam mirabile nam cum ex hebdomadze diebus una mystica ratione
    :

    Itaque de murmuratione

    Comment. 25. f Non eodem loco,quo aquam

    K
    c petra edwcit

    quadam

    cessatione ab Hebraeis honoraretur, ne quid in ea die prseter consuetudinem facere cogerentur, quaravis tanto in colleg'io unusquisque studium, quantum in caeteris diebus, die sexta

    Moyscs, manna depluere cwpit, sedidbenrficium impctrarant IsraeliLv in mansione OCtava, ut

    dictum

    est

    in

    Comment.
    ;

    adhiberet,

    duplum tamen collectum


    ne
    esse
    iu

    sibi

    esse in-

    fusius actum est omissis.

    idi

    et

    23, ubi de manna de colurnicibus hic

    veniebat

    causa

    victus

    necessitas

    quamobrem opere

    aliquo

    Lex

    violaretur. In
    :

    quo

    etiam divina elucescebat potentia nam cum reliquis diebus, quod supererat, corrumperetur,
    h

    g* Voce hac incredibile utitur subinde Nyssenus, non quod velit insinuare, credi non debere factum, de quoistud dicit, sed maxime esse mi-

    Sabbatum prrecedebat parasceve h collectum (hoc enim otiosae illi diei nomen fuit)
    in
    sola, quaa
    ,

    randum. h Vox Gnvca


    pro

    est,

    qiuv proprie preaparationejn

    signi/icat ;'sed in Scripturis, utiet hic, sumitur

    incorruptura perdurabat
    rancidius videretur.
    Victoriade
    Amatecttts.

    ita

    ut recentiori nihilo

    die prsecedente aliquodfestum seu Sabbatum.

    13 Bellum deinde adversum


    uaiUj

    g^entem alienig-eet

    Amalecitas nomine
    Ilebrsei
    ,

    exarsit

    '

    sed electi, quibus Josue, qui post Moyprsefuit. sen g-ubernacula populi susceperat i Nara Moyses extia prEelium in colle quodam
    ,

    raum omnes

    constructi

    in

    aciem

    tunc sunt
    ,

    pri-

    non

    aidem mox parenlhesi includuntur, rcfcruntur ad Sabbatum, non ad pdrasceven, i Vox Gncca reddenda erat susoepit, aut gessit nam habetur y.xBrr/taxro, et phrasis omnino hanc inlcrpretationem requirit. k Causa, cur lassafcV sint manus MnysisW graQitcS
    :

    altiore

    una

    cum duobus

    necessariis

    constiterat,

    vaLv, non videtur occulta, sed naturatis; videlicet ob nimis diuturnam extensionem.

    ad caelos aspiciens, quando ( ut in historia traditum est) id quoque inter caetera mirabile dictu C factum est. Nam cum Moyses manus in ccelum elevaret, tunc ing*enti animo irruebant in hostes
    -

    CAPUT

    III.

    Hebrsei
    tra

    cum

    vero

    manus

    remisisset, tunc con-

    ferociores facti hostes, facillime Judaeos pellebant. Quod aliquoties factum facile intellexe-

    Adventus hraelitarum ad monlem Sinai


    ;

    /.

    cum eo erant. ItaqueMoysi ulnassubeunocculta k quadam de causa graviores factas mates nus ejus susteutabant. Verum quia imbecilliores erant, quam ut possent rectum diutius Moysen surunt, qui
    stinere, lapide

    lex ibidem promulgala,

    man-

    dataque accepta de tabernaculi ac


    vestium sacerdotalium constructione.

    sedem supposito, facilius adut manus in ccelum levatas miniculo effecerunt, diutius retineret. Quo facto fusi omnino fug-atique
    illi

    in

    hostes sunt.

    ANXOTATA.

    nam solum loquitur de agminis JEgyptii multitudine, non depromira digiis naturam superantibus. De timore autem et murmuratione poputi dictum in Commentario num. 203, ubi videbit lector iltum timorem esse ortum, quando Israelitm castra habebant apud mare Rubrum, ita ut mare haberent ante se, a JEgyptiorumexercitum. </o autem Jussu quidem Dei et ductu nubis seu columnse b
    a Grccce mirabilibus:

    autem eodem in loco nubes maneret, /; flU , ncccapopuli viiE dux erat , nec ipsum po- rlaprntata pulum alio commigrare necesse planc fuit, curn ^J^jj^J' ducem migrationis non baberet. fllo ergo cum m0 ntmSi* ad victum lllie absaue labore cun<-ta suppeterent, naiwiUnb'"" cum aer sursum illis pancm deplueret, deorsum

    Cum

    qu:i'

    vero

    rupes potum
    C03li
    ,

    prffiberet

    rursu
    :

    <{u<-

    mnIh;:

    omnem

    diu ffistum in illa fulgore tenebras dissiparet, sine molcstia vers;ibandescrti regione montibus subjacenti
    tur,

    Intermolestiam mitig-aret et noctu tlammco quodam arceret

    sic

    ut

    iu

    qua exercitus castra posuerat.

    Ilis

    ita fa-

    ctis

    171
    A. S. Grkokio NTSfBKO.

    VITA

    S.

    MOYSIS PROPIIET.E.
    et

    ctis

    majora occultioraque mystena ipsum Ductorem et populum instruere Movsem , luisset, prascepit populo per
    corpore

    Deus,

    lam rem, quae comprehendi

    cum

    vo-

    quam animo mundus


    ,

    fieret

    ut tam adeo ut

    quodam dierum etiam ab ipsis uxoribus certo quibusdam numero abstineret aspersionibusque labe animi corpomaculas abstergeret, ut omni
    risque deposita;

    possit, respicere nec iis D naturam, qua? super omnia est, similem putare qufe comprehensione cog-noscuntur: sed esse quidem quanta vero, aut qualis, ipsam credere oportere autunde, aut quomodo sit, uon esse quterendum, nequeant. eo perveuire humana ingenia
    : :

    mundus ad montem

    Sinai posset

    accedcre.
    ubi, terribili

    appuratu prxcedcnte,

    solum 15 Qui quidem mons ratione utentibus neque his omniillotempore aditum prsestabat nec viris etiam omnibus, sed viris solummodo tantum, qui diligenter a se omnem bus, sed illis
    : :

    Studium autem omnibus monti apcrat non parvum, ne qnid brutorum

    maculam

    expulissent.

    quidem, totam simpliciter mjustitiam propellit lexilla, quod oporteat proximum amare, quo stabiliter constituto, uecessario sequiesse fa.tur, nihil adversus proximum cuiquam ciendum. In parte vero parentes colere, et a criminibus, quas dilig*enter enumerantur, cavere prffidistributa. In genere
    cipit.

    cum Ad pietatem autem etiam adduutur illa morum sunt castigationes, iu genere vel in
    ,

    quse

    parte

    propinquare paterentur.
    ciderit,

    Quod

    si

    forte

    aliter ac-

    quidqtiid

    lapidibus obrui a populo statutum erat, brutum juxta montem apparuisset a.

    mandatu Dei 18 Quibus leg*ibus quasi instructus ad sublide tabernacutabernaculo divina sibi miora trausit mysteria lo et mpelle,

    virtute

    proposito.

    Taberuaculm
    ,

    autem

    erat

    ctile

    sucra

    subito tenebris Hifl ita dispositis, in sereno die mons circumdatufl fait, et ignis e medio tenebrarum exiliens, ae totum, ut videbatur, montis

    templum inaudita quadara

    varietate

    pulcherri- componenda.
    d
    e

    tractum depascens, terrebat prospicientes, fumo tameu atque caligine omnia repleta adduccbat quamvis ipse quomontem populum Moyses,
    :

    ad

    cortinffi , mensa e columna3 et caudelabrum /, et thuribulum g, altare /* ac propitiatorium i, et quod intra sanctum est adytum impenetrabile et inaccessum. Quorum omnium dispositionem ac pulchritudinem partim

    mum,

    propylsea,

    que

    aujusoemodi
    Isra61itafl

    visu

    timore

    perculsus
    se

    b
    :

    ita

    ne

    memoriam

    fugiat,

    partim

    etiam posteris mi,

    erat, ut

    celare id

    minime posset

    sed

    vel ipsius corporis


    fecit:

    motibus

    commotum
    :

    pate-

    sed raculum subaperiat, non picturae tradere immateriale illud exemplar materiali aedificatione
    divino
    ri

    nec enim tantum pcr oculos, verum etiam per auditum terror animas invndebat cum cceouncta subjecta litus terrifioa vox quasdam in erumperet, cujus primus quidem locorum spatfa impetus cnjusvis auribus intolerabilis buccinffi sonitum refcrebat; sed omnem ejusmodi exemquantoque magis plorum terrorem exeedebat
    ,

    consilio splendidis acceptis raateriis imita-

    compellitur. Puit igitur

    plurimum aurum

    in

    progrediebatur, tantu
    bat.
    angelut co~

    terribiliorcm

    sonum
    :

    ede-

    16

    Vox autem
    ,

    illa

    ftiit

    articulata

    nam

    aer

    rum pOpuh
    promulgat
    (trrciu
    /ir.i
    -

    absque tionem
    tutc,
    Quffi

    vocalibus inslrumcntis non inanem orased sig-nilieuntem divina fnrmabat virinstituta ponebat.

    ccpta

    quae populo leg*es atque

    ftfoyttu

    vofo

    omnia cum ferre populus non posset, imb Moyse, ut a Deo, ipso mcdiante, Lex sibi traderetur, nec se quidquam retractatururn, ssd omnia, sicuti ab Ipso Deo pcr Moysen sibi tradita, crediturum asseruit. Ita populus quidem m\ Mibjeeta montis loca relabitur c. Moyses vero solus in monte rellctus, contra quam casteri homines pati solent, affectus est. Nam cum ea>
    petravll
    teri

    columnis circumfusum, et cum auro arg-entum cacumina et bases eorum exornabat, ut varietate coloris, sicuti arbitror, magis fulgerent. Sed capiasris quoque materia non inutilis visa est enim et bases columnarum ex aere factffi sunt. ta totiusque tcmpli Cortinze porro atque tentoria septum et super columnas extensum tectum, omuia per textoriam artem conveniente singumateriam conficiebantur. Aliis ex lis attributa hyacintha et purpura erat tinctura et igneus splendor quoque byssi natura ipsa cocci rubor perductus ac sine arte confectus color. In aliis linum, in aliis pili prout texturae usus petebat, assumcbantnr. Sed rubricatse quoque pelles nonnum:

    quam
    19
    dit,

    acceptffisunt.

    haec posteaquam de monte descenper ministros secundum expositum sibi exem-

    Verum

    uti el de vesti-

    bns

    summi

    sa-

    orancs desolati

    mag-is,

    in

    societate

    minus

    ti-

    meant, tpse dereliotus solus audacior faetus est. Unde patuit, non ut tiraidum quemdam pcrtcrsed charitate timeutis ritum iu principio fuissc
    ,

    Moyses construxit. Tunc autem cum in illo adhuc absque manu constituto templo h esset, quibus saccrdos vestibus quando iu templi penetralia intrandum erat, uteretur, de inplar opificii
    ,

    supcrhumerali,
    ccj'doti$,

    populi fuisse eommotuni. Quare

    eum

    quasi onus

    quoddam tirnoivm

    populi deposuerit, at in seipso


    in

    amictu leges accinon ab interiore sed ab exteriore facicnte sermone superhumeralia l variis coloribus ex iis rebus ex quibus velum contexpit,

    teriore simul atque exteriore

    initium

    furtus eoset, tunc etiam

    ipsam calig-iuom aUda-

    tum

    oter ingreditur. Itaque Inter invisibiliaversatur, nec j;im

    intuentibus npparet.
    ingressus,

    ndytum
    Btrueret,

    oum
    si

    divimv initiationis invisibili non conspectus


    his gestis in-

    Nam

    ipse versabatur, ut nos (ut arbitror)

    quod oporteat

    quis velit cssc

    cum Deo,
    ,

    omnia hac, quas vidcntur, contemnere ac mcntcm suam ad invisibile atque incomprehensibile, quasi ad summitatem montis dirigere ibique cre:

    atque insuper auro distincta fuerunt. Uncinos quoque quibus superhumeralia conuectuntur, fecit, et catenulas sraaragdos in ciroulum auro connectentes. Hi lapides tum natura virides atque fulgentes, tum sculptura mirabiles videbautur: nec ad simulachrorum fig-uram aliquam sculptura tendebat. Sed patriarcharura
    erat,
    ,

    nomiua sex
    ,

    dere
    test.
    reliqua

    Deum

    esse,

    quo pervcnire

    cog'itntio

    uou po-

    iu sing-ulis lapidibus erant impressa; ex his ad anteriorem partem unciui quidam depeudebant et complicatae eatenae in se permu-

    m
    :

    wni

    accipii

    ;>aura d KStn

    summitate montis constitutus Moyses, divina suscipit mandnta , quse via doctriunquc BVHrl ad virtutcra. Cujus cnput est
    17 Ilae igitur in
    pietntis,

    quemdam numerum connexce atque rhythraum, in modum retis a fibulis ex utraque partedesuper ab uncinisextensa?, ut magis connetatim
    in

    xio prasfulgeret.

    perstricta

    ut

    scilieet

    emulecentes de

    Deo

    opinio-

    20 In his erat

    ex auro fabricatus

    ille

    ornarationali, (-

    ues habeamus, quod omnera eognoscibilein speomneque superexcedat cxemplum, nulli ciem
    ,

    rei,

    quoe cog*noscitur, similis.

    Jubet enim ad nul-

    tum m pectoris, in quo diversi patriarcharum numero lapides tres in sing-ulis ordinibus ordines quatuor fuerunt, tribuum nomiua litteris expri,

    nica
    rtt.

    et

    cet'

    mentes.

    DIE QUARTA SEITEMBK18.


    menles. In his erat tunica n intra superhumeraha ad talos a cervicibus delapsa fimbriarum appendiculis concinne ornata in his erat infenor limbus non texturae varietate solum ve, :

    175

    thina, ac potest

    dmnum

    ous qu tV fcotffaunfur oruatus occultior, comuli mo Nnmo.

    decingulo byssino

    et

    feminali-

    A. S. Greco-

    sxpedictum caput ExodiiM

    rumetiam aureis appendiculis pulclierrimus. Hepc autem erant aurea tintiunabula, pomaque punica vicissim dictum
    tis vitta,

    etiam agiturde vestibus aliorum sacerdotum.

    et seq., ubi

    limbum ambiunt. Tum

    capi-

    quse tota fuit hyacinthina, et lamina o Pontificis imminens fronti ex auro purissimo ineffabilibus literis quibusdam exarata j et cin,

    CAPUT
    Tabulce

    IV.

    gulum
    et

    quo circumfusus amictus stringebatur ornatus occultior ac caetera omnia qute per
    ,

    Legis acceptm
    ob

    at

    confra:

    ctm

    aenigmata in amictus specie sacerdotalem ostendunt


    virtutem.

    populi idololatriam
    ;

    ac~

    ceptce alim

    leges

    tabernaculum
    :

    ANNOTATA.
    Deadventu ad montem Sinai actum in Com~ mentario 27, ubi num. 291- et sequentibus totus apparatus promutgationi decem mandatorum
    a

    et

    sacerdotium instituta

    gesta re-

    liqua, et mors.
    amictus caliyine a majorque Beipso hac effectus * esset arcana doctrina, descendit a uumte ad suos, ut eos eandem disoiplinam doceret,
    aec

    H-Deo

    cum

    mvisibili

    ista
    ,

    Moytes
    ii'
    ii

    m-

    ipso

    perdoctus

    quadradicbus

    praevius exsacris Litteris expositus est. b De timore aut terrore Moysis in Scriptura
    nihil reperio.

    ijintn
    irt

    iihKijf ta-

    bulas tucifni,
    '
    tii.

    At de

    terrifico

    hoc apparatu,

    et
    et

    ingenti plebis timore, varia adduxi


    seq.

    num.

    296

    templum, Bacerdo, tium et quod in monte fuerat illi ante monstratum exemplar a. Ferebat enim nmnibus taet
    leg-es
    ,

    eis

    proponcivt

    e1

    mendose

    aOectua

    num. 297 articulata voce coram populo promuigavit angelus; reliqua Moysi data sunt in monte, ut is a communicaret cum
    et

    c Hsec latius exposita vide ibidem

    bulas sacras,
    erant, nec

    quui divinuin invmitum ao doniini


    auxilio ut produoerentur sed ipsius Dei opus utrumque fuit
    ,

    sequentibus.

    Decem preecepta

    humano
    ;

    indigueraut

    populo.

    tam materia, quam littene in rum populus qui autequam


    ,

    Lpsa

    tmprefls.

    Ve

    Lcgislator
    ,

    desoen-

    d Mandatum de construendo tabernaculo, deque omnibus ad tabernaculum spectantibus uti et de vestibus sacey^dotalibus accepit Moyses , dum prima vice per quadraginta dies fuit in monte Sinai, ut dictum est in Comment. num. 2Q^;sed omnia muiio serius fuere constructa.
    , ,

    deret,

    ad

    idololatriam

    defeoeral

    hoo

    munus

    guadraginta diebus ao noctibus nullius indigens rei b quibus hoo oorpus sustentatur, immortali vita sub Hla oaligine Moycum pajdagogi uou ad ses vivcret, quasi pueri
    impedivit.
    ,

    Nam cum

    sunt

    sic

    j^opulus
    ,

    adversus

    De
    e

    tabernaculi constructione

    et erectione

    consuli

    impulit
    erat.

    eum

    ut ad
    :

    potest 30.

    randum dux

    eis fieret

    Aaron ooncitatos simulaohrum aureum adosimulachrum autem vitulus


    ,

    tabernacuti

    Propyteca, columnee et cortime erant partes mensa vero stabat in tabernaculo


    \

    22 Quare offcnsus Moyses perrupit

    tabulas
    :

    u( iltat ob

    antevetum, quo separabatur Sanctum sanctorum a Sancto, ad partem Septemtrionalem intra Sanctum. Mensa autem hwc, cujus forma describitur Exod. 25 i 23 et seq., ibi erat locata, ut itti imponerentur panes propositionis. f Candelabrum hoc aureum, quod describitur Exod. 25 ^ 31 et seq., stabat item ante vetum e req gione raensse seu adpartem Austraiem. g" Per thuribulum /tic, opinor, inteliigitur aitare thymiamatis, quod stabat intra mensam et candetabrum. Forma et usus ipsius exponitur Exod.
    30.

    ne in homines indignos tanta inde Lovitis administrantibus

    res devenirel
    ,

    de-

    idololairiam
    populifrangit,
    filucittoque

    tribulum sangui-

    ne scelus expiavit, simulaohrum oontrivit, oumqua in eoe, qui peooarant, que sua iracundia
    ,

    Ueo secundut
    impetrat
    i
    i

    exarseral

    Deum

    propitium reddidisset,

    Lta rur-

    rijrs

    aliague

    sus quadraginta dicrum spatio tabulas a Deo imquas ipsc quidem oomposuit, Deus petravit
    :

    ntatuta

    autem turam
    cens
    ,

    perscrijisit c.

    llas rni

    ttfl

    aooipit,

    oum

    DS
    alia

    in

    tanto dierum

    oumero excesslsset,

    quadam

    dum

    ratione nobisque Lnsolitam vilain traduqiui! natnrain dciincnniliil ooruui


    ,

    tem cibo sustentaut,


    Sic igitur
    illis

    hAiiare holocausti stabat in atrio antetaberna-

    buo oorpore admiflit, tabcrnaciilum BBdifloavit, flt Legifl


    in
    ,

    culum. Describitur Exod. 27. i Propitiatorium erat supra arcain testimonii intra Sanctum sanctorum. Arcam autem videtur designare per vocem adytum. Ptura commemorri potuissent, sed auctor brevitati studuit, k Montem designat, quem ob singutarem Dei prsesentiam templum nominat. Superhumerale vestimentum erat Pontifici 1

    praeccpta

    iradidit

    oonstituto
    saoerdotio.

    pro
    El

    divinitus doctrina

    Inepiratfl iW pOBtquam om,

    nia
    ota

    prout

    opiticio perfeoit,

    Deo monftus tabernaonlum

    eral
    ,

    materiall

    vefltibula,
    ,

    cun-

    interiora,
    ,

    vele

    tum

    , thurtbula , adytifl, BaoerdotH ornapropltiatorium varlum , sacrihciorum modum , alium iu

    altare

    eandelabrum

    proprium, quod describitur Exod. 28

    ? G et sr>/.,

    puryationeui d t alium in agt-ndis gratiis, alium ad avcrtcnda rnala inimincntia, alium adespianda
    peccata.

    suis unicis etcatenuiisaureis,et tapidibus onychinis, qui /i*csmaragdi vocantur.

    cum

    m Ornatus pectoris designat rationale, quodPontifex


    re.

    superhumerali annexum gestabat inpecto-

    Ornamentum istud'pontificate late describitur Exod. 28 ay 15. n Tunica summi Pontificis hyacinthina, cum tintinabulis matisque punicis iimbum ejus ambientibus, item describitur ibidem a f 31. vittaque hyaoino De tamina aurea Ponti/icis

    omnia jfostquam optirae perfccit atque constituit suorum perpessus Lnvidiam eflt, si: quod vitium liumana; BfltUT89 innatmn eflt eacerdotali fuerat houore deut ct Aaron, qui quadam coratus, et soror ejufl Maria zclolypia e muliebri commota oh delatum illi honorem 8
    3
    Ilaic
    ,
    i

    mumutiutiij

    Marix

    e.t

    Aa;

    onfipunita
    /io/ju/i

    itcm
    iiuu

    mwaitOf
    :

    Ucet obtlntu*
    rit

    carnei

    divi Deo, quippiam proloquuti fuerint , quo veloccra intuiit punitionem : qua na ira commota mansuein re mirabflis clementia , tenditEqnfl tudo

    , ,

    176
    A. S. Gheoonio

    VITA
    est.

    S.

    MOYSIS PROPHETJ3.
    parum pugna
    his contenti a transitu
    victi

    tudo Moysi visa

    Non enim solum

    iratus in-

    Ntsswo.

    etiam oratiombus videnti non fuit , sed Deum vero multitudo sorori propitium reddidit. Cum
    voloptate
    victa

    prohibebant, sed concesserunt inviti, quod sponte

    carDes

    edere

    desideraret, me-

    carnibusabunliusque se in Jlgypto vixisse, ubi quam coelesti cibo in deserto, praidicaret; dabat,

    Moyses rem commlsit. Deus vero miJudseorum cirra multitudine aves f, per stativa immisit, ut aucupium cumvolantes, gregatim sic
    tunc

    Deo

    dare noluerant. Posthaec Balach Madianitarum n eorum, qui ante deleti gentis magnas princeps et jamjam se pafuerant, exemplo perterritus ribus damnis ab Israelitis affectum iri expectans, non ab aliis armorum, vel copiarum, sed a Ba,

    laam

    augure quodam
    invocatione

    daemonum
    artibus

    claruerat

    qui magicis artibus ac famaque de


    :

    nimium esset facillimum. Quarum carnium non pauoi pleti, in morbos deciderunt, mortuique
    fuerunt
    fuit.
    exploratoret
    :

    re-

    ipso erat, saepius civitatibus etiam ingentibus suis

    nocuisse o
    sibi

    auxilium
    ,

    petiit.

    Is

    cum ad

    quas res residuis exemplo ad

    modestiam

    regem Balach
    speram eam

    iter faceret

    asinse voce non pro-

    miMi,
    li

    et

    popu

    rcbetliaaliu

    mwmuratio
    /,,
    ii,

    Terram Exploratores deinde ad promissioms sed multi mittuntur, qui reversi non idem omnes, nuntiaverunt. pene impossibilcm esse transitum

    viam fore instruitur, et visione faciundum esset didicit, ac dequadam quid


    ,

    mum
    gias,

    infirmioressensit esse maleficas

    illas praestife-

    quam
    ,

    ut possent aliquod
    ut
    furore
    ,

    illis,

    quibus auxilium
    inferre
    ;

    popu-

    Undc rursua inultitudo


    fuit,

    adversus Moysen commota

    rebat Deus

    damnum
    aflflatu

    sed pro

    qua Moyitt pecealum


    :
    <j

    tabilw

    multique desperarunt se posse illuc pervenire:quiomnes divino judiciocondemnati, ea pcena mulctati sunt, ut promissam sibi regionem g non

    autem per desertum, cum rursusaqusj penuriaprcmerentur, necullam miratajn adversus culorum Dei tenercnt mcmoriam adversus Moysen imple conclamabant: Deurn, quam cum posic ut Moyscs quoquc visus fuerit una
    vidcrent. Proficiscentcs
    ,

    impulsus tales imminentis prosperi emisit voces successus illius populi essent prophetiae. Ex quo enim suis artibus ne noceret, impeditus est, di*

    daemonum

    divino

    econtra

    vinss virtutis
    te neglecta
    ,

    sensum

    accepit,

    et

    vaticinandi ar-

    divinse voluntatis se interpretem et

    puli
    h
    '

    incredulitate impegisse

    acrotomo*illolapidc rursus
    produxit.

    Verumtamen ex fontes aquarum mire


    h.

    internuntium exhibet. Ita natio vincitur alienigenarum p. Sed populus in bello victor , non parva ex parte luxuria vincitur. Tunc Phinees
    zelo virtutis

    i.

    c.

    duro

    uno ictu tam Judaeum, quam alienigenam mulierem in ipso impudico actu confodit
    :

    presrupto

    mwmwatio
    :.n !>

    25

    Cum autem

    rursus

    illis

    ciborum

    voluptas

    quo facto divina in eos


    His
    ita gestis

    qui peccaverunt
    mors Sancli
    ct

    ntibu

    punita, eontra
    ifuon ertotut

    nullis rebus ad gTiltt oupiditatem excitasset, et Mgjvitam suatentandam necessariis destituti


    ,

    iracessavit.

    ttrpont

    mtuti

    ptiacafl

    epulae expetiissent,

    more juvenum petucastigantur.

    lanter

    fle

    gcrentium
    i

    flagellis

    Quam-

    ascendit in altum Moyses repromissam majoribus suis terram speculatus, humanam vitam q exuit, ita 28

    montem

    et procul

    teputtura.

    morsibus divinitus cumquc plures hoc modo indies peeis immi.ssi rircnt, divino nixus consilio Moyses, aes in ser-

    ubrcm serpentes
    :

    vcnenosis

    aut

    ut nihil in terris hujus migrationis suse signum monumentum in sepulchris relinqueret. Miest,

    rum autcm

    pentis oonfudit

    iig-uram,

    quam in tumulo quodam

    imposuit

    jussitque, ut
    ln

    quioumque serpentis morsu

    serpcntem aspieerent, atque morsu serpentum morbum fugaita pestiferumex vit. [mmlttebantur enimex visu quasi antidota k quffldam in corpus, quod serpentium venena imbeoilliora reddebat, quam ut possent homines oclaborarent,
    fiereum
    cidere.
    teditio
    t/i

    nec pulchrisua resplendentem gratiam noc oculorum aciem , vel temporum quibus cum hominibus erat spatia vel

    quod nec

    formae

    tudinis suae quicquam, nec ex facie


    ,

    labores comminuerant; sed uno


    virtutes corporis atque

    eodemque modo

    guerunt.

    Iltec

    sensuum in eo semperviquidem sunt, quae de illo Viro ab


    ;

    historia divina percipimus

    quse nostro

    cursim narrata

    jam tempus
    fectam vitam

    est

    proposito

    accommodare

    ponii

    uvittimit
    ;

    conwretta
    (

    26 Rursus jnqiulo in cum seditione insurgente, ac nonnullis in scipsos transferre saccrdotaiem dignitatem oonantibus l, Moyses quidem pro Deus vero non ut ille orapeccantibus orabat
    :

    ut videamus veteris Scriptura? historiam ad per-

    multum conducere

    r.

    ANNOTATA.
    a

    bat,

    scd ut justum erat, hiatu terra;


    ,

    omnes
    ,

    se-

    absorinsurrexerunt gui in Moysen Qui autcm sacerdotii cupiditatc exarserunt, igne oremati oirciter duoenti et quinquaginta , exemplo suo cseteros tribulessuosadsanam mentem reduxerunt. Verum u1 crederent, non ab hominibus, sed b Deo sacerdotii gratiam concedi,
    ditiosos
    psit,
    '

    ne. Phrasis
    dit
    sibi

    Verba Greeca non exacte reddita sunt Latipostrema hic habet Ad suos descencommunicaturus ipsis mirabilia contribules
    ; ,

    in visione
    ;

    Dei ostensa

    et

    leges propositu,

    templum et sacerdotium secundum exemplar sibi in monte moustratum, populo conrus

    ac

    wflficloii

    nblaln

    virga Utterls, a quo csset oblata *, significante, per uiiauiquuinque tribuir, ussumpta est, quaa in

    stitutnrus.

    templo Moysea apposuit


    ron virga
    Boruit,

    ao posterodie sententiam
    :

    de saoerdotio DeJ omnibus ostendit

    sola enim a.afrnetumque cdidit. Nux autcm crat fruetu. Quod quiiUun miraoulum ctiam iutidclibus inaximum omniuin vismn 6St, stnpentibus scilicctquomndo sieeuin ae levigatum lignnm tam parvo temporiaspatioarborisnaturam suscepitatque
    perfeoit.

    Moysen quadraginta diebus mansisse inmonSinai sine cibo et potu, dictum est in Commentario num. 303, ubi etiam mox num. 301 et seq. de tabulis acceptis, de idololatria populi, de confractione tabularum, comminidione vihdi aurei, pomaque popula inflicta actum est. c Quantopere laboraverit Moyses, ut Deumplab
    te

    Nam

    pro uligine terree, pro

    cortioe, pro
    ci suf-

    caret populoque integre reconciliaret, ac tandem secitndas hasce tabulas acciperet, dictum est 28
    et 29,

    huinoie, pro radieibus ct ramis divina virtus


    feeit.

    tio in

    27
    victi houet,

    Proccdebat
    edixitque

    dcindc

    ultcrius

    cum

    populo

    molitioMt

    Moyses,
    sinistraiu

    ivgiam

    (ut

    dieitur)

    viam

    ubi secunda quadraginta dierum commoramonte, et secundarum tabularum acceptio exponilur num.ZZl et 322. d Quatuor genera Sacrifleiorum hic enume-

    Balaam
    l

    nn

    esse oustodiendam,

    ',

    psccatum
    ;

    ne videlicet ad dexteram vel nevc quiequam habitandeclinarent


    ,

    est

    populi

    tium oa Looa arriperent. Coloui

    autem

    locorum

    rantur , videlicet primum ad purgationem , id dutn aliquis contraxit immunditiam legalem; secundwn in gratiarum actionem de bene,

    ficiis

    ficas obtentis
    ;

    mtnenka,
    cata.

    tertium ad avertenda mala im~


    q uartum

    et

    demum

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS. num. 474 et seouentih*


    kic etiam

    177

    ad expiandapec-

    Verum hac enumeratione minime compre-

    oui
    eo

    XS^
    Balaamum

    reSe^c^n^ wpew Anw*. C ** "*""' ^T?


    ,

    p/

    at

    A. S.

    finrr.O'

    nio Ntsseko.

    ciorum erant holocaustum, quod totum combuhonorem Dei hostia pacifica , et hostia pro peccato, ex quibus aliqua comedebant sacerdotes aliique. Singula autem variis de caurebatur

    actum num. 451 etsea Balac rex erat Moabitarum non Modionitarum, licet hi ipsius essent amici et
    ii

    tncini,

    sis offerebantur,

    et sic in varias species possunt subdividi. Consuli de hisce possunt priora capita Levitici, et interpretes.

    tdeoque collatis consiliis Balaai num accersendum curaverint. Adipro hisce Co?nment.U, ubitota
    fuvc historia est exposita. o Unde didicerit Nyssenus

    De hac

    oblocutione

    Maruv

    cui et

    Aaron

    hanc famam.qxuv

    ferebat,

    implicitus fuit, actum est 35, ubi etiam depcena Marix, etprecibus Moysis^ro eafusis, Nyssenus hocfactum narravit ordine preepostero contigit enim post carnes ab Israelitis male desideratas,
    :

    civilatibus etiam infjentibua suis artibus noeuissc, non satis perspicio. Certe

    necsacw

    de quibus mox loquetur. f Coturnices intelligit, de quibus in Commentariumnum. 372, ubi etiam demorte plurimorum

    Litterm nec Josephus tale quidhabent Philo quidem, in Comment. num. 508 citatus varias enumerat calamitatcs, quas
    asserit

    dictas fuisse a

    Balaamo;

    at illatas fuisse ipsius

    pcenam murmurationis et gulas illata, qualiscumque kaec fuerit. Murmuratio vero relata est num. 366.
    in
    j3

    artibus non affirmat. Itaquesiad ibidem monui relationem illam Philonis suspectam

    essefah

    tis;itamonetidumvidetur,h;ccnihiloessecertiora; prcvsertim cum sententia Nyssenide magicisarti*

    missis exploraioribus murmuratione rebellis populi, pcenaquea Deo inflicta, actum est
    g*
    ,

    De

    bus Balaami usque adeo certa non


    in

    sit,

    ut oppo-

    sitaappareatprobabilior,quemadmodumostendi

    in

    Comment. num. 383 e sequentibus. h De hac murmuratione popidi et peccato Moysis, actum est num. 445 etseq. i De hac historia consule Comment. num. 469
    ,

    Comment. num. 4S9 et 502. p Hic rursum aliquid est confusionis et pra* posteri ordinis. Videtur insinuare Nyssenus,
    victos

    ab

    Israelitis esse subditos Balaci,

    quod
    ,

    Balaam non

    etm.
    k Rsec sententia non
    sacras Scripturse-.nam
    satis videtur
    f 9

    potuisset maledicere Israelitis

    et

    Num.%1

    consona serpens seneus

    quidem ante peccatum ab kisce commissum cum mulieribus Moabitarum et Madianitarum. At


    IsraeliLv solos aggressi sunt Madianitas, idque

    solum dicitur positus pro

    sig-no.

    Et clarius Sap.

    16^7

    dicitur de
    :

    iis,

    bantur Non per tem seneum aspiciens,) sanabatur, sed per


    ,

    qui viso serpente eeneo sanahoc quod vivebat fserpente

    om-

    nium
    1

    Salvatorera.

    De hac
    et

    seditione et conspiratione Core,


    est 37

    Da-

    factum est post istud peccatum dcccptio enim mulierum bello causam prsebuit, uti expositum est in Comment. 46, ubi primo actum estde peccato Israelitarum per midieres Moabitidas et Madianitidas deceptorum, deinde vcro debetlo hanc ob causahi contra Madianitas suscepto
    .

    tkan

    Abiron actum

    a num. 407, ubi


    variis fa-

    iisqae victis

    et excisis.

    videri poterit

    eam

    esse

    pr&ponendam

    q
    r

    De

    morte, sepidturaque actum est fusius in


    historiw

    ctishicjam relatis. m De Sehone et Og Amorrkseorum regibus


    haec prsecipue intelligenda sunt.

    Comment. num. SWetseq.


    Subjungit
    :

    Hiautem

    trans-

    Nyssenus

    at illa

    moralem expositionem ad propositum nostrum non

    itum proprie non concesserunt ; sed vitam cum regno victi amiserunt. Consule de hisce Comment.

    conducit, ibique videri potest.

    DE SANCTA CANDIDA
    A
    S.

    PETRO APOSTOLO CONVERSA


    NEAPOLI

    SYLLOGE HISTORICA
    De
    SSC.
    1

    cultu et gestis

    POST ME-

    DIUM.

    Candidx vidux memoria


    in Fattis, et

    etogium

    uas sanctas MulieresNeapolitanas,ejusdem \ambas nominis , Martyrologio Romano ad hune diem inseruit Baronius, Priorem ita nemorans Neapoli in Campania natalis sanctae Candidce, quae sancto Petroad eam urbem venienti

    riis.

    Candida, inquit
    Candidac
    priraa

    cognomento Senior
    ,

    ad

    alterius

    discrimen

    vidua

    Ncapolitavenlen,

    na,
    ti
    ,

    B. Petro apostolo Neapolini


    proficisccretur
    ,

    cum Romam

    occurrit

    ac
    ,

    hospitio accepit;
    in

    a quo ad Christum conversa

    prima occurrit, atque ab eo baptizata, postea san*


    clo fine quievit. Secutus est

    Philippus Ferrarius

    in Catalogo Sanctorum Italiae, ubi elogium conkujus texuit, quo omnia fere comprehenduntur

    fideque erudita, aquis salutaribus expiata cst, a dolore capitis, quo assidue Iaborabat, liberata ; cum ad Apostoli sermonem eo carere coeplsset.
    BflSO

    rharitate
    viri

    flafrrans, eo

    dolore libc,

    Sanctle gesta, uti traduntur a Scriptoribus va-

    rata

    Aspten

    vitae probitate insig-nis

    jam

    annos

    178
    41CT0RE

    DE SaNCTA CANDIDA.
    viffinti

    annos

    aegrotantis et in lecto decumbentis

    recens non

    est,

    quam

    insinuat Casteltanus

    ejus-

    recordata,
    Candidffl
    ait
    :

    Apostolum pro eo rog-are ccepit. Qui baculum quo iunitebatur porrigens ,


    , ,

    que Vitse auctoritas aliud etiam utcumque fulBartholomxus Chiocareltus in Catalogo citur.
    antistitum Neapolitanorum de prima Vitapag. Habetur etiam sancti Aspren 10 ita loquitur nulloque fuco Vita... sincerrime, etsi rudi stylo elaborata, sed sincera atque orationis eleg-antia
    :

    Hunc Aspreni
    Crucifixi

    trades,
    ,

    et

    dices
    ,

    Petrus
    ,

    seu
    illtco

    discipulua

    manda

    ut

    morbo

    recedente, pristinam recipias sanitatem. Accepto itaque baculo (qui adhuc in ecclesia meillo Aspreni porretropolitana asservatur) ubi
    ,

    cto

    verba

    quae

    Apostolus
    is

    mandaverat

    pro-

    nunciasset, statim

    e cubili sanus prodiit.

    Post
    ,

    discessum , Candida Deo orationibus conjejuniis, et piis operibus deserviens, ffltate Domino Prid. Non. Septemfecta obdormivit in dedicata, bris, in sede ab Apostolo (ut creditur) cujus in qua ipse celebrassC fertur, -sepulta. Iu
    Apostoli

    referta, quse conscripost videtur (si conjecturaj locus est) paulo pta tempora , Silvestri Papse et Constantini augusti serquze antiquis Long-obardicis litteris exarata

    tantum historica veritate

    vatur in majoris ecclesiae Thesauri sacello. Eam Neapolitana ecclesia ab antiquissimis temporibus
    in

    Sancti

    ejusdem

    ecclesiastico

    Officio

    recitare

    consueverat, in

    novem

    lectiones dig-estam,

    Vesperas aqua prfflfesto post dotc bcncdicitur reliquiis Sanctas sig-nata, quam fcrnnt totO anno incorruptam servari , ac febricitantibuflexeabibentibus,ei fideaccedant, prodesse. Eactenus Ferrarius, cilans Vitam in Vita S.

    quotannis a sacer-

    quidem OfScium typis editum habetur.


    ,

    istam recitat laudatus scriptor nobis data est ad ni Augusta in Aspreno. An autem revera tam sit antiqua, quam eam esse

    quod Vitam eademque a

    Aspreni contentam.

    B
    ctim veiu
    Ciuteltanu

    Castellanus in Martyrologio universali an-

    hanc a Candida janiore

    non diittngui
    ex vuriit
    obiervationibui,

    nuntiat quidem utramque Candidam cum Romano Martyrotogio attamen existimat, non nisi unam esse eamdemque, dicens ad marginem Seniorem recenter Martyrologio insertam esse ob auctoritatem Vilse S. Aspreni, quam omnino ueotericam nominat. Anno 1010 editus est Nea:
    ,

    poli iibcllus, compositus jussu eminentissimi Cardinatis Decii


    ctoruin

    non definio. Attamen stylo puro; nec dubitari potest, quin sit antiqua et satis mihi apparet verisimile, scriptam esseautante tempora junioris Candidse, aut certe non diu post. At observo, mulierem E illam, quse a S. Petro conversa narratur, quceque nunc Candida senior nominatur,numquam nomine proprio vocari, sed sotum dici Vetulam, aut Mulierculam senem. Eeec aut Mulierem nominisproprii nonnullam pr&bet autem omissio
    conjicit Chiocarellus, satis est simplice et
    ;
    ,

    Carafa archiepiscopi Neapoliiani,


    :

    alque hunc prseferens titulum allquot, ab omnibus ecclcsiasticis Neatotam dioacesim, Offioio de compoli, et pcr muni impostcruni celcbrandorum. In hoc libello ad diem iv Septembris S. Candida senior cele-

    Catalogus San-

    sanctge-illius Mulieris fuisse atque ideo Candidam vocatam a posteris. Suspicio tamen illa solido caret funda-

    suspicionem,

    nomen

    incognitum
    :

    branda proponitur ritu semiduplici cum commemoratione S. Camlidse junioris. AddunturauDuas Candidas tem sequentes observationes Neapolitanas habet hac die Martyrologium Roma:

    nam scriptor ilte nomen S. Candidae mento omittere potuit, quia de ea non agebat, sed de Aspreno. Deinde omnes scriptores posteriores Sanctam hanc nominarunt Candidam, nec ullus
    afprmat nomen iltud esse post mortem Sanctee datum. 4 Habemus vetus Ms., in quo narratur ere- inquibm ctio sacelli S. Marise de Principio, et in quo repetitis vicibus mentio fit de S. Candida, uti et de S. Aspreno. Hoc scriptum a Chiocarello pag. Vetus historia sanctae Marise 25 ita taudatur
    :

    tamcn unain tantum, lioc est, Senioct. haotenus semiduplioi Officio coluimus. In posterum ainlms uno die venerabimur. Brachium, el dentes aliquot senioris Candidss babent , ut aeoepimus, Canouici Regulares in fflde S. Pctri ad Aram. De ea in Vita S. Aspreni, et in tabulis Porro S. Candida junior ecclesiaa Neapolitanffl.
    ,

    mun
    ii-ni

    de Principio, quee in solemniis dedicationis ejus


    ecclesice
    in Offlcio
    leg-i

    ecclesiastico
    ,

    temporibus
    archivio
    pta,

    consueverat
    fere

    et in

    quod priscis canonicorum


    litteris descri-

    lini

    ciinjugata': vixitquc prstanti pietate et fide

    asservatur,

    Longobardis

    anic annos mille, hoo

    Extat
    aade
    S.

    Imperante Mauritio... nobile epitaphium marmori incisum in Andrisa, ubi et corpus ejus oolitur. Tndc
    est,

    quam ad verbum

    descripsisse videtur

    vero pars ossium ejus ad ffldem arohiepiscopalem

    oappellam Thesauri, pars vero in propinquum 8. Angeli ad Nidum honorifice translata sunt. Ihc observationes satis ostendunt. notuin

    templum

    Neapolitanus in Chron. Neap. lib. 1 cap. xli. Rclata quidem hoc Ms. fabulis inquinata videntur, atque idcirco hunc transferenda non censeo, qu/e in eo leguntur de constructioneet dotationeiltiusecclesiseper Constan-

    Joannes Villanus

    tinumMagnum. Attamen huc transferam,


    de
    S.

    quse

    lam margintdem Castcllaui cxactum non esse necseniorem Candidam memorari cosptam occasionc Jttninris sctf Seniorem cultam rsse Neapo//, priusguam Junioris memoria celebraretur. Hoc, inquam, x datis observationibus sequ nisi quis temere afftrmare voluerit, Candidam juniorem prius a seculo vii translatum fuisse ad tempora S. Petri apostoli, atgue ita occasionem dedisse alteram Candidam comminiscendi. Verutn errorcs tam crassi non prsesumendi. aut temere
    ;
    ,

    Candida in eo narrantur, quia ob qualemcumque istius scripti antiquitatem saltem valent ad Candidam seniorem ajuniore^distinguendam. Erat ctenim prope dictam cappellam S. Joannis, et prope porticum dicti palatii episcopalis , do-

    muncula
    ubi,

    sivc cellula

    cum

    oratorio

    seu altari

    dum

    vixit S. Aspren, illa sancta vetula

    Can-

    dida cffilibem vitam duxit.


    fuisse cidtui dirino

    Mox

    additur, tocum

    tionem

    S.

    Candidre.

    mancipatum propter devoInferius vero asseritur ma-

    rt

    monumon*
    utcumtjue

    afflrmandii sed solideprobandi sunt, ;s Quod vero ait Castellanus S. Candidam


    i

    gnus

    ibi fuisse

    m-

    sancta
    finivit.

    votula

    tis

    ontiquit,

    niorem Romano Martyrologio inse sseauctoritate ViUc S. Aspivni, eatenus rcrum cst,quod omnia fere, qu<v de ilta Sanofa na dicta Vita sintaccepta, Jam illa compendio dedimus ex Ferrario, qui ActaS.Aspreni satis recte est secutus. Verum Vita illa S. Aspreni tam
    /

    clesiam et

    concursus popidi, quia illic illa Candida in servitio Dei juxta ecpalatium dicti antistitis Aspren, vitam

    Nolim quidem iilam Candida? habitatio-

    nem
    re
    ,

    ut certam aut

    admodum probabitem
    ,

    assere-

    quod

    scripti auctor sit mtdtis seculis po-

    sterior, ut patet

    locis,qux in scripto

    ex ducatu Spoletino atiisque itlo designantur nominibusrecentioribus

    DIE QUARTA SEPTEMBTUS.

    A
    nonnulla

    170
    nrcrone
    J S.

    centioribus; attamen incredibile apparet, h&c conficta esse de juniore Candida, quee vixit im-

    di-

    cuntur

    perante Mauritio, seu sub finem seculi vi. 5 Mox in eodem Ms. subditur corpus S. Candidse sepultum fuisse in ecclesia S. Petri ad Aram, prout etiam asserunt neoterici. Deinde de miraculis dicuntur sequentia Et quia, S. Can,
    :

    Petrum antistitem Neapoiitanum, ejusque jussu. Petrum II intelligit Ughetlus ; cumque Ulius
    episcopatum ordiatur anno 1210, Vita soripta referturineditionesecunda ad annum circiter 1230. Quid porro tertix hujusce Vitx scriptor

    dida multis

    Alberwus prvstiterit, ipse indicat ad Petrum archiepiscopum hisce


    ,

    effulsit, et quotidie fulget miraculis,

    ad utilitatem ignorantium non

    dum

    silentio,

    quod,
    ,

    si

    metur

    vitio

    frigoris

    est prietermittenquis molestetur vel infirseu quartanae , simul cum

    pr tVfatione verbis ; Tuis itaque, pater octies beatissime jussionibus ob, secundans eorum, qui dcelamatorie in ecclesia
    ia

    devote biberit
    dictse Sanctse

    die suse

    lotionis capitis seu ossium quod quolibet auno conficitur in festivitatis, sicut miraculosum vinum S.
    ,

    aquam

    plebem alloqui consueverunt nitor exequi morem. Et in sancti confessoris prteconia ca, quai
    ,

    ipse exarata dedisti, stylo alio intermiscens ad novem quantitatis mediocris lectionum distiuctiones , qualemcumqne conabor eruetare
    ,

    Antonii
    prsefatae

    ser-

    virtute

    omnipotentis

    Dei

    et

    meritis

    monem. Vetustiorem
    plificare,

    S. Candidas, illico convalescit , et protinus liberatur. Quae quidem aqua, quod est mirabile dictu, virtute Dei per annum et ultra im-

    igitur Vitam habebat, eamquejubebatur oratorio sermone expolire et am-

    utjam
    ,

    bens

    huperas, ... ea

    putressibilis et saporosa servatur. Ita fere exemplar Ms. , anno 1638. Neapoli transmissum a

    ro breviter

    ctarius supra dixerat, ita scriqua; de hoc Banoto viet inculto eorruptoquc sermom' tn
    ,

    Beatillo nostro, qui frequenter in hoc Opere lau-

    datus

    est.

    Desumptam autem notatur

    ex vetustis

    codicibus majoris ecclesias

    Neapolitana?.

    ces noyxnutlee ita coniractee et misere

    At voexaraUv sunt

    chartie mihi exarata dedisti, stylo ditVuatquo excultiori prosequl ourem. Fecit Albericus, quod petebat, atque eadem ptvrsus, ex> posuit de Aspreno et Candidn, qumin ViHs aasiori

    tomo

    te

    de S. Candida
    teniore.

    non poiuerint, atque idcirco fuerint omittendse. Data tamen satis clare leguntur; nec sensusvocum est immutatus. Quod vero hic dicitur de aqua singulis annis benedici solita per reliquias Sanctse, congruit cum dictis num. i a Ferrario. 6 Chiocareltus pag. xi recitat alteram Vitam S. Aspreni, cujus ante me habeo exemplar Ms.
    in ut legi

    meo exemplari,

    memorath legimus. sive illas ipsas ante se habuerit,sive aiiud Ms. antiqUum. Em hisce, opinor t
    sed
    satis tiquet S.

    Candidam seniorem non esse


    vetustis, ut
    ;

    desumptam ex

    Vita plane neoterica S. Aspren\

    exmonumodis non quidem tam omnia indubitatam fidem mereantur

    at ea saltemvetustate, ut suspicari nonpossimus seniorem. Candidam cum juniore, sub finem seculi vi defuncta, camdem esse.Addit Chiocarellus pag. 15

    sub hoc

    titulo

    Qualiter B. Petrus apostolus pri.

    mo

    venit in civitatemNeapolitanam
    lib.

    Antonius

    de Sacris monumentis ecciesiee Neapolitawe cap. 5 de hoc scripto sic loquitur per conjecturam : Cujus ego auctorem, si e stylo conjicere liceat, facio Petrum subdiaconum
    Caracciolus
    qui S. Agnelli miracula scripsit.
    .
    .

    Vixit Petrus

    subdiaconus , circa annum Christi millesimum ducentesimum. Chiocarellus de setate scripti nihil dicit. Ego vero scriptum iilud antiquius credo, quia videiur przeiuxisse Alberico, tertise Vitoeauctori, qui scripsit circa annum 1220 aut 1230, ut videbimus. Porro in dicta Vita de S. Candida

    regum Neapolitanorum secuti xiii vt xiv. Gasparis archiepiscopi Neapolitani anni -l-s, in quibus omnibus S. Aspren et S. Candida a S. Petro conversi dicuntur muttosque alios pro cadem opinione adducit auctores. Pro eadem quoque sententia, quatenus spectat ad conversiou<->a et episcopntum S. Aspreni, plura apud nos atlegata sunt in Asjtreno addiem Augusti. 8 Antonius Caracciolus supra laudatus <"/ 5 /uvc insuper adpropositina nostrum scribit: ln
    litteras
    et
    1
    !

    oani tptctanti

    veteri Ms.
    taniis,

    Uituali

    <|u;i'

    pro

    in ecolesiae Neapolitanre agoniznntibus diecbantnr,


    ,

    lw*
    l,i-

    clttrr

    ostmditur,

    in-

    vocabatur ct Candida
    bus.
    . .

    cum

    aliis

    sanctis

    vir^inicolatiir

    referuntur omnia, quee inpriori. Quippe relato S. Petri adventu Neapoiim, de visa et interroC gata ab eo Candida sic habet Et disponente Deo (Petrus Neapolim ingressus) quandam mulierem satis antiquam illic conspicit transeuntem quam ad se vocatam percunetatur, si ipsa civis esset civitatis ipsius, et quo nomine vocitetur. Cui respondit sc civem esse, et Candidam no:

    vSnl

    ciim in Offloio rrchsiastico


    fuiase

    existlmamus, quamquam virginitatis corona hnnd ornatam. Facite assentior Caracciolo, virginitatem B. Candi dm non esse rerisimilem, si tam provecla fuerit
    setate,

    utMulier sanqta, talem ipnam

    minari.

    Quamque nominatam
    :

    tatis statu,

    interrogat de civide civium habitu, de forraa moruro,


    et quai eis jura, quae

    de qualitatibus animorum
    devotio
    ,

    quaj leges in cultura Deitatis , qusa in religio etc. Cum autem ab hisce interro~ pietate

    gationibus, quibus Candida respondebat, Peirus ad fidei prsedicationem progrederetur, et de pairatis miracuiis mentionem faceret ; dixit Canre,

    dum conversa est a S. Petro, quam ubi que in Vita S. Aspreni indicatur nam virginitas rara erat apud gentites. De nobiti genere el consanguinitate cum 8. Aspreno non tam facile Carraccioto consentire possum. Ait ille guidem Fuisse vcro etiam nobilem,et, ut nonnulli putant, Aspreni consanguimam, apud mc certum apud aliquos dubiura. At iltius certitudinis est rationes solidas non atiegat. Quod enim aliqui
    .

    scriptores neoterici affirmarint consanguiaenn*

    dida se credituram ea esse vera, si capitis doloquo soiebat affiigi, liberaretur. Petrus continuo fugat divina virtute dictum capitis dotorem. Mutier vero credit, et deinde baptizatur.

    Missa quoque ad Asprenum segrotantem a Petro, illwn, jubente Petro, sanitali restituit. Heec ibi-

    quodque vulgus ita autumct, <"' certitudinem non su/ficit, si vetera deficiant monumenia. Piuscuium probarei, si satis distinctum ei ccrtum esset, quod subnectit his verbis [nterea tamen dod video, cur credere oon debeamus Summontio, scriptori sane dUIgenti; qui ailirmat, sc in vetustis Xcipolitanaj ecclesiaj mcAspreni
    fuisse,
    i

    dem pturibus
    de ejutconver
    sione pcr S.

    verbis sunt enarrata.

    Petrum,

    indicat 1 Tertia S. Aspreni Vita quam etiam Chiocarellus, edita est in Itatia Sacra Ughetti recusa tom.ti cot. 10 et sequentibus. Auctor huad jus est Atbericus quidam, qui eam scripsit

    numentis Iegisse Candldam fuisse Asprcni oonsanguineam. Verumnon indicavit, cujus tempO'
    .

    ris sint

    monumenta

    iita,

    quw Summontius

    vetu-

    Septembris Tomus

    sta vocavit, ideoque nescimus, an suffwiant ad ceria nobis res fidem certam faciendam nam ut 20 esset,
    :

    II.

    180
    ICCTOBK

    DE SANCTA CANDIDA.
    coniis,

    J.S.

    vcrmmiu n<m
    oue, Candi-

    erat esset,tam monunienti antiquitas quam fides etverbaipsa recitanda. probanda, esse 9 Ex dictis hactenus colligo, nequaquam ajuniore didubitandum, quin Candida senior
    vostin g uaiur> quoci contra Castellanum probare perpetua traditio ecclesim Nealui.Namprimo politanee, quee saltern videtur viguisse a seculo ix, habet Candidam fuisse conversam a S. Petro, et fuisseoccasionem conversionis Aspreni. At nullo modo verisimile est, id creditum fuisse de mulieresub finem seculi vi defuncta, cujus nonnulla

    nomine invocato,

    solutis

    doloribus meis,

    D
    "*r

    plene mihi fuerit sospitas restituta.


    11

    Tunc Petrus
    :

    Christi

    inquit

    Tibi

    qui hanc crucias


    ,

    nomine invocato, Vetulam impie


    ;

    dam $eniorcm

    morbe

    pestifer

    effug-e,

    evanesce

    et

    evacuare

    mmjZio".

    in nihilum, illius nomini

    dans honorem, cui est

    cum
    lis

    Patre et vivifico Bamine par virtus, aequamajestas eadem per g-loria concors, honor
    ,
    .

    omnia secula seculorum


    Petri secuti vestigia ab

    Cumque

    Christicolae

    Antiochenis finibus, re-

    spondissent,
    et miratur,

    gesta sunt cognita, et de qua antiquum epitaphium, in quo asseritur obiisse imperante Mauritio. Secundo Candida senior passim vocaJwrVctula -.juniorvero defuncta asseritur circa
    eocstat

    Amen, Vetula protinus est sanata, tam repente sese tam subito innova-

    tam, et alteram factam es altera. Credidit Mulier , et reg-enerantis liquoris baptismi rore perHabeo funditur salutari, et dicit Mulier Petro
    :

    annumsetatisquinquagesimum. Tertio Seniorinvocata fuit olim cum virginibus teste Caracciolo; el in vetusto monumento, aut saltem eetatis medise, adducto num. 4 dicitur cEelibem vitam duxisse,verisimiliter quia erat vidua. At junior
    ,

    atronomine Aspren hominem benignum, cissimo morbo quassatum modestum sobrium et religiosum pium

    amicissimum quemdam
    ,
    ,

    qui

    si

    nec virgo credi poterat nee vidua,

    cum

    constet

    mortuamesseantemaritum. Quarto Seniorisre-

    cas, defensor robustus et propugnator existet. Tunc Vade propere, et manu apPetrus Vetulse dixit
    :

    sanari per te poterit, fidem, quam prsedistatim recipiet; ejusque assertor idoneus ,

    liquiss servantur in Ara Petri, ibique sepulta creditur. Junioris vero corpus est in ecclesia S.

    fuit

    Andrese ad Nidum. Quinto demum nulla umquam nec gesta in Actis utriusque confusio nec ullus umunius alteri leguntur attribula quam anle Castellanum, quod quidem noverim, ex duabus unam facere voluit, aut de distinctione dubitavit, nec ullum sane invenio dubitandi fundamentum ita ut existimem ex sola gestorum utriusque ignorantia id asseruisse Castellanum, quod non inveniret duas olim Neapoli fuisse
    ,
    i

    Petrus Jesu Christi prehensa Aspren , dicas ei in Judsea crucifixi discipulus, mandat tibi , ut ad sanitatem pristinam segritudine vanescente Et veniens Muliere ad reformeris. continuo
    :

    Aspren

    vix prsecepta Petri complens , ( id est , compleverat, cum) e vestigio est sanatus. Hactenus cteCandida, nec plura in Vita S. Aspreni. Hxc vero eodem prorsus modo, sed pluribus ver,

    cultas.
    QetmSaneta

    enarrantur in duabus aliis Vitis. Quapropter ignoro, unde neoterici, et cum ipsis Ferrarius, hauserint, S. PetrumCsmdi&si tradidisse baculum suum, dum mittebatur ad sabis

    12

    ?6usnonnufluud<ii

    runt

    10 Demum, ut huic Commentario finem imponam, sidtjungo cx Vita S. Aspreni data apud nos ad ni Augusti, omnia illa, qu.3e ad S.
    ,

    nandum Asprenum.

    Candidam spectant, ut ex iis pateat, quid additum sit a Ferrario. Princeps Apostolorum Si-

    Similiter ignoro, unde diem emortualem acceperit cum aliis Ferrarius et quo fundamento Caracciolus annum emortualem tamquam certum asserat his verbis Obiit Can;
    :

    mon

    Petrus,

    Antiochensi
    ,

    fundata
    urbis

    ecclesia

    Ro-

    mam
    re,

    acccdcns

    ad
    :

    mceu ia
    ubi
    ,

    Neapolitana?
    itine-

    transcundo pervenit

    longo fatig'atus

    quicscens paululum

    quamdam Mulierculam
    ab ea de
    eis ci,

    sencm

    transire conspcxit. Sciscitatur

    vitatis statu,

    rum, de
    (j

    dvium habitu qualitatibus animorum


    dc

    de forma
    :

    movita,

    quca

    quu) leges, quu>


    tatis

    lctfum ccrimonias, quae in Deiin pietate relig*io


    eis

    cultura devotio, quao


    :

    incsset

    ct

    si

    alioujus novso sccta^ ratio incon-

    vlnoibilis innotesoeret eis, si proni fierent ac

    mo,

    biles

    susceptores.
    insti^-antc

    quo

    De sua quoqne conditione maturet ab urbem Mulierculae


    ,

    didabouorummeritiscumulataannoChristiLxxvin, Lini Papse ix. Vehementer suspicor diem et annum obitus prorsus fuisse ignotum; sed asseri deinde ccepisse mortuam esse die vi Septembris, quia eo die colitur; diem autem iv Septembris pro festivitate ipsius electum esse, quocl illo die obierit et colatur Candida junior, de qua inferius agemus. Verum annus a Caracciolo assertus non modo mihi incertus apparet, sed parum etiam F probabilis. Quippe siVetula fuit tempore conversionis, non est verisimile, eam deinde superfuisse ad annos fere triginta quatuor, uti sequeretur ex calculo Caraccioli. Hisce de causis annum emortualem fixi modo quodam vago post medium
    ,

    nnrravit

    nova ferat, quae invisa modernis tunc temporibus emerserint, euangeUzans Christum, seriatim
    :

    eidem

    qiue

    seculi

    i.

    Demum

    si quis voluerit

    exquirere,
    S.

    an

    qusa inandita

    et

    felicia

    adaperit,

    sig-na et

    prodigia Christi, visa per

    eum, narnins eidein. Ad quod dictum Petri Vetula silentium rumpcns ait Teuebo ccrta , et credam indubia, si cjus, quem tantis effers prte, :

    Candida sunt recitata ex Vita S. Aspreni; candide fatebor Vitam S. Aspreni nec tam antiquam esse nec tam accurate scriptam, ut omnia pro omnino certis haberi debeant; atceteris saltem esse probabiliora.

    omnino certa videantur, quse de

    DE

    DIE QUARTA 8EPTEMBRIS.

    1S1

    DE SANCTA HERMIONE
    FILIA SANCTI PHILIPPI

    EPHESI

    COMMENTARIUS PR^VIUS
    Sanct9e

    J.S.

    memoria

    in

    Fastis
    ?

    utrum

    fuerit

    filia

    S. Philippi apostoli

    an

    Diaconi

    Acta fabulosa ex Menaeis edenda.

    Cihca cxvn,

    ^
    B

    rasci

    hac die annuntiant in variis Fastis


    -

    tiatio,

    IZZsan- | T Hermi0nem fi liam S PhiliP2 apostoli: vl Philippum tamen diaconwn claris verbis ctxinFastis
    S
    *

    non

    quw prcvponitur in Menscis, martyrium indicat, uti nec versictdi sequentes. Jerba
    Ty ctvrvj 4psp? pviffui - dyU% 'Ep/awrwv Wriyarepcov NJUtt-qj tou o\t:o<jt61o\j. K;i:

    Qrseca accipe
    yyfc, [xiz;

    Grxeis

    in plerisque designant ,apostolum illum vocantes. Menologium Sirletianum ita habet Item sanctre Hermiones, quae fuit una ex quatuor filiabus
    :

    dem

    die

    memovia sanct Hermiones, unlus


    apostoli.

    e fllla-

    bus Philippi

    Philippi, qui Candaces


    zavit.

    reginse

    eunuchum

    bapti-

    Xcopei 7rp6; a-jTov^ oupavou^lipjjuovy;,


    'Epfxatov eupy]xua ty.v ercoryjpiav.

    Haec sancta

    Hermione sub Trajano impe-

    ratore pro Christiana confessione forti et constanti animo perferens tormenta, multis editis miraculis, migravit ad Dominum. Allegatum elogium non omnino congruit cum Menms, nec cum Me-

    Abit ad ipsos crelos Ilermioue, Stabilera consccuta salutcm.

    nologio Basilii imperatoris jussu edito, in quo

    Ferrariusin Catatogo generali Ilorraiuara vocat, et de ea sic habet Apnd Hierapolim Phryffisa sanetaa Ilermina; martyris, fiUse S. PMUppi di.-

    Eodein die cerHermiones, filiae sancti Philippi apostoli atque hoc subditur Elogium Sancta martyr Hermione, filia Philippi apostoli, floruit Trajano imperatore. Habuit autem sororem nomine Eutychen, cura qua Ephesum perrexit, ut Joannem thcologum adorarent non tamen invenerunt eum translatus enim jara fuerat. Venit autem et Trajanus imperator Ephesum ad Persicam expeditionem, audivitque nomen Hermiones percelebre ac veneranduin, eo quod
    :

    heec leguntur

    ad

    iv

    Septembris

    tamen

    sanctre martyris
    :

    scipuli sub Trajano. Verum nec nomen Sauct.v, nec iocummartyriijiic recte expressit Ferrari us

    quod non videatur considuisse, nisi Menotogium Sirtetianum, illudque exacte non fuerit secuius, sed suas adjunxeritconjecturas.Accuratius mentem Gnvcorum expressit Castctlanus in Martyro*
    logio universali,Sanctam sic annuntians
    sanctffi
    .-

    Ephesi

    fiHam inartyrem sub Adriauo. ILvc tatius dicuntur in Basitiano Menoiogiojam laudato, et in etogio ex Merucis recitando.
    Grraoi

    llcrmiones,

    quam
    et

    faoiunt

    S.

    Philippi apostoli,

    prophetico

    csset

    afflata

    spiritu.

    Comprehensam

    3
    tis

    igitur cura a Christi

    cultu abducere non possct,


    :

    oritur dubitatio,
    sit filia

    Verumiamen dupiex ex laudatis monumennimirum utrum Hermione

    Duhitutur,
    nfi inn
    //(.'/
    -

    jubet
    addidit

    illi

    alapas incuti
    ,

    cui

    Dominus apparens
    ,

    animum

    confirmavitque

    ut

    torraenta

    Sed paulo post a Trajano diquod ei praedixisset fore, ut de Persifl triumpharet. Adrianus vero geuev et successor Trajani comprehensam iterum cogit Christum
    fortiter perferret.

    mittitur,

    abneg-are, idolisque sacrificare. Quod cum illa facere renuissct, jussit amputari ejus caput. Arescentibus vero carnificura manibus, ipsi etiara
    in

    Philippi apostoli, unius ex duodecim, an vero Philippi diaconi, qui etiam a promutgato Euangelio Apoatolus subinde vocatur, maxime apud Qrmcos. Sorum Fasti, cum dicant jiliam fuisse Philippit qui baptizavit eunuclatm Cartdaces regin,v,non obscure desiguuul Vhiiijiputii fliaronum, de qito id narraiur Act.
    8,

    censenda

    niiontiit
    lififii

    l'lii-

    ajiustiili

    un diaooni
    flUa
    .

    quique revera quatuor habuit


    >

    filias

    virffinea

    prophetantea, sicut Act. 21

    s iegiiur.

    Verum

    Christum crediderunt, atque una


    2

    cum

    illa

    ca-

    aiiqui scriptores neoierici magis credunt epistofa

    pite plexi sunt.


    juorum elogia

    Polycratis sub finem seculi 2 Ephesini episcopi ad

    non consonant
    in omnibus.

    manifesta est discrepantia, cum in posteriori asseratur mors violenta, in priori tormenta quidem memorentur toierata, sed mors iis illata non dicatur In elogio ex Menseis dando Sancta rursum torta dicitur sub Adriano, damnataque capitis. Verum cum manus carnificum exaruissent, hi conversi asseruntur, et Sancta in eodem loco in pace defuncta. Quid ex hisce appareat probabitius, infra investigabimus. Interim corrigi debet asserta hic, utietiam in Menms, translatio S. Joannis apostoli, qusc nonnullis olim placuit; sed satis certum est obiis-

    In hisce

    elogiis

    Victorem I
    finus, citaii

    Rdmanum

    Pontiftcem.

    Eanc Episto*
    ei

    larn taudarunl Eusebius, S.

    Ilieronymus

    Hu>

    Maii in 8. PhilippO apostoto 2. Satiserit huc fragmenium transfer re ex S. Ilieronymo. qui non exiguam iliius Epistolse partem recitat in Catalogo scriptorum
    i

    apud nos ad

    ecclesiasticorum in Potycrate, hujus verba sic Etenim in Asia elementa raaxima exprimens dormierunt, quse resurgent in die Domini, quao
    :

    do venturus est de clia


    citaturus

    in

    oranes
    ejus

    Sanctos,

    Pliilippum

    majestate sua, et su ioquor de


    et et

    duodecim
    duas
    filias

    Apostolifl,
    ,

    qui

    se S.

    Joannem,

    uti obierunt atii Apostoti.

    Annun-

    qu

    virgiues

    dormivit Hierapoli, seuucrunt;

    aliam

    is-z
    avctobb
    J*

    DE SANCTA HERMIOXE.
    ,

    aliam ejus filiam


    lia illa

    quse Spiritu sancto

    plena

    m
    fi-

    diaconum
    cap.

    Epheso occubuit. Dubitari vix potesl, quin

    confunderent.

    Phiiippi apostoli, Ephesi defuncta, si ipsa Ilermione, de qua agimus. Atqui manifeste os-

    euangelistam cum Philippo apostolo Et quia in Actibus Apostolorum xxi Philippi euangelistse quatuor filias viret

    gines

    eam fuisse fdiam Phitippi, unius Apostolis.Si igitur Polycrati episcoexduodecim po Ephesino, circa finem seeuli 2 scribenti de Sancta Ephesi defuncta, volumus Jfidem adhibeserit Polycrates
    re, necessario

    lum
    ruut.

    prophetasse legerant, Philippum apostoconjug-em habuisse et tilias suscepisse dixeIta


    praeter

    Polycratem

    Clemens Alexan-

    dicendum
    :

    est,

    Hermionem

    fuisse

    drinus supra in capite xxx, et Papias infra. Yerum ex Actis Apostolorum manifeste colligutur Philippum diaconum eum, a quo eunuchus baptiet qui quatuor habuit filias prophealium fuisse a Philippo apostolo. Vide Isitantes, dorum Pelusiotam in libro primo epistola cdxlvii ubi id apertissime demonstrat. et sequentibus Hactenus Valesius, non dubitans Polycratem, Ctementem Alexandrinum et Papiam erroris

    Philippo apostolo filiam Philippi apostoli varias fuisse filias, etiam scripserunt Clemens Alexandrinus, aliique a Florentinio Eenschenio paulo et Tillemontio laudati. Verum hsec infra
    ,

    nam

    zatus

    est,

    latius tractabuntur.
    ittm anvirgo
    iit et

    martyr.

    Quxri deinde potest, an Hermione virgo fueet an martyr, uti asserunt rursus Grsecorum Fasti utrumque enim videtur ambiguum. Ad4>

    rit

    ducta verba Polycratis


    rapoliobicrunt,

    filias

    Philippi, quse Hie-

    virg-ines fuisse

    docent

    at devir-

    et Philippum diaconum confudissent. Difficulter sane credere possem,duorum Philipporum dictinctionem scriptoribus tam antiquis fuisse incognitam, nisi

    arguere, acsi Philippum apostolum

    ginitate illius, qute Spiritu .sancto plena in Epheso occubuit, prorsus tacet Polycrates, itludque silentium tanto majorem suspicionem ingerit , quanto e:rpressiusaiiarum virginitatem eodem loB lo deciarat. Ambiguitatem auget Clemens AlePhilipxandrinus, qui lib. 3 Stromatum ait pus autem filias quoque suas viris tradidit. Hsec,
    :

    ret, etnisi

    Isidorus Pelusiota illius confusionis fidem faceEusebius ipse occasionem prseberet su-

    inquam, virginitatem S. llcrmiones ambiguam faciunt.Responderi tamen potest^Polycratem non negare virginitatem Hermiones; sed de ea solum tacere, quod aliunde satis esset commendala llermione. At hsec responsio non poterit omnem de ipsius matrimonio suspicionem totlere. Poterit quoque elevari auctoritas Ctementis Alexandrini,
    quia hic in alios subinde errores incidit; at ostendi certo non poterit, eum errasse in verbis aitegatis. Id tamen certum est, Glementem non debere inteliigi de omnibus filiabus Philippi apostoti, quandodioit mariiatas fuisse, cum certe duse jicrmanserint virgines idcoque necessenon esse, ut iiia ipsius verba de Ilermione expiicentur ptures enim fiiias habere poluit Phiiippus, prout
    ;

    non prorsus fuisse immunem ab itla confusione,quam eiattribuitFioreniinius. Verumtamen forsan necesse non erit confusionem Phi- E lipporum agnoscere sed satis erit, si dicamus filias unius aiteri attributas. 6 Varia sane prseter opinionem in hac quse- etprobabWw dia on stione se mihi obtulerunt ; nam dum sententiam "J f ^ /ilias Apostolo _ _ ,,, _. _. _ ,., de fihabus Phiiippi apostoh, primo traditam a fllisse attribu . Florentinio, confirmatamque ab Eenschenio et tas a Tillemontio, quam omnino veram et satis ceriam existimabam, diligenter versabar, ut eam f
    spicandi, se
    ; '
    .

    .-

    si fieri posset, novis

    rationibus firmarem

    con-

    traricV potius rationes occurrerunt,dubitationem-

    septem

    ei filias attribuit
    illis

    Menologium

    Basilii im-

    peratoris; atque ex

    marilatse manerepotuerunt in Palastina, virgines vero in Asiam proficisci. liaque de virginitate Ilermiones nihii certipotest statui ab ittis,qui existimant fuissc fiiiam

    (i

    unius ex duodecim Apostolis. At fuisse probabilius fiiiam diaconi et consequenter virginem mox probabo. Martyrium ivque incerlimi redditur exaliegatis verbis Polgcratis, atque ex sitenlio anti([iMruni Ofiiniunt />, -;cs< , tna quia Poiycr/ttvs iit ctt/fcm Epistola fi/idiun nmrlyrii non Omisit deomnibus Sanctis, quos in Asia mortuos scribit sed S. Joannem Euangetistam, Polycarjjutit, Thraseam, et Sagarem mnrtyres nominat.
    ,
    :

    que satis vehementem de veritate illius sententise mihi ingesserunt, prsesertim quia Eusebius contraricv magis favet senteniise, aique ita occasionem prsebet suspicandi filias illas Philippi apostoii cx sola confusione ortas. Henschenius ipse nonnihil de veritate suse opinionis se dubitasse ostendit in Phitippo, dum ad hunc locum remittit num. 16, ut, si erratum fuerit, hic emendetur. Nolim tamen prorsus asserere, erratum fuisse, aut sententiam de filiabus Phiiippi apostoti fatsilatis arguere; at solum ostendam incertam saitem esse,et opposita sententia minus probabi\em : atque istud evincent, opinor, rationes mox dandse. XJt aidem ctarior sit disputatio, quse certa y apparent, breviter prsemittam. Primo satis certum est, Phitippum apostolum sepuitum esse Hierapoli, ibique etiam sepultas atiquot virgines
    lias atterutrius Philippi,
    fi-

    harum

    vero sororem

    Martyrum

    rum

    igitur Hermiones, quod modo paprobabiti in Menseis et Mcnotogiis refertur, videtur incertuni cum negueat probari s<ttis
    ,

    oertOi
    ^ Porro varii scj-iptores existimarunt, filias Philippi diaconi per errorem attributas esse Phitoufuencon(i /// ap 0s fol contra conlcndv.nl, utrique
    DuoPhilipm oUmaboiiqui

    ^^

    filiasMuapropteropersB pretium erit $i e&aminavero paulo uberius ambiguam hanc controversiam. Valesius in Annotationibus suis ad Historiam ecclesiasticam Euseoii lib. 3 cap. 31 p)-imo observat, verba Euse/>ii iton recte fiiisse Latine cwpressa a Christoj,horsono, qui pro Philippo uno ex duodecim Apostoli^, Philippum unum ex septem diaconia substituit. Sequens tamen iilius sententiam hsec subdit Vetus quidem hic error iuit, ut Philippum
    >t
    < >

    P/t i/ i p/tn

    ,i

    i'Ji(ts /'itisse

    Hermionem Ephesi seputtam esse. Secundo facite admittam,Poiycratem favere adversariis, nisi locusipsiussit corruptus. Hisce positis, momenta utriusque sententise ponderare incipio. 7 Primus, qui de fiiiabus Philippi apud Eusebium meminit, est Papias Hieropotitanus episcojms, qui vixit cum disciputis Apostotorum et multa se ex ittis didicisse testatur apud Eusebium lib. 3 cap. 39, ubi Eusebius deinde ad propositum nostrum hsec habet Philippum quidem npostolum una cum filiabus Hierapoli dege,
    :

    ruun PapLr,
    PolycratiE,
    ct

    cu

    i\

    v> "

    iMcUcxit

    re solitum superius

    docuimus.

    admodum

    Papias,

    qui

    mirabilem quamdam bus aecepisse se refert, exponamus. Scribit enim mortuum sua a?tate ad vitam revocatum. Hsec primosaltem intuitu favent senientise de filiabus Phitippi apostoli atqueexhoc fonte haurire potuit Polycrates. Ptura habet Eusebius lib. 3 cap. 31, atque ad hunc iocum respexit in verbis al:

    Nunc vero quemiisdem temporibus vixit narrationem a Phiiippi filia,

    legatis.

    9 atls Adducit Danum. 3 data.


    '

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    :

    ibidem ex epistola Pohjcratis ver. Postea sic pergit Deinde in Dialog-oCaii, cujussuprafecimus mentionem, Proculus adversus quem instituta est disputatio, de Philippi ejusque filiarum exitu plane consentiens cum iis,
    qua3

    183 prrecipue Eusebius qui Ciesareae Juda?a * relicta , Ilierapolim incoluisse putat filias quatuor Phihppi ex septem diaconis, cujus Lucas in Apostohcis Actis mcminerit cum
    ,

    J. s.
    *

    forte Cacsa

    rea Juilxcc

    tamen exantiquis
    patribus.

    modo retulimus
    filise

    sic ait

    Quatuor postluec

    mas hrcc
    ttle.

    prophetides fuerunt Hierapoli Asiffl civitate, ubi etiam earum et patris Philippi se-

    Philippi

    et oculatis testibus Polycrate et Papia diversisslfiliae sint e di7ersisslmis

    pulcrum visitur. Haec ille. Lucas vero Actibus Apostolorum Philippi filiarum meminit qua? dono prophetiae ornatae , apud CffiSaream Judffiffl tunc temporis cum patre degebant. Venimus
    ,

    At durum mihi videtur de Eusebio dicere quod non noverit Philippum diaconumab Apostolo distinguere; idque, si opus esset.m,, suspican de Papia et de Polycrate quorum , minor fuit entditio. Aitdi , quid ipse Eusebius
    lib.

    Ita

    3 cap.

    39 de

    "

    inquit, Caesaream

    et

    ingressi in

    domum

    Papia scripserit: [dem praterea


    nudffl vocis

    Phi-

    scriptor alia nonnulla


    se

    unus e septem, mau simus apud eum. Huic autem erant quatuor filiae virg-ines prophetantes Hactemts Eusebius , aut duos Philippos ipse confundens, aut modesta quadam insinuatione aliorum dicta corrigens nam filue quatuor apud Lucam memoratee sine illo dubio erant Philippi diaconi, ut ipsa verba dectarant.
    <<
    .

    lippi euang-elistae, qui erat

    traditione ad
    scilicet

    pervenisse

    testatur,
    ,

    novas quasdam
    fabulis

    Servatoris

    parabolas

    aliaque

    propiora.

    Inter quae et mille

    rum

    resurrectionem fore
    ita

    anuorum spatium post enrpo dicit, quo regnum Chrl-

    B
    aut eerte explicuil de

    filiohus Philip-

    Porro Eusebium loqui de iisdem Phitippi ficlantm videtur, tum qaia Litcam citans, nxdlam distinctionem insinuat, tum etiam quia
    8

    in orbo terrarum, Quai quiopinatus osse vidctur Papins es male intellectis Apostolorum uarrationibus Euit enim mediocri admodum Ingenio praeditus, u1 ex scri-

    sti corporaliter stet

    dem

    ptis illius

    conjicere licet

    plerisquc

    tamen post
    erroris

    liabus
    ait,

    ipsum

    ecclesiasticis

    scriptoribus ejusdem

    pi diaconi,

    Quae dono prophetiae ornatae apud Caesaream

    Judaeae

    tunc

    tempouis cum

    patre deg-ebant
    alio

    occasionem prtebuit, hominis vetustate sententiam suam tuentibus. Mmc de Papia Eusebius. Ih>que in iitum potius cadit suspicio COnfusionis

    innuens vocibus tunc temporis postmodum

    quam

    in

    Eusebium

    cum Philipporum
    ,

    distinctio

    profectas esse_; sibique easdem videri cum sepitltis Hierapoli. Si autem alio fuerint profeotse, uti aliunde quoque verisimile esse videbimus facitem confusioni occasionem pnebere potuerunt ; nec erit cur tantopere inhcerere debeamits auctoritati Polycratis, qui et errare potuit
    ,

    haitrienda esset ex Scripturis


    scrutatits videtur
    ,

    tpuis

    nou mullum

    Papias qui ipse ibidem sic loquens inducitur ab Eusebio Nequc enim ex librorum lectionc tantam me utilitatom eMpcn' pns se existimabam, quantam ex hominum adhuosuperstitum viva vocc Cur inquam Papias con:
    ,
    ,

    ex una tantum epistola innotuit, ita %tt scire nequeamus, quam fuerit in scribendo accuratus.
    et

    fusionis istius auctoresse nonpotuerit ct Vohjcratem in errorem inducere, non satis perspicio:
    ,

    Ego sane mecum itadisputo. Vidi Eusebius, quid Papias, quid Polycrates, quid Proculus apud Caium , quid denique Clemens Alexandrmus, de filiabus Philippi dixisset aitatisque omnium dictis sententiam suam exprimit Lucce verba allegando de filiabus Pkilippi diaconi ut aliorum dicia confirmet. Itaqite , si credidit Phitippi apostoti filias fitisse, qitse seputhv erant Ilierapoli et Ephesi, utrumque Philippum confudit quod difficulter credi potest de viro tam docto , prsesertim cum alleget verba Lucse, ubi Philippus pater illarum filiarum dicitur unus e septem diaconis nimirum. Si vero duos Philippos non
    , ,
    ,

    neqiteenimipse alterutrum e Phil i ppis ridit cum~ que uterquevocaretur apostolus, /iliusdinfimiapo,

    stoio attribuere potuit, etsi eas vidisset; autcerte


    itiis tam ambigue scribere, errorem deduxerit.

    de

    nt

    Polycratem in
    iii
    '

    10

    cesse

    Verumad txtendam sententiam nostram nenon est Papiam erroris arguere citm ver,

    min/ui

    ftt

    fhctonda Poly*

    confuderit Eitsebius

    uti est veriszmitius,

    omnia

    aliorum dicta intellexit de filiabus Philippi diaconi et Polycratem si correxit. Rufinus vidit mentem Eusebii esse ambiguam, atque ea, ojtinor, de causa in versione Eusebii lib. 3 cap. 30 Phiiippitm vocat Apostolum , retiquis vera Euangelistam, etiam inipsa Epislola Polycratis lib. 5 cap. 24, prout alii jam observarunt, mcri,

    nisiulrUHiquL
    P/iilippum
    coufuderit
    tjuod
    :

    non

    est

    verisimile.

    conquerentes de infidelitate Rufini in interpreest, Rufinum sic verba Eusebii Latina fecisse, quod existimaret agi revcra de fitiabus Phiiippi diaconi, atque idcirco huic sententuv nonnihit ponderis addidit. 9 Florentinius in Indiculo Apostolorum pag. et Tillemontius tom. i Monum. Ecclesiast. 101 nota 4- in Philippum , existimant uirumque Philippum ab Eitsebio confusum, nixi nimirum auctoritate Poiycratis. Audiaio u.s Fhrentinium, cui Tillemontius adhxret Sed hic vereor , inquit , ne tam Gaius quam Eusebius Philippum diaconum cum Apostolo ex duodccim confundant et
    to

    tando. Credibile tamen

    de /iliabus Philijipinutlitnsiut e.rpressa, et ideonesciamus, decujus Philippi filidbus fuerit iocntus. Eusebiusvidetitr ipsum inteilexissede fiiiabus diaconi, uti admittere debitit Fiorculi u us cum Extsebhtm confusionis suspectum faciat et hac forsan decausa Tittemontius Papiae auctori' tate pro sententia sua non xditur. Qitapropter tota fere qiucstio reducitur ad auctoritatem Potycratis quam Tittemontius vehementer urin l'higet loco indicato , et rursum tom. 2 pola lippum diaconum ubi tamen fatetur ei adver sari verba Proculi in Dialogo Caii ex Eusebio ante citata. At litbet qumrere, cur tanti facienda sit auctoritas Polycratis, quiintegro seculos* ri psit post mortem utriusque Philippi, et octoginta aitt pturibus annis post mortem flliarum de quibus disputatur nisi ad insolitam setatem pervenerint ? An tanti momenti est unicum illud fragmentumepi$tolSB,utcredereoporteat8criptorem fuisse errorinon obnoxium ? At itiud ipsum fragmentum exiguam eruditionem aut peritiam
    itiius
    , t , ,
    ,

    ba

    cratliawto
    ritas,

    rerum
    res

    in Asia duobus primis seculis gestarum


    ;

    quin tongeptuin Asia vitam recenset Polycrates* MajO' finierint, quam quos remsane audaciamin asserendo et jactantiam
    insinuat

    cum dubium non


    viri intra tllud

    sit,

    magni

    tempua

    ltliabus

    "

    coraraoi anti

    quatuor in Actis Apostolicis Philippi diaconi fiCiesaream incolentes cum duabus Apostoli * Ilierapoli commorantes * immisceant , et filiis
    lias

    curam epistola Uia exhibet , quam veriiaiis se cum fratribus tot orbe di verur pe contutisse, et se cum Asiie episcopis

    kit

    genuinum Paschze agere diem

    videlicet <-nui Ju-

    bos

    dffiorum

    ,, ,

    184
    AVCTORI
    J
    s.

    m SANCTA HKKMIONE.
    sacrosque eorum cineres religiose venerabantur

    dieorum populus ferinentum abjieeret. At certum

    ex collatione cum fratribus toto orbe dispersis nam teste Eusebio lib. 5 cap. 23 Synodus congregata in Patsestina, eccleet altera Romse, episcopi Ponti, et Galliee
    est
    ,

    id

    eum non

    didicisse

    sanctm ittee mulieres. Audi Paulam ipsam et filiam ejus Eustochium scribentes ad Marcetlam Epist. inter Hieronymianas in editione Martianeei 44,

    olim 17

    ubi sic habent: Et martyrum


    ,

    Osdroenae provincise episcopus Corinthiorum pluresque alii omnes unanimi voce declararunt Pascha celebrandum esse die Dominica
    siee
    ,
    ,

    Resurrectionis, uti in retiquis totius orbis ecctesiis fiebat.

    et sanctam favillam etiam ore contingimus. Deinde inter Romanse urbis decora recensent trophaea Apostolorum et martyrum ; sed prseferentes Patmstinayn obpretiosa Domini monumenta, qude

    ubique sepulcra veneramur


    oculis apponentes,
    si liceat,

    quam Ewebiut,

    Hieronyel

    mut

    fiufhms

    tequi nolue-

    ad auctoritatem Polyde qua agitur ei credidisse non cratis in re videntur Eusebius, Hieronymus et Rufinus, et11

    Quod vero
    ,

    spectat

    ibidem venerari poterant, ita toquuntur : Ergone quando nobis liceat speluncam Salvatoris intrare ? Samariam perg-ere, et Johannis
    eritilladies,
    .
    .

    rnrd

    iamsi omnesepistolamipsiusviderint. Eusebius, utjam vidimus Philippi diaconi fitiasmemorat, ut explicet Papise Potycratis, Proculi et Cle, ,

    Baptistas

    Elisaei

    quoque

    et Abdiae pariter cineres

    adorare
    13

    Atiorum quoque sepulcra


    ,

    mentis Atexandrini verba. Hieronymus autem Quamquam ait lib. i adversus Jovinianum
    :

    uti et fons
    ctus.
    ,

    in

    ibi recensentur quo Philippo eunuchus est tin,


    ,

    sedpotiu

    favet >
    "
    e

    ?"<>d

    excepto apostolo Petro

    non

    sit

    tum
    sit
    ,

    de

    aliis

    Apostolis: et

    quum
    ,

    manifeste relade uno scriptum

    ac de caeteris tacitum, intelligere debemus de quibus nihil tale sine uxoribus eos fuisse sig-mficet. Fateor quidem Hieronymum Scriptura nihil scrihic agere de sola Scriptura in qua
    ,

    ptum
    tio

    est

    de uxore Phitippi apostoti. At nec pro-

    bi nec honesti viri erat,

    nedum

    sancti

    ex

    silen-

    Scripturie inferre velte reliquos Apostolos uxoribus caruisse, si Polycrati filias Philippi apostoti memoranti, fidem certam habuisset Hie,

    ronymus. Ru/inus vero sententiam suam fecit manifestam in versione Eusebii, dum omnibus locis, ubi de Philippi fdiabus agitur pro Apostolo Euangetistam substituit, uno loco excepto ubi Apostolum nominat, sed non addit de duodecim, ut ille ipse locus sit ambiguus et de diacono inteltigi possit, imo et debeat propter alios locos. Verum inquiet aliquis cur igitur nec Eusebius, nec Hieronymits, quando verba Polycratis adduxerunt errorem illius indicarunt ? Respondeo id eos non semper facere sotitos Eusebium tamen id etiuni atiilnrtis LuvcV verbis modeste feHieronymus et cisse. Quapropter si Eusebius quibus addi potest Proculus cum Caio Rufinus
    ,

    " n At omissis pturibus, quserere liceat an vemsimile appareat, domum Phitzppi et fitiarumm [uus aut 8Cpul veneratione fuisse ftdelium, sepulcrum vero in tu* cum iUobtivione omnino Ceesarese Philippus cum ftlia- dem bus mortuus esset et seputtus ? Huic igitur opinioni altegata S. Hieronymi verba magis adversantur quam favent. Praeterea non exigui g momenti est silentium Eusebii aut potius locus ejusdem ante altegatus, in quo sepulcrum filiarum Phitippi diaconi statuere videtur Hierapoli locum sic explicante ipso Florentinio. Quis credat Eusebium qui in eadem urbe cathedram episcopatem diu tenuit, ignorare potuisse Phitip.-

    atur

    pum
    rum

    et /itias

    ipsius defunctas esse Csesareee, si ibi?

    demrevera

    obiissent

    An domus Philippi et filia-

    tanti fiebat, ut piis peregrinis ostenderentur;

    Philippus vero ipse


    ut Eusebius ipse
    stola Potycratis

    cum fdiabus ita negligebatur, ignoraverit eos in sua eccle?

    sia fuisse defunctos


    ,

    Tanti sane non est epi-

    mihi faciat verisimile aut credibile. Accedit, quod Greeci in Menologio suo affirment, Phitippum fuisse episcopum Tratlensem in Asia minore cumque Act. 21 ^ 8 vocetur euangelista dubitari non potest , quin fidem prsedicare perrexerit , sicutjam cceperat
    ut id
    : ,

    (lispitluiis

    paucis annispost scriptam Polycratis

    vpislulam, iiujus asscrtionimanusnondederunt, nec nobis id faciendum esse existimo, preesertim

    cum
    noc obstat
    wtUviiti.t

    varia sint risimitem.


    12

    qiuv confusionem faciant vi-

    MMn

    t/uod

    Philipptu mt/m
    fltidtnu antea

    objicit Florcntinius cui HenTillemontius consenserunt, Ccvsarea?, non Hierapoli fUisse domum Philippi diaconi idquecertum est ex Actibus ejusque ftliarwn

    Atlamen
    et

    schenius

    quando eunuchum baptizavit. Si au8 tem fidem prwdicare perrexerit uti dixi, vix etiam dubitari potest, quin episcopus fuerit ordinatus et fitiabus quoque suis usus fuerit ad privatam mutierum instructionem nam iltee verisimiliter prophetantes vocantur magis a cura F instruendi mutieres quam a futurorum preedictione, ticet hanc quoque gratiam ipsis negatam asserere nolim. Ex omnibus hisce admodum est
    Act.
    , , , : ,

    habitavtrit
    '

    'Ktarw.

    Apostolorum cap, -! ) 21 pro anno circiter 58, quo Paulus <" uenit. At incertum est ex Scriptura, an Phitippus ibidem cum filidbus suismansvr/l Ostciuteiv r/ ilhnl runantur ex S. Hieronymo, qui iii Epitaphio S. Paulm refert eamve.

    verisimile, fitias Phitippi cum patre suo in Asiam profectas esse, ad eum in prsedicatione Euangelii juvandum. Nec obstat , quodanno 58 adhuc Geesareic cum patre degerent nam potuit eas ibidem detincre pater, donec setate essent tampro:

    vecta, ut sine alicujus o fjensione aut perictdo castitatis

    nisse

    C&saream
    .

    in

    qua Cornelii
    j

    centurionis

    comitari possent

    et

    tunc

    demum
    ,

    eas se-

    domum
    voni
    )

    Christi vidil ecolesiam

    tfidioulas

    (diaetcubicula quntuor virg-inum proet Philippi

    cum ducere.
    14 Baronius consideratis omnibus quae de Philippi apostoti et diaconi fitiabus retata sunt apxtd antiquos ad annum Christi 58 ambiguitatem suam ita dectarat Quid in his ambig*uis
    ,
    ,
    .-

    Raroniide

    phetarum.

    Verumnon

    uideo

    eca

    t)i$a
    y

    tt'ppi,ct cubicidis /iliarutn ipsius

    domo Pliirectc infem


    .

    hiscndubim
    iio
    .-

    Phitippum cum (iliaiws (\vsmv;v usque ad mortem permansisse. Rectius id inferretur, si dicerelnr svpiflcritm ipsontw ibi fv.isse visum svd ifv sepulcro ipsorum tacet tlieronymus. Tltudautem silentium Eieronymx de seputcro aut religuiis S. Philippi ejusgue filiarum majoris mihi momenti apparet, ad negandum eosibidem mortemoppetiisse, quamsit cisio tfomus et cubicularum ad
    ;

    dioendum
    cuntur de
    virginibua

    sit

    uon habemus;
    diaconi
    divina

    nisi

    quod, quae di,

    Philippi
    ,

    filiabus

    ex
    :

    Scriptura

    sibi

    auctoritatcm
    aliis

    quae autem de filiabus sunt velata ex incerto feruntur


    ,

    iisdemque vendicant apostoli ab


    auctore
    ,

    nomiuis errore jactata putantur ; dum quge , suut Philippi diaconi Philippo apostolo sunt adet
    ,

    moriem eorumdem Csesarese attribuendam. Quippe sepulcra Sanctorum studiose frequentabant

    script

    cum

    praesertim ing*enue profiteatur Hie-

    ronymus, nullam

    haberi certitudiuem

    praeter

    Petrum

    ^ omigatum
    .

    um

    '

    ali

    quem alium Apostolorum conjugio


    Porro Clemeutis de uuptiis
    filia-

    QUARTA SEPTEMBRlb
    primum
    ;

    185

    fuisse.

    rumPhihppi

    assertio

    cum

    omnium

    attestationerejicitur;

    pum
    Ctementis

    quotquot de his agunt scriptores omnes , ex aequo easdem virgines nominent. Hactenus Baronius, cujus sententia sustineri nequit, si Philip-

    passa sub Traiano sed ab eo post aliquot cructatus libera dimissa. Deinde vero rursum captajussu Adriani multisque tormentis

    J. s.

    6 Vet >nirabilibus T.fl r! ^stoavestttxtradjunctis, ut nullam


    '

    diaconum cum filiabus Ccesarex mortuum credamus et sepultum. At id jam abunde esl refutatum.

    qux de martyrto refhuntur. Deinde cum Adnanus imperium adeptus sit anno \\1 ad xtatem admodum hngxvam penxmire debuit
    fidem

    mereantur

    Alexandrini
    ussertio incer
    la est, nec cer
    to nobis

    con-

    traria

    ab omnibus Clementis Alexandrini assertione, locum non habet hoc tempore nam Tillemontius ex eo locoprobare nititur Clementem agere de fitiabus Philippi apo:

    15

    Quod vero ait de

    rejecta

    stoli.

    mens
    at

    Argumentum ejus ita formatum est. Cleasserit aliquas Philippi filias esse nuptas
    .-

    ut viveret usque ad imperium A-> amant. Id tamen incredibile non est, cum Pa> pias, qui Apostolos ipsos non vidit sed solum Apostctorum disciputos ex fitiabus Philippi se aliqutd dtdicisse asserat, ita ut ULv diu post Apo,

    Hermione

    stolos

    videantur fuisse superstites.


    fixi circa

    mortem SancUv

    filise Philippi diaconi erant virgines busigitur Apostoli loquitur Ctemens.

    annum

    117

    Hacdecausa cum mut-

    de

    filia-

    gerit ipse

    VerumsugTillemontius aptum responsum dum


    , ,

    ta latitudine, et additis vocibus, ut fcvtuv , quia epocha ilta incertior est quam ut mdubitanter
    ,

    stt

    observat diciposse aliam quamdam Philippi diaconifiliam nuptam fuisse a quatuor virginibus distinctam Scriptura enim nullibi asserit,
    .-

    asserenda. Avta, ticet fabulis inquinaia ut dixi, ex Mem-eis Latine reddita per Raderum Societalis nostne subjungo.
    ,

    non

    fuisse plures Philippo diacono filias. Hxcsane responsio inepta non est,si tamen credatur neces-

    B saria

    Clemens nuptiarum causam agens , pro nuptiis asserere potitit quod nec certumerat, nec idoneo fundamento nixum, uti atia plura asseruit, quse passim ut falsa re:

    nam

    ACTA
    Ex
    Menseis Grsecis
    Matthceo
    in

    facile aliquid

    jiciuntur. Itaque ratio Tillemontii ex Ctementis auctoritate petita duobus nititur principiis seque
    incertis
    :

    assertio

    incertum enim est, an verasit Clementis et incertum, an sit de Apostolo intelli-

    Interprete
    S.
    J.

    Radero
    Ms.
    qui

    Opere

    qao modo con

    fwio

    oriri

    potuit,

    qua

    filia Phitippi

    diaconi Apostolo fuerint

    attribntx

    genda. Totum vero ipsius argumentum corruit sialterutrum sit fatsum. '6 Quapropter matim suspicari, omniaitta, quee de filiabus Philippi apostoli dicuntur, ex sola confusione esse nata, et filias esse Philippi diaconi, quarum duee Hierapoli , tertia Ephesi et quarta loco nobis ignoto sit seputta. Ita enim intetligemus, memoriam illarum Virginum, quee cetebres fuerunt in vita, non fuisse oblivioni datampost earum obitum. Quo autemmodo omnia
    ,

    inctissimus

    a baptizavit, quatuor habuit lilias Euangelista Lucas prophetidas et virginea


    testatur.

    Oe ceu

    apostolus Philippus

    Canda.
    ,

    Vita Stinrti

    quaa
    fuiase
    in

    Bphett:

    coram

    Trajano cotnpliis cxtlitnr,

    quibua

    llormione et Eutyohia b

    Asiam profed;^ i|uaisivcruut H. .Iuauiirm Uimln g-um. Quo non reperto , quod a Deo, slcul EnocU et Elias, translatus c easet , invenerunl iv
    tronium d
    institutae e
    S.

    Pauli

    apostoli
    illius

    diacipulum, a quo
    imitabantur.
    Ib'r-

    facile contingere, et dicta confusio oriri potuerit, paucis explico. Philippus diaconus post an-

    vitam quoquo

    mione autem medioinsB operam dedit/^ad quam

    num 58 profectus fuerit in Asiam ad prtedieandum Euangelium comitantibus eum filiabus


    ,

    magna hominum
    cato Christi

    copia cunnuxit, quos

    illa

    invo/(
    >J t>

    nominc g omnes
    ,

    euravit. Trajano

    fuerit Traltensium episcopus, ut asserunt Grseci. Eo autem defuncto ante Phitippum

    factus
    et

    tum

    autem imperatore

    apostolos, quos diu superfuisse conpotuerunt fduvipsius separtimad Phitippum apostolum, partim ad Joannem conferre ut istis assisterent, et sicpartim Hierapoli partim Ephesi vitam finire. Imo incredibite non est, eas, vivente patre, se atiis Apostolis junxisse , ut
    stat,
    ,
    ,

    Joannem

    asiam transeunte , delata est apud ilium 8. Eermione, quodChristiaua esset. Ergo adductum adseblanin

    cum

    Persas

    Iret,

    dis verbis

    conabatur Oircumvenire

    et

    Cliristo

    abdueore. Sed
    2

    cum

    frustra ossrt

    ju.sii ill.im

    pei

    aliquot horas colaphis objuigari.

    iis

    servirent

    sufficeret.
    rit,

    quod pro patris sui servitio una Verum, quandocumque id factum fue,

    cum videret Christum pro habitu et forma PetronU reeldere, atque illam allotjucntiiii ot ad constantiam hortantom, verbera pro nihilo duzit. Etaque ImpeSed

    Uormioue
    in

    '"

    ili

    inde

    tribunali,

    libera dimitH
    t'tr.

    Coram
    lorta,

    Aitriitmt rur-

    *um

    verisimile est eas Ephesum et Hierapolim venisse, ut dictis Apostolis opem ferrent ; atque ea occasione ab atiquibus habitas fuisse pro fttiabus

    rator,

    sjiectata

    illius
    ,

    que

    et

    coustantia

    animi flrmitudine, roborevorocumiatus dimisit lllam,

    Tune
    tium
    ,

    Phitippi apostoli quod hic Hierapoli obiisset quodque Phitippus diaconus etiam Apostolus vocaretur. Demum atiis similibus modis confusio induci potuit et confusionem revera in hisce Philippi filiabus esse, satis ostendunt verba Eusebii, qui assertiones aliorum admodum diversas collegit, acsi invicem consentientes essent, etde Phitippi diaconi filiabus exposuit. Huic igitur
    , ;

    Sanota publicum aperult In Asia hospiin quo oraues qua spiritu qua cor])'iv
    ,

    illic videre consolabatur et juvabat. EraUpie Deum ab mortalibus laudari ac celebrari ; quo-

    ad

    vixit

    etlladrianus
    set,

    quo ox humanis sublatO, cum genor ipsius in imperium successlsaudissetque de illa, per satellitefl illam ad
    Trajanus
    i
    :

    sententize,

    non quidem

    ul certse, sed

    tamquam

    deduci imperavit: quam allocutus, Dic raiinquit, anicula, quot cs annorum ? et unde g*enus trahis? et cujus auctoritate vivis? Et
    se
    hi
    ,

    probabiliori
    Acta ex A/nxis edenda,
    in quibu

    malim
    spectat
    illa

    adhasrere.

    Sancta
    g-enus

    Quot

    17

    Quod

    mul-

    ta sunt fabu-

    Menseis relata, inquinata sunt,

    ad Acta S. Hermiones in muttis haud dubie fabulis


    possit
    ,

    ducam

    hsa.

    ut verra nonnutlafalsis sint immixta. Dicitur in ittis Sancta


    ticet fieri

    perator ; ut quitrenti imporatori modeste et revorontcrn'-

    annorum sim, et unde meus novit. Brgo irnDevestite iUam et ctedite k ac monete,
    ,

    inquit

    Christus

    spondeat.

    Cumque

    atrociter cajderetur,

    illa

    Do-

    minum

    , : ,

    186
    Ex Minxis.

    ACTA SANCT.E HERMIONES.


    publicelaudabat
    aliis,

    minum
    res,

    imperavit

    ut

    cumque defecissent lictoplantis pedum ipsius fibulas


    :

    ANNOTATA
    fidehter expressus , a Ita habet textus Grsecus nomenfuisesset eunuchi, cum constet

    varitsque cru-

    ciatibusnc-

    quidquam
    tata,

    tcn-

    Sancta Deum adhuc amplius collaujussit ahenum Uabat. Quo magis incensus tyrannus, et sulphure incendi, plenum pice,plumbo,bitumine
    ,

    subjicerent. 3 Quo facto

    Sanctamque
    signo crucis
    ,

    in illud injici.

    Cumquejam vehementer
    ,

    arderet, Sancta sublatis in


    ,

    coelum ocuhs, factoque


    subito

    acsinomen baptizati per Phtlipse reginm ipsius. Historia eunuchi reginse Candaces narrapum diaconum

    turAct.8}Metseq.

    lebetem ingressa est et igms effusum est. Quo extinctus et liquatum piumbum inquit, lebetem, donec viso tyrannus, Incendite, Ergo qui ignem ossa illius in cinerem redigantur.

    Sanctam tamquam m rore Vivit inquit stantem: et Sancta ad tyrannum quemadmodum tu sedes, Dominus Deus meus itanecego. Quo etnonsentis ardentis aheni ignem,
    igni addebant, viderunt
    ,
    ,

    Basitiano. b Eutyche vocatur in Menologio Philippi diaconi, si Potuit hmc esse quarta filia de Eutyex illis duse Hierapoli obierint. Verum plura reperio , et dubitan potest che illa nullibi inter diverumne sit nomen, an fictitium. Fuit Eutyches, cte scipulos S. Joannis apostoli aliquis Augusti. At dici quo apud nos actum est ad illius sit sorori S. Hermiones an nomen

    nequit,

    dicto,

    tiirono, et

    surrexit imperator attonitus praj admiratione admota ad lebetem manu, subito cu-

    per errorem impositum.


    c Translatio illa S.

    Joannis probabilis non

    est,

    a manu. TuncSancta tis unacum unguibusdecidit Et tyranexclamavit Magnus Deus Christianorum.


    :

    asserta. licet olim ab aliquibus fuerit ptembris in elogio S.Joannis, mors ipsiusquoque

    Ad

    26 Se-

    num

    Sed

    inquam nem incendi, ut scintillsepassimexilirent prorsus omni vcste spoliatam projecerunt. Sanctam flammam angelus Domini , qui cum ipsa erat,
    ,

    amplius

    sartagiira inflainmavit. Curavit ideo

    idota prccibm dqjioit ct com-

    divisam dissipavit ita ut multi qui incenderetur. juxta sartaginem deprehensi erant, sartagine quasi in tepenti horti viridaIlla vero in rio versabatur, Deumque laudabat. Quod cum Iladrianus imperator coram speutriraque
    , ,
    '],

    curarunt asseritur; at auctores Menseorum non ubique sequi sententiam. eamdem ind Hic Petronius Pauli discipulus seque est nisi forcognitus atque Eutyche ante memorata , Asia, de sit Petronius episcopus et martyr in
    te

    quo ex Apographis Hieronymianis breviter apud nos actum est ad 12 Martii.


    e FiliseS.

    Philippi institutse sunt injuventute,

    non postquam Ephesum pervenerant. At verba


    sic intelligipossunt, ut

    mimtit

    dc-

    mum

    capttii

    dnmnata.

    exterritus contrectaret, tam inusitato prodigio veritus ne et extrahi muit, jussitque Sanctara ignis fieret. Extracta Sancta irapeipse pabulum ratorum allocuta est Imperator , iuquit , Domi, :

    credantur Petronio deinde


    imitatse.

    usse
    f,

    magistro, ejusque mores


    Grsece
    ,

    exercuit

    artem medicam.

    nus
    inihi

    meus, cum in sartagine torrerer immisit somnium et videbar adorarc magnum Iler, ,

    Gr&ce, invocatione Christi sanavit ; acsi ope divina, non medicinis naturalibus accedentes sag*

    nasset.

    jussit culem. Ltetus lioc somnio imperator statim [erculis , quod illa iugressa, illara duci ad fanura 1 tonitru iniuvocata olam Dei clemontia, statira g-eus e coelo infrcrauit, et et

    h Profectus est Trajanus ad ultimam expeditionem Persicam, aut potius Parthicam, anno
    Tillemontius nota 22 in Tra, ut vult Potuit igitur esse Ephesi dicto anno 114. janum. Obiit Trajanus Selinunte in Cilicia anno 117, i
    118

    aut\U

    idola

    omnia humi

    fu-

    sa et
    cta.

    comminutasunt

    quasi in cinerem reda-

    ISgreesaque fauo Sancta, Ingredere , inquit ad imperatorem, et porrige diis tuis auxiliatricem
    et non possunt amquia conoiderunt surgere. Ingressus impcrator fauum , viplius

    et

    tiochise

    eodem anno Adrianus imperium assumpsitAniudeque profectus est Romam, quoper,

    manum

    venit

    anno sequenti. Itaque, si vera sunt, quse hic narrantur, affigenda sunt anno 117.
    k Grsece
    verberate
    ,

    sisque diis suis et idolis dejectis et contritis, praecepit ut Sanotae extra urbem sanctum caput pra3oideretur,
    fltlOI tiflorrs,
    ;;

    o^avre? tg itodliov
    ,

    aV

    aur^s tvkt&ts
    ,

    aurvjv efcpeiflwc,

    id est, Tollentes
    parce.

    ab ea pallium

    eam non

    Theodulufi ergo et Timotheus


    administri
    llla
    ,

    publici sup-

    quibva rnoiiu exarturant,


    canvcrttt.
    et

    plioii

    quam
    iliara

    preces

    cum illa urbem egressi, priusad Deum suaa posset ablegarc,


    volebant
    antevertere
    ,

    cum

    tit

    oran

    impetu SUbito

    ct

    1 llosce duos TUeodulum et Timotheum eosdem credimus cum memoratis hodie inter Prsetermissos ex Menologio Sirletiano et Menseis Theotimo et Theodulo, ubi tamen dicuntur igne com-

    -p

    iiwritur.
    I

    oum

    plagam

    intentare oonaTentur, repente raa-

    busti.

    Timotheum

    et

    Theotimum idem significare

    nus ntriusque cxaruerunt. Itaque ad pcdes Sanctae


    procidentes, sinoere toto peotore

    InDominum

    uo-

    strum Jesum Ohristum orediderunt, et subito sircstituti sunt. Interimgue ceoeptis manibus bi
    ,

    ut rogaruut Sanctam uti pro ipsis deprecaretur et animns Domino Dco redderent in couspectu statlmque in Domiuo et ita faotum est e]ua obdormierunt. Neo ipsadiutius in vita morata, eodem In loco requievit. Veneruntque pii quidam et religiosi viri, collectaque horum corpora
    ,
    , ,

    ibidem observavi, ubi etiam videri possunt rationes, ob quas a nobis non annumerantur Sanctis. Ceterum facile videbit studiosus lector,totam hanc martyrii relationem esse talem, ut parum aut nihil fidei mereatur.

    Ephesum

    detulere

    ibique claro in loco


    Filii et

    repo-

    suerunt ad Laudem Patris et

    Spiritus saucti.

    De sepulcro S. Hermiones in elogio S. Myropes ad 2 Decembris hsec tradunt Mensea : Ad unius e Philippi apostoli filiabus S. llermiones monumentum parvula excubabat ( Myrope , ) ubi unguentum quod ex sepulcro Sanctaa stillabat exfipiebat, et omnibus certatim subministrabat unde et nomen Myrope .^ortita est. Eadem leguntur apud Sitietum. De hac S. Myrope breviter apud nos actum ad 13 Julii, ubi collectio illa unguentorum simUiter legitur ex Basiliano Syna, ,

    xario, non tamen ibi Her,niones.

    memoratur sepulcrum

    S.

    DE

    DIE

    QUARTA SEPTEMHRIS.

    IS7

    DE

    S.

    MARCELLO MARTYRE
    IN

    PROPE CABILONEM

    DUCATU BURGUNDLE
    J.
    i.

    COMMENTARIUS PR^VIUS

    I.

    Ecclesia in

    a S.

    honorem Sancticum monachorum coenobio Sec. VI fundata Gunthramno rege, qui illam ornamento decoravit magnificentissimo.

    ClRCA AN.
    CLXXVllt.

    Cabilo, Cabilonum
    tu Burgundise
    Cabi-

    vel Cabillonum

    urbs in duca*

    Breves notitis de urbe


    lonensi, nbi S.

    Marcelli cultus sec.


    viguit.
    (J

    ad fluvium Ararim sita, quse apud veteres, uti apud Christophorum Cellarium lib. 2 Geographim antiquse cap. 2 aliosque videre est, multa alia nomina illis affinia obti-

    solidioribus ditare presdiis ct ordinationibus munire et officiis (id est, mdificiis ad monachorum usus
    et officia,teste Cangioj disponimus. Censemus ergo, regalique authoritate roborainus, ut ibi manentes

    servi hospitale construant etc.

    Dein octodecim

    vici

    nuit,primum ab JEduis Gallim Celticm populis habitata fuit. Romani eam imperio suo subactam
    provincim primm Lugdunensi adscripserunt. Quibus putsis,inBurgundionum potestatem transiit. Dein Francis paruit quorum rege Clotario I an. 561 vita functo, et inter quatuor ejus filios ditionum facta divisione, Aurclianense et Burgundim regna S. Gunthramno obtigerunt. Hic,
    ;

    nominatim reccnsentur, quos omnes Mabittonias tom. i Annalhtm pag. 175 noco monasterio a rege
    attributos fuisse ait, et singulis singulm :c<h'ficii partes construendm assignantur. Instrwnentum

    integrum legi potest tom. ni Martii pag. 720. Confeclum fuit ante annunt 579, uti ex numero
    sequente patebit.

    posthabitis Aurelianis, regiam sedem Cabiione

    ac veluti caput constituit regni Burgundici cujus prmcipuum patronum idem rex piissimus S. Marccllum agnovisse videtur, celeberrimum scilicet illum martyrem prope Cabiloncm sub Marco Aurelio imperatore passum, atque ad hanc diem Fastis sacris adscriptum. S. Gunthramnus, cujus Acta ad xxviii Martii Henschenius dedit, regnavit ab anno 501 usque ad 593. Non dubito, quinanteilla tempora Cabilonenses Marfixit

    Vetus Chronicum, F/-e<tctjario Scholastico Theoderico Huinart pQStS. Qregorii Turonensis Historiam Francorum editum,
    2
    tribittion, et a

    tjn.-

    contra

    FitSagartun

    OnnO
    Iiir.

    !*"!> r.rfi

    de ecctesia a Gunthramo sttpra sancapitulo cti Martyris sepulcrum condita et monachorum ccenobio ibidem fundato lucc habet Anno wi\
    i
    i

    UtU 01 '<''!''<

    regni sui,
    celli,

    divino
    ipso

    iimore,

    ecolesiam
    sed,
    ,

    beati

    MarSe-

    ubi

    pretiosus
    ,

    requieaeit in

    corpore
    sollerier

    suburbano Cabillonensi

    quidem tamen
    et

    quanum
    nasterium

    est

    territoriiun

    mlrifloe

    axlificari jussitj

    ubique monachis congrcg*atis mo-

    cellum suum, a quo Christi fidcm seprimumaccepisse gloriantur, singidari fuerint veneratione prosecuti. Certe solemnis apud illos jam erat
    sancti Martyris festiviias anno regis Gunthramni qucmadmodum constet ex testi26, Christi 587
    ;

    ipsamque eoelesiam rebus , plurimis ditavit. Frrat Frnfeynritts, ttnm .rdifi cationem ecclesuv et monaslerii ml ttnnuni retjis Gunthramni 24 differt nam itto antiquior Qrecoudidit
    .

    monio S. Gregorii episcopi Turonensis, quod num. 9 producetur. Basilica S. Mareelli, cujus idem scriptor locis infra citandismeminit, insigne monumentum est, quo Gunthramnus saam ergaSanctum illum pietatem imprimis testatam
    retiquit.
    S. Qtmthram2 Ctaudius Perry inter documenta, quibus nus rex eccle- suam de urbe Cabitonensi Historiam confirmat, siam cum mo pag. 22 vetustum producit Gunthramni regis innaslerio, strumentum sub titulo, Fundatio abbatia? sancti Ex cartnlario ejusdem abMarcelli. Additur instrumenti partem huc transferbatiae. Priorem
    .-

    gorius Turonensis tib. B Historim Francorum a Ruinartio vulgatce cap. 28, Anno, iwjuit, quar- p to Childebertij qui fuit deoimus ootavus Ountchramni et Chilperici regum, apud Cavlllonum civitatcm synodus actaest jussu principis Guntchramni, in qua episcopi Salonius Fbredunensis
    Sagitiarius Vapincensis, gravium criminum episcopatu dejiciuntar, et in basillcam beati siarcelli suh oustodia detruduntur. Eco hoc totnifestum est, 8. Marcelii basilicam, quo nomine ecclesiam cum adjuncto ei monasterio
    et

    rei,

    Gregorius hic

    intettigit,

    Gunthramni

    regis,qui

    jam extitisse anno L8 cum anno Christi 579 com

    re visum

    servorum

    Divina disponente gratia, servus regnante Gontrannus rex Deo, universis sanctse matris Ecclesiae filiis satum ob culpis exig-entibus lutem. Quoniam immodcratam principum ingluviem, tum ob neest.

    ponitur. Sagittario episcopo Vapincensi deposito

    Domini
    ,

    subrogatusest 8. Arigius vet Arediust guiin Vita

    sua tom. i Maiipag. LO0 num. vorem] deeiderantis anlmi 8.


    Cabilonensis
    <<!><,

    2 legitur ob

    fer>
    |

    Marceili
    et

    martyris

    eooli

    in:

    adiisse,

    valvas ejuet

    gligentiam

    prselatorum et

    incuriam, caelestibus
    !

    jubentereginaBrunechildet sibiocclu8ast oratione


    idsse.
    taneto

    fundatas obsequiis ecclesias heu lens vidco, indeque doleo j nec


    velle efficacem sentio
    :

    pessundari dome cunctis pro

    unam

    saltem, ne ad Do-

    minicam arcam manu vacua redcam, prctiosi.ssimi videlicet martyris Marcelli Cabilonensis quam ei, Deodonante, construximus basilicam, et Septembris Tomus II.

    Silum loci, ubi ecctesia et ceenobium sanctiMartyns condita fuere ita designat Aimoinus monachus Floriacensis lib, 8 de Qestis Francorumcap.VQ: Ilauc denigue basilicam Ipse Gun'
    I

    Mvfy-

    '^
    l)IIHI)

    rnbilo .

    ,,

    thramnus

    divino succensus omore,

    in

    suburbio

    30

    1S8
    kVcroBi

    DE
    quidem praedicUe
    ffidificavit:

    S.

    MARCELLO MARTYRE.
    sed

    bio

    civitatis

    Cabilonensis

    gobardorum

    JL

    in territorio

    Segonum saltuque Brexio

    studiosissi-

    me

    ubi monaclios aggregans,

    mona-

    conscripsit; id diserte hisce verbis prjesentem diem. testatur : Et est ibi usque in per ciborium, quod daavuoma 6 Quid ego intelligam
    1

    sterium construxit, quod pluribus prrediis facultatibusque ditavit. Verba Aimoini hac observatione cxcipit Hadrianus Valesius in Notttia

    PautusdiaconusetAimoinus supra corpus sanmunificentia excti Martyris pia Gunthramni quistructum fuisse scribunt, verbis exponam,
    tom. % coL bus utitur Cangius in Glossario aucto scriptores ecclesiastici, 602. Ciborium appellant alquod Ordo Komanus tegimen et umbraculum iisque praetaris.. Illud autem quatuor columnis
    altis

    J?
    expmitur
    .

    Vocat Aimoinus territoGalliarum pag. 9G kiim Segonum corruptc AGBUM Sequanoiium trans Ararim, ubi in suburbano Cabillonensi et saltu pagoque Brexio monasterium S. Marcelli conditum est, cum Cabillonum sit citra Ararim in
    :

    attollebatur,

    et in fastigiatam

    formam edu-

    iEduis.
    S.

    Unde apud Fredegarium


    ecclesia
    S.

    et

    in

    Arnulfi
    *.

    Marcelli

    in

    Chronico suburbano
    est

    Caijjllonnknse,
    * Frtdeffiirmn

    sed

    tamkn

    Sequanum

    ter-

    riturium

    Nimirum pars pagi Cabillonensis

    CUi in rem ctum, totum altare contegebat. Ciboria plerumque Sannostram hsec observat ea ctorum corporibus imposita legimus , quod una altaribus recondi solerent, proiudeque sub
    Col.
    :

    apud
    rt

    RiffnorJ
    I l

    Oillilll

    tcn iloriuni

    una cum monasterio isto suburbioque civitatis Cabilloni trans Ararim e.st, quo fluvio vEdui a

    quam agri Cabillonensis Sequanis dividuntur portionem hodieque Brexiam Cabillonensem nostri cognominant, la BitEssi-; Cualonnoise. Conformis est hsec Valesii exposiiio verbis aucto:

    cum altaribus unico umbreculo tegerentur. Haec ad notionem vocis ciborium sufficiunt. Qui plura desiderat, adeat eumdem Cangium lib. 3 Constantinopolis Christianm in descriptionetempli S. Sophisenum. 57 et seqq. In VitaS. Sori eremitcv

    tom.

    rum, quos laudat illis tamen non assentitur, nam Brexiam Cabilonensem cum monasterio
    :

    7^ege

    ista

    Februarii pag. 202 de Gunthramno Reperto Dei nutu comemorantur


    :

    S.

    ratione ductus,

    Marcclli in JEduis locare mavidt, nidla alia quam quod illa diceceseos Cabillo-

    autem sit opidum jEduorum. Sed quidni fluvius Arar , ubi Cabilonemprgeteriabitur,Sequanos ab JEduis ila exacte separarit t ut ultra ejus ripas neutrius gentis fines ibi patueriid ? Perrius laudatus pag. 29 et 33 adfert diptomata Ludovici Pii et Caroli Crassi, qaibus bona abbatuv S. Marcelli, a canonicis secularibus ictate utriusque imperatoris habitaUc, conftrmantur. Vicus, in quo
    nensis flnibus contineatur, Cabillonura

    Cabillonica fimo in suburbano) saneti martyris Marcelli agro ejus auro, gemraisque mausoleum opere polymito miro construxit emblemate. Per opus polyinitum, id est, versicoloribus liciis contextum, non ciborium, de quo egimus (hoc enim ex auro solidumfuisse Paulus diaconus afftrmat;) sed sepulcri, vel attaris, vel ciborii super utrumque erecti
    pioso
    thesauro...
    in

    urbe

    jj

    ornatum

    textilemintellige. Ciborium aureumornare potuerunt vela polymiti operis. Vide Can-

    gium

    in

    Operejamjam citato num.

    65

    .-

    undeverba

    Gunthramnus fundavit, Hubiliacus a Ludovico, Ubiliaeusa Carolo no)ainatur. Hujus


    iltam S.

    Anastasii Biblwthecarii in Leone III huc transfero .-Eecit et in circuitu altaris.. alia vela alba holoserica rosata *, quae-

    pendent in arcu de ciborio

    id est, rosei

    diploma datum
    quente.
    eamque
    Qallitt

    est

    anno

    8H5,

    itlius

    835 vel se~

    numero quatuor

    etc.

    coloris, vel

    rosisdislincta

    totiu*

    5 s js
    j

    Paulus Warnefridus diaconus Forojulien-

    prciiu-

    mK 3 de Gestis Longobardorum capite penuli


    s

    II.

    Jugis psalmodia apud tumuS.


    Marcelli, cujus verisimi-

    sxmmo

    mo narra

    g Qunthramno
    m

    in

    mira quadam

    visione revelatum fuisse locum, ubi ingens auri copia tatebat. Effossus est, inquit, locus ille, et

    lum
    liter

    ope

    SS.

    Gunthramnus
    mortis
    punitus
    ;

    et

    ibidem antiquitus positi fuerant, sunt reperti. De quo auro ipse rex postmodum ciborium solidum rairaj magnitudinis et magni ponderis feoit, multisque illud pretiosissimis gemmis decoratura ad sepulchrum Domini Hierosolymam ,transmittere voluit. Sed cum minime potuisset, idem supra corpus beati Marcelli martyris, quod in oivitate Cavilonno selnffl8tlmabiles theBauri, qui

    Austregisilus

    periculo
    ;

    erepti; perjurus

    lipsa-

    notheca pretiosa

    patrocinium in

    necessitate pluviae; Officium pro-

    pultum
    eit
    :

    est, ubi sedes regnl illius erat, ponit fe-

    prium.

    et est ibi usque in pnesentem diem. Nec usquam ullum opus ex auro effectum, quod ei valeat oomparari. Mdjnificentissimum S.Gunthramni donum Aimoinusin Gestis Francorum ciboriura quoquc VOCat, illudque, iib. 3 i'f/yj. 3

    est

    Sunt et alia

    ciuit

    propter itineris difficultatem et i>tcursiones Saracenorum Paleestinam infestantium tutollierosolymum mitti non posset, sancti regis jussu
    ait
    oivitati,

    positum fuisse
    adjaoet
    titerat,

    iu basilioa, QU83 Cabilonensi oujus condendffl ipse auotor ex-

    super sepulohrum s. Marcelli. Tum ista subjungit r Quod {ciborium) quamdiu tumu-

    lum

    saneti Marlyri.s venustovit,

    nullura

    in

    tota

    Gallia

    opus, quod

    ci

    oequipararetur,

    potuit

    in-

    veniri. llinc

    dcducttur pretiosissimum istud or-

    ab antiquis scriptoribus memorise Ut apud sepulS. Gunthramni pietatem crum Saneti nople A lC(i ne erga Martyrem nostrum manifestant, ita et hujus gtoriam posthumam itlustrant. In Chroni- neretllni e rre . co S. Benigni Divionensis apud Acherium tom. citS.Gunthramnw in i Spicilegii prioris editionis pag. 370 invenio sanctum regem efjecisse, ut monachi abbatuv a se s jnodo fundat&apud scjnt(rhru?yi S. Marcelli Dei laudes nocte dieque cayxerent. Verba accipe. Insuper etiam instituit, ut ad similitudinem monasterii Sanctorum Agauuensium scit Martyrum Thebseorum, Agauni in Vallesia HelvctLv tractu passorum, diu noctuque diviuum in hac ecclesia abbatuv S. Benigni persolveretur officium Similiter intradita, quse uti
    :

    '

    namentum, quo sancti Martyris tumulus decorabatur, non amplius extitisse setate Aimoini, qui seculo x et initio sequentis ci.vit. Ibidemadhuc visebatur seculo vm temporibus Caroli Magniiuam Paulus diaconus, quitunc GestaLon-

    stituit

    de loco sancti Marcelli, ubi ipse rex cor-

    pore quiescit;
    sessiouibus

    quem

    thesauris et

    pecuuiis, pos-

    etiam multis ditavit, operibus miris et ffidificiis decoravit. Mabillonius in Przefatione ad partem 2 secidi iv Benedictini num. 20i et
    seqq.

    Cointium probat psalquam apud Agaunenses S. Sigismunaus rex Burgundionum introduxerat,perenncm


    ,
    ;

    seqq. pluribus adversus


    .

    DIE QUARTA KBPTEMBBIS,


    bensoque repente.
    aliu

    ISO

    manu

    fiiisse.

    Hanc postmodwn,

    ad?iitente rege Gitn-

    thramno, in monasterio S. Marcelli institutam fuisse confirmatur exFredegarii Chronico apud

    repenunt Neo mora, eduotus a basilica sancta, vmctuset tormentis addiotus, confltetur se emissum ad mterriciendum regem etc. Apud Gre9or tumhb. 9, cap 27 ,,.

    ejus

    cuItmm evaginatum

    AfCTOH*
    ,

    J. L.

    Ruinartium capit. i Anno xxiv reg-ni sui synodum quadrag-inta episcoporum fieri prace: .

    27"," *-*
    gtt,

    pium
    s

    yn

    ,,,,,,.

    MaroelU. Quoadvixit,

    pit,

    et

    rum Ag-aunensium, quod temporibus


    regis

    ad instar institutionis monasterii SanctoSigismundi ab Avito Viennensi et ceteris episcopis,


    jubente,

    aytPatrmumsuumflrebatur: . cujus etiam ecciesm post mortem sitatn, qum an.no 593 contisepehn
    voluit, teste

    Fredegario
    credunt

    capit.

    d
    'i

    ipso

    principe

    jus

    synodi

    conjunctione

    Guntchramnus formandum, rel ut alibi est firmandura) curavit. Legi possunt, qum adiMaiiin Commentario, Vitse S. Sigismundi regis prsevio, a num. 3 Henschenius scripsit. De S.Avito episcopo Vien,

    humonasterii S. Marcelli institutionem formandum (forte

    fuerat confirmatum,

    10 Qui

    cum Raynaudo
    S.

    Mareelli ritam conservasse ejus tilus mortit , ettam patrocinio facile adscribent, quod S. Au- periculum stregisdus, antequam ecclesix Bituricensi praes
    set, mortis pericuh croptus fuerit. Tn sanctihu jus prmulis Actis ad x\ Maii editis num.

    num

    Gunthram-

    S.

    Austrtgi

    ope

    bet

    nensiegit Bollandus ad v Februariu


    40 episcoporum, qux ati Valentina U, an Malisconentis II fuerit,

    seqq. historia fuse describitur,

    mt Aimoinus
    tranno
    diu
    in

    quam

    ita

    contra

    Synodum

    lib.

    4.

    cap. 2

    40 episeoporum

    tum fuit,utmonachi S. Marcelli nensium die nocteque psallerent, Fredegarius affigit regis Gunthramni anno xxiv, qui licet in
    S. Gregorii Turonensis calculo respondeat anno Christi 585, tamen secundum numerandi mo-

    qua decreexemplo Agauin

    A.ustregisUus quo-

    que Bituricensis

    archiprsBSul, qui

    sub rege (luu

    palatio

    oonversatus,

    mappam

    ei

    controvet

    litur.
    }>

    ad exterg-endas praabere consueverat manus. Hio quadam vice a quodam pessimaa mentis bomine falso accusatus, quaedam absque jussione prinoipissoripta confecisse dum id sedulo denegaret, jubetur a rege armis objecta repellere, Qui di:

    Fredegarii cum anno 581. componi debet. Manifestissime id in Opere nostro demonstratum est tum ad i Februarii in Comment. de S. Sigeberto AustrasicV rege 9, tumin Exegesipr&li* minari ad tomum iii Martii de Genealogia regum Dagobertinorum cap. i Quoniam ipso anno 584- jussu Gunthramni habitum fuit concilium Valentinum II, et in eo confirmata fuere, qiuvcumque basilicae S. Marcelli et aliis tocis sacris rex, ipsius conjux et filice contulerant, vel in posterum collaturi essent ; hinc Ruinartius in Notis ad Fredegarii textum opinari maluit institutum Agaunensis monasterii monachis 8. Mareelli in eodem concitio traditum /uisse, quam
    assentiri
    Valesio tom. 2

    dum

    luculo

    surgensj dum per puerum omnem suorum apparatum armorum delVrri fecisset. innun pum et ad exoranduni Dominum ecclosiam bea,

    Marcelli (in actis additur solito more) r\peteret; obvianti pauperi et eleemosynam roganti ti

    trientem tribuit

    sicque orationi Inoubuit.


    ;

    Nec
    nun-

    defuit orationi

    effectus

    nam dum cum rege ad


    ooourrit eis
    cjus,

    locum
    tius,

    certaminis

    properaret,

    dicens,

    advcrsarium
    festinaret

    dum ad

    designa-

    tum

    occurrere

    looum,

    ego cnrruissc,

    vitaaque

    terminum

    inourrisse,

    Tunc rex ad beatum

    nis,

    conversus virum, Lastare, inquit, amantissimejuvequia Dominus defensortuus est, nc tibi noceret
    11

    Rerum Francicarum

    possit inimicus.

    pag. 277 et aliis, qui id factum esse arbitrantur in synodo Matisconensi II, quee etiam jussu Gunthramniconvocatafuit.Neutraopinio cum Fredegarii verbis, auno vegui sui xxiv synodum quadragiuta episcoporum etc. conciliari potest non Ruinartii, quia concilio Valentino 11
    .
    .
    .

    Opportunus hic iocus


    lib.
    1
    :

    qutv Gregorius

    est ea transcribendi, de Gtoria Martyrumcap.

    Por

    Sftnfffuffi

    ljrniluro

    De beati vcro Marcelli Cavillonensis 53 refert martyris virtutibus seu miraculis, qu& certo ipsi attribui possunt, pauca ad nos mittenda memorite moniraenta vencrunt
    :

    Ungua tltotwn
    cot piH obrin

    gutt.

    qu03 quamlibet par-

    non 40, sed 17 dumtaxat episcopi \nterfuere C neque etiam Valesii nam Matisconense II, cui 43 episcopi prseter tres alios, qui sedes non habebant et 20 absentium antistitum legati subscripserunt, celebratum fuit anno 585, qui secundum Fredegarii calculum, non 24 sed 25 annus regis Gunthramni fuit. Facile tamen' crediderim alterutram sententiam veram esse, et in Fredegarii Chronico vel episcoporum nume: ; ,
    ,

    va censeantur

    in diotis,

    ad

    eum tamen
    singulis.
    ,

    referenda

    sunt, qui hsec operatur in

    dam dam

    esstlterat,

    ut

    Pedamius

    Arverni
    adiret;

    presbytnri

    flllus

    Causa qU83Eunomii quonCavillonensem


    *

    Idemque apud basilicam sanotl martyris MarceUi hospitalem * habebat, ad abbate loci victus stipendia capiens, [pse snim, quaa

    urbem

    In)S|iitium

    loquor,
    ta
    lis

    exposuit.

    [nter duos
    :

    inquit

    viros or,

    fuit intentio

    *
    ut

    hisqne litigantibus

    in

    hoc

    nl

    C(iii(i'jiti, t

    rumvelannum, quo convenerunt, alienum


    minari.
    s. MarceUo
    ad&eribipotest,

    deter-

    ipsa

    subiit,

    eam saoramento

    derimerent,

    In gressique basilicam sanotl Martyris, elevatis hofestivitas


    S.

    quo

    uem

    >>x

    anno 587 apud Cabilonenses ageretur, Gunthramnus in sancti flfarlyris ecclesia a sicario pene interfectus fuit. Theophilus Raynaudus in Sanctorum Lugdunensium Indiculo de S. Marcello nostro agens hu9

    Cum

    Marcelli

    mo
    cti

    raanibus ad
    volulsset

    perjurandam, cura

    nomen San*

    ore

    patulo nomtnare, hsBslt vox In

    faucibus,
    (ti.

    ti

    nec ling^ua potcrat ad offlcium refleBed ne hoc quidem parum videretur ad beaAthletae gloriam, ipsc cum clcvatis raanibus
    i

    jus

    itlum ope

    mortem

    evasisse scribit.

    Verum

    qua
    eo,

    EBneus

    totua Lnriguit.

    Tuno

    oratio faota pro

    ut res contigerit, optime

    cognosces. Interea, rum cap. 3, advenit

    ex Gregorio Turonensi inquitlib.% Historiae Francofe.stivitas

    absolvi diaboli artc

    vincturn

    obtinult

    Ipse

    S.

    Marcelli,

    quse

    quoque post ahsolutionem sermone proprlo opus suura confessus, qu neg-lig^enter egerat, cmendavit.

    apud urbem Cahillonensem men.se septimo celebratur; et Guntchramnus rex adfuit. Verura ubi
    peractis

    solemnibus ad

    sacrosanctum
    ,

    altarium

    Abbatiam sancti Martyris quam Gunthramnus monachis Ordinis S. BmedtQti ondi12


    ,

    >

    Uudinu

    abbati* S.

    venit quidam communicandi gratia acccssisset aliquid sug-gesturus. Qui dum properat conquasi
    tra

    dit, .canonici secutarvs possedcruvt,

    Magno

    sul Carolo Francorum rege, qui anno 779 eorum


    et

    Munrtli, (jux

    nunc ut
    <

    i>i

    tn-

    rutu Ord.

    re^em

    culter ei de

    manu

    dilabitur; adpre-

    privilegia

    immunitates confirmavit, violatores

    luniacmrit:

    :;

    190
    ttCTuB.(.

    DE

    S.

    MARCELLO MARTYRE.
    heterodoxorum iconomachorum manus, qui ea
    se ditandos sperabant.
    :

    res sexcentis solidis mulctans,


    tes monasterii

    quorumduseparde
    ter-

    J.L.

    xrario persotvendee erant

    tia vero, quse fisco cedere debebat, ita statuit Quidquid exinde fiscus noster potuerit sperare, in luminibus ipsius ecclesiae sancti Marcelli martyris pro stabilitate regni nostri, seu nostra sub-

    14
    rse

    Sanctum a Cabilonensibus ad pluviam

    ter-

    Cabiloitemc*

    ipsuminvocunt
    in nccessitate

    frugibusimpetrandam invocari solium fuisse

    testatur Perrius in sxpius

    memorata Historia

    pluvi*,

    sequente progenie proficiat in aujrmcntum. Joannes VIII Papa, synodus Cabilonensis habita an-

    no 873, Ludovicus Pius

    et

    Carolus Crassus

    ad annum 1603. Substantiam accipe eorum, quee narrantur ; ibiin rem nostram Gallico idiomate quando ager Cabilout Consuetudo obtinet arescens pluprse diuturna aeris serenitate
    , ,

    nensis

    imperatores canonicis S. Marcelli seculo ix plurimum etiam faverunt. Instrumenta e quibus ista commemoro, exstant apud Pierrum Historise Cabilonensis Probalionibus inserta inter Paginas 28 et 34. Apud Labbeum tom. 3 Conciliorum tres

    in urbem via indig-et, theca S Marcelli apostoli pluvia anno mdciii deportetur. Unde necessaria
    (vet potius prioratheca reliquiarum ejus et capite S. Gunthramni abbatise fundatoris Cabilonem processerunt, et sacra ossa pcr totam urficiente,

    monachi

    abbatije

    tus) S.

    Marcelli

    cum

    invenio episcoporum synodos in Sancti basilica 88G et 915. annis videiicet 875 celebratas
    ,

    Nunc

    suhjicio

    ab editore
    n.r-arnl.uni
    (S.

    fragmentum monumenli quod Perrio pag. 42 in margine anno 1075


    ,

    dein magna civium multiad monasterium suum reversi tudine comitante sunt- In Vig-ilia , quse festum Corporis Christi

    bem circumtulerunt

    fuisse uuitii.ur.

    Wrmri
    ,

    hK-iij

    c<i'nobmm
    per

    prsecedit,

    clerus

    et

    religiosi urbis Cabilonensis

    Mareclli) juxta

    rclig-iositatcm

    consctructoris

    in

    oinni

    honestate diepositum

    postmodum

    inhabitantium Booordiara paulatim ad pcrversos B mores et superbiam prolapsum, fallere nequivit interim Judicis OOillum, quin ctiam in praesenti
    lueret

    solennem ad templum sancti Martyris supplicationem instituerunt, precibus aliisque piis operibus ibi vacaturi. Omnis populus illis interfuit nudis pedibus progrediens, et virgam albam manibus gestans.
    Adolescentuli
    et

    puellje incede-

    posnas

    adfnventionum
    et

    suarum

    conflara-

    bant

    grantibus Hungaris
    pientibue

    villam

    et oratorium,

    Cabillonensium candidis vestibus induti. devotio per merita Sancti petitam pluviam a Deo
    impetravit.

    quicquid inibi est repertum. Credo id accidisse anno 937 quo Hungari totum Burgundim ducatum depopulati fuere.

    quoque

    Vidimus nos idem beneficium


    ,

    in

    si-

    mili necessitate alias impetratum fuisse. Miraban-

    tur heterodoxi

    Discedentibus
    vinae

    autem
    inis

    illis,

    violenti

    adhuc ex quoquc

    vindicta disibi

    per

    distra-

    \cruni

    fundos

    ad

    utpote C8B30 oapite,


    libitu

    eumdem pertinentes locum membra passim rxposita pro


    :

    nec tamen convertebantur. NuCabilonensis me edoruit, piam etiam nunc in patria sua vigere consuetudinem, ut t urgente ptuvixpenuria, ad S. Marcelli opem concivis

    fugiatur.
    15 In Officiis propriis ecclesise Cabilonensis
    ,

    vicina sibi quisque diripuit


    eccle
    s

    inter quse ct

    et Officio

    pro

    memorata
    fra nuni.
    venit.
    '

    Ploriaoensis (de

    aua vide

    in-

    auctoritati Cyri de
    cusis,

    L8 et seqq.)

    ad sortem dirimentium de-

    Tyard episcopi anno 1620 exSancti festum ritu duplici per totam dioz:

    prio sub rilu


    dupliei honortint.

    Sed

    quia
    :

    foitv [ini-

    du

    |inisii;ii;i

    iniquorum oontumaoia hoc mobc,-iii \i;ii'!\ ris srpulchrum dcbito

    cesim celebrari jubetur. Oratio hsec recitanda prxscribitur Deus, qui beatum Marcellum mar-

    Hllllllllll

    obsequio

    quequaque frustrari non debuit, longo post tempore ruintB ejuadem loci sanoto abbati Mayolo, qui anno 094 rita defunctus est, oomraissce ao Cluniacensium Fratrum traditse dispositioni, quantum ad priorom g-loriam ct pou

    tyremtuum

    virtuteconstantiaeinpassioneroborasti,

    ex ejus nobis imitatione tribue pro amore tuo prospera mundis despicere, et nulla ejus adversa for-

    Bteridrum dejeotionem

    mediooriter restitutae sunt

    ab
    est

    Ipsis.

    De

    ad

    xi

    Majoto abbate Ctuniacensi actum Maii. Lncus S. Mareellia& cotcmpore,


    S,

    PerDominum. Lectiones secundi Nocturni concinnatcB sunt ex breviore Passionis historia, quse post hunc Commcntariam primo loco dabitur. In Cathedrali Cabilonensi aram Sancto dedicatam extitisse iestatur Petrus Cussetus in
    midare.

    quo sancto abbati roucessus fuit, litulum prioratus gessit et ab Ordinis Cluniacencis monachis
    habitatus fuit
    ubt in tficnt

    urbis Historia tom. 2 pag. 40.

    magniflca Sanrti nnsti

    tniatur.
    '

    fmo Marcolll

    Papebrookius anno 1668 Roma per GalBelgium rediens, inter alia a se et socio Henschenio visa, hsec annotavit Cabilone ad monasterlum s. MarcelHni * egressi divitem ollm abbatiam, vidimus thecam aureis in fronte, argenteis alibi teotam laminis in qua sancti
    13

    liuiu iu

    III.

    Loca extra dioecesim Cabilo-

    nensem, quorum sanctus Martyr


    patronus
    ;

    ecclesise, quse

    puteum itcm in quem vivus defossus ad olngulum terturmortem


    reconditur
    ;

    Martyris

    corpus

    ficio ecclesiastico

    eum Ofhonorant Mar;

    tyrologia.

    obiisse.

    S.

    Duo /v!it/iosi HructlicHni c rongregatione Mauri in Itinerariolitterario, Parisiis anno

    1717 exruso, parte i pag. 225, Conspicitur, inquiunt, in eoolesia (prioratus S. Marcelli) supra altaro majua oapsa Buperba, in qua oonservantur reliquuu saneti Marcclli martyris. Sanoti theca cujus Papebrochius ct duo monachi
    ,

    Non modo mxdtis

    Benedivtini in suis

    Iti nerariis

    mctuincrunt, eam-

    et in Vctustum S. , sed extra illam locis sanctus Mar- Marcelli canobium prope tyr cultum obtinuit. In Vita S. Clari abbatis Viennam Allotom. i Januarii a pag. 55 edita, a num. 3 va- brQgum ria ccenobia intra et extra Viennam AUobrogum metropolim condita recensentur, e quibusduo ita aliis
    ,

    in dicecesi Cabilonensi

    demesse arbitrorcuui illu, quam Perrius in taudata sua Historia ad annwn 1436 a Joanne Rolino Cabilonensipr&suteet simul rectore S. Marcelli argentOf in quo martyrium ejus repr/esen-

    commemorantur
    tyris

    tabatur, coopertam fuisse scribit,

    quamque ad

    Sancti quoque Marcelli mar: ccenobium triginta monaehos, sanct Blandinae viduarum sanctimonialium locus viginti quinque religiosas alebat. Num. 4 lego S. Clarum viduis directorem, dein monachis S. Marcelli

    annum

    1502 /clicilerevasisse narrat sacritegas

    abbatem prsefectum fuisse

    num.

    xi,

    eum

    supremo

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS.


    supremo morbo laborantem ex
    apparenle audivisse
    ctus
    :

    191

    S.

    Blandina

    sibi

    dicti Martyris

    Tertiadie, hora quiuta sanMarcellus et eg-o ad te venientes te nobiscum ad felicia regna ducemus. Num. 12 dicitur S. Clarus sepultus fuisse in ecclesia

    ex instrumento, quod Permumnum. 12 postremo loco citatum apud exstat. Proxime sequuntur, Ude ibidem q ex ilto transcrtpst Dein ecclesix Fioriacensis
    i

    Hx

    AOCTOtt
    J. L.

    Uum

    beatse

    moniamartyris Blandinaj sanctorumque Mar-

    restitutio prio.-

    ratui
    sis,

    tyrum quadraginta octo, Lugdunensium sciticet, anno 177 sub Marco Auretio imperatore passorum, de quibus ad 2 Junii egimus. In eadem
    persecuttone
    tyres
    ,
    ,

    Marcelli facta, ita narratur tempore doraui HugonU (1) abbatis


    S.

    Tandem

    dtmus; cum eumdem loeum


    Cabilonem)

    Cluniacencujus sancti viri Acta ad xxix Apritis de-

    in
    S.
    ;

    qua

    S.

    Blandina
    ,

    et socii

    Mar-

    Marcellus Lugdini in carcerem conjectus fuit at mortem quam fuga etapsus illic evaserat, paulo post propeCabilonem oppetiit.

    eiiam

    (8. Marcelli prope regeret Prior in perquirendis saueti Martyns rebus sagaciter proraptus factum est colloquium incastro, quod Palluel dicitur , Bur,

    gundionum principum,
    gundicv

    Hugo

    (l,)

    et

    Hcec adjuncta omnia me inducunt, ut cum Tillemontio tom. 3 Monumentorum ecciesiasticorum pag. SQcredam, patronumccenobii, cui S. Clarus abbas seculo vnpr&fuit, fuisse Marcellum nostrum.
    cttltus in vici-

    in quibus erat dux Burcomes Willermus Burgun,

    duv trans mes Hugo


    tatum.

    Ararim *
    (II,)

    atque
    alii

    Cabilonensis

    co-

    le

    fvanchc

    et

    multi

    iuferiorum

    digui- comtd

    na, ubi illud

    conditum fue
    rat, crijpla
    :

    Itaque de sancto nostro Martyre ego intettigenda esse censeo quze Nicolaus Chorier in Disquisitionibus antiquitatum Viennensium anno
    ,

    1"

    19 Tum erg-o jam dictus Prior oportunura ratus, ut in conventu tantorum virorum de injuria sancti Patroni conquereretur et maxirae
    ,

    l>riorat\ii S.

    MarcelliCobit.

    restitHtam
    beneficio, ut

    1655 vulgaiis parte %


    et

    lib. 5

    cap. 2 Gallice scribit,


    :

    Laline communico Porta urbis Marcelli dicta nominis hujus originem trahit ab antiquo nunc a muttis seculis diruto vel collapso monasterio quod non procul inde aberat Huic vicina est crypta in qua S. Marcellum sive ut paganoruin crudelectori

    quia in praafata ecclesia Fioriacensi Robertusdux Burgundicv nuper dedecorose obierat, atque lurc res plurimos populares terruerat pro illa potiasimum rogaturus accessit. Taulam ePffO -raliaiu
    ,

    tiaditur, jnitvti

    Maityris

    letnptutn i
    1

    csontionensi

    Viennensis

    S.

    Dominus

    cooperante beato Martyre servo SUO tribuit, ut unanimitrr omnis cnHus primatum instaret, quateuus ssepe dicta ecclesia monachis rcd,
    ,

    deretur. In prirais ergo dux decessores ejus usurpavere,


    jecit.
    illa

    Hugo quioquid prainibi

    dimisit et ab,

    litatem

    latitando declinaret,

    sive ut a societate

    Deinde Cabiloncnsis coimvs

    llu^-o

    qui

    deeo

    hominum
    aliquam
    sibi fuit
    ,

    segreg-atusfamiliarius

    cum Deo
    ,

    ag-eret

    jure bcncficii tenere videbatur, a se repulit,

    vitse

    partem

    traduxisse

    rudis populus

    persuasit.
    et

    Unde et altare Sancto ibi erectum ad morborum quoruradam quibus pueri


    ,

    de commissis quoque similiter veniam postulavit etc. Hsec contigerunt non diu post nuirtrm Roberti ducis quam pterique affigunt anno
    ,

    sanationem ejus intercessione a Deo consequendam saepe ibidem preces et doua votiva offeruntur. Absit a me ut
    sunt,
    ,

    lactentes

    obnoxii

    1075, addentes
    tis

    eum
    ,

    genere obiisse

    explicant.

    Tomo
    1

    subito et ignominioso morsed quale illud fuerit non Junii pag. 886 sub finem
    ,

    ego
    est

    hanc devotionem improbem at hoc venim Marcellum queux Simeon Metaphrastes archimandritam appellat numquam trajecisse mare, ut iu Gallias veniret. His ct proxime sequentibus verbis auctorindicat, sanctum vetusti cosnobii patronum, cujus cidtum in vicina crypia ad suam usque setatem perseverasse ait, fuisse S. Marcellum archimandritam, qui ad xxix Decembris Martyrologio Romanoinscribiiur. Aderrorem hunc confutandum satis est dixisse, cceno:

    column.e
    Ilug-o

    hm

    iego

    Bodem
    )

    EEugone
    et

    // ar-

    S.

    chiepiscopo
    stro fundavit
    S.

    Vesontionensi

    consoio

    favente

    dominus de Trevas eoolesiam iu suo casub patrocinio S. Petri Apostoli et Marcclli Cabiloncnsis martyris anno Christl
    ,

    MLXXIII.

    cesis

    20 lu templo sancti Marcelli de Careyret diceUcctiensis, quod duabus leucis Balncoli *

    utfftio

    alterum

    hi Vcctierui

    distat, leg-itur

    sequens

    in.scrij)tio

    Inoisamonumenetc.

    OpttQOpalU

    illi
    .

    to lapideo

    ornato pampinis,

    dodieatUNi

    folils

    bium
    tulus

    pta, nominari sancti

    conscriistud in Vita S. Clari, seculo Marcelli martyris , qui ti-

    vm
    ,

    reliquitr
    '

    lln^iinls

    archimandritte non convenit


    S.

    cum

    Con-

    stantinopoii in pace quieverit. Traditionem po-

    puli credentis
    paratctx,

    Marcellum in memorata crypta

    yz
    s7e

    qwt

    nomen traxere a S Marccllo;


    an noslro ?
    Iluic

    aliquamdiu habitasse, fabulis accenseo. 18 Catalogum generalem bene/iciorum regni Francias Parisiis anno 169S impressum pervoivens
    ,

    pr<eter sacellum

    S.

    Marcelli

    in

    ecclesia

    marme

    c^>-

    sacram

    Campi

    Eerreoli dicecesis Cabitonensis, in archie-

    credo eccle-

    tiam Floriurensem,

    piscopatu Lugdunensi et suffraganeis dicecesibus Lingonensi et Matisconensi quinque inveni parcecias Sainct Marcel dictas. Vehementer fallor
    ,

    sinuilaearum Sanctum nostrum patronum


    tat,
    ,

    co-

    ET SCE CAOCISc> ET SCORVM MARTV RVM MARCELLI


    etmlerjAni
    oyi

    l*ouche

    cum jaceant in dicecesibus Cabitonensi conterminis cujus metropolis quoque Lugdunum est. In episcopatus Lingonensis decanatu S. Sequani etiam notatur prioratus S. Marcelli Floriamembrum dependens a prioratu sancti censis ita Marcelli Cabilonensis. Uti hunc prioratum et Floriacensem ei subjectum sub Sancti nostri patrocinio constitutum credo. Ecclesia Floriucensis super Oscaram * fluvium sita, olim juris fuit
    , ,

    pT

    SVNT IMTERRITVRI
    VMCIV/T/lT/SC/?)IION

    NENSLS^>>tO
    A
    parte inscriptioni observa crux
    absimilis cruci
    lapidi

    S. Marcelli , tradente eam illi opulentis praediis piae memoriae

    cum aliis multis Gumtramno reg*e

    inscul-

    fundatore monasterii, quod tegit sepulchrum jam

    ptaest, non

    equitum Mclitensium. Hsec

    ,. ,

    m
    AUCtORE

    DE
    ,

    S.

    MARCELLO

    ilAllTVRE.

    J.L.

    flc accepi ex Historia nova Trenorchiensi Petomo 2, jui iftzus probationes comtri Juenin pteciilur pag. 37. De S. Valeriano M., qui in allala epigraphe memoratur, agetur ad xv Septembris, quo die prope dioecesis Cabilonensis oppidum Trenorchium vutgo Tournus, in eadem qua S. Marccllus, persecutione martyrio coronatus fuit. Dominus Lebeuf tom. 2 Historiee Au,

    ronymiana nosira apographa Barberianum se- P cundum, Trevirense S. Martini, Romano-Galti-

    cum et Aquisgranense,de quibus


    leriinostri Praefatio

    videripotest Sol-

    ad Martyrologium Usuardinum cap. i art. i 2. Inter enumerata Martyrologia Epternacense , Reginse Suecise seu Senonense S. Coiumbse, Barberianum secundum
    et

    AquisgranenseSanctum
    fessor appellatur
    ,

    episcopi titulo insigniunt.

    tissiodorensis in cotlectione monumentorum pag 145 dat catalogum reliquiarum ecclesiee cathe-

    In aitero Martyroiogio Reginae Suecim etiam consed perperam.

    An

    dignitate

    dralis anno circiter


    :

    14.20

    confectum

    in

    quo

    notatur De ossibus S. Marcelli Cabillonensis. Perrius ssepe taudatus baculum S. Marcelli apostoli Cabilonensis, arg-ento opcrtum ab helerodoxis anno 1862 ex templo cathedrali Cabito,

    tu-nsi ihrrphim.
    cultui late

    fuis.se scribit.
    ,

    21

    Nunc variarum ecclesiarum


    ,

    qu&S. Mar,

    propagatus

    celltim Officio ecclesiastico


    et

    honorant

    Breviaria

    uttimo dispicietur. Cetera Hieronymiana nihit praeter Sancti nomen, martyriumet ejus paieestram memorant. 23 Martyrologia nostra Mss. Bedm aitributa, Tornacense S. Martini Atrebatense S. Marise civitate Cabiet Lsetiense hgec habent In Gallia lonis * natale S. Marcelli martyris , qui virtutibus coruscans et in confessione Domini constanter
    episcopali fuiserit
    ,

    ehgia

    Lniense

    Cavolloms

    Catendaria accipe
    long<l<iii->i><r

    ut inde

    magis innotescat

    quam

    publica ejus veneratio propagata fuerit. Breviarium. Corisopotense antiquce impressionis , Burgense S. Andeoii anno 1502

    editum, Viennense in Gallia anni 1522, Beltovacense anni 1554, Wormatiense anni 1576, VeB sontionense anni 1590, Lingonense anni 1G04,

    perseverans temporibus Antonini (fuit is Marcus Aurelius Antoninus Verus, agnomento Philosophus) sub Prisco praeside medius in terra fossus consummavit martyrium. Etogium hoc a Floro Bedce Martyroiogio additum fuisse censet hujus editor Papebrochius ante tomum 2 E Mariii pag xxxi Wandelbertus post Moysen de
    '. .

    Turonense anni 1635, Noviomense anni 1C80 Parisiense anni 1700 item antiquum Breviarium Ms. ecciesise collegial(J:Jli
    ,

    Uihtriccnsc imni

    Sancto

    ita canit

    tse

    S. Petri Lovanierisis, abbatise

    sterii in

    Majorismonadvacesi Turonensi an. 1534 excusum


    ,

    atque Ordinis Prasdicatorum Parisiis an. 1510 hsec, inquam, omnia Breviaria quse in museo nostro servantur, ad iv Septembris habent Officium de S. Martyre, ritu simplice tegendum quaie etiam priescribitur in Calendariis Mss. Cenomanensi vetusto et Aurelianensi secuti prsecedentis necnon in Autissiodorensi impresso an. 1.10. In Calendario apographo anni ii;:;; dioscesis Nivernensis ad v hujus mensis ponitur Maroelli M. semid. (Iieri ;) in Mozarabico hodierno ecclesia Toletanic, quod Tractatus ad tomum \i Julii prseliminaris a pag. 82 exhibet notatur mi hunc diem Marcelli martyris,
    editwit
    ; :

    Tunc etiam Cabillon Marcelli sanguine vernat. Rabani et Adonis eiogia multum diversa sunt hoc sqIo fere concordantia, quod in utrisque Sanctus usque ad cingulum terrse infossus martyrium consummasse afjirmetur. Diversas sciticet passio,

    nis ejus Historias priv. oculis habuerunt. Ado eoc breviore omnia sua mutuatus fuit. Cabilonas * ,

    l.

    Cabilone

    inquit

    natale

    S.

    Marcelli, qui

    temporibus An,

    tonini Veri ex

    numero quinquag-inta Martyrum


    in

    qui Lugduni
    ,

    erg-astulum trusi fuerant


    ,

    cum

    patefactis custodiaa Valeriano cui mancipati erant, divinitus claustris, aufugit. Et cum Latinum quemdam a quo hospitio susceptus fuerat, cum omni domo sua ad fidem Christi convertis,

    set,

    ria Passionis brevioris,

    novem
    Eioronymia*
    noij <!">'

    leotionum,

    22
    -

    Quoniam ante flnem

    seculi vi, ut
    ,

    et ini-

    (omnia exemplaqiuvnum. 26 recensebuntur, habent praetermittens) civitatem Priscum quemdam piwsidem diis suis immolantem incurrit. Cumque ab eo ad prophanum convivium
    expetens
    ,

    Cabilonensium

    San

    ttumcelebrant:

    sequentis ostensum est in suburbiis Cabi* loncnsibtts jmn rrlchcrritnus crat Situcti cultus,
    tio

    fuisset invitatus
    las
    ,

    et ipse

    hujusmodi execransepucur idolis deservirent,


    ;

    omnes

    qui aderant,

    atque hic dein latissimepropagatus fuit quem* admodum oo&jam dictis liquet ; kinc minimemi,

    ror,

    eum omnibus

    pene

    ecciesiss

    Latinm Marty,

    rologiis inscriptum legi.

    Hieronymiana
    t

    qumB.

    Hbera increpatione corriperet inaudito crudelitatis genere defodiri * eum cing*ulo tenus jussit. Sicque sanctus Dei Martyr tertio die in Dei amore et laudibus perseveraus in secundo ab
    , ,

    dcfodi

    Maroellum commemorant
    jtts, ct

    sunt Corbeiense

    Ma-

    oppido Cabilonensi miliario incontaminatum reddidit spiritum.

    cttitt S,iu Iirntigiano, San-OatBaluziano Sanctum quoque referentibus collatunt tom. 2 Spicilegii Acheriani anno L72S

    (icttoitcnsc

    tcnsi et

    Rabanos Adone paulo antiquior ex Passio:


    ,

    '

    i.

    aliis

    recusipagAl et
    Florentino

    H; vetustius Martyrologium a vulgatum pag. 807 j vetustissimum Eptemacense, cujus textum citatus Florentinius
    ,

    nc prolianore ista decerpsit In urbe Cabilonensi natale sancti Marcelli martyris qui sub Antonino imperatore per Priscum prassidem passus est.

    cujus tectiones a vetustiore Martyrologio variantes idem auctor eoshibet a pag. L058 Rkinoviense, Riokenoviense
    t ;

    in notisproducit

    Blumianum

    Nam cum nollet idola adorare raultipliciter torquebatur. Sauctus crg-o Martyr in animo caelesti virtute roboratus secundum loca idolorum ita
    ,
    ,

    Augustanum

    S.

    Udalrici

    Labbeanum, Reginm
    I

    Sueoim seu Seno le ta S, h nbmt in Opere nostrotom.vnJuniipost indieei Samctorun Martyrologium alterum Reginm Suecimapud ittustrissimum Franciscum Mariam de Astcinnotis ad
    ,

    etsupplicia oommutabat. Equuleis extensa membra oatenarum Stridore laniat ig-nium g-lobibus
    ,

    urit

    et

    dissolutis

    ictibus artus cxusta corporis

    elementajungebant. Mendosa est hmc periodus: neque Passionis unde desumpta est, exempla,

    ria

    Romanum
    ri

    qum prm manibus

    sunt,

    Autissiodorense S.
    col.

    Oermani

    ad iilam restituen-

    Mor-

    bacenseet Turonense a Martenio tom. 8 Thesau-

    anecdotorum

    1547 et seqq. edita*


    in

    Annun-

    tiatur rttc.it S

    anfiquo Calendario Corbeiensi, quod dai laudatus Martenius a col, 1503. Tpsum quoque ceiebrant Ilic-

    Manvllus nostcr

    juvant, cum in omnibus obSGurissimo solcscistno corrupta legatur. De Variis suppliciorum generibus, quibus in eadem pe~ riodo Sanctus cruciatus fuisse dicitur, brevior Passio nihil meminit. Cum prolixioris auctore ita prosequitur Raba^ius Sed Athleta fortissimus,
    :

    dammequidquam

    auctoris

    DIE QUARTA SEPTEMIiUls.


    auctoris
    sui Jesu Christi iutra viscera retinens passiouem, gloriosiore certamine triumphabat; hoc
    interrog-ationi
    ,

    193
    iis,

    sunt
    ,

    vet

    semper imqui persecutoris


    dens
    ,

    exemplan
    27

    non differunt ab
    teguntur.

    qu<v in Chesniano

    *ccw.t
    j.

    l.
    .

    respon-

    vum
    mus
    tia

    nequaquam posse ut qui Deum visensibus recepisset, saxa sensu carentia aut simulachra dsbmonum adoraret. Quem
    fieri

    Passionem prolixiorem

    praeses,

    cum

    nequissiin suppliciis divini favoris gra-

    accepisse dixi, qua> de Sancto in Martyroiogio suo memorat ex veteri Legendario eccleaias Cabilonens.s descmpsit, et majoribus
    sit

    unde Rabanum

    um*M

    adverteret
    ,

    fortiorem

    exemplo

    plus

    quam

    iuaudito crudelitatis , furore persecutoris insaniens,


    :

    defodi eum cingulo tenus jussit sed triduo in laudibus Christi omnipotentis Domini ac Dei sui ore et amore perdurans, interim terris membra terreua commendans , spiritum sanctum
    emisit

    nostris transmiClaudius Perry, auctor Ristori* Cabilonensis anno 10^9 impressx cujus Probationibus pag xi itlam insertam reperio , et dein anno 100* recusam ad calcem alterius Wstoria' Cabihnensis aCussetoeiucubraUv. Bamdemquogue P< ex coduubus Mss. lknigniano Cabilonensi
    ;

    et

    ad
    Xwtyrologii*.

    caelos.

    terho quodam in lucem dederunt Chiffletiuslau-

    Eiogium quo Notherus S. Marcellum ornat, compendium est Adoniani. Secundam hujus partem resecta priore, qua Sancti evasio e
    25
    ,
    ,

    carcereLugdunensi et conversio Latini narratur, Usuardus adoptavit cujus annuntiatio deinde paululum mutata in Martyrologium Romanum transiit in quo Sancti martyrium ita refertur Cabikme iu Gallia S. Marcelli martyris sub Antoj ,

    datus a pag. 55 et ex eo Jueninus a pag. 7. Chiffietianam iterumeditionem sequar, guia Pcrrianapaulo emendatior cst. Non pa n in illa loci corruptisunt, e quibus aliguos res\
    ,

    ex duobus vetustis musei nostri codicibus quorum alter signaiur Q Ms. 6, alter Q ftfs. T. Exemplar a Pcrrio vuigatum, uH ct duoapographa, quomtm primum acceptum essenolatur
    ,

    ex vetustissimo codice D.
    vion.
    ,

    consiliarii
    D,

    nino imperatore

    qui

    cum
    ,

    a prosside
    ,

    Prisco ad

    secundum
    ;

    ex

    Ma.

    A.ndre88
    ,

    Bouhier Didu Cheane


    nobis

    profanum convivium fuisset invitatus et hujusmodi epulas execrans omnes, qui aderant cur
    ,

    cosmog-raphi

    rcg-is Christianissimi

    wulli

    idolis

    deservirent

    libera iucrepatione corriperet;

    usui erunt quia quve ex illis correctio cxcm- E plari edendo adferri potest, e duol us nostris codicibus atiaturus sum. 28 Certum est, vet Passionem seuActaSancti vorMmiUtw breviora e prolixioribus contracta vel hssc eoo oWteompWiitis amplificata fuisse. Utraque inter seconfe- /fcf" r renti id evidentissime patebit. Non modo omnem
    ,
    -

    ab eodem preeside, inaudito crudelitatis genere, cingulo tenus defossus est in terra sicque triduo in laudibus Dei perseverans incontamina:

    In multis Eieronymianis etplerisque aliis Martyrologiis Sanctus Cabilone annuntiatur, quod in ejus viciniapassus fuerit. Rabanus martyrii ejus paiiestram in urbe Cabilonensi minus recte consignat. Florus et alii, qui pro urbe posuerunt civitate minime arguendi sunt haec enim vox apud Julium Csesarem et alios veteres ssepe urbem simul et ejus
    reddidit.
    :

    tum

    spiritum

    Deo

    substantiani

    sed ctiam omnia pene rerum in

    brevioribus Aciis narratarumadjuncd/ inprolixioribus reperies imo in utrisque integra ssepe


    :

    periodorum membra occurrunt


    constructa
    , :

    <-.r

    iisdem rocibus

    territorium significatione complectitur. Ad ambiguitatem tollendam malui in hujus Commentarii fronte locum certaminis prope Cabilouem constituere.

    adeo utprolixioradbalteris <i>>" dif ferant nisi quod ilia prologum. ct cpilogum habeant, eamdem rem verbosius c>tphrasi passim magis contorta et obscurareferant, ti/./m- insupernonnulla facta commcmotvut, qussa brevioribus absunt. ILvc atteris vetustiora esscti/ficmat laudatus Chif/letius pag. 00 idcm censent auctores Historiic litteratee FrdncisB tom. S pag, 409 nam proiixiora breviorum paraphrasim
    ;

    % IV.

    Gemina Acta

    breviora alteris

    esse ajunt.

    Opinionem hanc confirmat stylipuri-

    las el simplex (jn.vda/tt graritas, qiuv ubitjue

    ma*
    .,

    verisimiliter antiquiora, quaeaTil-

    gis eiucet in Actis brevioribus


    tibus,

    nihil continen

    lemontii etaliorumcensuris vindicantur.

    quod moderati ingenii criticum magnopcsed iili adversantur verba, re offendere possit quibus prolixiorum auctor epiloffum suum orditur : HffiO itaquc, sicut de triumpho sancti Marfidelium rclatione comperta flunt .... celli
    ;
    . .

    Excmpiariv.
    passiouis

    cum

    -^assionem S. Marcelli breviorem, ex qua ut jT supra indicavi elogium Adonianum extractum fa.it primum edidit Surius ad iv Sejptembris; dein anno 16G4 Petrus Franciscus
    , , ,

    per (ideconscripsit, Videri potest lium relationem tantum ea intelligenda esse, qum ittorum sermouibus circumferebatur unde consequitur, Actaprolia iora non ew brevioribus amplificata, sedliwc ex ittis contractn esse, nec gra,

    mens dcvota

    Chiffietius nosterin Ilistoruv Trenorchiensis

    Pro-

    viore su/fulciri auctoritate

    quum
    ,

    fidelium ser-

    bationibus a pag.
    livit

    Surius

    Stylum pro more suo expoprimigenium at mendis atiquot


    52.
    ,

    aspersum ex Mss.
    cti
    ,

    Aceiensi, Corneolensi et sanet

    Petrus Juenin itlius edilionem secutus, in nova sua Historia Trenorchiensi anno 1733 excusa tom. 2
    Theuderii protultt Chiffletius

    pag. 5. Impressum Chi/fietii exemplar nostris quoquc i<jpis pubiicabiiur, coliatum cum apographo ex Ms. D. du Chesne cosmographi regis Christianissimi. Cetera exemptaria, quee ad hunc diem seposita inveni, ex iisdem descripta sunt codicibus, e quibits Chifjietius Passionem a me edendam vutgavit sed variantes eorum lectiones annotandas non censui quia vet exigui momenti
    :
    ,

    monibus. Ilinc ulterius infertur suspectte esse fidei e brevioribus Actis desumpta Sancti elogia, qucB in Adonis Usuardi,Notkerivt RomanoMarquieque in IJreviarus <,,,tyroiogio leguntur nium pene ecctesiarum, num, 21 enwm&ratarwn, clero ad Matutinum recitanda proponuntur. unde sequeUc tsh'c itedwuutur Arguincido opponi potest, vocibus fidelium relarione, em >i<"> prolianorum auctor se 8t ripsisseait, non exciudi ea, quse narrantur in Aciis brevioribuSi >/<><>rum ille substantiam Iransumpscrit tongia et
    ,
    ,
    ,

    scahrosispi; lodisdid.nxerit, a<- norislmic indt n>ijunctis vestierit, intermixtis ctiam rebus aliquu bus quas ex narratione fidelium ore tradita uc,

    ceperiU

    ,,

    m
    iicTom
    J

    m
    f

    M.YKCELLO MAKTYRE.
    vi-

    ceperit. Hsec responsio

    mihi non improbanda

    L.

    detur ob non obscura majoris antiquitatisindicia, qu& Acta breviora prse se ferunt quaeque mihi

    ut ad illa scilicet loca ubi eis pasambigat sionisconsummatio debebatur, intenderent prope,

    1)

    rare, et gentilium

    mentes, quae per eos in Chri-

    eomanifestioraapparent,quo attentius illapervolvoetexactius cumprolixioribusconfero. Utraque infra edentur , ut lector ipse rem dispicere
    possit.
    Contra
    Tillcet

    montium
    atioi

    29 Tillemontius tom 3 Monumentorum ecclesiasticorum pag. 35 de SS. Marcelli et Valeriani MM. Actis generatim affirmat t non tantte ea vetustatis esse , ut magna auctoritate valeant. Idem de illis fert judicium pag. 001 in Notis ; ubi de tempore quo prolixiora sancti Martyris nostri Acta conscripta fuerint, hanc conjecturamproVidentur a monacho quodam abbati S. fert
    ,

    stum erantcrediturae, exemplismartyrii roborareut. Asseret hic quidem auctor , divinitus factum seu ut custodix Dei providentia ordinatum fuisse fuerint et uterque Sanctus evaclaustra effracta sed quis inde miraculum perlegitimam
    ,

    serit:

    inferat? Multa sane divinitus, ex singulari Dei proviseu quod idem est debent necpossunt pro miradentia fiunt, quse nec culis haberi. Sic si modo et mediis naturalibus,

    consequentiam

    Marcrlli Cabilonensis,
    ficio

    ut
    ,

    festa ejus die in

    Of,

    divino leg-erentur
    flub finera
    ,

    ac
    ,

    proinde non citius

    quam

    seculi vi

    composita fuisse.

    De

    brevioribus

    qux apud Surium


    :

    exstant, ibidem

    sed singutari Dei , ne heec deessent , disponentis providentia carcer a Sanctis effractus vel apertus fuerit , recte id dicitur contigisse divinitus, licet sine miraculo. Sancti miraculose liberati fue- (iucior'tia$ 31 Verumesto fendtlw rint. An ideo verisimilius est , SS. Marcellum et uigruente, Valerianum persecutione Lugduni
    : >

    de-

    Citant subinde rumorem commuita pronuntiat nem, quod indicium cst ea non satis antiqua esse.

    fuga elapsos

    nec comprehensos

    conjectos fuisse ?

    An

    ideo,

    et in carcerem inquam, severo magis

    prolixioribus recentiora judicet, nullibi exprimit. Legitur id editione Surii Objurgatio, qua Sanctus Lationum ut ibi vocatur , idola adorantem corripit tantam vim habuisse fertur,

    An

    ut brevi tempore tota ejufl domus ad fidem conversasit. Unicus hiclocus (pturesenim, in quibus vox feitur aut similis occurrit neque in Su,

    quam exacto critico credendum est, conjecturas obtrudenti contrarias Actis, quaeipse quidem supponit non satis antiqua et sincera esse sed nidlo alicujus roboris argumento probat ? Tate non est silentium, quod objicit, Historiae de Sanctorum
    ,

    V.

    riano neque in aliis cxemplaribus num. 26 receninquam hic locus sitis inveniuntur) unicus
    , ,

    Lugdunensium martyrio seu epistotse ecclesiarum Viennensis et Lugdunensis ad fideles in Asia et Phrygia constitutos apud Eusebium Cse,

    sariensem
    seqq.
    ;

    lib.

    5 Historice ecclesiasticee cap.

    et

    su/fecit Tillemontio, ut assereret in Actis brevioribus subinde citari rumorem communem seu popularem , atque hinc inserret requisitam iis ve-

    nam

    facillime fieri potuit , ut Christiani

    tustatem deesse. IIoc

    itia <lrf<u

    tu taborare etiam

    Bailletus scribit in Tabula critica

    ad

    iv

    Seplem-

    bris. Continuatorcs Galtite Christiame a Dionysio Sammarthano inchoatm tom. 4 col. 860, Certe, inquiunt Vulffi rumoribus nituntur, Supralaudati auctores Historiic titterarur Francim ea exi,

    gui inoiiicnti etlevis auotoritatifl esse ajunt.Cum Scriptores illi solidam rationem non ad/erant cur ita judicent neque ullam adferri posse videam, ogo censuras eorum nihil curo. Tillemon,

    Viennenses ac Lugdunenses ignorarint modum ( sive is miraculosus fuerit, sive non ) quo carcer apertus fuit , cui SS. Marcellus et Valerianus includebantur Hauddubie quideminaudiveambos inde evasisse ; sed quoniam sibi rant proposuerant Martyrum suorum certamina ad AsicV Phrygievque ecclesias perscribere mirum p rofecto non est si taciti pnvterierint illos e carcere elapsos fuisse , qui nulla forte constantuv Christianse axd fortitudinis specimina memoratu digna ediderant , etvideri poterant metu mortis
    , .

    et

    i<His<itatismanifesteapparet,csece secuti sunt, Actorum antiquitati et fidei detrahentem hoc argumentoperperam intorto citant sutium,
    nii r.r
    :

    suppliciorum aufugisse. At neque pro certo haberi potest quod utriusque Sancti carcerem et
    ,

    fugam

    epistola illa

    non commemoret, cum

    haec

    binde rumorexn

    oommunem,
    ille

    q
    Postioiiia bre

    80

    Qua
    \

    rigidus

    criticus tom. 3 pag. 35 sibi

    displicere indicat, nihil etiam evincunt. Acta,


    inauit

    integra non supersit.Postquam Eusebius in Historiam ecctesiasticam lib. 5 cap. i et seqq. ex illa transcripsisset qttiV ipsi "'I institutum SUUm ipsa cap. 4 subjungit: pertinere videbantur
    , ,

    viori

    breviora scilicet,

    nam
    (

    in margi^ie eo-

    Cu-toniin
    epistola

    qnid opus est expressum

    in

    supra dicta
    recensere
    objecti
    ,

    rum

    editorem Surium hic citat ) et Ado in MarMarcellum et tyrologio buo diount 88, eos Valerianum) in carcerem conjcctos fuisse sub M. Aurelio Antouino cum illustribus Martyribus Lugdunensibua anno L77 sed oaroere per miraoulum aperto de ouo tamen Martyrum Lug ilunrnsium historia nihil meminit ambo indc abierunt, Creditu faoilius eat, uti multos alios ita et illoa faga evasisae oum in Christianos inouireretur, Neque inActisa SuriophrasinonnihU correcta editis negue in Adonis Martyrologio aperte dicuntur ss. Maroellua et Valerianus e carcerej per miraoulum aperto, exivisse. ApudAdonem tantum leguniur Sancti, patefactis
    ,
    ; 1 ,

    catalogum
    alii

    martyrum
    percussi
    ,

    hic

    quorum
    alii
    c.->t

    secuti

    alii
    ?

    feri

    in

    carcere exanimati sunt

    Quid item opus

    referre

    perfuerunt

    numerum confessorum, qui postea su? Hos inter SS. Marcelium et Valeriarecenseri
    et
    ,

    num non

    vel si recenseantur, reticeri liberationem , illi affirmare ausmt, qui totam epistolam perlegerunt, et rem ita se habere compei^erunt

    eorum carcerem

    custodia.
    strisj

    4 ,

    oui

    mancipati exant, divinitus


    Tpsa ejus verba

    clau-

    apud Surium

    vero, patefaoto divinitus oar.

    oere, aufugisse,

    gui breviora
    et

    Acta SCripsitj hic a<tju/igo: Ex quorum numero

    martyrum Lugdunensium Marcellus


    nus

    Valeria,

    32 Prmter argumcnta quie jam infirmavi ncque Titlemontius neque alii, quod sciam, critici contra breviora Acta quidquam objiciunt necvideo quid efficaciter objicere possint. Nunc meam sententiam paucis accipe. Cum demonstra rinequeat breviorum auetoi*em post tempora S. Gunthramni, quiabanno SGlusqueadMSregnarit imo post seculumy aut iv scripsisse, cumque in narratione sua sincerus appareat nec quidquam adferat, quod rationi aut veritati ma
    , ;

    rique inharenifimi esse

    pro-

    nuntiattir.

    oustodiss illius, oui

    fuerant
    .

    mancipati

    ef-

    oi.patcfaitis

    fraotis * divinitus elaustria

    fugam

    latenter ar-

    ripiunt.

    Qnod

    lVi pro\ alcntia ordiuatum ne quis

    ; ego ipsius auctoritate stan>t, esse censeo, neque ab ea recedendum , donecprobetur, quod adfidemfaciendam inidonea sit : onvs

    nifeste repugyiet

    autem

    VjtT Aclorum tenaunt. temontto, seculo viexeunte


    :

    TfT *
    di

    inc l>it, qui lalem esse conproiixiorum scriptor, qui Til-

    DIE QUART :V SEPTEMMilS. hxc reponunt laudati

    105

    oreviorum auctorejunior videtur, in notis subinae reprehendetur nam aliqua refert, qua> censor etiam benignissimus improbabit.

    non antiquior, et mihi

    shanxex
    pondens

    contimuxtores Galluv ChriTiUemontio tom. 3 pag. 602 Nullius


    :
    ;

    polUlUC re *P onderunt ^os sacerdotes esse . nnn posse non i, eonfesso est. Sic S Serapia, cujus Acta constdt possunt

    ejusmodi argumentum n acnflcm, Uffi laici q etiam


    ipsi

    est

    alia

    qulppe

    Deo

    offerre

    rm

    Mm
    <>

    h mandato

    tom.vQAugusHpag.
    :

    respo ndit

    m,

    V. Varia, quse de Sancto traduntur et in Actis silentur


    tus
    illi
    ;

    episcopa-

    abjudicatus

    tempus mar-

    noote . Responsio Juvc Raynaudi argumentum pemtus enervat sed ex iisdem Actisaliud pcti potest, undesaltem eruitur SS. Maroellum
    r
    ,

    fe.o sacrifiem, adorans illum ei deprecans die ac

    Quotidie Christo

    <*

    tyrii.

    Valerxanum verisimiliter laicosnon fui SSe Testatur lUorum auctor eos e carcere Lugdu,

    et

    nensi evasisse

    tum fuisse, in Uinstum


    SS. Alarccllum
    et

    idque divina providentia ordina-

    ut

    Nonnulla
    lo

    Valerianum

    consanguineos
    fuissc innuit
    S. Greg.

    a variis scriptoribus de S. Marcellitteris tradita invenio, quas in utrisque

    .. grentilium mentes, qmo per eos eraut eredih, exemplis martyrii

    roborarcnt; dein ilios diversum


    fuisse,
    S.

    iter ingressos

    Tu:

    roncnsis

    alia

    Actis reticentur, et proinde eorum editioni hic prsemitto. S. Gregorius Turonensis lib. 1 de Gloria Martyrum cap. 54 scribit : Huic Martyri (S. Marcello, de quo capite prmcedente egeratj

    Marcellum ad Sequanos, S. num ad sEduos ut gentes htas :u\ Valeriavn-i lv, cultum divini verbi pradicatione
    ;

    Hi

    conTetterent

    ioci obstant,

    adjungitur et saDguine
    tus

    agone propinquus beaathleta "Valerianus, qui apud castrum Triet


    .

    consummato certamine , tumulatus Si vocula et hic suo offlcio fungatur, quod est distincta conjungere, sequitur utsancti Martyres fuerint fratres vel cognati. In Theophili Raynaudi Indiculo Sanctorum Lugdunensium et Martyrologio Gallicano Saussayi Sanctus noster dicitur fuisse civis Lugdunensis, et primarius inter eos, qui cum S. Photino in persecutione Antonini suut comprehensi. Qui eum Lugduno oriundum affrmet , Reynaudo antiquiorem non novi. In Actis brevioribus apud Surium quidem lego E quibus f50 Christianis Lugduni in carcerem denorciense
    .

    est.

    nos et Mduos Christiana pde instituendos susceperant, laicos dicere ausim. Neque id faciie sibi de S. Marcello persuadebunt, qui credunt eum E Cabilonensium apostolum fuisse. Traditio Juvc a multis scriptoribus refertur quibtis nil
    i

    quo minus Sanctos, qui Stqua-

    contra-

    dico, nisi veiint

    Sanctum
    ;

    in ipsa urbe

    Evange-

    lium prc-edicasse hanc enim, quemadmodum etc utrisque Actis liquet, non prius ingressus fuit quam cum a Prisco prcvsidejam comprehensus

    Laborum apostoiicorum aiia ipsi paLvstra potuit, quam qurn martyrii fuit, id est, ea territorii Cabitonensis pars, qum ad sinistram
    esset.

    esse

    non

    Araris ripam jacet, quamque Fredegarius

    et

    Aimoinus num.
    adscribunt.
    36

    4 citati

    Sequanorum

    provincitv sacer-

    trusisj primarii fuere beatissimus Marcellus et Valerianus : sed a nostris omnibus exemplaribus
    de ipsis tra-

    Raynaudus sancto Martyri, quem


    dicit,

    S,

    Mnrccllm,
    Knn/iniana
    liuiii'

    duntur sine
    idonea

    foa;primarii abest. 34 Jacobus Severtius parte 3 Operis de archiepiscopatu Lugdunensi cap. 4 sect. 5 4, S. Marcellum discipulum fuisse asserit S. Photini

    episcopatcm digniiatem atyu dicat, asseverare non dubitans, de itta nullibi sivc

    dotem fuisse

    r/UOtll (/miiijuo

    lln
    ittt

    primi Lugdunensis

    episcojji ; quod auctores Ilistoruv UtteraricV Franciac tom. lparte 1 pag. 225 verisimile esse ajunt, mera conjectura ducti, cui

    ego ab auctoritate nihil probabititatis adferre possum. Garnerius monachus Trenorchiensis in Passione S. Valeriani apud Jueninum supralau-

    uspiam mentioncm fieri, praterquam apud Severtium citatum. Sed de qito igitur Marceito ad hunc diem agit apographn, Hieronymianum Epternacense, mediosecuto vm antiquius, Mareelli episcopi de quo Aquisgranense, iu Cabalono S. Marcelll epiacopi P An hica nost'ro Martyre diversus cst ? 'unjeeturu h;c<in Actis, sive alibi
    ; (

    ihvm
    titttlo

    epitcopi

    ''i'ZZ

    non

    dispticuisse videtur Florentinio in Nuiis

    ud

    datum pag. 2S> S. Photinum Lugdunensium conversioni iaborasse scribit, ascitis secum veneiabilibus collegis suis et beatis confessoribus Valeriaiio
    atque Marcello
    :

    veiustius Martyrotogium de Sancto nostro ita scribens Ilunc episcopuni vdi-.iI Martyrol. vctu:

    sed Garnerii testimonium idosecuio

    neum non

    est,

    cum

    xn

    scripserit, longissi-

    mo

    temporis intervailo remotus a SS. Photino Marcello et Vaieriano, qui seculo 2 ctaruerunt. In Viennensium ei Lugdunensium epistoia dicuntur

    stissimum Ei)tcrnacense, quln etlam epiBOOpum ct confessorcm Ms. EegiiUB Sueoioa oontra.. iotorum fidem, ut duos CabilonenaeB Marcelloa fuJ ae suspicioncm inducant. Martyroiogii Ms. Regu nse Sueciic textum a Fiorentinio visum profert iUustrzssi/uus Franciscus Mariu <lc Astc archiepiscopus Hydruntinus in notis ad Romanuni
    :
    4

    comprehensi fuisse ex utraque ecclesia praestautissimi quique, et quorum maxime labore atque industria rcs hic constituUe fuerant sedex generali hac propositione, qune tam de viris quam de fem nis f tam de laicis quam sacro Ordine initiatis inteiligenda est, consequenter non deducuntur sin:

    Cabillone in Uallia
    fessoris.

    8.

    Marcelli episcopj et con.

    Mox

    subjicit

    Elioiuntur eco hujus

    $t

    atiorum Martyrotogiorum annuntiationibus duo


    Marcelii
    epi eopufl

    Ibidem
    et

    nac

    die,

    unua martyr,

    alter

    guiaria
    Severtio
    uuctoritate
    :

    illa,

    exeorum numero
    et

    quce de 88. Marcello et Vaieriano, qui fuerunt, a Raynaudo, Surio,

    Bammarthani vero Inter Cabillonfiiscs episcopoa hunc Marcellum non fcradidere. Sed si ecciesim isti prmfuerit s. Mar*
    confi.-.s.sor.

    oellnfl

    confessor, quis Ute

    synonymus episcopus

    Garnerio preedicantur. 35 Sanctum Marcellum sacerdotem fuisse con-

    verisimditcr

    tendit
    S.

    Raynaudus

    citatus. Acta, inquit, breviora

    martyr, quem cetebrant Hieronymianum Reginic Sueciie seu Senonense S. Coiumbce, a Sollerio tom. vn Junii editum Galllifl, civitate r.illono,
    ; I

    non fuere
    laici.

    Marcellum aperte

    statuunt sacerdotem

    jus-

    passis

    s.

    B^arcelli episcopi et martyriB, et


    :

    H"rbeWflrci
    lli

    sum enim

    idolis sacrificare,

    respondisse referunt,

    rianum secundum
    fides

    Cavelloniflj

    pflfl

    lo

    se quotidie hostiam sinceram Deo offerre, idcoque non posse impuris hostiis contaminari. Ad

    episcojM. 8i singulis lasce Martyrologii8 /dena

    hohcatur,

    jam duo

    Marcdli Cabitonenses
    31

    Septembris Tomus

    II.

    episcopi

    196
    ltXTOKE
    J. L.

    DE

    S.

    MARCELLO MARTYRE.
    bilonensi
    potuit,

    confessor episcopi admittendi sunt, alter martyr, distinctus a sancto nostro Martyalter; uterque re, si episcopus non fuerit.

    Martyre confusus causa vel occasio esse ut huic episcopatus in uno Hierony?niano

    a nottro

    Mur-

    tyreditlin-

    Hieronymia37 Licel S. Marcellus in quinque retuli, episcopus, et in uno nis, quorum textus

    apographo adscriberetur, qui error dein in alia preebere potransierit. Errori etiam occasionem Cabilonensium tuit traditio, qua> fert Sanctum
    apostolum fuisse; unde
    ripotuit.
    39
    et

    guemlus non
    e$t,

    eorum confessor nuncupetur eum tamen non distinguendum judico a S. Marcello, quem quindecim alia, quse pervolvi Hieronymiana, necnon Rahani, Adonis, Usuardi et aliorum Martyrolo^ qui gia martyrem solummodo appellant. Sanctus, eumdem diem in Martyrologiis omnibus anad
    ;

    eorum episcopus putasocium


    autem
    Pas&us
    ett

    S.
    se,

    Sanctum Marcellum iv, ejus vero subnsVaterianumxv Septembris martyrmm


    :

    anno circiter
    178.

    nuntiatur et cujus locus natalis in plerisque statim idem, in nullo diversus signatur, in duos est quia nonnulla aliis titulisornon dividendus natum reprxsentant. Veterum codicum, prseserLegendx, tim usualium, ut sunt Martyrologia et
    ,
    t

    Passus est extra controversiam est Dobeatissimus Valerianus anno ab Iucarnatione nono, Marco Antonimini centesimo septuag-esimo admino, cog-nomento Vero, Romanum imperium aequo Lucio Aurelio et Commodo ex nistrante Garnerio consulibus Ita Acta S. Valeriani a
    ,

    communis

    et

    dolenda

    est haec conditio, ut exscri-

    benlium oscitantia, temeritate vel imperitia mulMartyrologiis nulla tis in locis corrupta smt. Ex swpius transcripta, imo pro arbitrio amplificata

    monacho sec. xn scripta, qui unicum consulem, Lucium Aurelium Commodum imperatorem, in in duos mate dissecat ejus tamen consulatum, Annium Aurelium Verum cotlegam haquo T.
    ;

    buit,

    anno 179 recte

    unde contracta sunt quam Hieronymiana debet, quod frequentissimis mirum videri non mendis et erroribus scateant. Hisce accenseo epiapographis, et in scopi in quinque eocemplaribus S. Marcello Cabiloappellationem uno conf
    et
    :

    S.

    Valeriani, et

    nensi attributam.

    Unum

    igitur hujus nominis

    Sanctum Cabitonensem agnosco, eumque nec episcopum nec confessorem, sed martyrem dumlaxat. Nullum ego auctorem novi, cui vel suspicio
    Inciderit, plures admitti />ssc,prtvter Florenti-

    coronatus est S. se pag. 602 annum a Garnerio determinatum adoptasse ait, quod tempus aptius non inveniret. Eumdem designarunt Martyrologium Parisiense anno 1727 editum, Baitletus, Castellanus et alii. Juenino in Tabula chronologica, tomo 1 Histoannus riee Trenorchiensis subjecta, prseplacuit consul 177, quo L. Aurelius Commodus etiam
    fuit

    etiam passionem qui undecim ante itlum diebus Marcelli? Tiltemontius tom. 3
    affigit.

    An

    nium
    Aste.
    esl,

    illustrissimum Franciscum Mariam de Qui unicum fatentur, inflcientur necesse


    et
    ,

    Ego supra Sancti nostri martyrium posui circa annum clxxviii, quod tempus latius extendi nolim, quam ad annos 177 vet 179.

    cum

    Quintillo.

    roaffssoreni esse hoc videlicet sensu, quod sancto ftne in pace quieverit nam de mar-

    eum

    Certe ante aniium 177 passus non fuit : nam Acta breviora S. Marcellum referunt ad fortiter oppe-

    tyrio ejus
    nii dignitutom

    consummato

    constat.

    ilhim

    iiiij\itti

    ;;s Quicum Severtio ipsum episcopum faciunt, memorata quidem quinque Eieronymianainopi*

    cnmxi*.

    nionis susb conftrmationem allegare possunt \ sed

    tendam mortem se animasse exemplo prsemissorum sociorum, Ijugdunensium scilicet, cum quibus comprehensus fuerat quique circa finem mensis Julii et initium Augusti annilll capite
    ,

    ecojam dictis satis apparet,illorum aiwtoritatem, nutia alia qravwrv suffuttam,non s//iwl*, & nulla mia >jrmriore sufftiutivn, nun sufficere. ut Sanrti ej,ixrop>dnm criucant. In eeieris Marty/ :.: a n w. .*.* ***>* in Operibus 8, Grregorii Turonensis, rologiis totque atiis vetustis documentis, quve Sanctum et % producta celebrant et <* me superius nec sunt, solum ejus martyrium eaprimitur
    ,

    truncati vet feris objecti fuere, Photino et aliis non diu ,..~ in carcere obierant. ~-. " ., ante ... Non videtur etiam Sancti martyrium differen rhiwi nvvo tinvf annum 1 7!) nn.m. pt. Actis satis col dum essepost avtvra.m 179 nam ex Aet.is xatix cotligitur, quod pluribus quam duobus annis post
    exceptis, qui ou/i/of/**, >*>

    : :

    protraxerit.

    Martyrum Lugdunensium certamina vitam non lmo quo diligentius expendo, quve
    Sanctus a fuga e carcere Lugdunensi usque ad mortem suam egisse narratur eo verisimilius mihi apparet, illum biennio non supervixisse, et consequenter ejus passionem ulra annum 178 non
    ,

    utrisque ipsius Actis narratur,ex quo episcopalis dignitas ewtundi possit. In nuttis etiam, quos inspicere licuit, Cabitonensium antistitum catatogis S. Maroellus nominatur, exce-

    quidquam

    in

    pt.ii

    UlOj

    quem Severtius

    a Sancto eworditur,

    Sed

    differendam

    esse.

    quotnodo hic primus cathedram Cabilonensem occupare potuit, gux t cum Lugduni in car,.
    ,

    mitteretur,

    nondum

    erecta erat, ut certum

    est apud omues, quttmque ipse postat eritjere non potuittnam ex Actis manifestum est, eum Cabilone numquam substitisse, nisi forte postquam jitnt iii manus Prisci tyranni incidisset, negue etiam missum fitisse, ut ibxdem episcopatus institueretur;cum e carcere Lugdunensi fugam la-

    PASSIO
    auctore anonymo,

    tenter arripuerit

    et

    Sequtums rrru

    /i<tr

    iu/fwru-

    dos susceperit, non vero <Eduos, in quorum terru itrlts Cufnfoueitsis jttrcbat, Primus, quem hi populi episcopum habuere, non Cabilone, sed

    Ex

    editione Petri Francisci Chiffletii,


    collata

    cum Ms\ Andrece du Chesne


    regii.
    fn /!

    Augustoduni procul dubio


    itttt

    sedit

    captU esset. Augustodunensis episcopus S. Amator martyrio Sancli nostri rcrte posterior est. litter sanelos Syurfis

    Mduorum

    cum hac, non Primusautem

    geographi

    rsccntio-

    ne sub M.
    Atirelio

    Anto-

    nonymos cctrftres

    ApamienStS >>tartyr, Parisiensis ei Diensis confessores. Hic ad \\ Aprilis , iste ad i Novefnbris, ilte ad xiv Autjusti Martyrologio Romano iusrriptus est. Atiquis ex tribus illis episcopis cum cognomine Casttnt episcopi,

    sub principe Antonino qui Romaui imperii apicem gnibernabat per omnes provincias vel civitates a adversus Christianos im,
    ,

    Cum

    nino Lugduni
    5ll

    Chriitiani

    in

    carcerem
    a b

    mitluntur,

    pias

    b penderent, quae universitatis * dignitatum provinciarumque rectores

    persecutionis edicta
    tara obtemperandi

    '

    in

    Mt. Chts-

    non

    studio

    quam

    vera? reli- nianouniTcrg-ionis


    sitas

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS


    A
    exequi nitebantur, ut per omnia loca ultra humanam crudelitatem in Christianorum sang-uine cbestiarum feritate stevireut;
    eo tempore in urbe Lug-duneustum vehementer persecutionisrabiesaestuabat. Ubi cum populi savientis

    gfionis odio ita instantius

    197
    :

    in alia parte s fluminis positum adorabant n n ad( uies ^et,

    qui-

    A. Akoectuo.

    JlrnrVT, !? Martyris re ur * Sed hdes rata fr^, potuit


    *
    ^

    gladio puni" lb.

    gata respondens
    tis

    sancto

    Spiritu robo-

    [KTII1M

    ^
    to-

    rotm

    arbitrio uterque sexus,

    omnis

    aetas

    atque conditio

    raperetur

    aptaretur * ad pcenam; quinquaginta d aaorae religioniscultibusdediti, diversis suppliciorum cruciatibuspragparandi, jussu praesidis e iu ergastulis re-

    truduntur.
    e

    ra Auctore neglecto
    lat,

    viribua et perfecta eordis oredulitate recepent, insensibilibus idolis saorifloare nonpotent. Et nefas est ut anima oUtua data vita
    ,

    ammie

    Quicumque Deum vivum

    quo

    S,

    Mar-

    Ex quorum numero martyrum


    custodiae illius
    ,

    quas diabolus ad perditionem


    :

    Marcellus

    celius elapsus

    et Valerianus,

    ad Sequanos

    cui fuerant

    mau-

    Uer

    arripit,
    illis

    fidem
    tnrus
    *

    cipati, effractis * divinitus /"claustris, juxta Euaugelicam auctoritatem et g ad civitatem aliam fu-

    ns adoran persuadet se numquain tam profanis sacnficns polluendum qui Christo quotidie ho,
    stiam sinceritatis offerret sed potius pnemissorum sociorum t exempla soquuturum, cum quibus se confideret aeternae g-lorio
    ;

    simulaora daanonum cohumani gene-

    anmintia:

    gam

    latenter

    arripiunt.

    Quod Dei

    providentia

    it.patcfactis

    f
    9

    ib.

    compita

    ordinatum ne quis ambigat; utad illa scilicet loca, ubi eis passionis cousumraatio debebatur, intenderent properare, et gentilium mentes, quee per eos in Christum erant credituras, exemplis martyrii roborarent. Quique ut tutius h ab illopersecutionis turbine declinarent, non mente sed flumine i, non fide sed itinere dividuntur c quibus Valerianus Augustidunensis visa compos * iter Mar:

    prfflmiis

    randum.
    6

    mune-

    neo minas neo iraoundia stimu- tn-rx clnguto lis inoitatus, inaudito orudelitatia genere infodl tfinii infbdt fUtlit, cui erectum oingulo tenus jubct ut aepultura vivo tuppliciopoti esset ad posnam, gusa defunotia prabetur ad re- fWdmini ")' quicra. Sic sanctus Dei Martyr in aeoundo aq mmitur. oppido Cabilonensi milliario, vivens Christo,
    nipplioia

    Quem

    prseses

    cum
    ,

    videret

    metuentem

    furentis

    cellusSequanici territorii aggreditur; ut utriusque ad veri Dei cultum divini verbi praedicatione convertereut , et non solum de proprii effusione sanguinis, verum etiam propter multoripae incolas

    mcdius sepelttur
    laudibus

    qui perseverana
    :

    tertio die

    in

    Dei

    amore

    el

    inoontaminatum
    -.

    reddidlt

    rum
    tiospitem

    crudelitatem in Christo de diabolo triumplia-

    nobis exuvias ad paregnante Domino nostro Jesu Christo *oui cst honor jrloria et vir,

    spiritum

    sancti

    corporis

    trocinium
    tus

    derelinquens

    rent k.
    cum
    3

    cum

    Cumque

    Patre et Spiritu sanoto

    in

    saeeula asaou-

    sanctus

    Marcellus

    latendi

    studio noster

    Iorum.

    tota fumilia

    Amen.

    ad Christum
    convertit
    ;

    viam
    Jesus

    itineris occulte conficeret;

    Domiuus

    Christus Confessorem
    l,

    suum

    diutius latere

    persecutionem

    non passus

    accidit ut a Latino

    m
    ,

    A.NMHWTA.
    a In Ms. et
    tes.

    quodam

    ei

    dechnans
    l

    improvisa hospitalitas przeberetur ; qui statuam iMartis equestrem Mercurii etiam et Miuervae simulacra eodem expressa metallo in vestibulo
    ,

    per

    omnes

    provinoiaa et oivita-

    posita

    cum
    * ib.

    cultu peculiari adoraret et coleret. Cujus profanae superstitionis errorem Sanotus Dei
    ,

    ammo-

    non sine dolore


    ab
    hac

    vidisset,

    admonet * hospitem,

    ut

    nuil

    miserabili

    superstitione discederet, ad-

    Persecutioncm, in qua 88. MaroelluseJ Valerianus cum aliis 48 martyribus, qui a pal&stra Lugdunenses vocantur, comprehensi sunt generalem fuisse testatur Eusebius lib. r HistoriaecclesiasticseabSenricoValesioGrsBco Latine
    t
    .

    >

    struens, saxa sensu carentia effectus non posse pra>


    stare votorum; sed illos autstultis pecudibus comparandos, aut non multum ab impolitis distare credcrcut lapidibus, qui deos colerent *, quos humana mauus in similitudinem daemonum fabricasset. Cujusob jurgatio in tantum valuisse perhibetur n, ut brevi C tempore totam domum hospitis ad crudelitatem Christi spreto errore converteret. Et cuin ibidem pro laetitia non irriti Iaboris aliquantulum moraretur,

    editse in Procemio Annustunoagebatur aeptimua decimus imperii Antonini Veri, Christi L71 Quo tempore cum In nonnullia terrarum partibua vio
    :

    lentior adversus
    set

    nostros perseoutio

    oommota

    es

    ib.

    cx incursione popularium, Innumerabilea prope martyres per universum orbem enituisse ex ii,
    oontigerunt,
    i

    qua; in tinica provincia [iUgdunensl


    conjicere
    est.

    Sequuntur apud Eusebium cap et seqq, fragmenta epistolse ecclesiarum Viennensis et Lugdunensis ad Christianos in Asiaet Phrygia
    x

    agnoscit fervere locis omnibus persecutionis instantiara o.


    iii

    degentes, de 88,

    Martyrum Lugdunensium

    cer

    ju.isidem
    inci

    Priscum
    dit,

    qui

    eum

    post varios cruciatits

    Tuuc Cabilonense oppidura praetermittens p Argeutomagensis^ aggeris oarpena viarn, praesidem Priscum solemni apparatu profanis sacrificiis numinibus suis immolantcra incurrit; quem
    4
    et
    illc ad conviviura raore hospitalitatis invitat*. ISed sanctus Dei Martyr abhorrens epulas, convivas objurgandos potius credidit quara imitandos Et cum

    taminibus exeorum ore conscriptw, qui illisprm sentes adfuerunt. b TiUemontius tom. 2 Momtmentorum eccle
    siasticorum

    pag. 808,

    et

    tom.

    pag,

    610

    i/

    V
    >l

    ib invilavit

    Aurelium Antoninum Verum numquam gene rale aliquod decretum contra 'hristianos edidisse affirmat. Necesse non est, ut illius assertionem
    l

    se Christianura castigatione prodidlsset, DOvia

    ailli-

    hoc loco refellam nam Acta ewponi possunt de is, quss provinciarum prmsidei urbiumve
    t

    gendura cruciatibus
    derat
    ,

    ii,

    qui aderant, decreverunt;

    ut per arborisraraos, quosnatura perdiversa diffu-

    magistratus publice affiaerunt qumque vulgo credita fuerunt ab ipso M. Aurelio emanasse,
    ,

    omni corpore separandus laqueis tendereconstrictis {artubus discerpe-

    tur: quibus adductis etnaturali vigore redeuntibus,

    compago membrorum
    retur.
    intentatos

    Verum cum
    suffi

    fidei

    constantia Martyr in COH-

    idohs imnio"
    tare constan-

    tcr renuentem

    .6. littoris

    immobilis permaneret cruento persecutoris nequissimae crudelitatis consilio atrocius visum est, ut in conspectu populi diversis poenarum suppliciis interiret r. Jubet itaquse ripae que eum ad Saturni statuam duci Araris * imminebat, et ad solis simulacrum, quod
    fessionis

    proposito

    quod ejus velconniventisvelapprobantis nomine atque auctoritate illi uterentur. Satisigitur >./ ,/ edictis publice appensis, sive imperatorem > ctorem habuerinl, sive non, persecutio decreta fuerit. Actis non adversatur Eusebius <jui illam ex incur [one popularium commotam fuisse icribit; nam populi tumultibus clamoribusque priesides aut magistratus ad edicta contra Chri*
    ,

    stianos

    promulganda

    instigari

    potuorunt.

    Sub

    initium epistola? ecclesiarum Viennensts </ Lugdunensisfuec lcgo Nihll quippe Ententatum reliquit

    19S
    A. AncKirao.

    PASSIO

    6.

    MAfiCELLI MABTYRIS.
    Arari $cilicet t vutgo la Saone, in Rhodanum D metropoti; quifluente Lugduni, Segusianorum bus poputis a Septemtrione contermini erant jE~ dui ad dexteram, et Sequani ad sinistram Araris
    i

    quit advcrsarius,

    dum

    ministros suos assuefacit, et

    quibusdam quasi proludiis exercet adversus seradeo ut non solum ab aedibus , a balvos Dei verum etiam interdineis , a foro arceremur nostrum quocumque dectum fuerit, ne quis mum in loco appareret. Quidni per edicta, quorum Acta meminerunt, istam quoque interdictionem intelligere liceat? An quia in Actis subditur t illorum exsecutionepturimum Christianisanguinis effusum fuisse? Sed et de interdicto isto
    :

    habitantes. Hos, ut mox nar-ratur, constituit S. Jlarcellus : ai S. Valerianus

    ripam

    adire

    Augu-

    stodunum versus, primariam Mduorumurbem,


    iter

    arripuiL Vide annotationem in Acta altera


    littera k.
    :

    sub

    idem
    stola

    dici potest.
    ,

    Hoc certum

    est

    ex eadem
    , ,

    epi-

    k Sensum subobscurum ita exposuit Surius Utnon solum proprii sang-uiniseffusione, sed etiam
    multorum ad Christianam religionem traductione de
    diabolo triumpharent.
    1

    muU aliquos Chrislianos, ilto pjublicato plagas, ta passos fuisse, acelamationes scilicet lapidum jaraptationes , spoliationes bonorum cuncta denique , quas vulg-us fuctus , carceres
    ,
    ,

    InMs.
    S.

    passus

    est.

    Accidit ut etc.

    rore et rabie concitatum adversus hostes et inimicos comminisci solet. Perducti deinde in forum a tribuno militum et a majristratibus civitacoram universo populo interro^ati confessitis que, usque ad prajsidis adventum conjecti sunt
    ,

    se

    vocatur. Cabilonenses Marcello Christi fidem primum accepisse credunt, licet ex Actis manifestum sit, eum in

    m Apud Surium Lationus


    a

    martyrii lauream conseQui cum Tillemontio tom. % pag. 6G3 censent , Metitonem Sardianum episcopum apoloH giam suam pro Christianis M. Aurelio circa idem verisimiliter tempus obtuiisse, quo persecuin carcerem, ac postea
    cuti.

    ipsa urbe Cabilonensi commoratum non fuisse, in Priscum tyrannum incideret, neque ittis legatur ullus ad veram fidem conversus in fuisse prxter Latinum cum tota familia. Hinc ta-

    antequam

    men ne quis inferat Cabilonensium traditionema


    veritate et

    inOaltia effervescerecocpit, inficiari nequeunt, tuncedicta per Asiam contra fideles etiam promulgata fuisse nam apud Eusebium lib. $ Historiie ecclesiasticse cap. 26 Melito imperatorem
    tio
    :

    Actorum narratione alienam esse. Inpotest ejus veritas, si S. Marcellus in agro E telligi Cabilonensiprima fidei Christiana? semina jecerit. Cum Actis eadem traditio cohterebit, si Latinus eum familia a Sancto conversus fuerit in Brevia vel, ut alii scribunt, Bressia Cabitonensi,
    id est, in eo territorii Cabitonensis tractu, qui smistrcV Araris ripce adjacet hic enim, testibus Fredegario et Aimoino in Comment. num. 4, olim
    :

    Persecutionem nunc patitur pioita altoquitur genus novis per Asiam decretis rum homlnum
    : ,

    exagltatum. [inpudcntissimi namque dclatores et ex imperialibus edictis alienarum opum cupidi palam diu noctuque grassanoooasionem nooti tuojussu Si bsec tur, epoliantque innoxios Nos lirccte atquc ordine facta sunto fiant benti nnimo ejusmodi mortis prseinium ferimus
    ,

    pars erat provinciie Sequanorum,

    quam Sanctus

    adire decreverat. n Vide Comment. num. 29. oJulius Capitolinus in M. Antonino philosopho seu Marco Aurelio imperatore , Res , inquit, in Sequanis turbatas censura et auctoritate
    ,

    ctc.

    repressit.

    c In

    Ms.
    4)8

    ultra

    humanam

    crcdulitatem iu Chri-

    tib.

    Eruditissimus Franciscus Bosquetus Historiarum ecclesiee Gatticanse id circa an:

    Stlanorum Banffuinem.

    Marlyribus Lugduni coronatis egimus ad diem 2 Junii, ubi singuta eoritm nomid

    De

    (;

    na proferuntur; quibus additiSS. Marcollus noster et Valerianus, de quo ad 15 Septembris agetur, numerum quinquagenarium complent, /:.r laudata epistola constal aliquos Marlyresa magistratu Lugdunensi,postquam inforo vorant omni popido interrogati essent, usque ad
    .

    prn-sidisadventum in carcerem fuisse conjectos.


    flinc ttnnen verto infcrri neqttit
    sidls
    ,

    id jussu

    pra>

    tuit

    factum non fuisse: nam absens edoceripoet magistratui tjuid Lugduni ageretur
    ,

    npprehendorvt, interrogaret, et, si rei deprehenderentur, carceri inclusos usque nd rcditum suttm detinsret. Utut sit hoc indttntandtirc
    ttl

    illos

    178 contigisse existimat; turbas vero illas causa rcligionis excitatas fuisse quod admodum verisimite mihi apparet, cum aliunde constet in Galtiis vehementiorem fuisse incursionem poputarium, ex qua persecutionem cotitra Christianos annolll commotam fuisse Eusebius scribit. Hanc autem, ut vulgi tumuttuantis furor sedaretur, primo ptwsidum provincialium seu magistratuum urbicorum, dein ipsius etiam Marci Auretii imperatoris auctoritate roboratam fuisse, evinci potest primo ex epistota ecclesiarum Viennensis et Lugdunensis, quse narrat pr&sidem litteris ad caesarem datis, de his omnibus, qui inclusi tenehantur sente::tiam ejus exspectasse; ccesarem vero rcscripsisse ut confiteutes quidem gladio
    tf ,

    num

    >

    martyres nondum apprehensos ex mandato prasi&is Lugdunum reversiin carcerem missosfliissoi natn ChrisHani Viennenseset Lugdunenses in epistola sua testantur, post Com* illius adventum luec inter alia coniigis.se
    bitabile esi
    ,

    ceteros

    qui negarent, dimitteren, turincolumes. Secundo ex Passione SS. Epipodii


    casdereutur
    :

    hi vero

    et

    Atexandri, Lugduni anno 178 coronatorum;

    in qua apud Ruinartium in Atis Martyrum sinccrts et selectis num. i hcvc lego : Potestas eos

    qui digxri erant prehendabantur quotidie ut numerum Lllorum Jdscem lapsorwn) supplecent:
    ,

    adeo ut ex utrague eoolesiaprostautissimi guigue , et quorum maximelabore atgue induatria* res bio Minul umnos tenorontur. Caconstitutii' l'urr;mt
    ,

    sunt etiam guidam nostrorum servi, qui g-eutiieserant quandoquidem prsases nos omnes requirj
    pti
    :

    furorem suum hujusmodi clamore teEtiam nunc convelluutur principum et uno eodemque majestatis crimine sanctiones impexator impug-natur etnumina? Tertio ex Passione S. Symphoriani, qui anno circiter 1S0 Augustoduni martyrium subiit, apud eumdem Ruinartium num. 2; ubi hoe ipsius M. Aurelii decrctum produeihir Aurelius imperator omnibus
    iucrepat
    statur
    :

    palamjusserat.

    admiuistratoribus suis
    in

    tLegedicta

    g Vocida

    ot

    Coniment num. 30 et seq. lundat, a Ms. abest.

    rimus ab

    his,

    atque rectoribus. Compequi se temporibus nostris Christia-

    hlnMs. Quiutoovus.

    nos dicunt, leg-um praecepta violari. Hos comprehensos, nisi diis nostris sacriticat eriut , diversis

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    punite cruciatibus, quatenus habeat districtio prolata justitiam, et in resecandis criminibus ultio terminata jamfinem.
    sis

    m
    A. AxoNrwo,
    ,

    r Videri

    nem
    ei a.i

    possunt observationes, quibus Passiosequentem excepturus sum iittcns


    q

    p Acta prolixiora hic addunt, Sanctum Aratrajecisse ; \quod ex hisce quoque conficitur, nam numero sequente habent Jubet itaque Pricus eum ad Saturni statuam duci, qute ripa Araris imminebat, et ad solis simulacrum, quod in alia

    nm

    s t

    carcerem conjectus fuerat.

    Relege annotationem datam ad Utteram p. Martyrum Lugdunensium cum quibus in


    ,

    parte fluminis positum adorabant ; cui cum immolare nollet, cingulo tenus terrse infoditur.

    Sed

    hoc contigit ad sinistram Araris ripam, ubi S. Gunihramnus postmodum insignem basilicam cum monasterio sancto Martyri extruxit : igitur in eadem ripa solis simulacrum positum erat. Ripa vero, cui Saturni statua imminebat, dextera fuerit oportet, cum solis simulacrum a gentilibus adoraretur in alia parte fluminis. Ex his patet

    PASSIO ALTERA
    auctore

    anonymo,

    Sancium Ararim trajecisse, et a Sequanis, in quorum provincia Latinum converterat, ad jEduos dexteram fiuminis ripam accolentes pervenisse.Hic via Argentomagensi iterfaciens inpnesidem Priscum incurrit ; qui eum ad Saturni statuam eidem dexterw ripse imminentem, dein ad solis simulacrum, in alia parte fluminis erectum, ducijussit ; ubi martyr occubuit. Sic igitur qui a Sequanis paulo ante ad Mduos transierat, rursum ab JEduis ad Sequanos reductus, martyrium in Sequanis consummavit. q Ex jam dictis consequitur, ut agger seu via Argeutomagensis fuerii in jEduis. Petrus Franciscus Chiffietius probationibus Historize Trenorchiensis a pag. 59 prolixam de aggere isto notationem inseruit, in cujus flne hanc suam de Argentomagi situ conjecturam adfert Ecquid erg-o tum erat Argentoniagus, a quo agger Argentomagensis a Cabilono deductus? In iEduis quaerendus est, et loco haud remoto. Distat ArgilJiacum ab urbe Cabilone leucis horariis admodum quinque. Locus est non obscuri nomini.s
    :

    Ex

    editione ejusdem

    Chiffletii collata

    cum daobus
    QMs.
    Passiouem

    vetustis

    musei

    nostri
    et

    codicibus Mss.,

    signatis

    QMs. 6

    a.

    ti

    sancti

    Marcelli martryris, cujus pa-

    moB nia pariter ct tutautur b, sicuti pei BUQOedentia U'inpora ad nostram usquc memoriaro celajtione

    trocinio Cabiloneusis urbis sublim uiinr

    sanctissimorum Patruiu Christo ailjuvanlr perve


    nit
    ,

    pro

    coiiiirmandis

    Catholica!
    ,

    plebis

    ^nililifir-

    candisque votis ndelium

    divina auotorltate c

    matam, veritatis stutlio et obeuiiMitia- oultu <luximus scribendam ut dum Martyrum oaleatfs
    :

    victoria recensetur

    sit

    laus Jesu Christi

    Kcdemptoris

    uostri, qui in

    Dfll ao singulis ccrtamiuibus

    Martyrum triumphavit; ut dum per norum spatia cognoscitur, oatarnis


    pagctur. Plurima eiiim memoritt pta retinentur d, pelatlonibuaque
    riora,
    I

    rcvoluta anSffioulifl

    pro-

    railii.i,

    \rlni sorJ

    aaaiduifl faota cla

    et

    Burgundia?

    ducum

    villa

    quondam

    regia
    )

    sed

    rerum potius admirationc servantur


    Antonlno Lmperatore g"eneraliter
    praaoeptfi
    Impiffi perCiiki

    Romanas
    vestigia.

    antiquitatis nulla

    (quod sciam
    acoola;

    habet

    % Igitur sub

    SS

    Afaf'<

    Ilaud procul ArgilUaco tumulus est an-

    adversum omnes Christianos

    [i/rihtta

    LtlQ

    tiquse urbis.

    Locum ipsum
    ;

    hodie Bolarsolo

    secutionis cxstitcrant, qua; a praafeoUa,

    ilini' imibut

    vir.-mis-

    tum vocaut
    stantibus

    eompralu ndi
    tur
    ;

    ab omnibus quidem

    superexruderi-

    aedificiis

    vacuum, sed fcetum

    que eorum praasidibuB, ac prfflpositis proyincdaruiu et obtemperandi studio, et Ghrifltianffl celigionis odio, etsacrilcgic perseoutiocifl Enatantie eustodia vehcmeutissime coinplubanlur ac
    :
    '

    mlujir

    bus , ac nummis, aliisque llomani imperii monumentis , in quse subinde agricolarum ligones

    angolica an ''' Ubn


    -

    ratui
    '

    atroqvi

    atque aratra offendunt. Ex hujus antiqui oppidi rediviva materie conjectura est exstruetuin aevo
    recentiore Argilliacum,

    per lunivfirflas atsooiter civitatcs ordinati reotores


    in Chrislianoniui saiiyuiiH-in hofitlli vissirne
    ferocita-te
    BB

    cod, iii^ini-

    etu

    appellationem traxerit.

    quod ab Argentomago Ajgeutouiagum vetus ibi

    grassabautur.

    Eodem

    , iniii

    itaque

    tempore

    iu
    lanc

    urbc Luga\unensi quinquaffinta


    ri

    prfflataiitissimi

    vi-

    agnosco, quod aggeri Argentoiuageusi noineu lecerit donec aliud quid vcro propius antiquam topographiam perscrutanti Deus objiciat. In aliquot tabulis geographicis antiquam Gatlium atquc ejus sub Romano imperio vias mititares exhibcutibus, unam Cabiione Lingones usque sic ductam
    :

    e Christjanffl celigianis eultu fn ergfistulorum

    custodia subdendi

    immanibus

    suppiiolis

    retrude
    at
    :

    hantur
    sauctus

    Y,\

    quo numaro eanotue MnrceUue

    '

    in nti oijui

    Valerianufl trsmerandi

    maj^res
    tampore
    ,

    fuerunil

    peli

    uduntur
    Ptii
    i.ii.i
    i

    quibus
    Cffi

    obscratis
    /'

    *, oooturno
    allcctu
    ,

    angeli
    libi-niiu
    I;

    ...

    visitationis

    ad egceflflum

    ,i

    ..

    inveniOj ut neccssario transiejit per JEduori',,, agrunijVicinum loco,ubi nunc Argilliacuiu jacet,

    quod in charta geographica duvaBurgundiie apud Btavium haud itaprocui ab Arari Cabiionem inter et Divionem notatur. Viam illam dicerem esse aggcrem Argentomagensem, de quo Acta S. Marcclli meminerunt; si urbs antiqua, cujus vestigia prope Argilliacum sua setaie extitisse Chifjietius testaiur, Argentomagus fuerit verum uti hoc, ita et iltud incertum est. Mihi veterem Argentomagum ,unde agger seu via Cabilone deducta nomen acceperit , eruderare conanti nihil occurrit, quod vero magis accedere
    vulgo Argilly
    tus
    ; :

    dcnuo rcclusa divinitus claustra patutnunl. liquorum vcro fclix consumniaUo Lugdunenslbus proceribus, suimnoquc senatui, ve) oireumjectis ejusdem urbi.s Cabllouenafs g oppidifl, popu li.quc per mauifcstum jiassionis h ordincm, ut de
    ipsis legitnr, ^loriosi oertaminis

    viotoria non
    prfflsentil

    lia-

    bctur incognita. Nos autcm


    tyrii

    ad

    uiar\><>-

    ordincm, ut inclioata; rcJatioui., gTBlifl stulat, redeamus. a Soluti itaqui', ut supra dictum cst, u\>

    li

    <lii>inM
    1,1

    ucra
    ,1

    t) seiiloet gastulorum custodia sancti M;ni,i< quibus divina ordinatione in aiiis Jocjh pas.sioni.s

    /ftr
    iltit

    .1,1,11

    tntrtpil
    i

    gloriosa
    i'uit,
    rii
    /*:

    consumuiatio

    dcbchatur;

    POluntBJ

    Dei

    mihi

    culetur,

    quam

    conjeclura

    Chi/ftetii

    jam

    j>"j-

    i.'

    posita.

    anctus Valerianus Cabilonensls territoaggcrem munitum, et beatu Marcellue,


    interposito

    2U0
    a.a,oo.

    PASSIO ALTERA

    interposito Arari

    in

    utroque

    iiiic

    consummat.onem ( ^ ante consummationem Christo utriusque rip* e debitam atque paratam poterant, vel q incolas ad veri Dei cultum fuerant, Apostolica institutione pertrahedirecti profectibus rent. Divina quippe gratia aliorum civitatem et meretur l. Ad Cabilonensem ergo et ordo urbe abscessus eorum Lugdunen.si ab vulgatur, hos celeriter deferente itineris, fama subduos instanti persecutioni filisse tantum
    tinati, fuerant destinat.,
    , ,

    nperet,

    -^ quatenus Atmeise Christi atenus Whlet wrara

    ~-

    --^.
    Sequanorum

    silvestre
    illuc

    iter

    MAKCELLI MARTYRIS. pulta perierint. Qmbus arS.

    si

    quis crediderit,
    et

    Dei

    D
    * ibid.

    # *

    quo

    omnipotentis omuipoteutis cum aeternum ac tremensternu sem oeraue est, semperque futurus est, 8e e *L sustinebit. Cbristiauus dum poenarum jud.emn. sustmeb p Dei Filium, sancto Patri t coaeChristum
    ,

    qui ante .ecu I. futf,

    semper

    additui

    X^ JStam
    caeli et terrae

    ipsis

    sum

    qualem,

    marisque factorem, etrerum


    * ibid.

    omnium conditorem me

    credere, libera et irrevocavero praeses animi bili voce * profiteor w. Priscus

    dcnun-

    tractos.
    ad qaam hos pitem suum

    4.

    Interea

    sanctus

    provinciae

    Sequanorum

    Marcellus a Latino

    iter

    carpens
    no-

    indignatione succensus, sanctum Marcellum martyrem impiis trucidandum carnificibus assignavit; isdemque *jussit, ut ante simulacra statuarum, quae in civitate erant, spectante vulgo genpro insanientium libitis multimodos extilium
    ,

    tiatione

    u
    *

    ibid.

    idem-

    quc

    quodam

    ciperet

    cruciatus.
    ripae

    Primum ergo ad

    Saturni stadisten

    cam
    tit ;

    totafa-

    miha convcr
    pcnecutioni se subdu-

    gratla hospitalitatis excipitur, statuam ritibus , profanis gentilium,


    inine
    jtrl eque
    efflffiei politl

    qui errore

    tuam, qu
    tus,

    Arans immmebat, eculeo

    Martis
    for-

    lapidis
    et

    argumentatione

    innumera ictuum flagella suscepit. Deinde ad quae intra muros Sequanicae x solis imaginem
    ,

    matam
    ihllt. Illldlllll

    Mercurii
    celebri

    etiam

    Mmervae ex eodem

    metallo',

    * vestibulo positas excolebat.

    portae errore gentilium praecipuo colebatur, nec non ad atrium divi Hamonis y, ubi effigies olo-

    Quod cum
    tu

    Dei Servus videre sine animi crucia-

    non posset,

    patientia et doctrina,

    admonet hospitem cum summa ut ab hec irrita miserabi-

    vitrea z celso columnaeadorabatur collocata fastigio, in secundo milliario civitatis, praeside jubente, per-

    ducitur.
    8 Qui

    Liquesuperstitionediseederet ,asserens non valere inaliquid impertiri petentibua, neque effectus


    dulffere

    sanctus Martyr

    animi
    ita

    caelestis

    virtute vwiis

    aliis

    votorum
    nec

    effigies

    mutas, vel saxa sensu

    ibid.

    [i

    80

    cos ab ipsis distare lapidi bus, qui hoec * facta sibi esse credant meliora. Cujus magna objurgatio in tantum valuisse percarentia:

    multum

    supphcia com membra cateuarum stridore laniata, igneum globum, qui dissolutos ictibus artus, exusti corporis alimenta * jungebat aa, Athletafortissimusauctoris sui Jesu Chriperdurans, secundum loca mutabat eculeis extensa
    :

    et

    cruciatibus

    frustra tcntasset,

    E
    *

    ibid. ele

    menln
    ati

    hibetur, ut brevi tempore ad cultum

    veraj reli-

    giouis totarn lclieissimi


    ret.

    hospitis

    domum

    exhibe-

    Sed
    irriti

    cum ibidem

    pro redemptione

    animarum
    vi-

    non
    tio

    htboris gratulatus, exigui teraporis spa-

    moraretur, agnoscit fervcre locis omnibus


    urbifi

    oins
    iii

    statuta n.

    fidem intra viscera retinens, passione gloriosa efferre certamine bb triumphabat et antiquam fidem tormentorum novitas mutare non poterat, hoc scmper iniquae * interrogationi respondens; fieri nequaquara posse, ut qui Deum vivum sensibus recepisset, saxa sensu carentia, aut simusti
    :

    bb

    ibid.

    iuiqui

    pcrseculoris

    /irrHidnn
    i i

    l'i
    iii

    iun inii,

    qni
    iihi

    ijmuu,

    Chriitia
    iiijniiKil

    um

    Visum itaque est ei ut praetermissa Cabilonensium olvitate, Bagonam o locis secretioribus tranamearet, Argentomagensis aggeris, transmisrio amne, iter aggredienB hospitiumjo Prisoi pr&Bsi6
    ,

    lacra

    se potius daemonum adoraret rum exempla, et praemissorum martyrum


    :

    Apostolo* gloriosa

    Lugdunen

    certamina secuturum

    ac,

    si ita

    res se haberet, loco

    dis

    solemni rpularuin apparatu propriis ipsum pnesidem gensanotus


    Dei

    Mareellus

    ingTeditur

    tilibuflque numinibuB immolantem reperit. Quem illr ut conspexit oeleriter pmperantcm, ad convimore huvium saorilegiB oultibua apparatum manitatifl Invitat. Bed testis Ohristi sanctufl Mar,

    martyrii, non fide umquam a suis commilitonibus separandum. 9 Quem nequissimus praeses cum in suppliciis divina fervoris * gratia adverteret fortiorem, inaudito
    crudelitatis exemplo, plus
    ris

    cingnlo tcnus

    vivum
    jubet.
    *

    sejjcliri

    quam

    furore persecuto-

    ibid. favoris

    '

    iimi. crotlitlil

    ceUus pefugiena epulas profano errore pollutas, convivas objurgandos polius credit*, quam vitandos.

    insaniens, defodere erectum cingulo teuus jusatque ita medius jam sepultus, sed totus vivus, sit ad cceli regna festinans, terras supplicia non refugit
    :

    Et

    oum

    se

    (Jhristianum

    inrerrogatUB

    fi-

    sed triduo in laudibus Christi, omnipotentis Domini ac Dei sui ore et amore perduraus, terris inte-

    duoialiter prodidiBsetj

    uovis

    afficiendum

    crucia-

    rim membra terrena commendans, spiritum misit


    ad
    cselos.

    tibuB protinua savi preesidis deerevit imperium. ,; Sio ergo oura viuoulis elatua in arborem per arbnrit pomd atligntnM nu- disivdeutes rainus in uiuni OOrpore laqueis impo-

    F
    sicut de

    10
    celli

    llaec itaque,

    triumpho sancti Marfidelium


    relatione

    Epilogus

    ac

    bcatissimi martyris
    ,

    dai
    Diim

    i.

    ihni
    i"

    sitis

    tenderetur

    et

    membrorum oompage

    distri-

    oomperta sunt
    psdl
    :

    ad

    ij/tti

    verx
    <l

    ota extensi artua adatrioti nexibus jungerentur q, vetustum ad be3c r patria orimen oonsumpsit in
    ii
    i

    Catholicae, Christo auctore


    ut

    coufirmandos plebis animos mens devota conscrisancti

    dum

    festivitas

    Martyris, felicibus

    ore, ooBlestis Qhriati,

    regenerationia novea gloin

    ipso patrociuante temporibus, revoluta* in


    ;

    eevum

    ibid.
    tis

    revolu

    riam Domini Lmitatua deolaravit

    Ligno

    ut tluin

    pomtferum oomedit edullum, inviotum oruoia prooederet ad triumphum. Dum in proposito Banotus Ettaroellua vioino raortis (rigore, oalore ndei immobilis

    anni circulis, celebratur pro statu Catholicae religionis pro defeusioue urbis propriae pro salute
    ,

    summiPontificis.prosacerdotum vcneratione, proinvicti principis felicitate et totius plebis

    conversa-

    perduraret, uequiBsimo perseoutoria tractatu


    est,
    tit

    tione,inolyti Patroui ao raarlyris patrocinium depre-

    oompetentius visum
    latis supplioiia

    inoonspeotu populi

    al-

    puniretur.

    Tuno

    eit

    orudeiissimus
    nostri

    prsBaes

    Nomen tuum,
    s,

    Maroelle, erroremque com-

    adejus remunerationem, qui obedienter dici sollemnitatem votls sedulis excolamus, praestante cc domino nooantes,
    et

    Legenda composuit, tautam *

    ibid. tanlse

    perimus. Saoratissimi
    pm\M.'pta conslant

    cc

    imperatoris
    ut qui

    divalia

    stro Jesu Christo, qui

    cum Deo

    Patre et Spiritu san-

    venorandorum nuini-

    cto vivit et regnat per infinita saeculorum sascula.

    nuiu prinoipatum, Saturnum patrem, ao Jovem omnipotentem, eorumque filios ao propinquoa adocaxe detreotant, oapite puniantur.

    Amen.

    Quod
    :

    nisi feceris,

    AKNOTATA.

    truoibus supplioiis punieris.


    fidti

    Sauctus Marcellus respondit Simulaora ista, nominas adeo fuore mortalia ut suifl polrum detcttatio* necowianiiam luta oriminibus, dudum mortua et in inferno se7

    iuofescf

    iOiu

    idolo-

    qua3

    Q Ms. G deinceps Fulquod ev.m Bollandus a Fuldensi Societatis nostrx eollegio permutatione acceperit. Codicem
    a

    Cotlicem notatum
    t

    iJensem vocabo

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS

    201

    iisdem hisce characteribus ab altero distinguam. Lectiones in utroque varian7

    Codicem Q Ms.

    tewitorii, ubi
    \

    Trenorchium pertransibat.
    :

    A.

    Akommo.

    tes

    ab exemplari Chiffietiano, quo utor, tantum

    In codicibus nostris legitur

    pertraherent

    notabihores assignabo. Ea, inquibus heec Passio cum priore convenit nullis notis illustrabuntur, cumjam datsesint. Ex ceteris nonnulla tamquam inepta, falsa aut minus verisimilia mox improbabuntur. Duplex mihi ratio fuit, cur deteriorem

    divinam quippe gratiani aliorum profectibus merituri.

    m Falsum fama vulgavit, nisi sensus sit, SS. MarceHum et Valerianum e numero 50 Christianorum, cum quibus Lugduni in carcerem conjecti fuerant. solos evasisse.

    hanc Passionem edere constituerim: prima, quia antiqua est nam ex illa Rabanus elogium desumpsit quod ad iv Septembris de Sancto legitur in
    ;
    }

    n Mutilam et mendosam hanc periodum codices nostri iisdem vocibus perficiunt, sed dicersis corrigunt. ln Fuldensiest, vicinisque urbibus statu-

    ejus Martyrologio, circa annum 845 conscripto. Secunda, ut lector ipse illam cum notis a me appositis pervolvere, et cum priore Passione con-

    tam imperiali

    edicto persccutionis iustantiam

    in

    altero, vieiureque urbi statutara etc.


    o In cod. Q Ms. 7, Saug-onnnm Auconnam pro Saucounam. Ararim,

    ferre possit, atque ita clarius videre, hanc verisimilius vetustiorem esse de quo alioquin dubitareposset ob argumentum in Comment. num. 28
    ;

    adductum. In codice Q Ms.


    sio

    Passioni, quse nunc


    :

    datur, singidaris titulus prsefigitxtr Incipit Pasbeati Alarcelli Cabalonensis urbis episcopi
    in

    Fuld. Valesius in Notitia Galliarum de hoc /furio ugens, postea Galli iucertum quaui ob causam Sauconnam vocavere non multo ante ajtatcm Ammiani Marcelliui, quamadmodum arbitror. Oer
    ;

    in

    inquit

    te

    hic historicus primus

    omnium, quos equidem


    in

    quam dignitatem Sancto abjudicavi


    num.
    33.

    Comment.

    leg-erim, circa

    annuni cccxc

    defloriptlone

    RhoUi-

    dani Ararim eo uomine appellari in libro


    storiffi

    b Cetera Prologi desunt in codice Fuldensi,

    (cap. \i

    docet his verbis

    Viennensem
    dextro Lug"jg

    c In Epilogo aitetor dicit, se de Sancto Martyre tidelium relatione comperta, et quidem Chxisto auctore scripsisse. Hic vero a divina auctoritate

    "

    urbem

    latcre sinistro perstringit,


    ;

    dunensem et emensus spatia llexuosa Ararim, quem Sauconnam appellant.... PUUXD In no-

    narrationi sute fidem conciliat. H&c sane illum scriptorem tneptiim esse arguunt, nonsatis antiquum, nec fide dignum, nisi iniis, in quibusab altera Passione non recedit ; quam ab illo inter-

    men

    adsciscit

    Sauconna, vel
    ,

    ut

    Ammiano

    juniores, quos Valesius adducit scripserunt, Saug-onna, Saojronna, Sag'ona etc. deriratum est

    nomen
    lant.

    la

    Saone, quo Galli nunc

    Ararim

    appel-

    polatam

    et

    corruptam
    .

    esse credo, licet se fidelium

    relatione comperta litteris

    mandasse
    ;

    asserat. Vide

    Comment. num.-ZS d In codice Q Ms.

    ita pergitur et jam relationibus quae assiduis etc. e Vox\heec, qiae in prioribus Actis non legitur

    p Verisimile non est, S. Maroellum, qui ut persecutioni se subtraheret, e Sequanis, trajecto Arari, in sEduos fugerat, atque urbewi Cabi-

    perperam

    hic adjicitur

    nam Martyres Lugdu.

    lonensem eademexcausa studiose declinasse vi* detur ultro hospitiwn Prisci prsBsidis ingres* sum fuisse, et ad eum, cum idolis immolantem
    ;

    nenses utriusque sexus fuerunt. f In alteris Actis leguntur Sancti custodize


    effractis divinitus claustris

    fugam arripuisse,
    mentione.

    nul-

    la angelicfle visitationis facta


    g'

    In utroque codice nostro vox Cabilonensis

    omittitur.

    h Epistolam ecclesiarum Viennensis et Lugduet Phrygia scriptam aulib. 5 Historim ecclesiasticre in Prooimio testatur, se eam in Opefe de Martyribus integram dedisse sed cum Opere n isto excidit pretiosissimum illud antiquitatis
    nensis ad fideles in Asia ctor intelligit. Eusebius
    .-

    ut moco dicitur, properasse. Nostri codices pro hospitiuin habeut oilicium '/"" rocesi iiUettigfttuf rcgid, in </>'<i o/firio prsssidis fungebatur, tota narratio credibilior erit. q In alteris Act/s dicuntur ii, qui aderant, convivee sciticet, obepulas em deorum sacrifi<ns instauratas a Sanr/<> rrjireltensi, decrevisse ut ejus corpits arboris ramis violentcr adductis <dlidiscerperetur. gatum hisce repente lacoatis Statim subjungitur Verum cum... Martyrlnoonpermaueret, fessionis sute proposito immobilis
    videret, celeriter,
    :

    cruento

    pcrsecutoris
    ut in

    Prisri...

    eonsilio

    atrooiufl

    I''

    ecclesiasticcB

    monumentum,

    prseter

    fragmenta

    visum

    cst,

    oonflpeotu popull divrrsis pOjnall;v.c

    aliqua, queeEusebius citatus a cap. iprofert.

    rum

    suppliciis interirct.

    mihi insinuare

    vi*

    Uterque noster codex habet Solutis itaque, ut supra dictum est, ab ergastulari eustodia, scilicet
    i
    .-

    quibuseta.

    priora Lugduno profugum Augustodunum versus iter suscepisse dicunt, longius non progessus fuit, quam Trenorchium Tournus ) JEduorum oppidum ad Ararim, pari fere intervallo Cabilone ubi undecimpost 8. Maret Matiscone dissitum martyrio affectus fuit. Etsi Trecellum diebus norchium nunc in civilibus sit territorii Matisk

    Sanctus Valerianus,

    quam Acta

    dentur, supplicium, quod convivarum vel Priscisimul et illorum sententia dccretum fuerat, Sancto irrogatumnon fuissc sedprsssid\ m illud commutasse invarias atiaspoenas, quibus gene;

    rosus Christi Pugil


    et idotolatrite

    <>f

    SUam

    nt

    (i<l<'i

    /jro/cssione

    detestatione constantiam in univer-

    sipoputi conspectu excarnificandus esset. Verum quidquidsit de mente auctoris qui Acta priora conscripsit ; ew ejus verbiselicinequeunt, quse hic obscura phrasi narrantur.
    ,

    conensis
    uti

    olim tamen ad Cabilonense pertinuit

    diploma Caroli Calvi imperatoris, anno 875 Trenorchium monachis S. Philiberti donantis,

    atque alia antiqua monumenta diserte testantur, qu& auctores Ristorix Trenorchiensis Chi/fletius Itaque agger seu via, et Jueninus adducunt.

    terrcni patris, et AdflB r Nostri codices kic paulo infra pro comedit habont conternnit. Cetera in illis non minus quam in hoc exemplari inepta, contorta et obscura sunt, sive voces et membra, e quibus periodus componitur, sive il-

    lorum significationem
    s

    specfas.
    \

    In cod. Futdensi

    Sacratissimi

    impcratores

    Romano imperio subjequam geographicis Lugduno Matisconemet ctse tabulis


    in aliquot GallicB

    nostridivina prflBCeptS COnetHuunt. t In utroque ; Christuro Dei Filium,

    Spiritum

    Trenorchium, atque hinc Cabilonem

    et

    Augu-

    stodunum deductam

    invenio, fuit

    Cabilonensis

    sanctum, I'atri ac Filio conMjiiab-ni. u Prisci prwsidis ad B. Marcellum, atque hujus

    202
    a. Aiwxtmo.

    PASSIO ALTERA

    S.

    MARCELLI MARTYRIS.
    ex Qrseco S).to: et Latino vitrum. In codice Fuldensi et alibi est effig-ies electrina. Electrum, prseter succinum, etiam significat metalligenus, cujus quintaportio argentum est ceterte aurum. Vide Plinium lib. 33 cap. 4,
    z Idest, totovitrea,
    t

    uium verba, quibus interpolator hoc Ct prmcedente numero historiam martyrii amplificavit, m Actis prioribus non leguntur. x Credo quidem Cabilone portam Sequanicam fuisse, ita dictam, quod illa ad Sequanos iretur sed dubito, utrum solis imago, ad quam preeses
    j us a(i

    9tf 42,

    S.lhwcvWuxnducijvAsit, intra rauros istius portestantur, eam tse steterit. Altera Acta num. inaliapartc fluminis positam fuisse quamstatuam Saturni qum cum dextcrx Araris ripse immineret,utiprobatumest in annotatione ad litteram
    l> ;

    non satis lucis mihi qua adjutus obscuram hanc periodum affulget, proinde varias eorum lectiones ctare explicem
    aa

    Ex atiis exemplaribus
    :

    transfero. Diversa suppliciorum genera, quibus S. Marcellus vruciatus fuisse hoc loco asse-

    hucnon

    p iisdem Actis subjecta oportet simulacrum sotatus. lis erectum fuerit ad sinistrum fluminis urbem CabilonenSed an temporibus S. Marcelli sem Arar interfluens divisit in duas partes, qua;

    ritur, alterius Passionis auctor

    non memorat.

    Prisco visum fuisse, ut Sanctus in conspectu populi diversis pcenarum suppliciis interiret sed an illa subierit, et qualia
    Scribit

    quidem num.
    ;

    5,

    rum minima, sinislro lateri adjacens,


    ris cincta et
    .

    fuerit
    ?

    mu-

    fuerint,

    non exprimit.
    :

    portam Sequanicam habuerit

    bb In utroque nostro codice ita legitur


    fcrre

    Jesu

    y In codice Q Ms 7 Decubaconis, in Futdensi Divionis. Valesius in Notitia Galliarum pag 022 quod in alio exemplari Ms. legit Divibavonis nomcn (iallicum Dei... fuisse ait ut Abellionem in
    .

    Christi intravisceraretinerjs" passionem, g-loriosiore

    certaminetriumphabat.

    cc ln codice
    reg-nante

    Q Ms.

    Acta

    ita

    concluduntur

    Domino

    nostro Jesu Christo, cui honor et

    Convenis, Afrhonem apud Big-herrones, alios alihi


    invenireest.

    g-loria in aeterna saecula.

    Amen.

    DE

    S.

    MARCELLO

    EPISC. ET

    MART

    TUNGRIS VEL TREVIRIS IN GERMANIA

    J.L.

    SYLLOGE
    Episcopatus Tungrensis; gesta Sancto
    ecclesiae suae antistitem et
    afficta;

    Trevirensium,

    qui

    eum

    ut

    martyrem honorant,

    incerta traditio.

    Sbo.

    iii.

    uctorcm, qui hunc


    Wo*
    <i

    S.

    Marcellum commemo

    Tungrenm
    inter SS.

    octo istorum prsesulum sibiincomperta esse,quam


    illis ex conjectura atiquid statuere. Non adeo sinceri et prudentes fuere scriptores Harigero juniores, qui de iisdem varia tradiderunt, quse

    (Hiiutn

    A
    x

    ret

    nemo hactenus llarigero dbbate Lobiensi

    de

    Sorvattum
    epiioopi, tolo

    antiquiorem producoit. Conscripsit is secuto (td flnem declinante :il primorum Tungren-

    sium et Tmjectensium episcoporum Gesta, a nomfna Uwi Joauue (haprarillo an. I(il2 edita cum addirjeta tiOli q tionibus Mgidii a Leodio Aurese. vallis monachi, i/h/ circa

    tamquam figmenta ab eruditis hodie rejiciuntamquam opiniones incertac in dubium P vocantur. Imo non desunt viri docti, quibus S.
    vel

    tur, vel

    annum

    gerus

    iu

    /',>><,////'<>

    LS40 floruiU Stsi Ilari(estctnr siuyulorum se pontifi-

    cum

    collegisse tempora ct geata, qu undeoumque potuere corradi de sanctis tamen Navito, Maroello, et aliis secs episcopis, qui post S. Maternum ecclesim Tungrensi prmfuerunt, nihil quodproferret, invenit prater nuda eorumnominaetordinem quo sibi successerunt. Post ejue, inquitcap, 17. S. Materni scilicet, decessum iu
    ;

    Maternus tertius Trevirensium et primus Tungrensium antistes non distinguendus videtur a S. Matemo Cotoniensi episcopo, qui anno 314 concitio Arelatensisubscripsit. Unde consequitur,
    ut inter iltum
    citio
    et S. Servatium, qui an. 37 conSardicensi interfuit,paucioresprocul dubio quam oclo prcvsules ecclesiam Tungrensem rexe-

    cum unus altcrve sufficiat ad annos complendos, qui inter Matemi et Servatii episcoparint,

    pontifloio aibi

    per ordiuem sucoeaserunt Navitus,


    .

    MmivcIIus

    Metropolua

    Severinus

    Florentius

    [Martinus,] Maximinus, Valentinus. Et hi quorum imperatorum vel oonsulum olaruerint temvita Bingulorum babueril exitus, administraverint singuli offloium pontifioatus vel quis illorum aepultura sil locus, nullius a nobia requiral esaotio, cum ecolesiarum totiua Qallisa memoriam [horumjabo-

    pore,

    vel

    quoa

    quotque annia
    ,

    leverit

    fapta

    per

    Bunnos

    ut de Sancto nostro controversiam positum sit \m ejus cidtus, cujus solius gratia locum hic 6i damus, mam interim ineuntes, quam stravit Eenschenius in Easegesi prmliminari de episcopatu Tungrensi et Trajectensi, tomo vn Maii prrnfum ubi nominati octo prxsules Tungrensibusconceduntur. Granssima, quam mox attigitmis, quxstio discutietur ad xiv Septembris,
    nihil r.rtra

    tum medii fluwerunt: adeo

    omnem

    aubversio.

    Ita

    caute

    ac sapienter Harigerus,

    qui ingenue profiteri maluit, determinatum vita tempus, mortis genus, durationem epi$copatus,etlocum

    "" s quando S. Matcmus colttur. *, g Uartgero cttato ^Egidius de S. Marcello Xqvm:*hmc adjunant: Post cujus ( S. Naviti ) deces- i("^^
    '

    W
    '

    seputtura

    sum

    tertius successit sanctus

    MaroeHos,

    vir

    omni

    oleba

    f^
    illo

    (tir :

    j vana rfc

    sanctitate

    figmenta.

    DIE QVARTA SEPTEMBRIS.


    A
    sanctitate conspicuus.

    203
    J L

    peavitlo teste, oet : A quibusdam


    lend'.

    Codex Aurex vallis, Chain margine hanc additionem kaag-itur

    Trevenm

    ingtesso, inter has procellascaduntur*


    cxduntur

    festum

    septimo

    Ca-

    Octobris. Licet hodie Tungrenses neque isto neque alio die Sanctum colant, illos tamen per vocem quibusdam designari suspicor nam ad ewndem diem vn Calendas Octobris in Florario nostroMs. Sanctorum habetur Apud Tungren; :

    tuso, viam Septembns

    Per eosdem ergo dies fortiter pro Christo luctatus Marcellus, sanguine iu martyrii arena proin

    cielum

    sibi

    eelebris.

    ses natale sancti Marcelli episcopi ejusdem urbis tertii, discipuli sancti Naviti episcopi. Hic vir strenue praedicavit ultra mare iu tantum, quod

    lib.J Annahum Treri^nsium pag.tH scribit S. Marcellum anno 2Si sacrum negimen suscepisse, pag. 220 eum martyrium subiisse anno ZM;quo etiam Martyres Trevirenses, de quibus ad diem vr Octobris agctur, coronatos tuisse narrat.

    muuivit, pridie Nonas Christophorus \Browerus

    Lucius rex Britannise mandavit Eleutherio Papffi ut supra notatum est, quod cum g^nte ) sua vellet baptizari. Ex eo tempore proventus
    (

    ecclesiarum Tungrensium putantur provenisse ex Anglia. Obiit vn Kal. Octobris anno salutis
    xxcc. sine dieet anno emor> tuali etiam legiturin Gestis pontificum Leodien-

    Fabulosum hoc elogium

    4 Cultus, quem Sanctus apud Trevirenses obantiquus non est; cum in nullo Martyrologio Treviris hoc die referatur, quod vetustate superet FtorayHum nostrum Ms. Sanctorum cui auctor in conclusione se xdtimam manum apposuisse ait anno salutis mcdi.xxwi ipso die
    tinuit,
    ,

    t(

    martyrem

    lioc tiie V4i\t

    rantur

    sium ab auctore anonymo usque ad annum 1343 perductis, quge exstant in Ms.musei nostricodice, signato f Ms. 112. Jdem commehtum de Lucio Britannise rege, ad veram fidem amplectendam per S. Marcellum permoto Joannes B Wilsonus Martyrologio Anglicano ad iv Septembris inseruit, addens Sanctum natione Britan,

    virginis g-loriosa? seu xtii Decembris. Annuntiatio Florarii est Apud Treverim 1'auli conf. , seu Paidini de quo Actum ad \wi Augusti item beati Marcelli episcopi Trevhvns^
    .

    Luciio

    et Tung-rensis. Titulus martyris ei adscribitur fa

    Usuardo aucto editionis Lubeco Coloniensis anni


    1490
    ;

    Itera

    Treviris beati

    Maivclli cpiscopi et
    ;

    martyris.

    num- fuisse, et dispersos inpatriasua Christianos congregasse, quos S. Josephus de Arimathia et socii ejus ad Christum converterant In margine citat Antonium Monchiacenum Democharem lib. 2 de Divino Missce sacrificio cap. 37
    .

    Grevenus qui Trevirensem siraul et Tungrensem rexit ecolcsias. Ex Marty* rologiis Greveno recentioribus duo tantum etogia huc transcribo; alterum breve ex Romano

    Addit

    hodiemo
    martyris;
    :

    Treviris

    sancti

    Marcelli

    episcopi

    ct

    alterum prolixum ex Gatlicano Saus!.

    ubi

    hcvc

    lego

    Marcellus

    (ibid.

    cap. 33

    eum

    Marcellinum vocat) Tungarus, fit episcopus anno cxci. Tungrim quatuor sacris aedibus auxit, quarum priorem divo Materno inscripsit, alteram Joanni Euangelistas, Tertiam Jacobo Apostolo quartam divo Andrese. Lucium Britanniaa principem tota cum geute praedicatione sua permovit. Praefuit annis vig-inti novem usque ad annum salutis ccxx. Demochares laudatus deepiscopis Tungrensibus, Trajectensibus et Leodien,

    sayi Ipso die Trcviris natalis S Marcelli t-piscnpi hujus metropolicaj sediset martyris, qui S. Avito*
    succedens
    cclla

    .Ninili*

    eo

    tempore,

    quo persecntionera pro-

    asperis

    motibus dirisque fluotlbus na\iiu


    proreta pervig-il et strcnuus
    atros
    ,

    Ecclesiai quatiebat,

    turbines in puppl undique concussa sedit creditasque aninias supcratis quihusquc vorticibus in salutis portum fellol remig-atione direxit ac
    evoxit.

    adversus

    tot

    Natn rerbo

    et Opere

    potens
    vit, sic

    ut

    impios

    fidci

    hostcs fortlter expugna-

    sibus acturus, lectorem przemonet, se

    eorum

    ea-

    pios Christiquc

    amantcs vera

    in reliffione

    talogum potissimum collegisse exJoanne Ptacentio Trudonensi Dominicano, scriptore nugacissi?no, qui ut alias ejus ineptias sileam, singidorum fere ptwsutum Tungrensium patriam et genus
    inquit, Longobardus, comite Papiae progmatus; Navitus ducis Galliarum filius et Tungrorum regis cx fratre nepos; Sanctus noster, Tung-arus, vir spectatae nobilitatis; ejus successor Metropolus, filius Metropoli ducis Lotharing-iag ex Ungariaj reg"is filia etc. Seda ridicidis hisce figmentis ad S. Marcelli cidtumrefuit, patre

    solidatos

    qua ctandum. Quibus tum ad supermc


    vit.

    animavit Bedulo ad justltlea ct virlutis, ad caelum itur tramitem bcatum oonse,

    ct cruore fuso
    felicitatis

    piirpuratus, adi-

    ^raudium pnemonslni1

    edisserit. Divus Maternus,

    I'

    Noverat Henschenius, Trevirensem

    ecote

    <ji\riH

    llrmrltr-

    rj

    siam tamquam suos episcopos Offloio ecclesiastico honorare Natntum vu Julii, Maroellum hoo die, Metropolum vin, Severinum xxiv, Florentium
    xvii

    nfui Tungrtt
    HUIt

    TfVVtflK

    Halitie

    cotmt:

    Octobris,

    Maximinum

    xx Junii

    et

    Valen

    deamus.
    Trcvirenses

    entndem (
    SUttm qxwquc

    3 Sanctum nostrum, qui Materno post Navitum in regimine Tungrensis ecclesite successit,

    Trevireyises in antistitum

    suorum

    serie vigesi-

    episcopum

    mum

    ponunt ; eumque iv Septembris non modo ut episcopum suum, sed etiam ut martyrem venerantur nam Lectionarium de sanctis quibusdam Trevirensis Officii, anno 1 045 excusum, ejus memoriam dicto die sub ritu simplice seu feriati Sancti Marcelli eplita recolendam proponit
    : :

    martyris Trevirensis. Lectio tertia, in Matutino recitanda, hsec subjicitur Marcellus


    scopi
    et
    :

    non ignorabat etiam sanctos hosce Prafsutes ut Trevirenses annuntiari in Marprir.ter Navitum ei Metro tyrologio Romano polum ei nondum inscriptos. Vihilominus in Exegesi de episcopatu Tungrensict Tmjrctensi illos omnes unacwn ante tomum vn MaU cap. Ftorentii successore Martinn Basbanim np<>:J <>!<>, quem dein ad xxi Junii illustra/oit, eco Tr&viren sium antistitum catatogo expungendos rssc censuit, utpote qui non aliam quam Tungrens&tn cathedram occuparint. Vostquam 'trijKntr,!/,/. ad opinionem suam stabilien<i<in> idonea, quB loco citato tegi possuntjlensdtenius prod'n.rissei Trc
    Jutii;
    ,

    tinum xvi

    in

    antistitum Trevirorum et

    adscriptus, utriusque
    ni

    Tungrorum ordinem ecelesiie populos commu-

    virenses ita modeste compeitat


    considerand;i
    eruditis,
    qul
    viiis
    si

    BfflBC

    proponlmu

    in

    antiquitflte

    cura atqne vig-ilantia tutatus est eo tempore, quo Diocletianus imperator et MaximiaDUS impft-

    possint
    ,

    apud Trevlros contrarimn r-vid-Miiilm

    nominis flagrarent , gravissimis suppliciis animadvertendi in odio veram religionem et Thebaea Ieg"io ac proceres Trevirenses in Christi causa sub Kictio Varo ,
    rii

    consors
    ,

    pari

    Christiani

    vi;tm, libenter certlorem arg-umentis erlncere ab iis monstnnidiiin [ngrediemur. Ad ra Junii deS. Valentino episcopo Tnngrensi agena, <juem

    Septembris Toraus

    II.

    xvi Julii coTrevirenses, ut siniun dicebam rursum profitetur rir veritotis amantissilunt, 32 mus,
    ,

    m
    ftCCTOU
    J

    DE
    ,

    S.

    MAKCELLO
    monumenta
    ini;

    EPISC.

    ET MART.
    :

    gratiarum mus, se libenter sententiam suam cum


    actione retractaturum
    si certiora

    mam

    proferantur,
    tio

    quam sit Chronicon

    Trevirense

    ce nititur

    fabulosum et seculo xi Trevirensium traditio,et cujus exiguam

    non antiquius quo uni-

    revera D adeptum esse nonnullis placet ... at non potest. Verum ignoracertisrationibus probari certamus inhac vita, quique re nihil illepotest, cui sanctum Prsecajlo coronat. His addo vincentes in

    sulem,

    si

    martyr fuerit, verisimilius Trevinsnon

    auctoritatem satis elevant rationes in laudata Exegesi adductx. Post Vatentinum Henschemus Martinum et Maximinum, Sollerius vero Navttum diebus supra cuique assignatis dederunt, syinheerentes cui stemati in eadem Exegesi tradito donec evertatur a Trevirenszbus, et ego insisto,
    :

    fuissepassum,
    taxat sederit.
    loquor,

    cum in Tungrensi cathedra dvmRursum ex sententia Henschenn

    aquamihinonrecedendumjudicavi. Inindubitabih haterim fateor eam pro certa atque ego S. bendam non esse. Atque ha>c ratio est, cur
    suse Marcellum Trevirensibus, liceteum ecclesice solido fundamento episcopum et martyrem sine hancsyllocredant, omnino non eripuerim, atque

    quorum nemo, quodsciam,iUudhactenusimpugnavit.


    tjus martij-

    _..

    De martyrio

    S. Marcelli

    Bartholomseus Fisen

    gen inscripserim de

    S.

    Marcello episcopo etmart.

    rium ineerium.

    in floribus ecclesise Leodiensis

    ad

    iv

    Septembns

    itaexmeosensupronuntiat: E primis ecclesue tamen poTungrensis patribus hic unus est, quem
    steritas

    Tungris velTrevirisin Germania. Inmarginenoseculo tavi eum ad vitam beatiorem transivisse


    iii,

    ad quodplerique recentiores mortem ejus re-

    erudita novit solo nomine, episcopique

    di-

    ferunt.

    Martyrii palgnitate ac sanctitudinis testimonio.

    DE
    H

    SS.

    RUFINO, SILVANO, MARCELLO, GAIANO, HELPIDIO


    K

    ANTONINO, EUSTICO, MAXIMO


    CASTO, SATURNINO EDSEBIO, ALTERO GAIANO, VITALICA, GAISONE, MAGNO,

    DONATO, ELEUSO

    CUM SOCIIS MARTYRIBUS


    ANCYH/E IN GALATIA
    S

    SYIXOGE CBITICA
    artyrologium

    J.

    Romanum
    :

    hodie annuntiat
    in

    ni.

    Tns VartyfM
    eotxum
    tmiitititi
    fiiiiii

    Faitit

    vt

    rariuni
    ulu
    :

    tm
    q

    martyrum. Et post , Eodem die aanotorum marinterjectis aliis tyrimi Ma-ni, Casti, et Maximi, acsi distinctce
    fini
    ,

    sequentes Martyres
    oatalis

    Ancryre

    Galatia
    Etu-

    sanotorum
    ,

    trium

    puerorura

    Hepidi. Antoni- verwn hi sex in BieronyVini. Eustichi. Maximi. Eusebii. Item Gaiani. mtunis covjunMagni. Cassi *. Saturnini. Do- guntur cum talici. Gaisuti.
    Silvani.

    Macelli

    *. Gaiani.

    Silvnni

    et

    Vitallol

    nati.

    h,r essent

    Martyrum
    .

    classes.

    Ad

    priores hsec

    eorum. Septemdecim pltti ibus aliis, * at Marcclli et aitribuuntur * al. Casti Ancyrx in Galatia nec secundam classem indi- F cat particula itcm interposita, quia hscc solum
    Eleusi,

    cura

    Sociis

    hic Martyres conjunguntur


    :

    De hia Item Beda (imo ponotavii Baronius tiusAdo) Usuardus el alii recentiores,consentiuntqur vetera manusoripta, Suspicordesignari MartyrologiaMss^nonvero Acta, cum nullumhorum Martyrum elogium uspiam inveniam. Adsequentem Martyrum classem idem Baronius observat, sotos Megnum et Castum annuntiariab Usuardo sine Rlaximo. Verum Maximus occurrit invariis auctariie Usuardi, exquibus adoptatus fuita Galesinio, indequea Baronio. Qalesinius autem non solum Maximiun adjunant sed etiam locum assiELomm, beatissimorum gnare roluit, ita habvns martyrum, Magni, Casti et Maximi. At cautior Baroniuslocum omiUeremaluit,guod videreteum
    t
    :

    adjuncta videtur ante Gaianum secundum, quod jam alius Gaianus esset nominatus, ut insinuaretur, duos esse ejusdem nominis distinctos Martyres.

    Nomina qusedam horum Mariyrum men:

    dose scripta sunt, ut passim contingit in Hieronymianis et nonnulla corrigi possitnt ex aliis codicibus, etiamsi alia rursum in istis sintluxa-

    non satis solido

    niti fundamento

    namrevera

    ri-

    debimus, Ancyrss potius quam Ttomm attribuendos esse tam posteriores Martyres quam priores, et utramqueclassem verisimiliterconjungendam, aUisQuepluribusaugendami quemadmodum multo plures conjunguntur in Hieronymianis Apographis, e&quibus Martyrum mum videtur profluansse.
    i

    Enumerati septemdecim Martyres occurrunt etiam in Ms. Corbeiensi apud Florentinium in quod vetustissimun Annotatis , et in eo Ms. nominat uti etiam apud Acherium Spiciiegii recusi tom. 2 in supra dicto Corbeieyisi S. Hieronymi presbyteri nomine insignito. Textum Corbeiensis ita recitat Florentinius Prid. Non. Sept. In Anoyra Galatise natalis SS. Eufini, Sylvani, Mamelli, Gaiani, Helpidi, Antonini, Eustici Maximi Eusebi item Gaiani Vitalica? Gaita.
    ,

    son

    Mag-ni
    Sociis

    Casti, Saturnini

    Donati

    Eleu^i

    cum

    eorum.

    Ab

    hoc textu nonnihil differt


    ,

    te.rtus

    horum

    notitiapriita

    qui sic edidit


    celli

    laudaH Hieronymiani apud Acherium Pridie. Non. Seit. Iu Ancyra


    ;

    Galatia? natalis

    sanctorum Rufini, Silvani, MarHelpidi


    ,

    Hieronymiana apud Ftorentinium


    :

    ha-

    Gaiani
    ,

    Antonini, Eustici,

    MaGai-

    bent

    Anffira Gall. flege in Anevra Galatiaa , ut habent alii codices) natalis sauctorum Rufi-

    Iu

    ximi
    son
    ,

    Eusebii.

    Item
    Casti,

    Gaiani
    Saturniui

    , ,

    Vitalicas,

    Magni

    Donati

    Eleusi

    cum

    cum
    et

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    Sociis

    simut m*-

    tnero teptem-

    eorum. Hic nomina minus mendosa videntur, quam sint in pr cvcedentibus. 3 ffcvc sufpciunt, ut existimare possimus se-

    205

    ir*^**^ Ma&num,
    Castum
    et

    cum
    Saturninum inferius rur-

    AlCTOtt
    J

    S.

    decnn atlribuuntur Ancyrxin Galatia :

    ptemdecim Martyres recensitos cum Sociis aliguot anonymis passos esse Ancyree in Galatia. Idem tamen confrmari potest ex duobus aliis codicibus, quamvis ordo in iis fuerit mutatus, et prior admodum mendosa habeat nomina. Accipe igitur textum Vetustissimi Ms. apud Florentinium sic editum n Nonas Septembris. Iu Ant

    l^pepmmum
    bet
    .

    ex editione Acherii,q U * sic han coemeterio Maximi, via Salaria, depoaitio Bonifacii episcopi. Ad srmctmn

    Bom,

    ^_

    Firmini Hoc loco rnsuper occurrit Firminua uti etiam in eodem Ms. Corbeiensi
    ,

    '

    Helpidi

    cira Gallitiae natalis Marcelli, Gaiani, Belpidaj * Antoni, Rufini, Silvani, Eustoci, Maximi, Eusebi.

    Vitalici attt

    Item
    fit

    Gaiani,

    Italicee

    Vitalicae
    *

    *, Gausunti, Magni

    Casti,

    al. Eleusi

    Saturnini, Donati, Decisi *.

    De

    Sociis hic

    nulla
    cise,

    apud nos editum

    mentio. Martyrologium regirne Suepost tomum vn Junii

    istum nnllo alwlocoreperio. Textus Hieronymiani a Ftorenhnw edih, omisso Firmiuo, talis est Romaj in cimiteno Maximj via Salaria,
    .-

    apud Florenhnnim, qui fragmcnta dedit ex eo ouod totum edidit Achcrius. At Firminum

    depositio Bonifacii

    episcopi.

    Ad Seam
    I,

    Magni.
    ^.

    Felicitatem natalis sanctorum

    brevius septemdecim Martyres indicat his verbis In Ancyra Galatise, natalis sanctorum Sil:

    Casti. Saturnini.

    Bomfacn

    verborum

    Adjunxi annuntiationem ahas huc non spectantis, ut sensus

    vani, Marcelli, Maxi mi,

    cum

    aliis xiv.

    Hic pr&-

    ponitur Silvanus; in praecedenti Marcellus; in tribusvero prioribus Rufinus. At ubique septemdecim Martyres Ancyrse adscribuntur Reliqua Martyrologia Hieronymiana contracta aliquos tantum ex prxdiclis recensent, uti videri poB test in reliquis apud nos editis in Gellonensi
    . ,

    gula nomina statim sint adoptanda

    facilius appareat. Ad textus rero atlegatos duo observo : primo, si Magnus et Castus attnbuendi sunt cwmeterio S. Felicitatis ns quoque jungendus est Saturninus, ct, si sm,

    eham. Secundo

    Flrminua
    rcrisise-

    istud, ad

    S.

    Felicitatem

    mdxter spectat ad Bonifacium Papam, qui

    apud Acherium, ac in nonnultis


    edidit
    et

    illorum, quse

    Thesauri anecdotorum, tom. 6 Collectionis amptissimse veterum monu3

    Martenius tom.

    pulhts rcfcrtur in ccemeterio S. Felicitatis via Salaria, ubi illud cmmeterium


    fuisse ostendit
    lib.

    Aringhus

    in

    Roma

    subterranea

    4 cap.

    21).

    quorumdam
    nomina varie
    scripta.

    mentorum. 4 Porro ex hac classe septemdecim Martyrum nominatorum cum Sociis aliquot anonymis tres solum annuntiavit auctor Martyrologii Romani veteris seu parvi, quod edidit Rosweydus; atque eos memoravit his verbis Ancyrae, martyrum trium puerorum, Rufini, Silvani Vitalicae. Hunc de more secutus est Ado his verbis Et apud Ancyram Galatiae, natalis sanctorum martyrum trium puerorum Rufini Silvani et Vitalicae. Cur pueri vocentur hi Martyres cum de eorum pueritia in Hieronymianis nihil occurrat, non facite divinavero, nisi forsan auctor ille aliquid de Actis illorum Sanctorum viderit,
    : , :

    Franciscus Pagius in Bremario Romanorum Pontificum in Bonifacio Iex Ciaconio negat, cce-

    meterium SancUv Felicilatis fuisse via Salaria sednon negasset, opinor, si tegisset Aringhum de
    :

    ccemeterio S. Felicitatis disputantem, nisi roluisset assertum Ciaconiiantiquis omnibuspr.rfcrre. At locus sepulturx S. Bonifacii magis examinabitur
    rologio
    6

    ad xxv Octobris, quo memoratur Romano.


    dictis vero cotligo,

    in

    Marty.

    Ex

    bendam essenominum repetitorum Maffni, Casti, S;iturnini et Firmini, quod tdtimum ex uno septemdecim prxcedentium verisimititer corruptum est. Ratio est, quod hisce nominibus nutlus
    i

    nullam rationem ha- mnvidmtut


    *<-<*...

    ,ta-

    tnmdtaUyU *v m "J mi:

    aut id aliunde didicerit. Wandelbcrtus et Rabanus de iis tacent at Notkerus sic habet Et apud Ancyram Galatiae sanctorum martyrum Rufini Silvani et Vitalici. Usuardus etiam Vitalicum substituit pro Vitalica; atque eum imitatus videtur Notherus, licet pueros dicere notuerit. Difjerentia illa haud dubie orta est ex Ilieronymianis, quia in quibusdam exemplaribus legebalur Vita.'

    addatur locus in iis apographis, quse alias tocum habent additum nam pro septemdeoim Sociis assignatur Ancyra, pro Bonifacio, cujus certo
    habetur Konia; Marcello item Cabillonensi martyri, et Paulino Trevirensi episcopo locus additur. Porroew Qregorio Magno, cujus vcrba detti tom. Scpt. pag. <;i I, halwmtts
    ,
    I

    non sunt Socii

    l.

    locum passionisadditiint fuisse in Martyrologiis antiquis, idcoque ibidcm observavi int.fr/ndationes esse censendas, ubi nomina nuda occurrunt
    sine loco in II ieronymianis Martyrotogiis, praesertim si adsint atiw rationes, qucV interpotatio-

    licae,

    in aliis Vitalici, uti

    etiamnum

    in iis legitur,

    pluribus tamen Vitalicse; quod idcirco videtur prceferendum in uno exemplari mendoin
    :

    se scribitur Italicre. Potest quoqite

    dubium
    :

    esse

    de aliorum quorumdam nominibus

    nam

    qui in

    titidonostro Marcellus dicitur, in quodam exemplari Macellus, in alio Mamellus; quin et Uarcella in Rhinoviensi et Richenoviensi scribitur. Verum in pluribus Marcellus recte nominatur, quantum conjieio. Pneterca Gaison in titulo datus ex duobus exemplaribus, in alio Gaiautus, lcgilur. Euatlcus vero et in quarto Gaisuntus rursum ex duobus apographis titulo insertus, in alio Eustichus, in alio Eustocus dicitur. Sic Castus uno loco scribitur Cassus; et Eleusue semel
    Decisus.
    Prriei S-

    insinuant. Ilic autem varia sunl qum suspi cionem interpolationis ingerunt ""<" primo nec Romie, nec utto alio toco noti sunt tres martyres Socii, qui vocantur Maynn.s, CattUHel 8atUPDinu Secundo hi secunda vice enumeriminr oodem plane ordine, quo antea inter pradictos Septenu decim fuere recensiti, Tertio in variis Hierony
    ,
    .

    nem

    inianis

    coutrfn-tis

    jMii^ijus
    ,

    cl

    (';,(,,..

    jm.unitur

    itidcm post Bonifacium cum quibusdam aliit ex prioribus Septemdecim, imo etiam cum uno ex tribus illis, quo Ado, Usuardus, aliique laudati mariyroiinji primo lOCO seorsum naauniiaverant. Silvanua certe tam in Gettonenst apud

    ptemdecim enumetatct

    5 Jam vero, licet abunde liqueat hosce omnes Martyres ad unam spectare classem, qu&ri tamen potest, an eodem die non sint statuendi alii Mag-nus, et Castus , quos seorsum memoravit Usuardus iisque superaddendus Maximus, uti
    ;

    Acherium
    tifitxl

    quarn

    in

    Augustano
    ,

    et

    Labbeano

    recensdnr. l.r hac autem observatione evidens est ctassem ittam sr/iirradecim Martyrum varie et confuse fuisse
    nos,

    cum posterioribus

    fecerunt aliqui, quos secutus est Baronius. Hie-

    atque ex confusa itia divisione facite ; contingere potuisse, ut cottectores ilti, qui suis Martyrologiis

    divisam

    20G
    MFCTOM
    J.

    ACTA SANCTORUM.
    iur concludo, dictos Martyres eosdem videri cum D Ancyranis, quibuscum annuntiantur in antiquis

    S.

    Martyrologiis nulla Sanctorum nomina volebant deesse, eademnomina iterum descripserint,quia alios putabant Sanctos, quos non videbant eisdem Sociis conjunctos, nec eidem loco adscriptos nam
    ;

    ex hac aut simili occasione factum oportuit, ut non modo diebus diversis, sed iis~ dem quoque fuerint bis repetiti, uti revera faatiqui Sancti

    ctum
    rationet,quz

    satis constat.

    procontraria

    riponunt,

    rationes etiam nonnutlie allepo$sunt pr0 gem inandis, aut certe distinguendis ab Ancyranis Martynbus Magno, Oa7

    Verumtamen

    quatuor Martyrologiis. qui9 Porro obscura horum Martyrum notitia, et Bitpani dam ex pseulocus martyrii in Romano Martyrologio preeter- do-Dextero missus occasionem dederunt Hispanis fabulato- tibi vindicant ribus, ut sibi vindicare conarentur tres illos, qui Hfagmim, Caeosque stum et Maxiin Romano Martyrologio conjunguntur quibusdam fictitiis eccornarent. mum :
    ,

    continuo Actis

    Aucli

    Joannem Tamayum Salazarium in Martyrologio Hispano ad iv Septembris Uticffi in Hii

    sto et Saturnino.

    Prima
    :

    est auctoritas Usuardi


    illos

    spania Baetica SS. Maximi, discipuli

    S.

    Jacobi, Hi-

    pro duobus prioribus


    : ,

    nam

    seorsum

    sic

    me-

    sanctorum Magni et Casti. ipso die moravit Respondeo, Usuardum de Sanctis illis non satis fuisseinstructum, ut patet ex toco martyrii prsetermisso. Cum autem dubilaret, quo spectarent,

    spaniarum apostoli, Magni et Casti martyrum, qui in Neroniana persecutione comprehensi , propter
    Christi fidem martyrio coronati sunt.

    In annotatis

    quod
    aliis

    illos modo in Hieronymianis inveniret cum Ancyranis junctos, modo seorsum annun-

    tiatos\; videtur tutiorem viam elegisse, annuntiasse sine loco, ut annuntiatio vera

    et eos

    esset,

    pro anno martyrii designat annum Christi G6. Quin et notat Acta prorsus periisse, sed eleganti stylo rediviva fuisse conscripta, videlicet ex supnam ex illis posititiis pseudo-Dexteri scriptis omnia fuere hausta, exceptis camninibus quibusdam, quas recitat sine auctoris nomine nec du~
    : :

    Ancyrani essent, sive alii. Eadem dubitatio videiur fuisse Baronio, qui locum simili cautela adjunxerit Magno et licet Maximum omisit sed uterque minus exaOasto. Neuter erravit;
    sive
    ,

    bitaripotest, quin carminailla sint supposititia, et recenti manu composita; sicut eruditi et pru-

    ctam de
    voces,

    istts

    Martyribus dedit notitiam.Secundo


    ait,

    Florentinius in Annotatis
    ;nl

    se dubitasse,

    an

    Hispani hodie agnoscunt de fictitiis Dexteri et aliorum chronicis, et sicut Nicolaus Antonius de carminibus istis indubitanter pronuntiat in scri])to mox citando. Non lubet mihi
    dentiores

    nauctam Fclicitatem, jungideberentcum Bonifacio Papa, an cum Magno el Sociis, quod constaret Bonifacium seputtum esse ad sanctam Felicitatem, et contra quod sic locus prceter morem Sancto postponeretur. Atque hac ultima rationese ait inductum, ut voces ud Sanctam Felicitatem jungeret
    niuo.

    immorari refutandis fabulis


    tempore minus
    sit

    istis,

    cum

    istud hoc

    cum Magno,

    Casto,

    et

    Satur-

    Verum cum

    constet de sepidtura Bonifacii

    necessarium. Attamen brevem ittarum seu refutationem seu agnitionem subjungam ex Scriptis posthumis Nicolai Antonii,jam frequenter in hoc Opere adductis. 10 Hte in Opusculo Ms. nobis communicato Celebrantur jv Sepag. 65 de iis ita scribit ptembris die his verbis in Komauo Magnus, Ca'

    ted

    illos

    me-

    rito ridet

    Nicolaus Antonius.

    in illo loco, et nullibi sit mentio de Casto, Magrio et Satuinino RomOB passis, aut sepultis ad San-

    stus

    et

    Maximus.
    ,

    Magni

    Casti

    et

    Eodem Maximi

    die

    martyrum quorum ultimi


    SS.

    ctam Feticitutem etiam Sanctorum nominibus tegatur postpositus, ut videri potest apud ipsum Ftorentinium ad \v Julii mihi probabile non est voces illas ad S. Felicitatem alio spsctare quam ad S. Bonifacium; ideoque RomSB attribuendi non sunt hi Martyres sed credendum repetitos fuisse sine loco
    ;
    ;

    cumque sepultune locus alibi

    Usuardus nou meminit, laudatis primis duobus. Ignorabatur qni atque uudenam essent Marty,

    res.

    Prsesto

    fuit

    clarificandis

    iis

    aethereus

    ut
    :

    quidam sol, Dexter, qui ait ad annum lxvi Nec multo post Uticae in Bastica Maximus !) n Jacobi discipulus in Ilispania cum sociis Man gno et Casto patitur . Certe ad eum Maxii<

    adjuucto,
    txigw iunt
    iiiuilii ii!i.

    mum
    Yerum
    atius
    est Satuniintts

    S.

    Jacobi

    apostoli discipulum

    is

    respexit,

    prmt&rea Florentinius, Saturninum martyrcm via Salaria sepultum esse, atque istud
    8 Objicit
    satis cst certum.
    itle

    qui iuter alios ejus sacri collegii sodales appellatur in Historia, sive Pelagii Ovetensis episcopi,

    martyr, oujus memoria in Martyrologio Romano recolitur x\i\ Novembris, uti ibidem videri pOtest in Annotatis Baronii <"/ istiun dicm. SSSC igitur obsercatio Fiorentiuii non prodest ad Saturninuiu hodi f 'rnum
    inulilis
    est

    hanc notitiam attribuit Joannes Mariana Sampvri Asturicensis apud quem hodic legituv in editione quatuor princicui
    lib

    et

    iv

    cap. 2; sive

    Romse nndicandum. JEque ad Magnum Romcv attribiuindum


    ;

    altera annotatio Baronii, hisce rcrbis concepta

    Hispaniaa hi.storicorum, Paceusis Salmantihujus Asturicensis, Pelagiique Ovetensis pra?sulum a Sandovallio procurala. Quem statim opjiortunum credidit luculentiori de eo formanda^ historiae reperieusque huuc nostrum ejusdem no,

    pum
    ni,

    Dc
    que

    trauslatione
    ajus

    corporis

    S.

    Magni martyris,
    in

    de-

    rsUquiis

    reconditis

    ecolesia

    sancti

    minis Martyrem non alicui adscriptum loco ait, ille Maximus Jacobi discipulus tiij

    Esto

    htiohaelis

    airhangcii

    proe Vaticanum tampore


    Poutifiois
    ;

    Leonia

    quarti

    Rom&ni

    ilocet

    vetus

    insi-ripiiu

    inarmori

    incisa

    in

    cudom

    collocata.

    Quippeoum

    plures Romsssint mtirtyres istud no-

    minis, prius iiiquiretuimn essct, cujus Mugni sit istud corpus, ut pro hodicmo aUquid posset int<t<juc satts vidit ipse Baronius, qui Ottferri
    :

    uec mora, tam eum, quam socios Castum et Maguum ad uos pertulit atque Uticam Ba^tica? oppidum hoc triplici diademate cinxit. Addit ptura laudatus scriptor, et ubi ostenderat, non nisi supposititia adduci testimonia ita merito subjungit :
    :

    Non
    et

    his testimouiis

    ageuda nunc

    res,

    sed antiquis

    sus
    t

    nott

    cst

    Maguuun,

    1'astuin ct

    Maximum Ro-

    etiamsi idjam fecisset Galcs^nius; quiquc Saturuinum prorsus omisit. L\v dictts igint t'<tttrtbucre t

    omui suspicione carentibus. Verum adducta mihi sufftciunt, quia Tamayi fabxdm eruditis abunde innotuerunt*

    BE

    UIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    207
    I)

    DE

    SS.

    THEODORO, OCEANO, AMMIANO


    ET JULIANO MART.
    Sylloge ex Martyrologiis
    et Menolosiis.
    J.S.

    Sub Maximuno
    Galerio.

    Annuntiat

    Quutitor

    Mar-

    tyres l9 uibus

    maie udditur

    JSET

    imperatore ne * onjecti, martyrium P edibuS in consummarunt. Quintus hisceadditur in MenodiSSectiS

    hodie Romanum Martyrologium quatuor martyres Grxcos his verbis Item I l.sanctorum niartyrum Theodori, Oceaui, Ammiani et Juliani, qui sub Maximiano
    :

    id

    ilti

    honoris delatum, quod videatur

    omnium
    j

    fuisse antesignanus ; sive is fuerit Oceanus, qui in Menms et apud Sirtetum primus nominatur
    sive Theodorus, qui in Menologio Basitiano

    prx-

    ponitur.

    logio Graeco,

    quod Latinum fecit Bminentissimus Sirtetus; at perperam, ut probabo inferius, sive


    fuerit ipso Menotogio Gnvco, sive ex interpretatione Latina, quod deprehendere nequeo, cum textus Greecus non sit ad manum. Elogium vero in laudato Menologio talereperitur Eodemdie sanctorum martyrum Cenilte

    error

    ortus

    sit

    ZPorroquaein Menxis prssterea dicunturde mmefa. Martynbus, congruu.t/ plane cum elogio """"ex Menelogio Sirletiano recitalo: asseruntur enim venisse ex Kupw Kxvo^Xr^ ex png-o Canhisce
    daule. Torti primum,, deindeque ferventi bal< q neo injecti dicuniur jussu Mawimiani, que Maximianum Gateriwn ecoptico, cum videantur passiin imperio Orienhti i Reliqua etiam ita consonant, acsi verba Menmrum Latina fecis
    .

    terionis,

    Theodori, Ammiani et Juliani, qui fuerunt ex oppido Candale. Hi omnes cum

    Oceani,

    setSirtetus.

    Verum

    in

    Menologm

    Christum confiterentur, post jussu Waximiani in lavacrum


    illinc

    edito

    Basilii

    multos

    cruciatus

    injecti sunt;

    atque

    imperatoris jussu, quod nuper Grmo-Latinum prodiit Urbini, pautoprotixius teontur elogium,i

    a divino ang-elo erepti, abscissis securi pedibus, in ig-nem conjecti consummati suut. Vi-

    derunt Galesinius
    illum

    et

    Baronius Centerionem non

    hac annuntiationc pramissa Eodeni die oertasanctorum martyrum Theodori Oceani Amiani, et Juliani. Ita enim subjungitur lli
    .

    men

    recte adjungi, aut certe

    dubium

    esse,

    ideoque

    sancti Martyrea floruere

    prudenter omiserunt. Sane Centerio prorsus omittitur in Menologio Basiiiano, quod Sirletiano est antiquius. In Menseis autem mentio quidem fit v.zvTr^iwoc,, et titulus seu annuntiatio tam est ambigua, ut facile quis existimare possit esse- nomen proprium Martyris at adjuncti versiculi ambiguitatem toltunt, et ostendunt quatuor dumtaxat Martyres annuntiari, atque ea de causa vocem zsvr^&twv explicandam esse de ofpcio, reddendamque Latine centurio nam Grseci posteriores vocem illam Latinam linguse suse inseruerunt, usique sunt non solum
    :
    :

    Maximlano Imperatore. Comprehcnsi autem, ct iutcrrog-ati, cum Christum Doininum canfiterentur, suspensi, tlcjtt-xique ad ossa fuere deinde in ferventieflimum balneum, sig-illo imperatoris ohsiynatum, ne Inde
    :

    exire possent, sed intcrire ibi cogerentur, detrusl.

    Sed angelus Domini eoa


    sulo
    firmatis,
    capti,
    et

    lllessos,

    foribus e pes-

    obsig-nntis eduxit.

    tem

    abducuntur oxtra urbem

    iu
    :

    Hursus audesertum

    locum, ut truculentcr Lnterflcerentur ubi petlta, et impctrata a oarniflcibus ad orandum hora, stantcs multum preoati sunt Dcum, primum qui-

    C voce y.wjpiw, sed etiam, una littera mutata, -/.ivry^iwv, uti videri potest apud Cangium in Glosignis suppiicio

    vitamfinie'*""

    sario Grseco-barbaro, 2 Versiculi laudati in Menssis inxpressis ita

    dem pro totius orbis constitutione, sanctarumqua Eccleeiarum tranqfulilitate deinde gratiaa eidem ^ egerunt, quod diyni hablti essent, quimartyrinm Atquc ita pnccisis singulis pro ipso suhirent.
    :

    te-

    membris cruribusquc

    confractis, iu

    Ignem

    ipjeotl

    guntur
    '0 Kvr/;ptG>y Kup t:6^o'j ^rzioj Trviwv,
    x

    finein vivcndi feccrunt.


    4. Omittitur hic tocus, ex quo venisse dicuntur Sancli. tif, sauconnniitnt nnt ricus -aiid.-iii Ji> ... .. tn quo passi /uisse rcfcriuiliic in prtortbus Fastis, difflculter inveniri poterit, licet in ilhronico Eusebii et apud atios scriptores inter PBffes
    (

    eoronativi'''"'"'"'
    flrivntf,

    Vvyriu r.po^xjy.vc, ziqro nuo dnoKviet,


    (,

    ,,

    non

    TptTTOic, 'ABhrjscl^

    nvptx
    TlpOC,

    Y.litj.rxc,

    qivr,,

    <//,,,,

    At

    tz,

    dvfJSoV O-JpXVQV

    70 7r/aro$.
    :

    Reliqua in hisce versiculis satis ctara sunt at nonnihil obscuritatis habet vox %ivri voci vXi\i.ct.\ juncta, quiV hic vertenda est inusitata, aut novu, sicuti vox illa aliquando sumitur. Jtaque versieulos Latine sic exprimo
    :

    Animam

    Centurio ig-uem divini desiderii spirans, alacriter in igne exspirat.

    Lydise inveniatur atiquis Candaulcs nomine, a quo locus ittenomen accipere potuit, indeque nonnul* laoriri ntspicioin Lydia minoris Asim provincia, coronatos esse. Si tuberet audire supposititiuiii Dewteri Chronicon ad annum 808, ubi tres exitiis Martijrihus, omisso soto Annnlano, recent

    Ternis Athletis rogus est scala inusitata, Per quam ascendunt ad caeli latitudinem.

    cum atiis quibusdam da cssethorunt Mnrttjrum


    set

    in

    Hispania
    .

    <j/t<vren-

    pa.lawira

    Tamayus
    I

    iu

    Clarum

    est hic

    rari, videlicet

    quatuor solum Martyres memoprimo Centurionem seorsum, de;

    inde vero tres simul, qui forsan fuere milites. ld tamen non dicitur at sotum itta suspicio esse Quamvis potest, qui primus dicitur Centurio.

    aulem hic primo solus cetebretur, non tamen existimandum est, coronatum esse ante atios,
    aut atio mortis genere
    :

    suo Martyroiogio Ilispanico addii A.mmianum tribus atiis, et retiquos in Dexteri Chronico h junctos atio remittit. Narrat etiam ii<- iis dispu tatum fuisse inter scriptores Eispanos, quod alii hosce Martyres dirmesi Hispalensi attribuere niterentur, aiii Qiennensi. Verum NicolaUB Antottius iti ()jjcrc/,<)\titu>/"> ,<>!, r. rnuimunicalo /jtjfj.
    <

    sed potius credendum,

    JO sotito candorfi /n-onuntiat, scrtptarcs ittos An-

    dahatarum

    208
    Al'CTORI

    ACTA SANCTORUM.
    caecos prseliari atque inter se conpatria.

    dabatarum more
    tcndcre de

    J.S.

    horum Martyrum

    Nam

    variis

    fert

    argumentis, quse brevitalis causa prastermitto, ostendit Martyres illos ad Hispaniam nonpertinere sed potius ad Orientem, Ut, inquit in fine,
    ;

    Baronius in Annalibus ad annum 308 re- D martyrium quatuor Martyrum nostrorum martyHum statuendum num. 27. Annus ille quidem incertus est, nec
    6

    ex factain omnibus Graeeis


    plenissime convincitur.
    nec hujus Jutiani corpu*
    e$t,

    libris,

    in nullo

    autem
    aliis

    (antiquo) Latinorum memoria, argumentisque

    quod tcr-

    vatur Cincrani

    5 Petrus Paulus Bosca in Martyrologio MeRoraa3 diolanensi die iv Septembris ita habet sancti Juliani Martyris, cujus corpus Ciserani in dioecesi Mediolanensi mag-nam habet veneratio:

    Etenim non dubito, quin sub Maximiano Galerio passi sint Martyres illi, sive postquam Diocletianus et Maximianus Herculius imperio se abdicaverant, quod contigit anno 305; primo quia dicuntur passi sub Maximiano secundo quia res contigit in Orientamen longe a vero
    aberit.
    ;

    sub Maximia.

    no Gaterio.

    te,ubi ssevissima fuit persecutio sub Galerio, et ubi Herculius raro fuit ; ac tertio demum, quia tormenta Martyribus hisce illata cum moribus
    Galerii optime congruunt. Nam testatur Lactantius libro de Mortibus persecutorum cap. 21 pcenam ignis maxime usitatam fuisse

    nem. Addit in Annotatis


    chialis
    ecclesise
    Cae.sariani

    Ex
    in

    tabulario paro-

    Maximiani

    agro Bergomate,

    quem pagum
    CisiiKANUM.

    vulg-us adulterino
    S.

    nomine appellat
    Juliani
    recog-ni-

    Corpus autem
    archiep.

    xx Augusti anno mdclxxviii. Dies venerationis suspicionem ingerere poiest, corpus illud S. Juliani esse Juliani ejusdem, de quo agimus, prmsertim cum nullus alius J \i\i&u\i8 hodie in Martyrologiis reperiatur.

    tum

    fuit in curia

    die

    Galerio, et quidem eo usque processisse illius crudelitatem, ut post tormenta damnati lentis igni-

    bus urerentur.
    nonnulta

    Constat

    ignis cruciatu martyrii

    autem hosce Martyres lauream adeptos. Porro

    est differentia in relatione pcense , quse


    .-

    Verum huic suspicioni refragatur, quod Julianum suum Jtomse annuntiet Bosca verisimile
    B enim non
    est

    Romoepassos esse Martyres nostros.

    ignem preecessit Mensea enim et Sirletianum Menologium habent, Martyrum pedes securi fuisse abscissos, et sic in ignem injectos. Basilianum vero habet Prascisis faut, ut vox Grseca E
    ;

    Prteterea nihil de suo Juliano cognovisse videtur Bosca, nisicorpus ipsius fuisse Homa acceptum, et Ciserani inmagna veneratione habitum, ita ut
    dies iv Septembris ideo fortasse solum electa sit pro veneratione istiusJuliani,quod Julianus aliquis eadem die celebraretur in Martyrologio Romano, licet cum hocille idem essenon crederetur.

    /.a-ay.onivTiq

    etiam verti potest,

    concisis) singulis

    membris cruribusque confractis igni injectos esse. Nonpotest certo dici, utrum membra Martyrum fuerint abscissa, an solum contusa et confracta at certum est gravissima passos esse, atque ita gloriosam coronam consecutos.
    ;

    DE

    S.

    MARINO DIACONO CONF.


    IN

    PATRONO REIPUBLIC.E COGNOMINIS


    i

    ITALJA

    v.

    COMMENTARIUS FR^^VItJS
    %
    I.

    Notitia loci, in

    quo Sanctus
    :

    solitarie vixit;

    memoria
    :

    in Fastis sacris
    et

    an corpus Ticini
    rius

    cultus in pluribus aliis urbibus


    lidei.

    Acta

    Commenta-

    Italicus quantae

    Cmca M
    I I

    ik)

    IV.

    oas in cujus oaverna vitam solitariam diuvU hir Sa/irltis, roraha/nr aiifiqu/fits
    t

    in

    caoumine montis ad Orientem


    .

    verg-it,

    constru-

    Heipublica Sancti

    ndmin
    ;

    11 Titas vel Titanus

    cta lapidibus seetis et quadratis,

    tribus navibus

    sive a.oerj efoincfo

    SanMa-

    ordine Etrusco distincta


    scit

    appellata

    Sancti nomine. Situsest hi Ttalia Romati liolam interet ducatum Urbinatem, distatque Arimino milliaribus Ttalicis derrin, Leopoldi rrrosr.r. hi hujus montis cacumine &dificatum fuit oppidum, guod hodieque Fanum S. Marini seu Marinum appellatur caput parvse reipublicxlibermet suijuris; quo titulo ga ab anno 600 secundum Ba\ ndum tomo 2 pag. 320, ubi vicos eidem subjectos, numerum incolarum modumque gubernationis rea Nicolaus Coletus in Ualiasacra Ughelli Venetiis ecusa tomo 2 coL 844 ait t oppidum esse satis amplum duplicique muro circumdatum, fo
    t

    plnoaft incolis dictus eco

    In ara majori requiecorpus S. Marini, prout infra ostendetur ex ejusdem inventione. 8 In additionibus ad Martyrologium Bedze to.
    .

    annHntiatio in

    molMartii pag. x\xi memoratur Sanctus noTelTs!umster cum socio Lcone iii Septembris ex Mss. Va- VI ticano et Cyriaci; sed sine loco. Ambo etiam

    habentur ad iv Septembris in Ms. Calendario Missalis Mcdiolanensis anni 1560, hoc modo SS, Leonis et Marini confessnrum. De illo Leonr, qui et Leus dicitur, egimus tomo i Augusti a pag. 4tl. Marinum Ticini annuntiant Belinus, Molanus, Galesinius et Martyrotogium
    :

    dvibuset
    tons,

    eedificiis

    cum pubHcistum
    I).

    Germanirum, quod vidgo Canisii vocatur, ad


    Septembris e quibits sotus Galesinius titulum diaconiexprimit itascribens Papise, sancti Malii
    ; ;

    privatis ni-

    Magisad propositum nostrum faciuntqum


    :

    sidhfn

    Princeps ecolesia

    Marino sacra est et

    rini

    diaroni et confessoris.

    Martyrologium Ro-

    manum

    manum
    oi

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS


    :

    pro Marino. Franciscus Maria de Aste archiepiscopus Hydruntinus in Disceptationibus suis in Martyrologium Romanum Beneventi editis anno 1716 locum emortualem sic corrigit ex Ferrario in calce Novse topographia? Non Arimini sed apud montem Titanum obiit ut in ejus Vita. Refertur item Sanctus iv Septembris apud Maurohjcum, Grevenum, Withfordum in Martyrologio Anglicano et Canisium in Germanico laudato; quod xdtimum distinguere i-idetu: hunc Marinuma&eo, quem pridie annuntiarat Papia; sed illum, quem ibi colitur, eumdem esse cum Sancto hodierno, constat ex Jacobo Gualla lib. 5 Sanctuarii Papim cap. 1 et 4 quod compendium est Actorum. Idem mox patebit ahunde ubi retulero elogium ex Greveno his verbis conceptum In Titano monte, sancti Ma, :
    , ,

    hac die Arimini sancti Marini diaconi; aa quse Baroniusnotavit, aKcwfti Maurum scri-

    2U0
    et

    ibi esse

    xn angulo clausiri, unde intrati ur tn coiirc,: id est, coenobium Canonieor

    qui dicitur factus a Sancto,

    mUHC

    est

    AUCTOftl

    J.V.
    ,,t.

    um

    eL Hui " IZ 7 f'Vexhibet tabuU, '''P>-ope m a;uu vjw Onentem topographica


    ''

    Laleranensi,

    s sit

    taus Aru.nnens.spost tomum

    ci-

    stoncw de/undaUone Ariminietc, Ckmentini sermone Italico


    senw, VtguentixfVoyhen ;a
    tocisquealiisdicBcesis
    i/

    Collectionis
    ,

    M-

    consc%*CoZ
    dkvcesiFerruriensi
    '

    P^tereaSanctusArbvhtLiburnia.BononucCxAnmtnensiset Feretranm
    L66]

    Niverm quoque

    idiasseritauthcnticum instrurnentum anni


    in Gallia et

    quidem

    ritu dupli-

    , teste Kalendario Nivernensi M. ad n Septembns, Marini conf. dup. De publieaet solemni veneratione, qua Patronum ac Protectorem suum prosequuntur San-Marinenses, opportunius aaev
    turznfra.
    5
    est
    ris

    rini

    Levitae

    et

    confessoris

    qui

    cum

    esset

    do-

    et a Diocletiano conductus, de laboribus suis, pauperibus Iarg-e subveniebat ; Christianos quoque ob Christi fidem in opere praegravatos , adjuvabat. Postea vero
    ,

    landorum lapidum peritus

    atterum

    Actorum duplex habemus exemplar Ms.; Roma missum a P. du Lorey, cujus hic
    :

    4<i JW..
    " ,mlio r

    ^M '

    titutus

    Iucipit Vita sanoti

    Marini oonfesso-

    B Eomani

    Pontificis

    jussu

    diaconus

    ordinatus,

    quievit in pace.

    An omnia

    hsec vera sint, infra

    desumpta ab antiquissimo libro mann scripto, est pcnes iliustres DD. Sooietatis S. Bieronymi de Arimiuo a fol. 167 usque fol. L74 atterum, quod etcordio multisque aliisapriori
    qui
    :

    ]g

    discrepat

    videbitur.
    fletium
    Ticinij

    non tamen corpus ;

    Ferrarius in Catalogo Sanctorum Itatise ad ni Septembris exhibet e Petro de Natalibus compendium Actorum; sedrecte subdit in Annotatione, multa correctione illa egere. Deindecirca cultum observat sequentia In Martyrol. Rom.
    3
    :

    et correctius est, accepimus anno L64 a P. Joanne Gamans Soeielatis Jesu descriptum exPassionali pergameno Bodecensis
    t

    nonicorum Eegularium s. Augustini in dicecesi Paderbornensu Duobus hisce addi p&ssunt ix Lectiones Offwii proprii Ms., necnon Divl Marini Triumphus carmine heroico celebratus, $ed hic

    cosnobii Ca-

    Non. Sept. adnotatur M. Feretrano Arimini Papiae et aliis in locis in Non. celebretur. In Catalogo generali ad eumdem diem dubitanter loquitur de loco, in quo Sanctus requiescit, hsec notans : Corpus in M. Titano op. Ariminen. dicec. (secundum Ughellum Leopolitanse diceceS.

    natalis

    Mariui

    prid.
    ,

    cum

    in
    ,

    M. Titano

    mutilus estnecvitiiscaret. Exstat insuper Vita typis excusa tibro s cap. 86 apud Petrum de Natalibus, quoad omnia fere consonans Lectionibus citatis item alia multo prolimior tomo 2
    ;

    Mombritiifol

    52,

    comptectens quidquid habetur

    sis) asservaci

    fertur,

    cum

    in Vitisjam memoratis, sedpreeferensfalso hunc tituium : Passio SS. Leonis et Marini martyrum,

    illud Papise in

    sacra

    cumambo

    in pace obicrint. Acta a quo


    :

    ejusdem S. Marini quiescere affirmetur nempe a laudato Gualla cap. i. Huic consonant informationes a R. P. Joanne Antonio Galto reaede

    primum
    fi

    conscripta sint, non invenio


    tinety Tilichtontius nota

    70

    ad tempus quod <</ in Arianos tomo

    ctore Collegii nostri Ticinensis huc missse anno 168G , signantes tamen, Sanctum in illa urbe coli non iii Non. ut supra aiebat Ferrarius,
    ,

    sed pridie Nonas

    cum Romano

    Martyrotogio.

    c Verba

    accipe- Die iv Septemb. ag-itur dc S. Marino diacono sub ritu duplici in sua propria ecclesia quia ibi adest cjus corpus ct e&t cjus.

    Bernardus Saccus Eistorise Ticinensis libro 10 cap. 8 scribit, temptum S. Marlni una cum monasterio ad majorcm aliquarum rellquiarum honorificentiam in urbis medio eleganter constructum fuisse ab Aistutpho Longobardorum rege, adeoque circa medium seculi vm. Euntdem conditorem istius ecctesise sub nomine omnium Sanctorum, modo autem divi Marini agnoscit Guatla citatus; sed enormi anachronismo Aistulpht
    titulus.

    dem

    pag. 785 videri sibi ait, stylum esse seculi m et \. Verum seeuto xi antiquiora non esse indical memoratus Clementinus , dum parte anno 1617 edita, Ubro 1 pag, 123 Vitam Sancti emaratam asserit ab annis circiter 000. Emigua igitur Actorum est auctoritas ab ivtate scriptoris utpo- P tequi totis seculis a Sancto distdbat. Tmo auoto~ ritatem omnem alio etiam eco capite illis abjudicat citatus Titlemontius, et Acta nou sinestomacho
    i

    repudiat.
    (1

    Sane
    :

    in iis

    narrantur qumdam minimecO' ^immtrUot

    hmrentia, et qua ftdem historicam non merontur nam l<>imperitus scriptor inducit Diocle*

    tianum

    <'/

    Maximianum

    imperatores, dire

    see

    mortem
    cuttusArimmt
    aliitqHe tn
    locis.

    cotlocat anno salutis quinquagesiino octa-

    vo supraducentos.

    Ariminensem resedificari jubentes circa annum -i'>l nempe diu antequam ilh imperarent, et priusquam Ariminum a DemosthctK- Liburnorum rege nescio guo vastatum esset, quod tantum annoapartu
    ; t t

    vientes in Christianos, urbemqnt'

    4 Ceterum per corpus hic aliqusc dumtaxat


    reliquice intelligi possunt, et recte ittud

    Ticino

    non

    attribuit

    memoratus Saccus constat enim ex


    :

    contigtssc rotmtt taudntus CUnnenti122, et Vincentius Maria CimareUi alter^ aurto, Italuelib. B.istorise Urbinatium

    Viryinis

    :l(W,

    nus pag.

    :i

    instrumentis postea edendis, corpus S. Marini anno luSG in ejus nominis oppido inventum, ibi-

    dem adhuc fuisse anno

    16G1, si

    costam ewcipias;

    nec iLSpiam occornt mentio uUqua translationis corporis Ticinum factsc vel Ticino Marinum. Templum item Sancto dicatum est Arimini, prout testatur Raphael Adimari libro i de Situ Ariminensi Italice edito pag. 88, addens puteum

    pag. 8.'i. Imo Lectiones Offlcii proprii et 1'cirus de Natalibus aiunt urbem reparari coeptam circa aunos Domini coxx, Sanctique obitum affl gunt anno 257. Asserit l- Virct stntctn, jnm. tum Christianum,jussu prwdictorum imperatovenisse Ariminum, operam collaturum ad civitatem reiedifxcandam hoc tamen in antiquitatibus patrise suat testatum non invenit Ctcmentinus

    rum

    210
    acctork
    J

    DE
    cum

    S.

    MAEINO DIACONO CONK.


    pranum. 6. Malim igitur credere Srunaccio ibidem citato, Sanctos venisse dumtaxat Ariminum
    sic metius cohaeMarini obitus statui poterit sub finem seculi iv. Ceterum non est necesse integrum illum Commentarium ex Italico Latinum facere
    i)

    tinus nobilis Ariminensis,

    libro 2 pag. 126

    scribat, dou bene solido fundamento numerari SS. Leonem et Marinum inter architectos, lapicidas, cdementarios aliosque operarios, qui tunc eo confluxerunt. Mullo minus idreperit in maGaudentius nuscriptis quae variis locis citat Brunacci auctor Vitse Italicx S. Gaudentii Ari, ,

    tempore S. Gaudentii episcopi


    rebunt cetera,
    et

    minensis episcopi et martyris siquidem pag. 58 narrat , Leonem et Marinum juvenes sub hoc et adhuc gentiles accessisse Ariminum episcopo, quem Julius I ordinaverat, uti sancto habet pag. 4,1 ; ibidemque ab illo ad fidem Chri;

    libro 2

    Acta ipsa, e quibus potissimum coaluit, podabuntur et in iis, qum gesta memorat a Sancto vivente ex Petro de Natalibus, qui identidem citatur in margine, haudquaquam tantm au-

    nam
    stea

    ctoritatis est

    ac putavit illustrissimus Bemardi.

    nus

    in relata approbatione

    Alia,

    qum

    Actis su,

    Denique ut alia sti conversos et baptizatos fuisse. non xstimet, inquit Feromittam, quis fabulam
    rarius in Catalogo Sanctorum Italiae pag. 569, de urso, loco aselli, quem devoraverat, Marinum vehente?
    illud
    Commentariui
    itaiiciu

    peraddidit, paragrapho sequente proferentur vel in Annotatis post Vitam.

    Accepimus anno 1665 Commentarium ItaUcum bene longum de Vita et gestis Sancti, concinnaium per DD. Alexandrum Belluzzi et Joannem Franciscum Manenti nobiles San-Mari*
    7

    II.

    Solemnis veneratio apud Sanquse datur


    ;

    Marinenses prsecipue post inventionem corporis,


    ex

    nenses, qui

    eumdem

    juridice coram notario

    et

    testibus recognoverunt et

    B bris anni 1661. situmque de notarii fide testimonium, auctoritate

    approbarunt ix DecemPost instrumentum illud appo-

    instrumento authentico

    alia

    ad
    E

    cultum pertinentia.

    publica

    firmatum, subditur approbatio in hunc modum episcopi dicecesani Bemardinufl Scala Dei et S. sedis Apostolicse gratia episcopus Feretranus. Plcnam fidem facimus
    et sigillo reipublicee
    :

    -^elix

    ejus

    transitus,

    inquit Itatice

    memora-

    Pecuiiarit cut'

    X^ tus

    Commentarius,

    ct verbo veritatis attestamur,

    retroscriptam nar-

    colitur a republica S.

    Septembris festive reMarini cum magnificentia


    et

    us

    rationem gestorum divi


    cxccllentissimos

    Marini,

    per perillustres

    musicorum concentuum
    extraordinario

    ornamentorum

    cum

    DD. Alexandrum Bellutium ot Joannem Franciscum Mancntium de S, ftlaet et coram D. ct dcscriptam rino recollcctam
    ,

    IPranefeco
    rin

    ELonofrio
    S.

    publioo et
    rccog-nitam

    authentico nota-

    peregrinorum concursu ad celebritatem Sancti. Nonnultis interjectis de cultu in variis atiis locis, quorum aliqua retuli num. Eemansit itaque eidem rei4, sic prosequitur
    :

    reipublioffl

    Marini, in eaque ad praesens


    ,

    oanoellario
    diotffl

    nostro

    cum

    Ieg*alitate

    reipublio a nobis bene visam, lectam atque jam debito pondere <'t maturitate examinaniliilquc continere liuu, esse vcritati consonam qud non muniatur auotoritate scribcntium pu;

    liliioruiu

    nioiiuinciitonim

    et

    traditioimm
    ter

    pcr
    et

    diireosim
    pie

    nostram

    immemorabilium communiQuaproptcr

    aooeptarurjD

    oreditarum.

    (;

    ad laudezo omnipotentis Dei et honorem pnedidivi Marini , nostros approbaiionis robur , quantum ln nobis est, pwesentibus addere non dubilamus. ln quorum fidem ctc. Datum Pincti

    nw ex palatio nostro episoopali die xxni Decembris MDOLXI. Uernnrdinus Scala episcopus Feiriranus et juxta ipsius sigiiium inferne appositum, Joannes Baptista Franchinus canc. epi,

    ejus exuquas veluti piguus protectionis illa conservat obsequiosa diligentia in ecclesia majori, dedicata eidem Sancto, sub clavibus commissis custodiae illustrissimorum capitaneorum, qui sunt supremus illius magistratus. Thesaurus venernbilis ejus capitis exponitur quotannis admisiquidem rationi non miuus quam venerationi conspicitur id post tredecim secula prEeservatum a corruptione cum aliquot dentibus, qui vivaci rubore gingivae conjunctae minime cedunt denResiduum venerabilium ejus tibus viventium. ossium jacet inclusum urnae marmoreae, cui cer- y nitur imprcssum scalpro inerudito sed pio sequeus distichum . Clusa * ab antiquis, nobis aperta. Marini al

    publicse integra hereditas pretiosarum

    viarum

    c i uusa

    Sancta manent
    lenda.
    ]

    membra

    nobis

    cunctis

    reco-

    scopalis Feret.
    i

    u liiidmn

    rn.i-

    Commentarius

    iste

    non

    saiis criticus

    omnia

    oMuottii abi
    ?"

    ?iffl

    adoptat ut vera, qu<v in Actis tum impressis tum Mss. refertmtur, prssterquam aliquot anachronisinos quos ita corrigendos censuerunt iliius aurtorrs, rrtrahunt ruin Adimaro lib.l pag. 2
    ,

    Commentarii auctores non videntur memi- a pud San dum illa scriberent quod costa Sancti Mariwnm translata fuerit ad civitatem Arbensem in Liburnia miror etiam mdtum eos verbum fecisse
    nisse
    , ,

    de inventione corporis.

    Documentum hujusce

    in-

    tidiotum

    Diocletiani pro instauranda urbe Ari-

    minensi ad annum circiter 800, et sub idem tempus dicunt eo accessisse Marinum cum Leone jam Christianum, at juvenili atate floridum; Ua ut anno 859 interesse potuerit ooncilio Anmiurnsi rinu S (laudcnth episoopO, CUJUS Ordinationem non Damaso, uti perperam Pctrus de Natalibus, sed Julio / tribuunt. Recte guidem lar distinguuntur tempora Diocletiani rt S. Gaudentii rpiscopi; sed rrrisijnitr aou rst, ut Fc>*rarius obsercat pag. 181, Mariuum cum socio lo-

    ventionis edidit Cotetus tomo 2 Italuv Sacrte recusw col. 854-, sed in quibusdam mendosum ;

    dabo iltud correctius ex instrumento authentico anni 1628, quod et ptura alia ad cultum Sancti spectantia, necnon iitteras translationis testes rontinet, ac proinde hic inseri meretur. In nomine Domini nostri Jesu Christi. Anno ab ejus
    nativitate

    maua
    divina

    xi

    sacratissima mdcxxviii Indictione Eosedente sanctissimo DD. Urbano VIII providentia Tont. Max. , die vero ulti,

    ma

    mensis Octobris anni antedicti. Universis


    sit

    et

    casse

    operam suam Arimini sub

    Diocletiano, ac

    singulis

    notum

    et

    evidenter pateat,

    compa-

    deinde sub Constantio imperatore ordinatum esse diaconum a S. Gaudentio. Vide Gfamontinum su-

    ruisse in Terra S. Marini Feretraoffi dioecesis co-

    ram

    perillustri et reverendissimo D. Jo. Baptista

    Cioniuo

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    A Cionino J. U. D.
    co,
    et

    Jeretrani
    eivitate

    abbate, protonotario Apostolililustnssimi ac reverendissimi D. episcopi


    vicario

    211
    "

    ex

    dictis

    "timore
    "

    Capuccinis s =>utnmo
    prsdicti

    pedem

    cum tremore
    rupi
    ,

    ac

    *ITT0II
    J

    generali,

    Thomam de Leonis J. U. D. archipresbyterum matncis ecclesise seu plebis S. Marini Terr pra?S.

    modum reverendum

    perillustrem

    et

    ad-

    altaris

    ibique

    V.

    D. Michaelem

    dictae

    perpetua

    libertatis

    pro dicta

    ecclesia,

    atque

    rem ipsius sancti Titularis ac Tutelaris perpetuamque memoriam in termino competente


    ,

    ejusdem S. Marini, et ad g-loriam et hono<<


    ii

    bUS 1Q sculpti sunt, videlicet " lausa ab antiquis, uobis ape rta, Marini " baiicta manent membra nobi s cunctis rcco leuda.
    et

    exhibuisse in suo proprio originali fidem scriptam et subscriptam manu propria quondam illustris et adm. reverendi et excellentis D. Marini Bonetti, dictse ecclesise archipreet
    concernen-

    produxisse

    mus omnes
    prttfati
    et

    **? UrUa C 12? prwdict Terras ram dict0 populo aperta,


    ,

    ^tistite
    f(

    t,nlemniter
    ;

    clare

    ibi

    omuia

    vidi- rltvntum

    ossa

    corporis

    extare

    cum quadam parva


    ,

    Sancti

    "
    '<

    mimme
    lemma

    quibusdam paucis nummis

    cruce nea quorum Imago


    n, proxiso

    tem

    confectam sub die iv Octobris mdxcv (hic inseritur initium et finis) concernens * inventionem et translationem sacri
    corporis pras-

    sbyteri,

    agnoscebatur. In die postea mioris mensis Septembris , in


    agi solent

    qua Sancti

    "

    cursu, licet

    Marini, patroni in eadem ecclesia sua; petens illam recipi et admitti et recognosci
    fati
    S.

    ii

    gmores

    man
    ii

    per testes habentes notam manum, in forma ad perpetuam memoriam, ut supra, omnemque alium bonum finem et effectum etc. omni
    etc.

    dari

    B
    o tempore

    11
    ria

    Et insuper
    susceptis

    pro

    neg*otiis

    in

    Eomana

    cu-


    ii

    immemorabiii

    ad magis promovendum honorem et cultum erg-a eumdem Sanctum, petiisse et institisse dictum D. compareutem unum vel plu,

    canticiset instrumentis musieis devote asport* vcre, et reposita pront etiam nuno eztant super piwdictum altare majus, ibique majori quam pnus veneratione coluntur ad laudem et gloriam Dei omnipotentis et Sanoti prodiotl Et quia eg-o preadiotus Mnrinus Bonettua ut supra his omnibus interfui, his E manu
    ,

    nnt; prasdieta ossa prrefatusautist.es et alii dicleri per totam Terram cum hymnia

    vicinorum eonimbres immensi de mane restite-

    eum mag-uo

    pna

    mea

    pro-

    scriptis

    et

    subscriptis,

    res notarios deputari ad suscipiendas testifieationes ac testimonia in forma probanti, super intra-

    scripta
    ag-i

    videlicet
    die

    solita

    solemnitate festi ipsius Sancti, ni Septembris ab immemorabili


    gdoriosi natalis.
    ,

    tempore

    citra

    ejusdem

    Item su-

    per processione generali solemnissime in eadem festivitate quotannis celebrari solita, cum delatione per Terram ipsam sacri capitis ejusdem Sancti. Item quod in libris antiquissimis cantus
    firmi
    ecclesise
    prasdictae

    Hub hac die iv Marinus mauu propria . Tomo oitato Italim Sacree col. 855 notaturiduno anno serius nempe 1596 ; sed fides nostri Ms. est potior, 14 Sequitur ejusdem recoynitio in hunc modum: Die dicta ultima Ootobris loaxxnxx. Coramdicto reverendissimo D. vicario g-enorali in
    facio
    n

    de omnibua Hdem mensis Ootobris anxcv.

    Idera

    LZS n
    ngnUto,

    accessu facto
    S.

    Marini

    adm.

    ad ecolesiam matrioem praadiotum personaliter constituti perillustria et cxceilens ac 11. D. Camillus Bonellus
    ,

    J.

    extent

    Antiphonse
    S.

    et

    Responsoria
    rini
    ,

    Officii

    ex

    propriis

    ejusdem

    Madicta

    illudque fuisse solitum decantari

    in

    aliis hujusmodi neccssariis et opEt similiter ad dictum effectum institisse accedi ad eandem ecclesiam per D. I. R. ad faciendum visum et repertum de sacro depo-

    ecclesia;

    deque

    U. D. et protonotarius Apostolicus dr S, Warino ataiis suaa annorum i.w neo non IUuatrll et adm. reverendus D. Auivlms BellutiUB rector |>a,

    rochialis s.
    dictaa

    Micliariis
    S.

    portunis.
    ,

    dc Domaffnano
    FeretranflB

    oomitatua
    au-

    Ternn

    Marini

    diosceala

    norum
    gati,

    sito

    ejusdem Sancti, nec non

    lx, singuli singillatim diligenter Interroet 8ervatis servandis medio Juramento ta-

    votis appensis, sa-

    crisque
    etc.

    ejus lectuiis, libris ac memoriis etc. ita

    omni etc. Qui perillustris et reverendissimus D. vicarius generalis Feretranus sedens etc. praedicto admisit si etiuquantum, et successive fidcm
    supradictam recognosci mandavit in forma, et ad supradicta omnia in not^irium ac notarios insolidum deputavit DD. Lactantium Vallum ct Livium Pelliccerium de S. Marino offerens se paratum ad dictum accessum juxta petita ita etc. omni etc. Ita pronunciavi ego Jo. Baptista Cioninus vicarius generalis Feretranus. Tenor vcro
    ,

    uuus post alium tciicus in ma nibus propriis lidom supradiotam (nsuo originali existens* in oalce libelli, in quo est VitaS. Mactis Scripturis ctc.
    rini

    dcscrijila

    recog-noverunt

    ct

    IpBorum

    ontc

    quilt-

    bet reoognovit illam formiter Boriptam et Bubacri- u

    ptam manu propria ipsiusmct


    Bonetti
    bon?e memoriflB

    I).

    arohipreBbvteri
    rattonl-

    oonoludentibua
    et

    babent manum illius, quippe qui erat conBobrinus diotl D. Camilli, el docuit scribere prflefatum I). Aurelium, videruntque pluries illuin BOTlbere eto. o-

    bus; quia

    scilicet

    notam habebant

    mni
    ctae

    Ctc. Pnrsriitilms ad

    pivrdicta in

    sacrisli.-i

    di

    fidei inventum
    tbi

    supradictffi est qui


    ii

    sequitur, videlicet.

    plebis
    et
    I).

    VI

    ii

    Quia inTerraperpetuaslibertatis SMarini

    ta,

    Pranoiaco Qeorglo de 8. AgaGregorlo 1'hmibono de S. Leone, te


    II.
    I).

    co/yus anno

    Eeretranse dicecesis de corpore Sancti ejusdem

    stibus rogatifl
    L6

    etc.
    Saorvreti
    l/ill

    1586

    ii

    n
    ii

    n
    ii

    nominis dubitabatur, et propter talem suspiciouem in dies mag-is ad dictum Sanctum devotio diminuebatur, licet in pede altaris majoris plebis ejusdem, Sancti prsdicti corpus quiescere suspicaretur. Hinc eg-o Marinus Bonettus dictse

    Varia deinceps peculiaris veneratio/iis ar* gumenta sic re/eruntur Die dicta eodemque ao.

    /llHIIII

    cessu

    reverendiseimufl

    D.

    vioariufl

    apradlotuB,
    PetpJ dictflB

    flcontiui von, ,1,1,1.1


    lllltlll

    pra;mi.ssa

    debita oratione ante


    in

    diviniBBimum Ku8.
    e
    fuifl
    ->\>

    UOtUi 17

    charistia; Sacramenttiin

    Bacello

    plebis

    archipresbyter
    constitui
    :

    corpus

    praedictum
    habito
    di-

    plebis,
    S.

    ubi dicitur oonBtruotftm

    eodem
    Apostoalta;


    /i

    exquirere
    colloquio

    et

    prius

    maturo

    Marino sacram illam


    retro extant

    :edicuJaui cidcm

    cum

    illuetrissimo et

    reverendissimo
    ,

    lorimi Principj dioatam, et ubijuxta dictum


    re

    D. Jo.
    cta?

    Erancisco
    dies

    Sormauo

    Mediolaiirwisi
    ,

    Feretrana? dicecesis

    per aliquot

    cum

    antistite precibusque multis fratribu.s Caj

    cinis

    ad

    Deum

    festo

    Inventionis

    pro hac re delatis, tandem in S. Crucis dc anno mdi.xxxvi

    duo lectull in flaxo excavatl ln ub postea ipBam plebem eidem divo Marino dicatam Btructurea antiquiflBimsB ac venustaa mulac altanbus exornatam et perpul tis capcllis f
    ,

    e. sriccllis

    cris inauratis pellibus vestitaiu, et oui

    Ineerviunt

    ad horas tres noctis cum interventu Septembris Tomus II.

    duorum

    reyulariter

    decem sacerdotes

    ultra

    alios olericoa

    B8

    una

    , , , ;

    212
    HCTORS
    J

    DE

    S.

    MARIXO DIACONO
    a

    CONJ?.
    ut

    una cum
    peliffi,

    V.

    dicto archipresbyterio et magistro cadecenter accessit ad sacrum altare majus

    largire quaesumus,
    pleti

    nos eodem

    spiritu re-

    exornatum
    ipse vidit,
    t,

    eidem divo Marino dicatum ut legitque sculptum in summitate iccoet


    ,

    rebellem carnem nostrara domantes, in sancto amoretuo stitate floreamusetjugiter


    ca-

    crescamus. Qui vivis etregnas


    in

    etc. .

    Vidit et-

    iconis

    *lapideae albae afTabre fabricatse, intra quam pulcraextatsimilis lapidis slatua ejusdem S. Maipsam rini in habitu diaconali manibus Terrara
    nffi

    iam
    cet

    alia tabella

    carmen
    S.

    in haec

    verba, videh-

    Ad Dium

    lecti

    Marini visitatorem.

    Et subtus basim ac planitiem statua; caput eprsedictffl vidit et veneratus fuit sacrum theca argentea reveibidem jusdem S. Marini custoditum sub pluribus clarenter asservatum vibus ac seris, in qua theCB Iegitur infrascripta
    sustinentis.
    , ,

    Sancti, Saxea qui recolis devote cubilia Sasea corda pone. perpende animo , dulcedine

    Dumque

    colis

    quanta
    Perrea corda doment. Deinde animo reputes
    ipsa

    quinam quove

    altius

    inscriptio, videlicet
    n tis

    Auctori

    perpetuae

    libertaS.

    sua3

    Divo Marino
    fieri

    protectori

    Kespublica

    curavit anno mdcii et die 2 raenAtque ibidem intrinsecus e sis Septerabris //.

    Marini

    Aurea corda trahant. Quas etiam hffic penna


    Saxea
    Sic
    raollities.

    dederit mirarc Marino

    regione ejusdem sacri capitis vidit immuratum sacrum deposituin corporis cjusdera , ut per inacriptionem, qu ibi extat sequentis tenoris, viargento Divi Marini cadclicet. Aurato hoc reliquo intus corpore asservaput includitur
    ..

    nou vana
    tibi

    tibi fuerit visitatio,

    multus
    tremendus

    Sed

    fructus erit;
    inter

    Teque

    suos

    poterit laudare

    cum

    stabis ante

    Deum.

    Opus autem stipato hinc inde sere consectum opera Pabritii Bellutii ac Flamini Cio nini tutorum Kal. Sept. non
    to.

    ris,

    . Franciscus Paradisus Parisiensis posuit pro~ reverendissimus ad Officium 18 Accessit deinde idera prtum, quod majo- prudenter insacristiam a dextro cornu prffidicti altaris choro jussit asportari ad eum libroscan- termissum, eta
    iirrai

    16
    atta QtotloMM
    rt

    Vidit

    orationem

    manuscriptam
    Salve

    in

    tabella

    tus

    ejusdem

    ecclesiffi;

    et

    duobus maximis E

    adipeum Sanctum directam, bujus qui


    tenoris

    sequitur

    libris

    allatis antiquissimis

    in

    pergamo
    S-

    folio

    in

    niiijutarii

    videlicet.

    Pater

    sancte, flam-

    altero illorum...
    et
    seq....

    macaritatis, speoulum posnitenti, propugna-

    invenit, vidit Officium proprium de


    videlicet...

    et legit fol.

    lxx
    te-

    Marino

    culum
    dioator
    liaia

    castitatis,

    ffloria Titani

    montis

    prae-

    noris ut

    infra,

    Ad Matutinum

    In-

    Euangeliij fundator libertatis, famituam respicc apprehende arma et scu,

    vitatorium.

    ii

    tnra, ct

    exurge

    in

    adjutoriura

    ut

    prostratls

    JEternum trinumque Deum laudamus et unum, Qui sibi Marinum transvexit ad ffithera sanctum. Reiiquas antiphonas e Vita depromptas aliaque non iranscribo. Eisce autem ibi relatis absque ulla mentione Orationis aut Lectionum propriarum subditur Quibus omnibus ad dictura Officium spectantibus visis et perlectis, ut supra
    ,
    :

    //

    ii

    iniraicis animui et corporis, tecum in cadis triumphare valeamus. Oremus. Deus, qui nos beati Marini meritls temporali libertate donasti,

    //

    u
    //

    concede propitiua, ut ejusdem interoessiO" oe ab omnibus peccatis liberi libcrtatem aterVidit lampadem ii;im couscquaiuur. IVr etc .

    pendentem accensam ad praediQtum sacrura corquui, ut fuit afllrmatum et est notorium, pus
    ,

    ab

    eodem reverendissimo D.

    vicario

    g-enerali
    ill.

    prsesentibus ibidem inter alios adm.


    ecclesiae

    K.

    ex-

    perpetuo ordet

    eare publico et speoiali

    oura Kei-

    cellente D. Jo. Ant. Bellutio J. U. D. olim dictas

    pubUoBS,
    '
    .

    quffi

    quidem Miigulis annis ab autiquis-

    simis temporibus oitra


    i

    cuslodci

    'i

    voet Italtca

    creatin oonsilio generali duos oives, quos appellant Massarios * de Sancuram gerentes ilctffl lampadis et eleemocto
    ,

    et

    antecessore moderni archiprcsbytero ac R. D. Aurelio Bellutio rectore S. Michaclis et antiquissimo dictffi plebis chorista, nec non adm. K. D. Mattheo Mazzochetto capellaill.

    IH.1Sti.llli

    synarum oblatarum

    ac ctiain quinque elaviura

    no

    similiter antiquo
    ipsi

    ejusdem

    ecclesiae
    et

    uuanimi
    -?

    supradiotffl sanotuarii, assooiantes etiam

    ipsum

    sa-

    cruni caput funalibus aooensis

    cum

    defertur in

    generali prooessione ln natali ejusdem Sancti die iii Septembris. Vidit multa ac raulta vota argeutea e1 alia, appensa hino iudc ad diotum sacrum depositum c\ voto ct gratia obtenta. Vidit dcputatos esse perpetuo legato ad altare prsedictum de Sanoto nunoupatam duos partioularea oapellanos similiter dc Sancto nuneupatos, inscrvicn tcs illi ultra dominum arehipresbyterum ejusque

    ipsorum quilibet Officium prffidictum fuissc ob innuaffirmuvit merabili temporc in usu in parte cantari solita in dicta ecolesia et choro. proeterquam a viginti ancum D. archipresbyter Marinus prasnis citra defunctufi coepit illud intermittere ex se ipso absque aliqua prohibitioue (quod sciatur ) assumendo in festo S. Marini et per octavam omnia de communi Confessorum. Prudenter sane meo
    consensu
    affirmaveruut
    ,

    judicio, nam Officiumproprium fabidis


    19 Atque
    et

    non

    caret.
    et

    eapellanum cura
    vmtrationu

    argumwta

    supra destinatis. 17 Acccssit poslmudum ad lcctum cjusdem Sanotij cxcisum iu BaXO ao rupe ad cornu Kuanaliis

    ut

    idem adm. K. D. Aurelius chorista

    oratio

    gelii

    supradioti

    altaris
    e1

    majoris

    ibique

    Invenit

    musicus ostendit et effective exhibuit in contineuti hymuuin... iu cantu figurato cautari solitum, ut ipse testatus est, in solemniis sacri corporis

    aooensam, ex legato positam. Vidit ctiam ibi magnam votorum quantitatem, et acoepit a multis, multuin eumdem sacruru lectulum a populis frequentari ac veuerari. Vidit statuam sancti prtodicti AuaehoreUe prparatam exponi iu codem lcctulo, reprtesentautem curadem Sauctuni pu-nitcntciu. Vidit tabcllam appenaam oontinentem oratiouem sequentem. " Clemoutissime Domiue Jesu Christc, qui u beato Marino patri nostro tantum spiritura con ferre dignatus es, ut jejuniis, laboribus ac vi giliia fatigatus etiam hoc duro lapide cubaret
    ,

    lampadem appensam

    ejus, proesente reverendissimo D.


    et

    anstitite

    Sormano

    assistentc

    uti

    episcopo

    Feretrano

    prffidietaque uotoria fuissc

    et esse etc. Acta gestaque in locis supradictis ibidem pra^seutibus supra nominatis K. D. Francisco Georgio de S. Agata et D. Gregorio Plombono de S. Leone,
    , ,

    testibus rogatis etc. rius i*ogatus etc.

    accipe ex alio
    5
    ;

    Ego Livius Pellicerius notaetc. Orationem propriam Officio Ms. cujus memini num.
    omui
    t

    Propitiare nobis famuiis tuis, quffisumus Dotui

    mine, per ipsius sancti Marini coufessoris


    qui in
    prffisenti

    ecclesia

    requiescit, merita

    glo:

    riosa

    DIE QUABTA SEPTEMBUIS.

    Jl 2,M ^^^oneabomnibsprote&Maur adversis. Per Dominum nostrum etc. Superiora sa


    t

    213
    AtJCTOM
    J

    vnrola,

    demonstrant, quanto affectu et veneratione Patronum siium prosequantur San-Afarinenses nolo tamen supprimere publicam declarationem magistratus loci, ac reliqua laudato scripto con~ tenta, forsitan aliis futura stimido ad similia aadendum pro Sanctis, quos colunt.
    iis
    :

    dura erant Legati Romandiol, aliisque pnesulibus veluti D. Lapio episcopo Fanenai D. Pavone episcopo Arirainensi, D. Mantica vicelegato Komandiol D. Scotto gubernatore
    ,

    Arimini, D.
    li

    et

    Pavoue olim OttbiouU pmfeoto PauGregorii \V, alUsque. Quarto, quod


    ,

    memoratum

    saeruni caput foris reservatum sit ut exponatur ad honorem ipsius Sancti et consotranslatio

    lationem populi ejus, quando facta est solemnis omnium saoratissimorum iUiua ossium

    m-p. JJeclaratlO
    !

    ,.

    magistratus Sanconfir-

    Marinensis

    prsecedentia

    mans; aliorum testimonium


    translatione
    costse

    de

    tempore D Sormani quodam episoopi Feretrani etD.Bonetti arohipresbyteri diot plebis. 23 Quse ossn omnia ojusdem saori oorporis S. Marini opera PP. Capuccinorum et quoruradam nostrorum civiura fuernnt, servntis servandis, detecta et reperta examussini eo Ipso in loco, ubi anti-

    '"'

    oinum

    praefpiM poi(
    inventionem
    ;

    ad civitatem
    :

    qua

    traditio ferebat illa requiescere,

    id
    ,

    est,
    in

    sub

    Arbensem in Liburnia nium Sancti, spelunca


    k
    Publica

    altari

    majore

    patroci-

    diotse paroohialis eooleaiaa

    et hortus.

    intra urnam e marmore coopertam oum duobus vcrsibus, qui deelarabant, iliud reapse verum eorpus essecjusillius
    ,

    pede sa\o montis nostri candido

    dem
    magistratus loci

    Saneti

    cum

    infinito jubilo

    et

    applausu hujns
    saero corpore

    patrire.

    Et instituta post

    cum codem

    Die
    illustres

    vii

    stituti

    scopali in

    Novembris mdcxxviii. Conpersonaliter coram me notario epihac parte, testibus infrascriptis, perinfrascripti

    mensis

    solemnissima BUpplioatione IpSO ejus natali Septembris nssistente et faeultatem concedente


    ,

    priedicto D. episcopo

    Sormano
    et

    loci ordimirio,

    illud

    viri

    videlicet

    D.

    Julianus

    ipsum

    fuit

    transtaium

    tvpositum intra

    eamdem
    e re-

    Bellutius

    annorum xvm, D. Michael Ang. Buslxii,

    urnam
    gione

    in

    eodem

    altari,

    verumtamen sursum

    admodum excellens D. Camillus Bonellus lxx, adm. exc. D. Heratius Bellutius lxvi, adm. exc. D. Petrus Tonsinus l, adm. exc. D. Mnrcus Ant. Bonettus xxx D. Franciseus Gianinus ann.
    ,

    signanus ann.

    capitanei reipublica?;

    mensie altaris illius intra murum, et sub statua, qure hae tempestate illic cernitur supra erecta; ibique ad latus custoditur sacruin oaput
    illius

    supradioti.
    tlc
    cii

    D. Bellutius de Bellutiis ann. lxviii D. Fredericus Gotius ann. li, D Vincentius Zampinus ann. xlvi de S. Marino cives et con,

    lxxxix,

    ejusdem reipublica?, omnes et singuli unus post alium pro veritate requisiti, una pariter unnsiliarii

    Denique quiescit ibi reipaa diotum eorpus sacrum, et per misericordiam Del IpBiusque Sancti fruimur tam pretioso theaauro, atque ibi sem> per in veneratione fuit hodieque est omni popu* lo. Lbi ante illud sumptibus publioia ouratur ut
    24

    jioregrinii

    riOUTTtnti'

    hnt, logati
    jiii$

    nimi consensu
    videlicet etc.

    sunt et indubiam fidem fecerunt universis et singulis ut infra sequitur


    testificati
    ,

    Declarationem Italicam Latine sic


    veritate perquisiti testificamur et

    perpetuo ardeat lampas, 8t siugulis annis creantur a Republica oostra duo oustodes, Blaasarii nominati, qul ouram saor! istlua deposlti gerant, Illic quotidie ob favores recurritur ab omnibuB,
    etiam a peregrinis. Apud illud appenduntur votiva anathematn nrgentoa aliaque, ut.i oemltur.
    lllic

    verto.
    lutifleatio de

    21

    Nos

    pro

    annua
    tate,

    festivi

    certam
    esse,

    fidem

    facimus,

    primo

    verum

    fuisse

    et

    quotidie curnntur celehrandio Misso3 votivea

    quod festum
    Marini
    a

    S. nostri fundatoris ct gloriosi

    protectoris
    fuerit

    tanto temporc,
    ;

    contrarium
    *

    semper quotannifl celebrntum ut non sit meraoria in celebraturque assidue cum omni so-

    etiam a devotis remotarum regionum, ibiqueex piis legatis habentur sarrllani porpotui, Ijiiii j;i . :ir;;vn tea centum et amplius scutorum, ornamenta, et
    pecuime, quibus tota eeelesin ornats esl pellibus colore aureo duotis, atque etiam oorona argentea concinna ct pulora ad sacrum illudeaput eoronan-

    lemnitate possibili et
    Uatice

    Pievc

    concursu advenarura et nobilium et prsesulum niSepterabris in plebe* ecclesia parochiali) hujus patrise dedicata (i. e.
    Sancto.

    magno

    dum.
    25
    tenti&B

    eidem
    lis

    Secundo

    quod semper

    institutn

    Postremo teatificamur
    Sanoti

    etiam

    tres

    leotofl

    fuerit et

    quotannis dicto festo instituatur gencraet solemnis supplicatio numerosi cleri cum

    eupradioti

    excavatoa

    In nipc,

    uhi

    p<mi

    VOHVIt nnu-

    thematit.

    selecta

    sena,

    modo

    musica ex Arimino,

    finitirais

    civitatibus

    modo Ca>

    Petri, et

    vaoabat, hoo est, duos In bJub saoello s. alterum In ecclesla paroohiall ad eornu
    ,

    et

    interdum Piaauro, Fa-

    no, Foro Sempronii et Urbino. In qua supplicatione semperhucusque a translatione sacri corporis ejus-

    venerationl emper Euangelii altariB majoris hodieque ease populiflj potisfllme tamen fuisse
    illum, qui
    tissiinn

    est in ecclesia
    :

    paroohiali prope sacraimt tabellffl votiva61

    dem

    Sancti solemniter circumlatum circumfertur sncrum ipsius cnput argento inclusum, quod portant in tabernaculo quatuor diaconi cum magna veneratione et devotione populo-

    fuit et assidue

    ijus ossa

    apud quem lectulum oontinur


    ftl

    ardet
    tate

    lampas,
    Ita

    multfleque
    dioimufl

    devotiones.

    rum.
    veneruttonr
    cajiitis

    quisque nostrum, rstqur piiblicuin leximus


    ,

    atteatamur pro veriquia sie vidimus, intelot notoriurn

    ao

    eertn

    22 Tertio

    quod idem sacrum caput


    altari

    conser-

    vox

    et

    fama
    erant
    ctc.

    in
    :

    loco et alibi (sequentia

    Latine

    vatum
    chiali

    sjt

    et

    conservetur in dictn ecclesia paro-

    quod communiter vocatur altare Sancti illudque semper tale iudubitanter existimatum et habitum fuerit ac veluti et tale cultum semper fuit coliturque a populo episcopis Feretranis, qui fuere pro tempore ab
    super

    majore
    ,

    scripta rogatis
    blica3

    juranteH

    singula flingulli peferendo etc taetifl BoriptOXll ad dnlatioin


    ,

    nem mei

    etc.

    Actum
    Marini
    et

    palatio
    ;

    sanoti

    ibid<ni

    r csentlbUfl

    rjusdem KcipuDD.
    tefltibufl

    Jacobo Serafflno
    etc.

    Kuangelista Bellutlo

    et speciatim

    ab hodierno,

    et

    a multis eminentis-

    simis DD.

    Cardinalibus ut Sforza, Ursino et Ki-

    20 Prmcedentibus subditur atlerum instrumentum,continens prseter iitteras translationem costx


    testantes,

    Uttera de tramlata costa

    214
    itCTOKK

    DE

    S.

    MABINO DIACOXO CONF.


    petitur. Hippolitus.Et

    JV.

    exemplar libelti supplicis oblati summo Pontifici, in quo tamen non sit specialis
    testantes,

    cum
    ,

    absolutione a censuris ad

    D
    summi
    Ponii'

    effectumetc.

    mentio retiquiarum Sanctinostri. In Dei nomine amen etc. hic xiv Novembris mdcxxviii. lloc est transumptum litterarum et scripturarum
    existentium
    et

    reverendum penes adm. illustrem Thomam archipreexcellentem D. Michaelem


    ,

    Et de licentia concessione ac induto ut supplicationis signasupra, et quod sola pnesentis faciat in Romana sufficiat et ubique fidem tura desuper htterarum curia et extra eam absque alia seu per breve S. V. et de consensu
    29
    ,

    expeditione
    et

    sbytcrum

    S.

    videlicet etc.

    Marini Feretranae dioecesis, tenoris Utraque epistola piis votis et grati

    dummodo non
    reliquiis

    sint

    ex principalibus aut
    existentibus
    ,

    insig-nioribus

    ibidem

    fiat

    animi

    testificationibus plena, inscribitur

    Adm.

    Datum Romai apud sanctum Petrum


    decimo
    Kal.
    Aprilis.

    sexto

    R. D. Marino Bonetti archipresb?jtero San-Marinensi supra memorato. Prima est judicum et syndicorum magnificm communitatis Arbensis,

    Presbyter

    Bernardinus

    Maralli at
    cancellarius
    fecit

    cancellarise episcopalis Arbensis viceex actis ejusdem per sibi fidem extrahi

    quam summatim

    Latine ita verto

    Quandoqui-

    dem Kev. dominatfoni vestne placuit civitatem hanc ornare sacris reliquiis costae gloriosi corpoMarini popularis nostri , gratias ag-imus 8. ris
    maximas de tam caro et pretioso Beri sanctissimre istffl reliquiae approbatae fuerunt et repositae apud alias in sanctuario Arbie xxix Januarii hujus ecclesiaa cathedralis.
    quarn possumus

    dono

    seque in fidem subscripsit. Pascalis Padavinus episcopus Arbensis omnibus fidem facimus, suprascriptum R. presbyterum Bernardinum Marelli esse notarium et vice cancellarium nostrum, ideoque ejus actis et scripturis ubique fides adhiberi potest. In quorum fidem etc. Datum Arbse die xxvin mensis Aug-usti 16... Pascalis episcopus
    Arbensis.
    Cet.

    de

    mandato locus t

    si-

    mdxcvi
    adciviinftHi

    etc.

    27

    Tcnor

    vero

    alterius

    epistolae

    reverendis-

    Arbemem

    simi D. episcopi Arbensis civitatis talis cst... fon ris... Locus f sigilli optime impressi, in quo

    connotarius ut sugilli. Ego pra, confirmo ut supra etc. Subjungo aliqua de protectione Sancti, qua potissimum gtoriantur San-Marinenses necnon de inspectione ejus spe- E
    Livius Pellicerius
    tuncse et horti. 30

    Padavinus episcopus Arbens. R. D. Bizzi habentur archipresbyter hujus meae cathedralis notum mihi feoit infrens desiderium dominationis vestrae habendi autlicnticum cxcmplar libelli supplicis olim ab eo Romam missi pro transferendis reliquiis S. Marini humanitate et pietate dominaIc^itur
    :

    Pascalis

    Intus

    vero

    Italice hsec

    Bernardus Saccus

    lib.

    10 Eistorise

    Tici-

    ReipubiieM lier

    nensis cap. 9 postquam monuit, apud Blondum corruptam passim tectionem esse, prgecipue ubi
    scribitur castellum sancti
    esse Marini et
    Martini, legendumque non Martini; subdit sequentia Quod quidem castellum hodie etiam suam liberi

    tionis

    vestra)

    concessis

    tantopeir desidcrabat.
    plar
    ,

    huic patriaj, quae illas Mitto itaquc istius exem-

    tatem servat
    sancti

    in

    arduo situm; finitimi ejuspinnas

    et certam habet auctoritaxxiv Auguetl mdc. Ptura ex his epistolis Latine vertere necesse non est. Sequitur
    fcem.
    .
    .

    quod firmam
    Artni-

    Marini apicem montis, ubi aedificatum est, ab altitudine appellant. Nec defuerunt Itali milites , qui sub Paulo III insidias incolis tendere
    ,

    ac inhiare oppidanorum
    stra

    exemptar memoratitm; quod, ticet nullas reliquias nominatim exprimat, omittendum tamen nonduxi; prtesertimcum illustrissimus Arbensis
    testetur in suis litteris, tibellum illum

    semper eorum

    rebus conati sunt, fruNam a rapiditate cedente.

    suppticem

    Scptemtrione planiciem Arimino finitimam spectat, ab aliis lateribus valles profundas in circuitu habet, jung"iturque Apennino, montis pinna utrum-

    obtatum fuisse
    nostri.
    pum
    xtinun
    SJS

    j)ro

    transferendis reliquiis Sancti


    Pontiflcia

    que copulante.
    adeatur
    partc,

    A quacumque
    pra^videatur

    ig^itur

    petatur sive a

    viator

    longe ne-

    Oonoessio

    autem summi
    videlicet
    :

    est

    in-

    frasoripti
    di

    tenoria,
    V.

    Licentia cxtrahenPater
    ,

    rcliquias
    S.

    Feretrana.

    Beatieaime

    cum
    utque

    devotua
    eoelesia)

    orator
    pia

    Marinus
    fldelium

    Bitius canonicus
    ,

    Arbrnsis

    devotionc ductus
    devotio

    surc

    eaclesis

    Christi

    plurimum

    amplietur ad augendam eoruudcm Christi fideUum aalutem et dcvotioncm et eadem ecelesia


    ,

    Ubi vero appropinquaverit, locum non habet, iu quo lateat, jacereque quietis gratia queat; ang-usta tantum eum recipiente via. Sic itle at Coinmentarii Italici auctoi^es num. 7 memorari conservationem antiqusetibertatispatrise suee non loci naturse aut munitionibus, verum patrocinio y uti patet ex ipsoS. Marini acceptam referunt rum narratione, cujus partern Latine huc transcesse est.
    ; :

    ea>pius
    peliquiaa

    viaitetur,

    ex

    nonnullas SS. Marini eoolesia


    tn

    et

    Sanctarum
    oppido
    S.

    fero.
    81

    ex
    sacris

    Cum

    Marini

    Feretranaa dicBcesis extrahenfl et ad partea


    ,

    nebris,
    te

    iii Junii anno 1543 ingruentibus teArimino egressus esset Fabianus del Mon-

    patrocinio

    Sonc '' c0 ""

    transmittens

    easdem
    ,

    locis

    non siue

    magna
    ritice
    ,

    degentls populi cousolationc honout decot eollocari facere desideret; suplllio

    pUoat prolnde humiliter S. V. dietus orator, quatenus pio ajus desiderio annuens cumque speOialibua favqribus et gratiis prosequens eidom oratori ut nounullas Sanotorum et Sauctarum
    ,

    reliquins

    ,-\ dicta ecclesia et oppido extrnhi faoere, illasque ad dictas partes deferre et deferri,

    et iu
    et
    et

    loeis saeris sibi

    benevisis, honestis tameu


    oollooari faoere libere
    et

    ad

    hoo

    congTuentilms
    licentiam

    lioite

    absque aliquo censuraram


    valcat
    .

    poeuarum
    ,

    incursu
    stantibus

    concedere paritcrque

    indulgere diyuomini do ^ratia spcciali

    non obquibuscumquc prohibitionibus desuper


    faotis
    ,

    quingentos ducens mitites, quibus sese debebant jungere in reipubticx confiniis turmee atise Bononia venientes, ad postea simul per noctis silentia oppidum ex improviso invadendum tum fimibus scansoriis tum scatis tigneis; subitanebula serenwn ccetum obtexit, ita ut deerraittes a via totam noctem vagerentur nec accederent ad locum destinatum, quo tantum convenerunt ctaraluce, animo confusi quod tanto temporisspatio non confecissent breve iter decem milliarium, nempe Italicorum. Itaque cum adhuc procul abessent, audirentque sere campanodari ab arce signiini custodia?; ausi non sunt motitione?n suam prosequi qxwe ignorata a civibus secure dormicntibus sortita fuisset exitum funestum, ?tisi
    ,

    quomodolibet

    oeterisque

    coutrariis
    ,

    quiut

    vigilansp?'0 ipsis}\iir'mip?*otectio nebulosu??i istum


    labyri?ithu??i p?*&pa?*asset

    buseumquc

    oum

    olausulis

    opportunis

    tiat

    hostiwn pedibus. Hi?\c


    ju?^e

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS. A juremeritissimo inomnibus antiquis et recentionbus picturis repreesentatur Sanctus montosam suam rempublicam brachio complectens, ad exprimendum patrocinii ipsius auxilium. Hactenas
    praedicti
    intpectio spe-

    215

    Commentarii auctores.
    et
    :

    VITA

    32

    De spelunca

    """"'

    Italice sequentia

    horto Sancti scribunt iidem Cernitur etiam hodie in rupe

    montis caverna et hortus, ubi inter spinas abstinentise floruerunt lilia puritatis Marini et devotum horrorem incutit mentibus horror loci
    ,

    FABULOSA
    auctore

    anonymo
    cum

    tam acclivis et sylvestris. Ante speluncam in qua Sanctum aiunt ad sex dies jejunium protra,

    xisse, extendit se angusta hortuli planities horrida prsecipitiorum sepe circumdata


    :

    Ex

    apographo Bodecensi

    collato

    semperque

    fuit

    ibidem absque cultura humana prodigiose ultro germinare et multiplicari alium propagatum ab eo quod ibi sua nianu plantavit
    , ,

    fama

    Ms. Ariminensi
    tiitom.

    et editione

    Mombri-

    2a

    fol.

    52.

    Sanctus.

    Verum

    similis

    rumor a paucis

    creditus,

    abomnibus
    dendi per

    neglig-ebatur propter periculum scan-

    ad deprehendendam veritatem testimonio oculorura. Attamen nostra tem-

    prsrupta

    quorumdam e primariis reipublicie civibus non relinquit ultra dubitandi locum incredulis dum ipsi xx Octobris mdclxi , scalapestate pietas
    :

    pxiit edictum a Diocletiauo et Maximiano Moto Uorii -L^imperatoribus, ut moeuia Ariminensis civi- ffairieompuJtatis

    reasdifloarentur
    jani

    et

    ad

    priatinum
    ;

    statum
    qura,

    luij

    fhrtur,

    arces

    dudum

    dirutm

    revocarentur

    rum ope ascensu


    aliis

    sicut vetusta

    retuiit faraa, a

    faciliore

    reddito
    ille,

    cum

    Demostenea Ubur-

    multis

    norum rege

    personis (inter quas fuit


    collegit,

    qui praesentem
    participatffl

    Vitam

    utinotaturin margine) facXi sunt

    spectatores

    istius mirandae veritatis,

    olira excism fuerant Ponticit olasse. Igitur ab inearnatione Doraini uostri Jcsu Christi decursis annorum curriculis [plua minusve
    |

    posteaquasicum omnibus distributionealiis recentiset aridi.quod carpserant ex parvo illo beati veris

    quinquag-iuta scptem b, co $empo re, quo scelestissimus nefandm recordationis byo thanatus c Diocletianus rabido flammarum Incen-

    ducentorura

    receptaculo...
    ubimiruqu.rdamreperta.
    significatiosiZtfJti,!'"

    33

    Ad dexteram

    speluncye

    oritur e

    g'eng*a

    nem
    non

    invenire
    potui.

    pu lcra planta violarum flavarum, et prope conmultae plantse caryophyllorum forsitan defectu culturae sylvestrium; et circum viret odorus lauri ambitus, quse triumphalium suarum frondium pompa honorat gloriosa tropasa castis P iciuntur
    ,

    comburi prarepit ci saccrdotes Domiui in Ipso saorifloiorum tempore circa altaria trucidabantur, alii vcra 8Ub antrorum
    ,

    dio divinos libros

    specubus oocultabantur; data est juseio per aniversas provincias Europre


    arohiteoti,
    flguli et
    ,

    Ut

    omnes

    populi SX

    diversis regionibus diversarum artium

    magistrij

    Marini quibus ille locus illustratus fuit. Istud de lauro ibidem conspecta mirandum est eo magis, quodasserant, in nulla alia montis parte lauros gigni. Unde, inquiunt, oportet agnoscere et venerari providentiam Dei, qui talibus signis voluit manifestare Famuli sui dignitatem. Nunc demum profero qualiacumque Acta, qute ob rationes num. 9 datas eruditi Itali non wgre ferent, ut opinor, fabulosa appellari. Omittam
    tatis
    ,

    lapidum Inoiso res impcrialibus preeoeptis universaliter obtemperantcs convcnircnt iu uiium ad BBdifloandam
    scilicet

    do landorum

    nis ac
    et

    Ariminum d civitatem ln nonore aomimemoria virtutis triumphorum Diooletiani


    itaque
    (iallia-

    Maximiani imperatoruni. Confluentes hinc inde cx universis Kuropai partibus

    rum rum

    et

    Gerraania3 populi
    ,

    Italiffi

    et

    DalmatiaHfombrit

    * incohc

    bitabant

    Komani ct Jlarbari, ct quJ InhaMacedoniam favorc regio oompulsi


    , ,

    C autem verbosam apographi Ariminensis et Mombritianm editionis de persecutione Diocletianzea preefationem, ac potissimum sequar Ms. Bodecense, paucas dumtaxat e pturimis verborumdiscrepantias notaturus. QucV vero addenda videbuntur ex Ms. Ariminensi et Mombritio, uncis distinguam.

    Dalmatlo
    I'

    unanimi concursu

    atrepitu

    reliotis

    urbibufl et

    dulcibus natis terra simul et mari dolnti umJ mjimconvencrunt et oastra mctati sunt apud Aiimi-

    num.
    Dei ex dlvina providentia oum tooto vr~ <r Ai uiunum Dalmatias per Ulyriol fluotus ffiquoro in littus Hesperiffi * cum navi#io perducti appa * i. o. Ilnliiiruerunt ; quorum unus JjCO , alter rocabatur
    2

    Intcr qnos Viri

    de finibus

    Marinus e. Ili videlicet ambo bus et dulcibus arvis patrim


    sunt, ut calcatia

    rcltdi.s

    parcntiprofeoti

    prrcn-rc

    mundi

    facultatibus cmlesti

    Kc-

    gl

    mag-is
    cT<n>

    quam

    terrenia

    deservirent
    iitriijiP'

    tyrannis.
    \)v\ li-

    liiruil

    jnTsrvcraiilc.s

    pariliT in
    afleoti

    more

    et

    amore unius voluntati


    [
    ,

    proposito,
    In

    dirbus ac noctibus orationibus

    et
    |

    Jejunfi

    (SD

    dcsinentcr dcditi

    nihil in prajsciili ^;i-cnIo


    \<

    am-

    bientes, nisi qiifmiodn in


    tur.

    yi

    Doinini

    <[.

    pnccccrat

    ptis ejus sine offcndiculo cujuslibet rei graderefl

    Mens
    ,

    eoruni

    iu

    spiritalibus
    jjra:.s(;iitis

    dcsidcriiK
    vitu;

    dcfixa

    ita

    ut gaudia

    ftlgientes,

    saecuii divitias velut tabefacta et

    vayabunda
    humllltatis

    luct

    dibria eese

    arbitrarentur. Tanta
    Jlorebat in
    ip.siH,

    suavitatts (fratia

    ut in famula-

    tum omnium tamquam

    servulos et

    cunotomm mi'>

    nimos ultranea voluntate seipsos subju^arent.


    Sanctus

    , ,

    216
    A. Akontmo.
    egregiit in
    -

    VITA FABULOSA

    S.

    MARIXI DIACONI CONF.


    in-

    3 Sanctus
    rtis floribus

    autem Marinus omnium artium


    nectareas dapes
    colliefit

    dustria pollens,

    sicut apes prudentissima de cunet in g-azo-

    structus vtrtutibui.

    quod et factuni est. Ibant ergo sancti viri Marinus et Leo cum multitudine incisorum ad cacumiua divexi montis, qui lingua rustica * vocatur
    Titanus.

    D
    '

    Momb.

    Ethrusca

    philacium cerae redolentia mella distillat, ita sanctarum virtutum redolentiam in archivo sui saalacratissimi pectoris, inspirante gratia divina
    ,

    Qui

    inquam

    mons

    ut

    accolae fe-

    Erat in ipso facundiae tauta solertia, [ ut ] eloquentiffi floribus decorata verba ejus, velut clavi in internis cordibus
    cri

    desiderio recondebat.

    runt,jugis asperrimis scabrisque rupibus et scopulis ad aethera tendentibus, ab occasu tenditur in burim * g. Pervenerunt itaque ad locum de-

    ul.

    Borcam

    audientium defigerentur. Vernabat in eoomnium virtutum genitrix sapientia, quatenus cunctorum anirnos ad admirundum micantis ex ore ejus digratise fulgorem provocaret. Erat primatibus subditus, sodalibus blandus, universis * frabenevocommunis terna charitate [ omnibus

    vina2
    * at.

    sideratum, et operati sunt ibi per anuos tres profectus est sanctus Lco, quibus completis paucis se comitantibus ad jugum montia Siliciani h, qui vulgari sermone mons Feretri nuncupatur, et ibidem sibi cellam constituit, et tabernaculum Deo dedicavit. Sanctus vero Mari:

    consc

    nus videns afflictionem fratrum suorum non deseruit

    quentibui

    eos

    sed

    expleto triennio

    in

    duris exci-

    lus.

    Scniores quasi patres, juniores quasi

    filios

    dendorum lapidum
    eis

    laboribus
    ibique

    reversus est

    cum

    amabat, pauperibus et pupillis inomnibus famulans indefessus obtemperabat. [ Nulli se prseferens


    ,

    ad civitatem

    fraterna

    dilectione re-

    tentus

    formam aquae ductilem duorum mensium


    diebus
    fabricando

    omnium

    se

    minimum

    existimabat. Susci-

    spatio et ter quinis

    munivit.

    piebat gratanter senes et prudcntes juvenes , similitcr incrcpando coercebat nefandos audacter.

    Quotidianis

    diebus stans in orationibus sine

    in-

    Tantae enim valetudinis erat, ut cum alii defessi requiescerent, et nocturnis temporibus deficientia membra quieti concederent, ille per silentia sublu-

    Momb,

    Corpore in terris posito, anfma in cadestibus divitiis * pascebatur. ] Erat


    tcrmissione perseverans.
    et

    strium noctium non cessaret laborare


    corpori suo dabat, nisi

    cum

    in

    nec requiem Dominicorum dierum


    :

    (ieliciis

    castitatie

    humilitatls
    ,

    exemplar

    patientiae

    et

    solemniis Missarum

    officiis

    vacaret. Sed et spatium

    humllltatie inagister
    tabilis

    doctrinae ct charitatis imi-

    Momb.

    divinanim Seripturarurn luminaria sui corporis pascebat obtutum vero mcntis in tethercis sedibus defixum tenebat, nitlda coBlefltis vitae eloquia cunctis convcnienter*
    doctor. In pratia
    ,

    mensurati laboris, quod vix cseteri cum binis paribus operabantur, ille unius aselli adminiculo adjutus cooperante divina virtute sine querela
    complevit.

    boum

    Inhiantor

    Impertiebatur.
    ibique laborat

    Tanta religionis studiosa sollicitudo ejusha4. bebat, ut neo uniua momenti spatium absque bene gerendi oilieio prmterirct. Aut enim lectionibus, aut aotualibus mannum operibus vaca-

    omnibus laboribus et di- Arimim pr.rdicans mulgestis ordinabiliter, praefecti operum et prseposi- tos convcrtit ti magistrorum tanta admiratione in sancto Marino permoti sunt, ut ad vestigia ejus provoluti gratulantes, et Deum per ipsum mag'iiificantes omnia opera sua per illius auxilium felicitercon6 Assignatis igitur

    mcrcrctur dicere nullum [diem] perdidi in quo nihil feccrim boni. Et dum ore ac spiritu divina oarmina psalleret, manibus inunde crebro prcesidei inenter operabatur utilia dium indigentibufl exhiberet, Itaque postquam pervenit Banotus Marinus ad Ariminensem civitatem sub profeotfs et prpositia diversorum operum slngull laboris sui aortiti sunt partem. Videns autem Vir Dei plenus pictatis et gratias
    bat
    ut et ipse
    ,
    :

    summata
    universis
    artifices
    ,

    fuisse profiterentur.

    Deinde

    praefectis

    '

    Mombr,

    operibus

    pro quibus

    collecti

    fuerant

    pcrfcctis

    cum ad
    ,

    suas singuli regrederentur re-

    provinciales
    et pro
    Qaa

    et

    itinciis sui

    comites injustislabo,

    rum pondcribus nggravari


    injuriis

    compatiebatur

    eis

    oharitatis

    IUorum graviter anxiatus /*frateramore fervebat ad instur sancto, ,

    virorum Josepb et Moysi qui pro salute fratrum usque ad mortis pcriculum animas suas impenderunt. Et quod amplius erat in interioribus mentia auo prsBoordiia reminiaoebatur , qualitcr omnium crcaturariim immcnsurabilis geni,

    rum

    natalis soli dulcedine , mansit in supradicta civitate Ariminensi, in qua praedicaus annis duodecim *et men- * idem quat sibus tribus euangelicas virtutes i et tramitem tuordecim perpetuae salutis ignorantibus demonstrans , civitatem eetheream vivis ex lapidibus constructam ca^lesti Rcgi oOBpit sedificare. Ita siquidem ex ore ejus vcrbum Dei inflammabat corda audientium, ut non solum plebem universam, quae habitabat apud Ariminum ad fidem Catholicam E informaret verum etiam ipsos simulachrorum sacerdotes ad contcmnendam vanse superstitionis rcligionem excitaret. Non enim aliter viam vitse et

    giones,

    beatus Marinus

    contempta

    scmitas justitiae in cordibusig-naras plebis praeparabatj quoniam ut tuba veritatissanctus Joannes velut lco rugiens in
    tisonis

    tor

    Chrlstua Deus Dei

    Piliua
    ct

    qui quasi
    cfflli

    in

    pu-

    gillo digitali inolcin

    temu

    gvrum

    appendit,

    eremo clang-orem pcenitentise alclamoribus intonuit, itautsterilis quondam

    ab arcibus BBthcrcis paterno radiantis olympi regno advenlens, fragilem ereaturam creator induens, pro ealute humani generia nd terrenamortalium habitaoulu dignatua est deacendere, vel quanta'et qualia pro redemptione terrigenarum adveraum antiqui hostis insidias dimioando perpessus cst. Harumfluotuationibusourarum beatua Marinus Inoessabiliter eastuans, cmitsibi ipsiquoddam subjugale, quatenus oum lllius adminioulo suia fratribu8 in divcrsorum Laborum pressura posset aliquo
    et in

    terraet spinarum ag-g-eribus inculta, reperiretur in brcvi g-rauiferis spicarum frug-ibus in uberem sege-

    tem
    7

    concrevisse.

    sanctum humanDe propag;inis insidiator, graviter ferens quae ab homine Dei circa salutem animarum g-erebantur,

    Dum

    hfec

    igitur virtus divina pcr

    impudica muiiere,

    Marinum administraret,

    hostis antiquus

    vxorem
    vten-

    sc iitius
    tita

    novas artes virulento pectore versans, cruentis dentibus fremens, venenata trisulcis ling-uisvelut
    ang-uis acris vencni spiramina in Athletamccelestis militia sparg-ere conabatur. Inventis denique

    Titano

    modo subvenire.
    5

    moiKr.

    Post

    aliquod
    alia

    vcro

    temporia

    intervallum

    ouin
    tis

    gererentur, jussum est aprssfaimperatoribns Dioeletiauo et Maximiano ut


    lisec et

    omnes magistri inoidendorum lapidum ad saxosas montium crcpidiucs proiiciscerentur ad ex,

    noceudi artibus, cum millenas insidiasex milleformibus telorum speciebus jaculari in Yirum Dei niteretur, eo quod malignitate sua consumptus per invidiffl zelum cum vehementissime torqueretur
    ,

    aptum tandem ad insidiandum

    arg-u-

    eidendas

    iuibi

    diversorum

    marmorum

    species

    mentum, quoddam vas teterrimum veneni

    contagione

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    tagione

    violatum reperit, per qnod introitum quondam ad protoplastum adeptus est, et, lethierum telum quo massam humanoe
    ,

    217
    hfflc ita fieri,

    tias

    adversura se cogitari.
    infra

    iutelleMt invidi hostis callidas versu-

    A. AltOHTHO.

    tis

    rorag-ine demerserat,

    piebat. Ingressus erg:o


    *

    M$. Arinwi.

    furore

    culum cujusdam mulierculte, implevit illud antiqua sug-g-estionis influore * et per falsas rerum

    morjaciendum iteruni arrifatuum et vacuum pectusstirpis

    stis mihtue, stifmilitfr rei,

    quomodo diabolicas e\ duino oraculo cousilium

    /e

    COnferret

    AtUctn code./^cta
    insidias
    rcperit
    ,

    evadererai-

    " rf ">'""

    Titam,m '- bi
    atperam vi~ tam inttitvit

    imag-mationes extra suae meutis tramitem alienatam ad tantam dementiaB hebetudinem perduxit miseram, ut sancti Marini legitimam
    se esse cou-

    niscens euangrelioi mandati dicentia euti vos fuerintin oivitate

    Ottm' persei,

    iata, fogite

    surg-ensque per opacoa nootia ailentium


    oitia sodalea,

    omteta rdmquens unanimea oontubernalis ami-

    Jvitde

    jug-em denuntiaret; quse profecto mulier ad ta^ lia ludicra pramarata de finibus Dalmatiae per IIlyrici fluctus icquora

    tus, urbisque vemt.


    ei

    ad ig-notum Hesperias litAriminensis portum delata perv

    ad scehns

    solicitante,

    at.

    stupore

    mores ethabitum produnt. Cumque venisset mulier ad habitaculum beati Marini , viso *
    eo,

    8 Ubi cum de sancto Marino curiose sciscitaretur arbitrati cives propter medendi caussam aut devotiouis gratiam hominem Dei a muliere reqmn; locum ubi manebat, ostendunt,

    et carpena iter ignotum, oomitanteDeo, pervenitad radiccs asperrimi montis quj dicitur !Tyta 8j ubi ipse pridem oum ineisoribus lapidum operabatur. Yidens ergo inculti ayri speciem et vaatiesima remotioris eremi opaca nemo ra, ferarumque silvestria luatra,

    conspioil

    mentis perculsa, imo de pectore long-a suspiria trahens, impudico ore

    sopore

    caiterasub g-elida rupc imminentia montia ing-ena etvetustiasimum saxum, undique arboribua olausum ac horrentibus umbris obaitum. Quo viso dum singula ourioae requirerel oernit antrum ibidem pendentibua soopulia abditiasimum et
    ,
    ,

    inter

    demum
    H

    simulatisque

    venam inlus emanantem, oaptuaque nimium amore looi, oum ex divina providentia
    ,

    ;"i"''-

    duloia

    verbis

    sic vi-

    praaparatum

    sibi

    profata

    est:

    tam desiderautissime, sola spes et lux quanta anaris et terrs pericula

    Heu heu Marine super


    vitffl

    fuisse cognoviaset

    locum

    Illuxn,

    meffi,

    propter

    tuam

    di-

    lectionem passa sum , universa vitje contraria parvipendens pro amoris tui ardore. Nunc ergo quia te video diu expectate carissime conjux, deprecor da veniam da pia ora tueri suscipe
    ,

    actam. Haic ait et palmas alacres utrasque tetendit perfundens faciem lacrymis oraque simul falsis. Respiciens

    memiseram,

    vastis

    huc

    fluctibus

    adin- K starHeliffl prophetffl tugientia a (ncie Jezabelret duodecim mensibua oum omni erenere ferarum ac monstris eremi solua habitans, faoiem hominis non vldit, poat horam nonam ngrestia olera ad refociUandum apiritum vita comedens, at parumaquffl de petra rupia ad extingruendum sitia ardorem sumua. Sanc quando corpuaoulum quieti

    abdiditse

    in

    eo

    amoie

    acelerataa mulieria,

    extemplo post se vir Domiui Marinus ag-novit luridam faciem et hostiliacolloquia lubrici serpeutis, ac placidio [ore] propheticum versum arripiens exorsus est dicens Exurgat Deus et dissipentur immici ejus.
    ,
    :

    jrlareis frig-idffl fcelluris Inoumbens lapidem ad oaput auum revolvebat, parvo t.cg-minisamiotu rigidoa artua induena, ungruentl el Iava
    ; ;

    concedcbat,

    Ah, Artm,

    cri expera erat, prolixis hyemia nootibua in oratio nibus persiatensae marmoreaa columnaa* algida raeiubra vix tandem repUoabat.

    Mumhy.

    tapottbm
    iniinntiivjs

    11

    yenerose
    mtfsa.

    re-

    9 His dictis repulit eam viriliter a se. non ferens venerabilem tanti Viri
    recessit

    Ommgenarum
    faoinorum
    vaatffl

    ferarum

    At

    illa

    vcrsorura

    apeotamen,' monatruosa portenta,


    largitaa

    di-

    gravitatem,

    quos
    apros,

    parvlpndant et tarrtoulamm
    iu

    aolet

    Bolitudinia

    ab eo ululans

    produoen
    per

    dttmonit.

    et crebris sing-ultibus

    mi-

    uraos,

    gemitum producens, totamque replens questibus urbem pervenit ad prassidem Cujus astans cum ejulatu magrno tribuualibus improbo ore locuta est: Adjuro te, piissime prases per immortalia fata deorum, et per invictam virtu,

    serabilem

    elepbantoa, et lupoa

    ululare

    Chriatl Militem milleA diabolua Inatigabat. Scd vir domlnl MarJ nus Immobilia intra semetipaum peraiatena parvifcifes

    umbraa ad terrendum

    tem imperatorum, ut mihi


    !

    fandi

    tis

    nius horae spatio concedas, et ut tuaa varias dolorum meorum

    facultatem uhoribus pieta-

    pendcbat callidi hostla Iudicra oertamlna, Ulndque paalmographi ore plaoldo promens Qul confidit in Doraino, aicut mons Syon non oom movebitur in jctmium. In Ii.yrania etiam et
    :

    ''.-111

    1-'

    quille suseipias.

    arumnas tranEgo enim fatorum meorum di-

    ticis spiritualibus

    cantibus
    veniente
    faciebat.
    culis, ex

    pernootana, matutlnie ^oluorum prophetica oarmina Inserebat, <*t hoc


    ,

    spensatione totius ponti teliurisque inextricabilibus periculis miserabiliter fatig-ata ad haec vestra surgrentia mceuia de long-inquis Dalmatia; finibus
    cet

    die

    hoo

    reoedente

    Indefe ibu
    l

    aemper
    olr-

    Deourala vero duodenla

    menaium

    tandem defessa perveni propter virum videlimeum Marinum, qui mihi ritu g-entis nostr
    ,

    quibua aoUtarlam vitam aanctua Marlnua inchoaverat, antiquus hostis invidcii.; ln-.-ilutidini ejus, torquebatur malignltatis auffl zelo, et quorebat
    anxie qualiter per allquaa

    et leg-ibus patriis leg-itimo conjugio


    lari.

    debet copu-

    aue

    verantlffl

    Insldiaa

    Et notum

    sit

    praecellentiae tua3,

    quod non

    solum ipse est contemptor deorum, et Christianae sectae probabilis doetor et cultor; sed et plurimos nobiles reipublicse viros ad colendura

    homlnia Dei angelicam convcrs.-itionern deturbaret. [8ed quanto altina se oontra electos Del erigit, tanto magis * ad infernale prwcipitium damnatus
    ruit.]

    &/i,

    Arim.

    \1101 lllllis

    Deum,

    qui dicitur Christus , seducit. Dum hsec nefandissima mulier profauo ore loqucretur, contigit ex eveutu Tycium quendam nomine Chri-

    12
    hicniis

    Interea voniebant
    truipi.niihnlci

    de
    ;m!

    ArlmlnenBe
    y,u;\n;ini\<.n

    oivitate

    A
    /n

    tubuteit et
    ,,,/,,,,

    jHMcoruin

    WIK

    greges: qui
    la

    dum

    per vastitatern soliliidinis BlngU- tnvmtut

    virum supervenisse qui cum tantum nefas ante pnesidem prolatum subducens re de medio eorum concito cursu festinans devenit ad locum , ubi erat vir Domini
    stianaa relig-iouis
    :

    audisset

    loca et avia ferarnm lustra saginandi gratia peragrarent, ad ultimum etiam ad abditisflimum
    ereuii

    locum
    ilioo

    ubi

    .iir-tn

    Marinu
    Vir

    crat

    /htvc-

    nerant.

    Quos

    cum

    vidisset

    Dei
    qua;
    rei

    atuporc
    effilgli D

    Marinus in orationibus persistens, et provolutus ad vestigia ejus retulit ei omnia, qua; ante tribuual prssidis ab infanda; mulieris ore audierat. Cum igitur audisset beatus Marinus relatu Tycii

    mcntis

    perculsus, ab oculis eorum


    interiore,

    abdidit se in spelunca
    latebat. Bubulci vero
    1

    noviwtem
    ferarum

    sub rupe admirantes,


    viderent,

    'i

    od

    horaincm

    inter

    Iustra

    pavore

    21S
    a. Ahojttuo.

    VITA FABULOSA
    ,

    S.

    proni mentis conterriti Viri peientes ante illum provoluti sunt. Sanctus vero Marinus graviter hoc ferens , data venia

    pavore

    vestigia sancti

    MARINI DIACONI CONJP. re nam struxit sibi cellulam priraum


    :

    dum, postmodum

    aedificavit

    ecclesiam

    ad inhabitanin honore

    D
    m

    beati Petri principis Apostolorum.

    annuit manu ut egrederentur dies revertentes ad civitatem

    qui post aliquot


    vidisse
    [se]

    san-

    ctum Marinum in secretis eremi locis solitariam Invenivitam ducentem divulgabant, dicentes mus Marinum magistrum et doctorem nostrum angelicam vitam inter feras in terris agentem. Rudiens haec a pastoribus mulier illa nefandas re:

    15 Virissimus n autem quidam nomine unus /tiwmvidn* ex accolis solitudinis, filius insignis cujusdam vi- *Wftunnbrorumconduae qua? vocabatur Felicissima o , cum vidistractione puset quod sanctus Marinus terminos designasset et
    ,

    aedes construxisset in

    monte

    coepit

    tumore supermoveri.

    perbiae et furiis elationis contra

    eum

    cordationis, stimulis

    diabolicae malignitatis

    ite-

    rum
    vcl

    exagitata, anhelando cucurrit ad ipsos su*


    ,

    bulcos

    et

    diligenter

    ab

    eis

    sciscitabatur

    ubi

    Repletus igitur ira die quodam accessit ad lovolens cum ubi Vir Dei laborabat in agro aliquam controversiam facere illi quo de longe conspecto , beatus Marinus eievans ad ccelum
    , ,
    :

    nl.

    fatigiui

    Responderunt ei pastoros in abditis et secretis ulterioris eremi locis vidimus eum solitaria degere vita. Mulier [iterum] dixit, ducitc me ad locum, ubi illum * vidistis, et dabo vobis propter itineris fastidium
    qualiter
    ,

    Marinum

    vidissent.

    oculos, dixit: Domine Jesu Christe ne permittas istum propius venire, aut aliquid iniquum agere adversum me. Vix verbum compleverat et eadem ora brachia hominis illius arefacta suut,
    , ,

    crura
    ctae

    et

    omnes membrorum

    compages
    talia in

    contra-

    i. c.

    taborem

    argenteos duodecim. Pastores itaque placitum facientes cum muliere , altera die aurora perrexerunt cum ea viam, quse ad lucescente
    ,

    nummos

    subito tabuerunt, vox faucibus hiesit et linse dilapsus


    aliis

    gua obmutuit. Sentiens ergo


    in terram
    corruit, et

    eremi vastitate superata, devenerunt ad locum, ubi sanctus Marinus latitasolitudinem


    ducit
    ,

    et

    ii

    bat.
    18

    itcrum *<d
    frtistra ten~

    Fortuito
    ,

    runt

    autem ea hora, qua illis accessememorandaj religionis Vir in hortulo suo

    ad matrem suam deductus est. Quem cum vidisset illa revulsis compaginibus et collapsis membris attractum vexari ait Ileu me fili mi , quid tibi contigit , vel quo casu hoc tibi evenit ? Forsi- E
    sublevatus ab
    ,
    :

    tatur nh
    tlem

    agrestia olera sercbat;


    illa

    quem cum

    vidisset mulier
    di-

    profana
    :

    repcntina procacitate clamitans


    ,

    Bene valeaa magis, quid agis quid operaris ? Numquid ad pulmentarium nobis praeparandum olera feris? Beatus Marinus foeminea
    xit

    voce attonitus noluit respicere eam; sed vexillum


    fronti sudb imprimens ilico recepit se in spelunoam suam, quam ipse sub gelida rupe in

    erucia

    Eremitam illum in aliqua re offendisti. At ilinnuens capite, nam loqui non poterat, hoc ita fuisse indicavit. Cognoscens itaque mater per acta rei caussam, surrexit et pervenit ad locum, ubi sanctus Marinus orando laborabat statimque procidens ad vestigia ejus, obortis lacrymis deprecabatur eum dicens: Pater mi, miserere supplicantis viduae, et misericordiam tuam ostendo super filium raeum. Absolve eum in virtute Dei
    tan
    le
    ,

    latere

    januam
    jcjiiniis

    montia exciderat. Et introgressus clausit et sex diebus totidemquc noctibus in


    ,

    tui, et quodcumque dabimus tibi.

    praeceperis, vel petieris

    a nobis,
    remituit sa-

    et
    .ic

    orationibus pcrsistens

    preces et lacontra dia-

    16

    Ad

    cryinis

    gemitibus ad

    Deum

    eaeli

    Nihil

    aliud a

    bolioas infestjitioues

    indesincntcr fundebat.

    Tuno

    Deum

    beatus Marinus respondens dixit vobis quaero nisi ut credatis in vivum et verum ad salutem animarum vehaec
    :

    mtati

    et

    cum

    tota fantifia
    <

    mulier
    bus
    nl

    pastoribus derelicta

    cum

    se

    delusam a
    singulti-

    ad hristum con-

    strarum
    et

    et

    ut expellatis simulachra
    ,

    mutaetmor,

    vertit.

    diabolo oognovisset, fletibus

    et crebris

    tua daemoniorum

    quae sub vana religione colitis

    deplorans, nimiopavore perterrita,

    tandem a

    facie Viri Dei confusa recessit, etrcversa ad civita-

    tem
    tra

    Ariiiiincnscin professa est

    palam omnibus, con-

    convertaraini ad veram religionem Domini mei Jesu Christi baptizati in nomine ipsius. Partem vero montis istius ad sepulturam meam
    ,

    famulum Christi Marinum impie se diabolicis exagitatam stimulis egissc, statimque a diabolo anvpta, uYfiiiirln iv.f

    H
    tlein

    si mihi eoncesseritis , recipio. Cui mulier respondens ait Non solum montem tibi dabimus sed et omnia confinia et promoutoria * quae sub
    :

    c.

    collcs

    Mx

    illa

    die

    timor

    magnus

    incubuit super

    montibus sunt
    tua

    tecedit

    jugum vum
    tis rt

    tacellw
    .

    wdificai
    * /.
    \

    indicto

    plurimoa eorum, qui erant in ipsa civitate, et magnifloabant nomeu Dei vivi qui ostendit mirabilia in Sanotia suia etinjuriarum omnium iu se sperantium non oblivisoitur. Dloil enim Scriptura
    taa
    ni
    :

    successoribus tuis perpe- successione concedimus. Protinus exurgens


    ,

    tibi et

    insidiaa,

    Mihi vindictam *, ergo retribuam. quanquantaa artes oontra Dei famuioa et

    beatns Marinus venit ad locum , ubi adolescens jaoebat , et accedens propius tetigit eum dicens In nomine Patris et Filii etSpiritus Sancti surge et ambula, loquere et convalesce. His verbis auditis, pristinae valetudini redditus est illico

    ado:

    Ohristo pie viventea, teterrime hostis diabole,

    oonoitaatiP
    dia

    Quid

    ssevis,

    dcntibns
    ubl

    aoriter

    quid furis, quid rabiinfrendiflP Ubi sunt jacula


    tusa

    surgens exclamavit clara voce, dicens Gratias ago tibi, Domine Jesu Christe, qui diguatus es me visitare in Salutari tuo per famulesceus, et

    tua,

    uuno faiiachu

    aculeus

    ubi

    sunt

    arma tua P Collapsa Bunt, et confraota in vertioem tuum oeoiderunt. Qladius tuua et sagitinaidiarum sunt, et qui
    tB

    lum tuum Marinum. Nunc cognosco, qui nou est alius praeter te in ccelo sursum et in terra deor-

    sum
    cas.

    tu conteris

    et

    sanas
    ,

    mortificas et

    vivifi-

    tnarum
    te

    in

    prrecordiis

    tuis

    iufixre

    dudum Deo similem


    DeJ

    esse puta-

    bas

    modo ab uno

    Famulo deviotua jaoes

    atque prostratus,

    Poat intervallum aliquantorum

    dierum videns beatna Nfarinus, quia nimium in ioco iiio frequentaretur ab omnibna migravit
    ,

    corruens in terram proatratus est cum genitriee sua ad vestigia sanoti Viri et abrenuntiautes simulachris et idolis quibus hacteuus deservierant conversi sunt cum
    , , ,

    llav pnstquam dixit

    omni domo sua

    et farailia,

    credideruntque in Do-

    miuum
    viri p.

    illo

    die

    inde,

    jugum montia Tytani, haprimitua sub tegmine parvo. Deinde posuit terminum interse et habitatores looi Hliua ut uon esset ad eum ampliua oonoursua populi am aocessus mulieris, vel oujualibet fcaminej seet deveniena ad
    ibi

    non plus minusve quinquagiuta


    ,

    bitavit

    17

    Eodera tempore
    Dei
    per

    quo haec gerehantur


    ,

    vir-

    Marinum directus Gaudentius epiacopns aburbe domina urbium

    tute

    sanctum

    lUaconxu or
    iinatur
    <i

    est

    Bo- Gaudmtto;

    ma
    in

    sus, CoBpit etiam

    Laboribus

    manuum operam

    da-

    civitate

    ad pnedicandum gentibus et his qui erant , Ariminense cunctisque suburbanis et


    ,

    fiuibus

    i^itur ingressus fuisset urbem, audivit a Christianis, qui ibidem erant, de fema et virtutibus sanctorum virorum

    a nmbusejus.

    DIE QUARTA SEPrEMBRlS

    Cum

    ^19

    Alanm. Repleta namque erat fere tota urbs illa nuraculis et magmalibus, quae per eos divina potentia operabatur. Quibus auditis, sanctus Gaudentms direxit ad iUos litteras, ut venirent ad eum hi sa ncti Viri, u t receptis Ordiuibus ab eo,
    Jrent praedicare

    Leonis

    et

    g-eutibus,

    mme
    *

    Patris et Filii

    baptizantes eos in noet Spiritus sancti. Lectis itaque

    r Maremai h^retiei fuit. is cum audisset quod Mareanusdamnatusesset et turpiter ab Ecclesia dejec us, omnes Christianos interticere tempwtata alii Christianorum in

    71 2 t

    w y
    u
    l

    mi SanCtlfc et iu Iat * ^cclesia,, a-a n CtUm Um mn ^a confusione prore-t p es Prteses


    ff

    .,

    autem, qui
    '

    A m,nensi

    diebus pne-

    ^^Sineua

    ejusdem

    jj
    ,

    Ms. Arim,

    tlogmale

    Leo et Marinus unauimesinspiritalimilitia* Ariminum perveneruntadGaudentiumepiscopum, [quo viso mag-no graudio repleti sunt permanseruutque cum ] eoahquantis diebus, accipientes ab eo sacrorum Ordinum consecrationes nam beatus Leo g-radum presbyteni sortitus est, sanctus vero Mariuus Levitici ordinis percepit benedictionem q. Qui;
    :

    Iitteris pontificalibus, sancti viri

    mma se reservans, absconditus totidemque noctibus in antro Mercualis Libensis cpiscoi)i /


    persecutionis
    dirani procellam

    aln in spelnnds abdere se studueruut nam et sanctus Gaudontius episcopus ad raajora eertaest tribus

    StaJ
    viri

    diehus
    et

    venerabilis

    Beatus

    autem

    recordandaa virtutis Levita Domini Marinus stabiliter in cellula sua persevernns, nec imminentis

    postquam innumeris carnalis


    die tertio

    uspinm deoHnans

    vitaj castigntiouilu.>

    buscumgrandihonoreperactis, valedicentes Viri


    Dei beato pragsuli Gaudentio, reversi sunt ad loca
    sua. mrsum jubel
    dworaiiasini

    minitterium
    obire.

    18 Contig-it autem, revertente beato Marino ad cellam suam, ut conspiceret in hortulo suo immanem ursum, visu atrocem et horrcndum,

    buo Septembria u mlgrana de hao luce susceptus est ab ann-eii s aa atern8 ^ aU(Ua ccelestis vitrn, ao sepultus est tamonte Tytano *

    dig-iium sese aidereis mansionibus exhibuit

    Nonas

    comedentem asinum

    ipse sibi sadiftoaverat, ad hmdem Pomininostri Jesu Christi, qui eum Patre et Sj)iritu sancto vivit et reg*nat in sieeula sssoulorum.

    in

    ecolesia.

    quam

    B j.Tiiano

    ipsius,

    quem solum
    :

    in so-

    Amen.

    latium cujuslibet laboris habebat. Tunc Vir Domini coutristatus dixit ad bestiam Praecipio tibi
    in

    ANNOTATA.
    Demoslhcnes ille rex Liburnorum aliunde notus non est. b Diocletianus tanium capit imparan anno Z83>Maximianusveroetiamse/'itt\. c In margine notatur e. bis mortuus, sed
    i

    Patris et Filii et Spiritus Sancti, ut nonrecedas a loco isto, donec compleas ministe-

    uomine

    rium
    piens
    ligavit

    illius,

    quem
    eo

    iliicite

    devorasti

    et

    arri-

    capistrum,

    cum

    quo asinum solebat ducere, ursum nodis strictissimis, duxit-

    que illum in pistrinum suum et ibi nexibus vinctum dimisit. Mira res et dig-na memoriaj corameudanda, ut ursus indomitus, omni ferocitate dcposita, ad tantam mansuetudiuem pcrveniret, quatenus manibus parvulorum teretem reflectens ccrvicem humiliter mcliuaret, et qui antca per
    vastitatem eremi sang-uinem sitiens feraruin carnibus vescebatur, nunc modico pabulo [pratij
    conteutus,
    rat,

    perperam: vox enim biothanatus composita ex


    GrtVco ftx
    bis
    vis et

    ^ovara? mors,

    non signiflcat

    mortuum, sed morte violenta pereuntem vel perire dignum. Plura de biothanatis kgipossunt
    apudCantjiiau in utroque Glossar/. Diocletiainedia sibimortem conscivisse <>t fortassis etiamhaustovenc/to, soribit Tillemontius

    num autem

    omnia pondera

    asini,

    quem devoraet in
    pi-

    humiliter et ubedienter
    ligatus ad

    portabat,

    strino
    si

    ille,

    qui

    molam laborabat. Ncc mirum regem quoudam Babyloniie r subita


    elevatum deposuit,
    et

    inflatione superbia;

    inter

    bestias fcenum

    sicut

    bovem

    [per septena
    ,

    auuo-

    imperatorum tom pag. > Ariminum, vulgo Himini, antiqua Emilim urbs est in Italia ad mare Adriaticum, tiam <j>>t<temnonnegoa Libumis fkisse dirutam <( a Diocletiano instauratam; verum publioi edicti hunc in finem per univewas provincias Guropffl,
    .

    in Ilistoria

    rum volumina] comedere feoit nunc potuit per merita famuli sui Marini sievitiam indomita;
    et

    itt

    trueulentee fera; mansuefacere.

    Et,

    si

    sauetus

    SUpradiiilur, promulgtili mrnt/oiirm n<m />/venio apud veteres. c Lectionei Offlcii propriidicuntur fuisse ma
    .

    Marinus per humilitatis et sufferentiaj virtutem sevitiam diaboli, a quo omuis raalitia cxorta est,
    .

    fciinam

    superavit; quid inirura est, quod operantc Deo^ feralem * svitiam mansuescere fecit P Joannes

    etenim

    dicit

    Certum

    est

    quod quicumque raan-

    datis divinis se subdiderit,

    raansuete subdita erunt.

    universa ei a Doinino lisdem temporibus, qui-

    bus adversus eallidi hostis insidias talia bella gerebat vir Domini Marinus, bcatus Leo de prmsentis sseculi aerumnis liberatus ad desiderata ea:lestis reg-ni gaudia, sublevantibus cceli cceiorum
    SJarciani
    teltitma,
    /ii*
    t/<

    dolandorum lapidum, i-\ Ajblensl >! vitate oriundi, Christiani ab Infontio. Est autem Arba seu Arbum parva urbs insula oognominis ni lAbumia, uti habet Daudrandus. Qt<<> tem pore Arbuinvm vencrint Sancti, rulc (hmmc/ttarium num. et s. f Hicet infra verbosior est MombriHus, intcr* m/sccnsetiam tocos S. ScHpturm a/pographum vero Ariminense omnia hoc numero comprehensa
    g-istri
    (i

    omittit.

    g Additurinmargine
    ita

    i.

    *.

    curvaturazn.

    Locum
    Ttalict
    ,

    b-

    Sunci

    obilus el se-

    choris,devictomundiprincipetriumpiiatormig-ravit. 19 Post cujus exitum, exortura cst, ut ip.se pr#nuutiavit, schisma hsrescos, instijfante dia-

    describunt auctores
    1

    Commen/timt

    num,

    memorati

    Attollitur xnons Titanus intcr


    <!

    conflnia

    Romandiolea

    montem

    Peretranum

    puituru.

    quodam Ariminense presbyqui velut ang-uis de squaiido antro fcetida venena vomens, Christianae relig-ionis inviolabibolo,
    tero,

    Marciano

    Ariminum, cum horrido ajtj.s simarum rupium prospectu rersus mare Adriatioum. A latere Australi et Occidentall varie
    mllliarlbus supra
    i

    lem gdoriam violare conabatur. Adversus quem sanctus Gaudentius episcopus universalem Christiauorum ecclesiam cong-rcg-avit s, et coram omni populo divino judicio superatura anathematizavit, praesentibus multis
    Cathoiicis
    viris;

    tenditur in campos, silvas

    ei

    valles,

    quas
    tincte,

    tunc

    temporis nemors erant


    allifl

    *'t

    tesqua ind
    lupl
    ,

    non

    Encolis

    babftata

    quam

    ursievari] qui

    Septembris Tomus

    II.

    Narrant ddnde quo /" to diverterit 8anad locum abditum in occiduo moniis (>/(<-rr aiuntque habitacutum iilud Sancti secundum an34 tiquam
    ctus
    t

    220
    a- iM.Mi(i.

    VITA FABULOSA

    S.

    MARINI DIACONl CONF.


    et Comment. Italicus, qui E postgratuitam montis donationem additjuga illa habitari ccepta esse a Sancto ejusque sociis, non amplius ut tatibulum, sed veluti patrimonium; atque ex itla hora mutato Titani nornine, postea

    tiquam traditionem apud incolas pagi, AquaViva nominati, fuisse in rupe, quse est supra scaturiginem fontis unde prsedictus pagus noy

    Offtcium

    proprium

    men

    trahit.
    vitse

    Tum

    fuse

    et
    illa

    asperum

    genus in

    oratorie describunt solitudine victasque a

    Sancto tentationes dsemonis. h Mombritius Filitimani, seque mendose; Ms. Ariminense paulo rectius Faeliciani. Mons Feiicianus seu Feretranus designatur, vulgo Mont Feltro, ubi degit hic sanctus. Vide tom. i Augusti pag. 46.

    S. Marini appellatum. Ordinibus sacris initiatos fuisse a S. Gauq dentio, tradit etiam Brunaccius, num. 6 Comment. prsevii citatus ; sed alio tempore id factum narrat magisque verisimiliter Ceterum S. Gaudentius Ariminensis episc. et martyr colitur 14

    semper montem

    In apographo Ariminensi euang-elicam veritatem, ubi plura passim aliter leguntur Mombritius quoque prsecedentia magis am'plificat ;$ed opersc pretium non est ea omnia notare. k Adde fraudum vet simile quid. 1 Ms. Ariminense subslituit duorum, omissis iis t quieprsecedunt hocnumero. Ceterum videntur mihi prscstigim ilise diabolicse utiplura alia
    i
    .-

    Octobris.
    r Nabuchodonosorem Dan. 4. Fabulam de urso confictam hoc exempio nititur verisimilem reddere biographus, quam fortasse huc transtulit, mutatis quibusdam adjunctis, ex Vita S. Maxi-

    mini

    in hisce Actis poetice conjicta esse,


    vita Sancti mirabilior appareret.

    nimirum

    ut

    ubi de asello et urso narraVide tom. vn Maii pag. 21. Fabeltam auxit Comment. Italicus asserens Sanctum nostrum urso tamquam cicure jumento
    ep. Trevirensis,

    tur quid simile,

    Itafert traditio. Vide

    sedivium num. 15. B culam itlam vix aliud imprsesentiarum servare de sua antiquitate quam nomen et situm primse {sdificationis. Addunt, Sanctum injugo montis degentem excavasse sibi in saxis durioribus tres
    lectos,

    Commentarium Auctores lit. g citati aiunt,

    prse-

    tioni in

    qui conspiciuntur expositi publicse veneramemoriam tam gloriosi Herois. Adi Com25.
    et alibi

    mentar, num.
    u
    hil

    vectum fuisse. s Id ptane fictitium est. De Marciano autem presbytero Ariana tabe infecto, quem S. Gaudentius excommunicavit post damnatum Arimi- E nense conciliabidum, meminit Baronius ad annum 359 num. 46. Aiunt memoraii ssepe Commentarii Italici auctores et Brunaccius pag. 63, interfuisse Sanctum nostrum cecumenicse et iegitimse synodo Ariminensi, et cum Gaudentio aliisque ob Arianorum vesaniam inde recessisse

    Apud Mombritium
    :

    Vcrissimus. Ni-

    adpagum,
    t

    Catholica dictum, miltiaribus 15 di-

    de sequenti miracuto habet apographum nostrum Ariminense Theatrum autem civitatum liaiise part. i pag. 217 narrat illud contigisse piuribus filiis Fcticissima? sednullius nomen ex;

    stantem Arimino.

    Mombritius

    scopi

    sancti Mercualis Livensis epiLectio ix Officii proprii, in atrio S. Merepiscopi.

    curialis Livicnsis

    De

    S.

    Mercuriale

    primit.

    vocatur ab aucloribus Commentaqui insuper meminerunt prwdii in parvo monte, appettato Montecchio, ad pedem Titani versus Austrum, ubi vidua itla cum (icitantque ad marginem scritio rustivabatur pturas et memorias ant.iquissimas in archivo reipublicSB conservataSj secundum quas Verissimus et Feliritas erant nobtites Ariminenses. Quod additur iu monorato Commentario, ferocientem iliumjuvenem sagittas torquere votuisse in Sanctum, noncaret verisimilitudine. p Mombritius, cmliderunt in Christo nomina plus mlnuBve quinquaginta tres. Totidem etiamaSancto conversos et baptizatos numerat
    o
    Felloltas

    rii Italici,

    episcopo Foroliviensi Papebrochius disputavit ad 30 Aprilis. Qu& hoc numero prsecedunt, in ecgrapho nostro Ariminensi omissa sunt. u Anno Domini ducentesimo quinquaginta septimo, inquit Officium proprium tectione ix ; Castettanus in Martyrologio universati circa cclv at seculo iv vixisse debuit, si diaconus ordinatus
    sit

    a S. Gaudentio. Commentarius Italicus, citans memorias antiquissimas in archivo reipublicse,

    obitum Sancti

    coilocat

    non multo post

    tra-

    g-oedias conciliabuli

    Ariminensis,

    quod habitum

    fuit

    tus

    anno 359. Cum hinc vet aliunde erui cerannus nequeat, mortis tempus signavi sub fi- F
    secuii iv

    nem

    cum

    atiqua latitudine.

    DE

    DIE QUARTA SEPTKMBRIS

    DE

    SS.

    MAURO, SALVINO ET ARATORE


    EPISC.

    CONFESSORIBUS

    VIRDUNI IN GALLIA

    SY LLOOE HISTORICA
    J.L.

    I.

    Cultus

    et

    miracula ex Berthario

    corpora

    sec. vi a S.

    Agerico elevata
    templura S.

    ecclesia S. Petri Apostoli, dein sec. ix translata


    ;

    in

    Me-

    dardi

    reliquiae coenobio Theologiensi

    donat.

    -\

    Ante

    MEI>U'M

    SHCDIJ V.

    Sanctorum
    yloria

    teris et posterorum memorise commendavit Bertharius presbyter in Historia brevi episcopo-

    e antiquo et insignibus miraculis illustrato SS.Mauri, Salvini et Aratoris cultu hs>c tit-

    rum Virdunensium apud Lucam Acherium


    12 Spicilegii pag. 252
    .-

    tom.

    primum eum xi

    Post hunc ( S. Sanctinum, episcopum ecclesix Virdunensis , quee Octobris colit ) leg-imus fuisse san,

    nerat jam seucx et plenus dierum, pedes ot sanus reversus est ad propria. 3 Historiam e qua ista desumpsi licrtharius ecclesix Virdunensis presbytcr iu Prmfatione ad prsesulem suum Dadonem sc scripsisse
    ,
    ,

    'npora "
    ''

    ,m "' u

    '

    '>'"-

    postquam hic episcopatwn <t<hinistra$$ct per triginta et sex annos et templum cathedrale,
    ait,
    ,

    a 7 '"

    "**''

    quorum merita ad sepulcra illorum ostendunt frcquentia miracula siquidem sancto Ag-erico divinitus ostensa sunt eorum monumenta et ab eodem honorabiliter et sanctissime ordinata. De istis enim quse nostris oculis vidiraus qunmplurima referre possumus. Tempore etenira Lotharii junioris regris et domini
    ,
    :

    ctum Maurum, ctum Aratorem

    asservatique in eo
    . .

    libri

    et

    et

    sanctum Salvinum,

    memorisa eanctorum

    et

    san-

    patrum raagrna cx parte flammis absumpta es> sent annus autem 36 Dadonis episcopi connectendus et cum anno Christi 916 nam cathedram ascendit anno 880. Esatra dubium hoc ponit Dado ipse apud Augustinum Calmet tom. Eistorim
    :
    .

    Lotharingicse in Probationibus col. r 10 ubi documentum de ge$tis decessorum Eattonis <? Ber*
    ,
    -

    hardi ab
    est
    stri

    Attonis nostrae civitatis episcopi, de istis sanctissimis Viris reliquise sunt surapta? et ad Theolog-ium monasterium quod isti ecclesiae estsubje, ,

    illo conscriptum proferlur cujushoc initium Anno ah Inoarnattone Domlni noJesu Chriati ootingfenteslmo aonaffesfmo ter,
    .-

    tio,

    reg-nanto

    vero

    /.

    dclalcc

    ctum
    stis

    domino Anmlpho
    ,

    fflorlosifl-

    nostris temporibus sunt dilatae *.

    est

    conscientiae mea?
    ,

    Deus tequia non possum ad


    usque ad

    simo rege Lotharin<rue annn quinto

    nofltrffl

    au-

    memoriara reducere

    quae a pueritia

    C perfectam aetatem
    sepulcra

    meritis Sanctorum istorum ad

    clementia operari vidi. Qnot caeci illuminati quot surdi sanati quot claudi erecti quot daemoniaci liberati quot segroti a variis langruoribus liberati, nullatenus stylo compreliendere queo. Aliqua tamen subcompendio colligam.
    , , ,
    ,

    illornm divina

    tem ordinationis docirno tertio, [ndiotione nona, na cgfo Dado Viilunnnsis ecolesiffl epIflCOpUfl etc. Dado succe$$e?-ttt Berhardo, hic llattoni qui ut ille in laudato suo documento testatur
    ,
    .

    fuit

    temporibua
    h"lii

    Lotharli
    et

    Imperatorle,

    >-\

    [tem

    Lutharii

    ojus;

    pervenit usque ad

    annum
    ,

    primum Cnroli regifl. Lotharius I imperator abdicalo imperio monachus factus e$t ann< vi ta> sua? ultimo 966 quo filius Lotharius hseredi
    ,
    ,

    posthuma ex
    Bcrthario
    :

    orationum ecclesiam ipsorum ingressi, protinus meritis Sanctorum istorum sunt erecti. Quaxiam femina, nomine Emni multis diebus lumine prfflsentis saeculi privata in mea praesentia ibidem est illuminata. Similitcr et altera femina quas erat rnuta post peractas Matutinas me audiente ccepit loqui. Qui* dam etiam homo per xi annos contractus, et per multos annos in porticu sancti Stephani Me2

    Duo

    contracti

    causa

    tatem adirit istarum ditionunt, qu& abipsono*

    mc

    plioris.

    ncceperunt, itodiecitu >,>td,t <tm Lothario juniore an. SflO vita defunctO, rcgnum ejus patrui Carotus Calnus rex Fran*
    l,ot|i;irm,'_'-Ki'

    cise et

    Ludovicus rex Germaniie anno sequente


    contigerunt,

    inter se divi$erunl.
    i

    /.,/

    dictis patet

    Virdunensem
    bis episcopus.

    ohtissc

    primo Hattonem antistitem anno 870; ejusdemenim ur.


    t

    'l''^''',^""""

    tensis ecclesiae jacens

    rum

    curriculo evectus ad istoSanctorum sepulcra delatus fuerat. Prima


    ,

    ad

    Dado itlum pervenisse Bcribit u annumprimum Caroll regie, Lotharingim


    ;

    que
    sci-

    licet

    vcro parte noctis coepit voces emittere, et u8que ad Matutinas easdem emittens voces sospi-

    num
    cum

    erat

    cujus hic atteram partem, in qua Virdu alteram Ludovicus frater, uterque
    ,

    tituto regis
    ,

    memorato anno 870 obtinuerai

    tatem meruit obtinere. Ad quod mirandum cum domino Attone episcopo eadem die venimus, simulque cum illo vidimus coxam ejus cum cruquasi nihil aliud re usque ad nates excoriatam
    ,

    habuiflset

    quam

    ossa

    et

    qui

    vix in vehiculo ve-

    qui, ut Bertha rius apud Acherium pag, 16] afflrmat , per annos vig-inti et tres ecctesia Vtrdunensi prmfuit sedere ccepisse anno 847 tertio reliquiOA 88 Mauri, Salvini et Aratoris ad Theotogiense mo.

    secundo

    eumdem Eattonem,

    naslerium

    , -

    222
    L.

    DE

    SS.

    MAURO, SALVINO ET AEATORE


    cti

    EP.

    CONF.
    vuluera co-atrectavere. Bea-

    J.

    nasterium translatas fuisse intra annos 8j5 et 869 ; nam Bertharius supra num. i id factum fuisse ait tempore Lotharii junioris reg-is. De translatione ista sermo redibit infra num. 9. Mi-

    piis osculis dulcia

    tus tamen Agericus et temporis illius fideles memoriam illius sub nomine et honore martybis celebrari non institueruut; quas hodieque [utiet
    SS.

    Deus apud Sanctorum sepulcra operatus fuit, quxque idem scriptor se vidisse testatur, non contigerunt ante regnum Lothari* uti eruitur ex iis junioris seu annum 835 quae apud laudatum Acheriumpag. 261 de Hattonis anno 870 mortui, successore Berhardo reracula, quae
    ,

    Salvini

    et

    Aratoris

    memoria

    sub

    nomine
    ,

    confessoris veneratur.
    7

    Abbatia S. Vitoni
    visitur intra
    ,

    vulgo Saint-Vanne

    quse "I
    ,

    s.

    Joannu

    fert
    et

    Canonicos suos canonice vivere fecit,.. quos ego Bertharius unus fui) ( inter in humanis et in divinis libris per se et per alios cum summa caritate instruxit. Eruditi qui de S. Agerico Virdunensium prsesule scripserunt,
    :

    arcem urbis Virdunensis JJjJJj^ olim suburbana fuit eodemque in loco condita voluntt quibtu ubiquondam stetit vetustissima S. Petri Apostoli nonassentior. ecclesia in qua Chronicon Virdunense SS. Maununc
    , ,

    pucros

    ri

    Salvini et Aratoris corpora


    et

    ab Agerico inecclesiasticis

    venta
    tit

    honoriftceelevatafuisseasserit.DissenCointius in Annalibus
    47- Inter

    ab

    illo

    Francorum ad annum Wlnum.


    inquit,

    templa

    secuium

    initium episcopatus ejus ponunt circa medium vi. S. Gregorius Turonensis lib. 9 Hicap. 23 ipsius

    quae vel construxit vel reparavit Ageri-

    mortem refert storise Francorum quem OpeChildeberti II annum 13 ad regis rum S. Gregorii editor Ruinartius cum anno
    ,

    locum episcopus Virodunensis , ultimum obtinere non debent oratorium S. Martini , quod
    cus
    iu

    ipsa

    urbe

    aedificavit

    et

    alterum

    quod

    olim prope muros

    Christii%% componit.
    rus

    Ex

    sancti istius prsesulis

    cundo
    nis

    a sancto Mauro, seantistite in sancti JoanViroduuensium


    civitatis
    ,

    letate innotescit antiquitas cultus,


    ,

    quemSS. Mau-

    Salvinus
    ,

    et

    quidem

    inquit

    Arator Virduni obtinuerunt : SiBertharius, sancto Ag-erico di,

    memoriam erectum acpene dirutum non restauravit modo vel ausit in honorem sancti K
    Baptistse

    B vinitus ostensa ttunt

    eorum monumenta et ab eodem ad fidelium venerationem bonorabiliter et


    qui i Decembris colitur manibus sunt; in quorum brevioribuSt gum mihi alteris antiquiora apparent, narratur angelos ipsi oranti revelasse locum ubiSanctorum nostrorum corpora quiescebant. Cum quadam noote in cubiculosuo oraret sanctus
    5

    sanctissime ordinata.
    Ageriout tibi "' uwjiUk
    S,

    Sancti Agerici
    prltB

    vwnttrata

    gemina Acta
    ,

    eorumcorporu

    Agericus;

    candela

    quae

    juxta

    morem

    ante

    lc-

    sed etiam sanctissimorum praedecesMedardi Solvini et Aratoris, qui secundo sorum Mauri tertio et quarto loco in episcopatu Virodunensi sederant, corporibus ibi repertis exornavit, ut observat Wasburgius seu Richardus de Wasse bourglib. 2 Anliquitatum Galliae Belgicee Parisiis anno 1549 editarum, fol. 76. Deinceps haec a^des promiscue sancti Joannis dicta est et sancti Medardi, donecsancti Mauri nomen sub Heymone pontifice obtinere ccepit. Similia lego apud Calmetum lib. 7 Historiee Lotharingicee num. 38
    ; ,
    ,

    ctum

    ejus ardebat

    extincta

    est; et ecce

    cum

    et

    alios

    scriptores

    neotericos

    majrno splendore affuit multitudo angelorum chot laudantium Dominum ros ducentium qui oonfesaornm Mauri beato Agerioo sanctorum
    i

    seculos. Illis ego

    non assentior

    Wasseburgium donec S. Mau-

    <

    rum

    in

    honorem
    ,

    erexisse

    S. Joannis Baptistos ecclesiam atque in ea ipsum , Salvinum atque


    ,

    Salvini

    et

    Aratoris corpora rerelaverunt ; qui plu-

    rimia ante

    eum
    in

    bemantea

    anniB Virdunenaem ecclesiam g*usuo sc]>ulchro conjuncti latcbant


    ;

    quos sanctus Afrcricus elevavir, et honorifice collocavit, llli autem, qul sub eodera tecto jace-

    pene bant, de visione et jubilatione pertcrriti ne exanimea Bunt facti quoa aanctus conaolana cuiquam dicerent, impehoc, quod nudicrant
    ,
    :

    Aratorem posl mortem suam depositos fuisse antiquiore documento probetur, quam sit Chronicon Virdunense , cujus auctor Hago Flaviniacensis vivere desiit initio seculi xn. Huic interim adhsereOy asserenti Sanctorum corpora a S. Agerico elevala fuisse in ecclesia, ubi sedem habuerunt requietionis
    ,

    sancti Petri Apostoli

    in

    qua

    ravil.

    c
    elevat
    ii\

    tu-cle-

    Mirahilis ista visio, in qua Sanctorum nostrorumcorpora S.Agerico ostensa fuere, fusius
    describitur in ejus Actis proliwioribus et in Chronico Virdunensi Hugonis abbatis Flavinacensis, Bibtiothcqui apuil Phitippum Labbeum tom, La> csb librorum Mss. pag. 98 ista subjungit tata * sunt crg*o Sanotorum corpora auro obryi
    :

    nu S, i'ttn ApmtuU U(
    ;

    Ihiiiii

    Fluri

    nfacanili
    icrlbit,
    '

    i.

    lovoto

    zo prcciosiora

    et
    ,

    in

    reclesia, ubi sedera habuePetri

    runt ivquiotionis
    :i

    saneti

    Apostoli

    nomine

    beato 8anotlno oonseorata, honorabiliter et sauctiaaime ab ipso viro Dci S. Agcrico pridie No-

    nas Septembria sunt ordinata


    nis et
    revelutioiiis

    ct dies translatio-

    pora

    oelebritatiti
    ;u\

    succedcntia temannuaa est honore insignita. Quo-

    covum

    per

    nim mrnti

    Bepulohra illorum
    83

    usteuduut

    fro-

    quentia miracula. His subjicio, qiuv auctor Chronici Virdunensis pag,

    prsemiserat

    Narrave,

    runt auteiD dc

    beato filauro posteri

    illi

    qui In-

    terfuere tranalationi , quaa a beato Agerico tunc temporia facta est, posterioresscriptis adnostram usque notitiam transmiserunt beatum Maunnu diversis suppliciorum generlbus afieotum ve,

    eliam antiquorum prsesulum Virdunensium Pulchronii Possessoris et Firmini, qui Sanctis no- P stris proxime successerunt, sepulcra sub monumento S. Vitoni iempore Hattonis episcopireperta fuisse, Berthariustom. 12 Spicilegii Acheriani pag. 253 ct 251 diserte testatur. De S. Pulchronio actum est adxvn Februarii. SS. Possessor et Firminus dabuntur ad iii Decembris, Sac/a curpoiu eorum vero successor S. Vitonus ad ix Nocembris, in ttmplwn V Medardi S Cum sub Hattonis episcopatu SS. Pulchrotrunslata nii , Possessoris et Firmini sepulcra in Petri Apostolorum principis seu, ut tunc vocabatur, S. Vitoni ecclesia invenirentur , trium Sanctorum nostrorumcorpora in templo S. Medardi quiescebant huc enim translata fuerant ab Hattonis 'lcccssore Hildiao vcl Hilduino qui sub imperatojubus Ludovico Pio et Lothario I sedit. T?*anslationis istius meminit Chronicon Virdunense apud Labbeum pag. 120 Hic Hatto ) accepit partem reliquiarum sanctorum confessorum pariterque pontificura Mauri Salvini , Aratori^, quorum corpora sancto Agvrico revelata et ab codera fueraut honorabiliter et sanctissirae or,
    : ,

    diuata in

    eadem

    ecclesia

    ubi primo fuerant tu-

    ritati

    testimonium

    perhibuisse
    OQOttbuisae
    ,

    et

    pro
    ip-i

    fide
    [

    mulata, sancti
    sed a

    IVtri Apostoli

    uomine cousecrata,
    monasterio,

    Christi

    martvrium
    ,

    sicut

    domno

    llildino in
    ;

    uova sancti Medardi ec-

    defunoto videre

    et

    necdum

    soluto corpurc San-

    clesia erant translata

    et reposuit in

    quod

    DIE QUART V SEPTKMBRIS.


    quod Theologium

    228
    ULTOHt

    Quomam
    fc>&.

    dicitur, ecclesia

    su subjectum

    ecclesia S.

    Medardu

    in

    quam Hildinus

    Mauri, Salvini et Aratoris co?pora transtulit nova hic appellatur ; vix dubitoquin ab isto pr<esule condita fuerit, quem apud Bertharium pag.
    2G0 lego fuisse virum
    struxit

    scopus Virdu,ie?isiscoUegium canonicorum circa annum L328 insHtuit Calmetus inProbatio, Histowe Lotharingicw tom. 2 a col. 5S1 ipsas
    pt\csuli S ,ecclesia?n coltegiatam in Hatto?ns castro erigentis, litteras producit, e quibus sequentia excerpo.

    JL.

    Henrta

    cujus

    bouum et sanctum, qui conmultas ecclesias iu episcopatu. Cointius, verba supra dedi, Calmetus et alii ex

    Wasseburgio scribunt, ante Hitdinum ecclesiam S. Medardi apud Virdunenses extilisse, quam seculo vi S. Agericus xdificarit sed ut hoc verum esse credam, idonea auctoritate prius pro:

    quod inter reverendissiraos patrea et prassules beatissimos, quinoatres Virdunensi eoolesiffl pro tcmpore hactenus praBfuerunt beatissimus Dei oonfessoi aanotus Maurua per 8U8 perluoida atque salutaria dMcumenta pra-di-

    Attendentes

    rr

    ftarcrciati

    in cottegiatam
    erigitttr.

    ctum nostram Virduuenscm

    baridebet.
    reliquix
    tterio

    illustravit eooleaiamj
    ;

    mona-

    Tfieolo-

    giensi donalx.

    subjecta olim ecclesias Virdunensi, at nunc archiepiscopatus Trevire?isis abbatia Theo9

    De

    adquam in laudato Chronico Sanctonostro7*um reliquuv ab Hattone episcopodicuntur translatse fuisse, legi possunt Commentarii prsevii de S. Paido antistite Virdunensi ad
    logiensi,

    deeorayit virtutibus et moribus informavil oujus altis virtutibus et decoria operibus ampla nostne ejusdem ecclesiie fabrica velut

    rum

    ffemmisvernantibua rutilat, et eleg-antia sinffulari gloriosiua sublimata coruscat ad honorera divini nominia ct grloriam salutemque lidelium ct pnedicti egxe:

    gii
    rito

    confeasoria S.
    et

    viii

    Februarii a nu?n.

    9, et

    de S. Co?irado Trcvi-

    Maurj reverentiam, oujua meparochialis ecolesia da


    ;

    archiepiscopo desig?\ato ad iJuniinum. i. Bertharius initio hujus Sylloges tempore... Lore?isi tharii junioris reg-is,

    idest, intra

    annos 855

    et 869,

    memoratam Ordinis S.Benedictiabbatiam, vulgo


    Tholey ?iuncupata?n, sac?is istis reliquiis ab Hattone ditaiam fuisse ait. Ad hunc diem sepositum inve?ii scriptiun, quod, uti Sollerius antiotavit, misit D. abbas Theobertus de Theolegia an. mdccxxxiv, i Febr. In fine ad re?n nostra?n hxc

    Battonia piiaduoti oonailiia digniaque atudiis excitati praaeuti aoripto Ln perpctuum valituro concorditer ordinamua, u1 in
    oastro antiquitus est fundata
    prasdicta

    honore

    parochiali ccclesia major ail uumerua personarum cxhibcutium ibidem deinoepa huiuilem Domino famulatum. Quapropter unanimiter statuimus ct inviolabiliter volumus atquc dcccr

    nimus,

    ut

    in

    praadiota ecclesia,
    ait et ftat

    paroohialia fuerat,

    quas duntaxat collegium approba-

    rum

    : In quodam libro Epistolarura et Euang-eliomonasteriiTheologieusisest catalogusreliquiarum, qui ita incipit Hae sunt reliqui, quje continentur in longissimo scrinio etc. ; ubi post alias

    habet

    tum,

    dem
    tut/i,

    iu quo tunc erunt vig-inti canonici, ettotl pnnbendte. Cetera legi possunt apud Calme qui lib. 2.') siicV Ilistori.v num, 108 capi

    tuliitn cano?iicorut/i

    muneratas reliquias leg'itur Buaciuum sancti MaTJUI, BRACHIUM SANCTI SaLVINI, BKACHIUM SANCTI
    SS.
    :

    dum S.
    sc?'ibit.

    ew Hattonis castro ad oppt Mickaelis anno L7Q7 translahtm fiiisse


    mo-

    AllATOIUS.

    12 Auctor swpe laudaii Chronici Virdunensis apud Labbeum pag. l?;i, Sed nec [p8e, inquit,

    Abbalio.

    nialiutn ad/uti
    ijitur

    circiter 987

    doinnus Hciino epistvptts Vtrttiniensis usque ad 1024 vet seq.

    <th

    ittnto

    Sancto

    runi covjiori-

    bonifl

    t>U*

    rrun

    ulllil

    II.

    Ecclesia
    castro,

    S.

    Mauri

    in

    Hatto-

    operibua vacantem animum praabuit, quin potius oi cltiin ecclesiam sanoti Johann|8 in proapeotu oivitatla JoannU
    eitam,
    in
    ,

    s.

    Bopt.,

    nis

    et abbatia

    monialium
    et
    ;

    qua aancti oonfeaaorea Maurus,


    requlesountj
    iu

    8a1

    vinus

    A.rator

    Virduni, ubi ejus, Salvini


    toris

    Ara-

    ravlt,

    >'t.

    ca

    corpora honorantur
    ;

    Officia

    diapoaitione

    melioratam restauconyrc^ationeui monialium BUb patria Eichardi, abbatis S. Vitoni,

    quem ad
    tium
    qure
    providit

    \iv

    propria et Martyrologia

    gesto-

    iustituit,

    Junii dedtmus, regulariter vlvenet matrem eis eonallio ejusdem


    fldelem
    Christi

    rum memoria
    liractiinm
    S.

    Adelbergam

    famulam,
    6flt

    obliterata.

    rn^-noiniuahatiir

    Ava.

    0UJU8

    memorifl

    Muuri

    Verbis

    e Virdu?xe>isi Chronico

    num.

    8 tran:

    deposiIlafio

    tum

    scriptis

    heec proxi?ne subjunguntur


    S.

    Ura-

    nis castro,

    cujus ecclesia

    Sancto consecrata cucn

    annuin

    l~>->

    Mauri llatto in ecclesia, quam ipse in castello novo, quod nunc Hattonis castrum ab auctoris nominc vocatur, coilstruxerat, sub altari recondidit ;id salutem et praesidium posterorum. Hatto i?i loco, qui ab ipso nomen accepit, S. Mauro non sotu?n ara?n erexerat, sub qua ejus brachium deposuit ; sed ipsam etiam ecciesia?n in ejusde?n Sa?icti hono-

    chium vero alteru?n

    Agitur hic de prhnordiis nhhad.r niouia lium Benedictinarum S. Mauri, olim etiaut S. Joannia dictsc. et extra muros Virdunensos fun datx sed gum nunc solius S. MaurJ nomine vo catur, atque intra urbis mcenia conspicitur, TheodericUS epXSCOpUS Virdunensis ab nnno 11)1-7
    B3terna.
    ;

    in

    rharta

    <iou<ttit>nis

    notts ehronicia destituta,

    quam

    dat Catmetus in Probationibus Historim Lotharingicse tom. a ool. !;!'), se omni post
    i

    ordinaiionem suam amore coluisseait oooti Jo hai ilfl monasterium in vioinio... civltatfs sftumj ab Eleymone episcopo divae memoriae priedcces
    sore...

    nam inter alia, quse ex inst?*usedificarat mento ante medium seculwn xiv confecto mox producentur, haec occurrunl Cujus ( S. Mau
    rem
    .

    honorifice

    incoaptumj
    Chrii

    et

    honorifloentiui

    devotione fldelium exaltatum;


    orii
    tl

    uhl etiam

    corpu

    MaurJ

    permultis,

    Deo

    merito et honore paroohialia ccclesia dc Hattonis castro antiquitus est fundata. Jacet Ilattori)

    gratias

    adornatum

    quieacit

    miraculis,

    Omnes

    nis castrum,

    vulgo

    Hatton-cbatel,

    inter fluvtoi

    Mosam
    chaelis,
    ne?isi.

    et

    Mosellam tribus ab oppido S. Misex vero circiter leucis ab urbe Virdv^

    Post conditoris Hattonis tetnpora in lumaccrevit; in cujus ecclesia parceciatiH. Mauro consecrata Henricus d'Aspremont epi-

    ejusdem ccenobii possessiones xxiv OctobrU anni L049 s. Leo IX Papa conflrmavit , in cujui MM ad Bulia, quam Catmetus laudatus a col fert, dicitur Heimo locum in auburbio Vlrdu juxta rivulum Scancije * situm, ct in nen
    l

    .,,
    i

    norem

    sancti Joannifl Baptistffl et sancti Joan


    ,

    EoangelistflB con/eotum

    ubi

    sanctorum

    Mauri,
    Silviui

    22
    AfCTOK J.L.

    DE
    incolis,

    SS.

    MAURO, SALVINO ET ARATORE


    tres obolos.

    EP. CONK.
    Ita

    Otim qunqur,
    ut credilur,
    S.

    Medardi
    ;

    dictx

    q\ix a

    ab ejusdem urbis renovasse et instruxisse provenerantur pter aquae commoditatem, ut moniales, quas ibi sub monastica regula ordinavit, usualia omnia sua intra fines loci illiua habere possint. 13 Wasseburgius et Calmetus num. 7 citati, necnon Cointius, cujus verba ibidem retuli, affirmant,veterem S. Joannis Baptistse ( in Bulla
    Salvini atque Aratoris corpora

    pia

    illa

    matrona

    statuit

    edito

    hac de re instrumento ahno mciii , pr^esidente VlRDUNENSI CATHEDR^ VENERABILI THEODORICO EPIscopo etc. Verum non cohaerent hae chronolog-icae notse; nam praedicto anno ecclesiffi Virduqui
    71.

    nensi praesidebat Richerus, successor Theoderici, anno mxc decesserat. Ita Mabitlonius
    lib. 70

    tom. 5 Annalium Benedictinorum


    15

    num.
    >I<k

    novo patronu
    S.

    Leonis

    Maurinomen obtinuit.

    ecclesiam,

    IX additur cum ruinosa

    et sancti Joannis Euang-elistae

    velpenitus coltapsa

    es-

    Porro trium sanctorum nostrorum PrsesuS.

    in

    sw

    set, resedificatam et S.

    Uedardo consecratam
    ;

    lum corpora, quse abbatia

    Mauri ab

    initio nominis abbatia

    fuisse, seculone vi

    an vero

    seculo ix

    a S. Agerico, ut illi volunt ab Hitdino? Secundum cre~

    dere mato, quam primum. Vide dicta num. 8. In rem nostram observat Cointius laudatus, di-

    fundationis suse possedit, etiam nunc in ejus ecclesia religiose asservantur. Itlorum tertium S. Aratorem ita memorat Castellanus in SupplemenS. Arator episcopus to ahemerorum pag. 909
    ;

    etiam nunc

    quiescit

    cum
    ;

    Salvino et

    Aratore

    Re-

    liquix alibi.

    ctam ecctesiam in honorem

    S.

    Medardi

    reocdifi*

    catam, tam hujus sancti quam antiqui patroni S. Joannis Baptistse nomen gessisse usque ad tempora Heimonis episcopi, sub quo S. Mauri aqnominari coeperit. Addit Wasseburgius lib. % Antiquitatum Gallise Belgicse fot. 76, aliud tunc
    S. Medardo templum exstructum fuisse in loco vicino novse abbaticc S. Mauri; cui hodieque paecctesia proxime adjacet. B rcecialis S. Medardi in finem hsec adduco, ne ex dictis num. 8

    corpus honorant religriosse S. corporibus S. Salvini, et Mauri episcopi Virdunensis, patroni earum S. ecclesiae post S. Joannem, qui ipsius est antiquus
    Virdunensis, cujus Mauri Virdunensis

    cum

    Eum

    et
    et

    prsecedente lector statim inferal inter Hildini

    Aratoris corpora

    Ileimonis episcopatum SS. Mauris, Salvini et ex templo S. Medardi in aliud translata fuisse ; cum memorali auctores ab illo
    Baptistse,
    ;

    non distinguant ecctesiam S. Joannis

    ubi asservabantur sub Ileimone episcopo qui in illa moniates Ordinis S. Benedicti constituit. Monachus anonymus S. Vitoni, qui Bertharii Historiam de episcopis Virdunensibus usque ad mediumseculixiconiinuavit, apud Acherium tom.
    i

    titularis. Sacra corpora, quibus moniaMauri ditantur, integra non sunt nam ab episcopo Hattone, ut supi^a num. 9 et seq. dictum est, cujusque Sancti brachium ad abbatiam Theologiensem, atque alterum S. Mauri brachium ad Hattonis castrum translatum fuit. Hujus etiam Sancti nescio quse reliquise servaniur Parisiis in monialium Ordinis S. Bcnedicti abbatia Vallis-gratise ; uti me docet Martyrologium Parisiense an. 1727 editum, S. Maurum ad vni Novembris ita annuntians Virduni, sancti Mauri episcopi, de quo reliquiae ad sanctam Mariam in Valle-gTatise ab Anna Austriaca regina Franciae, Ludovici XIV regis mare, pie depositse

    patronus
    tes S.

    sunt.

    :'

    Spicilegii pag.

    2fiG,

    quanta, inquit,
    !

    viri

    hujus

    ecolesias sollicitudo oum ecclesiam Jolmnnis Bnptistm mutaverit, nmtatam nin<'t pliaverit congreffationi necessaria ex rebus majoris eoclesiffi providerit... EJjus exemplo ejusque dei iderio Amious Propositus ecolesiam sanctaaCrucis asdifloavit, canonicos duodecim locavit. et

    Eeimonis erga
    ,

    beati

    1G In Calendario, quod ecclesise Virdunensis Mcmoriatrans Breviario Parisiis an. 1625 recuso prwmittitur, lationis eorum Officio adiv Septembris notatur Translatio beatorum proprio recoMauri, Salvini et Aratoris epi. Virdu. 9 lect. In litur i Se:

    primi et secundi Nocturni lectionibus, quas Breviarium recitandas proponit, de vita S. Mauri varia referuntur, quse prudentem fidem non
    merentur, ut num. ultimo probabitur.
    Tertii

    jUrmbvis

    potitione
    reoui a^

    episcopi...

    banoto

    Mauho aubdere non

    in

    it, id est, eos obligare, ut, quemadmodum /futdalaS. Leonis IX Butla exponitur, heb-

    continent, quse superius ex Berthario transcripsi ; sed aliqua minus verisimitia, imo etiam falsa admiscentur, quse

    Noctumi

    lectiones

    eadem

    domadarii

    in

    jam

    dioto

    monasterio

    <tf>

    Beimone

    ex ante

    C fandato divinia lnserviant offlciis, neocanonioam ui. ab abbatissa reoipiant. Hinc colligitur, Heii

    dictis atque etiam ex ipso Berthario corrigipossunt. Lectionum auctor omnia desumpsisse videtur ex Wasseburgio Ub. i Antiquitatum

    monem, quam
    stas

    ipse ampliarat S. Joannis BaptiS.

    Mauro tamquam patrono saltem secundario, a quo adjuncta illi


    ecclesiam, consecrasse

    30 verso et seq. necnon fol. 35 quem ego scriptorem pluris facerem, si apocrypha a legifoi.
    ;

    timis distinxisset,

    et fideliter

    Gallice r*eddidisset,

    Theodericus episcopus numero prmcedente sanoti Joannis monaeterium vocat, etiam S. Mauri nomen acceperit, quod hodie solum inusuest.
    abbatia,
    Matrantt ea
    ju$diuii
    bi

    quam

    qusein Historia Berthariiet aliisfide dignis mo-

    numentis invenerat. Lectio nona ita concluditur Meritis etiam beatissimi Mauri urbs Virdu:

    ga

    tptum

    piitat

    Virdunensi sanoti Mauri parthenoni Girberga abbatissa, nobilis queadam femina ejus propinqua, EUohildis nomine, orbataviro, ia monasterio non paucis diebus
    1
    1)

    Dum

    nensis ab iinminenti incendio servata est ; et ig-nis ventorumque sasvientium ita est sedata potestas, ut

    praaesset

    neodomus,
    aliquod
    seculi

    pateretur.

    qua egressus fueratignis, damnum Sis adjungo quse anonymus

    liabitavit,
    jeoil
    :

    tntcrim

    seoundis
    illi

    nuptiis
    basilicaa

    animum
    (

    ad-

    reverentiam Mauri, Salvini et Aratoris, ) quorum oorpora ibidem requiescunt tuui propter inhabitantium religionem haberet; plaouit ipsi, ut de se ipsa potius,

    sed

    oum multam
    suffragia

    wi auctor in Serie chronologica episcoporum Virdunensium apud Joannem Fredericum


    Schannat Coilectione
    91 de
    S.

    2
    ;

    tum

    propter

    Sanctorum

    Salvino scribit

    Vindemise iitterarisepag. Emersit in tantam sancti-

    tatis

    famam,

    ut partus abortivi ante Sancti illius

    quam
    et

    de rebua oeteris

    el

    alienis,

    viotimam Deo
    igitur
    S.

    sanoto

    Mauro

    solveret.

    Ad

    altare

    Mauri pridta quam secundo nubere disposuerat, aocessit, seque ipsam et liberos ei se nascituros Deo et sanoto Mauro vovil ea lege, ut unaqueaque proles annuum censum ad altare sanoti Maun otlonvt, mas quidom denarios duos, tomina

    mulioresque praegnantes vitam et sanitatem recipiant. 17 Translatio SS. Mauri, Salviui et Aratoris, cujus memoriam Virditnenses iv Septembris
    recoluni,
    iila

    ossa cxpositi,

    ad qui-m diem
    Martqrologiis
    uliquot in-

    ipsa est,

    qux

    secuio vi a S. Age-

    rico facta fuit. Ctarissime idaffirmat Chronicon Virdunense verbis supra num. 6 adductis.

    scribuntnr.

    Ex

    Mirtyrologiis, quse Sanctos

    ad eumdem diem
    sunt.

    commemorant, pauca accurata, nuila antiqua

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    sunt .Usuardinum in codicibtts Florentinis et editionibus Belini et Motani annuntiatione sancti Maun confessoris augetur ; sed non satis adjungendi enim erant Salvinus et Arator. Non satis etiam augeturin codice Ms. Bruxeltensi,
    ,

    n
    memoria
    SS. Salvini

    translalionis

    agitu,et

    V.rdunenses crarunt.
    balvim

    ouemqui sotum

    AUCTOIB
    J
    I.

    Aratoris cullui conse-

    etFlorariumnostrumMs.
    reticet, et

    qui,uti Sanetorum, Aratorera

    pro Salvini habet Silvini. In apographo Luxoviensi, quod singulos nominat, ponitur Syl-

    ]*Q"*<1cvitasinguloritmepi SC oporumMMT\, et Aratoris Wasseburgius !ib Antiquitatum et alii recentiores tradiderunt mihi
    i

    ***
    K*n*nrffti
    " nthilftdedi-

    apud Ferrarium in Catalogo generali Sanctorum, et Saussayum in Supplemento Martyrovani


    ;

    l^o^mmmHtiaessemdentur.quibustranscri^ bendis tempus perdere non lubet, cum su/Hciennon subjiciam. Historiam episcoporum V nensium a Berthario inceptam et ab anonymo monacho S. Vitoni ad medium seculum
    .

    ijnum oblivioni
    xuperett.

    ter tstudevincere possim, licet ealectorum oculis

    logii Gallicani Sylvini. Recte Grevenus Translatio sanctorum confessorum atque poutificum Mauri,
    :

    Salviniatque Aratoris,

    et

    nicum
    S.

    Martyrologinm Germa:

    xi

    Canisii, ut vocari solet

    Item Virduni

    ele-

    Muuri

    cttl

    tus die nalal

    x Novembris

    Virdunensis ecclesia x Novembriscolit, quo die memoratum illius Breviarium Ofpciumnovemlectionumpra>seribit. In sex prioribus agitur de %terna,qua S. Maurus fruitur et pii ejus imitatores ac cidtores fruituri sunt, beatitudine. Tres posteriores sunt ex Homilia S. Gregorii Papge in Evangelium secundum Lucam In illo tempore designavit Domi:

    vatio sanctorum etc. 1S Natalem S. Mauri

    continuatam, Laurentius a Leodio usque ad annum 1114 perduaiit: qui scriptor apud A\

    riumtom.

    12

    Spicilegii pag. &74

    in

    epistola^

    quaAlheroni cpiscopo Virdunensi lucubration suam dedicat, de Sanctorum nostrorum et a


    :

    rum prmsulum gestis in oblivionem adductis ita conqueritur Ecee sanoti pradeoessorea vestri Sanctinus, Maurns, Salvinus Aratnr, Puloronius,
    ,

    Refertur S. Maurus ad dictum diem x H Novembris in quatuor Martyrologiis Usuardiauctis. ln Luxoviensi legitur Virduni, sancti Mauri
    etc.
    :

    nus

    et multi alii, quo tempore vixerint, qute mira, quaa gesta vivi efie ccrint hodie nescimus, ot indifrnnin, pro nefas Patronorum nostrorum patimur [gnorantiam quoI ,

    Possessor,

    Firminus,

    Vitonus

    rum

    meritis illustramup. Tbidem pag.


    esl

    B75,

    dau-

    danda, inquit,
    ecolesiffl

    tamen

    Bertharii

    pln

    episcopi et confessoris. Burdigalense ri.r differt. Bruxellense habet Apud Verdunura depositio sancti Mauri episcopi ejusdem civitatis et coufessoris editum a Greveno Mauri episcopi. In Martyrologio Romano Sanctus annuntiatur ad viii Novembris Apud Virdunum saneti Mauri episcopi et confessoris. Eodem die quo tamen nec Virduni nec alibi, quod quidem noverim
    :

    Industria,

    qui de ipsis ciueribus ot puinis [noensas

    urbla et

    omnia, prout potuit, prtBdeccssorum saltein pra?sulum vol nuda nomina erutt vel quoa
    ,

    .-

    dam

    ^estorura nobis sointlUavit nam Ipsam tan tillam de nostris pr3ulibua notitiam ab Ipao
    :

    colitur
    ,

    memoratur a Molano

    Ghinio,

    Gale-

    sinio Saussayo, Castellano, et in Martyrologio Parisiensi anni 1727, cujus verbanum. 15 dedi.

    Porro etsiin dicecesi Virdunensi festum deposilio nis S. Mauri celebretur die x Novembris quia tamen de ejus vita nihil retatu dignumadposteros transmissum est, qu<e vero de gloria ejits posthuma adnostram notitiam pervenerunt, majori ex parte SS. Salvino et Aratori communia sunt ego ab liis illum non divideyidum putavi sed omnes simul dandos hoc die, quo eorum
    , :
    ,

    aceepimus quitamen nihil omnino, quod adS. Mauri, vel S. Salvini, vel S. Araloris vitam perti neat ab oblivione vindicavit /:.,- i,is relinquitur, ut, quie Wasscburgius et atii trcs nostrOS Ptwsules, cum rivcrent, egisse narntut verisimillime excogitnta fuerint post annnm II !-, quo Laurentius dc Leodio scribendi ftnem fecit et COnsequenter ftdem non mereantur. Saucti uostri vita et episcopatu defuncti fuerunt ante annum lunc enim 8, Pulchronium proooicirciter 450 mum eorum successorem ecolesix Virdunensi
    ;

    multorum sententia est, imo omnium, tempus assignatum per adjunctam vocem oirciter ditates ab anno 140 usque ad 160.
    prsefuisse t
    si

    DE

    S.

    MUNESSA

    seu

    MONESSA
    rRvF:VITTN
    aetas,

    VIR

    G.

    IN HIBERNIA

    COMMENTARIUS
    Varia
    Sanctse

    cs.

    nomina,

    cultus,

    qua

    vixit

    PROBVBILIIS

    lane prorsus Sancta

    POST CDLIT.

    Varie Sancta a icriptoribus


    apjtellata.

    fuec apud Ilibernise scriptores hagiophitos nominata reperitur. Jocelinus in Vita S. Patricii cap. 159 apud

    Mondose a Jocelino vocatur Momcssa, ot a IVoho ut vidotur hic MnnosHa. Nnm rectius Munkria
    :

    ab

    hi.s

    authorihns fcrtur

    coli utflanota,

    et ecclesla

    Cotganum

    in Triade

    thaumaturga pag.

    00

    eam

    MeniessamappeUat; Probusapud eumdem pag. 59

    ojus nomini dlcata : sed non reperio Datalem alicujus Munoria;, IfumesflB), vel Mcnx-ssa- a DOfltris haglo-

    Muneriam vocat auclor Vitse S. Patricii, tertio loco a Colgano editse, quem S. Benignum fuisse opinatur, eamden cap. 78 Munessam nominat. Ultimam hancappettationem reliquisprtefert laudatus Cotganus pag. 34, Nota 74 sic scribens
    ; :

    sed bene S. Monc.ssa-, sivc, quod ob rationem S83plua datam, Nohsjc, iv.Sopidem tembris. Curn hisce eam Monossnm scu Munessum
    graphifl ohservari
    est,
    ;

    vocamus.
    2

    Probuslib. 2 cap. 26 in Vita prmfati Btber


    ttt,T

    26

    DE
    Apostoli,

    S.

    MUNESSA SEU MONESSA VIRG.


    quintoloco

    mciou
    c s
    -

    nix

    quam laudatus Minorita


    :

    minahic (Ditingse ut videtur

    ubi dego

    reperta
    ,

    Cuttui Sanct*

    Probo,

    ad seculum v edidit, hujus S. Virginis cultum loco re rerre videtur ; ita enim ait In ipso quoque est 8. Monessa, quam Mu^ m0rtua etsepulta neriam appellat) celluiampostmodum futuram esse, ganctus Patriciuspra:dixit, in qua virgrines Deo faquod et factum mulaturae congreg-ari deberent
    :

    dabo. Deinmultisrecensitis, scribitur Muneria quae et Memessa virgro, filia reg-is, baptizata a S.
    Patricio,

    qui ejus

    animam

    in caelum

    ascendentem

    viderat circa annura


    tuali
    5

    salutis ccccl.

    De anno emorSS. Bi$erni*.

    estnon long"e ab

    illo

    tempore.

    Nam ejusdem

    sancts

    agemus a num. 6. His accedit P. Henricus Fitz Simon nostrde itidem Societatis, qui in Catalogo pr&cipuorum
    edito

    eodem loco usque in Virg-inis memoria prsesentem diem. Illius, inquam, cultum ad seculum v referre videtur his verbis Quod et factum
    colitur in
    :

    est

    non

    long-c

    ab

    illo

    tempore, sive illud

    tempusad

    anno 1611, et anno sanctam etiam Memes1619 recognito et recuso, quod sarn collocat in eo tamen corrigendus ibidem Mumeriam quoque tamquam a Memessa

    Sanctorum Hibemiee
    ,

    S. Virrjinis obitum, sive

    ad factam a

    S. Patricio

    prsedictionem refercndum sit. Sanctus enim Hiberniie Apostolus anno 460 vivendi finemfecit, ut ostendit Papebrochius tom. %. Martii pag. 525 quamdiu vero ante obitum suum hanc prasdic:

    tionemprotuterit, incertum est. Verumtamen 40 annis, qui a sancti morte usque adseculi vi initium fluxerunt, celtula hzec, in honorem utique
    illis

    diversam recitet. Non dubito, quin apud alios fortenonpaucos hujus sanctseVirginis memoriam invenire sit id enim mani feste innuit Colganus, ab hagiographis suis qui, ut supra dictum est natalem S. Monessse sive Nessse iv Septembris observari testatur. An hagiographi illi editi sint
    :
    ,

    an

    inediti, penitus
    ,

    me

    latet

    certe votvi et per~

    Moness, /edificari debuit, si non longe ab illo tempore vere fuerit exstructa. Quodnam tempus B idem auctor designet, dum Monessa; memoriam Usquo jn pra?sentem diem ibidem asserit perseverasse, incertum plane est, cum de ipsius Probi a>tate nihil certi habeatur consuli potest laudatus Colganuspag. 01 et Papebrochius noster loco citato pag. Bll. Utinam Probus, cujuscumque is wtatis fuerit, exstructse celluLv locum indicasset sic enim forte certius atiquid de hoc cultus inS.
    ; ,

    quotquot de Britannicis ac Hibernis historias sacras scripsisse compereram, sed conatu prorsus irrito, adeo ut non satis mirari potuerim tam constans de hac sancta silentium scriptorum, qui alioquin nihii prsetermisisse cognoscuntur, ut taudabili prorsus studio Sanctos suos popuvolvi lares

    fl

    aut qui quoquo modo Hiberniam virtutibus illustrarunt e tenebris erutos in tucem pro,
    ,

    ducerent. Scripsimus etiamadRR. PP.Minoritas Hibernos Lovanienses, precati, ut si quid de hac


    ( is enim ibidem Sanctorum suorum popularium Acta conscripsit ) monumentaservarent, idnobiscumcommunicaredignarentur. Responsum accepimus humanissimum

    Sancta inter Colgani

    dico reperire licuisset. De eodem loco et celtuta attum etiam silet Jocelinus silent alia> S. Pairioii Vitm et ipse, qui eas notis illustravit Colga,

    nus.
    Coigano

    Unius igitur Probi auctoritate ha>c cellula nititur, pro cujus fide spondere ego non ausim, preesertim cum Colgano teste nonnulla contineat omnibus atiis rerum Patricianarum scriptoribus contraric, queedam eto /><trte forte insertaalibrariis de nominibus locorum et regionum veride quibus vide laudatum tati plane contraria Minoritam, Ardmachss tamen Sanctx nostrx corjins srrra/aw fnissr, insinuat prie fal.vTriadis
    8
    ,
    ,

    thaumaturgm auotor pag.


    titxdo,

    811, ubi sub sequenti

    Da quibusdam

    aliia

    sanctis

    Ardmacha; quie-

    recensetur Sancta Munessa, sive Moquae oolitur iv Senessa filia iv^-is Britonum ptembris. Verum ibid, nonnisi relatos supra auex iis autem solus Probus, ctores ac Vit.as citat CUJns rrrha dedimUS raai saarhim rarat ; Vita tertia suscepto illam baptismo iw manus angeioscentibus,
    .

    inventum nihil. 6 Vitam Sanctse a nemine ex professo scriptam tnquiritur c ';j,ts vtfv 7'eperio per compendium tantum occasione bade ea agunt ptismi, a S. Patricio ipsi collati auctor Vitse tertise, Jocelinus, et Probus apud Cotganum in Triade alter tamen altero paido auctius. Eorum verba huc sic transferam, ut quid quisque auctor dwersum ab atio addiderit moniturus sim. Sed prius de tempore quohsec gesta sunt, paucacensui prgelibanda. S. Patricium in Hiberniam missum esse anno 432, ostendit Papebrochius tom. 2 Martiipag. 524. Ejusdem sanctissimum obitum anno 460 affigit pag. 525. Hinc conficitur, ea, quee de sancta nostra Virgine prodiderunt laudati scriptores, inter annos 432, et 400 contigisse nam extra hos terminos vagari neutiquam. pcrmittit collatus a S. Patricio baptismus. Videndum igitur ulterius, prioribusne, an
    at
    ' ;
    ,
    ,

    ram

    tradidisse

    animam

    asserit

    sexta vero addit,

    posterioribus apostolatus ejus annis

    ojus saori corporis

    glebam post datas Deo taudes

    tlCaiaiogit

    a S. Patricio reliquisque astantibus iamorifice faissr terrsB mandatam. Sed de hismox ser* no recurret pergo ad alios, Inter malta, QUX P. Strpfianus Vitus e So
    .

    innectenda tur eam ad

    sit.

    h&c historia Mihi sane verisimiltimum videe 5 posterioribus esse referen-

    unum

    dam. Rationem accipe. Edita

    cietatenostra Diliyiganusprofessorsubinitiumseculi \\i\aif P.

    Rosweydum

    transmisit,invenio ya

    Hibemise, ecoquibus duo Sanctam^ de qua agimus, continent. Aiter servatus apud nos sub inwlucro t Ms. L67 D Nomlna sanotarum feamlnarum quasub titido rumdam ex prosapia regum Scotorum Lbemlsa s, Muneria (seounduxn Prosio illius meminii bum aut Munessa seoundum meura Ms. tiiia bajitix.ita tamen a Patricio et regus Britonum mortua in lberni;i. Altcr sub involucro t Ms, 107 F. sic exorditur : Octavua Catalog^us sanctorum, qui iu ii>sa vetere Scotia seu Hibernia aut aut post mortem eo translati. Es mortui sunt quorum plurimis pauciorum, qui sequuntur, uorios catalogosde sanctis
    , .

    est a laudato mox Papebrochio c vetustissimo Nobiliacensis S. Vedasti monasterii codice Ms. Confessio S. Patricii de Vita ct eonvrrsatione sua. Scriptam a Sancto ipso opinatur post Ardmachanae sedis erectionem t adroquepost annum 451, ut ex conjecturis colligit pag. 510 num. 1. 7 Jam rcro in hac sua confessione apostolatus sui uberes fructuscap. 4. num. ISrecensens, cum ingentis gaudii significatione traductas a sese ad Christum rirginescommemorat,nec ullam tamen sancta Miuu^sa facit mentionem. Libet ipsum audireloquentem. Kilii Scottorum et filiae regulorum monachi et virgines Christi esse videntur. Et etiam una Scotta henedicta nobiiis, pulcherrima, adulta erat quam eg-o baptizavi et post paucos dies una causa venit ad nos insinuavit namque nobis responsum accepisse a
    1 ,
    , : :

    nc

    f>

    &, (5

    sm

    eu

    nuntio

    DIE

    QUARTA SEPTEMBRIS
    tradidit iu
    ibi

    monuit eam, ut permaueret vir^o Chnsti, et sic Deo prosimaret. Deo gratias, sexta ab hac die optime et avidissime arripuit iHud, quod etiam omnes virgines Dei similiter
    faciunt.
    et

    ntio Dei qui *>

    manus angelorum:
    k.

    et

    ubi

    et

    moritur,

    A.

    .epehtur

    iw
    *

    ln

    ipso

    probabilius

    ttatuilur intet

    annot i

    'j

    3 Vides, erudite lector, quam dutciter Hibernise apostolus de messe sua in Domino glorietur. Quis credat, illaudatam ab eo S. Monessani prx-

    nodum futuram esse sanctus Patrioius pradix.t inq Ua Tlrffinei famul dehcrent: quod et factum 6 eatnonlon^Tb lo ta mporo Nam ejusd Mncte Vir?inis
    po,t

    quoque loco cetlulan

    c ohtur

    eodem

    loeu

    usquo

    in

    pnesontem

    Monessam commemorasset, quee nonnobitismodo sed Britonum regis fdia adhuc gentiiis
    spreverat,

    tereundam fuisse, si jam tu?n, qiuv de ipsa narrantur, contigisscnt. Etenim si Scottx itiius, quia nobilis, pulcherrima, adulta, ab eoque baptizata, virginitatem servare decreverat, tam disertememinit, quanto magis inter apostolatus sui fructxts
    nuptias

    ANNOTATA.
    .8 Tertia vita 8. Patrioii ex vetustis membranis ^burg-eusihus in Bavaria apud Coiganum pag. Iicap. ISpatrem Sanct.v gentilem regem Britonum vocat. Jocelinus cap. 159 iiiam fdiam cujus-

    Deum

    videre arserat,

    cum parentibus certamen ab

    post

    iis ipsis

    exempium nequaquam prtetermissurus fuisse videtur, si jam tum contigisset prmsertim si, ut suspicatur Papebrochius, hanc suam coyifes:

    adducta fuerat,etab ipso baptizata ac Christi corpore refecta mortem Sanctorum tam mirabihter obierat, et ut Sancta fuerat honorifice tumidata. Enimvero tam iliustre reguv Prolis

    longum ad Sanctum

    dam pnnnpisiv-uantisin quibusdam


    tanui;e dicit.

    finibus Bri-

    b Jocelinus Memesaam, ts*Ha Vita Muucssam m baptismo Munerias nomen in Munessffl, vel Monessm mutatum est; mutatum enim fuisse nomen non obscure innuitur his verbis Cui nomen tunioia! Muneria.
    vocat. Forte

    sionem velut testamentum disciputis suisrelinquere voiuerit occasione quarumdam perseciUionum adversus se suscitatarum. Atque hcec ratio me movit, ut obitum iiiius inter annum 454 et
    400 probabilius coiiocarem. Nunc quee de Sancia nostra mcmorise prodita reperi, ex laudatis

    nationisetc.
    sine fide

    cldest Christiamc fidei musforiis. puta /ncarDeum enimremuneratorem cretffli

    bat idique, si Spiritus sancti rephta fuit gratia enim impossibile est placere Deo.

    ginis

    dMagicasetiftmnrtes ad lubcfactnwtitm Viranimum a parmtibus abhibitas, tradunt


    1

    scnpioribus accipe.

    auctor tertur 'it.r, et JocelinUs, e Mctaphorice h.vc tlieta accipc, nisiforte Virgo sic procorum ac parentum motimina ctudere
    voiuerit.
    f

    Non

    indicat,

    VITA
    Qualiscumque auctore Probo apad Col-

    exelwii hinc tjratiam ipse nttctor sunra dum eam. S. Spiritus gratia reptetam

    dicii.

    gRectius auctor terlice VitiB et Jocetnus Sanctam a parentibus ad S. Patricium adduC&tM

    ganum
    lib.

    in

    quinta Vita S. Patricii

    2.

    scribunt, baptizata cnim. cst non \n Ih/tannia, sed in Sibernia. Potest tamenet sic inteUigi ut velit eosin ffibemiam profectosS, Patricium ad sese accersieissc.

    c
    S.

    Muneria
    bapli-

    Cujusdam enim
    perfecta

    regis a
    cui

    filia

    egregia

    regis filia

    facie et

    nondnm
    nitatis
    sito se

    virtute,

    nomen

    tandciu consllio perduxerunt Puellam parcnt.es cjus ad S. Patrioium, oujus sanctitatia famasiffnia ac prodiglifl prdbata,

    eam

    h Joeciinus sic hahct Ca.sso diu dcsudantes, communi


    :

    ifritur

    lahoro

    in

    tum

    erat

    Mu-

    ac propalala orat runt utique


    nixius
    S.

    uliiqmr

    trrrarniii.

    Insinuavo-

    zata a virgi-

    neria

    conjugales, et non adquievit eis, licet non adhuo veri iiniiis miessct baptizata, nec fide c imbuta nam ad id, rtfi patitur quod nolebat, a parentibus compelli non poterat a
    :
    .

    propodimo-

    Spiritus sancti subito repleta cst gratia : cujus multi nobiles ac divites cxpetierunt amplexus
    b,

    Patricio pucllare
    nt

    proposit.tmi, oh-

    implorantes,

    lllam ad Dei sui, in qiiem

    concupivit, et

    defecit

    b
    c

    quffl

    videlieet

    inter verbera

    et

    crebras increpa-

    d interrognret matrem et nutricem, si compertum haberent rotae factorem, cujus luce mundus illuminatur. Et cum rcsponsum ab eis
    tiones

    ducere conspeotum. rium suscepti itineris causam assignat auctor terHm Vitm S. /'"tricii, parentes Virginis sic t>>guentes inducens Nos coactl sumul venlre ad te
    :

    anima ejus, studeret per- F Idem Dei videndi deside*

    causa

    Filiaj uostrffl,

    qute nlmio desiderlo oupit

    vi-

    dereDeum.
    Recte Jocelinus dapHsmo instructionem de mysteriis fldet prsemissam notat. Addii etiam Baptizatam Dominici Corporfs et Banguinis saora> mentis communivit, s'. Patrieius. k Tertia Vita ct statim accipiens baptismum,
    i

    factorem csse eurn, cui cffllum sedes estj rogavtt, ut ei copularetur conju^ali vinculo e, qui tam dccorum iumen haberct in
    Intellexit siquidem Virg-o prarfata per natotius creaturae factorem hoc paf, in triarehaa Abrahae secuta exemplum. Parentes
    caelo.

    accipcret, solis

    turam

    solo prostrata

    tradidit

    animam
    -
    t

    in

    autcm
    Quaproptcru
    parcntibus ad
    S. Patrieium
    Lfl

    manus angelot

    ejus

    quid agerent, quo se verterent, neinito

    sciebant.

    Tandem

    consilio a

    Deo

    sibi

    tradito,

    sanctum Patricium

    deductu baptisatur, pie

    accersiri feccrunt g, ut super hac causa consulcrcnt illum h. At ille per 8plritum sanctum cdoctus omnia, statim ad prfflfa-

    mortua ibique sepulta, Bmc phrasium consonantia suspicionem mihi movet atterum auctorem atterum in sfcribendo prm ocutis habuisse. Jocetinus stytum pauto exornavit
    et
    ibi

    rum,

    Illa

    vero,

    inrjuit,

    Viatico

    accepto,
    sjjiritum

    solo

    pro-

    strata
    iofjtir-

    intor vorha oralioni.s,


    di
    ).,

    alllavit

    W.

    fifQaTll

    moritur,
    honoriflee
    sepclitur.
    tj /i

    et

    tam Yirginem

    eam
    i

    Si

    accessit, et elevata voce dixit ad credis in Deum ex toto corde tuo P

    vacro

    ad

    dealbata,
    sul

    manibn
    candidi et

    que angelicis deducta ad


    rubicundi conspectum
    et
    :

    Dilecti

    Puella respondit, Credo. Tum \u Domini Pasacro lavacro spiritns et aquffl reg-enetricius
    ravit

    complexum demigravit.
    8anctus efgo PatriciuB

    De
    et

    Xec mora solo prostrata Septembris Tomus II.

    eam

    i.

    spiritum

    seputtura hmc addit omnes, qui adcrant,

    Dcum
    35

    fflorlflcaverunt,

    ejusque

    228

    VITA

    S.

    MUNESSiB SEU MONESSJ) VIBG.


    memoria S. Monessx eo
    loco celebrata nihil

    ejusquesacri corporis ^lebam honorifice sepultos


    tradiderunt.
    1

    habent

    tertia et Vita Jocelinus.


    cellula,

    De hac

    Virginum contubemio, ac

    DE

    S.

    CANDIDA JUNIORE
    NEAPOLI

    MULIERE CONJUGATA

    J. S.

    COMMENTARIUS PR^VIUS
    Cultus, elogium, annus emortualis, inventio corporis

    Anno

    rlxxxvi.

    Variaadmo-

    ipv^
    \
    ,

    TSm

    "

    hodie Neapoli Candidas coli, easque ren ra distinclas esse, late ostendi supra in XjCandida seniore. Junior in Martyrologio
    :

    dominus Franciscus Carafa, quando, suadente domino Paulo Tasso, tunc canonico Neapolitano, et nunc reverendissimo et dignissimo ardrea? erat

    E
    <li

    posl Seniorem ita annuntiatur Ibidem sanctns Candid junioris, miraculis claraj. Inter impressa, haOfficia Neapolitana, anno 1525

    Romano

    betur etiam Candida hujus Offtcium proprium novem lectionum, ex quibus lectiones sex, spectantes ad gesta Sanctse, infra dabo tamquam
    brevia Acla. lloc autem Officium ostendit, verba Catalagi Sanctorum aliquot Neapolilanorum anni 1619, quibus dicitur sola Candida senior usque ad illud tempus Neapoli culta fuisse Officio nisi semiduptici, nonnutla egere explicatione fortasse Officium Candidaa junioris impressum
    ;

    chiepiscopo Anxanensi *, innovatum est altare novoque marmore exornatum hujus Sanctse, atque imag-o nova ejusdem sanctse Candidse erecta, cernitur. Sacra autem ipqualis hoc tempore
    sius

    Lanciano

    ossa

    quae

    jam ex

    veteri

    sepulcro

    erant

    elevata, inclusa sunt urnte marmoreae, et collocata


    ipsius nomini dedicato, apud quod altari ctiamnum cernitur vetus sepulcrum, ubi primum

    sub

    sepultaest Sancta. Ibidem etiam leguntur versus aliquot Latini, quibus continetur epitome eorum,
    quae supra narravimus.

    Hactenus illustrissimus
    epitaphium,

    quidem

    fuerit

    anno 1525 sed

    non recitatum.
    esse ver-

    Malim tamen existimare sic explicanda

    ba laudati Calalogi, ut credamus Candidam juniorem non fuisse cultam per totam duscesim Neapolitanam, Quidquid sit, instituit Ulustrissimus Decius Carafa, archiepiscopus Ncapolitascnior colcretur dc Cundid;i juniore ftcret commemoratio De hac vero inlaudato Catalogo Porro S. Candida junior fuit notantur scquentia conju^ata rixitque prrostanti pietate et fide anC teannos mUle, hoo est, imperante Mauritio. De ea Martyrologium Romanum die iv Septembris, et Banus, Ut
    OfflotO

    Regius. '6 Versus autem, de quibus jneminit, sunt antiquam Sanctte epitaphium, apud varios impressum, quod Baronius alia accasione ad annum 715
    sic expressit
    :

    t Mors, quae perpetuo cunctos absorbet Parcere dum nescit, saepius ipsa favet.
    Fcelix, qui affectus potuit demittere tutos
    :

    hiatu,

    inipostcruni

    Cmtdida

    Semiduplici,
    .

    cl

    Mortalem raoriens non tiraet ille viam. Candida praesenti teg"itur matrona sepulchro,
    Moribus, ingenio, et g;ravitate nitens. Cui dulcis remanens * conjunx natusque superstes
    ;

    forte

    rcma-

    ncnt

    Extat nobilc epitaphium marmori Inoiaum in fflde S. Andreoe, ubi et corpus ejus colitur. Ende vero pars ossium ejus ad esdem
    ronius
    in

    notationibus.

    Ex fructu Mater noscitur sobole. Hoc precibus semper, Iacrymosa


    tebat
    :

    hoc

    voce pe-

    arohlepiscopalem
    In
    rifioe
    et

    In

    propinquumtrmplum
    stranslata sunt.
    -l

    oapellam Thesauri, para vero S. An^vli ;nl Xidum honoin

    Cujus nunc meritum vota secuta probant. Quamvis cuncta domus numquam te flere quiescat

    Felicem fateor
    QILE

    cufotmSautpactantia

    w,

    Opusculo de septem sanc fc GUStodibuS urhis Neapolis, ubi etiam enarrai Vitam S. Candida junioris, pag. 130 de ea Kjus oorpus In tumulo e marmore in sic habet Dede N. Amlvnr in Nido vico scpultum, et in teatque efnebris absoonditum, nuper rrpertum
    Ihiriil

    RoniBUS

    flllOREQUIESCIT
    VIXIT

    meruisse mori. IN PACE CANDIDA C. F., PL.M. ANN. L. DIE IIII. I D. S E P T.


    sic

    fossum
    te

    esl

    ;t

    Paulo Tasso

    Neapolitano,

    saoerdo-

    imp. D. N. Mauuitio P. P. aug. ann. iiii. p. C. ejusd. an. ii. Ind. quarta, Voces contravtas sic lego Hic requiescit in pace Candida C. (alii habent G) filia, quae vixit plus minus annos quinquagiuta, (obiit) die quarta Idus Se:

    pio et integerrimo,
    B

    templi aadituo.

    Paulus

    d$ Vitis Sanctorum regni Neapolifani pag. 940 de sepultura ei miraculis Sanctss Italice refert qute infra legentur in Offlcio dando. Deinde vero pag. 941 hsec subjungit
    t

    Regius tom.

    ptembris (id est 10 Septembris, sed apud Rohi.vum legitur die iv Septembris, omissa voce Idus) imperante domino nostro Mauritio, patre
    aug-usto, anuo quarto, post consulatum ejuadem anno secundo, Iudictione quarta. Videtureditio Baronii, cui Ugheltus consentit tom.
    patriie,

    Porro

    devotio

    qua^ oooasione

    pestilentiarum
    cefrixeral
    stris tuit
    ,

    erg*a hano aanctum Mulierem, mutationum status, bellorum et in peotoribus NeapoUtanorum

    6 ltalix sacrse col. 52, correctior esse


    editio

    quam

    sit

    divina

    providentia

    temporibus
    S.

    no-

    instaurata.

    Beotor

    illius eoolesisa

    An-

    adeoque legendum esse die iv Idus, seu die x Septembris non vero die iv Septembris, ticet neoterici varii tradant Sanctam die iv Septembris
    ; ;

    Ronuvi

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    229

    Septembris obiisse, quod ex Ronueo fortasse acceptum. Poterunt ipsi eruditi Neapoiitani ex Epitaphio, si hactenus integrutn persistat, diem

    emortualem certius
    exqtu>videtur

    statuere.

    ACTA

    obimediex
    a,mi

    vero in epitaphio expressus designat annum mrse vu igaris 586, quo quidem quintus Mauntn imperatons annus inchoatus est die xiv mensis Augusti, sed annus totus solum vocabatur quartus Mauritii, et secundus post ipsius co7isxdatum, quem gessit anno 584. Hsec fusius

    Annus

    Ex

    Officio

    proprio, impresso Neapoli

    anno 1525.

    explicantur et probantar apitd Paghtm in Critica ad annos Maitritii imperatoris. Satis erit huc transferre prima ipsius verba ad annum 586, quem sic orditur ls annus hac formula notatus iv Post consulatum Mauricii Tiberii Aug. so" lius iterum. Id est, quartus Mauritii annus, et secundus post ipsius consulatum. Eodem etiam anno erat Indictio quarta, cum ceteris recte expressa in epitaphio. Quapropter a recta chronologia aberravit Romseus qui ait , Sanctam in ccelum migrasse Pridie Nonas Septembris, anno fere Christi dlxxxii, anuo iv regni
    :
    :

    Lectio i. In civitate Neapolitana, qure quondam ab antiquis Parthenopc vocabatur, quiedam venerabilis inulier, ex uohili prosapia orta
    divinitus,

    Sancflint
    <" 0,,

    j!J<*,

    virlitlf,

    Candida nomine
    decoravit.
    Ila^c

    probis

    actibus

    no-

    men suum
    didior

    quippe beata feuiiua,


    can-

    Candida nomine

    et corpore (divina g-rntia)

    fide et sauctis operibus,

    omnipotenti Deo

    placitum exhibebat obsequium. Prrefata quippe Dei Faraula, quamquam conjugi eonuexa viro;

    tamen

    pietatis opo-ra

    Insistebat

    itaque

    ob hoo non ortuseabantur. assidua in diviui,- preoibua

    Mauricii

    Graeci

    Pontifice

    Eomano

    Pelag-io

    II,

    H Pontifex solus recte expressus, cetera mendose. Caracciolus item nec diem nec annum exacte dedit cap. 2S, ubi de Candida /imwre agit, ita scribens : Decessit quinquageuaria, tilio et coujuge superstitibus, Prid. Non. Septemb., uti ecclesiasticse habent tabulse, anno dxc. In quibus tabulis ecclesiasticis diem et annum ilhtm legerit Carracciolus, me latet certe Officium mox dandum recte assignat Quartum Idus Septemhris, idest, diem x hujus mensis anmtm vero eeree vulgaris non nominat, sed quartum Maxtritii imperatoris designat nec dubito, quin illa desumpta sint ex epitaphio, inquo omnia exacte posita sunt pro tempore, quo fuit scriptum. Qui vero uti voluerit hodierno loquendi more dicet Sanvtam esse defunctam die x Septembris, anno terpz vulgaris 586, Pelagii II Papse 9, Mauritii imperatoris 5, Indictionc quarta, 5 Nobili stirpe natam fuisse S. Cnndidam trafuit $tirpe tioWKdunt leetiones mox recitandze idquc et epitaphium et marmoreitm sepulcrum insinuant.Laudatus Caracciotus insuper verisimite facerc nititur, ortam fuisse stirpe Brancatia, ita disserens Fuisse autem ex antiqui.ssima ct nobilissima
    : ;
    .*

    frequentans eeclesiaruin limina, non pigvbat visitare divina vcrba audiens, et ea sffiplus ruminans, sicut hona terra, suseopta semina mul:

    i,

    tiplioare

    nitebatur.

    Et quia

    secundum
    justi

    ApostolJ

    dictum,

    nou

    auditorea

    Legtfs

    sunt
    \

    apud
    non

    Deum, sed faotores Legis immemor Dei pncceptorum

    Justifloabuntur
    ,

    ea, quaa didioerat, ad misericordia' opera convertebat, Quamvia ma-

    ritum et filium haberel unioum, qui re vera aunt oupiditatia ot avaritieaj attamen elee mosynis et ceteris pictatibus insistens, soli Deo placere desiderabat. Audierat enim Dominum in Qui diligit fllium aut fiEuangelio dicentem liam plus ijuam me non est dignuS; *-t cetera,
    merita a
    :

    .1

    qua; sequuntur.
    praaceptis,
    fecta
    tionis

    llis

    et

    hujusmodl aanotitatls plena


    vivens,
    ejua ef,

    mundo mortua, Deo


    ei

    liostia,

    sacriticium

    contritionls

    dovo-

    et sanotitatis offerre

    Batagebat.

    [Jnde

    Da-

    vid in

    lValmo Inquit

    Saorifloium

    contribulatus, cor oontritum et

    Deo Bplritua humiliatum Deum


    Dei
    Offlli

    uon spernlt.
    % LiEOT, n.

    Nam

    in

    COnspeotU

    nulla

    mortbtata
    ui

    est differentia

    conditionis, Besus aut


    .

    mtatls, ser- quamobut


    ""'""'''.
    rtiifc
    :

    vilutis aut lilicrtatis,


    tutis

    maris Bive femlno^, juvrn


    cxcrcilatjono
    .,
    .

    seu seucctulis
    ig-itur

    ....

    maritum

    sorvitn

    ,,,

    fililim

    familia Braucatia, traditio est


    conjecturis fulciri
    potest.

    quae
    in

    si

    vera

    est, his

    non

    erit

    differentia

    oonditlonls
    In

    Quod

    ecclesia con-

    ncrationc.

    Unda
    ipse

    Dominus
    voluntatem

    tigua reg-ioui, in qua censendi sunt habuisse domicilia, qui ex ea eraut familia, unde postea in

    cumque
    osalifl

    fecerit

    est,

    meufl frater,
    i

    in remu- k Euangello QulPotrls mel qui in soror, el mater est.


    i ,

    proximum Sedile Nidi adscripti fuere sepulta sit. Quod primum a Candida, in caelum transla,

    Beati, Inquit, omnes, Et Propheta in Paalmo qui timent Dominum, qui ambulant In vils ejus.

    ta, beneficium mortalibus

    exhibitum,

    in

    Philipcol-

    Kt in alio

    Ioco

    idnn

    l'ropheta nit

    Omnl

    caro

    pum

    lirancatium paralyfli laborantem


    ,

    fuerit

    ad

    te

    veniet,

    Deus.

    His
    Ila:c

    Itaqua prajmiflsls, scrmo

    latum ut habet lectio 3 Lectiouarii. Quod frequenter ex ea familia rectores fuerint ecde [aa S. Andrca^, in qua ipsa tumulata. Bt quod Aloysius Brancatius anno OOCLXX domos aliquas coemerit ad ecclesise illius bonum certe pieta,

    ad

    acta
    ,

    prffifat83

    beatSB

    perantc
    ctitatis

    vcrlatur.

    CandidaB, Domino coodcniqm; Matrona san-

    ornata

    moribus, ut ostensum est,

    oum

    haberet virum <'t fllium unicum, quotidie ln suis orationibus, quas laorymosas preoes Deo fun-

    tis

    Id nupera testatur inscriptio in sacello ejUfl in ecclesia S. Ang:eli ad Sedile Xidi , a Raynaldo Cardinaerg-o in

    grentilem suara ibi jaccntem.

    dcbat

    deprecana
    ct

    ul

    [neffablll

    pfetatl

    animam
    scili-

    suam
    cct

    susciperc dignaretur; et utrumque,


    fiiium
    ,

    viruni

    Buperstitem
    ex
    :

    dereiinqueret.
    alto
    el

    le

    erecta,

    Brancacio, circiter anno Domiui mccciaxxiv adaucta postea nosocomio anno mcdxxvi,
    :

    Cujua

    vota

    Deus

    omnipotens
    ejus
    sit

    pro pe patefein
    Iioc

    ctans, haud pctitioni


    ceret, quantl

    defuit
    ineriti,

    ul

    quae est hujusmodi

    Sacellum sanctte Candin dae Neapolitanse ex familia Brancatia . Quod sacellum erectum fuit occasione ossiculorum ex ejus corpore acceptorum. Ilactenus Caracciotus, qui ex hisce rationibus non intendit atiquid certi
    u

    qualisquc

    primum

    ostendcrc dignatufl est:quia, quod Ipsa rogavit, consecuta est. Nam rnarlto et filio, sicut exoraverat, vivt^ntibuH, Deo, ouJ seduls servierat, reddidit animam. Corpus vcro ejus honorifloe
    cuni hymnis et laudihus rcpo ilnm fuit Ju monumento marmoreo In basilica sancti Andrcie apoStoli,

    statuere
    gatae.

    neque ad id sufficiunt conjecturce

    alte-

    230
    stoli,

    ACTA

    S.

    CANDID.E JUNIORIS.
    eta, quae

    quse sita est infra eamdem civitatem Neapolitanam in loco, ubi dicitur, Ad Nidum, quarto Idus

    Septembris, Indictione quarta, imperante domino Mauritio papa b et augusto auno quarto, ecclesiffi ejus c anno secundo, apud nos regnanteDomino nostro fFesu Chrisio etc.

    est propter me- D Cacdidae, in scriptum redigi ne- ^quwamtuu, rita famulse suce queant; tamen hoc contegi silentio nolo, quod

    Deus operare dignatus

    reminiscor; dum quidam vir nobis et dives de Italiae partibus gratia balneorum quseeivit in ipsifl Parthenopen civitatem

    JJJJJ^fjJJ '
    invenitur

    nuper

    contigisse

    Oleumex
    tepulcro
    tlit-

    3 Lect.

    iii.

    Igitnr post multa curricula temliquop de

    porum

    quidam

    eodem marmoreo

    se-

    lant :parahj

    pulchro, in quo corpus ejusdem beatse Candidae

    atque secum gentes armigeras adducens, fortuitu lig-amine incuria armig-erorum equum uuum rupto, clam fug*ieutem amisit. Igitur per equi
    ,

    repositum fucrat, exibat. Quod religiosi Christiani


    colligentes,
    loca
    in

    dolentia

    vel

    infirma

    humanosa-

    rum corporum
    tur.

    nomine Domini ungebant;


    nobilis vir, civis
    ,

    nique fiebant, a quocumque languore detineban-

    amissionem armig-eri ceterique ministri non mediocriter contristati, Domini sui timentes minas et verbera, ac propria damua, venientes circumquaque long-ius quassierunt, diu quserentes nuu-

    Undc quidam
    ,

    ejusdemNea-

    quam comperire
    ipsis
    ,

    potuerunt. Et sicut

    annexum
    ,

    est

    polis

    nomine
    ,

    Brancatius

    cui cognoiuen erat Philippus maximam patiebatur infirmitatem

    quam
    erant,

    medici paralysira
    ut
    vir

    vocant
    facere

    membra enim
    Prsefatus
    niinia?

    medietatis eorporis ejus adeo torpentia seu arida


    nihil

    operis

    posset.

    ex long-inquis partibus advenientibus diverso iufortunio damnum verentes , tum improtum avidorum borum subjectionem latronum ora leonum ac luporum, tum ob straneam * re- 'extraneam gionem damnura posse pati formidabant: quorum
    , ,

    quippe

    carnalem medicinam propter

    infirmitatis

    incommodum

    penitus despiciens, pe-

    qua3 unus audiverat opinionem miraculorum meritis et intercessionibus anDeus omnipotens


    ClUflB

    tere caaleste potius devotc qutesivit auxilium. Perrexit Itaqua fldufl ad si-pnlchrum praifatum venerabilis Kcmina;; prostratusque ante illud in oratione,

    suas

    Candidae
    ei

    catus est, et

    votum

    operatus fuerat. vovit, dicens

    Eam
    :

    depre-

    Beatissima
    et

    domina, Deo dilecta Candida, ut audivi


    nonnullis te misericordiae
    et ego,
    licet

    credo
    ;

    prout melius scivit, prolixis precibus, mcestisque


    suspiriis ct geraitibus
    ter deprecatus est,

    camdem Dominam

    supplici-

    munera contulisse ita indignus, tuam solitam suppliciter

    quateuus per sanctam ejus intercessionem a sua, qua tenebatur, iniirrnitate liberarctur. Lfl nimirum divina misericordia ita sanus
    efleotua est, acsi

    numquam

    tali

    valetudine detentus

    ut ipse tuus servulus gratia? , beneiicium impetrare valeam, ut priusquam nox incipiens lumina coudat, equum Domini illuesum reperiamus. Cujus vota Deus exaudivit exoro clementiam
    tuai
    :

    fniset.
    4

    socius ejus
    ix.

    quidam clamitans

    se

    equum

    invenisse

    Leot.
    i

    Alius quidam

    homo
    ,

    ita

    prorsus

    illaasum voce innotuit.

    ;inii

    i-;il

    cloquentiui

    possibilitatem

    ut

    pcnitus
    inito

    quam
    la;

    citius potcrat,

    Deinde qui votum voverat, ejusdem venerabilis Dei Ancil-

    mutus
    silentio

    effeotus,
    ,

    non pauco temporis spatio


    nihil

    ore

    frenato

    loquerctnr.

    At

    ubi

    ail tiiuiulnm, in quo corpus beatae Candipeconditum fnerat, ibique juxta illud in oraorc silentl quia aliter facere fclone proatratua nequibat) BOlo puri contritlonifl eordifl conamine

    venit

    dsB

    deVOtUB ail Deum prolixas ct laeryinosas preces, ut melius oorde percipere potuit suppliciter
    ,

    redderc studuit, reminiscens illius Psalmista? Vota mea reddam in atriis domus Domini. Hasc et multa alia omnipoteus Deus per merita famulse suse atque puro menCandldse dignatus est operari largiri usque tis afFectu eam digne petentibus ad prajscntem diem ad laudem et gloriam Domini nostri Jesu Christi, qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat per infiuita secula seculorum.
    .-

    quatenus sua misericordia et mcritis ejusdem beataj Dominoi ad pristinum lingfu offloium verteretur. Qui Dimirum ibidem non atque intcrvriiirntc multo temporc nmratus beata Candida, a Dco twauditus, ad prislinum
    effudit
    , ,

    Amen

    e.

    AXNOTATA.
    a

    oris

    otlicium

    soluto

    Linguffi

    vinculo,

    reatitu-

    reniOfficii qui
    t

    Obscura sunt hsec verba. At suspicor scriptominus peritus fuit sermonisLatini ,

    tus est.
    et feltri /]{>

    nihil aliud velle,quam


    v.

    maritum et

    filium frequen-

    \.\m\

    Quodam

    alio

    tana laboram
    irimrf,
    .

    byter ejusdem oivttatis


    clius,

    tempore quidam presNeapolitan, nomine Eraqui

    ter occasionem ptwbere cupiditati et avaritise.

    gravissimo ijuartansa frigoris febrisque covaletudine

    iuit;uiiis

    detinebatur
    vrl

    dum

    mrdicis

    modura

    sanilatis
    fretus

    habere posset,

    lvmcdium nullum tam de divino quam humultos reoupe-

    b Clarum est, auctorem Officii notas chronologicas satis recte cxepitaphio, dato in Gommentario num. 3 deswnpsisse. Verum bis hallucinatus est in explicandis titteris ejusdem epitaphii. Pri-

    mano
    raviase

    subaldio, et quia solverat

    mus error est in voce Papa, quse nullo modo congruit Mauritio, quzcque haud dubie sumpta est ex
    expticandve erant Patre patrise. error ex epitaphio male intellecto nam ibidem habetur P. C. ejusd. an. n., id est, post cousulatum cju.sdem anno secundo, quod perperam ad ecclesiam fvt.il translatum. d Tob. 12 v 7 Haphael archangelus dicit ToEtenim sacramentum regis abscondere bobiss
    litteris P.P., quse

    sanitatem, fusis Deo preoibus, e1 beatse Candld, exemplo eorum se eidem Dominee eoramendavlt dicens Venerabilis 't Deodileota Can:

    c Alter hic

    dida, Biout oredo

    it

    Domino nostro Jesu

    Christo,

    ipBO miserante, sanctis aotionibus tuis placuisse,

    atque multos, te auxiliante, q languoribus sanitati restitutos, ita tuam solitam depreoor pieta-

    tem, ut tua mlserloorditer interecssionc Doraiuum ac Etedemptorem nostrum Jesum Christum pro mc
    jelinquente eiorare digneris, u1 ab ista, quam graviter sustiueo, innnnitate me liberare dignrtur.

    uum

    cst

    opera autein Dei revelare et confiteri


    est
    :

    honorificum
    attributi'

    quod tapsu memorim Salomoni

    Ab illa quippe hora, divina gr&tia oooperante, oumquam illam Lnfirmitatem passus, pristinsa
    bi

    e Rcliqiuv tres lectiones ad gesta Sanctsenon spectant nec in oratione aut antiphonis aliquid occurrit notatu dignum. Ceterum existimo hasce
    ;

    rcstitutus est.
    6

    Lbot.

    vi.

    Kt quia

    secretlim
    oelare

    re^is,

    ut

    sa-

    pieus Salomou

    ait,

    bonum
    :

    est, opera

    vero Dei revelare houoriiieum cst

    et licet

    cuu-

    ex celeri aliquo Ms.,quia PaulKs Regius, enumerans infine ViUvS. Caudida? monumenta, quse secutus est, inter ea cum hoc Of/icio recenset antiquum codicem Ms.

    lectiones compositas esse

    DE

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    231
    I)

    DE SANCTA GRATA
    VIRGINE, UT FERTUR
    UEKGOUI IN ITALIA

    COMMENTARIUS PR.EMUS
    J.S.

    I.

    Sanctae cultus: quaenam de ea a recentioribus scripta; Acta

    FonTE

    SEC. IX.

    ~t acta

    S.

    Acla S, Gratn
    ptorsxisintri-

    Grate, gravissimis impleasa


    :

    dif-

    ficultatibus, lucis aliquid accipiant

    cata

    investiganilum tndetur, quidde ca habeant antiquiores martyrologi, nam Acta ralde anH-

    11

    primo

    scopo, nec additur Virgone fusrit, an V\dua\ Cultum /tabuisse$.('ri-nU\m aseculosati tet extranslatoanno 10&7 venerando <;;,
    i

    quanonhabemus.Deindeexponendum quid

    scri-

    pserint recentiores, ut hisinter se collatis, subsidioque historix ejus, quo rixit, temporis conjuncto, statuere utcumque possimus quant fideitribuendum sit Vitae ejus, seculodemum xin
    ,

    abAmbrosio Marlincngo BergomaHum utlaHussuoloco enarrabitur.Ein

    ep

    scriptm, iisque, qui eam secuti sunt, postcrioribus scriptoribus. Quapropter antiquum sanctw

    ctssabunde stabilitum habemus, non vero sublatas dijftcultates, oirea Vitam ocourrentes. //,* dierni aut nuperi Bergomenses scriptores subtili magis quam verisimili responso conciliare inter K se conantur martyrologos aliosque scriptores,
    ,

    cultum demonstrare aggredior, martyrologorum deinde dictisper decursum usurus, duasque forsan Gratas reperturus quarum gcsta confusa
    ,

    tantas in
    in Fastts uliis

    quorumquidamVirginemappellant t aHiViduami et Virginem simul ac Viduam fuisse contendunt, Verum ut melius elucescat quantum singulaprobabititatis habeant; horum cfeS. Gratu ejusquefa
    t

    Gratffl

    Memoriam
    ,

    Virgo, aliis
    Vidxia
    iiala
    :

    Actis pepererint tenebras. S. Gratae nullam invenio in

    milia sentenda lectori breviter ecsponenda.

    Uar-

    nomi-

    Romano antiquo Martyrotogiis Adonis Usuardd, Beda?, Ftori, Rabani, Notkeri. Invenio illam primo inadditionibus ad Usuardum uariis. Beli,

    tyrologiis classicis, sive in Hieromjmianis,

    bPrQbusimperatorannoMO, utmUQuerrinus
    inSynop&i rerum Bergomensium, anno
    cusa pag.
    i,
    i

    i.

    'i

    re

    tjuinque, quot

    nus ad i Maii ita Sanctam annuntiat Bergomi Galliie CisalpinaB S. Gratse virg-inie, Gh nus alio Sanciam die alio elogio celel nempe xxvi Augusti his rerbis Gratae matrome Banctffl, quaa beatum Alexandrum sepelivit. Motanus iu additionibus ad Usuardum Mau gomi Galli Cisalpina? Gratse virgrinis. Qalesmius ejusdem Sanvtw, titulo virginis, translaiHon n Maii sic memorat. Bergomi in Gallia Cisalpina translatio 8. Gratsa virginis. Virginem etiam vocavit in Romano Baronius: Bergroini sancta Gratae virg-inis. Viduam vero nominat hodiernum Martyrologium Romanum ad diem Maii Bergomi sanctffi Gratsi vi<lu.-c. Ut viduam item eam celebrat Ferrarius ad i Maii, et xxv Augusti. Reccntiores atios martyrotogos prmtermitto, <ii partim Virginem, Viduam partim nomi,
    :
    i

    Orotacium ob res prmlare gestas uoluni ducet Bergomi, toHusque diiionis enetaducem consti- Borgomatoi qwmodoa tuit. Crotacio defuncto suocessit anno Lupus iri ,,111,1, filius tunc paganus, post Catholicus et sanctus, onUnaia kabenasqueurbis moderatusestannis \.b,aitJoannes Antonius Quamerius in Vita S. Lupi. Tdem in VitaS.Adtegd.r, Lupo admeliorem vitam pro<

    "

    ,/,.,

    Adleydam anno 800 suffectam a BergomatiAdleydam post annum unum, st dies 18, nimirum anno 801, xxvuj Junii temporale dominiiun cum regno mtemo commutasse. ffuic
    fecto

    bus

    scribit;

    vel reluctantem substituunt

    Bergomates Gratam

    filiam,
    prcssa,
    vero,

    gw#tandem, inquitinejus VitaGuarne


    exhaustia laboribu
    coovj
    Bi

    rius, multis

    ",

    morl

    anno a Cbristo nato


    ei

    tetatis
    n tat!

    huojlx,
    ; i

    iv

    .-

    quam

    reipublloai

    louratio

    nant.
    oulta item

    vi Cal. Sept, Ie Beatorum cmtura Post Gratam reipubliom gubemacuto admoverunt ejus amicam et sociam 8. Besteriam, seu Asteriam martyrem, qua post </>><>; /',>,- -n jiittr ulierrliQUXn tulit gimini.s annos, ti

    mandata

    fuerat,

    advolavit.

    -*-i

    idms
    alias

    nt Virgo,
    ttt

    Vidua.

    Gratam cotuere Bergomates usqueadan num 1700 Officio viduis congruo, non virginibus. lneo treserant lectiones c.r Vita desumptm, idque xxv Augusti. Verum anno L70fi a sacra Rituum Gengregatume ddes quarta Septeml ejus fesMmtaU fuit assignata, Offlciwnque rinjtnibus proprium, in quo nullve tamen tectiones dir exVita deprompi',/ ,sed omnes ex communi virginum Officio pr/escribuntur. Tn Ealendarw antiquiori sanctos Bergomi prxcipue cultos conte, nobisque cum aliis monumentis transmisGrata memoratur i Maii post SS. ApostoPhilippum et Jacobum, ac 8igi nrelos gem, ac deinde xxvn Augusti cu\ &, XamoepiJi

    S.

    \ ug, prfflmiuni n Ldu idem habet in ejus Vita Guarne rius. II" Ule 8ant torum durnm chronotoijittm <>r dinat, omniaqueiis scribit adjunctis vestita, ut auctor GQSBVus et ocutatus id facore nonpossit

    martyrli

    <*t

    virffinitati

    anuo

    cccviij uti

    ('.nichc.H,
    ijuoi/ht-t

    \i'uc s/mii/tcr co)plicandwn, guid << htirnmd.ur.nm, ad fldem Calholicam pro


    8.

    movendam, gestum velinh 5 Lupumpost mortem


    ris,

    Alewandn marty
    Grata narratQuarintei
    in

    yutuSS I"
    /.',
    >

    quam

    in ejus

    Vita
    fllise

    Uatuit COntigisse anno


    S.

    Ail/,

    </,l

    200,

    convcrsum ope
    us. JPost
    :

    o)

    umd

    ,"

    >

    conversiotum kmc gestamemorat Templa plurima matibus talsis diifl eon ecratfl

    alia

    abeo
    Bi

    orbea

    ique

    deo

    rum

    , .

    232
    CCTORI

    DE SANCTA GKATA.
    simulacris exornata.
    ,

    rum

    Non solum

    simulacra
    :

    tur, sedulo
    tat lector

    expendendum

    est,

    quantam
    .-

    iliefidem

    J.S.

    sed etiam templa diruta quodque eversa sunt perceptse veritatis ingens fuit arg-umentum, si-

    exsetate, et modo scribendi

    mereatur

    sed adver:

    mulacra abscissa

    et detruncata inter prostratos

    non omnia ex Pinamonte deprompta multa enim prseter mentem ejus ab auctoribus

    jacentia postes templorum,

    rum metu

    visebantur.

    eorum deoNovum vero templum


    sine ullo
    ,
    ,

    ubi Christiano ritu sacrificaretur, in summo colle excitatum est, Salvatorique Christo dicatum
    et praediis nonnullis

    nuperis addita indecursupatebit. Mta$ Pina8 Jacobus Echardus in Bibliotheca scripto tom.ipag. 246 de rum Ordinis Prsedicatorum JJJJJjy^JJ
    hocauctore, inter alia, hsec tradit. F. Pinamons s.Grat*: Peregrinus Brembati, Italus Bergomas, nobili genere natus jam aetate maturus, doctrina in,

    donatum.

    Ibi

    Lupus ejusque
    Hsec

    domestici ac necessarii baptisrao

    initiati sunt.

    sui (emporis Josias, et quidem impune sub Macoimiani imperio, si fidem habemus Guarnerio. Audiamus quid Adleyda, eodem auctore, in

    signiter excultus, juris praesertim utriusque peet ritia, magnaeque apud cives suos auctoritatis
    famffi, Ordinem Prsedicatorum ingressus est. Ibidemque Prior conventus Bergomensis anno 1266,

    plum, inquit in Vita Adleydse


    ,

    commodum religionis Catholicse prsestiterit. Temin summo colle


    ,

    extruxit, idque S. Mariae dicavit... Aliud iu et S. Michaeli consecraforo veteri condidit vit, id a propinquo arcu S. Michaelis arcus nomine appellavcre. Praedia item ei attribuit, quo-

    tis.

    ut pturibus verbis ait, obiit Vixit itaque Pinamons


    S.

    post

    cum fama sanctitapiusquam 900 annis Gratam, cujus Vitam conscripsit, si om-

    nia, quse refert vera sunt, unique Gratas attribuenda. Quapropter setasexiguamipsi auctorita-

    rum

    fructibus sacerdotes,

    alerentur.

    Ethsecsub Maximiano. Res

    qui templo praeessent, S. Gratse

    tem dare potest, nisi habuerit eu monumenta,


    quibus huic incommodo mederetur. Considerandum itaque quibus in scribenda Vitse historia monumeniis usus, quibus subsidiis fuerit adjutus :
    id ipse nos
    U

    attributse paulo altius repetendse, latiusque expli-

    candse. 6 Natam circa B


    S.

    Gratx annatalin,

    nus

    nuptir, obitu mariti,

    S. Grasexagenatam parentibus Lupo ria obierit :J05, ut retutit supra num. 4 Guarait in Vita Lupi idem auctor, nerius. Grata cum jam adulta esset et nubilis cum forma qui mirabiles excellens ttira spectatus pudor sui amores in mentibus sanorum hominum exci-

    annum
    et

    245 necesseest
    si

    abunde docebit Pinamons.


    pervigili studio multa
    reliquit,

    Adleyda,

    ln prologo ad Vitam
    solertia

    ita scribit auctor. Anti- moniimcnta,

    quorum
    bilia

    memoraex incu-

    posteris
    inertia
    ,

    in scriptis

    quse moderno-

    quibutad hanc scribcndam

    rum

    vanitatibus seculi dedita,


    est

    quod multorum venerabilium Sanctorum gesta aut semiplena, aut ex sola faria amisit.

    Hinc

    tare solet, effecit


    g-enere
    et copiifl
    tantffi

    eam plurimi adolescentes insignes sibi uxorem expeterent.


    ,

    ut

    raa,

    seu etiam conjecturis

    vix possint haberi;

    Neque
    liffi

    dlgnitatis ae venustatis fama se ltaterminis continuit, scd in Germaniam quoest.

    et quorum nomina scripta sunt in caelis, eorum Acta aut perdita, aut combusta, seu ig*ne cre-

    mata, aut non scripta sint in


    rarior habetur.

    terris,

    et

    memoria

    que perlata

    Quamobrem

    juvenis quidamGer-

    Beatissimse igitur Gratae gloriam


    ,

    manus
    miasis

    reffiffl

    nobilitatis (alii regis fitium dicunt,


    .

    indequB Gratam deinde reginam nominatam)

    Bergomum
    ,

    legatiB,

    ut

    ea sibi desponde-

    et qualiter cffilestia ad memoriam revocemus secundum quod per antiqua seripta meruerit et verissima dicta, per idoneos testes ad nos san,
    ,

    retur, postulavit. Mox deliberatur et annuit patre id cupiente Virgo nuptise celebrantur magno comitatu in Germaniam ad sponsum
    : ,

    ctita
    ait,

    (forte sancita^ trausmisit auctoritas. Cum Bcatissimse ig-itur Gratae gdoriam ad memo-

    riam revocemus,
    in caelis, sed

    Gnitn nuptiis etiamin Germania celebratis, pudioo Ingenlo, ait auctor, pia humilitate,
    mittitur.
    et
    ;i

    innuit eam ex eorum fuisse Sanctorum numero, quorum nomina scripta sunt

    Acta aut perdita, aut combusta.

    cuHus
    marito

    habitusque

    moderatione,

    non

    solum

    amorem

    Bibiet gratiam oonciliavit, bar-

    bariemque ez moribus et diaciplina delevit, sed Intra paucos menses euni ad normam Kuangelierudivit. Ned cuni is immaturo iutecffi pietatis
    ritu
    et

    aut non scripta in terris, quorum rarior memoria habetur. Auctor igitur antiqua S. Gratffi Acta non habuit. Verum id clarius coltigemus ex se-

    quentibus.
    10

    Cap. 28

    Vitse,

    unde sua hauserit,

    F
    sic do- tmi
    cst

    Pina-

    esset

    extinctus

    etsi

    (ii-nta:

    erat

    carissiraus

    cet

    Accipite hoc Opus, dilectissimi, et vos

    ma-

    mon$,

    Juoundissiinus, tiiinen cm nefaa 6886 duxit, ejus

    inortein

    laerymis

    et
    in

    lamentis

    muliebriter

    pro-

    sequij oujus
    sibi

    animam

    sedes piorum concessisse

    persuadebat.

    xime, ancillae Christi, cum magna diligentia vigilatum. In quo multa, quae in diversis erant locis, aut in libris et quaternis scripta, quos etiam de circumstantibus civitatibus, et terris aportari

    mlitus

    in
    a.Utt-

    patriam.

    riafit, iu

    qite rcs gett.r,

    qnonwdo nb
    iiidem exftosittt.

    deinde Snnctam, deposito regio orritttm fcrc duxisse solitariamcum S. Sesteria: quo temporeS. Alewandrum martyrem eadem socia sepelivit, parentesque ad Christinn nmrcrtit, si auctori <><> dimus. Regimini urbis admota, Tria, ait Guarvcrins templa magnlfloa adifioavit, sanetoque Alexandro dienvit... Omnium illud maximum
    7

    Refert

    /iiitr/oni rrttitr/ttm^

    aut in cartis et privilegiis annotata, aut in et parietibus, seu etiam in quibusdam versibus exarata, aut in quibusdam seriptis de litera Beueventana, quae a paucis legi poterant, precibus et documentis venerabilis abbatissae nomine
    feci
    :

    muris

    Gratiae,

    in

    unum

    ad honorem
    ac

    et

    gloriam Domi-

    ni nostri Jesu Christi aeterni Dei, et gloriosffi


    tris ejus

    Maet-

    Virginis Marise,
    et

    sanctffi suae

    Gratse,

    ejus

    operum

    fd.it

    peres

    GBgrotantea

    quod valetudlnarium ad paualendoa curamiosque ubi


    ,

    fideliter

    devote compilata sunt. Qusedam

    iam

    scripsisse eatenus incognita,

    qusedam exfa-

    nuno vieus Cnnnlis est situs, cons1ru\it. Ibi non solum in^raveseentem jnm retatem sanote et religiose transeg-it, sed morbo laborantibus medioaments propriia manibus adbibuit. Hmc iUenon
    SOlusdeS. Grata
    rcrutti
    ;

    scd rcccnfiores

    Bergomensium

    pOSStm, secuti in multis Fratrem Pinamontcm Peregrinum de Brembate Dominicanum, quisecuto xm VitamS. Qmtmlittoris mandavit. Cujus uuctoritate cuffl illi ferenitan-

    scrijitorrs

    poputari, seu ex auditu adjunxisse, insinuat cap. 29 his verbis Obsecro autem in nomine Jesu Christi legentes et intelligentes hoc Opusculum, ut si forte aliqua invenerint. quae nlibi non reperiant, non aestiment me adinvenisse, sed in diversis locis, sicut supra memini, le:

    ma

    cta,

    et

    a fide dig*nis
    lector

    audita,

    me

    noverint

    scri-

    psisse.

    11

    Habes

    quibus in Vita S. Gratae cons&Hptione

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS.


    nata sunt
    trt

    233
    itCTORI
    J

    errorem indu cere non

    conscribenda usus sit monumentis virpius tnagis, quamcriticus. Uti autem hujusmodi monumenta ad historiam augendatn, aut facta qu&dam pro-

    VUamaPinamontescriptam haslectiones foymxatas esse midta enim contineyit, quxipsi


    ;

    tet,post

    s.

    admodum
    hhiorix perilo$.

    banda valent phonmum, siquis iis utatur acri a dsinguladiscemendajudiciopy*aeditus


    t

    fuere

    igyxota, yxec

    ignota esse potuisseyit

    Vttam
    nxbus
    yiattus,

    si ipso
    lectio-

    coyiscnbetite

    jam

    extitissoit

    perfecta-

    omma

    In his

    fe>>e

    quehistori3e,chronologi<epraesertim ac geograscientia imbutus: ita innumeros exsimilibus monuynentis errores scaturire necesse est, siquis sine delectu, sinejudicio, necprseeia chronologu-e aut historiae luce, singula quseque compilet, atque in chartam conjiciat modo conducere videantur

    habmtur, qua> rece*Uiores Be-

    phix

    Guatmerius, Ctelestinus, et alii fusius Cum autetn Vita atque translatio a Ptyiamonte sit cotiscripta has tectiones edendas non pidavi. Ubi eas citabo, id faciam sub nomiyxe Lectionum Mss.
    narraveruyit.
    ,

    ad memoriam illius, de quo agit, illustrandam. Etenimsi viros o?nnibus ad crisim recte ferendam
    subsidiis instructissimos,

    dum ex hujusmodi monumentis conjecturas proponunt suas, siepe cespitantesoffendimus;s<epissime impingat necesse est, qui minoribus munitus subsidiis ex incertis
    his

    II.

    An
    ,

    quinque duces Bergomen-

    ses

    a recentioribus asserti, sint


    iii

    monumentisconjecturasformat, neque eas ut conjecturas proponit, sed ut compertas narrat historias quod magis etiam fiet si amor patrim
    : ,

    admittendi sub finem seculi


    initium
    iv.

    et

    accedat, viritatis historica? inimicus.Jam vero Pinamontem in historia , in chronologia, in geo-

    graphianon admodum versatum fuisse, lapsus B ejus,ad Vitam notandi satis demonstrant. Mi,

    rari itaque non debemus, si multa confuderit, si disjunctacon)unxerit,si deniqueante ipsuminauditacimctisque incognita narraverit, fulequidem,
    ut

    Junii pag. 289 ri seq, E ad SS. Lupum et BmuhtntuM Adleydayn spectantia tunc reperire potnit. ranon quiui ett tioyies quasdam recensuit, cur Sayicti hi ad /,- admittct du* secutioyiem Diocletiani et Maaimiani pertinere cc liergami
    2

    Henscheyiius tom.

    tractatis breviter, qiuv

    existiynare licet
    ,

    bona usus

    sed
    ,

    majori

    crediditate

    quam

    crisi instructus

    ut patebit

    seq,, cum quse ipse de parentibus Sanctse scripsit, quveque addidere recentiores , incredibilia

    esse ostendemus

    si eo,

    quo votunt, hi tempore

    vixerint.
    Acta unde
    acccpta
    :

    non possint, suspenso tameti de re totajudicio. Excitavit Bergomates viri gravissimi judicium, dubie quidem propositum, iis tamen ratiottibus fultuyn, ut ambiguum non esset, quam in partem inclinaret. Excussa igilursunt Bergomiscri' nia omyiia ynoyutynenta omni diligenter cont

    HflClllo

    111

    ct IT.

    Pinamonte ynemorato scripta, accepimus Bergomo per laudatum stepe in Opere nostro Martinum Antonium GuerriS.

    12 Acta

    Gratffi

    num

    S. theologicV ac juris utriusque doctorem atque ecclesise Bergomensis canonicum, quiea te,

    maxime authenticis, atque ipsius etiam episcopi subscriptione et sigillo muniendas curastimo7iiis
    vit,

    nobisquc pari humanitate ao diligentia transmissa. AUaboravii praceteris /vr humanis simus, suprat/Kc laudatus Guerrinus, transmis sa nobis dissertatione prolixa qua QStendere yiititur, duces Bergomi fitissc suh ftnem seculi nt iv, Crotncittm, l.npum et initium Aillajtlam
    quisita
    ,
    , ,

    ut

    cey*ti

    esse possimus,

    apographum concor-

    dare
    in
    cteis

    cum

    codice Ms.
    codice in

    magno
    cupri

    Habentur autem Bergomi membranis in folio, bra, , ,

    Gratam, Ilesteriayn, ut traditio habet Bergomen sis. Aitiintii Dissertatiom huntanissimas litteras, quibus petebat ut quamprimum res ulterius
    ,

    c.nttninarctur, tt.cprim.ft occusitmc captata,

    /lcn

    undique vallato caracteris Gotici continente Acta passionis S. Alexandri Gratte Hesterije, et aliorum juris archivii antiqui mo,

    schenii

    dubium

    dcpoyieretur. Facere id modestd

    n;i.sterii S.

    Gratye in Columellis civitatis Bergoml,


    ,

    monialium Ordinis S. liencdicti qui npparet collectus ex ultima pagina circ;i annum 124-0. Habentur a prima pag-ina usque ad 16. Ita, qui ea descripsit notarius. Dividuntur in capita 29 nos ea in pauciora dicidemus quneque in
    .
    .

    renuerunt Majorcs mei loco nonsuo, prmertim quod, expeyisis rationibus omnibus, sententia in quamindiyiabat Henschenius, non retractanda videretur sed confirmanda : a<l hunc itaquelo cum traditw ilta ttc thtcihus lleryumvnsihus fuit remissa. Quadecausa seduto cxpcnttttm rationes omnes, quibus itttt traditio nititur iisquB per
    , ,

    peyisis, rationes attegabo,

    cumon

    videatui admit
    Pro oimi
    hlt

    iis

    coyditientur
    ,

    minus

    credibilia

    in notis obser-

    tenda.
    V) Adprobandam traditionem urbissumprofert Guerrinus auctoritatcm scriptorum quorumdam recentiorum, quosomnes breviter commemorabo, cum eadem adillossitresponsio, Bartholommuh Peregrinus in Vinea Bergomensi Francisous
    ,
    '

    vabimus
    discussa.
    Lectiones Mss
    lii

    nisi ea in

    Commentario jam fuerint

    ndl

    duotbui
    ait-

    noa tdend

    Preeter dictajam Acta habent Bergomates Lectionarium Ms.,in quo Ojficia duo dc S. Gra ta atterum Vitse in novem tectioyies dicisa
    , ,

    profartw
    ctoritu

    toriptorwn
    r\tli

    XV

    Ct

    IVI,

    compendium alterum corporis translationem enarrans. Scriptum fuit hoc Lectionarium secuto verum ex antiquiori ut asserunt. Boschius iyi Actis S. Hesteriw tom. i Augusti pag. .Hl
    ,

    Bettafinus in HistOria originis ct tcmporum urbis Bergomi , Joannes 'twysostomus /.<>,,


    '

    quo tempore hae lectiones priynum videantur conscyHptse ; ac probat lcctiones de S. Ileeideyn insertas, scribi non potuisse ante steria aymum 121)0 , quo corpus S. Hesterix transtatwn cum itla antea cultum non habuerit. Jayn vero dubium esse vix potest quin tectiones de S. G v<itaeode~m temporesint compositse, cum omnes lectiones eodem ptane stylo et yyiodo sint compitatse, eademque contineant, quse in Bergomatium historia confusionem pariunt. Atiunde etiam painquirit,
    ,
    ;
    ,

    chus in Opere de Qrigine (h-olmn-um et Ceno manorurn hos duces mcmorant at scriptorcs hi sunt secuti xvi. Jacobus Philippus Forestus Ber gomas, qui fltjrn.it sub finem seculi \\ in Ope re de Ctaris mutieribus cap. oxi hSBO dc 8. Gratu asserit: Grata matrona , et pudicJHHirna vir."<<, #enere et dignitate InflfgoU, aed admirandifl virtutibus et flanotitate insignior, eo anno, quo dfvua Constantinufl Magnnfl totiufl fmperii monarchiam est atssecutu.s, post deviotum hujufl Beoull cursum optima flenectute meriti.s tfloriosa flt apud Berg-omum CihaJpina; Gallia; civitatem suam,
    ; ,

    vitffl

    %u
    CIORK J.S.
    vitse

    DE SANCTA GRATA.
    fiucm sortita
    est.
    ,

    urbe originera ducens urbis ducem kabuit parentem


    res esset,

    Haec itaqae ex Bergomo Lupum ditissimum ipsius


    ,

    cui

    cum

    filia

    hae-

    eidem opulentissimum

    extitit

    patrimo-

    niam. Quae

    cum ab ipsasua

    adolescentiaintercaete-

    preio reddidit tom. 5 a pag. 529, in przevia ad P illud monitione erudite ostendit, Moysen scripsisse carmen suum seculo xu, non vtii atque sttb finem prxfationis ita monet. Quod superest, ori^ ginem Bergamensis urbis Moyses multis fabellis
    .-

    rassuae rejrionis faeminas evasisset speciosissima, asserunt cuidam rnajrnoGermanorum principifuisse

    iufarsit, scilicet pro

    suorum temporum ^enio. Qua-

    despousatam ; sed nuptiaenumquam celebratag. Hasc jHhttm fawenthodiernx traditioni Bergomensi,partim adversantur. Nam non nisi unum Bergomi dueem memorat Lupum, de ducatu Gratae
    Atnihil attinet htec studiosius investigare ; neque enim ea est aetas Bergomatis, ut ipsius auctoritas magnum pondus traditioni adjicere postacet.
    sit
    :

    recurrendum igitur
    iili.

    est

    ad

    fonles,

    unde sua

    hausere recerdiorcs
    et

    Pinamontin
    t

    biographi

    lccttonc Ms.,
    et

    intoriptio

    antiquai ut

    votunt

    16 Fons autem tolius hujus traditionis videtur historia Vitae S. Gratae^er Fratrem Pinamontem scripta, de una i fusius egimus. At quam parum ad jidem faciendam congrue scripta sit hssc historia, jam ostendimus, etulterius innolandis ad illam ostendemus. Addunt tamen ad

    auctoritatemhorumscripiorumquaedamaiia.Primo lectiones Mss., de quibus num. 13, quaemonumenta vocant antiqua. At has esse Piramonte posteriores , ibidem jam probavimus. Deinde ms<r//,h'<n>em ut aiuni, antiquam a Ccelestino in Ilistoria Bergomensi part. i lib. 2 cap. 1C his verbis rclaiam Quiaob pneclara tum prudentiae iiini fortitudinia gesta Ootacius a Probo impenilorc primua BergOini dux declarari meruit, qui
    t i

    propier exigui momenti essepotest Moysis hujus calculus, sive illius astatem spectes, sive scribendi methodum. Guerrinus quidem in recusa rerum Bergomensium Synopsi pag. 23 et sequentibus, Muratorii argumentis quibusdam respondere conatus est, sed non omnia attigit, neque tam solide t quse tetigit solvit ut sententia Muratorii non videatur preeponenda. De Moyse tamen paulo post agemus piuribus, de inscriptionibus etiam quandoque recurret sermo. Haec sunt, quae in favorem traditionis Bergomatium deantiquis ducibus suis reperio nunc expendenda, quee hanc opinionem plane evertunt, argumenta nec pauca nec levia. 19 Primus Bergomensium ducum memoratur Crotacius, a Probo imperatore, ut volunt, constitutus. Res gestas Probi scripserunt aucioresvarii, prce ceteris accurate Favius Vopiscus, atque ex eo aliisque Tiiiemontius tom. Sdelmperaioribus a pag. 4+20. Unde ergo factum dice,

    Ducatus Crotacii fietitius

    probalur omniuvi antiquoruni


    tio.

    silen-

    mus, ui rem tantam memoriee posterorum non commendarint ? An ignoravit Vopiscus Crotacium ducem Bergomi statutum ? At hoc prorsus est incredibite, cum ad quahtor successores ille
    Crotaciiprincipatus fueritpropagatus, sifidesha-

    Bub cnjus imperio Catliolicai Hd&j priua adivo Basnaba jaeta scmina in umver> civitas krec perpetuaB illi 00 populo ilfii-ucrunt i:imemoria? monumentu dicavit. Hanc ,'jj/<jr<tjift<'/i nurrtttfnissr strb inttigiintsetlentis lwsaris, imponentisque coronam capiti equitis cugpenttlt
    , ,

    Lupum

    ii-s-.-i

    ii

    benda Bergomatibus. An dignum non putavit hoc factum, quod historias suse insereret ? At res longe minores inseruit. Sub finem vero historiae monet sequentia Haec sunt quae de Probo cog-novimus vel qnse digna memoratu existima.-

    vimus. Itaque
    fuisset,

    cum ducatus

    Crotacii celebrior

    jusdem genua

    flectentis,

    geslant duces Veneti,

    quaiemmodo coronam Nondicit Ccclestinus, quam

    quam

    ut

    memoratu esset indignus; latior-

    tcd hso nupe-

    ra

    admmlum

    pvobatuv.

    antiqua sit hmo inscriptio. At veronon esse admothttn nnlu/uant c.i- ruriis munifrstum est. 17 Primo in eadem auia fuit alia inscriptio tjutt ni tl uobus nhh incsecutispositamtestatur Guerrin/its in

    xus,

    dicta hissrrtatione

    Ms. ad nos missa,


    pro-

    quamquepostprimam
    bis
    priifl

    recitat CaHestinus, hisver-

    conceptam : &nuo virginei partua cclxxx


    dueibua regi
    caapit,
    :

    que t utpote totam provinciam Venetam compleet inposteris sattem diuturnior, quam ut latere Vopiscum potuisset ; non alia de causa ab ilto auctorenon memorarividetur dux Crotacius, quam quia a Probo numquam fuit institutus. Argumentum hoc negativum vim maximam habere debet, quia idem ille Crotacius usque ad secutum duodecimum omnibus omnino auctoribus
    fuit incognitus.

    CrDtaoia jtrimura, quo

    imperante totiuaprovinciiu Venotie caputfuit divis deinde Lupo, Adlcida, Grata, llcsterin. VcrisimUe

    cum hnr tempore posiSeoundo antiqui 'hristinni sunctos suosnon nominabant (ivos, prout hir vncntnr sanctus Bar* mthns: mos ille gentUium erat, jutdivoa vocabant,
    itaqueest, priorem eodem
    <

    ia<m

    20 Atiud contra traditionem Bergomensem argumentum peiitur ab initio ducum in Italia quod jam objecit Henschenius taudatus in Actis SS. Lupi et Adieydee ubi num. ita habet
    ,
    ;

    et

    quia

    ducum

    in Italia institutio longe

    posterior ;

    Bapugnat

    tali oroduiitati

    ipsa traditio populari;


    facit,

    qua3 duces 13erg*omatium

    quales ante Lon-

    quos

    inepta

    deorum numerum refbrebant. Teriio prorsus est inscriptio tota sine uUa rpocha
    ,

    ^Ml,;irdorura iu Italia reg-num nulli fuerunt.

    Non

    temporisj quo resprmtenditur facta


    inscripiio
    :

    quoveipsa

    omnes, siverba tantum spectes, huic Henschenii dirto assentiuntur. Atsi de re agatur, non dissentient, aut certe dissentire

    deinds monumentum inepte Crotacio pagano dioitur erectum\ quia sub Lupo floruit religio. Quarto nulla hujus inseripH is mentio apud Pmojmontem qui alias recitai minus em wnde colligas ipso saitem esse posteriorem, Umique m esse atque fictitiam insrrifitionnn istnm, On/nihtts argumentis probabimus quibus ostendemus hos duces Be?'gomi non fuisse,
    t
    .

    non debent. Antonius Caraccioius in Monumentis ecclesice Neapolitame cap. 30 sect. i probat ducitm in Itaiia insiiiuiionem Constantino Magno esse posteriorem,
    rt n,i

    <

    tis est

    Justiniani tempora revocandam, quod sa'nd iiitrntum nostrum. Sripio Maffeius in Bistoria Verome iib. 10 late agit deprimaduinstitutione in Itaiia
    ,

    cum

    contenditque itlam

    alimimcriptio-

    L8

    m, guarum
    uitlht

    Afferunt
    iis

    ct

    alias

    anliqua
    (j

    Bergomates, $
    :

    hujusmodi inscriptiones verbo diwisse sufficiat, nul-

    non Longobardis, sed Gnvcis tribuendam, ante Longobardorum in Italiam adventum. Satis id quoqueadpropositum nostrum lubet tamen pau.-

    Afoysi

    OU0IH

    ci(an(j psrfj-

    nrf lecudun
    XII.

    antiquom, Moysen etiampoetam luorilium advocant, citatum jam a Pinamontr iu Vitaoap, 7 apud nosk, eumque scripsisse rolunt anno salutis 707. At ^furatorius, qui in
    esse

    cis

    e&aminare, an Longobardi, ut rutt Maffeius, non aliam induxerint mutationem, quam quod
    vrbibus occupatis, pro foxcis ducibus
    ,

    suos im-

    posuerint.
    21

    scriptoribus

    rerum Ualicarum rarmen Mot/sis

    Paulus Diaconus

    lib.

    de Gestis Longo-

    bardorum

    quorum,

    $i

    proprie loqua-

    mur. ad Lon
    gobardos refe

    rendum ml/i'ufM
    :

    gem non habentes sub ducibus fuerunt. Unusquisque enim ducum suam civitatem obtinebat Zaban Ticinum UvaiUari Berg-omum Alachis Brixiam Evin Tridentum Gisulphus FornmJulii. Sed et alii extra hos in suis urbibus triginta duces fueruut. Ita ille tom. i Scriptorum ItotLv
    \ ,

    DIE QVART \ SEPTEMBRIS. bardorum cap. 32, post relatam cap. 31 Cleph que prxfcvti poiuerc tot Bergomi templa structa ? Longobardorum regis ca?dem, ita scribit. Post An idpermittere tyrannussui dissimilis potuitt cujus mortem Lang-obardi per annos decem reRes sane minmdo
    ::>:>

    4i

    roni

    simitis videri debuisset

    gnasse Bcrgomi quatuor Christianos principes tcmpla stru.risse plurima, cives fere omnes ad fidem convertisse, dum steviret per Ttaliam Maximiani ghdius, ac Bcrgomi ctiam quosdam
    (

    re-

    vr-

    lo

    fransmitteret.
    vei

    stupendam
    putarunt,

    Attamtm remtantam, tamque


    illius

    ignorarunt

    pag. 430. Duces quidem illi elecio rursum Longobardorum regi deinde fuere subjecti xd vasalli supremo domino in regimine tamen urbium suarum permanserunt,illudque ad posteros eliam propagarunt. Tales non fuere Otwcorum duces; nam duces Longobardorum urbes suas regebant, utearum domini Grcecorum vero duces, ut imperatoris aut exarchi administri. lloc itaquetoco, idest.post mortem Clephonis, secundi Lon',

    temporis scri;

    ptores, aliique eoitem scndo secuti, ret indignam

    quam memon\v proderent quod non minus stupendum, Imo, quiActa S. Alexandri

    postmoifum scripsere, mdtam templi Alexandro mentionem fkciunt, ubi idlocusea bat In quu loco, inguii Actorttm auctor locum sepulcri designans semper Dominna
    sedificati
    :
    .

    mcritis
    gifi
    ,

    beftti

    Mariyris

    axoratns

    ostendii

    prodi-

    gobardorum

    in Italia regis,

    ducum

    initium sta*

    ex quo euvncltUT fabulosas


    csse Bercfoma-

    tium inscriptionct.

    tuendumvidetur,si duces qu tvrimits urbium suarum dominos, etnon solo nomine a gubematoribus distinctos.HcVC breciterpro illorum sentcntia, quiduces Italos aLongobardis dixerunt habuisse initium, a quibus verbis magis quam reipsq dissidet laudatus Maffeius, Nunc ad rem nostram propius revertamur, 22 Duces, quos nobis a seculo in et iv ob~ trudunt Bergomates, eo describuntur modo, ut fuerint ditionis siue domini, supremo tamen imperatoris dominio subjecti quales sunt vasalli seu feudatarii, uti Itodie loquimur. Etenim dum corona ducali ab imperatore Probo redimitum pingunt Crotacium, dum in atia epigraphr di*
    ,

    snpplionm complet. Cur templum non memorai, si templum ibidem a Qrata jam
    et

    vota

    erat conditumf

    Henschenius nomen AdLongobardicum, sive Teutonicum, et trimonium Qrataa assertum cum principe Oermauico in Oermania. Veqi b snim /iro seculo m aut iv hsec suntverisimilia. Minus etiam verisimite cst, quod hodie adjungunt aliqui, cum marito
    -z\

    Objicit prseterea

    tiuiitit

    bnv\

    leydse

    tatit ttudio

    omff tfi

    in

    quomodo
    i>c

    mrginitate vixisse, ut acute scilicet ostendant, et vidua fuerit et virgo. Petita n\


    fuit in

    matrimonium Grataa sponso, fo\ ubi >*<,<> eam accipit uasorem, db ea prorsus abstinet homo ethnicus. Prodigium id est si vera narrant Bergomaejus pulchritudine capto;
    t

    citnt,

    Propriis ducibus
    . . .

    regi coBpit
    ,

    Crotacio
    ,

    prilie,

    mum

    deinde

    steria;

    dum

    Lupo Adleidam

    Adteida
    ,

    Grata

    Gratam
    :

    Hesteriam

    apopulo regimini urbis adnw/as, dum Lupum patri snccessisse scribunt vel luvc omnia commentitia esse necesse est, vel ditces memoratos Bergomo pnefuisse, nonut imperatons pr/efectos, sed nomine suo, quemadmodum duces Longobardi prgeesse urbibus suis perrexerunt. etiam
    post reges restitutos. Atjamprobavimus, tales duces ante Longobardorum regnum in Italia non
    fuisse sub

    hujusmodi prodigia sine idoneis'testibus fidcm noninveniunt. Plura adferri possunl argumcnto, quibus supersedeo, cum hsec sufficere existimem. Lapsus item chronologicos non exagito,ne sim longior. Carmina tamen Moysis Bergomatis, in quantum adremfaciunt, eascutienda, ut pateat, quam undique labascat prmcipuum Rergomatiu,n argumenlum.
    tes
    :

    at

    25

    Ponam

    verba Moysis,
    !i.

    />r<>t>t

    citantura Pina- Uoyun poi>~


    lOffl

    monte in Vita cap.


    Respice
    Crotacii

    DW|
    i (i

    i'i

    Ilmc ubi procedea paulum


    Pslicem

    titania ad
    divitia

    ortum,
    (

    <

    <

    filieat

    Qorgomatibtu

    ortum

    /><>,

    Romanorum
    ,

    esse has inscrijUiones

    imperio. Itaque fabulosas has populi etectiones, has

    tum

    :)

    Qnem

    regina potena omblvit marmore Grata,

    hnerediiarias successiones, dicamus necesse est;


    et

    hanc ducum Bergomensium scriem csse prorsus


    S.

    EvertUur
    opinio

    Bergo-

    matiuitt iilus

    incrcdibilem. 23 In Actis Augusti, num.

    rationibus,

    Atcxandri, qxuc dedi xwi quaedam matrona. rneritis castissima, et nominr Grata, (in Officio antiquo de S. Alexandro Vidua rocatur) corpus sancti Alexandri sepeiiisse inprcediolosuo. Ilanc ipsam volunt Bergomi postea ducem, Lxtpi et Adleydse ducum filiam. At quis credat tantam Gratae dignitatem ab auctore fuisse silentio involutam ? Quis existimet nutlam Lupi et Adteydse mentionem facturum fuisseauctorem, si Bergomensemtunc administrassent rempubl i< am 9 Ifesteriam in sepeliendo sacro corpore sociam (iratae fuisse contendunt. Attum rursus de Ilestcria in Actis Alexandri silentium. Templum unum a Lupo, duo ab Adleyda, tria /r Graia, icdificata scribunt. Quis in animum inducat credere, id factum esse, ut advertit Henschenius, initio se9 dicitur
    ,
    . ,

    perseeutionc conira Christianoa tunc iv maxirae saeviente, ut noti.-simum est , Diocletiano ct M.iximiano tyrannis extremos adhibentibus conatus ad exterminium nominis Chriculi
    ,

    vel

    stiani,

    tum

    in

    omnibu.s aliis provinciis,

    tum

    rca-

    Pergameae sedia regerel cumaoeptra beata, Regina vocatUr Qrata, inquiunt, quia regiQer* mano fuit nuptn. At, si poetSB credimus, reglnfl vocatur, qmaregina Bergomensem rempublicam administrabat, id enim ngniftcant hsecverba: p gameae sedia peg*ere1 cum ceptra, nec n modo, sed potena reffina. Et sane divitiis poten iem fuissc oportci si quadriennio regni sui tria templa cum xenodochio mdiflcavit, amplisquere'rotacii marmorecin ditibus ditavit si kortum xit. Sed magnopere mirandum, cur hunc hor tum, in quo idololatria vigebat, ubi Crotacius, si Cselcslino mrmoralo lih. 2 cap, 1\ etQuerri credcndum, gentilium m no in Synopsi pag. perstitione in divos relatus, adorabatur, tanto prrr adtnmissrl rnjinn ('.hrisf.iuna ul rnjia tuagniflcentia marmore cingeret. Sed redeamiu ad Moysis carmina. lilicomne virel genua omni tempore florum, anan vJh exil odorum. Kx quibu Hi fforcs, 8t prodigiosam mnandi vim kabuerint, attribuendi videntur S. Alemndro ibidem occiso sedmerito miramur, nullaminActis hujus sancti mariyris '' hit mentionem fleri Ea\ hoc tamen loco profluxisse Videntw qum de Jt u(
    i

    :J

    xime per Italiam. An ignorare Maximianus ejusSeptembris Tomus 1/.

    po per

    flores

    ad fidem converso

    tradii in

    Vitn

    Lupi

    23G
    mtciwi J s
    "

    DE SANCTA GRATA.
    Divino,
    S.

    Lupi Quarnerius, quamvis multum


    sa.

    inquit,

    consilio factum

    sint diverest, ut qui


    in
    iti-

    corpus

    Alexandri

    efferebant,

    defessi

    nere, deposito feretro, tantisper morarentur, dum se ex labore reficerent. Quo in loco feretrum

    positum
    flores
    ,

    terra cruore perfusa purpureos ex quibus suavissimus odor efflabatur


    est,
    ibi

    edidit.

    Ilac

    oblata

    decerptorum florum
    lit,

    occasione miraculi , Grata fasciculum ad patrem attunarrasset, ad pa-

    beant Bergomates illud solum probare intendimus, non eo vixisse tempore, quo eos vixisse sine antiquorum testimonio hodie contendunt Bergomates Sanctos iltos fuisse Bergomi, principes etiam urbis fuisse, eorum traditioni credimus neque interesse vel ad Sanctorum, vel ad Bergomatium gloriam existimamus, tertione an octavo seculo floruerint Sancti, modoconstet Sanctos
    ; : ;

    D
    ;Vumm!"

    ^^
    bardtrum
    tanpore
    cu* u*'

    et cuxn

    rem omnem ordine


    :

    narea flores admovit verbisque ad rem congruis usa, patrem ad fidem convertit. Suspicor, inquam, ex floribus Moysis hanc deductam contris

    neque enim aliud hujus conversionis invenio vestigium.Eadem per fiores conversio Lupi narratur in lectionibus Mss. S. Lupi, sed flores aecepti dicuntur exloco, ubi S. Alexander occisus, quod propius saltem ad Moysen accedit, At tectiones iltse non tam antiquse sunt ut sequentiam
    ;

    Bcrgomi principes. Hoc itaque toco inquirimus, qua probabitius setate floruerint SS. duces Lupus et Adleyda; ex quo deinde coltige mus,utrum illi sanctam Gratam habuerint fitiam : ac, si habuisse videantur, an eadem hgec sit, quse S- Atexandri corpus sepidturse curavit tradendum. Csetestinusin Historia Bergomensi part. 1, lib. 2. cap. 17 nummum exhibet, qui continet ab una parte Bergomum, ab alia ducem Bergomensem cum hac epigraphe Lupus nux perfuisse, ac
    :

    gami.

    Nummum

    hic vide

    qualem dedit

    Csete-

    fidem
    u ruiitur
    :

    iis

    tulo habere possimus.


    re^'ina3 dicitur illam

    stinus, cuique

    aureum

    reperiri similem affirmat.

    20

    Pergamus cum Moysc.


    Crotacus liujus avus
    Constit uisse bonifl propriifl mag-nopere villam.

    cujm
    farfunt

    obioura

    vnrbaadrem

    Unde

    fuisse

    locum reteres dixere vocatum,

    Cujufl et ipse locus conservat corpus

    humatum.
    columpna,

    Sig-na dei manifesta tibi dabit alta


    Poftt

    obitum Domino quem alumpna.


    :

    gens fabricavit
    In hoc siquidem

    Post quse ita subjicit Pinamons


    loco posita
    fuit

    quae Plotacio ab hac etoolebantur iam etatua quidam locum prsedictum Plotacium vocaverunt. Ptotacio certe et statua et locus vocalur in Actis S. Alexandri, quse et Moyse et 1'inamonte longe sunt antiquiora, neque ulta ibi-

    statua

    qmedam,

    voqabatur,

    ubl

    dflBinonia

    Observat recte taudatus Csclestinus, hunc ducem


    esse, quem Crotacii filium et Gratse patrem volunt seculo ni, sed ducem Longobardum neque item hunc nummum a posteris cusum adhonorem S. Lupi hi enim titulum Sancti non omi-

    non

    dem

    Urotacii

    flt

    mentio. Unde in Commentario ad


    xi dixi,

    Acta xxvi Augusti num,

    Moysen

    vero-

    simitius respicere ad antiquiora tempora, quibus elium /'',</' lierynmi fu/ssc puuln antc dixerat his
    verbis
    :

    ELioveterum fulgentmiranda palatia regum.

    Ex quibus

    concludo> Oedipo opus esse, utintet,

    ligamus, quid poeta ille voluerit neque ex eo protraditione Bergomatiumargumentumdesumi possc, cum incertum sit, de quo tempore, ac de quibus personis utjui. htsupcr colligimus ex dictis, quam incerta secutus sit monumenta Fra~ ter Pinamonsi iit velhinc fiat verisimile, multu i[u;r de diversis feminis cjusdem nominis invenit, in unam S. Qratam confudisse, nobisque tradidisse Vitee historiam cujus confusionem facile perspicere, sed difficulter admodum possis extricare. Ceterum Moysen , etiamsi de Qrata locutus csset, nobis non repugnare, patebit
    ,
    ,

    insuper cap. 31 inquia quo duce prsedicti nummi cusi fuerint, muttisque rationibus probat, cusos esse a Lupo duce Longobardo quem sibi Carolus Magnus cum regno Longobardorum subjecit, atque ad fidem Catholicamconvertit. Prsecipuas rationes perstringam breviter, non ut sententiam ipsius sequar de Lupo gemino Bergomatium duce, sed ut ostendam, Lupum atiquem sub finem seculi P vm Bergomo ducempr&fuisse.
    sissent. Prnsdictus auctor
    rit,
    ,

    28 Prima ratio, allata cap. 17, petitur a corona, qua redimitus exprimitur Lupus neque enim corona hsec ducatis videtur usitata fuisseseculo iii aut iv. Altera ratio est, quod facidtas
    :

    '<?ei
    "* #Bte P r0 "

    sequenti.

    III.

    /Etas SS. Lupi

    et

    Adleydoe
    assi-

    Bergomi ducum probabiliter


    gnata
    :

    cudendi nummossubimperatoribus Romanis non videatur data fuisse urbibus Itatise, data vero fuerit a Desiderio Longobardorum rege ducibus LongobarUis, ut testatur, inquit, Joannes Annius Vitcrbieusi duci concessam. Tertia,qua omne sibi dubium sublatum dicit, sunt Mss. et inter ilta Chronicum Gregorii Moretli, quse omnia asserunt Ducem Bergomi, nomine Lupum, inventum fuisse a Carolo Magno, cum bettum gerebat cumDesiderio Longobardorum rege, rey

    gnumque Longobardicum
    et

    conjectura
    :

    de

    duabus

    Gratis confusis
    bia discussa.

    aliqua Vitae du-

    sibi subigebat. Adjicit aliud argttmentum ex barba obtoyiga Lupi quam nummus exhibet. Hisce ego rationibus hoc atljicio argumentum. Scribitur in nummo dux PorgnmrnsU. At egregie probat cap. 30 Ctelestinus, urbis nomcn ante Longobardorum tempora

    Qtm disputavimus
    dunt
    ,

    pr&cedenti, non eo ten,

    Lupum

    ct

    dubium revocemus an SS. Adleydam civitatis suaprincipes haut in

    Bergomum, non Pergamum, quod tempoLongobardorum fuit introductum. Ergo nummus itte post ingressum Longobardorum in Itaham fmt procusus nec est, cur atteri eum tribuamus, quam Lupo a Carolo Magno converso. De
    fuisse

    re

    DIE QUARTA AUGUSTI.


    A De hocLupo narratcap. teexGregorio Morello et aliis duobus Mss., post modicam defensionem
    Carolo se subjecisse, /idemque Catholicam fuisse amplexion nam paganus erat, id est Arianus, ut vult ex sequentibus Ceelestinus, an recte, defectu monumentorum assererenon possum. 29 Idem auctor lib. o cap. i Lupum cum Carolo profectum narrat ad subjiciendas Longobar:
    ,

    237
    vi
    i

    ad Catholicam fidem dicatur cmversus S. Lupus. Neque mirari possumus homiaem, modo conversum, mox sanctum cvasisse : cum eodem fcrc tempore iUustre habeamus \min Wit*
    ,

    TOtl

    tekindo

    Magni

    Lupum

    Ber-

    gomi ducem
    fttute secuio
    iii
    :

    dorum reliquias quasdam cap, 2 reversum cum Lupo Carolum Bergomensi ecclesim varia concessisse privilegia, qum et alii auctores referunt. Templa itidem qumdam instaurasse qumdam
    ;
    ;

    Saxonum Westphalorum duce, Caroli itidem opera ad fidem ,,,, d e qu0 ita majores nostri tom. i Januarii pag. 380 Quoniam, ut Apostolus nnvtlioat ubi superabumlavit deliotum, ssepe superabundat et gratiaj
    ,

    eveuit qumuloque

    ut

    qui acerrimo bello


    ,

    Eoole-

    nova sedificasse

    corpusque S. Alexandri venecap. 32


    lib.
    2.

    ratum esse, dixerat jam hmc curiosius pertractare

    siam Dei fuerant perseouti ii deinde pro ejus honore gloriose depugnent atque insigni do reant BanotimoniK laude. Quo in genere eximie
    >

    Verum

    sese

    Wittekindi

    Saxonum
    plures

    duois

    virtus

    extulitj
    ,

    necesse non est adpro-

    qui

    emn annos

    bella

    positum nostrum. Satis adinteptionem meam est* Lupum Bergomi ducem inventum esse, eumque ad fidem Catholicam conversum. Juvabit tamen etiam meminisse, templa eodcm tempore instaurata. Hisceenim prmsuppositis, probabiliter sah tem setatem SS. Lupi et Adleydse conjugis ejns detegemus, ac Qratam pro una forsan geminam deprehendemus. Ut autem clarius procedamus duo observanda ; primum ea> traditiohe diuiurna
    ,

    tam pro gentis


    stianra

    suaa libertate
    Issel
    ,

    oum Franois quam odio


    ,

    non
    Chxi

    religionis ges

    tandem divinagratia
    saora

    emollitum,
    adjecit
    tis

    ad

    exosa

    prius

    complectenda

    annimum

    eo ardore, ut deinceps
    ,

    pietn

    haud vulgarem gloriam vivus el Divorum post mortem lionores sortitus sit. Esec Lupo nostro magna ex parte convenire possunt. Ttaque vehe* menter suspicamur, hunc esse sanctum Lupum,

    quem

    colunt

    I:

    ates.
    et

    ecctesim Bergomensis, S.

    Lupum

    prmfuisse

    ali-

    32 S.

    Gratam Lupi
    in

    quando reipublicas Bergomensi, conjugemque ha~ buisse Adleydam; idenimjam a seculoxiu huc nsque constanter creditum est, ut inteliigimusex Pinamonte, ipsumque secutis auctoribus neque videmus, unde fuvc opinio facileoriri poluerit, si res ita se non haberet. Secundum prdbatum sufficienter putamus nempe Lupum non floruisse
    :

    Pinamons

    Vita.

    eumque
    t

    Adleydse filiam asserit secuti auctores plu


    11
    ,

    art ratio

    nMtuorfffil
    dtint ctsr Qra\.

    Diocletiani
    notatis,
    quem aanctum Lupum etse

    et

    Maximiani temporibus.

    Ilis itaque

    rem totam

    breci ratiocinio conficio.

    Bcrgomum S. Lupum civitatis suo? principem et ducem. Non autem alium habuit. civitatis sum duccm, Lupum nomine, prmter Lupum, qui sub finem secuti viii a Carolo Magno
    30 1/abuit victus

    funus cti* ravitj horum filiam non esse ex dictis abunde demonstratum est. Porronon existimamus Pinamontchi virum pium , imponere voluisse lectO' ribussuis neque videmus, undein hanc <>i>niith nem deduci potuerit nisiLupuset Adleyda //Uam revera habuerint, hoc nomine appellatam Unde in eam deducor sententiam, ut existimem 8. Gratsm , quam colunt Bergomates, Lupi et
    \dri
    ,

    rimi. Gratam

    vero

    quaS

    uu.

    ad fidem conrcrsus fuit. Ilic ipse igitur credendus cst Lupus, quem Bcrgomates
    ,

    ct

    Offwio colunt ecclesiastico

    dudumque cum

    con-

    juge Adleyda coluerunt. Singula nuncpaululum elucidemus. Alium non fuisse Lupum ducem Bergomatibus, colligimus ex silentio Pavti Diaconi scriptorumque omnium nequeenim licet sine axd Bergomatium duullo teste Lupos fingere ex ces. Hunc vero sub finem seculi vm fuisse C variis auctoribus probatum est : nec obstat silentium Paidi Diaconi, qui usque ad ea tempora Ilistoriam stta?n non perduxit nec aliorum scriptorum nam nidlus, qui quidem suppar Lupo vixerunt scriptor, hactenus, puto, innotuit, qui
    ; ,

    Adleydse reipsa ftliam fuisso; cum et alia sint, quse id suadeant. Primo enim guatuor num. % dedimus martyrologia quse Gratam Virginem nominent ; at virginem nominare non potuers sanctam illam mulierem, Gratam etiam nomine, qiuv S. Attf.randrum sepelivit CUm in Actis S, Atexandri matrona appelletur. Ttaque ad aliam omnino Gratam videntur hi martyrologi respexisin se. Adde, quod Martyrologium illudunum
    ,

    quo S. Gratam viduam vocari num. Zvidimus, alioque sepulturam S. Alexandri ei attribuat s. Gratam die commemoret puta ad xxvi Augusti cum Alexandro. Martyrologia vero,qusB
    , ,

    virginem dicunt

    nec sepultura S,

    Aleasandri

    cum Ateaandro dio Gratam annuntiant, Unde diversas commrmora


    meminerunt
    ,

    nec eodem

    ri Grataa verisimile est, ac

    Gratam Lupi filiam


    ,

    Bergomatium et Longobardorum res accurate pertractavit. Ituque mirari non possumus Lu-

    virginem vocari

    illam

    vero Gratam

    quse S.

    pum

    a prmcipuis secidi i\, x et \i ac secutis postea scriptoribus non commenwrari, iiuleque


    ,

    ortam
    varia

    esse confusionem,

    quamin

    ejus historia

    n
    nta

    argunu

    hodie regnare perspicimus. 31 Si nobis ad annum essent motiumenta Mss., qumcitavit Cselestinus, qumque ducem Lupum indicaverunt forsan ibidem et Adleydam reperiremus uxorem et Gratam filiam. Adleyda certe nomen Longotm 'dlu m tempori imprimis convenit conveniunt et Gratffl nuptim cum
    ,

    dduam. quod 38 Accedit ad argumenta prmdicta nullum S. Grataa cidtus vestigium reperiam an te seculum u, quo corpus ejusab Ambrosioepi scopo, ut dicemus 4, a loco sepulturm transla* tum fuit ad templum ejus nomini dedicatum,

    Alexandrum

    sepelivit, dici

    iiiiii

    confltdtt

    Uographuii

    genlis

    >

    principe Germano,quas jam Pinamons asseruit aliique post ipsum, non eodem tamen modo, scripserunt. Conveniunt huic etiam tempori aedifica,

    ta templa

    per Lupum, Adleydam, Gratam

    opi-

    bus forsan Caroti Magni ad id adjutos , cum id etiam Carolo acceptum referant aliqui, qui tamdiucerto Bergomi non substitit, ut idperse
    perficere potuerit. Convenit et huic

    aou r.vif, juutierchi, qu;r septin annis latuerat, neque ulli Martyrologio inserla erat, tum demum cuttum adeptam esse. Addc. trarlitioueut lier<jowntium,qum hospi tale ab ea constructum, qum varia templa memorat mdificata hmc enim in curatricem funerisS. Alexandrinon cadunt,utostendimus congruunt vero quam Optime Gratffl Lupi ducisft quamcos. Gratam U3B. Ex dictis concludo <( Adiu.nt /ier</oma.f.es, prot>t>itius e.sse Lupi
    Atqui
    Creitibilc

    jam

    leydm
    ix

    filiam, atque eeculo

    vni,

    vel initio

    secuH

    Lupo, quod

    videri adscribendam nec alia decaueaadan teriora tempora relatam esse quam quod eam
    ,

    cum

    , :

    238
    U iTOIU
    J.S.

    DE SANCTA GRATA.
    altera confuderit

    cum

    Pinamons biographus. At

    ,,r />.rc

    facile potuerit

    crmfusio lectorivideaturincredibilis.quam Pinamons in eam labi, breviter

    36 Certe Jacobus Phitippus Bergomas in Opere de Claris mulieribus cap. cxi, etiamsi in multis

    D
    deiponsatio-

    ostendam.
    ni facilt

    fleri

    potuisie osten-

    ditw.

    Habuit memoratus auctor Acta S. Alexandri martyris nam ex iis quccdam descripsit ut in annotatis monebo. ln his reperit Gratam piam mutierem, qum sanctum martyrem sepeliqu& cicil. IIo.hti.it scripta Moysis Bergomatis tat ubi Gratam quamdam invenit Crotaciineptem, eamdenif/ue re^inam nominataro. /Iabuit haud dubie monumenta quicdam, aut certe traditionem Bergomatium , qux Gratam docerent Lupiet Adteyda*dut "oi fdiam -.namidipsum fxnasisse non autumo. Jiabuit traditionem, aut forsan eliam svripfo t/o/vtooi de templis a Lupo, Adleyda ac Grata constructis. Ilinc cum non
    : ,
    , ,

    sequatur, de matrimonio S. Gra- Bergomus ita rem enar- rujus prxfetie ejus opinioni repugnat, atque rat Qua; cum ab ipsa sua adolescentia inter cae- renda scnleii-

    nem iolam

    Pinamontem
    :

    speciosissima, teras suse regionis fceminas evasisset mag-no Gcrmanorum principi cuidam

    tia

    .-

    asserunt
    fui^se

    desponsatam sed nuptiae nunquam celeDesponsationem , ut vides ex aliorum opinione refert, matrimonium omnino negat. Unde ne ipsa quidem desponsatio omnino mihi vidematrimonium vero magis etiam intur certa
    ;

    bratffi.

    certum
    to
    ,

    satis historia et ckronologiaeperitusesset, eansti-

    minus probabile: neque enim dubiquin rationes quasdam habuerit Bergomas , cur a Pinamonte dissentiret, virginemque voearet ; neque itidem sine ratione virginem nominarunt martyrologi ante citati, nulta nuptiarum mentione facta. Quod autem nuperi quidam scri,

    et

    mare

    ratam, prwsercum iestetur se undique ex chartis et intim itaque potuit sescriptionihus Vitam collegisse cumratiocinori Grata ftliaest Lopi,neptis Cropotuit

    eamdem ubique

    esse

    ptores asserunt, maritatam fuisse, sedcummainventum illud est rito virginitatem servasse et solvendee difflcultati opportusubtile quidem, num, at non satis soliduro nam ante probandum
    :
    :

    Rursus Crotacius tacii klexandrum Maximiani tempore Grata sepelivit vixit igitur et Grata martyrio coronatum et Lupus eodem illo tempore Maximiani, nec
    i

    itaque pater Lupi.

    erat,

    cum maritoconjugio altigatam vixisse, quam


    :

    remtantam,tamqueinusiiatam,sineulloantiquio~ rum testimonio ftngcrent quod enim pauciin matrimonio virgines vixerint, sufficiens fundamentum non est asserendi, id etiam hic contigisse. Colligioius ex dictis,S. Gratara Lupi filiam probabilius rirginem esse, sive desponsata fuerit, sive per procuratorem forsan etiam nupta, sive ne

    midto ante Crotacius. Viden, qum maxime disjuncta sunt quam facilierrore ronjungi potuerint si eamdem ubique Grntam intelligamus ? Al si Gratara /."/" fUiam distinguamus a matrona ilta, ou.v 8, Alexandri corpus seputturx
    , ,

    ilrsponsata quidcm, quse incerta existimo.


    ojl

    Nunc
    ducem Bergo malinm non
    fuisse S.

    mandavit, evanescit
    ries,
    ,

    illico <>>uois illa

    ducum

    se-

    contra historicam oeritatem conflcta. Regia Moyse poeta memorata na autem illa Grata voot orn ('ml.orio, <"! proartiK rvtjvs, 'hristO nato
    (

    dubium alterum procedamus. 37 Bergomatiumrempublicam gubernasseS. Graejus Vitae scriptor.


    :

    tam non agnovit Pinamons, Namprimo hunc ViLv prcvfigit titulum


    Grata
    nobili
    /o

    De sancta
    Ita
    2

    Gra

    tum probatw

    si veradeiis quidam narravediu anteriores nisi quis r.ristimare runt, ritlrtur ableganda maluerit, Lupi flliam i>rtir<t Ucentia Reginam vocari,quod nostrse sententite oon repugnat-.potuit enim et illa seculo vm avum hdbere Crota,

    matrona Per^-amensium.
    i ,

    trnnam
    vocat. giis

    titido vap.

    in tituto cap.

    mavidnam

    Deinde nullibidocet, ipsam cicium suffraelectam, nullibi in dignitatem parentum successisse, aut urbi prsefuisse. At cap. 13

    duccm

    iii\ -iii-in non principem Moyses nunc legitur nec Bergorai ducem vocavit, oti nec Pinamons biogrdphus. ld male emeorum dictis collegerunt posteri, quo minus miremur etiam Pinamontem qusedam nonrecte

    cium

    ijrrt.i

    ni corrupte

    ancilla Grata optaconvenienter habere non pocogitavit Dei Famula modicum secedere tcrat et ibi prope locum alium ad habitandum eligere, in quo uaque ad finem vitae posset in Dei servitio
    ita svribit
    :

    Quod beata Dei

    ta

    quietis silentia
    ,

    collegisse.

    fttatrimoniwn
    S,

    Orata

    outii

    Quwret hic aliquis si 8. Gratam admittamus Lupi ftliam, a prmcedenti ejusdem nominis mdua distinctam, an illius nuptias cum prin;;.
    i
    ,

    permancre. Mox cap. 14 subjungit xenodochium ab ea vonditum ejusque in iltud secessum et


    , ,

    rop. 1S
    vitio

    Cum

    igitur,

    inqxdt
    ccepit

    in

    praedicto

    hoser-

    spitali per

    multorum annorum
    ,
    . , .

    spatia in Dei
    praBdicto

    principe Gtv
    rnano

    awvti

    Ptwamon,

    Oermano revera factas, iltamque Bergomi ducem post parentes fttisse, credendum pute Hsec duo hocloco elucidanda veniunt, De nupcipe
    tits

    perseverarat

    in

    xeno;

    dochio gravi

    corporia

    aegrotatione lang-uescere

    varie

    admodum

    loquuntur auctores. Pina-

    mortemque in xenodochio, et seputturam continuo subdit. Ex hisce manifestum essc existimo


    ,

    monsin Vitacap, t nuptias omnino factas, matrimoniumque consummatum innuit <htm ita
    ,

    P'inamonticontrariosesse scriptores
    vtriooi calculis civitatis

    illos,quieam

    scribit. Grata
    g-is
    ,

    num.
    sinis

    juvenilibua annis regi, lilio redeaponsntur; jam tunc sortita spiritum boTandem thoro marltali conjunota cleemoin
    ,

    lique

    rcgimini admotam, itimmortuam dixere. Neque discrepat a Pinamonte Bcrgomas in abjudicanda dignitate du,

    cali

    dum

    ita scribit cap. cxi

    Ea de causa
    in
    ,

    ut

    et

    operibus
    ,

    misericordiB?

    fnaistendo
    ,

    nobi-

    sc

    mundo mortuam

    ostenderet

    prima ea

    lem marltum

    in

    quantum
    n\

    potuil lino

    Deo

    dev-

    rem mihi pvrsuadet biographus, quod mdeatur illud collegis sv v.r Moyse poeta, qui Gratam vocai reginam
    effeoit.

    tum

    Yvruoi

    oiaustralem vitam exercere ccepit et virgines sibi in Dci servitio cong-regrans, gloriosis virtutibus et miraculis valde clara effulsit. Potest

    urbe plurimas

    itaque

    dux

    vovari Sancta ob

    parentum dignita-

    utsequentia insinuant
    sanotfie

    Kt

    aon solum quia

    p;itor

    tem

    non autem,

    ut videtur, ob

    suam

    urbis adS.
    s.

    sed
    ijis;i

    Gratoa ... de reffali prosajiiu desoendit, etiam qula ipsa re$i fuit maritata, idcirco

    ministrotionem.
    38 Hestcriam in pluribus Gratre sociam adjungit Pinamons at sanctam aut martyrem non dicit, mutto minus Bergomatium ducem: quamvis pietatem illius commendet pturimum. Dubium videri potest, eademne haec sit Hesteria cum sancta Hesteria, quam xi Augusti cotunt Bergomates, si quidquid de S. Hesteria hoc tem.

    Hestn unn
    *

    beatn Grata
    lUe

    regina

    appellata

    eafr,

    et

    egra-

    Moysea, qui Pergraminum oopipoauit, de ea traotans ipaam reg-inam. appellare non formidavit, Si meliorem su& opinionis probationem habuisset Pinamons, itlam, opinor,
    -iii

    versificator

    Gratn rtum

    adduxisset.

    pore

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS. 2S9 A pore referunt u* m-uiw admittimus: neque gusti colit ecclesia Bergomensis, qu<vque eodem enim quse scribit Pinamons, cum relatis de S. errore, quo Lupus, quo Adleyda, quo Grata hoHesteria satis concordant. Verum in tanta confurum filia, ad persecutionem Diocletiani fuerit
    ,

    .t

    ron I.S
    .

    facilius

    sione rerum, adSanctosBergotnatesspectantium, credam, etiam in S. Hesterige gestaexea-

    relata, ita ut t detecto errore, seculo viu videatur restituenda. H,vc de duplici Grata, ex cujus

    demconfusioneerrores quosdam irrepsisse,qtuim dicam Hesteriam S. Gratae sociam, a S, Hesteria esse distinctam, quod ipsi Bergomates non sunt admissuri. Sane S. Hesteria usque ad annum 1290, quo sacrum ejus co?*pus cum tribus martyruni corporibus inventum, ut refertur tom. Julii pag. 204-, incognila fere fuit Bergomatibus, ita ul dubitare non possimus, quin valde incerta sint, quee de ea postmodum reperiuntur

    confusione omnis error videtur natus, de Lupo,

    Adleyda, Heslena, probabUUcr rfispututa, ita velim lector accipiat ut tantum his tribuat quantum altatis rationibus tribuendum existima, ,

    verit.

    Neque enim

    certa nos attutisse existima-

    mus, quod in tanta monumentorum penuria fteri non potuit: sed cum de Sanctorum illorum ctdtu constaret, ac gesta undique confusa et inroluta vidcrcmus,
    itta, quantum potuimus, evolvereconati sumus. Hoc siquis tnetioribusinstru* ctus documentis prsstare certius possit illius nos libenteretgratanteramplectemur sententiam.
    ;

    conscripta. Qua? autem de ejus cum S. Grata /miliaritate habet Pinamons, accipere potuit ex

    documenlis quibusdam de S. Grata agentibus indeque existimare in sepultura S. Ale.vandri Gratae non defuisse, qwe in omnibus aliis non deerat. Hinc videmus, quo ex capite ad persecutionem Dtouletiani referri potuerit etiamsi
    , ,

    % IV. Utriusque
    biliter

    Grate gesta proba:

    secido vm cum S. Grata conjunctissime vixissecrederemus. Multa porro sunt, qua? seculo potius viii, quam Dioctetiano imperante, in kuB manis fuisse suadeant. varia mtioncx 39 Primo sepulta tegitur S. Hesteria in temHfadenf rf srplo catkedrali S. Alexandri martyris at temchIhjh viii per plum S. Atexandri anno 307, quo marturio colinrnronatam volunt nondum erat wdificatum, ut probavimus. Neque dici cum fundamento potest, postea in temptum S. Atexandri itlatum sacri

    eam

    ordinata

    Corporis trans-

    lationes.
    E

    secundum Simus Grataa dicta pracedenti duas admitta* invicom distinctas, quarum gesta
    unique attribuit biographus plera* gue '/"'' narravit , ut vera admitti f>t>/f>-iutt, subttda personarum ac temporum confusiono, Juvat itaque kic indicarc, quid cuique videatur, quoque ordine tribuendum. Prima qmjb Diocle tiani et Ma.vimiani tempore i>i humanis fUit, 8. Atewandri martyris corpus in prssdio suo sepeliit, quod in Actis s. Aleocandri ad jcxvi Augusti datis num, D narratur hoc modoi Dehino post dics aliquot quaadam matrona peniens, me< ritis castissima, nc uomlne Grata, beatum corconfudit
    ,
    ,
    ,

    Qt

    ./.!

    prftnif

    Gralw ilutm
    eta

    corporis thesaurum

    nutiius

    enim transtationis
    ,

    mentio; neque si semel fuisset transtata, Sanctte memoria adeo fuisset


    ante
    12U1
    fit

    annum

    abolita. Secundo Caetestinus Ilist. Bergom. part. pag. 1292 ex Sanctuario Bergomensi profert ksec cerba: Fertur etiam quod in translationc ipsinfl inventa suut ossa lucidissima, ct velut auro et
    arg-ento mi\t;i, mirabiliter
    ^cntis

    redolentia, Hcef

    (|iiin-

    annis absconditu stetissent. Contigit Iwec inventio anno 129U uti tom. ui Julii pag. 2(H
    ,

    pus Inveniene
    illudquc cuiu
    tulit suuin,

    oum
    siiis

    gfaudio Laatabundo
    ;id

    exoepit,
    de-

    hoininil)\is

    praBdiolum

    legi potest

    kistoria.

    una oum inventionis et transtationis Ex hac Lect. 6 depromo sequentia Ossa


    .-

    quoque integra
    ,

    ar<rentum lucida videe quibus emanabat optimi odoris fragranrunt lia. Unde si quin-cntis annis abscondita idem sit quod quing-entis annis sepulta, ab anno 1290
    ,

    velut

    quod siiuiu oernitur penea jam 1'atic urbis Bergami muros, Iblque oum aromatibua optimo sepelivit in looo, Quibus pauto post sub< jungitur: \\\ quo Loco semper Dominua meritifl
    br;ili
    iu:irt
    \

    ri

    c\ur;il.iis usicudit.

    |inu|i;;'i;i

    ''I

    vuta

    supplioum

    oomplet.

    Ex

    his

    r<->-i>is

    colligimus,
    ,

    deducemur ad annum 790 et deveniemus ad eetatem S. Gratae Lupi ducis fitiie. Quod argumentum modo verba recte a CMestino citata sint, superiora etiam, quse de gemina (Jrata di~ utcumque conftrmat. Tcrtio in Actis sputavi S. Aleccandri nulta Heateriaa habetur memoria.
    ,
    , ,

    tcmptum S. Aterandro, ibi deindo structum non videri kuic Gratuj attribuondum cum av
    ,

    ctoritlius nutima. faciat mentionem, >>/ fecissot indubie,sijam fuisset mdiftcatum, f/.ir sola dr

    Itaque socia potius fuisse videtur Gratae atterius,

    qum Alexandro ultimum pr/rstitit neque enim Hestcriam omisissel auctor, feminam sanctamet illustrem, sipartem in seputtura habuisset. alqtu ex CQn 40 Obstare tamen videtur his rationibus, quod furioneduaS. Hesteria sive Asteria cotatur ut martyr, nihit ujnGrafai um enitn de Hestcriie martyrio memorat Pinamons. pi am ini pj n ufioiinn Sed responderi potest, de martyrio Sanctse nihit Dioclil constare exveteribus rnonumentis, adeoque hanc opinionem de ejus martyrio admodum esse incertam. Sane ejus martyrium pnetermisisset Pina,mjas, si quid de eo innotuisset Deinde si omnino constaret martyrem fuisse, non est cur etiam secuto viii vel odio fidei, vet pro virginitate tuenda occidi non potuerit, itaque martyrii taurea redimiri. Quapropter, nisi duas sine sufficienti raiione Hesterias fuisse fingamus, dicendum videtur, hanc ipsam esse Hesteriam, quam xi Au-

    quam

    ittius,
    :

    imr (ii';il;i mafrona nulxs innotuerunt rrliqua omnia, nisi quis ftctitia esse velit, atteri Gratoa veniunt adscribenda. Primss Qrataa memoriam annuntiat Grevenus in additionibus tlsunnh mf
    l

    obsequium

    xxw Augusti

    rcrbis

    anm.

    :l

    (litlts,

    OCCdsione Ut
    i

    r/t/ctur, atterius

    Gratu?, vit/its

    srrulo

    memo

    ria trtitisUtto rorporr rrtrhrait

    cwpil

    ut infra
    teaundi

    narrabimus.
    et

    eaque >>t videtur ss. Lupi 42 Grata altera AdteytLv filia, secundum dicta prwcedenti
    ,

    u!< ei

    ii.

    nataesse debuit oirca medium seouli vm;siquidem Lupuni sub fiaemittius seculi a Caroto Maqao suprratum, atqar rctigionrm Catholiram arn plexum diximus. Nubilis princvpi cuidam Germano forsan desponsata, et, ii 1'inamonti credimus, etiam nupta fuit. Verum, si desponsatio
    totam se piis opericuttui devovit , ac vitam fere duxit solitariam, itatamen, ut Opes suasvet instaurandis vet construendis ecctesiis impenderet. Post
    vet sponso,
    ,

    nuptur mrra morte vel marito diviwique bus


    et

    sint factae, subiato

    immatura

    240
    UCTOBI
    .1

    DB SANCTA GRATA
    Hic jacet
    olim,

    S.

    Pos* obitum parentum ampli patrimonii hseres, illud totum od pia opera expendisse videtur. Tribus templis S. Alexandro vel instauratis vel
    ,

    Ambrosius

    pater

    quam
    pii.

    transtulit

    Qusspatris patriae condidit ossa


    Perg-araa quae vanisdocuit

    structis,

    xenodochium

    excitavit, in

    dem

    ipsa secessit quietioris vitse causa

    quod tanmaterque

    non

    fidere divis,

    Attestans Christum reg-na tenere poli.


    l)ux

    miserorum et pauperum jam dudum facta, se ipsa ad illorum sublevandas miserias totam addixit, illorumque se famulam fecit, ui cap, 14 narrat Pinamons donec plena operibus bonis in eodem xenodochio ad Dominum migro.verit, quod factum vi Kalendas Octobris scribit Pinamons cap. 18, Bergomas vero Kalendis Maii sed hic diem obitus cum die transtationis confudisse vi; ;

    Lupus hanc
    Rex.

    g-enuit: vinxit

    Germanicus
    solum.

    et

    Quo functo

    repetit, patre vocante,

    Succurrit miseris tfedas exosa jugales yEre potens condit plurima terapla Deo.

    Fida satis coraitem junxit se Hesteria virgo,


    Caelesti

    Inservire Peo cautius unde queat. nunc juncta choro pia vota precantum

    detur.
    71*0 eircitcr

    tcmporc hmc
    facta.

    omnia videntur sub episcopo Bergomatium Agino, de quotom. col. 411 et seq. in episcopis Bergomensibus sequentia scri1

    48 Facta hsecfere

    Exaudita refert Grata beata Deo. Hsec omnia satis congruunt cum dictis, excepta
    geminse, ut putamus, Gratae confusione, in qua
    poeta, ut in aliis, sequitur

    Pinamontem. Plura
    ecclcsia

    Aginus eleotus perque spatfum lii annorum


    bit
    : ,

    Uyhellus

    fuit
    libl

    anno

    dcci.yiii,

    creditam

    con-

    sultissime rexil ecclesiam, fatoque functua estanno ucccx intjiic r;;ithcfirali sepulcrum accepit.

    de hac translatione dabit suo loco Vit" ipsa. 46 Festum hujus translationis qx ,r>tannis celebrant Bergomates post Kalendas Maiidie prima non impedita Offxcio semiduplici decommuni Virpriis,

    Santib

    vtx quotannis

    solemniter

    episeopovisitata.

    Narrant supra
    poribus

    citati

    auotores,

    hujus Agini teravenisse

    Bergomum Carolum Magnum


    statuisae,

    ginum, ut videri potest anno 1707 preto


    laudatus Ughetlus
    ,

    in Ofpciis

    ipsorumproinquit
    in

    datis. In hujus,

    H pluraque templa

    non pauca demolita Iterum excftas e, Jam notavimus, Carolum non tamdiu substitisse Bergomi, ut hsecper se efjlcere potuerit indeque tcmpla, qum a Lupo, Adleyda, ac Grata, leguntur sediftcata, videri a Carolo designata ittorumque cura seu constructa seu instaurata. Hsec sunt, quse in Vita S. Gratae usque adobitum mihi videntur probabitia. Quse autem de fide catholica, ipsius opera propagala, in Vita teguntur; nonquitlcm / rorsus respuenda existimo sed ilta per episcopum et presbyteros, ipsa hortante opibusquc juvante, videntur per; ,
    >

    translationis

    memoriam

    diePalmarum
    S.

    solebat Bergomensis episcopus post

    solennem precationem
    Alexandri ad
    S.

    super ramos

    olivarum a

    S.

    Vincentii cathedralera, atque

    inde ad

    Gratae

    templum solemniter progredi

    ibique genuflexis monialibus singulis


    prsebcre, illisque bene precatus

    ramum

    olivae

    solemnem supplicationem illara explere. Refert hoc paulo prolixius bioyraphus cap. 27. Hoc tempore die 1 Maii episcopus

    cum

    S. Gratae

    capitulo in translationis memoriam ecclesiam visitat, ut scribit Guerrinusin


    59.

    Synopsi suapag.

    fecta.
    Sfpultura,
    tranilatic
    ">ort'
    1

    47 Atias sacri hujus corporis


    Ttelata S.

    transtationes

    Tramtatio
    altera,

    ct
    1

    ii

    Grataa morte, sic rontinuo subdit

    memorat instrumentum authenticum impressum,


    a notario publico Bergomensi Antonio Facherio subscriptum, nobisque transmissum, cui titutus Sepulcri antiquissimi marmorei in quo primum S. Aloxandri martyris Thebanse legionis vexilliferi , et successive S. Gratse Berg-omi patrono.-

    ji- n.i.i

    'i"i'V

    luit Pergalenodochio, quod ipsa aedifica* verat, ubi sacrosanotum corpui ejua usque ad tempora venerabilis Ambrosii Pergamensis epiini

    cap.

    18

    Pinamons: Sepulta autem

    iu

    praadioto

    idestusgue ad annum Christi quo translatum fuit ul refert cap. 26. De hao translatione Ughellus tom. k col. ii.'i soribit Sequentiai Anno mxwh prima die Maii (Ambrosius episcopus Bcrgamus) transtulit corseopJ requievit:
    L027,
    ,

    rum

    sacra condita
    ,

    fuere corpora, translatio.

    In

    pus

    S.

    Gratee ea antiquo rtenodoohii templo ab ipsa


    in 8,

    C fundato
    Ordlnia
    S,

    eccleaiam monaaterii S. Mariaa veteria Benedicti, quam deinceps de nomine


    ,

    hoc instrumento narrata prima S. Gratee translatione ita subditur Cumque postmodum propter inceptum hujusmodi urbis ut dictum fuit, munimcu, praidicta quoque antiqna ecclesia S. Gratae nedum ruinam minaretur, sed jam coepisset ruere; fuit propterea anno Domini mdlxix pro exe*
    , : ,

    Grataa de Columnellis dixeruni


    iin

    utpote <|uam

    haud

    pridem eidem SanotfiBdedicaverant. Nbbile eepulorumj ubi honoriflce oondita jacet, Eis epitaphiis exornarunt,

    uiori.s

    cutione raandati pradicti illustrissimi Cornelii Se(Ueryomensis episcopi, quem Ughellus col.
    tt<l

    604

    cathedram Patavinam anno 1577 transla-

    Ambrosius meritis, et nomine dignus Corpus Matronffljuato sepelivit honore, Digna fuitcalis Domino Matrona fldelis: Semper Apostolico fungitur et solio. Idem epitaphium reoitai Pinamonsi unde colligaSyjam antiquum utcumque esse, neque fbrsan diu post translationem positum, certeante /'. montem, Nihil autem in hoc epitaphio est, quod recentiorum opinioni faveat, nihil, quod disputatisa nobis non conveniat,
    Prfflsul

    arca cum sua capsa, utpnemittitur, clausa, etquadecuit revereutia hujusraodi capsa delata iu ecclesiolam interiorem praidicti monasterii S. Mariae veteris nuncupatam, ubi repositum reperiebatur praadictum antiquissiscribit) extracta dicta
    sie,

    tum

    mum monumentum S. Alexandri, et in eo pariter recondita fuit dicta capsa, sacras roliquias et corpus S. Grntffl continens, et servata usque ad aunum
    MDCXV.

    48 Quando
    dri vaae,
    illius

    ex memorato

    sepulcri

    S.

    Alexan-

    VoSubdtt hutc aliud Ughellust guodmultoest


    Iftu epifaf/iiliro
    .

    recvntius, et Pinatnonte posterius, em cujus historia videtur compositum aut iUicerte in


    1

    quod visum fuerat penetrare per rimulas seu fixuraa liuniidum quoddam, ita
    intra
    ,

    ut dubitaretur

    omni-

    bus consonat. Recentius esse Pinamonte, colligo ex eo, quod ipse illud non proferat, sed >iicat,
    Circa loca illa teie epitaphium oontinetur, quod nunc dedimus. Accipetamen etalterum UgheUianum, ut perspicias9 nein eoquidem quidpiamhaberi, quod Pinamonsnon tradiderit.

    sacras reliquias hujus B. Virg-iuis tractu temporis facile putresrere aut con^umi
    posse, regente

    Bergomatem eeclesiam

    illustrissi,

    mo

    D.

    Joaxme

    Emo
    illis

    fuit

    extracta

    dicta capsa

    et prius devote

    reliquiis expurg*atis,

    in priori

    antiqua marmorea arca, seu mausolaeo ipsius B. Gratte inaurato, et his litteris insculpto Sepul,

    ckvji S.

    Gkatx

    virgixis, post

    altare

    dictae

    ec-

    clesiolffi

    DIE QUARTA AUGUSTI.


    clesiolae
    S.

    Mariss

    elevato,

    eadem capsa honoasservata usque ad

    241
    XV.
    Gratae.

    nfice recondita sunt, et ibi annum wdcxxvii.


    auarta ad
    ecclesiam nc

    De

    moribus

    et

    conversatione
    f

    sanctae

    a.

    r.xoim,

    49 Et
    capsa

    laUdC

    tunc

    vam Sanctx
    sacram.

    stmo Priolo
    lig-nea,

    sedente illustrissimo D. Auffuepiscopo, etiam extracta fuit dicta


    ,

    Us Grata!

    imitatioue

    ^l
    et8U

    Dei venerabi-

    SratiarUm

    ut prius, clausa, et deinde reverenter cum intortitiis, et aliis luminibus delat, et iterum in memorato inausolreo eminenti post altare primum exterius novae ecseris,
    ri

    duabus

    De7Gra!i.
    xviii.

    "*"

    ^ cte
    quomodo
    et

    De

    felici

    ad g:lonani

    obitu sanct Grata, et

    trausivit aeternam.

    S. Gratae, nuper in ampliori, et aug-ustioforma jam reaedificatse, eidem S. Gratffl iuscriptum prope chornm, a parte dextera ingressus clesiay

    ToZt
    xx.

    six Demiraeulis post mortem sanctea Gratea hl[i mirificata et de ' curatioue

    **!

    De

    ecclesiae praaparato,

    et

    marmoreo teg-umento
    linita
    fuit

    illuminatioue eujusdam

    creci

    et-

    iam cooperto,

    uratam.
    xxi.
    iibei-ati

    per beatam

    et

    gypso

    reposita,

    eo-

    dem
    tra

    vetustissimo sepulcro divi nostri patroui in-

    idem monasterium ad hanc usque diem asservato. Subdit deinde relationem tumbm marmorese, in qua post S. Alexandrum sancta Grata
    fuerat posita, honorifice intra altare S. Alexandri depositte; quam dedimus in Commentario ad Acta ejusdem Sancti xxvi. Augustinum. 26. Nunc Acta subjungimus, in quibus miracula qxuedam
    lector inceniet, de quibus nihil

    quidam a feris pessimis. De quadam muliere liberata a periculo partus per beatam Gratam. Et de alio simili
    sunl
    xxii.

    QuomodomeritisbeatiAlexandri t et8.Grato

    raculo.

    mi-

    mmam,
    lam
    lato

    mii. QualiterbeataGrataadjuvit quandam


    seutiret.

    doquro de equo cadebat, ita ut l&sionem nul.


    alio beneticio a

    xxtv.

    Dequodam
    :

    monendum nam
    :

    putavimus p>\r-

    beataGrata

    col-

    ouidam

    sibi devoto.

    tatis

    siquid dubii occurrat in annoexplzcabimus.

    xxv. Conolusio
    pta sunt.

    etquareomnia supradiota

    sori-

    VITA
    Auctore Pinarnonte Pereo;rino
    de Brembate.

    vi. De translatione venerabilis, et illustrismatronm dominaa sanotn Gratsa, wvii. Quomodo incepta fuit statio,
    quaa

    Ramis Palnmruiu
    clero,
    GrataB.
    et

    In

    fit

    in ripa

    populo,

    ob

    rubea nb episoopo devotioncm dumime s

    Hvm.
    compilata

    Unde,
    sit, et

    et qualiter
    ccetera.

    legenda sanotaa Grato

    Ex

    xxix.Oratioetexcusatioauoturis. Explioiunt oapitulaiu leg-enda sanctie Gratss.

    Ms. Bergomensi
    PBOLOGUS.

    PRIOK CaPITUM DIVISIO.

    /"Nmnipotentis Dei

    filiis,

    el

    in

    Dei
    flliia

    Pilio

    Jesu
    et

    I.AP.

    i.

    wChristo

    carissimis,

    tamquam

    grratiee,

    ffdffOflOfn

    tlat.

    Caput
    ii.

    i.

    lncipit Prologus in

    Vita sanctae Gratee

    venerabilis matronae

    Pergamensium.

    ooheredibus (jlori, universis, qui Ohristiana professione censentur, salutem, et in sanotam subsequi
    professione Ititiam, et
    iila

    nir Aano
    (arn
    i

    y>

    rtpnrit.

    Explioit Prologus. Incipit Vita illustris viduae sanctac Gratue. Et primo de ejus nobili ortu. iii. De bona indole ipsius.
    iv.
    ;

    respuerej quea hulo


    seotari.

    InJ

    mioasuntnomini, eteaquasuntapta

    UitJ

    quorum

    solertia

    pervigili studio multa


    roliquit, quai

    Qualiter nuptui tradita

    fuit.

    lia posteris re-

    iu scriptis

    memorabi modeniorum

    v. De morte inariti, et qualitcr Perg-amum means in sancta viduitate permansit.


    vi.

    inertia, vanitatibusseculi deditn, cx incuria amlslt.


    riuiid iuultnrum venerahilium Sanotorum aut semlplena, aut exsola fama, seu etiam OOnjecturiSj vix posslnt luiberi et(|iionim nomina soripta sunt i;i caelis, corum Aota aut perdlta, aut

    Ilinccsl

    Desocia ejus Hesteria,

    et qualiter

    cum

    ea se

    g-esta

    haberet.
    beati Aloxandri martyris, etde loco Crotacii avi beatissims Gratae.
    viii.
    vii.

    De morte

    Qualiter beata Grata sepelivit


    circa

    martyrem
    beatae

    Alexandrum in praedio suo. ix. De miraculo exhibito


    Gratae.
    x.

    comhusta, seu i-nc ernmata, aut uon scripta slnt iu terrisj et memoria rarior habetur, Beatisslma [gitur Qratffl gloriam ad memoriam cevooemus,
    qualiter caelestia meruerll seoundnm quod per antiqua scripta, et vcrissima dicta, per idoneos testes ad noc sanctita * transmi.;ii auotoritBJ,
    et
    ,

    porcum

    Qualiter Pergamenses per adjutorium sanctae

    Gratas conversi sunt ad


    \i.

    Dominum. Quomodosanetus Luppus pater sanctae

    Jesu Christo, qui


    Gratae
    dio elucidemus.

    /ui/r loncita

    esl

    via et verltas,
    vcra.-i

    docente, rudi quidcm, sed

    nos fluoente et uio sub cornpen-

    ecclesiamsancti Salvatoris in monte, et aliade ipso Sancto.


    fecit
    xii.

    aedificari fecit

    Qualiter beata Adleida mater sanctae Gratae ecclesiam Dominae sanctae Mariae ve-

    teris; et

    ecclesiam

    S.

    Michaelis de Archu, et alia de

    ipsafamula Dei.
    Qualiter beata Grata aedificavit ecclesiam primambeati Alexandri, et multa ei oontulit.
    xiii.

    C^D

    beata Grata aedificavit hospitajuxta locum, ubi Christi martyrem sepelierat, et qualiter ibi se haberet, et quod plura ei doxiv. Qualiter
    Ie,

    navit.

    CAIUJT

    2i:l A. PlJIAHOXTB

    VITA SACT E GBATiB.


    cogitantes, qualiter possent 5 Erat in diebus toniae, quas dicitur
    et dives,
    illis

    eam

    alte et nobiliter

    CAPUTI.
    Ortus,
    tice,

    parte Theurex prspotens Germania p,


    in

    quadam

    "
    p

    qui

    Theutonico

    more

    latius

    reg-nabat.

    parentes,

    indoles

    bona, nup-

    Uic mag-na^
    et

    et bona; indolis

    habebat filium, quem

    mors

    mariti,

    reditus in pasocia

    disposuerat, arctius diligebat, et post se regnare igitur celebn reg-nare incipiebat. Audita

    jam

    fama

    tant*e Virg-inis,

    summum
    reg-i

    sibi

    profectum

    re-

    triam, vidum
    conversatio.
    nno
    tgitUT

    cum

    Hesteria

    putat et honorem, si nito copuletur. Juvenis


    et mnltipliciter

    juveni

    filio

    suo unigre-

    rex ad idem asstuabat,

    patrem

    sollicitabat, ut legatos mit-

    tere

    non

    tardaret. Elig-untur leg-ati, fideles


    prie
    ceteris,
    et

    nun-

    PaterSanet*,
    a

    Asimo

    nono

    ducentesimo octuageprsesidente Dei ecelesiae in ur-

    Domini

    cii

    majores, et sapientiores
    mag-nis, ac

    cum
    ad

    diviciis

    cum omni mundi

    g"loria

    be Koma beato Marccllo a Papa regnante ImpiisBimo cassare Maximiano,


    Ttalia civitate

    et martyre,

    et

    fuit in

    memoria
    bi

    Pergami b de stirpe rrgia c dignus d nobilis vir, dux laudabiliB Luppus


    sed

    ducem patrem Virg-inis pro virgine Grata Perg-amum dirig-uutur. Datnr audientia ambaxatoribus * regis, qui magnis promissionibns summas
    blanditias adjiciunt,
    si

    tegatit

    hpoi

    nomlne, non quasi Luppus *


    Bubditia
    et

    quasi

    agnua siBtrenue

    manfluetua,
    a JufltitJa

    vir

    rectissimus,

    militans,

    non deolinans. Siquidem

    r,

    A
    ,

    tunc temporlfl, secundum quod antiqua bardorum e narrat historia, erat hase provineia, Lumbardia dicitur, in tres partes distinq U punc /'. Quarum una dicebatur Liguria g et extencta Appenidebatur ab Abdua /' flumine uaque ad Oivideiitcm, l'adum /t fluniontes vcrsiis
    j

    Lum-

    facere compromittant. gatorum, et Grata iu juvenilibus annis regi, filio jam tunc sortita spiritum boreg-is, desponsatur Tandem thoro maritali conjuncta q eleemonum.
    :

    hoc conjug-ium -lux et sui Anuuit dux irecibus le-

    sinis,

    et

    operibus misericordiae insistendo nobi-

    lem maritum, in quantum potuit, Deo devotum K ctfecit. Et non solum quia pater sancta? Gratae, sicut supradictum est, de regali prosapia descendit,

    D oa

    /'

    sed etiam quia

    ipsa regri fuit maritata,

    id-

    vium a Meridie relinquenfl, Beounda autem dimaoebatur /Kmilia / a Pado flumine usque ad
    rr
    Terfl.ua

    circo ipsa beata Grata regina appellata est, et egreg-ius ille versificator

    Meridiem,

    et

    versua

    mare protende-

    posuit, de ea tractans,

    Moyses, qui Pergaminum comipsam reginam r appellare


    viri

    batur usque ad fluvium, qui dioitur Benus. Termare extendetia vero ab Abdua flumine versus

    non formidavit. 6 Soluta tandem a lege


    sui per

    tam

    dilecti mariti

    v.

    batur usque
    flnio

    in

    Panoniam

    baec

    habebat proconet

    mortem

    ipsius,

    licet se

    videretlonge po- morttwmari-

    montea a Septemtrione,

    dicebatur

    Ve-

    sitam a cognatis et
    ter

    noti.s, et

    m
    patr(a,nata

    netiesm.
    ;j ln haO Iffitur provincia nna nobilium civiunde a quaraplutatum IVrgamuin hnlicbatur oaput dioebatur Venetiarum n. Etideoseribus
    :

    extraneos,
    se

    non

    desperavit, neque
    permisit
    ,

    quasi derelictam in- ^)!^,!" tristitia t SH> mn de, (

    ,,.

    nimia

    absorberi

    neque de

    cetero
    to-

    te

    loi,nomvn,
    n
    8

    alicui alteri mortali

    nubere proposuit, sed se

    des duoatufl o, et aceptrum in ea residebant.

    In

    tam Doraino Jesu Christo servituram statuit, qui sibi contulerat totum. Unde statim abjectis pornpis
    scculi ct

    hao ergo oivitate venerabilifl dux dc sua noblM conjuge, Adlt;yila QOmine, BUBOepit tiliam, quam quodam prBBsagio futurorum Grafcam nominavit,
    quoil et
    rci

    ve.stimentis vanitatis, in vili et humili

    habitu procedebnt,
    sperantes in
    dilecta Grata

    Deum habens

    prae

    oculis,

    et

    mundi caducam gloriam, quae tam


    se.

    cito

    deserit

    pOfltmodum probavit

    eventus. Fult

    Interea pius pater de


    solicitus,
    illnra

    filia

    sua
    le-

    rnim DOn BOlum nnniinr, scd et opcre et merigrata fuit ftiit, (jrata, Grata slqnidem Deo to rt grntn fuit hominibus. Deo namquc angelis, grata falt per veram et profundam humilitatem, V anffellB per munditiaa puritatem, hominibua per oontlnuam oaritatem. Circa enim hieo tria ejua labor el studium ftrit, non solnm viduftatie temporej sed etiem
    ounditattfl
    In
    \

    admodum
    \

    solempnes

    galos mittit ad
    respiciunt,

    qni dura
    :

    auspirantes dicunt

    eam sic humilem Nonne hasc est

    regina ducis noatri tnm incliti filia? "Non est hic habitus reginaa ducis filiie. Illius antem vultus F non est in divcrsa mutatus, quam nullus araor
    potuit ab

    juvenili

    tate

    in

    diebua ju-

    bub

    nam. violam humilitatis, lilium

    munditiaa et purltatis, et roaam rubicundam caritalis uhsrrvahat.


    ,,,.
    I

    BC
    ,

    juvenoulfl

    (Iraia
    ,

    nobili

    mortt,

    -i

    itfi

    Bapientia

    honeatate
    Nobllla
    aed

    puloritudlne
    sed
    fldej

    tuiNPuBHa

    oeUebat;
    pore,
    Bstate

    oarne,
    pulcrior

    morc rdurata, omnea prav nobilior mente


    i

    amorc Jesu Christi sequestrare. Dicti autcm nuneii illara assnmentes, etcum reverentia debita deducentcs, Pergamum ad patrem perduxerunt, ubi ipsa cajlesti sponso suo Domino Jesu Christo ardenter inhsesit scrviens ei omni tempWB. Speravit enim in Domino sicut vere vidua,
    et seculo

    desolata,

    instans oratiouibus et

    obse-

    crationibus die ac noote

    secundum Apostoli docu-

    pulora faole,
    oor
    ei

    juvenoula corilla

    mentum.
    mortua

    Nam

    vidua, quse in deliciis est, vivens


    haac

    Bed animo oana.

    Nnm m

    ana juvenili

    est.

    Unde ad

    summopere

    studuit, ut

    jam

    Enerat senile, et sensus venetaeio latitabat.

    gratia Salvatoris adjuvante irreprehensibilis per-

    randa oanitiea sub tenelln


    otus enim
    venerabilis est

    Sene-

    mnneret.

    numero annorum
    sensua hominis,
    tat.a.

    e1

    non diuturna, neque oomputata oani enim sunt GBtaa aeneotutla vita Immaoui

    Non cum ludentibus se miscuit, neque cuan his, qui in levitato ambulant, participem se
    pra&buit Timcbat autem

    Deum

    valde, nec erat, qui


    vir-

    loqueretur

    cum

    ea

    verbnm mahim. Erat enim

    Fama

    ejua abique evolat, et

    omnium

    oou-

    tuti castitatis

    lis

    extal

    gratioaa.
    in

    Creatorla sul
    bat,
    a

    Virgo vero nobilissima Qrata, se benefloia reoognoaoensj non


    illi

    rum
    7

    adjuncta, ita ut non cognosceret viomnibus diebus vitBB suae, ex quo defunctus

    est vir ejus.

    ae aupcrbit de talibus, scd

    soli

    plaoere stude-

    Ut autem

    ancilla Doi Grata melius et hone-

    quo

    Be

    omma

    reoepisBe oognosoebat.
    Bliffi

    Gauei

    stius posset vacare divinis, et in Dei servitio per- eipiavwit

    dcbant pnrontcs dc su83

    profectu,
    .

    el

    in

    omnibus

    applaudebant, disponentes

    et

    solioite

    manere, nobilem mulierem, iugiosam sociam, Hestenam


    .

    honestam et res nomine, secum


    ,

    ' ocia

    Htsterio,

    assumpsit

    DIE QUARTA SEPTEMBKTS.


    A assumpsit in sanetae societatis solatium et religionis aug-mentum quae ei comes individua extitit m operibus bonis omnibus diebus vitae suae. Quis enim enarrare sufficiat, quae et quauta bona ha3 sanctfe mulieres egerunt? Ipsa autem quasi lucernae super candelabrum positae delectabile cunctis clarumque sauctitatis spectaculum exhibebant factae omnibus vitae speculum religionis et honestatis exemplum. Gaudebaut enim
    ,

    243
    A. Pmuowri.

    lite,

    partemLongobarditeCispadana?, et Romandiolam late sumptam complectens.ab Arimino Placentiam usque protensa, et usqne ad Apenninum montem non usque ad mare Medtten-anewn. Rhenus Bononiensis, vidgo Reno, secat ^miliam, at nultibi terminat Nihilo prsedictis aptius Venetam Provin:

    ciam describit auctor cum eam


    ,

    in

    Pannoniam

    si

    tes

    possent parce vivere propter Christum scienquod parca vita occidit vitia, extinguit libi,

    usque extendat. Audi, quibus terminis Venetam Provinciam stricte dictam, de qua hic agitur,
    circumscribai Baudrandus Terminatur a Septejntrione valle Telliua, et comitatu Tyrolis, atque Carinthia provinciis Germaniae, a quibus separntur Alpibus Carnicis et Juliis; ab Occasu U-rminatur ducatu Mediolanensi, a Meridie duoatu Mantuano,
    j

    dinem tem ad

    virtutes

    nutrit

    animum
    ,

    roborat, rnenpraecipuse

    caelestia sublevat.
    ,

    Erant enim in oratione


    oaritate

    assiduae

    in jejuniis

    saepe

    compassione anxiae, et humilitate subjectse. Specialem gratiam contulerat illis Deus flendi pro
    peccatoribus
    orationibus
    ,

    pro miseris, et
    zelo

    afflictis,
    ,'

    et aniraa-

    rum pereuntium

    ditione sumrai Pontificis et raari Adriatico, nunc sinu Veneto dicto quo etiam ab Ortu termiuatur et
    ;

    aliquando in pernoctabaut. Frequenter autem et

    succensae

    Carniolia provincia.

    aures divinae clementiae hac speciali petitioue pulsabant, quatenus Deus iniquitatem a cordibus

    n Bergomum caput aliquando fuisse Venetw provincuv alibi non inveni; ncque Pinamonti

    eumque
    istimo.

    secutis auctoribus tuto oredi posse ex-

    Perg-amensium
    idolis

    suis
    et

    diguaretur ut relictis convertereutur ad Deum vivum et


    ,

    auferre

    o Sedes ducatus Veneti

    verum,

    eodcm fundomento Ber*


    dicia,

    unicum Filium

    ejus

    Dominum Jcsum

    gomi statuitur, quo prmedentia fucrc

    B Christum.

    ANNOTATA.
    Marcelli pontificalui initium dat Pagius anno ibidem num. l.Aberrat itaque avera chronologia annis nonpaucis. b Pergami, ita tempore Longobardorum scribi cceptum Bergomum dixi in Commentario
    a

    308,

    P Qermaniamdistinguita Teutonia^partemque k TeutonitV dicit. Vcrinn, ctsi Tcutmics non scmpcr fuerint iidem cum Qermanis tamen Qermania numquam Tetttonuv pars fuit $ed Tculoues olim fuerunt inparte kodiernm Qermaniss, Auetorva~ ga itla principis iltius assignatione ostenttit, se satis novisse, quis esset rex ilte Qermanhv,ctsic rem totam magis facii dubiam,
    ,

    num,
    c

    28.

    Lupum ex regia Longobardorum stirpe fuis*


    viii,

    se seculo

    non

    est inverisimile, regia vero

    fuisse stirpe natum,


    iii,

    minus

    esset verisimite secuto

    reges dudum in Italia essent ignoti. De setate itaque Lupi consule Comment.prsevium 3. d Luppus, alii rectius Lupus scribunt, ut patet ex sequentibus, ubi lupum agno opponit.
    e

    cum

    Lumbardornm. Longobardi, contracte

    voluit

    ab

    Lombardi. f Hanc LongobardicV divisionem in Liguriam, JEmitiam, et Venetam ditionem, non esse accuratamfacile perspiciet lector geographise utcumque
    Italis
    g-

    q 3 Comment. qiuesivimus, an hcc nupttJB videantur perfecUv. r Dc alia forsan Grata Moi/sen fuisse locutum diximus num. 'M Commcntarii 1'orro, dum talem auctoritatem pro nuptiis adduoit, pcvbct oc~ casionem suspicandi, nuptias itlas, ut multa alia, ex solis conjecturis, iisque >>>,t/c fUndatis enatas, s De Ilesteria consuie Commcnt. 3, a nu>>>. 38. Hactenus dicta Gratai Lupi fiti/e sitnt attribuenda.

    peritus.

    CAPUT
    S.

    II.

    Liguria Mediterranea attera est, attera LitC torea, Genuensem fere ditionem comptexa. De Mediterranea intettigendus auctor, quse pars est hodiernie Longobardue. Mediterranese autem Liguriae terminos Baudrandus ita describit: Inter

    Alexandri marlyrium, ac sepultara:


    ecclesice

    montem Apenninum ad Meridiem, Alpes maritimas ad Ortum, Padum fluvium adSeptcmtrionem, Tidonem fluvium et Padum ad Occasum comprehcnsa. Fuere termini Liguriae varii pro variis temporibus
    ;

    per sanclam
    :

    axlificata

    mi-

    raculum

    Derrjomatium conversio.

    numquam

    tamen, ut opinor, quates hic de-

    Pinamons. li Abdua, seu Addua (lumen, Bergomensem ditionem dividit a Mediotanensi. Apenninus notissimus est Italix mons, ittam perpetuo ferejugo in duas partes secans db Atpibus maritimis usque ad extremos Satentinos et Brutios. Verum Alpes hicpotius, quam Appenninum, designat auctor, cum velit Padum a Meridie
    scribit
    i

    Erant
    bant.
    rabilis

    autem

    in

    tempore

    Illo
    ,

    In

    ofvttate
    tiinon-

    PerMfi-

    v.

    ffaml perpauci ximiaiu a Christum puhlire confilcn non andeCliristiani

    qui

    S.AlKiandri

    In diebus

    illis

    aooidlt,
    b,

    quod
    c\

    Chrlfltl
    illa

    veneet
    n

    miles Alexander
    Oei
    legione

    qui

    Hiincta

    devota

    Thebajorum

    ig-nifer

    fuit

    divina diepenaante inisericordia, ut Christi augeretur gfloria, Pergamun] perveniret: ubl juxta

    iqui.

    urbem
    ,

    In

    pnediOj
    ir<

    11 'i

    '"'

    dioitur

    Pre3toria
    it.

    aliqui-

    k Padus, inquit Baudrandus fluvius [taliffl maximus, et celeberrimus, qui Eridanus a poetifl

    bus diebus

    orationc [M-rrnan

    Supfrvenerunt

    dictus

    ortus

    in Gallia

    Subalpina

    et

    Gal

    liam Cisalpinam in Cispadanam et Transpadanam


    ins.
    1

    .Emilia,

    Baudrandus Tomus II. Septembris


    ait

    regio

    fuit

    Ita-

    autem subito milites, et rninistri MaximlanJ 083 saris, qui more bestiarum mox crucntiH maninon fuglentem bus sanctum Dei martyrem oomprehendeneque divertentem nb hoatlbufl qui dj^ebatur Crot;iciura ad vicum runt et
    ,
    , ,

    37

    conduxerunt

    , ,

    244
    A. Pnunonti

    VITA SANCT^ GRAT.E.

    conduxerunt: ubi nunc est ecclesia ad honorem ejusdcm incliti martyris Alexandri, quae dicitur in Columpna. Nobilis enim et dives Crotacius c avus
    sanctaeGratae,
    xit,

    hunc vicum propriisdiviciisconstruetabeo locus ipse denominatus, et ibidem ho,

    norabiliter est sepultus.


    ifirtts,

    ubi

    occiiut,

    quod in loco illo flores 9 Refertur ctiam quorum odore curabantur infirmi. oriebantur In illo insuper Ioco post obitum illustris Crotacii, populi in signum triumphi, etin titulum me,

    cum pervenissent ad crucem viae pu- D sacrum corpus deposuerunt , volentes quiescere, et humeros, super quos portaverant, commutare. Et quia portitores ibi talem mutationem fecerunt, ideo deinceps ille vicus appellatus est Burgus de Mutatione, licet quidam mascribant de Murg-azone p. Quia vero aliquffi le incliti ibidem stillse preciosi sanguinis martyris ceciderunt; postea tempore alio illustris Grata
    xerunt. Et
    blicse
    ,

    morias altam
    in

    columpnam

    fabricari fecerunt, sicut


    ille

    meditullio viae ecclesiam sancti Alexaudri de Cruce, ad


    ibi in
    fecit,

    quse appellatur
    preciosi

    honorem

    Pergamino egregius

    versificator

    supradictua nobili
    cens:
    lilaw

    stilo descripsit, baec

    Moyses omnia diortum


    :

    Bino ubi procedes

    paulum

    titannis * ad

    d
    hortum

    Kespice Crotficii fclirein divitist/ ortura * Quem regina potcns arnbivit raarmore Grata,

    ego ipse oculis martyris construi aspexi. Deinde portantes saorosanotum corpus pervenerunt ad praedium beatse Gratse quod erat extramuroscivitatis Perg-ami, ubi nunc est nobilis ecclesia cathedralis ad honorem martyris aedificata et ibi eum, sancta Grata ad caput, beata vero Heet
    ,
    :

    quam

    Pergamees sedis regeret

    cum

    sceptrae beata.

    steria

    omni tempore florum, lllic Ex quibus negrotos sanans vis exit odorum.
    viret g-enus

    omne

    biliter et

    ad pedes, obsequium praestantibus q, honoradevote sepelierunt, ubi tale epitaphium

    continetur.

    Crotacufl /'hujus avus reginGB dicitur illam Constituisso bonis propriifl magnopere villam.

    Unde
    I

    fuisso

    locum veteres dixere vocatum

    Cujusetipse looua oonaervat oorpus humatum. Signa Dei g manifesta tibi dabit altacolumpna, Post obitum Domino quam gens fabricavit alumpna.

    Conditurin Gratte martyrtellure beatae. Cernitur ut multum, nec distat ab urbe sepultum. Multisque miraculis claruit, et usque in hodiernum diem Dominus per ejus merita mirabilia operatur.

    ,l

    1'lohtm toeil

    martt/rii

    dus,

    c,t

    dics.

    hoc siquidcin loco posita fuit statua qua> dam, |iia- Plotaoio h vocabatur, ubl daemonia cole10 ln

    bantur.
    tuani

    Ab hao etiam
    i

    ctum Plotaoium

    statua quidam locum prsedivocavcrunt. Ad hane igitur staOhrfsti


    sl

    martyre Alexandro Grata dispensatori domus suse, quem habebat , occideut porcum quendam ret , et servis Dei , qui in sepeliendo martyre
    13

    Sepulto

    venerabili

    IX.

    pruecepit

    beata

    prn porco
    operariis occiso alius in-

    ventus

    laboraverant, et reliquae familia? refectionem pararet.

    venerabilem

    violcnter traxerunt, ut,


    nollil,
    te

    militem Alexandrum Ibidem saorifloare idolis

    Quo

    jussa complente
    ,

    refecerunt

    corpora

    post

    laborem

    comedentes
    rcferentes.

    juxta pneecpUiu

    caisaris

    Maximiani capiut Christi

    ni, et ei

    gratias

    eum timore DomiCumque facto pranut quippiam


    operis

    pleoteretur.

    Ad quera looum

    miles
    con,

    dio dispensator
    faceret
    (

    accessisset,
    )

    pcrvcnit, Spiritu
    Btantissime

    sancto repletus Christum

    fatebatur.

    Aquam

    erjro

    postulat

    et

    mirum dictu mox alium consimilem porcum vivum et sanum reperit in loco, ubi alius,
    qui comestus erat, stare consueverat. Egressus au-

    manua
    oit, et

    lavat,

    Dominumque

    multiplioiter benodiln

    aspiciens In ceelum, dixit:

    manus

    tuas,

    tem dispensator narravit hoc domimesuaevenerabili


    Gratae, et Hesterias socisesuae, ac aliis de familia.

    Dominej oomendo splritum

    mcum.
    k.

    Ktsic decollatur

    Beptimo ICalendae Septembria


    erunt.
    VIII.

    Angeli vero aniinam ejus BUBOipientea, ad cajlorum gaudia perdu11

    Oum autem

    deteatabiles ministri impiissiml


    ,

    Qrata
    jiiii

    eum

    Maxlmiani
    zelo

    reoeflaisaent

    relicto Bacrosanoto
    ,

    cor-

    eovpw
    lllll

    Sancti, ">'!'

    poro In Joco
    I

    passlonifl

    oociso

    'beatissima
    Ipsa

    Orata

    Iltll,

    <ll<

    Dei

    suocenaa, eltiena etiam


    martyrii
    ,

    et deside-

    IU| /nrritt

    rans

    palmam

    et

    oompa,tiens martyri
    /,

    Quse audicutes super raisericordia Dei g*avisse sunt, el ei gratias retulerunt. lllum autem porcum in misericordia? operibus, et refectionem pauperum, viduarum, ct orphanorum aDcillae Christi eonsumreddentes eum Domino qui eis illum pserunt divinitus ministraverat r. Multa abinde Dominus in vita beatissimaa Gratae meritis illius fecitmiracula scd ipsa Dei Famula ea studuit attentius
    ,
    ,
    :

    ttmplOf
    l

    Ohriflti,
    i|n;i

    assumpta fidelissima sooia Heateria


    miMit iunfin
    ,

    de

    oecultare.
    1
    1>

    upra feoimua

    anoillia auia, assuraptis

    et aliquibua de etiam quibusdam de colfaoti

    Coruscabat
    miraculis,

    tunc

    temporis

    martyr

    Ale-

    legio
    fld
    ili

    servorum Buorum, qui Jam


    niii

    Christiani

    erant,

    oum
    E1

    ipsia pariter

    Bionlfl

    acoaasit.

    invcnto

    ad locum pascorporc sacro , ipsa

    super candela- convcrsio brum posita gioriosis meritis et miraculis , noc Rergomatium solum Pergamenses, sed omnes jier circuitum mlfidem.
    acander

    et sic lucerna

    Illuminabat
    strati

    ita

    ut

    plures

    ejus fulgoribus

    illu-

    beatisaima Qrata propriia manibus reverenter, et cum maffna devotione caput martypfa elevavit,
    et in braehiali buo,

    lumeu

    fidei
    ,

    ciare viderent. Beatissima vero


    ,

    suit
    tcin

    quod de veste pendebat, poportans manihus propriis m. Reliqui au-

    Grata sataycbat quantum poterat suam abidolorura revocaret cultura

    ut g-entem
    sciebat

    enim

    quod

    secundura
    ,

    scrvi ejus saeruin corpus vcncrahiliter assumpserunt, lu Looo vero ante altam columpnam, ubi oeeisus fucrat, postmodum tempore procedeuti bcata Qrata viriliter aooenaa, statuam idoli, quas diecbntur PlotaoiOj dejeoit, oonfrefflt, et comminuit,

    rum
    ta

    ct

    Apostolicam doctrinam suomaxime doraesticorum curam habere


    desiderans,

    debemus. Suorum igitur salmem ancilla Dei Gra-

    primum
    ut

    instabat precibus die ac


    illis.
    ,

    DOCte, ct mouita salutis dabat


    est

    Unde factum
    quod adju-

    apud suos

    taliter

    laboraret

    eteliminata omni Bpuroioia idolorum w, epolesiam ad honorem Banoti martyris BBdifloari fooit quea
    ,

    dicitur in
    est.
    ulioque in tnn,
    lii

    oolumpna
    tunc

    o,

    de qua supra habita mentio

    vantc gratia Salvatoris, qui neminem vult perire, sed vult omnes homines salvos fieri, et ad agnitionem verltatis venire, ut omnes converterentur

    ad

    18

    Kt quia

    tcmporis

    non patebat
    raoutera,

    facilis

    unicum

    filium
    ,

    unum Deum vivum et verum et cjus Dominum Jesum Christura,


    ,

    /ir.nf.n miii

    asoensus

    ad oivitatem Juxta

    in

    quo
    Ste-

    idola vana

    iqielit

    nuno

    est ecoleala ad
    ,

    honorem prothomartyris

    surda et muta spernentes. Viderunt enim, quod infelices sunt, et inter mortuos spes
    illorum est, qui

    phaui sedificata per prata portantes saoras reliquias , versus Orientera ad alium vicum perre-

    appellaverunt deos opera manuura hominura. Aut si quis artifex faber de silva

    rectum

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    A rectum lig-num
    hujus arte doctus eradat omnem corticem et per scientiam artis SU33 fig-uret illud, et assimilet imag-ini hominis, aut alicui ex animalibus comparet illud et faciat ei dignam habitationem in pariete ponens illud, et confirmans ferro , ne forte cadat,sciens quoniam non potest se adjuvare iniago enim
    et
    ,

    245
    t

    secuerit,

    hoc nomen et nominis ratio recte data, inquirere possunt, qui propius adsunt Bergomates. q Videtur hoc loco auctor oblitus caput sanp
    cto

    An

    A. Piu.mt:.

    Martyri fuisse amputatum ejus sepeliendi modum nan*at.


    r

    ita

    incongrue

    Nescio,

    an

    fuvc

    cum

    ducali regiaque

    ma-

    est

    opus est illi adjutorio, et substantia sua, et de filiis suis, et de nuptiis votum faciens inquirat, nonne stnltissimus est homo hujusmo,

    et

    gnificetitia conciliare possint


    te

    Bergomates;

    id cer-

    me non posse profiteor. &Si tantumpro Christi fide prxstitisset S.Graesset,

    est.

    erubescit loqui cum illo, qui sine anima Nonne pro sanitate infirmum deprecatur? etpro vita mortuum rogatPNonne in adjutorium

    dlP

    Non

    ta

    Maximiani tempore, mirandum sane curam non habuisse, ut Bergomi, quod

    totius

    inutilem invocat,

    et de itinere petit ab eo, qui amhulare non potest? Initium enim separationis a Deo est exquisitio idolorum et adinventio illorum corruptio vitae. Non enim eraut abinitio, neque erunt in perpetuum. Unde Perg-amenses
    , ,

    tunc Venetse ditionis caput fuisse volunt, crearetur episcopus. Itaque ad posteriora tempora hxc
    i*eferenda atque oratorie magis quam historice prolata esse existimandum. Conside dicta in Comment. num. 43.
    t

    beatissimi Alexandri meritis,

    et meritis et documentis beatissimse Gratae, ahominanteset execrantes idola, couversi sunt ad Dominum et a paucis presbyteris Christianis, qui tunc erant quasi occulti, omnes baptizati sunt in nomine Patris et
    ,

    CAPUT
    Structw per SS.
    ecclesice
    :

    III.

    Filii

    et Spiritus sancti.

    Amen. Et

    sic

    secundum
    est
    , :

    B desiderium heatae Gratse completum super omnia in hac vita desiderabat


    sua converteretur ad

    Lupum

    et

    Adleydam
    et

    quas

    ut

    gens

    item ecclesia

    xeno-

    Domiuum

    5.

    dochium per S. Gratam.

    ANNOTATA.
    da, qutV a Hcvc, quse sequuntur, alteri Gratas tribuenAlexandrum sepelivit. Vide dicta 3,
    32, et
    4-

    In supradictus
    beatm GratEe,

    tempore

    illo

    venerabilis

    et

    inclitus

    dux
    pater
    et
    '

    X \.
    s. /-imi,

    videliret

    sam-tus

    Luppus
    ,

    iim
    '

    a num.

    ab initio. b S. Alexandri Acta dedimus ad 26 Augusti, ubi confirmantur, quse hic narrat, przcterquam quod locus mortis Ptolacium, non Crotacium appelletur. c Crotacium nec ducem nec principem vocari a Pinamonte jam observavimus num. 34 Commentarii unde a recentioribus ad cumidum fabidarum hoc adjectum. d Divitis etiam legit Muratorius tom. 5 Scri;

    factus

    Christianissimus

    suam

    vh s s

    aliorum desiderans salutcm, coepit anhdarc, quomodo g^intem suain sibi subditatn ad Chrislian.-iiii fidem melius 6t faoilius possct allicerc. Unde precibus ct exemplis bonorum operum eos ju-

    ammonitionibus instruobat et sanctis vabat vidcns quoniam apparuit gratla Salvatoris nostri erudicns nos ut abDei omnibus hominlbus negantes Impietatem ct secularia desidcria, so, , , ,

    ptorum
    oipis.

    Italisc

    pag

    530. Alii substituerant priu-

    brie ct justc et ple vivamua in hoo seculo, expcctantes beatam spcm et adventum gloriffl nmet Salvatoris nostri Jesu Christi, Ipsi gni Dci
    ,

    Runc locum exposuimus num.


    et S.

    25, et

    num.

    enim audivimus
    a

    et

    scimus, quin hio


    ,

    est

    vere Sal-

    Gratam hic probabilius non designari 34 tliximus, quamvis id putaverit Pinamons. legit recte , opinor Pinamons. f Crotacus C
    ,

    vator niundi Jesus Christus


    Patre judex vivorum
    et

    qui constitutuH cst

    Alii deinde contra metri leges ediderunt etCvotacius.


    g*

    Salvatorem stum, qui reformabit COrpUS humilitatis

    mortuorum: unde et expectamus Domlnum Jesum Ohri- y


    noatrfiB,

    Dei

    legit

    Pinamons. Muratorius

    et

    alii

    config^uratum corpori olarltatis bued. El Ldeo vcnrrabilcm eccilcsiam ad bonorem 8alvatoris aeterni Dei Jesu Christi
    in

    rei.

    quodaru cminentiori loco


    volult

    h Plotaeio. Coram hac statua, sacrificare renuens, occisusest S. Alexander. De ea actum in Commentario ad Actaejusdem Sancti num. 9, ttbi probavimus idolum fuisse; aquibusdam autem Plutonem, ab aliis ipsum Crotacium in deos

    Fergameffl ratus sanctus Luppus,


    jectis

    olvitatis

    sBdifloare
    et

    supermemo
    sibl

    ab universls

    eub-

    Salvatorem
    coll

    Deum
    multo

    Dominum
    laborc
    refflmine

    Jesum Ohrltemporalia
    ,

    stum
    ]0

    et venerarl.

    Cumqne

    p'T

    <i<f:cato,
    ">>"',

    relatum putari.
    i

    transicns in populorum

    desudaret

    vi

    ">'"'"

    Hoc verum

    videri

    nomen diximus

    in Actis

    cursum Buumin Dei

    servitio

    consummasset

    ad

    l/(

    , t(

    S Atexandri
    nem

    loco citato.
    fi

    extremum

    k Hsec omnia in Actis S. Alexandri circa


    inveniet lector.

    minum

    perduorus, mortalitatis terImmortalltatifl vitffl oontinuavit initlo


    vitsB

    susa

    ingressus
    in seputtura

    Ln

    abundanols

    sepulchrum Inrequieoolarulsse mi-

    Alexandri Ilesteriam nesciunt Acta S. Alexandri : ex quo collegim us probabilius hoc ab auctore adjectum. Vide dicta 3 num. 3S.

    Sociam Qrata

    pulenta, Pertur etiam

    post obitum

    raculis: nec miruui si regnans in patria beatus JjUppus virtutum algniB claruit, qui adhuo ln via

    militans virtutibus plcnus

    fuit. Dicitur

    autem
    -

    e-

    m Videtur hoc dici ex conjectura conveniens existimabat auctor.

    quia ita

    pultus

    fuiflfle

    in

    dicta ecolesia
    :

    sanotl Salvatoris,

    Maxin Quam parum h&c miani persecutione vigente, jam diximus.


    sint verisimilia,

    et adhuc iiHi ,u :ili ^O" quarn ijj-sc ffldiflcaverat (licrnum diem cjus imag-o sive fig-ura juxtaaltare

    depicta
    cti alii

    cum

    o Templum hoc serius conditum, fortasse opera Gratze Lupi filix.

    <hipinf.niiit.iir,

    circulo coronae in capite,81CUt Sanet cum BupcrHcriptionc sul


    hfflO

    nominis evidenter apparet. Et

    prima cceleBla

    ,,

    ,, : :

    2*6
    A. PlXtMOSTK
    a

    VITA SAXCT-E GRAT-E.


    ,

    siaesse dieitur
    aedificata

    quae in civitate Perg-ami extitit

    satis

    enim congruum
    ,

    fuit

    a Salvafinis
    f

    *w

    vel o-

    tore, qui

    est

    alpha et o *

    principium et

    mcga

    osdificationis

    ecclesiarum, et
    :

    bere principium

    domus orationis hafundamentum enim aliud nepraeter id

    norem martyris tempore long-o quo usque illa , quae nunc est, fuit aedificata d. miraculis meritis 20 Crebrescentibus enim beatissimi Alexandri , populi in devotionem non modicam accensi , sanctum martyrem , quem in
    ,

    quo dettruclo
    aliud xdifica-

    tum.

    mo
    XII.
    6*.

    potest ponere

    quod positum

    est

    caelo
    ,

    indubitanter

    qnod est Christus Jesus.


    17

    Interea

    venerabilis

    et fidelissimo

    Christia-

    tum in terris honorare et Unde templum illud nobile

    constabat a Domino honoraexaltare cupiebant.


    ,

    quod nunc est, a

    Adlcydu,

    conttructa
    ecctesia S.

    Marix

    veterit

    na nobilis Adleyda, mater beatae Gratae, de qua supra fecimus mentionem , volens iinitari beatum Luppum maritum suum in operibus bonis;
    oog-jtavit
    S8C
    sti

    fidelibus Christi sdificatum est et ditatum. multi divites et magni multa et mag-na donaria

    Nam

    ad honorem Christi et martyris ejus libentissime


    tribuebant, sperantes a Domino mercedem seternam, pro cujus amore qui dederit calicem aquae
    frigridie,

    etiam ipsa qualiter Reg^inaecaeli g-lorioMatri Salvatoris Jesu ChriVirffini Marias


    ,

    GBterni
    illi

    cidit

    Dei , devote servire posset. Unde inconsilium bonum , et aliam ecclesiam,


    beatae
    et

    non

    perdet

    mercedem suam. Quia vefrequentissime et assidue


    lo-

    ro fideles Christiani

    non longe a supradicta ecclesia sancti Salvatoris,


    ad lionorem
    cta
    gioriosae
    Virg^inis

    cum

    prioris tabernaculi frequentabant in

    tantum,

    Matris

    Dei Mariae aedificari

    Maria vetus b iam ad honorem beatissimae Gratae constructum et dicatum est nobile monasteriuin, et multis doiii ubi laudabilis sanctimonialium privileg*iatum Qumerae habitat, et in quo uaque ad hodiernum
    ,

    postmodum sanappellata est. Apud quam etfecit,

    quae

    ancilla Grata optata quietis siconvenienter habere non poterat cog-itavit Dei Pamula modicum secedere, et ibi prope locum alium ad habitandum elig-ere, in quo usque ad finem vitae posset in Dei servitio per-

    quod beata Dei


    lentia

    manere.
    21 Igfitur beata Dei Grata vidua non long*e a loco, ubi corpus beati Alexandri martyris Chrihospitale
    sepelierat xenodochium ad receptionem pauperum construxit et ibi totam in operibus misericordise se dedit et se ibi omnium pauperum ancillam fecit. Neminem abhorrebat, in tantum etiam ut infirmos
    sti

    E
    XI?.
    S.

    lih/n

    anciUEB Christi

    spousae Dei

    gratum Deo
    ,

    vi S.
    !'

    B exhibent famulatum IS Volens quoque AficFiaMii


    piu

    venerabiliter

    Grataxenodochinm e sive struil, inquod


    secedens,
    e

    beata Adleyda

    supradicta

    \i rit,

    mater sanctaj GratBB, DOQ BOlum in bonis operibus aequi virum suum, scd ctiam superabuudare
    ,

    et

    excedere
    religionis;

    in et

    operibus
    ut
    sibi
    ,

    pietatis
    et

    ct

    Chri-

    stianae

    suis

    omnibus

    aleret, pedes lavaret, ministraret necessaria


    in tribulatione g-auderet
    :

    et

    omtiones et merita ac sufltagia omnium beatorum spfrltuum luoraretur; allam fecit aedificari ecoleslam ad honorem et gioriam beati Michaearehang-eli et omnium angelorum, quae nunc appellatur ecclesla sancti MiohaSlifl de Arcu c. In
    lis

    nam

    g"audere

    cum gau-

    dcntibus

    consuevit.

    flere cum flentibus long-o tempore Omues personas advenieutes largo ex-

    cipiebat caritatis sinu,

    et

    cum omnes
    de cordis

    diligeret,

    ab omnibus amabatur.
    hospitale

    Et
    sed

    non solum materiale


    hospicio

    hao ctiam ecclesia ancilla; Chrisii Deo long'0 tempore servicrunt , dcgcntcs sub obedientia veneabbatissas monasterii de sancta Grata pabillfl qaod situm cst juxta ccclcsiaiii Dominaj sanctas
    Marius vetcris supradictie.

    construxerat,
    ,

    xenodochium fecerat
    licui

    et misericordiae viscera a-

    claudere nesciebat, affluens pietate et mise-

    Uude etiam post muliu dicta sancti


    a

    totempore sacerdos, qui


    lis

    Michaeabbatissa
    sanctse

    se totam in proximorum curam, atque miserorum compassionom efifundens. Cum enim haberet multas divitias et possessiones vericordia, et

    eooleaia

    minifltrabat,
    sanotlfl

    venarabili

    lut ducissa

    et

    reg-ina et

    domina
    ,

    civitatis

    aut
    vi-

    monasterii
    Gratoa
    Dei
    i.uiiiiia

    Mariiu sm

    BUpradiotffl

    et

    in ecclesiis et hospitalibus fundandis, construendis


    ,

    administrati

    peolpiebat.
    ,

    Beata vero
    pietatia

    ditandis

    aut pauperibus

    orphanis, et

    Adleyda

    aomine
    et

    operlbua

    et miserioordlfia

    iusistcns,
    ,

    In sanota

    conversa-

    duis sustentandis, dispersit deditque pauperibus et ideo justitia ejus manet in seculum seculi.
    II

    linnc

    perseveranfl

    ao

    in

    bonia

    operibus

    Deo

    erviens, migrana ad Dominnm intravit in gaudlum Domfni sui ubi cum beato Luppo, viro
    ,

    buo,

    suo

    Regem {ploritB Filium Dei oernlt In decore Jesum Chrlstum Dominum nostrum, qui
    Patre et SpirltQ Banoto vlvit, et regnat per
    sui

    enim egenus esse poterat, ubi ma- tolam se miter misericordiSB heatissima Grata erat. Ipsa mul- seriis pauperum sublevantorum filios educavit multos hospitio recepit dis consecrat.
    ,

    Xullus

    ipsa tribulatiouem patientibus subministravit

    i-

    oum
    XIII.

    omnia aeoula seoulorum. Amen. Beata quoque Qrata martyris 19

    uon im-

    i, itijilum

    memor Alexandri,
    Udciissiina
    i

    su/ivr eorpiil
    S.

    Bed pexnper de eo solicita, et


    ei el

    Vere enim, et nbn immerito , potest de ista Deo Grata illud dici , quod bcatus apostolus Paulus Timotheo Boriblt, diccns: Vidua eligatur in operibus bonis testimonium habens. Ista enim est illa vidua
    est.

    psa

    omneopus bonum subsecuta

    exlstena

    MiiiihiIi

    devotlsalma, attendens

    structnm.

    quod martyr Dei Indeoenter ataret in pradio suo, slne domo et siue teoto, mauus Buas miait ad
    dlsponens, et ooffitans .qualiter templum deoens possel super aanotum corpus erlg^ere, iu
    fortia,

    euang-elica, qiue posuit in gazophilacio Domini duo niinuta. Posuit homines posuit mulieres , posuit buos, posuit extraneos, per hoc ipsum,
    ,

    Nam

    ChrisUani martyris Christi possent Impetrare cogitavit. , inquam, et quod oogitavil eireoit, Nam de Buis dlvitiifl quas , DeJ scnitio libentissinie expendebat, ecoleaiam beatl Alexandrl primam BBdinVari fccit dcceutem
    ftdeles

    quo

    quod se obtulit in obsequium martyri Christi exponena se martyrio, cupiens et ipsa martyr
    effloi

    pro Christo,

    tam

    suos

    auflraffia

    quam

    extraneos

    tam tonge positosquam propinquos, circa partes


    in g-azophilacium fidei obtulit Chrietiam bona, multasque divitias huic oaritaUfl loco contulit veuerabilis Grata, mater pauperum, quorum plura usque in hodiernum dicm perseverant, in obsequio pauperum et infirmorum.
    sto.

    Perg-amcas,

    Multa

    secundum quod tuno temporls qualiDeditque illi eoolesisB doua magna et larga, omnia videlioet, quaa poaaldebat Dei Famula circa lOCUm Sancto dicatuin, quffl adhuc usque In hodlernum dlem illi eooleaiea pertinere noscuntur. Pennansil autem haeo ecolesia ad hoet

    utilem

    tas exigebat.

    AXXOTATA

    DDS QIWRTX SEPTEMBKIS.


    in

    217
    \

    ANXOTATA
    a Deeetate S. Lupi egimus 3. dictis ibidem colhget facile lector, si templum S. Salratoris primum fuerit Bergomi instauratum potiusvide-

    Ex

    omuibus motibus suis taliter laborare studebat, ut mhil faceret quod cujusquam oflenderet aspectum, sed quod suam snnetitatem deceret sirj emm lucebat lux suacoram hominibus, ut viderent ejus bona opera et grlovificabaut Patrcm
    ,
    :

    l'l>\UOSTC.

    jeternum,

    qui iu

    ca?lis est.

    S.

    Lupo,

    autem
    lo

    dicit

    quam primitus constructum. Qxuv auctorde S. Lupi imagine, cum circu;

    M
    disse

    Bas virtutes aanotam Dei Qratam possenon ambigebant, quioumque ejua adhuc in
    positas

    ex qutbus, uti
    rt

    ex miracu-

    coronee in capite depicta, conducere possunt ad cultum ejus antiquum ostendendum quiper

    carne
    nis,

    conversuiioue
    fuisse,
    ,

    noverant

    quam

    Ut rjns sanctitas cognosci-

    virtutibus

    cium ecctesiasticum, festumque celebrarisolitum,


    satisjam stabilitus
    b
    est.

    Offi-

    plenam

    clamant miraeula

    taceat lingua carfelicem ejus transitum


    etsi

    tur.

    ecclesiam corpus fuit translatum, ut diximus 4.


    tio

    Ad hanc

    S. Grata;

    deinde

    ad seculum item S referenda, secundum dicta Comment. 3. d Id est, usque ad initium seculi x, quando, prton ab hostibus vastata, cura S. Adelberti

    c Hsec ecclesiarum sive structio, sive instaura-

    tam prieeedcntia , qunm etiam subseeuta. HffiO autem iu summa qmedam dc beatlsBim.ee Grataa moribus, et sanctitate vitie breviter perstrieta sunt, ut uou minus quidem de hiis aanotia et uo,

    bilibus
    ffiia,

    muribus, qnam e\ iniraeuloruin prodiquam di-ne apud Deum et apud hoinines


    , ,

    nova fuit constructa, ut in citato s<epe Commentano ad Acta S. Alexandri diximus num. 23 Prioris cedificatio, siperS. Gratam facta est, ut habet traditio Bergomensis, ad finem seculi vin
    referenda.

    meritis sanctissima et glorioaa habonda sit, Uiee clarius eluceac&t. Utrumque autem videlicet

    morum nobilium
    vinorum

    et

    sanotitaa,
    ,

    coruaoatio

    ctum

    diri^itur;

    dum

    miraoulorum diad nostrum denique profeet in miraeulis quod admiet

    Hujus xenodochii constructionem certius, ut S. GraUe omnino tribuemus nam templa forsan instaurata partim sunt, partim structa. f Ex hoc loco non recte concludes ducissam,
    e

    opinor,

    ramur, aspieiiuus, e1 in sanotls et uonestia moribus, quod nobisad imitandum proponitur, tnveniinus, ad houorem siquidem illius, et ^loriam, qui Sanctos suus et. meritorum venustat virtutibus, et

    quando

    aut dominam civitatis fuisse, sed tantas possedisse divitias, quantas ducissa possideret : licet id auctor dixisse videatur,

    reginam,

    vult, et proul vult, etiam miraeulis ooru8care concedit, Jesus Christus Dominua noster Pillue Dei vi\i, qui euin Patre ct Spiritu sauelo iu Trinltate perfecta vivii et regnat in seoula aeoulorum.

    quia patre

    Ainen.
    25 Quis beatiaaimea et sanotissimea Gratee
    tutes et opera sancta
    virXVI.

    duce et domino
    saltem
    illius,

    civitatis nata, regique,

    ex menle

    nuptafuit.

    usquequaqne imitari sulliciat? Mirari poasumua, el Ipaiua exemplo pen e


    re corporis
    ris

    VU
    itas.

    (ufei pro-

    Itouit

    imitan-

    GAPUT
    Virtutes S. Gratce
    :

    IV.
    mors,

    noatri inertiam et predaentla tempo miseriam. Posse vero, quod illa potuit, oon
    ,

    humame
    demus
    et

    virtutis, sed aingulariB eBt (jratiro.

    ern-o

    cam magnifloe,
    populi nostri
    cst
    et
    ,

    et

    Laudioamua: Tuglonobilium,
    feolatl

    sepnl-

    ria

    Pergamenaium, tu
    confortatum
    et

    Iffltitia

    tu

    iio-

    noriiieentia
    et

    qula

    vlriliter,

    tura.

    cor

    tuum,

    eo auod

    oastita-

    tem amaveris,
    XV.
    Vturix virtutes

    poat viruui

    luuiu

    alterum

    nete,

    T^on
    tur, ut

    scicris,

    ideo

    manua Domini
    in

    solum autem
    tanto

    oonfortavll

    in

    prjedictis,

    verum etiam
    honestate

    lNinseipsa
    pollebat,

    beatissima Grata
    divini

    morum

    fervoris

    impetu ferebaqui vitam

    ipsam esse vas honoris


    lapide
    pretioso
    , ,

    et gratiae, vas or-

    natum omni
    ejus

    nemo

    dilig-enter adverteret

    dubitaret.
    grati.-e

    Tanta

    et-

    iam
    ut

    in

    Ancilla Dei
    sibi

    lux divime

    radiabat,

    amorem

    BJtemum, Imilrniur eryo, prout poaaumua, materna veatigla, elmul el aga mus gratia Etedemptori, quJ talem In via, qua amijulamus, Duotrloem exhlbuit anolllls buIs, at deprecemur mi ericordidrum Patrem, ut iilo nos reg-cnteSjjiritu, (/uofilii Del n^nnUiy, per termlnoBj quos poauerunt patrea noatrij ad eandem metam
    perpetuee fellcitatis, et Bempiternoa beatitudinlB, ad

    ct

    eris

    benedieta

    omnium

    raperet,

    et ipsos

    quo-

    que adveraariofi fidei, vi quadam honestatis alliceret, ut ab illis etiam amaretur. Unde et de ipsa pronuntiabant sapieutes, quod necesse erat hujusmodi Ancillam Dei pra-dcstiuatam fore ad
    vitam. Et ideo plures exemplo
    veraa fidei et christianitatis

    quam

    illa

    ijeatissiuia

    Doo Grata sine

    flne

    felix

    in

    troivit,

    nos quoque indefesso tr.uuite pertingere


    ao

    mereamur.
    ^o Qui-< ergo
    tantffl
    tibi, bi itJ ima Grate tali matronaB dig*ne valeat juro ijratlorum
    ,

    XVII.

    Banltatia

    illius,

    et $anot(imqui

    mcruerunt apprehenillicitos

    dere discipiinam

    uam motus
    ,

    Saneta Dei

    sub disciplina coercebat, et membra et aei suos studebat restrinyere ne possent lascivite
    et levitati deservire aapectua auua erat simplex, et humilis, ne fixe aspieeret oculus,
    :

    iaudum preaconia Impendere, quee tuo Ingulari tnm ijratiantni aCtiOM opere civitati Pergameee Buccuriatl perditttP Quaa auctorim > > tibi laudea fragilitaa PerA/amenalum peraolveret,
    'jn.r

    tuo speciali adjutorio ad fidem Chriati

    per-

    veniti'

    Et qu;is

    tibi

    Liudee,
    quae

    t>

    Sauctiasima , oo
    noa
    tall

    concupiscerct
    rua
    et
    ,

    animus

    auditus

    vana
    Dei

    discretus, ea , quie respuens , et ea , qua: Dei suut, Qratfl gratanter suscipiens. Sermo suus fuit sale
    ,

    quod illieite suus fuit pusuperflua sunt et

    atra fragilitae peraolvet,

    ao
    a

    tanto

    Domino
    flrmata,

    obtulisti?
    ,

    sancta

    DeJ

    Grata^
    flda

    Chri
    ,

    sto g-ratifi<-ata

    moribua ornata,
    radicata,
    et
    in

    Ijeata

    Bpe

    nociva detestane bona et utilia commcndans in suo corde fuit mundicia incessus suus fuit cum gravitate ; in vultu pudi,
    :
    :

    conditus

    ociosa et

    omnJ loco funMadata! o matei noatra, o Domina Qoatra, g-istra nostra noa Deo gratiflca, nos morlbua
    cariiate
    <>
    ,

    orna, in fide

    instruc,
    ct in

    in

    sjm-

    rouliruia, in
    roiiHoJida.

    cari-

    tate corrobora,
    <-ip<,

    OmnJ

    bOUO

    Ac-

    citia,

    status

    tate,

    cum reverentia, motus cum maturihabitus cum honestate. Ubicumque erat

    Bancta
    ,

    crata

    Dei, accipe, Qrata, accipe , baa^ejpc itaque aecipe , Uoniioa w> \U-u
    ;

    resplendebat ejus sanctitas, servabatur houestas:

    exiics,

    quascumque

    meritis

    tuis

    iiupares,

    gratiarum

    : :

    248
    A. PlMMOMTS.
    :

    VITA

    SANCM
    culpas

    GKAT^.

    vota, tiarum actiones et cum susceperis te excusabile sit per excusa nostras orando quod fida menquod gerimus, fiat impetrabile offerimus; redona, te poscimus: accipe, quod Senquod rogamus; et excusa, quod timemus.
    :

    D e Utrum hoc revera die obierit Sancta, an id auctor existimaverit, quia aliquando illo die fuit
    culta,

    mihi incertum videtur.

    quicumque celeomnes tuum juvamen tuam sanctam commemorationem. Assiste brant et repende omniparata votis Pergamensium sit tibi stueffectum bus per circuitum optatum
    tiant
    , ,
    :

    GAPUT

    V.

    Miracula post mortem facta


    quo autem beata Dei Grata transivit de de XJ/morte ad vitam , de mundo ad cselum de carcere ad palatium , de labore ad requiem de loco xenodochii ad soluctu ad gaudium lium regni, de ducatu temporali a ad sceptrum de pugna mundi ad prsemium eaeli paradisi post obitum videlicet ipsius nobilis sanetae Gra-ivx
    ,

    dium assidue exorare pro

    venerabili Gratia a ab-

    laudibus mulbatissa tua, vicaria tua , de tuis pro omnibus tui turn sollicita, pro ancillis tuis, misero pecmonasterii, pro me fratre Pinimonte b tuo, tuo, pro me scriptore servo catore, sed devoto

    XIX.

    Miracula ge
    neratim.

    pro me laudatore tuo, licet insufficicnti populo Pergagno, pro toto clero, et pro omni benedicta cum tuo adjutorio quaa fecleti mensi sit, o Sanctissima ad Chriflti fidem converti. Non non sitinanisaut vanus labor tuus in nobis, Dei, meritis scd sieut nos induxisti ad fidem Christi, ita ad gaudia paraet precibus tuifl pcrduci mereamur Christo adjudisi, tc ducente, et Domino nostro Jesu cuiesthonor, etgloriain secula seculorum.
    ,

    et

    mdi-

    tae

    divina

    non defuere miracula


    per

    quorum qui:

    dem plurima

    negligentiam delevit oblivio, mater ingratitudinis, gratia? inimica plurima vero conscripta sunt , diligenti prius inquisitione
    fidelium

    yante, 27

    Jt
    XVIII.

    Amon.

    Cum

    igitur in

    prsedicto hospitali

    per mul-

    SupremuK Sanct* morbus, obitut,

    torum annorum spatia c in Dei servitio persevenationes jam Doraeset, ct omnes per circuitum
    et esse famularentur d, cupiens dissolvi oum OhrifltO, plena operibus bonis , et dierum approquinquante finc certamims multorum

    attestatione probata. Nam claudos ambulare fecit, consurdis audi- E paralyticos sanavit tractos erexit tum restituit, mutis loquelam j et multos a didiscussa, et
    caecos illuminavit,
    ,

    versis aegritudinibus, et variis languoribus mirabiliter


    stris

    ttpullwa.

    miiio

    cst

    curavit. Audientes autem haec auribus nononne admirabimur? Vere enim mirabilis Deus in Sanctis suis. Ipse enim est Deus, qui

    glooursuB meta, ct bonorum laborum fructu repoaitam sibi ooronam justitiaj accerioso, xenodochio ptura in cffilo, oapit in praedicto languescere, spiritu oorporlfl ajgrotatione trravi

    facit
    Filli

    mirabilia.

    Et ideo
    scitote

    sicut

    dicit

    propheta

    hominum

    quoniam
    et

    mirificavit

    Domiin-

    nus Sanctam suara. Mirificavit Dominus eam


    tra jocunditate

    conscientiae

    suavissimis affemultipliciter

    Deo Infatigabiliter adhearebat. Convocaooapit eos ad majoribufl xenodoohii tis iffitur virtucharitatia, et hospitalibua obflervantiam, ad sua, pro lis constmilinm c\h(irtari. Certa quippc de

    ctionibus.
    mirificavit

    Mirificavit

    eam etiam eam

    kamen

    enim

    iutra,

    prout aupra, mirificavit


    erga, mirificavit

    cam

    extra, mirificavit

    eam

    suorum

    erat

    aalute

    Dei Grata pOflt

    Denique beatisaima Labores diuturnos, quibus in vinea


    eolioita.
    , ,

    supra: mirificavit eam intra, videlicet jocunditate conscientiae, et suavissimis affectionibus mirificavit eam extra nobilibus moribus, et pietatis et mi:

    Dominl Sabaoth In oonversione videlicet et in salvatione Pergamenflium , et in operibus bonia fldeliter deaudaverat, introivit in gaudium Domiiii sui, dlurnumuue aooepit denarium, coniplcbono,et annoa Buoain gloria, \ itque diei n iuob in sexto ICalendaa 8eptembria c, migrans a oorpore,
    incolatum miseriffl supcrnce habitatiunis ct hral.ituiliiiis coramutuns, ubi ab ubertate domua Dei felioiter inebriatur, liogem gloriaj Domlnumque virtutum in deoore suo oonspiciena
    ct
    prfflsentie

    sericordiffi

    operationibus. Mirificavit

    eam erga

    sci-

    licet

    proximum, miraculorum

    virtutibus, et sanctis

    illustrationibus. Mirificavit

    eam

    supra, splendidis-

    simis glorificatiouibus,

    jam

    glorificata in

    anima

    tandem

    glorificabitur in corpore, scilicet in resur-

    rectione,

    quando fulgebunt

    justi sicut sol in reg-no

    Pntris eorum, qui est su])er

    omnia benedictus
    ,

    in se-

    cula seculnrum. Araen.

    Jeaum Ohriatum Dominum noatrum, qui cumPatre et Spiritu aanoto vivit et regnat per omuia Beoulo aeoulorum. Amen, Sepulta autem fuit Perffami in pradioto tenodoohio, quod ipsa ffldifloaverat, ubi flaoroaanctnm eorpus cjus usquc ;ul tcm

    Redeuntes autem ad historiam qusedam daudx gretnu miracula, quae per idoneos testes ad nos sanctita conce$su$ huic Opusculo inserenda transmiflit auctoritas decrevi. Inter quae et admiratione digna, primo illud occurrit fide perspicuum, et laude dig-num, cognomento quod qusedam puella de Telg-ate Abbatissa, per plures annos infirmitate constri29
    ,

    pora

    venerabilia

    Ambrosii IVrgamensis cpiseopi

    cta,

    tibiarum et

    pedum

    erat officio destituta. Ti-

    requievit.

    biasquoque proprias
    tabat:

    frustra et quasi alienas por-

    nam cum

    crozolis b vix ire

    poterat

    et

    \\V>TATA.
    Hssctum pneerai fnonasterio 8. Gratse, g etiam quesdam subministrasse documenta, sibiquead Vitam scribendam auctorem fuisse dicit cap, 6 num, 10. b Pinimonte. Pinamontem passim nomxnatum
    a
    i

    sine his, vel alio fulcimento

    cumque. Cumque dictara


    amita ejus,

    non poterat ire quopuellam doruiua Pax,

    in raonastcrio aanctffl Gratce causa informationis et instructionis iu litterarum scientia collocasset , tam dicta domina Pax quam
    ,

    ctiam ipsa puella, sa^pe oratorium beatse Gratas IngredienteSj ejus adjutorium et misericordiam
    implorab.int. Igitur cum diu beatissimae Gratae pcr liberationem dicta puellaB preedicta? surTragia coutinuo affuit Dei virtus, et mepostulaasent
    ,

    invenio.

    etew morte in eodem coenodochio t coUegimuSj contra sententiam biographi esse, quod reipublica administratio Sanctes attribuatur. d Anno 305, quo BJUS mortom co^isignant hodie, nondum omnes per oircuitum nationes Domino
    o Einc,

    ritis

    sanctfe Gratse tibiarum et pedum vires receplt et usura. Eeoessit ig-itur restituta plenariae sa-

    nitati,

    dimisitque crozolas in praedicto monaste-

    famulabantur.

    rio sauctre Gratte in

    argumentum

    tanti

    miraculi,

    Jesu

    DIE QUARTA SEFrEMRRIS


    Jesu Christi gratias agens nomini, ac beatre Gratae testimonium perhibens sanctitati. 30 Sane praetereundum non est abundans et evidens argumentum sanctitatis, quod beatffl Gratas
    meritis non
    dis,

    249

    fflmulatio, et iu faemineo pectore virilem

    animum
    illius

    A. Pl!UMtTI.

    II.

    cxco visus

    gerens, couterebat molas iniqui, et de dentibus auferebat priedam.

    tautummodo

    salus regris, gressus elauextiucti

    loquela mutis, sed et lumen csecis redditur ocu-

    33 Illud quoque nulla obhvione delendum quod quffldam nobilis domina de Pergamo, fide
    digna, et a multis nota, iu se ipsa experta est patratura miraculum. Cum enim aliquando

    XXIII.

    mutieri ab

    equo Uuetotinte periclitanti

    lorum.

    Nam

    quidam cwcus longo tempore

    sustinuit

    dampna

    visus, nec ullius potuit medi-

    cum
    ,

    subventum

    decenti
    coutigit
    in

    societate
    iu

    et

    honesta

    iret

    caminis exhibitione juvari. Ilic, divina sibi revelante clementia, vidit in visione se veuire ad sacratissimum corpus beatissinne Gratae, et lumen oculorum jam diu perditum recuperare et iutegre
    ,

    Triseuriura

    via

    quod equus, euper quem


    ,

    sede-

    bat, ipsa,

    laseiviens

    et priores oaloes

    elevans

    recipere.

    fiducia

    rum

    Unde statim quasi infusa luce securitatis, recuperandas sanitatis et luminis oculoin eo perfecta est. Veniens erg-o cum magna

    fiducia, et

    cum
    ,

    duobus posteriorioua pedibus se erexit. At vero dicta domina periculum magnum aibl imminere oonsiderans, invocavit devote beatissimam Gratam, et statim ibi iu adjutorium stium Sauctara Dei habuit visibiliter pnepnratam. Nam
    sibi

    venerabilis

    Grats

    votum
    rum,
    tis.
    ixi.

    fecit

    devotione non modica, ad corpus invocata beatissima Grata , et statim lumen recepit. Nec mi-

    reg-uans in patria aperit oculos corporis, qure adhuc in carne vivens reserabat oculos mensi

    quod beata Grataeam leniter diotam dominara de equo deposult, ut Qullam omnino loeaionera sentiret. Utautem dictn domina tanti doni non essel ingrata, veniens ad monasterium sanotieaimffl
    fuit,

    manifeste visum
    ,

    iu

    braohiis acoepit

    et

    adeo

    Gratffl,

    Domiuo Jesu
    Dci
    liratffi

    31
    cta3

    lupi repi-essi,
    c

    Adjiciendum et hoc laudibus Dei et sanFamulas ad conterendum molas obloquen,

    beata-

    1'hristo salvatori nostro, et ancilhe sufflgratlaB DOn modioas

    tis inique.
    villa;,

    Iu

    Cumana
    est.

    autem

    dioeccsi sunt duffl alia

    refereus, dominffl abbatissa de aanota Grata, etaUis quam pluribus lnec omnia devote et fldeliter enar
    ra\
    it.

    quarum una Moltrasium,


    Prope villas

    vero

    Ver-

    B cana nuncupata

    istas

    runt lupi rapaces, et ferffl pessima;, debant homines et intrautes domos asportautes interficiebant sicque timor
    ,
    :

    apparueqme iuvapueros

    et

    34 Soribantur ut populus, qui

    hma

    ln

    gfeneratione altera,

    XXIV.

    magnus

    oreabitur, laudet Dominum in oucCoH "i? venerabili Grata anoilla sua, et nlhilominus Gra- teribtndum fnntttus ,l,tt,t t.un laudibus attollat in Uomiuo qul dat laSSO
    ,
    i

    tremor invasit omnes, neo audebant exire ad opus suum, nec ad operationem suam etiam ad vesperam. Kecordati sunt autem de suncta ac veet
    t. e.

    virtutem et robur multiplloat, et apei mufcorum, et linguaa faoit dlsertas. Ggo autem, ut non ingratus inveniar, libenter proflteor, quod

    quon-

    'l.un

    Grata, eo quod monasterium suum coupossessioues ibi habere consueverat, Pacto autem ab incolis terra? voto ad beatissiraum
    nerabili

    antcquam
    iuciperem
    ,

    iu

    servitio

    beatiasimee Gratffl Laborare

    dam*,

    iuvalidus

    eram ad Borlbendumj
    feoere

    ser-

    mo

    horrebat, et vix aliquid

    poteram.

    Dt
    et

    Alexandrum et ad beatissimara Dei Gratam, iuvenit se gens llla a feris pessimis protinus liberatam. Votum autem illoruinfuit, utquamdiu viverent semel in auno cum crucibus processiosacrosanctum martyris Alexandri, corpus sanctissimum venerabilis Gratee, devote
    naliter corpus
    solicitc visitarent.

    Martvrem

    autcm invocata prlua

    Spiritus

    sanoti gratia,

    suffrag-iis sanotissimfflGratiB,

    tum
    <l

    devote quidem, guanpotui, statim persensi mihl divinum auxillum

    affuisse.

    Nam

    mihi
    et

    in continenti collats fuil cffllitus

    et
    et

    et posaibUitas et faoultas Boribendi, e1 ffratia et fa:

    cilitas dietandi

    quidam ardorexarsll

    Lo
    i

    oorde
    Lpsius

    pleverunt,
    illa

    Quod votuiu long-o tempore iraquamdiu duravitpax, et quamdiu jjens

    meo, ut quiescere dod possem, quamdiu Opu

    vivebat, qua; se tali voto adstrinxerat, Veniebant


    et

    Bem

    venerabilis et inclitea Grataa flne debito termlnas per OMiuia benedicluH Ueus, qui adjuval ;;|u'

    autem cantantes
    Deo,

    et Sanctos laudantes: et gratias beato Alexandro, et beatffi Gratffl multipli-

    rantes Ln

    se.

    36 Uuiia

    quidem
    illustris

    et alia

    tam

    in

    vita ^rlorlosi

    \XV.

    ces referentes, quia eos a feris pessimis liberavc-

    moa Gratm

    refflntB et duci

    sm, quam

    posl

    concluiio
    jir.M-nlrntiuni

    c
    XXII.

    rant.
    est cujusdam juvenculffl mira gloriam et honorcm, qui cx oru iufantium et lactentium perficere novit laudem, ut destruat inimicum suai perfidiffl defensorem, Gravida siquidera dicta puella pervenit ad par-

    32 Nec sileuda

    obiium perpetrata Inootuere miracula, quoe oon suntstyli offloio deafgnata. De ourationibus etiam
    inflrmitatum plura innotuerunt,
    sorlpto

    dn.r mulieres

    liberatio ad ejus

    qum ad prmaea

    partus pericuIq

    UberatK

    ct g-ravi partus dolnre uryebatur. Itaquc vehementissimi cruciatus aculeis agitata, nec cibum caperc , nec quiescere poterat , nec sorn,

    tum

    mandata dod sunt, ejus sanctltatla Lni ignia, Hfflo autem breviter, fldeliter, e1 devote annotata sunt ad sanotitatlsejus astruotionem, ud Pergamen sium commendationem et Lnatructionem, ad omnJ um Christianorum Bsdlficationem, ad laudem quoque et gfloriam ejus, qui facit mlrabllia moj
    solus,
    tjui

    num

    ocuiis capiebat

    nam

    dolores ejus sicut par-

    Trinus
    et

    In

    personis,
    Lnflnita

    Uude, velut furiosa, continuis ciamoribus ululab.it. Facto autem voto ad beatissimam Gratam, tara sibi quam filio edito liberationera obtinuit in momento. Simile miraculum de quaturientis.

    tia, vivit

    regnatper

    et unua in ei ec seculorum secuia.

    Amen.

    dam

    in partu invocatur ab [psa devotissime beata Qrata, et subito a gravisaiwia doloribus fuit liberata. Nee rairum si reguans iu
    alia intellexi,

    qu;e

    cum multum
    ,

    ANNOTATA
    a Ila verisimiliter loquitur
    Fitia.
    ,

    maguis

    afiligeretur doloribus

    quia ducis

    esl

    Cffilo

    dolores

    aufert
    ,

    corporales

    quu; adhuc

    vi-

    dolores a multis abstulit infervens in mundo nales: multos enim sui.-s raeritis et exeraplis, ac sauctis monitionibus docuit, ad Deum attraxit, et ad Christi tidem convertit. Inerat enim ei mira

    omuium

    et

    maxime rerg-amensium

    salutis

    Cangius baculus auperne formam crucis efformatu Fulcra itaque sunt claudorum flrmandisgre tsibus, Intelligenda hit est dimeesu Comensis velNovocomensis in ducalu Mediolanensi ad lacum Larium, nunc Comensem dictum in qua sunt
    })

    Orozola

    inguit

    rostratus vel

    In

    .-

    villse

    250
    a. PnuMoifR.

    VITA SANCT/E
    apud

    GRATJ-:.

    villw sequentes. Certe Multrasiura reperitur

    Paulum Jovium in descriptione lacus Larii. Comenses quoque olim Cumanos reperivocatos. d Vereor, ne vir bonus sibi imprudens imposuenam sive stylum spectes, quem tamen sevo rit barbaro condonare possumus, sive ordinem, sive, quod prsecipuum est, veritatem relatorum, non
    :

    Dei fabricato, quam in oratorio humili et a civibus satis remoto. Venerabilis itaque pontifex Ambrosius antedictus Spiritu sancto inspiratus, in die convocato clero , et populi multitudine
    , ,

    Kalendarum Maii cum magna reverentia

    et

    de-

    opusessevideturmagno miraculo, ad Vitam,sicuti conscripta est, componendam.

    votione ad hospitale , quod ipsa Dei Grata adhuc vivens construxerat, cum ipsis accessit, ubi prius sacrum corpus fuerat tumulatura.^ uumque
    aperuissent, fertur a sacris reliquiis odor suavissimus effragrasse, in tantum ut videcui benedixit Dorainus. retur odor agri pleni Miracula etiam plura in die illa meritis sanctae Gratae claruerunt , quae per neg-ligvntiam obli-

    monumentum

    GAPUT
    Translatio corporis
    :

    VI
    ex quibus docu*

    menlis Vita scripta.


    gloriosae
    illustris

    vioni tradita sunt et neglecta. Cum autem portando sacras reliquias, laudes divinas intonando et jubilando, ad locum, qui dicitur Ripa russa, seu Kipa rubea, sub raonte videlicet sancti Johannis,

    pervenissent, nullo

    modo sacrum corpusmovere


    vpnerabilis
    praesul

    po-

    tuerunt.
    XXVI.

    Ambroiiui
    cpticoput ad

    ranslationom

    a bcatse

    et

    38

    Quamobrem
    fecit, et

    praedica- quod

    iii

    via

    matrome

    domime

    sanctae

    Gratae

    diligvn"

    tionem

    orationes indixit,

    ut pius Deus, immobile fa~


    clum, post
    preces movetur, et post

    precct abba
    liiir

    ter et fideliter cupio declarare, et qualiter

    de

    lo-

    S Mari

    vctcriu

    co xenodochii ad locum monasterii sacrosanctae reliquiffi corporis sacri dclatae fuerint, vestrae devotioni ad memoriam revocare. Placuit enim

    Deo, ct translata est.


    fide

    Ante translationem autem


    :

    tcstimonium multiplex habuit placuisse Deo sine autem, ut ait Apostolus, impossibile est placore Deo. Ipsa vero De! Pamula fidem Jesu Christi aeterni Dei a priraajvo ifitatis suae plenissime hnbuit, et demura Pcrgvimenses Christianam fidem habere fecit. Ig-itur sacrum corpus beatae
    Gratffl

    Grata gratiam talem praestare dig-narentur, ut g-Iebam sacri corporis ad locum destinatum possent transferre. Quibus peractis, 6 ne a liqua difficultate statim corpus sacrum moet deductum est ad decentem ecclever i potuit et sic post als i ara n ej U s nomine fabricatam tare majus devote et fideliter reconditur cum hoe t sanctissima
    j , i
    :

    altare majus

    deponilur

    nore.
    et

    Festumque statuitur multa ad Dei laudem,

    celebre

    eodem

    die

    et sanctse Gratae

    sub-

    limationcm praestantur beneficia. Circa etiam loca illa Deo et sanctae Gratae dicata tale epitaphium
    continetur:

    requievit in
    in

    xenodochio, quod

    ipsa

    con-

    Htruxcrat,

    loco,

    ubi primo fuerat tumulatum,

    Ugque ad tcmpora vencrabilis praesulis Ambrosii viri scientia et moribus Verg-amensis episcopi adornatl, Hujus ln temporibus fuil in monaste,

    Ambrosius meritis et nomine dignus, Corpus Matronce justo sepelivit honore. Digna fuit caelis Domino Matrona tidelis,
    Praesul

    rio sanotffl
    iliin
    ,;;iiiii;i-

    Marlffl (irata;,

    veteris

    quod nunc

    est ejus,

    vencrabiiis abbatissa
    et

    re

    et

    LOmine Oilicia,
    dlvina JUXta BUl

    sapiens

    discreta, quae circa

    Semper apostolico fung-itur et solio. Postquam autem corpus beatae Gratae translatum fuit ad locum supradictum, in quo nunc requiesc it, placuit venerabili Pergamensi episcopo et
    canonicis
    hospitale
    trausferre
    ,

    nominis consonantiain ofhciosis-

    et

    in loco
    ,

    ubi

    eima
    ta,

    iuit

    et

    solUcita, Hroc Spiritu sanoto inspira-

    nunc
    3J
    (

    dicitur hospitale

    sanctae Gratae

    in

    Yineis

    caepit in

    corde suo. tractare, qualiter corpus


    ,

    collocare.

    tam videUcet preeiosum sacrum Banrtn; GraUe thesaurum posset acquirere, et in suo monasterio

    terapore vero

    translationis sanctae
    ,

    Gra-

    XXVII.

    venerabiliter
    ,

    oollooare.
    ct

    [Jnde

    venerabilnn

    ccclcsiam

    pulchram

    devotam orationis do-

    quffi perseverat usque ad hodiemum diem, ad honorem sanot&e Gratw construi feoit, et de-

    muin,

    Quibua peraotis, accessit ipsa dosupradiotum venerabilem Ambroaium eplscppum et flngitnre ccepit preoibus
    oenter ornari.
    iinii.i

    Offloia

    ad

    Importunla
    i'01'ilis

    cum magna
    ul
    1

    Instantia et inoonsoiabiU

    ;iii\irl:ilr,

    fol'|His sin-|'us;i

    uclum
    ,

    liratis-

    simmtinita
    in

    silu

    roinvdeiv

    dig-n.-irctur

    qualmus
    paraveratj

    venerabiU templo, quod

    Ipsa

    aibi

    reverenter et
    tare ejusdem
    tur.

    oum

    devotione

    Banotss

    multimoda post alQrats venerabUiter Looare-

    [nstabant etiam

    quam
    ei

    plures

    alii, et

    gratia

    ipsius

    devotione aooensi honorare intendebant et desiderio aanoto permoti, virum Dei cpisoopum

    domina

    abbatissffl, el qui

    Sanotam

    Dei ezaltare

    et a venerabili visitatio loci tae statutum et ordinatum fuit et a ceteris pontificibus in HlivM in die episcopo Ambrosio Palmarum. Pergamensi episeopatu successoribus suis , quasi F pro legv observatum est, ut in Dominica Palmarum, postquam pontifex olivas cum palmis apud sanctum Alexandrum benedixerit, ad locum pra?in quo corpus fatum qui dicitur Ripa rubea sanctum beatae Gratse imrnobile ad tempus inaristationem faciat episcosit, nec moveri potuit pus cum clero et populo. Et facta ibi praedicationc ct data benedictione, versus sanctum martyrera Vinccntium procedunt. Cum autem processio ante portam ecclesiae sanctae Gratae pervenerit pontifex manu sua palmam honorabilem et deeentem venerubili abbatissae de sancta Grata houorilice reprfflsentat dataque sibi benedictione, ad sanotum Vincentiura pontifex progreditur cum honore, et divina cum g-audio pera
    ,

    Imbrosium
    depreoanti.
    trunsftit SonClW inrfiilt nd

    Instantius flagitabant, ut

    acquiesoeret

    g-untur.
    in

    Accipite hoc
    ,

    Opus,

    dilectissimi

    et

    vos
    Ex

    XXVIII.

    >i
    si'imti;i

    Ille
    ri

    ui

    erat

    miseratione

    pleniasimus,
    snn-

    maxime
    locis,

    ancillffl

    Christi.

    cum magrua
    in

    dilig-entia

    quibns

    disoretione
    sanotea

    Qonspiouus, attendens Dei

    vigilatum,

    in

    iiouam, oi'7e
    dicufain ccctc-

    quo muita, quse


    et

    diversis erant
    et terris appor-

    documcttti*

    honorem

    et

    Qrata
    vir
    1'fi,

    subUmationem
    quod spius
    et

    aut iu libris

    quaternis seripta, quos et-

    hzc Vtlatcripta
    :

    ctis desideriis el juatis

    postulationibus aoquievit.
    faoi-

    iam de ciroumstautibuscivitatibus

    Ooneideravll aniro
    lius poaset

    populo

    frequentari et visitari,

    et

    quod deeentius et honorabUiufl requjesoeret iu nobili tcmplo et decenti ad honorem Sanctfle


    ,

    tari feoi: aut in cartis et privilegiis annotata, aut in nuiris et parietibus, seu etiam in quibusdam versibus exarata, aut in quibusdam seriptis de litera Beneventana &, quae a paucis leg-i pote-

    rant,

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.

    precibus et documentis venerabilis abbatiss dominas Gratise, iu unum ad honorem et

    rant,

    251
    in

    gloriam Domini nostri Jesu Christi

    reterni

    Dei,

    et g-lorios Matris ejus Yirgrinis Marise,

    ac sau-

    cUe suae Gratae, fideliter et devote compilata eunt. Vere et congrue per solicitudinem domime Gratiae gratiam hanc habere debuimus, ut juxta sui nominis consonantiam totum quod circa hoc neg-otium gestum est gratia; Dei attribuen, ,

    dum

    ut sit gTatia pro Gratia. Quapropter de cetero, qui in Perg-amensi populo Christianam fidem hauuerit, sanctissimre Gratae devotam feest,

    sed in diversis lomeinini, lecta et a fide di-nis audita me noverint scripsisse. Si autem pauciora qunm novcrint , repererint nec mihi illud imputent, quia aut exemplarin non habui , aut plura nou novi, qure digna essent fidft, TVnodieti itaque sint n Domino, qui haec scripta lo-vrint,
    eis,

    nomine Jeeu Christi leg-entes et iutellig-entes hoc Opusculum, ut si forte aliqua inveneriut, qure alibi non rcperiant non a?stiment me adinvenisse;
    sicut

    41

    Obsecro autem

    XtU.
    eonciuiio.

    supra

    scripserint,

    habuerint,
    retulerint.

    aliis

    commodaverint, au'

    dieriut,

    vel
    ot

    stivitatem facere
    sti,

    non omittat, nec


    filiae,

    ancillse Chri-

    Alexamlro

    sanctaj

    Gratae sorores et
    ducisste et

    ejus glorio-

    sam memoriam diebus


    laus

    quorum

    in

    sing-ulis

    decantare.

    Nam

    Et ut cura beatissimo snnotissima Gratn, ct cum aliis justis, hoc libello mcmoria hnbetur, ha-

    venerands
    a
    multis

    reg-inas,

    beatissimie
    excussit,
    duri-

    Grata^,

    lacrymas

    devotionis
    ,

    audientium

    liquefecit

    affectum

    beant consortium, pro me raisero peccatorc frntre rinimontc orare dig-uentur. Orate, inqult beatus Jacobus, pro inviccra, ut snlvomini.

    emollivit

    Ad
    et

    ciam, et pium in
    libus,
    riri.

    aeternam salutem

    cordibus invexit ardorem, sicut in suave sonantibus canticis spiritua-

    eorum

    in

    g-loria pnrndisi

    freofbufl

    nuper editis, devota anima poterit expeQufe idcirco commemorata sunt ut leg'en,

    meritis beatissima^ Grata> nos pferduoefe dirfnetur Dominus Jesus Christus, qui cum 1'atrc ct Spiritn saneto vivit ct regnat pcr intinitnscculaseculonnn.

    tium devotio deinceps in laudem sanctae Dei Gratas solicite

    Amcn. Explicitlcgvmla Amen.

    sanctro Gratie. DeogTnlins.

    et

    fideliter,

    ac

    ferventius

    auimetur.

    Igitur,

    ancillffi

    ad honorem

    Dci, hiec, quae suprascripta sunt Dei et sanctissimae Gratae, ad con-

    ANNOTATA.
    a Consuli

    solationem et aedificationem vestram et omnium Christianorum, devote suscipite, et sanetse matris vestrae Gratae castitatis et caritatis

    possunt de translatione notata

    I.

    ffl

    temulationem

    Commentario

    fcrvete.

    b Litteris, opinor, Longobardicis.

    DE

    S.

    FREDALDO VEL FRODOALDO


    EPISCOPO ET MARTYRE
    MliMATE 1N OCCITANIA

    COMMENTARIUS
    Notitia
    loci, in

    IMfc^liiVIUS

    c.s.

    quo Sanctus
    ?

    colitur: annuntiatio in Martyrologiis; an fucrit

    episcopus Mimatensis

    tempus martyrii,

    et

    sepultura locus, Acta.

    1'

    I>TIU ANJiOS
    IICCCXIV BI

    itum ac descriptionem
    ctus Episcopus ac
    1

    loci,

    in quo hic san-

    CCCXL.
    Sotitta loci,

    martyr
    inquit

    colitur

    tradit
    :

    "fttensemcivitatem ivqualitcr pcno. a tribus CLSsi gnatis urbibus dissitam faciat />> Javoula vero
    sic ait
    :

    quo Sttnctns
    colitur.

    Mande rocatur) urbs Gallire, alias in Aquitania, nunc in Occitanin, Gabalorura caput, versus Cemenos montes et fontesOlda? fluvii, cpiscopalis est sub arehicpiscopo Albigensi, ct Anderitum scu G&b&ltun dioi-

    Baudrandus tomo Mimatum seu Mimate,

    Gcographiic pag. 056


    (indigenis

    Quidam volunt,
    cjuod

    rtcuin

    bbu oppiduluni

    Mimate quatuor leucla <Ii tal fuiese olim caput grentifl Qabalorum Bimilltudine nominis potlus, quam aliquo certo teatimonio adducti. Addit etiam Mimat&m olim ur,

    Javoci.s,

    tur a

    quibusdam

    sed re vera distat quatuor

    leuoifl

    a ruderibus Anderiti, ubi

    nnnc vicus

    incst

    Javoux

    dictus, teste Catello, et crevit ex ejua ruinis,

    cum

    antea tantum cssct vicus ad montis Gredonensis radices, ubi hodie sita est, et ubi occubuit S. Privatus martyr

    decem leucis distat a Floriopoli in Ortum hybernum, uti ab Anicio, et quatuordcciin a


    :

    l{utcnis in
    feraci.

    Ortum, estque in tractu montuoso sed Consonat fere Dionysius Sammarthanus

    bem episcopalem8ubmetropoliBHuricen8i fuisse, ac nunc sub Albiensi, ae intrajurisdu imnem parlamenti Totosani contineri Porro de Qabalit (vemti< ule Qevaudana) muttis agit Eadria nus Valesius in Notitia GaUiarum pagina 213 et seqq. Ea> quo vero tempore Qabalitanm gen tis catkedra Mimatem translata '/, tiisi-utiemus. Sancti interim in Fastis memoriam accipe. 2 Martyrolo<i ium Parisiense <-:/ tum anno 1727 Cutmter Muit,p-i" sic eum annuntiat Aj-ipI GabalitanoSj eanotl
    .

    li

    col.

    in Gallia Christiana novissimae editionis tom. 1 83 et seqq. t in eo iarnen discrepans, guod Mi-

    Predaldi Qabalenaifl

    epl copl et

    ninrtyris,

    oujua

    Septembris Tomus

    II.

    decimo sexto a Calvinianorurn furore servata fuit. Castettanus in Marlyrologio unicapsa


    sfficulo

    38

    versatt

    252
    UCTORI
    C. S.

    DB

    S.

    FREDALDO VEL FRODOALDO

    EP.

    ET MART.
    \

    versali Gnllice conscripto sacra ejus ossa quiescunt.


    tina fuvc sunt
    S.
    :

    locum addit, in quo Verba ex Gallicis La-

    In comitatu Gabalitano in OcciFrodoaldus episcopus Gabalensis [Galliceest de Javoux ;) cujus corpus honoratur apud ecin Canonicara ( Gallice a la Canourgue clesia sui norainis. Eumdem assignat laudatus
    tania,
    )

    aut initio v statuit, certa fides adhiberi posset in hisce etenim et S. Privatus, et quotquot eum prtecesserant Mimate sedisse dicuntur. Verba accipe Tunc regioni sive ecclesiae illi sanctusPrivatus praBsidebat, eedem in Mimatensi habens
    , :

    viculo,

    prrpterea

    quod qui ante ipsum episco,

    supra Sammarlhanus col. 88, ubi in serie episcoporum ecctesise Mimatensis hzec habet S. Fre:

    daldus tempore Ludovici Pii martyrio sublatus est ab impiis hominibus, quorum dux fuit ipsius nepos, alter Judas, osctilo adhibito ad ipsum prodendum, memoraturque iv Septembris in Officio sanctorum Mimatensium. Ejus corpus custoditur in templo ipsius noraine insig-nito prope Canonicam. Locum cultus exprimit Ferrarius in

    patus ordinera tenuerant, in eo loco et commoinquam, Actis rati fuerant et sepulti. Si hisce indubitata fides adhiberi posset, omnino dicendum esset, S. Fredaldum Mimate sedem habuisse,

    cum hic aliquot seculis S. Privato sit posterior. Verum Acta illa, ut notavit laudatus Cuperus
    pagina 436 num.
    15,

    propter ea ipsa displicent

    Monueruditis, inter quos Tiltemontius tomo 4 suspicantur, illa ment. Eccles. pag. 651 aliique
    Cuperus post seculum decimum composita esse se antiquitatem eorumdem certis vero fatetur, argumentis defendere non posse.
    :

    Catalogo generali Sanctorum his verbis


    tate Mimatensi, S.
    bis, ct martyris.

    In civi-

    Fredaldi episcopi ejusdem ur-

    Consonat Andreas Saussayus in supplemento Matyrologii Gallicani dicens Mimate Gabalorum natalis sancti Frodoaldi episcopi et marlyris. Dein prolixum ipsius elogiumtexil ex lectionibus Sancti propriis, quas infra recudemus. Denique Simon Peyronetus in Catalogo Sanctorum in Notis de ejusdem cultu scribit sequentia Cl. Roberto ac Saussaio Frodoaldcs dieitur, Chenutio Fredoaldijs in Proprio vero Mimaten: Kukhaldus vulg-o Fresal apud Catellum nostrum...; sub qua nuneupatione ha: : ;
    i

    Displicuere etiam Sammarthano loco cita- tcniia auctoris prosequitur Actorum S. to, ubi post relata a nobis verba sic juxta haec Acta ab Christianaa reli- Pnvati : Proindeque
    5
    :

    Hejicitur sen -

    gionis

    exordio,

    Mimas semper

    scopalis,

    quod
    et

    tudinem,
    in

    pugnat contra veterum consue- imponitur canones, quibus cautum erat, ne E

    fuisset sedes epi- Dionysii Sam~ marthanimens


    ;

    viculis

    Et post pauca

    cathedrae episcopales constituerentur. ex his Actis habetur, : Prseterea

    plures episcopos

    apud ipsum
    in

    sit

    (cum solus sanctus Severianus cognitus) praecessisse S. Privatum


    quod minime
    qui volunt,
    eruditis
    S.

    episcopatu;

    adproba-

    bet
    ratu

    ecclesias

    et

    loca
    ,

    sibi

    dicata

    in

    prcedicta

    dioecesi

    Mimatensi

    ct

    quidem

    in archipresbyte-

    extat parochia, seu locus, Febbal de Vkviai.on dictue, et in arohiprcsbyteratu de Bariac, 8. Frk/.als dk Greze, et S. Kim;/m, ksi.es la-Canouroe, S. Fredaldus phope Canonh-am, rt Ibi oetenditur locus, ubi a nepote

    Oebennarum
    s.

    vul^o

    i,

    Privatum octur; maxime iis, cisum esse in irruptione Alamannorum sub Chroco duce facta an cclxv , aut cclxviii quam sententiam Cuperus noster in re dubia sequendam duxit, donec certiora pro contraria producantur. Deinde mentem suam idem eruditus Bene:

    dictinus aperit his verbis

    Verisimile tamen

    est,

    occisus.
    /''i/

    tpitcoput
    t

    Gabalitanui

    3 Sanctum Martyrem nostrum episcopalem cathedram ten uisse apud Gabalos in Occitania omnibus in confesso est. Hadrianus Valesius in Notitia Galliarum pagina 13 et seq. deGabalis proli.rt' Mifis traclans, Anderitum urbem perantiquam gentis Gabalitamv olim caput statuit,

    martyrium, pace ecclesiffi reddita, populorum, qui ad ejus sepulcrum confluebant, frequentia factum esse celebrem; hocque loco episcopum et clericos sedem fixisse. H<ec vaga tocutio nullum certum severum ex iis, quse subdit, culum determinat

    Mimatem vicum post

    S.

    Privati

    satis eruitur, existimasse

    Sammarthanum, jam
    :

    qu.v deposita propria veterique appellatione no-

    diu ante S. Fredaldi


    jectioni,

    tempora hanc cathedrse trans-

    exomplo aliarum Gallimurbium, susGabalum, ac Gabali did ccepta. Fixam hic fuisse episcoporum sedem ex eorumdem in variis Galliarum conciliis subscriptionibus manifestumcst.Audi lanthtt ioii sttpraSatwnartha^ num cot. Hii de ecclesia Mimatensi differentem Mimas ad Oltum fluvium, nunc sedes episcopalis Gabalorum, olim vious tantum erat, n monte Mematensi, cui adjacet, sic dlotus; qui illugentis,
    cepit, olvitas

    men

    lationem peractam fuisse nom mox occurrit obquam noverat ex priorum Gallise conciliorum subscriptionibus ab eruditis formari.Nec obstat, inquit, quod hi praesules dicti sunt nihilominus Gabalitani; non enim ita dicti sunt a vico Javouls, sed. a tota g-ente Gabalorum, cui quemadmodum diu dicti sunt Arverprajerant
    :

    stratus martyrlo
    pi

    el

    Bepuloro sancti Privati episcoevaait;

    Gabalitani

    olarior

    epiaoopali nobilitatua est ao faotua oivitaa

    tandemque sede quod


    :

    Eadrianua Valeaiua in Notitia Galliarum putat non diu ante annum Christi milleaimum contigtsse. Priua Itaque Gabalitanus epiaoopns oathe-

    apud Clarum-montem sedebant, non Claromontenses, et qui Anicii, episcopi Vellavorum appellabantur, non Ancienses aut Podienses. Itaque juxta Sammarthani mentem S. FredaldUBj cujus martyrium sub Ludocico Pio secido ix contigit, in urbc Mimatensi sedem suam jam olim
    ni episcopi, qui

    dram uabult iu oivitate Gabalum seu Gabalorum ut probant priorum Clnlliaa conciliorum
    ,

    constitutam tenuit. G At vero Hadrianus Valesius loco jam citato existimat, translationem illam nou multo ante

    eui contraria
    iipitiantur

    annum Domini millesimum

    contigisse.

    Ad

    \alesius, et

    Vale-

    scriptores

    plurimaa

    Bubsoriptiones.

    Porro

    oivitatem

    illam

    vooatam Andbritum, dooent multa veterum teatimonla. Hucusque Sammarthanus, cuietreliqui


    eruditi consentiunt.
    I0d ttirrrium
    ttt,

    siitm prope accedunt eruditi Benedictini Historix Occitanix scriptores, qui tomo 1 in Notis pag.

    Occtfanir

    640

    et

    641

    de

    hac controversia disputantes

    Gabuline

    c.r

    tedent, on
    'Vinntfr.

    At incertum est, <t quo tcmpore cathedra urbe Qabalitana in Mimatensem translata sit; unde ulterius dubium fit, in hac an in illa S.
    i

    epocham ad medium circiter seculi x verisimillime referendam arbitrantur. Rationes quibus tum hi tum itle ducuntur , accipe. Argumentum preecipuum desumunt ex
    translata? cathed/\v
    ,

    Predaldus sedem suam hdbuerit. Res extra con* troversiatn fbrei posita, silongioribus Actis S. Privati, cujus martyrium Cuperus noster, tom.
    iv

    prioribus

    Augusti ad dicm

    xxi, post

    meoUum

    seculi

    m,

    quibus episcopi Mimatensis subscripsisselegunlur. Verbi causa, concilio Arelatensi 1 anni 314 subscripsit Genialis diaconus de ciconciliis,

    Galliarum

    Gabalitani plures,

    nidlus

    vitate

    riE QUARTA SBPTBMBRK


    vitate
    si

    Gabalum

    253
    ,

    provincia Aquitanica
    ,

    Agathen-

    anni 506 Optimus diaconus niissus a Lcouico episcopo Gabalum civitatis Avernensi anni 535 Hilarius episcopus ecclesire
    :

    ndm

    Gabalitnme

    anni 541 Evanthius episcopus civitatis Gabalitame Remensi anni 625 vel 630 Agricola Gabalensis episcopus. Quid multa? ipse Sammarthanns in serie episcoporum Miiv
    :

    Aurelianensi

    itlepahvstram hichcum, quo suo tempore sanctus martyr colebatur, assignat : Mimas autem,dum Pri vatus passus est, ttrbs certe non erat, et conseqnenter in Mimatensi urbc occubuisse

    IDCTORI
    c.s.

    Adonis temporcjam civitas eptscopalis cvasissct ( quod iltum non potuisset latcrc) niepte ab eodem in tcrritorio civita.-

    ci

    non debuit

    di-

    at si S.

    tis

    matensium fatetur Agenulfum qui S. Fredaldo posterior est anno 876 concilio Pontigonen,

    GabalitaiKc vico Mimatousi natalis

    S.

    Privati

    annuntiatus fuissct.
    9 Vidcamus modo qu<v contra relatam opinionem proferantur difficultatcs. Bwhibent eas jam s.vpe memorati scriptores Occitam\v ct ad
    ,
    ,

    si subscripsisse ut

    quin etiam notat

    Gabalitaneusem episcopum quod Ragamundus seu Rai:

    Hetpondetur

    ad
    tet.

    difficulta-

    mundus primus omnium anno


    pserit.
    qui non m$t
    teculo s Mi-

    1031 in concilio

    Bituricensi se Mimatensem episcopum subscri7

    Cum

    ante

    annum millesimum
    diceret,

    itaque Valesius invenerit nullum, qui


    se

    earum quamlibct rcspondcrc QOnantur, B Actis num. 62 dixcrant Qa~ balitanam urbema Wandalis Croco ducesubiniS. Amatii, tom. \lib. 3
    ,

    matem
    pali

    cathe-

    pum

    Mimatensem

    episco-

    dra episco

    Mimatem circa id illustratam fuisse. At vero laudati Occitanuv scriptorcs citant chartam quamdam anno 950 confectam , in qua diserte legitur : Egro Stephanus eoolesia Mimateosis
    collegit,

    hinc

    tempusepiscopatupnmum

    tium seculivpeniluswzstatam /Uisse, Hisoonfbr* mia narrantur in Actis S. Privad, qua apud Cuperum nostrum ad dimn \\i Augusti legere est; et a Gregorio Turonensi lib. Historue Franco\

    rum

    cap. S2. Ilinc infcrri possc tnnitunt


    ,

    eversis

    epi-

    Chartam iltam recitat Mabillonius de Re diplomatica pagina 5G9. Unde illi inferunt transscopus.

    urbem excrevisse ct trans* lata eodem cathedra auctam esse. Sed argumenr tum hic non multum morari nos debet : nam in
    in

    Gabalis

    Mimatem

    B lationem cathedree post medium seculi decimi differi non posse. Occasionem transferendse sedis certam non proferunt ; suspicantur tamen, tum forte eversum fuisse Gabalum ab Hungaris, qui circa annum 925 Aquitaniam infestarunt. Ad responsum autem Sammarthani num. 5 allatum
    reponunt, diffcultatem non dilui exemplo Claromontensium aut Aniciensium mirum enim non esse, quod priores Arverni appellarentur, etiam dum apud Clarum-montem sedebant, cum Ctaromontana civitas, mutato nomine, eadem sit oum
    ;

    primis, ut citati Benediotini notavere QregoE rius Turoncnsis nusguam diserte asserit, <;>!balitanam urbem a prmfaUs barbaris f\ excisam; sed ncc id af/irmani kcta S, Privati; quamquam tam hssc,quam illetotam illam regio*
    }
    .,

    nem miserandum

    in

    modum

    a/flictam rastatam-

    que fuisse refcrant. Quid S. Amatii Acto ad propositum tradant, ignoro: <d respondent dtati

    quam ut i'Worum auctoritatc tuto stari possi/. /'<>>{< hasoeadcm in Operenostro disoutienda venient cgo ini

    Benedictini, ea recentiora videri,

    veteri Arvernensi ; adeoque nulla hic intervenerit cathedrm translatio. De Aniciensibus vero fatentur quidem, eospost fixam Anicii sedem, Vellavorum prsesulum titulum conservasse, sed ita tamen ut et eodem tempore Anicienscs scriberen-

    terim nec rejicere possum necadmittere osrumtamen non vidco sententiam supra j><>s//<nn eco hac parte solide posse oppugnari ut enim Quid
    ,

    quam roboris hocargumentum haberet, ostenden* dum erat, presdictam urbem non modo penitus
    fuisse detetam
    ;

    sed ita deletam


    ,

    ut

    tur

    quemadmodum apud eumdem Sammarthatom.


    ;

    reddita
    id vero

    postmodum pace non


    (i,

    num

    fuerit restaurata

    2.

    dere licet neganl reperiri.


    illustratam
    este arbitran

    Instrument. col. 221 et scqq. visimile autem quid dc Mimatensibus

    factum non esse persuadere videnturallata num,


    7, ct

    S rationes.
    sibi objiciunt

    1U

    Allcram difficultatem
    S. Grcgorio

    ex eo-

    tur.

    Opinionem suam idterius stabiliunt scriptores Occitanise ex Adone secidi ix martyrotogo qui Mimatem sub vici nomine commemorat ad diem xxi Augusti sic annuntians lu territorio
    8
    , :

    Turonensi, qui til>. M) cap. 2! supponere videtur, inquiunt Mimatem oirca sccxdi vi /inem episcopatn jam decoratam fuisse
    ,

    dem

    qw

    /iuio opi-

    nfoni

    I,
    /.

    Gabililann

    Gabalitame vico Mimatensi natalis S. Privati episcopi. In eamdem sententiam citant Reginonem qui in Chronicis inilio secxdi x conscriptis lib. i recensens martyres sub Vateriani et Gallieni imperio passos hac habet lu territorio Canallitano * vico Mitaneusi * 1'rivatus
    civitati.s
    ,
    ,

    agcns enim de 8. Aredit obitu, energumenam sio loquentem inducit Eoce fldest Julianus ex Brl.

    vate

    Prlvatus ez Mixnate.

    Verum

    ></<>

    hinc
    >><

    n\

    hil aliud

    ewtundere possum,
    /<><j/n
    \

    nisi <j>n/ s. c,c<j<>

    rius ibide Miinii/c

    ideatur

    tamquam
    it

    i<>

    co sepulturse aut etiam cultue, utobservax


    \
    .

    /'"//

    WimaUiiM episcopus.

    Si igitur secido

    ix, si initio

    decimi

    vi-

    cus tantam fuerit Mimas, qua ratione contra antiquos canones episcopi tum temporis in ea rese-

    Sane ipse taudatus Dionysius Acta S. Privati suspecta habet, quia juxta hacc inquit , ab Christiaua; rcligionis cxordio Mimas sempcr fuisset sedes episcopnlis , quod pugriat coutra veterum cousuetudincm ct canones, quibus cautum erat ne in viculis cathfdra: cpi <
    ,

    disse dicuntur?

    ///<;, /,/ i/a s. Privati sed id non obs/at, quomu nus episcopi eo tempore adhuc in veteriQabalo resedtssf dicantur, Pergunt (nuduti .< iptores // alio ejusdem eancti historict locoobjectam difflcul tatem au<j< >>- nituntur. Lib.Qcap. 87 s. Lupen.
    j

    tius
    urbl

    dioitur abbas basilicaa s. Privatl martyrii GabalitansB. K,c hisce verbis concludt posse,
    ,

    aiuut
    //<,.<

    quod cum memorati martyris monaste rium verisimillime lepulcroejus et Mimati <juiinsBdificatum fuerU,

    Mimas

    seouio

    scncs-

    pales constituercntur

    at

    eadem consuetudo, iidem


    si
    ,

    cente, quo 8. Lupeniius viansse traditur, veteris

    canones assignatis seculis vigebant , adeoque

    Mimas tum tantum


    dignitate fulgcbat.
    test
    ,

    vicus fuerit

    nondum

    itla

    Huic argumento qppont poauctores de Mimate loquantur non prout secuto ix et initio subsecuti erat sed prout fuerat cum S. Privatus martyrio coronahunc genuinum csse retur. Inficiari nequeo
    quod
    citati
    , ,

    Gabaloruo- metropolii vocabuto, adeoque et epijam gavisa fuerit. II At ex hoc argumento , in quo omnia dubia eunt, nihit certi eruipotest. /Jubium est 1.
    scopalt cathedra

    opponuntur
    e,t

    liniilalii

    anpriefatum monasterium

    in ipso sancti scpulcro

    D&ncdtotinit

    Mimate

    fuerit exstruclum.

    Dubium

    est 2.

    an

    Muhtnribitur.

    Reginonis sensum

    sed aliler de Adone sentio

    sanctus iUe martpr eo loco , ubi nunc Mimas condita est, sepultiira; mandatus sit certe id
    :

    nusquam

    254
    l'CTOU

    DE

    S.

    FBEDALDO VEL FRODOALDO


    In Actis ctum
    fuit

    EP.
    ,

    ET MART.

    nusquam, guod

    sciarn, diserte traditur.

    c.s.

    determinate apud Cuperum supra citatum nullus assignatur. Enverba: Quia tunc tanta in locus
    Christianos persecutorum

    fervebat rabies, ut Dec


    ,

    etiamnum cum titulo Prioratus ^ conventualisparet. Detempio, S. Fredaldo dedicalof nihit addunt at Sammarthanus tom. i Gallim Christianae col. 88 illius diserte meminit in
    cui
    :

    crypta ia subqua sanctum corpus cum, in terraneo facta cst est, honore collocatum est. Prseterea, quod caput Gabaratione probabunt verbis illis urbis qua

    Sanctorum

    cineribus parcerent
    ,

    episcopis Mimatensibus de Fredaldo subdens: Ejus

    corpus custoditur in templo ipsius nomine insig-nito

    prope Canonicam.

    designari? Enimvero hsec non esad vocem basilicae , sed ad Martyris referenda verborum naturalis conneccio manifeste ipsa se
    litanae

    Mimatem

    Porro Canonicam inter destruetas dioecesis Mimatensis abbatias citatus auctor recenset col.
    14

    assignatur.

    m
    in

    ubi

    et loci

    vulg-o la
    fuit

    situm paucis assignat Canonica Canourgue , sub S. Martini patrocinio


    :

    Lupentium fuisse abbatem basilicaiS. Privati martyris, idestquimarnon Gabali enim ty/ fuit, urbis Gabalitanai: tum vicus tantum erat S. PriMimate qtUB Sammarvalus cum martyrium subiret fatente
    innuit
    :

    ut sensus

    sit,

    S.

    antiquitus celeberrimum
    ,

    coenobium

    situm

    thano, episcopus residebat frustra itaque ex ciseculo tatis verbiseruere quis voluerit, Mimatem Gabalorum gentis metropotis adscito nomine vi
    :

    pago Bearnecensi distat autem 5 leucas majores Gallicas Mimate juxta ejusdem tabulam iomo iprgefixam. Deinde refert , quod seculo xi grassante simoniaca hceresi, monasterium illud in iaicorum hominum dorainationem devenerit, donec tandem sub Aideberto I episcopo anno 1060 dbbatiee S. Victoris
    episcopatu Mimatensi
    in
    ,

    metropolim fuisse et episcopatem. Fateor tamen. scriptorum Occitanise sententiam non adeo certam esse ut alterius probabilitatem prorsus eli,

    Massiliensi fuerit subjectum. An in hocce loco Sancti reliquice adhuc asservaventur cum seculo xvi, teste Martyrologio Parisiensi, a Catvinista,

    li

    dumdat neque vero id ilii ipsi contendunt, suam contenti. tawat ut vatde verisimilem defendere Fredaldi Ilos ego, dum certiora pro Mimatensi S. pro/rrontur ut probabitioribus nixos cathedra rationibus sequendos censeo. Forsitam hisce anti: ,

    Tempui
    murtyrii

    aiteramve partem aliAmatii et Lupentii Acta, quid luminis afferent SS. cum in Opere nostro venerint examinanda. quo Sanctus noster martyrio co% f)e anno
    quitatis tenebris in

    unam

    furore servatse sunt, nusquam reperi. Ittud certum est, Occitaniam assignato seculo ab heereticis iiiis miserandum in ynodum vastatam esse , E prout apud Occitanise scriptores tom. 5 videre ubi et Mimatensem urbem ssepius ab iisdem est captam, et anno 1579 ferro flammaque magnam partem deletam fuisse reperies. 15 Iidem Benedictini tom. i lib. 9 pagina i94 Aaarecu-

    rum

    ranatus
    rio t nisi
    Mflgoj

    esi,

    nihil certi
    illud

    memorise proditum repePii


    ,

    quod

    fc^mpore Ludovici

    CajpaU

    flliij

    snhiisse tradatur in Officio proprio

    MinuUcnsis 0oal$8i& infra recudendo. Porro Ludovicus Piusanno 78] rrgno Aquitanico apatre donatus est anno vero 814, mortuo Carolo, imperium obtinuit. Quamobrem si verba Ofjirri
    :

    Actorum meminerunt citantes in margine Saussayum in suppiemento Martyrologii Gailicani Cointium ad annum 831 num. G, et Sammarthanum tom. ipag. 88. Verum Acta illa nihit aliud esse, quam ipsum S.

    quorumdam

    S. Prsesuiis

    (lcnda qu.r

    Ai/uitanicum Ludovici regnum designent, martyxium Sancti in seeulum vm vergens ad finem

    .,

    imperium denotenl, non nisi secutowjam aliquQt annis inokoflto statuendum imperii tamen tempus hic notari existimo. est Otm itaque Ludovious ab anno SM- usquead 84-0 imprrarrrif, mtra horum annorum limites mors Saitctt slatucmta rsl At tlirinarenon ausim.quo i/e/crminatc aunocoittttjrrit. Casteltanus inMarl^ir/sirusr ttjrohgio itnircrsati ram K:>0 illigat
    potuit incidisse
    :

    si

    Dionysius SammaT' thanusa//itu> de 00 sifet, contentus sancti martijrium ad prafati nupcratoris tempora retutisse : iiithi niiiU rrr/ms apparet, qitam quod ccrus obicircQ

    eumdem

    uel SSQ&tatuit:

    Fredaidi Ofpcium , sive iectiones, quse inter Officia propria Mimatensis ecclesisB eaJGUSa sunt, ipsi auctores citati faciunt manifesium. Dionysius Sammarthanus ad hoc Officium remittit CoinSaussayus denitius verba Saussayi describit que Lectiones prsedictas ita contraxit, ut ipsas non uno in loco phrases ipsasque voces servaverit, nihitque addiderit prseierquam quod locum designet, in quo sepultus est, et sacra ejus ossa debito cum honore asservantur. Itaque cum atia de hoc sancto Martyre mihi monumenta non suppetant, hoc ipsum Officium huc transfero. Quod autem prw manibus habeo editum est Lugduni anno 1G19 ac prseter mortis reiationem, sacriiegique parricidse pcenam vix quidquam continet, nisi
    : :
    , , ,

    elogia.

    tu&

    annns

    ijnorr.tar,

    \3J)is/inrfni.s itr scjmltaiw loco agunt scriptolocw wpuffurx res , ijitanicis de eo Acta , QUM viderim, etiam
    siteant.

    OFFICIUM
    puoriiiuM.

    Saussaijus in supplemento ad iv SeSucer Prcaptembris locum his rerbis assignat sul decisum caput prupriis manibus resumens eo nhi a geusque mirabiliter gradiendo detnlit innitr li.lrli pspulo lwuiorifiee BepultUS ftstj non
    :

    oaatro da Canonioa, ubi iu nsceteriolo sui nomiui.s, Ordinis saiu-li Hcnodioti,

    tooge

    aJb

    oppi^o

    vi

    D
    qui
    \

    ie

    iv

    Septembris.

    In
    ,

    festo

    sancti
    ,

    Fredaldi

    Of/ichtm Stm<-h

    Scriptores Oclmno uaque aaaryatuj cifti.ua- tom. l lib. i> aum. 103 toeum sepulh
    et

    oolitur,

    Mimntensis a episcopi et martyris duplex. Okatio. Deus fidelium remunerator animarum,

    propriwn.
    a

    huno

    diern

    beati
    :

    Fredaldi pontificis
    ,

    nostri
    ,

    ttisttngitttitl

    mo.i.tsfcrio

    in

    quo juxta

    Satts-

    sai/um sacra ejtts ossa quiescunt. Ycrba c.c lialNrjmlius luit iu ecelosia vicina iico hae sunt ia Canourge ) ac paulo post, castro Cauoniea
    .

    martyrio consecrasti tribue nobis qufesumus famulis tuis, utcujus veuerandam celebramus festiitatem
    ,

    precibus ejus iudulgentiam consequamur.


    etc.
    ,

    Per

    Oomiuum

    tViu.slatns
    lio,iu
    i

    m
    in

    dioti

    quoddaW monastorium Ordiuis S. oodom Lo.00 rxsfruvtuin. Mouastey.

    In ju-imo

    Nocturno

    lectiones de Scriptura

    oc-

    currentc.

    rium hoo sub nomino

    Martiui dedioatum
    iMassilionsis

    posjt-

    modum

    abbatiai

    S.

    Victoris

    subje-

    lN

    DIE QUARTA &KPTEMBRIS.


    i

    o 55
    1)

    lx II NocrurvNO.
    Apostolico$
    Saneii labores

    nione suffocatus interiit. Sic Fredaldum crebris miraculia g clarum et snlutis asterme cupiditati-

    non ferens
    dtabolus,

    b
    c

    Fredaldus Mimateusis episeopus, tempore Ludovici Pii b Caroli magni tilti, Gabalum c animos tuno agrestes et iucultos,. utpote magna adhuc ex parte gentiles) verbi diviui copia et omuium- virtutum exemplo vcuit
    iv.

    17

    Lbctio

    bua fretum, hujus vitie desMem viiuvnvin Domini propitintio coronavit. Sic nepotcm injubonis mhinutera, et inuoccntis Patnii sanguini uon parcentem justitia divina daumavit. r^ Stola jucuuditatis.
    ste steculi

    exculturus.
    haec prius

    Jamque
    ,

    tanti A-gricolse operatione rurn


    l.\

    infcecunda

    germinante et ad abunde horreum Domini replebant cum teterrimus humani generis hostis tot fructug Servo
    ;

    semiue suseepto maturitatem perveuiente,


    ,

    divino

    lll

    X(uii*i;\o

    Dei
    stite,

    iuvidens
    se

    et

    diffidens.,

    tauto Pastore super-

    Homilia sancti Gregoril Paprc in Euangelium: quis venit ad me; et non odit patrem suuin etc. De Communi uuius mnrtyris.
    Si

    posse ab ejus

    manu- oves abripere et

    perpetuo dilaniandas ad aetema supplicio deportare; varios iustigat, sed frustra, qui vigilautissimo Antistiti violentasmanus inferrant. Hofyj

    \\\oT.\T\.
    a^

    nestum
    ejusdem nepotem in illum
    excitat,

    fecit illum.

    b
    est

    De De

    Vide Commcntarium a ttum. 3. tempore, quo martyrium subiit, actum


    12.

    18 Lectio v. Interim cceptis* non tempcrat cacodpemou, molitur et tendit iusidias; et tun-

    num.

    dem

    suis technis,

    prsestigiis, et sollicitationibus

    tantuin potest,

    ut

    uuum
    ,

    etiam ex Episcopi prohaereditatis

    pinquis et uepotibus inveniat idoneum, qui suis

    suasionibus

    obtemperans

    ndeunda*.

    spe deceptus d, sacrileg'as in eum mauus injiciat. Venit igitur ad Patrui a;des infoelix nebulo,
    beuig'ne condignoque apparatu

    Oabalis consule num. i. d Debuit is pravorum snasu,qui sancH Pastorisvirtutemautjustasrrprchrnsiou<sfcj;-c>ton poterant, spe hssreditatis ad fucinus fuisse impulsus si enim sota harsditatis adeunda spes E iilum ad sacrilegum parricidium incitaverit
    c
    :

    non

    ab

    Autistitis fa,

    quam omnes maximo

    plaudentibus cunctis excipitur; salutcm impertiuntur atfcctu ille frauduleuto animo reddit. Loeum inquirit, ubi Fredaldus de more divinis incumbebat precibus;
    milia
    ,

    accurrit vir illuc locum indieaut vernaculi nequam, salutem, ut aiebat, daturus. r). Desidorium animae etc.
    :

    video, qua ratione martt/rtt patma Saurfo adscribatur, e Non habeo mde miraculum hoc <<i/irmem, nec etiam unds refutem isolatamsn harum Lectionum auctoritasa/pud metanti non est, ut indubitatam fidcm adhibeam, scrttpulum deponam, ne ex impcriti vulgi opinione hoc
    ,

    mydigium natum
    tata sunt
    2:is,

    sit,

    ide, quse
    i.

    apud nos tom.


    st

    desimilibus no Septcmhris pagina

    </ui

    eumproSanctw
    ca: ;

    19

    Lectio

    vi.

    Locum

    ingEBSBQ

    nepoti

    ob-

    Sane

    rera

    sit /t,rc

    rapitis ycstalio, Oportet

    ditorie obtriW'
    rnt.

    abscissutn

    viam veuit Fredaldns salutaturus, cum ecce dasmoniaco impctu agitatus ganeo, osculo Servum
    Dei patruum
    infert,
    et

    pnt defert
    et

    suum

    tepelitur

    caput

    crudclis

    tradens , violentas manus ei obtruucat. Mirum diilluc detulit e

    peena parrici*

    ctu

    Propriis

    manibus eaput suuin

    per quiuque leucas majorcs Gallicas oaput suunt prodigiose gestavcril, sive Mimate obtrun ealis sit sioe Oabati tantum enim ut minimum uierque tacus disUU a Cauon/ra, quantum cottiyo em tabuta Dionysii Sammarlliam Qp$r\
    ut
    ,
    :

    Pastor, ubi corpus a gemeute populo honoriiico sepultune mandatum est /. Ilomieida ad propjtia
    reversus,

    pr&fiaa.
    f

    Deo

    pcrpetrati

    sceleris vindiec, a dae-

    g Miracuta

    Adi Comment. num. 13. luee nusquam repcn.

    DE SANCTA IDA VIDUA


    HERTZFELDII IN EPISCOPATU MONASTERIENSI

    COMMENTARIUS

    I.

    J'M

    i<:\

    IUS

    C.S

    Cultus,

    Vitae

    scriptor,

    tempus mortis

    PRODUH
    1,,

    II

    Inter
    -

    IfKOH
    |

    v:il

    Locutvultusex

    martyi

    vidaas, qiue sacrum cullum in Ecclesia hoc die memoranda veII"Ida insignis sanctitatis matrona nit s bitavit ea cum marito suo Eeberto Hovestadii (incolis Hovestad ) in episcopatu Monasteriensi ad Luppiam Flumen, inter Lu/jpia,/> \Ln> !,,<<,,>

    Dei promeruerunt
    ,

    posteriora una cum Ufflngo Vita ejus soriptore nullum dc sanctse hujus ViduB legitimo et antiquo cultudubium relinquunt: Qrevenus in Au

    Usuardi apud Sotterium nostrum die i\ Septembris ipsam cum hoc etogio annuntmt
    ctariis
    Itera
    anctffl

    que

    civitates.

    dium

    visitur, ubi

    Nec procul Hovestadio RertzfelSanctaprope ecclesiam,quam


    ,

    pore

    Karoli

    Edsj Magni

    ridtue
    ln

    Dobillf,

    ii;i
    <i

    '

    '" 1

    Weatphalia juxta

    I.jji-

    quum

    Ecbertus e^struxeral, post hujus obitum /etiin eaque seputta clar setatis transegit ruit miracutis. Sitet quidem de illa cum anti-

    piam, decurso Btatu conjugall, in portlou eccl .,,Kini maritu eju impj nsis auih oonatruxerat, statucns, iu m-ig-ua aanotitftte rcclusoriuiii sibl qud e oitendena, degcDH, (,*t vore eiduam
    vit

    quioribus Martyrologium

    Romanum;

    v>

    in

    pacc.

    Simititer

    Motanus

    In

    territo]
    i

    Mona.sl.'

    n n

    256
    AUCTORE

    DE SANCTA IDA YIDUA.


    supra

    Monasteriensi

    c.s.

    Lippiam fluvium , deposima^nae sanctitatis. Eujsdem tio B. Idae viduae Florarium nostrum Ms. adprmquoque meminit Yds viduae dictum diem , omisso cultus loco memoria, quse floruit tempore Karoli Alagni.
    :

    margine Ufpngum, Surium ac Eareum in Vitis Sanctorum sed quomodo ex vipriore annum iltum determinate eruat, non annotare video alter quidem eum in margine nisi detur; sed annum 790, non 810 statuit;
    affxgit citans in
    :
    -.

    I'

    Mitto Ferrarium

    sium
    et

    in Catalogo generali , CaniMartyrologio Germanico aliosque , ain


    ,

    anni 1618 quam forte in editionem Coloniensem manibus habeo , id mendum irrepsent. Terpr&
    ,

    pud quos ejusdemSanctasmemoriaannuntiatur.


    Uffingo

    tius dsmique

    notatum a Schatenio

    annum emor-

    Unum

    addo Uffingum seculi

    x,

    ut ostende-

    Sancto iionra-

    pho

    mus, auctorem, qui in illius Vita ejusdem sansoctitatem miraculis comprobatam, cultumque
    lemni corporis per Mimigarfordiensem dedicataque sub ejus nomine elevatione et indicta simul annua festivitate temptiparte, stabilitum atque confirmatum luculenter ostensint dit. Qum cum ex danda infra Vita futura hic tantummodo delibo. Relata manifesta, pauca
    episco-

    tualem non nisi adjuncto adverbio circiter adillum certo struit. Ego cum argumenta desint,

    pum

    determinare non possum verumtamen cum Ecidem bertus Sanctse nostrse conjux verosimiliter Annatibus Loisit cum eo, qui apudEccardum ex
    :

    anno 811 ex parte Francorum pactum juravit (de quo vide infra num. %%) obitus S. Idce ante annum 813 statui non potest quinimo ut etiam ad unum alterumve
    selianis

    cum Hemmingo
    :

    itaque sacri corporis elevatione ; ita pergit UffinHis pcractis , venerandus antistes (Migus migarfodiensis) australem ecclesiaj structnram, id eet turrim, in honorem S. Dei Oenitricis Ma:

    annum

    differatur, eceigere videtur Uffingi narU/Jingus


    ct-r

    nomine consecrat, cunctisquefn viojno dcg^entibns diem translationis ct dedlcatlonifl annuall semper recursu solenniter ferfandum et celebrandum jubet. Prgemiserat ibirfaa
    ;ic

    stib

    13.

    Ida;

    ratio.Nunc descriptore Vitseagamus. 5 Suffridus Petrus Leovardiensis seculi xvi scriptor decade 7. cap. 5 de Scriptoribus Frisise, biographum S. Ida Uffingium assignat his verbis
    :

    San-

    biographut

    tecu.lt

    x cri-

    ptor

    Uffing-ius,

    natione
    circa

    Frisius

    qui et Uffo, Vorcomiensis patria, professione monacbus Benedi,


    Vertinae, claruit

    ctinus in monasterio S. Ludgeri

    dem: Ut autem sacrorum pig-norum


    forlt a\ib\

    veneratio

    odchrior

    alicubi * haberetur,

    memoratus

    pon-

    ex eis secum tulit particulas, quasdarn dorninus abbas (Werthinensis) ad nostrurn


    tifes n Jiqujis

    autem antiquum exemplar historise collatas per hunc de Vita manuscriptum S. Idae viduas. Suffrido consonat Valerius An-

    annum

    m. Extat

    transvexit monasteriurn
    stibus
    Indutl
    ,

    quas omnes

    saeris ve-

    Non
    tum,

    ia(U
    ijuii

    <<!

    Decembris magaio honoreet apparatu offlciofliBfllnie suscepimus. 3 Translationis tempus sicporro assignat Faad

    Calondas

    tem-

    ota

    Bunt

    bffio

    anno Dominicfle Lncarnationia non,

    pora nriftu
    tnchoutui
    <tl
    *it

    g-ontesimo oetuug^csimo
    briiun dic etc.

    vr

    Calonciarum

    Decem-

    dreas in Bibliotheca Belgicalit. v. Ufiingiussive Vorcomiensis Frisius Ordinis S. Benedicti claruit circa Vertime in coenobio S. Ludg-eri annum Domini m. Scripsit Vitam S. Idae viduae iv Septembris apud Surium. Eumdem Mabillonius Secuto Benedictino iv in Observantionibus prseviis ad Vitam S. Ludgeri, inter WerthinenUffo
    , ,

    autiipiun

    'VltllHt,

    cuto

    publioos
    S.

    Exhis manifestum sit,jam asesacros honores ab antistite Mimitdaa

    ses scriptores agnoscit.


    thinense, seu

    Porro monasteriwnWer,

    garfordiensi
    /<

    fuissedsoretos

    atexquotem-

    pore eos poputus jam tum


    ih-lerminare
    est.

    Nam

    haut faciquie Uffingus post nardetulisset,

    Werdinense a praeterlabente fluvio Kura nomen etiam sortitum situm est in saltu Wideburg* adjacens dioecesi Coloniensi inquit taudatus Mabitlonius, JEtas biographi a Suf,

    ratuiit Stnnl.f ohittuti rl /nutori/icam seputtitmnt

    subdit; Ubl attestantlbus medelis, qualiterapud Deum Inbcjitur, lueirtissiine catenus comprobatur; nullum cerium tompus designant. Quinimo non statim ab ipsius morte publicum ejxts cultum

    frido et Vaterio assignata eruitur ex ipsa, quam daturi sumus, Vita: ubi tradens translationem corporis sanctee Viduve peractam esse anno 980, ita de ea agit acsi ipse cuni reliquis monachis sacras retiquias suscepisset. Verba dedimus num. 2.
    t

    verbis minime obscuris laudatus sccbiographus declarat cap, 2; in cujus exordio conquestus, quod tpse loous (sepulturx utiquQ) niin ab aliia breditarla suocessione possideretur, ob prea Identium inouriam vilitatibua obaolesoare ooBpiesel sic progreditur Et quia
    viguisse
    ,

    j>c

    Ufpngum duobus circibeatum ex humanis excessum hanc Vitamconscripsisse. Quapropter ipse in prologo profitetur permulta illius miracula, vel
    6

    Ex

    his consequitur,

    nteruditushabitus

    ter seculis post Sanctos

    antiquitate

    Sanotea

    Del

    opinio

    aeodum

    in

    aperto emiouit,

    vel scriptorum inopia obtiterata,sibiineognita esse: illa vero, quse apersonis idonois rulgata didicisset, modernis temporibus
    et

    temporum

    eam pusionem (Rudolphi c<>iitis fUium) Bepelierunt. Verum hinc tdes sanctitas itlustris
    penes
    evasit

    quippe Dei nuiu terejectoe Sanctsetumulo pueri cadavere, ./ profano sepulcri usu imposterum absHnuerunt. Refloruit doniquoiUius vonoratio sub Eogoro Worthinonsi abbaie, qui tocum i/litm s Anut/jiho ))}0)iasteriopor potuo annoctondum impetravit:nam exindefverba Ufflngi sunt) oostrorum solertia sanota stu:

    auditu propalata, veraci et simplitraditurum. Quod tam fideliter prxstitisse videtur, ut Bollandusnoster, hac Vita
    ci retatione se

    simutvisu

    pertecta, eam,

    quam S. Ludgeri scripsit, summopere desideravit tom. in Martii ad diem xxvi in Vita S. Ludgeri; Extaret utinam inquiens ab Urling-o monacho quffi sive ut Browerus
    ,

    eum
    dit

    vocat,

    Ustingo, scripta dicitur Vita. Fuisse


    et

    enim virum multrc cruditionis

    eleg-anti, tra-

    diOfliUB latibula

    inooluit

    et

    priorifl

    Ignaviffl Squa-

    lore dctocato, angustis ouravit addere

    rebus ho-

    pridem sanltatum exhlbitio optato plurlmls redivit omine et quotquol Lujus munerls rumor adsoiverat Dointeroepta
    ,

    Dorexn.

    Tum

    quoque

    Ciucinnius; et faoile est coujicere ex Vita S. Idte ab eo composita, et iv Septembris edita a Surio. Tanta itaque est hujus biographi auctontas, guantam sc7*iptor ab eruditis ut
    (

    mino seoundante, reduoJ oertatim abieruut inde


    inoatu.
    Incertut an
    /iiu
    lit

    morttu>

    otiam
    ria

    antc SIT>

    fMfuijfrobaftifiiu

    <iko ew vivis eexessit nusquam ewprimit biographus i hinc variivarium statuunt, Schaionius Societate nostra in Histo>

    Annum
    r tt

    eruditus habitus,ner ullius falsitatisconvictus,in rebus, qua partim sua vtate, pai*tim diu ante acciderunt, referendis mcretur. 7 Dixi: Partim sua mtate nam et, transla;

    tnter ea, qua


    tcribit,
    >jui

    noii

    po-

    e$tphali Ylib. 10
    t

    mortem anno CArwft'810

    emergentiseterra saxexarca? miraculum suo tempodocet, et sponte

    tioni

    seeontemporaneum

    butdatn con-

    re contigisse, signifxcat,

    Deum

    temporaneut
    ett.

    testem invocans,
    se

    CM(.

    DfE QUART

    i.

    SEPTEMBRIS.

    257

    se plurimosin hac luce vidisse, qui supremum non amplius operculi verticem in sua pueritia

    ipsius Caroli

    Magni ad contrahendum matrimo-

    ctom
    c s
    *

    apparuisse , et postmodum in id cernitur , exuberasse , testarentur.

    quod nunc

    Hxc autem

    nium requisitus assensus, et per eumdem obtentusineum finem parentum favor iltustres sane
    Sanctxnatales, fiorentemque fortunam indicant. Sed priusquam progredior, lectorem monitum rrlim, manuscriptum quo utor , hic discrepare
    ,

    prodigiosa arcas elevatio per nonnullos annos sensim erumpendo contigerat. Nec abs re existimo
    annotare, Uffingum Vitam Sanctae, ut ita dicam, jam domesticee conscripsisse, quippe cujus sepul-

    una cum sancto corpore Werthinensi monasterio jam pridem fuerat in perpetuum annexus. Hinc enim potuit facilius antiqua si qua fuerint, monumenta inspicere, vel his deturae locus
    ,

    ab editione Surtana in verbis initio hujus numeri ailatis : illud enim habet Gertrudis tilire
    :

    regis Pippini

    hxc vero

    Gertrudis

    filite

    snucti

    Pippini. Posteriorem

    hanc lectionem, quam apud

    alios etiam reperi, ut

    genuinam secutus sum

    videtur enim

    ficientibus,

    eum

    rem penitius examinare. Habuisse reipsa qusedam monumenta innuere videtur num. 1 9, ubi prsefatur, diversa diversis temporibus miracula veridicorum testium aunotatione suffulta
    enituisse.

    agere de S. Gertrude Niveltensi abbatissa, cujus pater B. Pipinus rex non fuit. Quod si tamen manuscripti lectione stare quis
    velit,

    vuaxmde
    edenda

    Porro duplex Ms. habemus, quorum atteP. Joannes Gamans Societatis nostrx anno 1641 ad majores nostros transmisit notaturque in fronte Ex Bodecensis ccBnobii Ordinis
    8

    consulere potest Henschenium ad diem \\\\ Vita S. Gertrudis Niveltensis ubi disputat, an attera S. Gertnuiis fuerit fitia regis

    Martii in

    rum

    Pipini cognomento Brevis.

    Nunc ad rem

    redeafUtuironiur

    mus.
    10 Difficidtas hic est ostendere,

    qua ratione

    ex

    regrali

    indole

    sanctarum virginum

    Odilire et <**>Eccardo

    Regularis

    S.

    Augustini Diceces. Paderboru. Pas-

    Gertrudis orta ab Uffingo dicatur.


    t

    Non

    potuisse

    sionali perg-ameno Ms. insig-ni mensis

    Novembris

    fol. xc. Alterum est Lovaniense ; verum illud nonnisiavolantecalamo, etiam cum antiquitatis dispendio brevioris styli amante, descriptum videtur. Quare cum nihil contineat prseter ea, quee in Bodecensi habentur, multa autem sitentio premat, illud negtigendum duxi. Prioris exemplar prae manibus habuit Surius an diem iv Septembris, nec nisi verbis hinc inde perpaucis ab illo discrepat. Eamdem Vitam Leibnitius in libro cui titulum fecit Scriptores rerum Bruusvicensium illustrationi iuservientes, edidit , Surio et Bodecensi Ms. conformem, si pneftxos titulos excipias. Ego laudatum Ms., mutato tamen more nostro capitum ordine, typis edam, menda, quse describentis incuria irrepserunt, ex editione Suriana emendaturus. Ceterum ad calcem memorati Ms. hsec a Papebrochio nostro annotata invenio Ibidem (in monasterio Werthinensi) extat
    ,

    Idam ex pr vdictis Sanctis descendere, ex earutn virginitate ctarum est. Restat itaque inquirendum, an asserta cum utraquc consanguinitas ex e
    collaterali linea queat stabiliri, ld ijisw)}

    jam

    in-

    quisivit eruditus

    Eccardus in Veterum monumentorum quatemione pag 29 et seqq. ubi UtramquQ hanc cognationem cx Bemardi cujusdam comitis cum Gundlinde (quos maternos S. ldie avumavi.

    amquc statuit) nardum ad S.

    nuptiis repetit

    sic ut

    per

    />Vr-

    Oertrudis, per Qundlindem ad S. OdilicV familiam Sanctanostra referenda sit. En tibi Geneatogicam hanc ex taudato scriptore

    connexionem.
    B. Pipinus
    S.

    Beg-ga, S. Gertrudis

    Pipinus

    major

    Etloho iln\
    Alemanniffl
    S.

    libellus Ms., qui inscribitur Sermocinalis

    de vita et sancta conversatioue ejusdem Beatjn (IdcV) conscriptus a Joanne Cincinno Presbytero, qui vixit

    doinus Aust. Carolus Martellus major domus Aust.


    Odilia

    Adalbertus dux
    Alleinaniiim
    (iiiiiillunlis

    mcdlxxx olim archivi Wertinensis dircctor. Hunc libellum non habeo sed cum scriptor ille quinque propemodum seculis C Uffingo posterior sit, non existimo eum referre quidquam, nisi forte miracuta, prseter ea, qwe
    circa
    Christi
    :

    annum

    Beruardus comes conjux Gundlindis

    uxor

    Bcrnardi comitis

    Uffingiana Vita habet.

    Theodrada abbatissa Suessioneusis, antca uxor Theoderiei Elpuarll ducis


    S. Ida.

    11. Illustris prosapia

    et parentes,

    Statuit igitur S. fdam in sexto coltateralt a S. Gertrude gradu, in quarto vero a S. Oditia.

    Nunc
    Sataits &inetm itlustr*
    '

    ut ditucide et distincte

    proccdamus,

    sin-

    WMrr

    prosapia natam esse Sanctam nodiserte tradit in sua Pncfatione, ubi hcec habet Quae videlicet veneratida
    "f~\<r illustri

    Cjstram, Uffingus

    Christi Ancilla

    summo

    iuter suos loco

    nata teraet
    S.
    (-

    pore Magni
    trudis
    filise

    reg-is

    Caroii

    claruisse

    refertur, ex
    Idas

    guta ejus quibus nititur, argumenta audiamus. '/'<' II In primis Bernardi comitis, quem S. rardus in Vita S. Adelardi in Actis nostris tom. Janunru pag. 11:1 / ratrcai m.tignt 1'tptniregis vocat, cum Adalberti ftlia nuptias ita probat
    I
    -

    mdfplomatt

    totortf*-

    regali scilicet idole SS.

    virginum

    Odilia;

    Quod
    liae

    lda porro

    ex

    indole
    ,

    sivc

    fauiilia

    S.

    Odiiu
    in

    sancti Pippini.

    Idem

    cap.

    i.

    regia

    descenderit

    ut

    JfflogiU
    eat.

    indicat,

    patrem unum ex summis illius loci primatibus appellat. Fortunm etiam bonis afftuxisse, haud obscure innuit, dum Carolum Magnum ad conciliandas

    olariore

    luce

    collocandum

    Pacem noble

    obscurissimis seculi octuvi tenebris accendii Llldovici Pii iilius Lotharius Impepator, In dlplo-

    nuptias, huic dedisse ait, in eisdem partibus raultas possessiones de publico, quatenus viciniore potentia soceris acceptior factus non minori apud illos, quam
    S.

    Idse

    cum Ecberto

    mate enim ncccxLvm dato,


    ,

    in

    et a

    anno Argentoraco jjalatio Guilimauno in EpifCOple Ar-

    gcntincnsihus cap. v edltOj i dlclt, Recitat dein sensurn diptomatis, sed unius vocutw immutatione

    in g-enitali

    solo

    praecelleret

    dignitate.

    Denique

    ,;

    25S
    cro
    c s
    -

    DE SANCTA IDA VIDUA.


    linda atiqua cujusdam monasterii abbatissa nominatur. Sed an hsec

    ipso lautwne obseurwrem : quamob-remea ex fidelium eandato Ouilimanno describo. Omoium

    mdermunster D
    illa

    Adaiberti
    ,

    oomneriat Dei Ecelesia: et nostrorum qualit.r 'Jjlecta congnata aostra veneradustria,


    ractoe
    .

    sanctimonialis et abbatissa S. Protbomartyris Stepbani Huadrut, in ambjto infra rauros ArgenmajeBtatem nostram adiit offerens obtutibus
    bilis

    nec agimus dicis filia fuerit , de qua modo vpse Buceiinus asserit, nec extundi potest t cum exstare. Accedit , iltius solum nomen
    fateoiur

    toraco,

    nostrisauctoritatcs etinuniminachartarum Adalberti. Loparentelffl nostrae progenitoria ducis


    llnirins tifitur, qui
    clis

    illustrig

    guod haec Gundlindis in inferion prmfecturaeruditum MabiUonium latmsse videaquamvis ad antur, cum de ea altum sileat 58 et alibi, Attalam Arnum Christi 720 pag.
    :

    Hogenburgo

    ex S. BeggasororeS. GertruAdalbertum illustris eum parentel descendit,

    proqenitorem agnoscit.
    tiVitaS. Adeivdt,

    LB

    Pm^gH Eccardus
    ,

    Nec

    fugit

    historiarnra

    Eugemam gentoratensi S. Stephani parthenoni, Soemburgensi prmsedissedisertetradat. Scnbit Gundhnquidem idem eruditus Benedictinus religiosam vitam dem sub S. Odilue disciplina
    ,

    perito n ,o
    ,

    consanguiparentei denotaw agnatos et


    ita

    atque

    eonsanguinitatflm.
    n.s

    pamteiaa ease agnationem aut Jam vero Lotharii irnperatonon


    alii

    cum illud forte kauserit ex citata Oditim Vita, nec aliunde probet,eodem, quo S. ad iltam modo responderi potest. Neque vero tam
    duxisse, sed

    Bguti

    sive consanguinei illustre.s


    ,

    m,

    telligi

    possunt

    quam Adclardus

    Bemanus

    Theodrada
    tcr erat

    patre fraet (hfcdradft, quorum ex adversuspaWftla abbaB, Lotharfi etiam


    :

    qui omnes trem cjus Ludovicum Pium amicus S. Adetardi biographo SS. Paschatesle uirni/ur. Januarii die sio el (hrardo, apud nos tom. 1 comite regis Pipi2, dicuntur geniti Bernardo
    5i

    absonum cuiquam videbitur, Gundlindem e ccenobio ad matrimonium evocari si consideret potuisse eam sub amitm retigiosa discipiina erudiri (ut non semel accidit) nullis religiosis votis^ adstrictam his autem alligatam fuisse, nullibi satis probatum reperio. 15 Addit Eccardus aliquas conjecturas ex
    , :

    respondetur

    ni fratre. Unde probabiliter horum mater filia ducis Adalberli statui potest. Deinde Adalbertum hunc fralrem S. Odilise et filium Ethico-

    Alemannia ducie fuisse, probat ex ejusdem t&notB Vitaapud Mabitlonium, et ex fragmenVignierius inAlsato rrs/us/issimo, quod recitat recte nam apriore in ipso Vitmexortiois. Ei dio vocalur S. Odiluc pater duK illustris aomilU
    ,,,-.
    :

    nominc Edlohln dicellabebat hmo leguntur batur, Dein num. etiam fratrem nomine Adaiardnm (S. Odilia) qul tres haoebat fllias, quarum una Bugenia, Atulia, fcertia Oundlindis dJoeoatur. Adaalia
    Adfllrlou
    i,

    i"i

    rtiuui alio

    19

    -.

    nominibus liberorum Bernardi petitas, quae quia E levioris momenti sunt, huc referendas non cenparum sui. Sed nec pluribus hisce immoror enim ad institutum meum facit Gundlindisne fuerit an altera Adalberti filia nupta Bemardo an altera, inquam, nam prmter enumeratas Savina insuper ac Liutgardis recensentur a Mabillonio citato, quas Vignierius in Alsatisis pag. 2 secundis nuptiis ex Bathilde Adalberto natas pu* tat. Sane aliquam ex fitiabus ittius commemorato smpe comiti fuisse matrimonio copulatam, suadel Lotharii imperatoris asserta in diplomate parentela, et ex S. Idse posteris infra confirmat , t

    biiur,

    Hucusque gemina

    satis probabiliter assi-

    Iqrdus idem videtur oum tazius do Transmigratione gentium lib. 8, teste Mabillonio inter quatuor Adalriei sive Ethiconis

    Adalberto

    nam

    et

    filios

    recenset Adalbertum,
    IxKtititnm

    non Adalardum

    et

    Vignierium pag. 63 diserte didapud tur ftiajbertm dux... Ethicoius et Brunswiodee


    frionu. issims progeniee.
    etadotyeolai

    ostendere unatn Bernardo comiti nuptui traditam fuissc. Athalam sive Atai ><><>t sanctissimam uirginem monasterio 67. Stephani
    i:i

    MajOPtS

    difficultatis est

    c.t-

    hisGO trtbus Adalberti (itiabus

    <;

    patreprmfectam em laudato Lothariidiplomatemanifestum est. Euge* niam in lloeiiiburyetisis abbatuv regimeti sanrt.v
    a, gentoratensi abbatissam a
    t

    amitm
    in
    tc

    sif.r

    Odilim successisse, tradit \fabillonius


    .

    consentienAnnal. Benedict.tom 2 pag, Bucelino Qermanim sacra parto 2 pag. L02. Superesi Qundlindis sed ea una cum sororibus sese S, Odiliss discipulatui nxancipasse traditur ludata \'i(tt /hn/. 19 sm Vignii ciiatuspag. ii abbatissam facil tn inferiori ffo:
    1

    gnata est radix, per quam S. Ida ad familiam SS. Gertrudis ac Odilim referri possit, si ostendi queat eam ex Bernardo comite et Gundlinde ejusve sorore descendere sic enim per Bernardum a stirpe S. Gertrudis, per Gundlindem aut ejus sororem a S. Oditim familia genus suum traxerit necesseest. Ad Sanctm itaque parentes cum Eccardo descendamus. 1G Sanctus Gerardus in Vita S. Adelardi apud nos tom. 1 Januarii pag. 114 memorati smpe Bemardi comitis liberos quingue enumerat Walonem Gunsanotum soilioet Adelardum dradam, Bernarium ac Theodradam. Priores duo Corbejenses abbates fuere ; Gundrada virginitatem coluit Bernarius in Corbejensi monasterio retigiosam citam professus est Theodrada
    ,

    fnquiritur

    matrimonium experta, Sucssionensi S. MarimVirginis parthenoni prmfuit abbatissa. Ultimam hanc S. tdaa matrem fuisse, opinatur Eccardus hisce ductus rationibus, S. Idam, inquit, unicam flliam patris sui fuiase apud Uffiug-um legitur.
    \\ alffl

    henburgo sew Nidermunster, Sccardus nihi Gundlinde certat ;namex dudbus ribus neutram Bemardo (onjugcm assignari
    sconcfl
    let.

    Ein

    vero
    ,

    tibi

    Theodrad&m
    Bernardi

    Adelardi
    Carolo

    et

    Ad

    objecti

    S.C
    tef,

    lim biographo diffieuUatem

    respon

    dein

    Gundlindem primum apud amitan & donuptui tradi, guod sano insolens
    rulctur.
    '

    potuisse /, ac

    dljficuUatu

    '

    Qwd
    ,

    tuttciii

    Yignierius

    cam abbatissam

    Martello nati. quffl otiani autequam Suessionensis monasterii reglmen susoiperet, viro junota et uno partu fo&cunda fuisse dicitur. Ut assertum suum S. Qerardum(imo Paschasium Ratbertum) soriptorem comtaneum. Sed pace eruditi ciri dt.verita twuter ex citatis abeoauctoribus,id ita asserit, ut non alio facile sensu inftliam
    '

    sororem

    dicai

    \strari. Fateor,

    negai ullo comtaneo tesHmonio posse dcnullum talc profert iverum

    teitigi possit .

    Posterior sie att


    noster
    ,

    .-

    videlioet

    Bernarius
    ,

    et

    Eeliqui vero duo, Theodrada soror

    tamen apud BuceHnum ia Qermanim Topo-chrono-stemmato-graphicm parte bpag. Ufl ea votustioris <vtatis, ut tpsc uit, monwnctitis Gund-

    ejus

    Deo devota

    quae

    jam

    reddito fructu

    nu:

    ptianun, secundum eastimoniae gradum arripuerat, ad pedes Jesu cum Mariu domi sedebat
    illa

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    illa

    quidem Suessione sanctimonialium regens


    etc.

    259
    itCTOK
    c.s.

    vi-

    tam
    in

    Sanclx

    nu

    trem

    men adducta ab

    Amabo, qaomodo hinc evinces, Theodradam uno tantum partu fcccundam fuisse ? An non vere reddito fructu nuptiarum secundum castimonife gradum arripuisse diceretur, si etiam plurium liberorum parens, soluta matrimonio, per religiosam vitam Deo viduitatem suam consec?wsset ? Sed nec id de Sanctse matre aperte affirmat Uffingus ait quidem Idam filiam tmicam fuisseeo tempore, quo Ecbertusad illius do* mum divertit at ncn propterea fratres aut sorores, qui tum obiisse poterant, habuisse inficiatur. Sane tamilla filiaunica dicitur, qute ex multis est una supersies, quam quse est unigenita. Id ta17
    , : i

    tertio

    quartoque co^nationis ^radu jun^eretur, sive quod majores ejua multa

    .Eratautemadipsumrfferf^m adCarolwn) sive consanguinitatis pratia, cum ei


    memorati principis usi easent tam etiant quod ter ejus Cobbo in palatio quotidiauis
    ;

    familiaritata nc liberalitate
    fra-

    bat obsequiis. Hic duplex comanguinitatis Hedloigem mter et Carolum Calvum assertus nexus

    ejus ndluere-

    parum

    mdmm

    genealogicam connexionem, quam dedimus non confirmat, ct simut iUustrem&cberU


    edocet.

    Quod

    nxum Eccardisubnecto.

    faut manifeste pateat, ratioci-

    erudito viro S. Paschasii auctoritas evincit, ut religiosa TheodradcV vita nexdiqitam possit officere, quominus eodem S. Idx genitrix recte statui possit. Favetetiam conjectura formata ex verbis utriusque biographi, qiuv sensum, quem intellexit Bccardus, probabiliter pr&

    20 Sitcrtioconsanffuinitatis pradu cum Carolo watntin talvo conjuncta fuit liadwijris, nccessarionvusejua s^ aviaqueCaroli, vel avia ejufl avusque Caroli uno
    patre p-eniti fuere.

    Avus !lndwi-is

    a jmtrr

    mniiis

    seferunt.
    ac patrem.

    ISInpatrem simititer SancLvnostne inquirens B nominatus auctor, ita ratiocinatur Quserendus vero nobis jam est, per quem S. Ida, cui nomen in memoriam ldse matris S. Gertrudis datum fuisse, non vane suspiceris, eum imijoribus familiae Carolinse oonnectatur. Et commode admodum occurrit Theodericus comes quem an: ,

    nabuerunt. Caroli CaUi nvu* paternuB exat QwpoIus Magnua, Hildeg-ardis Sueva, qui iterum huc non pertineut avusin.-itornus Wrifns, Hnvarus Qattene, hano etiam

    cum

    Bobertusduxerat.avialda.sedoujuaoonnexioouin Carub familiatertium ffradum OXOedit, avua nviaque t-x parte patris nonia sunt Itfnoti sed Saxones
    :

    Oarolinffis nihil

    Qommuns

    connexionem facere nequtt. Unde

    ejufl

    auotorne.

    cessariu fuit avia Caroli matcrna, Wclfonis u\.r nomiue llegihviyis, sive, quod Idem est^ Bede\rt-

    nalista

    Laureshamensis expressis verbis propin-

    giavelHadwigiaiet oertum nobheat, eamSaxoTheganuBoap. ^(J. n Sequentf * ait, annuaccepit ( Ludovicus Piu$ ) lilmm Writi
    nici yeneris fuisse.
    " " et

    quum

    regis Caroli vocat. Videtur is in ftipuaria ad Kurarn, atque ita in finibus Saxoni comi-

    ducis, qui erat dc nobiliBaima atirpe Bavarorum, nomen virginis Judith, qura erat as parta ma-

    " tris "

    tatum habuisse
    leg-isse, et

    ibi enira

    dem

    cura iis Annalistse dicitur...


    occurrit
    ,

    anno dccciii copias coladversus Saxones movisse eiPost


    hsec

    nam

    nobilissimi generia Saxonioij eamque regiconstituit . Nomcn matriB Judithffl


    i

    authop

    nulla

    ejus

    paulo post mortuum esse, credibile sit. Ubi autem potestatem praeeipue exercuitTheodericus,ibi mox Ecbertus Idffi maritus comparet. Ilic erg-o Thcodericus pater Idse necessaut

    mentio

    adeo

    Translationia S. Bathfldis peginaoap. prodlt nfa verbis: Auno vigesimo [mpeiantfl oum magna " felicitate Illudovico serenlBBimo AuffUBtO, vcnit

    Kala

    monasterium

    Heg-ilwich

    ui.i , venerahlUa abbatiasa genetrix Judith Imperatrioie magno

    " g-reg-i

    sanotimonialium proerat.
    ,

    rio

    constituenduscst.

    Hucusque
    sic

    Ea,

    biliter.

    Nam primo

    nonimprobaintelligitur, qua ratione


    ipse

    ut hine
    ECalanBifl

    apparct

    post

    inarili nl.ilum

    :.hh;itissa

    Magni propinquus dicatur, per ductam scilicet conjugcm Theodradam Bernardo Caroli Magni patruo genitam. Secundo hac via S. Ida per maternam aviam ad familiam S Odilue, per avum ad S. Gertrudis
    Theodericus Caroli
    !

    monasterii faota est, et caloulo jam aooupate eatia deducto, sopop Eoberti ducis oonstltul debet, Ita ipse tertium iltum gradum ostew/cns. Hoo enim

    stirpem admovetur. Deinde favet tempus, quo Theodericum obiisse suspicatur, sivera sit opinio Mabillonii tom. % Annalium Benedictinorum ad annum SOisic scribentis Theodrada hoo tempore
    :

    hahuit proanmi, idemque proavus Caroti Cairi ftdtpsr HaQiltoU gem et Juditham. Deinde quartum gradum
    subjicit.

    modo Ecbertipatrem Hadwiyis

    l\

    jam vcrsabatur in Suessonico partlienonc II Marise, et forte jam abbatissa crat si enim anno 80.'S obie,d Theodericus, potuit Theodrada matrimonii vinculo jam soluta anno 804 in priefato monasterio versari. Favet pr vterea Ecberti in Theoderici locum successio, quippe cum S. lda filia unica dicatur ab Uffingo, ad eam devolci debebat paren:

    Carolus PipinuB rex Carolus

    Martellus
    Bei

    oardu

    oomea

    Mag

    au

    Theodrada
    8.

    LudoviouB
    (

    Piufl

    tda

    'nr ihi

    alvus

    Addila
    Badwlfflfl,

    Ex Sancix
    pOiteri$

    tum hmreditas. 19 Hinc ad S.

    Idaj posteros

    descendamus, ex

    iisque hujusque dicta confirmemus.

    auctor Translationis S. nostro legere licet tom. in Aprilis pag. 171. In hac Translatione dicitur Warinus abbas Corbejensis nobilissimo jrenerc propagatnfl quippe g-enitus Ecberto clarissimo comite et ducc matre splendidissima nomine Ida.Fratrem ejusdem adffique HarHsirni viri magui s dignitattbua illustrea etapad e\tcros et apud domeeticos cnituerunt. Ilorum neptia, utpote
    :

    Lucem dabit Pusimuv, quam in Opere


    In hac Geneatogica tabutu Hadwigis qttinguQ gradibus a communi stipite Carolo Martello di* stat, adeoquejuxla communem computandi methodum distat totidem a Carolo Calvo. Verum cum hic quatuor tantum gradibus ao $odem stipiteamotussit, non incongrue gradtu consanguinilatis quartus miwtue quinto Carolum Calvum
    ,,<

    oonfimatur

    ex eorum sorore g-enita patrc


    inclyto,

    otabili

    el

    valde

    c( jltiihr/y,',,,, ,,(/f'/-r<>t/rr<> //>>/

    j,<, !<:./

    </</<>o-

    Hadwig

    $ive

    Hedwigis Herivordiensis

    abbatissaregi Carolo Calvolcrtio quartoquecog-nationis gradujungebalur. Libet ipsa Translationis

    que asserta ab auctore Translationis 8 PusintuB inter prmfatas personas ulraquc cognatio recte expticatur. lHura apud taudatum scriptorem re';!

    Septembris Tomus

    II.

    periet

    200
    ioctou
    ,:

    DE SANCTA 1DA VIDUA.


    :

    rie t curiosus lector

    s'

    ego haec inde huc transferenda censui, non quod singula adoptem, sed quod genealogica illa dispositio mihi valde probabilis videatur.

    Bcbertlnobi,

    22

    De Ecberto pauca addo. Uffingus L


    :
    ,

    cap.

    utaiacmunia.

    opinor) proceres , eum fafcp Orientis (Ausirasise inquit , Orientis proceres alios Inter recenset dipraefectus (pMnm Ecbertus nomine advenisse Carolo citur. Dein aliquibus interjectis, eum a

    comperimus; cujus, si Deus annuerit, sanctitastipulatione subnixa, prout tis indicia signorum enucleare g-estimus. Quie videlicet possumus inter suos loco Ancilla Christi veneranda summo Caroli e claruisse nata d tempore magni regis sanctarum virgirefertur; ex regali scilicet indole Gertrudis g filise regis k Pippini num Odilise /"et hpsanas quarumsi quissanitatisindigus salutiferas
    ,
    :

    f9

    Magno Saxonibus, qui inter Khenum et Wisaram habitabant, ducemprsefectum fuisse scribit.
    hh-uiabauctore Translationis S. Pusinnm clarissimus comes et dux appellatur verba dedimus apud num. V.K Annates Francorum Metenses 8 pag 194 Egbertum quemdam Chenium to<< 809 comitem cum aliis Saxonise comitibus anno civitatemin Essesfleth wper rvpam Sturise flu:

    sentiet frequentat, testem se protinus recuperata; sequentibus dicemus, sospitatis. Haec itaque, ut in
    licet

    conjugali lege constricta, nihil tamen cselestis


    *
    \

    sponsi pnetulit amori


    pudicitise et

    castitatis

    non solum nullum damnum k pertulit, imo


    et ideo

    >

    centesimum fructum superna? mercedis cum primae


    hora3 conductoribus
    l

    viciorum victrix percipere miracula


    vel

    meruit.
    2

    Hujus

    perplura

    antiquitate

    ^^Jr"
    (tam> Vtlam
    ta menejus

    minis adversus Danos jussu Caroti Magni conEcdidisse tradunt. Annaies Loisetiani, teste addunt, eum etiam anno SIJ in pactione cardo, cum Hemmingo Dano ex parte Francorum juraIhmc eumdemcum S. Idffi marito arbitra,
    , ,

    temporum vel scriptorum inopia illa vero, bis manent incognita


    :

    obiitterata

    no-

    quse a personis

    ,-

    B iur prwfatus auctor


    //,

    in

    Qualernione pag W,sa.

    ni

    apparet, probabiliter.
    itla

    Namnihit

    obstat,

    usque tempora ri.risse credatur: tantarum vero nrinaprovincia cumEcberti qua nostri prwclaris natalibus, virtule, fide, et apud Carolum pollebat graHa, ojdime coharret

    quominusad

    vdoneis vulgata didicimus modernis temporibus visu simul et auditu propalata, quamvis mgemo obtuso et imperito sermone, veraci tamen et beata3 Ydae comite intervensimplici rclatione conabimur exnlanare. Illorum namque in tu, qui Testamento non refutatur oblatio veteri
    , ,

    toaciierscri-

    ^i

    post aurea et argentea, quae

    a divitibus in domo Dei offerebantur donaria pelles etiam rudevota mente in bricatas et pilos caprarum
    ,

    Erai

    enim (verba Ufflngi sunt)


    [nvictffl

    prffidloto

    Augusto

    thesauroB Dei ad

    non medioorlter aeceptus. Cur igitur hic duos Ecbert08 distinguamus, dum nostro similium U nmnrrum mag-u '.udocongruit,neo temporis ratio

    p P0

    constantiffl

    et

    provfdentiae pntconiis

    usus legitimos transmiserunt. Ob hoc summopere hujus manualis codicilli lectorem obsecramus, ne, siquid in hoc Opusculo graramatico incedit incompositius indoctiusve temeritatis notam nobis non * oppotramite
    ,

    ubmdat

    refragaturt Plura Eccardus.

    nat, qui fortiora


    strse

    nobis aggressi de

    ignaviae no-

    nidulo saltim ad lucem respirare audeamus. Ceterum degencr stylus lineamhistoriae prosequi-

    VITA
    Auclorc
    Uilingo

    tur veritatis, cujus ex hinc foelix sorciemur ini-

    tium.

    monacho Werthia
    26.

    ANNOTATA.
    Actwn de
    eo est

    ncnsi.

    apud nos tom. iu Martii die


    legitur Pius. Ceteras similes

    b
    /*>'./

    Apud Surium

    lUnleccnsis camobii Passionali perinsigni,

    gameno M$.
    edilione Siirii.

    collato

    cum

    minutias imposterum non annotabo. c Locus est ex Act. apost. 1 0, f 34 et 35 sed pro voluntatem ejus operatur in Vulgata est operatur
    ;
    .-

    justitiam.

    p
    9.

    ConsuleCommentariumanum.

    IMi

    EFATIO

    e Carolum Magnum indicat, ut ex sequentibus manifestum fiet. f Annun/iatur hsec Sancta in Romano Martyrologio 13 Decembris, cotiturque in dicecesi Ar-

    Incipit

    profimium Uffingi cocnobitoe


    Liudgeri a

    sancti

    de conversa-

    gentoratensi in Alsatia. g: Egerunt de illa majores nostri ad diem 17 Martii.


    \\

    Vide dicta in Comment.


    est die i
    1

    num.

    9.

    tione et miraculis sanctoe Ydse.

    De

    B. Pipino

    actum
    i

    Februarii.

    Ita correxi

    ex editione Suriana, manuscrihabet,


    licet

    ptum cnim nostrum mendose


    Ifaotvuta
    ciirinipro-

    TV

    conju-

    M,S

    &
    ,

    humanffl
    qul
    desilt,

    snlutis provisor Jesus


    in

    Chri-

    g-ali

    leg-e oonstriota, nihil

    etenim sponsi prtetulit

    L/stus

    operarios adhuo

    vineaxn

    suam

    amori

    etc.

    ctorinS u(aiidei

    m"*erQ
    ^uiiin

    ,l,lU

    div.Msis :ih mitio

    Eivlesinm

    klmovero

    rirginea? castitatis

    damnum

    in con-

    Dcur

    riti

    Suriutgen
    h

    subllmavit honorlbuSj ilum Innumera quoque ffentium ** voluil Sanotorum suorum florere patroolnia, aeo allam terrarum partem donorum cffllestium esse azpertum. IV quo soriptum est
    \

    non
    o

    gentOi qui timet

    personarum aooeptor Deus, sed In omui eum et voluntatem ejus operatur, aooeptus est illi c. Quod utiquejam vesperi muiuli iii beatissima Dei Pamnla repletum esse
    eal

    jugaUprimumstatu, acdein in viduitatis c&libatucompensareconaia est insigni vitee sanctimonia non enim virginitatem in matrimonio cotuit, u/ in Comment. pr&vio ostendimus. 1 AUudi/ ad Caput 20 Matthxi.
    .

    ExodicapiteSb.

    VBTUS

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    te,

    VETUS CAPITUM PARTITIO.

    aput

    2C1 penitus se ab hac profectione * subtraheret imperator illum cuidam c de summis ipsius loci primatibus procurandum
    .

    A.
    *

    1'friN...!

    idem

    pi

    1-

    i. Incipit Vita sanctse Ydffi vidua? , cujus festum colitur sexto Kaleudas Decem-

    davi

    diligentissime comraen-

    ctura

    bris.

    n.
    iii.

    De migratione beatfeYdfP ad Domiuum. De Bertgero presbytero, quomodo de hac

    vita

    transierit.
    iv.

    pnedieto Au^usto pro invictm prudenti pHBOOiula non mediocrier acceptus. Perlato evgo ad hospitium magna lumamtate servitur, quia et aanc ejus intin.utatem non ad vita pernioiem sed ad rerum
    constantiss et
    ,

    Erat enim

    v.

    De effossione infantis. Quomodo oratorium beatae Ydse


    De
    ea, quae

    quentium consummutionem
    quet,
    prssdestmatione
    a pag-auis non

    se-

    ex

    divina

    ut

    li-

    potuit concremari.
    vi. tii.

    vestem furata

    est.

    vin.
    ix. est. x.
    xi.

    De arida manu mulieris restituta. De muliere ab hydropisi curata. De sanitate, quam sanctimonialis

    personam deouit,
    ibi

    credimus evenisse. Erat prrcfato *, apud quem hospitabatur unica filia umce dilecta venusta fronte et forma egregia qus3 in tantum aegrotanti est oompasaa, utperae ipsam aliquoties illi obsequendo quantum auam
    , , ,

    r.icui

    adiil,

    romiti

    et

    adepta

    ejus oppalparet uloera,

    et

    De eo, qui auditum recepit. De caeca illuminata.


    sit

    oongrruadoloribusadhiberetfbmenta, cujus solatio gratanter ipse deleotabatur.


    4
    cis

    Interea imperator,
    victor

    positis,

    xn. De daemoniaco curato. xiii. Qualiter foemina curva subito


    xiv.

    rebus in tutum comreversus prnjoellentissimi sui du,

    fu/iiv nufita

    (i

    parmtibut
    honorificc

    haud immemor eamdem

    qua pridem illum

    ereeta,

    xv.
    *

    De mulieris sospitate restituta. De eo, qui omnibus membris

    reliquerat, civitatem visitandi adiitgratia, eumque jam per Dei Salvatoris * ^rntiam et olemen

    dimittur.

    '

    "lcm s;iK;ui-

    fuit coutri-

    tiam valentiorcm * reperit.

    forte contrn-

    tus*.

    Dumque mutuo
    ,

    ali-

    tf|

    quamdiu

    ctus

    colloquio
    iUnatria

    fnierentur

    inter

    EXPLICIT LIBER PRIMUS. INCIPIT LIBER

    nandum

    aermod
    Virg]
    ,

    Sttrius adilit

    vir Eobertua de prfiafato

    minniii

    nis nuptiis

    SECUNDUS.

    E nno effe ctum. Princeps vcro de ejus reouperatlone aimu]


    et postulatione

    prinoipi auggreaalt, ut ejua oonailio Dei auxilio , hujus rci conaequeretur

    mniiiin nfiron

    multum

    Caput
    ii.

    i.

    Quod

    gaviaua, et

    auum

    sig-nis

    sanctaj Ydse nulla scripta

    ad hoo
    ;

    assensum
    ditque
    illi

    ct iu

    sufficiant.

    parcntum adeptua est Eavorem deeisdem partibua multaa poaaeaslonea

    Qualiter ecclesiae custos pro neg-lig-entia

    sit

    correptus.
    iii.

    Quomodo infantulusad tumulum


    sit.

    de publieo, quatenus violniore potentia aooerla d acceptior factus non minori apud llloa quam
    ,

    producitur,

    in g-enitali

    solo

    praacelleret dignitate.
    ,

    et

    quid de eo g-estum
    iv.

    etiam cunctis
    tibia

    Saxonibus

    De

    eo, qui

    pedem cum

    habebat ad poste-

    Wisaram
    praBfeoit.

    maxima

    riora retortum.
    v.

    Ensuper qui Inter Ethenum 8t flumina Inhabitant , duoem

    Post heao 3ponsam

    Quomodo Sanctorum Quomodo fama


    Dc adventu

    suam

    Ohrietianiaal-

    g'loriam

    nemo praesentem
    episcopum Dodo-

    mam

    Ipae
    et

    admodum
    ab omni

    edisserat,
    vi.

    suscepit,

    beatae Ydse

    missusnd

    su;i

    Dei tlmore parentcla honorifioe dl i-inniiii^Taiv decrcvit. srinpcr ;nl mcnilla

    religfoaua

    oum

    nemnonlatuit.
    vii.

    episcopi, et reliquiarum traus-

    tem revocans, quantos oGeUtus aucoeeaua in lllo peregrinatione ail adeptus, multaaque Deogratiarum
    reddidit aotionea.
    8 Quadam die cum adhuc Itlneri [naiaterent, venerunt ad quemdara locum sccus Lipplam /' flumen, qui Saxonica UngUB llirnlvrldt n nnnonpatur amuenis nrrnoribus eonsitum ibique inventa non magna planitle veapertlno Jam ln
    ,
    ;

    latione.
    viii.

    Beatae Ydse et consecrationis ecclesiaiindicta

    di

    Uinort

    '><

    festivitas.

    angelo monita

    ttmplum
    tll

    tron>

    iht i-tintni-

    n/r

    llltll Ittl,

    CAPUT
    JEgrotanti Ecberto
    Ida,

    I.

    f '

    oumbente orepuaoulo, tentorla flxerunt, laselsque ex professionc somnos dabat berba salubres, p

    Omnibus

    itaque

    alto

    sopore

    depreasis,
    in

    venera

    sedulo assistit S.

    cum eoque

    celebratis nnptiis in

    Westphaliam

    discedit, in itinere ec:

    somnia Dominua mittere dignatna <*t qul postmulta, qulbus eam Inatru^lt monita oratorium Ibidem ex sui.s aumptibua construendum praadixitj ubl
    bili
    ;
    ,

    DlfltroniB

    Vda:

    an^elum suuin
    ,

    Domino quandoque
    liujiis

    llberlua

    deservlrel

    postque

    clesiam exstruit

    mors Ecberti

    vitM-

    fiirsiim

    oan

    ammatum illic eam diem


    presstolaturam
    promisit. Illa

    rcmunerationis

    scterna:

    Idce sancta viduitas, obitus ac sepul-

    una

    '"11111

    viro suo, prsBsaga voce

    tura

    ejusdem sacellani virtutes ac


    excessus.

    taota

    mox compnnotione, dum primum mane


    auo,

    divina Qlu
    it,

    domino

    quee angelico
    :

    relatu

    dldlcerat,

    ple-

    pius

    e vita

    nisslme exposuit

    aquo

    atatim, quallter ista ani-

    mo eju8 vidercutur, gTatulabunda Boiaoltatur. Qul dum verbis firh:m ad ornnia acrfmiiijorlan-l, beata
    Or.
    i.

    Decumbenti in
    paterna domo Eebetto S. Ida inservit,

    quo Eo tempore Saxonumvictoriosissimus imperator Carolus a Francorum sceptra


    ,

    et

    multarumque gcntium
    bat
    ,

    frsena

    feliciter g-uberna-

    Vda solotenus inclinata, Domino, ut felioia ccBpta ad calcem usquc perfecti operi perduoeret, submissa voce committebat. Non multo post ln loco
    supradicto
    lica
    ,

    a
    *

    Stu-ius exer-

    rilus

    Galliarum seditionem b in Occidentem dirigfitur ; ubi tunc inter Orientis proceres preefectus quidam Ecbertus adveniese dicitur , qui validam ibi incurrit
    a?gritudinem.

    expeditio

    exercitalis

    propter

    ubi

    quondam
    ij

    'lcnsisHiina

    ilvarum
    Dfl
    1

    obductionc astra

    occulcbantur, Japidea

    h opere politoconstruitur, ac in aancts fcfariffl genitricis Dei honore, sanctlqne Qennani ^episccpl
    conaecrata
    est.

    Cum autem

    morbo ingravescen-

    kA

    262
    A. 1'rmoo.
    Poit

    VITA
    Ad
    illum

    S.

    U>M VIDVM.
    His ad desiderabilem finem perductis, cum D M. remunerator omnium Deus Turturem suam ad mortem d$nU volare disponeret, ut post tristia laeti * in tfue prxtagicnt altiora molesta vita- inter piorvm arduis cgeli excellentius nidificaret,
    9

    6
    in

    namque dicatum locum,

    qui est

    pium
    k
    l

    nonpago Drehin h in Lippias ripa fluminis,

    congugium

    respiciebant, nulla illustris viri Egberti prsdia l comdilecta matrona Yda frequentius ubi Deo cultu labonmorari et semper recentibus in Dei
    nibus intentissime consuerat insudare. Studebat ex occasione copulaj carnalis Deo hilominus amoerant, reddere , sic forinsecum

    Dei rem temperare


    quae

    ut nullius levitatis

    rem animi
    I,

    ejus potuisset offuscare.

    ntevus ngoSi enim, ut

    lium valetudine acriter pulsata horam prsesensit ultimam; et accito presbytero suo nomine Bertgero sibi justis ex causis fidissimo pluribusque utque in preces eorum expostulat servis Dei ipso pausationis articulo ducatum viae ad Dominum illi impetrarent, profusis lacrymis impreca,

    precet pie

    moritur,

    et

    /'omrifice

    wpulta miraatlit rlaret.


    '

    Suvws,

    lethi

    vir infideapostolicus sermo sonat, sanctificatur vasa paria in mulierc fideli m; quanto rnagis virtutum insanctitatis alterutris emicant suffulta super hoc convementius prostructionibusr' Quid inesse Spifertur, quam duobus in carne una unam

    tur
    est

    oratum est , de cselis auditum factum est quod jam olim praedestinatum est. Hac re,

    verenda

    orationis

    clausula carnali fasce

    laxata

    spiritum amatori suo transmisit beata perennitate cum cselicis agminibus in aethere fruiturum.

    qua? illos deritus sancti indiscissam operationem,


    ardentiori oaelestium foris eonnubiali Jure oonnexos inllaramavit amore n. intus
    7 morluo Ecbertu, vtdtii
    ttitnn nta/m
    -

    inexhausta Salvatoris largitio


    t

    Quam magna
    ;

    su-

    Non

    paucis post
    expleto,

    hffio

    annis elapsis militi

    sine cujus nutu nec per omnia ejus miseratio cujus immissioarboris incassum defluit folium ne tam sublimium natalium Propag-o , cunctis

    BU83

    dominus Egbertus vir in Christo honorandua bumanfs rebus exclpitur o%


    penso
    OUJUS BpirltUS

    qua3 illicere poterant *,


    hassit,

    rejectis, vitse t verse in-

    idem

    illici-

    mox

    cffilorura palatinas

    sedes bea-

    imniiun
    ttttuui
    i

    mr

    tio excalcni,

    tus hospes promeruit obtinere. Post cujus migntioiicju bcuta Yda quanta districtione tenerum quipoorpu artaverlt, dictu valde difflcile est
    :

    pe quaj toturn spatium, quod residuum


    iucolatui, incrcdibili
    Btinentia,
    ct

    fuit

    huic

    ut in reguo Dei multorum palmitum vindcmias carpere mereretur. Positum est autem sacrosauctum corpus cum deificis laudibus in aret in ipsa cha saxea, quam super retulimus hoporticu , qua se divino cultui mancipavit ubi attestantibus medelis norifice tumulatur
    , ,
    : ,

    ta essent

    pancis imitabili duxit ab-

    qualitcr

    apud

    Deum

    habeatur

    lucidissime eate-

    aumouam
    :

    mentla propoaitum a deifica

    eultur.i nri;i\ans
    tifloavit

    sccundum Apostoli dictum, mormembra sua super terram ab omni illivcnlris ct linguse,
    ,

    nus comprobatur. 10 Erat autem

    prsefatus Bertg-erus

    ex illorum
    Galliis

    ni.

    contubernio, quos beata

    Yda primum de

    Bertgerm
    virlulibus

    cito appetitu

    omnemquc

    illam

    secum adduxerat,
    perbeata3 castitatis

    vir religiossa conversatiouis et


    ;

    ctantt mori-

    qua delicatissime fuerat ad aanoiscesda laborum suorum emoeducata,


    pompaticam gloriam
    fcslioiter
    in

    limenta

    pedditibufl

    immutavit, Quidquid vero de matrimonio ejue annuatim potuit

    adunari, per

    dispenflativam

    pauperum ministra:

    tionem

    apotheoas transtulit, metuens, ne paroe seminansj parce et meteret propterea [n Beminavil benediotlone , quod in posterura
    in

    offilestes

    quippe eorum disciplinis informatus, qui in lege Dei sui sine querela incesserant qui etiam ipsam ecclesiam et sacrata mausolea u aliquot annis strenuissime divinis humanisque ob^equiis excoluit, honoravit et venustavit. De quo et illud per fidelium ora diffamatum est, quia inter caetera gravitatis ejus insignia, num:

    tur
    tur.

    et

    sepeli-

    quam

    oentenis

    manipulis

    ln

    area univerealifl
    Et ut
    ,

    measionis

    Imtabunda
    tlone

    trlturabit.

    supernorum mcdita-

    presfatsa ecclesiae ooouparetur In plaga meridiane contiguam ejus parieti oonstru\it portioum, in qua remotius orare et a vulgari Btrepitu Immunis oonversari potuissetj ubi etdo-

    arotlus

    iii

    in

    ii;,

    Bgbertufl

    laudando
    sibi

    memorisa

    conditus

    pausat.
    s
    taroophagnm marmonitut

    Uarmoreum
    jusail

    saroophagum
    ob inoerti

    longe

    ante

    obitum
    iini

    proaparari

    temporis mo-

    nicntuin,

    quem duabus
    diversis

    quotidie vioibus,

    quam-

    rcbmin PM cnni
    rtphl

    /kiii/t

    Bupervixit,

    aiimentorum aliarumve
    ,

    in suis tectis muliebrem personam aut commorari aut domesticis usibus iuservire conideoque contra aemulum dimicans castisensit tatis, omnem occasionis aditum preecavere , sed et radicitus extirpare curavit. Cui etiam ob tantam cordis iunocentiam a Deo collatum esse fertur , extremam vitas horam prsescire quod eo magis liquet, quia ipso , quo obiturus erat die Missarum ex more Sacramenta consummavit ac mox Dominico consignatus Viatico in ipsis vestibus sacerdotalibus ante sanctum altare animam reddidit Creatori, et prope sanotaa TdfiB tumbam digne humatus est ut enim tam medicabilis
    :

    rerum

    impensis Bummotenus implevit


    hilariter distribuit.

    et viotu
    ,

    auotliiie btt

    gleba3 cousortium obtinuerit,


    fortaase,

    magnum quoddam
    justitiEe

    oarentibua
    Intellexii

    Vere beata

    quuj

    quod eum commeudaret,

    meritum

    snper

    mala liberet tionum privata studia, quce paginalia digne caralabitp dosoriptioF Suffloiat tantum humauajcuriositati

    egenum e1 pauperem, ut in die eam Dominus. Exoubiarum et ora-

    pncccssit x.

    ANXOTATA.
    a Carolus

    de hia, quea

    foris gessit,

    mirari
    solius

    ea vero,
    De) pro-

    Magnus, qui Saxones crebro rebeU

    quaa

    Bub obtentu

    Bpeotu

    exteriorum olandestinis sudoribus

    Ln

    faotitavit,

    urbana suffloiat enarrare faoundia P quippe intenta dl lolplinsa, numquam extrajanuam,

    oujus Theorion q

    tfton bellotandem feliciter domuit, ac Christo sibique subjugavit. b Ltcertum est, quam hic rebellionem denotct. Suspiwtfttr laudatus crebiv Eccardus /itissc

    quam
    per

    tncoluit

    oellaa

    pedem

    fertur

    salvo eo

    dum tnopum

    stipendiis deservirel

    amovere sem\

    vel

    Britonum
    circa

    vel

    Hardradi, quarum prior con786,


    altera

    tigisset

    annum

    circa

    785.

    faoto tmitana,

    quod aoriptum est, perpetmu

    r, Tallbus virtutum prffirogativis saorosanotum Buum adornavit velamen s, neo non iutcr agendum oautissime studuil popularem vitare favorem, flrmissimam m oojlis spei anoho-

    aniniic delieiic

    Verum hujus opinionis prima pars nonvi COnformisUflmgiancTe relationi, secundum q


    ipse Carolus expeditionis tlltus dum fuit : at vebeUes Hrttones non imperator ipse, sed mis-

    r.un flgans fragosa sasouli

    obataoula
    ut

    fidei

    thorace
    [

    quasi

    tuttt

    earina

    tranavit,
    est,

    al plenam

    su& ab eo Andulfus compressit. At alteram rebeUionem seupotius conspirationem quod attinet, ea videtur non vi armorum, sed sotertia potiits
    exstt,icta
    ,

    oUonis,

    qmo Deus

    pertingeret oaritatem.

    neque constat, Carolum

    cum

    exercitu suo

    DIB QUARTA SEPTEMBRIS 263 A suo ad conjuratos compescendos fuisse profectum ejusdem statui non potest. Vide dicta ibidcm. c Consule Commentarium num. 18. Pon*o Stangefblius Annal. Circuli Westphalici d Ex hoc loeo notavi in Comment. num. 9 ilItb.Zpag. 104 eum virum admodum reiigiosum
    et opulentam Sanctse familiam. Wisara alias Visurgis, qui et Ptolemxo Visurgis, Bisurgis Straboni, accolis de Weser, inquit Baudrandus, oritur in Franconia in ditione
    e

    (fc#m>.

    lustrem

    appellat

    An

    cidtu

    oltm Boltandus noster, cui Utudato Schatenio

    aliquo gauderet, inquisivit

    responsum invenio

    Coburgensi, multisque auctus fluviis varias Ger* maniee ditiones rigat, ac tandem infra Carolo-

    in h#c verba : An inter Sanctos colatur Eg-bertus etc. *\ Me id non leg-isse. Sed opiuor, id scribi a Cincinnio,
    et

    burgum

    in

    mare Germanicum

    quia Ida, K-bertns Bertgerus eonfessarius ejus simul in loco snnsepulti

    se exonerat. In-

    cto

    sunt.

    Sola

    [da

    nomen

    gens fuit hsec Ecberto concessa provincia, ut ob~ vias tabulas geographicas consulenti palam fiet. Intra prsedicta flumina Westphaliacontinetur, in qua prope Lippiam fluvium Ecbertus cum sancta Conjuge sua vitatn transegit. f Lippia sive Luppia Westphatuv fluvius in vico Lipsprinck prope Paderbornam exortus Luppiam urbem rigat, dein ditionem Monasteriensis episcopia comitatu Marchige dividens per Glivensem ducatumprope Vesaliam inferiorem se Rheno commiscet. g Hirutfeld a Surio, ab aliis Herifeld, Herfeld et Hervelde nominatur. Stangefolius in AnB nalibus Circuti Westphalici lib. 2 pag. 104 tocum hunc prope Hovestat ad Lippiam collocat idem fecit F. de Wit in tabula Westphaluv ; quee si accurata est, vix quartam leucae partem ab Hovestat distat Hertveld, a Luppia vero urbe duobus cum dimidio circiter milliaribus Germa:

    sanetitatis
    nihil
    oerti

    ex populi cultu obtinet.


    habeo.

    De caMeris

    p Caraxare vetns vox a G)\vcis mutuata id signiflcat,

    quod cxprimcre,

    itctiucircctc.
    :

    undc

    recte

    hcosubsti/uit Surius delineabit. q Id est coutemplativie a Gtwca voce Sea>p( meditatio, contemplatio
    illius
    r

    Surius habet

    Redemptio

    animre

    propria^

    divita^.

    s Persacrum velamen ccelibem sanctamque viduitatem viUe solitaruv pcrsimilem intelligo, At Bucelinus in Menologio Benedictino cam Ordinis

    suiinclusis annumerat
    i\

    eco

    hocj ut videtur, toco,

    Septembris itade ea prosequens: A morteau- K temoptimi mariti, inolusorum aoatrorum seotata


    Lnstttutum,
    in

    oratorio,

    quod

    tn

    nonorem

    virgi-

    Virginis angelorum Reginaa et 8. Germani jussi angeli oondiderat, sese inoludens ao velut carceri manoipans, numquam deinoeps m
    vita

    num

    nicis.

    omni pedem extra


    25
    lit h.

    oellffi

    januam

    extnlit,

    variis

    h De hac ecclesia vide infra in Annotatis ad

    num.
    i

    pi,

    varii hujus nominis sancti sint episcoincertum mihi, cui hiec ecclesia dedicata sit. Attamen uni ex iis, qui in Gallia cotuntur, consecratam fuisse, verisimile est, cum ex ea regione oriunda sit Sancta. Designatur itaque vel S. Germanus episcopus et martyr, qui Ambiani colitur, quique secido v obiit vel episcopus
    ;

    Cum

    que rarissimarum virtutum ornamentis saorum velamen mirifioe excoluil Hesc ille, Schatenius supra ciiatus iib. \), pag. .V.H scribif, iltam post conjugis obitum cum duabus cognaiis suis liegga et Gertrudesein sacrum asceterium inclusisse< vemm itle velhanc ipsam porticum sive adhm rentem tempto domum intetligit, uel Ufflngo absqueidoneo testimonio contradicit. Quod vero ad* ditdeBegga et Qertrude, nescio unde hauserit
    :

    mors circa annum 576 accidit vel denique Auiissiodorensis, qui anno 448 ad Ccvlos evolavit. De priore egimus ad diem
    Pariensis, cujus
    ;

    sanesiB Pipini fllias denotet, erral manifeste htc quippe jam integro tum sevulo ex hac vita

    Maii, de secundo xxvui ejusdem, de postremo xxxi Julii.

    commigrarant. Certe ea cohdbitatio Ufftngum iatuit-.cum enimisS. Idas saceltani virtides ac obitum satis prolixe commemoret, ejusdem coguatnrinu
    fuerint,
    l>i>yg;v
    ct,

    k Surius tegit Dreni. Is pagus fuit Westphaprope Lippiam fluvium hodie Dreveuich, /<ste Meibomio Rerum German. tom. 3 de Pagis
    lise

    (Scrtriutis,

    i/iuitrsciWHjne

    ili.r

    pium contubernium nou

    fuissct prmter

    missurus.

    Annaiibus Francicis Draigni nuncupari idem asserit. Poeta Saxo in gesiis Caroli Magni apud Chesnium llistorise Francorum tom. %pag. 147 Dreini appellat Schatenius tlistorise Westphalia lib. 7 ejusdem pagi meminii, aitque totum illum tractum fuisse, qui per dicecesim Monasteriensem Luppise ripisprsetenditur.
    1

    veteris Germaniie. In

    XSurius ad prmentem metaphoram aptius ha- p


    bet
    :

    veraa viti inhtosit.

    u Lipsanothecas designare ridciitr.

    Bertgerum tituto Beati condecorat Oelenius et profana Magnitudine Coloniss lib, ad hunc diem ita annunlians: Supra Lupiam
    x

    de sacra
    fluvium

    11.

    [d83

    vidiKilt.

    WrslptuiluriiiM

    princlpffl,

    ejusdemque

    Hacellaiii

    Hertgerl

    presbyterl.

    Eo

    De

    his ita toquitur taudatus


    ;

    mox

    nius

    lib. 9 pag. 590 Sedera habuit ad Luppiam Hovestadii

    dux
    ;

    Schate(Ecbertus)

    dem

    titulo

    honoratur in scheda guadam manuhabeo, quieque inscribUuK'> Cndi


    VTeatfaiiaB.

    scripta,

    quam

    qui locus ex ve-

    teri castro

    adhuc conspicuus ab
    retinet.

    aulae ejus statione

    hodiedum nomen pra lit. g.

    Vide etiam si tubet su


    Cor.
    7 1 14.

    Citatur Apostotus

    Expticatio-

    nem dabunt

    interpretes.

    u Sic correxi ex Surio : Ms. enim nostrum mendose habet Quod super hoc convenientius profertur, quando duobus in carne una unara inesse
    :

    8ed ejusdem cuttum negat Schatenius in altatasupra ad Boltandum ep/ sto la. Ad Ufflngi tempora usque Beatorum cuttu certe caruit quod duo mihi persuadent. Pri num est, qUOd-laudatUS biogruphus uusqunm itlum Jieatum appellet, appetlaturus procul du bio, si itlius cuttum agnorissct, prmsertim cum in ecclesia suo monasterio szibjei ta Bertgeri ossa
    oulua 88.
    :

    spiritussancti imliscissam operationcm,

    quam

    illos

    quiescerunt. Atterumsunt hsec ipsa S. Vrhii tiunbam di^ne liuiiiiitii


    t

    erba
    nt
    '

    Prope

    niiu tani

    deforis connubiali jure conjuncto.s ardentiori cae-

    medicabilia
    obtinueritj

    ^lebae (id

    est

    corports)

    consortluni

    lestium intus inflammavitamore.

    o Incerlum plane est, quo anno obierit si tamen nostra de Ecberto conjectura num. 22 in
    :

    Commentario, vera

    sit,

    ante

    annum

    Kll

    mors

    quod merltum prfflcesflit. illo dubitationU forta Bfl abstinuisset, aut sattem ea> ntbsecuto cultu Bertge

    magoom

    quoddam
    titiflB

    fortaa e,

    eum commendaretj Enimvero ddverbio

    |o

    rum

    2G4
    A. Vrrntao.

    VITA

    S.

    ID.E VIDUiE.
    dae

    rum tam honorifica sepultura dignum probasset si ilti tum lemporis sacri honores delati fuissent

    * salutis votum
    forte

    ad

    tumbam

    illius

    confluxis.

    sent,

    accidit advenientibus

    CAPUT

    II.

    cinulas suas foris porticum crum furatu quisque ex suo habuerit deferendum, liquidius horrendam perspecto, post expeditior fieret ad proceden- pirnam luk. dum. Qusedam autem ex illis muliercula dum idem : essua marsupia evacuare coepisset, stimulis cupi- perieuda:
    '

    viatoribus sar- Mulier ad deponere, ut quid Sanctx sepui'

    ditatis agitata sociae

    suse

    furata est camisiam

    /*,-

    et aliter

    eam

    occulere

    nescia,

    sub propria ob-

    Sanctce sepulcri profanatio divinitus

    prohibita
    dere

    ejusdem ecclesiam incen-

    struxerat veste, seque simulata religionis specie orantibus miscuit. Illa vero, quae damnum pertulit, cuncta oculis pervagando hostilem faciem
    citius deprehendit, ipsamque ream sceleris coram omnibus impetere caspit. Tunc infcelix fo3mina amenti simillima, quo se verteret, sestuat

    frustra

    conantur Ilungari

    varia ibidem patrala miracula.

    IV.

    Post

    hajc

    autem cum

    ipse locus

    ab
    et

    anceps, fug-aeque considere tutissimum rata e6t consilium. Fit virorum constipatio, ubi talis auditur acclamatio; jamque illa miserrima, spatio
    aliis

    hseprze-

    Putri oadavsr juxtu San*

    reditaria successione possideretur,

    ob

    ctam titmula
    tum,
    ii>-

    fnttw

    sct,

    tfirttc /"

    ftw

    Sidentium incuriam vilitatibus obsolescere coepiscontinuo benifrnus Dominus sanctae famu];j) suhj mcrita Yda: ;u\ castiffatinnem improboterribili patefeoit
    liiidolplii

    rum
    mitifl

    eventu.

    a amabilis

    Nam prasclari cosoboles dum adhuc in


    eamdom
    eccle-

    adempto, sa?pem, qua cimiterium ecambiebatur, moribunda insiliit, quae mox acutissima sude transjecta, intestinis omnibus eviscerata, ibidem patrati sacrileg-ii poenas luit, cunctis secuturis similia * audendi horrendum prsebens exemplum. Dispari quippe vice tale comclesiae

    evadendi

    adde non

    albisftab

    liac

    lucc raperetur, ad

    siam duin
    ante
    erat

    et quia Sanctae Dei opinio necaperto eraieuit, penes cam pusionem serjui die sequenti ex tumulo extractus pellerunt
    in
    i

    defertur,

    januam

    veetibull

    inclusus.

    Btupflfacti,

    InvenJturin loeulo, in quo quibus res erat compristino

    expiari crederet * si non scelus solummodo, sed dehonorationem loci caslestis severitas zelaret; sicut enim uberior exhinc sensatis animis compunctio ita e diverso inertibus et temerariis major confusio et horripilatio g nascej

    missum

    forte crede-

    relur

    batur.

    mlflsa,

    oorpufloulum

    denuo

    looo

    addi-

    derunt

    derunt*: quod nihilominua invieibili iterum violentia eminua projeotum reppererunt. Obstinaergo animls inoaflflum laborem prtestig-iis imtertiam eicem audenter auxerunt:sed in vanum vircs expenderunt; <\\w.\ quod hesterno labmv luerat oppiiaium, tum in ejctremo atrii
    tifl

    vocitata,

    14 In provincia Drehin h mulier fuit Egg-u * VII. cui manus dextera in volam plicata ac Arida mulieet

    pene fuerat arefacta,

    praa

    hujusmodi
    Cui

    incom-

    rit

    manus

    modo multis anuis

    putantea,

    somniali relatione dictum

    manum
    ctae

    quadam nocte nefariam ut instar semivivaB simulationem ceream formando exprimeret, et ad san- rurmm exaferiata.
    est,
    '

    restitula ob

    aufltralifl

    angulo viderant evulflum, quod

    demum

    pudore multati Ibidem oommiflerunt. lloc prorsus formldabili portento olaruit, quanta provectione beataYdain ceBlia utatur, oujus Bepulohrum Deua
    nullo oarnalifl oorruptelea feetore in terris zelatus eat maoulari.
    Uungari < <U min iii, ,n
    rfirv, 0|

    Ydae tumulum deferret, ibique prout spem j-escit. h habuerit sanitatis, orationum continuaret instanSurius tiam. Qua3 illico intellecta veritatis serie iter Eggua optatum maturare haut segniter ccepit, plantis
    aerilitatem voti aviditas subministrat, aestuatque currendo long-os breviare calles. Quo dum festinato veniens luctuosis singultibus opem medicaminis flajritasset ct luminaria ob Sanctorum revcrentiam, proptcr quos et ad quos venerat supphcatura, accendisset, salubriori usa consilio ibidem pernoctandi pormissum * impetravit, ac mox

    nim
    1 1

    potiai au/1

    12 Eb tempestate, qua Un*rnriorum gens deteatanda Iffnioremifl vaporibufl ounotadevastavitc, preiratum quoque BanotBJ fda oratorium nefanda leg-lo adiii; oruoea el oapellaa, omnemque
    01 n:
    1,1
    '

    eonatt,
    prttda,
    fltgtunt,

    oticta

    "
    '

    eoolefliaatioum
    :i

    deprosdati

    Bunt.
    in

    Deinde

    /rmii
    c

    :illi " I

    Boandentea
    ;

    fbcoa

    nonnulloa
    Dei

    ribufl

    oonstruxerunl

    aed

    virtute

    Laqueaoarbo so-

    pitua nulia

    flammarum
    quod

    Inorementfl

    haurire vainsili

    prassaffam sponsioncm per Sanctae Dei auxilium ex iutegro reoepit. Sentiens vero postmodum acriori se inedia quotidie attenuari, eo quod pridem

    sohtum

    manus

    i.

    e.

    vcniam

    vig-orem

    secundum

    sub men-

    '"".
    ,l,
    '

    quasque tabulaa ml " peredit, per quassine mora semiusta


    Inferiora
    projeoii
    d,

    exoepto

    dioitatlB

    Paraa

    stum

    obtentu non stipem tantum, sed et qmeoonsuesceret,


    nefaria
    talis

    adipisci

    diabolicis
    et ubi

    tendiculi^
    facile di-

    111
    <,;,
    ;

    Irretita

    Hoo opere
    Bffgressj

    imitima rura
    nequiverat,

    deseruit,

    oaasatl pervi-

    conatu

    nolarium

    ffnosci

    .sunt,

    utem
    rerunt,
    tu runt

    deposituri.

    Bed ad haa In

    oampanas vacuum cicurenodare po-

    simulatione

    mentitur uncara.

    manum

    Nec

    quia eaa nullia argumentia


    '

    namque, ul legitur, Lffnorant justo sempei vivere rapto omnia sub fraude deduoun1 tempora vitaj. Tandem victw pertiuacke wnil,n elumbea eifcoti, 01 aUquid Lbi ease divahli

    ed

    hs numinis Buspicati sunt,

    ei

    moxsoUus fuga

    latuere doli, Iraus haut impune preBteritur: nam mox recenti dono frustrata pristinum deformitatis statum " utpriua euapte, sic tunc redig-itur coacte. qua Utique vice tanta libratur pervicacia, utqu dono Dei paupcrior fieri

    num

    mali Domicujus justo examine ultronea

    ultorem

    verebatur
    d

    n.

    '

    Sv

    ui
    :^

    nl
    -

    oupidi pedibus talaria neotunt Qum autem vidiripuerunt, posl tliorum ventilationem in oaatra reoepta " Mint, el buo looo inoolis
    honorifloe restituta.

    postea expenretur. 16 Ad,h,c.a os. ,,iam

    eminum

    -,

    muher hydwpioa
    qj.ir

    euudom locum

    alia

    VJII.

    valetudine horribiliter

    CMtl
    t-i

    i,|iii

    Tuih

    omnium

    Minl

    ora ln

    laudaa

    Bummi

    Pro-

    teotoria

    genenUiter prorumpunt^

    denti Indioio sanotaa rdaa

    dum tam evipmaidie pnasentialiter

    luent eftrri.

    tnutum diatento tumuit veutro, ut vix per "llum ost.um k, prtepedieute mole corporis, va-

    affecta

    Hydropica
    tanatu.

    Magna
    qui

    erg-o diffieultate
    ii

    oernunt.
    L3

    dem

    tatamtee,
    ,b.

    Dum

    vorabilis

    igitur radios sanotitatia ejus tatius fasereret rumori multique ob

    nw

    !am eo

    excubms cum
    postera eluxit

    sacram a> yerant, noctur-

    taerymis sepulcbrum,

    ipsa et pro ipsa celebraut,

    expedien-

    Necdum

    preoibua tethera pulsant. aurora, et totus laathalis

    humor.

    A numor de illa fcrtidissima lacuna effluxit et omne pavimentum acsi de grandi tumba aqua ever,

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS

    teretur,

    265 deelarationem meritorum beat Yda> cognovit ostensum.


    18

    \-

    Fimo,

    excussa

    laxata
    est,

    cnte et

    perfudit alluvies. Qme statim ventre vacuata ita levis effecta


    ,

    veluti

    numquani tam enormis


    :

    que
    nr ora

    sarcinre fasti-

    ad sua deindeplussolito gratulaounda rediit quse olim hanc exosa lucem vix in extrema pendebat marg-ine lethi; nec ultra per sanctas Ydse merita istiusmodi infestabatur
    ,

    dia pertulisset

    eaadem dioatas
    ffis

    Oongroit superioribus miraculis illud quoquod su b seripti oratorii reliffioso presbyU0Stram mitltiam ltorum ? volavit. ~ Tenipore quodai cum plurimi ad

    XI.

    cxca vitum
    recipit.

    mulier capta oculis etiam

    reliquiaa oatervatim ooifluxiseeni

    pas-

    sione.
    IX.

    Sanctimonialis

    ab aitgeh
    nita,

    mo

    ad San-

    ctx (umulum diutuma paralysi tiberatur.


    I

    non grandis in Nordergoa / Seuubi quredam sanctimouialis Werensnidis nomine , honestas inter suos opinionis habebatur. Hsec articularium compagiuum destitutione paralysi per quinquennium
    est

    _16Yiculus

    dmon

    vocatus,

    interfuit, qu eo mipra cieteris intensiua oravit, quo visualium rerum majori affligebatur dispendio. Cum vero Missarum celebratio oirca horam

    ompit iUis ma^nis precibus oiroumatantea exposcere, ut presbyterum ad se fecerenl


    ,

    tur

    tertiam agere-

    anxietorque-

    batur, et

    necessitas viarum medendi causa appulit, autsag-o vel alio gestatoriopor-

    quocumque

    tan consueverat. Cui etiam angelico oromate n praicipitur, salutifera

    hmina petere,
    diffidentiam
    ,

    et fide

    nullam
    comitate

    oraculo in venerabilis ydffi reformaudie sospitatis


    ,

    quo coufestim prawentato, sio eum mulier percunotatur Estne, reor, aut visus me refellit, quod alba et stola nunc sis indutus. [Ueita, utdixerat, veraoiter esse, afflrmavit al illaj Et eg-o inquam talcin vestis oandorem neoullum
    : :
    :

    re

    veni-

    omnmo

    habere.

    Hac

    reve-

    colorem per vi-i.ui annorum ourrioula merui videre. Sed nuno per Sanotorum istorum
    patrocinia prsasentem

    latione

    multum

    exhilarata

    fratreni illico

    suum

    populum

    hic
    Ententi

    omnesque quos poterat consang-uineos

    sum.

    Cum

    oernere pos-

    accersivit,

    quale sibi consilium contulerit vaticiuium, alacriter explicat, et utcupito itineri ocius subvenircnt,
    ssstuantcr

    tenebanfj
    gruttatim

    nibus,
    et
    vig-iles

    precatur. Favent cuucti ejus sug-yestioad fertilem si-norum deducta est locum,
    iu orationis studio per-

    novamque luoem
    tali

    omnes ora eoce sanffnineaa laorymaa per g-ena affluentea totam teolem oruentaruni
    el
    i

    htec illa repeteret,

    degrener albugo aufUgit. Ergo

    diem illum ac noctem


    expeuderunt
    :

    ordine aoutiaaimia luminibua potitaj univeraoa qui aderant, et beataa Ydaa sanotitatia, et propriai
    sanitatia reddidil teatea.
    li)

    cum

    vero jam dies albes-

    publicum tam stupendum miraculum, ab utroque sexu mixtim concentus attollitur , tantoque propensius, quanto mag-is sanctai Dei Ancilun
    in

    cere videretur, ccepit pristina virtus sensim reviviscere per venas , fibrarum conuexio dissociatos cong-lutinut artus , totusque membrorum iterato revertitur ordo. Missarum deiude celebratiouc mcboata, tantum roboris accepit, ut per scipsam oblationes presbytero reddere, et psalteriuni propriis potuisset raanibus retinere. Prodiit mox

    Superveniente quadam
    solennitate
    ,

    aacrosanota

    Pente-

    M1

    ooates

    ad Missaa .sanctum reoitaretur Euangelium, dammi atrocissimus ununi e turba ephebum infeato
    invaait e1 in conapeotu omnium ag^tationibua et grunnitlbua vexavit. Quem mo\ uon parva juvenum oon tipatlo, donec Missaa tinirentur, magna dlffloultate

    quando plua solito oonflua tarba eumdem looum annuatim frequentat, dum

    Bptwbuia
    ''"'"""' rni

    XZi!

    ausu

    violenter

    horrendis

    detlnult,

    eumque,

    lioet

    magnie oonatibua reluotantem, ad


    traxerunt

    sutrmn-ia

    memoratum
    ,

    visualitcr

    medioabile

    msueto

    g-ressu

    Remcat raulier ad currum suum (erat enim de no-

    ag-uoverunt.

    aepulonrum.

    bilibus) et parvo post convaluit.

    momento
    o

    perfecte recuperata

    Tunc pre8byter populum ad nota oonfugere subsidia el aanctaa ydaa tidHr patroolnium admonuit implorare. Fit mox Jugia inatantia preoum
    :

    ferit

    fflthere
    ea1

    17
    Surdus audi
    lum,
    o

    In

    pago Paderarg-oa

    homo quidem

    ce-

    tum

    phalargi p coucussioue nimis vexabatur; excujus intollerabili infestatione per totum decennii spatium auditus privatus fuerat usu. Quem in somnis, ut ipsi videbatur, venust forrme et nivei amictus fcemina compellat qua eum crucem ligneam moliri, n qua capitis sui imag-o tig-eretur, clementer edocuit quam ad Bffipfl di ctum oratorium cum amicissimis sibi fidelibus pro sua dcferret restaurati one. Expergefeotua de
    , i ,

    clamor ncc anltr ah inccpto opere, quam apurcissimus prado


    :

    ccrina-

    tnan

    cipium Chriati deseruit, aeque ffarriendo vaouaa iu.ht m umbrae. Quaa enim, ul aoriptum ei aooie
    t,

    tas

    ln.-i

    ;i,l

    linrbr;.,-,

    vcro

    laiuiJiaritfl

    iin

    qultatia

    oum

    loco sanotitatlaP Hino Bdeliuni oorddta


    !<'

    sag-acltas perpendat, quanto dfgnitatla eminentia ejuBapirituaad auperosait praaditus, oujua cineres dfabolioam pervicaoiain ,), suis Hrdibus .iii,.!|

    elixninabant
    2U Alio quoque tcmporc ad eaadem rellqulaa mulier nomine Werinhill Iq carro tranavehltur
    quafl
    ita
    XIII.

    somno jussa
    mitatu
    ,

    perficere

    non displicuit.

    ct fido co-

    Mnttri
    vata
    '

    << ,
    r

    quo fama sanitatum proditrix persuase, rat curaum flectere ccepit. Jam vero mcdiantis vue terminum tranBgresei sinistrae quidem auris obduratio referatur, altera adhuc prisca insen bilitate eonclusa est. Per hoc mirabile Indicium mehora ausi sperare, residuum vi Kyrie eleison
    1-

    ui-wis

    contraotia eral

    Incllvifl
    :

    m.

    pe-

    ' <<i<i

    ctus

    genibua videretur Inharere pedea quoque deformi epeole habebat In poateriora fcran
    vev

    i. luclinii

    unde dolendum oernentlbua prcBbuit spectaculum. [Jnde dum eflbsta corporia virea intensos
    :

    cantando peregerunt. Ad atriuin interim psallentium turba pervenit cum ecce dextera auris subito crepuit, veluti sarmentum torridum subito
    :

    sissiuic BUpplioando faOgaeset,

    auccedente auro-

    ra,

    cum jam

    PhQBbea

    lampade
    repente

    oemorum
    \n

    caoueuriliviliii:
    i

    mina

    rutilare codpiflsent,

    divinfl
    e
    I

    Bum

    erigitur et

    frangeretur, ita ut e viciuo astantes stupore hcbetati hunc ibidem conjcctarent suprerao vitie periculo citiusocL-aMirum. A quo crepitu mox tabifluus

    Integerrimaa reatituta

    Banitati.

    i" fui

    Miratur

    fosmina

    peregrine

    aovii

    veBtlgii

    Enoe-

    ftabet. in

    de

    aurehumorccepit emanare, totaque discessitsanies, donec venenoso liquore penitus eg-esto redivivo
    ,

    denaplantie, ibique oacl ia ione man ItandJ non parvum tempus in f.iur.iu- )iUn famulatulaboratura resedlt.
    21
    Civitas
    eat
    fn

    "''""' ,

    Saxonia, quaa

    Soflatfum

    rursus auditu donatur, verifl cventibus .somni assertionem in 86 ipso expertu.^. IIoc cer u j um

    appellatur,
    :

    commanentium populorum

    q frequentia Qiteraamt$~

    non rarus quilibetinspector, sed omnispeneplebecula,

    quae ad ecclesiam solemniter cursitavit, ad

    nobillfl ubi etiam rauJicr cle Solavorum g-ente tumwdtuorlunda fertur comraorari /-, qu.-i: toto triennio '"""/''""" ,r crumm tantam debilitatem a ffenibus uaque deor um nflr''

    tulit,

    206
    A.Uwihco.
    tulit
    ,

    VITA

    8.

    IDM vidua
    nepag.35
    facit,

    tem

    ut steriles artus ob diuturnam infirmitajam frig-escere viderentur. Trahebat misera

    satis probabiliter

    eum ejusdem filium D

    per terram
    cessibus
    ,

    pondus ac propriis privata induorum baculorum sustentatione peinutile

    b in albis positi olim proprie dicebantur neophyti ex veteri enim Ecclesise disciplina recens
    :

    dnm

    vice utebatur. Quaj

    dum

    beatissimae Christi

    Famulae praeconia ceu BOlifl radioslonge lateque diiatari et omnig-enis necessitatibus profuturaperdisceret, salvationis suae etiam ipsa cupida, as-

    signum innocentise veste alba induti per aliquot dies ecclesiam frequentabant quade re vide Edmundum Martenium de antiquis Ec~
    baptizati in
    :

    clesiw ritibus tom.


    rio, aliosque.

    art. 15.

    Cangium

    in Glossa-

    sumptis secum cereis ad destinatum locum non sine maximo labore pervenit. Oblatis ergo suis inunuscuiis, coepit reptando manibus sacratam g\e-

    igitur ait, illum in albisoftbaptiiisse, significat, eum paucis post susceptum prima a baptismate smum diebus, aut saltem in

    Dum

    bam

    appetere,
    :

    erebrisque

    ejulatibus

    idem, V(t-

    nuia

    cujus protinus votis tundere pectUS dicina afluit sooundandis, ct quod ab electa sua Vernacula * miserandae foeminse affectio extorsurgens queret, propitia Deus aure suscepit
    :

    anhelum divina me-

    innocentia

    mortuum esse.

    c IJungarorum irruptiones varias in Germaniam et jinitimas regiones apud auctores obvios, uti et in Actis nostris ad diem 2 Septembris in Commentario prsevio ad Vitam S. Stephani regis

    namque ab
    turalJH eolor

    oratione solidatis substitittalis, et na-

    legere

    est.

    Quamnam

    hic irruptionem designet,

    renascentem cutem
    robore membra,

    revisit,

    ac prisco

    non

    satis liquet. Stangefolius

    Annalium

    Circuli

    omnia

    lffltantur

    Hoc optimo modo

    dcsidcrii sui
    citissima

    oomposeffectacondignas liberatori suo

    Christo retniit gratias, cnjus citissimam


    rationis suro etficatiam beatas Ydae
    ritis

    tebatur,

    cousecuta est ob monlmentum


    :

    * ope OU> medentibus mebaoulos vero, quibue olim innirei

    Westphalicilib. 2 scribit, Westphaliam circa annum 899 miserandum in modum ab Hungaris fuisse afflictam alias item ab iisdem itlatas strages refert ad annos 913, 915 et 937. De una ex his
    :

    posteris ditfamanda;

    bioyraphus agat, necesse est. d Surius habet per quas sine mora in inferiora
    :

    B
    XV.

    ]iro

    foribus crrlcsiffi suspendit, et ad sua

    gaudcns

    (carbo) dilapsusest.
    e

    recucurrit.

    ld

    est divini
    :

    hinc Surius pro divalis numinis

    22 Nec lUud
    \n

    Bileutio

    tegendum

    ese miracu-

    substituit

    divinitatis.

    horrendwn

    Imii

    modum
    tur.

    con-

    gaute, rata
    toruin

    Buspioamur, quod ad dob usque, foma vuliidclium assertio transmisit. Non muipoit
    liffic

    tttutui gunu

    intcrjceto

    dicrum spatio,

    homo

    miser et mirabilia ad aupra memoratum asportaiiir capacezn siffnorum tumulum , cujus facies

    ad genua
    t

    lllilll

    ram
    loa
    iliiiu

    asque aiuiiialiuin morc prona ad tervergebat, reliquia duIJo * usui habilibus


    Ilujus

    fCamifliae^ interula seu interior tunica. est capillarum prse tremore erectio. Denotat itaque quod hac ccelesti ultione probi adpietatem excitati, improbi horrore percussi sint, ne similem aliquando vindictam experirentur. h Consule dicta in Annolatis ad num. 6, lit. k.

    g Id

    Paupertatem

    scilicet et

    manus

    contractio*

    inrniliriH.

    dedccoris

    ilaiiinuiii

    per Iioimul-

    nem.
    k Prodigiosa hsec fuithydropisis, nisiper au*

    pertullt
    vi;.u

    IngloriUB annos, mortalibus liorrrn[fl

    portriituin ostentatus.

    etiam

    iiiedi-

    canti tuDibsB
    et bsdbu
    /.

    appoaitiUB ore, quod solum potuit, Ibidom Btatus sul orbiiatem ct Ipse lu-

    cos

    eflt, et eis * quibua infractionifl auaVengor propterDeum meutea permulaerat, ut [ta faoereul perhortatur, Movet lutuentea ejus luffubris exoratio et tam dira oorporifl enervati dehODefltatio funduut ^cncratim prccescoquisque fruotuosior, quooorde noupuuotior; sicque pro uno unuiu omnea iDterprllant Druiu. lstinsmodi autem OratiuDOUlifl pnalibatis, non distulit fu-rundn Dci

    ctuoHc ooDquestuj

    xesim dicta accipias. Meibomius Herum Germanicarum tom. 3 in pagis Saxonise Nordgoam pagum, quemet Nordergoam appellariait, et eumdem cum Nordi sta~
    1

    tuit,a Norda Frtsiiv Orientalis urbe

    nomen suum

    sortitum fuisse existimat. Eccardus in Commentario de rebus Francise Orientalis lib. 22 Nordgovitv Viieminit,
    lininlr.iitthts

    C
    I,

    clcmcntia pcr Hanotani stiaiu Tirunculain tlcstituto


    honiini

    incdclnin

    dtitilll

    flis,

    duin

    aihivcrct, sua

    iinpendere, qiuc Doininicis jusnuinquam dcstituit * col-

    quam Bajoarue partem appellat. Northyocw provinciam Germanise tuhirihit interBohemiamFranconiamet Danubi- F um, \\\ qua nuncsunt, inquit, Palatinatus superior sou Bavariie, comitatus Cambensis et pars FranCQDiffi ad Ortum trans Kednitium fiuvium ubi
    ,

    ln

    manoiparc.

    ttxplicito

    namquo dopreeandj

    fltu-

    BurgTaviatus Nurenberg-ensis quamquam nunc ejus veros limites periisse fateatur. In hocce
    pars
    ;

    dio,

    dum
    ui

    singuli

    se flubrlgere ocepiflsent a

    pavi-

    tin ttliu

    monto,
    ojus,
    IflDiter

    vitali

    Intrinseous perfuaione corpus Ipse asaerebat, oouoaluit et petita salua


    rururrit.

    quadam

    pago habitaverit hsec sanctimonialis, divinarenon possum Seudinon enim vicum nus

    quam
    n
    Iti

    reperio.
    fuisse videtur.
    est visiono; fyotfia Grsece,

    por incinhra

    Hav

    ineoynita cun-

    m Lecticse genus
    o

    otis delibutlone

    repente oathaplasmatufl virea re,

    BUmpflil

    insurla.s

    et
    i

    huinana

    flexibilifl

    artuum

    Surius

    tegit

    Pedarg-oa

    Latinis visio. sed nec hoc, nec illud

    oompago deooratur doDeoaenaim seerigereooBlumque videre coapit aimuJ etereotoa ad sydere teudere vuiius. Magnis ergo salvatori Deo gratiarum
    Laudibufl
    ,

    peraolutia

    ad propria remeavit magalias

    inter Qermanise pagos oocurrU : nisi forte idem sii cum Patherga alias Paderg-a, cui a Padera prope Paderbornam nomen inditum est teste Meibomio supra vitato.
    , 1' Gh avis quidam capitis \zlyiz, capitis dolor.

    iucoluinis.

    humor

    est

    .-

    alias/.i-.?.-

    LNNOTATA.
    a tudolphus hic bcd S. Ma, ejusre familia scmdisse videtur ea eo t quod Uffingus tuc pr<rmittat, loeum ab aliis (Ludolpho utiquecomite) hsBreditaria Bucoeasione fuisse possessum cum autem constet, Sanctam liberos procreass^, meriio Ludolphus hic 8. UUv/itius aut nepos creditur imo Ecca. dus in veterum monument. Quatemio:

    qUrbsest

    in

    Westphalias eirculo in comitatu

    Marchimab huligenisSo^x vocitata. rHiclQQuendi modus innuere videtur, mulierem hanc,dum scriberet Vffingus, adhuc fuisse
    superstitr

    Cangius magalia interpretatur urbem, aitque est nova villa derivari:hic tuguria vel vicum denotare videtur.
    s

    aPunico magal.ttf

    CAPUT

    DIE QUARTA BEPTEMBRIS.


    25

    Kes.

    quam

    explioare

    bus

    accidisse

    refertux,

    CAPUT
    Ecclesia

    III.

    necdum ad presbyterium promotus

    conamur, illis diequando pradiotus Bilo


    llirntfelden-

    A. Ufinfoo,
    ii.

    Ecctrtix cu.
    *to

    eoolesin diacipulatum k

    subierat,

    cum

    Sanctce tumulo in perpetracedi-

    ejusdem gremio loci, quamdin vixerat, devotis novimus msudasse obsequiis. Magno enim
    juventute deleotabatur amore, ao pro virmm suarnm modulo, si quid potutt, ib. honestatis impendit. Sabbathia quoqua et eterarum
    festivitatum prsacipuis viyiliis eoolesiam scobai

    quem

    ob pro-

    fanata toea
    sacradiviiuiui
    corripttur.
    k

    tuum Werthinensi monasterio


    dita, cultus

    mva

    a pri-

    ipsius reflorescit

    tui

    incuria

    divinitus
    e

    corripitur;

    tumba, quce sponte


    miraculis

    terra emersit,

    altana obvelare, ooreos neeendertj ao bene olentes spargere consueveral herbas. Qucm hujus-

    oparc

    illustratur.

    Corporis
    indi-

    translatio, ejusdemque

    modi obedientiaa aedulo Inaistentem quadam noete personaa apeoies in somno hia verbis raedioeriter affatur Hene quidem te et utiincognitaa
    :

    annua

    liter

    hac in re egisse approbo, qua ecolesiastioid


    :

    cta festivilas.

    LlB.

    II. i.

    Tjujus
    -LJ-sa

    itaque benedictje

    Dei

    Matrome

    diver-

    Cap.

    diversis

    Ex ministto rum incuria


    ei

    veridicorura

    temporibus enituere miracuhi testium annotatione suffalta, qme

    oomponendis magnopere deservis sed tua redarguenda est Btolida teme ritas, quia egestoa quisquiliarnm et purgamentorum ab ecoleaia acervoa penea Sanotorum tumulos effundia et salutiferam humum
    valde in
    ho_o
    01

    cultibus

    avaritiu

    imminuiuM

    tanto liquidius auditoribus seu etiam lectoribus credenda patent, quanto continuis vicibus visiDiles san tates n;inc attentius commendant. Nec
    i

    sordibua profenare prsssumis. Cave <!-(, si saluti tua3 oonsuiere velis; neo ulla ulterius Ibide honoratio fiat. Hujus acilicel piaouli ae uotabilem
    et ipse

    publice est eonfessus,


    interdiota
    vitavit,

    e1

    tall

    s pepre>

    hensum cum juramento


    caute

    V.

    enira

    pristinis

    temporibus ab
    sitit

    afflrmavit;

    Ule

    exhinc

    afflietoruin
    licet

    releva-

    tiouibus

    seque

    eara feriasse confidimus,


    notitiae

    ad

    oomminantis
    dedlt.

    plurima
    ut

    monita

    emendatiorem

    impo terum

    nostrae

    subtracta, quae

    Ume

    illorum,

    supra memoravimus, presbyterorum videlicet iusilendo obduxit; qui non locum, sed quid loco conferretur, avidissime intentlebant. Ad hoc quippc quorumdam inolevit ineptia, ut
    solentia

    benevolus leotor diiigenter animadvertat, qui icra monumeuta prfiesumptive iufamare oititur, quanta
    tonsura *sit plectendus, si et IpaJ ouiimpiugit /, quiper ignaviam, nonper mailtiam, quantum nobis oonjioere Ucetj oontiffuo lllis
    7\

    ritati.s

    '

    Suriiu meconsuro

    pam

    [tui

    sacrati pulveris

    a sediculam

    flocci

    peudentes suis

    potius instituerent ropositorium usuris b, ac omni pene honestatis oultu derogato, quisque rebus

    improvide attreotare apprehendlt. Perspioue quia Dominua ouatodit oaaa Sanotorum omnia, dum eos el ln terria maneat ha , el ln
    efflcitur,

    loea

    consulens, animum ad alia vagari perAliquorum tamen proterviam detestandam dig-na audiviraus talioue multatam sed quia vicinis
    propriis
    misit.
    :

    Dei reg*no sine

    leti

    pavore eorum aomiaa laude que


    de Saxonia
    ;i

    manebuut.
    20
    lis

    Mulier

    qumdam

    dormitionis suse annis ista increverit neg-ligentia, nullus, qui virtutum ejus B3mulus non videtur,
    <-

    erat g-enitrix, oujua faciea


    rigiditate,

    ml erandoa proprimo nativitutis

    lilfimi "b re

    ortu ad scapulas
    tur

    d
    c

    ex quo enim pretiosus inibi thesaurus recondebatur usque ad venerandi nostri fratris Ilogeri d tempora .sub reg-e Arnulplio e locus illejuri fuit addictus excellentissimi ducis Oddonis /*, qui hujus serenissimi Augusti Ottonis
    fidelis
    :

    ambigerc potest c

    reflexa Lnoonvertibill strinffebo


    ,

    Uiluiam
    <>>

    d'f-

    tan\ fheiem monstrl oujusdam potlus quam S fnmuhU hominis praatendena efflffiem. Elmo portentuoaa addioitur deformitas anxiaa matri luotuosa admodum coe
    /i/.i
    .

    tulit.

    suspiriaj

    et

    tollerabilius arbitrabatur
    pertulisse,

    malum,

    se

    numquam puerperium

    quam aem

    g
    (;

    sedmb

    llo-

    geioubbute,

    g fxtititproavus. 2i A quo idem venerabilis abba ipsam reg-iam curtem h aliis repensifl jiossessionibus juxta reg*alem cambi vit ritum ac deinceps in nostrte abba;

    pcr succrescentibua curis augmento Wxisse. Audita autein curationum gratia, quas per aenotam

    Ydarn languentibua Dominus clementPr Impertltur,

    ipiim eeelnia
    bus tradua
    refioniii.
    /t

    Domiuam suam

    festinato

    adiit,

    infortunii

    tiae

    pi

    op ri c tate,

    id

    e at

    sancti Ludgreri

    i.

    perpe-

    tuo US(l ue nostrorum


    coluit,

    prsasens ceruitur perdurare. Exinde

    eventum exposuit, atque ut ejua adminiculo cupitum perageret Uer gemebunda poposcit,
    sui
    ,

    sollertia sancta

    studiosius latibula indefecato, an-

    Paruil
    pulit,

    iila

    postulatis, el

    qo" lestuantis optio com-

    et

    prioris ignaviae squalore

    secum
    ao

    mulierem
    oratione

    oum

    tran

    soboie

    '

    addere rebus honorem. Tunc quoque intercepta pridein sanitatum exhibitio optato pluribus rediitomine; quutquot hujus muneg-ustis curavit
    ris
    ci

    domina pec se infantulum euper altare collocavlt, bmc perba obortis lat-Tymi.s inquiens: Si tua apud Deum inpraimissa,
    terventio,
    o

    perduxit,

    rumor asciverat, Domino secundante, reducertatim abierunt inde meatu. Omnia autem
    disserere,

    beata

    Ifd&j

    hujus

    pu

    ioll

    refor

    pirvull

    velle

    quae eo loci beatte Yda? opitula,

    mine patrata audivimus


    aut
    "
    i.

    non nostras opis

    est

    mationem obtinere dignatur, tuo lllum famula tui mancipandum protinus perpetuO Jure oondo no m. Hano ilii'-" Bponsionem oratio, et oratio

    facile

    e.

    calamo

    vomere dunt pauca siquidem ex multis huic opusculo inseruirnu.s imperitiae nostraj tantum sulficientia,
    :
    .-

    sensu comprehendere, aut anserino * apte exarare numerum enim exce-

    nem

    ex&uditio comitabatur

    nam sub horuls Ipslufl


    vultusque Inauum

    iut<'i-stitio,

    cunetis intucritibus, lnfantia oervioula

    rcpcntina rotatlone reflectitur,

    qui rhetorici antidoti penitufl ignari insipidaa sal-

    compactus statum decenter ornatur, uuila exhlno priorie damnl stigmata monstrans. Mfnor mox In
    explendia votia non fuitacceli ratio,

    tem

    rusticitatis agresti edulio vix jiaci

    mercmur.

    quam

    inegendifl

    Sed quantum in nobis est, illius utique datum est, a quo inchoat esse omne, quod tendi ad non
    esse; cuju.s gratia adjuti residua

    Deo laudibus acclamatio ao


    :

    ia

    tbusdo-

    mum

    remi antes,DeJ circumquaquc

    dii

    adhuc miracula,

    minare gaudebant
    27 Accidit quoque temporc quodam, adolescentulum alium iMuc adduci, cui dexterumi
    40

    proutquimus
    debimui.

    et in veritate

    sentimus, repetere stu-

    Septembris Tomus

    II.

    cum

    208
    A.
    I

    VITA

    S.

    lDJ^ ViDL-E.
    nitur, exuberasse testantur
    :

    rPMO<

    cum

    ejtadem /iimutatui tnanci-

    pat te advteicens contraeto crure


    tiberatus.

    ut pede ita ad posteriora erat supinatum, ad terram valuisset deponere. Ad illud nullatenus vexatiohujus miserae cumulum sinistri lateris omui nurn non modicam patiebatur, ac per hoc

    si

    vero huic adsti-

    pulatioui

    nec sic fidem accommodaverit , ecce iu promptu babent ex Dei gratia, quas dicunoculorum hsec tur. Si aures iilam * refellant
    ,

    Suriui illum

    depene sanitatis spe destitutus non solummodo sed etiam iuutile membri poudus pro bilitatem, sollisubsidio gestabat. Lste etiam pia parentum transpositus urna, gecitudine coram venerabili
    nerali
    si

    indicio
    acat.

    probet,

    et

    probando

    credulus

    fieri

    di-

    et indubitanter veneremur non fortuitam, sed essentialem misericordiam Domiui, ex cujus praeventione tam fructifera apud nos

    Miremur ergo

    omniuru consulto voto se obligavit, ut ambulandi possibilitate beatae Ydae interventu

    aliorsum enim ista et hic similia non interpretatur, nisi qui animae suee detrimenta
    pullulavit oliva
    :

    utcumque donaretur, ejus famuiitio seinetipsuin proprietatis jure vendicare non differret; erat
    libera prCgenie natus n. llis condicionibus praelibatis, postquam diu fuit oratum, impressus alicno loco pefl paulatirn videbatur dila-

    sectatur.

    enim ex

    30 Aliquanta ex parte commemoratis miraculis, per quse beatae Ydae sanctitas vicinis popu-

    VI.

    tjuo aliisque

    prodigiie per-

    quoque diutiua ligatura laxatur, totaque lateralis coinpago vitali caiorc delibuta in pnstinum vigorem animatur. (Jui deindc in processu temporia, aonitatfi crescentc, adeo convabi;
    ossis
    luit, ut, licet claudicante adhuc pede, per se gressum u^ere potuisset, ac non multo post sine baouli auatentaculo ab eo, quein prius portabat ipse * ccepit portari, et portitorem suum beni,

    Ub saluberrima innotuit, non incougruum suspi- nwtus episcO' camur de translatione sanctarum reliquiarum ali- pus Monasteiiensis, quid huic nostrae historiolae strictim inserere, ut

    promotio certior, inde auditoribus religio accrescat uberior nec enim scien-

    ttupplicante

    unde beati
    tiye

    cineris

    abbute

    Wer-

    thiiieiisi,

    nostrae gracillima scintillula


    ,

    laudum

    illius erit

    exsors
    duis

    quam ad multorum tuitionem de


    :

    occi-

    mundi partibus q

    in has terras superna per-

    ncmpe ba-

    cu/tu

    prno attrcctavit iutuitu

    promisi autem sui


    in

    immemor pro rcsumpta eoapitate


    li

    Sanctis serviinirus libera colla


    vitie

    non eodem loco Bubmisit, ac totum

    cujufi etiam inexhaustaa larg-iduxit clementia tati jure imputatur, quod Saxonicis in arvis talis est margarita reperta, ac tam humilem situ

    planitiem protiosissimis dignabatur ditare pig-uoribus.

    Ilujusmodi

    mirabilium

    rumusculis

    dum

    aevum

    in

    beatffl

    Ydau

    obsequio expendere

    deorevit
    Dnu,
    Uv.ut

    '/ii'

    "'

    rui Hunotoi

    28 Stupcnda suuimi Largitoria inag-nalia, quibue ecclcsiasticos * auos in terris mirificat ad vnldc perplexa videntur, dlfirne consorlbendum
    ,

    plurimorum animos permulsisset, ad reverendissimum quoque Mimigardaefordensis Ecelesiae praesulem Dodonem r hujus rei notitia pervenit. quod vel ejus Tantifl ille congM-atuIans bonis,
    temporibus,
    haec

    aut

    in loco suae sollertiae


    opifici
    :

    subjecto

    I'

    valuit 8

    hlt

    et

    quantum numena oapaoitas sensualiter


    oimii indignationia * caloulo
    Ln

    sapit,

    maximc

    eveuire debuerunt,
    g-ratias

    omuium
    favi-

    glortam in
    terrii ampli

    ab

    prima adrni-

    Deo immcnsas refercbat


    mosior quotidie

    uude cum

    enim multifonnis muuftcare, danu; facundiu: nitor totas canninum suorum co'SuHunlccmi timporariani Ulorum claritatcm piaa effundat, Idem moJfuij DOn anilicit verboteuus cxpolirc, quauto minus jndagationii. silvam perfeotionia eorum poterat pcnetrare o?
    rationia fronte resiliunt. Si

    de his relatio crebresceret,

    Ludolpho s eundem prasclarum episcopum precibus convenire, quatenus beatas Ydae ossa dc tumulo in ecclesiam trans-

    sum

    est seuiori nostro

    ferre

    ac ejua

    basilicaa

    consecratiouem

    peragere

    Uumenam
    diiigunt
    et

    refugit notltiam,

    quam magna
    Inter

    multi-

    dignaretur. IIujus exhortationis efficatiam fratris


    niliilomiuus nostri Hugii
    Btrla,
    t

    tudo duloedinifl oeslestia his apparatur, qui


    oolunt
    in

    Deum

    beuevola juvit indu-

    veritate.
    quffi

    quoque Sauotorum

    millia,

    innumera per orbem qua-

    cui id temporis

    illis

    in partibus

    nostrarum
    ean-

    procuratio

    reium fuerat

    drifidum orthodoxa veneratur reiigio, multo numerosior eorum ffiatimatur frequentia, qui mortalinni

    dem

    restauralioucin

    qui et nobilitor ampliavit.


    injunota,
    primitis

    Cum

    vero hujus nuncii veritas


    innotuisset, videlicet

    parochiauuis

    OOgnitioni
    aui

    suutrahuntui'

    et

    solius

    Itemu-

    quod electa Dei Tiruncula

    naratorla

    obtutibua irradiantur.
    oepillufl

    Nec tamen
    despectui

    miniuius

    ooiuin

    itpud

    Deum

    ad suum oratorium esset deportanda, acervatim illo contlueutes reverendis optabaut interesse exequiis.

    habetur
    nore,

    quamvia animalii
    famffl

    prasaliia propterob-

    Bouritatem

    impariter Impari perfruantur hopari

    31

    Tuuc memoratus

    preesul

    petitis

    benigne

    VII.

    omnea tamenpariter Umantur in aatria,


    sii)

    ffiternitateaub-

    [ndaguUoQli
    i/iini W/iiih

    fnmba lawta
    i/tonli

    nni

    >

    $U
    *
    i.

    firra

    c. Iot0l'0

    parnaoulam auam baatam Ydam Domtnuaaub talluria affgere noa passus est olandaatinari *; sad latitantem modio luoernam gratissimum multia apeotaoulum fooere deorevit, ut eminentiori looo poaita vatiorea etiam sauctitatla radMoa emJnua dllatarat. Saxea aoilicet aroha, iu qua venerand exuviej reoonditea terredoue
    liiinal

    annuena, die statuto supervenieus, sacrosanctum peviait sepulchrum, ibique oratione fusa, quod Lnitiandum proposuerat, intentissimc summo delegavit * consiliario Chri&to pontificalibus deiude ornatus infulis sacratam ag-greditur tumbam, comitante secum iuferioris ordinis ag-mine dealbato.
    :

    sacruossasuaviter fragr-untia e loculo

    snblevat et so-

    liinmter in
    ullaricoUocat,
    " i. e.

    com-

    lllClillilMl

    fuerant rooouuneudata',
    litatc

    mvisibili

    quadam mobi-

    suiNiun ecepit
    terreaa
    molifl

    onier^oro,

    tinm
    ae

    dedignata

    quaai \ ioleneontrn preinentcin


    et

    Ubi primum seuiorem nostrum omnesque simul admonuit totiua bouitatis originem g'eneraliter iuclumare Deum, ut suae voluntatis effectum iu hujus facti inchoatione moustrare diKuarctur; licet euim de sanctae Dei meritis nulastautes
    lo
    nil

    Intrinaaoua

    luotabatur,

    aioqua

    per nounullos
    sequestrata iu

    aunos aenaim erumpendo aeae Llquido intuentibufl


    oatendit, doneo funditus ab

    beaaitaret, solita tameu prudeutia usus, per se iucunsulte aut inordinate ag-ere voluit. liac BUpplicatione prsemissa, pari omnium cou-

    modo

    humo

    Buperfioia pavimenti

    Integrre

    reaedit: tanto quip-

    sensu et voto operculum marmoris amoveri praequibus jussa maturantibus, suavissima mox oepit
    :

    pe depoaito idonaum terra noo invenit boapitium, pranaluit sutVorro ounsortium. unde et ojus

    fragrautia do
    sentiront,

    mm

    mouumcuto

    eructans, odorifera ad-

    stautcs jucuuditate
    beatffi

    Quod
    abait,
    '

    si

    quomquain hnjus

    roi

    quasi

    tiot;c,

    quod

    ut liquido omues Ydae merito illam caelitus esse


    resporait;

    Surjui ni-

    IIIWMHil
    ivniululto

    *t taoita augit, teatem invitamua Deum, nos plurimos in hac luoe vidis^e, qui supremum

    deatinatam.

    deosculatus

    Quo facto, episcopus sacras exuviaa cum omni honore de sarcophag-o


    illorum
    receptui aptato
    clericis

    non ampliua operouli vertioem in aua pueritiaapparuiase, et postmodum iu id, quod uuuc cer-

    sublevavit, et iu scrinio
    dlligenter reposuit,

    monachis iuterim ac

    psalmos

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS.


    L

    modulantium cantilena benignus ponnostro seniore sanctum gestatorium portandum suscepit et in ccclesia honorifice super altare collocavit. Ibi quoque aliqua
    tifex

    cum

    psalmos ac hetaniam instanter psallentibus. Deinde pracedentibus crucibus , cereis atque


    dulci

    2fi9

    thuribulis

    cum

    Bajoarim regis filius Germanuv regmtm obtinuit anno Christi 887, postea etxam ad imperium eveetus

    successoris Adaigagi, Odonis et Hofferi e Amulphus Carohmanni

    (TrrmM.

    fSuriushabet

    Ottonis.

    Fuit

    de

    Ydae sanctimonia populo succincte reoltavit, ac mox ipso te Deum laudamus elevante
    beatffi
    111.

    dequo smputsmeminit Eccardus

    **r*bus
    f

    Francke

    hSaxonim dux i n Commmta-

    aliquas sibi
    rcliqtiias ter-

    vat, alias

    ah-

    bati concedit

    partem tetnpti

    omnia concrepab;tnt. 32 Ut autem sacrorum pigraorum veneratio celebrior alicubi haberetur memoratus pontifex aliquas ex eis sibi tulit particulas, quasdam dominus abba ad nostrum transvexit monasterium x, quas etiam omnes sacris vestibus induti
    ,

    plebeise laudis succentu

    ^^>]thntensimom m.Ftltum habuit Henricum cognomento Attcupem Germanim regem, cui anno 036 demortuo suffectus est Otto Magnus ejus fUius, S Designatur Otto II, Magni Ottonis fitius,
    i

    Orientalis Tnter ceterail-

    $. Idx dc

    pri-

    die

    dicat, festum

    y Kalendas Decembris magno honoris appa-

    (runslatwnts
    instituit.

    ratu suscepimus

    z. Ilis ita peractis venerandus antistes australem ecclesiee structuram, id est tur-

    x
    V

    aa

    bb

    rim in honore sanctae Dei gpenitrlcig Mariffi ac sub beatas Ydre nomine consecravit cunctisque in vicinio deg-entibus diem translationis et dedicationis annuali semper recursu solenniter feriandum indixit. Tanta rerum eongruentia duin strenue cuncta praeparasset populum episcopali benedictione raunitum ad propria ire perraittens, ipse quoque cum suis laettis inde discessit. Faeta sunt hsec anno Dominicae Incarnationis nong-entesimo octuagesimo sexto Kalendarum Decembrium aa die feria quarta bb Indictione oetava, imperante victoriosissimo caesare Ottone, anno, ex quo cum divae raeraori;e seniore auffusto genitore suo regmare ccepit vigesim.0 cx quo
    , ,
    ,

    Gcrmanuv rem a patre creatus est anno 961, imperator coronatus a Joanne XIII PP. anno 967, denique extremum diem clausil anno !is;j. hPsrresiam ourtem hicmllam regiam intelUgi existimo in qua signxficatione in antiquis fbrmulis sxpe reperiri, notat Calepinus, Vilta h&c fnit Ilertveldum sive llinitwUt, complr.tr;

    Henrici Aucupis nepos, ac Oltonis Saeoonum ducispronepos. Hic, teste Pagio in Critica,

    baturque eeciesiam a s. [d*a ewstructam. Schate nius in epistola suprd allegata scribit, ecclesiam illam fuisse sua tempore uii et prius parochialem; ar primo quidem videri ibi fuisse cmtum sacerdotum, sed postea in Werfhinensibus mo nachis parochiam fuisse administratam, subin de tamen etiamapresbi/trris secutaribus, Addit,

    anno Ifi63, quo Kvr scribebat, Werthinense cosnobium per monachos suos ibi divina denuo mi
    nistrasse.
    i

    vero aug-ustalem monarchiam solus obtinuit, anno octavo cc, super omnia rcg-nante aeterno
    principe domino nostro Jesu Christo
    perii
    ,

    DeS. Ludgero Werthinensis cmnobii funda-

    tore vide Acta nostra tom.

    Martii die
    :

    ~'ii,

    cujus im-

    autoritas
    ct

    totius a

    orbis

    frrana

    solo

    modcra-

    k Id est ministerium cusiodts obibat patct id ex ipso tituto apud Ufflngum, <// sic habet Qua
    liter eoolesisa oustos

    tur arbitrio,

    cunctis creatis per omnia celebratur, laudatur ct adoratur in saecula saeculorum.

    pro oegrligentla
    ita

    sii

    corroptua.

    Unde
    I

    et

    Surius locum himr

    interpretatus est

    Amen.

    Quando... offlciura custodis adrainistravlt, Id est, si Deus, velS. Ida liihmi adpsr adSeripsrr/f,

    ANNOTATA.
    a Sancta? Tdae reliquias intelligit.

    h Per usitras designari qusestum ex rebus sacris, innuunt prmcedentia ; puta, qui non locum,
    sed
    c

    quid

    loco

    conferrctur

    avidissime
    sic explico

    intende-

    quod r.r ir'i/1 i^rnt i,i SanctQrum tiuintquanto scverius rnstiijnturus est eos, qui id ex malitia facere prsesumpserint, m Frequens hme olim fuit sui suorumve alicujus monasterii vel ecclesim famulatui mancipa tio. AUi ad censum annuwm persoivendum, alii adcerta prsestanda obsequia, alii denique ad per
    los ftedaverit,
    t

    bant.

    petuum famutatum
    :

    se vet suos (ut in casu h.rr


    , t

    Nullus fidelis, qui virtutnm ejus (S. hUv) aamulufl uon vidctur, id est, qui ejus virtutibus non inridet, ambigere potcst, quia ( id est, quinj viHnis dormitionis (id est obitus) suse annis ista

    Obscuram hanc phrasim

    ttuunnii itnritt,v siuv prnlrtn) der-orehant.

    Nam siservitis

    conditionis fuisset, votum hu

    jusmodi absque domini consensu irritum fuisset, o Totam haur periodum Surius sic immuta Ni enim humana sapientia (etlamei omneeauos vit
    :

    Porro his verbis cavet biographus L. ne quis existimet, exparteS. [daa stetisse, quominusptura beneficia mortatibus conferret cavet 2. ne quis hune sacrarum rerum neglectum sub WerUtincnsibus monachis irrepincreverit
    negliffentia.
    :

    oervo

    intendat) temporariam lllam olarltatem non

    sufflcii 'i"
    ](,

    . iii' ad verbum buIh colorlbaa deplnge quanto mfnue ipaam aaternam perfectlonera de
    J
    !

    [ineare poterit
    |i

    sisse arbitretur.

    tioneet gloriaessentiali accipiantur


    et

    d In Surio legitur, Patris Ilo^vri. Syllabus ab-

    Hehnstadiensium aue.r Ms. editus a Leibnitio Scriptorum Brunsvicensium tom. 3 pag. 600, notat Hogerum quintum Werthinensium abbatem. Consonat Bucctinus in Germania TopO hro.to-stemmato-graphica parte %,pag. 300 ubi et ejus obitum post quatuor ferme annorum prmfecturam anno 902 illigat. Eadem fere coliigi possunt ex Mabitlonio, qui in Annal. Benedict.
    ctore F. Henningio Ibigen,

    batum Werthinensium

    de sola mtemitatis durafalsa, si d& accidentali qloria dicantur <\ Td est Neustria r Dectmus Mimigarfordensium seu Monaste
    si
    ;

    Vera hmc sunt,

    riensium episcopus Dodo recensetur, tam in Ca talogo episcoporum prmdictm dimcesii pet Mat thmum Tympiwn, quam in Chronico Monaete
    riensi

    Arnoldi de Bevergeme
    in veteris
    ita

    Maithmum
    nostram
    sui.s

    <<i><i Antonium mvi analectis Prior tn rem


    i><<'i"

    loquitur

    e!

    vlta

    et

    dootrina

    adannum

    Christi 887 ait, post

    mortem

    S. Ilitde-

    grimi etectum fuisse Andolfum, eique eodem anno decedenti successisse Hembilem ; dein sub*
    dit
    :

    Ida oue raultlplfoJ. bus clara miraculis una CUD3 Ludolpho abbate Werdensl anno chviii es bumili tumulo levavit,

    facem

    prsetulft...

    ct U.

    Non

    diuturna fuit

    ejus

    pnefectura, neque

    quam Ip le digrioque in eccleflfa Hertzfeldensl Joco reposult. (lege IpsaJ olira ple eawtruxerat Advei ie
    , ,

    270
    A.

    VITA

    S.

    ID-E

    VIDU^.
    quasdam de
    :

    Qnmta

    Adverte tamen annum 908 mendose pro 980, forte ex typothetarum negligentia (quod in cyfris Arabicis non semel accidit) expressum esse. s Laudatus supra Syltabus inter Werthinenses abbates Ludolphum 14 numerat. Consonat Bucelinus in citato superius Opere parte 2 pag. 312 Friso nobiLudolplius abbas xiv Werthinensis lis, vir surama; devotionis ac pietatis. Hic anno
    ;
    ,

    culas

    S.

    Id corpore eo ab abbate de

    inlatas tradat hic vero loquendi modus de tam signi corporis parte, qualis caput est, non nisi

    inepte adhiberelur.

    Decembris. y Surius legit ad Kalendas innuit, sese reliquiarum susceptioni z Hisce


    :

    inter ruisse

    aa

    Hinc

    coltige,

    cur in
    :

    titulo capitas

    veteris

    OMLXII corpiu S. [dflB vidutc cum cpiscopo Monasterioiisi Dodone in ecclesia DOStTfl Hertefeld
    prope Luppiam fluvium e terra elevavit
    nariflce in
    t

    partitionis dicatur

    cujus festum colitur sexto

    et ho-

    ;ilt;iri

    collocavit.

    Kalendas Decembris. bb lta etiam notatur in editione Suriana, sed utrobique, ut videtur mendose, nam anno 980,
    Indictione vni,
    vi

    Bueelinus laudatus
    :

    Hugium Herzfetdensem

    Kat.

    Decembris

    incidit in fe-

    parochum nominat
    eub
    prasdicto

    abbate

    Acta sunt hmc...., inquit, Werthinense Ludolpho, et


    paetore

    riam

    vi,

    non

    iv.

    Bertefeldensie eccleefas

    ccenobii Werthinensifl. Citat

    Bugio monacho autem Ufftngum et

    Cincinnum, adeoque procuratio ilta, quam Uffingus Hugio commissam fuisse tradit, pastoralem curam etiam comptectebatur.
    u Apud Surium est : qui et camdem ecclesiam qod modicfl reetauratlone nobiliter ampliavit. w Cui scilicet sacrse [dee reliquise erant impo-

    cc Congruit hxc duplex Ottonis II epocha cum assignato Christi anno et Indictione, si prioris initium sumas non ex quo in societatem imperii apatre adscitus est, sed ex quo in Germanise re-

    gni consortium ab eodem assumptus est. Nam ab anno Christi 961, quo, ieste Pagio in Critica, Germanim rex creatus cumpatre regnare coepit, usque ad annum 980 sexto Kat. Decembris, vige-

    8itSB>
    \

    Bucelinus citatus de hac reliquiarum trans-

    latione sic habet : CuJub f5. Idse) .'metum caput 'nni solemni processione Wertliinam eodem tcmpore

    Contra
    juii

    wivntiu inde translatum est. manuscripto indiculo Sanctorum cjus (S. fdm) sacrnm caWestphati;c h.vc /ct/o

    magna
    in

    runi n

    Bflaervatur

    LeiflboniflB

    in

    co?nobio.

    Utrum

    duobus monasteriis sacrum huno thesaurum poscomnnrlc tamen sidcal c.r/jloriifittii nmt hahco
    ,
    ,-

    diota in speciem sibi opposita conciliari possunt,


    si

    simus annus currebat. Rursus idem Otto II, genitore suo Nonis Maii anni 973 defuncto, imperium solus obtinuit anno itaque 980, sexto Kal. Decembris inchoatus jam erat annus octavus quo imperii friena solus moderabatur. Quod autem duptex hxcepocha itaab Ufftngo adhibeaper tur, patet ex ipsis, quos adhibet, terminis regnare enim Germanise regnum, per aufrustalem monarchiam imperium indigitat. Hsec notanda censui, ne quis ex Pagio aliisque Uffingum erroris insimulet. Pagius enim anno Christi 9S0 Ottonis II annum octavum et decimumquartum
    : , :

    dicamus, sacri

    rn/iifis

    partem alteram
    n-r/iis

    in cce-

    nobio Werthinensit alteram in l.dsbomensi as~

    scrnin.

    Kttttc si tnot/ni/ilti

    sfaiulum

    est,

    non videtur totum caput tum temporis Werthi-

    sed itte posteriorem epocham eosorditur ab anno 907, quo vivente patre, imperator coronatus est cecteroquin Uffingi dicta cum Pagii catcidis optime cohxrent.
    iltigat
    :

    nam fl&isse translatum

    cum

    ia)ttuntnio<!<> pnrti-

    DE

    B.

    IRMGARDE VIRGINE
    COMITISSA ZUTPHANI^
    COLONl
    E

    HGBlPPlN.fi

    COM BNTA HIUS


    IYI

    PTtJI^,

    VIUS
    Vita ex

    Cultus

    antiquus, annus emortualis,

    nobiles natales,

    Germanico

    edenda.

    Gim
    III II

    rutui
    l

    /^tolonit olonia
    I

    Agrippina

    inter

    innumeras
    i i

    \l.\l

    IMIII M Ml.
    i

    'ii.Viiv

    firota

    nfur

    Sanct >torum ewuvi sinu religiomiplectitur, gaudet etiam sacro /c IV Irmgardis virginis eximm humilitatis ac
    religionis,

    diem fuissc crologium

    cujusannuam memoriam ibidem hac


    .-

    die celebrari solitam in Pastis reperio Ex hisce in primis Florarium nostrum, aliquos accipe s scriptmn, hujus anno v bis mc;

    emortualem statuit Cratepolii NeCatalogo episcoporum Col< KhayoinAnimabusillu busJulise. Verum ad diem iv Septembris hujus memoriam referendam esse constat, ijrologiis, tum ex annua ejusginis festivilcUe, de gua infra agetur. httcrim martyrologos audiam
    ei

    in

    minit
    I

    ac semel
    \
    '

    iolo
    S
    i

    q\
    i

    S
    io

    iens
    :

    .-

    in auctariis

    suramo

    Us

    Solle-

    -r

    tffli

    tempta sauot \ wetnbris Co:

    riumnostrum adkancdie,
    Motanus

    \m annuntiat

    togii*
    :

    lonisa

    inctn

    Vrrag

    Ueriorem

    Irmg-ardis virgrinis in majori ecclesia Coloni ibide Utus adjungii

    lonis

    DIE Q.UARTA SEPTEMBUIS.


    lonia
    majori eoclesia, Irmgardis virginis, in cujus prafesto ibidem campanse pulsantur, sicut
    i

    271
    tOCTOHt

    praefectis

    Sanctorum

    licet

    non

    sit

    canoniza-

    ta.

    Similiter Martyrologium

    chtepiscopatus ditione disterminat. Cum igitur lUBC tpsa loca esse perspicerem, qum bsata Irmgardis mcoluisse traditur,
    subiit

    c.s.

    Germanicum Cani-

    mox antmum

    spes, fore,

    sio

    adscriptum illam pridie Nonas commemorat Item in metropolitana Colonise sancta virgo

    Irmgardis. Eodem die annuntiatur in Additionibus Martyrologii Romani ad usum Belgii; verba ex Ftandricis Latina htec sunt Coloniae Agrippime natalis B. Irmgardis Zutphania* comitis filijE cujus sacrum corpus ibidera quiescit in sacello trium Regum. Accedit Menardus in Martyrologio Benedictino inquiens Colonire,
    : ,

    xtt aliquid certiusde ipsius publica venerattone cognoscerem; nec me mea exspectatio fefelltt rprocurante enim P. Casparo

    in majori

    Sartzemio sacrm Theologisein Coloniensi universitatedoctore Societatis Jesu, breviter quidcm pro rei magnitudine, at perspicue tamen instruani me /?. D. Quirinus FroitzheimiusPastor in Surhtclcu .Ycrba ejus subnecto. G De sanota [rmgarde nata oommitiasa Zutpha* niae, sororc B. Hermanni condicti humilis q\ion-

    ubi

    imnua

    fe-

    Kiuifai octc'

    ecclesia

    sanctae

    lrmgardis

    virginis.

    dnm

    Ad eamdem diem cum

    praslati abbatiae S.

    Pantaleonis dig-nissirai, plus


    Suehtolonsi

    brafur uc uariu bcnrfiria


    ;

    Beatse titulo illam refe-

    scribere

    non

    scio

    runt Castellahus inMartyrologiouniversali,Ferrarius in Catalogo generali Sanctorum Wionius in Ligno vitas, Mirseus in Fastis Belgicis
    .

    quam quod festum


    ,

    ipslus hio impUrmtw

    in loco vicino oppido

    ubl est sacel,

    lum
    et

    in

    honorem
    S.

    S.

    Irmgardis oonstruotum
    in

    ubi

    fontem

    excitavit,
    ,

    etc.

    Atque hi omnes pro cultus loco solam Coloniam Agrippinam assignant at Theodorus Rhayus e Societate nostra in citato mox Opere alteri preeterea oppido annuam ejus memoriam iv Septembris adscribit his verbis Colonia Agrippinaet collegiata 13. virginis Marias Bessen: :

    Mous

    Irmgardis
    plonnriis

    inquam, dicto oelebretur quarta Septem


    locp
    ,

    brls oura

    indul^ouliis;
    est

    quo die Sioutet

    per totara Octavara maiimus

    Ibidem populi acoursus. Varii variis languoribns oppressi saniii>i

    tatem reouperatam ex devotione scribunt intercessioni S. [rmffardis.

    habita ad-

    sis ecclesia

    ut

    alii,

    quotannis colit festive Irmgardim, scu, lrmtrudim, quarum duas fuisse, varii sendictis

    tiunt auctores.

    xmmemonalit ;

    Ex

    manifestum

    est

    B.

    Irmgardcm,

    Coionix

    quamvis non sit solemniter canonizata, lcgitimo immemorabili cultu gaudere quippe cujus initium assignari non potest, et quo, anno 1 186, ut Florarium nostrum fidem facit, jam gaudebat, et ad nostra usque tempora gaudere ySerrexit. Ad nostra usque tempora, inquam nam
    et
    ,
    :

    Quavissepti- g mana diebus Mnrtis et Veneris statuta hora ibidora snoruin logitur; quibus diebua ol livqiiens est vieinorum ooncursus. Subscriptum eral Qnirinus Proitzheim Ord S. Benedlctl, abbntla 8, Pantaleonia intra Coloniam professus, Pastor p.
    .

    1.

    ruralls.

    ihristianitatis Deoanua Subjungit deinde laudatus P, Hartzem Hs30 anno MnccxLvi; \\ Pebruaril soiscltantl mihi
    I

    in

    Suohtelen, ejusdemque

    pespondit.

    cidtus ejus Colonise Agrippin/e inlermissus videatur, viget tamen etiamnum in sacelto prolicet

    Vigebat jam Beatse nosttw 7 veneratio et procul dubio diu


    ,

    in

    prafatoloco oulmtMot

    viguerat

    anno wntttpm vi
    ejusU, IK
    detur

    pe Suchtelium venerationi ipsius consecrato, ut num. ostendemus. De prtetermisso autem Colonuv cuttu hsec mihi ex ea urbe transmissa sunt Fe^ti va dies iv Septerabris solemniter in sumrna tede campanarumcompulsatione fuit eelebrata, testante
    f)
    :

    ex litteris xn Septembris demanni ad Bollandum nostrum datis


    L636
    ,

    ut

    patet

    Q.

    Gelenio, uti et aliqui vicarii hujus ecclesire scire volunt, quod etiam eadem die summum Sacnnn in
    ipsius oupelia (ubi ejus eorpus requiescit) fuit ser*

    Petro a Streithagen canonico Hensbergensi; in quibus inter cctcra h:cc lctjo SuolitfloiKii Dopositio S. [rmgardis coraitissie Zutphani osis, quaa iV.itri buo llermanno abbati s. Pantaleonls oreaoi ta anno miawu tomortuo anno mcxxi tura eura tractum (ffuchtelio vicinum) ln eleeraosynnm coniulit et in saoello juxta oppldum
    ,

    vatum.
    internmsun.

    supra

    montem

    posito

    quotldianis corusoal

    mira-

    4Nunc uutem neque suraraum

    sacrum, neque

    compulsatio campan;irum observatur. Oliin etiam ad minimum iu ejus die festivo ipsius sepulchrum

    hominibus devotis ostendebatur apertum,

    in oujufl
    in

    Similia habet Vita Heut.r (icrnntiticeetlita typis Coloniensibus anno 1602, qum etiam concessarum a Sede Apostolicn indulgentiarum, et gemini MissiC sacriftcit i/uar/s Itethtamadadici
    oulis.

    sepulchro etiam scutella Iignea,qua ad cibos

    vitasua utebatur, videtur. Per tres autem oirciter aut quntuor nnnos (sine dubio ex mandato illustrissimi capituli metropolituni) ejus

    sepulchrum

    itam illam infra Lati sed e.r quo tempore ul tus hic eo loci exorsus sit, certo afflrmarenon quin fam ab dubitare tamen nequeo ausim
    soliti
    1

    expresse meminit.
    :

    no sermone donabimus
    :

    <

    claustris alienis obsignatum fuit, ita ut huousque

    apertum; idque sine notorin cau. sa hinc etiam devotio hominum paulatim deflcit, Sepulcrum autem et corpus 8. Irmgardis est in capella uut sacello S. Agnetis V. et M. juxtu SS. triuni Regum sediculam in ecclesia metropolitana Colofuerit
    :

    numqunm

    aliquot seculis ibidem viguerit. Cum Lrmgardie in ftne seculi -\ aut initio
    excesserit, ut

    enim
    \\\

    B.

    evivis

    mox
    tr:c

    lumhujus
    ,,
    .

    />"

    t>t

    ostensuri sumus, cumque nul venerationis initium quisquam


    coli

    \gnet\

    rr/isimiltimum videtur,

    eam
    I I

    cce

    niensi.
    at vitjel
    pi "i" i

    pisse aut ipso, quo mortua est seculo, aut sat8 in tem proxime subsequenti. Certe anno
    .,

    Suchtetium

    monte
    ganlts

    dielo

    tanetx h

    Perculerant me hmc inexspectata de intermissa Beatw veneratione re cum nec opinanti miki cuttus aliunde repelendi spes affulsit loca,inq\ eam Solitariam vitam ater perscrutarer inveniin Tabulis Fredericide WitimposUamcoUi cuidam sediculam notatamque S, Ermgard. S itus eeundum tauest hic afllis in ducatu J
    5
    ,

    veneratione Colonim jam habebalur,


    r.r

    ttt

    vi

    dimus
    ,
    .

    Florarionum, icitatoi non estautem

    datas tabul

    'iaribu
    '

    Germa
    N&balia
    ar-

    nicisQ
    Suchti

    Ruramunda,

    ap unoplus mi\
    -

    inre hoc obsequio voluisse Coloniensibus cede />>< re prmertimcum et Suchtelensium domina Sut htelenx Hlvas diusolitariainco r ii etvicinat luerit, et exeitaio etiam divinitua fonte nobilita rit, Quidquid sit, ex hactSnus dictit con Cat, de i:. [rmgardi cultu nullum dubitandi lo cum esse relu tum. ih anno Beatse emortuali nihil certistatut culi xi, aut initium potest, nisi quod >> finem
    .

    imile, Suchtelenses incolas accolasque

    ligioso
    .

    XII

    ::, ,, ,

    272
    KICTORI

    MB
    debuerit. ffoc

    IUMGARDE VIRGINE.
    :

    xit incidisse

    autem

    sic colligo

    Vi-

    c.s.

    AmM

    emot

    lualn incer/ui ad (inem


    itCtltl XI,

    vebat Irrogardis anno 1C40; tunc enim Resense templum, suis sumptibus reaedificavit , ut fidem faciunt versiculi, quos in ipso templo iconi ejusVitae manuscriptas, quam prsemanibus habeo. Versus sunt hujusmodi. Anno millenoChristi pariter quadra#eno Condidit hoo teroplum felix Irmgardis arace-

    tum memorata mox de exstructo Resens*. templo inscriptio, tum aliud diploma, quo Henricus III eodem anno 1040 Irmgardi nostrge villas quasdam
    possidendas tradit, addita de iis libere disponendt quse virgini parentibus orbae magis potestate
    :

    UUt

    tnitiumm refttendw Ctt.

    dem Beatie subscriptos quidam in fragmento

    legisse se dicit

    anonymus

    convenire videntur, orba autem tum non fuisset, Prmterea Gesi Godescalcum patrem habuerit.

    ex archivis certum

    num;
    Obtulit idque
    pia>,

    lenius in Colonia supptice pag'.172 affirmat sibi esse, fratres Irmgardi fuisse B. Hermannum, atque Rupertum comitem : at in
    ,

    quod protegat
    in vivis

    ipsa, Marias.
    ,

    Supererat

    etiamnum

    anno 1082

    quo

    laudato diplomate duo tantum Godeschalci filii Gebehardus et Otho recensentur. Atque h&c de

    frater ipsius Herimannus scu Hermannus abbaUm 8. Pantaleonis in urbe Coloniensi pnefectus nam ipsius jam abbatis intuitu oppidum est
    :

    qu v ut eam Irmg-ardis stirpe dicta sufficiant ex ZutphanicV comitibus ortam suadent, ita dubium retinquunt, quos determinate parentes sor,

    SiThiMenense cumsubjectoagro, prmfato monasterio donavit, ut tradit Gelenius de Germanim episcopis tittera I in S. !rm#arde scribens sequentia
    :

    tita sit.
    II

    Quoniam vero Beata nostra ab


    ,

    erectis

    do

    tatisque sacris locis in Vita

    quam

    daturi su-

    Ad B. Irnigardem probabiiiter spectat

    S.

    LrmgardlB oomitie Zutphaniffi


    i;i ;

    filia...

    Rees

    Coloniensi assip-navit, et Suiehteoppidmn ccdc; lcn cum omnibus sufa attinentifs monaaterfoD. Pantaleonfs, eo quod illius Conventus abbas huio
    donavit. Jamvero si anno 1048 Resentemplum exstruxerit, erat certe id temporis annorum circiterW, adeoquesi ad initium secuti \ pervenerit, octogenaria aut octogenaria major ddbuit obiisse. Certum itaquc est, BeattV mortem ad secuti xi finem, aut subsecuti initium esse reei

    el fVatcr,

    se

    ferendam,
    pttuat
    Zutphanitt co-

    Nuncde ejusdem
    li.

    illustribus natatibus

    tticttuitts.

    w Jniii.

    vidimus,

    [rmgfcrdem a Gelenio, et

    mtttbui naia
    tradttur
    ;

    in Additionibus
    Belgix
    <i<'n>

    Romani Martyrologii ad usum

    at

    tnoorlwn,

    //>;/

    oomltis Zutpbanis flllam appetlari. Eumtitutum attribuit Bucelinus in Germa-

    nia sttcru /ififteZ pag.Zbi) in 8, Pantaleonis sio scribens: Zutphanio frater 8. Irmgarbfs iitt/. Dionysius Sammarthanus
    iiini.
    :'.

    Catalogo abbatum

    Bermannus comcs
    eomitissa*.

    Gattia?

    ConsoChristiamv
    ha-

    Henrici III diploma de quo commentario huic inseram ut hinc tum illustris ipsius prosapia confirmetur, tum etiam ut ita liqueat non defuisse ei opes, quibus Dei optimi maximi cultum promoveret. Reperi instrumentum illud in quodam fragmento Vitx hujus BeatcV manuscriptse anno, utpnvfert, 1621 , ubi auctor de illo sic paucis prsefatur Cum illud autcnticum sit ct hnctenus nusquam exel ''1, tale vero quod simplicitatcm illius sseculi sapiat, et multum faciat ad rem nostram, nec prout cuiquam obesse po.ssit integrum dabo mihi a decano Resensi transmissum est. Idem prorsus invenio in schedis, quas majores nostri adhunc diem seposuerunt sed an Irmgardis illa eadem sit cum hac nostra certo affirmare non ausim, Dubium mihi movet ipsum indultum, in quo Ilenricus Irmg-aidcm suam neptem vocat aitque se id illi concedere ob intcrventum et peexistimo
    ,

    mus rum

    magnopere laudatur
    si
    ,

    non abs re futu,

    mox meminimus

    cn(.

    VAU novissimm editionis; ubi taudatcB

    titioncm

    amborum dncum Gabelonis

    filiique

    sui

    abbali:c prasides recensens, in


    hct
    ,i

    remnostram

    ix B. llermannua sive lleriinauoognomento bumills, ei comitibue /utBororemque habuit phaniffl genus suum duxlt s. Ermgardem qua sancto Pantaleoni multaa poa eeaionea trauKcripsit. sin/Hiter VitaQermanialiique niuiii scriptores eodem iilam titulo ca eondecorant, nemine, quod sciam, contradicen tc. A/ quinam Beata parentes fueref Td entm~ vo.ro crc determinare pronum est, nec divinare lubet Suspicatur quidem Joannes Pontanus in illam Qodeschalci Eistoria Qeldrica lib, 5 pag Zutphanits aotnitisaut filiam aut sororem fuisse,

    sri/uciidii
    i,

    inquam, ditbium mihi movent, propterea quod circa hmc tempora vixerit Ermengardis qumlam Caroti I Lotharingise ducis
    Qodefridi. ILvc,
    filia

    Gobelo vero seuGothcto, qui filium habuit

    Godefridum, eodcm icmpore LotharingicV ducatum obtinuerit, ut tradunt passim genealogi unde vehementer suspicor, diploma hoc in gratiam
    illius

    LotharingiccV Ermengardio conces-

    sum

    esse.

    12 Contra eum aliunde habcmus, ecclesiam coUegiatam Resensem ab Irmgfarde nostra ex ci-

    datumab Ucnnco II!

    stetque Reesium

    dum
    i

    Hermanni ait Fuerunt for[rmgardis Itemque Elupertus, Uberi Godeschalci, cujus superiua posita genealogia (in comitibus ZutphanuB) aut ejus uterque frater ororque. Se nullum satis onvincensprofert ari'i

    genealogia

    Hermannua

    e1

    nere suscitatam fuisse eo ipso anno 1040, conad eamdem Virginem pertinuismnino verisimile fit, taudatum diptoma quod Resensis decanusex capitvii aut oppidi archivis verosimiliter deprompsit,
    i

    ad Bealam no-

    >

    cum
    talc

    potius, quam adatiam quamlibet spectare : h.rc ot Rcscnsis ciritatis domina, et ejusdem
    sise

    gumentum.
    quihn
    i.

    i/p-

    in

    i'in

    iii

    improbabititer tamen Qodeschalci sosi<tfi/i posse oidetur. Nam eodem tempore,


    IVbn

    rtiiMbiit,

    guo Beatam floruisse constatj dominium urbis Zutphaniensis penes Qodeschatcum erat. Probat idtaudatus Pontanus em diptomate in quo Qo desohalco ejusquo usori a.delheidffl dominia oppidi Zutphaniaa ... Itrajeotum evooatis certm
    t

    fundatrix fuerit; Lotharingic<v vero nil intercessissc legatur. Accedit, quod sacras ipsius iconi, quam anno 16+s lTri incisampenes me habeo, hujusmodi subjecta sit

    cum Resensibus

    inscriptio
    et

    Benrioi
    ,

    Ul

    sima seque
    mi..

    quffl

    filia oomitis Zutphanisa imperatoris ucptis, virgo nobilisvir-initatcm Christo sponso vovit

    S.

    [rmgardia

    e1

    sua Dco obtulit. Ploruit

    circa

    annum

    Tnstrumentum hoca Quilielmo Qelro UUraject4nsium prmsule confi Signatumgue anno Ohriati nux indiotione \n quinto anno QenricJ regia servari asserii in
    ).t
    ,

    nitjudicantuc.

    Nec porro cuiquam mirum oideri potest, quod consanguinitatem vel affinitatem inter Henricum ac Beatam assignare aliunde nequeamus,
    si consideret, vel

    ipsosejusdem Virginis parentes

    archivis curiee Zutphaniensis, Quod autemeam sororcm ipsius potius, quam fitiam si tamen alterutra fuerit coisendam arbitrer suadet
    ,

    antiquitatis iltius tenebris delitescere. ipsum diploma accipe.


    in

    Nunc

    13

    lu

    nomine sancUe

    et

    individua? Trinitatis.

    Henricus

    DIE QUABTA SEPTEMBRIS.


    diptoma, in

    873
    *
    *.

    quo prxdia qiucdam

    Henricus divina favente clementia re\. Omniuni nostrorum tam praesentium, quam futurorum soler noverit industria, qualiter uos ob iuterventum et petitionem amborum ducum Gobelouis
    nMiique sui Godefridi, tale praedium, quale scabiuorum judicio *, imperiale jus patris nostri bo-

    1G
    Its,

    loss lT y lV cu lgaris \i\ Apriut habet Pagius in Critica , Henricus 111


    t

    Anno quippe

    s.

    rex coronatus est : mtmera hine usque ad Februarii anni I0H, more jam passim

    wv

    iniceritai rxa-

    minafur,

    mvemes annum xm

    recepto,

    fortt deett

    ordinationis seu coronationis

    ad

    n
    nit,

    memoria?

    /brfereli-

    sum
    "Vals

    clum

    Conradi iraperatoris augaisti devenostraeque regali potestati post suum diseesreliquum *; et potestative iu villis Iterve
    ,

    Henrtci ad finem cergentem ;sed cumfestumAnnuntiaiionis celebretur v Martii; anno Hitl seeundum Trevirenses annos inchoandi modum
    currebat adhuc annus 1010, atque ita idem m sis Februarii sub varia ratione ad initium anni
    et ad finsm 1040 referebatur utrolibet autem modo sumpseris, currebat tum Tndictio ix. Idem Statue de assignato regni auno nam Conradus Eenriai patere vivis excessit vrJunii

    Apine
    et

    Lemgoue

    /.

    Falkeuborg-h habuiraus in pago iu comitatu Dutbaldi comitis situm,


    ,

    1041,

    tlilecUc

    Irmgardte dilecti * nepti nostras iu proprium dedimus atque tradidimus, cum omnibus utique suis pertiuentiis; hoc est utriusque sexus maucipiis, arcis *, sedificiis ecclesiis , decimatiouibus, agris, pratis, terris cultis et incultis, villulis
    ,

    forte arcibus

    ad praedictas villasrespicientibus, pascuis, campis, sylvis, venationibus, aquis, aquarum, decur^ibus,


    niolis, molendinis,

    10o!) ab eoque tempore Henricus cospit solus regnare anno igitur 10H alias L040 mense Februario annum regni & agebat : adeoque sitb,

    piscationibus, viis, inviis, exiqusesitis


    et

    tibus

    redditibus,
    utilitate,

    inquirendis

    cum

    omui
    test.

    qua3 ullo

    modo

    inde provcnire po-

    jectmdiptomaHepocnmsibirectecohmrentContra male cohmrerent, si indictio rau apposita esset, tumenim annus secundum receptumjam ><> 1040 signaretur, in cujus mense Februario an*

    num
    praescripto praedio
    sibi a nobis trailito

    ordinationibus tantummodo

    xii,

    regni vero

    14 Ea videlicet ratioue, ut praenominata lrmIrmgardi


    donantnr.

    gardis dc

    numerabat. 17 Quodsi diptoma ipsum excutiamus, nihil,


    quotl sitjiposititiinn sapittt,

    ao trwitw

    liberam

    dehinc

    potestatem

    habeat,

    scilicet

    te-

    nendi
    di,
    rit,

    dandi, vendendi, commutandi,

    precarian-

    procul
    zius in

    dubio

    is

    ipse est,

    reperiemus, Oobeto dHMUainr. quem Antonius Atbi- E

    quam

    reliuquendi, vel quidquid sibi placuc-

    Principum Christianorumstemmatispag.

    lis

    Et ut haec nostrae traditionis regaet per succedentia teraporaria curricula stabilis et incouvulsa permaneat, hanc paginam couscribi, manu propria, ut subtus vifaciendi.

    autoritas

    nunc

    Gothsetonem appellans una CUtti fllio Godefrido inter veteres Lotharingies duces rfctnset et eorum primum anno L04i alterum
    23 versa
    :
    ,

    corroboratam, et sigilli nostri impressione jussimus communiri. Subjicitur monograrnma regium cum hac subscriptione Signum Regis llenData v Kal. rici 111 luvictissimi. Ac infra vim. Anno Dominicae lncaruatioMartii, lndi. nissi. xl. Annc autem Dui Henrici m, ordinationis ejus xiii, Regni vero n ActumTreviris feliciter. Hucusque ex fxdeutriusquemanuscripti, quod in omnibus etiam quoad minimos apices tam perfecte concordat, ut vet alterum ex attero, vet utrumgue ex ipso Resensi autographo transcriptum videtur,
    :

    1070 obiisse signat. Pagus Lemgoue in tabulis Frederici de Wit rottocatur in WestphatimcifCW
    lo

    peries.

    ad flumen Visurgim, ubi et Palkeborgh reQuod ^u-in/n.f uiila ibidem non reperian tur, obscurse antiquitati mutationique nominum
    :

    est. Ceterum recitato diplomati recte subjungit anonymus noster Qualia jam illa donatio Uberante omnlnOj an jure oonsanfuerit,

    tribuendam

    g*uinitatis

    et

    quodammodo
    fuerit
    dlrecti
    utile

    ex

    deblto

    ant

    potiua

    remiBsio
    ,

    dominii

    bonorutn

    illorum
    nostra

    quorum jam

    Irmgardis

    babebat,

    deatur. Ceterum quod ad diptoma spectat, nihil in eo reperio, unde suppositiitum, vet de suppositione suspectum habeatur, ut ex subjectis annotationibus patebit. 1j In primis Martenius in veterum scriptoI

    dijudlcet sine peritiore

    domlnlura tantum non faclle quia Boientta; Lubel tamenj ut


    licet

    llUjUi dipli

    mafii

    coLbdexhibet aliud ejusdem Henrici diptoma Popponi abbati Stabutensi Non. Jun. anno 1040 concessum, cujus exordiendi etaudendique methodus ac ipS3e denique phrases adeo simites sunt iis qum in
    Colleclione tom. t
    ,

    rum amptissima

    tctud credam, prajaertim b! animum atque intentlonem Virgrunculaa oomitissaa attendam, quee oocupata non erat oonqulrendla dl vitiis, sed dlsaipandifl ao proltfde cum i<l oon posset, quamdlu plenum et per/eotum oon ba-

    postremum

    j,.

    dominium! videtur per ducea ringiaa cognatos buos illam veniam


    beret

    Illoa

    Lotba-

    'i

    coBaare (re*
    lllo
    ,

    ge

    Henrico)
    i

    prfua

    impetra8se,

    quod

    ^erta
    soillcet

    deaignant
    i/teneodi,

    Llberaa

    dehinc poteatatls
    eto.

    nostro reperiuntur, ut facite quitibet dispicere queat, utrumque itlud ab eodem rege dimanasse. In eo tantum discrepant, quod in Stabulensi Indictio vin, in nostro vim signetur utrobique tamen recte nam dumprius Stabutai datumest, secundum vulgarem annos exordiendi modum currebat adhuc annus 1040 cum Indictione vm at in nostro Treveris dato, dies xxv Februarii
    : : :

    dandi,

    vendendl

    quaei

    alfquam

    quidem habulaset, sed nonliberam*


    improbdbiliter.
    .

    Hmcillenon
    i

    XoHtttst

    Ad scriptorem Vitm progredior, Hnimm pnrclarm kujUS VtrgMB


    retiqui
    B.

    ,/.

    Beatt
    !

    Vitam reperio, ex qua


    videntur,

    omnes

    Itaitsissc.

    lalUu

    flif

    quidquid de
    Citat illam

    [rmffarde

    hinc inde

    manton * 0/ofi imimymooonti "/''"

    tradiderunt,

    Sanctorum
    bens
    .

    Belgii

    <"'

    Molanui in \<>tatibus prmsentem diem tttc scri


    .-

    anni 1040, more Treverico ineidebat in annum 1041 et Indictionem vim secundum eumdem computandi modum. Discimus hoc ex Browero Annal. Trevir. lib. 18, pag. 1052 primm editionis
    ;

    Memoria lt. Lrmgardis ex Vita Latine imInVIta Latine lmpreiBSj presea. Si pauto infra
    erltur a quse corpua ejufl v\ Ltantlbufl exhlbi fcur Fjusdemnonuno locome filia comitisZutphanlffi. minit Getenius , aliique ; sed auctorem nuttus
    ,

    ubi

    ait,

    Trevirenses

    annum

    exordiriso-

    titosafesto Annuntiatce Virginis.sivea xxv Marvocem tii : idem tegere est in Glossario Cangiiad ut duo priores menses cummaAnnus. Hinc sit, pertinejori parte Martii, qui ad annum 10 11

    Quod vero ad wtatem spenostra in Victat, deea Crombachius efiooietate \" "" hmc hdbet 2 ca/> ta S. Ursula? tom.

    quem

    tegi,

    indicat.

    '

    ejus

    (B.

    Irmgardis) ccutum abhlnc


    Letineqnfl

    annlfl

    Gei

    bant more Treverico annumerandi sint anno 1040; atque ita Indictio ix recte conveniet cum anno 1040 et epochis assignatis
    ,

    manice
    .
    (i

    exprewam

    vidi,

    rimilam ",

    Quiesiverasint,

    Jam anni ante scriptam legeram " oportuxt Vitam iltnm jam 300
    aauis

    2U
    iuctokk

    m
    medium
    seculi

    S.

    IKUG ABDJS ViBGINB.


    cile poterat
    :

    annis conscriptam fuisse, priusquam Cronibachius circa


    rel.

    verum

    illa

    caducse hujus

    vita? bre-

    ^ S

    "

    xvu suum Opus


    :

    ede-

    vem usuram probe


    qua veram
    pararet.
    amori.s

    perspiciens, didicit rationem,

    Hinc consequens fit, ut laudata Vita ad seculum xiv ad minimum referenda sit ad minimum, inquam, nam utrum illa, quarn Crombachius vidit antorjraphum esset, an apographum ex vetustiori exemplari descriptum t ex ipsius verbis non liquet. Secuto tamen xin antiquior esse nequit, nisi quam pras manibus habeo, in>>! />ui/n tliritur IirataUumWtc,-/ji,l(ifji i,t tiura 8. Elisabetha? operibus misericordAse asmutata fuisse jam vero sive per S. Elizabetham Lusilanim regina, sive Lantgravia Thuringiie designetur, assignato seculo vctustior esse nonpotest: nam prior anno 133(1, altera 1231 humanis
    :./!,
    :

    iu ceelo

    excellentiam divitiasque com-

    ffistu

    cravit

    totam cum ingenti Omnipotentis cultui consemeruitque Domini nostri Jesu Christi

    Hunc

    in finem sese

    diviDO

    comitnsa evadere.
    to

    Cum jam
    |

    pater ejus persolu-

    quod omnes tenemur e vitae terminum flag-itet) quisque sibi felicem excessisset, opima ad illam devenit hasredivivis tas ac nominatim urbs Reesium b cum suo tercastrum Burgi ritorio pluribusque aliis pag-is subjectis eidem agris, Aspel c nuneupatum cum ac denique urbs et dominium Suchtelenum d cum
    naturae

    debito

    ad

    Bulfl

    item arvis.

    rebus erepta
    poitcriorem
    |

    est.

    Tam amplo
    attenta
    instar

    1,,/pulerant me Motani diUa, ut pro ea Utim venam impetranda apud Colonienses instarem, sednrwedcmu. \ ter expectationem hoc responsi tuti ln ecclesia metropolitana oeque Latine oeque Qermanioe
    '.)

    Virffo

    potens patrimonip venerabilis mundum s e '" en8 "fti ' perpendit, se ceterorum mente r r *
    i'
    ,

    tanum vttam
    ag i t

    hominum

    in

    hac

    vita ut

    miseram pere:

    con cripta
    l.iui

    Invenio
    in

    Vitam

    S.

    [rmgardis,

    ni.si

    il-

    ipaam, qua?
    capellaa
    S.

    pictura

    antiqua eircum
    ut eupra

    pa-

    pietea

    Stephani,
    (vide

    numero

    se-

    y ouudo
    <"/'.
    '>

    indicabam
    iit.

    infra in annotatis ad

    quam sepulcrum viaieolebant Ilabeo nihilominus <: r,uanice impressu//* Colonim anno 1G02, qitm eadem prorsus mdetur cum antiquioribus do quibus laudati scriptores meminerunt, Jdau tem colligo eco variis tecctibus, quos ipsi ex iis in suas lucubrationes transtulerunt, quique solisprope vocibus dissonant anostra VitaGermav)

    depictam,
    bibi re

    tantibue

    forte

    Non habegrinam versari ; dicente Apostolo inquam IIoc mus hic maxentem civitatem. videlicet matura mente perpendit S, Irmgardis non diuturnam sibi fore in hisce castris dominii.s ac villis cornmorationem quapropter diviqo famulatui ae totam manoipavit totia viribus E connixa ad optatum scopum pcrting^ere. Itaque valedicens terrenia illecebris semotum ab omui humano commercio locuin inhabitare decernit ut soli Deo vacaret cumque erg-a inopes sub, , ,

    ditos

    suos

    Suchtelensea

    tenerrime*

    afficeretur,

    itaque, cum alia non suppelut, Ladonabimus, servata quantum Latinm phrases patientur, in vertendo styli simplicitate.
    nica,
    tinitate
    ,

    Hanc

    porroa me petat, quid de ea Vita cenpaucis respondeo, videri mihi simplici veritati circumstantias adeo mirabiles ineaadmixtas, ut si omnino fabulosm non sint, fabulis
    seam
    .

    si quis

    parochiam Suchteliui e aliquamdiu incoluit, ubi et locum solitarium ab omni hominura consuetudine liberum eleg-it, in quem se quotidie precandi causa recipiebat, ne quia sua sacra otia interpellaret. Locus hic non procul a Suchtcleno in campi cujusdam parte semotiore situs erat. Placuit. Domino Deo tara eximius solitudinis

    amor ac
    rita

    pietas,

    pnedietumque locum propterme-

    proximm merito
    observabimus.

    possint censeri, ut in annotatis

    variis privilegiia donavit; pluribua quippe prodigiia ac miraculia olim inclaruit, claretque hodiedum unde et Deo consecratus
    :

    dilectae

    Virg-iuis

    VITA
    auctore

    approbatusque a S. Sede Romanaest, concessis insignibus indulgentiia f quicumque ibidemad divinum oultum proraovendum ornaudumque templum seu sacellum S. Irmgardis piam stipem elarg-iretur; quod et clexnentissimi domini nostri archiepisoopx
    t

    anonymo

    Colonienses approbarunt. In his templis ao saoellis qualihci hebdomadc duo sacra perpetuo celebranlur
    in

    gloriam

    et

    laudem omnipotentis Dei,

    demque benedictm matris

    ejusMarias, ac S. Irmg-ardis

    Germanice conscripta, interpreteC. S.

    honorem.
    3

    Cum

    bat
    tur;

    humilitas,

    vero nonnulli, quibus tanta displiceeam ludibriis onerarent, eo quod


    Bscnli

    indealiodi?''"*
    '

    '

    UB

    CAPUT
    Deattv
    illustres
    x

    I.

    natales

    contemptus

    sectare- fZatoain* remotiorem ter- viLponti-~ ram petere, in qua ignota mortalibus a perver- fldinnouBorum oonatibos tuta Deo (amularetur. Subiit M,,; dein deaiderium Bomam peregrinandi ad sacra limiua SS. Petri et Pauli nec mora, spretis

    pro sua nobilitate


    deserto

    pompam non

    Suchteleno,

    statuit

    tam
    in

    opum amor
    tio

    longinquro

    viae perioulis,

    iter

    solitudinis, peregrinaet

    pedes aggressa e\vel

    celsoa iUos
    oflBlia

    Romana,

    reditus

    Gobniam.

    montes superavit, ut looum obtinere mereretur.

    exiguum

    Romam

    ZmpAanfa
    et

    Ofiimam

    h.imtttutein

    a oap. 3 Bcriptum esl Quanto -E/magnufl es, humilia w m omnibus, e1 coram Deo inveniea gpptiam, Huio dioto audiens

    T?oolesiastioi

    moi sedula pietatesacra Dei templa ao septem pnesertim Romame urbis basilicas in dies invisit quo factum est, ut virtutes ipsius
    sa

    ingres-

    proborum laudibus celebrarentur


    rini

    palam facts sed id ipsum

    grave erat

    utpote quae

    adtpta

    [rmegardis nobilia virgo, quaa prapotentibus toribua ao illustri stirpe progenita Bnxia honorum ao fortun bonia affluebat, Quippe cum patrem haberet Zutphaniaa in Qeldria oomitem terrenarum rerum abundantia ac pompa frui
    tuii S.

    nam laudem fugitebat Etenim scriptum esf bona opera hominum videbuntur verumtameu
    ,

    omnem huma-

    terrcnam
    hflBO ita

    inde

    laudem

    ne desideres

    etc.

    Virgo

    tuah

    se piis operibus dedit, ut vita sua spiripatn Pontifici innotuerit. Quapropter Pon-

    fa-

    tifex ing-euti

    perfusus gaudio dignamque de uobili

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    bili virg-ine
    S.

    276
    *. Asostmo.

    Irmgarde existimatioueni
    se accersit
    :

    conci-

    oblectata fuerit

    piens
    catur,

    eam ad

    accersitce

    beue pre,

    ad perseverantiam exstimulat supernre Hierosolymae gloriam expouit, multaque suaviter disserens de divina clementia ae misericordia, meminisse jubet graves suos labores et aeerba vestigia pretioso aeternitatis thesauro olim esse
    ,

    Sed luec illius fidei permitto. Vide etiam Comment. num, 5 et 6. f Conside Commentarium numeris mox cita~ tis, ubi etiam, qu& de gemino Missse sacrificio
    dicnntur, confirmata reperies. g De SS. hisce Virginibus ac
    Marti/ribus

    agendum

    erit

    21

    Octobris, quo die in

    Romano

    remunerauda.
    jui

    rum ad

    4 His instructa monitis,

    per$eve7*an-

    niam a

    Pontifice

    ttam adhortatus, rettquias

    cum

    ille

    redeundi in Germaobtinuitque sed reliquias aliquas de undecim millibus

    veniam

    petiit,

    annuntiantur. Crombachius in Vita S. Urs tom.-lcap, Hagens de translatione ptwdictarum reliquiarum perXS. [rmgardem facta, partem hac Vita 7'ecitat, ac deindc inqni/rns, sub quo
    Pontifice id acciderit, sic opinatur
    tris
    :

    SS- virginum
    e coneoriio S.

    virginum
    quiescunt
    cutus est
    si te forte
    ,
    :

    S.

    Ursulse

    sociarum g
    desideraret,

    quse Coloniie

    Quodsi

    fra-

    ardeuter

    ita

    eam

    allofilia,

    tempore

    cum

    pravsset
    est
    )

    S.

    Pantaleoni {cui

    Ursulx

    $tbi

    Electa virgo ac dilecta in Deo

    anno 1082 prcvfectus


    :

    profeota

    Homam

    est

    afferri postulat.

    rursus incessat pia cupido sanctos pa,

    trouos nostros

    Komauos viseudi postulo hanc exiguam mihi operam prsestari, ut ex veueraudis KS. uudecim millium Virgiuum reliquiis, quaj
    ,
    :

    Colonis conditte sunt, partem aliquam asseras magno enim earum desideno teneor. At S. Irmgardis, audito Pontilicis postulato, indignam se
    reputabat, quse
    petitioni

    Urbauo II Apostolicam, sedem gubornante factum arbitror is nmgistro quomlam USUS Parisiis S. Bruuone Carthusiamo familiiu fuudatore, patria Coloniensi, oumdem apud se trienuio detinuit rsua quo fors&B hausit oliam oam
    ,
    . . .

    lanas reliquias expetendi oupiditatem

    prffisertim

    cum
    :

    terra

    sepulcralis

    haruiu

    irgimun ubique

    tam sacrum cimehum


    acquievit, et impetrata

    tractaret

    tamen

    cum

    apos-

    tolica benedictioue discedendi fucultate,

    uon siue

    B magnis iucommodis Coloniam versus iter arripuit. Dominus noster Deus vere omnipotens, qui omnibus suis auxiiio est, diguissimam virgiuem S. Irmgardem clementer tutatus est, ut Coluniam
    perveniret; ubi divinisobsequiisrursusstreuue vacavit.

    Nonptacet mihi hsBO Crombacltii opu nio si enim, ut supra di.cimus, temptum ticsense restaurarit anno WWtiadeoque jam tum 20 q certe annosnata fuerit, oportct ut tcmpore Llrbanill, quianno luss Pontifeto creatus est, annwn adminimum 68 numcrarct qu;r .rtas tam motesto ilincri tertio repetito non satis aji/a cidctur. Itaque verius mihi videtur,peregrinationes hasce in postrema tcmpora Alexandri II, aut priora Gregorii VII incidisse quorum prnnus anno
    peterctur.
    -.

    ANNOTATA.
    a Libellus titulum

    1061, alter 1073

    Pontifwatum exorsi sunt.

    hunc

    prsefert. Prseclara ac

    Irmgarillustris historia nobilis ac sanctse virginis didis comitis Zutphaniae in Geldria aliarumque
    cujus prsefata; sanctae honorifice conditum jacet in choro S. liernardi in ecclesia metropolitana Colouiensi juxtra SS.

    CAPUT
    Terram
    sepalcralem

    H.
    undecim
    defert

    tiouum

    Virginis

    corpus

    mil:

    invisiturque a peregritrium Regum eorpora nantibusex omni regioue Catholica. b Reesium vulgo Kees, urbs parva Germanise sita est ad Rheni alveum inter Vesaliam et Embricam in ducatu Clivise; qua respicit Zut;

    lium virginum
    illius

    Romam
    ;

    ad

    advenlum omnes Urbis camterra


    ,

    pance sponte pulsantur


    fala vertitur
    in

    prw-

    phanise comitatum. c In tabula Clivige per F.


    collocatur.

    De Wit prope Reejacet

    sanguinem parSilvestri

    sium d Juxta preefatam tabulam

    ad Naba-

    tem

    capitis

    S.

    Colo-

    liam fluvium (incolis NiersJ in ducatu Jutiacensi, tribus aut quatuor circiter milliaribus Rureemunda dissitum. De eo Teschenmacherus in Annatibus Clivise etc. parte 2 pag. 302 sic me~ Suchtelenum sicut et Waldcnielium muminit
    :

    niam

    transfert.

    T^OBtmodum

    denuo

    Lubuit

    Bacra
    <*<
    ,

    Bomaa

    looa

    TorraitjnU'

    nicipia potius sunt,

    quam oppida
    comes

    quorum

    istud

    Irmgardis

    Zutphania;

    ecclosia;

    Colonien-

    siscollegio Pantalebnaeo legavit. e Priusquam huc se reciperet,

    undaoim mUIt a Pontiflce commisHiu , looum aepul" <i"ium humiUter acce 11 Huiiiam defeturte undecim millc Virgiuum indignam pata eaora ossa attingurc , pro- rtnti 'nmpanK

    venerandi causa
    silii

    acoedere

    memor

    pro- oralom ss.


    I

    vinciie

    seque

    commorata est lacinia in Aspel, si vera narrat anonymus in supra mentionem feci Vitee manuscriptce, cujus Quamdiu ante id in castro suo sic autem habet Aspel prope Heesem fuerit nemo id faciie affirsemita, quas castrum inter et Reesem maverit
    : : ,

    stravit in

    genua

    et

    pio timorc oorrepta aliquan-

    ijionfd tonantt

    terrasuai chirotheca; a reverenter Lnolurursus iter oapeBflivlt. Jamque sit, ac Komanum attigerat, oum venerabilis Virgo urltcm ipsam

    tulume

    ex tam longinquu
    Virgine
    nil

    semihorario

    itinere

    interjacet

    hodieque via

    S.

    Irmgardis vulgo nominatur, eo quod exercendie devotionis causa eam ire et redire solita fuerit; ajuntque, illam etiam hyeme adhuc herbescente

    gramine semper vivere in memoriam


    illius

    et testi-

    moleuta via, q.uod in nobivenementer defatigata li paulum quietU eaperet. antc portam rescdit, ut vulgare pTodigium contigit b Interim non quippe totiufl EomanflB nrbifl campanafl, omiica Hoo neminepulflantcfluaflpontfl Bonltum dedere. onnurrunt, n-i tani miimiraculo exciti Romam
    et

    mirum

    est,

    ficationem

    tum puntatis tum

    sanctitatis,

    sitataa

    causam

    inquifliturf.

    Ipae

    Pontifei

    ^gatofl

    qua; toties et tanto pietatis sensu illam calcavit imo etiam certum quoddam pomorum genus ab Imgardinum vocitatum sive illa adhuc exstare
    :

    et

    mini.stros ^uos per

    umversam uroem dmuttit


    monaflteriiflque

    quod

    illa

    ibi

    creverint

    maxime, seu quod


    II.

    illis

    jubens eca in omnibufl templifl in cujus graexnlorare, num quem Invenirent, stupendum illud prodigium aocideret. At illi tiam
    41

    platcas

    Septembris Tomus

    276
    A. Anwrnio.

    VITA
    :

    B.

    IRMGARDIS VIRGIXIS.
    di-

    plateas perscrutati

    ad portam pervenere, ubi

    dum

    gnissima Virgo recubabat sed minime rati propter eam ipsam sacraque Virginum lipsana, quse bonuisse campanas, ad in cbirotheca attulerat,

    narum, quae sine


    terat.

    quse caiisa esset hujus pulsationis campaspeciali miraculo fieri non po-

    beatissimum Patrem retulere, inventum a se neminem, nisi pauperculara fesminam ad urbis portamquiesoentem, quse tamen digna non videretur,
    propter
    Pontlfiei

    Venientes ministri summi Pontificis ad portam, ubi Virgo iassa pausabat, redeuntesque responderunt se neminem invenisse, propter quem nisi quod ante portalts pulsus factus fuisset
    ,

    tam urbis inveniebant quamdam femiuam


    gatam. Quo audito, Papae
    incidit memoriae,

    fati-

    quam

    baec contingerentc*.

    quod

    pr*-

    Contra
    nire
    nihil

    Pontifex

    probe

    advertens tale pro-

    fatam tcrram tradit, qux ffl tanguincm


    vcria ad S.

    digiuin non casu, sed ex divina clementia prove-

    esset B. virgo Irmg-ardis portans reliquias de societate SS. undecim millium Virginum jussit ergo
    :

    Petributiticam
    dcpnrtatur.

    nec sibi parcens surrexit etegrcssus palatio rem ipsemet voluit investigare. Cum ad portam pervenisset, eum mox agno,

    dubitans,

    congregari totamrelig-iouem

    cum

    ciero ad obvian-

    dum

    tantisreliquiis.

    vit S. Irmgardis ei accedens ad Sanctitatis suse pedes provoluta est. Ille vcro desiderato Christi Bene Filjjju adventu hetatus ita eam affatus est
    :

    d Utinam et de hoc miraculo aliquid certius aliunde haberem. Objectioni huic occurrit Crombachius loco, citato scribens sequentia Licet temporis injuria Ilomae tanti miraculi (terra in san~
    :

    quis ille magnufi theveneris Kiccta in Christo saurus cst, quem nobifl afiers ? Cui iila Is ipse, qucm tua Sanotitafl a me flagitavit, dum hinc nuper discedcrem ; nec mora gestienti Pontifici
    ; :

    guinem versse et campanarum sponte sonantium) memoriam obruerit, mansit tamcn apud
    y

    Colonieuses
    tis S.

    a majoribus accepta, litterisque cupropter

    stodita, narratio

    chirothccam porrexit

    qua aperta non sacra ossa, ut arbitcatUfl fucrat, sed sanguincm d deprehondit, eumqtie tam reeeutem , acsi a SS.
    :

    Silvestri eo

    nobilem portionis capitempore dono Pontificis maxi-

    hora effusus esset. Obstupuit' et Jaudata divina clcinentia , causam agnovit ob qiiam lain festivura sonituin carapana aera deDein congregato univcrso cloro , sacra diflgent,
    Virginibufl cadcin

    llpsana

    oum Bumma
    :

    reverenlla ct suppiicationc,
    Jvr
    i.\

    mifactam Coloniam trauslationem. DeinpostpauIn hujus rei memoriam Irmgardi est erecta statua nuper adhuc arsB imposita jam vero ad ejns latus collocata , qua dextera chirothecam rubentem sanguine, sinistra scipionem, quo se fulciebat in peregrinationibus, exprimit, ne memoria tanti beneficii obliteretur. Vellem
    ca subdit
    : ,
    ,

    cantantibufl cunotia

    sanouink
    Potri

    Aom

    la-

    addidisset , cujus tetatis illa statua esset

    nisi

    mi

    .t

    BTOLAfl
    \

    si.am

    ad

    S.

    ba.silicam

    enim Vita antiquior fuerit frustra ex ea


    t

    Vitce fi-

    deportavi!

    ubJ honoriflce deposita hodiedumservantur. Orevit hino Peperga Ursulanas virginee


    religio
    ;

    dem

    nititur stabilire

    Interim

    dum

    certiora mo-

    tiaaagcns

    pui lumque benedixit s. [rmgardl, et graeam in Dei famulitio consolatus est, ac


    e.

    conflrmavit
    Dclnpautulum
    Hnm.t
    vidii

    numenta producantur , utrumque prodigium ad minimum dubiummihireddit obliterata utriusque ut ipse fatetur, in Romana urbe memoria. e Laudatus auctor ex memorata Latina Vita
    t

    7PosthflBo8,

    [rmgardls altquamdlu Romee comLoois


    visltandifl

    hsec recitat

    .-

    Buraus Papa benedixit

    S.

    Virginem,

    morata

    saorifl

    oum magno
    Coloniam

    pie-

    morata, por><<
    ,

    tatifleenau venerabundfl

    Inoubuit,

    apitit s.

    tandemque obre-

    eam etiam ducendo ad singula loca sancta, regratiando etiam maxime Virgini de tanto beneficio.

    Silwitri Colo-

    tanta a beatiaflimo Patre


    vrri.i

    faoultate,

    ntam

    dff/bi

    t.

    oonstltuit,
    l.i-n.iirii

    Verum
    N.
    ||0j

    hie

    acoepti a S. Virgine

    aaori

    rn.ii

    iiiiiiiriniM-

    ju\tii id
    I

    quod apud
    h\M1
    ,

    gratum se cxhibuit Augustinum legitur:NoH


    Nl )N

    l-H.M.,

    iu.ll

    ,;

    I.UATIAM UK

    i>ato.

    Qni.i

    multaP pretlosum
    I
    :

    ipai

    thesaurum do-

    navit,

    vldelloet

    venerabile caput
    41101!

    8.

    Silvcstri

    inquit Crombrachius Romse servatur. Ceterum translatio hwc discutiendavenietpridie Calendas Januarii t quando de S. Sitvestro agetur. g Circa supplicationem hwc notat Crombrachius Quod sacrum pignus ut cives honore def

    Portionem

    capitis

    nam major

    crauii pars

    Punliliiis
    tolloa

    ejuti iiumiiiis

    lpia

    cum

    apoa-

    bito prosequerentur

    venerabunda Busolpiena Coloniain repetiil iii.i illiul au metropolitanam s. ivtri eooleslam detulit, ln qua ad hoo usque tempue ser:

    benediotlone

    ex eo terapore clerus se, natus et populus anniversaria supplicatione veteracivitatis obitmcenia, tertiae septimanse Paschalis
    die

    Veneris, circumlato capite

    Silvestriuo.

    comitautibus presbytepis, oanonioia, oonsulibue, senatu populoque Colonienal quotannia oircumfertur g sanota vero Crmgardia ob allatum tam pretiosum oimelium summas a populo Laudes amoremque pro,
    .

    vatur, et

    iu

    sulemni supplicatione

    lenius in Pretiosa hierotheca pag.

    Ge1U5 tradit

    supplicationem hanc jam

    ante

    id

    tempus a
    :

    S. lleriberto fuisse institutam.

    Ipsam audi

    In

    grataui divins bonitatis et clemeutiffl (in conce-

    dendapost diuturnam ariditatem

    iucnl;i e

    memoriam

    AWDTATA,
    Suspioabar in antiq\ o 7ita 1 atine com ptalooo ohlrotheoa/brJe positumolim fl potheoapro lipsanotheca tstdtam Molanus,
    a

    terrce plucia) (Heribertus) post Paschales ferias suppiicationem anuuam Colonia^ instituit. subsequentibus vero annis decoravit cam circunilatum S. Sylvestri caput, quod S. Irmgardla virgo in secunda sua Romam profectione a
    S.

    PrflBSuI

    Crombachius ohirotheoa Ugunt,


    nica, in thren hensohen. b

    uti

    Vita

    Qerma,

    Pontitice obtinuit, cui chirothecam terrss ex cebmetcrio undeeim millium Virginum plenain obtulerat.

    Suspsctum mihi vst hoo prodigium cum guod sciam, Ecclesiasticorum Attnallum scriptor meminsrii quod tamm si re pgillius iiulhts,
    .

    ra contigisssti latersnon potuisset,

    Crombachius
    lo

    Vita Latina

    eadem hmcpau-

    accipei Quiesoente S. Tlrgine, omnes eampanestotSu&urblfl pulsabantur absque Juvamlne humano quo faoto Ro\

    aliter recitut.

    Verba

    manus pontlfex

    misit servossuos ad iuvestfgan-

    CAPVT

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS.


    reis,

    277

    CAPUT
    Tertio

    III.

    aliisquepiismuneribushonorarunt:atquehinc A amitoo. factum est, ut etiam hodiedum coram ea lampas perpetuo ardeatc. e
    10

    Post

    hasc

    Irmgardis

    de

    incerto

    mortis

    D**md+
    SStaTl
    ''

    tempore

    Romam

    adit, ubi

    eam

    cmcifixi
    :

    adhue sospes de terrenis tiamSPetri bonis condere testamentum, quo univcrsam h


    solicita voluit

    Domini simalacrum alloquitur

    eo-

    dem rursus solatio


    tur ac sepelitur.

    Colonice fruitur
    :

    ecclesias suis bonis ditat

    bono- PamimnU mmque hroredes Deus et Sanctos con- **"** c scriberet. Itaque castrum Aspel d et urbcm Itee- * ibit >*9 rit " Queservu+ns sium cum annexis agris S. apostolo Petro ca?Iod rum patrono consecravit, ea douando ejusdem
    ,

    reditatem

    suam suorum

    divino

    cultui

    traderct

    pie mori-

    vicario
    rio
    S.

    Coloniensi

    episcopo.

    Prfflterea

    Pantaleonis

    itidem

    Coloniro,

    monasteeo quod

    Tertio Romatn

    Praefatas reliquias
    g-ulari

    S.

    Virg-o quotidie

    cum

    sin-

    ingrcssa a

    Crucipxi

    si-

    mulacro
    benedictioncm
    ct

    jussa acci-

    pit,

    venerabatur; ante eas identidem precibus instabat, Deum Sanctosque solatium opem gratiamque enixe flagitans, ut iterum Romam adire et sacra ejus loca invisere daretur quod si Domino placeret
    , ,
    :

    reverentia et amore

    f ejus illi tum abbas prrosideret, oppidum Suchtelenum una cum ejusdem dominio omnibusque eo spectantibus ad honorcm Dei sanetique martyris Pantaleouis legavit, eo fine ut
    frater
    ,

    illius

    nbbatiai alumni in
    :

    marentur atque ipsos hucusque pormnnsit. Nec pauperuiu obltto est nam pratcrquam quod magnas opes xeno:

    divino fnnmlifio confirhujus dominii posscssio penos

    dochio transeripsit,
    liurn coudidit,

    nihil in se morro futurum,

    quominus tam mole-

    aliud iusuper simile domici-

    stam peregrinationem alacriter susciperet. Cum-

    B que jam

    tertio

    Romam

    ipsa se

    nunc llnrhpfork nominatum, in quo suaqnodienoctuque juvandis egenis Impen- K


    Elisabethffl

    advenisset, solitaquejpie-

    dit, et S.

    tatis esercitia visitandis


    siis obiret,

    S.

    Dei Sanctorumque ecclePauli basilicam ingressa est bic


    :

    famulitiuin

    medltata

    st

    Crucifixi

    Domini iconem

    reperit

    ejusdem plane

    ffimulata est, ut miscricordiffl opcra implerct, quandoquidera in exterioriDei cultu sese exercerc non

    posset
    ret,

    longitudinis,
    S.

    materiro ac flgurro

    cum

    ea, quas in

    donec cnim ndprovectam ffltatem pervenlnon parum vircs suas in florentibua annia con:

    Petri rode Coloniae ante sacristiam erecta est,


    in sacello
    S.

    trivcrat, et OOrpua suuin in divino cultu caStlgaVQ


    rat,

    Irmgwrdis in ejusdem civitatis metropolitano templo depicta est. Vix in g*enua provoluta cceperat precari, cum ex iconis ore has voces accepit Electa dignaque filia mea Irmgardis, postulo a te ut cum Coloniam redieris, metropolitanam S. Petri sedem accedas, et Crucifixi imaginem, quam mihi plaue similem ante sacristiam altari impositam reperies, meis verbis salutes a. Ad has staturo voces haesit admirabunda S. Irmgardis, et mox deposito humiliter galero, quo peregTinatiouis ergo utebatur,
    et qualis
    :

    ut supra dictum est.


    In

    11
    fecit,

    hoc dcnique

    xenodochio

    vivendi

    finem

    '

    temoaoctao

    quem cum

    instare intclligcret, divino Via-

    "''""'''"'^ toiwrtflca

    tico

    rccipiendo sc scdulo disposuit, ct quinipu sensibus suis divinsa voluntatia beneplaoito oommissis
    ,

    ttpoiuw,

    in
    :

    crolcstis

    Patris

    manus animam oom-

    mendavit
    in

    fflternffl

    ejus in
    siuc

    quam mox angeli cum lugenti Iffltitla vito fflorlam evexerunt, Corjms vcro metrojiolitanum templum S. Pctri non
    peligione
    cst
    ,

    magna

    translatura juxta

    tres SS.

    Begcs turaulatum
    glorinm
    vcrnvit.

    ubi etinmnuin
    in

    quiesolt

    intellexit

    vocem illam
    ,

    crolestem esse S.

    Spiritus

    et saccllum cjus vieitantibuB oatendltur

    Elano

    ore formatam.

    secuturam

    Respondit itaquc, libenter sc obdummodo digna haberetur. Qme


    conspicata
    cst,

    promcruit eximla ejufl constantia, in quo, ut diximus,

    divino oultu vitam,

    tnmdiu perao
    rjiis

    cum
    rat.
    3
    tjVUL

    diceret,

    benedici sibi

    si-

    yEmulcmur
    pcrvcrsi

    igitur rcligiosam

    mulacro, quod
    9

    manum

    dexteram a cruce dissolve-

    omnemquc

    mundi vanitatem coutemnni

    Ujiud
    ico-

    aliam S.

    nem

    Coloniar

    cxsecuta, ejus

    etiam alloquio
    rccreatttr.

    Irmgardis omnipotenti Deo grates laudesque rependit, lrota quod labores suos non inaniter iinpendisset. Deinde divino NumiColoniam ne sospitante Germaniam repetcns reversa est, ubi nulla interposita mora, adito S.

    Hoc

    viso

    mus, ut olim eum omnipotenti Deo, dlleotaque aori- ipai virginc S. Irmffarde perpetuo regnemus ptum cnim cst non qui incepcrit, aed qui peraeTe:

    raverit, salvus crit.

    ANNOTATA.
    a Multum vereor, ne salutatio hujusmodi ab auctore ViUe conficta sit. Facile quidem admiserim, quod Crucifixi imago B, [rmgardem altocutasit benedixeritque, tum Horruetum Colonim at ista ab una icone <<*' aliam transmissa salutatio mihi fabutam redotere videtur, Proprius ail veritatem accessii Philippus d& la Curce, quians prodigium hoc seri incidens, cruciflxum no
    ' I

    coram prrosignata Crucifixi statua humili pioque auimo genuflexa, in broc verba
    Petri templo,

    prorupit
    prroelara

    sancta crux

    nobilis figura

    imago secundum similitudinem et spedum Domini mei Jesu Christi formata pro me misera in monte Calvariro in die sancta Parasceves pependit, mihi Romae in basilica S. Petri injunctum est a simulacro tibi in omnibus simillimo, ut te Coloniam redux salutem. Perciem
    ,

    acta
    pite,

    salutatione,
    hroc
    retulit
    :

    Crudfixi Electa
    crolestis

    imago, inclinato cafilia

    Dominum

    his

    ad eam verbis utcntem expressit


    <;sl

    tibi

    gratias ago.

    Quro vox utpote

    dem gaudio

    affecit.

    non parvo S. IrmgarUt hujus rei fama in clerum


    ille

    Benedictasisfilin rm-a Inng-ardla, Turjiiler hir hfiUur.inatus !j

    hiugraphus,

    divulgata ad episcopum pervenerat,

    mox

    so-

    lemni supplicatione instituta, crolestcm Hostiam Crucifixi capiti inclusit b, unde multis claret miipsum vero caput sponte ita denuo conraculis
    :

    Gerone Cotoniensi Pnesute, secuto x contigere, Irmgardinis actis immiscuit. Rem accipe ex Dithmaro, proutea refertw (n codicenostro Paderbomensi Q Ms. 8 lib. S Hi'(S. Gero) Cruclflxum, quod nunc slnt In nie-

    dum

    ea,

    qum sub

    S.

    cluMim

    est, acsi

    numquam apertum

    fuisset.

    Quo

    dia ecclcsia,
    gtudio.se

    ubi

    ipae pausat,

    cx ligno fabrioarJ
    videret,

    prodigio attoniti cpiscopus clerus ac populus una cum S. Virgine lrmgarde sacramimag-inem ce-

    fecit.

    Hujua caput dum flssum


    et ideo

    hoc

    summi

    artificis

    salubriori

    remedio
    nil

    278
    A. Ahoktmo.

    VITA

    B.

    IRMGARDIS VIRGINIS.
    quffi

    de ee praesumens sic curavit. Dominici corporis porcionem, unicum in cunctis necessitatibus solatiura, et partem unam salutiferae crucis
    nil

    lampadis

    an autem

    nunc indagare non potui. non semper, sed ssepius ex mediis benefacto-

    semper arserit, pro Kova autem lampas

    conjung-ens posuit in rimam, et prostratus

    nomen

    rum

    ardet.
    1,

    Domini

    flebiliter invocavit, et

    surg-ens bumili be-

    cedictione integTitatem promeruit. Vides studiose lector, unde miracutum hoc mutuatus sit biogra-

    d Consule Annotata ad caput Reesio ac Suchteleno egimus.


    e

    ubietiamde
    apud
    Colo-

    Pervetustum id monasterium
    :

    est

    phus

    noster, confuderitque

    nis ? Confusionem

    cum gestis Irmgardihanc ipsa clamat narratio : ut

    niam Ordinis S. Benedicti consuli de eopotest DionysiusSammarthanus GallixChristianas tom.


    3 coL 736 editionis novissimee. De S. Pantaleone actum est in opere nostro 27 Julii.
    f

    examinanti

    patebit. Rectius existimavit Gelenius

    in Staurologiapag. 14, Crucifixi signum, de quo Dilhmarus, idem esse cum eo, quod postmodum Beatam nostram afjoXum est. Unde mihi verisimitvidetur, biographum,cum utrumque illud miraculum de eadem cruce vel consignatum litterisvel ex traditione accepisset, arbitratum esse, quod ulrumque eodem tempore eademque occa-

    Hermannus

    scilicet

    de quo eruditus Bene-

    limum

    dictinus mox citatus col. 739 in Indice prxfati monasterii ait : XI (abbas) B.

    abbatum Herman-

    sione contigisset.

    Colonia ad me missis ad rem praesentem faciunt sequentia Statim ante sacristiam majorcm summi templi vides vetustae cruatrjue hsec illa ipsa credicis iconem li^neam tur, quam , cum rimam ag^eret, S. Gero archic Jn responsis
    :
    :

    nus seu Herimannus I coguomento humilis ex comitibus Zutphaui g-enus suum duxit, sororemque habuit S. Irmgardem, quse S. Pantaleoni multas possessiones transcripsit. Hic vir totius honestatis et relig-ionis, ut in Vita S. Volphelmi appellatur, factus est abbas circa annum mlxxsiii. Dein paucis interjectis. Obiit Herimannus anno Januarii , cum praeiv Cal. Mcxxi(alii mcxx) fuisset annis lxxxix * sepultus in oratorio S. Crucis

    (10

    XX XIX,

    epiHcopus ''hliiMirn

    .,

    applicatis roliquiis et

    sa-

    ac duodecim apostolorum, quod

    ipse

    asdifi-

    vel xl.

    cra Hos*tia Integram

    reddidit: et quse S. Irmgar-

    caverat.

    alloquena bencdietionem lmpertiit. Quae historia etiara in capella S. Stephani statim retro

    dem

    capellam IS. M. V. metropolitanse ecclesis, non Holnm in Bummitatfl istius altaris, in qua repre:;cnt:itur in

    Hculptura imag-o
    icone,
    in

    S.

    Geronis

    eum

    si-

    mili crucis
    pclliun
    tur.

    i:.t.:im

    etiam circum totam capictura antiqua explicata videsed

    g Lantgravii Thuringiee vidua designari videtur sed cum ea diu post Beatae nostrze tempora vixerit, verba sic accipienda sunt, ut significent, B. Irmrrardem iis miserieordicB operibus fuisse intentam, quibus S. Etisabetha Thuringica postmodum nobilitata est. Vide Comment.
    ;

    num.
    h

    18.
    9.

    Lampaa

    adcst,

    patetque

    adhuc locus

    anti-

    Adi Comment. num.

    DE

    S.

    ROSALIA VIRGINE

    EXIMIA CONTKA PESTEM PATRONA

    IN
    J.S.

    MONTE PEREGRINO PROPE PANORMUM

    IN SICILIA

    COMMENTARIUS PR^VIUS

    I.

    Scriptores proccipui, qui de S. Rosalia egerunt

    SlC

    XII

    POST

    uamquam
    /,i
    ,

    S.

    Etosalia

    vitam

    ducoit

    abscondise-

    scripta, editaque

    UOIUH.
    .YiW/iii 011(1oiiiii ifo

    et td>

    hominum commercio maxime

    duobus tomis in 4-.anno 1721 typis Panormitanis, recenset scriptores preeci-

    S.
    njitiv

    Romliu
    tcitur

    non

    gregatoym, plurimos tamen nactaest vi?*tuprascones, sed recentiores dumtaxat, ct tnultis seculis morte sua posteriores :

    puos, qui

    cum

    tum suarum
    aut certe,
    si

    tum post

    illius

    ante inventum S. Rosalise corpus, inventionem,de gestis Sanctx disse-

    nulli (atntn
    anlfl fnuflnttO'

    nem

    rorjwtit.

    comvus quispiam de gestis Sancta hujus nonnulla enarravit^ejusscripta ad poste-

    ruerunt. Quinque autem enumerat auctores, qui ante corporis inrentionem, id est ante annum
    1621, breviter aliqua de Sancta scripserunt atque inter illos antiquissimum assignatValerium

    rorum notitiam n>>u pervenerunt. Qesta igitur Sancta haurienda fuerunt em traditione inscriptionibus et pictis tabuHs qumsokt supererani umenta ideoque diligenter emaminandum, quam accurate quamque solide ew dubiis iilis,
    t

    Rossi,

    quem

    ait scripsisse

    anno

    1590.

    Hujus

    ve-

    ro scripturam esse visam a Vincentio Auria, de cujusscriptis agam inferius. Alter est Philippus

    errorisque periculo maooime oibnowiis instrumen~ tis, gesta sanctm Virginis coUecta fhterint et enarrata nam prmcipuus Sanctm laudator monumenta omnia quibus usus est posteris commu: t

    PartUa, Senatus Panormitani scriba, qui anno 1609 nonnulla memoravit de S. Rosalia. Tertium recenset Simonem Parisium, baronem Milocha\ qui
    edita, de
    in Descriptione Sicilim, anno 1610 eadem Sancta meminit. Quartus nume-

    nicavit.
    tis Jesit

    Antonius

    TgnaHus Afancusi Sotieta*


    idiomate

    in Ristoria S. Rosaliffi Italico

    rotur VmcmHus la Farina, baro Asperimontis, qui epistolam de S. Rosalia scripsit anno 1620,
    ut

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    gemtnumobtinuimus eamnplar, 4 Bxobtentoautem manuscripto
    cct,

    279
    SIC

    UCTOM
    J

    S.

    ifer ^uos

    2 Quintus

    demum

    et

    pr*Ci"puu*
    est

    prmcipuus auctor ante

    Octavianus
    ;

    Caietanus

    inventionem corporis est Octavius Caietanus Societatis Jesu in Vitis Sanctorum Sicutorum, ubi

    intelligere

    li-

    <* tft.tfu
    rdel " r Vila
    "' -

    quid Caietanus ante inventnm corpus rfeS

    brevem S. Rosalise Vitam concinnavit pro monumentorum, qua laborabat, penuria. Habeo litteras anno 1607, die Julii Bivona ad Caietanum datas a P. Bamaba la Vecchia Societatis Jesu, quee illam antiquorum monumentorum penuriam abunde ostendunt. Verumtamen, ubi

    b eiitS Rosalia potuerit invenire; atquc xdcirco solam relationem Ms deinceps nomine Caietani laudt, bo.Pnmo unde ipse sua hauserit, hisce indicai rfrw. verbis : Qua* de diva Rosalea scribimus, cx fama

    Ro
    ;.

    ^S

    et

    semorum

    traditione accepiraus. (ijvre

    mnximo
    oniueiu

    nonnulla dixerat de festivitate et ecclesia Bivonensi suo loco referenda, mentionem facit de Vita aliqua

    dolemus, nullum de ea mouuraentum, a majoribns nostris conseriptum, uos comperisse, nun

    forsan inveniendam sperabat, ita Italice scribens, prout verba ipsius reddo Latine Aiunt Panormi esse nescio quem, qui invenit Vitam hujus Sauctte in monte Peregrino, ubi spelunca est cum imagine supra portam S Rosaliae. Addit modum quo credebat hominem illum inveniri posse, eumque asserit
    ; ,

    antiqua,

    quam

    studium hnuc in rem colloeaverimus. Ita Caietanus inanimadversione ad Vitam,


    et

    operam

    cum

    ipsius animadversionibus

    primo

    loco

    quam edam
    t

    quia non exigua laude dignus est scriptor ilte, etiamsi pauca solum colligcre potuerit q\ cogeretur quasi in tvnebris palparc.
    ,

    men S. parum

    quandonoad
    inve-

    Rosalia minus erai celebre, et Sancta ipsa cognita. Facem enim pr&tulit
    ,

    niendum corpus

    nominatum

    fuisse Vincentium Traina. At frustra qumsivit Caietanus, ut colligitur ex altera


    epistola nobisitem

    communicata, quse post mortem Octavii Caietani ad fratrem ipsius Alphonsum Caietanum data est ultimo die Julii anni 1624. ln hac Bemardinus Lanfranchi inter alia ita scribit In rem inquisivi, quodque potui iu:

    sunt detecta, qum derit scriptura Caietani ad distinguendum inter antiquas traditiones Sicidorum de S. ftosaliafl* opiniones quorumdam post hwentionem corporis K exortas, quas nonmdli pro antiquis traditionibus

    cujus inventione non pauca ante latuerant. Pratereapro-

    habendas contendunt. Saotenus de scriptoribus, qui inventionemcorporis prmcesserunt nunc si:

    tellig-ere

    id

    est.
    ,

    Ille

    "Vinceutius
    ;

    Traina

    qui

    habebat Vitam erat miles nec scitur, uti sit mortuus nec habebat doraum permanentem. Utramque epistolam nobis exscripsitHieronymus Justiniani Societatis Jesu in collectione Ms. de
    ,

    quipostoor* pus inventum plura ad scribendum habuerunt


    illis,

    militer recensendi prsecipui


    subsidia.
    5 Inter hosce

    primo

    loco recensendus est Jor

    Post corput

    danus Cascini
    tate ac

    S.

    Rosalia nobis

    anno 1727 transmissa.

    Ex utra-

    morum

    Societatis Jesu, vir oitmintegri sanctitate celebrandus non minus

    fnvfliium

    '"'"'""'^

    que antiquus illius Sanctm cultus clare colligitur, ut suo loco videbimus; verum ex utraque item intelligitur, Caietanum frustra laborasse, ut scriptum aliquod antiquum de S. Rosalia nancisceretur
    verum cum
    Opus ipsius correctum et
    editum
    sit
    t

    quam

    doctrina etsotertia, gestisque pnvcipuism Societate muneribus, prout laHus Dideri potest in Bibliotheca Scriptorum Societatis Jesuapud

    ,*,,

    twim,

    Alegambe et SotueUum, ubi fuec etiam ad pro positum nostrum teguntur [u iuventione cor:

    post in.vcntio-

    nem,

    Porro monendus est studiosus lector, Opus Caietani de Vitis Sanctorum Siculorum editum esse anno 1657, seu annis triginta et septem post mortem auctoris nec impressum esse eodem plane modo, quo fuerat ab Octavio Caietano conscriptum. Res clara est ex ipsaprwfatione Petri Salerni, qui Opus Caietani edidit namibidem, ubi narraverat Octavium Caietanum defunctum
    3
    ;
    .*

    poris S.

    Kosalia;

    teinpore

    pesl.il.

    1 '

    illins

    potis-

    siraura emicuit Bag-acitas

    81

    Lndustria, ui proptor

    ea

    pater patrlffl quodammodo fUerlt oaoitus. Cascinum non minori etogio cetebrat Antonius Mongitore doctor et canonicus Panormitanus
    ,

    in Bibtiotheca Sicuta, ubi postcriora sic exponit

    Auno mdcxxiv
    Rosaliffl

    invcnto divinitus
    archiepiseopo

    OOrpore dlvas

    virginis Panormltan&s, ab

    eodem
    ,

    Joan-

    esse,

    Opere fere absoluto,


    veluti

    ita

    ditum

    per

    mauum

    prosequitur Tratunc fuit Opus istud


    :

    nettino

    Doria
    fuii

    Cardinati

    cui
    V

    Cascinum gratum dixerat) tamquam projolpuus


    theolog-us
    stitutis
    electufl
    ,

    nostrse Societatis

    sacerdotibus,

    et religiosis viris

    ut ooneultationibufl oon
    cjua-

    Augustino
    deinceps

    Caietano

    Octavii

    consang-uineo

    ,
    ;

    et

    interesset,
    :

    ob examen rellqularum
    prffl

    Alphonso Caietano auctoris fratri sed cum vellent ipsi multa perficere et immutare prsesertim vero ad unicum, ut aiebant, stylum omnia conformare, presserunt istud usque ad
    ,

    dem
    tia
    ,

    Vir^-inis

    ac
    et

    oeterlfl

    deHiulavit,

    ut rei

    veritas

    eluceret;

    suramo ejus atudio, saitimeuravit,


    ut
    ViryJnifl
    :

    ae singulari prudentia
    publloffl

    reliquiffl

    adorationl

    exponerentur
    ;ie

    ea-

    annura mdcxl. Tum mihi demandatum, ut perquid fieri oporteret, ne diutius intra spicerem
    ,

    que
    tria;

    Virg-iniH

    ope 1'anonriuH,
    :

    Sicilia

    fere tota

    a peste

    Liberata eat

    et

    nostra delitesceret liber tam pius, tamque avide ac diu expetitus. Hxc aliaque ibidem sequentia satis indicant, editionem in Operis sic esse factam, ut sciri nequeat, quid Octavii
    scrinia

    veneratus

    eiiituit.
    K."i";

    Jordanua velut pater paAddit defunctum essv \\\

    f)t'i-r/ithfis

    ttuni

    /itstfn/w fnnr/irtti rttlrtn

    persoluta a Senatu Panormitano. Edidit Cascinus anno 1**2.7 Vitarn


    (')

    S.

    Bo
    ,

    cdidit varia

    dti

    Caietani sit, quid vero aliorum. Porro, etsi pro aliorum Sanctorum Actis parum referat, a quo
    illa

    salia:

    virgiuis Panormitanflfl e tabulis et parletinl

    situ

    ae

    vetuitate
    oibcb

    obflitifi,

    e saxin,

    ei

    antrifl,

    e et

    quitnti rccu-

    donda Vita
    f.lltlllU

    fuerint conscripta,
    tis

    pro

    parem cum

    correctores ipsius eo habere possint auctorita-

    cum

    ruderibua

    oiim

    oblivione
    ,

    oonflepulti,

    tem; pro Actis tamen S. Rosalifflnow eadem est cum Octavius Caietanus scripserit ante inventionem corporisxorrectores vero ipsiuspost corpus inventum. Hac de causa operm pretium fore existimavimus. si impetrare possemus retaratio,

    ait taudatus Monginuper in-lucem evocatis exscribens primam partem tituti tongiotorius, quem Opuscuto suo indidit auctor. Curaris verat nimirum Cascinus antiquas 8anctm imagi nes xri incidendas, et novas quasdam ex antris
    ,

    tionem manuscriptam

    ipsius Octavii
    coltegii

    Caietani,

    corporesque invento addiderat singutas brevi inscriptionc expticans, atque ita VitamSanctw
    ,

    prout servatur in bibtiotheca

    Panormita-

    imaginibus adumbratam

    edidit.

    Idem eoriptor
    deinde

    280
    IVCTORE
    t. s.

    DE
    awno 1631 Vitam
    et

    ROSALIA VIRGIXE.
    lemi, docet Bibtiothecascriptorum Societatis JeSicula Mongitorii in elogio Petri Saterni, licei hic nullibi id indicaverit desiderans totam Operis laudem Cascino relinquere. Quis non videat, quantamhmc suspicionem ingerant, non exiguam Operis istius partem Salerni potius esse quam Cascini t Fateor quidem, nihil interesse, hujusne sit major pars Operis, an alterius, cum uterque egregia pietate et doctrina fuerit omatus, et uterque scripsesu, et Bibliotheca
    rit post
    litteris,

    inventionem corporis tuS. Rosaliae, continua oratione enarratam, in Joannettino Doria cem dedit, ac eminentissimo
    fe/ntfe

    archiepiscopo Panormitano dedicacitm quia Latine scripta Vitam tam quia ab ipso auctore edita, prge ceterts recudendam censui loco seeundo. Demum opus molis majoris aggressus est Cascinus sermone Italieo
    Cardinali
    et
    vit.

    Hanc

    conscribere, illudquc in tres partes dividere voiuit. Liber primus continet inventionem corpo-

    cullum Sanctse antiquum,miracula muttti, aliaque prsedicHs annewa. Liber secundus constat e muttis dissertationibus, quibus gesla S. RoHaliaj exponuntur ope editarum anteimaginum, quas in hoc libro recudit Liber tertius totus est de honoribus,quiH. Bowliffl tribuuntur in variis mundi partibus, addilis tamen nonnullis miracuiis. Tribus hisce libris seupartibus subjunguntur
    ris,
    .

    corporis inventionem. At

    cum ex

    variis
    ,

    ad nos

    e Sicilia datis, clare

    videam

    fere istius Operis laudem uni Cascino attribuiaSiculis ; noluiego Salernum parte sua fraudare, Sed singidis, quantum fieri potest sua

    omnem

    attribuere.
    9 Porro Petrus Salernus, de cujus pietate et Opus Latimim Salerni, exquo eruditione prseclara videri possunt elogia in Bi-

    totidem >t><ircssiones, quarum prima est dc loco emortuali, altera de stirpe Sanctse, ac tertia dede variisin lawlem ipsius compositis. ILtc omnia simul implcnt volumen in folio quod edi-

    mum
    lc, >>
    1

    B
    nam
    ffjmi

    65

    cstdiupost mortem Cascini, videticet anno opera /'ciriSaterni, quem et Operis Caietani

    viujhk
    ttuliiititi

    fhioremmonui. 7 Jam vero an Cascinus laudatum Opusplae*t

    eorreetum
    a Satemo,

    n$ perfeceril, merito dubitari potest, quia tantempore latuit post mortem ipsius. Verum,sive auotor Opus suum ad calcem perduxerit, sive
    to

    imperfectum

    reliqueril,

    non

    hctbere eo plane

    certum est nos illud modo, quo a Cascino fuit


    ,

    wriptum, cum interpolationis mayxifesta habeaindicia. Accipe nonnulla, lector studiose. tlixi ul Cascinus anno 1635. At in Qbiit Opere laudato lib. i cap. 7 pag. 48 adducitur deoretu/m sacrw Rituum congregationis anno 1641 datum, /! cerle semto post obilum suum anno (tisi-titus Operi suo non inseruit; sed haud duhtc ab editore additum, Rursum lib. 2 cap. 6 pttij, II narratur ijiiod sententia illa qiwe stirpem B Ros&liffi a Carolo Magno repetit,in-

    mu8

    serta
    illa

    sii

    Breviario

    Romano;cumgueagereturde
    sitt ut

    Breviario eanmenda, sic defensa


    .-

    in

    adposteriusidcontigit andift post mortem Cascini no Ld42 j id c.st quemadmodum narrat Vincentius AuriainRosa osetesti />>i</. 86. Plura adduci possunt, qux non videntur scripta <i Cascino. At altata sufficiunt, ttt intelligamus non omnia Cascini cssc, quse ifi Opere ipsius nomen prsBferente impressa leguniur, Hac <>'< causa vehementer suspicor Opus istud non fuisseperfectumaCascino,aut certe >'<>>i ita fttisse correctum ei emaculatum ab auctore, ui editor Salemus non habuerit plenam Uem addendi, demendi, mutandi, corriigue omnia gum pro sua prudentia vellet
    Breviario manserit
    ,

    Uiothecisjamlaudatis,exOpereItalico, de quo tur in Comegimus, Latine conscripsit Vitam S. Rosaliee, eam- mentaria, et que inseruit Operi Caietani a se edito de Vitis edentur miraSanctorum Siculorum tom.tpag. 147, utiet In- cuta, E ventionem corporis et miracula aliquot, partim ex eodem Opere translata, partim aliunde addita. Curn autem omnia uberius enarratasint a Salerno, quam in Vita Latina, compendiose scripta a Cascino ; totum fere illud Opus Salerni huic Commentario per partes inseram, prout singula ad propositum nostrum conducent.Miracida vero post secundam Vitamrecudam debitis annotationibus illustrata. Porro ex omnibus scripioribus deS. Rosalia, tresmodo recensiti, Caietanus nempe, Cascinus et Salernus, prsecipuo loco habenturapud eruditos Sicidos. Illosego etiamprse reliquis sequendos existimo at nequaquam in dicta eorum jurandum sed singula maturo examine discutienda. 10 Vitam S.llosnliismiUti alii scripserunt neo- Aliiscriplores, terici, ex quibus preccipuos solumcommemorabo. qui secuti tunt pr.rcedcntes Vincentius Auria, Panormiianus juris utriusque doctor ac muitis aliis scriptis illustris , Italice composuit Rosam cseiestem, in qua de inventione, vita et miraculis S. Rosalia? diligenter disserit. Hoc Opuscuium anno 1668 Pa~
    ; ; : ,

    multa dabun-

    est ; ac mox anno sequenti atiud cjusdem scriptoris Opusculum prodiit,inscriptum Vita S. Rosaliae, quod prxcedentis est quasi compendium. Utrumque Opusculum habeo F et laudabo, ubi videbitur operx preiium. Antonius Ignatius Mancusi Societatis Jesu primo edi-

    normi impressum

    addita, subtraota, aui


    fieri sotet
    iti

    mutata

    quemadmodum

    dit Vitam compendiosam, deinde vero uberiorem sub nomine Historuv, quze anno 1721 imp?-essa est, et suislocis adducetur, prxsertim pro recentioribus miracidis ; qusc hic auctor post alios colligere potuit. Relati hactenus scriptores pluresque alii, quos necesse non est commemorare, iis,

    Operibus posthumis, qum ab aucto* ribus suis perducta non suni ad <<<<>> perfectionem ut sins nUla muta antur lu
    t
    .

    dem fere insistunt vestigiis. Verum alia quoque prodiit Vila S. Rosaliaj a prescedentibus multum
    diversa, quse
    buit, etiamsi
    et

    laudatores

    et

    sectatores suos ha-

    aspice
    01 /nr/ii.,

    aliieamVitamprorsus negligendam
    Vita alia er

    emistiment.
    dictis sequitur

    HOfl

    /;.(

    primo,

    Vitam Latinam

    pauea
    tita.

    aj

    quamipseedi

    ius,

    utiiiorem esseadsetir
    ,

    uipO-

    quam sit majus tentiam iUius inleUigendam Qpus ipsius Uaiicwnt cui opinionessuas inse potuit Stilcnic.s. Sequitur secundo, non omnto,
    laudato Opere Ualicoteguntur) neces& rio admittenda esse, uti a Casdno scripta dubitari posset an ea % gum in Vita LaUna non
    qtue i

    11 Soror Maria Roccaforte tertii Ordinis S. BtnedricH dictaoU P. Francisco Sparacino Societaiis Jesu confessario suo Vitam quamdam S.Ronliffi
    (/

    rcvelationibus,

    ut fer(ur,tcri-

    iis,

    qux

    sibi revelata asseivbat.

    Vitam Sparacinvs ipse non edidit ; 1650 prclo subjecta estcura FrancisciForte sub titulo Jtalico, guem Latine sic exprimo Vita
    :

    Hanc &a>vu*P<u ' mproba ateaanno


    s

    osie

    solum in Opere Ttal \scini sint, anSalemi. Tmodigressiones tres historicas, iti fine Operis positas Gascini nonesse, sed t Saleguntur,
    at

    S. Rosalia? virg-inis

    Panormitanae. Vitam

    mirabilem dfari* Roccaforte scripsit Josephus

    Romanus
    Sicula

    Bivonensis doctor t uti in Bibliotheca habct Mongitorius; atque ex illa Vita

    Mariam

    Srptemiru TomJJ poy 2$f


    ^rfcla,

    Sandcrujru

    Ui

    /mca<tio nowi.

    ntiqua

    DIE QUARTA SEPTEMBRLS. 281 A Mariamasanctitate morumet mirabilibus post vationes, sive per se, sive per P. Caietanum Mamortem patratis laudat Mancusus pag. 22 et 23 mamNoto, quen sibi ad plura nobis submini;

    AUCIOttK

    sed idcirco majorem auctoritatem isti Vit<e non attribuit. Cascinus quoque aliique scriptores Sicuiijam pridem fidem laudatae Vitse abrogarunt;
    et licet

    J.S.

    nonnullos habuerit sectatores, ut dixi \ reliqui passim Siculi illam constanterrejecermit, ut traditionibus suis contrariam. Et sane
    ita

    qxtee

    dicuntur revelata, non satis firmum videntur habere fundamentum, ut pro veritate historica, aut pro factis indubitatis habeantur, cum quia de revelatione non satis constat, tum qui dubitari potest, an omnia, quee revelaiione didicit, post revelationem satis exacte sint exposita, et quia non minus est incertum, annonnidlis, qiuvper revetationem cognosci potuerunt, ptura alia ex conjecturis non sint adjecta. Quapropter non magnopere cleploro jacturum kujus Vita\ quam
    nobis transmiserunt. Verumtamen satis ex aliis scriptoribus cognoscere potero, in quibus puecipue capitibus
    hdec ab aliis dissentiat, pnvsertim cum Augustinus Inveges pleraque Annalibus suis Panormita-

    strandaetobsercationibus illustranda elegd taborts soctum: Duplex hujus insoriptionis oxemplum mittimus. Altmini minus aeeurate aivurate deli uelmerttuni, quod uuiltis abhinc annis oari ineisum faernt alterum quod evellrtitissimus dominus Jo$eph Emmauuel Veutimi-ia, prineeps Puh-hri montis et QuisquiuiB dominus, a l'l*. Sooletatie Josu proximis diebus POgfttuS, Mnnina eum
    :

    dilir

    gantifi

    ma

    tran-entu jussit... Ilarum litterarum foreousouat litteris veterum eomitis Uu-em


    ,

    Sicidi alias officiosissimi

    numquam

    Opere nitnirum, quod nuper Lugduni Batavorum impressum est hoc tituh Theaaurus autiquitatum ot llistoriarum Sioiliea tom. s, i, lH0 nonnuUa exhibentur uMusoue Rogerii numismata liftcns ejusdem fbrm*. Qhservo insuper in iis nummisvocem Domiui ita contractam esse\ sicuti hic contrata Dm legitur, et signum orucis eadem
    .-

    Eugerii numiamatum, qu a Pacuta runtur, nb A^ostiui, atque Llavoroamno, in


    reg*is

    pefe-

    <

    nis inseruerit.

    forma, qua hic, in variis nummis conspiei. De duabus iittcris, qtm diu post reliquas inventm sunt, gumque non absimih-s sunt cyfris Arabicis, hwcdeintie subdit laudatus Castiglia Poa1 uotaa
    .

    inscriptiouis

    littern.s

    \ur

    duiB

    ali;e...

    dilig-entdf

    II.

    Ex
    :

    quibus

    pnecipue monu-

    mentis gesta S. Rosaliae petenda


    sint

    Lnspioientibus, pauois ttbhiue anuisdopre heusio sunt. Au autem illa- initium fuerint alterius verbi, quod imperfeotum S. Etosalia peliquerilu

    rapem

    an

    nutio

    inscriptio

    Quisquinensis

    vel

    Arabioffl sint numerum duodeoimum docimum quintum exprlmantes, qulbua aut


    , ,

    Grseca alia
    venta.

    prseterito

    seculo in-

    Virg-inis :utns aut quidquam aliud Indioetur, di\in:uv aon aueim. Haotenus observationes mo-

    moraLc.
    1
    1-

    Datam

    ttutem inscriptionem ob ipsa

    Bo

    ,l

    rannt riido-

    Oeslti

    Sunctv

    Quandoquidem

    nullum exstat monumentum

    sculptamsine uUaambiguitals oreduni <sicuti.Etsane nec paucm nec leves adduci possunt
    snlia

    nitnuoumdt*
    ""''

    eolligenda ex
    iraditionibus,
    et

    inscriptio-

    nibus,

    conscriptum de S. Hosalise gestis, nisi quadringentis aut ptitribus annispost mortem SanctcB,merito quseret aliquis, unde gesta ipsius /tauriri et cognosci potuerint, prsesertim

    mtiones,

    gumhanc

    iua ratio cssc potcst /igura


    dicta, cui ct

    veritatem oonftrmant, Pritp.su litterarum jom


    et

    signum cruois

    contraotio voois

    cum

    obscu-

    ra

    admodum de eadem fuerit traditio tempore Octavii Caietani, ut supra ostendi. Cascinus in

    Dui jungi potest, Siautem litteree minus ewacte videantur formatw, ideoque non sint omninosi' mites tiitcrts Rogeriorum numismatum, id ne>

    Opere majore Itatico, ( quod ejus semper nomine laudabo, ticet a Salemo correctum dixerim) lib. 2 cap. i fatetur, non multa cognosci posse de hac sancia Anachoretide, recteque adjungit, melius esse pauca de S. Kosalia scirc, et igno-

    quaquam mirari possumus ; quin

    potius miri

    ri
    \e

    debemus, tam bene duro lapidi insoulptas fuu


    ,

    Alterumargumentum profert Cascinus pag, 178 ex solcecismis quibus insoriptio laborat, in quapro ln legitur ini,et pro oabitare habetur
    habiteri. <jutpjjcus.sc/-/i Siculse terminationis e&
    p

    rantiam pierorumquc gestorum

    ipsiits

    pati3

    l>i

    o ni

    i. e.

    habitarc

    fabuias sequi, aut vera commentitiis depravare. Fundamenta vero Ilistorite stue, qu& prpbata et sotida existimat,recenset sequentta.Primo toco statuit antiquas et solidus traditiones, secundp acripturas, et prxsertira inscripfiimcm itt Quisquinensi repertam, quw ab ipsa Bosalia creditur facta, et his verbis est concejjta fijgo Kosalia Sinibaldi Quisquine et Kosarum Dominj tilia amore Domini mei Jesu Christi ini * hoe autro habitari * decrevi. Hujus inscriptionis, pro
    :

    quam

    sevoces

    ish>

    mentem

    ideoque merito abservat, nulli in vcnire pottiissr imposton VQGOl ito !>., ! <>

    minare, 3a\ decausa dehisce SoloBciemis ita quitur Saiernus in Via:&\ non errassat, w iniiin brem mauum, Bioulasque termiuationii Idio tiamum prodidjsaet. Quare bajc mendc erediderim Puellaria menus non satie Latinam Uugi
    i >

    adootaa sigilla,

    Mancusus
    In

    vero in

    Historia

    xi
    Lni,

    niiitur ostendere,

    fuisse scriptum,
    \use
    />

    non

    eamque
    uti et

    obset

    vationem
    atia,

    utrepcrta est in antro Quisquinensi, duplicem delineationem atteram antiquam, atteram recentiorem, ceri incidendam curavi, et lectorum ocuiis subjicio, ut meiius inteiiigantur argumenta, gtUB suadent eam Sanctx omnino attribuen;

    ptura

    qute

    inventioni attribuit, potius meditatione,

    quam accurata cinatur. Verum

    de hac insoriptione ratio poterat Cascini observationibus


    crisi

    potius acquiescere, et ditioi ibus agnoscere


    et

    voois
    ,

    errorem cum eruubique


    i

    qw^i

    mysteria
    :

    dam.
    tjuarum pr j cipuu
    Itic

    13

    Utramque delineationem nobis anno

    1711-

    datur mri

    in-

    transmisit R. P. Ignatius Stanistaus Castigtta, ncice Societatis Jesu tunc provinciaSicui' pi iis prcepositus, et ditigentissimus atquc offictostssimus adjidor noster in cotttgendts S. JiosuUie actis, uti per decursum frequenter dectarabitur. Hasce cero inscriptioni deiineatx addtdit obser-

    miracuta quwrere sine >>< timilitudine neque enim prudenti historici est miraculo attri buere, quse naturalimodo fleri potuerunt. Tei tium argumentum pro veriiate inscriptionu taudatus Casoinus ewprimit his verbis : Sorlptura bjee qod eat ueoterica, -" ne quldem rocabula
    Uodierna.

    NuJIus

    QOO tempoifi

    Dosnen

    i&tud Sjmibaldvb,

    nomen externum^ nec borum temporum

    282
    ItCTOM
    J.S.

    DE
    ,

    S.

    KOSALIA VIRGINE.
    hisce
    17

    persona; prorsus incoffmpartibu* auditum, sed quaerere bujus solum lapidis indicio tae, quam

    temporum aut locorum

    nec

    umquam

    in

    Deinde

    sic

    pergitur

    Quod quidem manu- D


    murarius
    9
    ,

    hoc tempore coepimus, et venimus.


    iam
    >/i*>

    magna

    difficultate in-

    scriptum cum monasteno, ex causis nulla data notitia eidem consignavit RB. Patribus sibi visis tradidit et de Tolentino; qux Ven. conventus S. Nicolai

    pradicta

    cruce faber

    nala inventoris culpa,

    S.

    ittam IbPrwterea modus, quo inscnptionem


    legttU ran>ntm,t suo to<o narrabimUS, et testes suppositionis aut impostume examinati omnem
    rse

    Hoiali* attri-

    audientes crucem cum pra^dicto pertam esse in sacrosancto altari,


    c-entia ac veneratione
    vis,

    manuscnpto

    re-

    summa

    dih-

    bucndam

    conservarunt etc Et quamexisteret


    :

    eiie

    suspicionem tollere videntur. Nam


    est

    pnmo dum

    dum

    in

    humanis

    faber

    inventa

    erat inscriptio,foramen speluncee tam

    ingressum, anqustum, ut nulli homini prxberet

    atque instrumentis idoneis fuerit speluncam, quemadmout quisposset ingredi in caudum narrat Cascinus lib. 2 cap. 2. Hac de
    .

    amphandum,

    sa dubiiat, an ullus umquam Secunftotliam in illa spelunca pedem posuisset quadamex inscrijdio totaerat contecta crusta do

    hominum prmter

    et de peccatis suis vemam missa omnia narravit totum petendo , in conscientiam ei commisit revelari debere abbatissas et Buperius enarratum cum ministris dicti monasterii ut supradicta crux
    ; , ;

    nemini rem manifestaverit quo animam suam suramo et praeDeo reddere debebat, accersito confessano
    pore,

    instante

    murarms verotemimmortah

    ilta

    humiditate saxorumnala, et sola crusta oculis patuit, donec occasione crucis visx innata diligenter abrasa est, et sic desaxis
    evidens, tecta inscriptio integra. Signum iderat recenter ; atque inscriptionem non /uisse faciam

    crux primum

    cujus erat, et pagina restitueretur monasterio prout, mortuo deinde dicto in quo repertae sunt
    , :

    murario, dictus ejus confessarius per Iitteras missivas praemissa narrando manifestavit Kev. sacerdoti D. Joseph Boufiglio tunc confessario ordinario et cappellano dicti monasterii ad
    fabro

    id a duodecim juratis testibus fuit confirmatum, inut videbimus suo loco. Tertio qui detexerunt scriptionem, nuito modo suspecti esse possunt im-

    efToctum,

    ut

    prasdictus
    daret,

    Bonfigrlio

    de

    toto

    hoc E

    facto notitiam

    prout data

    fuit,

    abbatissse

    posturm, tum quia ne legere quidem ittampo-

    gum
    ei

    tuerunt, nec certe intelligere, utpote ignari lintum quia muiti alii adfuerunt, Latinin
    ,

    quando angustum spcluncie foramen aperuerunt,


    teclam crusta humida invenerunt inscriptionem. llsec omnia fusius explicabuntur ubi agemus de invcntione speluncse Quisquinensis, quse

    tunc temporis dicti monasterii. Qua? abbatissa huic manifestationi annuens, per Joseph Ciraulo tuuc agentem dicti monasterii tentata fuit recuperatio dicta? pixidiculas cum cruce et manuscripto intus, ut supra, servatis. Sed, factis multis
    instantiis,
    S.

    Nicolai

    quibus insistentes, et nolentes Patres tande Tolentino illam restituere


    ;

    dem annuebant

    velle

    restituere
    et

    solummodo

    di-

    quadraginta diebus post corpus invenium. Ratwnes etiam aliegabimus, quibus moveri potuil Itnsulia ad similia scribenda, dum ageoontigit

    ctam pixidiculam sine cruee


    pto intus repertis
    pariter abbatissae
    :

    et stante

    absque manuscrimorte dicti de Cealia^que


    difficultaet

    raulo ag-entis prwdicti,

    dicta abbatissa,

    mus
    Alilt

    i/r

    tin/rrssu

    ipsius

    in

    antrum

    Quisqui-

    eam subsequentes ob

    nense.
    IH
    i/ili
    .1

    tes repertas in pra^dictis recuperandis

    ab incepto

    pOMt multas

    Mi

    Alia

    scriptura

    S.

    Rosaliffl

    a quibusdam

    neg*otio destiterunt etc.


    fuerit temporibus praeteritis per Vincentium a Sanctissimo SacraOrdinis et Reg"ul ae dicti conventus sanmento Nicolai de Tolentino hujus urbis , Patrem cti tam maximse venerationis et auctoritatis ac exemplaritatis vitee ore proprio confessum et dictum D. Anna3 lo Porto ad praesens moniali intus dictum monasterium viventi nominatse Sor. Aloysiae lo Porto, quae tunc temporis ingredienda * erat in dictum monasterium, et reperieba-

    diflicuUates,

    Oritca, pi

    attributa, sed ab aliis


    t-st

    eidem abjudicata, reperta


    cst

    18 Et

    cum

    ttrito teoulo
    (iir. ,,lu ritui
    i

    prmterito seculo in monasterio Panormitano


    i/uiiff

    Rev.

    Patrem
    ,

    <<

    !<<ii, i,i.

    S. Salratoris,
    s/l/r

    rirginum

    Ordinis S. Ba-

    Soriptura kmc < i /wca ca,ut ferebant tempora S.


    a')t).yr)

    est,

    seu Barbaro QrrnEtoBaliffl; totaque sine

    interpunotionibus aut urmifthus hoc


    Voaohct
    livy]fia6o/]
    (bavco

    modo

    Eyco

    erouro to

    i*Aov

    tou

    ccJouxou//qu atf>vro; ci;

    to /JLOvaanoi to ottiov TravroTtva

    to aitouAou^yio-a: et

    Lutinc stc exprimitur .Ego soror

    Lignum Domini mei in hoo tnonasterio, quod Bemper seouta sum, Hujus
    SCriptur,r

    BiObbUb Sinlbalda pono hoo

    ingressuia

    cum

    crucetitjnea inrentio, alienatio et

    tur in seculo intus ecclesiam dicti conventus tempore, quo dicta sacrosancta reliquia lig'niS.Crucis

    restitutio refertur in

    instrumento restitutionis,

    quod anno L699/bcrutn est coram iUustrissimo domino Philippo Tgnatio <ie Truwilloy Guerrero, judice tribunaiis regim monarchim in Sictlia, multisque testibus, per nolarium Panormitanum kntonium Terranovcu ei oujus ewemplar alterum Ms. altrrum imp/rssnm a</ manum est. Facti
    1

    exposita erat pro adoratione populorum ridelium, per hsec verba videlicet ( Italica erant,

    qum Latine reddo.)

    ii

    lloe

    liguum, quod vides,

    est monasterii sanctissimi Salvatoris,

    quod de-

    relaUone ea ec accipe, Die quinto mensla Maii, Beptima Lndlotione, nnoxorv: Cum snno Domini mimm,\ i,i venerabili monaaterio sanotiasimi Salver
    toriB

    Et prsemissa omnia superius expressata ei narravit, prout de hujusmodi dicto et confessione per Rev. Patrem Vincentium dibes ingredi
    .

    cto lo Porto,
    stitit

    ut

    supra,

    facta

    satis

    plene conSororis

    atque

    constat
    lo

    ex relatione

    dictse

    Ba

    lilii

    luijus urbis ffldiflearetur altaro patriardhsa S. iii sooleaia, vetere diota, ob ipsius
    rait
    iu

    Anme
    nerabili
    istentia

    Aloysire

    Porto,

    monialis in dicto ve-

    Qovea
    fa-

    ereotionem, Inventa
    brioia

    maragmatibus

    sive

    ejusdem altaris a fabro mnrario... pyxidicule queidam [Tulgo dioitur boasoletta) quam LUioo ablatam absoondit, et Lnde s monasterio profeotua, atque ourioaitats daotus aperuit, MMiii oruoem ligneam, et quaudam
    tn

    mihi notorio cognita?, exauthoritate infrascripta? matris abbatissffl, Hippolytaa Lancellottaj Castelli , ejusdem monasterii abbatissse m. n. etc. prsesentis

    mouasterio,

    cum

    et

    eam

    to

    ea inin-

    paginam

    olusam,
    proul
    data.

    litteris

    ad quitur scriptura Ormca

    diotionibus Graoia soriptam proaena, et de pnBsenti apparet Seel

    auctoritate pra^dicta duplici juramento dixit et declaravit, ac dicit et declarat, pra?missa vera fuisse et esse, ut dixit renuntians etc.

    authorizantis etc.; vigore pnesentis cum

    eadem

    ipsa de lo Por-

    sponte

    eum

    cum interpretatione iam

    htsce

    Mox additur pro omnibus testimonium quatuor aliarum mo19

    nialium, duplici jurainentopra?mtssa confinnantium.

    Tum

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS

    283

    A
    prxsentejxtMce
    tribunalis
    /t

    19 Tum vero Hinc igitur Kev. mater soror Hippolyta Lancellotta Castelli ad prasens abi

    batissa dicti venerabilis nionasterii, divino spiriM., muliisque

    testibus.

    tu ducta, semper maxima cum dilig-entia curavit , atque curat bona dicti monasterii cupiens ,
    illud

    quod ab ejus praedeeessoribus quavis ex causa minime curatum fuit potuisset divina favente clementia consequi et habere. Qua de causa recursum habuit ad illustrissinium ac reverendissimum dominum de Truxillo judicem R. M. praemissa humiliter exponendo. Qui dominus judex, attenta tanta bona fide dictffl reverendae matris abbatissa? in recuperando bona dicti rao,
    ,

    praaens vetera * ob ipsius novae dificationem ACCTOnC J. s qua? fuit tunc temporis oonsigaata dicto conventui, vclus utdixeruntrenuntiantes etc. 21 Hic additur particulam exiguam ligni nW/taw* sanctx Crucis relictam fuisse Priori, consentien- " veteri attari te abbattissa, ac deinde sic pergitur Nec non ,': IfSIX, dieta reverenda niater abbatissa dieto nomiue
    ,
    .

    cum

    auctoritate et iuterventu pnodietis, ao prsentia infrascripta, dixit et fatetur habuisse et recepisse, sibique dieto nomine eonsi<rnatam fuis-

    a dicto reverendo P. Priore stipulantc et redietum inanuscriptum in dicta pagina scriptum Uim-e tamcu et non Lase
    ,

    stituisse asscrcnto

    nasterii

    et praecipue reliquiam

    tam insigmeni cum


    virginis Kosaliae,

    tine

    scilicet illudinet

    authentica

    nostrse protectricis

    reverendo
    dicti

    patri

    Priori
    et

    suisque manibus propriis positam et characteribus authenticatam motus rogaminibus praedi,

    relationibus

    Patrum

    ut dicto manusoriptum dioto nomine oonstat e\ Superiorum antiquorum


    ,

    ctis

    se

    diligenter

    ad hoc tantum

    bouum opus
    ,

    ~ i.

    e portc-

    applicavit. Tandera facta diligrenti indagrine illam in posse * dicti conventus invenit. Et facto

    slatc

    verbo pro ejus relatione cum R. Patre Priore ejusdem conventus idem ipse P. Prior eo quia plenam scientiam habebat de toto facto et plene ei dicto nomine constabat ex relationibus Patrum
    , ,

    insimul euin diota reliquia, superius consig-nuta, in dlotft pizldionla inveutum in dicto mouasterio aanotissimi Salvatoris, et traditam dicto conventni verba cujus scripti sunt infrasoripta videlieet Kyw a&Xqsyj
    oliin
    ;

    eouventus,

    PoaaAta
    XOUpOU

    2 tvrifix).dr,
    a(p; vtoc.

    /3avw
    to

    STOuro

    to
    70

    IvXov

    zov

    zdo-

    Superiorum antiquorum sui conventus quapropter pleno animo volens prseeeptis superiorum
    et
    :

    obedire quam primum de prremissis scientiam habuit dicto venerabili monasterio reliqniam praedictam cum dicto mauuscripto, invento a Rev. sacerdote D. Antonio Bruno in mauuscriptis et authenticis reliquiarum dicti conventus cum pra>
    ,
    ,

    omov Ttavronva axouAou5>;o*a. Quibus ad Latinurum sensum luve sig-niricitntibus verba viddicet Eg'o soror ltosalia Sinibalda pono hoe Ii-num Oninini mei in monasterio, quod semper secuta sura ". Quod quidem scriptum fuit pcr diotam abbntissam, ad hoc ut pcrpetuo conscrvetnr positura
    Stc

    uovaoript

    \<)

    ii

    quodam quadretto intus bina crystalln et slo ut supra, dictum inautiseripluin codem modo
    in
    ,

    sentia dicti P. Prioris, restituere et consignare et ob id ad infrascriptum actum consig-nationis prse:

    existens,

    cum

    dictis binis
    fuit
    dictic

    crystallis

    oonslgnatum
    dicfo

    ct restitutum

    nhhaii

    :r
    ,

    Domlnfl

    dictse

    devenire

    ut in

    futurum prsemissa perpctuo


    prsetitulato praj-

    stipulanti, et hoo in
    tiansetc.
    :

    ejus posse
    hffiG

    elucescant etc.
    monasterw
    SS. Salvatorif

    praesente ad

    ut dixit renunomnia ct sinyula diU.

    20
    fata

    Ideo Kev.
    ,

    hodie prsesenti die

    cto illustrissimo et reTerendissimo

    mater

    Soror

    Hippolyta

    Lancellotta

    lippo
    et

    I<rnatio dc Truxillo judice


    ,

    domino l. PhlM. m. n. e.,


    diotl

    abbatissa dicti vencrabilis monastcrii sanctissimi Salvatoris hujus urbis m. n. c. n. cxistens tamen prius in praesenti cum authoritatc
    Castelli
    et interventu

    pncsente actui
    eontentis

    omnibusque
    ,

    et sin^ulis in prro-

    Senti
    ]is
    ,

    stiam

    scu

    \ciin;

    tribuna-

    Kev.

    abbatis D.
    et

    llieronymi

    Filin-

    judiciarinm auetorital.eni pariter et deoretnm prastante et tribuente omni meliori modo ctc.
    et similiter

    geri,

    et illustrissimi

    domini Balthassaris
    dictis

    Castclli,

    pnesentibus ad

    hfiao

    omnla

    et

    slngula
    ,

    ejusdem monasterii dcputati


    et
    c.
    c.

    protectoris m. n. nominibus intervenientium dictamque roverendam matrcm abbatissam in his authenticantium etc, nec non cum authoritate , interventu et conscnsu ct cxpressa voluntate infrascriptarum monialium dicti monasterii, ad sonum campanellae vocatarum et

    praesentium
    ,

    ct reverendo patre Petro Juatiniano Soc. Jesu Nuncio Sohiro admodum revercndo patrc

    Ordinis
    tihus et

    S. Basilii

    Magni
    ,

    Q,

    fifl

    e.

    <\

    prBBfien

    congreg-atarum in loco solito et moris videlicet sororis Josephm Drag-o ( et aliarum quadraginta et octo quarum nomina recensentur ) praesentium intervecapitulariter

    more Bfl asserentibue dictum manusoriptum \ioerdotali leg-isse , et bene oonsideraBBe , disse, revidissc << Grasco ad Ejatlnum idl et translattim de scnsum, prout superius Bcrlptnm PUit, supradiotum
    taoto peotore
    , ,

    cnm juramcnto

    consueto

    ut

    et

    non alitcrctc .liira\cnint


    etc.

    tacli.s

    pectoribus dn-li

    rcvcvcndi saccrdot.es, ctc. Itcm

    flicta;

    mulieres efc.

    Undc

    nemine earum discrepante , sed unanientium pncscnti nirniter conscntientium, necnon cum praefati iilustrissimi et reverendissimi domini de
    ,

    22 Sequuntur subscriptiones, quas


    rn itlionitttr
    i).
    .

    exprimam
    f

    fuutcgit
    rcttitutix

    fncrnnt e,r/t -rss;r. Pelippe [gnatio de Truxillo y Guerrero eto.


    tj

    nrt xiitf/i>t;r

    Truxillo
    fra
    ,

    judicis dicti
    ;

    tribunalis

    Jt.

    M.,

    ut in-

    praesentis

    dicto

    nomine

    cum

    auctoritatc

    et intervcntu praedictis ac praesentia infrascripta

    D. Oeronimo Filingerl doputato etc, Soro [ppolita Lancellotts Ca telll abbatlssa etc. e Leroaro protgttore Baldasflare Casteil) 1).
    ,

    vigore praesentis dixit et fatetur habuissc et recesibique dicto nomine traditam etconsijrnapisse tam fuisse ab admodum Kev. Patre Benedicto a
    ,

    ctc.

    Pater 1'etrus Juatinianus 8oc, .!* n ctc. Schiro Ordinl Pater D. Nunoiu

    8.

    Baellli

    Priore dicti venerabilis Conceptione Deiparae conventus S. Nicolai Tolentini hujus urbis m. n.
    ,

    Magni

    etc.
    ;i

    Pater JJencdictns

    Conccptione

    Virfrinis

    Prior

    et c.

    c.

    praesente,

    et

    dicto

    nomiue stipulante

    conventus

    S.

    Nicolai etc

    ac restituisse et consignasse asserente dictam sacrosanctam reliquiam ligni sanctae Crucis Domini nostri Jesti Christi
    ,

    Saccrdotc Don Astonio Bruno etc. Madre soro GKovanna Caruso etc.
    Soro Gioseppa Geronima Kammaniati Soro Nuncia Percolla etc. Soro Macrina Maria Kcstivo etc.
    etc.

    scilicet

    illammet

    in dicto
    in-

    anno mdcxliv per dictum

    fabrum murarium

    in fabricis altaris dicti patriarchae sancti Basilii in ecclesia supradicti monasterii ( quae ad

    ventam

    8ow Anna

    Alovsia

    lo

    Porto

    etc.

    Septembris TomusII.

    42

    Testes

    284.
    AtCTOBE

    DE
    Rev

    S.

    ROSALIA VIEGINE.
    ipsius tempore

    J.S.

    Sacerdos D. Ignatius de Palermo , Thomas MagliKev. Sacerdos D. Franciscus Bila, et


    Testes
    arditi

    necdum erat

    usitata.

    Quin imo

    I>

    et quamplures a!ii etc. Ex Actis notarii Antonii Terranova


    ,

    Panormi-

    tJini etc.

    Mancusus in Vita pag. 4 adducit auctoritatem Papebrochii et Janningi, ut id probet. Verba illorum in Epistola anno 1701 scripta sunt ista : Nibilo facilius definietur, qnando pracise fieri
    qua modo utimur passim ad scribendum. Certum tamen est ab annis 500 ejus
    coeperit charta
    ,

    Collationesalvaetc.

    Quid in hoc instrumento reprehendi possit, exvaceptis nonnullis sotwcismis qui non obstant agnosco ex eo non video, Al tubens
    ,

    usum

    fuisse etc.

    Epistola haec edita est in Dis-

    lori

    sane

    non posse certo deduci istud scriptum


    ,

    esse S. Bo-

    cursu historico scriptoris Siculi, qui se Jacobum ubi etiam ocCalafatu.m nominavit pag. 122
    ,

    saliic.
    ;ii

    Quapropter examinandum

    quam

    istud

    probabiteaut imfirobitbtle.

    casio itiius Epistolse exponitur. Laudatus autem Mancusus ait, usum chartae non c&pisse , nisi

    % III. Quaeritur
    credi

    utrum probabiliter
    ,

    possit

    scriptum

    istud
    est,

    Graecum, de quo mox. actum

    a S. Rosalia fuisso exaratum.


    ii

    sub finem seculi xn, idque infert ex verbis recitatis, ab annis quing*entis. Verum dum Janningus scripsit certum esse, ab annis quingentis et initium itlius usus diffi,fuisse usum chartae culter assignari posse adeo non negavit chartam tempore S. Kosaliaeseu seculo xn usitatam fuisauctoritatem se ut merito conqueri possimus Majorum nostrorum perperam adhiberi ad elieiendas conclusiojies tam frivolas. ~.'j Multis quidem eam objectionem egregie incpiacst,cum dwtawd&ori refetlit Justinianus at mihi pauca sufficient atiunde petita. Audiamus Mabillonium lib i de
    ,
    ,

    Dltciplatwn
    i
    ,

    t>

    toHptu
    dala

    non levis <> scriptura Gricca moxmemorata apud Siculos enalaest, maontroversia

    Re diplomatica cap. Hnum. 16; De


    Btra seu

    charta

    nolin-

    ra
    9li

    moa

    papyro vulyari

    S. Hotali.i.

    gnisque animis agitatat nimirum quia brevia itla verba, si constiterit per Sanctam esse exarata, clare decidunt litem aliam certoque cvin,

    quse

    ex

    veterum

    cunt EtosftUam in monasterio sanctissimi Salvatoris monialem fuisse, priusquam solitariam vitam fnii amplexa. Mancusus jam frequenter lauda*
    tits in Historia 8. B lIIbb, et anonymusquidam invariis Dissertationibust ontramonasticamSanctmprofe tsionemeditis, contentiosepugnant,scri-

    teorum roliquiis contritis ac maceratis conficinon est quod longum scrmonem instituatur mus tametsi ejus usus ab annis amplius quingentis invaluit, ut ex Petri Venerabilis loco BUperiufl rctato observavit eruditissimus vir Hadrianue Valesius, in notis ad Panegyricum Bepengarii aug^usti. Quo vero tempore inceperit,
    ,
    :

    pturam

    illam

    &o

    Wm
    ,

    non
    i

    '

    altumque clamant

    aut aut sse supposititiam alterius esseRosalim t quwprseternotitvn nun San,

    cta nostra nihil habeat

    une.

    '

    'ontra

    U
    m
    ,

    nym\
    nxajo
    i

    Societa
    Diset lationem
    ie
    i

    definire ausua est. Deinde interquibusdam, quve brevitatis causa prtetermitto, dicta sua sic probat Nam Petrus Venerabilis in tractatu contra Judmos memorat libros suo tempore lectos qui kx rasuris vbtbrum pannokum comi',\(ti cniiit. Quod sine dubio de
    jectis
    :
    ,

    nemo haotenua

    nostros scriptam.f qua opert

    matur ostendere
    b\
    I

    lau

    datam scripturamB,
    bui posso
    <! d<
    '
    i

    EtoBallm probabiliter a
    n
    i

    lisiex

    r\

    nodum
    iptor
    lt<i-

    diplomata instcumenta fere nulla, qujE quanticumquemomenti essent scripta sint in charta nostra vulg-ari, ejus tamen usus in epistolis aliquando adhibitus
    el
    ,

    linea oharta intelligendum est. Btsi porro

    i ,

    ut

    docet
    in

    Joinvillei

    epistola

    in scirpo.

    ad

    sanctum

    hco usus est idiomate, uti et f <nymi, '/n/ hanoconti unt. Pr& U bis argumentisque siBpius
    .
    i

    Ludovicum

    ejuamodi

    charta

    exarata,

    quam

    Antonius Herovallius mihi cum multis aliis communlcavit. Allatum argumentum probat vutgat

    ('

    omnia huc transferri possint. pnecipua solum utriu partis argumenta, eaque ad rei elucidationem sineullo partium studiQ proponam eruditole*
    petitis
    t

    quam

    ut

    ter seligam

    rem ohartamsattem usitatamfuiSse circainitium secuH \ii id est, quando aut nondum nata aut F pueUa erat S. Bosalia. iw Quippe Petrus Venerabilis anno 1121 ele- /"&*
    ,

    ctorit ut

    mecum

    statuere possit

    quiu)de retota

    videatur censendum.
    fbrpta iUiiu

    "'"'"'

    '""

    eontm iUud
    charta

    Scripturam a Jnt claritatis gr\ Tustinianusin Ejcaminesuohistoricoi itaDisst rtationem iltam inscrinsit inscripsit 6 3 num. 10 Chap) I
    .

    H
    '

    ctusestabbas Cluniacensis , ct anno 1158 vitam n morte commutavitj ita ut libri illi haud dubie oonscripti sint circa initium secuti xu et
    rimiliter multo citius,

    f" e
    S.

    c " ipore 'n[! Rosalix

    Petrus, ut
    i

    11
    i

    '"'

    '
    81

    "ustrita,
    !

    undique In extremitatipurtim etiam to medio u tiueia corfolii


    ,

    !'"

    coi.

    cum de iis non ioquadere nova sedut de re usitata. ipsius ar,-ij>,- ex Bibliotheca Cluniacensi L069 et 1070, ubiJud&os ita ridet: Le^it,
    ,

    ./

    '

    '

    ita
    !1

    Py
    "
    1

    w
    1

    ex vulgari materia, uon ex


    c
    '

    pa-

    ;ml
    -

    ""i

    quantum
    i

    apparel

    ,tiu

    ^uam
    ' '

    flavi
    :'

    aut utoumque
    . .

    ori

    it. Deus in osslis librum Talmuth. Sed cujnsmndi librum ? Si talem , quales quotidie in usu legehdi hahemua, utique es pelbbus arietuui hipoopum, vel vitulorum sivc cx bibiis
    .

    f"

    '"

    sermone Orawo
    sive

    vi
    ,

    unoie OrientaHum

    feed

    barbare,

    paludum, aut cx

    sii

    rasupis

    consideretup,
    ao

    rrapWa,

    Littew
    t

    hnem inequalea aunt ao distoptm,. ita u ex duotu oalami manus muliebria a^uosci valeal hc descriptio favet iis qui scripturam
    t

    im pannorum, seu ex qualibet alia forte viliore materia compaotOS etc. Clarum quoque
    est
    .

    chartam ex gossipio

    vel cottone

    quma Uneaparum

    confectam

    oredunt

    RosaU, Verumtamm eorum ad\ sani eweodem etiam (oco argumentumsibisumere voluerumi ct oontmderunt scripturem non EtaalitBj quia vulgaris charta, utvolunt
    s.
    ;

    dif^rre potest , usitatam fuisanie seculum \u, seu ante natam S.Eosa-

    Itam.

    Audt

    rursum

    laudatum

    Mabilionium

    Potior est in diplomatis usus chart ex gossipio seu oottone, ut fidem facit ohakta cnrruu

    perg-ameuum a Kogerio

    Sicilise

    reg. e

    re .

    novata.

    DIE

    QUARTA SEPTEMBIUS.
    scriptoribus addiderunt, ibidem disputat.

    novata,

    quam

    285

    ejus,

    Simon frater ejus et maapud Rochum Pirrum in Sicilia sacra.

    fecerat

    Diploma Rogerii regis, qxtod hic laudatur, exstat apud Pirrum lib. 4 Siciliee sacrte a pag. 91, datumque est anno 1145 et in eo confirman,

    hxc

    Verum

    cro
    J* s
    -

    possimus crcdere, totam itlam scnpturam exarari potuisse a S. Rosalia,


    sicutt

    sufficiunt, ut facile

    mventa

    est.

    tur varia diplomata, in carta cuttunea scripta partimsub finemseculi xi, partim sub initium
    seculi xii,

    29 qu<v

    seu soror 9 m hacscrtptura occurrit, pnesctit,- quia in


    r
    t

    Objicitur

    tertio

    vox ahl

    tertia objeetio

    eaque renovantur
    itla
    ;

    iu

    pergamenum,

    Erat igitur charta


    ta

    secido
    ita

    apud Siculos xu ad scribendum

    cuttunea seculo xi usitanec dubitari potest, quin iita


    uti potuerit S. llosulia.

    Quapropter

    primum
    ,

    istud

    Mancusi argumentum

    dissolutum est, ut recurri ad itlud deinceps non possit ab eis qui veritati agnitx manus
    attera objectio,

    QutsquinensiinscripUone se sororem non navtt Uosalia. Additur altem differentia iUarum scripturarum, nimirum quod in specu Quisquinensi iegatur Rosalia Sinibaldi tilia, in charta vero PoffAca lurfaldr,. Utraquc obserrado 90 dingitur, ut eooistimemus scripiuram
    . i

    T'

    or 6 '"

    m <"

    ; ttor, faext,

    inventam,

    exiingua
    pr*cede,ui

    nonestvxeUor,

    dare non recusant. 27 Contra inventam scripturam secundo objicitur idioma Qrascum, quia inscriptio Quisqutnensis non Graece, sed Latine scripta est. Addunt barbariem idiomatis Grieci, quodque scriptura sit sine idlis accentibuset interpunctioniaut nihil lingua esset usitata in Sicilia, atque utraque nota esse potuerit Sanctas. Cascinus lib. 2 cap. 5 scribit tres lindifficultatis habet,

    sisupposititia non est,attribuendam essecuidam moniali, a 8. fiosalia distinctse, qwe

    geminum

    rocata fuerii Uosalia Sinibalda. Quin et tertiam differentiam eodem trahii Afonctwiw, qui illa objicit Htstoria 12 pag. L09 et uu nam magis reverenter
    ct

    habuerit nomen proprium,

    .-

    bus.

    Verum

    tota hasc objectio

    parum

    cum utraque

    de Ch?-isto dicitur in Latino scripto, pro amore Domini mci Jcsu Christi, quam in Qrmco liynum Domini mei, uut lleri mei, (// ille rutt.

    Verum vom tywrw pro Domino usurpata dufuit a Qrxcis, ita ut h&cultimaobservatio nuUiussitmomenti. J>u<v vero priores ceteris <>b- u jectionibus mihi apparent meliores, cum revera scriptum possit esse alterius. Attamen alte esse Rus(di;c scripturam illiiu/, ex okjectionibus ipsis certo inferri nequit prasertim cum nulla
    i

    dum

    guas nimirum Grsecam Latinam et Arabicam, usitatas fuisse in Sicilia tempore S. ]{.. a liae, atque id probat ex illius temporis diptomatis, nummis et inscriptionibus, quee partim Gr<vce partim Latine et subinde etiam Arabice
    , ,

    assignetitr Iiosutiu Sinibatda, qu<v ni monasterio

    leguntur exarata, Itaque nequaquam mirumvideri potest, quod Virgo nobilis, qualis erat Rosalia,

    cum Latina

    sanctissimi Salvatoris vitam traduwerit. cumque conjunctio duorum nominum illo temporenon ri-

    lingua

    Gtwcam

    istius

    tempo-

    ris

    utcumque

    noverit. Nihito

    magis mirandum,

    scripturam itlam Griece potius quam Latine fuisseexaratam, cum exarata sit in monasterio Gruecarum monialium, ubi sermo Giwcus haud du-

    deatur fuisse tam usitata, quam facta est nostris temporibus. Pr&terea, etsi nomen Sinibaldua usi tatum fuerit eo tempore, nondum inveninomen SiuibaM datum tuno fuisse mulieribus, Imo
    i

    Quod vero spectat ad barbarismos dictse scripturx, ad omissos accentus, aliasque notas et interpunctiones omnia
    bie erat usitatus prse Latino.
    ;

    Rosalia tuno rarum erat, ita nt credi possit, duo illanomina Rosalis SinibaMa Bidem puetLv, ut propria, fuisse iutdifficittter

    ipsum nomen

    posita.

    tempori, quo vivebat Sancta, apte rongmiunt, prsesertim si consideremus scriptum esse Virgi' nis, quve verisimititer jjarum curavit sermonis elegantiam, et interpunctiones atiasque notas voilta

    30 Quapropter non satis video litem

    <?,-

    ,lf,,

    utnthitctrH
    " ,(,,(i "'.

    scriptura satis decidi posse sine altera, qumkuic occasionem prxbuit. Nec dubito, quin illiipsi qui Qrmcum id scriptum acriter iui/u/i/uurunt,

    cibus appingi solitas.


    cum
    Sancta

    2SPorro dubitare vix possumus, quin


    salia fuerit

    S.

    Uo-

    verisitnilUer

    usa fueril
    lingua Gr.rca
    vuttjar

    usa Grsecorum lingua vutgari, non lingua doctorum. De duptice hac lingua recentiorum Gr&corum Leo Allatius in Opere de Ecctesise Occidenlalis et Orientalis ])erpetua

    quia vitam monasticam S. Rosallee nullo modo admitterc votuerunt non minori studio pugnaS' sent pro QrSBcaiUascripturaSanctseattribuenda, sihssc sententiic de monastica 8 Etosalias profes* sione tu/ttun/ rrpugn/trct, qttaufum ri<triu furrt.
    ,

    consen-

    sione

    lib. 3

    cap. 8
    in

    num.
    usu

    7
    ;

    ita toquitur

    Lingua

    Sane quantum ex modo scribendi Utorum colli p gerepossum, facitc admitterent 81nibaldam idom
    esse

    apud eos duplex

    est

    altera antiqua,
    librifl

    quam
    ;

    ac
    :

    Siiiit>;il.li

    tilinm

    in

    t/tu/f/it/t

    srripturn

    veteres Graeci in conscribendis


    altera recentior et
    re
    in

    usurparunt
    attera

    communior

    ct uaitatlor.

    1'rio-

    sacris

    celebrandis

    utuntur;...
    et

    in

    familiaribus colloquiis, concionibus

    epistolis.
    ,

    vooem soror omitti potuisse i>t spetunca a Eto alia, quod statuisset ibidem vitam ducere sotitariam ct ab omni moniatium societateseparatatn, Verum pra
    facite
    intelliger&nt,
    ,

    Grmca

    quoque

    Et nunc

    demum

    tus, et varii

    hac eadem historiolas tractageneris carmina pang-unt. Quam ta-

    r/jji/u r/i/iu

    srripturaut ittam iniputjntnuli

    et

    fere

    men
    tes,

    qui sapientiores et eruditiores haberi cu,

    piunt

    in

    Operibus edendis

    antiquam sectanittas,

    refujriunt.

    Notas quoque

    quse Grsecis

    adscribi solent, non semper usitatas fuisse, idem auctor tradit in Animadversionibus in
    litteris

    antiquitatum Etruscarum fragmenta num. 47 Guilielmus iuterim Canterus Synita scribens tag". de rat. emend. Graecos auctores cap. G pro:

    bat

    tum ex
    veteres

    vetustis oodicibus

    tum ex scho-

    absque apicibus illis pingere solitos fuisse ; quod etiam sspius asserit Politianus, sed potissimum Miscellan. cap. 58 et 80, ubi carmina sine ullis accentiunliastis,
    litieras

    Gracos nudas

    un/ca rst, /jiiui! citn nnm/isticu S. li^.siilui-, i/inun n cuntciufunl n/njari u/ru passtt, improhtibii sischedailta Sanctas attribuatur. ttaque,si pro* fessio monastica hujusce Sanctw aliundeprobabi titer asseri ct defendi possit, scriptura quoque h/cc pruljabtti rutione KoHalUB uftribui poterit quinet augrbi/ probabilitatom pradictSB opinio* uti argumentum probabite ceteris adjunnis cturn. Si vero prorsus improbabite est, Sanctam atiquandoin monasteriovixt < neque hseocharta probabititer S. Bosalifl adsoribi poterit. Mitto igitur objectiones atias, quseex dato instrumento
    ,

    satts refutatse sunt

    et

    progredior ad alia gesto*

    rum monwucnla.

    aflirmat. Plura deinveteri more dede interpunctionibus, quas recentiores antiquis

    culis scripta

    IV

    28G
    AtlTunL
    J

    I)h S.

    KOSALIA VIKGIXE.
    verbis recedere videtur, ista scribens : Non adeo tamen vitam, mortem, et sepulcrum sanctitatis radii Kosalite occlusit Deus , ut ejus

    bus

    l>

    istis

    >

    IV. Multae
    salia
    :

    tabulae pictae de S.

    Ro-

    examinatur, an Sancta tem-

    pore

    vitse solitarise

    prorsus latue-

    rit incognita,

    eaque opinio ostenet

    factum non emicarint identidem. Qua ratione id se consortio viVirgine, qua? ab hominum io nos latet; sed plane factum vens sejunxerat admirabilis Dei ecimus, nec miramur, cum ab profectum esse intellig-amus. Heec ilconsilio id quia antiquum Sanctae cultum, qui indubi,

    le,

    tatus

    est,

    negare non potest. Verum qumrere


    cultus
    ille

    li-

    ditur

    improbabilis

    antiquae

    ceat,

    quomodo

    fuerit

    inchoatus

    si

    traditioni contraria: hincstatuitur

    de auctoritate picturarum.

    nec mors ittius utti nec vita solitaria innotuerit? Tacet ad hanc interrogationem Salernus nee audet ad apparitionem recurrere
    Rosaliae,
    ,
    ,

    quod nuttum apud veteres

    talis

    apparitionis

    sit

    fundamentum*
    Antiqut
    ,,,.,

    a.

    f^amnue
    KSU8US
    cst

    lib,
    ,

    cap.

    monumenta

    quibus

    <...
    '

    bulot

    enumerarc pergit, et pictas taDemum recensms , Uc iis sic loquitur


    ,

    """'"'*'

    (Vitam colligemus) ei pioturieet memoriia, quffl purtim jara cognitte, partim reerant imtiquaj oenter Inventee. B, quantam hactenus scimus,
    eunt es aliquo Vita S. Boaalim sunt nihilominus fundamenta antiquitun eoripta \ quam ounc ci ibimui quandoquidam aaltem e\ parti eoi ervant, quaa de vita hujus Sanct&e
    daaumptffi Qon
    :
    .

    Cascinus loco assignato credidit, aut certe ritancta Soii u*tatomu est, aliquid otim de S. Rosalia fuisse raanus non gnita Utteris consignatum ait envm sibi ad cssepauca itla, quxsubinde de Sancta fuere scripta. De antiquis scri/dis haut dubie loquitur
    3:i

    SUSpicatUS

    inferius innuat, jacturam illam contingere potuisse incendiis et conflagrationibus ta-

    cumpaulo

    butariorum. At,

    si

    quid otim de

    S.

    Ilosalia scri-

    jj

    ptum fuit, redit quzestio jam propositade picturis, nimirum unde habuerint antiqui illi, qum
    enarrarent de gestis S. Rosaliae, si hsec prorsus incognita usque ad obitum permanserit ? Idem scriptor varia narrat de S. Rosalia, quae hausta affkmat extraditione. Quoero rursum, unde oriri potuerit traditio de gestis illis, si nemo mortaaut umquam viderit lium Rosaliam noverit post assumptont vitam solitariam? Imo neparentes quidem aut consanguinei Virginis eo casu umquam scire potuerunt, quam vitam amplexa essct ignorare etiam ipsos necesse fuit, fugissetne Kosalia, an infortunio quodam periisset, aut furto itu.1 raptu esset ablata. Unde igitur enata est traditio, ex qua utcumque didicit Caietanus tempus, quo vixit Sancta, et alia plura? Tacet etiam Cascinus ad omnes hasce interrogatio, ,

    prasteritifl

    tem

    in

    hominum memoria

    re,

    raat. Praterea ad oonBolatiouem iMorum quilegeronon oorunt, ouratumest, uttabula ptemd lm Boma ajrl inoiderentuT oum approba-

    maai

    tione

    Ulorum, quorum erat faoultatem illam con-

    ininv

    Harum tabularum,

    uti

    ct

    insct-iptiouis

    Quisquinensis

    explioationem se pro Vita datu-

    rum

    promittit, idque diligenter presstitit,


    9,

    Cum

    autcur h.rr sint prveoipua gestorum

    Ro

    monumenta, illas ipaas tabulas leetorutn <> ulis swhibebo, Quodut faoere possem, multummeju
    nt
    /:.

    i'

    lau latus

    Tgnatius Stanislaus Castigliajam supra qui mira hw anitate et Uberalitate


    ,
    i

    tumtrs

    i.i
    ,

    kuc direwit

    qum

    et

    ooUegit t

    quibus usus ost Cascinus, pecuniam in Huno usum ut modicis aut /<>< nuUis
    scini

    stis

    oontentus suis ti-aditionibus, picturis, geforsan enarratis et demum cuttu indubitato


    ,

    sumptibuB no
    ow>
    -

    imagineu
    il-

    nam

    religiosior fuit,

    quam

    ut sine

    fundamento

    Opori nosiro inseri possent.


    i

    ip/oprtoi.iu,

    quantam
    ht,
    -

    irui

    t,ut

    lisima\

    auctoritateri
    l
    i

    nmus
    ssp
    teo,

    aut del
    j
    |

    mihi
    isoini

    erere,
    ,

    prwsertim

    aliorumq\
    ..

    ,,

    ww, qua consuis ita laiuisse

    auderet asserore, h;ec omuiaex sotis revelationibus ortum hahuissc quam ignorare non debuci-it aut potuerit, urr traditiones de Sancta prorsus ignota oriri, nec cultum illius inchoa- ^ ri /><>ssr. ILi diffumltates tam naturates sunt, ut spontc sc offerant, modo quis opinionem illam de
    /.->

    litur, S.

    [iosallam in anfons
    .-.'

    homini nolafuerit, nc moriens quidcm. Utcnim non satis capio aliquid innc quo \otuerit de
    ,

    gostis s.nict.r in spelunois ei montibus, sinulius

    wnquom Anachoreiidem
    rUe aliquid sciverii,

    'SttS llosaliu sotttm auribus percipiat. .7, ne in tenebris avnbulare Q cogamur, qussrere uiterius tubet unde Siculi rtnf.S. K prorsus tam in vitasolitaria, quam in mortefuisse ignoiam? An for-

    ignoi
    I

    V erumeaopi

    nionataett

    voucorporu
    mventionem,

    eiderii

    nuttus
    vive-

    Sancta
    vitf

    ips*

    p
    \re
    I

    \st

    mortem

    reveta-

    nemo

    oognoverii,

    Adid

    nullo

    funUumento
    i

    Uici potest, et ne-

    retne an defunota fbret Scioquide a l reeelationee, quibus Virgo ipsa posi tem otuit nonnulla, q\ -t
    ri

    mo, quod sciam, fuisquam in


    ciia,

    susiinuit hactenus, aui post ipsins

    mortom

    soire potut

    am
    i

    t)i

    nuUum habemus taHum revekUionum


    ufn^uomamHqieui

    sibi

    ignotam
    et

    ido~

    n$um

    tcstimoniitin nmlttts

    teque aoeeteris, tritam duansse soli lis cuijnttiint ? liiUiculum csset


    contrattictioii

    Deo

    ange-

    ptorde simitibus BaseXim etppariHonibus


    bo meminit, d Semeta
    ttoaaiiaa
    iat
    //<;.

    mare,

    oum

    oei rer-

    de

    loat U)ide igitur, obsecro,

    Safomus in Vitasie Si qwBnam fuorit


    i

    ratio in ntroqua antro, aiqnia uenrpara plana tioebit fflaronym ba da auo Paulo ram prindpe Qao
    .
    i

    tivendJ

    >

    modo
    u:v

    iu

    media

    astate

    vhrerft,
    nulli
    j

    nut tpns

    pertulerit (nsidiaa,
    ".

    tur

    Verumtamen
    s.

    oompoitam habariptorpostmodum,
    nonnihii a priori-

    nataestiUa opinio apuderuditos quosdam-f Dicam candide, eriri non j.otuisse, nisidefectu rei satis atm Quippc asseverant aliqui, hanc traditien* / wrmitanse ecclesix ; nt piioant, quam antiqua sit iila traUitio ; ncc unUe ortum habucrit, aut haberc potuerit. Verum xislimo iUam traUitionem non esse antiquiorcnt cor^oris invcntione
    ;

    ubi agit de cultu

    et facile

    probabo
    cioso

    opinionem Cascini, quam

    alii

    adopiarunt, spe-

    DIE QIWRT A SEPTEMBRIS. 2^7 cwo 1W0 traditionis nomine vestiri. Traditiones se tempore Guiliehni ret/is, et Ale.vandri Papm suo temporede S. Rosalia vigenles collegit Caic111, idest, uno aut altero anno post mortem tanits. At ille aulttbi asseruit Rosaliam in soliSancLv sict iUam figti Cascinus. v tudine sua ita tnoHsse i/tcognitam, ut mdlas de est ilh opinio Caseini, ut suo hco videbimus; ea quidquam scicerit. Verba iffSQ t\v /uoauscripto at cerhts salte, cst cultus valde antiquus, ac eoCaietani accipe Rosalia virgo Pauorini nata dem scculo cicptus. Intelligere igitur nequeo
    ,
    t

    kCCTOll

    J.S.

    traditur
    ginse
    ,

    unaque

    faisse ancillarum MarjraritaepeSiciliae

    quae

    Willelmi

    regis coujux

    fuit
    ,

    proximum Peregrino nomen vitamque ab omni


    qua
    ca transegit
    ecfc.
    :

    urbi
    ,

    Pauormo
    ,

    montem
    eo

    cui
    ,

    dono habeus
    cousortio

    secessit

    remotam
    obiit

    iu spelun-

    ibi

    pie sancteque

    huinataque

    tt

    Caietano
    :

    ignota fuit

    quidem Caietanus sanctam Rosaliam vitam duansse ab omui consortio remotam sed non dicit omnibus hominibus fuisse incognitam. Vitam autcm ab omni consortio remotam ducerc poterat ctiamsi Panor35 Asserit
    in spelunea sua
    j ;

    qua consequentia Casduus, aliiqueipsum se voluerint, Sanctam l>n mcognitam fuisi porc vita solitaria\ ut uc in supremo quidem agonc uUus ci adfuerit et cuttum tamen ccep non diu posl mortem. An igitur cceperunt n culi Sanctam colere, quan bant nec viventem noverant f Sane eoplioandum imprimis fuerat quo id demum facto conttn*
    ,
    i

    gerepotuerit,aut verisimiiiter causa longe magis credibilia dicemus


    <

    ,7.
    ,

    Quade
    asse-

    si

    ramus Sometam
    e(

    vorisi
    ,

    aliquibus sattem notam fuisse, isque Pano witanis


    ,

    mitani ornnes nocisscut eam ibidem habitare eamque novissent et subinde etiam ad speluncam SancLv accessisseut ut eidem neoessaria ad victum procurarent, autpia ipsius audirent monita. Neque hssc tantum consistere possunt cum vita ab omni consortio remota sed alia etiam plura Si S. Rosalia dicbus Dominicis et festis spelunca sua fuerit egressa, ut in monasterio aut ecclesiaproxima sacrosancto Missss Sacrificio in.

    qui

    ut

    minimum

    s.

    erant
    et

    Rosalian

    spcluncamontis Peregrini degere ,

    deindeibi*

    dem obiisse, ticet vuUum quam viderent,


    1

    ipsius fortasse

    num
    taniinajjnf&ui
    ti9i

    81

    '

    mtiquis
    ,

    S. RoaalioB
    . i

    ac

    tribuit

    ut

    non

    '

    gesta
    .',..

    fifmf/ftucU*

    nis

    ca-

    cnrum

    aucforitafe

    Dontraria
    ;

    teresset

    ut
    iti

    leviuscutas noxassacra confessione

    ms de emterna speoie et vestitu s< A,nachoreUdis disserat di<. E cap illum oJisputandi non improbo,sisi

    Q
    11,

    \tadum
    evelv
    litatn

    eucharistico reflceretur: aut si pius presbyter statis temporibus ad speluncarn ipsius venisset, ut ei memorata p/wstaret officia
    eaypiaret,
    ;

    Pane

    musSanctum
    ct
    ,

    tem\
    ,

    subinde visam fuisse

    saUem ap aliquibus,qui
    '

    possct nihilominus dici \ntam transegisse in spe-

    lunca sua dbomniconsortio rcmotam-.ncqueenim perfectioni utt& solitarim obsistere possunt pia

    de veetibus statura et v\ sius pict\ utcumquepotuerintins Verum rursusnon capio quo dm \oC inusscribere potuerit tabulam Marturanensem quia ceteris anti,

    neque impediunt quo minus vita talis recte dici possit ab omni consorHo rcmosicut j/ro cerlo afftrmare nolhn ln. Quare Rosaliam subinde egressam fuisse spelunca sua aul aliquem in spel/uncam admisisse, id sacrosanctorum mystcrioi-um ftcrcl. particvps quia idonea ad id afflrmanduw monumenta non habeo; ita aandide proflteor me fidem non habiturcni iliis qui pia illa e.ccrcitia certo SanotiB Anackoretidiabjudiearecontendunt, nisi meliora adducant documenta, quam hactenus allata vi$i, ut opinionem illam stabiliant nam relatio Caietanisatis ostendit, em antiquistraditionibusnihil haberi, quo probetur 8. Rosallam magis fuisse solitariam quam fuerunt muUi sancti anackore tae, quistatis temporibusaddivina mysteria acceilla ejcercitia
    ; ,
    ,

    quio
    itchi

    maxime

    siniiirn)

    Sanctm

    si

    existimaverit

    knachoreti*

    nosiratn anullo
    ttci

    cognitam, postquam in puellari eetate ' wat, Credit tab\ lam d \m pa U L2B7 fuisse pictam, Supponamus tam ab atmo etiam, per me licet, statim fuisse pictam ubi
    sttm
    '

    ''
    ,

    umquam homine fUisse vi*

    mors s<t,n at, An idcirco pictorvestes numquan/ //::>>:. ,-ccic finfuit. c.rprimere An vul tum numquam ab aiiquo visum ( nisi forsan in puellari sstate guodnequidem dicipotest saHe
    '.i
    '

    certo) apte detineare poterat, aut

    quam
    Vides,

    oculis

    subjectam ewacte
    x

    staturam num >. ntaret

    debant.
    t/utn et

    monu<
    i

    96

    Jam

    vero, quidquidsit de ewercitiis


    i

    illis,

    de

    men/ii

    prnertlm
    tiqvit$imo
    lui.
    i

    anul

    ius nihil statui pot ris , opinio ilta de Rosalia


    ulo

    \s

    conjectu-

    prorsus incognita,
    ,

    natam
    Qui

    traditionibusH,

    que antiquis
    suadent
    ,

    destit

    omm
    ulta
    e
    <

    per-

    Rosaliam antiquis Siculis fu\

    ogni-

    tam

    Anti iditio habet specu montis Peregrini atque idcin secuia, ut suo loco videbimus , tedes I hde, quzeeffigie $anct& nullue so,nataest ii le cujus Vi >>, quam quod Bo ai ? Non ah saltem uni aut plurlbue esset cognita /" ere po* mortefft
    i
    ,
    I

    quamthale cohareantcol multa eruditi Casoini oum pr u ignota qu& in opinione illa de Ro Opere ipsius siclegitur, ut merito dubitarepov:, anillam ip a teruerit, aut saltem an ftrmue in ea opinione perstiterit, Al quidquid agna copia antiquarum sitde mente Ca c im per Sicitiam parsse imaginum pture e& ultusque tam antiquue et late propagatus, qua lem ">/'>" videbimu lucuienter in 'inuant, 8an pt m\ U m ctam '">>' /< ''"''', quam tis notam fUisse etcelebrem. Plura addua pos sunt argwnenl busdicta conflrmentur, At. obset vationem, Pai oi satis it m im adji mo inquit in TwvenHone corporie, mon Pi d daobuB u petunca viaHt et defunoia eet inouju regrid* s. [!o.-:ili;'. Qui gttut iineidonei antiquorum
    lector
    lectiones
    ei

    opmor

    asserta

    '

    '

    >

    <

    .!!'''
    ditt
    . .

    ,,1'mti

    niii.

    sit
    .

    />>.

    tanta propinquitate
    ''
    I

    pmdi nti > urh


    "

    redere po oeleberrimse

    Antiqua item traditio erat de ha "< antro tione buit. Pr&terea uogue origmem h Sanctae tam antiquus est tn Sicitia, .t Ca~ cuUus cap 10 voluerit, jamculla,, :s lib
    unt.
    ri

    \tuiSSe

    '><""<> fu.crit di r>

    ,.>>>
    /,,
    ,,

    '

    .,.,/
    >
    ,

    inusitatof/-

    credendam rem tam insolitamet " gunu nta et mani


    .

    rationa
    nltittx

    j/ro

    illaopiaiOJu

    '

    '

    'l

    "

    y->

    lerno

    DE
    AUtTOne
    J.

    S.

    ROSALlA VIRGINE.
    hominibus, per quos Virginis consilium D erumpere poterat, ne agnita domum retraheretur. Cur Virgo nobitis non poterat habere fidam an-

    S.

    lerno prseter leves quasaam conjecturas. Audiamus Salemum in Vita : Fuerunt anachoretse
    inguit
    ,

    mum

    qui

    aliqnem ag-endi
    ;

    modum cum
    arctius
    vitae

    horai-

    nibus admitterent
    sequuti, ita

    sed

    alii

    genufl

    citlulam

    cui consilium

    suum probaverat quam,


    ,

    ab humana se societate secreverunt,

    ut soli viverent

    Deo

    in specus vel

    seraper, vel

    ut pluriraum inclusi. Ad buuc vero perfeetionis apicem qui humanai mentis obtutum fug-it Rosaliam conscendis.se necesse fuit neque enim
    , ,
    :

    nobflis
    ximifl

    Puellfl in

    paternis, vel
    potuisset
    ,

    patriae

    urbi pro-

    que benefiviis suis ad silendum obstrinxerat ut h&c in antro latenti necessaria ad tenuem victum afferret clanculum ? Sane , si credamus Bosaliam in agro patemo latuisse , ejusmodi servitium videtur fuisse utcumque necessarium : neque enim in spelunca invenit , quibus vitam sunec spetunca egredi poterat sineperine brevi agnosceretur. Deinde, licet quoque credere vellemus incognitam prorsus fuisse initio vitse sotitariiB , cur latebree iilee tandem erumpere non poterant sanctaque Anachoretis casu quodam vicinis hominibus innotescere ? Profecto quminansi consideremus , Virginem sanctam tro Quisquinensi vitam traducere /rroposuerat ex hoo deinde in aiiud migrasse ; noa inveniemus rationem atiam probabiliorem quam quodSancta magis, quamvellet, innotuisset in specu priore ; ideoque aliam qusesiverit ubi magis iateret, et securius divina contemplaretur. Itaque ex
    stentaret
    culo,

    agris
    iifc

    versari
    -J

    quin

    ng-noscereibi

    tur

    '-iii'

    n^nitffl

    licuisset

    vitam
    ,

    agre-

    temporum injuriis bestiamm festem ducere rocit;iti latronum nequissimorumque hominum inflidifi expositam. Quare prudenter factura arbitror, ut in siifi iila epigraphe non Acripserit Koi\ aoo kowtb; sed 40 bbbmo, -'iut lalie [w \\ boo awtoo fle habitaturam ineculpserit. llactetjui koc argumentum mutuatus nus Salernus est r.r Cascino tib. 2 cap. 12. Verum nontam graviter urget haec rntio , ut in comparationem adduci possit cum rationibus pro senten,
    ,

    ii

    tia

    opposita jam allatis


    ,

    etsiquid omninopro-

    B baret

    solum evinceret , Bosaliam verisimititer fuisse incognitam initio vitse solitariic, quamdiu
    ,

    mo

    ctandestina Rosaiia: fuga, licet-certa esset, prinequit probari , omnino incognitam fuisse,

    pericutum erat
    Ai

    oum

    illa ratio

    ne retraheretur a parcntibus. mutta incerta tamquam certa

    fut/ttm
    tucrit:

    supponati no quidem evincit, primam Virginis tam clandestinam /uisse, ut nutti in.no-

    imo cx

    illo

    argumento nequit certo tnferri,

    Rosalfam clanculum et invitis consanguineis ad vitam solitariam abivisse.


    multa inmtn
    lupiiumuit.
    19

    Quam multa
    in

    sitit

    incerta, qusB
    ,

    tamqtuim ceraccipe.
    io.

    ta

    in objectione

    supponuntur

    primum

    8upponitur
    aggressa
    itta

    tenella mtate fuisse

    alia,

    dum
    ,

    est

    vitam anachoreticam. At tenera


    nultti

    aut nultius admisisse servitium. Secundo, etsi initio fugse plane fuisset ignota omnibus, necsequeretur , semper incognitam mansisse. Contra rero, antri mutatio insinuat, non mansisse incognitam in priore antro et traditio antiqua de ipsius habitatione in isto antro plane ostenfl.it non fuisse ibidem omnino incognitam. De aniro montis Peregrini res non minus videtur clara cum antiquorum traditio de habitatione Bo :iliae in illo antro ad posteros pervenerit et Caietanus scripserit , montem Peregrinum a
    .-

    Virginis uttis

    iiistrmiieu/o tiu/it/uo
    ,

    Margarita regina donatum fuisse


    secetirn
    41
    I
    .

    Rosaliae

    ut eo
    ac Caietano tt

    aut argumentt) ttttmeti /irolmri poterit ptuurest airrrUi. Sermu/o stt/i/ifmttur,


    reota
    eco

    tt/roque

    trtjinem
    esset

    Fateor quidem seque incertum

    paterna dotno aut palatio regio se in de,

    alia incerta sunt, videri posse,

    sertum oontulisse
    io n/ii

    priusquam exercitata
    ewaminabitur
    \

    monastica, Al nt rursus incertutn


    u/ii

    est, ut

    patetn/,
    rius.

    hsec controversia

    infe-

    Trrtio suji/ionttttr, ei.iisse parentes trtjiautsaltem alios, gut idemjus haberentin Virginem, quando hacelegit psi itariam. Td eeque esi incertum, cum Etoaalia eo tempore poC tucrtl esse <>r/>u(u /xt rent tf>us, ea,jur ,-ssr atate ,
    nis,

    qui Caietani facere soient, id rejecturi sint tamquam certo falsum. Verum, etsi id quoque i/ists tiberaliter darevellem, certe agnoscere debebunt Caictanum id scribere non potuisse, si
    , ,

    tem l'<-ii At non video

    ac multa an Rosalia monnrntum acceperit a Margarita regina.


    ,

    anliqum traditioni

    repu-

    gnant.

    cur eruditi Siculi

    auctoritatem

    maximi

    credidisset ELosaliam

    etnndestiyxa

    seruisse, et semper latuisse incognitam

    ut fefortuii juri nOtl suf>rssr(

    fuga aulamdeneque
    :

    ttuf /lutttts

    tufures
    in si
    i

    nou haberet, Quarto supponitur, Rosaliam


    tmtrts
    sttis

    /uisse ufoto.rioni multiS periculis,

    tam

    a tiestutrifiu ferocitais,
    insidiis.
    \

    quam malorum hominum

    ne iUa quidem pericula satissunt

    /uwserttm st notam /ttisse \trt/i,its speCerta luncam eanstimetnus nani hac ita potuil occlui

    di, ut bestiis

    nulluspateret accessus, prior spelunca esset i'n agropatemo


    longe

    Qum
    ,

    enim regina locum donare poterat Rosalije si ignorabat, ubiiateret: si ne quidem sciebat vioeretne, an mortua esset. Itaque Caietanus existiconsilium Rosaliae fuisse notum saltem reginse. Imoem ejusdem sententia nec Panormitanis erat ignotum nam donatio tatis toci quatts est mtms Peregrinus, latere non poterat, prse, , /
    ,

    aut\

    si /ieret

    pcr reginam. Quse de causa,


    ,

    aUera non

    cum

    Panormo

    dissita; satis item occludi poto-

    rat eoufrtt perversos homines, a quibus minus eruf timendum , quia pauper Anachoretis ni-

    Quaj de diva Rosalea scribimus, es fama et seniorum traditione accepimusidque de Caietano profiteantur et s&pe inculcent
    CascinttS, Salernus alttque sententise nostrse oppositi

    dicai Caietanus

    uutro suo habebai quod oupiditatem lo> tronum eaxitare poterat. Itaguaomnia fere, </a,v Saferuus ttt certo ussumtt, prorstts sttnt ineerttt. Si tamen certa eanstimarentur ; no sicguidem
    hil nt
    .

    evincereni atimi.

    quam

    ELoaaltam fuisse

    ignotam
    i

    consanguineissatiStetaliisomnibuStaquibx dipotuisset; non oero probarent , nuUiprorsus

    non umdodvstttutamesseomnitestimonioantiquorum; sedomnibus monwnentisantiquis videiicet tra; ,

    necssss est ut etiam fateantur patroni cXandestinm fugm S. liosaliie, non modo auctorttatcm Catetani, sedetatitiquamtraditionem noVelta opinioni su<v esse contrariam eatnque
    i

    ditiontbus
    trt

    mortaliwn fuisse cognitam,


    et

    pteturis, et cultu antiquo prorsus


    ,

    ne vel $ir
    rnii-

    quuhm
    <

    ttnt

    quotl

    Supponamus tantisper oertum esse koet non modo incertum, sed minus ouoguo probabi40
    <

    fiMritur,

    le

    apparet ) fugisse BLosaliaro invitis acignorantibus parenttbus consanguineis, omnibusquede,

    si utriusqueansttum mtureexpe,u1amus,nonimprobabile vuiebttur, saceUum aliquod prope Virginis specttmfutsse, in quo divitux mysteria in graiiam ipstus celebrarentur , ne egredi spelunca sua co-

    reddi improbabilem. Quin tmo

    geretur

    DIE QUA&TA SEPTEMBUIS.

    geretur, Poterat id fieri in patemo agro Quisquinensi; poterat etiam in monte Peregri>io, si hic Virgini donatus est a regina. Quod

    289

    J. s.

    Sancta sculpserit, In hoc antro, non vero

    autem

    in liac

    eremoautinh c monte. se habitare decrevisse nullo modo favet clandestinx fugx; at utcumIncertum

    V. Disceptatur Sancta professa

    inter Siculos
    sit

    an

    vitam monastiest

    que insinuat, non fuisse solitam antro suo egre*' SBd l&* constanter in vita solitaria permanere.
    42

    cam, priusquam exorsa


    anachoreticam.

    vitam

    an7ubZThomimbu$$e
    oMtenderit ii>-

    Hxc
    :

    erudite tetor, diligenter disputanda

    censwi, nihil de ceteris omnibus certi statuere intendens, nisi iltud unicum, quod sancta

    90

    choretis

    non

    sic

    Anaomnibus hominibus incognita in

    specu sua vixerit, ut nullus


    Verisimite quoque apparet,
    et

    eam nomen

    sciret

    vicere.

    ipsius,/,'

    habitationem in specu passim fuisse nota vicinis t et maxime Panormitanis; at non a>que id certum. Sacrosanctis Ecctesuv Sacramentis usam

    prorsus persuadeo; at omnino incertum, an spcluncasua in hunc finem soleret egredi; an vero hwc officia ante speluncam in sacello aliquo, aut in parte

    fuisse Sanctam, et sacro Missx sacrificio assistere soiitam tempore viU-e solitarUe, mihi

    eremiticam scu anachorcticam ducoii S. whmi uti habct antiqua traditio atque &mwmctan , omnesomninoscriptoressinecontroversiaadmit- ,to",,B /ty tunt. Verum cum prorsus obscurum sit et tt'7,71 mefl quotempore, quoto SBtatis anno , qua gwmmttn occasione ttrqito detnum modo vitam SOlitariam ;'""'<"' amplexasit Virgo: cumquede gestis ipsius ttnte-

    Y'(""' V Uosalia,

    B spetuncse ad eum usum destinata peragerentur. Mqxie incertum, a.n accedcntibus pia monita <tedent; an vero nemincm alloqui votuerit, ut sola
    ccelestia

    rioribus nihilsatis esoploratum habeamus aut ccrin varias conjecturas <thie* runt auctores. Multi contendunt, RoaaHam fuga clandestina <'.< adibus paternis vel em aula regia se proripttissr nutto morttttittm consrto atque

    tum de hisceomnibus

    itaadspeluncamprimam

    in

    qua vitam

    solita

    meditaretur.

    De

    hisce,qute incerta dixi t


    t

    ex antiquis monumentis probart potest aut improbari. Scriptores nonpauci aliter de iis
    nihit
    locitti sunt, et conteraleruni varia esse certa, qu<v ego inter incerta reposui. Non pauci item priori bus scripserunt contraria; eaque similiter pro certis tradiderunt. At nostri instituti est, nihil

    riam ordiretur t fltisse delatam. Volunt iidem Sanctam toto s<>!t/<iri<e vita tempore latuisse incognitam r/ t/nrtu sotius angelia prima spe luncaadalteram fuisse translatam < ne wwrtisquidem tempore ulli innotuisse, Primus hujusceopinionisauctorvideturesseCascinusanteiau datus quieameat anttquis picturis hausit per
    , ,

    pro certo habere,

    nisi idoneis probari possit documentis; nihil item ut certo falsum rejicere, nisi certa appareant falsitatis indicia atque ab hoc mstituto recedere non Ucet.
    :

    conjecturas varias. Cascini auctoritatem seouti sunt alii scriptores tntti, ita ut h.v<- <>/>/, u<> ptttres aliis omnibus patronos hdbere videatur , .7 passim magis invaluerit. Verumjam esoaminavi

    exparteopirt<oiroi illam
    vi eatenus saltem
    ,

    pracedenti, acrefutain

    TtutuTLTuctoraute ima

    4:i

    tate

    Porro ex dictis statuendum cst de auctoriimaginibus S. Rosaliae tribuenda. Nullam

    quod ostenderim Sanctam

    ginum

    Hanct.r.

    UllS aitctorittttcm ttttrihi/rrr posscit, si ttsstnttircr ns, qui volunt 3. Rosaliam prorsus fuisse incogni-

    solitudine sua non fuisse prorsus incognitam, Altera sententia est, Roanllam quidem duxissr ni<t,<> solitariam i<i antris et speluncis t
    i '

    aiu orcdunt
    '
    *

    ijwiunoa
    '"" fH '" f

    tam, quia secundum illam opinionem pictores nihil scivissent de Sanctse gestis, eta nter pinxissent meditationes suas, seu ea solum peniexpressisscut quse ipsifuissent commenti ut sanctcV Anachoretitlt congrua. Verum cum itla
    cilto

    absconditam omnibus. "i esset cognita, nn}>it<<,-r nequeo,


    tttt

    non

    )<<<<iutn
    <{<<>, >

    ttrorsus

    hxc
    8.

    sen* gn (tam
    .1

    tentia fuerit Octavit Caietani, qui gesta


    lias

    CX

    tr<i<t<t/<> l i<tti<sf>r<-rt/<

    i-<i<irro rtt ,

    i/r.n/t/i,,/

    sententia mihi improbabilisappareat,atque omniC no r.vistimem nonnulla SancLv gesta innotescere potuisse, eam picturis S. Rosalira ncgare notim auctoritatem, quam picturis aliorum Sanctorum attribuimus. Tanta autem auctoritas non sotet

    dari picturis, quanta VittV conscriptm a roxvo auctore aut suppare, cum pictores nimiam su mant ti<r,if/ti/,/ rt saepe , ubi nihil habent certi incerta audacter penicillo exprimant. Ceterum tanto major fides imaginibus dcbetur, quanto vetustiores sunt, et setati Sanctas propinquiores, prwsertim si rcpnesenlcnt facta historica. Si vero ca repr/esententtt/ quse non solent hominum ocutis paterr, qrtilia sunt officia angelorum et
    ,

    pro documentorum penuria po/rii. Verba </'sius ex Ms, ememplari dedi /<<<<<< 84, Pro ea demsententia citaripotest Offlcium proprium s. BoaalifB a summo Pontifice Benedicto Xlllpro tot<> Sicilise regno approbatum. Vawi licet ><< tllo Qffirto clandesHna fuga < domo patema asser< rideatur nulttt'1 /</</><',/ i/t eo asseritur , fugisse nemine <<<<<.. </<, Virginem ao deinde semper omnibus incognitam in ipsaetiam mortemansie,
    -.
    . ,

    j,i

    se. Quitt

    potiu
    ita

    in tinuat,

    <<<></

    /"<

    we omriino igno*
    .

    tam,
    hunii
    i>

    cum

    habeat: Calllda
    se

    dffiiDonum [Dsidiaa,
    ,

    aoriter Beeviendo ln

    ferrea oatena

    vi^ilii-s

    ct

    ouhatione

    forti

    animo eupSraase, antiques

    auctor Offtcii ><>i//</i>/s iconibus auctoritatem tribuere non /><>irr<it aut


    oni

    Bi^nffioant,

    Nam

    Sanctorum; non

    snfts

    firmum
    <

    bent fundamentum, quo

    <

    <

    imagines pra<tamus,omnia peracta


    illee
    ;

    </,/</>///
    ,

    nisi

    credidi8set pictoribus illarum


    /<<i/><></ /,,,<

    ><<>

    num

    esse, sicuti ocutis objiciuntur

    sedplerumquepro aUegoriis haberi debent. Ex aniris <irmum et si/><

    de Plures alios patronos


    </<"./ts S,

    Rosalla nonnulla innotuisse.


    et Caietani,

    a tempor<- Cascini
    et

    sententiajam tantoque videtur


    >

    corporis inventinonnulta
    tocis
    <

    <-<<n<-<///

    Cascinus, ea-

    pruyri opinioneprobabilior,
    ba\

    <//t<i,<i<>

    tt

    antiquior,

    quesuis mentis

    examinabimus. ll<i< tenus Irmonuew quibus gesta Q. KoB&Ua

    cultm antiquo conformiort utantea fusiuspro>

    utcumque coUigi possunt.

    \:.

    '/',>,/>

    >,</<t>>t

    scino antiquior , Rosaliam pei mtam

    >'

    rtmui rr>t>-////- <'</ ulll exbtlmant qui eanstimant s. pWumiiomonasticam "/.>.<>/-/< '"" [""">
    ,

    </><./

    <<><<<<.

    exmonastx <i mta <"> anacnorettcam esse progressam, sirut frcerunt alii Hancti Banctmque comptures
    ,

    ll(lm

    , ; , ,

    290
    ICCTOBI

    S.

    ROSALU VIRGIXE.
    credereiur per tractum iri gloriseS. Rosaliae, si gradum fecisse ad anachoretivitam monasticam cam. .. prodnt ahus h48 Hac de causa anno 1701 Perrucci qui oppobellus sub nomine Andrese tuetur, et refutare conatur rasitam sententiam S. Rosahse in tiones pro vita monastica Basiliana Dissimularenequeoscridicto Opusculoallegaias. in diptorem hunc non eadem uti moderatione prior ; majorique acrisputando, qua usus fuerat monia quam rationum pondere contra adversarium suum agere. Respondit huic Opusculo auctorprioris aut ipsiusvindex sub nomine Corne,

    J.S.

    (iamhancipso Cascim
    i

    0K* fc^iWfWfl superiorum aumonaslerio ad eremum, aut ad cellam tate e vitam duoerent soquam dis< edebant, ut ibidem contempUxrentur Sentenlitotriam, et cmicsiia antiquiore/n esse, v rob"nt

    Jwm,

    suorum aucton-

    hinc acrts

    C07i-

    trovertianata,
    variique
    scripti.
    libelti

    nimirum bona suorum


    iisse
    et

    verba ipsius lib. 2 ettp. 7 , Uade magis miror aliquem qxue reddo Laline eam de nobiliesima virgrine Rosalia, e venia ad solitudinem ab;

    vbi Italice scribtt

    ita

    depictam fuisse, acsi suis valedians-

    set,

    Panormitano,
    ,

    archiepiacopo prassentibus rege, reffina et subditque: Et, quod pejus est


    i

    osiendit eem aut probablUiate: ai vet sic imo et opinione sua de euotemporejamfuisse, plane ignota aniiquiorcut esse, prseser,;,,,,
    ,

    monasterfum, et m solitudiReprebat quidem Cascinus si hoc nem abi opinionem de monastu toco interpoMusnoneei aliis tocis ,a SunrUcvita, uti ffldem improbatur esse ilna auotoejmdern Opei ie aitque aeeertam
    i,.

    1;r

    ,, 1(IJ

    t,

    probabilitascd sine auctoritate aut

    ,,,,

    reliqniesa
    i

    meas at istud Opuscxdum ad manus lii Dextri nonpervenit. Porro anno 1703 alter contra monasticam S. 'Ros&liesprofessionem libellus fictitio Ja:

    cobi Calafati nomine est editus , sive ab eodem , sive ab alio auctore, quod scire nihit attinet. Cerperlecto te in toto itlo libello, studiose cum aliis plus acerbitatis quam solidee rationis inveni. Hsec
    ,

    Bftsalfa
    si

    quO Moncredunl S. Bo aliam etiam habitasse prope tem Regakrn, guoniam ostendunt vicinampiahabere et ;/n 8. ftosalifl nomen antiquitus
    sr.it
    ,

    addamus verba ipsius de opinione incotapag. 208, ubiagnorum Montu RegaMi cap
    tim
    ,/r<}H,ucutunt, /ttiquod
    iis

    supp/dcre

    utriusque Opusculi acrimonia excitasse videtur auctorem primi tibelli, seu vindicem professionis monasticcv S. Rosaliee, ut acrius item responderet adversario ejusque jactantiam salibus quibus,

    ]?

    dam

    aspergeret. Itaque

    eodem anno 1703


    fictitio
    ,

    edidit

    libeitum

    nomine rursum

    Joannis Rossi,
    est

    lf

    eique Jtalice titulum fecit

    Ceroto Specifioo etc.

    fl

    inferius ease

    copiosam, quw nomsn habet moa monacl*a. Addit deinde, illos eaneUmare Bosoliam essccuuulcut. Sauciwu. oaobam ilkm Ot fuisseS, Rofii certe eatislimarunt, monaoham

    aqum

    Ad hunc demum tibeltum responsum


    nymo
    ,

    ab ano-

    qui idem verisimiliter est cum fictitio Calafato. Titulus Jtalici hujus libelliest ResponAuctor autem in pr<efaiione aio generioa etc.

    priusquam Cmeinuseamene conjecturis iUam opinionem assereret , quod Rosalia plane lib. fuissct incognita, Quin eodem rursum leste nonmdti afjirmarunt S. llop, in:; /( p
    Baljanij
    ij

    conqueritur de acrimonia sui adversarii, suamque commendat in scribendo modestiam. Verum si quis sine prsejudicio ac sine amore aut odio,
    ,

    ,.,,

    B aiiam

    hom ossa distinctam a Etosalia abbatissa , tempore Frede* ffM^B floruit initio secuU nn, seu Rejicit opinionent utrerum* rici U imperatoris, ljt r Qascinus sine mulia disputatione ; at ideo negare non potuit opinionem de oita monastica s.
    ,

    xdrimque scriptos diligenter pervolverit, sicuti mihi fuerunt perlegendi facile videbit xdrimque nimis acriter disputatum esse. Controversia tamen longius progressa non videtur sitente utraque parte nisi quod Mancusus anno
    libelios
    ,

    r.C /n.s il/llM

    antiquam esse. magis patebtt ewpioturis aniiquis* dequibus infra agemus. 17 porro 8. Rosaliam scriptis OpuseuUs Ordiaoialiro

    Hmauiem

    illius

    opinio-

    u/s antiquitas

    1721 in Historia S. Eosaliae asserere conetur monacham non fuisse. 19 Anno 1701, die x Januarii iltustrissimus Edictumanti dominus Ferdinandus de Bazan edictum edidit, siMsPanormUam quod deinde impressum et variis libellis in, ,

    Donedictino,
    n/ni', lliisiiiiinii

    Ordini Sam*

    p(om

    su0 Benedietino asserere oonatus est Petrus Antonius Tornamira, Siculus Congregationis Castucusts. Edidit i& anno L008 Opusculum Ualico
    ,,
    ;
    ,

    sertum

    alfi

    (I

    C strmone scriptwn
    ilr

    ouitituius est
    virffinia

    [daa eonjeotu

    Panoraaiton palia monaohai et anaoboratidifl Odiuia patrlaroha s. <. Bonedloti. Non videtur opinio in iUo Hbello turcuissc patronos sed potius nemultos t<<
    viia
    5.

    Rosslha

    ut fidem detraheret fabidis quse de S. Rosalia spargebantur. Mens hujusce antistitis non omnino clare exposita est, nec satis liquei quid cdicto suo prohibitumroluerit, ideoQuia apud que verba ipsa jnvabil subjungere
    est
    ,

    .-

    imnnullos
    dovotionis

    praesertim
    fervor
    '

    Ordinum Regularium
    I>.
    ,

    eo

    Prmnrmitiinnm

    erga deveuit

    Rosaliam
    etiam

    Virginem

    ut

    asseruerint,

    glecta fuisse,

    Tdem tamen auctoranno


    q\
    ,

    L670

    alium

    edidil

    libellum, in
    i

    lictam

    sententiam

    gumentis probare conatus est uoris aliq\ ut uc rc! sic quidem multos invenit sibi consen intientes, l$i sahe scriptor iUe multo plura
    trepide afftrmai
    tutt.
    ,!c

    nuao D, Rosaliam S. Basilii mag;ni Ordinem promonasteriumque sanctissimi Salvatoris fes&azn hujus Urbis Panormi inooluisse, ibique multa g'essisse nuaa Ordiuem S. Benedicti, ac etinm D.
    ,
    ;

    ftAigustini

    et

    ex vita caanobitica

    in

    erenium

    se-

    \ou,ti(!tit

    autprobare po iamen adduwit argvmenta,


    ,

    quamj

    oasaisae

    projtcrquam
    altaribus

    quod

    alii

    etiam
    in

    Ordines

    habitu susB Eeligionis, prsesertim

    processioni,

    rdu monastioQ 8. RosaiiBa suspicion&m me etsiolare noneoincant monacham fuisse, ne

    bos

    aliu

    more> Benediotini Ordinis, NuUus eo temj oonatus esi refutare, quod seiam non fuisse agniiam <t( constat, Roaaliom passim pro BenedicHna, Verum drca initium hujussectdi conscriptus est iibeUus sub fiditio nomine
    tos libeUos
    .

    multaque a|MHMV\pha, ct vana effutiunt et disseminant omniM tlUB anliqme traditioni non 411:1' Qsonant, tum Officio ejusdem Divae, et Missae
    ,

    St

    eam

    insig-uivcrint
    ,

    Baora Oongregsitione approbatis,


    vitffl

    Romounque

    Martyrolog-io ad\or.-atur, ao

    crcmiticie splen?rcmitica5

    doram

    Demetrii Roscovuxi <}i> s. ELosalia ossartfur Ordini S. Basilii. TUulus, Opusculi Italici esti ouibus l.itnr notitia de habitu BraToa ratiom
    ,
    .

    et prsjstantiam quam scriptores cxtollunt, oontemplativique suspioiunt demiranturque obnubilant.


    ,

    Ideo

    illustrissimus

    et

    reverendissimus

    Etosaliaa

    virginis

    anaohoretidis

    Panormitanss,

    Opuscutum hoe vehenmniem eaxiteaoii mmutationau quorumdam qui eawtimarunt aliquid det

    dominus mcus D. Ferdinandus de Bazan archiepiscopus Panormitanus ne quid admirabilis vi,

    de spectandbusadS. 0saliam.

    tSB

    divas

    Rosalios

    gestis

    quae juxta

    communem
    sensum

    A sensum
    Jiciatur,

    DIE QUAKTA SEPTJSMBBIS


    sunt recepta, detrabatur, vel temere adu roni J S
    i

    neve in futurum aliquid ponderis havigore pra?sentis actus ordinat, providet, et mandat, ut omnia *resta ncta et inventa (prajter ea , qua; ex Officio et Martyrolog-io nobis ionotescunt ) eorumque relatioues , histona? , et quaicumque scripta typis data vel edenda aut calamo exarata vel describenda
    beant
    ;
    , , , , , ,

    VI.

    Ratii nauones

    qiia*

    contra

    mo-

    nasticam vitam S.
    seruntur.

    Rosaliae as-

    nec non et imagines ab anuo mdcxxv impressa?, vel quovis modo depictae, aut fabrefactaj in templis,

    aliisve

    in

    locis

    expositce,

    et in

    posterum
    affirmant

    exponenda?, quae supradicta

    respective

    etexprimuut, sint nullius roboris et firmitatis; nullumque effectum in veritatis, et antiqmv


    tr*
    ditionis prrejudicium

    uanto diutius et studiosius sxaminemi libellospro ritamonastica S. RoaaUo asserenda exaratos, aut scriptos ad illam oppugnandam fautomagis dc illa re dubitare

    DiipuCoffodt
    vita

    SoncM

    motuulieo

    admodiun at
    ame(gfua
    :

    clariusperspean\deincerta

    illa

    coeph tant controversia

    >,i-

    sed,

    (donec

    aliter

    rite

    parere debeant et possint et jure deolaretur,) ,

    divam
    sisse,

    Rosaliam

    hilcertipossestatui, Rationes quidem varia <d> utraque lljfiganttumparteafferuntur sed null&


    ;

    eremiticam tantum

    vitam duet

    ac paternae domus opes, delicias, ac spem majoris amplitudinis ob propinquitatem


    ,

    beuevolentiam
    et

    regrum

    Sicilias,

    contemptas

    rum

    sunt utomnem ecsimant dubitationem. Prxter UbeUos impressos accesseruni dtssertationes manuscriptse a mris eruditis t co sitte nobisque transmissa. Pro monastica pr
    efficaces
    t

    tetricae rupis horrore,

    ct

    asperitate

    commutasse,

    sione disseruit
    talis

    !'.

    Sieronymus Jusiiniani

    pro Christi amore paternum principatum, aulamque profugientem in montibus, ac sjiehmcis solitariain, ccelestem vitam duxis^e, e regalibus

    So< fe

    Jesuparieruditioneetmodestia t se suamnostrojudiciosubmittens.ScriptaJusiu

    adnosmissa

    vidit inSicilia

    scilicet
    g'rini

    mundi deliciis in Quisquiuse et IV remontium solitudinem se transtulisse,, pro-

    eruditus canonicus
    teongitorius,
    /<?>ris

    Panormitanus, Antoninus
    editis notissimus, qui

    miram

    eruditione

    ut ex Officio et Missa, ut suprn, approbatis, et Martyrolog-io Romano constat , omnino existi-

    mandum,
    dissima^

    et

    in

    posterum asserendum, sub


    suas
    ;

    poe-

    nis arbitrio

    Dom.
    dictus

    iUuatrissinwe

    e1

    ivverenin-

    in3ig-endis
    ,

    quod,

    ut

    apud omnes
    et

    notescat

    illust.rissimus

    revemulissi-

    mus dominus edictum


    etc.

    ctiam

    fieri

    mandavit. Unde

    quod

    est

    ob

    scii) ius.

    51 Ordinat illustrissimus dominus, at omnia qu3S de S. Kosalia scripta vel impressa sunt prav ter ea, quaa ex Officio et Martyroloyio nobis innotescunt) .... sunt nullius roboris et tirmitat (

    in colligendis monumentis de S. Rosalia industriam P. Justiniani agnoscit et pradi <>t sententiam illius improbat w refutare conatur missa ad nos dissertatione Ms., cuietalteram adjunxit ad refutandam sententiam Tornamirm, qui Eosaliam Senedictinis attribuit, cum Justinianus pugnet pro Basilianis, Porro cum Mongitoriuscl Justinianus qusBstionem longe rectius muUoquemodestiustractaverint quam pracedentes, quorum Opuscula sunt impressa korum
    t
    ;

    gnam

    prmdpue rationes allegabo, quanta possum bre vitate; addam tamen, qua apud alios occurrent
    notatu digna, qumqueipsepro alterutraparte rrnire potuero.
    -;;

    Itaque,si h&cverba in rigore exponenda sunt, qiicvcicmque Caietanus, Cascinus, Auria, aliique scriptores edicto antiquiores, de S. Kosalia
    t\$>etc.

    in

    Primum argumentim

    Mongitorii de&umi- primwn

    r-

    scripserunt, nisi adoptata fuerint in Officio aut


    Martyrolog-io,

    tamquam

    nullius ruboris sunt reji-

    cienda. Secundo cum omnia etiam edenda.... vel describenda deciarentur nullius roboris, fides de-

    tura traditione eoclesias Panormitanse, cui repu gnare contendit opinionem demonastica vita 8. !i:r, uti etiam rotuerunt omnes alii qjusdem
    1

    gumontum
    contra vitatn

    montuttcamn
    tfaditfone
    p,

    cum

    traheretur plurimis miracutis,


    r*

    quxdeS.

    Etoaalia

    eo sententise patroni. Probationem sumit ea Cascino, qui lib, 2 cap. :l\ pag. 21)!t itd halwf
    :

    tuum

    aliisque, quia Martyroloaut Officio non sunt inserta. Verum (etsi verba talem sensum insinuant, si rigide sumantur) nequaquam probabite est aut credibt le, ittam fuisse mentem antistitis, cum scripta Caietaniet Cascini semper magni fecerint Siculi;

    narrantur a Mancuso
    gio

    Quemadmodum
    fuit tradltio,
    eal

    constantlflsimo fuil traditio


    ;

    deS.

    Romano

    Kosalia, quod fucrit soIif;in;i

    alo

    DUllfl

    imi<|u;im

    aeo ullum

    umquam verbum auditum


    ve\

    de Lpaiua uabitu,
    loijnitur.
    et
    ','uia

    quod
    Uf>.
    i

    fuerit

    monacha
    i

    alicujua religionis.
    sir

    Idem
    illa

    oap,

    pag,

    L64

    ticet partem edicti proferat pturima scripserit de 8. Eoaalia, nec Officio nec Martgroiogio inserta. Quapropter verisimile est, antistitem tantum votuisse monere subditos suos, ne faciles prsebcrent aures lis omnibus, qua? eo temporc de B. Etosalia scribebantur, et solum ut cerlam crederent vitam iltius

    cumque Mancusus,
    in pnefatione sua,

    Bolitaria,

    non fuil mouaoha, sed (sicut dicemue uua <\ anachoretj


    ]

    dibua
    pauofl

    lllia
    1

    mazime
    unl

    abditi

    de
    aj
    .-i
    >1

    quarum
    monaoha
    fuerat
    et

    personia
    dl

    "

    banoteecere,

    per aliquam

    epoflitionem
    religioai
    Ipaiufl

    divinamj
    l

    quod
    oul

    fuiaset,
    ,

    Llliufl

    trdinis,

    adecripta

    eremiticam, ceteraquein lectionibus

    Offxcii

    aut

    Ma,

    -I

    yrol <>g io asserta.

    Verum quidquid sitde men-

    teantistHtis Panormitani, controversia, quade agimus, rnagis agitata post ictud edictum, quam

    umquam

    antea.

    tamen In nullo ae Lpfllua habetur memoria, Hsec ultima werba novum tuggerunt argumentum. Addit hisee Mongitorius auctoritatem Vincentii Auria rjui in Vda s. Boaalitfl pag 54 afflrmat , constantissimam esse tradttionem , nihit eciri de Sancta habitu aut vita monastica, sed solum de vita eremitica. Ad hoc argumentum tatn Basiliam quam Benedictini institutx defensores re pondent, in Ordinibus istis antiquam esse tramem de 8. BoaalisB, olim sut Ordinis atumna, Proferunt etiam mscriptiones aliaque, quibus
    habuiflaentj

    rationem

    easn traditionem /rrobare nituntur.

    Verum
    ,

    nihil

    hactenus
    Septerabris

    vtdi

    prolatum

    quod corporis inven


    nihit

    tione sit antiquius, aut certe

    quo pro
    bare

    Tomus

    II.

    V6

    292
    AUCTORI

    DE

    S.

    J.S.

    fam MWftf, Orrfme /Wm


    igitur
    est.

    traditionem de S. Roealia Atto * <fyor& inventumem.

    ROSALIA YIRGINK. D quidem potueruni Sicuhs.uh J* prmdari placereplacuerunt aUdotrco necdum


    revera pterisque ,,, r ssuntanti q
    :

    ucetMoms,msrq^

    modo ad istudargumentum respondendum


    ,

    auid j/rimo

    d
    fe

    54
    i

    Supponamus

    tantisper imtio secuti


    < i

    illudreipondtri potiit r

    orpwfi inventum, seu quando

    xvn a/i(JfttfW OwO-

    ^nesleroantigu^quiavete^
    f

    jim Caietanus,

    nultam viguisse traditionem de


    8,

    antiquam defeetum utcurnque supplent ^traditionem maanme doeent

    mm8tica

    vita

    tanus de illa tempore suresponderi potest, nullam quoque eo stirpeB. Bosalia, perfuisse traditionem de regia quamsolumexinventa insi riptione Qui tquinensi

    Bo ali, quemadmodum Catetraditione nihil memoravtt Nonne

    Opere quid collegerunt eruditi Siculit Vam impresso legitur de nobili grenere; quod Caietani ret, inCaieR .,,.,, ;iI11 ,i am propinquitat ali B s<-<i <!< fonuiia Ms, non habetur,
    j-

    deprehendeU ratius investigare voluerit, facile duS. Rosaliffi saltem

    concluderr, vitam monasticam antiqu* traditioni ecciesue multis approbatm, et SOlum opinioni Cascini a communiori apud Siculos. Cascim accu56 Jam vero si quis mentem
    _

    ^^ ^^^Jet
    de
    S
    L

    Ro-

    non repugnare

    Ca&cimis

    opi-

    iiionem de
    vita motiasti-

    ipsum de vita monastica potms bitasse, et forsan editori Operis

    ca

    quam

    Ca-

    tani

    Mdemdimit
    quod
    >

    Plerfsque

    Boi

    Lu

    creditur, dicl

    Sdno attribuendos esse locos istos, negatur. Quippe vita SancUe monastica durius
    lib

    gutbus

    Uam
    ,

    familiafuerit. Si igitur eruditifamistiomfi wKfl tempon alia B regiam

    Lu

    Caietam de ea vigeret traditio certam ur dunt ex < riptione Qui tquinensi


    <

    tamen
    vitam

    Sanctx utcumnem Marturanensem adformam


    311 que investigandam et mox pag. attribuit, uti et alas duaUgiosas eidem imagini incipit, utrum bus. Deinde pag. 812 quwrere magis faveat vestitus, itta imagine expressus, totque accumulat an Basilianis,
    :

    effigie et 2 vap. 21, ubi agit de externa omnibus aliis picturis preefert Rosaliffi,

    habitu imagi-

    vestes re-

    <

    monasticam,
    B

    si

    cerio,

    possitemmonumenth
    ecoistimant
    '

    aut probabiliter hauriri inventis, defectu traditio-

    negandam n i& tempore Caietani vigentis omnino Potuitne Hrpsregia sine ope tradiUonis antiqum certoprobari vita vero monasH*
    :

    Benedictinis,

    cane probabiliter quidem,

    nisi

    illa

    tradiUoa\

    possit, Carationes pro utroque Qrdine, ut crcdi esse S. Rosaliam exalterutro scinum suspicatum

    sine cesserit ? Id sane non existimabit, qui mnia prwjudii io << pari crisi examinare voluerit. Ita-

    cum Ordine ad eremum se contulisse,prmerhm illudanachoreticum, non ignoraverit institutum


    <l

    que non
    ,.,
    ,

    omnino negandaprofessiomonasti Rosaliffi, etiamsi ita prorsus destituta


    e&
    \et
    i

    qnodpercniturpost ritam monasticam

    sed

    antiqua traditione,
    fuit

    quemadmodum

    destitutum

    magna etiam hicesi dispagenus regium. nam\ ilamonastiru nr<- rstnnUruantiffUftm traditionem, neo omnino antiqua traditionedestifacile probari potest si\ onsideremust tuitur, non quid in hominum memoria conservatum esset
    fiiai
    << t
    ;

    Pro de illis anachoretis scribat cap. 10 pag. 211. autem altegat benevolentiam comiBenedictinis Marsorum et regum Sicili& erga Benedicti-

    tum

    nos, conditaoue hisce coenobia.

    Tum

    loquensde

    monasterioPanormitano, de Eremitis dicto, ita Omni modo crat monastcrium, ut COncludit


    :

    oredo,
    S.

    rjuJd

    tempore Caietani, wd monumentis, ea quibus antiquam t> aditionem maatfme discimus. ,. Vullam fuisse traditionem contra monasti*
    </"" / insinuetur antiquis
    1
    1

    virorum schola, ac eo ac vicinia tempore a reg^e Rog-erio instauratum exemploque istorum Patrum Bua apud aulam, poterat virginem Bosaliam ad illam professionem
    ;

    Benedictinum , Gregorii, sanctorum

    ct

    fundatum a tempore

    aeundfl
    n/iiir.

    po

    cum institutum

    BoBalim,

    patet, quia vige-

    Lnvitare,

    de solitaria Sanctsevita, quss batsolum am. Vegai (requenter inchoatur }>t>st m w quidem 'ascinus oitam monasti n s u rii tradi pro opinione sua laudat auctor< c tionem non haberi de vita monastica at nullibi \ue afflrmat, neo vereaffirmare potuit, traditionemhaberideinchoata vita solitariaper fugam tt sine prmvia vita monastica. clandest\
    traditio
    I
    i

    tamstudiosa. ILncverba

    maxime eremitarum nomine, cujus non videntur esse


    ;

    erat viri

    eruditi, qui sententiam devita monastica S. Roideoque saliaa repudiat ut prorsus improbabilem

    credi potest, Cascino.


    ;,1

    absolute

    repudiatam non esse a


    disputatio ipsius,
    ..n,i

    iy

    Hanc suspicionem auget


    lianis

    videtw

    idestinam illam
    asseruit
    <

    fugam

    <.<

    levibus conjecturis

    sequitur. Observat primo -Hianos itent habuisse monasteriiun regio palaicinum, aliaque multa in Sicilia tam viro-

    mox

    rcjiiuliassc ut

    certo

    (aham,

    sine traditione, sine utlo a


    inferti

    nulierum
    ,cS.

    atque cx ea observatione
    t

    re prasvio

    ;.

    prob /Vv.i,

    nec tamen conquesti sunt Siculi, fatraordinarium sine traditione affiriqueri magis possunt, alios Cur iigis ordinariam, magisque \ua vita eremitica sotet inchoarif
    ;
    .,

    perperam disseruisseeos quinegaRosaliffi

    fa

    S.

    Roaaliffi

    rutrtnf antiqua traditione carere:


    lius defe<
    es
    \o

    nam

    it-

    Basiliana fuissemonaSicilia, ut dieerent habitum Benedictinv.n n fuisse aSancta. Observat secundo pe Basilianum monasterium, quod dicebatur s. Maria la Grotta, multas fuisse speluncas, in quibus habitaverant antiqui Christiani tempore
    v.

    isunt,

    traditio-

    Deinde

    ita

    pergit

    llac de causa

    illam insinuari per plures imagines,

    partim
    in

    poterat

    Cascino memoratas, partim a

    Tomamira,

    Sancta ea?j nastico habitu induta. Btenim, oum gesta 8, Etosalioe maxi* me fuerint coUigen !<i ex antiquis imaginibue, uti Cascinus fatetur; imagi li \m, et sequentium ante inventionem corporis, magis ostendunt, qualis sit antiqua tr< niam illamnobisd ssintvariee Siculorum opiniones, qum demum secutc u naLv sunt c.c oonjecturis Cascini. Conjecturx n Cascini ob eruditionem ct auctoritaiem viri
    quibtis
    ,

    memoratum monastorium esse gratum S. priusquam ad eremum abiret, oum ob Rosaliffi, venerebilem memoriam antiquorum Christiauoruin. tum ob virtutcm rcli^iosorum Basilianolllud

    rum, qui
    tionem

    incoleoant

    eique csse

    poterant

    vitao spiritualia

    magistri. Adducit

    quoque appari-

    S. Rosalise

    istiua

    monasterii ecctesia

    i;

    aitque ideo verisimiiiter in iUa potius ecclesia quam in alia apparuisse, quod ibidem prima spirUuatts vitie fundamenta, quodque vel-

    ostendere se amantem esse instituti eremitici, quoditiic olim viguerat. Post qusedam tertio oblet

    servat,

    DIE QVAUT\ tam habitum Benedictinum quam Basilianutn potuisse gratum esse S. Rosalia? ob asperitatem suam; rursumgue rejicit opinionem illorwn&uinegacerant Basilianos gestasse ca put ium,
    servat,

    SEPTEMBBIS.
    Potuit

    293
    multis aliis modis contingere, ut
    et
    *c

    dcmum

    o
    S
    '

    corpus sepclirctur

    mancrct

    in

    solitariam vitam duxerat Sancta fatcor veram causam ignorari

    in spelunca a( lubens
    , :

    Jl

    ut habitum Benedictinum S.Rosalia? attribverent,

    non Basilianum. Similiter rejicit argumentum, quod pro Basilianis contra Benedictinosassumi poterat ex forma habitus Orasca, guse cemitur in tabida Marturanensi; quia omnes illius ecclesim imagines pictm formam Grmci vestitus ?<?sedpotius

    60 Quod rero Ordo ille mowisticus quem mi quod Mmw antc vitam crcmiticani professn fuisset S. Kosalia, e7 hujusce Sandx memoriam noi co servaverit , n s muicri
    ,
    '

    >

    01 *"' essc fateor, at nec incredibilQ nec sine ^ jilo. Nolim hic tnulta accumulare ejusdem oblirionis spcctmina at unum non minus mira-

    mirum

    afprmarenoluisse,

    quia

    wnsatis
    poteratprobari.

    prmsentant. 58 Disputat quidem haec solum Cascinus, nisi /n c g UO q Ue s tf interpolatus, ut inquirat in habi' non ver0 * um professionem S. Rosakaa.acst voluisset dumtaxat vestilum alicujus Ordinis religiosi assumere, non tamen institutum, Verum nonnullce rationes allegaUv ostendunt Cascinum verisimiliter non caruissr suspicione atiqua aut dubitatione de professionr Virginis rcligiosa, sed non invenisse rationes satis conrincentes ad eam
    -

    '

    >

    tamen indubUatumt nonprxtermittam. Addiem 2 Septembris egi de s. Vonnoso positomonasteriimontis Soractis, cujusmem* in proprio ipsius monasterio ita prorsus pe rat, ut non sotum ibidrm amni rr ,. rt cultu ecclesiastico careret ;sed ut monachi Sorabitc.
    rt
    \

    ctis

    etiam ignorarent Sanctum Frisingsein Bo\

    rana, quo corpus furrat traaslahnu, sofrnnifcjcelebrari, Quin imo, ut legi potest tom, Septembris ex propria Soractensium clericorum <( mo-

    professionem omnino affirmandam. Quin imo , etiamsi initio smpe dixerat, vestem tabul<v Marturanensis esse Religiosam, ideoquc tam muita de Benedictinis et Basilianis ratiocinatus fucrat

    nachorum

    confessione,

    dum singulis annis au

    '

    posteapag.2>\Q>aut ipse,aut ipsius interpotator, sic toquitur Ad affirimiulum hahitum fuisse religiosum (quem gestavit \Sancta) finnius de:
    ,

    sideratur

    fundamentum ct multo mngis ad dimonaclium revera fuisse alicnjns Ordini.s Religiosi. Ultima hmc verba mihi Vtdentur recte exprimere mentem Cascini, gui solum non admisit vitam monasticam S. Rosalia?, qwintum coltigi potest ex omnibus simid sumptis, qum de hac qumstione disseruit, quod fundamenta non inveniret satis sotida ad Sanctam alicui monaste;

    cendum

    bant prxlegi elogium S. Nonnosi ex Martyrolo* gioRomano, admirabantur, el Btape oolloquebantur suspirantea et dolentes quod de hujuemodi Sancto in didto monte, ubi vitam degit, nullum fe- K stum ageretur, neo ejus saorum oorpus, ejusque Banota reliquia, ubi extarent, Boireturj et in noo stntu hoc statu tot annorum Beoula proaterlerunt, /Atc oblivio est tanto magis tniranda, quod S. Gregorius Magnus gesta nonnulla celebriora 8, Nonnosi narrassrt in sit/s Dialogis, ita ut /iitjtts memoria minus facile excidere possa videretur, Jam vero si memoria S. Vbnnost, non obstantibus S. Qregorii scriptis, exciderepotuit apud monachos Soractenses ; cur idem fieri nonpotuitde
    ,

    ?Ho attribuendam
    Sccundum argumentwn
    gentiuM;

    S.

    Rosalia

    59 Restat solvendum

    qui allegatus num. 53


    *

    argumentum Cascini aitt memoriamB. Etosaliee


    ,

    staret

    apud monachos Stculos, etsi certo con monacham fuisse, quemadmodum constai

    n nullo Ordine haberi, indeque colligit mona< chamnon fuisse. Hoc argumentum minime COntemnendum est, sed ceteris omnibus fortius militat contra professioncm monasticam S, Rosaliro, si recte deducatur. Quippe si monacha fuit mirum est, corpus ipsius post mortem mansisse in monte Peregrino, ettranslatum non esseamonachis ad aliquam ecrlesiam mirumest, non plu,

    S, Nonnoso ? Sane facilius metnoria S, Hosalioa apud suos perire potuit quam S. Nonnosii quia

    de

    ra de vita et gcstis ipsius innotuisse per Ordinis ejusdcm Religiosos; acdenique mirum est, me C moriam Sanctx non fuisse magis conservatam majomque reneratione cultam in Ordine, fuerat pro/essa. Solent enim Ordines monastici memoriam Sanctorum suontiu magis conservare

    nullum de illa exstat scriptum antiquutn, de Xonnoso vero elogium habemus eco S.Gregorio, Ttaque rationes ejusmodi non evertunt fundamonta, quU bus nititur vita monastica S, Rosalim, modo hmc satis sint solida prmsertim cum erndern fere dif ficultates sint in contraria opinione, Nam mque quasripotest, curcultum olim late sparsum rofH* gescere siverint Panormitani, curcorpus inspe $\ locus sepultura lunca manere permiserint
    ,

    [t

    olim

    fuit cognitus, ut

    verisimile est emsacello

    magisque venerari, quamscrretur subi moria eorum, qui ad neminem singulari


    potest,

    ibidem constructo. (ii Aliud argumentum contra monasticam professionem 8. Hosalirc aliqui objiciunt illud que magni facere videntur Verisimile non est
    ,

    ,,,,.,,
    .,

    ii

    m
    I

    ttr

    oni

    um

    "" // ""

    titulo
    Vis

    inOUiunt,
    et

    S.

    Urwiliam,

    si

    aiaaartia fittssrt, oh

    "*"*'

    pertinent, ideoque facilius oblivioni dantur

    tinere potuis \elicentiam deserendi

    monasterium

    hmc mira esse etnonadmodum garinon apparere verisimilia. Certum tamen ew hisce observationibus (i<'r nequit, Etosaliam <t fuisse monacham, quia variis casihus ignotis COrpUS in monte, seu in spelunca, manere potuit sepuli

    includendi tamque procul


    \

    olam

    in

    %pelunca tam horrida,


    qualis Q8t Quis*
    ita

    Panormo dissita,
    qui

    quinensis. Calafatus,

    ratiocinatur pag.
    t

    obsolescere etiam apud ejusdem Ordinis. Potuit corpus sepeliri in eadem spelunca, in qua vixerat Sancta quia non statim post mortem constahat de san-

    tum,

    <'

    memoria Sanctm

    ho

    ?;;, adjungit, nullum adduci posse exemplum quo doceamur, aliquam seculo m talh instituti fuisse anachoretidem prope r<>normum aut, in reliqua Sicilia, Verum facilo respondebunt oon

    trarim sententim patroni, verisimilius

    et

    credibi*

    ctitate,

    etiamsi vita eremitica, austera ac pia nota; et quia locus ipse aptior erat ad . habita sepulcrum defunctte prmbend\
    tis essct

    tionem virenti. Potuit Deus ipse singularx videntia prohibere, ne corpus inde amoveretur, seu illud reddendo immobile, uti non raro /' ctum est deatiis Sanctis, seu voluntatem ando. alioquopiam modo nobis incognit

    Uus esse, vi\ ginem aliquam, poetquam rigon <> nasticm disciplinm se assucfacit, licentiam inclu >. mpe* dendi se horridm spelun* mobtinuisse tproripuisseea mdibus rioribui quam wi m ut in speluncam se to patemis, ne et deinceps toto vitm tempore nemini abderet, stirps nobilh <' regia> qua B. Bo/umata, mque repugnat ven imilituaall
    <
    .

    ......

    ...

    landestinm

    quam

    vitm ."?<'"> im

    upe-

    iorum

    204
    AUCTOM
    J.S.

    UE

    ROSALIA VIRGIXE.

    ?"'*, riorum licentia suscepUe. Sivero conu<ie> exordiendi uter ex rtuobus vitam anachoreticam modus kwnanm et divinm prudentise legibus matagis sit consenlaneus omnes fateri cogentur, lem /ugam omnibus prudentise regulis esse contrarium, nec posse a temeritate excusari, msi solo instinctu Spiritus sancti. At idem non pronuntiabunt de vita anachoretica,si inckoetur a
    ;

    monastica VII. Rationes provita S. Rosaliae, quae ab imaginibus


    ipsius
    peti possunt.

    monacha diu
    tibus, licet

    emeroitata t superioribus consentienquoque suscipiatur Spiritu vel

    >

    Prima

    ratio,

    quw

    facit

    pro monastica profes-

    Imago
    sali.r,

    S.

    Ro-

    sione

    Sancto impellente. Ttaquenon video, quatn vim


    habeat istud argumenlum, cum mirabUiamulta necessario admittenda sint in vita 8. Rosali, sivehoc mbdo nve alio " i! solitudinem se contule-

    quibus Cascinus hoc argumentum suggerit, aliud quidem agens, mutta tamen ad propositum nostrum scribens. Verba ipsius lib. 2 cap. 21 Latinereddita subjungo
    :

    petitur ex unaginibus, in reprmsentatur monaslico habitu induta.


    S. ltosaliae,

    fjnam

    ceteris pr.r-

    fert

    Ccueiniu.

    cumque longe magis miranda sint, quse />>>>pugnantur ab adversariii Htm ipsius monasticae, quam qum asseruntur a patrdnu oppositee senten~ Um Quod additur de teculo ux, frvoolum est nam eo seculo mulierum recluSarwm aut solita riarum eooempla facile addut possent, siexem///
    ]

    Minus forsan
    S.

    difficile

    fuit

    de inaffir-

    terna imag-ine
    sit

    Rosaliae dicere,

    quam futurum
    anti-

    quandoquidem certo mare non possumus, quaenam inter omnes


    loqui de externa;

    quaa irnagines vultu et habitu


    lis.

    ei sit

    maxime

    simi-

    Unde

    quemadraodum
    faciemus;

    deficientibus scriptu-

    plis

    B
    Obnrvatic
    p/oi
    .

    ontroversia esset dirimenda. 02 Mitto alia argumenta contra


    i

    ris in aliia rcbus vitae ipsius,

    ad picturas conversi
    et

    monasHcam
    iniftt

    suuiu.s, ita et bic

    quidem

    majori

    ati

    Sanctm Vttam

    Ollata,

    >/>">> -ftrorsu:

    iuuttlia

    ratione,
    in

    quia

    quanto

    viciniores

    fuerunt Sfoti,

    oua
    .

    !, ,,{,
    I,

    1,

    hhi-

    ,i
    f,t,

    atffudica

    videntur ad propositum, atque unam solum ad jungo observationem. Monastico. vita ^- Etosaliee >>>> ostendatur rationioerto afprmanda non >
    '
    ,

    qua Horuit, tanto mag-is debebant tunc sciri, nou quidem gesta ipsius, qute tempore deinde
    oblivioni data sunt, sed
    ris

    praecipue

    fig-ura
    ,

    corpo-

    bus m aut probetur >> monumenti iw. dubitare >>>< licet ktquinulla potest afferri
    ,

    i,

    et

    vestitus.

    Deinde, ubi observarat


    :

    argu-

    auetoritas tanta, nulla ratio

    tam
    ut

    certa,

    nullum

    rnenta semper peti solere ex picturis, dum scripturm defldunt, sic prosequitur Porro effig-ies

    monumentum tam
    .

    evidens

    vel

    auctoritate,

    ouinium aliarum antiquissima, aut saltem


    vetustissimas
    lis

    inter

    el

    ratione, vel ullo


    s.

    (iot,

    sterio.

    monumento antiquo certum ullo umquam vixisse monaItaquequi mtam Sancta monasticam tanRosaltam
    >>>

    nuraeranda,

    maximeque honorabig'ravi,

    venustate sua,
    et

    non

    levi, sed

    tifioiOBa,

    sed simplicitate

    aug*usta,

    de

    non arqua dixi-

    quam certam asst vere volueruut, ptus affiriua/>,,/, quam probarepotuerunt autpossunt. Vuh lum autem afferri argumentum certum et evi*
    ,

    mus

    dicemus

    iterura, est in tabula

    monasterii

    Marturanensi8.Quaproptor,quiaillain meritohabere
    posi umus i)i*o maxime simili ipsius (Sanctse ,)tyta,m primam inter imag*ines nostras asri incidendamcu-

    monastica certo ostendatur, clare patebit inferius, ubt contrarim partis argumenta elucidabo Ad hano observationem responderi poterit, subinde multitudine argumentorum pro lium aliquid satis videri certum, etsi argu menta singula non sint talia, ut rem possint facere ert \m ai \ut id locum ein hae conwsia Wateor idaliquando contingerein >> bus historicis, que haberi pro certis aat quasi certiS) etsi uno aliquo argumento evidenti
    tlens,

    quo

    vita

    ravimus, utex ca cipiatur bona aliqua conjectura. Hmo verba satis indicant, quanto inpretio Casei-

    nus habeat e/figiem illam,


    c.r/j-rua.
    \

    et

    'irginis figura el vestitus

    quidemprsecipue, ul OX ea probaet

    biti

    >

    <

    64

    conjectura cognoscatur. Tmaginem vero itlam pag. 311


    :

    312 ita

    ex optntone
    ipsfui vettitum

    describit

    Religiosns

    vestitus S. Rosaliae est in

    tabula vetustissima monastcrii eupradicti Martuasia, qu03

    habet

    mona-

    solet,
    <>>\
    i

    treoentis et
    lat.i

    ido multitudo iila

    babi-

    non miuusdebetesse antiqua quam septuaginta annis, cutn simul eo pcroredatur cura teataiuento et hereditate Theo,

    tticum,

    Uumvimsuam
    rns

    non amittit argumentis

    phaniw BUpradictes
    ii

    quag

    est

    anni mcclvii

    et

    at ru/u argti

    probabilibus eeque fere mtur, uti fit in hac controver* \ntentiose agit, qui sententiam
    -

    citius.

    llujus

    exemplar fidelissime expri-

    mendum
    :

    curavi.

    Vide, studiose lector, efflgiem

    pro

    ce

    n,

    rebus

    ita se !<>>

    bentibus,

    probabilitas pro alteruira


    potest
    ;

    parte
    ra.

    haben
    .

    qus.
    i

    pareni tantum

    Hisce observationibus

    pramissis,

    utriui

    subjungam argume
    aUegantur,
    bite
    ui

    -.

    e pro vita monastica uditus leetor judicet, non

    quidcertum sit,sedquidtnagis appareat probaaut rrrisimitc.

    tpsam hicjundam. Gascinus deindedeeasicpergit Nigrum haba4 caputium et velum capitis rquam quod Donnihil alhefiat ex bombycino crispo, quo duplicatur, candido aut lineato. In peotore habet vestem satis angustam, quam voeant patientiam *, operePhrygio distinctam, pailium vero gestat rubrum, ct g-lobulis aureis ornatum. Binistra manu tenet orucem auream tro gemino afifeotam, quali utuntur patriar, ,

    '

    ni.

    scopu

    larc

    ohasj dexteram vero aliquantulum attollens, palraam nobis obvertit tamquam in signum prote-

    Sac data dascriptione, asser*it Cascinus aliam similem imaginem, sed minus vetustam , penes se esse, ubi S. Rosalia conjv.ncta est
    otionie.

    cho tamquem patrona contra pestem.Hasce utriusque differentias assignat. In secunda

    m est acuphrygia pictum, ut inprima, sed quasi lineatum. Grux autem, quam similiter tenet manusinistra, non habet geminum stipitem iransrersarium, sed unum dumtaxat. Prmterea

    utUa

    Sancieruj:..
    ..**Uf

    1hm.1l

    hqZJH

    i.

    (7* . /.,

    ..

    DIE

    A Pr&tereaduae

    QCAKTA SKFFEMBBIS,
    67 Hisce observatis, facile probari potest, in RosaHae effigie conspici vestim omnifi. qiwdabanturperfectioribu..
    1

    habentur ad extremdates crucis, et tert ta supra velum in medio frontis Hisee ntngit duas alias, in quibus etiam apparet habitus monasticus Verum, inquit, in mflla
    :

    rosae

    ITDRK
    J

    memoratus.

    s.

    ram, aurum, et opus phrygionicum non e mavit convenire resti religiosx, prout certum est deauro etopere phrygio; at non xque certum de colore purpureo seu rubro, ut videbimus.
    qni valde
    milis est vestittti

    cermturperfectus habitus religiosus. S*c ultima eerba adjecisse mdetur Cascinus, quia purpu-

    gulo, quod pallio tegttur,

    dn-

    cujtis

    singulr

    parfn, qujr

    ideoque cerni nequit Conspictuntur enim tunica, paAHum, scapul et eucuUus muliehris, seu eaputium, q
    i

    cemi possunl,
    apparcnt in
    dicta imaijuie,

    intelligi

    65 Laudatusjam Justinianus cum aliisexistimat, descriptum modo prsedictx imaginis hamonialiwn

    si

    nam percucullum in prtedic caputium seu capitis tegmen, patetem rerbis. quSS /eguntur in Ojfleio, dum CUCuUus mitur: Frater noster \. induitur
    Eu

    siTnplicitatis,
    ris.

    oucullo ffaleam sive pileum spei saiutai

    S. Btuilii aiibi

    exprcsso.

    bttum exacte eonvenire cum hobit.it antiguo nacharum Grsecarum OrdinisS. Basilii. Tpsius autem opinio tanto mihi probabilior apparet et verisimilior, quanto clarius perspicio, habitum antiquum monialium Ordinis Basitiani eodem feremodo exprimi in Catalogo Qrdinum Religiosorum Philippi Bonanni Societatis Jesu part. ZfiguralS; uti etin Hisioria Ordinum monasticomim HippolyH Selyottom, pag 281, tum quidem est globulos aureos, et omatumacu pictum non essevestium religiosarum. At ffl
    i
    i

    Cassianus

    lib.

    de Habitu monachi cc
    ;

    wuUoita habet

    Cuoullis

    namque

    perparvia

    usque ad cervicis humerorumque demissis oonfinia, quibus tantum capita conte^ant, indesinenterdiebus utuntur ao nootibus, Fig idem iputii muliebris, quod potest e\ velum vocari, differt a cucullo virili at id repugnat proposito nostro. Quod vero spect
    i

    na ntenta esse adjectitia, quibusverisimiliter SanctcV gloria significatur,

    omnino dicendum

    cingutumet sandalia ; primum in effigie conspici nequit,cum pallio obtegatur sandalia veroqualiasintineadem effigie, non satis distinguititr, nec magis certo scitur qualia in usu fuerint antiquis monialibus tempore S, HosaliiB, itu ut
    i t

    oide-

    hsec nec obesse possint

    tur; quia et in aliis multis picturis videmus, vestes Sanetorum, quos eonstat Religiososfu segmentis aureis esse distinctas ad omatum quo
    t

    gloria

    eorum indicari potest. Purpureumseu ruReligiosis item abjudicavit Casci312,

    nec prodesse. Verumcu culius,seucapitis velum,et scapulare, prmertim <'""' tuni vntur et pdllio, manifeste evincunt, vestes prsedictse imaginis esse monasticas,

    prout indubitanter

    pronuntiavit

    brum pallium
    nus pag.

    Cascinus,

    et a

    colorem illum item seu stirpem regiam, seu ad gloriam designandam, Si hsec conjectura esse vera, nihil evinceret contra restes monasticas, quas in dicta pictura gestat.S, Rosaesse adscititium ob nobilitatem
    lhe

    crediditque

    quidem essehabitum monialium GrsBcarum gni et angelici habitus, uti partim asseruit
    datus Cascinus,
    cucullus.
    et

    lau>

    ulterius

    evincit scapulareet

    imago,

    cum colorem sua

    <;s Quin et crux, quam manibus tenet, etiam insinuat, ftosaliam hicreprsesentariin habi

    Ha

    ui tiideatur

    habttva Ba
    [fanu
    titto
    .

    libertate

    mutare

    potuerit pictor, quemadmodum scapulare opere phrygio exornavit, itt ornamentis gloriam Sancta3 designaret, et forma vestium statum monasticum. At mox videbimus colorem rubeum non
    Describilur
    habitut
    StirtlS
    1

    tu Basiliano: efflgiesenim antiques monialis t't silianm num, 85 assignata apud Bonannum et

    adtcU
    "

    fann

    mona
    I

    Cr.iro,1111

    videri prorsus inusitatum fuisse monialibus. iiti Nunc vero accipe, studiose lector, quam exacte vestimenta omnia, in efflgieet descriptio~ ne Caseini assignata, congruant monialibus professis Qrxcis, av.se

    Helyotum similiter crucem nan tenet, sicut et reliqua vestimenta ejusdem sunt fbrmse, Necob' stat, quod ibidem sii cruco communis, in efflgie vero Etosalisa crux sit gemino transtro affecta ipse enim Cascinus pag. 810 dubitat, an revera sit crux gemini transtri, cum superior stipes
    i
    .

    ornafu imrfnt:

    transversus
    si ilte

    /><>ss/i

    titulum crucis designare


    sit

    11,11.

    "I"

    aut,

    gui vocatur
    angelicutf
    i

    vocantur magni et angelici habitus, eo quod eeleris majorem perfectionem promtur. Si inspiciamus Euchologium seu Rit

    stipes revera

    ipsum crucis transtrum,

    inferior stipes transversus designare possit lo* cum, "i quopedes cruci afflgebantur. DeindeCas-

    iuale Grsecum quod edidit notisque illustravit Jacobus Goar Ordinis Pnedicatorum, eidemus monachos Qrsecosin tres ordines distingui, in novitios videUcet, in proficientes, qui vocantur
    fiixpov
    trxjifLeLTOi

    cinuspag. 312 memorat aliam efflgiem S, Rosalim, ijii.r iisdem vestimentis insignita crucem habet simplicem. Recteigitur afflrmavit Cascinus, ham prsedictm imaginis esseQrweum et mona*
    sticum.
    \

    vel

    ur*poff%f,f/.ot,

    id

    est, parvi habi-

    erum contrari
    <

    < sententiw patroni, qui

    tus, ct in

    magis perfectoa seu ad majorem per~


    id est,

    alias auctoritatem

    'ascini

    fectionem aspirantes, qu\

    eam
    ;

    libenter vellent infringere


    S

    magni et angelici habitus. Eamonialium et pro diversis istis gradibus vestimenta quoque sunt diversa, prout etiam videri potest apud Helyotum
    -.:;:,

    bitum illum
    lunt

    Rosaliaa

    plurimi faciunt, hic negant enim ka esse monasticum, et vo

    dem

    est distinctio

    omnino
    i

    esse

    symbolicum

    Ne autem Casc\
    1 1

    laudt

    n.icap.

    19,

    ubi

    tria illa

    vestimen-

    torum genera pro viris per totidem ftgurasexprimit. Porro vestimenta eorum, qui sunt parvi
    a,cingui palliumet dia. Qui vero inagni habitus sunt,pro habent cucullum, et insuper induuntur analabo, ut ibi vocatur, seu scapulari aut patii ut alias dicitur. Videri hrnc possuntapud Goarum in Officio parvi habitus pag. 178, et in Officio magni habitus pag. 510. Observat autem laudatus Goarpag. 198 eadem fleri in consecrahabitus, su

    prorsus videantur deserere, licet id re ipsa ' eum pag. 81 faciant, e, in ngine cet nt habi um pi fectum moi nulla cum. At vert imiliter italoquitur, quia habt tus monasticus alii omamentisadscititiii auctus au w habitu ille non desinit esse est; sed ea de monasticu um aliunde certo < iamus Sanctam Viryiii''/!', p')st<i"ii,i> 1,'1',1'ii'u' rehquif, na au ,<>< upere plinjgio nec purpura pretiosa orna tam fttisse. Ea igitur ornamenta tolum adjecta a pictore videntur, ut gloriam aut nobilitatem Sanctse h indi aret et honoraret. .hit ,</ examinemus, an color rubeus
    i

    num

    tj

    t,

    /,-,

    rubtut aiu iuhrufn eotor,


    <

    machorwn et monacharum, exx vnt ad proposi paucissimis, quw no\


    nostrunt.

    aut purpure
    iberieti

    gui in pallioB. Bo

    fl

    conspt

    debeant inter ornamenta itta "in non firur">" adscititia, uticredidit Cascinus Laudatus <,,d<> itufua U
    To)

    namira

    nachit

    '

    m
    Avciom
    J s-

    DE

    S.

    ROSALIA VIRGINEut per hoc ostenboc est reg-ium Jndumentum, et nos reg-ios, regique militare. Ita dant ae esse purpureum assumimus in colobium noBignum Christi militiam adscnstrum innuentes nos in monacki itli Onentales, hcet Si ptos esse etc.

    interrogationes Tornamira in Responsis ad octo rubrum seu ro86 el seq. ostendit, rolorem pag fuisse prorseum, autpolius subrubrum, non <"- Benedtinusitatum in vestimentis sui Oi

    sus

    ctini.Atlegat ad id
    ras, in quibus eo

    probandum arUiquat ptctucemuncolore vestium expressi

    rubram, signum to, vestem totam non haberent

    Efteno tur B&nedictini, Scribit et Benedictino otim vestimentis USOS fuisse BenedicttnOS rufis -dvestro monasteriiReomensisin GaUia atguee Mari Oceano Riligionum pag. Maurolyco in atolorem antiquis Cisterciensibus L60 eumdem monasterio Grein suo
    i <

    menaliquodrubrum
    quo se Christi

    in vestibus suis gestarent, milites ostenderent ; non video.


    si alii

    curmirandumsit,
    deratione ducti,

    eadem

    vel

    aha

    consi-

    pallium totum gestavennt ruigitur

    brum, aut

    tribuit.

    Quin

    et

    testatur

    roseo <:ogoriaw, Panormi olim Fratrei quosdam atqueex iissenem quemdam lcrefuisseveslitos,
    ibi / i ss<: notum, m decrepUum circa a Concilium Tole* qui eodem / ></ebat uti colore. colorem rutilum non tanum tetiam ostendit

    rubro propinquum. Omnino quo minus eanstimo rubrum colorem non obstare, Rosaii in tabula Marturanensi vestimenta B. promonasticis probabilius haberi possint. Sivero

    fuisse inusitatum non.nr.his


    ste indui,

    nam

    viduas religio<-e-

    posset certo probari, colorem rubeumSicuhs S. nialibus nullo modo usitatum fuisse seculo ilem cum Cascino dici posset, colorem Ro.>aliEe ; ob causasjam dictas pallio S. Rosaliae esse

    mo-

    illum

    sam vitamprofessurae capit


    atque

    \jubet religiosa
    '
    I

    eam
    i

    ita describit

    autemde-

    additum. ;> ijmproptrr, rnn,

    ,-,.)

    palilo purpu[ncepa nihil devocetur ln dnbium, ab Initio suscepapui vi nigri colorii


    i

    xime

    colligi debeat

    tsB
    l$
    $i

    religioni
    711

    moniaiibw

    tmuiiatui,

    Audiamus, </u<> modo ante disceptationes Sioulorum hunc locum scriptores prmclarx inteU intelligit igsoerint. Qoar locum citam pag, i>98
    Bubrufum pallium, additque verba S. Atkanasii
    1,1,
    ,/,.

    pturis, cumque nulla sit pictura mehons notee, quaproteste Cascino, quam Marturanensis, in exhibetur, negari nebabilius monasticus habitus

    ritn hujusce SancLv ma- rttoowex antiquis picturiset scul- JJJjJJ^J^


    co

    quit,quinexiUa aliisque picturis similia vestimenta exhibentibus, oriatur suspicio non levis
    etprdbabilis conjectura de monastica Sanctae di~ sciplina. Quippe si propter picturas, quibus in-

    Yirgin.
    ...

    qu\

    <>'<><

    fl

    sie

    habet

    Inev-

    .,.,.

    ,.

    hwxJX>w,
    Bit,

    B.mc

    verba

    Ooar
    (id

    ita

    Latine exprimitx [ndumentum tuum


    ait)

    es1

    dicantur dsemonum insidiw, et quibus variapoenitentiarum instrumenta repreesentantur Of/icio ecclesiasHco inserta sit hsec periodus, Callidas
    ,

    tunloa,
    tlvi

    fuscum
    aut

    non tinotum,

    Bed na-

    dmmonum
    Bolitudinifl

    ineidiaa, quaj

    asperae vit;e tsedium, et


    ing-erebant,
    vigiliis,

    colorii,

    Baltem

    Bubrufum
    -

    Bive

    purbru-

    horrorem
    forti
    :

    animo

    acriter

    purasoenj.
    f

    nm

    Ita vocem ambiguam eive purpuraeoene in tewtu Athanasii expo-

    BBviendo

    iu se ferrea catena,

    et

    liumi

    cubationc,
    aignificanl

    nit t at
    lor

    infra magis litteraliter ait, qualia eBtooOperum S, unguium. i" postrema LaL18 looua ita redditur Athanasii. bpag, /mr Ependytea tuun uiger, neque tinctus, sed
    i

    si,

    animo superasse, antiqua icones inquam, hsec probabilia recte

    jihhrahi
    illn
    sil,

    si'

    lt f

    ob irones

    minus antiquas, quam

    uatlvl

    oolorlfl,

    demes{

    leotor

    dubia Mha\ saltom sii antiqui non obest proposito noi auctoris,si nonsit Athanasii. Ambrosius )Iora* L2cap. 88 de concilio Toles Chron, Hisp, lib letano x sio loquitur in tato oonoilio mentio ue
    ; i

    aut onyohlnua. Monendus qui* librum illumdo Virginitateinter Opera solum numerari at id

    cur similiter dici nevitam monasticam, quas via est optima ad anachdreticam, habitu antiquissimse picturse insinuari, et non certo quidem, sed probabiliter
    '!<

    qito ftgimttS;

    qui,

    ea

    '" colligi
    rs

    Scio

    visse

    quidem Cascinum solidiora requisifundamenta, ut monacham fuisse S. Rosa-

    prohabuis fa eojectur& dc

    liam asserereti eique tubens assentior,


    certio
    <

    meitem

    monwtfcnpro?
    em,01ie
    -

    (;

    betur de devotl Btinguita monlalibue. Datur

    in
    illis

    nonnullifl di?

    proster alia

    timenta

    pro

    babitu,

    ul

    lo
    \

    oapite geranl
    Lon
    i

    velum
    idi

    documenta^ ut afprmemvi- ' tam Sanctss monasticam esse omnino certam, Ve'> rnlncrit Cascinus , probabi- ^ rum si ef cturam haberipro <-ita lemex ea
    \

    nigrum
    lp
    i
    .

    aut
    iii

    rubrum.

    ml

    darl
    .

    ooatri
    ci

    unii

    memoriam passionii Etedem] m memoriam Banffuinisab tpso effuai,

    profiteor me ab ipsius senten.nani, sirv.t nulla hactenus allata estratio, quse certoevincit Sanctam fuissemotitt

    iti Luotum tormentorum tam orudelium. Uiquo etlam modo Enelnuatur, Idem velum gestatum [uiflse a monialibus. Mariana itemlib.Q Jhstor. dr nhits HispanuB <";'. patlium illud

    olter

    not

    jecturam de
    obs<

    vita

    Ca
    c/r

    producta est, quse conmonastica evertit. Quod autem iusA vestem


    Riligionis, et illam

    cujusdam

    nonfue-

    purpurei vel aigri ooloris, quod viduis prxscri*


    />it

    rit

    coiitilintii,

    vooat

    flammeum nJgrum

    aut ru-

    professa, absolut veReligiosa nequit professio monastica certo

    brum,
    noii h>iut ofiU

    infBrri.

    At mque verum est,ex

    veste

    Hca

    71

    ntonijamdi-

    /,

    Quar* omnes Religiosos, etiamsi ^u.rrirrnt rrsttmrntti, rt pUrumque

    wsit

    \babititer inferri

    professionem monasticam ntm non potuerit sciri, qua vesteusa

    w,

    nativi,

    adeo abhorruissi

    lore
    s

    rubro,

    quam

    aliqui oajistimare videntur, concilium ailegatum


    evincit.

    Idomprobari

    potes
    esi o

    Dorotheo ab-

    bate,
    /((*

    quit proui editus [pag, i" doa


    tiestituta,

    Oorderio, Institutio-

    Sancta, si illa, utvoluit Cascinus, non modo masticam disciplinam amplexa non sit, sed in spelunca suaprorsus manserii incognita. Posset demum contra hoc argumentum cx conjectura
    dici. cu

    Mutunicamonachorum
    t

    monachos aut moniales OrS

    sic rattocinatur

    Habet au-

    dinisS. Basilii,

    tem colobium nostrum etiam aignum al purpureum Quid sibi vult sigoum purpureum? Qulsquia Regi inilitat, purpuram in penula aua geatat Cum enim tex purpuram gestet, omnes, qui illi militnut, purpuram apponunt sag-is suis,

    suot

    licei
    itta

    ittum
    objectio

    numquam

    pingereturin habitu fuisset pro-

    fessa. At nec
    linis

    probabUem professione

    sed solam rei certitudinem. Hactenus cx picturis per Cascinum in lucem datis.
    tollit,

    spicionem

    "1

    Tomamira

    PIK

    Sancta rariis
    tocispicta ut

    Benedtctina,

    Idea conjecturaU disc. 6 contendit, plerasque antiquas picturas S. RosaHa reprmsentare habitum BenedicHnum Congre-

    QUARTA 5EPTEMBRIS.
    Ordinis
    sanoti

    Tornamira

    197

    Benedioti iviHlnensie dicBoesis, in

    &OCTORI

    eremiticum ejusdem Ordinis, nonntUlas quoque ad habitum Casincnsem vel Cluniacensem. Tabula ro MartUrahensis, de qua disputavimus ea> primit habitum Anachoretidis Benedictinse iter
    ,

    gationis Montis Virginis. quasdam reducens habit entitalem, aiias ad habitum

    quibus /hcidtas ipsis conceditur construendi duo oratoria, altcntm intra urbcm Capuanam,

    J.S.

    ad

    rum

    e.rtra ttrbem.

    Admitti igitur potes

    ccfe

    siam iUam S. Joannis.qumdeindedirutaest, constructam fuisseanno 1265, Hcetex HUerisPontificiis non liqueat, de eadem ag srum extempore, quo structa dstecdesia, certe inferri non potest, imaginem S. Rosniire eodem tem\
    \

    credimus auctori, quiidva* hcis asserit, maxime disc. 4 num. 20 qui; que id latius conatur probare in Responsis ad octo
    riis

    agentis, si taudato

    in iltius pariete fuisse pictam,

    cum picturm
    est

    modum adjtatgi potucrint. Itoqueantiquitas istius


    picturm em sola hac observatione non
    certa.
    satis

    post-

    interrogationes resp. 7. Verum recte quidem ostendit, colorem rubrum seu roseum non fuisse

    77 /

    litteris

    laudati

    abbatis
    :

    prorsusinusitatum in Ordinesuo :ut nv.Uibi cit, talem fuisse habitum iter agentium Anachoretidum Benedictinarum t qualis cemiturin fabula Marturanensi. Deinde illa ipsa tdbuta is opinionem prorsus cccrtit, cum vel solus illius
    <

    Mastruili ad
    ao-

    III

    rnjiis

    nwie

    Tbrnamiram hmc leguntur


    Btree
    clitio

    Nora.en Sanetea

    dftmfM /kimViuiii

    RosaUce
    estj
    ,

    riete

    dicta pictura) fuisse, traquemadmodum e regione in altero pa KM((U ubi alius Sanotus depiotus est, aomei]
    ibi

    fi

    imngo

    istins

    reote oernitur,
    .

    uti

    el

    nomen

    tnonaohi aut

    aspectus clare ostendat, Rosaliam ibipictam non

    superioris illiua
    fceris

    essetamquaminitinereconstitutam-.nullum e progredientis aut iteragentis ullibiapparet cium. Conferat studiosus lector tabulam Martu-

    pioturam fleri ouravit, 111 antiquis expressum, [ta etiam S, Rosalice


    illio
    :

    qui

    en
    traditio

    Puisse crediderim, sicul

    hodie

    uaoel
    Istud

    attamen

    preasenti
    istio

    tempore
    quia

    neo

    rancnsem, qum supra a nobis exhibetur, cum sculptura Biconensi, qumCasciniestfigura sexta;
    et facile videbit in

    neo

    aliud

    uomen
    ,

    posteriori proficiscentem ea>

    hiberi Rosaliam, non item in priori. Quapropter opusnonest disputationem illam Tornamirm (qui

    plura asserere quam probare) latius hic cum hac una observatione totum ipsius fundamentum prorsus corruat. Nihilomagisprobata sunt, qum asserit de iabulisaliis per Cascinum editis, etper nos recusis, neque opus est iis diutius inhmrere.
    solet

    discutere,

    muri superfioies ptum nomen S, congruit testimonium Vincentii Abbate, pictoris Capuani, datum et per pubiicum notarium emceptum die \\v Novembris anni L667, q o ibidem pag. LlOde eadem pictura sio habei Piotor... assernit se Intua Ulam ecclesiam dirutam
    :

    abrasa est in qua erat piotum vel soul Rosalia infre pioturam, Bisce

    legitur,

    in pariete

    ginem Banot
    gregationis!
    nioa,

    parte dextera Invenlase depiotam ImaEtoaali, monialia M. V. x Con

    i.

    e,

    Bloatl

    oum

    veatibua albia, sollloet

    oum
    u

    tn

    Virginla

    etquidem

    in

    75

    (nbulu, qu.r

    citpicturam,

    dicitur nnnt

    Attamen idem scriptor resp. 8 aliam adduqum magis favere potest Congrega-

    soepulari,

    oum cappa

    aeu
    ,

    mantello

    que
    En

    ad
    in

    1255,

    tioni Benedictinm

    qum

    Montis Virginis, modo omnia, asserit dc ista pictura, vera sint aut satis

    pedum, oUm sucoanno el velia cujua manibua in dextera habet lilium,


    taln.s

    albis,
    b1

    Quippe affirmat primo, picturam istam non integro seculo posteriorem morte S Rosalia;. Secundo asserit, supra caput in diademate legi has voces, 8ancerta.

    brevlarium, et ad ejua pedes, ul audlvit a nmltis Benibusbujua olvitatis, e1 praasertim picto


    sinistra

    esse anni 1255, et consequenter

    ribus, erat subscriptio aominis diotra sanota


    liffl^quaaad prfflaen8
    cturffl etc.

    Roslpi-

    non vldetur ob vetustatem

    cta
    tas.

    matki;

    Rosalia,

    Tertio jimhat
    in
    ecclesia

    antiqub charactere exara* picturau) illam csse im

    tam

    laudatm Congregationis Montis Virginis ; et vestimenta *omnia non modo monastica esse, quodpatetadoculum sed exacte convenire cum habitu Montis Virginis ostendere satagit. Smc sane insinuant, dictam
    ;

    antiqua

    Nominis defectus dubitationem ingerere Ai nomen deinde detectu^n fuisse mira bili modo narrat Tornamirapag. L18, Rem ex* plicat in Inmr frrr aaxlinu. Ainm ICDS, cttm devotio populi Capuanierga B. Etosaliam incen sa motgis esset per editam eodem anno Ideam on
    78

    uni

    nomint

    poterat.

    mirobUUw
    rJi

    fn

    ftiMnto,

    <

    jecturalem, multi diligenterperscrutati sunt

    mu
    8.

    seculo xtn credidisse S. Rosaliam ejusdem fuisseinstituU,ideoque istud Tor-

    Congregationemjam

    rum

    circa

    imaginem prmdictam, quamesse


    Kb
    altero,
    ,

    Rosaiiffl
    cfflleeti
    ,

    credebant.
    inquit

    non sfne impulsu

    namirm argumentum prsecipuum est e&omnibus, modo satis sint certa, qum de istapictura dicuntur. Hoc igitur prmceteris venit di tndum. Exemplar illius picturm exhibet Tomamira mri incisum pag. 114 cum hac &ub*
    qumattulit,
    scriptione: Ex picturainpariete monasterli
    I

    llla

    parsmurf,
    Baora

    qua

    vetu tat

    era
    lota

    oon umpta,
    Aiit
    ,

    ubi deptota erat


    lp b

    vlrgo Boaalia, Eoca autem


    i

    uti
    el

    et

    Imago.

    improvi o
    in

    derepente

    oum applau u univi ali tlo Imum Ipsius oomen,


    :

    8.

    Joan-

    rjn

    diademate collocatum,
    tal 10

    (et alifa

    oon Infra

    ut

    ut prohaie

    eonatur Tornamii
    ttmpoi
    (ettr,

    Congregationis Montia Virginie Ord. 8. Benedicti anni kcclv. 7t; Porro ut illius picturm antiquitatem pro* bet, pag. 107 litteras adducit Amati Mastrulli
    'apuse

    bodlernj
    .

    crediderant
    i

    el

    pw

    maserantj
    qui
    <

    criptum

    litteri

    etu

    tis,

    iouti
    el

    scrfpta sunt oo

    trum
    in illo

    Sanctorum

    monaohorum,

    irg abbatismonasteriiSanctm Marim Montx ". Litterm hm Italico idiomate ad ipsum Tornahiiram scriptm asserunt, prmdictam
    I
    '

    muro sunt depioti. Addit remmoxfm conftrmatam gemino testimonio per notarios 80ri< pto t petente domino Silve&tro Ayossa, rectoreec :!, ss. Co mmct Damianide Qua
    ,

    inventa

    est,

    amo-

    dropanis,
    tur.

    et

    consentiente magistratu
    Ttalico

    Gapuano,
    > <

    >m esse anno naChis Montis Virgini idquecolligiposseexlitteris Alexandri Papa


    aitsetransmi revera Tornamira pag. 102 litterum. Recitat IV cum inclusis litteris Cardinaras ,\ Us Octaviani Ubaldini datas anno 1265 Abl

    Utrumque testimonium idiomahV.)

    />rimi-

    IVetCar

    et

    conventui

    Sanctae

    Mariffl

    Montis Vfrginffl

    trium notariorum, qui trstantur se vocatoi ad donium R.D.JulU Minu tolo, in 'I"" (,, '" f dirutum istud lacellum, tbi ,, murum et imaginem B \><- e '' jam tupra de oripta legiiescribui

    Primum

    eet

    ut varii

    tutantw

    ,-

    lur.

    20S
    AICTOBE

    DE
    Et

    ROSALI A VIRGINE.'
    Rosaliam post corpus inventwn crediderunt S. aut ittiusesse Ordinis, paulatim invaluisse, hujus ceepisse honorifco et post annos aliquot ornari Ha?c, inquam, suspicio non traditumis nomine. immerito oriripotest, cum nullus Ordo Religiosus legatur sibiS. Kosaliam attribuisse ante cor~

    J.S.

    Supra caput ipsius est diadema, in quo per circuitum leg-untur hae voS\>xta matee Kosalia, exaratae litt'-ris vetustis ce istjtis formae, qua seripta? apparent in picturis rlicti ijiuri. /Jeinde propriis manibus subnotarunt testimonium die v Octobris anni mdclxviii hoc rnodo,
    gitur.

    mox addunt

    sed Ttalice.
    Eg-onot, AngelusOllettino, natus in clicta cjvitate
    fidi
    jii

    pus inventum, nec ullus ipsius memoriam sznceteris veneratione prosequeretur tamenest,Benedictinos Siculos non diu Fatendum post corporis inventionem sibi attribuere ccepisse UrS. Bosaliam, eique illorum opinioni favere 1634, qua voluit ut banum VIII in bulla anni

    gutari

    prm

    fecio, ut sunra.

    Kgo
    d'-iii

    notar.

    Joannes Angelus Rossi, Capuanus,


    supra.

    fi-

    laeio, ut

    Ego

    Dotar,

    Joannes Leonardus Pizzo fidem

    facio,

    ut gupra.

    WideB vero notariorum roboratur suhjuncto hoc testimonm Lnltnr scripto Nofl electj ftd regamen, Lxnsa eivitatis Gapuse, fiei guberoal onem fidel dem faefmus atque testamur, Bupradictos, qui
    .

    monasterium 8. Kosalis, Panormi erigendum sub regula S. Dominici ex testamento dominee Margaritx del Carretto, potius fundaretur sub
    regula S. Benedicti, quia S. Rosalia hujus habitum gestasse credebatur. Bullse illius Tornamira ex archivo dicti monasterii partem altegat in Idea conjecturali disc. 7 num. 34 , et partem

    prea enteni
    reg"ia

    fidem Bubscripserunt
    noterios

    esse

    publieos

    auth,

    bujus

    fidelisBimeg oivitatis

    CapuEB,
    i

    eoruraque Beripturfa publicis atque y>ri\;j ab omnibuB adbfbitam raisse et adhiberi plenam Endubiam ftdem ete. Subsa ipsH Notar.
    1 1 <

    Alterum teetimoniwn Beretariu Eieronymi Paccorie, rectoris ecclesim paroeB eialis 8. Michaelis,juramento item firmatumet prmcedenti confonne -, inir tmagtin guin hmc pictura faveat 80 NegaH non potet U$pictO < '/<" causs Benedit tina ongt egationis \iontis Viraido profo$ilon6 ,tr. ct susjiirttmrm iitticrtil >/< Sn iirt.r rilti monaBenedioltna > ji, ofesstone iUius Ordinis, Atlamen nec \h<-<< > n/ nihil poiat ttaivi tam antiqua estpictura ista, ut rem possit facere
    b

    ai

    Baoconiu

    est

    aliam in Epistola dedicatoria ad senatum PanorJG. Prioriloco heec recitat verba Oranesque in dicto raonastcrio receptae et admissae habitum pcr moniale.-i aliorum monasteriorum moniaiium observantium, seu reformatarum Ordinis

    mitanum pag.

    s.

    Benedicti, gestari solitum deferant,

    cum

    ^iguo

    BOHCtffi crueis

    ex tela alba iu eo coosuto, prout eaac professionem per easdem emitti


    etc.

    '

    dem

    sancta Rosalia ab antiquis temporibus depingfi

    solet, .suscipere,

    netam expressc emittere


    i'

    Hic

    asserit

    Pon~

    <

    <

    tifex S. Kosaliam ab autiquis temporibus solitam pingi liabitu Benedictino; quod saue causae Bene-

    Certaui

    l'i\rtrrr/t

    niiriuit

    ftji/jti //(.

    /iictt>rti//t.

    dictinorura favet.

    illam

    Capum
    i;n

    fuisse

    inventam,

    cum nullus

    affir

    88 Altero loco rationem reddit, cur velit te- maxime pro

    met Capum cultam ei ne quidem fueritab Ordine Montis Virginis nam adducit i'-<i namira nonnullorum di\ ta, asserentium traditionem trigere in illo Ordine EHosaliam ejus fuisse "'" nam, etcultum antiguum Sanctmin eodem viguissenon ostendit, Demumauthenticam hujus picturss fidem minuit, guod anno L665 et
    allam
    i

    antiguis temporibus fuisse onstat, an ullibi ohim culta

    Hatricis voluntatem mutatam, his verbis : Cum vero inn^'is consentaneum sit , ut monasterium
    '

    instituto

    Bene-

    dictino, nee

    sine aliquo

    ntium tenore erigendum sub

    reg*ula obser- fundament


    picturis.

    vantium seu reformatarum sancti Benedicti, cujus habitnm dieta sancta Kosaiia g-estassc creditur, iiistitiiatiir cum verisimile omnino existat,
    ;

    iinil

    si

    dicta

    Margarita saootam Rosaliam prm-

    fatam,
    ancti

    erga quamj

    dum

    vixit.

    maximum

    g-essit

    nomenB allegalis num


    L061
    cili

    Ro
    i
    . .

    xWvsnomijtjiarcrcl

    idi jititct r.r

    devotionis affectumj sancti Benedicti


    i-ium

    annoautom
    in\

    L868

    nomen tamfa

    potiusquam Dominioi habitum gestasse scivisset, mo-

    negotio />

    entu

    ruerit n/m sub pictw

    .
    ,
    i

    batur ea traditione, sed supra emate, ll. >> omnia, gu& miranda dian\ efflciunt ut m
    Q\

    9am pro e
    aiie
    -.
    .

    \gine ifla s.
    i

    Ro
    Vo

    Q\

    argume
    ullibi

    na
    :t

    iicta miaj

    ipsius adversarii,

    neodum

    rep

    hujusmodi sub regula, quam dictaSanmzndksset.Verba h%c summi Pontificis eonsideratione sunt digna : nam, licet Urbanus per aUegata verba non declaret, \m definiat t S. Bosatiam fuisse Ordinis Be\ saltem affirmat id suo tempore crediet alfegando cam rationem ostendit, eam sententiam nm displicuisse sedverisit
    professa fuit, erigi

    potui,

    Verum responderi

    potest, supposita veri*

    msibiapparuisse.prmsertimcumdicatSanctam abantiquis h %s in kabituBenedictino pingi aolitam, atque ite insinuet, quibus maarime fundamentis illa nitatur sententia. Quapronenter miror, nonnuUos contrarise sen<itasse,sententiam

    tate ac antiquitate imaginiSj possi conci


    !

    naliguidcerti

    mngijussu
    itissel

    de pro-

    fessitmc istius Ordinis.

    VIII. Rationes
    aastica

    alise

    pro vita mo-

    Sanctae,

    Antiqva tnulitio u//,


    ,,..
    ..

    Tam Bmedictina quam fcnsorcs contendunt]


    alumnai

    BasManm cgusmd+>
    Ordme

    contrariam esse traditioni Panormitanorum et numquam, quanw, aliquid repQsuisse ad hsec Urbani VIII asseria, qum ctare ostendunt sententiam illampost corporis mventionem stati -isse, et emantiquis imaginibus habere fundamentum tradttumis antiqum. Quod enim spectatad tradii

    de

    <"'

    s Rosaliffl
    -

    /" D

    HIOIIOI

    iraditionem in

    i.

    viffl Stanclff*.

    diu fuisse de s. Rosalia r usdem aliquando ai neutri poterunt uUum aUegareamctorem, qui eam tradiHonmn scriptis &msianavii ante annum L68&, seu anU corporis inventioncni.

    Hac autem o&strvotfo fturit, utfocitesusiguispossitt con)ecturas nonnultorum, qui

    in hominum memoria conservatam,si nulante corpus inventum erat de monastica SanCtm vita t nullaquoque erat contraria, quia omnts /ere s. Rosalisa memoria axciderat. Rocchus Ptrrus Sicilim sacrm Ub. 4 notitiaipag. 165 item asserit, liosaliam suo tempore creditam /uisse Benedictmam; idque latius probat Tornamtra in laudata mox epistoia ad senatum Panorla

    Honem

    mitanum

    DIE QUAKTA SEPTEMBRI';..


    mxtanum. Ex hisce omnibus conctudere liceat, non aliam quidem altegari posse traditionetn de monackatu S. Rosaliae, quam quae ex antiquis picturis colligitur hunc tamen famx poptdaris defectum exigui esse momenti cum gesta fere omnia Sanct^e similiter ex hominum memoriaex: y

    ex verbis abbatissa* crucem porrigentis. Verba illa ex regula monialium recitat laudatus supra scriptor. nomine Agricohv usus, pag. 64 Aceipis crucem Domini, eumque sequeris juxta sanctam ipsius vocem? inquit abbatissa. NovitUi
    i

    11

    i.ihm

    Ex modica
    cruce argentea $tmul

    cidissent ante corpus inventum. 83 Aliud pro vita monastica

    vero respondet: Ita mater oum Dei auxilio. Addit auctor, ex pcrpetuo usu constare, cru, ,

    argumentum

    cem

    iilam semper fuisse argenteam,

    et

    e collo
    <d>ba-

    cum

    corpore inven-

    profertur ex modica cruce argentea, qtwe anno 1625 una cum corpore inventa est. Crucem hanc apud corpus inventam Cascinus lih. 2 cap. 21 pag. 31 testatur, eamque sic describit : Exigua crux arg-entea ( inventa est apitd corpus et eo-

    noviti.v ante pectus

    suspensam fuissc per

    tissam.
    86 Favet generalis abbas Ordinis Basiliani huic sententuv. Quippe postquam moniales sanpro6o6(ttii''
    ./.

    ctissimi Satvatoris ifipctrassent, ut

    }>ro/>ftione

    <t

    ClamenU

    dem

    i(/iui

    Onlini*.

    lapide tecta

    levissirai

    ponderis

    quoniam

    tenuis est instar


    tensionis,

    folii

    chartse, et

    tam

    niodicaB exiu

    Papa XI mult<v ejusmodi cruces benctliccrentur ad usum jam dietum talc datit testimonium
    ,

    paupcre Anaclioretide Crucis hujus figuram mri incisam dabo infra B4, ubi videri potcst. Tomamira in Idea disc. 7 num. 13 et seqq. asserit, Benedictinos sepeliri solitos cum exigua cruce supra pectus posita, aitque hanc crucem supra S. Rodum sepulta est. Vesaliae pectus positam esse rum id satis ostendit de cruce cerea, non vero
    divitias sapere
    t

    ut nequeat

    ibidem pag. ultima relatum


    pj?8QSntes Lnapeoturis

    BffO [nftttflOri^tUfl

    fidem facio atquc obtestor,


    a

    quatitcr

    in

    virtutc pWBfati rcscripti, transmissis


    in

    ad Urbcui
    silii

    quadam oapsula
    nonaj4'inta

    lmMiialibus
    S. V,

    SS.
    lia-

    Salvatoris civitatis Ba&ormj Ordinis

    N.

    B deargentea: atqueineo tabat ipsius ratio.


    ait
    :

    Nam

    quidem crucem esse potuisse ex quacumque materia at id non probat. Justinianus autem de dicta cruce fusius disputans, primo ostendi/, inventamesse, et nitnc servari Panormi in monastcrio S. Rosaliae ; quse confirmat instrumento authentico e curia arckiepiscopali accepto. Deinde ita ratiocinatur Latine : Porro crucern arg-en-

    septem jiarvis crucilms, quas juxta reg'ulam ejusdcm S. J\ N. tamquam Basiliani hahitUS iusiyncm tc>srram apparfiitcr E gestare solent in pcctore ex pwetusts nostrJ Ordinia oonfluetudine immomorahili, Puerint jam a SS. Domino nostro Clonnntr 1M'. \1 de more boncdictn' ad otVootum luorundi indul^ontias

    Magni

    oarum transumpto conoossas. ln oujus roi tostimonium mo subsoripsi Itonne in QoUefflofl. 1'. N. Basilii Ma^ni, Uoli^ionisquo alfflllo munivi, die xxu -lunii uncoxv. SubscHptio erat: Mag,
    in
    D.
    PetTUfl

    team Basilianarum sanctimonialium esse habituin,


    quo in Occidente a Benedictinis unice distinguantur,
    in

    Mcnniti abbas
    7:7

    g-oneralis

    Ordinis

    W.

    Basilii

    Magni.

    reliquis

    apud omnes reipsa compcrtum est nara idem vestitus, idcm color utrisque.
    :

    D. Basilius dc Hiapaniarum. grerens

    hifra: S. Tlionl. M.-in-. Laurentio soorotarius et


    ,

    nbbflfl

    vloe

    Idque constantissima et pervetusta consuetudo apponenda^ g-estandreque crucis argrenteas asseverat,

    conchtdo, <rucem itlam argenteam favere opinioni >/< inonachatu BasilianoS. RosalicB, sive quis velit Basi
    Eoa
    <f/<t/s

    ilum in hoc sanotissimi Salvatorifl monasterio

    lianascrucemjam tamporeipsius gestasss


    ctore, sive

    in pe-

    reiiyiosa et solernnia vota virg-incs profitentur. Ita-

    solum

    manu

    aacepisse in professione,

    quc R'isalia, ctsi anachorctis pauperrima, BU89 nihilominus profrssiunis tcnacissima, Basiliani Ordinistesseram, cruccm nempe argenteam, ad finem usque mortalis vitBB suse g-ostaro ac portarc voluit. Exstal de crucis hujusmodl usu cruditi viri lucubratio, .sub

    Quin <-t observo t ic pictura etiam de causa S. Etosaliam


    potitisse,
    si<-i<f

    Marturanensi hae

    eum

    factum

    <i

    sc i/icit

    cruce easprimi tionannns in irna


    Esateriptura
    i<i'-

    nominc

    Ilellenii Agrieolai edita. Ila-

    gine monialis Basitianx. Aliud rursus argumcn/.um pro vita mo^i, nastica s. aoaaliea habetur em inscriptione iila

    <'<

    ctenus Justinianus.

    C
    jitultm

    84 nii

    Opusculum autem sub

    fictitio

    nomine
    ,

    Helle-

    gutai

    <

    solcnf moniale
    Bttstlian-r,

    AgricoLv editum, de quo meminit, est Apologiapro ,,>onia/ibus sanctissimi Satvatoris Italice scripta, qua defenditur usus cjusmodi crucis argente:v palam inpectore gerendce,quem vetustum esse ostendere conatur auctor. Dubitari quoque non potest ex testimoniis per laudatum scriptoallatis, quin moniales Basitianw in religiosa professione crucem acceperint ab abbatissa at non zcque videtur constare, utrum crux ilta per fuerit argentea, an ee alia materia. Nec ninocerium cj>ic>rct crucem itlam semper a Salvatoris gemonialibus Basitianis san >mfuisse pataminpectore. Bonannus in Capart. 2 art. 15 rationem assitalogo o. ur moniales BasUianas c.rhibuerit cum
    \

    gua egi 3. Quippeei certo constascripturam illam esse 8. Etosallffl, certa quo que esset vita ipsius monastioa. Cum autem "p pugneturet contra defendatur fides illiue insori
    Grssca, de
    ret,

    ,-,

    ss Salva
    Qrdtnti

    (oi tt

    supposititiam esse, aut a/tcri Rosatue attribuendam argumenttm ex illa scriptura petitum ad alia aooedit tamquamprobabile, non vero tamquam certum Por
    ::

    is

    nee certo

    <>;/<'-></<'/>>>

    iptura

    illa

    assignat etiammonasterium ean-

    ctissimi Salvatoris

    Panormi,

    in

    quo Sanota w
    conten
    >>/><>

    tam monasticam

    fuisset professa,siouti

    dunt Basilianas causm patroni t

    licet velint in

    prius monasterio monacham ,,./ uiud translatam. Monasterium autem istud semper fui w ub regula 8, Basilii scriptorea 8i culi possim consentiunt. Rocchus Pirrus tom. i

    factam, etpostea

    St. >/>.>

    cruce in rnanu, ita scribit


    posita

    Imago crucem manibus praefert, ut ex ea ritus quo Basiliame sanctimoniales Deo innotescat consecrantur. Illis enim abbatissa crucem porrig-it vel argenteara vel aeream, qua sig-nifioutur, ab eis Christi crucem libcnter amplecti, ut oum Sponso cruci affixa usque ad mortem S. Basilii
    .-

    a nobis cx-

    pag.
    f

    '"

    mcrss in Notitia ecclesim Panormitanm S.Salvatorifl deeo mona tario sio habet
    atque
    i

    monasterium)
    aoari
    , I

    Boberto Guieoardo ooeptum Bogerio n ge anno koxltoi


    ;-

    bonie auctum
    tinu
    Vixit

    16j

    nvoii m

    appellat rea
    dixl
    (bl.

    Mar-

    eoflnoblfl

    t.

    ollm
    nupflil

    in

    BO

    CoriHtanti..

    Bogeril

    B,

    fllifl

    quae

    deindfl
    '

    Henrioo
    :

    bnpeeatorl.
    '.

    Sui

    le"es profiteantur.
    <-crca, nec dicitur,

    Crux
    :

    hic dicitur argentea vel


    fuerit

    disciplin.-.

    Bfl

    Uiana

    baud din
    L13
    *t

    cum
    / ""'
    '

    ad
    ,h

    an appensa
    II.

    ante pe-

    ctus,

    an manu accepta

    neque id

    colligi potest

    nuc Qnea p Anno xerat


    -.

    \\h bant.

    /'"[/

    ucxivin

    regium

    cojnobium, cui
    44 a

    Septembris Tomus

    ;,

    300
    ii

    DE
    nomen
    est,

    S.

    ROSALIA VIKGINE.
    et Jacobi suni, Francisci Cupacchi,

    Cajolae jura-

    ctoki
    S.

    I.

    Ordinis S. Basilii, ducis extructum, olim Koberti, ac inde Rog-erii regis opera archiepiscopus Panormitanus ) monialia Servatore

    Hugo

    quse a S. Matthaei de ad incolendum tradidit Cassaro, S. Theodori, et S. Marias de Oreto vetustis


    ;

    non

    levii colli

    gitur conjeciu

    monasterio monachamesse indeque cum aliis anno ac i am $ Kosaliam f 1148 ad monasterium 88. Satvatoris emigrasse mlt Justinianus, et pro opinione sua atlegat traditionem, et inscriptionem Italicam inparie# ,

    SBdibuB emi#rarunt. H7 fn hoc ultimo

    Garigliam, quo dimentoconstat. Subdit textum apparuissc ut monacha ; et mox duas appacitur Salonia sacerdoti, et Htiones, oblatas Philippo Panormitano, quas suts locis Francisco Facciolo Hic solum conctudere hceat, tot appainseremus. ritiones, juramentis firmatas
    salia,

    et

    probatas, inquibus

    monachm

    episcopahjudtcio habttu visa est Ro-

    instituti non parum favere defensoribus Cum tamen non eodem semper ipsius mono.stici. hoc arguhabitu visasit nihil quoque certi ex
    ;

    monasleriipositam, qua indicatur, habitasse ibidemS. Ko;i)iam. Verum nec traditio iilanec mscf iptio rndetur antiqua nam antiquitas istius traditionia nuUibi probatur, et inscriptionem esse neotericam, testatur Mongitorius in Dissertatione Ms. nobis transmissa, asserens se tocum curiose perlustraeso et inscriptionem pidisse. Quapropter 'm tantum pro hoc monasterio ha~ hetui fundamentum, quantum pro monasterio SS. Siilniiurr;, licetrevera potuerit in hoc commigt a\ < ab uno etribui recen itis, siin monastetc

    mento
    90

    coliigipotest.

    Postremum argumentum, quod pro


    S.

    vita

    /:''/"

    ultima

    monastica
    noris

    momenti

    ILosalm profertur, omissis atiis miratiuncutis, petitur ab usu et

    petiturex
    coniuetudine

    mugts usitatu

    vitam consuetudine frequentiore et probatiore eremiticam ordiendi. Certum anachoreticam vet vitaseestet indubitatum, Sanctos nonnullos a
    cutari statim progressos esse ad vitam solitanam veteremiticam, sine ulta exercitatione in coenobio. Ita S.

    ordiendiana

    chorain

    tiqui

    Paulus eremita, et alii nonnulli anad solitudinem se contuterunt, nulla prm:

    ric tanctt

    rimi Salvatorisviaerit, utihabet

    Qrsh

    vii iii.

    -iphn. \!>inn,irs
    %ibi

    post -' titutam

    SS. S<dvatoris anno L698 prmdictam scripturam una

    cum cruce

    lignea,

    ut

    relatumest^Zanum.lb,

    non uidetur dubilasw, qnin s. Uosalia insuootim monasterio habitasBettamquam moniatis ejusdem Qrdinh et monasterii, atque idcirco altare ipsi ereaerunt. Verum cum et scripturse ftdes oppugnetui ,> fcripturaaiteriusessepossit Rosatisti pt obabilis quidom suspit ioet conjectura oritureoo laudato scripto at dici nequit, rem ea ds causa
    :

    idque maxime conerat E tigit primis Ecclesise secutis, quibus rarior etmonasteria minas frequentia vita cienobitica, minusque nota. Postquam vero crebra per totam Fcclesiam condita sunt monasteria, plures se ex ccenobiis ad solitudinem receperunt, ut ibidem contemplationi perfectius vacarent: atque is modus inchoandi vitam anachoreticam Sanctorum Patrum consitiis et EcctesuT tegibus est conformior, et prsecedente longe usitatior. Suarez tom. 4 de Hetigione tib. i cap. 2 num. 4 ad proposivia exercitatione monastica

    latis 0880

    certam
    1 '
    i

    tum nostrum
    tffi
    .,

    Mmaitim
    ,.,

    ofi

    nioni

    oliam faveni
    oppat

    it

    ,,

    Argumentuni </<><> u" r >^"iunt patroni it.r monastica < vavii apparitionibu in gui bus 8. RoaalltB ut monacha dicitur visa. f/tuntur earationetam Benedictin/e quam Basitiane cau sa defensores.Justinianus >>< innotatis Vitee \fs. iiu scribit um prlmum sese Idendam obji llosalln (ut Bpud Cascinum pag. 26 Legitur, et Vinoentiua QarlfrUanua narrat) anno udcxzzh ,
    ks
    i <

    Suppoaita vero illius viita scribit ostendere oportet (eremiticee) sanctitate fuisse vere statum Keligiosum. Circa quod scien:
    ,

    vitam Illam solitariam dupliciter assuprincipio conversioprimo, Btatim secundo, ad illam a coenis ab illa inchoando nobitica vita transeundo. IIoc postoriori modo COUBulunt Patrcs vitam illam esse assumendam,
    est,
    nii

    dum

    posse

    :i

    lctobrl,
    ii

    Eileronj bhe
    I

    latto,

    Beu

    lo

    lattutu,

    postquam Boilicel aliquis in ecenobio per multos annos se exercuorit, etmagnos progfressus in perfeotione fecerit.
    91
    tluiu

    ex prooa

    autenl loo

    lardinali

    mato, Bub Belifrioao habitu,


    pparuil
    I

    Dorlea Jubbu efforpeoieque Banotimonifl

    kudiamus, quid 8. Hieronymus, cwtoppi- nam


    carcer, et Bolitudo paradisus erat,

    ^s.

    pa

    ideripotest Cascinus looo assignU'

    ipparitionem infra dabo eco Salemo, quide ie apparentis \bORBX\fBitaloquitur: tYdolesoen iiii.im vi.i-'i (dicta Bieronyma Oatto ) sanotimoiimii Bpeoie '! oabltu. Subjungit Justinianuspost varios soriptorum t$wtus sequentem apparitio(o
    .

    dehisce """/'' tuadent, scribai ad Rusticum Monachum epist, 06, olim F Nuno, inquit, monacni incunabula, moresque et ejua monaobi, diaoutimus liberalibus qui
    \
    :

    studiis

    eruditus in adolescentia

    juffum Cbristi
    est,

    collo suo

    imposuit.
    ,

    Primumque tractandum

    nem
    1

    Eodem

    Ipso

    uabltu
    In

    apparuil

    Fram

    dell

    Iroo

    Panormltan,

    raletudinario Banciea

    bri,

    mense Ooto anno udqxxiv, utex prooeasu jussu Cardinalia Dorlffl footo refert GariffUanua Verba Qarigliani Italica moco subdit, ques sic Latine reddo
    Luoias pestilentla gravissime laboranti,
    :

    an cum aliia in monasterio vivere debeas. Mihi quidem plaoet, ut habeas Sanotorum oontubernium , nec ipse te doceas et absque doctore [ngrediaris viam quam num-

    utrum solus

    quam
    que

    Engressua 88, alteram deolinandum aut

    atatimque
    sit,

    tibi

    in

    partem
    :

    et
    ,

    errori pateas

    plus-

    apparull
    tlixit vtv,
    in

    llli

    mulier quasi monaoha

    *iiuc

    ipsi

    minua

    ambulea

    ouib\u

    B9

    .Un.i-

    monni
    i'
    ii

    \n

    Justinianus sic porgil tdemfere oon Beptembrla eodem anno Vinoentiaa de


    :

    dormisoas.

    fiorno

    extremum
    ite

    vitea

    Bpiritum
    Tr.rtus

    n^im,
    ,

    et

    ne aut ourrena lasseris, aut tn soUtudine cito subrepit superbia. Quod uhi late probaverat ita pergit : Quid IgiturF Solitariam vitam reprehendimus ? Mini,
    :

    quam necesse est moram faciens ob-

    donatffl
    .

    Italici

    quem

    recitat,
    ruit
    [psj

    hoe
    S

    initium Quadam noote appaaliqua habitu monaoha, vestita aiout


    cst

    Monasterium S Lucim Panormi esi Fra^iciscanorum refbrmatorum, ut habet Pirrustom, SicUieesacrm pag ^l^. /Vosequitur rursum Justinianus Teatatur id ipsum
    Patrea
    Luoiea
    stc,
    i y
    .

    me quippe quam smpe laudaTimus. Sed de ludo monaateriorum hujusccmudi vulumus eg-redi mi quos eremi dura rudimenta non terreant qui Bpeoimen conversationis su multo tem;

    dederint; qui
    primi

    omnium
    :

    fuerint

    minimi,
    esuries

    ut
    ali-

    omnium

    fierent

    quos

    nec
    ;

    quando, nec saturitas superavit


    lestantur;

    Nympba
    Rosalia

    qui paupertate
    ,

    SoarflUotta,
    restituta
    eai
    .

    oul
    ul

    pristina valetudo

    s.
    ,

    quorum
    97

    habitus,

    sermo

    vultus, in-

    quinque
    Vitrani
    ,

    mediooruzn

    oeasus, doctrina virtutum

    est etc.

    Idem sanctus
    solita-

    Jaoobi &.nastasi,

    Jaoobi

    Antonini Fau-

    Doctor

    epist.

    ad Detnetriadem cilam

    riam

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS.


    A riam sic laudat ut simul ostendat quam sit penculosa maxime in feminis : Solet inter pleros,
    ,

    que, inquit esse certamen an cum multis vita melior sit


    ,

    utruni solitaria

    quarum

    prior pra?-

    301 perfectionem; vita autem solitaria supponit perfectionem acquisitam undo sotum est ad exerceudam perfectionem. Scd iu primU ,, Thnm;is
    ,

    ao
    J - *

    fertur
    est
    ,
    .

    quidem secundae sed si iu viris periculosa quanto magis in feminis, quarum muta: .

    oquiturdevitasolitaria,quandoad

    amhoh^osam
    itm.

    iUamper
    '

    vi-

    iu

    "ho^icTr*
    mtttatur tnomutlturmonattic*

    fluctuansque sententia, si suo arbitrio relinquatur, cito ad deteriora delabitur? etc. Consentit hisce S. Benedictus cap. i Regul*' ^ uoad probationem in ccenobio viLv solitarix

    bilis

    pr&mittendam, secundum monachorum genus ita describens Deinde secundum genus est anachoretarum id est eremitarum horum qui non
    : , , ;
    ,

    ita n 0n pm f r status.tatui, sed in eodem stntu aua perteetorum g-radui proheiontium. I adeetiam supponitur dilig-ens exorcitatio

    Quo modo vita luec BoUtaria jnm BU pP onlt ^erum s.atum Koligiosum. et

    camobio seu com,n,u trans-

    pra^taT^

    conversionis fervore novitio sed monasterii probatione diuturna didicerunt coutra diabolum
    ,

    multorum solatio jam docti , pugnare et bene instructi fraterna ex acie ad sinffularem pugnam eremi securi jam sine consolatione alterius, sola manu vel brachio contra vitia carnis , vel cogi:

    soliiudo ellffatur, non propwo judicio, sed superioris arbitrlo : nam talis sohtana vita non caret t.bedientin^ subordinatione, cum nou destrual Religioaum

    Kehffiosa, ita nt perfectio et ad ilh.m exewtondam

    in vita eommuni jam comparat, s.t

    sed pcrficiat.

    Sm

    hiscB certum

    est,

    Deo auxiliante pug-nare sufficiunt. Quin imo hic Sanctus videtur improbare vitam eremiticam eorum, qui illam sic non ordiuntur.
    ,

    tationum

    z*ne procediadvitam errnnitica* mobitiquam sine %Ua quia per/^cfto, ad ritam ercmittcam necessaria, magis potest acquirt in mo7iasterw quam in eremo, ut egregie ostmdt^ S.Basthu&in Regulisfusiustractatiscap, 7.
    ,

    atatum meliori r-

    cam

    Audiamus sequentia
    B rum teterrimum
    stra, sicut
    ra
    molliti
    , ,

    Tertium
    est
    ,

    vero

    monacho,

    g-euus

    nu.Ua Regula approbati

    vel
    :

    aurum

    fornacis

    qui experientia magised in plumbi natu-

    Sarabaitarum

    teSeguiturs*Qundot vitam*remiticam Quaa$< t <mamttt sumiturpost monasticamt perfectiorem esse ere- Mdjw ; #..v
    mitica aliter inchoata,

    nonsolum quia supponit


    t

    rf,wlw

    ,,'"
    -

    dem

    meutiri

    adhuc operibus servantes seculo fiDeo per tonsuram noscuntur. Qui


    ,

    bini, aut terni

    aut certe singuli sine pastore


    :

    perfectionemjam acquisitam sed etiam quiaconHnet ewcellentiam vitiBmonasticasimuletsolita* n<v utiexallcUisverbiseonstat. IUa cerolocum non habent si quis rectaex seculo adsohtudi.
    t
    ,

    '" ,mittiea

    sed suis inclusi ovilibus pro desideriorum voluptas; cum quidquid putaverint, vel elegeriut, hoc dicunt sanctum, et quod noluerint, hoc putant non lice,

    non Dominicis
    est

    lege eis

    netn se conferat, cum nec perfectionem acquisi* vent nec Religiosis votis sit adstrictus,
    ,

    mus rursus Suarezium


    sic toquitur
    litariaa
    :

    Audiahisce

    qui num,

    16

    >!<

    nnn

    Videtur revera S. Benedictus his verbis comprehendere omnes iilos qui in solitudinem pro arbitrio suo secedunt nulla prsevia probatione in camobiis, cumillinec Regulsesubsint,necvire.
    , ,

    At vero quando hio statu.s vitiosoaupponil Btatum Religriosum, lioet


    vel

    possit fortasse dici

    ad actionem
    status
    partr

    teemonasticmexperientiam habeant. Verumtamen


    S. Isidorus de Officiis eccles. cap. \G eremitasdistinguit a Sarabaitis , et priores laudat, alios vero vituperat. Idcertum est, eremitas quosdam

    modus vlvendi perfeotlor quo nsum uon poteat dioi pcrfectior, quia atatUfl Q0Q 8Bt et 6X ea Imperfeotua modua vltaa aat, quia poteal
    ,

    quoiul

    propria voluntate
    in
    dict.
    c.

    mutari.

    Quomodo

    dixit Oloaaa

    sanctissimos fuisse initio Ecclesix sed illum vivendi modum deinde minns probatum, nisi as,

    tranaeundo ad monachum transire ad vitum arotiorem quia jam non poteet habere proprie adde et quia
    ,
    , i ,

    qui

    veeb,

    eremitam

    jam

    sumeretur legitima auctoritate , seu superiorum


    licentia.

    C
    V ta
    ln r
    .

    am

    '

    Porro sicut Patres suadent ut vita solilaria non incho ^tur nisi post monasticam ita
    03
    , ;

    cst 8ub obedientia (iuo<l eat omnium optL inum, quantum ad atatum apeotat. Pnefert hio Suarez ritam monastit<tm eremiHom Uli qum t moiitistintm non habuit praviam outn tamen
    ,

    eremiHcam assumptam
    tiours

    post monasticas eooercitaeacellentior alia ere


    '
    (

    fa-

    tusumptapcrfectiorcst.

    Clle
    -

    P ia m

    P r00ari

    quam

    sotitanam sic assumesse perfectiorem vita solum eremitica, monastica non prsecessit. S. Thomas 2 , 2
    ,

    potest, vitam

    agnosral cjrdlcnliorem 0SS6 monastica*


    illa est

    Quanto igitur mag/s

    q. 188 art. 8 qu&rit, utra vita sita sit perfectior cosnobiticane an eremitica. Respondet autew varia distinguendo, sotitariam vitam perfectiorem

    diciposse, quia hxc est vita perfectorum ergo , inquit , id , quod perfectum est

    Bicui

    miticaf Dein itapergit laudatus scriptor : Quin potius, licet aupponatur aeligioaua etatuij non Bupponitur exeroitatio tteligrlosa In oongra gatfone Pratrum el msgna virtua et perfeotlo aoquieita; JUud ritaa genue regulariter ioquendo eUgibile noo eat, quia aoo eei v\b eoura ad
    |

    minet
    vita
    vitffl

    ei

    quod
    Si

    nd

    perfectlonem

    pneeexercotur, ita
    ,

    perfeotioneni
    firatia
    [all

    aed

    perioulia

    plene
    ut

    Nial

    divina
    ln

    I.

    Thomae) Buppleat, quod


    aoquiritur
    ,

    solitariorum,
    aociali.
    talie vita

    si debite aseumatur, prteeminet autcm absque prascedenti eiercl-

    allla

    per ezercil ttlonem


    cto et aliiK.

    In

    s.

    Benedl
    rao
    [j

    Quamobrem
    iUe
    a

    abaolute

    assumatur, est periculosissima, nisi per divinam gratiam suppleatur quod in aliie
    tio
    ,

    do

    loquendo,
    Illo

    vivendl

    el humano modua omnli

    tarins,

    per

    exercitium
    et

    acquiritur, eicut patet de beatis

    Antonio
    i

    Benedicto.

    Suarez ante taudatus

    tib.

    mp.

    num.
    ,

    14 explicans S.

    Thomam

    umptiMj non oadit aub humanum conailium, oecpote dioi aimpUoiter melior, aed lolum oum hoc addito, NJ ipeoialli
    I i

    modo

    ad

    Spiritua aanotl
    Interiua

    ln

    propositum nostrum ita toquitur : UJtimo constat ex dictis quid dicendum sit de comparatione
    inter hos cura.

    Mnotua Interveniat,

    Ita ui

    homo
    i

    duos
    D.

    etatus

    Nam

    Thomas

    eolitarium et ccenobitividetur simpliciter


    . .

    ab Bpiritu aanoto certitudioem aooiplat, quod eub pi el directione ana lllum u ol piat. Hactenui 8uares eweujue posterioribm
    t

    solitariam vitam praeferre

    quando debito ordine ac modo assumitur; quia comparatur ad aliam, sicut terminus ad viam terminus autem ex
    , ;

    verbis nrgumenlum sibi sumunt oontrarim op\ nionis patroni. 95 Contendunt illi honorificentius essr S. H<,
    ,

    VoiunialUM
    ftonortfiom

    aaUffl,

    st

    ria ewtraordinaria
    ,

    ad

    sanctitatis cut-

    suo

    Cffinobia

    genere perfectior ad hoc sunt

    est
    ,

    via.

    ut

    Et in prasenti homines tendant ad

    men
    rurn

    pervenerit
    a/i

    quam

    si via

    perfectam vitam ascenderit

    ordinaria 8ando- '"'" l,pv " ""^ ideouue vo "'' ", J ' tur rlancutum
    ; '

    tunt, fagtuit

    , nft
    II
    t

    DE
    ,-

    S.

    ROSALIA YIRGINE.
    -

    TMll

    lunt,

    J. s.

    g ut fuga ad eremtm se contultsse,

    proSonctom non per vitam monastieam W /*,m* ad soldariam sed ctandesUn* rc*su

    deillorumpraeminenh*,* VnrtrtU sed judicium bu 8

    *;
    ;

    %^^^hS^ m* ^L
    teV/MiorTaut
    ,

    *^>^ Mirandam

    quidem magis

    garinonpotest, quin sanctus Spiritus faeUepoSet supplere, quod deest humante industrix
    sit

    ^cieiate et subsimiranda, non sunt semper exceiientiora. Et certe perfectius

    hominem a

    vita

    mundana ad eremiticam

    ducere,

    atque in illa tic protegere tantaque gratia fovere, etbreut omnia vitse soiitarim pericula euperet,
    vi

    cread perfectionem perveniat. Irno prorsus ahunita contigisse S. Bosflliee si dendurn esset et de de satis constaret de fuga ipsius occulta umquam mortatium vita tam solitaria, ut nulli
    , , ,

    vita nonesl, venisse ex mundana qucvnmonastica, quod hic solum quam ex vita majore vel misit de tur. Ac demum quidguid Rosaliam via noreperfectione, credibilius est, S. ad solitariam mtam venisse, ordinaria et probata

    adsohtudinem,

    quam modo tamextraordinario,ut atementate

    innotuisset vivens in spelunca sua Rosalifl.

    Ve-

    rumjam
    lo niti

    ostendi,

    fugam

    monumento
    ,

    itlam clandestinam nuU antiquo vitam vero omnino


    ;

    Spintus excusari nonpossit,nisiper specialem dictis hactenus nisanctiinstinctum. Ceterum ex sedjudiaum de^ hil certi eoncludere prmsumo ; relatiset disputatis permittere statui argumentis
    Benedictini, erudito tectori. Eabeni rationes suas eorum adversam, suas Basiliani, suas quoque Id utriusque Ordinis prmtensioni repugnantes.

    hominibus absconditam, non sotum carere solido fundamento sedesse conjecturam neotericorum non satis prohabitem. Quapropter prxeipuumilest. lius argumenti fundamentum jam sublatum
    At, idiamsi tantisper supponamus,plane esse dubium, utrum S. BoiflHa ctanculum in eremum
    />>/<,
    sit
    ;

    certum est S. Kosaliam ad excelsum sanctitatis cutmenvitasolitariaetausteraaseendisse atque hoc conflrmatur miraculorum gtoria, exortoque inde celebri cuttu per totam Ecclesiam. Itaque
    ,

    an

    alio

    modo vitam eremiticam


    ,

    BCOOrsa

    firilr rrit osfrrutcre

    quam
    ,

    ,-,in.
    l

    raliocinatio itlorum

    multis taboret qui volunt S. Hosa-

    Sanctam ceteberrimam debita pietate et veneraSiculi neo tione omnes prosequantur, prmsertim esse, qux certo non contendere pergant certa
    : ,

    ai "/"

    id

    ,-r/raordinario modo ad SaneHtatem /tcrvenisse, idque ei honori/icentius rrcdunt. fjtliir, dum in gesta aticujus Sanlii; 1'ituui quid sit verius ,h (nquifi >'<<< ., rxaminamus
    .,.,,
    ,
    ,

    probari, satis ostendi.

    rusqiu i(u
    )>rt,l>iit\ii
    ,

    Snnrto /lonori/icentius. Secundo, non glorioi;<> :iin- m&gis esset satis >>>/'/>, >-"r 9 */,<>, <l>mculum (t>/ BOlitU* sii/i/, Si >ttrrrriu:
    ,> <//<!

    % IX. Tempus, quo Sancta floruit

    nomen,

    patria, familia.

    dinem fugisse, >/>>>> sidicamu&eam postvitam monasttcam perreaisse ad eremum, ui ibivitam


    drucorel

    austertorem
    >>>>>

    t>>>

    fuisse factutn
    rtt<

    fteri

    unt adversarii, primum debuisse ew speciali instin,

    Cascinus

    Spiritus sancH, quod fucile admisero

    si de

    Operis sui Italici de gestis S. Bosflliee disputoturus , fatetur se inopia veterum scriptorum eo redigi, ut ratiocinando et
    lib.

    Oretiturpaa-

    ^"^L
    Xllj e(

    mortua

    facto constot,

    Vorumdico, transitum ewvitamcnastioa ad vitam s<<ntariam et tam austeram, qualetn duatit s, Uo.salin, etiam non esse ftzotum tine \pS\ iali Spiritus san t> instinctu. Nulla hic est diffsrsntia, nisi quodin primocasu Spiritus irginem mi vitam solitariam du tus perviam eatraordtnariam j tn nitrra per viam it. Cur mariam ad eamdem trilam pe\ autem gloriosixts sit via ssotraordinaria adperfe.

    conjecturando in gesta SanctSS sit inquirendum attjuc idoirco ait se partem ittam vocare Discur,
    ,

    circa
    ,l,i0

    onnum
    :

    Kum

    lii.storii-um

    de

    \it;i

    S.

    Rosalirc.

    Quare viri
    ,

    religiosi et eruditi conjecturas sic breviter expendam, utimagines etiam seri incisas qui-

    bus ilts nituntur, lectorum ocutis simobjecturus. Addam <jt(oque aliorum conjecturas , ubi oide*
    bitur operse pretium, i>t <(iscuti possit magis sint probabiles rcl improbabites
    otm.
    ,

    qumxam
    atque ita

    rtfinn
    rpicio,

    duci,

    qtt<<

    ordine temporum pergam usque adobitum San,

    majorem esse diff* tim/i inter vitam mundanametsolitariam, quam sif tntrr htnir rf mouastinnn ideoque transitum vita mundana ad solitariam <(ittnn sit transitus a monasticQ ad sotitariam nr /iimr quidem ... ttonom legitimam esse uideotnam moniatis metius potest perspeotas
    Si ouis
    velit
    ;

    Primo

    igitur inquirendum,

    quoferetem- y

    porcS.
    rique 1K)0,

    Etosalia vixerit.
    S.

    iltigant SBtatem
    retiiit

    Scriptores Siculi passim llosaliae seculo xn, cum ple

    ii

    cam

    esse

    defunctam circa annum

    lant astatis fuisi

    Imodumpro-

    habere difflcultates
    taria,
    i!t<t

    tatdia et pericula vitmsoli,

    quampuella mundana
    atque
    distet,
    tioti
    <

    ct

    non minus ab
    ,

    Mdgis tamcn invicem consentiunt de anno emortuati utrumque assignando, quam de natali. Octavius Caietanus in Vitis Sanctorum Siculorum, prov.f relatio ejus Ms, nobis communicata
    t;i

    abho

    cdit

    minus

    de oausa licetabilia witnws gloriosum est (psi

    talem vitam, Deo vocante,

    puelUe secutari,
    ilifficttttatcs.
    .

    amplecti; quam sit tongius distat a vita soPitaria, tanto minus oognitas habet Ulius vitss

    cst, ita kabet Etoaalea virgo Panhormi naoraditar, anaqae Pui&ee ancillarum Margarits r.^^iiur, qufl3 Willelmi Sicilia^ regla conjux fuit,

    qum quanto

    :i

    qua

    HIJI

    HOII
    |

    UIIIMtll

    ttiora *tnt.

    gun

    <i>

    siinf Nl

    10 mire eatoUU quod in sotitudine piwerit sineductore et magistro spirituati, acductumso\tius Spiritus sancti etangelorwn sit sm uon ridco, quid sanctitati ipsius et eoccettentise obesse possit,si dicamuseam abhominibusquoque instructam fui$$e:neque entm s. Pautum
    ',
    <

    Ub,

    cap*

    cellentiam

    8.

    Rosali,

    dono habens, eo secessit. //... rcrba ftutuitt s. Ekaaliam in auia Sicula degentempost medium seculi na/u Pirrus i,i C/ironologia regum Sicili v i/i Willelmo I nuptias hujus cum Margarita A regis /dia iitigat anno \\M\ ct cottem anno ad regni administrationcm admolum dicit a patre Rogerio, ut simui
    PeregTillo
    est,

    proximum nomon

    urbi

    Panhormo montem

    cui

    cum

    ititm,

    qui titutissime
    sooittate,

    civit sinc ulln

    aliorum

    regnaret. Patre autem defuncto anno regni gubemacula tenere ccepit eaquecum rita deposuit anno 1166, ut cum Pireo

    115*

    solus

    hominum

    sanctioremdicimusaut em,

    ro etiam ostendit Pagius

    ad illum annum num.


    99

    rrUcnttotvm Antonio

    Bencdicto, aliisquesimiti-

    Dc

    DIE QVARTA SEPTEMmu? A


    verum,
    si

    303
    et facite

    99

    De

    testamento autem Willdmi I

    ita

    ad pro-

    mtum n;o.

    positum nostrwn aliis Pi>*>*us ibide^n : Testaiuenmontem Pere~ to Willelmum filium superstitem post se regem grinum aceeedixit, Marg-aritam vero uxorem totius reg-ni pit dono Mar. .
    .

    civere potuerit

    t< n
    i

    garit* regin*,

    administratrioem, quousque "Willelmus per letatem aptus esset imperio constituit. Supcrfuit Mar,

    ad 1180 et diutius. Qua de cansa dubito an epocha perCascinumeccFerrario statuta, el nb omnibus passim scriptoribus Sicutis adoptata, prosatis certahaberipossit Quid vero Siculos
    ,

    l.ft

    garita multis deinde amiis, et epitaphium a Pirro editam mortiea^n statuit a7ino 1183, Kalendis Augusti. At Pagius ad ew7idem anmun num. 3 adfert diplo^na Lucii Papte III, in quode Margarila ut defuncta loquitur Po7\tifex. Cumautem

    scriptorespermoverit, ut epochee prxdict* firmiterinfuvrerent.Cascinus pag. &80, aliique satis


    i7idicarunt.
    bili
    et

    Timuerunt nimirum e immemoraVirginiscultuiobesset, sicrederetur vic defuncta esse tempore Alewandri Pap Ul. At.
    est,

    ctarum
    muiti
    bea^it,

    datum anno USS, Nonis Februarii, licetnotetur anuo mclxxxii pro morc illius temporis quo anhmt a xxv MarHi i7ichoabant
    sit
    ,

    diploma

    alii etsi

    inanemfuissefbrmidinem illam t Sancti cuttum immemorabilem haAlexandro 112 sint posteriores. Ve


    i

    citius obiit

    Ma7*garita,quam asseratur incpitu-

    rumtamen cum nec Caietani montis Peregrini, qum sola


    o77i7ii7io

    phio, quod verisimiliter diu post morlem reginse positum est.Porro cum Margarita regnunt

    opinio de donatione traditione nititur,


    incertius sitM

    certasiti

    cumqueetiam

    an

    administrare cosperit amxo 1166; Si Kosalia mon-

    tem Peregrinum
    vidt

    dojio

    Margaritx

    habuit, ut

    Caietanus, dubita^idiwi 7ion videtur, quin vita7)iproduxerit diu post annwn 1160, Eteiwn nonfacite alia assig)iabitur ratio, cur tmntem potius accepissedicaturdono Margaritw regime, qua>n Willelmi regis\, 7iisi quod do7tatio illa /ncta sit post mortem Wiltelmi I, quando ta regnum administrabat, id est, ipso

    donatio facta sit post mortem WilUlmi I. nihil certi de tempore viLv ct obitus s. Rosaliea statuendum existimo, nisi eam oiatisse seculo xn, et obiisse post medium istius seculi cum mao
    latitudine.

    102 De nomine 8. Rosalisa lib. cap. 1 fuse disputat Cascinus, quia nonnuili olim non Ro saliam $ed Rosoleam, alii Rosaleam, atit Ro
    -1
    ,

    Vorm
    i/ti-i

    n Soni

    jms niodfi

    ilnittrrtftium;

    Margarianno 1166 aut paidoserius, antequam Wittelmus II per se


    regere
    ut

    sam Leam scripserunt. Salernus autem


    :
    , ,

    cogitatio-

    ccepit.

    uorn tcri-

    ptores asseiue-

    100 Tomamira in Responsis ad octointerrogationes resp. 5 pag. 55 et 56 pro ilta donatione MargariUv adducit etiam verba Philippi Paruta, et atiorum quorumdatn, qui COnstantissimam traditio7iem allegant. Inter alios autem laudat

    nes Cascini compendio sic eamosuit Pnere, non taxnen ante annum quod aoiam unoxu qul degencreni et mule corruptam a vulgo VOQem, Roaaliaa nomen oredidere quare ]am tum aplerisque cosptum EIosoleau dioi qnra vox ad
    ,
    ,

    Italicam politiorem nomenclaturam aptius oonformata, libenlius al) enulilis iiuribus exoipiebatur.

    Vaterium Rosswn, qui ante ihvenHoneth corporis anno 1590 de conventu Minorum MonHs Peregrini Italicc scripsit quse reddo Latine
    , :

    Manavil error e teoto oedis Olivellensia aanctarum virginum picturis varieffato, ubi ln erra
    sceda a piotore
    ln

    tica

    Boriptum
    Etoaa

    8.

    Robolm, (Ca

    sdnus ibiscriptum
    Sed uominia
    gliffentiem
    tabulai
    vel

    dioit

    Lea duplici vooe.)

    Ecclesia
    Rfedinaa
    .

    hujus
    . .

    ftntrum,

    in

    conventus a-difu-ata est a duce Prope hanc ecclesiam conspioitur quo habitavit S. Rosalia virgo Panor*

    Immutando oomine nuperam ae aadaoiem arg-uunt veterea omnea

    RoBftlim

    nomen

    prraferentea

    Inter

    mitana, domina dicti montis, qui ei fuit ooncea sus a quodum Siciliee reg-e. Postea urbs Panorraitana illiua accepit dominium. Hicscriptor ipso Caietano antiquior, etdiu ante inventionem corporis defunctus, antiquam na>-rat traditionem, sicutVex traditione scripsit Caietanus. Facile au-

    uua

    Maturanenai bemplo ab anno deaoripta est, lis adde Baorarum precum ria volumina et Sanotorum aomina tn
    in
    ,

    quaa acoxvn
    brevia ad
    di-

    Berie

    Lrtaniaa
    g-csta.

    in

    libsllo ecclesia

    Panormltan oUm

    tem atter atteri potest ca/iciliari nam si montem donacit Margarita, non nisi regis fllii sui nomine id facerepotuit. Midtos alios scriptores pro
    :

    QufflsUoni demum flnem [mposuit Qu qulnensia epigraphe, ubi hia prolatla vooibus, lioo B LiAj Diva [paa suum sanxit nomen. Hactenus

    donatione adfert Justinianus in vita Ms., sedeos brevitatis causa mitto. Cascinus ipse hanc
    illa

    $alemue\ oujusdiota egent nonnulla oorreotiona autpotiusearplicatione nequoenim omnibus locis assignatis tegilur Boaalia, utasserit, sedquibue.

    dam

    ttusaliaj

    ad idemnomenesi

    Rosallafl/ Ru

    veterum opinionemnon ignoravit; sed pag. 164 eumdcm rcfcrt ut scriptama Caietdno; quanwis

    Ua, sed posteriori hoc

    modo

    effvrtur et subinde

    seribitur pro consuetudina Siculorum, litteram

    eam lib.icap.ipag.'.)jam
    posteusit additum.

    improbasset, nisi id

    ii

    mutantium.
    i

    mon

    Sanctm

    videtur sorim
    nllir (llidtl,

    Porro laudatus Cascinus cap. 19 diepu tatdetempore, quo obiit s. Etoaalia, aitque ira
    101

    L08 8mpa laudatus CasHglia nobis transmieit atlo divorii figuram vetustat imaginis ad minoram formam tatitaaigna oontractB, sub hoc Htulo v^etusta imagofi. fto- ""
    aallffl, nii

    eodem tavten
    terulo
    xir.

    ditionem esse eam obiissc circa annum 1160, uc pro ea opinione citat Ferrarium, qui in Catalogo gene7*ali ad iv 8eptembris scribit :ObM circa annum Domini siclx. Laudat pro eadem cpocha Caietanum. Verum si verbis Caietani qui haud dubie prseferendus hic est Ferrario, presse infuerere velimus, potius otritui Sanctm
    , ,

    quai

    Bfabonai En
    ci.lebatur

    orario templl
    iiiL<-r

    B,

    antc

    BUtif diniii

    virgine

    duodeoim SttHOti Figuram hano mri incisam hue tiram


    adjuncta inscriptione, ubi eayprimitur

    fero

    cum

    prout tridoripoteel pagina sequenii, In terim addo obsarvationes, quas adjunarit jam <>>> te taudatus P.Caietanus Maria Noto Uio do<
    ftuaalia,

    circa
    ,

    annwn
    etsi

    1170 tel 11 80 coUocari debebat. exverbis ipsius certo nequeat de

    Kosaliam tam sero obiisse, ul tamenex iis prO' babititer sequitur: cum donalio montis Peregrx ni verisimiiiter facta sit anno L166 a>> cumque in illius montis antro Sancta ad aliquot annos vixisse credatur itaul, supposita tieritate ittiusdonationis, non videatur certe obiisse an:

    dig*num est, inquit, in jiriina nomfnl yliaba litteram o in d mutatam pro oon aeto sifulorum Ldfomate qulbua in usu est, o litte ram italis in VOOlbufl in U SfCUio VOOabulO nn
    tatu
    ,
    :

    mutare

    itaque

    ai

    aiunt

    pro

    aono

    ai
    !

    vKnc
    cap, iv

    pro
    pag".

    aovno
    *i,.\xw.

    etc.

    Legatur Caaoinl Ilb Testatur ihi Casoinm >">'


    ei

    etudinem esse antiquam

    pro ewemplo
    dat

    304
    tUCTOKI

    Dfc S.

    ROSALIA VIKGIXE.
    famitiam Sanctx,
    ita scribens
    :

    chori dMtnomen Gcovgim, quodin libroquodam

    Panormi natam
    ,

    I)

    J.S

    scriptum

    est

    Geurgiua.

    Hosaliam e nobiliasimo g-enere, quod reg-iam favetus ut dimiliam propinquitate contingeret raajoribus deducta confirmat. Quare fama a xi cujus rei in aula regia natam eductamque refert laudavj, Octatestis in primis locuples est, quam
    , ,
    :

    Panormi pa$
    sim creditur
    nata
    el e nobili

    regiogene

    rt,

    viua Caietanus.

    At non

    omnia

    illa

    testatur in

    Ms. Caietanus. De
    in
    S.

    patria tamen

    Panormo tam

    Caietanus,\quam reliqui passim scriptores Siculi unam consenserunt sententiam. De stirpe vero
    Rosalise

    major

    est dissensio.

    Nam

    omnes

    qui-

    mihividere licuit, dem agnoscunt nobilissimum Sanctse genus , voluntque eam a Carolo Magno descendere; et vel consanguineam vel affinem quoque fuisse regnum Sicitise plerique eccistimant. At lineam genealogicam
    neoterici scriptores, quos

    variismodis formant, nec ulli eorum tam clare opinionem suam probant, ut veritas patescat. Id certum est, sententiam de Rosalia e stirpe Caroli Magni orta, Romas visam esse tam probabilem, ut non solum Officio ecdesiastico, sed etiam Martyrotogio

    Romano fuerit

    inserta. Constat insuper,

    sententiam illam deinde Romse oppugnatam fuisse, ut deleretur ex Officio et Martyrologio : at tam acriter fuisse defensam a R. P. Josepho Spuc-

    immutatum. Habeo ante me Discursum Latinum Ms., quem laudatus Spucces in hunc finem composuit. Verum titteras aliaque monumenta Ms., quse in taudata dissertatione altegantur, videre non licuit atque idcirco de re tota minus accurate
    ces Societatis Jesu, ut nihil fuerit
    :

    judicare possum. L06 Qua de causa a tricis istis genealogicis fjiwd d Caroabstinere statui. At sotum verba Salerni qui tum Magnum
    ,

    Pergit P. Notoin huncwodum In quodam Brevi;mn metropolltano eoHr in- 1'unormitanffi Gothi:

    memoratam modo dissertationem Latinam, atque


    Italicum discursum huic conformem, editum in appendice Operis Cascini a pag. 81, summatim exhibet, huc transferam sine ulteriori discussione. Sinibaldo, ait, fuisse parenti nomen, eumque Quisquinse ac Rosarum, ampli sane terrarum tradouiinum ab eadem Quisquinensi epigraCtUfl phe primura nobia innotuit. Cumque diligentius de veterl fama generis Cardiualis Auria archiepiscopus Panormitanua quaesivisset ab imperatore Carolo Mag-no genus I). Hosaliam duxisse tam multorum optimatum doctorumque virorum con,

    referunt Stculi:

    oifl litterifl

    IniorlptOj quod Bixnoa liononia arohiepl-

    oopufl

    Ponormitanufl

    anno mcdlu es antlquiori


    eooleaia

    (cujii .. -iiiinii' Mi

    prosdiotfl

    exstat leotiona-

    riuin, aeoulo, ut antlquarll putant, \in


    rin

    lisdem
    in

    Litte-

    Borlptum) tran orlbendum


    S. Boaaliaa
    [0

    euravltj

    Litaniie

    oomen
    Hiani

    Inter
    !';'

    8.
    !

    Margaritam et AnastaS.

    BOrlptUm
    Hiii;i,i|ii:i-

    itur

    Ki IALU. Slfl diMiique

    Domen

    B. Roaaliaa

    anlii|ins

    Ineoriptum habel tabulaomnium iii Panormitano monasterio Mar


    o
    >>>-

    sn atur. turanem loi- Cascinus fai


    I

    assignato satis pn>l>nt

    protafur

    Etosoleam

    numquam
    I

    fitisse

    scriptum Sancta
    fuit
    :

    iwnun nonmi

    mrii ante tabutam Qlivellensem, ques picta

    aenau flrmavit, ut in re antiquissima, tot saculis a nobis dissita, nulla nec major, nec melior suffragio deaidefari queat. Quare Urbano VIII.
    Pontifioi

    non diu tmte annum t98, Posh poris inventionem usus ille invaluit magis. Tn \UoSi quiscripsere ELoBalea,/btffpse Octavius Caietanus, nomen ubique sio effbrmansin Ms,
    suo, ubi ei addit
    ot&j
    to

    M.iximo

    runi

    Martyrologio
    venisaet,

    non modo ut id in Sanctoad noatraa Virginis laudatio,

    nem

    adjiceretur, sed

    cum eadem

    res

    iterum in
    esse
    \>er-

    examen
    ditissirai

    nibil loco

    movendura

    Pleriaque

    Etoe

    Lb* oreditur

    auaait. Irapulit vero tantae Virginia

    amor, uteru-

    istasuniabedifalsam eam opinionem,quantum e&istimo, Bt revera $a omnibus aliis tabutis\ unaeoocepUk OliveUensi, aliisque
    s
    I

    quodex Lea
    '/ ifl

    familia Fuerit At
    lit

    dem

    quique pervcstigare perg-erent, qui tanpater ad Carolum Mag-num referret trenusj our ttem aul ipae aut ejuaparenSinibaldua
    ,

    tes in Siciliam

    venerint
    re in

    adducHs monumentis abunde evincitur, verum LtoaaliB, ticet temporeinventicorporis NOmen plerique scriberent RoaoleawJ Bosalea, donoc inventa sit Quisquinensis inscripHo, Forte no soriptum fuit a Latinis Bosalia, a Qrescis PovoAfa indeque enata soribendi oarietas, Ceterum deorigine istius nominis multa oap, disputai Cascinus, qum missafacio. Sotumobsety oomaleibidem ab eo adduci supposititia chronica Dewtert rt aliorum, utaUquod istius nominisan,

    xerint.

    Qua

    In

    sodemque Panormi fihanc tandem sententiam


    ,

    Jordanua CaaoinJ e Sooietate Jesu, primus hujua bistoriffl Boriptoi venit, adduxitque racile reliquoa hao plurimarum rerum quas affert , summa.
    ,

    tantia

    nostri

    Rogrerii

    reg-is filia
    ,

    posthuma, ut
    Rea-

    Benrico V

    imperatori
    iuter

    nuberet
    a

    Panormo

    :>

    tem
    bus

    honorifioe
    :

    deducta est
    familia

    hoa

    tum Marsorum
    sanguinens,
    hsao

    Uatthnua ejusdem Constantia* con-

    plerisque magnatireoensetur e comi-

    tiquum ostendai ewemplum


    fictitia

    nom Chronica

    ilia

    sunti at id necdum innotueratt ohmt seribebatCascinus, 105 SolernMS a nomine pcrgit ad patriam et

    e1 Sinihaldi aut tilius aut nepos. Sed Matthai oognatio ab illa Beatrice pendet
    ,

    qua?

    Oderisii

    ultirai

    Rofferio

    Siciliffl reg-i

    Marsorum comitis filia oiim nupsit, genuitque Conl


    \

    stantiara. ln

    hunc

    ergro

    Sinihaldum

    qui

    Matthsei

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    i

    thaei

    cum

    305
    itlCTOU
    J. S.

    nis fuit,

    pater aut avus esset, Rogerio regi affieas incidunt notse, quie D. Rosaliie paindicent.

    quidem repetit suum a Carolo imperatore, cui Mngni nomen adjunctum; de universa quippe Marsorum comitum familia id certis feque ac antiquis scriptorum monumentis comprobatur in ea etiam tempora incidit quibus D. Rosaliae parentem ob aetatem Filiae mox statuendam, vixisse oportuit. Pauormum Rogerii sedem regriam incoluisille
    :

    rentem

    fuisse

    Genus

    congruerecum epocha mortis a se statuta. Mentem Cascini exposuit Salemus in Opere Catetani tom. 2 pag. 151, ubi sic loquitur Quo
    satis
    :

    mtegerrfnros Uosalia) animns in caduni evolarit ineertum nobis est ld solum fama ad uos devenions edieit nno cireiter sexao. esimo supra unuecim secuhl cQn _ tiffisse. Quare quod de Margarit regina benevolentm erga Rosaliam retulerc majoros id dc
    , ,

    salutis

    humame auno

    hm

    se

    Matthrei

    quam dicebam,

    profectio

    arg-u-

    est; Rogerio autem adhsesisse Sinibalduin, ex Italia, aliisque reg-ionibusprfeclarissimos ille duces, suique adolescentis regni admiuistros accurate, ut narrant , eligebat verosimile est,

    mento

    pietate regime ergra Puellain jm sanotitatis ftuna Ulustrein pertinere potuit. Nam Margwita nnmun
    tigit.

    cum

    OQtogesimum tertium duodecimi seculi saltem atQuamvis si pauoos admoduDQ annoa eremi-

    bonisque Siculis
    cile
    Hogerii regis

    ibi

    auctum a munitico
    a

    reg-e fa-

    crediderim.

    ticie Rosulire vitffl quis tribuat, potuissot ilh interhonorarias puellas Margurit:' in aula degens obsequi, et redamari nam quinquagesimo anno
    :

    ejus duodecimi
    tradita?

    107

    Quod

    seculi

    mipsit

    Mfargarita

    si

    majoribus

    Quillel-

    cognata
    Itir
    ;

    famte

    de

    ttici-

    pater
    Sinibal-

    i/ishts

    dus Qui$quina
    el

    Hosarum

    cum nostratibus Nbrtmannis reg-ibus, haec quam inodo explicavi affiuitas non faciat satis, conjectare per me licebit ducog-natione
    , , ,

    Rosalia;

    moSicilue regi. Havtemts Salemus, qui matuit dubitare, an Margaritm oonviwerit


    in

    dmitiims.

    Sinibaldum Rog-erii reg-is consang-uineam (quod aliis etiam prajclaris viris tunc accidisse scimus) a qua et Rosaliam, et amplissi-

    xisse forte

    mam
    B quod

    dotis

    nomine ditionem
    etiam
    hauriet

    sit

    consequutus

    guam ambigere, an circa annum 1160 obierit Roaalia. Attamen primum em t>-<><fittone scripsit Caietanus. Pro anno vero emoriuali circa LlflO statuendo nuttam, opinor, traditionem umquam attegare poteriait Siculi, Quare malim primum
    credere saltem ut probabile;
    et epocham mortis qualicumque isti traditioni accommodare. loi) Porro natam eductamqus in aula regia S. Rosaliam, legitur quidem in Opere Caietani impresso; at non in Ms. c.r quo contrarium potius cotligitur, cum Panormi natam dicat, w de auta taceat. Unde igitur Cascinuset Saler nuseam opinionem haurire potuerint, prorsus
    ,

    axrta,

    un,

    de majorem
    reg-is

    veri similitudinem

    fama jam diu vulgavit, Rosaliam in aula natam eductamque. Id taudern certura fiesse volo,

    'i./ik

    eon/brtradi

    ic

    nitf

    xumque

    Sinibaldum Rosaliae parentem

    tioni
    ln

    t ii(
    ii

    nata
    oii

    Quisquina; et Rosarum dominum fuisse; id enim eadem suo inscripsit antro Rosalia; quod factum puto ut de more ejus temporis , Sinibaldo pa,

    au(a

    uidetur

    renti
    aliis

    cognomen faceret, aut usurparet, quo ab secerneretur. Est vero Quisquina mons ille,
    , ;

    quem nunc Coschinam dicimus ubi oppidum cui nomen a sancto Stephano Rosas hodie Rosarum montem appellitant, ubi ducatus 131est
    ,

    nultamproea allegant monumen tum antiquum, nullum inscriptionem autpictu ram. Imo parum oerisimile est, natam fuisse in aula regia Rosaliam, cum nec regis neo aliou
    jus, qui in auta regia videtur habitasse, fuerit filia : nam, etsi certa esset propinquitas aut afftnitas patris ejus Sinibaldi cum Rogerio rege, tam

    ignoro. Certe

    omnis ditio fuit, ut ;id eam despiciendam opus non fuerit excellenti animi ma^nitudine fluxas rea dedi^nante et plane huc tendere volumus, quae modo euarruvimus g-eneris claritudinem aune fastum divitiarum ex ditioue copiam ampliorum honorum spem his nixam radicibus, et ob cognattonem reg-is fultam prsssidio istha-c enim omnia Rnsaliam eorum contemptricem atque adco iis sublimiorem extollunt magis, quam si ea tueri
    haec
    :

    bonensis.

    Ncc adeo angusta

    propinquanonpoteratessecognatioSinibaldioum
    Rogerio, ut verisimite
    sit,

    eum

    in

    aula

    regia

    cumconjuge habitassr, ibique liberos genuisse, Natamigitur in auta regia Eto&aliam nequaquam
    existimo. Verumeamiti-,,i
    <!<-in<tr

    in

    aulavixisse,

    sive ibi vixerit tempore Rogorit regis, sive sub

    Willclmo

    et

    Margaritn

    <<!

    habet

    Caietanus
    automdtiei
    aut
    !"<

    adamasset, illisque inhians,


    servivisset.

    ut

    siepe

    fit,

    prope

    nequaquam est improbabile. llo Opinionehwc insei ><< cidci.ur \!,irh/r<>i<><jt<> Romano, non tamcn tam ctare,ut atitsrexpli
    verbis

    \tit

    dummn

    carinequeat elogium, quod hisce conceptumest natalie sanctm ELo lII&b vlrffinla ; Panormi
    Panonnita,

    nam

    tn

    juvtntuto, ut
    '

    oditur.

    X. Sanctae natales, aetas puellaris, aliaque usque ad discessum ad


    solitudinem.

    Dicitur

    un
    in
    a

    <.<*('

    auta,

    it

    thm
    >i.>

    fuisie iryntri

    Marnm

    data insinuant 8. Rosaliam non modo vixisse in aula regis Sicilise, sed in eadem quoque natam educatamque. Idem asserit magis Cascinus in Vita Latina inferius edenda num. 1, ubi addit Margaritffl certe, quaj Ciarzia* Navarras regis filia Wiilelmo Rogerii filio (anno 1150) nupsit, chara in primis fuit. Quod chara fuerit regime Ma%*gm it coUectum est ex Caietano,qui dixit ancittam fuisse Margaritae, et ab ea dono accepisse montem Pe, :
    ,

    Verba

    Salerni

    mox

    Uagnl anffufne orta*, qua3 pro Cliristi amore paternum prlnoipatum aulamque profuffiens, m montibui aospeluncis solitario, cudnstem vit.ani duxit Voces UU iam profugiena eic exponi possunt, ut velcreda* tur in auta vixisse, <nd solum <<i<in> frequen </,> aulo tasse. In <)(fi<i<> /,<</, non sit mentio, s<-<! i>ri,,i<rr<liu Vtrgt,tt\ tbidci sir c.ipo, init/nr
    i
    .

    o\

    reglo

    Caroli

    Rosalia vir^o orta Panormi, b Dobill ffenero uam orig-inom tralious a Carolo MagQO, in Quisqui

    montem, qnadragints circlter mille paesibus distantem bOla eeoodin patf-nia; <I'hjiij.s opes, delicias, ac spem msjorfs amplitudinis, ob pro pinquitatem et benevolentlam regum Bioilia contemptae, cura tctricaj rupiH borrors <-t af,jcnse
    ,

    fuiase in

    regrinum ex quo recte cotiigitur charam eidem vita. Verumtamen Cascinus deinde in Opere Italico pag. 135 in alium sensum verba ilta pertrahere conatus est, quod videret ea non
    ; ,

    <> ritate cornmutavit. Hicc de vita puettari ea tota in domo paterna, sive partim in auta fuerit traducta. lCx domo aulem paterna vet aularegia ad vitam dunorr,,< transivit Vtrgo. Quo
    ,

    vero setatis anno mundum deseruerit nutlo monumento idoneo haberetur cotnpertum. Si imagini OtiocUcnsi
    ,

    ,">00

    DE
    qum secunda

    S.

    BOSALIA VIRGINE.
    significatione, nolim, sibi persuadeat, lector ta- D magnu$ lem visionem S. Kosaliae objectam esse , quales
    '

    Olivettensi,
    J. s.

    est Caseini, et

    mox da-

    bitur , tuta habetur fides ; puella vix nubilis erat Rosalia , dum mundum reliquit ; eaque est communis persuasio satis verisimilis. Anvero tunc tredecim solum annos esset n/ita, ut aliqui

    Bosa-

    species exhibet pictura

    quod ne Cascinus qui- u* om mu,

    contendit. Quippe pia est meditatio cujusdam, qui intemam vocationem S. Rosalise per

    dem

    volunt dici nequit rant idoneam.


    ,

    cum probationem non affe-

    fadeadnitttu
    >', rn, ui

    cx

    (abulaOUvel
    /
    ,,
    ,

    Locus hic esset inquirendi, utrum S. Roquando domum patemam aulamvedeseruit, monafHcamprimim vitamsit amplexa in aliquo cosnobio an vero statim abierit in desertum ad
    ] I 1

    salfa,

    extema reprsesentare voluit, aut clandestinam Virginis fugam ad solitudinem, ut credidit Cascinus, depraestantia istius vocationis fuse dis~ serenscap. 7. Cascini ratiocinium compendio deCaelesti cujus verba subjungo dit Salernus motu impetu ab aula regia, patria domo, atque
    signa
    , :

    riln.t.

    uhhiriiim

    Vrri<m

    <l(>

    hfr

    illa sutis

    dispU-

    tatum est supra. Quade causa sotum hic commemorabo, quibus modis singutarum sententiarum patronisanct& Vvrginh dtseesBumadsoUtuditiem narrent. Cascinus ctanculum fugisse Kos&\ia.m a
    }

    aparentibus ingenua Virg-o pietati excolendae in montis antra secessit sed quae fuerint sanctioris aut parumper potius advitae initia explicandum mirandum nobis est. Quis plane non perspiciat
    :

    rem
    ubi
    di

    esse sexcentis implicitam diificultatum nodis

    omitatamexistimat idquesignificari puiat tabula l'<i>rmitana ecctesiic 5 RoraHffl Otivetlensis, quam ex ipso exhibeo. I)e hac imagine Qascinus cap.l pag. 189 sic ratiocinatur Cercdtur lii'- S. \[t,_:i\ln, non in publico, non coram
    <

    sol,(s ii " g<'<

    omnia ex animo procedunt prospera, mung-loriam abjicere


    ,

    certa fultam majoris ampli-

    tudinis
    teritis

    spe, benevolentia regis

    animatam

    pras-

    amplam ornamentis

    et futuris amplifican-

    aut patre, sed sola

    in oratorio

    uhsconditain
    flexis,

    geatu oorporifl
    B

    admodum

    pio,

    gen&ufl

    ca-

    pltequa fllngulari gratie raelinafr), quaei abeuodilibi

    decorum incrementis ? H&c qui conetur sit animo, ut divinse graex altiore fastitiss efflcaciore vegetatus motu gio terrenarum rerum tenuitate perspecta deE

    dam
    alto

    enimvero oportet

    atiam

    '-t

    benedictloaem
    Binu sanctis

    patens a puero Jesu,


    Matrla. Ilic

    spicere discat universa

    cum
    ,

    praesertim speciosa

    qul
    i

    tai in
    ii
    :

    bno

    autem oondig*itos
    ,

    ibUubo non despui modo, sed commutari oporteat

    ad

    BeBallam, et duos
    eat

    aitollenj

    cum

    tetricae rupis horrore

    scabrarum asperitate

    ih

    babi&u

    benedloentls

    durn

    etiam

    Mater,

    plaeide

    Ifaam aapiciena, manumque Lem quafll plguu dat


    Interim
    |

    pectorJ ad-

    cautium, f--rarumque consuetudine. Quare Rosaliam eogitamus, sublime quidpiam


    ,

    cum
    et

    D.

    vui-

    mm

    protectiO'

    nifl.

    Stanl

    hino et tnde duo


    inatar

    lagteU, quasi
    Ulnejcie.

    gari existimatione majus suspiciendum nobis est, quod primis ac celeberrimis eremi cultoribus conferri

    ctantea

    comitum

    Rc-

    queat.

    dexteram ex legiims opticea repraeecntatur antlQ.ua PanormJ Qgura oum monte aun regrlno. Permontem ad alnistram poaitnm deIgc itur for as QuJ iquina,
    tro
    ;id
    i"

    wro

    .111-

    Sunt qui
    ,

    iis,

    quae sensibus sunt obnoxia,


    illis

    ct divirtx vis

    adeo capiantur

    ut sine

    vix praeclarum quidil-

    gratis

    piam mente concipiant. Quare cum divinum lum animi motum unde Rosaliae recessum in
    ,

    so-

    colllglt

    Caid
    lp

    ii

    '

    nua

    i i
    I

    angelis
    ^irgini
    i

    qui
    el

    Btat

    anta

    litudinem
    i

    ihttuea
    muttit oredi

    am,

    :m|

    dezteram

    Meriaa

    EnfantiSj

    gTintj ezplicare

    manu
    alter

    abdicationemque rerum ortam intelconantur, non aliter ejus impe-

    tenet

    baoulum

    tur

    Haphael
    i

    riatorium longiorem, queaJ antiquua ad duoendum juvenem


    hie
    ti

    tus

    quam

    Tobiam
    Ul
    .-.i

    non enim

    'I"

    gelua eat S. MiHiari, quia non lancea,


    al

    baoulufl

    viatoriua

    ast,

    tnia

    quldem Indutua
    ad

    eati

    quem manu tenet. Arhao elgnJfioant bal.

    vel sibi , vel vulg-o persuadeant, objectam oculia nostrrn Yirg-inis speciem vel patientis Jesu vel aliam quampiara inusitatam enarrent. Sed profectonihilhiccertumadhuc, firmumque reperi neque tantum vulgi auribus
    ai
    ,
    :

    magnitudinem

    dandum
    tius
    eat

    ut

    haec

    lumj

    quod
    ttra,
    el

    Ip

    am duoebal
    a

    el

    deranalonem
    \

    radia populua,

    quam eldem
    o
    -I

    comminiscamur. Docendus poquanto Deus illapsu cor

    promittebat,
    iini

    Alter engelus, qui ipsi


    beatce
    Irginiflj

    tre
    el

    oum

    iina

    iiiaini

    fceneal

    Ubrum,
    exbibel

    hominia aubeat, atque pervadat; quantoque agat impetu, et vertat, quo velit. Discat ille sanotia

    altere

    oorollam preangell pre,

    verum
    eatori
    i

    peoimea
    volebat
    e, ad
    .

    Emia allicientia Dei illecebris facile trahi ho,

    utpote qul
    lp
    !!
    !i
    ,

    oatendere

    in

    quem

    Bnem
    1 I

    '

    <i\'.i

    mox
    I

    solUudinem duiterum re-

    mlnum mentem horrore percelli ejuadem minis el omnipotenti manuid fieri, ut quidquid durum
    in

    corde

    leniter

    rum.
    aeneu

    miteacat,-

    ut
    ,

    nihil significari, nisilboBA'


    Ij

    im x Deoper ministoriun
    istis

    \rum

    <h<

    - ad locum incognitum. Verutn, quantum


    opinor, piotor variis

    ssolumsigniluit vocalionem divinam, qua Sanctain< nota est ad vitam meliore cten<
    s

    ampteotatur abaUenetur. Si hoec desint, sensibus objepiarum rerum apeeiea, nil afferre emolumenti

    mollescat quidquid aspeblande captus animus doloBuaviestmeque a deliciarum


    ,

    ai

    rero

    adaint,

    aaque aine

    sensibilibus

    prodesse

    imaginibua.
    J,

    sive

    illc

    ffcrit

    ad vitam mon*

    litariam

    nam reprmsentatur

    Quapropter ex difficultate potius generose aggreasa ad finem u^que feliciBaime perduxit, quantos animi motus
    <\mn\

    sa

    pientiaaque

    oceleatia

    secutaribus vestimentis induta, ita ut non r. tur eahiberi utnum discessura. bubitari etiam 'hts sit baculus viatorius, ut vult Cascinus, quam tanoea^ quam angetus ilte or-

    radios

    Rosaliie

    cordi

    [mmiaerit,
    11
    nullo

    bens

    eonjioiamua,
    profecto

    et nostro

    perpendamua,
    ftwiUua
    erit

    bono auirendo
    hederasve

    vites

    matusdewtra tenet. Arma enim atia insinuant magis esse tanceam:at de eo recHus judicium fbrmampotest ab Us qui ipsam picturam, quam vetustissimam dicit^etpartim vetustate consumptam testatur pag, VM), coram intueri potue* runt BoaaJiam ut mom iter acturam longe alio
    t

    q Uam fa minaa aese aine aliorum consuetudine austinere Qnare pei \ristoteles materias
    qU83 tormis destitui
    irisve

    pedamento ac

    fulcro

    assur^ere,

    ex difficultate
    /titjiispropositi

    comparavit*

    '

    Buis

    neqnit.

    Neque nature
    ,

    100*0

    emhibet figura atia inferius danda.

    imbecillitatem hie tantum i inspicio aed mentis etiam eJ oAnsilii; non enim fert muUebris animus in arduis rebu
    cmlesti oapeasendo itinere g-ressum
    nisi

    113

    Porro quidquid sii de ambigua imaginis

    auetons

    eoque minus in nrgereullum.


    tur.

    et

    magistri ope, consilioque fiilcm

    -icta

    Saaeti

    A^PEKIORIS

    \TO

    INITO CONSIUO DEIPARAM


    [N
    ui

    II

    ADIT ROSALIA A QVIBVS DIMITTITVP


    A
    '

    ERl
    i

    1'VELLVM MVM
    .

    ATA
    ' '

    p m

    .. px

    ta

    Oliuellen

    rtj

    tffk

    '/'.'

    -',.'.

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    A
    faeminam, sed puellam Yirginem locupletem, assuetam aulre, dvnaste progenitam, etin amplissimo honorum fastigio posir

    tur.

    At non modo

    tam

    in latebras

    montium

    S07 litudinem perducant neque in eorum opinione Jlosalia carebit laudibus jam reccnsitis. 11S Tornamira in Idea conjecturali disc, 2 vo

    iTilll

    J. s.

    se abdidisse, fuit longe

    difficilius.

    Cum

    virili Puellce

    erg-o Uaec ig-norari non possent, animo fueruut superanda, uec sine

    catwnem Rosali&a ad Ordinem Montis Firginis ex conjecturis narrat scd revera non

    Per quo$ gra dus Sanrtam


    iif

    qum

    refert.

    probat, Qitapropter brccissime solum imii,-

    iolttudintm

    perdurat Tor*

    singulari caelestis gratiro beneficio ; quamobrem recessus ille Rosalia, eo fuit admiratioue ac lau-

    de dignior, quo natura erat imbecillior.


    praeterea, tulere,

    Eorum

    cabo ptwcipua rerum capita. Pag. 1;> a # Sanctam per parcntes suos ad nuptias fuissc rfestinatam, ncc eorum voluntati primum obstitist

    namira,

    qui in deserta homiuibus loca se coufuit

    plurimum, vel tyrannorum rabiem qua terriculis, qua illecebris ad exitium armatam declinare vel ut sua diluereut scelera suavibus pcenitentire lacrvmis. At Kosalia neque a tyrannis pulsa, neque ethnicorum furoconsilium
    ut
    j

    se : sedin specxdo suo vidisse Christi Crucifiati vultion, eague visione sic mutatam, ui se renuntiare statueriL ILvc deprompta sunt ex revelatione Maria Roccafirte, cui plerique eru-

    ditiSiculi fidem

    re agitata, nullis irritata


    tire

    conviciis, nec poenitenco-

    habendam negant. Ati secxtndo Tornamira pag. ^3 Rpsaliam ita affectam sibi elegisse conscientiet moderatorem s. QuUielmum
    Vercellensem
    s

    acta stimulo, in
    ct
    felicitate

    summa rerum omuium

    pia

    Chri.sti

    secure resideus, ob uuius Jesu amorem, quod ipsa testatur, Uorreutem

    ginis,

    quem

    in

    institutorem Ordinis Montis VirSiciliam eo tempore venisse as-

    J3

    speluncarum sedem pro regia Pauormitaua optavitsibi. Adjunctus certe est plurimorum fugce ab hoininum consortio, sui, suaeque trang.uillitatis amor, quamvis non contemnendus nostraj tamen Virginis fuga uuo Christi amore suscepta non umbram pacis, sed vehementioris arenam
    :

    seruerat. Ait tertio pag. -25 Rosaiiam consilioet subsidio S. Quilielmi clanculum fugisse a poronlibus, ac venisse ad monasterium s. Marim de Bu/jiniana, ibique tyrocinium posuisse vita no nasticse. At breviter notaridum, plerosque scriptores Siculos contendere, numquam Sicilia fuisse monasterium istius nominis necsatisprobari a Tornamira istud ibidem fuisse, Pag, 87

    certaminis
    respexit.
    late ostcndi

    cum humani
    adeo

    generis hostibus ineuudi


    cessit

    ait, petiisse

    116
    sia3

    Demum

    felioiter

    sub

    Eccle-

    no

    Rosaliam, ut sibi licerei <t monastetransire mt vitam anachoreticam, idqueei


    if>,

    tur

    ut florente
    ris

    nascentis initia primis eremi incolis recessus, jam pace, ad aliquot saecula diviniovis,

    concessum asserit pag.


    citer

    postquam

    viginti oir-

    aura impulsu, innumera hominuin


    studio,

    imi-

    annis in monasterio viwerat, et de more Ordinis Benediciini ab Hugone archiepiscopo Pa

    tandi

    solitudinis

    fiuibus

    se
    rei

    contineret
    difficultatem

    tunc vero propositum exemplar

    normitano examinata fueratt et consensum c/iam regis Quilielmi et regtna Margaritm obti
    nuerat.
    jecturis,

    imminuebat

    prsesertim ut

    cum
    ;

    eo vix

    unquam

    pe-

    Verum
    qute

    hsec sufftciant de

    Tomamira con-

    ex aliorum omnium memoria excidisse videretur eum longe saltem Patrum in monasteriis prflssidentium cura reepiciebat. Sed uostra lnec Ilosa duodecimo floruit saeculo, cum pro teroporum ratione exempla illa
    netravit quispiam,
    in solitudinera-a

    vestiuntur non

    paucis a$junoti&
    qmque dflmum
    tiwtlo Juitinfa

    aperte falsis.
    L8 Justinianus in Vita Ms. nobis missa San cteeprimbrdia et vocationem exponit his verbis Hosalia virffO, duodceimo BBqulo UohilihuH p,i
    i

    mundo

    poenc dixerira fugientium

    rentibus,

    oriyinera n
    el

    Carolo
    regie

    Magno
    educata,

    tnihcnticffllestl

    elang-ueraut;
    te
    Siciiia

    nec ullius feenunsc, quae in nostra-

    bus,

    nata,

    In
    in

    anla

    q
    dici nequttj

    tunc eremum incoleret, imitatio Roaaliara propelleret et omuiura plane oculos ibi fallere necessehabcbat, qurefugam inconsultia oranibus, ne retardaretur, inivit; quarecibariis, vestibus, lecto, domo se mox destitueudam scntiens, suimct aut oblita, aut negligens, quod aupra hominum morem, et vires est, in vocantis Dei ainplexus
    :

    mota

    instinotu
    :

    eremum
    casnobio

    geceseil

    solitarioa vitus

    studio

    pi:r .t.:iuir.-;i|iio ge Mari, ln orepldi" ne ad ripain ()n-ti iluminis sito, dim milUa paisuuni dietante ab urbe Panormo, rellgiose sub

    quam apud ingvnnan


    in
    S,

    nore virgpinea

    divi

    ruit.

    117
    sj

    Haec sunt,
    j) e [

    quaj

    fugara

    RosaiiflB

    sanctis-

    Baeilil Magni Regula professe ozerouit, Duedhuc mansionle hujusoe ve llgio e tabulatlfl angustai virginum oeliulo, qua o tenduntj at> quc in parlete grandioribufl exarata lltteris in-

    panl

    Sanetam fuitte

    amantis illecebris initam satis comiin-ncxcttatam dant, Ceterum quam rerum occasionem arripueti cxternit rit, vel imraiserit Dei consilium, et anne sensignit bilibus divinarum rerum objectis impulerit, incerta occultaquc snnt, et nos baotenufl latent. Antiqua sane tabula Divam in eremum jamjain iturain ita exhibet Rosaliae genu minori * Jesus ine. QecWDi

    scriptio, quri'

    Rosaliain
    post

    in

    eo

    loco

    Fuifl ig

    oom-

    memorat.
    sedibua,

    Aliquol

    annofl

    mutatls
    {<"}"'

    antlqule

    ao

    relioto

    aflceterlo

    etlam nuno
    obtlnent)
    ln

    jus patronatufl flanctimonialefl


    in
    tr.i

    Ba

    lilianaB

    boc

    eanotlflfllml
    fn

    Salvatorla

    commlgrarunt,

    moenfe

    Ddibufl

    Bobertl

    Qul oardl eztru

    i.

    fanselatis
    cis

    duobus dextrte manus digitis, quasi crusigno mox benedicturus, abeundi farultatem
    nostrara Virginem oculis, appofli-

    otum, et a Elogerio rega bonia auotum anno mcxlvim. Roflalia vero anaohoretio&B vltes amane,
    et

    virtutibue ad

    eam

    oapei

    endam

    Qecessariia inei

    facere videtur. Puellura sustinet fortunata Parens,


    et conjectis in

    truotajuxta divi Dasilii Magni regulas

    acro
    cet.
    x/. Itiiltonuru

    canone
    i,r

    Lu

    taque ad pectus manu, patrociuii sui -ponsionem pnesefert. Adstant hinc et inde angeli duo habitu ad iter conformato, bacillo fultus alter-et armis, librum alter et precarios globulos, sacram hujus peregrinationis supellectilera defert, Nec
    ibi praetermissse,

    Antcquam
    fldeJ

    oppidum Bivonam " Panonno pi'o(iciHC''rctiir,


    benevolentlflBque
    ai
    i

    profeota

    tcstificancuB

    erg*a

    ororefl

    gratia,

    reliquiaso
    altari

    ta

    cmol

    cum

    Qre&ca

    aanctl

    patriarcbea Basilil

    pagina ln depoeultj quam


    Bieroflolyml>,

    a majoribufl sul ^ue

    con anguineifl,
    loriptorl

    opinor,

    fuissent, si

    qute sensi-

    tanobelloredeuntibufl,Roflaliam habuia
    est
    P.

    verifllmUe
    Etos
    illfla

    rerum species Kosaliam ad fugam hano capessendam impulissent. Ita Salemus satis recte pro opinione, quamsequitur. At nuncetiamvidendum, quo demum modo alii S BoeaUam ad soSeptembris Tomus II.
    biles

    Joi

    ino

    '

    olno

    de

    rita

    praicipuo.

    120

    Servatur eadem

    in

    preBientl rellqula dlll-

    g-cntissime

    cum

    ipaa (criptura
    l
    >

    QwBca Panorml a
    saijctiiijonialiljua

    "

    308

    J. s.

    ut inutritut/ue

    unttntio nwi

    sanctimonialibus Basilianisin Latine reddiBalvatorffl, cujus haec sunt verba liguum E#o soror Eosalia Sinibalda pono ta
    :

    ROSALIA VIRGINE. Verum templo sancfeimi reperire.

    DE

    S.

    istud

    saxum, super

    quod
    illic

    dixi

    apparentem
    voluisse,
    et

    S.

    Rosaliam sibi ecclesiam construi


    conjiciebant

    ex quo

    eam

    dein-

    puuca mnt
    incerta.

    Domini mei in monasterio, quod semper in cu~ aecuta sum. Hactenus Justinianus, et jus conjecturis multa quoque incerta sunt, nihil apcrtm falnon admodum probabilia, licet

    boc

    gisse, ubi

    terra per circuitum effossa

    fuit,

    ventum
    re

    est sine ullo alio

    fundamento

    terrse

    mobili,

    donec
    ibi

    demum,

    incumbefodientes sub

    ecclesia, sacellullum

    a^dificarint,

    quemadmo-

    sitatis

    convinci possit. Videri potest

    \ 6,

    7 et 8,

    ubide hisin utramque partem disputatum est. Attamcn prwcipua kuc spectantia, quse incerta dixi, breviter accipe. Incertum est primo, an Sancta umquam fuerit monialis. Jnccrtum secundo, cujus fuerit Ordinis et monasterii, si revera monialis fuit. Tncerium tertio, an jam ab anno 1148 secutari vitse miedixisset, ct quarto an Bivonam fueril profecta, priusquam ingrederetur speluncam Quisr/uinensem. Incertum est quinto an particula ilta Banctse crucis, et scriptura in monasterio SS. Salcatoris inventa, sit hujus

    hoc concludum ostendendit: Conjectura non est sufficiens ad in qua habitaverit, dum, fuisse istic speluncara, cum illius nullum habeatur vestigium. Fieri quidem potest, ut sancta Virgo aliquoties transiveloco et, ut rit per silvam, quae tunc erat in illo quid certi dicam, constat locum fuisse dominii
    propriis
    oculis vidi.

    Ex

    dictis

    ipsius,

    quem

    idcirco singulari protectione caslesti

    dig^nata est.

    122 Deinde

    ad Monteregalensium
    :

    conjectu-

    plus ratioms

    ram

    ita

    progreditur
    {habitationis

    Montereg-alenses aliquod
    S.

    pro

    tali suspi-

    habent

    Rosaliae)

    arg-umentum
    littus

    ciotie

    habenl

    Monterega-

    Boi ttlte,

    fuerit accepta

    cap
    B

    'i

    est, undeparticuta illa Cascinus laudatus lib. 2 pag. 819 de cruce hac non agit, et idcirco

    ctsexto incertum

    nam

    quandoquidem ostendunt vicinum tus ct huc usque nomen habere a


    infra

    antiquiet

    lenses

    sed res

    S. Rosalia,

    cst incerta.

    addud non
    sionis
    B.

    debuerat.

    Demum

    vestigia

    man-

    (della

    aquam copiosara, quam vocant Monacii^ Monaca) quae secundum ipsos est eaSancta. Jlisce adjungrunt quinque speluncas,

    in monasterio adripam Oreti %Uo on videntur durasse a tempore, quo ibi harecentta asse, ut observavi bitaeset Virgo, sed
    Bosallffi

    dcm
    vel

    antra, ex quibus
    :

    hodieque existit
    credunt

    medium, E
    habitavis-

    ceteris destructis

    et

    eam

    ibi

    num. mque

    87.

    Quapropter tola congeries Tomamiree

    ac Justiniani nec verisimilis est nec probabilis. Verum ea> eo nequit recte inferri, vitam mmmst.intm Snurt.v cssc ;nl nr int/jrubtthilc,,/.
    .

    unde ipsam ibi invocant, et ^ratias impeAt isto arg-umento habitatio non probatur. Ita Cascinus, qui mox addit probabilius inferri posse, aliquam cryptam ibidem fuisse dedicatam
    86
    :

    trant.

    utin/
    ticet

    pro haehaben possunt rationes probabiles, defectu menumentorum adjuncta omnia ne-

    S. Rosaliai

    pro

    ecclesia, sicuti aliis locis

    factum

    est,
    ei,

    ut deinde dicetur.

    Nam

    congruum

    erat t ut

    queant eanpticari.

    qiicV in cryptis vitam traduxerat, ecclesias in cryptis dedicarentur. Veramtamen argumenta

    XI.

    [ncertum an Sancta,antequam
    ;ul

    venit

    speluncam Quisquinenalia vixerit solitaria


    :

    aem,

    in

    de-

    scribitur

    Quisquinensis
    incoluit.

    specus,

    quam Sancta
    Tornamtra
    17

    Monteregalensium nata sunt suspicionem ingcreredeantro quodam isticper Sanctam inhabitato, prcesertim quia constat semel ab uno ad aliud antrum transicisse Sanctam, ita ut nulla habeatur ratio, cur id smpius facere non potuerit. Prgeterea locus ille non distat nimium Panormo, et aptuserat vitx anachoreticse. Rem tamen esse in~ certam lubens fateor cum Cascino,qui sufficiens non invenit flmdamentum ad aliquid certi statuendum. Ceterum sive ibi aliquando habitaverit 3. Rosalia, sive ilta Monteregalensium persuasio aliumte natasit locus hic favct patronis nt.v ejus monasticse, ut suo loco dixi. K Tornamira iu Idea eonjecturali disc. 5, TorninmiA post annuum vita anachoreticte tirocinium, in inanes conjeantro circa Montcm Regatcm, ut vult, obitum, ctttr.t iiiijrcs;
    ,

    c
    Votun unl
    UOII0IIII
    -

    in

    "i

    scribit.

    Tdea disc. Roaaliam tyrocinium


    I

    10

    pag.

    vitrn so~

    Suii

    litarim habuisse in spelw

    L4

    etamhabutuii
    "' ,Ufl

    gatem, atque Quisquinensem,

    o deinde translatam fuissead Loca etiam


    i

    s
    .

    !>

    leducit
    .

    ad speluncam Quisquinen-

    sus Sanetas in

    tpetuncton

    ;,,,,

    perqwest Vtrgmem xter instttutsse bitt sed exmeris conjecturis et sine uUo / mento emo at, quam
    multa, gueeidcira

    scrt-

    conjecturisque suisnimis libere indulgens, etiam describit. Verum t licet observaverim

    Quisquinen*uit.

    alia

    idem attingere statui. Quod Vi U ad habitationem in territorio \ontis Regalis, itlamnon on flmdamentoagnost inus, qui Ut>. lcap, D pag, lisserii <tc variis locis, in quibus S. Etoaaliam habitasse incota existimabant \,n
    i

    proBtermlttam
    nliia

    hio
    n

    monere,
    habita

    uonnulloe oogitare in
    lae

    habitationem antri Monteregalensis non destitui omni probdbiiUate certum est conjecturas iltas de tyrocinio ibidem habito et annua commorutioiic, uti et de itinere instituto, inanes esse et idoneis rationibus destitutas. Justinianus vero a u Quisquinensivitam SanctseanachoreU exordiens, ejus initium narrat his verbis ltaque Etosalia anaohoretarum institutam rationem
    ;
    :

    quo

    [Uq

    tria

    8.

    Elosaliam,
    1

    prm*
    ni,

    latura,

    ad

    terq

    Quisquinensi

    et

    Afontis

    paternOi duo

    millifl

    specum Quisquineusem in agro passuum a pago s. Stepha-

    dequibus njecturam Bivonensium, qui ex apparitione S, Rosalire, f ubentis sibi ibidem .vtlcm sacram constrvi, ut referi Caietanus infra iu Vita prima, existimabani Sanctam ibi aliquando habitasse. Verum

    quatuor ab oppido Bivona distantem, eo animo, quo lnsculptis in saxo Litteris


    I

    ravil
    -

    Bgo Rosalia,
    tilia,

    et

    Etoaafum domini
    u

    Sinibaldi Quisquin amore Domini mei

    nionem iUorum ut minus probabilcm refhtiit kis verbis i Quippe nua usque mvonenses, quantumvis multum fbverinl sub
    nuUuin
    Bpeluncffi

    oujusdam indioium

    potuerunt

    antro habitare deore naccuratioremantri Quisquv dat Cascinus lib. lcap. * cum adjuncta flgura, quam dabo, ubi agetur de inventione istius spelun&e, anno 1624 repertee. Hic vero adnecto

    Christi in hoc

    tertiam

    '

    Septemiris
    .'

    fw

    ..

    '

    o\iS()\|\A

    PATERN/
    fcv

    DITIONIS

    IVGA PETENS CAVEKNAM INGRE


    Itferis in

    DITVR STYGllS H05T1BVS INFENSA.


    m/adptU
    \vs\

    jpecu

    7"* deteribipars ejas prima, in qua


    ;

    tur

    esse credi-

    tur lectulus

    Sanclx

    ut inteUigamiis quam duram habitationem sibi in eo antro elegerit Virgo ; Sed quo inquit tandem t *ecessent Rosalia, duce Jesu Christi amore, enucieatms, ejus laudibus exag-grerandis , aum est. Distant Panormo quadrag-inta enarranfere passuum millibus Quisquime mons, et
    sufficiat,
    ,

    vitjlalernus

    eliam descriptionem antri Qui S Wnensts, quam ex Cascino hrevivs cmcinna _


    C

    DIE Q^ARTA SKPTEMRRK terUam Cascini figuram, qua Sanctam reprmsenMfKtafnoxverba saxis insculpentem!P ***** **" e7v"rn Addo

    ,,.
    /^

    309

    *******
    lUMi AMOKK

    >' aderat;
    J

    cepta

    erat.

    Eo.o

    um hmc

    ET ROSAIIUM Ton r n

    Rosalu s.m.vum onsouv


    FlLlA

    DOMIXI

    U. DOHINI
    l\

    MEI
    ,]

    Qua occastone quoquo modo mventa sit *" H tnscnpHo, expUcabiiur 2G ef m


    ratior

    dabitur

    accu-

    descriptio
    ,

    consule.

    quam
    <>iu ndditur
    infio.

    utrimque distant; in medio ejus cavernffl quasi antrum in antro exeavatur ad lvam. Ilic mtegrum lapidem oblongum in lectuli pcene fig-uram efformatum, et e solo sublatum aliquantulum reperias. In proclivi Ieviter
    situs iUe
    est

    trumliic oblongrum et duplex, non siue peculiari lNummis consilio, in montis latus excurrit prima ejus pars sex septemve ulnis protenditur vario laterum flexn quae quatuor modo modo sex

    nemus. An-

    memorans, recte videtur explicare mtentionm qua Sancta datam inscripHonem in


    l

    Officium

    s.

    Rosalin lect

    prndicta

    psit,

    samo scul-

    videlicet

    ut verba

    palinis,

    petuo mcmorem redderent. Inque antrum ingmt, cui tunc nnicus, et quidem angustus e supenori loco aditus patcbat, intrepide deacendit ea meute, quam oharaoteribufi
    aaxo

    i!h propositi sui per-

    adhuc pateatibus expressit

    insoulptia
    oto,

    K-o

    ut dormienti cervical appositum videatur. Sensim ad laterahinc illinc rupes assurg-it,et


    altiore fastigio

    insoriptione ooulis obversante, susceptaa vitaa propositum altius cordi inJi-crr .,< diviua,

    Qua

    Roaalia

    W-

    conopseum imitatur. Accedit quiescenti opportunitas, cum hyberno tempore perpluit usquequaque antrum, huic uni parcitur loco. Illud admiratione dig-mus, lapidem illum non videri indig-enam, sed aliunde comportatum, non hominum tamen industria per eas aditus angustias, quae capere illum

    non

    possent.
    ptWB sccumlu,
    in quapluri-

    atque hac ratione evanescit objectio lib. % cap. Spa^, ; I, qni suspicabantur van.v glorim accusari posse Sanctam, si crederetur scripsisse ea,qu&adlau dem ac gloriam suam conducere possent. Verum
    ;

    pttonem

    nevolentiaa sig-na ad oaatissimsa mentis blandimenta vicissim provooare oonauevit sam honestis sima et optima crat ratio soulpendi talom inscri-

    Hm

    quorumdam apud Cascinum

    mum

    rcsedisse
    ;

    videtur

    125 Sed priusquam ultiraam antri metam attingas sinistrorsum retroactus secundje antri partisaditum reperies, ea angustia et humilitate, ut horrorem incutiat ingressuro
    , :

    (ut omittam sibi soli illa sculpere potuisse irgi nem, non ut ab aliis legerentur) vanus hio scru* pulus pturimos Sanctos inanis glorim facile con\

    neque

    enim

    quispiam, nisi inter rigentia saxa, exporrecto primum brachio et humero, ad duos tresve palmos prorepat. Secunda haje antri pars ad quinque ulnas in long-um protrahitur, in cujus interiore et postreraa. cellula, cseteris

    illuc penetrabit

    demnaretf cum plerique multa fecerint, dieoerint aut scripscrint, ob quee laudem merebantur apud homines. At vanse glories semper non estlauda
    bilia

    agerecoram hominibus, sed eapalam

    fa

    cere tali intcntione, ut

    humanam laudem

    quis

    am-

    pliore,

    resedisse

    ut

    plurimum Yirg-inem
    et sedile

    arbitra-

    habct manu, ut videtur, efformatum. Per aliquot rimas malig-uam lucem antrum excipit. Nullus tuncibi porta;
    :

    mur

    usui cnim

    aptior,

    maniter aucupetur ; quodlonge abfuit a Sanota nostraXur vero hsec antro illo deinde egressa videatur, non obstante scutpto hor proposito, moaj
    dicetur.

    ritu hiatus, scd c Buperiore looo angustus aditus Yirginem obliqua via descendcntem admittebat; non secus acsi ipsa in puteum dimittcrctur.

    XII. Sancta ex antro Quisquinensi


    egreditur
    ,

    quod crederet foramen istud, per quod hodie in spetuncam intratur, angustius fuisse quam ut transitum prmberet
    est

    Sententia hmc

    Cascini,

    atque

    inlrat

    nntrum

    Montis

    I-Vregrini

    prope Panor-

    sed res incerta est et examinanda 26. IIjb sunt, inquit pergens Salernus, sepulcralis ergastuli angrustiae, quibuscum amplissimos Panormitanae rcgia? splendores Bosalia commutavit. Excelso Virgo nobilitata animo ad asperrima haeo contendit, quia novir

    mum.

    Ntiqntim
    hi

    <,:,< ditbi/.ttndum, QUtn S. Kohabitaverit in antro Quisquinensi /-

    Sanota

    etn

    nn-

    amorem

    asperis nutriri, et quai

    hur vocantem secuta vcnit,


    perterrita.
    insctiptia al

    Jeaum ardebat, sedemque ibi flxit imin

    que etiam in antro montis Peregrini, ostendit Cascinus tib. lcap, 9, De Quisquinen id pro
    <

    nnmi ttgvwa

    bat

    '-.'

    locis

    vicinis
    >..

    qua\

    nomen

    tt

    S,

    Hosalia

    \K\
    erat,

    Qua

    descendendum

    hanc

    caveam

    easttxn
    vta.

    frui

    parte laeva rupes aliquanto latior et kevior adsurgebat, saxi genio virgata, et liria distin-

    inventa inscriptione mom data, />< anti o montis Peregt ini ex corpore ibidem tn> c , rpetua le Panormitanm atque aliarum quoque ecclesiarum traditione, perunt, ac
    < i

    >

    compluribus. Ilic a Virginis manu charaotequi duos traosversos dig-itos sunt alti, profunde inscuipti , ct in novem inaequalea dig-esti lineas, altissimffi mentis scnsum expressere factumque est, volente Deo, ut hsec epigraphe saxo insc-ulpta, quae omnium, opinor, hominum oculos antc hsec incognita effug-erat, intra paudies postquam in Peregrino monte Fauormicta
    res,
    ':

    cum U intur certa, magi inquirit, Sanctam permovere potuerit ad disceden* r.r prion antro ad secundum, Primo quu dem observat, eam mutationem non esse attri buendam tevUatiaut inconstantim irginx um
    '<

    !!'

    <

    latio
    . i

    usitata fuerit celeberrimis et


    ,
    <

    u.f./ti

    anachoretis uti vaj iis emplis i/itt, quibu ntia multa adjun

    tano inventum est S. Itosalise corpus, in Quisquinensi antro reperiretur. Ki quidem antro exterius ara D. Rosalia sacra adjacebat, ad quam olim supplicationc extra ordinem plures placando Xumiui itare, et sacra tunc peragi consue-

    gi

    possunt, huc non tran ;>>. quia ret certior juam ut ulla de ea orir\ possit dubitatio. 8e<
    torecte advertit,

    .,

    que ea de causa

    uthabitatio quinensi tnnotuerit, atVirgine solitudim amantx >fleri potuisse,

    Qw

    ma

    810
    .cTot
    '-

    DK

    8.

    KOSALIA VIRGINE.
    Sic

    ma deseretur,nevisitationes admittere cogeretur.


    Ad hanc
    agam.

    erebum eludam,
    ris

    sic vis

    ruet improba houo-

    s-

    mutationis rationem se multum inclinaquamox tum fatetur, addit tamen et aliam, de


    129

    fortaiicquia

    Tomamira
    in

    in Idea disc. 6

    ait, S.

    Kosa-

    ibidem nimiB
    innotutrat,

    ij

    am

    a regina Margarila invitatam ad habitan-

    dum

    monte pere grino, quem in hunc finem ab ea donatum contendit, idque non improbabiin Responliter, ut ante videmus. Idem scriplor 57 varia adducit ex Philippo sis pag, 56 et
    Paruta, quibua utraque ratiovidetur eonjungi. Nam laudatus Paruta ibidem pag. 57, ubi dian.a-rul, Ai-rtnui fuisse aB. Bosalia horridum
    Stetrum, dudbus milliaribus dislans a pago S. phani, ubi revera situm est Quisquincnse ita Cum postca vulg-utura esset, illuprogreditur Virginem in solitudine ducere vitam anfltrem pauci accurrebant ipsam visitaturi, gelicam, ii'.
    ,
    .

    conjectura cum probabilior assignari poterit habiea maximede causa anachoret* et eremitm conjectura sotationes suas mutaverint. Attamen
    ideoque minime certa. omnmo -JJNN Justinianus in Vita Ms. aliam rationem qux pro- ratioassigm . allegat mutatae speluncx omnia, quse ut ta> babilis admodum videretur , si supponuntur certa prorsus essent. Quae

    Paruta conHactenus Franciscus Baronius, cum antnquam assignanda ratione mutatt sentiens in sane nulta aha Et Cascinus probabilem agnoscit.

    nullanitet. Pes ubi nullus adest, gloria

    lum

    est,

    131

    certa

    vero, inquit, causa fuerit propositi

    mutandi con-

    ii

    teque Ipaiu
    tatlbue
    el

    preclbu

    eommendaturl
    suis.

    in
    ille

    infirmi-

    ad Peregrini montis specum silii, vcniendique posthabito, conjectura nos maxime Quisquinensi probabilis edocet. Cum enim a defuncti sui paQuisquina? rentis potestate in alienam transierit
    ac principatus, (quod ex donaCisterciensibus a comite Matthaeo tione monachis
    et

    afflfctionlbua

    Emc

    Italice,

    Kosarum

    ag-er

    /1,1,

    atque eadem fere mutatis nonnihil verbis readdens srquentia : Coacta fuit (hanc ob
    )
    :

    causam
    pat/.
    j,

    Viihoiuiuin

    56
    <-t

    mum,
    densa

    QuIIIelmi

    redire. Idetn rursus ibidem (Juapropter fleinde reversa est Panoraccepto b regiaa Margareta, conjuge regia Sicili, monte Peregrino, ubi
    flilva,
    ooi

    Bonello facta, et a 'Willelrao I reg-e confirmata anno mclxi, perspicue liquet) haud amplius Virsed gini opportuaum erat ibidem peimanere, sceedcre oportuit, ut commodum uancisceBlio

    retur,

    quo

    inceptam

    anachoresim

    requa ratione

    erat

    Inventam

    iii

    speluncam ^uo
    Iloc

    prosequeretur, Eo proinde consilio

    propoelto

    lam

    Inhabitavit.

    aflirmat

    antlquieflima traditlo
    nlfestat

    majorum nostrorumiid maexfgua


    scrihit

    pelunca,
    i

    e1

    ecclesia ab ea de1'.

    Octavlus CafetaIdemque A sancti idem Paruta ibidem Stephanl pago (id est, ea> antro Quisquinensi

    nomlnata

    QUfl

    Demum

    virgo
    l'i

    HoBfllla

    Inlmioa

    risftationum
    In

    regrea

    monte IVregrino. Factum id itet <>> probat eco antiquissima traditione, fama, spelunca, exiguaque Bosaliaa eccle,\iit, ao demum autoritate Caietani, quem item HactenUs oitai fu-ti donatione montis Peregrini Philippus Paruta i>< Vita Ms., cujus meminit Mongitorius "< Bibliotheoa 8icula, auctorem ab crudilifme rrlrhntns, >hn YtSque defunctum anno L0S9. Viarit igitur Paruta ante inventionem corporis rt scripsit ante editam Vitam Cascini,
    nuiiiii

    nd

    babttandum

    means, in urbe Panormo distantem, a Margarita regina sibi donatum abiit etc. Donationem memoratam Matthsei Bonelli variis confirmat ex Cascino Ms., ex Pirro, et ex instrumento Grseco, seu ex litteris Gnvcis Rogerii regis, quse datse sunt anno mutationem illam 1136. Atque ex eo infert dominii seu translationem principatus Quisquinw et Rosarum factam esse ante eumdem
    , ,

    Panormum remontem non longe ab Peregrinum

    annum
    1U

    1136.

    Verum mutta
    non

    in hisce incerta, atque id- ?u*


    in

    minmw

    f
    .

    omnia donationis adjuncta accuratius inquirere. Primo incertum


    circo necesse
    est
    utrii/i/

    probabilji

    Etosalla vita?n

    anachoreticam inchoaverit,

    oivente patre Sinibaldo , an eo defuncto. Citat quidem Justinianus varios scriptores, qui cre-

    putrattoiaHi

    ">'/""'>'"

    itauttradih nus i/isr. i;jo Franciscus Baronius g Etoflalla, guod impressui

    epotuerit ao Casoi*
    in

    Opere metrico de
    \o

    L680, epi

    grammate
    tri
    /,i,
    i'

    10,

    l) et

    12

    ea

    lane mutati an-

    dat rationem, A.udiamus decimum, sub tituipeou Bl i^iiriisi faglt, editum.


    ubi fioltlmas Dlvaa
    '-i

    Pama

    fadit In urbes,
    :

    Sensll

    enatum Trfnaorta oro Decua

    Anir:i petlt, togll llla,

    remotaque s;i\;i repoflolt, Bxigat uumanoa quo alne honore dlea.


    animuiii,
    ELoi

    [bbc

    alia,

    tunin seutentla

    fnllit,

    Grande tuum nutrlunl baao oava Baxa deoua. UentUt. 8ubsequitur\ \ i\ allquol Bosalla speou tradiiMTatnnuos,

    Cum

    pedem extulerat. odow grena exolta prtasto Bfaturatque gradu prapete Diva fugam.
    i.t

    m\

    prffidurae oaute

    dunt Bto8aliam in sotitudinem abiisse,dum vivebal Sinibaidus, cum asserant, Sanctam, audita patris morte, ex specu Quisquinensi venisse ad montem Peregrinum. At id depromptum videtur ex revelatione sororisMarise Ruccaforte, cum ple- F rique scriptores, quos citat pro ea opinione Justinianus, illam revelationem sint secuti. Secundo incertum cst, an Sancta ante annum 1136 anach vitam sit amplexa; quin et pa* probabile id apparet, si fuerit ohara Margarit.v regime. Tertio ea conjectura Justiniani apertam involvit contradictionem nam si jam oinum 1 136 MatUuxus Boneltus Sinibaldi ditionem acceperat ideoque Rosalia a Quisquina debatadmontemPeregrinum; quontodoSanPeregrinum accipere poterat a Margarita regina, qu& non nisi anno 1150 regi Wit.-

    Dive3 se fudlt

    eet

    Omine Baw

    fauato abeas,

    tii>i

    gloria

    mn^nn

    rcsur^-ot,

    fuga, Dlva, tibl mater honorlB eift

    Duodecimum sub titulo, Bimatur speoum, lofoiM rursum insinuai Sanctam stitm sic secum lo:

    lelmo fuit nuptaf Qmpropter si Bonellus jam anno 1136 Quisquinee et Rosaj-wn crat dominus, non poterat Rosalia propter mutatum dotninium post anmtm 1150 ad montem Peregrinum ex Specu Qutstjuinensi secedere totumque fundamentum habitationis ea de causa mutaUv spon;

    guentem inaucii poata Quasram allud lu^ilin


    i

    te COrruit,

    nisi quis maluerit dicere,

    recessis-

    nemuB, qtnBnna ultima

    ginem, ubi Boyieltus erat defunctus, locusyue ad altcrius dominium translatus at id est divinarc sine fundamento. J2que incerlum et improbabile apparet, quod aiuyit nonnutti, San:

    regnl Obslta luoifugfta 00701 antra fori^. Hlsoe milii obsouris adeundum rujubus nutrum Tutius, ut rugiam tutioripsa decus.

    ctam ob auditam patris mortem ab una specu ad atiam

    SepUtnBcysTomjr /fcggjg
    .

    S.KOSALIA A QVISQVINENSI SPELA^NCAAD


    \W

    RCTENSEM

    WGELIS EVOCATYR,
    SCtUVtun
    Butonensi,
    Jlll
    i <*.v.'.**-

    StpUjubris,

    Torrt,JJ

    Paa.Zlt.

    REGREDITVR PANORMVM

    IN

    EI\CT&MONTIS SOLITVDINEM

    SECESSVRA.DEDVCENTIBVS ANGELIS,lBiqVE

    DOMCEJVMIN AttTRO

    FIGIT

    xB v.i^ntn, nfi

    sculvtmtcl
    iu Sm*i Htrintf.T**'

    Ztit

    DIE QUARTA SEPTEMBBIS.


    aliam transivisse : nam pater forsan obierat ante inchoatam vitam solitariam, Casrfnus ma133 Cascinus prmter rationem supra datam vult divino quam probabiliorem dixi alteram adjungit insiinctui tnutationematlri- eamque sadpturis Bivonensibus probareconatur;
    , , ,

    311
    ADCTOM
    J. s.

    de ejus oorporis iuveutioneagroudum est. Id solum hio inoneo, segetem hlo ampliorem afflictatiouum
    a Yn-irine

    dcmessam.

    Ettgidissimis hoc

    antrum pe-

    nitioribusque montia viseeribusabditur, Borete flatibus obvium obri^escit crndolius, et perenni majoriquc stillicidio lutescit. Quare non olius Ibt 100US Immauo usui accommodatua csse potuit quam
    .

    buere,

    signum aliquod divinSB voluntatis a Virgine acceptum. Sic autem fere ratiocinatur. Non nisi divino instinctu prima vice ad soliludinem abiit, dum patriam et parentes deseruit. Credibile igitur non est, eam ab una specu ad alteram transivisse sine eodem Spiritus sancti motu, prmsertim cum illo transitu patruv siuv, quam semel deseruerat, rursum appropinquaverit. Deinde ex figura sua quarta et quinta, quas hicexhibeo, ita disserit Hoc insuper nobis confirmnnt piotUTffl quae subinde scripturis pnevalent et quantumvis antiquissimae non sint sufficit hic quod multonun imnorum habeant antiquitatem, quando secundum antiquas traditiones ea sic retulcrunt Bivoure. Quippe sub eleganti ipsius statua, ubi vita ejus pluribus imag-iuibus reprsesentatur, ipsam etiam sculptura exliibuerunt in duabus speluneis. Unius
    videlicet
    :
    , :

    tuguriolum, ac veluti nidulus saxo exoavatus, posl aditum spclunctfc tunc imgustissiuium heva delitcsceus, qui vix

    Puellum oaperet per fbramen repiocumoyjrrtn

    tuudo in^ressam.
    13-' Casciuus cap. 9 COmparat anfrum montis Peregrini cum Quisguinensi, ct ostendit hoo illo

    naguhorri
    ,,H

    fUissetolerabilius.etconseQuenter Sanctam tran* rsKmtrum ,,,> j t . a i sivtsse ad habttationem aurtorem et difficuiorem, mon(it p ert . tum proptersolis sptcwlorcnt magis subtractumt r><>
    i
    t

    " 1,

    ''""'''

    B exitns tam est depressus, ut


    ,

    eam

    oportuerit se in-

    clinare dum egrederetur foras. lbi autem duo ipsam exspectant angeli, quorum alter eam quasi manu preheudit, altervero ad aliam iuvitat speluucam et comitatum auget. Jam vero quis nou statim agnoscat duas istas spelunoas, Quisquinensem esse et montis Peregrini quisque non vldeat, desig-natum et sculptum fuisse transitum ab una spelunca ad alteram sub ductu angelico. Hactenus
    ,
    :

    majusque frigus inde Bnatum, uti etiamobventos, quibus magis e&positum ait antrum mon* tis Peregrini ; tum quia hoo prtecedente angustius, kumidius, eldemumomni aspectus amomitatc magisorbatum. Dcscriptio ttlius accuratior una cum figura dabitur 25 ubi agBtur de spelunca illa ad honorem Virginis ewomala posi inventionem corporis. Nunc vero inquirendwn t ^
    ,

    quam

    vivendi rationem in antris iltis tenuerii Virgo. At nihil hic habemus, nisi picturas va* rias, quibus plus tribuit Cascinus , ouam mihi

    videntur mereri, guiapotiuscrediderim eoocon


    jecturis depictas fuissequamea) oognitione gesto

    rum

    sanctee Anachoretidis,

    qua magnopere

    soli-

    cita fuisse videtur, ut gcsta sua

    Cascinus, cui facile assentior,

    cum non

    aliud vi-

    deatur velle, nisiper angetos significari internum Dei instinctum, quo permota Virgo ab una spelunca transivit ad alteram. At cum itlo instinctu recte consistit ratio ante data, ut etiam admittit Cascinus, qui hunc instinctum eidem non opponit, sed adjungit. nev idpugnat 184 Franciscus Baronius supra taudatus epicum ratione grammate 13, cui titulus, Deducitur ab angelis, antedata: nam plus exprimere videtur, dum ita canit tiivuiu
    :

    homines laterent, et Deo innoiesceroit. Dabo tamen omnes Cascini flguras, ut prudens lector oculis etiam intuert possit, quibus fundamentis conjectur^se ipsius ni
    tantur.

    % XIII.
    tae

    Conjecturae do gestis

    San-

    in utraque spelunca.

    poluit

    inspiratione

    Yi\

    durffi sc

    tuta viae commiserat, et vix

    Extulerat primo c limine Diva pedes. Cum jrlobus aligerum caelo delapsus euntcm Excipit, et la^tis cantibus astra ferit. En caeptiscoelum omne tuis, Hosalia, sccundat,
    Qestit ctalig-cros exhibuisse suos.

    Cascinus

    Verum hmc licentim poeticm attribuere possumus; neque ex datis picturis statim inferendum est S Rot&ttam ductamesse ab angelis visibili specie apparentibus ut nonnulli nimis libere scripse,

    non satis considerantes, tam inusitatos ceslx favoresnon temere asserendos OffU ium lect, bde
    runt,
    .

    hoc transitu ita habet


    antro Quisquinensi
    in

    Ctelesti

    deinde consilio ex

    regrini montis, tribua

    horridiorem BpelUDOam Pefere rnille pussibus procul


    transtulit
    ,

    lib. 2 cap. LO conatur ostendere AnuiiumSan tantam fuisse solitudinem Boaalioa ui nulli etatfluritmun lm '"' mortalium unwuam innoturnl cl viwerit sine oomtiwroium 1 moderatore consaentiw et vitse spiruualis, stne ^ usu Sacramentorum, sine utto demum hominum auxitio soti Deo et angelie nota. Ai ha/noopi nionem, quantumvis multis placuerit, ante Ca scinum ignotaw fuisse , ideoque neoterioam dici posse, nec satis probabilem videri,jam diotum est i Tiuitanuraadra irhsc.onditamf\tiase Elo aliara urtjut, uti ct Justtmanus. dat Prior varios vittc spirituatis directores, quoi nominare non lubet, quia non cottiguntur ea 11" monumento
    ,

    -,,

    <>

    Panormo

    Rosalia se

    ut quo

    difflol-

    liorem pufrnam secum ipsa commiUeret e coneo laudabilius de coo spectu paternse domus temptis mundi illecebris triumpharet. Latebat ibi quem eadcm po vad laevam angustus cavus
    ,
    t

    antiquo, sed potius sine ulla ratione probabili videntur conficti. Justinianu vero dirOi tores s Ro ilioB nominare non austinuiti at Sanctm /dus>
    ,

    cu! se videnpertasejus reliquias illuc venanti dam pnebuit, dixit esse suam cellam pcregrinam,
    ,

    culum commercii cum hominibu., attribuit, </uam veUem Verba tamen ejus acoifpe BSo inquit [o Peregrinoni mos consiiio Panormum remeau ablit, abi Bemotam ab altoram ooneuetem...
    , ,
    i

    multum aetatis exeg-L-set. Salemus mentem suam sicexprimit: Post aliquod tempus, incertum qua de causa, sed non sine Numinis uutu
    ubi
    ,

    fcudine

    Vitam

    rum inatltutum ad oelebrandoi


    dies in urbera desoenderetj
    riis

    ageret, et Beoandum anaonorete feetoi lolemnion


    ad
    a

    riotum

    neceieacole-

    ex hoc Quisquinensi autro migravit Roaalia, caeut vcteres prolitibus viae sociis ac ducibus, nec antra deseruit, eed depictae tabula: dunt commutavit. Venit in Peregrini montis Panormo propiuqui, speluncam , de qua dicam , cum
    :

    provfderetj

    regluam

    qi

    mirlflce
    ,

    oivlbuaob equlo Inviaerel empla, etaliarum virque pietatia ac relijfiom e

    batur, gTati anlmi

    tntnm dooumenta exhlberet. Non credMerim Sanctam spetunca sua egredi consuenssc, sed ve risimile est, non defuisse eidem magistrum vilm
    spirituutis,

    , ,

    812
    MJCTORI

    spiritualis,

    tjuala cjut
    eorprtrit
    a/jli

    etionei

    spelunca administrari potuerunl. Attamen nihil certi statuendum de re incerta. 137 Figura sexta Cascini quam hic reprsequibus pro varia exhibet instrumenta sento more anachoretico corpus suum affticcisse credi, t
    ,

    EOSALIA VIRGINE. depi- D Bosaliam, quam ubique fere cum angelis a quo Sacrosancta mysteria ipsi in ang-elicam asserit nomi])Z S.

    ctam, ideoque Yirginem natam. De hac autem pictura sic loquiturpag. Pictura , quae non solum exprimit dona 248
    :

    sed repraesenflorum terrenorum et cselestium contemplantis virtat insuper florentia desideria


    ,

    tur Sancta. Cascinus de hisce disserens cap. 12 prudenter ait pag. 226, se divinare non posse, quam variis modis, et quibus nominatim in cor-

    pus euum

    /><>'

    ssevierit Bosalia.

    De victu parco et
    ,

    et aug-mentum ejusdem contem, quod inde nascebatur uti et alia doplationis, na cselestis ipsius Sponsi, cum totum istud sacrum ncg-otium manibus pera^atur angelorum. Hsec

    ginis Rosalise

    duro, de crebris et rigidis jejuniis de aspero hlu, de verberibus incussis innocenti corpusculo flagellis variis, verisimillimas fieri posse conjecturas/recte observat. Verumprudenter ad-

    pauto magis expticat

    et

    confirmat his S. Bona-

    venturse verbis de angelis : Sunt enim delatores luminum, et elevatores intellectum ad suscipiendas illuminationes. Hisce aliisque pluribus , quee

    At non ausim venire ad modoi particularea (affligendi corpus , ) qui familiarea fuere 8. Rosaliffl, ne piam meditationem
    jungit

    hme verba

    texam pro fundata bJstoria; ctiamsi relatio


    in antiquifl picturii

    illius

    fuse disputat, satis videtur declarare figuram non inteltigendam de visibile ministerio angelorum,sedde invisibili ; idque longe mihiapparet probabilius cum sit inventio pictoris qui hisce
    ,

    xposita
    ;

    videatur

    per varia

    pmnitentis Infltrumenta
    ilia

    malim enim credere,

    figuris varias Rosaliae gratias , virtides , donaque cselestia exprimere voluit ; non vero hi-

    ibidem depicta esae


    Boliteriorum
    ,

    phaa
    tia,

    et

    tamquam consueta trotamquam horum exercidubitat.

    Recte , opinor, Cascinus conjicit, consuetas sotitariorum pcenide quibus


    nullm?

    tontiaspotius exprimi laudatis

    imaginibus,quam

    partioulares

    Boaaliffl,

    licet

    alioquin vix possit

    dubitari, quin simites ipsa adhibuerit corporis

    "i

    flffttra
    <

    *<'-

    ptfma
    -

    Ideatui

    optlcanda
    ,

    trntli ulirn,

    Oj/icium et Salernus ptusculumvica tigatiom deniur imagini tribuere at iltorum verbacommodius dabo infra cum de pturibus picturis simulagant. quam subjun188 Figura scptima Cascini videtur exponenda, Cascinus de ea !/". flgurate dispuiat cap, L7, ubi suspicatur pag. 260, Rosaliam fortasse, dum spetunca sua subindeegre.

    diebatur
    legisse,

    rosas aliosgue flores in vicinia positos atque gco iis tecouisse coronas, quas pio
    ,

    quantum apparet : sicuti etiam dicendum videtur de figura undecima duodecima et decima quarta, quibus varise gratiseperfigurasrepreesentanlur. Verumtamen Cascinus in eodem capite alios etiamfavores S. Rosalite ab angclis przestitos opinatur nam pag. 247 acsi credidisset flores et fructus ita loquitur S. Ro.saliae revera ab angelis oblatos , et similiter concentu angelico eamdem recreatam dicit pag. 51, quia angelos cum instrumentis musicis eoskibet figura duodecima. Quinet victum angelorum opera eidem aliquo tempore administratum suspicatur pag. 251 remittens ad dicta suapag. 221. At simiiia egent solidiore fundamento, quam sint imagines non admodum antiquse, aut conjectunc ab aliorum Sanctorum exemstorica reprffsentatio,
    , : ,
    ,

    plis deductiB.
    )

    lentationes
    sv

    Deo offerrett quemadmodum imago exprimiti > explicetur sensu proprio. Verba ipsa Cascini Latino reddo: Huic cogitatfoni favent antiquai plotur, et prmaertim Uls, qumest in texto
    affectu
    eccli
    .

    tentalionibus S. Rosaliae et pugna cum d*mo num dsemone fuse agit Cascinus cap. 20, ubiexhibet peratse,
    10

    De

    figuram nonam hic insertam. Verum ratiocina-

    ilffl

    OHvellenBla, ubi Sancto genibus nixa, sed

    Dubem b terra aliquantulum elevatam, offert lum oalathum floribueplenum. Angeluavero, Bubmiasfs item genibus utraque manu sublevaniij.i.i
    , t.

    solumex instituto vitse. loco habitationis jam relatis aut huc non spectantibus, necadfert monumenta antiqua solum allegans
    tur
    , ,

    aliisque

    iii

    adjuvatj nt

    ei,

    opinor, ostenderet,
    lllffl,

    quam

    g-ratiu

    cffllo

    fuerint rosaa
    tu oblatl.

    floreaque
    qui velint
    pi

    tanto reverentiee
    figurate perfloc<
    .

    Quod

    sf

    duas imagines, in quibus nonnulta reperiuntur diabolicm tentationis indicia. Quapropter satis erit dissertationem ipsius compendio huctransferre &x Salemo qui simul de imaginibus quibusdammox datis sententiam suam exprimit
    ita scribens

    i.

    Istoa

    Lntolligere

    ardentes

    quaa

    non
    pote-

    miuu
    rl1

    eranl

    aocepttB

    quam corona qumoumque


    tamen
    oredi

    rlbua
    ,

    dod

    diffloulter

    Ipsam e veris quoque sl naturalibus dona beatn Mnrlffl Virgini obtuliBse, quia amor ingenioaua est, nd Industriam Laboremque suum omni oooasione adhibendum, ut plaoeat etc. \
    i

    Oportuit sanc ( S. Rosaliam ) cum. lemuribus aui Lmpotentibus callidarum machinatipnum auotoribua strenue dcpugwiare, dum gemajestatem rogm domus blamlimenta nubilium annorum opportunitatem in ejua memoriam revocarent dum simul asperitatem antri
    :
    ,

    ilitudinem

    vitffl

    pericula objicerent

    etmox

    isimilis
    ini >ir flor

    mihiapparei

    illa

    cogitatio
    (i Sf

    mole tiamanimi, vitea tdium, moerorcm, iramducerent, et in Puellae perniciem urg-erent.

    latismodo prwdicto} quia probabilius mi* hi Metur RosaUam speiunca si>a sic ><, samfuisse, utilla numquam egrederetur:
    , ,.

    Quare veterea tabulee tartarea monatra per horrorom in fug-am lapsa monatrant ad conspectum
    Virginis in se acriter ferrea
    NTecesse

    agis congruit instituto

    enimvero

    illi

    gis colligi

    potesi

    ex

    ipsis

    SanoUe

    wrbis

    lu

    vigiliis,

    ceterisque
    ;

    catena desvientis. perpetuis se jejuniis ejusmodf corporis confliotafuit


    ,

    hoo antro uabltare dec

    pter existimo

    tkmibus macerare
    ojxvm tenuitate
    et

    animus enim non meiius


    asperitate victus
    ,

    alitur,

    flqres intelUgendas esse pias preces , aut varias oirtutes, >/u,r floribus etiam significari

    ssunt.
    ilii

    num
    nullo
    vini
    s

    lf<

    iti,

    undtcitna,

    Octava Caseini flgura, quss seQuitur, significat divinos /hvores , quil \ rinis beEl

    nec aliunde dlica instrumenta sustinendis daemopralUs felicius comparantur. Hic Bosalia
    vixit
    ,

    bumanarum rerum uau modum qoo duce illuc


    Quamobrem cum

    et lirruini
    flfl

    ;,

    nignitate cumulata fuit Virga solitaria. Porro Cascinus cap. 16, cui titulus

    ad amoris Diappulerat, et volens


    ur divina per*
    ce/ilu snlutia
    :

    uebatur.

    Ul
    ta

    plurima disputat <h> officiisangeloruminhomines, et prxsertim inS,


    S. Rosaliffl
    '-11111

    angelia

    ab antiquo icom aliud frequentius exprimunt, quam beaoum welestibus, Deipara, et Servatore Jesu
    pictaa

    Rosaliae

    t-JciQ.

    Sastttoru/Ti

    IN

    ERCTEN.SIS ANTRI FORAMJNE SE ABDIT, El


    tx joraminis wfws,
    et antrt

    [BERO GAVDET

    CAKCEFEDrvjNIS INTENTA COM2HENTATIONIBVS.


    totius utfuecttane.

    p*$. 11 z
    .

    r^wJUi.//

    fkg. Sf

    ASCETIC/E. S.ROSALl./LV
    ,

    EXERC [TATIONES, ASPERA VICTVS CVLTVSQVE RATIO.


    .

    sculvtura Biuonensi etvtmtsaue


    f

    antri fpecie

    /r/'/

    Stni vtortim

    &ri">

    CERTVM

    ORANDI

    MODVM
    j.

    AB ANd FLIS EDOCTAPRECES DEO


    1N

    voSWVM

    INSTAR
    itis x mtu
    j

    CALATHIS MfTTIT
    ecrlesi/t

    tabiuis vracipue ex Utio Vanonnitance

    pliutllenstA

    S.CATHARIMiVETJH
    .

    Jc/** S<ll<<

    t<'

    r"

    frrtslbmJlh

    VARIA ANGILLORVM

    IN

    VIRCIMM

    ,.,, pcpnm ET ROSALIAM. OBSE

    _,,

    FLWVM MVNHRA

    ixferculo Btuone^i

    ^/

    ,Cf ; / '--r>^"""

    &
    v ,

    SeptemLris, To/nl! Vno 313

    Jcia,Sa^tfif>-^r^

    SPONSI CALESTIS

    MANV
    tabula

    SEDENTIS 1N SlNVJWATRIS CORONATVR.


    Miuonenfis S.Aaatha\

    Cx

    eccltfte

    S&HBH90U9W

    Septem&ns

    Tonvij

    AB EODEMELANDIENTEMODVLANTLBVS ET ROSIS CONTEXTAS


    E
    x tm

    L1

    C1

    RECIPIT PIBVS TETP-o * T TAVL O.

    ANGELIS COROLLAS EX AVRO ASSISTENTIBVS SS ECCLESIA WJ*'


    .

    fic:Thoma. de Vimhn

    jm mccc c lxxxxim

    yI(

    U Tem

    11.

    KO^AI

    DORMIENTIS
    MONTJS
    x
    r

    l\

    MOREM COMPONENS
    EPFJ
    -\i

    S!

    SE,SOLA IN

    AN

    \\\0 PEftEGRINI

    RNOTO

    \JNGELIS KQMINIBVS INACCESSO.PLA;

    CIDISSIMl

    WIWAM
    XIII

    inuciui

    carpons sttu.

    Septtmlm Tom,ll]ha3B
    ^AlUj Soncto

    OUONAA\ LAVDVA\ A\AGN DEf MATRf


    SOJ
    '

    SVPPL EX OFFERT, ET
    -

    u\i

    n\

    POSTERIS COAWENDAT ORANDl RITVAl


    ylopuhs ctrca pectus
    t

    hh

    fihs

    precartfs

    et vitcr ivfiuf diaitos

    Sr #< Btroytst

    Pf*j

    DIE
    Rosal
    fl

    QUARTA SEPTEMBRIS.
    amorisnormamiusolitndine vitam tradu\it,etsanotissime perennibus eharitatis roais, et virjriuitatis liliis coronata deposuit. quanto tempore
    lt

    n^. ? blanditias innuunt namentaad k, i"' plane, quibus illa cuns et oblectamentis in tanta loci rerumque omnium asperitate detineretur.
    ' j
    ,

    rUm

    alatll0S

    et ca Pitiscoro-

    IMII
    s.

    j.

    Demum

    Ploreee

    enim

    co-

    rollfe virtutes

    divitiasque

    in
    illo

    animo

    castissimo pectore caiesns contemplationis odor exhalaret ad supe-

    uunt,

    florentes ar-

    quam

    suavis

    ab

    Eactenus Salernus cm;ms oer da rt.aw figuram decimam untfeetmam et duodeamam guas ftwc transfero. De hisce
    ros.
    ,

    respiciunt

    Sancta austeram illam etanachoreticam vitam in montibus et speluncis duxerit, meprorsus ignorare profiteor, cum monumentorum defectu ne probabilis quidem conjectura dc eo fbrmari possit. Qua dc causa adbeatam Sanctm mortempro
    gredior.

    vero in Officio hsec leguntur Callidas damionuni msidias quas asperae vitaa ta?dium et solitudinia horrorem animo ing-erebant acriter
    .

    steviendo iu

    se

    ferrea catena

    vigiliis

    et

    forti

    ammo

    humi eubatione
    ,

    XIV. Mors Sancto

    ct scpultura.

    Cumque

    superasse, antiquae icones significant, humanis destituta pnesidiis nihil sola-

    tiialiuudehauriret

    quam

    e ceelo

    Dominus, qui

    consolatur et coronat Sanctos suos angelicisde, liciis eam saepius recreabat. Hactenus de illis Of-

    Disputaturus
    ,

    ficium ex iconibus datis, quw non eamdem omnes habent antiquitatem ; et sic antiqu vocaripossunt,ut tamen plerecque aliquot seculis wtate S.
    Rosaliae sint posteriores.

    Hac de causa

    opinor

    nihil particulare asseriturpro certo ; sed solum dicitur relatas vitse asperitates in iconibus ex*
    ,

    cap. 18 de morte S. Roaalise Cascinus fatetur inter plurimas imaoines anttquas nullam repertn eatoua degenereobttus illiusfieri possit certior. ExistimattameHtSe ex situ corporis inventi docere posse, qua morte ad vitam beattorem transiverit sancta Anacho* retis. (fuapropter imaginem placide morientis, ex corporis inventi situ collectam, ewhibere
    ,

    tfw&-mei* /"""" '' "


    ,

    l,

    soitiorte-

    (.

    primi

    ang-elicis
    ;

    a.i eo.-oiiail/a?*i'a.ia

    tim affirmatur etsi deessent imagines quia Divina beniguitas pro derelictis terrenis solatiis cselestia targiler Sanctis suis impertiri solet. 142 Cascinus cap. 16 multa disputat occasio,

    vero deliciis recreatam generaidque omnino verisimile esset,


    ,

    tuit

    figura decima tertia guam hic reprsese \o Quibus vero conjecturis aut rationibus figura illam sir effbrmaverit, mooopatebit, Salemus Ca
    ,

    K
    i

    Vitam sanol mentemsic brevik mii simo actam mors exoepit ad immortalitatem tpa
    scini
    .

    ductura.
    vixcrat

    in
    ,

    ergo

    Etosalia slbi

    demigrandum

    es-

    Saiic--f

    ne

    figureedecimse, in

    qua Sanctam exhibuit cum

    so inlrllr\it
    ,

    ut soli

    Deo

    in

    solltudinil hOPrOTfl

    in .isu fueril

    corolla Mariana, quia globuli precatorii cum cor* pore ipsius fueruntinventi. Non audet affirmare, coronam Marianam aut rosarium a Sancta recitatumfuisse, quia existimat tam rosarii quam

    ita

    propositi tenan
    ,

    nullius tuno homlnia

    offliMosam soeictatem

    ut vidctur,

    admisit

    quod

    a
    se

    magnia item
    illa

    anaohoretia factltatum

    legimus.

    Nuda

    recentiorem esse, et S. Dominico attribuendam. Non ignoro institutionem rosarii revera S. Dominico a pluribus adcoronse institutionem
    scribi. At eam sententiam non omnino certam esse el initium rosarii ab aliis attribui Petro
    ,

    ergo Ln humo nuaa peregrlnffl ipelunooa Q dextcnnn pulvilli iinnv buicompouit


    : ;

    guenti supponil capiti


    sti oruciflxi

    ifnlstpa

    saorum Jesu
    detlnel

    Ihrl-

    ilmnlacrum in sinu
    per dlgltos
    telo
    ro

    oum

    pp\

    oapiis globuliB

    Innexii ao

    pendulls
    prl

    ncc
    die

    alio

    quam amopia
    cffllo

    oonfo

    ;i

    R,oBolin

    Eremitie

    qui floruit circa finem\seculi \\ aliis usum rosarii adhuc antiquiorcm ruleri fuse ostenditur apud nos in Commentario prmvio ad ActaS. Dominici 19, 20 et 21 seu tom. i Augusti pag. 4-22 et sequentibus. Forsan Cascinus
    ,

    Nonas Septembrli

    eam

    efllavit

    animam

    ffiternum in

    revlreaeentem. Hoo plane situ no

    si scivisset rosarii

    usum a quibusdam

    statui S.

    sententiam suanon C Rosalia vetustiorem, eamque existimasset inventos cum carere probabilitate, ipsius Uariani S. nosalia globidos fuisse serti ZWvelit coronam Bosalise atiam quam,

    habitu post quinque fare ecula pepertum Virg qIi eadaver: atque Inde ppimura conjeotape liouit, uullo e, eum doi mii tabifioi morbi labore affllotam fui em pefepat. e ti otiusquam oam morte luctanti Hactenus Salernmem mente Cascini, cujus ratio*
    |

    cinatio diligenter e voutienda est, neminem 148 Primo asseritur


    ,

    mortalium prsotpmnta
    '

    cumpag.
    clam

    et satutafuisse ad orationes Dominicas recitandas. Fateor rem totam tiones angelicas illos ha mihi videriincertam, cum globulos aut ad altas preces potuerit ad alium usum constaret Orationes Domi: at, si
    ,

    ''!"" morienti adfuisse, ai/ditO tomen KOnnul ""' ""' dubitatioms indicio per voces, ut viil.-t.ur. ,sv-lo utcxamtnaii ., cundo expltcatur quo orports sttu Sancta mor ihi trm obierit atquee c eo utu olligilur tertio, non morboautinfirmitateaUqua, td wladivini amo <li<ris violentia obiisse Bo aliam, Quarto pro
    Knsnliii.
    .

    mulliplicandas

    globuhs tslisnumenicaset satutaliones angelicas probdbiliter a Sancta, posset eti ratas fuisse
    dici,

    emorti"ii>
    Ba ]] a

    n\'.i<i,i,ih> '<iu
    t

    quarta 8eptembmi
    mirabilis

    qua

    colitur Sancta.
    l:
    -

    Magnus sane et

    $, Bo-

    coronam

    fuisse

    Marianam, eamque

    \\a.usitatam.
    t/uibus redi
    titilu

    143

    Qu* ad

    figuram

    undeamam
    '

    u,*j*

    /....

    corwus.

    dmamdisseritCaSi ri^usexcutererumlubet.

    "

    '''"> asseritu \ine mor /,,, cUtt ibuitw boobiisse, quemadmodum debeatiisima Virgine Maria creditur. Verum quanto excellentior et oli i' 1 '' gratia, tanto certiora et t lalic
    '
    .

    Difflculter

    m
    nc

    Zrsuaderepossum.aKud

    requiruntur argunumta, ad <<<< afflrman opU r non est, cur offendantur ama/n 8iculi, "i" mderini meaucto LiflB
    ,

    aZu

    eamdem insignivit m Znrter\Lvglori*,9U* Msceconsentt* TZclorOffir


    ,

    JtZm,

    puerulo qua

    quarn coronam grah

    non

    <>>, ai /'

    '

    '
    }

    mkTnodo
    templatione

    ietan,,
    ad

    ***** *
    divini

    defix:'

    perfectissimam

    ip iusraU tquidpiam admittere, <><> certt raprobelur, prmsertim ubi agiturde n bus " " """"'' "' ''' q wM summi mom fundamentc ingu obita. Videamus igitur 9 quo primo quidem ordien ta nitantur aUegata. Et

    rwewominein Hngula
    ,

    inauirere
    i

    ''

    dum

    314
    AOCTOne

    DE

    8.

    KOSALIA VIRGINE.
    omnia
    148 Attamen supponamus tantisper , eo situ n rnortuam fuisse S. Kosaliam , quo Cascinus mo- nec ex litu morientit, $i rientem repraesentavit ; et videamus an inde le- revera talts gitime sequantur reliqua ex eo situ collecta. Ex fuistet,
    , ,

    dum a

    corporis invenli situ, quia ex eo

    JS.
    Oitcnditur,

    non

    latis co-

    tjnotci potuiue

    titumeorporii
    inventi.

    Cascini argumenta hauriuntur. 146 Corpus 8. Eosaliffi, quando inventum est in monte Peregrino ut suo loco narrabitur erat cujus long-itudo ad sex et amin sacco concavo
    , ,

    plius

    paimos producta
    ,

    latitudo et

    altitudo

    fere

    In parte autem illius saxi calvariam primo repererunt atque eo indicio reliquum deinde corpus. At integrum corpus numquam viderunt sed fracto in multas partes lapide ossa omnia tandem in variis istis mxi fragmentis repererunt. Quarto igitur quam rectede situcorporisjudicarepotuerti Octy inus aut alius quisquam ,si situm illum nullus umquam observaverit ? Certum apiporis situm accurate reprsesenparet totius turi iioyi jiol.iu: .r, tjttia in pturrmis fratpnrutts >>. .,i nonnutla fucrunt inventa nec ullibi asserit ossa illa 'i<i nil.creducta fuisseadpristinumsitum, quern in lapide /mbuerant, aut id revera fieripotuisse. Unicum, quod observavit de situ corporis
    tribns contioebatur

    inguit Salemus.

    capiti supposita primo cotligit, Sanctam soamoris vehementia debilitatam obiisse, ita raCum videamus Deum nobis detexisse tiocinatus tam placide ad caput sanctam illam manum mortua? virg-inis Rosaliae positam, quis simul nou abesse hic omnia indicia gravioris morvideat

    manu

    la

    aut molestiae mortis, in quibus occasionibus ac membra incompodecidunt brachia et caput site locantur. Verum hic coutra videmus sola plabi
    , ,

    cidte debilitatis

    indic:a

    in

    habitu
    ,

    suavi

    quia

    et

    brachium elevat Kosalia et manum adhibet pro cervicali ad caput sustentandum ; et similior

    se

    locanti ad

    dormiendum quam

    luctanti

    cum

    morte , ita se sustinet usque ad extremum spiritum. Itaque spiritus illc non vi febris sed amoris a spelunca ad caelum discessit ad suavissi,

    mum Dominum suum


    stum
    ,

    et
    ,

    Cascinus et ew quo situm reliqui corporis per conjecturam dedit, id c.st, quod narrat pag. 271. Dum singula contriti saxi fragmcnta ditigenter
    ,

    ut spiritus

    illiufl

    Sponsum Jesum quse ex eodem

    Chriipsius

    Gumsociis perlustrat

    grande,
    ihi
    pitis
    ii

    et

    omnium maximum

    pervenit ad fragmen satis ut postca credi,

    Ita ( Domini ) amore in spelunca se recluserat. ratiocinatur Cascinus, aut ejus interpolator, pie rnagis quam solide ita ut recte hisce prsemiserit
    ,

    hcecverba: Nisi devotio faciat, ut


    videam.
    I

    unum

    pro alio

    fn eo autem fragmine erat pars in/erior ca>"<>

    nonnullis ossiouHs capiti annexit,

    quw
    di

    iriinis
    ri

    anatomit isprwsentibusdictasuntesse
    ;i

    19 Quis enim nisi pietate sua nescio quas tjuidquam pro meditationes et imaginationes sibi formaverit, ex m onesnne
    ,

    quidem manus dewtersB, uuia, inquit, ibi annrxi, ubi raput parlc df-xlcra collo conjniriiur. ff.rr rst. riifin, our Cascinus reprsei/i/i,

    firant

    sentet

    fto,

    allam,

    manu

    deootera capili supposita.

    hiventi vero globuli precatorii, guorum unus erat mirr digitos manus sinistrm, ipsum moverunt, ut eidem manui coronam Ma/rianam attribueret, Quid pro vostimonto et pro reliquo situ corporis

    os.strnfts 'itijttoritni r.v.Yii ossibus cojntts inventis statim inferat Ilic homo sine morbo obiit aut llic homo similior est dormienti quam cum morte luotanti P Quis ex ossibus aridis sibi dormientis speciem fingat modo partem exsiccati
    -.

    morbo

    obita

    capitis

    cum
    ?

    ossicidis

    digitorum conjunctam
    ,

    in,

    tamen est Cascini ratiocinatio quam tam serio non refutarem nisi viderem
    Talis
    aliis ptacuisse.

    tueatur

    kabuerit prSSter con/rrf/trits, iguoro. Crurift.ru.ni


    imiliter indidit, quia crua> exigua ruin rorporr tnrrnta, u/t r/ tutttyo Crurtflri cousinislra
    ver\
    Hir
    ii

    Cascini ratiocinium dico,quia in

    libro ipsius
    bito
    ,

    posthuma exprimitur: At merito du, ,

    iu gffu

    fracta,
    117

    qumetiam decebat 8anotam.


    rrrtt
    r.i

    an ipsius sit Cascini : nam cum constet Ojnts ijisins intrrjjottttum esse cumque in Vita
    ;

    quiiqwm
    pOfffl til/r,
    i',
    i

    loii/

    ititjilrs
    ,

    ruiu jmrtr rapifts

    si-

    '

    titu

    mo-

    mul
    ffl

    inventis u<>n sequitur

    Sanctam morituram

    ris telo

    /i

    nfjfj

    eo iitu corporis composuissc,


    t

    rum

    <,n<i/tsa!ns

    Latina non dicat Cascinus Kosaliam solius amoconfossam esse vehementissime suspicor, opinionem illam ijjsius Operi infarcinatam esse

    modis contingere potuerit,

    digiti

    postmodum

    cum

    oapitijungerentur, Quippediffteulter oredipotest, Sanctse oorpus guinto post mortem seculo inven

    eodem plane situ,quose co,,tiiosuerat prasertim oum quindeoi n pedibuS si>t> Irrrtt inrcntunt stf SanCtX COTpUS i tWC ttlit sttt) Irrra mt ninrtfin sr cron^totrrr jioturrtf ttu ui Ioqus, in quo corpus inventum, sepulturm
    tnoriens Roealia
    ; .

    tum

    rs\r

    attis jdttribus. Verum, sive Cascini sit, quod non credo sive alterius illa opinio; libere edico non ita de gestis Sanctorum ratiocinandum esse, nec tanta eorum privilegia e conjecturis tam levibus essecolligenda. Sane ejusmodiratiocinia San,

    ctis

    ipsispiacere

    nequaguam possunt, cum noyi mi-

    nus humiles

    sint in cselo

    quam fueruntin

    vita,

    nec

    fue
    ttt

    it locus,

    uon habitationis, nisi quis dicere

    minus a ftctitiis abhorreant laudibusjam gloriosi, guam ab inani gloria abhorruerunt, dumadcce>

    locoangustum fuisseantrumsubi'n ijuo habitaverat, iUudque demde perterram montis decidentem opplatumfu Verum neoCasoinus nec Salernusidcontendunt,
    illo
    .

    eodem

    aspirabant in terra.
    ,

    oum San
    rctint
    :

    per angelos verisimUitersepuitam


    ,

    rt

    si

    reVB

    ohttssr

    quod ex situ corporis coltigi vee morssoli quodque Cascinus ipse in vita tarianeoat t.o/tna assrruit, licct ex situ corporis ibidem non aliunde ' )robatur intulerit est mors solitaria nutlo mortalium * prmsente, Audiamus Salemum pro ilta opinione
    150

    Alterum
    (

    volunt aliqui

    posimodum

    Tnnttx decidentis terrm molefuisset contecta, situscorporisnotabiliter mutaripotuisset, Mdm video igitur, qun ratione ew situ inventi

    edicto corporis situdisserentem. Siquis prcetcrca


    ,

    inquU, ex mortalibus eo
    adruiflsel
    ;

    loci

    morienti

    corporis reote oolligi possit situs marienHs, sive supfon<wius,sincsrpulturani iusiss,S<uictvcor/ws eodem hoo, bierai sive suspicemurab
    ( .

    sane composuisset ille ad peQtua, ut solet, ambas Puelhe manus feretro de more saoraa exuviaa ^tuiisset ad sacra coemeteria haud Longe pemota, ueo sub humo eas de:

    Bosaltffl]

    angeiis sepuUusn saorum oorpus:

    nam

    si

    angeU

    honoremsepuUurme^ohfyuisseitfSancta^ourssgua mutare non potuissent eorporissitum, udfierisosepultura. At infro probabo, Sanctam oeri stmtlitrr homtmtm manibus fuissc scpultam ; atlet in

    fodiaeet, qun aquis ffuttatim deciduis in illarum peroioiem iutesoebat Quare ut solitariam illa vit ita volons libensque solitariam, ut
    .

    reor

    sustinuit mortein.
    est

    Hax

    ratiocinatio
    ,

    minus

    obsunia

    queita pronsus corruunt,


    disseruit, et in ftgura

    qumde

    situmoricntis

    reprmsentavU Cascmus.

    nec tamen certo ^tnncU, quod ptwtenditur. Quippe Sancta?n sine humanoauxitio obiissenon existimo, nisisubitanea

    quam pr&cedens

    StfUmbm

    Tem.II

    Paa 3f6

    ^NGI

    DVCl

    ROSIS

    HOS

    OAM REDIMTTO AD CKLESTES NVPTIAS


    I

    \l

    SPONSA FESTINAT
    J

    -.r rwmiOT dedihfii

    xni!
    ."'

    tffOi/tlt Pii

    nea morte

    sit

    oppressa, aut infirmitate

    defuncta, uttotomorbi tempore nullus cesserit, quod nullus xgrotantem sciret.

    DIE QUABTA. SEPTEMBRIS. tam breci stimv olim sculnta fuom

    315
    h

    eam acVerum id

    praesumendum non est; nec

    m
    i

    . TOSteB hberatm, qu.r nunc

    verba, Adest pestis


    te<]i

    <

    T.ins

    h,

    portasocra-

    sic sustinuisset volens

    testatur Mongitorius in disscrtatione

    Ms

    libensque solitariam mortem; sed necessitate potius quam propria voluntate ab extremis Sacra-

    traJustinianum, E.r hisoe verbis Oascinus


    cap. 6 colligit,

    GOn
    lib

    Panonnum

    mentis abstinuisset. Quod vero argumentum ex loco sepulcridesumitur, tantimomentinon est ut


    t

    S.Cnrtshna m ipsocorporis adventu, seuanno 1160. At obserrat laudatus Mongitorius


    lere conjecturam Casdni,
    ,
    ,

    peste litoratam a

    fal-

    Sanctam mortalibus omnibus incognilam in monte Peregrino vixisse, et mortem ibidem mque cognitam obiisse, cum ex cultu anticredi possit,

    quissimo longe certiuscolligatur, ignotam omnibus non fuisse Rosaliam, uti antea ostensum est.

    aoverisimUittragide peste anni Menxevu, quando inquti pOlta fuit exstructa. Quapropter itla opinio Justinianinon habetidoneum fundamentv.m; nec nisi leviscon.

    Tornamira
    asserit, txtre-

    ma

    mocieit-

    tium tubsidia Sanctx administrata.

    monte potius, quam in vicino aliquo ccemeterio, sepulta sit, ignoramus at id variis de causis fieripotuit, ut moxdicemus. 151 Tornamira in Idea conjecturali disc. 6 num. 25 asserit, suprema morientium subsidia, seu sacramenta Pcenitentise, Eucharistize et exin
    i

    Cur

    jectura pro eaadferri potest. nimirum quia S. Rosalia patrona est contra pestem sed plures suntcontra pestem patronijicet pestitentia non fuerint correpti.
    :

    tremse Unctionis sanctee Anachorctidi administrata fuisse a S. Elia Aquileiensi, parte suo spirituali, prsesente S. Joannc de Nusco abbate Montis Virginis in Sicilia. Verumostendi non potest, sanctum illum Eliam Aquileiensem umquam in Sicilia fuisse, cum omnibus Martyrologiis Sicu-

    153 Secundo,quod dicitur de rocato saeerdote ad xgrotantem EtosaUam, oerisimiU st; at drfectu monumentoruui inecrtum. Assrrit quddem sacerdotem, Cvrillum noraine, ah anqdo ud RoBaliam mgrotantemrocutum, Maria Kacca/oete, exqua id alii ipsius sequaces sutnpseruni at Vi tam iilam fidc indignamjam subinde monui. Qua
    .

    veriitmUe

    e$t,

    Sanctant ex-

    trema
    )>iite

    sttice-

    Siicrn;

    menta

    xed

    iiiMrfunt, '
    alia multa.

    incognitus, et nulla de eo notitia habeatur documentis antiquis, uti observavit Mongitorius in dissertatione Ms. nobis transmissa, in
    lis sit

    de causa probabileet verisimite est a consuetudu ne Christianorum,et anachoretaruoi ctiaut, su prema Ecclesia Sacramenta moriturm Etoaallaa B

    ex

    ullis

    quodam sacerdote administrata men omnino ceetum; prout plane


    gnitaest mortiscausa. imo
    tualisa>que incertus.
    ct

    Bsse; neo taineertu et inco-

    qua refutat plurima Tornamir<e asserta. Joannem de Nusco, quem mtdta monasteria Ordinis Montis Virginis in Sicilia fundantem facit Tornamira, seque incognitum esse in Sicilia testatur
    laudatus Mongitorius; pluribusque probat. Verum ad institutum meum non est necesse hmc fuse probare quare dixisse sufpciat, nxdlo antiquo monumento, nulla ratione idonea probari Eliam illum aut Joannem de Nusco umquam fuisse cum S. liosalia, aut ulla eidem prxstitisse officia; omniaque de iis apud Tornamiram asserta ne quidem digna esseseriarcfutatione. 152 Justinianus de morte S. Rosali;e ita loquitur in Vita Ms. Cum itaque in spelunca Pere^rmi montis vitam pic sanctequotranse^isset, pestilentui qua Pauormus graviter conrlictaliaaccersito sacerdote tur infecta Rosalia ab coque caelesti epulo rccreata , et oleo sacro de; :
    , ,

    uunuset diesemor*
    anteaosten-

    Deanno idjam

    sum. Dies vero Sieidis plerisque satis oidetur certus,cum asserant constanter n indubitanter Rosaliam obiisse die v? Septemhris, guod QffloiQ etiamlegitur insertum. Vcrum si probatio QU6 tur, unicam hanc allegabunt, quod illo die semper cultasit Knsaiia. II.vc autem prohatia dieiemur tualis nonnullam quidem habet probabilitatem et
    verisimilititdiucu; ul ac<jiuujuum esf eertu,

    Sanctinou pauci

    alio die colantur,

    defuncti. Iloe eero

    cum quam quo sint prmoipUO contigit, dum dies


    1

    ut et Juatittia-

    nus,

    emortualisignorutur. erum quidquid sit de du biis istismortiscircumstautns, Sanctam /Ka ad

    fjui

    vult

    eam

    peste

    obiisse, scd

    melioremvitam transirissc, certum est atqueid signiflcat decima quarta Cascini figura, quam
    huic toeo insero.
    L54 Sepultam fuisse Sanctam in monte Peregrino,omnes unanimi voce tradiderunt scripto* res, tam ante invcntionem corpons quam /><>st
    Soputla
    c*/ tn
    ."'' 6

    sine idoneu

    rnlionf

    '

    Sanela
    nionfd
    'c ino
    /,

    ad Sponsum suum Jesum AnaohoretiB migTavit quarto Septembris circa annum biclx, ibique humata est. Varia in hisce quoque incerta. Primo incertum est, an pestiientia obierit S. Jtosalia. Pro hac sua conjecturain annotatisfol. 31 varios citat auctores, qui asserunt
    libuta
    ,

    virfro

    corpus ibidem iuroitum. Angelos Suuel.r id

    >>//,'

    " ,{

    cium

    bus contendit Salernus,


    ELosallae
    ii)i<ii'iu

    prmstilisse ffum Cascino aliisque recentiori ita .svr/^i.v.-Sepuicnim


    in

    !< ab

    Peregrlno

    monte
    pleri qufl

    repoaltuxn
    -

    est;

    sed. mlrifioo
    fuis.se,

    angeloruni
    pci
    \i

    mlnieterlo
    o

    itru-

    quando Panormum dicitur latum corpus S. Christiamv rirgiais H murtyris, urbem illum graripestilentia laborasse. De illa translatione consuli potest tomus v Juliipag.
    circa

    annum

    1100,

    ctum
    novain

    inde

    um

    i,

    quod

    BepuIcrJ
    sit
    ,

    industriani

    [ntueamuT.
    i

    fbrmam, quB upra uominum SaXUm n nrJ ui- n


    i'j
    i

    bus oircumduotum,
    ecufl

    ompaffi

    aul

    rimaj aon

    498 et 499.
    datis

    Interim observo

    neminem ex
    :

    tau-

    ao grlobue ex bbm fusue, bub cavitate cor-

    per Justinianum scriptoribus dicere, Bosaliam illa peste fuisse defunctam cumque de anno emortuali Sanctse nihil certi possit statui, ut antea probavi; ex pestilentia illius temporis, licei

    pu
    loci

    Virginli

    oompleotebatur
    gutta
    eo

    oe temporii
    ,

    aut

    vioiaretur injurife.
    b

    Haud abnuerim
    laplde

    alioubl

    di c fhia

    lubb
    i

    &

    ?e

    ed

    oo truin

    huno

    lapid<

    perennl fluxu ooaluiiie Qon

    hmc

    certaesset, coltigi nequit peste obiissr

    i;..-

    credam.
    ii

    In

    alta LUe

    humo quln^eolm
    b

    u re pedi

    saliam.

    Imo etiamsi

    constaret,

    tuam tempore pestis;

    Sanctam esse morex eo non sequeretur certo,

    [aoebat,
    ,

    ut undlque

    olldfl

    ipsam pestilentia obiisse, cumpestis tempore atiis quoquemorbis nonnulli occumbere soleant. Prmterea pestis illa anni 1160 caret auctoritate antiquorum , ideoque admodum incerta est. Alii ores eam asseruerunt ex Vita S. Roealiasper
    >

    tur.

    fouill tantum terra quai Cur vero eam tantummodo bumum proxima beato corpori erat, adeo felicem exlitlmemj ul Ip a dumtaxat aquamm ope fnlapidem

    pe remotui

    montii ruolrcumvolvere,

    concreBceret

    rcliqua

    v<to

    infra et upra

    >

    nni

    nihU
    tri

    Boliditatii

    conciperetP
    M

    Non

    ea

    tantum anitillici-

    Manam Roccaforte scripta*,


    s.

    <ui f;>ie,

    non

    pars,

    ed

    totum undiqne frequentlbui


    pcrpluit.
    D alibi rfffl

    earudem colligunt ex levissima conjectura, quia in porta sacelli cujusdam S ChriSeptembris Tomus II.
    Alii

    utrum
    lapidescere.

    bumua
    L55 Im

    40

    3is
    VCTUtt

    ^
    monto Peregrini
    lilteris

    ROSALIA YIRGINL.
    apud
    1481,

    Zte jcctesia

    certo agitur

    sunt.

    J.S.

    Amatumin

    Panormitanorwn anni

    cete* ubi feslivitas S. Boealia <n momte Peregrino brari dicitur in die Ascensionis. At nikil refert ad mtiquitatem cultus dernonstrandam, utri S.

    :Decimotertio. Maurus, oppidum dicecesis Mewanensis, ecclesiam habuit S. Rosaliae ab imDecimo quarto Aliud templum memorabili
    .
    . .

    ejus exstat

    ab immemorabili

    in

    oppido Tostoreti,
    Messanensis. De-

    Itosalia ecctesue gralia


    ecckliti, lactt
    tii,

    ilta sitprtestita.

    (Salernus Tortoricii) in oppido cimo quir.to. Aliud item antiquissimum


    sanensis, post ruinas reparatum
    est xix

    dioscesis

    164 Quarto
    li
    ,

    atlorWlU,

    quod

    ut prosequitur Spucces , Riveloppidum eat ln dioBoeei Polyceetrensi


    ,

    Faficarraf^a^ernttS^cri&iYFicarrae; dioecesis Mes-

    anno mdcv, hoc

    proTincia

    nomaxroi condiB. Booalto. Salemus scribit, ttirn eet templom Rovelii in Luoania, sedidem oppidum designat.
    BoeUicat,

    enno

    annis

    ante inventionem corporis.

    De om-

    Quinto Jaliatuo, quod


    dtoceaii Affrfgentiiis tuiii fuii ln lemplo
    ,

    oppidom eet io ab Immemorabili

    Bicilfa

    excito-

    maximo aJtere B. Boealia, onjai meatlo babetor in qoadam scriptura jam aano Kraxu... De eodem altari fit Inde leei, mentu fa qaadam oota Agrigentl
    .'.i

    nibus consentiunt Salernus breviter , et fusius Cascinus cap. 2. Templum Olivellense , 166 Decimo sexto actum) S. Rosali^ dicatum (de quo jam supra Decimo septimo. Panormi ab imraemorabili
    .
    . . .

    Sieitiam assi-

    gnemtur,

    Templura aliud ejusdem Calascibettae *, dioeceDecimo sis Catiueosis, vetustate collapsum


    . .
    .

    Cdlatascibct

    octavo.

    Ruinffl

    templi antiquissimi
    IIeec

    S.

    Rosalia^
    ,

    editfl
    ii,

    anxt-.

    Bexl

    Pi

    cst

    quae
    '

    nomen ac venerationem
    sunt
    B.
    ttosaliae

    retinent

    in

    ora

    Bioilia dla

    Cej ualaditflD*
    p.

    mum
    mina,
    bnsentit

    ephaloditaoa.
    ratione

    terapla
    et

    antiquitus in cultu ac
    recentiora
    :

    luit

    templum
    />">/.

    Boialiaj,
    ir

    ouJoj
    Ib

    adhuc
    ri
    I

    hooorem
    enim,

    dicata,

    orani
    :

    lolnmqui Caeoinu
    ...,,<

    hooi

    fidelibus

    frequentata
    Panorrai

    it,

    Saternu
    (

    meminitque de eodem brevie* ptlmo. Anno uoxciv oonfrad

    qua

    nostra ictas condidit, missa facimus

    trei

    itharlnfl

    Olivelia
    B.

    ooncedunt
    ln

    RR.
    ccest.

    Petribo

    OratorU oapellam

    BotallflB

    antiquiasi-

    mam
    lo

    oum
    B.

    oaere ellam

    (hbrlcandl
    :

    LgaatU

    martyris

    qo

    nova ctum

    Jdem
    \;
    1

    liiboua),

    Oaecinut pag, 10 qood oppidum


    Qtinii

    et
    eel

    n
    ln

    aseerit.
    Bloille

    Ootavo.
    <li'j;cesfs

    constructum auctoritate sanctissimi Domini nostri Urbani VIII, PootlBoii maximi, quem Deus servet in multos K annos. Hactenus Spucces de ecclesiis, sacellis et altart'" Sanctm. Unum alterumve adjungit Salernus, ita brevissime dc hisce scribens Aliorum etiam quatuordecim delubrorum per uuiversam
    Inter qute
    :

    unum habetur

    1'

    de

    domloo
    rel
    el

    B.

    Rosalla

    tem>
    traduat
    con-

    Siolliam
    Eo

    repertia

    eorumdem
    ,

    vefitlgiis,

    renovata
    ,

    plum

    oji
    1 1

    tal

    looge aotiqul
    .

    Imum, quod
    itfl

    memoria
    ;

    est

    Caccnbi in hospitio

    seu,

    aote un

    ntn

    quodrin,
    adj

    ut vooant, grancia mooaaterll S. Nicolai de

    Ne-

    Ti 10] lo
    i

    coufraternitaa
    i

    morc
    pllcl

    Cephalosdi ad littus Orionti adversum du:

    ad

    aooum m
    ai et

    ooo arguIn
    ,

    meoto
    proi
    lotei
    fto
    '

    qood
    ii

    oom qun
    B,

    tli
    j

    de

    ab oppldo lapide Politii, Rahalmuti, Bisboom, 'alisoibetta, Troiinffi, Fioarrffl, Sancto-Mauri,


    I

    i*i

    equltur Dotlquitatem
    ,

    Tortorioil, BIcII,
    i

    Aug-usta
    ,

    *,

    Paulse*

    in Calabria,

    '
    *

    Agousti
    Poola

    eoofl Ettn
    i

    Lotooll

    B.
    B,

    [q

    rotre

    eutem
    termln
    ut
    ti

    Bartholomal Bartholomal
    aoa potoll

    et

    111

    in

    de

    plura. floiant

    Sao
    ,

    Lucania Altaria reeensetur raulto de ecclesiis, sacellis et altaribus suf-

    Ipturi

    sutlquitatem
    .

    probareol
    irl

    Jam ab aooo
    I

    ut

    ad

    alia

    antiqui cuttus argumenta

    dloto
    <

    fld
    i i

    h
    qi o
    ,

    juro
    pai to,

    prog

    ii

    Ita
    i

    adi
    i

    olllgltur

    tuoo
    A<l

    D|
    i

    rlbmi
    Ipturs

    exbJblta
    ootlqultatl
    ,
    . .

    iltem

    ajui

    templl
    ira
    ,

    aotlquita-

    XVI.

    Antiquissima veneratio ex
    ul-

    tom pertlnol

    qu
    ui
    uii b
    l

    reparatum

    ttu

    q
    '

    quod osfl oampanum eju idem aooo m dlxxvii non ooodltum,

    imaginibu8 vetustis, aliisque


    terius probata
    :

    od

    fl

    tum

    dumantiqua
    'l,i,

    agit

    De eoctesia Bivonensi a etiamCaietanuein Vitat


    ,t

    ea

    deinde,

    post,

    quam
    a

    Qonnihil

    elanguerat
    xvn.

    in-

    Oascinut

    breviter Saler-

    nus,
    h
    !
    '

    slaurnta initio seculi

    oeoii
    po

    Jam lode
    i

    lriml

    bouI

    iDortem8.il

    icitatum
    Bte

    phODi DIOS. tnstitr

    a o

    eeotesiis ei attaribus

    arf

    vetustas

    S.

    Ro- tmaginn SauCli

    imagtnes
    i

    tr

    sionesad eum locum, testatur Cascinus pag. 17, ei tatius ewauthentico Ms, probabo 86, ubi narrabitur istius antri inventio. Daoimo.
    j

    S
    B.

    atque ita
    Bosalia

    ratiocinatur

    [nter

    Emaginee

    omoium

    oppldum tanensia ibi templum noUQoiaalmum B Roaalla [fuisse u>t) itantur rulom, ques idhuo ejui oon nent S tam suo ftiam tempors particuiariter ibidem invoearisoTrolnn
    :

    anUqoiaaima videtur , qua jam Eode ab nnno aoLxzrv, hoe eal anno decimo qunrtn posl obitum ejuadem mt ipsius de anno
    sententiam) oredltur fuisae depicta in traontlgoatloiua tempii regU MontereBimdem eoim tatem videntur habere |uam habel prima rpea templic tio, qua mota fuit anno mclxxiv ut pa^
    i

    emor-

    titam t

    ticei

    ipsiusfbrei destrucia, /hfen-

    usdemecetesim est apud Saiemum. DndeoiBaguaa, oppldum Syraouaan

    Pino

    lo

    ootitia

    Hoateregaleosia ecolesia

    tomplum

    Itaiim

    habi

    alia longa

    saerm pag.

    vetustiaalmum!
    ljlt
    .

    et

    \,

    e \\o

    pturibus eenenu

    amqnam

    MIHAMX

    reparata

    ante

    aunum

    montistndktcesi S

    icusana,
    oliij

    Casemus
    Svraousana
    hoi

    dlcooeaii

    dum aliud, templum habuit ejuadea ab Lmmam nbilij eujua ruioa idhuo Lo

    hquitas, cuuuflrii Saneta paucissimis pesi mortom annis nam suo toeo ostendi, eam verisimitiriusobiisse, quam anno 1160.

    i!a pietura

    IW Vorum qmdqtad

    sit

    de tanta hujus pi-

    ad WjIiiui ni
    retatx
    :

    durm

    DIE QUAR FA SEPTEMBRl^.

    319
    plerreque
    S.

    ctttra: vetustate,

    qux non

    satis clare ostenditur,

    melo...

    atiam ejusdem fere xtatis memorat Salernus his verbis Imagines vero cum sanctitatis titulo pu:

    Jam

    vero

    ist&rum
    Rosali,

    mscriptuin geruut nomen


    Marturaneusis,....

    imeginum ut imago

    it

    tortt.

    blici cultus teste

    innumerae, eaeque antiquissimffl : iuter quas post plures ab inveutione reliquiamni annos ea innotuit, quce in cathedrali Panormitano templo depicta olim fuit; traditus

    itulem

    octava

    pvima BibonensJs,. Bibonensis,... et a lue oomplures

    imago

    Jjunei-oabimaffinibus ad benefioia transeamus Qmvero de istts imaginibus plura mucleatius


    %
    (

    majoribus sustiuendis
    parietes lig-nea

    seu

    potius ornandis

    enim ad

    dtsputata desiderat, adeat Opus Italicum fturini,qui de illis maximc agil Ub. \ cap,
    aliis

    apte conformata subdunin iis vero depictas sunt plures Snnctorum effig-ies, quse tamen eorum, qui iu solo ejusdem templi deg-unt, ob altitudinem oculorum
    tar
    :

    fulcra

    ur t

    quoque tocis dc cisdcm non pauca di$$9 Egointerim, cum dicta ad propositum nosh sufpciant, progredior cum auctorc Dissertationis

    aeiem

    adeo fugiuut, ut inde


    ris est,

    dig-nosci

    uequeant

    dum

    ad benericia antiquitua miueS Bosalias.


    171

    oonstituta sub titulo ac no-

    autem idem templum mag-nificentissime, ut mocelebrando


    S.

    Omnium,

    inquit

    antiquisaimura

    est

    l'a-

    poria tfuoqut
    hrnffieia

    Rosalire festo
    et divite

    holosericis

    normitanum, ereotum
    antiquitus
    tutio

    auro intertextis
    tur,
    salire

    aulreis,

    gaza exornare-

    loris

    ros
    leo,

    sub nona trabe agnitus in imag-ine S. Hoeremiticus vestis modus, nam cinericii cosacco vestitur, cui circumjectum ad humeperegrinorum ritu breve palliolum Ofiarused

    monte Pere^rino, qui Ebota dioebatur. Bujus prlma insti:

    in

    nn-

    (K/iufii* itiifi-

    (ulo fftulo 5.
    Hosn/i.i
    .-

    iinmcmorahilis est tainen habeutur antiquissima tostimonia jam lude ab anno ucooxoni, rursus b anno ucooxoix, seript. 7 fol. ... [|.

    Qua

    in

    soriptura

    lllud

    est

    jam
    et

    lang-uido,

    colore

    imbutum
    S.

    binis

    benefloium

    prffldiotia

    lUis
    \

    rosis hinc
    et

    notablle, quod hoo annis oonmrebatur a


    undfl patet
    fulsse
    .

    inde,
    S.

    quffl

    brachia pallio teguntur,


    Rosalia* innui-

    summo

    Pontifice

    liomano

    oultum

    characteribus

    R.

    nomen

    S. Eosallffl

    notum ac probatum

    Pontifloi.

    Trabs autem illa cum ornamentU praesefert requalem templo antiquitatem, quod dedicatum fuisse constat a Gualterio archiepiscopo, ejns autur.

    ctore anno mci.xxxv.

    De Gualterio II archiepiscopo Panormitano agit Pirrus tom. i a pag. 121, ubietiam pag. 127 deconstructa ecctesia hac
    cathedrali.
    alis item ve
    fuffr.

    IVa'tcrea ejusdem benehYii nirntio habetur anno ucnvm,... HODxvni etc, Pergit auctor cx scriptwis plurimis, qux mihi ad manum non $unt mcntioncm hujus beneftciiostendereper to tum sccidum xv, xvietinitium sra, seu usque
    t

    ad annum

    lt;0 Spucces porro pywcedentibus htVcsubdit Proxime ( veiustate ) accedit tabula Marturanensis Pauormi. Hanc, quamomnium vctustissimam suspicabatur Cascinus, <vri incisam dedi ad 7. Panormi etiam dure alire habeutur tabu:

    >ic quo varia etiam adduwit 1611 Casciuus pag, '"' Deinde sic prosequitur .v ces ad aliai Alterum est benefloium Jullaneuse, de quo fit mentio anuo muwii ...
    ;

    <>t.

    lre

    Olivellensis

    ( ecclesiee
    (

    mirre

    antiquitatls,

    Utramquc dedicx

    'uscino, cujus altcra cst secun-

    Ad benefloia revooari potest teudorum institutio Anno Igltur HCDLXVin in Bfl^ro Calasoibettensi feudum Inatitutum auotorltate rogria sub titulo s Etosallffl. Hisce expeditis, ad pu blicam Sanctainvocationem cum eodem auctore
    mdxt.i...

    da, altera septima. lbidem alia convisitur imag-o vetustissima in hospitali , quod voS. Rosalire

    pergo.
    172 Panormi, inquit, iu raetropolltana eooleala publice invocari soiitam 6. Bosaliam, keatantur memorlffl veterum librorum, quibus llla eoole Ea
    antlipm tnw*
    catio iiiin
    /ji'(

    cant
    est

    Magnum. Dabitur

    infra

    em

    Cascino, cufus

    bata

    decima quinta. Ibidcm alia ejusdem fmago perantiqua habetur in parochiali teinplo S. Nicoquffl

    ab Albergaria. Bibonre, dominio S. Ilosalire, exstant


    lai

    eivitaa

    fuit

    de

    antiquissfmffl
    in eoolesia

    Imagi-

    pubHoa oflloia... Edera testatur Uber preoum, quo antiqultus utebatur eooleala B M1 ohaSUs In e&dem urbe, consoriptus anno uoooxuu,
    utitur in

    nes

    S.

    Kosaliai
    ,

    octo

    prirna

    S. Itosalire

    depicta

    anno

    ejusdem mcdxciv. Sccunda ad


    in

    ubi Inter

    ftliaa

    virplnee

    proponitur

    erlara
    el

    In

    canda
    stantur

    s.

    Rosalia...
    fuisse

    Bibona

    publioara
    8,

    antl,

    postes cujusdam tabernaouli

    eadem

    ecclcsia,

    quissimara

    Invooationem

    Ro

    allea

    le

    facta

    anno

    mcdxi.ix. Tertia, qure videtur


    ,

    omnium

    fcaoQlffl

    Bibonensesj ...
    . . .

    e(

    ipeolallu
    S.

    ad
    Ste-

    antiquissima
    clesia?.

    in
    est

    medio

    g"onfalonii

    cjusdem cc-

    amoliend&m

    pestem

    Quarta

    cum
    rata

    vetustate
    est

    lignea statua inaurata, qua*, peue confecta eeset, instauanno mdxxxii. Uude colligrftur jus

    jam

    pbanl fce tantur tabulaa dc monasterio Blbonensi


    laB

    [dem de oppldo 8tephanenseB


    . .

    [dem
    tabuI

    S.

    Paull testantur

    Bibonenses...,

    [dflm
    ..

    de oppldo
    [jdem
    es.

    Baoalmuteii

    jetatem

    longe antiquiorem fuissc. Quinta teia statua ejusdem hac etiatn vetustior
    ,

    al,

    te

    tantur
    te

    <}"*

    tabulaa.

    de oivltate Maza-

    et

    rfensl

    tantur

    tabulo Hl&zarien

    ffao

    omnino
    cujus

    corrosa, qure servatur iu sacello

    ter Spucces

    Salernm vero ad propositum no


    :

    ecclcsia?.

    Sexta in eoolesia parochiali S. Agatbs, antiquitatem testantur Gothiei charactercs.

    strum hdbet sequentia In antiquas etiam


    qoffl

    lltanias,

    Inter BUppllcationee
    ln

    Panorml olim recitabanaliarura


    ,

    Septima inecclesia S. Antonii, fectfl 8UU0 mhviii. Octava in exteriori fronte cujusdam domus. Ex suis locis >> hisce varias ex Cascino dedi dendos. 170 S. Stephanus oppidum erft prope Uiboti guibui varU uomen nam de ditione ejusdem 8. Kosalire. Ibi h "' est S. Hosali perantiqua ab anno ucdlxvw in intcriptum.Jnaxima C( c es a Alia ejufldem imago habeturlu g-onfalonio S. Marias Mag-dalcnaj ejusdem Oppl,
    '
    '

    tur,

    s. Rosallffl Domen rum relatum esse, ei oula mann de oripti

    drglnem
    nnte
    plurn

    ohoi

    oodlclbu
    ,

    liquet.

    Similia
    '

    narrat
    I i

    tto etiam norm > >>> quibu multa *>> hymnti antiquis, Ii;i- repei >< antiquorum Sanctorum sunt nomina, ita tamen utnomina $8 Bernardi, Francisciet Dominici necdum in iis occwrrerent Ea quo colligit

    Cascinuspag. u,
    >

    << !i

    \er\

    am

    i:

    [Uarn ante laudatos

    Sanctot Panormi fux

    re

    di...

    Bagusre pneter templum S. Bosaliffl dicaalia exstat pervetusta cjusdcm fma clesia S. Theodori, sammfl cum veneratione naproprium Calascibettffl praeter templum bita... imago ab ImmemoraS. Bosaliffl, alia ejusdem a moate Carbili colitur in ecclesia 8. Marire

    >m.

    tum,

    celebratam Sanctm fe '>>>>'>'*> ten mumprocedit 8pucces, atque id brepitm /,,-. tum et lebratum autlquitu die
    I7;i

    Ad

    >'*

    fd
    i

    (ttti

    itent

    >>

    hbrata.

    mitanffl...

    Panormi, testantur tabulffl PanorBacalmutl tdem teatantur tabul

    oalmuten

    320

    DE
    ..

    S.

    BOSALIA VIRGINE.
    .

    MfCHM
    J
    .

    calmutenses

    S.

    BiboneMe
    ] ffl

    Bibon. idem ubuIdem tesUntur S. StepLam testentur tabu... Uag-uss idem stepkancnses
    ...

    testantur tabute

    u~ a oblivmnts tenebras

    nt fplicius et
    ,

    amphon

    cele

    ut abunde collegi posuT^ Crmemoria! ( retenta sunt semina. sed

    rrr tsumeret

    Xumquam
    >

    tamen deleta pror-

    ero In Ita^usanae. Jfc fccaa


    dit

    anntcw ite concfw-

    omnia jtaalmm jarn inde ante quadnn* circiter \U% ) ttntOfl annoH fa^ rf, * Sanct. habcn wlerent habitam eo Loco, quo eateri tnfusio, si auetorsotumveht d
    IgitttT hfflO

    Hm

    satis luculenter osten-

    Z exsupra unL

    dictis

    dunt, sanctarn

    S
    S

    gloriam e ad fe

    pollnlaret. In cathedrah

    pano rmitana die xv

    en.m tu aenudu. Septembris

    ftvfl

    pore

    Uam
    I

    fUisee

    m Siciha,

    et

    afideUbus

    inm
    ,

    voluerU,8anctm fesfr atam, 8i vero inferre


    ^ucelebratamfuisseO/PcwecclesiatifttdeprmcipuitSanctis, etqmdemper non /.,,,, iam ut verba sonant, id eane
    %

    UaU m
    t

    preces ab anno nniversarium festum, divin* spem de eruenda ab et futur* inventionis fama, divino conimpendentibus pericuUs patria Qua vero rat one fiZata oracuto, sustinebat. obsequia et plaucelebritas nominis, bominum relirefloruerint per ejus sus in divam Kosaliam de ea agemus, inventionem, mox, cum

    plici recitari

    jam

    cultu, stuco^perant, renovato

    ad

    quiarum

    disnerendum

    erit.

    Cascinus hisce omnibus


    ;

    lib.

    toton
    mii

    ostendat, a quo probaverati cum. nullibi

    tmpo
    llltllllll

    "

    ''

    oeUbraH 80neU

    feettvttae
    cele-

    etmqm
    t

    certum $U, eam non futsse


    t

    est, veneratwcap. 2 satis consonat certumque inventionem ita reviS. Kosalia; per corporis umlonge facta sit celebrior, quam ante

    xisse, ul

    bratampertotam Eecleeiam. Verum <> lr<j.!tn,uu> ual ndimm<imrnbde riu .t.Itumdemonslrandum: atque is tam
    ,t
    I

    id necessa-

    quatn fuerat.

    \enlm o len \U

    <

    -/,

    ut nutlus relinguatur du-

    g XVII. Beneficia
    ris

    aliaque corpoprsevia
    :

    bitationi loous,
    . aiu
    i,
    -

    ,.<

    fui

    \u Cascinue

    tib.

    eap.

    19

    pag.m
    ''"'/""''-'
    lj,
    '

    asserit,
    ll

    inventioni

    corpus
    E
    qusesi-

    U
    i

    8, Boaalf""i

    ,>"><

    /"'''
    ,

    "

    ,//

    "'"

    tUet

    '

    mptn

    n tUslmit
    ::/:::;:;'

    m\
    ,

    ;,,

    Ui b regi

    v"

    ,,..,

    **

    u*
    tfa

    Wft """"

    (U)

    pap
    1;,,'

    16
    ,,i,.i

    Vttapart. 1$ 21 fidentiui afflrmal antiquam de B.

    WW m

    p.

    ///

    w^m
    ,;
    -

    variis

    vicibus

    frustra

    cullum-

    tum.
    jnmSanci.r uostcrorummemoriam pervenerunt, w su\ facta suntcircalempusinventicorporisaut tem- ttruerttet pore posteriore, nonnulla tamen narrantur, quse pe ste P er eam libenai; diu prmeesserunt. Cascinus Bivonam a S. Rosalia liberatam scribit, rem narjam anno 1848 peste

    uamquam pteraque s~*\uam


    ,/'/

    beneficia

    S.

    Rosalis:

    Muwwwm,

    ..>"/

    ipositam aut confirmatam

    W/

    h Uswandro ///.
    /,,,,/,,

    t" umnouter aUegat aucto-

    ,-,.//,..

    quorum, aut rationes idoneas t quiontfffuftaj oetendatur; imo ne


    1,
    |

    fto

    alinm essede-

    ..

    ,,,,/,

    11

    ,,/,

    /,,,,-,,
    ,

    /.

    0i Bftc flu/flm,

    oVowo
    gflo-

    rans hoc modo pag. 1G

    Protectionem istam et

    H/fl ,
    IIM
    .

    igui/ui
    (

    ftaw esi

    Deui

    oorona
    reg

    amorem
    tiaj,
    1

    Sancta? experta cst Bivona


    Siciliam, et

    magno

    benefi-

    qU

    beatam RosoUam
    lm tam,
    et
    di
    .

    rlrfflnem de
    floribui

    oio et glorialpaiua occasione universalis pestilen-

    fflorioflla
    d

    oorona-

    quaj totam

    afllixit

    memoratur a

    inin,

    nd paradJ
    ,

    Utla
    \i\
    'i

    umpaiitlj da, qua

    lloadannum
    BUpra

    uocoxlvii. Quippe celebris fuit


    ejua vioinia extra oppi-

    mu
    ,

    tlil

    malli omnlbu

    eruamnr,
    .

    apparitio S. Bosaliffi, in

    potiamui
    et\

    optati

    Per

    dum
    in
    :,

    magnum saxum

    oblata puellaB, qua?


    :

    Domlnum
    Operis
    '

    Reoitatur
    m

    ead
    ,

    '"

    ini jtag

    a quo
    o/pr-

    propinquo torrente panniculos lavabat lineos mouebatur, Bivonenaea peste Uberandos,


    eo
    Ln loco

    tm

    po
    |

    tita

    fuerit,

    Quapropter
    \tum tabo-

    ecclesiam

    S.

    Hosalia*.

    exstruerent.

    ,/,/

    iUiua orationis antiquitas no\


    \a

    Pid'

    tuno temporia relationi revelationis


    i.

    manda, sed
    1

    et /"

    non est Verum durnnte aemper malo, reversa anfide

    cusuSt

    si

    voluissei ost

    no aequente Sancta, apparuit homini

    digno,
    in
    il-

    nem iUam anteseoulum ivu fuis&


    1

    ntam.

    ouioum
    lo ioco,

    oredidiaaent, rabricata est ecclesia

    lurio tn Hosq caalesti pag.tiftetVM


    1

    ,tfj

    Paruta,
    jrino
    sit,
    Ifl

    <<

    fbndatam ab anno
    l

    011

    a*^i\

    irrtum

    'rrumttinirn t\r

    fiu-

    Boaallam o/iotuj so//cj <i(//n honoratam fuisseanteflnem secuU m, nque magis ditatatum secuto iui, ei sequentv inUitun nrprrit Itunjucsrrrr, ut ijloriosius instauraretur secuto ivh.
    ,

    ms

    dirtis coltigitur, B.

    .(,'>ttn

    NiWc/';ii(.v

    (/c

    litntjursrrutr

    primum
    BO tain
    ani-

    deinde instaurato sanctm Sotitaria rult


    srritn
    i ;

    [UOd niirori-, OUltua tnntus,


    ii.'.
    ,

    obtorpeaoentib

    dorum
    >

    A
    \i>rat
    :

    fama, aenaim quod D0D almtnlr niana>s t oredjun,

    dooedente

    quam

    aanounejua Virgiuis reliqui, quaa mortallum antmoa croleati Igne


    later

    quod

    ab oppido Hinc cam pariri oratione Envocant tanujuam patronam. \ arunl abhino tempore non multo trabem fuisilla Bfl in [ue uotatum ftiisse annum UOCOXI.VIII, qui optime oohffiret cum tempore prffldiotte pestilentiffi. Hactenus Cascinus, ptura subnectens de ecclesia ilta Bivonensi at non indicat, ex quo scriptore ret monumento antiquo factum istud didicerit. Tdem tamen paucioribus verbis deinde retulit Vineeniius Auria in Roso coelestipag. 45, Suspicari quis posset, apiitam haustam esse ex Caietano, qui narntt s. Bosaliam pestis tempore apparuisse. monuisseqye ut sibi eoctesia Bioonm exstrueretur;
    qui

    pauoia

    paaaibua diatat

    ique Inde eat

    mali oeasatio.

    aut, guia
    f>(l

    nonnuUa

    rent

    el

    amoram
    nti

    benefioUa

    foven
    et

    nt,

    [ta

    oum

    addit, ex iisdem cum itlo onumentis; annumgue, qui prmter-

    '"'

    ollm tatuer
    desierant,

    lorum Petri
    acribunl
    ^>

    fjectum conjectur
    ;

    Panll
    el

    oorpora,

    PUUna

    Ciaoconiua,

    rerum
    r

    Pontifloiarum

    diase

    deauetudioem n Ignorantiam bominum, aub Qrbano Y Innotuere, Quare exoiB ultum permiait Deua iu alicujua
    [ue

    acpressertim extrabe memorata. 177 Cascinus Ub. %cap. 2] pag. 318 ex ima- Ca*cmu$ gine vetusta, q\ S Boaaliam exhibet mediam **iq**tte* '" ws -*inter quatuor semctas Virgines, amjecturam forris

    matdeaUoquothm

    beneficio, ipsius patrocinio a

    Panormitanis

    %
    e$tmedia,

    SepUmiirts Tom

    ff.

    fay.32J

    >I')N M-|

    'V

    '

    >>

    '

    i\iik qyATVOIVVlRGINES \\!Ki\IOR\ PANORMTTAJW \T?BIS PRASIDIAET DECORA V*EDI> SPE< rATVRROSALlA
    X v//n

    ad Qtnum maqni XV

    DIE QUART A SEPTEMBRIS,


    Panormitanisimpetrato. hnaginem illam laudatus scmptor refert ad annum fere mcd , eamque
    edidit loco decimo quinto

    321

    dem hicexhibeo. Observat vero Cascinus imaginem fuisse instauratam suo tempore, aut non diu
    multum erat corpartem tamen superiorem qux quinque reprgesentatvirgines, magis tum fuisseintegram. Deinde totam figuram cxponit hoc modo Qiue
    ntpta
    ;
    ,

    quemadmodum eam-

    Cascinus lib. i cap. 2 pag. 17 insigne refert beneficium S. Rosalia:, qiuv oppidum S. Stephani immune servavit a pest tum latc <>> Sictltam grassante. Vcrbu ipsius
    (> ,

    IbO

    J- s.

    Oppidum

    S.

    Stepfiani ab

    reddamLattne.XJbiobservavcrat,

    ante, quia humiditate parietis

    inter has (virgines)

    media est Rosalia est rosis coronata, junctis manibus in modum patrocinantis. Ad dexteram ejus stat S. Agratha, qua?
    ,

    phani esse spetuncam Quisquinensem ibique Sanctam annua supplicationc ct fcstivifatc coli tcrram quoque ex spcluncv toco ab incoh temis retigiose sumi contra morbos varios cf ptwsertim contra quartanam ad eumdetn quoque tocum non frustra recurri in malis publicis
    ,
    : .

    Italica fidclitcr appwmftctife in ricinia S.Ste- dam S. ftomlia.

    pro signo
    S.

    manus habet mamillis


    ,

    tnorborum, siccitatisaut pluvim nimia


    beneficta

    sed

    illa

    appositas.

    Huio

    altera adstat

    funem manutenens, qua

    Christina,

    cum

    videtur haec fune alligata fuerit saxo


    ,

    quentia
    refert

    memorim mandatanonesse;subdit m Unum (bencficium) idque maximnm


    S.

    oppidum
    nostra

    Stephani

    et in lacu

    Oliva

    submersa. Ad partem sinistrain est s! tenens ramum olese insi^ne suum con,

    alterius
    tetate

    pestilontim, qua>
    fuit

    suetum

    et S.

    Nympha cum
    ,

    tempore fanni 1884) gravissima anno mdiaxv. Ab


    ,

    obtantum

    anto hano

    vase

    quod
    ,

    siynifi-

    hac intactum
    salia^
    ,

    cat vas olei ferventis

    cui fuit injecta


    ,

    et

    cum

    corona liliorum et rosarum in capite quia sic coronata fuit ab angelo, simulac per mauus S. Maximiliani archiepiscopi Panormitaui sacruni

    fuit oppidum istud benefloio S. Roqua? npparuit viro probo, oui nomen eral Paschalis Barbera, eique hao dixit verba: Uxor
    "

    tua utcro gvstnt tiliolam

    quam
    a

    untaui
    :

    TOC8
    id

    bis
    "

    Rosaliam

    et

    eritis

    Uberi

    peste

    refer
    ,

    Hactenus Cascinus. Po?*ro de S. Agatha apud nos actum est ad diem v FeB bruarii , de S. Christina ad xxiv Julii de S. Oliva ad ni Junii et de S. Nympha agctur cum Martyrotogio Romano ad x Novembris^ aut ad xn cum Siculis, ,ubi discuti poterunt facta
    , ,

    suscepit baptisma.

    omnino evcnit quat) tumvis a violcntia morbi contn^iosi qu Tarla loca vicina ocoupaveral muitum easont Cutuis ,
    lta
    ,
    ,

    conterraueis

    cumdati.
    181 Neque solum oiroumoirca sed Intus quoquo fuit pcstis sino dclriiniMito nim cnim eo Bivona se contulisset Philippus dJ ilfleri onm fnmilia sua infeota Ipse iiii*' mortuua est et serie non interrupta ipsius uxor, tiiii et aoror. Et quia suspccti non erant dum odvenerant
    ,
    : ; , . ,

    ii

    manifhtto

    jtentit fiericulo

    hic asserta,
    suspicalur

    0i'vn(uiii

    Panormum
    liberatam
    :

    ab

    178 Exposita imagine , conjecturam suam subdit Cascinus his verbis Verum hic progredi
    :

    ea olim peste

    nequeo,

    quod tum,

    cst incer-

    nisi pedem fig-am animoquc pcrpendam, qua de causa a ducentis ut minimum, et pluribus annis medius locus cum tanto honore
    , ,

    multi
    oti
    ,

    eum
    simi

    cis iniinui

    erant Pamiliaritata oonjunel

    oonsanffulnitatis seu amioitlaa oauaa,


    ipsis

    virg-ini Kosalias

    datus

    sit

    iuter quatuor

    vir^-ines

    variis pietatis ofllriis sc

    jungflbant
    et

    Ita

    Ut

    martyres, quae antiquiores sunt Pauormi pacum hae sine dubio in ecclesia prsecedere soleant cum martyrio tum antiquitate. Qua de causa animum induco ad dicendam conjecturam meam, nimirum quod depiotffl fuerint tempore aiterius eujusdam liberationis a pestilentia,
    et

    manibus etiam oontreotarent


    vcr.i

    vestin n1

    cada
    por

    tronas;

    infeota,

    ex

    quo

    nriri

    potuerat oppidi

    nicies.

    Verumtamen
    ,

    Infeotio

    oon adboaaft ne unl


    te rtea
    lli

    qnidem
    rnnt
    i:

    nti

    vlventes

    etiamnum
    quod

    ooulatl

    oertlsBlmo
    ,

    testimonio conflrmant,
    Euisse
    ,

    [tem

    nar

    famam tuno
    dlversls
    in
    .

    eadem

    vivgo

    obtentas ab
    tale

    eadem

    virg-ine Rosalia,

    quaj oontra

    alia

    malum

    antiquu est patrona.

    tam locus

    lirmaverit
    perloulosi

    apparendo eos animaveril etoontomporibus occn.Moniliusquc luin


    hujua relationis aa]juncta oon
    /</.

    nimirum valetudinarium , confirmat quam tem pus, quo scitur pestilentia ibidem fuisse. Itaratiocinatur Cascinus, cujus rationes quidem
    ,

    \inii>t

    flrmantur jurato testimonio Wrandsoi


    sacerdotis, <jui
    visse ea
    ,

    Barbera
    se audi-

    ei

    iti

    anno

    16492
    ;

    testatus est

    cunt S. Kosaliam amultis seciUis in mtgna rcneratione fuisse apud Siculos, tamquam patronam singularem contra pestem. Verumtamen certo dici nequit, an occasione novi benefwii inter

    a parentibus videlicet apparitio 8. Ro omnia>/"r de immunitate a pestilentia kio "t rctirttt jtr.rilicttu ctiam <<V nttscifurtt /inctta pr.Vilictio de ihtiunnitatc iiictitttritni S. Slcphani
    saliaa
    ;
    ,

    Panormus
    anno

    H7&

    pette liberala dicitur.

    quatuor virgines raedia picta sit S. Rosalia an vel alia de vero ob memoriam pr&teritorum causa prsesertim cum tempus factm piciurm exacte notum non sit. 170 Laudatus sup?*a Auria pag. 28 narrat, anno 1474 pcstilentiam gravem fuisse Panormi, cumque ecclesia S. Rosalias in monte Peregt ino ruinam minaretur pra> vetustate instauratam fuisse eo tempore a senatu Panormitano, citoquc sublatam esse pestitentiam senatum vero in grati animi tesseram restituisse beneficium, quod eidem ecctesise olim fuerat annexum. Joannes
    ; ,
    ,

    a pestc in ejus t o non legitur, is:i Hiscc aliud boneflcium adjungit ab <> dem testibus acceptum, ita proseguens Prmter
    ea refcrunt aliud
    particularJ

    llU.it.

    l\ll.<

    toquela "f.i.j
    <.j,.-l.nn Jfn

    beneflolum

    dem temporibu
    oxtraordlnorlo
    81

    Qttiiguintn$tm

    per onoe concei

    um

    eonoma,

    ^randl
    Aooidil
    nlca
    BBtatl
    i

    miraoulo, quod nonest prajtermittendum.


    b
    l':il'

    nl

    <i":r-

    nominabatur
    ,

    Doml

    di

    rmo,

    filla
    i

    Antonini
    rlaoo

    qua
    a

    -^

    annum
    aine
    1"-

    deoimnm
    ,

    ptimum
    muta,

    per^ enerat

    quela

    e1

    pror q

    matre
    ,

    ua

    tantibus
    ;i<l

    oon
    lllam

    bua

    ducto fuit

    aai

    apelunoam
    ragantibu

    Maria AnuUus

    Societatis Jesu in Oj>>rc y,


    :!'>

    tibns
    el

    [Quisquinensem ,] omnibu alll


    i

    cap. 2 pag, pe templo Panormitano tib. de eodem beneficio ex CamizzarioUs. lib.


    i

    per ailvam

    illam

    Bola

    Ibl

    n
    '
    !

    ita

    H;,.,-

    vero

    In

    ^enna provoluta
    :

    tud

    bal

    de

    (i

    ra

    scribit
    '

    Pius senatus
    ,

    cura

    g-iavis

    luea

    anno

    erat eo

    anno

    mcdlxxiv

    viii

    * Indictione, Siciliam
    SS.

    Tll

    mum
    tonio

    premeret, prajtnre Antonio de


    ,

    et FanorMastro An-

    decrevit

    concivi

    Bosalfae

    templum

    mpi tro a R tam gTatiam a potenl Unde re obtinuerlt. r<doneo Hlam rral n] ra modum et lola tam horam comite pll lum quentem Invenerunt, reotequi
    ,

    vetustatem in monte Peregrino de novo construere oh res mira! statim (oterml epidemia illa Jlrnc ilti.

    dirutum ob

    quid
    ;

    sibi

    onm

    Bi
    fl

    contt-

    qui

    mutam

    tlum apud omnei, tratnm bi m pueliam audiebant loquentem, non


    alla

    '

    32*
    ACCTOIC
    J.J>.

    DE
    explicatione
    ;

    S.

    ROSALIA VIRGINE.
    habitasse annis viiUa inter fratres istos eremitas quinque incognita, ac prxfuisse institutioginti

    alia Indigeref

    omnesque cogeren,

    tur in pfiaffmafl effundi lacrymaa

    et in ^ratia-

    rum actionem dieque mag-no


    servant

    prorumpere

    quemadmodum

    ho*

    nitironum; postea vero

    Romam

    abivisse,

    quod

    cum

    fervore grratissimam beneficu


    et

    memoriam

    fidem faciunt.

    Affirmant
    ,

    quoque puellam , anima item meliorem effectam reliquum vit multiB virtutibus et bono exemplo traduxinsc. Hactenus Cascinus, excujusrelatione palet,
    /

    degere in vimonasteriis subpoena excommunicationis rorum Romxque tandem obiisse et miraculis claruisse.
    mulieribus inteltexisset vetitum esse

    Bxc

    incredibilia

    non sunt, cum

    constet

    priorU

    non in

    sola pestilentia

    sed in qui-

    neccmtatibus, imploralam fuisse opem S. corporis. Hmcaur <i ate inventionem mutse sanatio conflrmatur jurato testimonio tem Joanm Qet ardi " srdotU qui iilam anno 1642 testatus est re(i'<->> parentum suorum , adBoeftliffl/am
    ,

    vznlem mutieribus. Poterat mutier illa vestem cognoscensumere, quod speraret se ita minus

    esse a ptis bus Ecclesise seculis similia factitata

    tlens
    Otrpu*
    tnwt
    ;'<*tU

    tamen fltiam no </<>' deinde balbutiisse. J8.'I PorrOOOrpUi 8a nct/B avariis frustra qum-

    situm fuisse,
    nip.
    i

    cum

    tum-'

    /"'i <<

    l,n wUtOI

    "<

    piuj

    t.rt 7,

    aliis narrat Cascinus tib. i ubi etiam testatur fuisse prse-

    irtr dam, quodque ignoraret habitationem tatem severe prohibitam. Numquam fuister viros tam adse pro mutiereagnitam^nisipostdiscessum, scriptum est ditur in eodem instrumento quod cujus Italice a superiore quodam ejusdem loci nomen in Ms. nonadditur sed Benedictum nominat Cascinus de eodem historiam sequentem ex eodemnarransmanuscripto.
    , , ,
    ,

    dictionem quamdam de corpore 8. UoBaliaj non (nveniendo,ni U <<p<tregravissim<i <<< tUttfis.


    <

    r.

    decorpo* pulto, non aureSancts <>< >'>'> Pert tem de certn aUqua montU petunca, eaque de <> < '' ' monte. Dein au a '< " deitapergit Multi eoielabort runt, sed tra quii Deo oon placebat (ut tunc inveObset
    <

    <> /<>

    imo semper

    satis

    <

    onstitx

    se

    186* Secundn ( historia , inquit Cascinus) est de quorlam fratre Ioci istius p^efecto , cui nomen erat Benedictus. Ilic ipse testatus est, se multum est fcrio insudasse investigationi corporis, seque

    loci

    iupsrior a

    Sancta apparenie docetur,

    corpus

    Jioii

    repericmhtnt.

    tribus mensibu> fetigaese

    >

    etquaerendo in variis
    videns labores suos
    S.

    Bpeoubus
    ,

    eireumeundo montem, nimirum quia , ;


    suspicabatur corpus

    irritos

    Roaalis a propria apelunca ad aliam

    quamdam
    ,

    niretur.)
    oertfl

    Kt vrri- lonotuli

    dod

    flolum

    fama, ied

    fuiasfi

    tranaportatum.

    Verum

    interventu ipsius se

    clentia, gTovium perionarum teetlmonio, multii annli (></< ><<< ent\


    I

    demum
    iju

    ad quietern reductum ipse testatur

    cum

    revelatione itbi

    mandatum

    esset, ne fodere
    in illa

    iculum, DuxnquuD reperlenduni (Sanctmcorpus,)


    iiini

    pcrfreret, nec alios

    amplius fodere sineret

    tempoTi

    frroi
    ,

    Imae

    Deoenltatii,
    alili

    Ad horum
    narrabo

    epecu
    n

    oonflrmationem
    ilini

    oml
    i

    aul

    ii-

    bn

    '
    ai

    li

    multfi,
    ad

    SonotflB

    corpua ipsius jacebat , haecque Quauturaque qua^siBubjnnxlt verba


    in
    :

    qua

    bJi toria

    admo^

    dum

    >n,i.,

    ufflolentfi

    inrita-

    Lem dlotorum. Primo muller qu&sdam aatioi nnno udlxxxv, rellota auli muodoque pio afleotu n
    1
    1 1
    1 i
    i

    tavil

    bano \ Ibidom
    ,

    aam

    tmitaii oupiebal

    hanni-

    oum
    te
    ,

    ilmplloltate el
    \

    purltato
    te

    non poterunt me reporire, quamdiu ci" vitas mea Panormus non affligetur grandi cala mitatc *.//t7?c ipsa quoque verba Italica sunt in ubi additur Ms. Bt tunc me invenient quod praetermisit Cascinus, qui ita pergit: Hac usus cst voce * qua3 apud nos frequenter fuit
    verint,
    ,
    .-

    Italicc disa-

    filro

    nwnruni
    disaslrn

    iin

    maffnl

    vc

    Indutu
    el
    I i

    Iriii,

    ingelum
    ixi
    .

    novita

    usitata,

    et

    aififnifical

    oalomltatem g-ravissimam.

    minandum
    ied
    -

    ouravii

    tudebal
    annl
    el

    H lbl

    alio

    loco,

    irlendi
    ali

    u fgnota

    vtt i>

    apparltlombua
    quaal

    onm
    l>-i

    Pro majori porro oertitudiae, hoc ab eo affirm&tumfuil multia annis ante inventioncm sacrarum reliquiarum, Hactenus Cascinus ex dicta M*. in qua additur, multos seculai-es, monasteriique superiores et fratres frustra quse-

    froqucntor
    I

    reoraabal

    -"
    |

    torran tm;
    I

    Eocc outem

    ln

    terra
    Uffio

    ludor

    dod
    i

    -i

    Qrsupt riore illo fuisse vat-ios, ne inutili labore se fatigare pergerent. Tertiam historiam narrat Cascinus hoc

    niii

    etla
    :

    aad

    tempore

    inlm
    s.

    '

    ene, pio

    devotoque
    reperiendi

    gravis catamitatii
    :

    Btooalim,

    qui sacri

    ipsius corporia

    tjuod et

    motum,
    ex
    'i'
    1

    iii

    dolndequ ab oi re Incb
    i

    deeiderio ompit fodere.


    L

    Boce autem, sensitictum

    allcri ttisimm-

    telli-

    tur:

    Indloilfl

    tallbui
    tl

    neodum
    .

    venlaae tempua,

    "

    vooemque audivit internam, Utud dod ease tempus inveniendi corpuej


    ,

    oapitl

    itum

    qul divino con' mdttua, Ih' hisce Caietanus


    t

    Pai

    aufl

    manufl capUlia suia irapo-

    luiaaet,

    annotationibus ml
    s\
    ' .

    ipsius
    1

    <

    Uv.
    b

    igo

    Ante anm
    .

    quod fit in summa anlictione, ob raaidinemcalamitatis. Transitpost hsecCascinus

    V ivirill

    dum

    berem

    mimina,
    ia
    i;

    ve-

    imlna

    mmpto

    kngelum

    dlxit,

    lmbi-

    irum in antrum dlvaa 'f ubl lotitwiam vitam per IVni proximl ocanobll pimfeoturam duxil bu [n ea admlnlatratione oupido
    ! .

    dum.

    \liorumcupid\ limulium qvasiverunt Sanctm corpus, quod sibi persuaderent thesaurum quemd .,, C o reperienIlos ait oo satis

    deceptosfuisseinstrumentoquodam antiquo, in quo descriptus erat


    s.

    locus sepulcri
    tht,!e>n

    Boaali,
    r
    .

    et

    inquodiceoai
    erat S

    dlendl

    oorpoi
    llgonfl

    fii

    , :

    ;l

    Ulr

    quarum attem
    istos

    quam ram

    axeqoi ooopil

    viaa exaudare
    :

    ahumua, oontramuuM antrum


    territa prodiglia i faolnore deatitit,

    vat

    qnibua ex

    tunus
    et
    /

    qui hmc

    BaUenus scHpsU ante corpus inventum


    ,

    CW
    )f)l0

    ante
    s
    ''

    annum
    "'

    1680

    qya

    obiit.

    Wl

    mwUmtb agitur
    i

    in

    monumento

    Eem fbretemt
    prq/VWietrHl'
    s

    cavit

    <rmitana S mtnitmi'Bieronvmus Juitinicmus. Dicitur ibidem

    non modica mihi suspicto ontur, non prorsus incognitum antiqu,s ernporibttsfuisse. Roialim Sepulcnnn sed tmctu tempons ignorari cospisse, sim quod hcus paucts solum fUerit tU}t us quodque
    .
    -

    commumcant Justmianus

    nummorum in cetera tamen sic femta, prout fuerant descripta. IW B< r hac hci descriptione, quam nobis etiam

    guidem Casdnus avidos

    rratmoneta Obser.

    fuissa dsceptos

    veritimititrr

    tocu$ tepulcri

    olim fuerat
    ntniunfjnotuM,

    iiii

    obierint

    seientia

    DIE Q.UARTA SEPTEMBRIS.


    non communicata, sive atia quapiam occasione. Certe non pauca aiia Sanctorum sepulcra sic oblirioni data sunt, quod nimium absconderentur. Ceterum qum e.r Cascino dedi de corpore S Rosalire in monte Peregrino frequenter qumsito, acdeoraculo non reperiendi corporis, nisi tempore gravissimm calamilatis, etiam referv.ntur in relaiione Ms. qum nobis communicata est, gumque desumpta dicitur ex processu authentico, quod eo tempore institutum est coram Cardinali Doria.
    scientia sua aliis
    hortatu ut fodiendum
    curot
    ;

    323
    ac certius
    se quoMcrnns
    J
    S.

    que

    sigrnuui

    daturam
    mag-is.

    pollieetur, ut

    ipaum perspere-

    ctum habeat
    L93

    Ubievanuitvisua, llioronvma remaperit

    fofftw ab har

    proximo omnobio do^entibua, aliis- tnulurr PtlW que. Intercrat lbi Vitus Amodams una oum UXOre sua Hieronyma socia; is, lioet olim reperiundo 7,17,"^'/ huicsacro corpori inanom posuisSQl operam, modo '":
    lig-iosis viris in
    '}

    muiieris dicto, a CUJUS injrenio

    el

    monhus

    Kmi^i

    abhonvrc videhnt,

    mendaoii strueret, spem sibi, atquo animos ivtoctos son>it, ooque magia quod looum a Hieronyma uidioatum nonio h:\oUid

    ut

    nus, ut ouenobitai

    illi

    asserebant, et ez Eama ipse

    ^XVIIl. Apparens S.Rosalia sanat


    segram
    parens,
    sit
    ;

    progressa mulier, ut propius defodiendum looum pra3soriberet, vidisse


    BQ

    norat,

    sorutatufl esaet. Bgxi

    eidem rursum deinde apdocet ubi


    ;

    veluti

    dissidente
    :

    sanoto

    corpus

    suum

    tost;it;i OSl

    solo saxuin in altum tolli quaro intolli^ons i.l os>o, qmnl

    paulo

    ante promissum sibi fueral

    sigfnum, ipso
    et leviter ten-

    quaerendum
    :

    corporis investi-

    manum

    tuuo operi alaoria admovet, tare aggreditur. In rdationc Ms.,

    dequa mow,

    gatio

    orta interim peste Panor-

    non didtur Hteronyma


    tisse, ut id fwret,
    et

    ipsa fbdisse; sed ins

    mi,

    in

    supplicatione miro

    modo

    facultatetn impetrasse a su-

    periorecom ntusPran
    ceret locoassignato.
    L98

    <rum ut fbderelit

    invocatur Sancta.

    E
    riim nlui
    r'iif-

    Hfulirr #gt

    (i.

    Cascinus
    factum
    liae

    lib. sit,

    vovens inviterc

    docet, qua occasione ut anno 1621 corpus S. Rosai.

    cap. 3

    montem

    diligentius,

    quam unquam

    antea,

    et

    per-

    Peregrinum,

    abapparcnfp

    Sancta ta
    :

    natnr

    severantius qumreretur, donec tandem feliciter fuerit inventum. Salernus vero apud Caietanum tom.% pag. 154- Cascini narrationem Latine sic
    contraxit
    lier,

    cui

    Anno mdcxxiii, niense Hieronyma Gatto nomen


    :

    Octobri,
    erat,

    mupunec

    in

    Amodttus vero assumptua allis opermsutB sociis (c.v quibus duo nofninantur in relatione Ms., ri</ci/ci>{ Jaoobua Genuenaia et Joannes Tirintinua, ut videtur nam ultima vox am,bigue est scripta) ad montem quarto talendaa .lunii regressua rem sedulo Inoosptal (juvantibus etiam quatuor Frsnciscanis vioini monasterii*) Ubi multura fossm telluria egessissent, plureaoiue inter exeroendum Intermittendumque opua traxissent dics, noo ulluin adbuo Baorl corpt apparerel vefltiglum, ejua reperiundj spem pmne
    ;

    P t *t

    Mf,w*
    9j
    rifobui
    ,

    tiiqm ,wn,H

    blico

    Panorrai

    nosocomio

    jacebat

    irgra,

    abjooorant

    abjeoisaentqufl etiam

    antmos.
    ibi

    In

    ali-

    longe a morto aberat, cui snstinendae SacrameutisEcclesiie rite munita, se comparaverat. [ntef-

    quorum interventua,
    reretur nesoiebant,

    qui quid rel


    alia

    ab

    alila

    g*-

    quadam

    ape renovaiBflt.

    rim
    ret

    cum noctu
    siti,

    vig-ilaret,

    vehemcntique

    fla<rra-

    sjecie

    ct

    sanctimonialis adolescentulam videt, habitu, qme ad pensiles lychnos flam:

    oe oio quo lli theaaurum eo lo looo abatruaumj fama soriptoquo prodituni diotltabant, Quoniam

    igitur in

    humano

    peotore

    plurimum

    aurl

    Baora

    main concinnaret
    ea

    ne nomine
    ;

    quidem

    eog-nita

    erat Hieronyma.' sed qnre tandera esevcntus edocuit, suisque illa verbis subindicavit. Ab hac ip:itur puella ad se evoontn, proirrossaquo, admotffl labris arentilms manus attactu sedari primum sibi sitim, ac deinde his be-

    tunc

    fameavalet, et plerique mortalium vel levlaalma Buspiclonla que ad abstruaarum divltiarum Invemi atigaUonem Lmpelluntur hi omnes oommi to consilio, vel spe aaorarum rellquiarum in apem
    ;

    set

    potiundl

    theaauri

    ven

    a,

    vel altera
    ln

    potiu

    -ii>

    aliu
    i

    tera auota,

    alterutram

    irritum

    minlrae

    Kxcute aninigne verbis corapellari sese sensit propediem eonvalesoos, modo vomo motum tum moutis Peregrini suscipias. Conccpto ita:

    ae deinde iu

    que voto post biduum valens c nyma. L90 Sed quoniam secundfc
    glig-entiam
    ,!
    ,

    lecto desilit Hiero-

    persa?pc

    refl

    ne-

    quod rellquum eral laboria, exbaurira li; " 1M " pergunt. Sed lentfl prooedebal "]"'ab nrbo locua, eorum hominum meua, ;"i tus se auamquc mmlllam alendam, Bllia Intenta oumoram dod raro injiris, et elangueaoenfl Bpi Deu es1 oiebant. 8ed hac profeoto mon

    ram

    rati,

    '

    '

    lJ

    monte doee<<</-.

    creant,

    peregrinationem
    anni
    dies
    distulit

    moraa

    oe

    nt jnterim

    anctflB virgini

    &c

    laliaa

    tlma

    fflorlaa

    nhi

    'jii.i-

    ad

    insequentia

    mensem Maium,
    ;

    ac

    pararetur Begea.

    endum

    fit

    fOI fTUt

    non tamen insacros Pentecoatea religionis vel oblita? inoitamentum, terim deerat qua febris, vel neglectae supplicium, quartana temporis spatio afflictaretur. Buh finem ergo margine) allaa Maii (seu dte ixvi, ut notat in

    omnia etiam narranlurem processu Cardinah Doria instituto in relatione >><<>< coram memorata, eco qualubet observare aliqua, Vri mo muliar, > n iti ,>irit 8. BoaaliflBj erai wsor
    Vd'6 ll.ir

    (JU

    r. 1,11,1

    ni rdicto

    /<<

    ta

    obmfoala

    diot\

    i"

    Gattuto,
    >"><

    et

    dam
    :

    mulieres sui consilii

    et itineri.-

    eptem,

    Hmc

    tu

    oirca

    annorum quadraginta horam leptimam,


    >>/

    ciasad spccum venit Percgrini montis divea B sacram. llic persoiutis una procibus, dum comites alia? alio uon ionge seccderent, sola
    llieronyma
    rep ta

    prouthorm numerantur in Sicilia, vidil moniaLem albia veatibu Indutam, qum concinndbat
    accendehat tumpadf.,,1 <>>><< nttari. Crcdidit haud dubie mgra monialem revera <-.<, >><<

    moram

    in

    antro trahens

    somno

    cor-

    Deiparam Virginem videre sibi est caJesum puellum ulnis ruleo amictam pallio, ad seseque his alloquentem. Exsolucomplexam jara igitur vales. / venisti quod promiseras;
    ,

    aquamabeapetit
    taerat
    eo,
    <j><<>

    <

    dicatur Postquamvero

    .<<

    >>!<>. <', >>/<>, M<<< i> ''/>

    ruit,nei: Benefactricem

    ma-. sed nxmiates

    vatetv<>'<>>><

    \uamnoverat ffieronp quando mam ii,

    nosocomio ubi suum jacebat corpus, que digito designans, Tomus 12. Septembris
    in

    quam simul eademSanctimonialis species, viderat eodem ornata ritu ; locum-

    audiebant visionem, et sanam videbant I/ieronymam, suspicatmsunt fuisse beatissimam Virgi-

    nem Mariam. Sanata autem

    fuit mulier,

    non
    poat

    47

    , , : ,

    DE
    324
    ICCTOBK
    J

    S.

    UOSALU

    V1RG1>L.
    et esset, proderetur,

    nostbiduum, ut habet Saternus

    at

    eadem no-

    a uud cives

    *re publico ad
    in

    8.

    cTutCasclnus eUam
    erat, el voto

    scripsit

    sed post

    ZlLnll^LQuibus

    Sm

    pretio persoluto,

    ignem
    opes, n

    arderet.

    suppetebant

    necdum

    satisfaaebant, correptaesl

    TCevel

    febriquartana,

    quma mense Octobn anniiut


    tequentt$dur&

    usque adftnem fere Maii a mmts diUxtum vii Occasio tum imptendi ootum obstrteta uasor VUi Amodmi, ,,,,, fuu Jaeoba, one ye->-< 1'^ wtovisitandi ecclesiam graoi inflrmtlate con>

    m0
    rabtdis
    blico
    tio

    nvls^set, positis custodiis, P domo conclusv ab aliorum consuetudine qujbus angused P ro aliis. sta segregabantur pnin suburb, nowcomium
    :

    susp^cio domum morbus, vel morbi et capitia poena in-

    TdomiL
    tum Ssuspectas

    erat,

    constitutum, atque almd domus Sficatum; attribut^ ibi


    fecerat;

    demde tum

    M
    videbatur

    pestilentia

    rearino, quiaopeipsiu ,,,,, tociam ,i adseitntFranct


    i

    wam ; hmc t>ero phusa cognat lumit, Ita tres tand ad - contulerunt, ducente admoniem Pereg festivitate dmo Jacobmmarito, in ipsa Yito <- die xxvi Maii anni L6M;#t> Pgntecostet

    cam AmHieronymam iUm multeres

    conauetudo cum seorsim iis, quos omnium funerapucurata


    affer-

    demgue
    Misse f
    t
    1
    1

    in

    ecclesia
    fteo

    Bo

    ia

    non modo sacro


    ted

    absumpserat, sumptu, ut quos pestis sed abunnihil sumptui parsum, reutur. Demum medicis ministns de auppeditata omnia cum pavor, ac trepidatamen, confessariis. Moeror urbis pervaserant singulos, ut faciem
    , ,

    adeo

    interfuerunt

    instituta

    ><-

    epuio refectx ione de pevcatis, eacro etiam


    i-u

    morbus impauloante florentissimam repentinus capta consilia mutaverit. Id angebat magis quod
    non procederent, nec restingueretur sedsicutiflammainsylvam incidens urgentevenvis grassaretur. Iffitur ubi humana ope
    to latius

    incendmm,

    PeractU hisce

    pietatis

    <

    <- Uu

    //""<
    ,

    drJi
    <''"
    '

    """"""

    nmna bibit ds aqua,qum etiUando labitur in estfebn iltoj atque ita tiberata Q luncam
    ipsaet maritus ipsius, quorum testimonia laudantur in Ms.,sibi persua* esse, erunt, Alii tndentur credidisse eanatam atque itasonant quia votosuojam xatisfecerai verbaeidemdictainvi ione moa referenda. Ve refert utri causm sanitas obtenta rumpar

    morbi,

    qua? in

    dies

    recrudescere

    quarl

    >,

    uti

    promptiori animo levari non poterat, ad divinam E erat. confugiendum


    qntt de caitsa, 19G Qua in re maxime enituit * archiepiscopi Pa cum pr.rtev Oardinalis Joannettini Auris at aha pietatit e normitani paterna in grregem suum caritas, exercitia, et tmtgn Dnria insig-nis in rebus omnibus celsitudo animi
    , '

    eminentissimi

    ,.../

    ibatut

    "<"

    '

    /(

    '

    ea

    impetrata

    i, f\ te

    Porro oisiopost fuisse dioitur inkac aquam ebibitam talisfere m relatione quatisa 8alerno describitur : vi,-,.,, .,,, mulierem pulchre orna ,,,

    aqua ausaconcui
    t

    oonstet, et

    supra casus omnes invicta constantia. Is cum aestatem illam Thermis Himerensibus ageret, levandm BSgritndinia gratia, accepto novae calamitatisnunoio, statim moras
    ti

    omnes

    rupit

    fecitvel Thermitani aeris

    clementiam

    sibi

    nec tanpro

    tamoum
    f,i,
    :
    .

    ,,t
    t

    puerulo asserebai Hieronyma >redebeatissimam Virginem WarianuHmc Pilia, veniati vooidetur dicere
    t ..

    pitiam, vel valetudinis suse parum rirmae discrimen, quin illico laboranti populo opem , qua
    posset,

    laturus,

    iiiiim
    .,
    .

    exaoluturo,

    el

    Impletura
    \tasn t

    esto
    est

    sana.

    attiffcrat,

    Panormum cum maxima fortis


    :

    accederet. Vix

    eam

    n,

    oidere
    docuit,

    animi documenta dedit


    re ac
    vitate

    ac suorum amantis obvios quosque mcero-

    klonlalem albis oestib


    ifn ,,.

    gum

    metu consternatos
    verborum,

    erigere,

    confirmare gra-

    tset oorpus 8. Eto alfm. De hac monialt apparente auotor scripti oaHstimat, fuis-

    trend

    comitate

    consolari,

    paupe-

    rurn inopie,
    floiis,

    ,\r

    item beatissimasn Uei G


    ei

    sed Cascis.
    i

    quorum cessantibus ex parte opicrescebat in advenarumque commerciis


    ,
    ;

    nua

    Salernus reotius hio intelliguni


    roi indicavit.

    dies

    im,

    Alia in

    multitmlo, Larga stipe succurrere otnuiu, qne BUi juris ac numeris erat,
    ourare.

    aliaque

    mature
    sacer-

    ieguntur inMs.de prmdictavisione, qua ccsptum esi qumri lamotmi at saut minoris momentiprmtermitto etregredior

    tuper

    qumdam

    Dispoaitia vero per urbis regiones

    dotibUBj qui ex relijriosis farailiis et clero

    animo;

    .-

    Uum
    <

    711"

    IIhi

    BfpUI,

    HM

    ad Saternum, LUQ Ric pestilentiam interim


    ,

    rum siiluti suum devoverant caput, mentorum ope juvandls ajgris prassto
    intendit mentera,

    ut Sacraessent eo

    Panortno inve-

    ut univer-sus populus ad

    Deum
    ,

    qum

    oidetur fuisse catamitas Uta gravissi* oore corpus

    MIUII

    mtt.

    suum reperiendum

    precesque converteret BUpplei aniinum et quod eaput cst, recte factis ad misericordiam infleoteret.
    lii?

    monuerai
    koc

    Kosalta,
    ,

    eferre incipit post Casci-

    num
    pellei
    tiiun

    modo
    luem

    [neunte

    enim Junlo ejui anni


    Invexil

    Nec

    >'itis

    liabuit

    perpetuam
    rebus

    illam

    pre- pia ac nulcm


    nit snpplicatio

    ezitlalem

    Panormum
    eo
    (

    barban
    i

    su-

    cem,

    qua3 secundis

    etiam

    tebfl

    Imbuta,

    oavigio
    bri ittanl

    per
    ii>

    Impoi tata,
    Ltute

    quo

    Imprudenttaurorum
    reduce-

    lemnis,

    publico cultu ad

    Panormo sovenerandum proposi-

    liaberetur,

    redempti

    domum

    poatllmlnlo

    bantur.

    venenl In pauooa tnitio tranafuaum, tnoxinalloe atquealioa Berpena mieeram iu mo-

    Buoharistisa Sacramento quadrageuis horis, Bingula urbis templa obeundo, perngitur; sed hunc precandi ritum uno tempore
    to auffnstiaaimo in Binffulis
    td

    dum pemdere arbam


    quc Panorml
    morbl,
    '|ui

    ooompit: trepldatum

    tta-

    otnnibus simul aaoria a>dibus celebrari jussit etlam Beligioaornin Ordinibus, quibue

    eal tum tnaoleotie, tum atrooitate Sorentiaaimui etiam popuUa vaatitatem tnteotat. \ilul Intartm a magiatraUbua pmtermte-

    moru eat, suam conditit diem, qua ad a?dem maximam supplicatum procederent; quod pietatis

    offlcium nudis incedentes pedibus,


    aliiaque

    flebilibus

    quod humano oonailio Ipaum tnitium reprimeretur


    i,

    effiej

    potuit,

    ul

    aub

    vocis modia,
    offcusi
    tientea,

    corporia

    afflictationibus

    luea.

    Periatum a pu-

    pueriUamt.is, ul aeae doml oontlnerent, neo templa adirent, ti.<i qu proxime aaaenl oujuaque domui, al featifl dumtaxal diebua ntl rvm divinam: trana* rnlasrn egrenUbue eJeemoaynas, ne prodire e rentur ediotumj ul quidquid bnrbar m<
    ;

    blioia

    soholia,

    oompulflflR

    muliarea

    Numinia metum spectanti populo


    religioaisaime obivere
    :

    incu-

    post sing-ulas ea-

    rum familiarum

    supplicationes,

    solemnem aliam

    totius Religiosi ccetus et cleri indixit, in qua per nrbem sacrae reJiqnis sanctarum virginum ac

    martyrum
    tutela

    Christinae
    est,

    ac

    Nymphie,
    ;

    quarum
    pont

    in

    civitas

    ducerentur

    est ipse antistes

    '

    DIE QIWRTA SBPTEMBRIS.


    A
    supplex etiam senatus huic postrenue supplieationi interfuit, prosequente sacrum agmen populo lacrymis perfuso et clamoribus divinam opem implorantibus identidem sublatis: habita vero est supplicatio Idibus Julii matutinis horis. Sed insperato edocere nos
    ,

    ao5

    pontificis ritu ornatus, ac

    id pnestare,

    tuum ab

    ecolesiasUoOB disoipUno ac riEcclesia prasoriptorum retinentisslmua esset archiepiscopus Auria, novarum simul renun osor ac severtssimus vindex, ai quid oontra illos, aut prseter moribus admissam

    cum

    mmbh
    J

    eonsuetudinem

    peccaretur.

    Deus quod potissimum calamitatis perfugium Panormo daret et cog*itationem implovoluit


    ,
    ,

    randae opis
    illico

    a diva

    Rosalia injecit

    ut

    invocata

    adesset singulari beneticentiae exemplo. Sed

    200 Quare credidere ii saoerdotes recentl ad- pwd*a*8 huc facto, (quodpostea sauote jurarunt) eam sibi hH '* Mft*/B ***** a Deo oogitatiouem immissam: ubi vero oooi.

    opene pretium
    re,

    est rem tantam accuratius scribeeadem oranino fide, qua eam sacerdotes quatuor pietate non miuus quam setatc grraves, seor-

    sim
    dicto

    ac

    legitime

    rogati

    jurejurando coufirma-

    tam explicavere.
    testati

    Qui

    illud

    primum sacramentn

    dente sole alterum par de aJterius Impulsu et raoto Uitj , multo vero magiSj postquam postero die de saori oorporis S. Rosaliea inventione fama percrebuit, dubitare se non posse oonflrmarunt, qui divino afflati spiritu id etreoissent Hach

    JJJJJ

    eorum, qme iu IVregrino monte agerentur, usquam accepisse, neo


    sunt, se
    nihil

    ante

    cogitasse,

    aut convenisse inter

    se

    ut ul

    facereut,

    quod divino solum impellcnte


    paria,
    ,

    Bpiritu fa-

    Salernus, qui Cascini relationem compend Latinam fecit. Sane pra ceteris in hisce mirandus est consensus ille quatuor sacerdotum in nominandaS, Rosalla, eaque prtet etudinem invocanda, Res tamen illa sic firmatura C
    si

    ctum
    cantores s.

    esse narrabimus.

    no, utprorsus indubia videatur


    intcr

    es
    t

    198

    Duo ergo sacerdotum

    utruin-

    eamdem

    historiam narrantesnon adduco


    sii integritas, ut in hisce,

    Roialiamin
    litanii fnuo

    runt

    saoris vestibus q Ue frequentissimi cleri versura muneri ac tempori congruis ornati inoedebant
    j

    Gascini tanta

    qum

    vide-

    repotuit, etjuratis

    horum
    g*esta

    erat

    Sanctorum nomina

    in
    j

    litauias di-

    cognoscere, ejus
    eottem die
    in

    multorum testimoniis eaacte testimonium omni excej Uonesit


    in-

    nec unum iuvocando caeteris praecinere cantorum par ab altero peudebat, sed cum uH numquodque suum ducerct ehorum unius ferme stadii intervallo disjungebantur invicem,
    ,

    majus Quapropter ad corporis inventionem,ques K

    w Julii, pro priedicta supplicatio


    contigit, accedo,

    stitataestin urbe Parnormitana t ewtra

    urbem

    monte Peregrino

    quod spatii cleri ordines occupabant, sacra iam peg-mata sanctorum Rocchi Sebastiani
    ,

    et,

    ct

    aliorum iutcrposita inter utrosque cantores atquc his oircUmfusa hommum multitudo inutuum ut ne annucrc quidem ueripiebaut aspectum
    , ,

    XIX. Corporis
    tiata

    inventio,

    qua nun-

    num

    par

    alteri

    nedum
    in

    audiri invicem possent.

    virginum chorum
    processsum
    est,

    nec sanotarum ea litaniarum invocatione


    alloqui
    ,

    distincte

    Cardinali archiepiscopo, hic


    occulte

    Jam

    ubi

    ad

    iilud

    ad palatium suum
    Isetitia

    additeeque post alias cxtra ordi,

    nem

    fuissent virg-ines

    ut

    moris

    est,

    Panormi-

    deferri jubet:

    populi

    Ro-

    tanse nrbis patronae, Christiana, Nympha, et Oliva (nam D. Agatha jam suo pra;cesserat loeo) D. Petrua

    saliam patronam cupiontis: beneficia

    Garofalus, eujus ad quintum et

    sexagesimum

    an-

    muita mox impetrata.

    r
    niroconfeniu,
    UcetBicinvo-

    uum provecta setns, circumstautium id sibi nemine suggerente, interuo quodam acdivino actu imp tu collegam sibi D. Franciscura Moscarellum rogat submissa voce, placcrctnc invooari insuper S. virginem Rosaliam ? Ilem, hocipsum, inquit illc. agi tabam animo. ltaquc hac subita conspiratione ani morum, sublata de more voce, S. Rosaliam invocant.

    Cascinus
    fium;n

    refert corporis inven- Qwantn quinquaginta circiter ^netacorpu, nottlabortm ,,, dies effluansse a coepto opere usque ad tnvontio L nilii nem non ita tamen, ut singulis diebus fode- mp ium rint, srit sufiiiitte tntn.mn ittitni u<t dies aliquot v
    lib,
    i

    cap,

    i,fscrratque
    ,

    '

    intermitterent,
    Altero

    ac deinde

    can hmc non

    cantorum collegium, licet altero fieret minime conecium essei, eoq U id a b dem p ene teinpore eodemque virginum ioco eamdera divinitus injectam protullt vocem. Hoc tantum interfuit, quod alterne cantoribus I). . Joseph Pate S. Anastasiam, quam prn:t<Tu.i
    199

    vero

    semper Hieronyma, quee looum


    etian\ adfuit',

    resumerent, Aderai in visionedidi


    lo
    e
    *t,

    cerat, et maritus ipsius Benedictus

    Oatiuto
    ui di
    alix
    r<

    dum

    eorpus

    in\

    entum

    ppius laudata relalione Ms., in qua

    non

    paua enumerantur,

    rant,

    invccare
    proposuit;

    cogitabat, et collegce
    is

    id

    6
    dc

    dum

    vcro
    ,

    cui

    D.

    VincentiJ

    Amato nomcn
    pra?ponendam

    erat

    S.
    :

    Anastasiai 8.

    Bosa

    ccnsuit

    ncc raora uno consensu

    qui subinde accedebant, ac iterum discedebant, i<><><t de corpore inveniendo Vonnulli etiam foderunt nes* ientes, quid ageretur credentesque pr.ofanum quserx thesaurum. Ve\ aliaque nonnulla ibidem relata parum onducunt adpropositum nostrum
    ,

    implorarunt. Knimvero quamquam erafl < dic aliquot ante Bfficulis ex veteribus inter sanctarum virginum pertum deinde fuerit numerum in litaniis invocari solitam 8 Bosaliam;

    opem

    .<

    ;cinu

    -,.
    .

    \tilur

    Sntemu

    U git

    m IIantiquato tamen decretis pontificm patronaritu, retentis dumtaxat trium


    taniarum rum, quas modo recensui
    vocanda?
    nostrae
    vir<rinis
    et
    ,

    proccs " fere omnia, qu& ad e a* tam in\ entioni notitiam sunt necessaria Quapropter adSalei num regredior, pauca subinde < \f$. illius retatioui bretitet inserturus, ub\ oper& pretium
    videbitur.
    ''

    nominiDUB,

    raos inlata

    nem jam
    di

    diuabierat:

    Kosali in desuetudisane cura eo piwcinen-

    8ed, inquit, ut quonam modo compel popull prece vlrgo Bosalla, suppllcantl adferitj el ad opem&rendam aoour
    i

    diiunucona

    nuaium f
    tltrum

    tnvi

    munere

    hi sacerdotes plures

    annos functi

    es-

    aut S. Boealifl nomen cogiinscruerant, aut dc eo advocando litaniis ausissent umquam taverant, nec si cogitassent,
    sent

    numquam tamen

    ad posteTorum memorlffi tradamui sores, (quorum antesignanus semper erat Vitu


    rerit,

    Amod&us,

    revertatur oratio. Bepetleranl illi ) eruenda; telluris laborem, ( cwptum xxix Maii,

    52(
    i
    1

    DE

    S.

    BOSALIA VIKGINE-

    *erf; 8tepe

    B
    lii

    bomo

    intermUaum. Imo alacrius aggressis sex Idibus Judies modo consumpserant, cum o egesta jam pntcipiti jam die intet fodiendum, qnindedm pedei alta, in magnum vivum-

    D aditum, qua corpus inferretur, cuio nullum dedisse apertissime demonstrabat. omnibus, qui quod ad palaeat 205 Postquam persuasum (ium arcltitin

    antrum coavenerant,
    :

    S.

    sex et que Incidunt saxum, cujus longitudo ad ampliu palmoi prodncte, latitudo et altitudo
    triboj continebatur,

    ventum, advolat eontinuo rem defert ad unus ex religioaie viris senatus

    Eosali corpus mnuncius ad senatum

    pitcopi trans-

    ferlur.

    Em

    jti. id

    tamum

    jara

    invenerant dit prmcedenth ed inejus circuUu pergebant fodere, quodminimesuspicarentur in


    fregerint, > mocc \equitw

    ducis fihum yiprinoipem filibertum, Sabaudia: Sicilia obeuntem. Ille ces retfis in administranda
    ejus rei cognitionem
    ,

    ut jus

    fasque erat

    inte:

    reliqmt gram Cardiuali Auri* archiepiscopo

    sed

    Pergit

    llJ

    Idum (samumj videbator: tnhendo deliberarunt ; cum edjid


    .,.

    |ul

    |o

    montfi rop
    I
    I

    bw n

    t,

    lcm tanta; rei viros eodem temporis puncto certos destinat plurimum iuerat, suo et senatus saquibusfidei
    quidquid inventuui esset, a iutegrum. cujusvia arrogantia ac fraude praestarent submisit majoris auctoritatis alios [Jbi iUux.it einqnisitum, ut quam maxima fide gesta
    teiiitio

    diligentiam, aut a3quabio .uamiliico desiderari prudentiam nou est passus. Quare

    U Uurl
    ,

    uo

    liqui

    '

    iis

    munitos, ut

    rjuo

    diflW
    jin
    i,

    minua ulterlua pergerent. Punibus ve" Java macbioarum Lng iggredluntur \ et primo fragmeo moi

    viroe

    iium (Be~
    ua,

    ..

    tum

    lo

    ut iJ

    ventaque omnia in tabulas reierrentur. Jussitque inventam corpus uocte insequenti quam occultc poterat, in suum domicilium transvebi, atque
    ,

    .,,

    .1

    ..
    .

    aliquantulum luotai

    poatni
    1.
    1

    idi

    ium exigui viriumqu sua


    ,

    Lua.

    i
    rtUI-

    decenter asservarij in re tanti morio menti consulto magifl quam properato opus esse ratus,

    ffUfli

    tut<
    tiiH
    |,

    m
    b

    expectandumque esse, dum Deus doeumenta daret. Sed inter fcis

    cer-

    alia

    confic
    o-

    iu Investigandis,
    liquiis,
    tot

    tum etiam

    in

    traducendis

    iis re-

    in

    jiim

    oonatu
    n
    ntj

    Imul
    alio

    moll

    lllt
    I

    pra^olarissimum dedit tota illa saxea moquod ^upartibus major eo fragmento


    ,

    Nlhil
    Qoi
    dJ
    i

    dum dtvlnum
    iii
    ft

    '

    stolli

    unius
    e

    hominifl oonatu

    men

    lUud

    ictu
    &

    reliquo corpon
    rotur

    uon potuit, quot a urcaput; sicuti enim, cum


    \

    umpuol

    st vai aui

    oimadvertunt,

    oavea,

    levls

    ita

    cum Panormum

    Jorl

    tranaierretur,
    tur atl

    Levissima efieota cst. A.rcaa iuclusa

    m
    cui
    i

    arrepti

    fragmi'\o,
    int

    iii

    iii

    qua
    illico

    LigneaB unius hominis humcro per salebras ardui montis lougo viarum tractu, uullo tamen uegotio.
    in
    <{ito

    irlam vldi
    in-ti
    i

    erat pars capitis, alla-

    tum
    nobio
    bci
    1 1

    est

    Panormum noctuante

    uot

    oumqui

    octe

    iml

    zviJulii, et seqnenreliquum corpus, utlegiturtam in Ais, n in oratione archiepiscopi Cardi..'..'

    LDtueroDtur,
    iiiiinii
    'i
    i i

    Bcnacro uiiqul
    ,

    apud
    d

    ..ug. G'0.

    magia

    qui d

    aoo omnil

    per-

    inoredibile

    memoratu

    est, ait

    Saler-

    ulgatu niitionit /((-

    quam
    propit.fi
    i/
    ..
    . ,

    citissime inventi oorporiH

    fama perva-

    ait

    urbem; quain grata acciderit civibus, et

    ma, miro m-

    inter

    fbdiendum, postquam sawu lictum fln p ertum, suavis o oeptus est mane dieix Juiii,et iterum < frustuma
    . .

    ardoi 6 ingeuti pietatis ao Imtitiea scnsu in omnium patrona eligianixnos penitus illapsasit, Uua vo\ omniumeratj ii-r

    quam

    vium

    mox urbem

    Sancta,

    b
    '

    ( ad tuno intenti labori, non ntanimum adodorern itlum.Deinde ve,

    novo Alumnae surn paam. Quid aliud esse, quod mabus tantum boni r ei et Deus?
    pestilentia
    .

    Vlllll '"i"
    i:

    ""i'
    el
    I

    intercesslonem hominibus
    inferre
    ,

    eumdem
    ejua

    idque de juromento ftrmavit Francisoui Fiume Franoiscanus,


    ..<.,

    beUum
    are

    et

    pacis

    iu-

    tarpretea dare
    lia;

    vulnera,

    et

    suppeditare

    provldentiaa
    bb

    '"'
    '"'

    Redeamus ad Salemum, qui


    Reputabanl
    i ( i

    ttd

    /ose-

    'enefioJ

    genei
    tur;
    1 1

    quitur;
    Del

    illi

    eulmo dou eine Blngulari

    '"'

    proi Ideutl bo

    immunem
    iq
    j

    ease, ut oum iude existunt, hino aiexipharubi puuguut apin, recreent

    mo

    rem
    l\

    lapide,

    Bjquo

    Ln

    marmoreo tumulo,
    >c supiTlltns

    larta teota llla ossa habtta


    DfttlVO

    InteUigebantjam uou
    ;

    quantum axdere popuVirginem omperit, ut facile divino impulBun Bpiritu ondi posael S. itosaiis nomen, quod
    lus

    DifflcUe diotu est,

    Bd

    divlnltua

    Ipela

    olum, quod mentem


    oxolteret,

    dod oploantibua datum ludiaUo diatractam Bt jaoentem


    ad
    ae

    Uaorl

    axtrahenojun raU-

    aooinguut Bed Virgo, quai ie diffloiUoram ln exiguo rragmento aolum oranlum oonttnente pnabuit m lemat eo prolapldla
    ,

    quam

    molem

    Ignorabat, oelebrare : crebiia ooronia de ea mieoere sermouem; sua studia promere; aliua alium hortari, et in >pem salutiaadduoere: moutem Peregrinum frequentes
    aubirc,

    antea

    maxima

    pars

    epeoum Invisere, diaaecti lapidxa fra^menta in pretiu haU-re, et quasJ gemmas excerpere-

    Jam agoita loviorem aflboit moLam, quai raUquum Inolueerat oorpua. Quare duorum homlnum manibua nullo fuitia mlmiuioulo aduota tam hoUe aat, ut Levare Bamel ii.

    digio

    proderel

    humo pulverem, e stillicidio aquum peteremox expreesaa tvpis imngines S. Virginis parare
    bx
    s.bi.

    quiaqoe vanarari, ac postibus domua, quasi

    peatifl

    amuletum

    affigere.
    .

    Quare vix

    duodecim

    diea

    effluxerant

    lam dixiaaea potlus,


    ro ohjeotua ooulia

    quam

    Ule

    Propiua ta* Baxeua tntegerrimi corpo,

    alevari,

    .ucUio
    i

    cum Banataa populusque indi. omnium sutTragiis patrouam sibi san-

    admiratlonem exoivit quippe uec oompagibua oohjarana oaque rimulia fatiaoena, neque lataribua prominana, ueo ullo teotuaoper,

    ns tumulua

    Kosaliam expetiit, delegitque; tum ejus rehquus. quando ipsa publice colendi potestas fieret. arcam az solido argeuto, solemui quotannia pompa per urbis vias circumferendam . ac

    delubrum

    DIE Q.UARTA 8EPTEMBR1S.

    A delubrum
    aere
    yiu- continuo
    incipit ntira-

    327
    ii

    in sede

    maxima ornatissimum

    publieo

    cutis cttiretcc

    construenda sanxerunt. -07 Sed quis innumera sanctae Tirgfiuis benencia ac miracula in maxima varietate locorum
    ac temporum per

    vis ingrueutibus malis nova subinde patcocinia ad-

    ctobi

    vredeerevit. Prima ia Virginia Deipares obsequns cura fuit, iu qua plurimum spei sitnm Issumptffi

    S.

    igitur in

    oalum

    re.

    urbem supra omnem

    Virginis die

    naturae

    dum saorum

    vim patrata euumeret ? Iuitiuni quidcm faetum ab eo qui peste correptus iu lazareto ( ita ab
    ,

    op8rareturantistea,8enatusaoreliqttusmag'istratu3
    et

    pubhce, sead pades

    Itali vocaut hoc nosocomii genus, quod pestilentia attaotis usui est) cum uihil de translatione sacri corporis perseusisset divinitussolum admouitus Nunc, inquit, ei monte corpus S. Rosaliie deportatur dictisque supplicatis tidem exteinplo fecit recepta cx inspe-

    ulceroso Lazaro

    persumu Byndioum populus Juraruut voveruni summa hominum superumque

    Reg imbentesexanimiaui sententia f Deiparam Virginem singulari ejus, quem paritura


    lir:lt
    ;

    bene

    ua labis

    exortem

    in Ipso

    oeptu

    extitisse, qusa

    jam ab ultfma origine

    [renua

    uumanum

    pervasit; ueo

    umquam eam

    sententiam

    rato valctudo.

    JIox dum aegria corporibus vel aliquid ex antro collectum pie applicaretur vel , modicum aquae sive dc apecu exstillautis sive
    ,

    cui frustum saxi illius aut ossis fuisset infusum,

    extorqueri sibi passuros.dum per Pontifiois Romani soitalioerel eam tueri. Tum pervigilfum diei, qul conceptee DeipawB saoer est, mense Decembrij jejunio ipsumoue diem peouliari aolemnique
    .
    ,

    ter solitum

    ebiberetur,

    honore publioo oelebraturoa Bpopo

    tot

    tantaque prodigia, contra pcsti-

    runt.

    lentes praacipue exitialesque

    sunt,

    morbos, oonsequuta ut eorum numerus, non aeous ac admi,

    lia in

    randus modus, fidem superent. Ne quid tameu motibus vulgique admurmuratiouibus daretur, optimum factu, ac necessarium Cardinali archiepiscopo visum est de iis cognosci,etin publicas tabulas singillatim referri, ropiis populi
    ,

    09 Adjeota deinde vota de oolenda D. Ro patronarum uumero, at de arca ar tea ejus reliquiis oonstruenda, oum publi
    alil

    rtiom

    ile

    co-

    (endfl S. tiotn-

    Ua

    ut paif<onaj

    oultum propositaa erunt: deinde iutrabreve temporis intervallum


    et

    plures

    Sanoti

    In

    patro

    nos orbis a senatu adleofi, ut privato oliquorum idpie petentium seosui fiere aed nilni m
    ,

    legitime juratisque testibus. Sed eadem , quss a plerisque depellebatur pestilentia, maximo

    gatis

    terim remittebal

    peatis

    ad

    D,

    &o

    oimirum

    impedimeuto erat
    familiaribus

    cum enim

    aagrotia

    eorumque
    efferre
    ,

    pedem

    domo nou

    liceret

    longumque

    dierum intervallum intcrcurreret quousque suspicionem rite deponeret ne quid mali in alios manare posset late item aerpena in alios et alios morbus, aliseque plurimsa currn celeritatem probationum retardabant, De mul, , ,

    patrooinium nos rejioiebal Deipara, oui Deus nominis tuno non adeo olari oelebri atem oom parare per ejua benefloia sauxerat. e.tque, ul ld semel dfcam quod acepiua e tperientia pro bante compertum est, reorudesoen pestlleutioa
    ,
    i
    i

    vis

    debacob Lbatur vehementiu


    Etosalise

    quotie

    aorc

    rum
    tve

    reliquiarum

    declaratione

    ui

    renda

    antistitis
    rei

    animus, sive miniatrorum oegligentla,


    diffloultate
    ;

    tis

    vero liquido brevi coustitit


    intercidere
    ;

    qnae ne hujusoe

    sive aJiis
    vero,
    ,

    ouris

    proapeditua

    narrationis seriem

    cogamur,

    satius

    retardabatur
    dibat
    ;

    mitesoebat

    oum

    ad
    ,

    visum cst hic non referre sed ex eo miraculorum numero pauca sub tinem attexemuH, Hactenus Salernus cujus collectio nem miraculorum dabo post Vitam infra edendam plura quoque ex Cascino deinde Laiina faciam ac subjungam.
    ,
    i

    restinota

    demum

    esl

    ut dloemufl
    ,

    eam oum

    re

    eaa

    itaa agnitojque publioum aooelebrem oultum sunt oonsequutra, Uao urbis Panormitanm vota, miro consensu facta t latim explicat Cascinus libro cap et ub\ et pltt* res recenset Sanctos quos sibi tuno patrono
    \

    solemni pompa oircumdu

    (jerintt I'ft/mrmifau/. Deiinle enp.

    recenset
    fr\

    IlU

    manas industrias
    multipticarunt.

    fjuas eoutru

    pestem

    XX. Cura
    mitigata
    et

    archiepiscopi de exami;

    210

    Ventum

    inl

    rea

    ut pergit

    ad Septembris

    Initium
    in

    in

    oujua
    fult

    SaU quartum
    ,

    itivitai

    di<

    tune tolmnlvA
    toltto

    nandis reliquiis
    :

    pestis

    non

    nihil

    ii

    Inoidit 8.

    tiosaliffl

    caalum

    abitus
    in
    ;

    featu

    que
    prl-

    lnatit.

    consultatio theologorum
    irrita
    :

    ejua cultua.
    e| ni.-!".i
    i

    Et
    us
    ,

    mirandum
    et

    quantum exarsere
    eo

    y->\

    populJ

    Btudla

    tum
    ln
    I

    medicorum

    dilata
    :

    approaltera

    mum
    in
    tio

    oli

    mniorJ

    ritu

    celebrando
    offlcio
    el

    uam

    eacrarum precum
    inter
    i

    re

    &l\ Ina eju

    mi

    batione, pestis recrudescit

    mndarum partium vlrgim


    i

    nuila
    tln

    am
    ,

    plioria

    venerationJ

    batur,
    et

    medicorum

    consultatio.

    imiiiiuin
    religio
    et
    e

    ergo
    feriarl
    ;

    est

    ln

    pervigilio

    Jejunlum
    ,

    supplicatlo quoque

    aed

    Vota

    Panormi

    eonira pestem
    facta,

    D mum
    valetudo

    istraxit interim aliquantuluin Cardinalifl aniadversa principifl Filibertl proregis

    mum
    fragio

    tum mors 111 Nonas Augusti , ac deeidem Cardiuali tum lpsius principis suf,
    ,

    tempua ferebat, moderatiore pompae appara babita eat deductamque S virginia Boanlia depictam imaginem eximiaa pietatli Bensu todi rata cst effuaa popull multitudoj mullerum mo quee oullo ediot jam anti b propo lt] me
    tu
    ,
    ,
    I

    tum

    totius regii cousilii conscnsionc,

    de-

    tu

    retineri

    potuit
    ,

    mandata Sicilise administratio. Xovum ergo maAuria postridie gistratum cum iniisset Cardinalis
    curas agitans liNonas AugUSti, novas animo qua? ad humanam industriam cet nihil eorum ,
    ,

    mio
    erat
    ,

    fortaeae
    s.
    ,

    plusquam
    illiu
    '

    Virginis

    domo rumpi rent bumano consillo ope fretflBj quod nihil exeo
    quic
    i

    nl
    j

    si

    dJ

    eolcrjdii:

    cau

    \'<\

    racto
    fe/elllt

    detrimentl foret
    plicatioi
    :

    Nec

    OOOipiendum

    ab bac

    sup-

    et

    paterevigilantiamque spectarent , praitermitti regni salutem ( nam totius tamen urbis ac tur et reliquis e proinvaserat alias urbes pestis
    ,

    mittere

    vla

    cum

    pauci

    admodum

    morbl adeo vlsa eat , ut , duo fpaofl menaea vcl DOve\

    vo contagio
    cia.
    !

    inficerentur ,

    ei

    eo Interlrent,
    j'''j"iii

    in divinis remepinquo periculum imminebat ) etiam potissimum niti sentiebat. Quare nova diis excogitari ccepta, et noira? dmnas placamina

    laxata tandem fuerlnt per urbem


    itcrim

    commer,

    cum

    sedata aliquantniM peete

    et

    Clvftfl

    DB
    iUCIOtt
    J

    S.

    R08AHA VIKGINE
    vide-

    civftaa

    wlerando
    prorei

    et

    Idemqus

    eon nlendo

    roopimet

    Vette nftnnilut
    ftdata,

    Cardi-

    naUj tfnologe

    oontuindeap-

    prebandu

    rt-

    non temere in teied relatum brevl foiwe trecentornm circiter senatns etiam popnliuqae prodigiis Btimonlum ut ,\ beneficfis excitus efflagitare noo desisteret ,
    miraculs
    ;

    vulgus jactari

    ad inspiciendum ea occasum, obscuro jam ccelo facularum lux non sacoovenissent domesticarum enim circumjecta rem aperiebat; non solum
    ,

    UquU

    Inventum corpna per ipsum,


    rnendi
    cilio

    potestas

    cni legitima id deaaCTOsanoto Tridentino conlicerei

    permiaaa erat, venenui


    conoilii
    praB cripto

    pnbliee;ex
    os,
    at-

    saxa fallebant oculorumaciem, atque nanihildeeorumdem ossium magnitudme possent sed cum ad justam turacoDJectare facile supequantitatem concreti lapidis moles
    [nsertiBOfleibufl
    :

    tu,

    ut

    BcheUdifl

    ejosdem
    aliosqua

    rindo

    *, oeo

    unam ab

    altera statim dijudi-

    rirtata doctrfoaque

    losign

    qm

    gioeis

    (amflifi

    '^\nn moderatores

    in

    gravitate proposfta,
    ,:
    i

    sc
    ,iii,i

    rernm g-estarum nurjaouwnunque seexplicats, raand


    ,

    umbras etiam ofcandi per malignam illam lucem monstrosi potius cujusdam fundentem copia esset, sohtam corporis speciem ea moles prabuit, longe excevirilis uedum fseminei corporismagnitudinem
    dentis.

    utmox
    ,

    per otlum domf diligenter


    l,

    Jptam <<'<tnem Cardinatis


    theologo
    /
    <><
    i

    qua

    ,,, ll/t

    ,./,,/,,
    '.-.

    aUoi tUtu

    >'', recital
    lie

    Casci*

    ,.,,
    .

    oap,
    ih,
    .

    autem
    aeserii
    i

    Novembi
    ,

    <

    ibidem
    !>"''
    <

    ata
    ' '

    tdtima tunc

    cum (um negligenti Aoceseit etiam ea dubitatio, ne confusa intpectione defuissent <dem humatis antro ea ossa jam cepti, dubitmt etmodotria videbautur reddunt Cartriaenimibi Baxaex mole, medio- dinalem ; esse capita, giffanteum, pnerile alterum,
    2]
    I

    cre certiom.
    speci'-,
    tjiliil

    ologti
    ./,,

    ">' '
    '""

    <!'" >"

    n'um
    ,

    diligentiua

    Objecta ergo primo fere aspectu ea scrutandum rati, ad Car-

    ,,,

    /,/,

    /,

    ,/,,./,

    m '"

    pag 60
    >-t

    prima

    tradUx

    i{

    de mii
    / rS-

    ;
    '

    Pan
    rUigi
    '

    ""' >"

    n,
    i

    /,

    infi

    toi

    '.

    Sot

    domo >> umactorum

    >

    nario <//<
    j>n-

    dlnalem decepti retulere, quid vidissent. Perculit ardinalisanimum, hominis alioqui pro iuMta ingenio prudentia minime proni ad tidem inrebus adhihcndara. Krgo medicis severissime l:\it, oe quid nou modo in vulgus sparge|

    ,/,

    ut

    renl
    illc

    sed ne coiquam communicarent. Ingentes qui tot mirasecuni curas agitabat, Deum
    ,

    II!

    <
    iubii
    <

    '

    ait
    lo

    pi rgens Sa-

    adfuturum sperans. Non parum

    ftfqm
    irttt,

    l$i

    nu

    '.'

    rl

    trtl
    ,

    Inolinationo

    pauc
    lo
    i

    Interim tacitus u:stuantem


    ita
    ii

    auimum

    avertit.

    Haec

    nillnp-

    bmrere dlxorunl
    ad

    oulls
    .

    prai ertim

    ptione
    M.

    tumulum
    bIIos
    i

    roperta

    qua

    oorpa

    lilud

    Deua,
    mulatior
    pore.

    tit

    omniuin eonsiliorum auctor per morbi incrementa totius populi


    i;itur

    chhc

    i>

    Ho
    I

    teatai
    ,

    peooata leveriori

    mulctarentur supplicio,
    8.

    et cu-

    fldel
    d

    Invoi al
    q

    anotn
    es
    ,

    Virgi-

    mde

    gloria

    Etosalis suo veniret

    tem-

    trlbul
    ,

    iliter

    ifi

    Efquen
    oii
    I

    peb intur
    pra ml
    1

    pellquiarum ?eritatem
    b b inl

    proti

    ta
    tj

    215
    puli
    cris
    ol)

    Ergo per ocoasionem


    laxata eoinmcrcia,
    ooiendifl

    tum

    tlono

    od

    1
    1

    aill

    m oonfirmandam edl Don ji momentum


    i

    tum

    coeuntis po- intermuia intermissaB de sa- hinc ajtprobationit eura,


    ,

    fa*

    ide
    Bdel
    "
    i i

    s.

    Roaalla oorpore

    liii

    Lmlrum
    i"

    pi

    iioto

    oitl
    1

    tnulta

    n bu

    sntlqu
    In
    d n

    ap-

    "

    11

    mota
    in

    trahere

    curas, ut diximus inter Novembres, qinc paulo ante pestibb flamma extincta propeinodum videbatur, taoitua primum Incrementis, mox magia magisque debacohari per arbem, et veluti si ex multis simul
    reliquiifl
    iii

    qiic

    recrudeteit
    pestis, licet

    al

    aententlaa
    iii'

    sro

    bil

    farme

    !"'

    'i

    iiia^iui

    vi

    jrlobulorum esset e beliicis tor-

    .li

    miii oadero, ae

    qun oon uno suo


    ol
    ,

    multorun
    ijuc
    i

    lultorum
    aine Araudia suspioione

    omnibus urbis vicis novi oontagionum nunoii obstrepebant auribus mulmentlfl exploaa,lta ex
    ;

    memoris aasoulorom
    od u tur,
    ,

    tla

    paaaim

    pestem

    inoidere

    plerosque interirej
    ,

    ommi
    iu
    .

    !'

    miraoulorum
    ne,

    \i\ spatium ourandse superesse

    ita

    aimul pesteet

    tune

    multli

    led lo olia deindi


    i
    I

    m
    ,

    dl

    morte opprimi
    lias
    ;

    deseri oolonia domos, deleri femi-

    mi diaoi pl Ltum b Casi inus qui gesim adfuii inisr prssoismos cap D pag. 6] tsstatur, vonvenisse theohgos consutlos coram vicario generalx u, Hiva ubt t gulx sententiam suam sic diawrunt, utpars nu> jorjudicaret afflrmari posse mventas reliquias mw8, I; al B3 nonnutti tamen dubitarent. Archiepisoopus nsro, audita quorumdam dubita.

    oppleta defunotorum aggestie oorporibustrahi

    feretraj oentena

    quotidie eoque amplius

    corpora

    totidemque
    i

    morbo

    exanima metuque propemo-

    dum

    c\;i:.

    urbem ad laxaretum
    tcrdiu

    certam ferme perniciem extra effierri. Cumqne noctu et in-

    comploratio
    et

    parentum

    amioorum filiormn orbitaconjugum dolor in squallore


    ,

    .
    rUuu
    derent

    ao pulaia

    tiono t jussiiscribi rationas,

    vestibus,

    qu pro

    el

    ejuiatu

    objiceren
    inje-

    atterutra

    tur ooulia

    atque
    qui

    parte auegarantur
    .

    auribua,

    utsic aoouraHus eawninari possmi atque intarim medicorum quoq


    t

    tantum

    terroris

    animis.

    adhibuit.
    Klf
    lOHflN
    llrn

    antea impavidi stctcrant couciLnterim oum adfuiaset conceptae

    Oe hisoe Saternus ita prosequitur: llav pauoorum baasitaUo aUquontum mona Oardinaii
    tu\

    arobiepisoopo
    decernerei
    .

    objeoil

    quominua

    ram

    mature

    quam omnium volebal oonaansu aatatamj quan dtmlaao oonoilio aoouratiua juaail Inqutri tum de miracuita, kum deaepuioro s ftosaliaa omnemqus peraequans riam, qiu
    ad pom leoure statuendam adduej
    pt

    woa 8St Decembria non is modo, otex voto consntutum erat, solemnissimufl luil scd per aeptem etiam tnaequentes dies ingentJ populorum oonoursu in S. Krancisci,
    , , ,

    privile-

    maguitico apparatu Sniflco uuotiquotidiania aaoris oonoionibua oelebratum est. Virus tamcu morbi tani late Berpenain

    oa.ao
    jam

    omnesseseanjru-

    voiuti urbia visoera

    idunque

    bumania opibna

    inainuabat, ut n.hil

    anatomiss

    peritia-

    rctur
    o

    relictcun preasidU esse vide-

    negotium
    ater

    dedit, ut ea
    .

    oasja

    utpidi inserta di-

    Insniceranl

    forte

    enim subjeota

    ooulis
    s

    rioordiam

    aiiquid oertloria

    oonsitil

    datura ease persenail

    QfUD

    quoniam Dei Filii Mater Patria mise- adhibfuntii.1 noo exoraaset, ntbil jam, pr^ter b* ptunma j.irtatit ac fxrnt anchoram. movendum restabat.

    Ea

    erat

    tenti* rxeret

    Christi Ha,

    DIE QUAKTA SEVTEUBKIS.

    Christi patibulo affixi simulacrum in ajde maxima rehgfiosissime asservatum, quod non nisi ac
    cisis

    32U
    u
    I i

    centio

    cura

    moveri perque urbem ostentari solet. Quare novo ineunte anno indictum est triduanum de more jejunium, sacra scelerum exomolog-esis ad expiandum animum cum
    loco

    domi rebus

    caput

    eam rem eonvemrent. Hi grandiorem saxi molem, qua gyganteum


    medicis
    visa
    est,

    Donienico d

    roiu s

    sanctissimfe

    Eucharistiae epulo
    Filii

    ut Pareuti

    Deo

    oouhs luce meridiana ab raclusis ossibus capitis, quod nou nisi justam prse se ferebat magnitudinem quod puerile on-

    arripuissent, 'distinxore olariua saxum adharens

    mum
    vero

    inediei dixerant, testaoeum

    Optimo Maximo unici


    obita
    ,

    mors pro mortalibus


    Crucifixi effigie,
    ,

    vas erat

    (,110,1

    medioere,

    circumacta

    Christi

    cum

    saxum

    maxima
    retur.

    verumque oredideranl erat rotuudum, quod vertebrea

    oaput

    ejus leniendae

    iracundhe spe

    propone-

    dum

    mo-

    Idque factum est religriosissime (die v Januarii anni 1625, ut notat in margine cum Cascino, eadem referente fusius cap. 10 ) pra?cedentibus sodalitatibus plurimis, relig-iosis omnibus familiis cum Sanctorum reliquiis, et frequentissimo clero
    litate
    ,

    grandiori inaertum. Poase de uique ossa meiius dignosci animadvertunt, ai sa-

    faerat alteri

    xeo sensim oortiee disrupto paterent, quasaltem id tiori poterat absque perioulo, ne illa Insohedas
    abirent. Dissipuvit

    hav

    lu\

    mceatitifie

    tmobrns

    Cardinalis

    peotore, offusasque

    subsecutis senatu, reliqua nobiplebe innumera nullo discrimine. Qui numeravere, intra tredecim et quatuordecim millia concludi ardentium cereorum nuraerum tra,

    num

    diseussit

    simul dubitatioumbrus. Quippc tanta rrat Cardijn>st

    et

    nali dubitatio et

    primam
    t

    formido injecta a medids illam perfunctoriamque ossium 11

    didere.
    et

    Sed quod mirandum

    mag-is,

    alii

    nudis

    catenatis pedibus, alii fundibus collo injectis, pars spineis fertis redimiti cinereque conspersi, H pars variis afflictationibus aut aculeatis flag*ellis
    se
    tis

    ctionem ut, teste Cascinopag. 67, ewamen potitts abrupisset qttam distulisset. Verum, resumpto animo per relationem Cascini et aliorum qui cuni ipso ossa lustraverant, ad alteram inspeotionmn mcdicos vocari jussit, cique adrssr voluit theolot

    macerantes

    omnes lacrymis perfusi, sublaper intervalla clamoribus misericordiara im,

    plorantibus,
    re et

    suspiriis

    profundum pr se
    et

    doloris

    sensum squalo:

    gossupra tlictos. E ~l'. Dc Itnc ossium inspectione peryens Sntcr dcinde rurtum nus ita kabet De die ergo iterata Lnapeotio eat medifit tn: 11

    ferentes processere

    eodie e S.

    ab iisdem anatomico
    sane ac doctissiraia

    artia

    dootoribus,

    praiolarla
    Bolia

    "/iritmtur,

    demque

    adhuc comitatu insequenti reductum est sacrum simulacrum


    ordiue,

    majori

    viris,

    liquida

    jam
    aeae

    luce

    omuia

    collustrante.

    Tum omnea
    ;

    admiratio-

    Mariae de Catenis
    in

    tum per octo proxiraos dies medio templo maximo stetit alto in peg:mate,
    :

    instauratis supplicationibus, et perpetuis ad


    fusis

    Deum
    fle-

    ne detixos oiroumspioere dubitare aum heao eadem esscnt saxa antea a B8 vism. an alia luissent ad fallendnm iUudendumque objeota, Demum

    precibus

    tanto
    ut

    populi ooncursu, tantoque


    g:emitibus, suspiriis, et

    animorum motu,
    bilibus

    omues ingenue fassl sunt, uon fuiaae aibi Integrum, cum primum noctu ooaotl aunt, per incertam facularum lueem certam de Lla aenten tiam ferre. Eorum vero, quaUum di\nv, ;u- poat
    ,

    acclamationibus aedes

    maximo

    continuo

    personaret.
    Rogante $enatu

    217 Nulla queraquam


    tang-ebat
    :

    cavendi contagii cura

    ea,

    etpopiUo,ut
    'iviirobentur

    reliquir,

    enim omnibus persuasum, e ccelo ,. ,. ... ., mal1 remedium precibus vcluti oxtorquendum esid
    ;

    ])rodidere, Iihbc fuit


    so,

    s.-njiiis syngrapbia singull surama. Quoa OSBQ uno, denpretiosoque comjireheusa lapiilo, in prnpria ier-

    volente

    autistitc,

    Vidisses Niniven suimet pceniteutcm nec tamen, sicut illius, ita et Panormitanae civitatis delendae sententiam rautare videbatur Deus nulla per id tempus diminutione pestilentia; facta. Id unum mercedis ac beneficii ex tot ante supplicationibus afflictorum corporum obitis hostiis, tantaque lacrymarum et sanguinis prose.
    , ,

    vata arca,

    jmn ah

    [nitio

    B.

    EtoaaUsa SBB6

    dioeban-

    uniusque Imbitudinis, nh|iio :ulcn unius esse corporis, longe diveraa ab iin, qu&9 m
    tur, unius formos
    aliis

    ante looia defoaaa et


    loci

    ln

    aliam poat aroam oomitJi

    portata, nigra, oariosa, cadaver olentia,

    male

    deformata, ut
    tur.
    llajc

    tcmporumque
    vel

    ludibrllfl
    Jispi-otu

    OOmmunJ
    viilrluni
    el

    naturSB lcge objecta,

    primo
    ,

    fu^ione

    retulisse

    civitas

    est,

    ut refervescerent
    reliquias,

    omnium opinione visa hominum studia in D. llo,

    vero omuhi oanditla


    oxpoiita
    ;

    droorn,

    quatl

    ex industria

    nitcsecro,

    nullo oorruptio-

    saliae

    debat salus.

    unde omnis Deo volente penquod Fremebat dolenter populus


    divinitus

    quidquid in OSflibUB jam nis vcstigiu dcturpata antea fraetis spongiosum apparrn-l, admiraudani sane DHB se forro
    flavescere.

    tantum

    sibi

    praesidii
    :

    trausmissi pcene

    pulcrituilinom,

    et iustar auri

    ademptum esset senatus reflag-itare non desistebat: referebautur qiuedam quasi divinte homi-

    num
    quiis

    spectata; virtutis voces,

    nisi inventis

    reli-

    220 Etfii vero saxo coharcant


    turain es8e

    ei
    ,

    maxima
    .

    parte

    tam

    Intims
    [ntS

    aa fiuUtujum
    >/,, tii tetti-

    ut

    iji;ii;i

    omnia

    huIvii

    peste

    debitus decernatur honos, ad unum omnes accendebantur dcmum g-ravisinterituros


    :

    gritate nequeant,

    ouaquam tamen ln lapidis ds conversa, formamque eSBS manifoste


    quod
    experimento
    etiam
    faoto

    simorum hominum studia ad promovendum.


    /lA,ptl
    tente
    nati,
    lllit

    id

    neg-otii

    sedulo

    diaoretam
    tidissima,

    m-80 nl

    tissime coustitit,

    nam

    aliqUOt

    OSSS tntegTB

    Cardietara

    tnre ptunuin
    n tl<fitogi$ f

    218 Kog-atus interim antistes ab insig-nis pieJesu, cutatis viro Jordano Cascini e Societate utebatur, ut jus in primis prudentia hac in re saera deliceret sibi tandem saxa illa, in quibus antequam finem scrilitescebant ossa, inspicere, agnoscenbendi facere pro D! Rosalia; corpore aliatas rei do, dubitationesque a nonnullis demum ille quae curae ab medicis
    ret.

    tuerunt

    quarum

    voluti 61 folUoulO ^rana, oxtrahi po praesertim eapiti partOS agnitSB BUnt, i-ranium imuui fcertla dua:

    nmmnm

    coraponcbat
    portione

    omnla
    \

    intcr

    m,

    ct

    oum

    IpSO

    ca-

    pite magnitudiiiis

    aliarumquo
    nec
    roquirat

    affui-tioiium

    pro

    Tunc

    aperuit ; urerent injecta tacitum ipsius pectus Jordano, ut adscitis Juobus ex eapermisitque nxmxrum Societate theologis (imo tribus ,
    ,

    aut psuciora OOTpUlj ImO Hiri^uJn jum Huis ex arte anfttomioa nominibus oompellabant; quod longe accuratius in tortia Enipeotlone, cum in arca ad ptildieam vonrrationom nplura

    convenire

    quam Unum

    condenda fuerunt,

    prsestitcre.
    :

    Odorrm non

    v\-

    dem Hieronymo

    Tagliava, Josepho Agostini, et MaCascinus cap. xi ) cnm rio Domenichi, uthabet generali, et D. \inFraucisco Kiba vicario D

    noimuiii otiam, halare Ingrfttam, sed suavcm durn ba: crutarontur , quiddam divinum fra

    grare persensere,

    ed ad

    brcvem temporis morara,

    330
    ti
    ,

    DE

    S.

    BOSAIIA VIRGINE.

    roii

    naturalis ram, nam paulo post, quod rei non arg-umeotum eat, ad pristinum redibant Minimum Ulad quod Inter rauliebrero virileroque turam interest, noo fecile, in hoc
    ,

    XXI.

    Congregatio theologorum

    corpore
    ludicii
    ,

    prehi

    relamfna nullatenus deD0D vin '


    ;

    simul et medicorum ad

    appro:

    corpua,

    *:x

    mfnora qnippe erant


    granis
    corporioui coutin-

    odldiora

    w. mlnutforfbui qoaai
    in

    mira bandas reliquias instituta ossium S. apparitio, qua veritas


    Rosaliae

    virorum
    lapfdfi

    Demum

    adnati

    Bepfmentum rem mi-

    firmatur.
    Februarii
    7]

    tiiplenam eaM asterebantj inpra qnam natotar, atque adi o beneficfum fn protegendui il afc Dei
    idum.
    Bej certe erat mirn elegantimac
    bb,
    !

    Taodem
    Ca
    secunfjae

    Idibus

    (imo
    eos
    ,

    pag.
    huic

    praesul
    tioni

    die xi ex omnes, qui

    Alia

    rwfltm
    con-

    itutituta

    adfuere

    tum ahos

    gregatio theo,

    qumque intuentium

    logorum

    et

    qui primo acciti


    ul

    fuerant, in

    consilium tertio ad- medicorum.


    oratione
    pietatis

    oemo ah f ntpiciendo
    .

    amandoqne tempcrare
    i

    vit.

    Luculenta

    primum

    po
    pjttf

    compen

    Ct
    ,.,

    lib,

    oap,

    '

    t\

    iioorum
    '

    ,,.,/,

    ..

    parterecitat, Uofli '""'"


    >''
    *

    TntegraquingueteetimO'
    suni
    .ines

    g-estas exprudenti83que plena, res ad eam diem .vit; tum quid de inventis reliquiis statuenduin propoffuit, appositis iis doctrins luminibus,

    quaa

    CB3terifl

    facem

    i>raeferrent

    ad rem tanti mo-

    munU
    p,

    tfedici a

    ephue
    rei

    /,
    .,.

    am
    9cla
    '

    u
    i

    F
    U u

    helti

    genet alU proion


    l

    menti decernendam. Cascinus partem istius orarecitatpag. 71 etW, ibique asserit, mox lecta esse miracidaex Actis triplicibus. De hisce

    $mium,

    an

    '

    proi

    )n

    Spuot
    ,,,

    <
    |

    et

    f> '

    '

    Pa\
    i

    Balaix

    Eierony artium et abeo, La

    .,,,,.

    ,,

    inu
    iue

    pag

    <juj ffntfum

    tft

    Natale,
    <>><

    Qtquadam
    i

    >i<

    eerba reoitat, Porro


    liunt,
    .,-

    multo rig-ore et acprobata, tam recentiora, guam prima illa jam ante probata, qwe novo examini fuerunt subjecta. Miracula .!<> hfo ffftfnrtifnr. Interim observo, ordinem rerum perturbatum esse a Salerno, quiconlinalis ipse asseruerat,

    curatione

    examinata fuisse

    et

    primo quod

    judi*

    juaw '"
    tamen fateren-

    mi,

    ut

    Cascinum, rei gest/r prssentem, medicorum iraculorum lectionem auditam esseaseerit Itaenim pergit: Medicos suam de
    tra

    non posse, quic


    quilnu id certo didicisseni, lapidi inh
    ,,

    cognitis ossibua sententiam in


    re
    i

    jusslt
    In

    tnin de distinctione

    medicum proferhorum ossium ab

    ,,
    |

    ulto
    aliis

    eodem antro, sed nlio in loco, non lonrtiSj tum de eorum conservatione et
    etproul ouique naturas terminos res
    videbatur,

    Utum dietarent ab
    nrino
    rept

    pulcritudine,
    s <'"
    1

    "'

    alio loco
    1

    '

    i$tud

    '

    0980

    B,

    dissererent. Novissima ac prima miracula leg*itime juratis teatibus accuratius


    iliisse

    coraprobata reoitari voluit, praatermissis innumera,,.

    U
    iu,
    h ibi re

    ad
    aliquld

    lii

    0i

    imut primo
    Id

    Dum
    nuiii

    bilibus

    ac

    passim

    editis,

    quornm
    in

    patlo haberi

    non potuit.
    iiin
    lii'-

    dlviui,

    iiiinuin

    ooitrum

    a t, Deum Do Lumulum mirabilem nd


    quia
    revera

    " '
    ti

    etiam,
    .

    quantum momenDei
    loquentis sunt
    sig-illum,

    quu, ubi

    >

    cs

    habeant

    miracula

    qua

    srof disputata,

    aon

    verba, et diviuum
    de

    veritatia confirmata?

    pra approbu-

    opui omnlno naturalo. Sacundtu adpreedicta addidii luavem owium odoram, Gfiaritgue sa indu,

    iii

    tnni, ui

    nu

    M
    i

    nem
    -

    alioui Sancto Buae reliquias, cum nmx eonimdignosoendis sgitur, et ad ejus invocatio- Uun(omna#, nominis applicationemque ossium fiuntj ta- F

    Uom

    reliquia-

    ossium oonoorem, et pulcritudinem tam sawt quatn ossium, diwitoue ti.vc, sirr quantitas, sioe proporiio spe*
    ii

    /*n\ pras

    e/(

    is

    extutii

    quippe tunc
    miraoulij
    i.

    ea

    adjioitur

    conditio petitioni

    si

    ejua Sancti sint

    reliquim,

    imo

    in

    re

    ruil

    fuafWifalem osfiun $t aajunxit omnia u4 Qrmiter juetisibt tam mirabitia apparere, oarefi " lis atiquid cssc naturalt potent\
    etetur,non
    <

    im,

    ul

    etiam aliijuando expressis verbis admiraculOj quod expetebatur, vellet


    reliqui
    i

    humani tnedijv statutw. tjum

    essent

    nostratis

    porius, dtolaqu
    nn,

    itn

    ease

    li

    dod
    is

    oauai

    ordinario
    $ssi

    ol

    Daturoli.

    Quartus

    discussumque diligentcr est, quid in celebrioribus sacrorum corporum inventionibus, ao prassertim Banotorum Placidi et soum haud dudum in Sioilia evenisae, quibusl

    firtmnstissc.it,

    uUeris,a

    Ut

    '
    I i

    rei

    oaput deventum

    esse,

    ouajudloio iuo babere aliquid odoria plae


    pulcritudine, sine

    historias.

    Boffati

    demum
    ,

    singruia

    prodaut religiosorum

    Quinlus demum, uiuo>acoi utta corruptione judicare liarit, oonaarvaUouam pulorltudinemque dictam ic natunUam, uon oausa
    \is.
    ,
    |

    Ordinum
    in

    oapita

    aiiique thcnlogorum culmina,


    ivere

    hano
    i

    omnea
    ,

    oradibile

    atque
    eat

    Bententiam , evidenter ndeo pie prudcnterque


    auotori
    honorifice
    Bosaliaa
    veritati,

    ezistimandumj
    saa
    ,

    piaoere Deo miraculorum

    quadam Bupernaturall r\ oooulta. ffocaanau de inspeotione medicorum, post quam Cardsnaks arehiepiscopus indiant oosigregatumem, in qua omnes theologi antea oemsuJUi cimni cum ustdicit
    convenirent.

    ut

    par

    haberi, atque

    ut Bacraa

    reUquias
    tmditaa

    sanotm
    rej

    publico ritu

    ooU

    r\

    adorarij
    .

    idque

    religioni

    Christianm sanctorum Patrum doctrinse

    probattone rcliquianon insistebat Cascinus, qui dissertationem

    sacrorum canonum institutis. Eooleaim eonauetudim consentaneum ea&e. Hiscc rationibus pro ap-

    DIE QVAKTA SEPTEMBBIS.

    dissertationem
    73.

    331

    suam

    Verum

    ipse recitat cap. xi a pag.

    os

    simul

    vocemque
    ubi

    et alia

    argumenta non pauca adjun,

    convertcns

    Eccnm

    quit, autruui,

    txteptu uno
    atterove,qui

    revelaliontm
    initiodeside-

    gebat, ut ibidem videri potest. 225 Fuit tamen unus ex hoc consilio qui proditum abunde miraculis aiebat eas reliquins esse sanctas ; sed ipsissimas sancta? Bosalise esse

    egit aunos

    modo longe

    jacens corpus tot trainDiu qmcsitura olini est, sed jam hinc
    abest.

    meum

    fflfl

    rnnf
    J.S.

    maxirae excavatum mauura per forameu adrepens


    Et ha?c
    ,

    ommum
    multnm

    l%itoquo exs1$USnfl
    ,

    mm

    quod oorpus huErafuste eaporot

    rabant.decrebalio

    tademappro- vellet

    aliquo viso magfis ac magis exploratum rejectum quidem a reliquis est id desiderium, quod Deo prascriberet rationem detejren:

    ca^Iesti

    dse

    veritatis,

    quam

    satis

    declaraverat.

    Sed

    liu-

    manis hisce
    mse

    votis facilis obsecundavit


    ,

    Deus hoc
    Ievissi-

    ipso die tertiodecimo Februarii

    ne quid

    dubitationis

    reliquum

    ubi itidem jetatis cxegi. Sed nunc jnm Panormuni versus descendamns nam qua> j libi ag-enda suut , inter descendendnm edisseram. Non long-e ab antro decesseraut , et Vmeentins n ui adhuc ineertns aniini attonitoqne siniilis p.rno
    ,

    inquit,

    mea

    est

    percjrrinn cella

    esset,

    quod

    sanct

    Virginis glorias obesse videretur. Sed cielestis is visus, qui eadem cons-ultationis die, ut dixi, accidit, aliquot post dies relatus est

    obrigucrat, nunc tandcm, cura sibimet FpSS nnimi aliquantum fccissct, sic cnra nffntur. Kequnm
    te dicam esse, mulier ? qunntus lAestdeodrl Na? tu angoli vultum, non hominis rcfcrs \d haao illa Subridens: Non inc ngnnscis? Cuni nc,

    ad Cardinalcm,

    cum jam certum haberet sacras reliquias proponere populo adorandas; eaque hora relatus cst, cum de die et apparatu antistes et pauci ex faquod factum crediderim eo consilio, ut minime neccssarium fuissc ostenderet Deus ad rem satfe superque contestatam. Hoc tamen miraculum quod reliquiarum testificationem et liberanda? per eas urbis exhibuit ut iiitegrum B prsedictionem sequum cst uti evenit, perscribam. Videtur Salernus duas confundere congregationes, quas Cascinus distin.rit, de priore agens cap. xi, de allera cap. 13. In priore, teste Cascinopag. 73, duo utcumque manserunt dubii in altera vero, ut habetpag. 100,
    consulerent
    :

    gnssor

    22S
    salia?

    miliaribus

    homo: Kg iuquit, Kosnlin suui. Tunc illn, Vincontius cxcipit divn


    , ,

    Ro- Pmiormmn
    ))((

    ac detecto

    enpite

    vcncrnhnndus ad cjus
    snbdit,

    Kbf^ahgtiio

    aocidit pedes.

    Quid

    ig-itur,

    inclytu

    idmi

    fia;

    Vir-

    go,
    tria
    ris,

    pacem Panormo non expnseis P Quidni prohibcs grnssnntcm lucm, qmv quod
    quod
    tloris cst

    trocinia

    a pa- ipntm Mro

    POOO
    at-

    /iimi

    quatii-

    civium,

    malc depascltur;

    rJiiuin iiMirifuf

    que hos inter uxor etiniu men SUblata eat. Tum nim E Virgo [ta usquo ndhuc "Dco lihitum fuit. Ad ditCascinus: Et g-rntia illi obtcnta nou 6St pro
    :

    pter incrcdulitntom

    runt

    ct in

    ratioeinati

    nliqnorum. Nimis disputnsuut de oorpore meo, Vrnim

    dum
    rit

    prooeBsione Bupplloantlnm per urbem fuo,

    omnes consenserunt, excepto uno, qui

    aberat, et

    circumlatum

    cnntntumquo
    g-rntinm
    r

    tb
    Dci

    Dboh
    ,

    i.ad-

    tunc sacri corporis expositio decreta est, necdum audito miraculo et visione seqitente, quam post

    DAMtus,

    tunc urbs mca

    impclrabil.

    ut
    oflB

    mihi jam promisit

    glorfoBfl

    irgo

    Mnloi-,

    Cascinum itarefert Saternus.


    Eodem
    die

    Vincentio

    226 Puellam Vincentii Bonelli conjugcm adorta pestis absumpserat. Sed is, qui vivcntis
    uxoris

    liquc ct tcrm> rcginn. pressit Salemus, ad

    tanten

    quem mutata hoc modo )


    .

    Posteriora utcwnque em regredior, nonnihil 8ed jam ab eo vo,

    Bonelloapparens Rosa
    iiu,

    morbum

    dissimolnrat,

    defunctam

    in aede

    aiam meaa

    oivitati

    obtinul

    Interposfta

    mnximc

    sacra intra
    dictitans
    vi

    urbem humandam esse contendebat, eam non peste corruptam, sed msoliffl
    subito e
    vivis excessissc.
    ,

    Virg-inis Deiparaa

    totiusque
    pellquiaa

    orbis

    Reginaa ffratla,

    Ubi corporis mei


    fucrint
    ,

    morbi

    Dolo ctiam

    aotesque

    oelebrl

    olroumlato per urbem hymno Deo ffratloa


    affeota
    ,

    suo mendacium adstrucbat quod ejus domus nemini medicorum patuisset; narn ipse, ne corpori
    conjug-is
    ,

    tum
    rira

    snluti.s
    tihi

    beneficlo oivltaa

    erit.

    [nte-

    pcr

    mc mandnt Dcus
    lustrcs
    :

    ul

    Panormum
    Glu

    quam

    propter

    atatis

    fforem

    ct

    reg*rcssus oriininum exhomoloffesi

    saoraque

    elegfantcs

    mores unice deperibat, medicse admoaddiscendo


    a peritis, adhibcn-

    charistia

    animum
    tibi

    turn pcr

    eum
    (

    saoerdo
    lihi

    verentur mauus,

    tem, qui

    aurcs contitcnti

    dederlt

    cuim
    i

    doque morbi remcdia, medicum ogerat. Sed non fefellit eorum, qui publicae valctudini pneerant, q diligentiam aut fidem. Ubi ergo in cadavere pejussum ut illa stilentiffi signa compcrta sunt
    ,

    adire non Ueebit) Cerdlnali Auriai ounoies, ooiio solflt long-iori disccptntionc ojms cssc
    .-

    lp-

    summct mcuin
    ri.

    corpufl

    apud

    sc in Baorarlo Bervn

    Rcctcnc
    IJhi

    rorn

    cxtra

    urbem

    efFerretur,

    ct

    ipse

    intra
    :

    domum

    se

    Eg"o
    o,
    '

    voro, ihquit

    tenesf fncturum tr recfpis, noom is, reolplo, atque fd tlbi polll


    fld eam viillcui ijiinm tnm Virgo, Tihi, Inquit, audlens mandata perflclD
    ,

    Hic ille moerore ang*i neque conjug-em defunctam dolebat magis, quam inspectam pudebat. Egitur doloris impaticns proximo dic, qui pridie Idus Februarias fuit, sub primam noctem
    contineret.

    ,i'.

    pro^rcdicntefl

    vulg-o Suis appcllnnt, prajcipio, ut dioto

    publicam lcg-em, urbe egreditur montis Peregrini


    ,

    et

    et in

    domus claustra perfrlngens, domuncula ad crepidines


    noctem
    ut
    prae

    atque boc tlW esto slgnum, ne pana boBO exiBtlpi te corriplerlfl is auditaque et post nae
    \
    i :

    quatuor
    Dunclei

    dfe
    i

    decedee.
    ,

    Ne tlme, o.nimuni
    ,

    aorfl

    sita

    illam

    traduxlt
    SBgritudiiffi

    et

    pev confesBarlura
    dictl
    i

    quaa

    dixi,

    postera deinde

    Iuce,

    animum ab
    illiu

    toIo.

    Mi

    evanuit,
    pi

    avocaret,

    venaticos

    agens canea, qnos


    r

    Jam Vlncentium
    oritur,

    rgenti
    i

    m
    i

    ln

    nrbera

    Irc
    fcan

    hteeittiut
    ' '

    domo secum
    tlopum
    2-27 L'bi

    ednxerat, solus montis


    ,

    atque
    ei

    ooep
    I

    lllfl

    cogltatlo
    nira

    VB)
    iifii hu,

    </<'"'

    peragTare co
    progrressus esl
    ,

    dumne

    Bibi

    promisslfl
    fides

    hini

    bomlnem
    taret:
    at
    Ic

    advo

    ato

    confetta

    inventum,

    quaa vulgo Scalas appellant, obviam sese tulit mulier eremitico quidem vcstium cultu, sed decora atque hominem primo ac improviso aspectu exhorresccntem et vix oculos prae veneratione atSolve animum tollentem, sic blande alloquitur mecum una ad ardua roontis Buccede metu specum tibi et penetrale coramonstrabo meum. His dictis praeivit illa , ac taciti utrique ad an, ubi sacrum sanct Rosaliae corpus inveneo loci
    fi ,
    : :
    :

    impellebat
    g"is

    ao religio,
    i,

    nt
    ,

    ea
    i

    prs

    inde abaterrebal metu


    ,

    ue

    Bi

    lolaton

    ac

    delu

    todife

    plecteri tur.

    Bnbeglt

    reum proderet, caj tandem bomlncra bumanl

    trum

    tum

    diximus, perrexere.

    Hic
    II.

    illa

    ad Vincentium

    metua, mntatoque oonsilio domum prima Docte repetit Quatuor Ipso dles ln lectb jabc cueral omofa pertinaci silentfo npprlmen ne domcsticis quidem aliquid rommunicaiid', post exactam mediam ooctem, ousb anteii duodepi Imum Pebruaril dieln mater filio aai ld( r:entem pestilentiae vim animum a flensfbua
    periculi
    ,

    Septembris Tomus

    48

    avocari

    382
    kCfTCKK
    j

    DE
    advertens,

    8.

    BOSALU
    nt

    VIBGINE.
    singulis fere diebus D qu aui centenos antea Dec multum animadvertere deD0S aut ctiam quicum ad
    .

    &

    nec multum abesse. ut a acerdotem accers.ri jubct. corj COTPOro riirimatur, seg-rorum animis in ea regione , quam Curandis praeeanctaj AgstbflB Villam incoke appellant
    avocari
    ,

    mprum merom

    ^^^
    nos redactus
    est.

    Adeo non alium iracundise suae

    rat

    speotatae

    virtutis

    Mbnachn*. qul
    cuuh periculo
    En

    domnus Petrui fseviente Panormi lue, cum vapatria sua a#eret ThermU, casacerdos

    archiritate ta Deum binillieeque auccenaua, ab PanonniZo flagitavit, atqoe alteria opo lUtcri Impetravtt id mnnua tibi demandari, ut rreptt.. Ilic ergo
    atio opitulatum reniene,

    Kosali* gloriam statuisse v Virgim tradebaturDeus; ejusque babenas huic quo magis minusve sua didisse in manus , ut ve eo illa* "1 adduceret procederet glcria remitteret. Tum brevi ad ev

    inodum, quam

    S.

    omnium oasium
    cisorio resecta
    cis,

    apertiua

    suo inscripta nomine

    cnm Bbalienatam
    precibua,
    et
    si

    magnam

    ^^ ^^^S^1

    *^ j * "^'
    nu
    * e
    est

    partem

    cras.itie,

    a aenaibua mentem BJio modc per


    juvit

    oflendiaaet,
    Id

    tempui Ucuit, hominem


    si

    abien que

    pracepit, ut se revocarent,
    5DJUI
    lr|

    post Bliquot ho-

    tempoium dequi eo tot saeculis ab ugnnia civitatis salus protranefenderat. Ac ne longius jubilai et retur, octavo Kalendas Martiaa anno salutis millesimo sexcentesimo vig-csimo qu nto.
    ooacto

    niH
    totan

    m
    '

    rnatrtu pri

    factum 280 A( VlncenUua Jam aul Multa


    .

    cum
    ,

    primo
    ,

    cnm
    mihi

    aliis

    viris

    pnetore frequenti senatu, selectisque singillatim ossa , suo appellata per


    ac notata nomine, et lapide adhuc alto circumtecta, in capsulam, qua?
    ,

    Inquit

    anatomistas

    mum

    ur.i

    quam pa
    Hegt
    cootra,
    :

    non admodum
    pro

    uiit,

    pater,
    |

    Cona

    teraporis angnatiia parari potuit


    tradita, fuere immissa. Cascinus cap. 13 pag. 101

    locuplete

    foasionl
    i

    mdum

    111
    'i

    enim

    animum

    ornamento elegantein, ab Cardinale arcbiepiscopo


    tui

    |.

    paulo doo dfmovendum pra ania ape,

    E
    et

    138

    sequenti- enumerata,
    <it(

    Induxlt

    anlmum
    auditli
    .

    ed

    Qdi

    rdote

    epto,
    riim

    lia

    probltu-

    crimlnibus ao
    I>U8

    ad-

    iii.t,

    bino
    u
    iiuii

    bus deanatomica illa ossium enumeratione latius agitt lestaturqueadeamdelegatosfuissetresanatomim peritos medicos cum quatuor theologis. Ui fxteiu.nl Franciscus Riba vicarius generalis ius Domenichi protonotarius Apostolicus,
    i

    i He '<'</<

    ihcc.r,

    diu

    <

    udio,
    I

    el

    Cascinus ipse
    ct

    cum

    alio

    quodam

    e Societate Je-

    quod jora rctegendoa n


    i-iiin iiiiiki

    tara

    (rrai Es

    copla

    su. Medici erdnt

    prorump
    ,

    Lam priviiu

    Satati

    Eieronymus Spucces, Erasmus Franciscus Guerreri. Ili porro, ut ex

    effudit.

    Tum
    in

    illcctls

    vi-

    ribu

    medio
    j
    ii

    <-onsi-

    pater
    i

    magnum
    .

    Cascini verbis colligitur, singulos lapides, proui erant cum inclusis reliquiis, accurate lustrare cceperunt a die xm vel \iv Februarii,

    alm
    i

    oblalixi,

    idque continuarunt usque ad diem


    ris
    ,

    iiuii
    oi

    lom, babl

    quo
    '

    eliquise

    wnejusdem primum in theca

    dlnc

    cpu ult,
    '

    acer;

    dotl

    .
    o,
    II

    clesiam cathedralem fuere de-

    Dtlit

    qi

    di

    mum

    .'11111
    l i

    eat, utl

    maturarel
    Dibil

    rem adOardlnalem perferre Bo


    qu
    '
    ,

    tWml

    ouo
    ..

    ossium invenlorum, qum partim lapidi inhmrere sinebant, ne frangerenturmagis,} rant ablata, accura. 1

    m autem

    At Cordlno
    '
    '

    ..
    ,

    !tls> ; SIJI ,,,

    A7///

    -,

    '

    ,,M1

    a u;
    '
    ;

    pag. L05
    '"

    et

    L08

    p ro n quemque

    wce^
    mnia
    ita
    i

    >{

    U. Deim
    .;,,.,
    1

    it

    laudatus sc
    ..,

    '

    ,tng t >ta

    |us8lt (

    ut rursi
    ''

    ptor^
    \

    Cardinalem

    ""'

    "6u
    I

    ou

    '

    oripto

    archxepiscopun
    fuisse incl\

    aertco, et thecm elei

    bo

    itum

    magis ratumque mintur


    ,

    TOW
    quldqu
    aJaoriter

    senatoribus aliisque personis fuis sibique F intor ai\ fuisse particutam brachii, ubi
    ,

    uno
    IVr
    '

    manuiconjungilur

    elausaerat^i^c.
    Bsque datx senatoribus et canoni- "'<"*<'" '""" cis , nobili s 'icanlium agmine comilante tk am catnedralem recta via fuit d* ,nn,l*lw UUa, proui narrat Salernus, qui ita Joseout tur: TO ro ad Tesperam die, omXua ,.,s primoribue, et oandidato clericormS !
    ,

    noenllus, emlaltque ln o

    theoa,

    orede, duodeolmo
    topotest.totamvt/trmtnarrati >>">><>< <t' pu,,

    Kaleudaa
    I

    U
    ./

    ;,s,
    ,/...

    >pto*.

    >> /.

    mgroto,

    omnia

    dlne oereia hcibua praeunte,


    ,,1 ud

    subyectum huml
    "

    <nmtiataest,dumsacraS.1i
    aiscet^ntoantvrabanatomicis.prmsenU ipso Ca
    Clllcl.
    1

    onua

    ei

    , Bdibua

    80" 7J".?? elatum d f arcbiepiscopi


    oatbedrale.

    inproximum templum
    ra

    IM sublimiin

    '"

    quo dia da B
    saoroa

    Roaalias reliqniia
    lia

    inl-

    .c.

    1.1

    oonaultatio

    oniepiaoopaa rea;ins
    urbis,
    et

    lipaana Cardinalis Auria ar-

    bonorea

    magistratus
    al

    bNM
    ;>

    HHII

    deorevit, duo-

    bos Deua prodigtia ram oonflrmara visua; tltemiaaa da oaslo eadam Vlrginia speoia, oojus atur Dloria, ml n-m daoretajo qovo oaslesUque caloulo BtebiUandaiD iltarn tn ipaa orbi
    ro,
    :

    piiaaimQ adorarunt;
    inuaiois cboris

    immenaa adcurrentis popuii multitudo


    prmouiente antistite plenia Vir^ini deoantat laudea,
    Q0U
    1

    omnis, senatua

    BtileuUam
    run, valetudinia

    ubJS

    pnbUo, In qusa peata oontf^torumao pereunUum nnmeraa rarannatnr, ab b ao die tnaigni deoremanto diminutum eum nu-

    ^" ^ *? ^ "* pJK ffaS^ am CeUam


    Pc^Ta^aS^
    NjZbeT' NymphaB ,
    vetua

    * tem-

    ab

    iis '

    ubi

    reliqui-,

    unn

    YiT 7

    Sa

    "

    ot et

    ^ ChnstimE
    ;ur
    _

    :ircis

    Feativua tunc, perque triduum ris

    campani pulBUS,

    , ,

    DIE QfARTA SEPTE.\[BRIS.


    sus
    et
    ,

    asneorum

    sub noctem

    sublato interim edicto facta est potestas accedendi ad templum. sexcentaque alia laetitiam ac pietatem prodebant simul ac fovebant. Sed hsec prieludia fuere honorum
    ,

    mulierum, quibus

    tormentorum fra^or accens faculas , non virorum modoT^ed


    ,

    referta erigerent, ut tota urbs

    li-acrispecion M .,s;f;;:

    UnU,StempHn

    W
    ]

    333
    MWfQtl
    J

    Strepebat tota
    ,

    s.

    etg-audii Panormitani. Quippe, testeCascino pag. 107, senatores, antequam discederent/statuernnt

    Cortitim res Oertatnn agebatur

    g-entmm machinarum febrisi >iue " mpUi ma a domosque

    fore oivitas

    quam

    summa opum

    anparatu omniuni
    vi

    U-

    atl

    cimmft-

    dispersis.

    mum

    sacrum corpus includere thecae e sotido argcnto, eidemque exstruendum curare sacellum magnificentius,splendide quoque exornare sacellummontis Peregrini, e quo tantum acceperant thesau-

    . emli nolementi., vel erat periculi, .


    sibi.

    neooX "**

    *'*"

    ***
    '

    qu

    oontagio

    metuebat, vol

    ilSffi

    Bu

    Qui dquld

    tograLtoS

    S3S

    sucto

    e tiam

    nmns portnrumadi.u.ui.Huam-

    rum,

    et prx ceteris curare, ut pompa pararetur honorificentissima ad sacras retiquias per urbem circumfere ndas.

    v^pret.os.ssmumio.sot. eduotum nuno eat: QUJ urg-ente metu sese domi continuonmt voluti carcen sponte manoipnti
    ,

    n.m.rum omuium animos spes .0


    trocmio.

    prodiere

    omnes

    ea

    religio

    Iutos*
    Ca',o-

    Nec

    id

    sanc

    lofollit

    XXII. Corpus S. Rosaliae


    ni

    solera;

    rum cum temporis plusquam stratus, adsumptum e&set in


    ratu,

    q uempi.,m.

    oonstituer.t

    mairl-

    pompa

    per urbem circulatum

    twque oporibus
    aiacnt.is.
    s.bi

    tanto rerum .np , a quod tamen vix satis esse potuissel tm ,,,,!perfioiendis,
    nisi

    mora

    tmpatiens
    Inseouta

    finis pestilentiaBejus beneficio

    im-

    voiuti

    ftiglentem peatilenti&m

    petratus.

    Ingens Panor mitanorum

    Disceptabatur interim
    de
    tione
    ,

    inter

    doctos
    veri

    etiam

    caelestium

    oraculorum
    a

    tum

    stimuloa admovisseti indiota tandem eat solemms supplicatio triumphi iu nmroni v [dus Junn. Consonat cum hisce Casoinus cap n non* nulla tamenaddens Namprimo observat, tantam quoque magistratuum fuisse flduoiam ut omnxbus, exceptis infectis, faoultatem

    i;

    apparatus

    tradi-

    Bonello acceptorum sententia an habitis primis sacro corpori honoribus extirpando penitus foret pestilentia, au ex,

    tum

    nuper

    Itoereagendi etcommeandi prr urhem, acsi nidtesuperfuissetcontagionisfbrmido.Secundojusserunt, deponi ab omnibus lugubres

    fecerint

    honorem

    vestes in

    S.

    Rosali,

    pectandum beneficium donec solemni pompa per urbem circumferreiur. Id tutissimum pleri,

    Tertio fcstatur,

    ;<;>,<*

    /c S /i-

    que sentiebant

    ut

    quam

    citissime

    non expe-

    ctato anniversario inventionis die, nec magmifico ullo apparatu, qualis jam animo concipieba-

    vos ca-ptos a die v. Junii die vero ; vi. corpus arcse magispretios.v impositumi indiotumqueeO' dem die Sabbati sotemuc irjunnnn Redeamusad
    .

    Salemum.

    urbem reliquiae ducerentur enim ultra, hoc tempus incolumitatis spem


    tur
    ,

    per

    nemo
    rejicie*

    inquit duoebant 8X prBBCipuis urbls reg-ionibus \onga serie nere ac fortuna. honosli aobilesque m
    ,

    237 Pomp.-tm,

    quatUOP
    oi
    i

    nobite

    agmon

    fl oopioium

    bat.
    tui

    Sed neque id divino


    placuit.

    qu

    bm

    consilio,

    Cum

    ergro

    jam
    in dies

    nec magistradoceret eventus


    ,

    distinoti olnssos,

    tuin sodulitates tros et

    comltan* luim f)tVW'


    frdlil /

    ta

    cum Sanotorum

    simulaoria

    non statim cultis Panormo evulsam

    nonaffin addltua duoen

    reliquiis stirpitus
    esse,

    luem omnem tamen magis ma-

    decretum est, ut post unum aut alterurn mensem, adaucto quam maxime posad solemniorem pompam set operarum numero atque apparatum cclerius concinnandum, urbem
    g-isque languescere,
    ,

    tarum virg-inum Impuberum ohorua qui florelfl , sertis redimitus, palmarum ramoa manlbua prea fere.ifl, Io triumpho, aJ non vorr rlrfflnltatla
    ,

    certe insi^nihus,

    s.

    Bosalioa deoantabatj

    el

    fre

    quentiaaimua olerloorum ordo aubsequutJ sunt, Ar-

    cam

    oristallinla

    oompactam

    tabulifl,

    el

    argentelfl

    enim cultus g-Iorise Virg"inis, quam promovebat Dcus eiquc pietati quam fovere
    obirent;
    is
    , ,

    distlnotam laminis, aaora Bosaiii iaa oocoineo w serico invoiuta oonoludentem o\ primo eque trla
    ordinis
    flore

    populo par erat consentaneus videbatur. Quatuor sublicios triumphales arcus Catalauuia , et Neapolitana g-ens Elorentina , Genuensis quae negotiandi causa Panormi degit, poetarum sigruis epigrammatis pictorumquc industria
    in
    ,

    trigfnta
    olari
    ,

    g-emmi que
    reliqua

    duo, humerj

    vostmi.j
    r<

    splendore
    u

    otab.nl

    HJ

    agfflomerata
    aenatn
    et

    Auria nrbia
    pante
    tis

    tum Cardinaila arohieplacopua Idemque prorej


    nobilitaj,
    .

    tl

    conaUio

    peffio,

    prosequebatur.

    aliisque

    tuerunt.
    chitecti

    maximo sumptu eleg-anterexornatos staQuintum aere publico senatus in mediconstruxit amplissimum


    et
    ars,
    ,

    tullio urbis

    ubi

    et ar-

    vias .0 feneatraa omnee occupanplausu, quot uBtitlas i^niH, pllsque laor, tnla continenter sacrum oorpn exoipereturj quo pa:

    ^unniij [opuIi

    ingenium

    dives urbispietas
    ricis

    cum

    liberalitate eluxit;

    fabrorum industria, et ad quin-

    decim aureorum millia impcnsum est: nam scpannis acu pictis , arg^ento auroque intertextia, quadrag-inta et octo columnarum ordinr
    ,

    Dovemdi.le rednotis In ajdem maxfmam n .tque in eltUsimo lolio positfsj Bolemni ritu celebratnm slt, oum explioari faclle ueqneat,
    eto
    liquiis,

    ne

    Longnm

    Caolam,

    libi n

    pra h n o

    Impi

    fui8Be in

    omnem apparatum,
    eentnm aureorum

    qus publlaum^ qua


    miilia
    ,

    fornicesque erant convestiti


    sex,

    simulacris trig-inta

    privatum,

    narum

    rs

    innumerisque aliis ornamentis molea altissiadmirationcm excivit: sedes maxima peripetama smatis quanta quanta est, pretiosis ornata: imperatum civibus, ut longissimo viarum tractu, qua eundum erat, domorum parietes a calce ad summum usque verticem, quibus quisque posset
    ole"-antioribus

    rum

    peritiores credidere

    Wm

    tenus 8alernu$, Si

    quis vero protixiorem celeberrimm hujui pompa relationemdesi den i odirepoterit Cascinum, </>>> eam tib, icap. 14 fuse cnarrat
    ,

    2.'iS Finem pestUentise ouem Panormitani non frustra sperabant, Saternus ita refnrt : Sed
    ,

    ,,

    ,/,,

    rtliqullt,

    ornamentis

    convestirent

    altaria

    per aliquot intervalla viarum vasisque argenteis atque aureis affabre calatis
    triginta tria, siguis,

    piat.

    finem pestilentiaj finis narratlom tandom exciBxperta non exignio huo damno Bcepina ta& rat hoc anno civitaa quantum obfuissent feato,

    ,r,l 'u

    (<"
    '

    rum

    334
    riiiu

    UE
    ;

    B.

    KOSALIA VlRGINh.
    ostendit, beneficium sed pluribus rationibus patrocinio ,,/,.,, r.oet;i#ntia> nttribuendum esse patrocimo attribuendum 'tUputsxpestitmti* breviter recenipsius ratwnes
    17
    ./
    '

    J.S.

    dicrum celobritai, et conventua omnes per voi oeceafonem flupplicationura lacti quare una omnium erat, ex lanto apparatu, usuque supelUetiUs,
    pjepi

    S.

    Jiosalise.^^

    ^^
    m
    hoc beneficiltm

    au& fawuiid
    i

    operie, omnique infima;


    at-

    sere

    lenda tradeJjatur, uitro citroque conventu, ei tanto tainque diutumo populi qtW unjvenam Oinniuo oivJtatem pesLilentia conflagraturauj, ubU divjua virtute ab eo periculo evaBimsl
    is
    :

    dum
    per

    solum probabilis est, quod S. Sm R Qlu ii X praedixisset, corpus suum reperien- patrocimo. Kosaiiae variu ratw tempore gravmimm calamitatis. Bmc

    Prima

    ratio

    non probat benefwium obtentum, sed alas Secunda rarationibus verwmiliiudinem addit.
    se
    tio est

    pen

    Ko-aliam divipig-nuu fuit ad ba:c ooaoepta incolumitatii Q eo fefeJIit. Beciea uut nydrm bulc
    Ipee

    tomen

    in

    virginem

    mirabilis

    ilta S.

    Rosulia; invocatio,

    quse

    retata est

    num,
    :

    193;

    cum

    videatur divino infduciee.

    Stinctu facta

    huic vero addipotest mira Panor8.

    tpita

    omnia: reitinetui eet ignieille Quare {raudiuiu et U),


    aa pflpne

    mitanorum de qpe
    obteniia
    S.

    Bosaliffl

    Tertium

    admiratio

    omnium animoi ocoupavtt,


    mlracuU
    -',

    efeoerat

    magnitudo. UJud taraeu


    rtmoa
    freqnentia
    fe-

    Boaali beneficii indidum est, Ofaervatum sit, pestitentix vimdecrevisse, quoties abatur proapprobando corpore, aut

    quod

    pb roiqui uUa
    otUii
    ,

    gund,
    iniuuni

    contactufoieaii-

    Dcmo a peatUentia tentatua


    r

    elap

    li

    dlebu

    decemi
    licet

    ecintillffl

    Sanctse gloria promovenda; contra crevisse, cum morm injiciebantur approbattoni reliquiarum. Quartum idque clarius argumentum est appariirginia Vincentio Bonetto oblata, certis ea

    quol
    dujii

    iterum
    '

    emioarenti
    ,

    el

    paucofl

    admo.

    moniis

    et

    secuta Vincentii morte conftrmata

    orripi reol
    .,

    inji
    i

    cere
    :

    tami q
    n
    tui
    Ini

    mi

    um

    ne

    cum

    luda flamme

    adil.

    Comlm-

    ipsa Sancta ibidem prasdixerit cessaturam em,pQSt corpus suum honorifice per urbem

    t j

    quidi

    fuil

    aJiquol

    bominum tem
    ,

    mlatum,sicutreperaevenit.ScrupuHquidem
    hicnonnihil esse potest, quia non eodem die, quo mlatm sunt sacrm reliquim, pestilentia peniavih Verum non promiserat Sancta pe-

    i;

    ,in,

    dum
    . i

    Ini

    tum

    morbo

    piioitl,
    i:

    tum wgroram minJitrl lupplicationem D. ouiam t pi p< rafl;erent


    ,

    i i

    pompa UcouUem

    Ui

    vcnerarentur
    inodo
    oaoubi

    per
    ,

    ummam
    ample;

    penotrarunt
    i

    an
    in

    oommoraDti xum etlam,


    jn.

    uon
    'i

    led

    omnino cessaturam, licet Panormitani fortasse verba ipsiuseo sensu intelleanssent; sed yratiam pnestandam dixerat. Magna
    eodem diegratia urbi prmstita est, quod ublata, perfectumqua fuit ium, quando iliipost aliquot ficbdomadas monte i'< ,<<i,inQ exornari Sanctse

    oarorum
    B
    II

    ruentea
    1

    quare
    in tui
    .

    oolnlo

    " iti

    Uati

    n
    ou

    ab

    dd
    uiii..

    titutom

    rem

    tei ".''

    li

    IvJum
    iuo

    sacetlum, utiantea promiserant.


    Lente lerpcbat

    Prmtereahanc

    mor-

    pestis

    variafaciuntiilustriorem,pri-

    i i

    futii

    ini

    niiia
    .

    itoa

    Dumernm
    pepi
    roi

    et

    oum

    ?notem{jtts,

    cum

    pestis cessaverit n>>'Oia ^atate,


    .-

    ftutea
    ....
    ,

    i'

    '!

    mum quampiam
    1

    \i\

    pauoJ

    fomilia

    et,
    i

    ia

    iter minus sperat ipoterat seob supplicationem tanta erat libertas

    ii>

    plurJmum Immuni
    .

    erant.
    forte

    eundi

    et

    <,

    mtis utendi, ut maj

    Uutri

    irum
    potuei
    niii.
    i
    '

    am
    mplcotl
    i

    eatibertate iongiui
    ite
    I

    usset

    tertio

    ita sublati

    sunt morbi simites,


    148
    et

    [uipu
    botii
    liiin

    juiu

    aliique on

    Cascinus pag.

    testctur,

    Koaallo

    manu
    : ,

    valelu

    ormi ea mstate
    :

    secuto auqui-

    tomnovacua fuisse quarto quia ne unus


    QOiido

    uodUi

    infectas jussi sunt purPi

    regi
    .

    Lnl

    antro

    rtl

    aao

    gTavio-

    dem

    pesteinfectus fvit. Jhvc aliaque plura Cnsvtnus,

    ibi-

    ribu

    di

    toDtu
    '

    itemDta,

    platuru
    '<>

    looldlt lllud

    dl< ro

    imum quintam
    aooidlt
    ait,
    .

    Julil,

    qua prlmui b

    XXIII. Pestis postquinquemenses


    itiTiim

    luvoutione laori oorporii annui ciaudebatur: fauti

    |ui

    Ld

    ''inu

    nniu regredoreturi
    1

    Panormitanos corripit

    at

    um
    i"
    fi

    iJJJ

    aamim m
    val
    ln

    dti

    rel

    oorreptumi

    ejui

    luepioionem venia-

    ope S. Rosaliae, ut creditur, paulatim extinguitur: inventio corpoiis

    mque
    olarlot
    iniri

    uilam

    veierl

    morbo

    mortem

    Diaoi
    all

    Dubeonla, oadeiUa benefi-

    itquo

    ImUorque tuz iplondeaoere ooompit. jjiiu tiiui quadrafluta dierum numerua,

    et

    pestilentiae

    depulsio

    ex

    Pirro.

    axvetorJ loaUtuto veiuUjuregeatium pre otp) inoolumitaU oxploranda* Baque dierum oba [elioiaiime pnati rl deoem liiii
    1

    [i

    diebui do purerendam civitatem exac iu djem triuuui SepuunbrJi, quJ nataiem B.


    i

    diem
    183

    urtocedit,

    luoidil
    :

    perfi otaj n dinteirra-

    15 et 1; varia recenset siqna n neficiaque qutbus probatur magis ,ia intrgie Panorvenias in monU Peregrino reUquias esse S. Rosa- mi

    vajotudiuii doouaneutum.
    .

    mcum

    idjam

    satis

    quare laudi
    uje rite pi

    ndcalur firmalum,

    0. M.. ao s
    Uouit

    ficta xlla

    Bo

    runl.

    Idem cap.

    rvccnsebo post Vitas,ubi tegi pote


    17 ostemlit ostcndit,

    Panocmo ootnmerciajam diu intermiaaa juuB^re oum Qmnibua v eademqua (uit ol aatalii S, VJrn;iuiael Panormi renaacen. ,

    Jn.i*;^JL depuisionem

    tjesti-

    M*attribuendam,Jtmox tfom dmmsirat, pe.uienguod hucproprie

    Ufl

    lu\.

    flss, subtatam,

    ttjQ

    Eiso$ aonsona habvt CosGinHsUb.

    et

    latampotius WjJKa/,i fiass, ,ju, pemtus oxstinctam.guia


    post

    suspiciOQrirH

    ,,

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.

    post qninque menses rursum Panormi sccriit. Signaautem sublatx penitus pestilentix ha>c recensentur.

    Q0 000
    si consi.lcrell.T.>RL

    luesiterum sxvire caperat. Itaque

    Primonumerati sunt

    dies quadraginta,

    quibus nullus peste correptus asseritur. Postca vet*o octo diebus exspectatum est utloca olim infectaetsuspectapurgarentur. Purgata sunt duo millia domuum uti et merces in iis servatte, purgata et taletudinaria infectorum; nec tamen idlus ex iis etiam, qui opere tam periadoso occupabantur, malo correptus fuit. Secundo nec glandxdce, nec papulse, nec purpurew macuLv, nec vari, imo nec febres, nec alii morbi quemquam eo tempore affligebant, teste Cascino, ne
    y ,

    muspestemcessasse eodem die, quomandafum erat, ut saceUum id e.vomaretur, sicut relatam est num.m^ non prorsus vana ndebitur ilUi piorum wroruw suspicio mv temeii Ula pugna;

    J.S.

    Wwcausareviw^cenlispesMentiatantedata: i pomarn entm neghgentw permittere potuit Detis, ut per causam naturalem pestis rursum

    Panormiaccenderetur. Tnsinuai idem scriptor, dissidentiam quo-

    sublalam
    fuisse peitilen
    tiatn
    :

    ulla pestilentice suspicio superesse posset, 242 Tertio, elapsis primo quadraginla, deinde et octo diebus, die 111 Septembris Uberum Pa-

    ruma^seisundahacpesHlenUafortassepumtam esse. Bssemplum quoque refert mirabile, quodt* statur tcmpore sccuiuLr pcstis accidisse wVo R* hgioso Orditiis Augustinianorum reformatorum,
    pestis

    IMifjiositiifJi-

    tieniia

    conwn,-

    (Uliui ptttm punjla

    normitanis datum
    :

    est commercium, nec ullum inde ortum est damuum. De hisce Cascinus ita habet pag. HS Tcrtia cireumstantia est, quod perfectio sauitatis miraculose obteuta? exacte probata fuerit: nam cum portie essent apertffl ter-

    cujus erat prxpostius provincialis Tnvaserat conventum S. Nicolai Tolentini, eaque ibxdem occubuerunt Unus em illis, cui no
    ,

    dm

    Joannes Maria, quique, utpote vir valde religiosusj diem et horam mortis sweprmdiarit, monuitP. Provinciatem, factum esseculpa ipsius,
    ut pestisin conventu s&oiret, quod cum rior esset, non satis haberet fiduoia de

    ram mareque versus ducentes, liberumque commerciumper totum reg-num et foris, ita ut a tribus solum locis etiam tum arcerentur; oumque
    merces portarentur per nundinas regrni, hominesque et merces navibus imponerentur, ac regia
    triremis
    ret;

    Supe

    pa

    nio

    cum

    aliis,

    qiue in portu erant, disoede,

    dicensomnes morituros, nisi pce> oulpam emendaret Cum autem vero isse intelligeret P. Provincialis, qumdicebantx defectu fiducwsutBt statuit nudispedibusspelmcam Sanctse adire, licetmgre idprastare posset
    nitentia

    s. Rosaliro,

    in quo tali commereio ullum deprehcnderetur contag-ii indicium atque ita perfecta sanitas quinque mensibus persevera* vit, ita ut apud omnes solide confirmata et omnino esset certa. Quarto recitatr ibidem Cascinus pag. 149 diploma Cardinalis archiepiscopi quieodem tempore totam Siciliam pro rege Cathotico administrabat promulgatum ritu solemni die Septembris. lloc diplomate Cardinalis regni gubernator commercium Panormitanorum cum loto SicilicV regno plenissime restituit, depulsionem pestilentizepatrocinio S. Rosaliae attribuit, omniaquefere, qiwejam dicta sunt, auctoritate publica confirmat. Quapropter dubitandum non est, quin
    :

    nullus

    fuit

    locus

    ob dolores arthriiicos, quibus affligebatur, Ccepil


    soteas induit

    Deinde cum nimium afjiigeretur, ut sic incederet, Af vicc ad po ducentos processeraij quando una e soleis eooci dit atque hoc signo monitus alteram quoque
    ita incedere.
    ,

    abjecit.
    ,

    nudispedibusadspeluncam venit Sanctamque pie invocavit tanto fructu M ut ipse sanus domum redierit, omnesque infirmi sanarentur nec ultus deinceps ibidem peste cor
    t

    Demam

    riperetur. Ita refert xius.

    Cascinus, sed pauloproli-

    S45 Tdem scriptor iteratam

    liberationem patrocinio

    8,

    ElosalitB

    Panormitanorum cum aliis pa&


    rt.<

    pestilentia
    ea tamcn post

    quinque circiter

    menses

    omnino cessaverit Panormi. SJ4S Verumtamen necdum finito illo anno lues ibidem revixit ut post Casciuum narrai
    ,

    sim attribint, quamvis fateatur malum non ces sasse subito, quemadmodum prima vice, sed pau latim dimiitt-hn esse, </ demxtm prorsus abta* tum Ratio presi ipua est, quod 8. Eto ialio_ prfi
    cetBris invocata fuerit,

    patrootnio
    ortdi

    Butilata
    titl
    .

    Htl

    llr,

    '../ii,,y,i

    Sioi

    Uam,

    ibklem mitius
    revixit,

    Scd quinque circiter menses effluxerant a pestilentia, ut ita dicam, consepuita cum revixit Panormi quod aliquid infecta rum olim vestium, sive hominum avaritia ibi ab sive cx aliis sconditum et modo depromptum sa?pe enim mortalium oppidis import;itum fuerit aut genus divini.s beneficiis aut uti nescium etiam abusum, ea per socordiam corrumpit. Puit vero long"e mitior hasc posterior Iues. Quare licet ad tuendam publicam fidein, aliarum urbium

    Saternus his
    ,

    ve7-bis

    fuerit fiducia

    ma

    pestilentia

    magnaque de ope ipsius Panormitanorum, quodque m pri opem ipsius fuissent emperti. Addi

    possunt beneftcia particularibus personis prtes


    tita, c.r iis<]ttc

    probabiliter colligi, omnes


    1

    demum
    lt

    ejusdemSam twpatrocinio & rvatos de eo beneftcio menU suam sio


    majorem vero
    affunderet
    tia:

    se.

    Satei nui

    exprimit'.
    huic

    iterato s.
    ,

    Uosalite

    beneflofo

    tucem

    Dei

    Bnera

    seoundffi

    peetllen-

    gentiumque commercio abdicarit se Panormug haud tamen necesse habuit civium concursua in;

    Junlo anni uncxxvi, cum recurrebat dles triumphl ab eadem Vlrg*ine proximo annc racti, Nee multc po ldem instatuit

    Deu

    mense

    terdicere

    aut

    faeminis

    puerisque edicere

    ne

    columitatis b eneflciura
    ,

    ln

    omne

    Sioilia

    corpu

    pro majori ipsorum

    contrahendffi pestis periculo,

    qua

    fueral

    "

    morbo correptum, aupra


    :
    .<,

    spein et

    domo pedem
    precibus a
    res,

    efferrent.

    Idque etiam
    esse credidere

    S.

    Boaaliffi

    humanas
    morbuin tum ab

    virea a capite promanavlt,


    fn
    t,
    <

    Hloomnium
    pi
    t
    j
    I

    Deo datum

    prudentio-

    ai

    tnni

    nti;i-

    qui naturae lege in eo veneno, quod

    clauau-

    sum in abseouditis vcstibus per ajstateoi et tumnum recruduisse oportuit eatia virium
    ,

    disse,

    ad eivitatem denuo corrumpcndam acetiam devastandam cum prfflsertim bun Hisce consertpraesidia non multum obsisterent. addit pag. 155, nonnultos a tiens Cascinus, iteratum fuisse istud pestilentix flagetlum
    coffitarant
    ,

    urbibuH, quos occupaverat, tum illi , quibua imminebat, F). Sosaliai pa Quare el omnlum ore Ed oelebrabatur, trocinio et in proregum edlotle, ubi de facultate jungen
    .'1

    ii

    di

    commercii, et
    63
    i

    tra
    dd
    '

    rehendffl rel
    '

    ram
    ,

    Ilai

    >;
    , i

    batur,
    clarlua
    fex
    t

    luculenter

    et,

    t,

    Urbanua
    sing-ulari
    ,

    vm

    q icd

    Pontl

    maximus,
    ., i,

    cr^a h
    bia
    (n

    m
    Ecole
    iae

    pli

    obqualemcwnquenegligentiamPanormitanorum
    nationemnobilissimi sacelli cceptam esse xx Jamense Decembn nuarii anni 1626, postquam
    Certe refertpag. 157 exorin colendaS. Kosalia.

    Domen

    Katos

    retulit,

    et

    diem natalem reliquiarum inventionem Idibus Juln, adjecto


    nonoriflcentlsaimo

    etiam

    elogio,

    Sloiliae

    Ub

    Honem

    ; : ,

    336
    Aucrou
    J.S.

    DB

    S.

    EOSAIJA VIBGI>t.
    referenexilit alter ferrea clava,
    :

    tionem D. Bosalia? beneficiis acceptam cujus relate. Ilactenus Salemus eccCascino, tionem testimoniisscriptorumposteriorurn inter~ abunde pofai e nolui, quia solus Cascinus omnia alii exipso fere hauseeapUeuitf et scriptoree
    rurtt.

    atque inde aafrostum inclusum vident Ko^axo divinitus circumjecto


    liae

    virffinis

    corpus.

    Procumbunt
    ,

    iUi in

    venerantur aacraa exuvias

    atque

    genua quo possunt

    Betatiti

    !'>>

    246
    ,,,>

    iU peitilenlUt

    guis tamen ewistimet, solius Cascini toritaie niti omnia, alterum adjungam testem

    Ne

    honore tractant amabilem Adest illico, qui saurum, Panormitanas divitias. afremJoannettinopraesulirenuntiat; ille ad se in^ruentem luem illud adversus ferri divinum

    rupem, cjelestem the-

    omni ewceptione majorem, cvjus Opus in svmestanno L680, Ua v.t scripserii ante visam
    ilucubraU onem, etomniaip - mdere potuerit, <</"' ac Caseinus. Uocehus Pirrus tom. i in Votitia eceleMm Panormitanm apita prweipua eorporie inventi eipespag tUenlia deputsx breviter norrat kie verbis Anno
    .

    amuletum

    m munimentum
    ossa

    jussit.

    Intellexit

    scilicet
    ,

    divinitus

    id

    suaa

    urbi acdeinderite

    dari; sed
    iis,

    insig-nis, nec in

    ut est prudentiaB laude quae ad religionem spectant,


    fieri

    *m***.

    prasceps
    poaae,

    amet consilium, ratus


    se

    nequaquam

    quin suis Virgo

    beneficiis in tanto malo-

    .-

    rum cumulo
    saliai

    proderet, eousque ea sacra Eo-

    iv

    Inveeta

    Panormum luei Invasit ex oum II*, anJ Inde e ervltute


    i

    Africae oris

    pretio retii
    i

    dempU
    i

    '

    ergo fane
    pto

    te

    ]>

    flam-

    omnibus colenda proponere distulit, donec quae de illa Panormitana Virg-ine vetera monumenta loquuntur , fama inter Panormita00
    <le

    prodldit,
    ,

    triii

    nuucl

    sua

    cive serpens

    ac vigens olim

    theo-

    optlrnui

    tum Panormo Immi mor medioi dta prodfgui In Quod llle 00D auiui , quod
    qul

    aberat,

    Thcrmis de,

    dI

    om memor
    le

    ac
    .

    oonjecit

    igncs
    ,

    logorum sententiae de miraculis, aliisque indiciis in unam omnia sententiam convenissent. Rejecta ergo omni praecipitis consilii suspicione integrum

    non

    tentavit
    .

    ut

    suum Panormitanis
    D.
    Rosaliae esse

    stetit

    decus

    atque ea ossa

    leti
    li

    Dtlm
    Ei

    malum
    '

    st

    NumJ"
    eo

    reliquias

    mense Januario (imo E

    dJ

    prlmo Iram
    tltil

    tem di-precari

    ln

    bomlQum

    olaeeea

    viUbui ludutai laoola,


    ,

    oinere

    consper,

    Februario) decretum est, quas ille e suis aBdibusprimorum humeris in templum invehi jussit, ut tamquam vexillum quoddam ad bene sperandum
    sustolleretur.

    funtbm
    "i ui
    I

    el
    b

    ferreii

    olr

    oatenii

    Jla-

    goiU
    iternJ

    ie
    ,

    erani"

    250 Deinde interjectis aliis de Cardinale Doria,

    de reUquii*

    et

    toraplii, arJ
    ,

    animo tundentea, prorl, lacrymarum vi


    largltlonlo

    m
    d
    Itotaii

    porfandore
    i.iii,
    1 1

    dlvims

    benefloia im*

    Rosaliam regreditur his verbis Men- perwbem ma n, / :e se vero Junio an. uncxxv cum (Cardinalis) edixi^set omnibus circumvehendis Rosalias indegue ce ut

    ad

    S.

    <i

    i<

    *'_

    plorare, ao

    uorum
    tm

    lelorum ooxai odissc, accu-

    reliquiis frequcntes

    adessent

    atque civi
    ,

    caeliti,

    mntepestc.

    et

    hoapitatrici
    .

    Virgini honores

    quos maximos

    Qu
    ,

    d1

    Ima

    urbl

    tono

    posseni

    ultro efiferrent,

    exoitato

    media in urbe

    Im

    Immutatal quam
    nidi ba1 o

    oito, qul lo corporii oultu re fulgor in iquallo quam oito


    : |

    arou e lignis quidem texto, sed sericis aureisque

    pannis elegantissirae convestito (supra


    rura millia Sen.
    psit) per

    xn aureo-

    trlumphai
    Servatorl
    '
    i

    It i"

    Id

    urbe
    id
    unl

    moaror

    ut

    Pan. in

    eo construendo insumao

    mum
    i..

    otu

    immJ
    per

    ratioI

    urbem Virginis corpua circumlatum eat


    plausu
    ,

    in

    lufleotorei

    Iroumduotea
    ,

    dj

    ed
    Olvea

    tanto civium

    gestientis

    laetitiae

    88.

    Cbristioo
    DJ

    atque
    i

    Nymphsa Tanor,

    lignifloationibui ea gesta sunt, u1


    lingnlftrfl

    roliquli
    Lo,

    dii

    Julil

    oum
    omoia
    -\

    LUud acoidit
    Index
    in

    animo jam tum Virgiuis beneficium, quod ab illa

    admiral

    atque
    I

    lalu

    po-

    [noadi

    pompa,
    ira-

    Banotorum
    pli

    torum

    paulopoat ad noa defluxit, prooepisse vidcrcntur; nrqur mira Paimrraus modo, sed Sicilia univer.sa a peatia, qua delmcohantis tnoendiis, qua immiadeo
    nentis perioulo, D. Uosaliae patrociuio ercpta est omnium oculis hrec patuerunt, ut ea ueget
    ,

    ran

    ouxill

    i .

    prawlni banl

    quatuor, duo
    N.

    in-

    Poatquam ergo Panormltannrucn vlrglnum Domino de more edl ni dh Inl soto mente proolamant
    i

    nemo

    uisi

    qui pervioaci mente

    desipiat

    affixa

    omne
    oonvi
    afflrm
    ol
    i

    iwi

    &o
    o

    um

    tune ad catbedralis templi valvaa tabula e


    loripta.

    marmore

    :i

    illa
    o

    bano

    \iil

    Pont Max.,

    eul

    Phllippo IV reg-e,

    oumjurlijurandl

    relia,

    perapeoEroxil

    eorum, qui adeiant, animoa Doraen, quod baotenui Pano

    onettino Doria S. U. E. card. archiep. regiam onam ln8ioilia tertium tenente, corpus S.
    -

    virginisad Patria perfug-ium, et pestis

    mltania o menta
    :

    exold vldebatur; tuno vero aon ilne quodam tia volupuaurpab itur,

    8 i^

    Adfuil
    iupj

    luorum

    oivlum

    amantii
    i
    .

    hhImn

    iW<

    salla

    ezpulsionem divina providentia reservatum, pro antistitis reliffioaissimi pietate,ao senatuspopulique votis, uuper in Monte Peregrino repertum, multitudine miraculorum ooruaoans templi viarumqne appamtu poat homines natos orna,

    tmmto,
    1
    : i

    ;m>t

    lullnunoiui pnefortur latiiaimua, to ,u tm Inum vulgo dioimua

    mille ab

    urbe paaaibui lejunoto, IV Boaaliaa

    n areu triumphali molis immensa? preter aUoa axoeptnm triumpho per urbem Bplendidiasimo veotum reoeprumque v ldus Juuii
    ,

    yiH\w
    p oollum

    Inventum
    oivium
    patrie

    ubJ
    ,

    tradltio

    deUteeoare

    haotenui conatani ao ad roparandam

    tem detineri renarraverat Virginia imiurum monitu quidam tarram egerere tentalunt, qul oum iu pnegrendi taxum mddiaaenl quo aaape ;lii aflbdientaa eadam de oanaaa pervenerunt, baud oonaternatl anlmoj aad, a\gt> Inquit quidem, Inftinn^ oodea rupem, pingn!
    ,
    ,

    v.tns atque eiegantia, Y, saoeUo ntexgo, reapicit, haao adjeota inscriptio

    oonatruendnm curavit /^o7w. quod quamquam numeria absolutum suis adhuc tofa^rteuon ait, rapit tamon plurimorum rumoc,,0 ^ animos suis di,

    K
    !r

    feFtt
    :

    Uissimum
    virgini

    P^ea

    Joannettinus sa-

    Boaaliai

    _**.***

    qua viam

    "'

    dltor

    ultorius,

    quam

    ulii

    reoarint

    lotum vibrat

    m,\ Pbiiippo iv rege Joannettinus Doria S. R h. preabvter Cardinalis archiepiscopus Panor.,


    Pont.
    ,
    ,

    "

    Vp

    Uoo

    Siciliae

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS,


    \
    Sicilia?

    r.7
    l'CTORI
    J. S.

    saliae

    Rovirginis Panormitante oorpus, lapide non


    sauctas
    arte

    pro rege tertio moderator,


    elaborato

    illa

    humana

    conclusum, ad Erctse

    specus invenit, doctis urbis consiliaribus, senatoribus exposcentibus, omuibus exoptantibus,

    rerum

    supra

    omnem

    quasi marmoreo inventa sunt, cumquehxc mitasaliis raHonibus juncta/aciat, ut prudenter dubitare neguemus qutn tlla ossa sint S. Rosaliie,

    nsossa, qiuv

    enumeratio clare ostendat, unius esse corpoin lapide ith

    natune

    ordinem

    g-estarum jrloria cognitum rite approbavit, S. P. Q. P. reddidit, publice colendum exposuit indicto triumpho, suppiicatione instituta, celebri

    catahgum ossium enumeratorum ex Cascino cap. 13 pag huc transfero, ct Latinum reddo, Partes capiHs quantum dtscerni potuerunt propter lapidem

    harentem,

    ad-

    sic

    enumerat,

    pompa,
    long-e

    apparatu

    celebratum

    retro

    saeculis nobilissimje mag-nificenti;e

    omnibus exem-

    Major pars cranii superioris. Alia ejusdem pars.


    Pars ejusdem inferior,
    :

    plo
    lares

    superatis, inter creteras

    urbis titu-

    Divas collocavit, anno jubilei mdcxw. Divse ter maximre, civi optima?, Patrome benemereutissimas extincto pestileniue morbo ing-entium meritorum exiguum iudicem sacellum
    voto publico

    quee nominatur

    basis,

    oum foramine huic insuper adhaarel pars superioris cum digitis manus dextreB elannexis. Maxilia dextera inferior oum quinque dentibua
    apparentibus et aUis saxo coopertis. Pars maxill83 superioris oumuno dente tantum apparente. Eesc decapite, 254 Corporis autem partes usque ad oingulum
    ita recenset
    i

    nuncupato
    jecit.

    dicavit,

    fundamenta primum
    Kal. Feb.

    An.

    sal.

    lapidem in kdcxxvx. vui


    pietate,

    Demum
    et

    non omiserim adeo Joannettini

    corporii

    u><iu<

    /iilnni.

    atque industria D. Kosaliie religionem in civium, Siculorum omnium pectoribus adolevisse, ut


    :

    ex animo illam omnes ament, venerentur, imB plorcnt atque hinc ne angustis finibus contineretur, ejus Virginis fama evolavit, et Europam pene dixerim universam pervagata csl. De magnifico hocsacello redibit sermo, ubi mri incisum

    cum alioosse in eodem lapide, Para scapulm oura duohus frustis humeri el qua tuor aliis ossibua in eodem Lap de Alia para similis cum aliia oasibus.
    Pars humeri

    Pars soapul.
    Para soapulsa et braohii,

    El

    Prustum modioum scapulaa


    et

    dabo.
    oxpendilw
    liisce

    e1 alterum brachil, frustumossispalune, aliaque ossa slmul In eodem

    in
    ct

    252

    Demum

    Pirri

    Urbani VIII in

    Pirrus, post alia qu&dam de S. Rosaliam studio, narratio;

    lapide.

    Para braohii etaliaossainlapide; multaoaaium


    frusta,
    et

    Cnscini aueto
    ritas.

    nem suam
    saliffi

    ita concludit

    Baec, qu;e dc D. Ro-

    nonnullu ulnee
    braohii

    Pauormitana: virginis invento corpore, ut aliquid meo in Virginem amori darem, ruditer sum persequutus, S. Jordanus Cascini, e Societate Jesu vir prseclarissimus quam primum luculentissime typis dabit; nec rem illi prttripere in animo fuit uovi enim quantum acri ille jiulicio, quopollet egregie, quantum de rebus Siculiseru:

    ossis extuberantis

    radii, aoduaapartea simul in uno lapide,


    i

    t.

    Para

    ulnea

    oum

    frusto
    fruata

    radii

    Inslj

    frustum Bpongiosum, etalia molo.


    Para
    os
    ulnae

    Ineadem

    Lapidis

    braohiij

    digitorum,

    coatarum,

    el

    manus, oui annexa eral eorolla preoatoria, simul in inm lapide at singula delnde Involuta
    :

    ditione,
    rei,

    quantum

    veritatc,

    cum ad

    consilia ejus

    suut
    torli.

    chartia separatie,

    et

    ablatl

    ylohuli

    preoa

    omuiaque, quaj gesta sunt, illum pne ceteris Joaunettinus adhibuerit, quantum denique amore,
    pietate, religioneque
    teros,

    in

    crolitem
    velint,

    Rosaliam,
    praestare

    cje-

    in

    Multa alia ossa earumdem parttum tn ixno lapide, quo ccrnuntur quinque glohuli oorollre recato
    ]

    qui haec tractare

    queat.

    riaB,

    aiiique lapide sunl tecti.

    Deleo potius ex animo, quod adversa valetudine,


    ac
    provinciaa
    Siculae

    Multaa partea costarum in uno lapide.

    Societatis

    suq

    eoundum

    Pan
    Multa- parte

    oum

    o ae ex1 uberante,

    ac deinde collegii Panormitani tertium rector, immensa curarum mole pressus, Historiaxn adhuc cunctorum votis expetitam non dederit. HiBC scripsit Pirrus 'eodem haud dubie tempore, quo Vitam Latinam, anno sequenti impressam, cxaravit Cascinus, ita ut verisimile
    prsefectus,

    co tarum

    omne

    In

    uno laplde

    Costa Insignis soia.

    mu] oum ali Par co toe uo Undeoim n?u ta co irum, singul '" ". Qto, omnia In uno charl eodi m m c Alia decem (rusl
    I i

    laplde

    ,|

    '

    ne Cascinum quidem aliquid mutuatum asse Pirro. Quapropter, duobus hisce testibus ///miter stabit historide veritas, cum egregie consosit
    ecc

    voluta.
    i;

    pina dorsl seu eertebi


    in

    cura partlbu

    co

    ta

    nent in proecipuis rerum capitibus, nec dissentiant nisi in punctis levissimis, in quibus facile errare potuit Pirrus, cum hic rebus gestis non
    interfuerit.

    duobus tapfdtbus. Eactenus de partibus corporis usque adcingulum, ut loquitur Casci* nus, seu usque ad lumbos. ',, [)<'Mi(/e rrro " Inmlris usqiw m/ r,-t>rit sir

    rum

    oorporit infra

    /iruf/fvditnr

    tngulwn,
    i

    Major par
    Para ossis
    berante.

    odIois,in duaa dii

    ifl

    fei

    cum

    uoo

    e extu

    XXIV. Enumeratio ossium inventorum S. Rosaliae alia simul


    :

    AJia
    eodeni

    eornmdem p
    lapi]f.

    um cnm

    aliifl oflflihufl

    1d

    intra

    eumdem

    lapidem reperta.

    eorumdem. Qoatuor eorumdem partesin uno laj de. mdem osfllum enm po trema pai
    Aiia parfl
    frustis radiorum.
    i).

    mu

    ossc

    acro

    oum

    uonnullifl ^ertehrifl.

    0a S Ro,u-

    ^futdb*"* ^-

    ^Xr

    "

    S ^**" 18 theIJrecognita esse, enumerata, eleg enumeratione filum narcx imposita ; at ossium nolui. Cum tamen rationis ibidem interrumpere

    T\M

    nUm

    SSa

    anat0 "

    '"

    Aliud os prszcipuiim Ula '' porii parte


    <

    ejusdem
    et

    partifl.

    //." de
    hO\

    256

    Dernum crurum
    merat
    :

    pedum ossa

    inventa

    crurum
    pedum,

    et

    Pars

    m
    uereu
    J
    s.

    DB
    o.saia

    fc

    ROSAMA VIRGINE.

    audet assegJcbuUsprobaronititur;nec tamen

    Pars

    cruris aioe lapidc.

    Trrapartea oasis crorurn.

    Lc ^toMw

    Ol extuberanaowia crorum, et osaliud, loiiifrnfc fru.-tiim oafci crurum.


    iJiiofriuta tali.

    coron Marian*,quali quod Rosarium * psaltenum hodieque utimur,


    to/tf

    ^^

    (KerifU ,,..

    Owa

    rliyitoruio pedurn.

    Dominico prtmum fuxsnam, seurosariumaS. postemus S. Rosalia esse seinstitutum, adeoque Cdscinus eam sententiamesecertribne

    Maittc pavtfonueosohuD (MgMtnuo.

    Par* osHu xtobctantfi Pari owf* eitoberaotfs, et


    LapldJbus.
    ali-i

    hi

    Existimavit auctontaii Alam de tam, quod muUum tribueret rosarii per S. DominiRupe.qui de institutione magis quam cum multa scripsit, sed mirabilia

    varta ossa Inviccm anoexa In uno U\

    credibilia.

    Verum jam monui num.


    antiquiorem

    142

    ,i

    lapide

    illam S. esse scriptores, qui institutionem

    vanos Uomi-

    coDJaoetv.

    Mulbi
    //,/

    fro

    " '<" onta

    lom ratoorom /-

    lo alfo cnartts.

    wites-

    illam rursus dunt. Nolim quidem controversiam observo, incertam ad examen revocare at solum
    :

    imo

    et S. ltosalia

    esse.

    conten-

    UUw
    <!,,,.,

    nc

    tnata
    tau
    I

    >ismepi

    ../,-, Uc u ! toi p pro pcu te majot Wi omnia, tum quia mulla


    I

    guo

    '
    ahamam

    orporit

    ontamen
    ani

    existimantis globulos esse opinionem Cascini, revera rosarii : nam si institidio xlla iltos non esse admodum tam sit antiqua, quam volunt atiqui, ignotum fuisse verisimite erit, rosarii usum non

    on/hn

    toi

    '"-

    Uta nonnulla al t, gidem lapidiinha


    .

    <

    '>'
    79,

    lapid

    '

    ossi>

    fl

    ii

    0i

    Hum

    fui

    >|
    i

    /.

    0
    "'"''

    nequeamus pietate erga beatissimam Virginem merito dubitare. Cascmuo lib. 2 cap. 21 pag. 317 et rursum inventam quoque fuisse cum ilfl testatur
    i

    Itosalias.

    sed valde familiarem,

    cum do tystus
    inveuta it*m

    <* 9>

    odt rant,
    dt
    >

    quando
    ,

    uptu

    " >''

    itle

    ..
    !

    Porr
    i>

    oorporo9. Bosal) exiguam crucem >miponderis. Hxc crux item obtigit Casciut mox videno, et religiose hactenus servatur, bimus. Delineationem illius nobis communicavit
    v

    argenteam

    Castiglia,

    ex qua

    asri

    incisam

    dietum
    ,,,,,
    1(6,

    .'''
    /><
    i

    hh
    -

    exhibeo.

    ubt

    Uti "iOfio

    ognUione osstum
    gtobn
    .

    pro
    rfo-

    "
    it

    tin ct

    multo
    irem inter
    i
    i

    iiiinm

    pnlma

    a llro

    studioso

    ,,,i(.

    pignora,
    ietas

    /,;
    /rangore nolabant,
    iutoh
    pl\

    obvogtobulis
    i
    i

    Du

    '

    /"
    ionis

    ht>hnt\ obtigerunt

    i/>si

    ('

    tosdeindo
    i,t

    t,

    uoi ,-nsft/nuttnr

    theca ar$
    i

    dut

    Sarum

    delineationenx >mt>is transmisit

    (audaiufl ''"^'

    Operis nostri adfutor cumerunonnutlos de ea observationis humaniter transmisit suh hoccruois tituto Argentoa crux oo d quaa cum I' Rosaliaa corcie drtincatione
    :
    .

    Ubi sacrui
    tserii
    :

    pignus modo
    DUigenti aeservatur
    i

    oura pretioaum adeo signum,


    turnitate

    poria

    diu-

    i, aliquantulum ot cx apposita Bgura ejuadem omnino magnitudinis videre

    raram
    quod a
    s.
    I

    virginum
    .

    Rosalia nunoupatur,
    illo

    in

    the-

    munita.

    iUa addi-

    nferius docet his ver-

    enteam
    quil

    hanc
    l

    I).

    Bosalia
    p.

    crucem

    reli-

    moriene

    \\

    Prancisoo Laliotta;

    m
    vui Kni.

    oo Le^e,
    Itolioo

    ut

    D.

    Jacobo
    ;

    traderetur

    Ootobrea

    anni

    mwxxxvi,

    Bonfanti habuitque ut patet ex

    o-aditlbnis actu,
    traa

    quem
    ilhe

    hic transcribimus.

    Ab

    virgines, qulbus indul-

    sit

    Porro Cosciiims cap.


    Saiio<5

    pttfatam3- Kosa-

    Irhauus YUl anno mihwmv, ut pnedicfce eruoissiirnum incucullo et veste scapulari g-estarent.

    Un

    in

    Dci ticnttrii-em

    ex hisce

    Ach

    DIE Q.VRTTA SEPTEM13RIS.


    de qua obtervantur nonnuita
    :

    389

    Actus traditionis mox memoratus xw Septembris scriptus est per Jacobum Camalinotarium. Asseritur in eo inventio corporis divini260
    tus facta,
    ta

    urbs Panormitana, multis ac

    variis

    gratiis et miraculis prafactis, a coutagio libera:

    de prsedicta vero cruce hsec habentur Et


    .-

    in-

    scnbit, cumsit ex argiUa. Utntm P. Cascino sacrum tstud pignus primo obtigerit, vt post mortvm ipsiusincollegioS. Francisci Xareri mansent, uti etiam asserit Mancusus, non annotavtt Casttgha. Havtenus de inventis cum saero corpore.
    &6

    IWOII
    J.S.

    ter cetera,
    i
    f
    .

    quse in dicto saucto corpore

    fueruut,

    Ponv

    lamina

    landea * argentea confecta, a religriosissimo patre Jordano Casciui, tunc temporis religrionis Societatis Jesu provinciale, cum aliis diversisque religiosis viris assistentibus,
    inventa qutedam crux parva,

    ventum
    l&pag,

    ipso, in quo sacrum in- ouah /Wii est corpus, observai Cascinus lib.t vap. .tiiximi, iri q\to &74, non ea fuisse forma, ut ccnsvn pos corpu$ ini*nhHN|

    de lapide

    domino Cardinale manibus ab eodem P. Cascini capta etv. Additur, prxdivtam crucem a ynoribundo Cascino fuisse iraditam P. Francisco Laliotta, ut eam daret supra dicto domino Bonfanti, idque factum esse coram testibus. Observat preeterea laudatus Castiglia qusedam de illo S. Eosaliae monasterio, de cujus fundatione videri potest Cascinus lib. 3 cap. 3 pag. 31:2. Demum notat, talem cruvis formam Normannis principibus, tempore S. llosalias et paulo ante in Sicilia regnantibus, fuisse usitatam et satis familiarem, uti colligitur ex nu~ mismatibus Rogerii comitis, Rogerii regis Siprsesente
    dicto emiuentissimo

    quae crux argentea fuit propriis

    cuidemortwB Wrginis cadaver fueril impositum ad sepulturam. pr.rscrtim ouffl nutla esset hpidis aperlura, per quam imponi potuisset. Fuit igitur massa lapidea circum corpus nata, nec circum dumtaxat, sed intra ossa etiam, et in ipsis ossium vavis, ut assvrit, addens ossa sic miro modo vonserrata fuisse nutlo tamcn modo in formam aut naturam lapidis conven Ex hiscc autcm Q Cascitto aliisquc volliqi, corpus S. Rosaliffl angelorum manibus sepultum $$$e, jam divtum estnum. 164, ubi de sepuUura agi< tur ncc admissa est ista cousccittio, saltcm ut
    sit loculus.
    ; ;

    Faletur ipse Casvinus pag. ::;> sc c.ristimare, pvr guttas aguarum a rupe defluentes massam istam lapideam voahtissc at non casu /orvcrta.
    ;

    \<)

    tuito,

    sed attiori potesltitc guttOS isfas ifirigentc.

    cilicV,

    Boemundi

    principis, et Guilielmi I regis,

    quze edita sunt in Thesauro antiquitatum et hi-

    storiarum

    Sicilise

    apud Qrssvium

    et

    Burmannum

    ei

    demuni

    (i-

    tom. S fig. IS6, 187 et 1SS. Qua autem occasione videatur Rogerius crucis signum in nummis usurpare ccepisse, explicat Sigibertus Havercampus in Commentario ad przedicta numismata tom. 7 cot. 125S et sequentibus. 261 Asserit etiam Cascinus lib. 2 cap. 18 pag.
    273,
    et lib.

    &63 At Joannes Maria Rosciolus m Oratio- etundotmi ne panegyriva de S. Hosalia, vrftf,- jmst Cascini WAnor^, Opus i)i appendice pag. 51, quanlumcumque s. Roaaliam pro meritis ecotollat, neque admira

    gura Domini
    Crucifixi.

    3 cap.

    pag. 330

    cum

    corpore

    S.

    bilem hunc lovulumsitois praicrmiftat, utcafcni tamen suam de ejus origine satis exponit his wrAw^ushim plane Bepulorum, quioum neque bis pyramides -Kyypti, neque Caplaa mausolma poa sintde majeatate oontendere. Qulppe quantaoum quc illa fucrint antiquffl magnifloentlffl monumeD
    :

    Rosalise

    inventam fuisse cxiguam imaginem san-

    ta

    fragmenta montlum, Imo


    vi'i'(i

    ruinffl

    fuerunt.

    En
    dfl

    ctissimi Crucifixi.

    tom. t caput a reliquo corpore in inventione fuisse separatum quce conjectura valde est verisimilis ew figura nobis transmissa, qusesolum caputreprse:

    Mancusus in Vita S. Rosaliffl pag. 184 de eadem agit imagine, aitque

    tegrer

    mons atqua

    tntaotus ln ttumulum

    bebatux integerrimffl Virglni. Quodque asplolen tium et miraoulo fuit ooulls, et anlmis Tenerationi non modo rupea universa, quasl naturn
    j

    pyramis,
    sed
    RoSaliffl

    sentat.

    in cxiimam Bepulori molem aaaurgebal humor quoque frlgidl lool natlvua depoaltum
    i

    corpus

    circumtlucns,

    iw.

    tnuporiH diuarcu

    turnitate

    oonglaoiatue,

    orystallinam velut

    lam, perluoidumque saroopha^um eidem oonrarmaverat. Perinde quaaJ satifl patrio montl oon fuerit, Be tniuiM ad ClTem atque Alumnam auam tumulandam addioerej oifll bubj etlam laorymaa
    e BuperoIIio

    jugl gruttatim

    expreasQS,

    ae

    rigldo

    p ene

    dolorfl

    Bremmante,

    inatillaaset

    ad

    eamdem
    sit

    tumulo

    Illufltriore

    oondendam.

    Umc

    oratorie dicta

    sunt, ita tamen, ut sententia oratoris satis

    manifesta.

    XXV. Antrum
    quod exacte

    montis Peregrini,

    describitur, ad hono-

    rem

    S. Hosaliae exornatum.

    Delineationem nobis procuravit scepe laudatus Castiglia, atque hunc figune fecit titulum Chnciim I). Bocti cruci affixi vultus ex arg-illa, una Hasce verosubdidit annosaliiE corpore inventi.
    :

    De

    tationes

    Hujus mag-nitudo

    in fig-ura exprimitur.

    Colitur argenteffi thecse inclusus Xaverii PP. Societatis Jesu Panormi.

    in colle;

    antro montis Peregrini pauca dixi\\%, BnvU montU accuratiorem totius loci delineationem vwegrtni et ad hunctocumdistuti. 8alerhus oorporis invm* tionem relaturus rnontem et speluncam H. HoPanonno, qua fleptemtrionlsaliae ita memorat bus est oppo Ita, dnobufl vix pajfuum millibufl

    ^f^

    Observat Mancusum mox laudatum, qui insuper falli vultus hujus figuram ex atabastrite confectam

    dteitufl

    monfl Percgrintw alteejeurglt EJue creua pidineft ei dnplioi cosll plagj t ,:i i: Eurus Tyrrbenas ImpeHont undas, /nari alluunf
    '

    Septembris Tomus

    49

    tur

    II.

    340
    CCTitdi i

    DB
    agTum Panormitanum

    tur; reliqu per

    porrectae

    septaque Occidentem M*ridiemqiie respiciunt, praet viridantibus Buntcirnjm amranis collibua, pladuo pasiuum milliaaiiubjecta postquam ti8 longe a culenaa sunt, haud
    :

    ^^^Zca^Mo l Z' XZVSZ OrU*.


    S

    escrivtus etiameonje-

    Cascinv.

    aiio lotu ui

    awrit

    effiqiem

    monen-

    Ditfe aaoenoj

    palmorum mine iDgeni pandltar ipecui eentom


    Lrreni
    j

    miSL* 9
    UiZ

    corpons collocatam in loco inventi

    primi

    aditae totftudo vi-

    raagisque gintietooto palmoi patet, tum magis " lem Orientem veriui laxa * ampliai Utitadoadquadraj "" r " rft Bosali '' tar ad enm usque locnm, ljr J,: *
    '

    Zgo
    ...

    se/non

    a <Jditam Crucifixi corpore xn invenla eral cum utrura in manu, indicat,


    10,.

    vmgznem .quuitahs

    *** &*

    non magis indicat

    insc-rtpttonem eoloco firerepetit, et dat

    W-*?*!-*3

    corpm erutam
    oon
    antrl laterain
    i

    (narravimue.)
    redennt
    rupes,
    et

    tode

    angulum

    len im

    coeiint

    Aititudo

    trium ferepaimorum angu rarians, ut in exosi.s pendenrupibui, qoa octo,


    tnr,

    tibniqufl
    ofjn

    temew

    qoa

    ti

    paii

    at

    Ln

    medio

    antri

    im-

    aux 'Redeamus ad laudatas annolationes, locum eccacle explicant. sinistram palmorum D. Tuguriolura ad antri pariete quasi quadratae, quod duodrcim, tormai avulsumque Hic deinde dirutus est,
    claudebatur.

    tnanl

    niatu

    reoedit.

    Oitium pancla ab binc aunis


    antea
    ol
    i

    rttim

    patuii
    al

    nam

    angnstum
    neo
    "i

    potiu
    i

    ran

    Deminl,

    ttere

    tper-

    M-u

    pneberei
    per
    ii

    itatim
    fere

    ingresso
    In-

    amphori obstaingcns illudac rude saxum, quod Bosalim imag-o adjecta ret ingreesui. Eo in IocoS. perenne sciHcet eat cum inecriptione marmorea, quod locum hunchumore expertem

    monumentum!
    i

    palmoi
    mole

    tra rop3
    ,,.,,.;
    i

    orai Itlem
    ' i i

    adum
    i

    eaidem tamen
    i

    fi

    re
    d

    angn
    ,

    ea
    b
    I

    qua?

    aditi

    ed

    ntruebat
    . ,

    uft

    I,

    lasvam
    i

    Eo

    contcmplandum sibi delegerit. lnem ex conjecturis ibi positam dat Caseript brescinuepag. 332. Hanc, licet aliasfere omnes sim prxtermissurus, pro specimine E itat\
    ad
    i

    :..

    \m palmii

    lonffum latamque
    atqui
    bifl

    porrectam, ilnu oontinebal dumtaxat angului fuieie videtur


    ,

    hune transfero. In angulum

    lutulentae specus

    aptu

    "i"

    quippe

    tfliicidif

    im-

    munl Buio 8ate


    tiui

    .Jioni
    uclea-

    Biocum D. Uosaliaerecessum. perpluit Undique inaccessum riget, horret antrum Heec tamen infeato marcuit imbre Bosa.
    , :

    vponit,

    /Uiguluibic llli vernana, hio hortulus halans, Eore novo, lacrymis, sanguine saepe maprout
    dens.
    llic Cbrieti

    nporiffo

    xata

    ''

    i
    ..,

    corporis

    et

    cjus-

    nam

    sole calet,

    mulcetur et aura,

    d$ m
    .,/

    hnographiam
    ut

    na tabula,

    Bt floret roseo terra subaota genu.


    K.
    Av.i

    hibeo, sio tamen,

    ichnographia,

    D.

    EosaUa)

    Bacra

    sinelitteris d

    ad

    nmodiorem
    litters
    i<

    antri

    ampliationej

    cum

    templi

    usque a prima illa figuram induit.

    partium singularum ewpli


    lini
    //,,

    adjunctx,
    vel

    ut\ videbit

    studiosus

    addendat
    aajutor ipeiua P, Noto t qui eubjunant, eingulis iitterisre\ntri inteiligen-

    Boo super altarl effigies cernitur T>. Rosalise in quadrato pariete depicta. In ejus dcxtra FranciBoani Patreij qnl looum hunc antea habebant, S.

    datue CaeHglia, ff annotationes


    tiatn teotori
    \

    Franoisoum

    expresserunt.
    15,

    actum

    est

    ubi

    De ccclesia illa jam num. 163 observatum est

    epondentee, gvae ad perfi

    festioitatem

    oommuni
    '

    Prlmui cryptos aditua, deoem palmii BiouliB ua, ut Juitam uon exciperet o extrema vero ingn u humororum latitudJnem
    axourri
    :
    i

    paulo Q
    \nti
    i

    Sanctse ibi otim celebratam in die Ascensionis Domini, ryptea alterius minoris foramen binis etomauu palmis latum. Crypta heac, quai D. Rosalite postea Kutfc fuit domioilium, septem palmos circiter altitu- ^ dine et septem lon^itudine procurrit. Oapax proinde
    i l

    [tudlne palLatitudlni
    , i

    mori
    iii

    entum,
    i

    medio

    te

    ooto

    antrl

    medlum

    Ip tim

    quadra-

    Qne tandem, ooeunttbui paulat


    dealnit.

    bumansa Btatura. In parte interiori S. Rosamulacrum ooUooatum est, additaque hujus rci marmorea inscriptio. Foramen hoc prius e pavimento palmos octo distebat, nunc vero quaeat

    111

    aoutum angulum
    0.
    i l i

    tlemlovolui oontra Orlentom iltui, ubi aanm:i


    I

    tuordeoim oirciter recedit, ac nullum, nisi scalis admotis, acoeasum hubet solo enim complanando
    :

    otam n ventum

    Deo tradldit D. nVnnilla Ibi inLorum ejui Dorpui, lapldJ wx paimorum ai itUUoidiii bene oonereto uinexum ao. propo oonglutlnatum, dextra oaput luatentnna, Irjsva ooronam preoariam gerens, et Chriati a omoe pendentli limulaorum. [bique de tnd
    111

    oiroumjecti lapides exseotl sunt ct teUuris acervi Bubduoti.


    i. 'ruirurium intra montis viscera, long-um urium mtra palmis aexdeoim, latum ita, ut unum hominem piat. Dextra sacri antri jaeet, atque in extre

    ma

    sui parte

    excavHtam ipso

    in

    saso concham

    similii morienti Virginl


    looata,
    .1
    .

    marmoraa

    afflgiei eal

    col-

    cxhibct.
    II. Concha, seu lapideum stillantium aquarum Labrnm, unde aquam Virgoexhauriebatad potum Komhanc refert D. Rosalite effigies cavo cum poculo, ac Latina etiam carmina marmori inscripta lbidem coustituta.

    Itti

    tae

    vandum

    quidem auctor harum omnotatumuen, rst, pleraqm hete meris tUH conInoertum aslprt,

    jecturis, necproreusesseoerta,
    "'(),

    rorsus looo, seu tn eademparte spelunoB, ubi soorton oorcus itrnanhtw cst, obieofi

    hmtidpteriqueSicuH, evaacomWisstj hiwihi praKenlt et ab hominibus seputturom non accepisse sed potius angetorum mdttistericu At eeam opim ut minimum, inccrtam essc, suo Uko ottot. 5etcn<{u)it

    ritSan*

    I.

    Rosaltam

    Hic sedes erat concamerata, qusa D. Rosaliae

    m exstrueudo novo antri ingressu. K. Ara intemerato Virginia (Dei Genitricis) conceptui dicata a Patribus iisdem rVanciscanis.
    est

    aramexcipiebatcumejus imagine. Diruta deinde

    Hactenus

    ft

    iiS.B

    UanclM.r.te

    UUyr,no

    DIE QUAKTA SEPTEMRKIS.

    A Sactenus laudatx annotationes, quarum

    m
    u-ctok
    J

    subsidio totum antrum abunde expositum existimo. Malector inveniet

    gmficum singularum partium omatum, additasque mscriptiones Latinas curiosus


    conjecturade

    270 Ihscc dcexternospelumwsitn pr.rmissis, quo modo tnventa sit brentcr subjungo. Duo fa-

    bn Panormttant Simon

    apud Cascinum lib. 3 cap. 1. 2GS Porro si conjecturis, quibus partium usus
    probabititer expositus est, aliam quoque superliceat conjecturam dicam suspicionem de ayitiquo ilto sacello, quod constat fuisseinantro montis Peregrini non diu posttempora S. Rosaliie, et cujus initium ignoratur. Vehementer suspicor sacellum istud ibidem fuissea tempore ipsius Sa7icta>, atque in eo sac^nim Missee Sacrificium ei non raro celebratum ac sacrosancta Ecclesias Sacramenta eidem admini;

    antiquoanm
    tacello.

    addere

    meam

    Tropiano ct Franciscus Bongiomo, erant in oppido S. Stephani admdificandum ibidem convcntum S. Dommict, uuando cidgabatur fama de invcnto corporc S Rosaliffl m monte Peregrino. Bi tacH cupiditate videndi speluncam Quisquinensem
    ,

    ^omodoin

    ^JT*

    non erat ignotus

    cujus locus

    incotis S. Stepfiani,

    busdam
    168,

    cum

    qui-

    eo tendunt, ut speluncam perlustrarent.

    Verum, $i credimus Cascino rem enarranH pag. prima ricc non potuerunt, nisi viam difficitem pcr nemus aperire et locum designc t
    ubialtaris antiqui invenerunt reliquias ut dcint epta prosequerenHtr. Locum iterum acces serunt cum sociis fere oiginti in festivitateS.

    strata.
    tia

    Magis enim me
    :
    ,

    terret ilta Christi senten-

    Joan. 6 i 51 Nisi manducaveritis carneni Filii hominis et biberitis ejus Sausuinem non ha,

    Bartholomai, seu die


    erat,
    ttt

    peremnt eanguum fbramen* At

    bebitis vitam in vobis;

    quam

    ut facile creditu;

    rus sim S. Iiosaliam iis carere voluisse pt\vsertim cum id asseratur sine ullo antiquorum testimonio. Ssec de spelunca montis Peregrini sufficiant, ut priorem SancLv habitationemsimiliter invisamus. U

    AugusH, quando re* itlud tantum non homini ingressum darei ad speluncam;
    \\\\
    t

    necerant, admanum idonea instrumenta quibus possent foramen ishtd dilatarc.Qua decausn rursum redierunt domum, ut sequenH die, quee Do* minica erat, adeumdem locum cum instrumenHs
    suis regrederentur, Ttaque regressi \\\ AugusH,

    comitantibus

    quadraginta circiter hominibus

    angustum

    gXXVI.
    ta
    :

    Vetus S. Rosaliae inscii

    istud fbramen ferreis instrumentis ito. dilatarunt, ut tandem inspeluncam potuerintpenetrare. 271 II,vc paulo fusius Casciuus, cui in hiscc jwatatntisatis consonant iurata tesHmonia, quq in oppido S. Stephnni cxcepta suut
    """""

    ptio in antro Quisquinensi inven<

    miracula varia relata ex

    testi-

    anno L648 mihioue


    Ste-

    '''"'"''

    r '"""''"' aii

    moniis juratis.
    Vbisitaspe
    lunea Qui-

    communicata, hoc prxflato

    txtulo

    Testes reeeptl

    etexaminati per ouriam Bplritualem terraS.

    phanij et de mandato peverendl vioarii diots ourlj

    -jnventio corporis S. Rosalia? occasionem prtc\ ou n quterendi eodem anno et perscrutandi pri-

    ailjtctttininMin'! iiistnnliainpniciiratnrisriMciiliHdiclffi

    tcrnc,
    di

    ctcum pncsentia

    el

    Interventu dioti reveren-

    mam

    ipsius

    speluncam

    tam. De itla narravi S. Rosaliam eo se recepisse. De inscriptione quoque ibidem inventa disputatum est 2. Accuratiorem vero loci totius descriptionem hic me daturum monui, ubi enarrabo, quo modo in speluncam ipsam penetraverint aliqui, et laudatam inscriptionem ibidem detexerint. Quisquina mons et nemus quadraginta fere passuum miltibus Panormo distat, et pars est montium late patentium, qui ab antiquis Qrmcis Pebrodea C dicebantur, ut existimat Cascinus lib. 2 cap. 2. Verum fatetur montem Uium ab aliis minus ton-

    monte Quisqumensi sijam egi ex Salerno xi, quando


    in

    super verifloatione antlqulasiml antri, eeu gruttea vooato di banta Roaalu, ln monte ncmoris exstantla iu terrltorio hnjui terro, et Ln feudo Castaniffl, propc montem vooatum dblla Quisquina, el miraoulorum oabltorum Ln dlotoanvioarii,

    tro

    pro Intercenione Banotea


    i

    Roealiffl.

    Manousus
    ,

    pag. L02 asserit, hosce testes, eooaminatos esse quia qui duodecim fuerunt veritas speluncm Quisquinensis a nonnullis invidis in dubium vocata emt a/>m/ foniji^gationem
    ,

    in Historia parti

    sacriC
    Italico

    Itot.c.

    dmu/unt nntem testium rclat nntrs, sermone svriptas, penes me habeo at i>rn,

    ii.riores

    sant

    >/>nr,a

    a/

    intcijras liUC Irm/nc.ere

    ge extendi , et eumdem fieri cum monte itto qui Madonia vocatur a Sicutis. Quidquid autem verius sit de Nebrodis extensione majore aut minore, inter duos montes aequali fere altitudine surgentes, quorum atter ad Occidentem situs alter ad Orientem mons Camcrnons Kosarum rata nominatur, testatur reperiri minora duoju,

    lubeat. Quapropter, cum in plerisquo eadem >t< cant mututis verbis, nliaui tamen subinde (/u,v dam aililanl ah ulus jiratrruussa, ru udum CiC,,-

    pam, 7"' ad pleniorem cognitionem spelunca ra/rhuntur cowlucere, aut ad corrigendos Casci-

    ga, qucV ab obscuritate vulgo Coschina, et ievi mutatione Qniflquina, sattem pro parte fuerunt
    dicta.
    saliae

    ni errores. 272 Primo consentiun/ testes CasoinO, nsseren- eaquOnuvaH ingressum speluncA fuisse dilatatum perduos ><<"< '"" ""'''"'"'" fininrmilanos unte die.tm uuoa plerique VOCant
    offlmentarloe, testanturque

    Ex hisce Vincentius Auria in Vita 5, Bfl situm speiuncse Quisquinensis sic breviter
    :

    oa upatos iofaem

    futs*

    IUi

    describit

    Sita est

    drag-inta milliaribus

    spelunca Quisquinensis, quadifltanfl Panorrno versus Me-

    se construendo monasterio 8. Dominici. Verum non explicant , quoties acmentarii itii , quibus
    variijungunt, tocum. accesserint ingressum speluncm non semper tam angustum fuis ,r .<,/ paulatim /uisse '" obturatum per la/pid\ de> identes. 8et undo ait

    alios etiam

    ridiem, inter duo juga, quae dependcnt a monet a monte Camete Rosarum ad Occidentem
    ,

    que

    testes

    insinuant

    ad Orientem. Distat ab oppido B. Btephaduobus milliaribufl, ni (in cujus territorio est) quatuor Bivona. Utrumque oppidum ad Occidentem speluncae est, ad Orientem vero est flurata

    <

    .vr

    ifor'.

    f.nij. 107

    '/'"/'/

    imhlia \prtu,u;r QtlisqUl-

    nensis

    ita e.n vlisset eo

    tempore, ut nihii fere su-

    Camavius, Platani vulgo dictus et oppidum quinque aut sex mittiaribus dissitum. Lorata, Agrigentica aulem h<ec spectant ad dicecesim
    ,

    peresset nisi sotum nomen. At testes miro COnsensu asserunt, venerationem 8. Bosaliaj ab immemorabili ternpore viguisse apud dictam spetuncam, ubi altare erat On Jructum, ita ut singutis

    nensem.

    annis in hebdomada PaechaU agmen tupplU

    cantium

    m
    mmm
    **

    cantium ad locum procederet,

    et

    lu*em ingr -essumsp sacriflcium in altari ante sernper comtitulo celebratur. Jta a se um juramento, tacto pectore testis primm assei U reiUe maffnincus et more aeerdotali. Erat autem D. et arPerreJlo S. T. verendi dominus Wcolaue

    YIRGINE DE S. KOSAUA aliis D aerardi in omnibus fere ^crum Mtssm SUS J cum duobus aut tribus naToXW

    f^f"

    Ipe 8

    Cli*
    181.

    exposxtum est a pestilentia, sicut

    '

    num.
    5

    Teslis sextus fuit

    cMpre byfer terrse B. Stepbani, ,-,,, novemdecim, ut ipserursumassent,


    et

    jam perannos artta ut

    rardo notarius

    Sigismundus de Geannorum, septuaginta quatuor


    sed adji-

    d eieefi oni
    impctratit

    aZtplerisquc

    consonat aliis testibus,

    archipresbyter fuerit Prmdtcatoribm cum omoi ol^ro comitantibus PP, B. Boaaliffl duwertt adspeluneam
    et

    ->,

    /Mcantium agmen

    antehujui inventionem.
    ,
    lert

    Verumtamen a
    ullus

    nullo

    te-

    P*d
    am
    tit

    umquam

    spe-

    Sigumundus stiu^bZubjungam. Afflrmat inscriptioms cum famih sua selost inventionem devotione ac pietate Znissead speluncam ex T^Lm!quemadmodum eo concurrebant aln

    nLtum

    quod fere rnlde singulare }

    proprus

    m
    m

    luneam
    toinvmti^
    iiuartftionu

    m
    ,,

    tp

    ingressue.

    Tertio

    testei
    e

    consentiunt, inscriptionem
    ' >

    g Bosalia inventa*
    .,,,,

    l!

    /"'< r; ''""'" / ""

    alns litanoi prmdictos, prmeentibus Pa ierani ad partem sinistram Ubiingrei Uis enerunt crucis signum insoulptunu
    ,,,,.,<,,,,

    pelunoa intus crustam ea> humidi <'"'< inventa a ueet cospe>', tate contraan "" ^tergere t " u runt atque ita, abra >< crusta, quam aniiquissimam

    fuissealiam familiam, multi; secum autem energumena, nomine S.g-ismunqua erat mulier famili isti testi et alten da Spinelli. Cumque di Lingua Grossa, adesset P. Joannes BaptUta ex et sanctae vita3 pater multum venerandus vicanus conDominici, qui tunc erat Ordine 8. StephantJ S Domlnici hujus oppidi (S.
    ,

    Qum

    ront us

    >
    '

    quique ibat

    cum

    dicto teste ad

    locum memora-

    tmn,

    ul

    sacrum

    Miss Sacriflcium offerret; coa-

    '

    pit dictus pater

    li

    culptmpa, /. ', litterm taans in tei i, tdo paulatiminve* cceperunt, atque e( (escere
    .

    nerunt inscriptionem
    v
    ,

    alla
    . .

    etc
    . i

    qum data est primo


    . .

    2, Bgo non po-

    exorcizare et opem S. Kosahaa Spinelli, atque implorare. Liberata fuit dicta in spiritus maliex corpore ipsius exiverunt diversi sanguinis, quas emitu-nj, egTedientes sicut gutta^
    tebat in terram, quseque

    momento evanescebant.
    acsi
    fuisset

    /,,,

    nter scutptam, quia


    obtecta. Secun-

    Ipsa

    tam crassQ
    i

    et

    ao advortunt vocem

    antiqua cru taei at \culptam esse in sitice hoi


    vel artt

    tua

    s&u in pyrite, quod eaistimant fierinon

    morcoram alagens Deo tari dict sancta? spelunca3, gratias quod per patrocinium gloriosae nostro Domino

    demum
    ct

    se

    humi

    projecit,
    ,

    reversa ad se

    genua

    flexit

    tt

    naturaU,
    Se-

    Asserit quoq\
    ,.,,

    nullam um)

    sanctaj Rosaliae esset liberata cruciatibus, quibus torquebatur a spiritibus istis malignis. Vixit deinde

    dicta insi Hptione


    testis, I

    abu\
    la

    notitiam,
    ,

    multis

    imiiis, et dies

    suos sanctc

    finivit.

    Idem de

    Barbera

    sacerdas
    '"'

    mtatis

    >

    festivi-

    Sigisnvundm Spinelli liberatione testatus est brevius Franciscus Pollara sacerdos, et tertius teet uterque generatim testatur, multos infirtunc in eodem ioco fuisse sanatos, seque ibidem

    tatem B

    Rosal

    populi concursu
    introitum

    stis

    bratam fuisse
    positOtdie
    tiom
    re Paschati

    in altari, ante

    i\ Septembris jam ante invenab immemorabilt et e


    ,

    fuisse.

    um

    instiii
    e

    inpo-

    De hisce quoque multi


    aut referenda

    A.ddit etiam beneficia

    fwo ginibus
    mitto,
    .

    variagui

    B.

    Ilosallce

    ibidem servatis,

    qum pra
    lara,

    Antonimts ManiscalManiscatco, et incola S. Stephani. Ilic generatim testatur, multa beneficia obtenta esse in spelunca S. Rosaliae, qum tndit prmsens. Nominatim vero de se juraquod, dum parvutus erat, gravi tus affirmat
    76
    Testis septimus erat
    co, filius Baptistie
    7

    avititantibm

    labararei hernia, intellectisque S. Rosaliae benefioi

    B74 Tsrtius vero testis, Francist saoerdos item sexagenarius, utra

    fecerit

    eidem Sanctm ac inviseril


    t

    <J>(isquinensem r comitante Francisco


    ld !'
    .

    poputiconcursum, beneficia generatim aliaque jam dicta repetit, Item prmterea adjungii opeluminis, quocum intraruni spe* luncam cruoem fUisse cansp< deinde orustam abrasam inscripti >st inscri/itiintis autem litteras per cmmentarios istt s, tegere nesciebant, statim nigrocarbone utcumque fUisse ecopressas quod et atii testes sequentes affirmant. Aliudfaotum mow dabo ubiageturde teste seaHo, Quartus testie, Petrus FicarroUa t srdosannorum quinquaginta et quinqut raquejam diota oonfirmat; additquesealiquanito interrogatum fUissea viro nobili in urbt S v spehtncam s. Etosalts. Quod cum
    festivitatem,
    ,

    rdotCfUt gravibus hernite crucia-

    tibus Uberaretur S. Rosaliie patrocinio. Cum autom 90 sset, ut speluncam videre posset, caicees deposuit, et nudis pedibus ad speluncam

    perreantm
    set\

    Verum priusquam ad locum pervenissanum se sensit omnique prorsus hemia tit

    beratum, prout sanm erat dum ista testatus est. Sanus igitur adattareS. Rosaliae pervenit, eique de obtento beneficio gratias egit, ac deinde sanus

    dcmum
    scus
    vit,
    tt

    est

    regressus,

    Memoratus autem Franciest testis

    la

    Barbera sacerdas, qui

    secundus,

    idetn beneficium

    seque
    la

    cum omnibus adjunctis afjirma illudvidisse testatus est. Tempus obten:

    aff\rtnaret t reposuisse nobilem

    iUum t sibi

    ess

    titiam,

    quodm

    itta

    speeunca prope iniroitum

    dam

    medscus quiAi/rit/eutnius eidem dimerat t qutni haberei notitiam, indictaspelunoa magnum e&sethesau*

    magnus

    essei thesaur^ts. Simititer

    non expressit Antoninus ipse at lauBarbera asseruii istud contigisse septemdecim circiter annis ante testimonium suum datum anno 1642, mense Februario, ita ut verisimthter contigerit anno 1625, aut sub finem anni
    beneficii

    datus

    rum. Similiter testis octavus infro momorandus asseruit, sibi Saoom dictum fuisse a quotiam salote thesaurum esse m spehmoa Quisquinensi
    iii

    P>'vcedentts,certepostinventioneminscriptionis. Porro laudatus sacerdos la Barbera testatus est

    quadam inscriptumo

    et

    narrat etiam

    Mancusus pag.

    wfjuncia cntce ut 103. Quintus te-

    seeotempore post votum S. Rosaliae nuncupatum gravtmorbo/uisseliberatum; atque eam fuisse causam, cur tunc adiret speluncam

    Mtssam tbidem eelebraturus.

    S. Rosaliae,

    '271

    Octavus

    ''
    4,
    .,

    flmHlhq.Sft

    .tieiorura

    ,,lt

    "

    '

    lrU

    '

    Grotta i\ S Rojftlta

    ;n

    Ouxjauina

    Monti

    Rou

    P ^ntq deUa

    GroHu JT5

    Rojalia m.

    '.

    uii

    Seplembn* TemJl.frn.HS

    ,./,,

    'a,

    I
    5
    1'al-tio *
    i

    Wm$>
    t-

    *i

    fn

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    tjtetuneam,

    Octavus testis Nicolaus Comparetto cwis S. Stepkani natus annos septuaginta quinque asseruit plerague jam dicta ab aliis et nominatim relata de eo num. 274, uti et mox dicenda a socio sequente. Prmterea
    , ,

    277

    \s\\\

    uiTonl
    J s.

    XXVII.
    scino

    aum

    testatus est,

    dilatabat

    cum

    aliis

    pidem dilapsum in coxam suam inddisse sine l&sione, quod attribuit patrocinio S. Rosalia>, quam mvocaverat. Nonus testis fuit Franoiscus Cattano, qui adfuit inventioni inscriptionis et omnia
    t

    introitum speluncx,

    la-

    Descriptio speluncse, prout in varias partes dividitur,

    ex Ca:

    cum

    tabula adjuncta

    loci

    ejusdem veneratio usque ad hsec


    tempora.
    lib. lcap. Haccwatom dat doscripti* Spehmeo Quii antri Quisqumcnsis, invarias /KIMfllSli partes dt"i MfMai di nsi.nna cum situ, ct iohnographia dicta sp<- dltlfM tunc* eadom tabula reprmsontatis. Tabulam hiuc toco mscro. disUnctam oyfris Arabicis et Wtorts.Cyfra hee designani ceUutas oarias totius speluncx hi/cr.v voroportassou transitus angu*

    enarrat, sicutijam exposita sunt. At unum adjungit, qaodaliis rectius scire potuit, nimirum operarios, qui ingressum spetuncae dilatarunt, eo fuisse missos mandato magistratuum S. Stephani, qui jurati dicuntur. Missiautem fuerunt ipse Franciscus Cattano et Nicolaus Comparetto ejusdem oppidi incotse, cum duobus Panonnitanis ante nominatis. Testis decimus erat utius ex juratis S. Stephani, eetatis annorum fere septua,

    Cmw
    nem

    II)

    .'

    ginta duorum, cui

    nomen Domimcus

    di

    Minardo.

    gustos, quibus ab una collula

    tempore inventionis detegatum fuisse ob pestilentiam tunc in vicinia regnantem, atque ea de causa misisse quatuor mox dictos B operarios, quos nominat, ut dilatarent ingressum speluntw S. Rosaliae. Addit se post inventam in
    psisse,

    Hic

    ad aliam transitur.
    ;

    testatur, se

    observat Casoinus , spetuncam non extendi recta rersus proflmdum montis srdstutim ab ingressu deflectere ad dewteram versus

    Primo autem

    scriptionem in spelunca fuisse, eamdem exscriacmisisse addominum Joannem Ventimiglia, tunc terrx S.Stephani gubernatorem. Idem,

    Occidentem.Secundototamdividit induaspartes primarias, guarum prima in septem cellx potius cavernas, dispescitur, seoundam vero /"

    tem,ad quam deflectendoadsinistram perseaitam cellulam pervenitur, in tres cellulas distinguit,


    itn ut decem ommnp oellulas totaspeluncaconti neat,prout in flgura viderelicet, Risce unive obserratis, singulas spelunca partes cum Casoino pertustrabimus. 280 A. Prhna eat apertura, qum hodta sioul portn

    utomnes fere

    alii,

    locuptetissime testatur dc per-

    petua traditione habitationis S. llosaliae, dedevotionepopuli crga Sanctam, multisque beneficiis ejus patrocinio et nominatim dematresua Cse:

    cilia affirmat,

    eam

    solitam fuisse singulis diebus

    prima Ulhu
    povta
    i

    Mercurii nudis pedibus speluncam invisere ob bene/icium per S. Rosaliam impetratum. Undeci-

    aaqualis est aolo

    verum quando inventa

    eal

    Kxvni

    (imojxv) a,uguatianni udoixi?

    eral Instar Qasurffi,

    mus
    jam
    bus.
    it

    testis, Vincentius die Giorgenti, pteraque dicta confirmat, exceptis factis particxdari-

    qu tamen aaxum non


    bat
    ;

    divldebat uaque ad terram, quia duobua palmia a auperflofe terr flnem habe

    ub incolis
    :

    S.

    Stephuni
    vis

    bte

    obscrralio

    de ingiessu.

    simut tcstantur juratioppidi S. Stephani, con/irmantque inventam inscriptionem modojam exposito, quem miraculo
    loco

    278

    Duodecimo demum

    eratque tam anguflta, u1 nonnihil quidem lu minis admitteret, aed oorpua bnmanum nonoape
    ret. ll.rr Casoinus, plura adjungens pro opinione sua, qua ewistimabat s. Roaallam per illam par tati ncr ingredi potuissenec egredi, kt jamobser

    attribuunt ob crustamantiquissimam

    et

    durisei-

    simut cum inscriptione erat de causaaffirmant,inscriptiorecentem csse, sed fuisseantiquissimam. Confirmant etiam cum omnibus fere pnedictis testibus, spetuncam istam et nemus ab immemorabiti tempore fuisse nominata, nemus et speluncam S. UosaYuv (vutgo il bosco e grotta di
    S.

    mam, qua saxum contectum. Eadem nem non potuisse

    portam illam paulatim obturatam et angu stiorem faotam ideogue sententiam illam Casci ni minus oideri probabilem, Quidquid porro tii verius de parte, perquam olim ingressa est 9 tto
    vavi,
    ,

    portam recte descrip ni Casoinue, prout inventaest, et eicut fuit dilatata, addom nuno p$r portatn ittam in sprtunmni tnt.rtt.rt ituorum <//"
    salia
    ;

    Rosalia.j Preetered asserunt,

    oppidum

    S. Ste-

    duum

    phani
    t.t 'i

    infectum fuisse, quamvis iila in Sicilia, et in vicinis etiam oppidis frequenSfWierit. Hanc autem gratiam merito attn buunt patrocinio S. Bosaliffi, prtesertim siperpcn damus factum num. 181 retatum, quod avariis ex

    numquam peste

    81.

    desoensu. Prima L.

    il

    oellula

    qoa
    <'nt

    re eota

    all
    fla

    i,ii,

    ceilula,

    qoantieper rape, quando aperta

    antlqua
    slouti

    in 7

    nvmta

    tntct tptta

    sura, et

    flic

    dJlatata

    nt

    fleret

    porta,

    dl

    otum
    g-itudo

    eat,

    nuno duplo eat major. Prlma ejualon lati erat qninqne palmorum et medll
    ,

    ex hisce testibus observo, verisimititer errare Cascinum, dum tib. 2 cap. 8 existimat ingressum spelunc^e, dequo ditatato egimus, numquam fuisse usitatum aS. Kosalia quod foramen istud esset nimis angustum. Namomnes fere asserunt, foramen tractutemporis et decidentibus tapidibus obturatum esse, ita ut anteapotuerit, esset majus.Qua de cauhisce testibus

    confirmatum

    est.

    Demum

    utquc it;i ad [nferlora deaoende tudo quatuor batur ut qula supernfl refifredi poaaet aine k' : -

    dibua , aaxum aliquod soliuamedo aut auroulum uti-m duplo majufl crtt apprelirndeudo. Nunc
    :i

    apatium,

    ijui-i

    Inatar oubitl

    Inourvata

    i.

    Lnter

    utrumquc forameo ejufldem oellula di oenditur -'i per duoH aiio.s gradua ilc prooeditur, atanti
    ,

    cum altare eo ioco fuerit constructum, cujus ignoratur inilium, magiscredoS. Rosaliam per eamdern partem ingressam esse et egressam.
    sa,

    cnpe otonmqufl alfca, uevi, et linei varlata, seu a natura In plurea Uneaa dlfltlnota, qoo in qua inventa ent nobilin illa iuHcriplio, novem e t vi r.suuui ime [ualium, prout uevitfl
    od
    Iniateam
    . .
    .

    rupi adinittebat

    litterafl

    ferreo

    OJCUXUUD
    altffl

    lnitru-

    mento inHCuIpenda.
    di^itin
    ,

    Littera*
    <-t

    innt

    dnobufl

    beneque

    oavatflB

    profdndflB.

    verum

    c;iva illa tractu

    scente

    temporiH implcta inntaaxo adnaut materia oaviH innata diic tamen


    ,

    Hting-uatur.

    3*4
    ir
    (.11, ii.

    DE

    8.

    KOSALIA VIRGINE.
    esse inventum, ubi D quasi tectulum in spelunca dormire solitam, hcet existimabant S. Rosaliam describant Redealocum tam fuse et exacte non

    s.

    Ita Catcinus de cellula prima. Inscriautem duplici modo mri incisam dedi ad ptionem
    stiriffuatur.

    trantitut
    aiter
    :

    crllula
    et

    tecunda

    2. ad tran282 B. Secunduro OBt foramen, seu porta seundumad lecuodam eeUulam,Telicta ad sinistram huriptione* Foramen boc ett 10I0 propinquum,
    mlle et

    mus ad Cascinum.
    litteram C. 285 D. Est transitus, qualis est ad
    5. 8i

    reliqux cellulr
    partit

    Haec ceUula

    est similis praecedenti.


    ,

    Per eam

    prim*

    cum
    '

    portit
    :

    terlia 'fuati

    u<*

    .-

    ac Ulod mjrredieni [oclinar loiit corpOTeoportet, comiUietiam, mediocri ant corporis mole, diffleulter intrare

    aa^ujtom

    quis transit ad latus sinistrum


    ,

    quit loculamentum

    quod

    in sublimi relinundique est quinque

    Ul

    palmorum
    qoit.

    at Ulnd

    commode ascendere

    quis ne-

    valeant.
    I,

    8.

    Bl numeri wcundam

    et

    tertiam

    desi-

    E. Sexta est porta,

    qua ad sextam transitur

    cellu-

    jrnantceUulai, limul descriptas, qaia ambmqnael m exfguam formant, aut porticom raodicam,
    ad
    :

    lam.
    6.

    Sequitur sexta cellula, sex palmis lata, longa


    fissurae

    paimoi lexdecim et medlom extensam quam tamea ln daai divido partei, qnarnm minor ono eet longaj et deinde Lnparte rnajom
    dilatatUf
    :,. ;,

    novem. In daobue hujus lateribus dueesunt


    ten-brosae, quae vix

    bominem

    capiunt.

    G. Beptima est apertura ad ultimam cellam, quae ad dexteram est sita. 7. 000 pars est ultima et extrema. latitudine rjuatuor palmorum, long-itudine quinquc et medii.

    n, 03

    tiUeram C scilicet.) Altitudo iirari neqoft Verum quoniam prima eet


    (post
    palmifl elevata, alias

    doa

    plu

    qnam

    vi-

    luperlai ooojuo(runtur duo jrintl palml parletes, et ie Incurvaudo formant angnlum acutum, aui labinde quaii forflcee. Uque Id fil per

    lunt

    altes

    Non habet trctum lubUme, et in modum forficum acuminatum, sed humile et camerae simile. Videtur qua.si scaphus *, et quasi fons a lateribus conclusua cum canali in medio, aut quasi os. Cur hanc
    nircbia

    pi

    totam
    ,i

    pelunoom, prarterquam ubl aUud quid


    rtiuni

    partioulariter uotabo.

    B
    trtuutttu '"
    r

    |,

    '

    forameoj
    i

    pi

    quod ad quartam

    magis coarctabatur, prorsus ignoro,

    Latiorem fecerint, ruptis adlaterapetris, quibus ibi nisi ex pietate


    laptdes auferre voluerint. Cellula tota

    eeUnlam asoenditur
    traniitur.

    atque LUao etiam diffionlter

    obtecta est

    >'*

    cttUtla

    quadam

    quasi crusta candida, orta ex aqua, quae


    ;

    t/utiftu, ki i/u'i

    ftotuUu

    4 Sequitur quarto cellula, quaj b recta linea paramper verfil ad linlitram, Bic iolaq ei1 aliii prmoedentfl at m In leqm pi n Late duoba quoque eel i lonjra qulnqae il medioj et Jueta ratlone vldetur exlfcruum oubiculum oum oiii iti ipelunoa qna

    ibidem stillat licet ego locum invenerim siccum, quia ingressus sum raru.se Octobri, quando aquae
    defecerant...
    iiSfj

    tiuH
    i|,

    qoam

    ii

    II.

    Tandem

    est foramen
    ,

    per quod

    ut

    trantitus ad

    dtxi,

    si

    quis regrediatur

    penetrat in

    secundam

    partem secun-

    dum

    ceitula

    ieotul

    qule

    Intra

    terram
    ,

    el

    teotum babe-

    v\ dtiabus pr.Ti-ipuis peluncae partem, quae sita octuvaetnona: aet ad sinistram. Drpressius hic est solum, tanti-

    tur
    fi

    Ibl

    iolo

    quod uonnibil aUquod tabalatum elevatum oellulam dividlt. Habel fere iiquaal
    trJangTull,

    que horroris est locus


    re reciprrem.
    tro traxi

    ut

    me
    ,

    retro

    prae
    ,

    horro

    ffuram pedii aul

    faotum ex Lntegia

    ta-

    Verum invocana Sanctam me insuuima difflcultate humi stratus inter

    bula lapldea In modum leotuU, In quo videtnr ojpgQ litaria doi mli io. Porroob arvandum eit,
    I

    laxa

    prajmittrns brarhium

    nnum

    et

    humerum

    ImUia quod quamviialla omnia ipeinnca exiguli tabulia, baio petn oommodn ad talem unm Hit moffnitudinti, oum latui Inl trum litlongitudlno quinqufl paln aorum, uv tui dexterum aex el medii, e1 ad oapul uniatur, ac tatltudini palml uaiuaotmedU. Ad buno leotu
    11

    repenique perpentii instar per totum istud primum spatium ad quatuor palraos extensum
    ,
    ,

    tam depressum, ut illac penetrari nisi ro modo. De tribus autem nequeat celluLia, quibufl secundam hanc partcm constare dixi, 8. Iliee prima rst, quffl octo fere palmis est longa, minus quam tribus lata, opinor,) alta duobus,
    angufltum,
    ,

    et

    lntn M oeoditur ax

    pnadiota oeUula Inferne tntroe-

    el

    deprunitur

    sub

    fiasura

    sinistra, quae

    una

    est

    undo por modioum foramen, quod ilmili ea1 fbramiiii felibui oompoaito, apprebendendo leotulum et
    iii

    BXta
    t-st

    i-ellulse tissuris,

    de quibus supra
    V

    diotum.
    Est transitus.

    iiiniii

    ,-i

    oendondo,

    Deinde

    (bramine obturato,

    1.

    feoUe obturarl poteet, penona manel inprale* Inolu oreto mlrabiU, Ibique oommode dormlre potoot, il Id dlol poiall de jaoente lupra duiiain pstram.
    utl

    B.

    Beoonda

    eal oella

    ejuedem longitudinis,

    et lati-

    otulum

    fwtti
    rr#tfjfui

    non aUn ajuadem ipalunoB, led portata allundfl (dioamui Lbi ad pnadlotnm ueum i Dao ooUooatam bene Inaerta, al pendani aUquiiniuiuni eo modo, ut periona LU onbani babaal qnaaj oen LoaJ ad oapul
    .

    palmorum rt medii. 287 L. Ksi tranaitus duobua palmiB largus, tamquam ultima arca <'\ qua intratur in tertiam
    tudinia quinque
    ,

    h-umitus

    et

    ultima ceHtdo
    reterit
    ii

    Quod

    vero

    prmoipufl

    mirandam
    uii

    lam, qune
    i

    est arx

    postrema

    et

    sancta cella

    major,
    :

    vidatur potra

    tUs

    Ibidem oata,

    bujufl eremi.

    quu tedite

    aanota ceUa, reliquis omnibus major, quia tn regresaa excurrlt usque ad primam

    lo

    BUo eat

    oeUalam
    B1

    t.Ttiam

    Imponendum

    ad

    nabena ad tatua ainistrum secundam prim.v partis ) jam descriptas. Ab


    (

    Latera

    vero

    Bfliurflrll

    oinuitu olausa, ot modioe aperta aoal oortiiun aaeent lam jam diotam
    .

    rupei ln vareua oeUu-

    aadam parte babet rollem seu


    uou
    tum,
    ortti

    sedile

    quod

    nataraU

    aed arte ibidem est constitu-

    appen
    \

    oonourritqufl tn

    laatigio per

    modnm

    tantoiil

    credimua.

    tandum tnaoper aet, bano aolam partem manere im, quando blbarno bampore per totam pluit Bpelunoam, benavolum Del an>otum In ndamutis aarrarum luoram flaparitatibaB Oamque
    !

    quldem aanotis UUs maniboa elaboratum a\ptum eet ad srdendum aut cubandum. OeUaeat quaal triangularis , sed concava ad latus daxteram ionga aexdeoim palmis alat
    , ,

    ta

    daodeoim,

    larg-a

    cirra introitum sex palmis et

    dlmidio, ao In medlo Fere


    in

    boo boIo looo modioum luminii aat, quod pat aliqaod Bplraoulum i partn dextere lupeme penetrat fie> ctcuus Casctnus, 0*0 t\irii tcstthus fmffl WflWU
    lil

    ton

    apeoufl

    obeourfl

    al

    tenebroea

    oa

    nus Cascuius,t\v cujus rerbis aperte colligitur,

    sexdecim, ac taudem anguiam qua-si aoutum in tine coarctatur, cirquem latitudine eat trium palmorum. Hacte-

    ratis catenus saltem ivnscntiunt, quOit tcstcntur

    uUtmam cellam in figura minorvm reprxsentari, quam debuit, si justa proportio omnium esset servata.

    DIE QIARTA SEPTEMBRIS


    vata.
    brevis in spe-

    Noluitamen ob modicum

    345
    u
    i

    guram tmmutare, ne deteriorem facerem.


    luncam ob$ervatio.

    hioic defectum

    fi-

    288 Laudatus vero auctor descriptiotiem spe luncae concludit his verbis Hiec est rupes, et ab

    quod Uem factim memorabtlt tempore

    ditum maxime latibulum habitationis tam asperre, rigidum naturae claustrum, factumque a Dco ad Spousam tam cbaram illic recludendam; ab ipsa autem electum, ut sola cum ipso babitaret, non alia de causa quam quae manu ipsius scripta nunc melius intelligitur Amore Domini mei
    , :

    tnventtonem ab imdcnde, nundinas quoque tbtdem instttutas fuisse eo tempore, eas permittenttbus prmcipibus, oppidi S. Stephani domints ac demum, quemdam eremitam
    :
    :

    i-um

    J.S.

    spelun

    Je^u Christi j tam bene vero custoditum ut unico arboris ramo ad primum os putei *, aut saxo, ubi est lectulus, aut demum exigua terrre
    "
    ,

    saceUi diu approbante ducc Atbuquerquto tunc prorege Sicili.v, et curante principe S. Stephani domino, tot roditus assigna* tt fuerunt memorato sacelh 8. Rosalin ante speiuncam ut capelhtnus fuertt instiiutus, qui singulis diebus festis Missam tbi celebraret,
    /uisse custodem.

    cut

    nomen

    Romanum

    erat Sanotus de Sanotia,

    Anno

    1030,

    quantitate,

    aut etiam sine ulla instauratione, iu

    hac ultima

    mancret reclusa ita toti muudo sepulta, et cognita vivaque soli Deo. Sic ratiocinatur Cascinus, insistens semper opinioni suce, qua existimavit habitationem S. Rosalias nulli omnino mortali fuisse cognitam. Verum suo loco ostendi, opinionem illam minus
    ,

    caverna

    Ah hisce deinde collector iUorum monumentorum transit ad facta rccentiora, qum e.v
    Italico Latine
    so,

    raptaMdfm
    <mno
    ,(

    ItiiC,
    '

    reddo: Anno kdoxc Pranoisous Soas<

    "" J

    esse probabilem;
    volui,

    meroator Genuenais, tmpulsus dlvina tnspirareliota meroatura, statuit oum tribus ejuadem oationis sooiis Be rrnprrr m spelunoam Quisquinensenij et vitam duoere solltariam, Boo suum propositum deolarat oomiti et prinoipi do
    kionej

    trimftttpu"1 '

    neque tamen idcirco negare Sanctam maxime solitariam fuisse, et viin

    tam duxisse valde austeram


    Quippe,
    etsi

    mino Caietano Ventimiglla, Quisquinaa baroni el dominoj qiu prope supra diotam eoolesiam aliquot
    frater

    hac spelu.ua.

    oellulas

    cibum modicum sustentando corpori SancUv a persona fideli allatum fuisse; animmque cibum eidem per sacerdotem fidelem fuisse administratum non ideo vita
    foret,
    .

    certum

    oural exstruendas. a\nno unoxoirj Pranoisous Soasso oum Booiia bs reolpil ad


    :

    Bl

    habitationem lllam eremitioam el foJhu-tis fldelium eleemosyniSj servataque ab tpso ad huno usum quadam peounla summaj el prmsertlm majori

    S.

    RosaliBB desineret s olitudine et habitaftone vi


    ct

    peounioB

    vi

    ppeadioto

    prinoipe
    tlaia,

    deri austerissima

    domino

    vehementer miranda; sed solummodo magis imitanda videri posset illis, quibus divina gratia animum inspiraret tanto
    rigori parem.
    Retiquia S.
    Ronali.r in

    Caietano
    UDoxovirj
    pliorij
    ticce

    ^entimiglia

    nova

    quali

    anno forma amoodleque oernlturj et oelles eremi


    iiberaliter
    eal

    Badifioata

    eoolesfa

    op
    sa-

    pido

    S. Strplmel

    m,

    ubi

    cellum eittru-

    ctum.

    ZSdPorro, descripta priore illa S. Rosaliae haadjungere breviter, qua in veneratione locus ille habitus fuerit usque ad tempora nostra. Documenta de iis, quw hic narrabo, Patribus nostris Panormitanis humanissime communicavit excellentissimus dominus Josephus Emmanuel Ventimiglia, princeps Pulchri montis et Quisquinsa dominus, eademque Italico sermone conscripta nobis transmisit ssepe lauda
    bitatione, lubet etiam

    mutantur in monasterlum reote ordinatum. i.i tempore numerus eremitarum multum aoorevit, aggregantibus se bominlbuB variaa condltioniSj

    meroatoribus,

    milltibus,

    professoribus,
    e1

    292

    Omnee tamen

    erantlaiol,

    omnlno

    de-

    i/ii.r

    niuffutii

    pendebanl a proadloto prinoipe looi domino, qul regulas, seoundum quae vitam [nstituerent, Ipaia praa oribendas ouravit per Etellgiosum Bummee
    pictatis,
    ['.

    tlrituto

    QTWU,

    i-t

    directoifin

    spiritualeiu eisdem elegit

    Ludovioum Cont)
    colleffio

    Booletatls
    i

    Jesu, babitantem

    tus Castiglia nostcr


    lib.

    Eorum

    posteriora, deprioribus
    3 cap.
    8.

    fide nituntur facta vero egit etiam Cascinus

    in

    Bivonensij

    est

    vioinus.

    eremo Eoo vivendi [nstitutum Longo tem111

    loous Ipsorum

    Hic testatur, anno 1625 Joanni de dominoper Cardinalem archiepiscopum ex reliquiis S. Rosalias datas esse quas theae luas particulas seu dimidiatss statiuv argentetc includendas curavit et per clerum honorifice transferendas ad oppidum S. Stephani die xxv Septembris anni 1625. Theca ibidem duplici ctavi rectusa interim deposita fuit in ecclesia majore, donec aedificatum esset sacelVentimiglia, S. Stephani
    ,
    ,
    ,

    pore ob ervarunt
    Lta

    magna oum
    brevl

    devotfone

    atque
    cele*
    i'

    eremus eorum
    Bioiliaa

    tempore evasft ex

    berrimie
    iloniiiiii
    i

    sanotuariie.

    Comes

    et

    prinoeps
    ,

    Josepbus
    lllas

    iu ditiones

    EmmanuSl Ventimlglia qui auocesslt, omnesque oonsanguj


    fabrlcatlonom
    ecoli
    lo

    nci inolytee

    bojus ao regiaa familiOj oon solum

    opibus

    Buis
    ,

    promoverunt
    i:im

    et ereml
    ,i

    qusa lo

    fundii Lpsorum sunl

    oonstitu-

    nvir

    semper magls dltarunt orna


    Qeceaiaria.

    item pin i

    'i

    ecclesta ante

    istmm n/irhiu
    c

    '

    lum SancttV proprium in quod reliquise itUe deinde fuerunt itlatse. Verumtamen hoc non est sacellum istud, quod ante speluncam sedificatum jam dicemus. 290 Eodem anno 1625 a magistratu et populo S. Stephani eedificata est parva ecclesia, ante
    ,

    mcutis aaorls, omoique lupelleotlie u praterea assiguarnnt pro


    \i
    ;

    qnotidiano
    quotidie

    ee

    acrifioioj

    ao

    demum

    oontinuafl

    tribuunt eleemo lynsj ad in tentationem ereml tarum, quJ magno sunt numero, <-t perfecta vi-

    rta,

    ad

    ostium speluncse

    sic

    locata, ut

    pars altaris

    sit

    '/uuwi inMtitui-

    fuc tupplicatio amiiici


    .-

    scino ibidem pag. 373,

    in ipso speluncse ostio. Ilac de causa, teste Camultum accrevit concur-

    vunt observantia, Ita de his* < eremitis B. Roialiam utcumque imitantibu\ inii><-<ii <>i> .-,>, oationes, quas nobis transmisit humanissimus ac dili-

    sus poputi, magna cum pietate et nudis pedibus eo properantis, tum a S. Btephani o/j/jido, tum ab aliis locis vicinis. Suppticatio etiam, quse ad eum locum instituebatur jam ante inventionem inscriptionis die Martis in hebdomada Paschati, majori solemnitate et frequentioris populi concursu peragi tunc toepit quia dimidiata statua, cui inclusas mox dixi Sanctse reliquias, a sup,

    gentissimus Castigtia, qui et humanitatem prin* cipis Josephi Emmanwdts Ventimit/tta rt pieta lusdem erga S. \i>> ^iliam muUton rtninnfn dat. Verum ab hac divertioulo 1'anormum redea

    mus.

    piicantibus eo deferebatur. Hsec Coscinus. Addunt monumenta mox dicta, festivitatem prmcidie iv Septembris, iltic cetebratam fuisse

    puam

    {XXVIII,

    "

    M
    ,CCTO
    J

    anlri S. | XXVIII. Graphis ac in monte Peregrino

    Rosate
    deli-

    * S *ff&S" SSir.i
    f
    r masima, eo ip*o , 296 Sub ara antn pulchernmum ex sunt reliquia, .acrtE iuvents collocatu^^est
    i

    locumomandum

    quod antro adhsret, nuper


    neata
    :

    cecultus Sanctae ibidem

    m^

    opufl

    leberrimus.
    Qropfu
    rt ltmj,U
    l'.<,K'<"
    ,

    cipe templo

    M rl
    D.

    LaUm
    pag.

    simulacrum
    eo miu

    471

    ui u

    He j;m
    Hie*

    '
    S

    ctmntam

    taiis

    spehmc*

    S.

    Hoaeli. descri-

    Virginem

    repraesentet...

    Huic simulacro nobibssacravit

    A/
    Zu, a
    \

    m
    ,

    <

    2r,,cumadjunclaCascint fidedi j summa Panormitanorum erga sanl<>tronam


    nit

    ciam hanc tuam


    properare
    /,,,,/,

    V ietas me ad pHueguam novam loet ac


    alta

    Gregonus tarosolvmitani * Ordinis magister, quod D. Rosaliae beneficio terraffa Neapolitanua,


    riblc pcstis

    simam ex argento vestem

    magnus

    nunc Mcli-

    lensis vulgo
    dicli

    incendium

    Melitam anno mdclxxvi

    trlrneationern lectorum oculis


    ''"""' solum indtcarunt utActaB. Vj^Vuv, multis U'
    '

    devastantis,

    exhiheam

    Quipi
    flguri

    de Principe ( Amato prasentia vero pra^dicti uotemplo pag. SM.) In curant ex auro huic antro addicti vestem
    conquieverit.
    bilefl

    8culi te desiderare

    lustrarentm
    /

    '''"""

    "" ""

    ''" l

    ^
    ,

    tdiligentet coUegit /,./,/, Ca tiglia,

    "
    |

    proptm
    ' |

    humaniter transmtsu Ea huce vero prxeiCommentario inserendae. m antri et iemph cui delineatu
    nvenio, Grapbii anl
    ,

    distinctam, cujus pretium, addito eapiti lmpoetiam pretio corona? ex auro , ejus an. mdccxxvii; nec nou Aprilis die aitffl simulacri, et Iiln, quod e cruce pendeutis
    ,

    gemmis

    n"

    titulum praflan
    i,,

    .,

    ooni
    ,/,.,

    ter

    quod antro ac ternpll monte Brcta hie ewhibeo eain ieam idhnn
    ,
    I

    manibus habet, Utrumque ex auro solido pras millibus peuditur. Sunt etalia quinquc aureorum ornamenta, qua3 suminibl ex argento pretiosa !!,! oolUgunt trium millium aureorum. ,u
    2.97

    omnino magnitud
    t,

    T.r

    in

    anno D.

    Eosaliaa
    ,

    festum inibi non

    uorte

    ftottoi-

    tati
    I-

    '""
    ED]

    eaoplicantee
    ,:

    sine i>ompa celebratur

    die
    :

    scilicet

    Dominica

    tates ac fre,

    quens populi

    uffl
    '

    a
    u

    /,,
    [

    "

    :i,i:r

    IfTl

    po

    loi
    ;ic

    nventio-

    ouam in Albis dicimua quo die plenariam eriminum indulgentiam Komanns Poutifcx anno
    U)i
    i.ii

    concuisus

    (l/fU.

    ,.

    i.

    i-natu ainj-Iitifiiti,

    majrni-

    larg-itua

    mi.ii,
    uii

    una

    01

    '
    In

    Bter adhajret,

    ubt

    buUam

    (Auria Rosa celeste pag. 108, edidit.J Pridic Nonas Innocentii


    est.

    graphldem
    ,|,n

    bao ffffura exhibemua, at-

    fnl.ns, et octavo Kal.


    tio

    A.ugusti.

    Verum

    ter-

    quc

    hl

    iitterli
    \ri-u
    ,

    illustramai.

    v
    pai
    i"

    Boram

    orj

    ptam ah

    Inl

    mpU

    dh

    quoque amio singulari celebritate ac populi scnatusque Panormitani interventu concuiau public omnium ibi Enoharistia tiflsima
    ,
    ,

    Idll

    K.

    Baora

    erj ptaa profunditej.


    In looo
    -

    adorationi
    ln

    r.
    lia
    i

    utoro ea
    i

    utructum,

    quo

    B.

    lisa-

    lr populi

    proponitur quatuor rontinenter diebus. vero frequentia id scitu dignum est,

    anlmam

    reddidit,

    nuUum
    ta Vlr-

    Cryptea alteriu

    foramen, Intln
    ota,

    ferme dicm praeterire, vel nubilum, vel pluvialem, vel asstuante sole fervidissimum, quin
    ,

    um.

    ii
    \i.
    rji

    inde per luhterraneos


    Mlll.

    Poramina ad ooUlffendaa aquai pluvlas, quaa meatu h. n ,.i. nmm ae re-

    peregrinantium civium aliqucm vel advenarum niu <-o se confercutem aspiciat. NonnulH etiam fcnintur ad antrum pedites tn dies singulos acoedere (di tal porro antrum quatuor milliaria ab
    |

    Morem hunc

    religiosc

    servavit

    viginti

    \. Pari montli ln dextera

    tempU

    parl

    o, puteu
    r
    \,,,

    ad peregi Inorum

    oommodum

    exoava-

    prope ann08 frater Joseph (jlorioso, laioufl Domi- y nuMiius 83 Oppido Muntis majoris in Sicilia, qui, oum in Panormitano sanotas Zitae ccenobio a^dituuin ageret,
    slngolia diebus post .Vesperas ad aacrom 1. ElosalieB antrum aocedena, ad Comple! aignum ex mum edenduai numquam uou aal reveraua. Hactenus Castiglia, qui et alia qumdam memorat,nimimproliantatis causa omit-

    tam templl partem ah


    leotl
    ii&

    Infc

    ii

    Tompll
    ,

    oavU, Eaotmus annotationos

    1.11/1111' /,is,

    scriptJB

    ninoverbU, Solum

    in

    ipotest,

    UUeraseodometiammodo
    ran-

    fuisse positas, ne guas omissas credat lector,

    tonda,
    Ji^

    quia emordine alphabetico nonnutU


    tltr.
    ciiFii
    trtif.i

    rogrinationis flant ad
    '.

    PiAOT"
    ||

    (Hl At A.ir

    Porro annotationes guogue otiguot subseouunrur, od oultum 3. Eto iUb spectantes, Bm hisce, ne sim justo protisnor, prmdpuas sohun huO tmnsfrro. fl\nno \uu \w n delooti sunt | smutu nohUaa allquot, ut una oum Sooietatia Jeau ardote omntmodo Baoxl antrl oultui, ornamenttaque Invigllarent De hoo nohiUum oonventu, quem Soulo aannone DifUTAXiOHiH dlolmua, Loqoiinr
    r. \\ &.mato i\o Prtnoipe templo pa^, --M diatom, Manoual tatoria dl s B pag, 806, Noatra hao kempestate pnadioti nohUee leptam aunt, ei quibua unua expnator, quatuor unua o Sooiatata Jeau Ihaologua, et e uatoree
    .

    cam

    Verum cum rolatumsit, quam crebrm pe- deiinaatiovi* sacram S. Koaaha) spelun pwmomem cumgue oUm ad iUam via non pateret ere 9 rmum
    l
    '

    >iGiitis prSeruptOi juvabit leutsi liiffuiili ctorvm etiam docera, guo studio quibusque impensis SenatUS Panormitanus vix diffxcultates imminuerit. De monte Peregrino, olim Ercta dicto, agit Cascini Opus in Appendice seu Digres-

    sione
    eotM

    S. Kosaliff

    cap. 2. Satis erit hic pr<emonere, spelunsitam esse in parte montis Sep-

    Panormum, sed versus mare. Rae de causa, cum Panormus Meridiem rersus sit stta prospectum montis Meridionalem CUm vits per montem complanatis dilineatum accepi sub hoc titulo Ercue montis prospectus
    temtrionati, non versus
    t

    meroatorum

    numero

    alter,

    Wdaii

    <ir

    his uite-

    rius possunt laudati Amattts et Memcusus, em quorum verbis faciUi colliget tector t ptetate

    maximo Societatis Jesu, cumdemque &ri incidendum curaci, quatem hic


    cjchibeo.

    Meridionalis ex collegio

    299 Hasce

    Jda SancfrwM'

    raphia Lateiis

    ftiffimuuiHttjmmmmmfmnnimTmnD.TTTTiTTTim

    itemSmistn

    lnT HHniiHHu

    i.i

    vS

    0QQ
    et

    DIE Ql"ARTA SEPTEMBRIS


    atapreoe eonsalutant. Vi.to P.Amato P. Mancuso tom. , pag
    .

    317
    par.

    annolatio-

    net.

    addidtt Casttgha: Consueverunt Panormitaw- etiam ante effossum D. Rosalue corpus, Erctam religionis causa accedere. Nullum tamen msi praruptum ac praeceps, dabatur in ruonte iter a t q ue et iam illa, qua, civibus
    t<e
    :

    303j

    Auri;l

    7,
    J S.

    gUa cujus obscrcattonibusni/nt

    necesse est

    ,t-

    frequenta.

    Dei

    qU mqUe Vul * SCALAU aicebaut Bonelli se videndam exnibuit.u* relatum est num. 2*7) ardua nimis et acchvis, ac non nisi ingenti cum difficultate piwtereuntium vestigia excipiebat. Hc ad duo milhana protendebatur ad montis antrum, quod Aquilonem prospectat. Jam iuveutis tandem
    /htubi
    'q S.

    86

    ? Rosaha t incentio \
    ,.

    a,

    XXIX
    clesia
    |n

    Sacellum Sanct
    metropolitana
    servatur

    in

    ec;

    structum

    benefic.o

    hoc

    D.

    Rosalije

    arca

    reliquiis,

    ac

    pretiosa.

    sedulo

    labore sed equites etiam, ac vecti gestatoria sella, vel curru equisjuucto, facillime percurraut. Viam hanc complanare ccepit senatus proximis ab inventione sacrati corporis temporibus. Auctorem

    Panormitanus senatus civium pietati commodo, quissimam pnerupta mter saxa viam, solidissimis circumductam nmns, arcubusque firmissimis sustentatam instruxit quam non pedites tantum levissimo
    consulens
    et

    recog-nitis,

    m
    pus.

    qua

    ejusdem

    Sancte

    cor-

    habemus

    P.

    Cascini

    lib.

    3 cap.

    pag\ 335

    qui etiam doeet in

    perrumpenda dumtaxat ac rescindenda imnianium saxorum mole, multa aureorum millia senatum consumpsisse. Deinde in nova via struenda ab anno mdclxxiv, quo cmpta est, ad mdccxxv, quo
    perfectam

    tuspag,

    mmdeprincipe Panormitana, seu in metro. pohtana ecctesia, jam aliguid alia oooasione du ctumest$Mnum, 51. Pturadeeodem narrat Casctnuslib. 8 cap. 3 et Amatus jam s*p*lauda>

    e sacello,

    quod

    Rosaliea

    swstructum

    est

    NiicW/uin S.
    tiosalix
    iii

    tfd

    m(niai(rtt

    ctum

    ei

    sequentibus. Brevius veno de


    t
    i

    absolutamque

    iii

    idus

    Amatus de
    impendit.
    quibus
    cxjtli

    Maiaa

    referl

    Principe templo pag\ 237.

    prope duodecim millin

    aureorum idem senatus Panormitanus


    lias

    riorem hujus sqcelli et interiorem prospectum i\rhil-t, una cum dcxtero ejusdem latere, dolineatam ceterisaddidit Castiglia, hooaajeoto
    titulo
    :

    aguntAuriain Rosaco3lostipag.to etHfancusu$ tn Ihstoria tom. pag. 804. Tabulam, qua u

    itlo

    Scenoffraphia

    sacelll
    a

    marmorel,

    In
    Ie

    prinoipe templo

    senatu ereoti,

    catur figura

    3U0 Ut lectoribus aliquo modo consuleretur,

    quiarum
    et

    Panormitano quoaroo rell-

    1).

    Rosaliffi

    semtur. Hano eadem fbrma


    i

    addidimus litteras cum adnotationibus. Adjecimus item scalam palmorum, ad quam dirigi potest,
    quidquidinappositafigura miuus exnote delinea-

    extensionc inoisam hio reprasento. 802 Annotationes Castiglia subdit sequentes fifarmoribua Tersioolores tapldea Inaerendl

    lumpffftui

    artem mtuimUtt
    iiitn, .Irtjttn.

    tum

    est.
    viae,

    A. Caput

    ab imis montis radicibus usquead


    '

    [nvenerunt primum Panormitani oulptores, eaque primum usl sunt tnaaoelll hujua parietibua

    tta

    sacrum antrum lapidibua

    strata. Primua hic viro dnctus long-itudinem habet ulnarum sive cannarura Sicularum ccxlv, latitudinem cannarum duarum,

    et

    palmorum
    B. Initium

    sex.

    Frandsous Baronius in Operede Majestate Panormitana ui>. 8 cap, de illo sa> cetio sic loquitur apud Amatum pag 1B0 81leo saoellum tn de maslma l). ttosallaj q ftxnoontexa,ndis.
    :

    damentia
    vite

    arcuum ad sustentandos quatuor

    exoitatum, pretiosorum lapidum


    ,

    quod
    vel

    flexus in prfflruptissima montis parte, Trea priml

    operia elepantla, aa pulohrltudine v.-i diapo

    aitione
    illi

    bujus vise arcus Iatitudinem habent Oannarum duarum, altitudinera cannarum duarum, palmorum

    non reffium modo est, aed etiam par alterum In Sloillo tota oon agmo oltur n qnli

    bnsdam

    [talia

    equltlbua

    a<

    sex. C. Octo alii

    pl,

    oum

    forte

    pri-

    raara hujus

    saoelli

    ejusdem

    frontem

    viie

    flexus in

    eadem prerniraag-ine,

    oontemplarentur ad\

    pta montis parte. D. Aitlvs ])rima


    fornioie
    feciliori

    cum

    D.

    Rusalia;
    ,

    ad

    formam exarcuato opere


    prfficipitis vise loco.

    cxstructa in

    [tallam unlven am Imill opere o;loaoo poa e Tdem lib. cap. 8, si loous re cte assignetur apud Amatum ixoua quldem to
    riarl

    mirabundl,

    tu

    eorum

    Alteraejusdem formm cedicula ex hac parle intuentilms non subjacet: adversis inest montis rupibus hanc Jittera K
    :

    auri

    lapidum ffeoeribua oonveatitur, qui argentique pretlum exsquant, Bunt,qulaf-

    firment
    tn

    aenatum
    i

    Panormltanum

    minu

    qnidem

    praesignat.
    F. Specula intecta, in

    qua

    umpal teu insumpturum fuisse,) n\ Idei argento tmxii et, Irohlteotura alnffnlarii, lapl-

    I).

    Bosaliffl cst slmuJfl

    duui

    dl

    po
    ut

    Etfo
    'x

    mlrabllla

    tta

    crum intra ffidiculam, cuicrux supcrimposita eat qum coustratam viam claudit, et Meridioualem
    miuat prospectum.
    (;.

    enim

    olter alteri oo
    alti
    i

    bmretj

    nnina

    pulohritudine
    i

    tu

    pul

    obritudo eommendetnr
    Intervallo oalculi,

    aonnuUi aio mlcant e ut atruoturom omnem velani-

    sita,

    Turris epeculatoria in editiori montis quae J^olias usqu*


    el <' ln lioreali

    fastig-io

    nare

    ve\

    lllu

    trare
    '

    Em

    mlrum

    Utff, </>

    ft '

    lo modum vfdeantur. ntni ntmiiuUn f.mijijcratio

    monet...

    neloquaturde mmptibus
    relinquit,

    .n.rti,

    ,/, ,/,,,

    / f//i

    montis parte, post brevem viffi descensum, cannarum videlicet OLXXX, sacrum D. Rosalim antrum jacet. In eo montis loco, qui Tyrrheno immlnet
    Intor
    I

    quin fuerint

    maatfmi

    De

    hisoe

    atu
    blicis

    enatu

    enmdem
    cnlornm
    :

    mari, surg-it ampla porticus,

    iumnis xvi
    D.
    Roealiffi

    elau.sa,

    iu ruju.s

    xn arcnboj et eovcrtice marmorenm


    pal-

    ane < pu PanormitanJ tabnlfa oog*novJmua aenatom aaraornm, eive outornm Sj tredecim mfltls ad td persolvl e anno
    '

    astiglia notat lequentia

    insidet

    simulacrum, altitudinis
    statuara,

    morum
    .m,

    xxiv.

    Hanc

    anno mdclxiji imprmtere>.


    et

    iteratis

    tormenti

    ictibus

    naves,

    ne

    Turcarum quidem demptis,

    v deinde anno nnoxxxiv, quo aoellum t, ctum aummam aliam acutorum trium millium quingentorum aolutam eaie: quae prl maiaddatur, ad nf-uta Bloulfl 16500 totlna lacclll
    I

    appo-

    pretfum pertinglt,
    50
    808

    Seplernbris

    Tomus

    II.

    Um

    , :

    w
    U5CI0U J.S.
    cura PanOT'
    <,!"''
    1;

    UE
    fdem deinde

    8.

    KOSALIA VIBGIXE.
    hac arcse facie descripta sunt, intellig-antur litsubteras addidimus, quarum hic explicationem
    j

    "

    <!'

    Ulo tuztlUi,

    alia subjungit his verbis : excelleneacelli sedula habeatur cura, l*t hujus duos canonicos eliti.sbiajus senatus Panorinitanus Xunc deputatos ex capitulo ejusdem templi1

    nectimus. A. Inscriptionem
    scinus pag. 338,
    et

    continet,

    quam

    refert Ca-

    g-it

    eorum unua est illustrissimus dominus Alfonsus cantor Panormitanus Lrano Peraand 2
    '.;

    Amatus pag.
    arca

    251.

    Ea au-

    tem
    .-

    fideliter

    ex

    ipsa

    descripta sic habet

    (prima dignitai post pontiflcalem)


    giom,
    fl.no

    et

    judex

    tri-

    egrebunalis regiae rnonarchiie iu SicilSa, qui oh


    urt,

    amorem erga

    D.

    Boaaliam,

    "
    11

    aummo
    illu

    atudio multis argenteia candelabri, vaaia,

    mirifice |Ue hujusmodi ornamcntia acellum Mongitoitravit. Aiter est canoniouJ Antoninua

    IV rege nostro felicissimo, D. FranFernandez de Ia Cueva duce Albuquerpatriae quii prorege humanissimo, S. Bx)saliae Valguarnerae princeps, servatrici D. Franciscus D. Petrus PalaAflsori comes, prastor. Cap.
    Philippo
    cisco

    cio
    *

    Panonnitanua, qui Interalia D. Roaaliffl edidlt, et Opoi wripBit nondum ediqoo enarrat cultnm D. Boaaliae per univeraum tum,
    (

    Vitam

    til

    ,-

    i;

    orbem diffuaum. Eis recentiori manu de MongitoObiittantuavir maximo civlum ma rore (o addit die xxix Maii kdcoxliii. Mox veroita Panonni M. indulgenUctufl \ill P. B prosequitw hri ti fldelibua hoc omnibui tiam elargito it etl im cryptam eju aem tantib iflj vlrg-inla Bosaliffl lo monte Peregrino. [nsuperut pro quallbel MJ a, [0 utroque ioco b quooumi
    1

    D. Carolus del Uoratius Lomellino , , Poglia Campixiano, Andeas VespasiaDi Agliata, Franciscus del Colle , Simon Bonaccolti senatores arcam hanc quinquemestri properato absolutoque opere perfectam aere publico ex

    voto D. D. anno mdcxxxi . In ejusdem arcse parte postica haec alia leguntur Urbauus VIII.
    :

    P.

    0.

    M., Panormitanae
    S.

    pietatis,

    felicitatis

    plificator,

    Roaalise virginia solemaes,

    amqua na-

    ta

    quaque inveuta

    in terris, dies Eccle.siae fastis

    adacripflit,

    A. D. mdoxxix, Pont. vi. Joannettinus

    qoj

    ,,,-.
    1 1

    1
    1

    [,

    brata,

    purgatoril

    igne libean.

    Doria S. R. E. C. Archiep. Panorm. corpus divinitua repertum, probatum, colendum exposuit, anno jubtiffli
    I).

    raretur anima, pro


    /,<,
    l

    qua

    \ii

    acelebratur, ut (habeELomaa

    iiurvxv. Sen. Pan. argento inclusit mdcxxxi.

    ooncn
    ui.

    tone

    data

    nxvi Junii
    argi

    Franc. Valguernerae

    princeps

    Praet.

    Cap, D.

    304
    iii,

    Pendenl
    qul
    intei
    pi

    ao

    Lum nonnulli
    : Lnifl

    reliquias ariboratue, d

    dent
    11

    quo
    o

    uunu

    b
    ii

    olvito
    Mi

    polltana

    po

    te

    eodem

    annc itni \a 11, ob anno ope noatro


    olj
    Lni
    1

    obtentan
    1

    iui ia in
    I

    L9.
    I

    Altei

    mitano

    oqultum
    itiM
    1

    >rdine

    iawi

    Mi Utam ob peate Uberatam. Bino


    .

    ulam
    Ij

    anno
    ohnoa

    tiam

    nllino

    -,"

    regli

    fa
    ,

    anno
    Fr.
    111

    txu
    '"
    \

    Panormitanufl
    QohcIi
    1.

    l>.

    Palacio, Boratius Lomellino , Carolus del Voglia Campixiano, Andreas Vespaeiani Agliata, Franeiscus del Colle, Simon Bonaccolti PP. CC. 807 U. Orationem S. Bosalise cxprimit. Ibi ea variiiobaer inaoripta sunt, quaircfertCascinusiiag. 3iJG. Verba ^onibwilh stratn sunt Precefl Deo rosarum instarin culathis mittit Angelorum obsequia, et muneru florum refert. C. Contemplationem ejusdem Virginis cmlatura exprimit in arcaa operculo. Verba apud Cascinum assiynata hmc sunl ln Erotensi foramine abdita Liberius cmlo frui.

    111

    obtulil

    Bui
    ai

    erga
    Lit

    ir-

    tur.

    Mini.

    Aiiuin

    denlque
    Siciliffi

    D
    \

    ln

    arca;

    item opust-ulo
    'tist

    S.

    Bosalia corouam

    ictor

    preoum

    sanctissimae Dei Genitrici offert.


    ' t

    Verba

    \ iim

    i
    1

    Ludioa

    duXj

    tune

    rez (post-

    insctttfjta c.r

    tpe

    inia regis
    1

    Coronum laudum Deiparas

    profert,

    898,

    aurelfl

    Btetit

    Preq

    11

    uoUdie popul
    00
    ui

    P inormitanl

    imquo
    tur,
    I

    D.

    Boealiam

    venere-

    80
    i"

    Quanto sutem
    1

    sj
    I

    Llgnitateio hoo
    dlea festua
    |

    Lnolp

    terap
    Ld
    |

    tu anniveraariu
    refei
    1

    Irilu

    1.

    &o
    P

    Dlid

    bi
    1

    Jul
    ni
    1

    1'.

    Amatc
    3X0.
    Ln eo feato

    el

    m.muii

    n,.,i.

    p a g.
    hitaa

    uiu
    <</
    1

    oollooantur a
    est inoent\

    reliqviarwn, Addit
    *
    ;

    demum

    Boiennem poateria orandi ritum. Bujua arcaa argentum (auctor est P. Cascini et 1*. Amato Looifl citatis eat pondo librarum 1780. \11111 oanonioua Antoninua Mongitore in libro Ms. e de Templia Panormitanls pag. 811, postquam aolertlasime consuluisset publioum accepti et expensi oodioem, oomperiase se testatur, hujusmodi argentum libras oiroiter L800 complere. Ex eodem Antotuni Uongitore libro Ms. cognovimus preadictaa arcsfl artifioium el argentum 18460 aureis
    }

    Castiglia;
    oJvitatia

    Panormi

    tet

    inultum distarc vidctur


    sententia, qui totiue aroaa

    i"

    Lnnrmitanso

    torritorium

    Amato
    ipsum

    B 1'. Joanni materiam ctopus

    quartu
    rlBD.
    i

    oopto oolitur, juaau


    Lnibi

    Beptembria aingulia annie ex eminentisaimJ Cardinaii etiam Idem fll Ldibua Juliia ex e

    ad

    aureorum 20000
    bi

    Bummam
    tabuJffl

    pertingere

    contestatur. Sed publiou


    I

    aatua

    oonaultffl

    summam

    111. Prima festivitas cetebratur ritu duplici primmota Octavai oMera ritu duptici secundm ctassis wd utraqm est daprmcepto, ut habet Amatus pag ubi plura tn
    ;

    soutorum

    novissime Siculorum 21000

    oatendunt.
    808
    vt

    L07

    docett

    Amaius de Principe tempto pag. 10G eaury quo apparatu singulis annis Pa- " ,s "i*i*;
    el * uhi,ui* '"

    itt.

    dna

    p
    -

    m
    IMI

    71111

    Casoinus Ub, 8 oap< tt Amatus pag< agunt de area pretiosa, cui inciusa servantur S. sacra, Duas hujus or-:

    ato

    1;

    irtesaccuratedeUneatascum annotationibus stns nobis transmisii Castigtia, Priorem, quam


    i-hilH\t,

    <<i in ecctesia me(ropotitica ewponantur sanotorum patronorum arcm reliqyiari*, et quibus diebus iter quotann ..,, exponatur in medio templo pridie festivitatis videlicet x Januariiobterrmmotus, de quibus poslea uv
    t
    ,

    S^"*"

    designoA

    is

    Htulus
    Boaaliaa

    arcaa argenteaa,

    anterior
    reliqniaB ser-

    qua D.
    i

    vantur. 1'itulus
    arit

    autom

    rvationes aajun-

    dtligcntisstinns luljutor

    V\ moiliua,

    cetebrandam et Septembris, quia postea die pracipua ceiebraturSancLv /estiatatts. P,\vtcrc<i quawlopericuium aUquodpestiUmtue ingruit, aliis quogue dtebus submde exponitur, Lubet re/en

    Julti ob inn-ii

    iequenti die

    quea in

    actum

    Sept&niHW
    lt

    7or.

    U payM$

    ':

    & ^|3l

    p-i
    1

    '" -^

    J
    ,

    -~-

    ^.kyA^Rj-L-. u^j^j/iu^ o>" j

    *v

    actum

    sit

    ma

    pestis

    DIE QUARTA SEPTEMBTUS. dum anno 1743 gravissiMessanam afflixit nam cum non dunuperrime,
    :

    310
    apcmhi
    J

    S.

    bxtarem, quin Siculi in tam nuinifesto periculo opem S. Rosalise implorassent, rogaci, ui mihi perscriberetur, si quid factum esset notatu di-

    XXX. Honor
    tus,

    S.

    Rosalia

    habi-

    gnum. Pluracollegit humanissimus Castiglia, suo hco observanda at unum huc maxime spectat,
    ;

    cultusque ejusdem extensus


    Pontiiicibus

    summis

    ad

    recr-

    prOut factum

    quod, servatis verbisipsius, huctransfero. 309 Ut Panormi, inquit cognitum est


    ,

    de

    num
    rum.

    Sicilioe, et ditiones

    Uomani

    anno 1745 ob
    pestem

    navi, quae ad

    Mamertinum portum
    ;

    elapSO aimo

    mlccxdiii appulerat, et contagionem cum mercibus ex Missolongio vehebat expedita* sunt confestim ad illius urbis senatum litter ab ex cellentissimo prorege Bartbolomaeo Corsini , et
    exceIlentis>iruo

    Imperatoris

    ac

    regis Hispania-

    Panormitano senatu, in quibus necessarias accensebantur eautiones de navi long"ius a littore comburenda utque sedulo curaret, ne quid intra urbem inferretur, quod luem civibus afflaret. Interea vero publico Panormitanorum cultui proposuit idem Exc. senatus D.
    ;

    n:

    on

    Panormi sohtm, neo


    S.
    Etosaliffl

    in

    sola

    Sicilia,

    Qmmodo&m*
    '" '''''
    inc/toa-

    elebris est

    renerafio,

    sed

    80.

    brevi temporein plerisque Buropaprovtnciisma- Ronu na. ocime increbuit, uti late ostsndit Casoinus lib. 3 Operis sui Italiei. IbuUm CUp. t8 refer/,

    modp Roma inchoala


    Primo

    sit

    Sanctie veneratio,

    e/

    per

    Ro^alias reliquias

    novem continenter

    Urbanum VIII summnm

    diebus

    Kal. Junias.
    Messanx
    vientcm
    s.i

    Pontiflcem promota. testatur, Cardinalem Doria perscripsiS'


    -

    310 Ubi vero certum albitnm est nuntium de inter Messanenses oivefl gTassante, rursus B civium obsequiis et precibus exbibita est S. Hosaliae reliquiarum arca ldibus Junii iuI \ kul.
    peste

    sead Urbanum Vlllomnia, qu& Panormi gesta


    \tposl inventas s
    .

    Etosallffl

    reliquias ; Urba-

    Augusti

    Eodemque

    ononsotn nia approbasse et lau* E sed miro etiam Sancta amore inflammatum esse. Secundo narrat, primam s Rosaliffl
    .

    tempore

    solemnes

    fiebant
    ,

    cujuscumque civium cu?tus supplicationes in quibus omnes ferme religiosj Ordines procesBerunt, clerus cum ipSO Panormitano arohiepisoopo qui primus prodiit canonicorum collegio
    ,

    festivitatem cetebratam esse

    die inventi corporis, aut

    Romaanno
    Julii,

    L6ft1

    ourante
    u/

    /'.

    Eieronymo Petrucci
    >)ni

    Societatis Jesu, qui

    Panor
    in

    Romam
    R
    ef

    venerat.

    Sic $nim effecerat,


    Societatis
    iti

    collegio

    prsedicto
    8,
    </(

    etiam interfuerunt episcopi, qui Panormi versabantnr, singulari omnes modestia fune per collum dependcnte, ac spinis redimiti,
    Stipatus. Alii

    inventionis festo oratio habereturde laudibus


    Rosaliic,
    ilie

    Ihntinictk sequenti
    V\

    poema

    gansdeead
    populivald
    e.r

    gine

    ecitaretur, Devotionem
    lioaaliam in-

    ferrea etiam aliqui so ossdentes oatena,

    plerique

    sanitas subito obtenta ab unc


    is S.

    etiam nudo pede. Badem ratione sodalitates, qtUB Panormi excolantur prope innumeraB, SUpplioationem quoque iniorunt ut I). Etosaliffi opem
    ,

    discipulis collegii, simulac

    vocaverat

    nam

    ille

    Imagini ejusdem Sanet&t,

    ques in ecctesia erat eooposita,

    donum argenteum

    tantas Inter ang*ustias pro Sicilia ao patria efflag-itarent. Ita Castiglia : nec irrita fuere rotn !'<<.

    pestem,
    (iltcruiii

    arcM

    normitanorum, cum magnopere mirandum sit, qum vehementer smviit Messann. tendisse se longius per Siciliam, 311 Eisce dictis occasione arcte obpericulum
    pestis exposits,alterum itliuslatusreprasento in hac tabula, qum transmissa est hoc titulo Facis

    gratus appendit, eaque oocasione virt quoquepri marii eo cceperunt accurrere, et Sacrifloia quo '< iddit hisce Casoinus, guecurarunti Sioulos quoque in ecolesia sib\ propria S Elosa.publico oultui easposuisse. 818 Audierai summus Pontifem prwdictm fls stivitatis ceiebrationem, et verbis benevolis indi
    cabat,
    !,,!!

    tufxt

    ftmntoUrba '" vnt,oui

    seodam aut hymnum


    s
    .

    velte

    componero ad
    i

    T'/,/'"

    lateris

    sinistri

    ejnsdem
    Rosaliffl

    arcffl.

    Notx additm
    seces iim,

    honorem
    degeret
    ,,,,,

    Etosaliffl.

    Cum aulem eodem tempore

    c sunt sequentes
    A.

    Exprimit

    S.

    in

    eremum

    Lnscriptionem habes apud Cascinnm pag. 936; ubi sic cxprimilur Solitarise vit consilium Dei Parens ac Puel
    :

    lulns

    kntonius de Moncada et krago Montis atti </ princeps Patemi, tuno byter, ao postea in Societate Jesu dofunctus, cwngue intetligeret Pontiflcem libenter audire de sibi dari occa s. Bosalla, credidit oommodam m promovendi cultum Sanota, oujus erat
    ,/i'.r
    .

    Romm

    Vblentes,
    B,

    propitti,
    in

    co:lesti

    sospitant comitatu.
    S. Rosalffl
    <

    .
    >

    opter dentem 8
    i

    tto

    slioB

    Kxprimitur

    arcae

    operculo

    angrelo e Quisguinensi specu ad


    cata.

    Ercten

    em

    Verba inscripta svnt

    d\ U ibutai um >> Cat di acct perat < a qut nale Doria reliquiarum, auro et margarith or Aocepit >> rumpi TIl obtulit rbano
    I

    E. Quisquinensi spelunca ad Erctensem ab ang"cli- evocatUT.

    mus
    buit, "i
    ,,.

    i'"->'>/>'>',

    tantoque inpretioha
    it

    dentem illum ge

    '>< >

    <

    /
    l

    tore,

    Quin

    Notandum

    hic,

    quod

    in

    scutis

    argenteis,

    quffl

    manu

    feruut anffeli, in quatuorarcffl angull in.-culptffl non fuerunt historiffl ac carmina,


    poris Lnventionem spectantia quffl Cascinus citatus pag-. 887 \ sed tantum
    ,

    ad
    re-

    icontenlui litterit CardinalU Doriadeve > timonium tp ritate dentis fldem facientibui .-:,,.. oluit, teete < <<<>>, qui
    '<<

    fert
    sae,

    ro-

    omniahiBi enarratlatiut PorrohsecUrbani 7121 in S. Rosaliam pieta alteri / Uivitati oeleh andm

    ut hic delineatae conspiciuntur.

    Hactenus

    '

    nam prabere potuit

    Certefestivitasistain

    glia, qui aliorum laterum faciem delineatam 'isflguris de tota arca fanon misit,qu
    citis sit

    mano
    \quenth
    <><>>

    fuit habita die vi

    Apricra

    L628,

    favente Pontiflcs

    conjectura.

    tionem enim
    sciot',
    ><

    Latinam, quam < laudemB, BosaUa diaH nobitis juvenis Joannes Marfa Ro
    tcus

    !"><< anensis, (mpt

    ><>

    tibique

    dicar

    tfotuit, curavitque ut nonsotum magnifl 00 cum ajytaratu dectamaretur, $ed prmeentia

    quvque

    350
    rcroat

    DK

    S.

    ROSALIA VIBGINE
    principatum, aulamque profugiens, in montibus ac speluncis solitaria caelestem vitam duxit. Inventio vero corporis ad xv Julii his celebratur verbis: Panormi inventio corporis sanctae RosaUrbano octavo lise virginis Panormitana^, quod
    Pontifice raaximo repertum
    biliei

    J.S.

    EminentUsimi nepotissuiAntonii Barbeprincipum horini aliorumque Cardinalium et Cascinum noraretur. Exstathmc Oratio apud seq compositaque est a inAj/pendicepag. 51 et Auria V. Angrlo CjnXhjrrif, Societatis Jesu, teste
    ^woyw/?
    ;

    divinitus,

    anno

    ju-

    abfodem

    M-

    mrn

    Hoiatt*

    se814 Interim CardinaUs archiepisro/rus ac l'a;ior,nihinus instabant apud Urbanum noiu-i

    Siciliam a peste liberavit.

    Non potuerunt

    Jtftirtyrotogio

    Homano
    tutrt,

    addi-

    causam promoventelaudatosupra Petrucnomen 8. Bosallfl insereretur MartyroUrbanus vero, logio Uomano, quodret udebatur, qmntocumquein sanctam Virginem ferretur aftamen remieit adsacram Rituum Confectu, gregationem. ut rigoroso fxamine discuteretur
    VIII,
    ,,

    ut

    non placere hmc elogia tam Cardinali archiepiscopo quam senatui populoque Panormitano, Verumtamen, teste Cascino pag. 393, non defuerunt, qui de toco emortuali Sanctse, et de liberatione Siciliee a pestilentia, nonnihil dubitatio-

    nis insusurrare volueruntapud Cardinalem Bar-

    berinum. At,

    cum duo

    illa

    capita solide sint pro-

    nf

    (mpressionem
    <

    \f->

    >

    yrologii cessare jussit, dofli

    monumentis riptw isque rxamen perficeretur. AJbsotuto tandemfeliciter examine Urbanusdie xxvi Januariianni IfflQad nenatum et populum Panormitanum ita r (pi U Scriptam En ceeleeti viventium
    nec,ailatii < Sniiia
    lir
    r

    arii

    nonfuit senatui et archiepiscopo motamdubitationem dissipareper litteras ad E minentissimum Barberinum datas.Hic vero Cardinali archiepiscoporespondit, decretum

    bataprm

    ceteris, difftcile

    sacrse Congregationis
    cio

    Rituum tam maturo

    judi-

    libro

    Booallam
    0

    Panonnitanam,
    lutlufl

    vfrginitati

    liliis

    ooronatem,
    M;iti
    j

    noluimufl

    triumphali
    In

    Bomanl
    oon

    tefltimonio ...
    ;

    ealute
    toi
    ,

    M ti'i

    beneficum Givia

    trn

    patroolnium,
    1

    medioeriter

    gaudemu
    E

    qui

    pontificiif

    charitjiti

    duci

    latum fuisse, ut nimium animositatis ostenderet, quiscumque eidem se opponeret, aut de eo minus reverenter disserere sustineret. Addebat, nikil ultra requirendum esse, cum vel solum istud decretum cum approbatione Pontifcis sufpceret ad obturandum os obtoquentium. 317 Panormitani igitur tseti promotione cultus
    S.

    varix reliqutr

    nur
    eorpore,
    00
    II

    fellcitate

    virtutum

    veetrarum.
    bu

    Bosalieo, gratos se prsebere

    voluerunt

    Romam

    mi$$x:

    iis,

    quod
    qi

    '','
    ad
    |

    *nti acti

    artal
    '

    Ignotum

    Lux

    pow oppor-

    fectam.

    fcuno

    oupimu
    ob
    le
    1

    brem, quamvta aerotlnum,


    ri;nu

    tium
    ada
    1

    bi
    I

    opulum latum depluere Imel pluviam voluntaum, qnam llla i< pa1 le beredltati sum, tam
    1

    grato
    816
    nlttt

    ri

    equil
    .

    ultu

    laudefl el rell

    eni rantl

    id

    nalem

    Doria

    idem

    Pontifew
    chari-

    quorum opera rem coeptam intelligebant et perPrima festivitas Romse fuerat in coltegio Romano Societatis Jesu. Missze fuerunt anno 1630 S. Itosalise rciiquise ad prazdictum collegium, teste Cascino pag. 393, qui ipse curam habuit eas transmittendi, Hinc eodem anno, die Si-ptratfiris rursum ibicelebrata festivitas Sanctm. Eodem etiam die festum Sanctae celebratum Roma in ecctesia nattonis Siculm, ubi concessas
    1

    SOMt

    itlius

    Hqutii

    tatem tempore pestis emhibita


    <'..

    atqut

    p opositum nostrum litteris cmteate patn olninm Panormi

    patrin

    magnitudlne benefioiorum deolaravit heodlgna plane erat, oujua


    1.

    oomen
    ro,

    In

    laoria
    1

    Etomanl

    Martyrologii
    l

    faatia

    ln-

    fuerunta Pontifice plenarim indutgentim ob dediratifinc/n nociaUarisft imaginis S. Rosalite. Reliquias quoque ejusdem Sanctm petiit per Cascinum Joannes Moria Roscioli, qui primam de ejus laudibus orationem dixerat, ut eas thecm argentem inciusas in ecclesia Lateranensi coltocaret, teste rursum Cascino pag. 39G. Senatus vero PanormitanusimaginemS Roaaliaepretfomstmisdecoratamornamentis transmisit ad Urba-

    trr OatliollooB

    Poroum interim laudatus Cardinalis archiepu liquias Sancts destt


    >,
    \

    lumpharet,

    num
    tis
    111

    VIII, Hic

    autem

    titteris

    ad

    senato,,,,

    ,!,,-

    banum

    h\

    tnsis Martix

    die xxiu

    itteras

    d
    \

    his vei bis

    rabU on
    tlqul
    i<
    1

    per
    atl

    aurum
    1

    at

    ro gratias egit mmafl paradial, deafdelapidem pretioaum, re-

    Januarii anni LdSfc, declaravit munus sibigratum fuisse. Litteras kasce dat Cascinus pag. quibus nonnutta ad propositum noStrum huc transfero: Digrnam, inquit, ApostoUoa pietate ourain exifitimavimus, Etoaaliam insigni aanotlmonla olaram beatarum virg*inum catalo'c
    adfloribere
    vitati
    :

    bi

    'i

    Pan

    irmll

    ua

    00J

    auro.

    B lora oonao-

    ult

    Btatfm

    oor

    pontiflolflB

    ohari-

    autem oramua eam Vlrglnem oum Omnipotente regnantem, ul qun 1


    peatilentiam

    jucundum cuUu San


    moto.
    818 Quibus

    ouper
    buib,
    dl

    quod vobia totique Panormitnnse ciaooidiaee lmtamur. Hactenus de Urbanum Vllfextenso et pro-

    depuilaaa pfe oreditur,


    raota
    terrlbllla

    nuno

    rlrtutlfl

    ut caetrorum
    profligel

    modis per Aiewandrum VII


    Uosaliae,

    ilnato,
    vero,

    di-

    picta ibidtm

    ei
    qoa

    Italia

    latatus sit cultus S


    I,

    qul

    munua, angelia gratiaaimum, hominiad


    mlaistlj paternfla

    refert

    Vincentius

    SanctajitssH

    quieodem tempore

    bua salutare,
    rst

    ban<
    litte-

    lantia braobila ooinplectimur etc

    Laudatm

    florebat , in Rosa cceequentibus. PesHlentia, qum in

    Ahxandri
    ul iiatrona

    Vli

    contra peitetif

    variisltalimpartibussmvierat,
    fligtbatu
    B

    integrm habentur apud Oascinum pag,

    Roma quoque

    af-

    causa Alexander Papa anno


    Bosalin

    8ie
    iii

    .UiiMyiWti;

    910 ttoQium

    gio.

    muUo posi fuit imprei urotogii Romanicum dupliciS. Bosallaa >/oQuapropter ittud Petruccius cum Utteris
    \

    ia

    non

    datisdien Aprilis, misit adsmatum Ponormitanum, utiipse cupiebai PonH/ks, Stogium ai diem n Septembris, quiemorimiis cr+ ditur, taieesti Peiormi natali |U
    virgiuia

    hnaginem curavit eascur dendam, utin ea reprmsentetur tamquam patrona contrapestem ewhibebaturenim saneta Ana~ choretts. genibus flexis super cadavera orans duobus vero angeiis adjunctis al:

    metam

    rosiscoronat, alter
    in

    vagtna recondit
    quente
    iu

    nudum gladium signum cessantis pestitentim.


    :

    Panormitanao,
    ortaB,

    ex

    ragio

    lnscriptio quoque addita erat

    Banguina

    i\\w pro Ohristi

    U*gai amora paternum

    Oaroll

    hune

    modum

    cum orationc seS Kosalire rirgini Panorresiublica, ut sic-

    mitana^ supplicat

    Christiana

    ut

    DIE QUARTA. SEPTEMBRIS


    ut anuo Domini mdcxxv patriam suam a peste liberavit, ita hoc anno mdclvi et perpetuo ab eadem servet Romamcomniunem patriam etmundi caput.

    351

    xxx

    Julii mdclxxxix. A. Card. Cybo.,.

    Bernardinus

    U"CT01t
    J. s.

    Casalius S. R. C. secretarius. 321 Pietatem Leopotdi

    imitatus est

    Camlus

    etdemumab
    tnnoeentioXi

    Oratio. Deus, qui non mortem, sed poenitentiam desideraspeccatorum, nos ad te revertentes propitiusrespice, atqueper merita B. Rosalise virginis a
    peste defende, ut
    diaj tuae flagella

    dum tibi devoti

    existimus, iracun-

    a nobis amoveas. Per

    Domiuum

    II Hispaniarum rex\ qui anno 1693 ab Innocentio XII impetramt, ut festum et Officium S. Rosalise ad omnia regna ditionesque sibi subjectasextenderetur. Decretum SacrseRituum Congregationis sic edidit Mancusus pag. 259: ReC. ab emiuentissimo etreverendisdomino Cardinali Albano precibus excellentissimi ducis de Medina Caeli serenissimi Catholici regis apud sanctam Sedem oratoris nomine ejusdem majestatis porrectis pro extenlatis in S. R.

    ad

    dttionet re-

    yis Hispanix.

    etc.
    reliqmv Ale-

    xandro missx ; ab aodem O/fi civm od totam Siciliam


    extensum

    vero anno sequente 1G57 recerendissimus dominus Antonius Gelosus, vicarius generalis sedis Panormiianse vacantis, nonnullas S. Rosalia: reliquias adpreedictum Pontificem misisset, Alexander eidem gratias agendas curavit per illustrissimum dominum Nataiem Rondoninum, qui Pontifici erat a secretis, Epistotam to319

    Cum

    simo

    sione Officii sanctae

    Rosnlias

    virginis

    alias pro

    regno
    cessi
    ,

    Siciliaa (et)

    nonnullis

    mundi partibus con,

    eadem sacra

    Congregatio censuit

    esse

    tam

    recitat

    Auria pag.
    .-

    125.

    Ex ea

    huc transfe,

    Panormu?

    ro sequentia Reliquise S. Rosalia?, quas ad Sanctissimum Dominuin nostrum misisti non leve ipsi gaudiumattulerunt, cum inclyta it;i urbs * pari olim qua nunc Roma quin immo Ionge
    ,
    ,

    concedendum, ut in posterum singulis annis die iv Septembris ejusdem Saucta; festo recitari possit in omnibus reguis et dominiis pricfato Uispaniarum regi subjectis sub ritusemiduplici, et juxta rubricas

    Breviarii

    Romani

    firmis iu reliquia

    acerbiori

    pestilentia implicata,

    documentum

    prse-

    remanentibus indultis sub


    cessis
    ;

    ritu

    duplici

    jam conDie xv

    quantum in iis ad teterrimum morbum profligandum momeuti sit. Auxit egregii iuuneB ris laudes vir excellentissimus omnique virtute cumulatissimus Temenovee dux qui illud una
    buerit
    , , ,
    ,

    si

    SS.

    Domiuo

    nostro placuerit.

    Martii mdcxciii. Eacta igitur

    deinde

    SS.

    Domi- E

    no nostro per

    cum

    pieque tradidit Sanctitati suae etc. Deinde anno 166G institerunt archiepiscopus ac senatus Panormitanus, ut Offituis
    litteris religiose

    secretarium relationc, Sanctitas sua annuit. Dio \vui ejusdem iuensis Martii, anno mdcxciii. A. Card. Cybo.... D, Inghirami S. R.
    C. Secretarius. Addit hisce

    me

    Mancusus, SancLv Of-

    cium S. Rosalise extenderetur ad totum Sicilice regnum, atque istud obtinuerunt, ut patet ex approbatione Sacrte Rituum Congregationis, data xxvn Novembris anni 1666, ac deinde confirmata ab Alexandro VII. Itaque Officium novem tectionum, ex quibus tres sunt de vita Sanctse, et oratio particularis, anno 1C67 Romse impressum ac Panormi recusum est, totique Sicilise regno prsescriptum. Videri iltud potest apad Auriam ad
    calcem Roste c&lestis.
    ub Innocentio

    ficium in quibusdam Hispanise dicecesibus recitariritu duptici, videticet in Hispatensi et Totetana t quia faeidtatem itlam illarumantistitesjam antea obtinuerant, Toletanus nempe anno 1(J7D, Ilispaiensis anno 1685. Divacesi quoque Mutinensi in Italia eamdem graliam concessam a Ciemente XI,
    testatur.

    Eadem

    verisimiliter

    ct atiis

    quibusilnni

    deindeconcessa.

    XXXI. Missa
    gno
    ficium
    Siciliae

    propria
    ,

    pro
    et

    re()f-

    XI ad omnes
    ditiones Leo-

    poldt impera
    toris,

    Porro sicut beneficia S. Rosalise se ad plerasque Europte provincias extenderunt, ita plura paidatim regna Officio proprio ejus festi320
    ,

    impetrata
    :

    vitatem celebrare desiderarunt. Anno 1688 gratiam iltam petiit et obtinuit augustissimus seque ac piissimus imperator Leopoidus concedente Innocentio XI uti discimus ex decreto Sacrte
    ,
    ,

    novum

    preces

    Sena-

    tus Panormitani

    apud

    summum
    ex-

    Pontificem
    tendatur
    lem.

    ut

    Ofiicium

    Rituum Congregationis, quod


    !

    edidit

    Mancusus
    :

    Historia tom.

    pag. 25S sub hoc


    sanctae
    et

    ad Ecclesiam universa-

    titulo

    Decre-

    tum

    S.

    R. C.

    de festo

    Rosalia?

    virginis

    Missa in regnis et provinciis caesareae majestati imperatoris LeopolOfficio

    Panormitanae
    I

    cum

    subjectis tamquam de patrona, annucute S. P. Innocentio XI. Decretum ipsum ibidem sic legitur ; Piis ac enixis precibus augustissimi imper suas litteras SS. Domiperatoris Leopoldi
    di
    ,

    Atu/o

    no nostro a R. P. D. Emerix sacrse


    tore

    rotse

    audi-

    oblatas,

    institum

    fuit

    ut Sanctitas sua fa-

    Rituum CongregfUionc MitMpronriu. regno Siciiuc approbata cst Missa approhm pro pro "' '"'^ an propria S. Rosaliaj, eaque eodem anno Rom,v ct hoc decreto SuprascrlPanormi impressa cum ptam Missam propriam sanctas Rosaliffl virginis ab cmiucntissimo et peverendissimo domiuo Car1695 a sacra
    toto
    ( :

    cultatem tribuere dignaretur, ut die iv Soptcmbris festum sanctse Rosalire virginis Panonnitanse, cujus patrocinio et interce.-sione, ut in iisdem litteris addebatur, plura in dies ei augentur beneficia, cum Officio et Missa sub ritu duplici

    dinali Colloredo rcvisam

    sacrorum Rituum
    excellentissimi

    correctam ct relatam, Congregatio ad cnixas prcccs


    ,

    ducis de

    mi
    ris

    regis Catholiri
    ,

    apud

    Medina Caeli serenissisanctam Sedem orato,

    nomine ejusdcm majestatis


    Siciliae

    porroctas, pro
    festo

    majori,

    tamquam de

    patrona.

    in

    regnis et

    regno
    raani
    xviii

    approbavit

    et

    in

    ejufldem
    Dle

    provinciis caesareae majestati subjectis licitc et liet hubere quotannis recolatur et celebretur
    ;

    Sancta;, servatis in
    ,

    reliquiB

    rubricis

    Missalis Bo-

    celcbrari posse

    bcnigniter

    conoeaflit.

    Riju modi instantia a Sanctitate sua ad sacram Congregationem reraissa , Eminentissimi tuum
    ;

    Patres

    singularia

    dem

    eidem sacrae Congrcgationi praepositi ob ejusdem caesarea; majestatis ergaSeapostolicam promerita, petitara gmtiani con,

    nncxcv. A. Card. Cybo.... B Inghiramus Sac. Rit. Congr. Secr. Concessa est kwc Missa tam pro feslo inventionis die xv Juiti ceJunii

    lebrari sotito,

    cedendam esse censuerunt; et sic ut prajfertur, opportunum decretum expediri mandarunt. Die

    quamprofesto prxcipuo, qwd r. s^dcmbrisagiiur; ut coliigi potcsi ecc diverso Euangeiio nam id sotum mutatur Die tv Se:

    ptembris prmscribitur tegenda parabota dc de-

    cem

    352
    .trCTOBC
    J. S.

    DE
    :

    S.

    ROSALIA VIRGINE.
    S.

    Virginibus ex Matthseo cap. 25 j pro die InvenSimile est tionis ex Matthseo cap. 13 a 1 44 reg*num c&lorura thesauro abscondito in agro novissime etc. Verutn, ut me monuit Castiglia decretum fnit, ut posterius istud Euangelium in utraque legeretur festivitate, atque eodem tem,

    Eosalise patrocinio attribuunt

    Panormitani

    exquupau.ru
    dantur.

    pore in prima Oratione etiam aliquid est mutatum. 323 Missa autem hsec sic composita est, ut contemptus rerum mundanarum, vita solitaria et virginitas maxime commendentur. Introitus hic est : Begnum mundi ot omnem ornatum seculi contempsi propter amorem Domini mei Jesu Christi qucm vidi qucm amavi in quem credidi qucm dilexi. Levavi oculos raeos in montes, unde veniet auxilium mihi etc. Oratio h<v.c erat prima Deus, qui beatara Rosaliam virginem e regalibus mundi deliciis in montium
    , , , ,
    :

    occasionem etstimulum ipsis admovit preces iterandi apud summum Pontificem. De hisce anno 1744 ita ad me scripsit P. Noto Senatus Panormitanus a Benedicto XIV P. M. enixe petiit, ut Missam et Officium proprium S. Rosalite die iv Septembris sub ritu duplici ad universam Eccle:

    solitudinem

    transtulisti , concede propitius, ut ejus meritia ct patrocinio a seculi voluptatibus in caelcstium amorem transfcramur', et ab iraeundia;
    elc.

    siam extenderet. Idem rogarunt et metropolitanae capitulum et archiepiscopus Panormitanus et duodecim nobilium virorum coetus quem vulgo regni Sicilise deputationem appellaraus. Curavit etiam senatus ut nonnulli Europffi principes a sancta Sede idem flagitarent, et quemdam e nostra Societate Romse commorantem per litteras rog-avit ut id ipsum apud Romanam curiam Panormitani senatus noraine agere perg-at. Idem nobis transmisit exemplar epistolee Italicce, quae data notatur xxx Octobris anni 1 743, et cujus titulus Latine redditus hic est : Epistola excellentissimi senatus, directa ad pedes
    ecclesise
    , ,

    Sanctitatis suse,

    ut OfEcium

    S. Rosalise

    commu-

    tute

    flag-cllis

    misericorditer liberemur. Per


    :

    Eadem

    deinde sic correcta


    transtulisti

    Deus, qui beadeliciis

    ne faciat orbi Catholico. Lubet eam huc transferre, tum quia de dilatato S. Rosalia? cultubreviter mutta complectitur, tum ut sic vota nostra E pro extensione cultus S. Rosalise modeste conjungamus. Quapropter Epistolam totam ex Italica Latinam facio. 326 Sanctisstme Pater. Tantis beneficiis fn qua ostendiet continuse
    vis suse, se

    tam

    Ko.saliam virginera

    e rog-alibus
    ;

    in

    montium solitudincm
    pitius, ut ejus meritis

    concede pro,

    et intercessione

    voluptatibus in

    caelestium
    ftagellia

    a mundi amorem erigamur, et

    ah iracundise

    tua;

    misericorditer libere-

    raur. Pcr etc. Oratio hvec ita

    impressa legitur in
    :

    protectioni S. Rosnliae virg-inis

    novo
    UjfUium mt"""'"'" r(''J"
    Sinii.i

    de quo jam agam nam dicta de Missa sufpciunt adpropositum nostrum.


    O/ficio,
    124

    ci-

    tur,

    quam

    appro
    :

    Offlcium novum de S. liosalia impetravit anno 1713 civitas Panormitana, idemque

    ing-ratam exhiberet Panormus, si ex parte sua non procuraret raajorem ipsius exalta-

    multis locis

    Sancta habea-

    /tatum

    approbavit Congregatio sacrorum RiSicituv uti discimus ex decretohuniui,rCongregationis,quodpost Officium,


    172!)

    anno

    tionem et cultus extensionem. Quod si antiqua beneficiorum acceptorum memoria prorsus excidisset; recentius
    ,

    turutpatrona,

    tuum pro toto regno


    L730

    quam

    ut id

    fieri

    possit,

    est

    anno
    tatie

    Panormi imprcssum,

    ita sonat

    Ad

    Bupplices enixasque

    preces nomine senatus civiPanormitanaa pro extensione Offlcii sanctse


    rirginis

    beneficium servatse hujus metropolis, felicissima? patria3 sua^, et reiiquaj reg-ni partis a funestissimo infortunio contag-ii Messanensis , Deo volente per patrocinium sanctse Thaumaturg-as con,

    Btricti

    in solo territorio

    prsedictaB

    tosalice

    civitatis

    PanormitaniB ad Ecclesiam uni,

    Mes-

    sanae, et in
    rat; sed

    rersalem BS,
    ;|

    Sanotitate sua
    !IM
    :i

    "

    Domino noatro porreotas illasque ad Sao. Uituum Congregationem atque relatas, Sao. eadem Bituum Con-

    paucis proximee Calabriae habitatio-

    Ltiobenigno indulsit, ut singulis annis dte iv Septembria in festo sanotas aosaliaa virgmis Oflh
    ' ;

    mbus. Non hano solam metropolim peste libeDeus eam prodigiis manifestare di *naD tur m toto mundo. Thaumaturgam pro beneficiin

    Genua

    '! ^

    tua

    proprium
    oivitate

    aDCI

    "

    pro

    eub die vai Augusti Panormi approbatum, ab


    ,

    omnibus

    eooiesiaa secularibus et

    usque sexus, qui ad Boraa " toto regno Siclliaa tautum reoitari possit etva' leat, Die deoimo Deoembris ncoxxis N Cardinalia Cosoia Prop... N. m. TedescaJ axohiep

    reguleribus utriCanbnicaa tenentur

    Praga, Grascium * Cilleia * Cracovia Thig-ernum * Mol ina3, California in America et usque ad reg-iones Turcicas AfricaB et Orientis. Hac de causa mcrito eamdem Patronam
    j
    , , ,

    celebrant Ancona Mediolanum Nicgea * , Sardinia , Cremona Melita Barcino Oolonia Vienna , Antverpia Ipra
    .

    obtentis
    ,

    Nizzo

    Grata
    Styria

    i"
    *

    Thiers

    Moulins

    leg-erunt

    Italia

    Hispania

    Germania,

    Gallia

    Apomenua
    '

    Saor.

    Rit.

    Congr. Secret. Facile vi-

    ptuspetitum fuisseasenanormitano t guamfueritconcessuma Con,/, ^" fl sacrorum Rituum. Causam repulsm tanto mtnus dwinare possumus, quanto
    /'
    '
    '

    debxt studxosuslector,

    Polonia, Belg-ium etLusitania, pra^ter alias non paucas reg-iones et civitates, qua3 eamdem et affectu et oblig-atione

    impulsa venerantur; quales


    ,

    snnt Venetia,

    Sabaudia

    Bavaria
    ,

    {"'''

    "

    "

    /
    Q
    ,

    sEurP*promnciasSancta!cultuslegimtus.nxsifortasseOtficiummsxtm quam ut wderetur nr&


    '

    latius

    Mutma, Mantua, Bononia Hispalis, Toletum Matntum Duacum, Recinetum, Interamna


    Florentia,

    Lotharingia

    Porum

    Luca'

    Livii, Neapolis.

    fuerit nxmxs stngulare,

    cum, Luceranna * et Manfredonia cum


    locis.
    3'-

    Rivellum
    aliis

    Trevi-

    Europs
    *

    Luccraunc

    ^ndumtoHEcclesimCathoHcm.Sanekymni ' *f*r*omniamoribusetgesUs T**


    S.

    Bosah suntadaptata, guod raro fit in


    :

    tottJBcctesixprnsQriptis

    %;:~;..
    1

    "

    "" J autm

    x"
    ,

    */'i/(u.

    tenatus lum spe eaxid petrandi aKquando, ut sancla urbis suxPatro na, toto fere orbe celebrata, seu dicto
    cto,

    *ix><>ll<mtissi

    Officiis

    ob prodig-iosam Panormi liberat.onem a peste, anno mdcxxit orta, obtentam per preces beat* Civis, qu effecit, ut tune
    7

    Si

    autera

    "'*
    T
    S0

    qnibus tjradibus promolus


    sit rjus

    -,

    est

    tes^ dlgrnatus
    o,

    HiTT
    d>em

    Pere

    cnltus,

    eUqui

    in

    visceribus

    aUo minus singulari, a tota JBodesia honoretur Sane smissima illa pestilentta
    '

    sm

    jam

    Offi-

    n cum hononnco
    brfc

    m eamdem '
    elog-io

    hli Per 1 uin(! ue secnlalatenSanctissimus Dominus Urbanns

    Martyrolog-io

    Komano

    ue

    ad iv Septem.psius emortualem; sed etiam ad xv


    reliquiarum
    ejus inventionis

    inserere

    stel

    >t,

    ut rel.qu.v

    tamen pepercerit

    SiciluB,

    quod

    tropolis

    conseutaneum, ut ha?c ipsa mea Sanctitate vestra exspectet gratiam et solatium

    '

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    solatium cultus ejusdem Sanctas per totum orbem Catholicum propag-ati recitatione Officii proprii,
    ,

    353
    et

    priori est Messana,

    nes

    hm

    in secunda Syracus<v.
    te,

    Om>

    iiCTOim
    J

    valles

    et celebratione Missse

    multum passx sunt

    ritu duplici, die iv

    Septem-

    ombus,

    <si-

    bris

    qui

    viario

    necdum alio Officio occupatus est in BreRomauo, Ita semper jure merito permultos

    vehementia inchoatw nt ditabus fere horis anle mediam noctem die Ve-

    quce

    summa

    gradus processit cultus hujus gloriosissimae Virginis Pauormitanse, gratia sit benignis concessioni-

    nens ix Januariianni 1093. Cum autem post mamsuccussionemaluv- subinde lcciores


    cadentium opprimerentur, 331 Verumtamen die Dominica
    ,

    pri-

    guuni htte

    ertensns,

    bus Sedis apostolicae. 328 Anno mdclxvi ab Alexandro VII urbi Panormitanee ejusque dioecesi coucessum fuit Officium particulare de Sancta. Istud anno mdclxxiii a Clemente X extensum fuit pro civitate Atrano anno mdclxxix ab Innocentio XI pro dioecesi Toletaua deinde anno mdclxxxiii pro toto hoc Siciliae reguo anno mdclxxxv pro dioecesi Hispalensi auno mdclxxxix ab eodem Pontifice pro toto imperio ritu duplici. Anno mdcxciii ab Innocentio XII dilatatum fuit ad omnia regna reg-i Hispaniarum subdita. Anuo mdcxcv pro hoc ipsoregno approbata est Missa uova propriahujus
    :
    :

    sequeines em urbibus passim se proripiebant in campos apertos, ne ruinis xdificiorum


    xi

    Januarii

    quibnt Catana
    aiimqiu urbet

    in urbes redibant pterique, ut sacrosancto Missx sacrificio adessent et multi eodem tempore de peccatis conftebantur, prfesertim Catana; ut advertit laudatus scriptor pag. xi, ubi id maxime

    tuvbtrsx

    .'

    eratnecessarium. Qaippc <hud>as

    fr,-v

    Meridicm,

    quadraginta horis a prima succussione tam gravi iterum succussu terra est mota, ut Catana fere tota perierit, \i
    ,

    et circiter

    mi

    tandem commttms fint


    ut
    toti Ecclesix.

    a Clemente XI concesproprium pro hac civitate et pro tota dioecesi Mutinensi iu Long-obardia, illudque deinde anno mdccxxix a Benedicto XIII B extensum. 329 Patroua igitur et protectrix quasi genera-

    Sanctse.

    Anno

    mdccxiii

    sum

    est Officiura

    infortunii spectator attonitvs fuit /'. Antonius Serrovira ex Ordine Minorum Conventuah qui Catanam proficiscebatur et paucis milliaribus Italicis ab ea aberat ; Quando improvi o
    ,
    ,

    inquit scriptor

    vidit

    nubem oaliginosnm supre


    ,

    lis S.

    Rosalia

    quam maxime
    ,

    civitatem se extendentem quffi nootem seoum portabat funostam. Vidit eodem tempore ex ore montis _Etna> nonnullas emitti flammas, quB3 per

    mereri videtur alium

    tractum vicinum sc dilatabant.

    istum gradum

    ut celebretur per universalem Ecclesiam ritu duplici Officium et Missa ipsius praedicto beatee mortis sua? die. Res porro hsec

    momento mare
    inflari
    ;

    et terra

    Eodem temporia modo intumescere ooepil el cum mugitu horribilis Bonitua to


    sine
    ty

    tum

    ta

    summam
    vitati
    ,

    tremere cernitur. Ptitra addit de effectu

    creabit laetitiam ferventissinue huic cierit

    tum grata

    muudo

    universo, qui San-

    ctam devote veneratur. Hic itaque senatus gratiam hauc maxime insignem a Sanctitate vestra
    humiliter flagitat, illamque a Paterna pietate vestra se obtenturum sperat ; ac se prosternens ad sacros pedes exosculandum Pastoralem benedi,

    motus inavibus, jumentis et equis. De Cai vero asserit, urbem non amplius apparuisse /'. Antonio: neque id mirum, oum testetur totam
    axtt quatuor adifit urbisque muris. Alias quoque urbes similia pas* sas scribit, itaut sexaginta hominum milliasub mtinis perierint. 332 Quod spectat ad Panormum, tol quoque ibidem wdificia corruerunt, ut instaurari non p<>-

    corruisse, exceptis tribus

    ctionem petit

    etc.

    Multa ex

    factis in hac epistola

    Panormi m\U< '1'tnh'in r.ol-

    contentis jamsuis locis relata sunt, alia vero quzedam referentur inferius, ubi agetur de reliquiis Sanctse ad varias provincias transmissis, et de

    tuerint triginta millibus

    scutorum

    eodemscri

    lapta mdifioia
    i
    iiriiii)

    cuUuibidem inchoato.

    XXXII. Occasione terrse motus nova Panormi instituta festivitas


    S. Rosaliae
    :

    ptore testante: et quidem nonnulla ceciderunt in locis maxime frequentatisa populo, Quorumdam etiam domits coltapsw sitnt postquam earum in colas paulo ante exiverant, non metu succus&ionis,qitam necdum erant experti, sal aUnnmtquod maxime notandum de mgrotoalisione quo, cujus domus collapsa est postquam cxiverat. Qua de causa magnoperc erat mirandum
    ,

    mb
    |
    ,

    /Itllir.

    p|

    :l

    nultum hominem periisse Panormi,

    beneficia

    ejusdem

    uti accidisse

    Sanctse in alio terrae motu.

    testaturlaudatus seriptor, idquedivin&protectio* ni plane aUribuendum. CuP autem acceptum be* neficium S. HoadMi&patrocinio adscripserint Pa normitani edisserit idem scriptor varias alle',

    cliementes

    terrs concus
    siones
    lia,
    iii

    A. stivitas

    nno 1G93 nova

    Panormi

    instituta est

    fece-

    gans rationes, inler quas illa etiam cst, </><<></ in ecclcsia Sanctse in monte Pereffrino nulla fuerit
    terrse succussio
    ,

    S. Rosaliae,

    eaque singulis annis

    quemadmodum

    sacHtuni istius
    ,

    Siei

    lebratur die xi Januarii. Nominatur passim festum terrae motus , quia horrendse concitssiones quibus praedicto anno pars magna Sicilice afflicta est.eidem festivitatioccasionem prwbuerant,qitod Panormitani se a ruina servatos crederent patro. cinio S.Eosalia3.,P. Dominicus Stanislaus Alberti anno 1724- libellum edidit Italicum et perbrevem, in quo narrat damna terrse concussionibus
    t

    ecclesiie, atiique testcs fide

    digni asseruerunt

    quodquc antiqua 8. EoBaliae ecclesia inter Ttagu sam et Claromontem illma stcterit, licet urbs
    utraque gravissime fuerit
    rationes non repeto,
    affticta

    Alias ipsins

    cumjudicium archiepiscopi Panormitani, gubernatoris Sicilim totiusque wnatus et populi Panormitani sufftcere possil ad
    ,

    tuncSicilim

    illata, et

    perieulum Panormi

    una
    est

    cum institutione

    festivitatis

    memoratae. Divisa

    hoc tempore Sicitia tota in tres provincias prsecipuas, quas valles vocant ; nimirum in vallem Nemorensem seu Demonae, vulgo il val di Deil val di moni, in vallem Netinam , Sicutis Noto, et in vallem Mazarx iisdem il val di
    , ,

    Maza'ra:m hac postrema

    sita est

    Panormus

    in

    S. Etosaliffl pie attribuendum, siunanimiter fecerunt. 588 Prorex ipse, dux Uzedee, ter invisit eccle siam Sanct/e in monte Peregrino, ut cum poputo undique accurrente gratias ageret de beneficio accepto. Archiepiscopus Ferdinandus de Bazan solemnem instituit festivitatem, in quapropriis manibus sacrosanctum Domini Corpus distribuit communicantibus, qui asseruntur fu

    beneficium istud
    itti

    cut

    quod
    ni,,
    l,i,i
    i

    bl "',

    nli

    mnnt

    \.

    Rotatii

    atuttributum.

    numero

    35
    kCCTOHE

    BE
    i

    S.

    ROSALIA VIRGINE
    ducentos circiter etquinquaginta; Isesosfere quin> quaginta supra centum. 336 Part. 2 Opusculi describit varia poenitentium opera, supplicationesque muttiplices, quibus divinam iracundium placare conabantur Panormitanipost terrx succussionem ne novissuccussionibus damna eedificiorum et hominum auge.

    numero septemdecim millia

    J.S.

    num

    Te

    Deum

    vesperi vero hymlaudamus cecinit, prsesentibus pro-

    D
    tn
    ijin; r</,
    ,,

    Panormitano, atque Deinde vero senatus Paomnibus fere nobilibus. normitanus cogitavit de celebranda festivitate
    rege, consilio regio, senatu
    xi annua in die anniversario terrse motus, seu celebratum est Januarii. Primo annofestum istud ante mandadie xi Februarii hoc modo- Triduo

    expertis
    beneficia S.
    liosalix,

    varii; rentur. Varios quidempatronos invocabant

    ederet populo, ut signa publicse tsetitise pridie festi ad prxdicto festivitatis die. Dein

    tum

    plerique tamen
    t

    est

    Te vesperam archiepiscopus inchoavit hymnum, dum canebatur a musicis, sanctissiDeum ; qui Sacramentum circumferebatur in agmine per ecclesiam. Data vero benedi-

    Immaculatam Dei Qenitricem, ecclesiam S. Josephum et S. Rosaliam, ad cujus Peregrino immensus erat populi conin monte cursus. Et sane post damnum primis succus,

    mum

    supplicantium
    ctione et

    imtituto in

    graliurum
    aetionan fnto

    hymno finito, omnes processerunt adsasenacellum S. llosa\i&,ubiprxtor nomine totius nuncupavit. tus et populi tale votum sacra et 834 Ad tune magnitudinis pedes virgo ct concivis Kosalia, provoluti, nos
    ,

    sionibus illatum, teste Mongitorio nova non accesserunt, licet concussiones qusedam leviores postea fuerint secutze. Porro in enarratione damnorum tria aut quatuor miscet exempla, ubi invocata S. Rosalia clientes suos divinitus servasse videtur. Ita pag. 20 puellas in domo hospitali

    excelsa

    annuo.

    interscnatus populusque Panormitanus, tuarum efflcacia in terrae motuum aarumuis , in cessionum

    quibustotcivitates et oppida hujus regni corrue-

    dormientes sub tecto in quod murus, sexpalmoslargus, eratpreecipitatus, conservatas miraculo credit auctor quod ad primum strepitum Immaculatam caili Reginam et S. Rosaliam

    maxima

    runt,

    tantusquegentiumnuraerus

    periit

    divinitus

    invocassent.

    hancurbem, patriam tuam , praeservatam fuisse profitemur. Quam ob pie credimus, scntimus et causam, tam hujus , quam aliorum beneficiorum impulsu , in gratitudinis siguum corda seijntnspopulique Panormitani tibi addictissima iteii dicamuflj et omnl undecima Januarii die
    i-i
    i i

    337 Pag.

    24<

    refert,
    ,

    D. Antonii Paterno
    ta.

    e ruinis

    quomodo Antonia uxor domus suse colla,

    oMorumaue
    Sanctorvm

    psae fuerit extracta, et integre

    postmodum sana-

    centio Ferrerio et S. Rosalise


    ,

    in

    qna terrffl metus et libcratio eveuerunt in perpetuum, ad epeoialem nominis tui exaltationem,
    ,

    aolemnitatem quotannifl celcbraturos


    sanclae Euoharifltiffl

    eum

    sacro-

    sumptionc, spondemus, jura-

    mua ac vovemus ante sunctissimte individuaeque roram illibata Dei Genitrice Trinitatis tribunal
    ,

    SS. Trinitati, S. Vinet miraculo attributum fuit quod viva evasisset teste Mongitorio. Pag. 25 exponit damna ecclesise S. Vincentii Ferrerii, testaturque in sacello S. Rosaliae varia mansisse immota , quae naturaliter labi debiterant idque etiam miracuto adscriptum. Pag. 41 narrat, mulierem quamdam sic inter ruinas
    illa se
    ;

    Commendaverat

    fuisse collocatam

    cum duobus filiis


    Verum
    ,

    altero quinsitis

    Maria,
    tactifl

    omnibuB curiffi cselestis magnatibus, Jeau Christi Domini nostri Euangeliis. Hoc
    et

    quenni, altero tactente, ut sibi filiisque

    fa-

    me pereundum

    crederet.

    cum magna

    votum

    illustre est
    >.

    argumentum

    retigiosse pietatis
    ,

    r<t,n>r,,iiimtunith crt/it N. Ilnsalium

    cnjus festi-

    fiducia opem sanctissimw Dei Genitricis imptorasset et S. Rosuliae, ut sufficienti lacte filios nutritoto triduo abundonec post triduum cum filiis viva ruinis est exempta. PagAl. D. Joannem Maraffa cum tota sua familia mortis periculo divinitus liberatum existimat,postquaminvocaverant Virginem sine labe conceptam, S. Rosaliam et S. Caietanum. 338 Part. 3 vap. i idem auctor exponit rationes ob quas Panormitani plurimas Sanctissimse Dei Genitrici S. Josepho et S. Rosalise gratiasagere deberent, quod tota civiias Panor?'e

    riias sequenti die

    sequentibus vero annis xr , solemniter est celebrata cum expositione arosSi in qua sacrum ejus corpus servatur,

    posset, id revera prsestitit,


    lacte,

    Jtinimni

    dans

    utijam dictum
    fnit extensa.
    Aliu* tcrr.r
    iofim Ponoi
    '

    est

    num.

    !iOS.

    Festivitas

    ftt/ftrchiejtisctifntail. hii.tirn

    ttitrcesim cotiem

    quoque anno

    mfannoi7S0j

    Anno L728, die 1 Septembris alius termotus grariter afjtixit civitatem Panormitanam, et non sine hominum interitu, Neque ta83G
    ,

    r,-r

    qttibus

    patro-

    nia attribue-

    Rosaliam sibidelicet bcncfni 'n, q nou soli Rosaliffl sed eiiam Virgini Immacutatm ct s. Josepko attribuerint. Totam istwsterrsemoin
    tristi
    illo

    men

    infortunio

    S.

    rint Pttnormituni,

    fltiSSe crct/it/crnnt
    ,

    Panormitani,

    tus historiam fuse enarravit Antonius


    torius, vireruditus, et

    Mongi-

    scriptis Operibus notis,

    simus, edito
    et

    libello
    :

    Ualico

    cujus titulus Latine

    redditus hic est


    grato In
    bria anni

    Panormus admonita, pcenitens horribili terree motu primi Septem-

    mitananonessetpenitusexcisa.Primamrationem repetit a revetatione monialis cujusdam, quam fuisse asserit probatse perfectionis et vixisse Panormi in monasterio observantissimo. Visionem exponit hoc modo Paucis diebus post terras motum vidit divinam Majestatem adhuc iratam civitati Panormitanae, Ad hanc visionem ccepit Do, :

    ksoosxtx. Duas alias ejusdem terrse motus relationes anno L78G Panormi impresi is prm manibus habeo. Verum cum illas Mongitorius cittcrit nli ct tcrtntm atiarn, ac mn.lta ab iis omissa in pr&fationesua testetur, cumque hic
    ,

    minum ferventer rogare , utj deponeret indignationcm, et amplius tam vehementer ne oastig-aret civitatem piani. Tunc intellexit a Deo quod
    ,

    propter enormia peccata


    terrsa

    motu omnes

    decrevisset exterminare eujusvis setatis et conditionis


    fuis.set

    scriptor ceteris notior


    tior;

    sit et

    auctoritate preestan,

    incolas;
    ut

    unus hic sufficiet adpropositum nostrum utbreviter nonnuUa dicamus, cur s. Rosaliam Panormitani hic benefactricem agnoscant Part. icap.iewponit wria prodigia, quibus cladem

    quodque rogatus meritam castigationem

    a S. Rosalia

    differret,

    sed quod pre-

    oibus ipsius

    gwimdamPanormitanisprsmunHatameanstimat, \ Cap. ipsam terrm succussionem describit. Se.!

    se inflexibilem exhibuisset. Deiude novis precibus ro-atus fuit a Sanctissima Virgine M&na et a sancto ejus sponso Josepho. Verum
    ,

    oum semper maneret


    siium
    fuit ut tali
    ,

    inflexibilis

    ab

    ipsis propo-

    modo

    castig-aret,

    quentibus capitibusnarrat damnasedificiis illata, ques non pauca fuerunt ao deinde homines sub ruinis mortuos aut Lrsos mortuos autem asserit
    ;

    ut

    omnes

    in-

    colae discerent

    Deum

    graviter esse indignatum


    :

    seque emendare
    tis

    proponerent

    si

    vero hi peccasecutionj

    pertinaciter inhaererent,

    justam vindictam ex-

    DIE QUART A SEPTEMBRIS.


    mandaret. Annuit huic conditioni Dominus immisit terra; motum, qui modicum creaomnibus terret damuum paucisque mortem
    secutioni
    :

    ;;:.:,

    rum impetramt

    rorem inferret. Addit Deum lacrymis pccnitentium fuisse flexum votuisse tamen , quo indignationem prorsus deponeret ut varise instituerentur supplicationes. Itla omnia Deus communicavit prxdictse moniali hapc superiori suo, iste vero archiepiscopo. Atque ita ait auctor innoS. Josephi tuit, precibus Immaculatte Reg-inne
    ,
    .-

    a Cardinati Doria. Ha> reliquise ibidem magnifico apparatu exceptee fuere, thecseque argentecV, qu tv dimidiatum exhibet corpus inclus.v ac quatuor clavibus obserataest theca.
    , ;

    <

    rosi

    S41

    Non pauca
    ,

    in oppido isto narrant,- S.

    .i

    taptu

    Rosalia? beneficia

    quorum primum, tjuodinrelicet va-

    it'.riu*,puer

    ceptione reliquiarum nullus esset Uesus,

    qaod urbs non


    periissel peni

    etS.RosaliEeretentumessedWinmjustitiSBbrachiuia, neplenam civitati inferret castigationem. quin varia futura sint de 339 Non dubito cum homines vario modo visione judicia hac
    ,

    tus, vi

    quare

    sintaffecti.

    Quod subdit Mongitorius

    noneam-

    fxdem inceniet. Ait energumeno cuidam posttertw motum sacrosadhibitos fuisse exorcismos, dsemonemque de clade Panormitanorum gavisum fuisse ac gloriatum qttod hac

    dem etiam abique

    riiinmanifestofuissent peru ulo,pi wsertimunus, qui cquo delapsus, hcerenteque pede in scandula epkippiaria per equum ad atiquod spatium attractus fuit sineUvsione, Ctarius tamen et certius miraculum est, quodsubdit. Filiolus Hippolytae Rossa jam trienni major, tam erat mutus, ut ne balbutiendo quidem ullum umquam verhum p?*otulisset. Hic cum matresua videbat apparatum ignesque festivos, dtuu afferebantur prssdictae reliqui&,manibusqueUetitiam indicabat,cum ore non posset. Mater hxc videns, cum laa puerxdum S. Rosalia conunendat. Puulo />s/ bis
    , ,

    mutut loqurla donatw.

    vice S.

    Rosalia claiem avertere

    non

    potuisset

    quodquc ne ruinam quidem omnimodam deprecata fuisset.nisipreces suas conjunxisscntbeatissima Dei Genitrix et S. Josephus. His tribus
    aiebat debere Panormitanos salutem suam. Historiis istis, de quibus judicium meum non inquse visa fuerant claicrpono, addit prodigia dem annunciare. Benefieia quoque servatorumin ipso terree motu hominum non paucorum qui
    , ,

    ciamantem awUt. Dubitans tamen '"/ non esset clamor iste filium accedii et
    ,

    alterius
    interro-

    gat

    hic vero matri recte respondet. Rogatuspost

    eapuer, a quo gratiam illam obtinuisset, libere et constanterrespondit, loquelam sibi datam esse E a S. Rosalia quamvis ida nulto audivisset.
    ,

    cst mirabile, quod subjungit. CatharinaOaitainfantem uterogerebatmortuum, et triduo medicamenta sumpserat, quibus infans

    842

    Non minus

    niiBi'

    morfuiM

    vita tlonaluii

    duiu

    baplixtt-

    non videbantur mortem effugere potuisse modo


    naturali antea narraverat eaque huc potuisset ad propositum suum transferre. Demum cx om, ,

    eospelleretur,sicut

    tem

    demum est factum. Dum aumatris a mcdicis prospiciebatur iufans nonmodo mortuus, se<l et iam niger posisaluti
    , ,

    retur,

    nibus concludit justum fuisse ut Panormusse gratam exhiberet, quod penitus non esset sub rui,
    ,

    tus erat in

    scamno

    alterius cubiculi. Accessit eo


    et

    mulier qusedam infantem visura,


    miserationis nffcetu,
    bis
    :

    mota com-

    nis sepidta. Festa varia ad honorem Immaculaet S. Rosalise diversis tse Virginis, S. Joscphi diebus pie celebrata deinde cap. 2 etseqq. exponit. Ratio autem graiias S. Rosaliai , de qua so
    ,

    S.

    Ali

    <

    Kosalia,

    Rosaliam inVOCat his verquin miseraxo istam ma

    sola hsec sufflcere la hic ago , plurimas agendi vel poterat, quod statim a prima concussione fuisset quod ferventer et constanter a pluribus invocata prinia illa damna novis deinde que constard concussionifuisse aucta, uti alias in terrsc
    ; ,

    saltem consolarisP imponensque corpori, invocato S. Roaalitenomine, mooo spirantem vidit. Itaque baptismus ploranti fuit datus ; portatusque ad ecclesiam obiitrursum priusquam domum referretur.

    trem baptismo

    manum suam

    non

    bus frequenter contingit.

    34-8 Josephus Ciaccio pessime mlneratus erat ahiennio iam in corpore quam in <<, totque erat doloribus plenus ut cibum vico capere aut se movere possct. Hujus soror Margarita devota
    ,

    nWnoca
    ta.

    Kiinn-

    admodum
    %

    crttt

    iiotw pntrtm.vS. Rasnliai.

    /'.'///-

    liam igitur Vincentiam, undecim

    annorum puel-

    XXXIII- Cultus
    reliquiae
    et

    Sanctse,

    ejusque

    lam

    beneficia per dioece-

    sim Panormitanam.

    oleum SancLv obtutit eademque puella invocata prius coram imagine S. Rosalifflope, nonnihil oleiex lampade illius db ecclesia domum retutit. Hoc oleo Margarita o$ mlneratum fra trissui ue.ni. eique bibendam dedit aquam cui
    ,
    , ;
    ,

    atiquid imposuerat de lapide sepulcri 8. B a Hisce factis,seger dormireprimum ,deinde LiB.


    Heliquii mit
    s.<i

    ii'

    camum,
    patvo

    De

    cultu antiquo

    S.

    Rosalia?
    ,

    qui corporis

    mandui are< cepitsinedolore;etsexdiebusomnino


    convaluit.

    inrentionem prwcessit
    t

    ubi Sancta e/e-

    riis Sicilise provinciis

    satis

    quique viguit in vadisputatum est 15.

    cta
    lltl
    :

    e$t

    Sicilise Of/hium vero ejusdem Sanctee adtotum summi Pontiflcis cxtensum regnum auctoritate vcro breviter agen fuisse, vidimus 30. Hic dumcenseo de cultu S. Rosali pervarias Sici aut promotus est post corluc dujeceses, qui ccepit

    quia multis tocis po ris inventionem presertim et quia non inchoatus est ob rcliquias acceptas qum obtenta suntbcuefi, *<, pauca diversis locis
    , ,
    ,

    kicducem populi pietatem auxerunt. Cascinum reliquis S. Rosali scriptoribus diligenhabeo, sequar, sed quanta postiorem eumque fidetiter Lib. 3 cap. 4- dicecesim Panormir sum brevitate. Caccamo, ubiantanam percurrit auctor et a
    ,

    tiqua fuit S.

    Bosaliffi

    ecclesia

    ducit e&ordium.

    cui nomen erai ;;ii Tnfans decem mensium incurvato cor Simon Sedeli tortis erat oculis tamque debilis, ut nec brachia nec caput pore, nec se moverepoterat sed pror et elevare sus erat inutilis cum totum corpus tset instar pithtiouis DieuiSeptembrti inpervigilioS. Rosa gossiiia- ante peftus hujus infantis ligaverunt pium quod reliquias 8. Rosalise attigerat, cum mexiguc frusto lapidis sepulcri ejusdem et sic cunis imposuerunt. Mox infans manus fantem oculi elevavit, qum semper fuerant immobiles, statum conversi sunt omniaque etiam ad rectum membra vigorem acceperunt. E&c in perx igilio In ipsavero festivitate, qumtuncprimavicece lebrabatur miro cum apparatu et devotionemas

    pueri
    tanati

    qualwr

    Hoc oppidum anno Rosaliam elegit patronam Septembris Tomus II.

    1625, die
    ,

    vm

    ApriUs

    S.

    et

    aliquid reliqma-

    sanitati regna, tres pueros hernia taboranles reliquias Sanstitutos testatur Cascinus, addens
    51

    </,<

    ,; , ,

    , ;

    S56
    ACCTOM
    J. S.

    DE

    S.

    RObALIA VIRGINE.
    beneflcia.

    Rrftguur

    &

    ctm per totum ocliduum venerationi fideiium mansisse expositas. 545 Ciminna, aliud dicecesis Panormitanm

    Mulier cui nomen Francisca Bella, D plura impeduobus mensibus continuis sic taboraverat bra(i-dta in festiarido, ut se movere non vitate, latere et femore chio
    , ,

    minnamportalx, ubi varia

    oppidum

    reliquias

    S. Rosalist

    accepil die in 5e-

    bcncftciuobtenta

    ptembris anni 1625

    (pso Sanctse pervigilio

    ea que sequenti die festo, reclusse theca inaurata, longo supplicantium agmine comitante, ad sacel-

    in ecclesia principe constructum fuerunt deiaise. Festivitas quoque ad octo dies

    lumnovum,

    continuata est, Signa ibidem nondefuissetestatur Cascinus guin imo omnes sanatos asserii, atgue inter illos hont.incm fjutitijattgcnarium cui no;
    ,

    men

    num
    licet

    gravi hernia safactum. Tres alios occasione festivi apparaerat PauJinus Santoro,
    <
    ,

    tus perietitatos, et illsesos fuisse teslatur


    ,

    vide;

    Cum autem sciret S. Rosaliae imaginem per plateam transferri, ad januam domus suse per terram se attraxit pieque pro impetranda sanitate precata est. Lapsa est primum sensibus destituta exiguo tempore. Deinde surrexit sana, et sacram imaginem secuta est, mirantibus omnibus, quiejus infirmitatem noverant. In atiaplatea Josepha Compagno oboiam imagini se stitit ad januam, portans infantem suum quisemper quod erat inclinato capiie et ctausis ocuiis aperire. Acnec caput elevare nec oculos posset cepit ibi frustum lapidis sepulcralis S. Kosaliae
    posset.
    ;
    ,

    Franciscum Cagnera lapsum sub equum Nuncium Scimeca, gravipondere ex alto in dor-

    idque

    ftlioli

    sui oculis applicuit. Iile vero


    ,

    mox
    omni

    oculos aperiens vidit

    caputque elevavit
    ,

    sum

    ipsius ruente

    ct

    Leonardum

    Paulici, qui

    mato

    liberatus.

    pro saeello cmdens, cum tota ru/je, cui insidebal, in atiam rupem sic prmcipitatus est ut conterendus videretur. Omnes hi occupabanlapides

    310 Post hsec Cascinus

    faciam,
    gratiae
    ,

    ita
    si

    cujus verba Latina ac demum, accepta imapaucae hae sunt giite, pestis eas conferre velimus cum gratia uni- omnino depul

    prosequitur

    Verum

    turadhonorem
    i;

    8. Etosaliee

    atque hmc ipsosillse-

    versali perfectae

    liberationis
    ,

    a peste

    quoe

    tamsa

    sos servasse creditur.


    Miithiuru
    pcitit

    subito concessa est

    ut post introductam imag-i-

    ad tcm

    pwt

    ceitat,

    dum
    nto.

    Sunct.t

    546 Misilmerium, in eadem dicecesi situm mense Martio anni pestilentia taborabat, quando statuerunt incolse ad S. Rosaliam recurrere, et ejus imaginem Panormi pingendam cuK'>.'.')

    nem nullum amplius secutum sit malum. Non* E nullivero, quorum malum glandularuni indicio
    nempe Petrus Vita, Marius*DaJoanna Constantina atquc hsec quidem pro mortua habita subito sanati sunt. Quaerat dctectum
    ,

    miano,

    et

    parutui p6CU

    rurc

    aftjuc ccclcsinni icdiftcare S. Rosalios dedi-

    candam. Ilunc in ftnem die xm Aprilis stipem oogere cosperunt atque eodem die cessavit pesti:

    lentia.

    Tam

    subita gratia

    attoniti incolm, Imti-

    ubi post quindecim dies imaginem 8, Bosaliffl absolutam Panormi intellexerunt , festivo cum apparalu eam //cr piurimos delegatos afferendam ourarunt, quando nova gratia obtigit Antonio Corso qui auctor fuerat implorandiopemS. Rosaliea. Venerat is eques cumaliis, utS, Etosaliam veneraretur; verum dum parat descendere, equus eccplosionum slrepitu terriius in pedes < erigit et super excussum equitem

    que

    et grati,

    fiuitis quadrag-inta purg-ationis diebus, pro majori cautela aliis quindecim ; in altera supplicatioue , qualis prior fuerat circumlataest sacra imag-o , cantatusque hymnus Te Deum,

    propter,
    et

    utSanctaeet Deoipsi gratia? agerentur de perfecta


    Iiberatione. Tertia supplicatio instituta est die v Octobris, exstructis arcubus triumphulibus, ma-

    jorique

    solcmnitate

    adlubita

    quia imag-o
    ,

    fere-

    batur

    primum ad ecclesiam propriam


    Sanctse. Cantata

    unaque
    et

    reliquiffl

    ibidem

    est

    Missa,

    post Vesperas translatffl rcliquiae ad ecclesiam

    ma-

    tantumque ei ndnus infligit, ut duabushoris instar mortui esset, et aut mortuus crecollabitur,

    jorem: ac dcmum Saucta fuit electa Patroua comitantc festivitate et plausu universali. Hacte-

    nus Cascinus.
    350 Pergit
    ille

    deretur, aut brevi moriturus.


    altud

    <

    ikji

    iiiin

    rftn

    dum de Sam

    lugentibus co casu sociis , frater Leo guardianus rncim cujusdam Conventus


    :>\,
    ,

    Verum

    sis civitatem,

    mox ad atiam ejusdem dicece- ndiquie Thermaritimam et splendidam, qusc ma*m%ux


    ,

    tmago

    beatm Marim liquiarum 8.


    Ule rero invocat ,

    recordatur se kabere aliquidreEtosalis idque jacenti appticat


    ,

    mox
    et

    respirat,

    resurgit.

    sanctam Patronam suam Vulnus quoque deinde sa<

    Latiuis Thermae Siculis Termiue dicitur. Civitashsec,ut notat, jam manifesto miraculo infra referendo beneflcam S. Rosalife opem experta

    natum

    est solo oleo S. Etosalim.

    Ubi prmdictus An-

    quando Cardinalem archiepiscopum Panormitanum humiliter rogavit , ut aliquid sibi


    erat
    .

    tonius Corso $ lapsu recreatus erat , omnes deputatiiter prosequuntur usque ad ecclesiam bea-

    Lr

    Marim

    in

    monte Qebel Ros, ubi guardianus


    frater Leo, atque
    istic
    i

    erat

    mox memoratus

    ginem deponunt, ut post aliquot dies eamdem soletnniter Misilmerium deferrent. Dies solemnitaii assignatus erat primus Maii. deinde vero

    communicaredignareturexSanctsereliquiis.Annuentc Cardinali, ad recipiendas reliquias deputatusest unusemagistratibus D. Michael Angeius An/uso cum rectore collegii Societatis Jesu , V. Jacobo Domenichi; quibus dievu Juniianni
    L625 reliquise datie sunt cum instrumento donationisauthenlico. Translatiohsecfactaestviama^ rttima, sacrmque reliquim, theca argentea reclusm aliam, quod i n puppi navis extructum
    ,

    adsequentem Doparandis omnibus plus esset tempons. Verum Deusaliter ordinasse videtur : nam pesHs,qua s pt ec\ iebus cessarat,rursum
    minieam,
    ut

    rem

    differre voluerunt usque

    Q tine dilationeimago Sanctm adoppidum perlata cst die iii, sicut primo fueratdecretum. Totums plicantium agmen, mulieres asqueacviri, audis pedibus incedebat per montem asperum et sicparipietateetapparatu imago ad ecclesiam principem delata est, ibique reticta, donec proi i

    ''-.

    nifes avit

    nocteprimum Maii prmcedente,

    per archidiaconum Thermensem reverenter sunt impositm. Magniflcum duodecim navium comitantxum altarumque rerum apparatum dabit Castnnus destderanH : nam similia
    omxttenda censut, nejustosimlongior
    351 Iliud

    erat,

    plerumque

    unum cum

    et vehementem , ita ut mare mtumesceret, quandoredeundum erat Thermast postquam donatm erant sacrm reliquim. Verum hxsce navi impositis

    ventuin

    ipso t -qui adfuit, observo,

    ntrarium

    ibique

    Rosalia

    solcmniter
    clcctapatrontt:

    pria ipsius ecclesia essei perfecta. 348 Festivitas per octo dies continuata estmirapopulidevotione nec desiderata sunt
    ;

    tuin

    Sancte

    ram

    ttbusomnxbus, qui aderant , secundo vento feticxter proveherentur, et ne candetce quidem, corelxqutts accensm, in

    ventum mox mutamareque placaium testatur ita ut miran,


    ,

    puppi extinguerentur. Postquam

    :,

    .DIE

    QUARTA SEPTEMBRIS.
    detatse

    A Postquam

    357

    felici

    navigatione

    Thermas

    erant reliquise, impositse sunt statuse eleganti, magmficoque cum apparatu a supplicantibus circumlatcv, super altare principis ecclesiee sunt
    depositx, ibique Sancta civitatis electa est patrona, con 17 uata per triduum solemnitate; aceidem SanctcV novum saceUum in ecclesia jam dicta fabricari cceptum. Prmterea anno 16;29 nova eccle',,

    J.s.

    XXXIV.
    cula
    in lensi, et

    Cultus reliquiae
    dioecesibus

    et mira-

    Monterega-

    Cephaleditana.

    sia ibidem Sanctte dedicata, et instituta confratemitas sub ejus nomine, ipso Cardinali Doria

    primam Missam
    tionis die
    puelta ibidan

    istic

    ceiebrante in festo inven-

    sanata

    xv Julii. 352 Duo miracula valde authentica Thermis

    contigisse testatur Cascinus. Prioris,


    cessit,

    quodprx-

    Siculis Monreale licet urbs quatuor sotum miltiaribus Panormo dissita, archiepiscopali tamen dignitate jam a seculo xn omata fuit. Urbs hsec eeque ac
    ,

    /yi ons regalis L J modica, et

    Reliqttin

    Monte

    <

    Soncfti efe-

    ctajmtrono,
    detn cessat
    ptslis
    :

    vicina

    idque ex Cascino sic contraho. Ftliola Josephi et ElisabeUuv Aidone, diebus tantum quadraginta nata graviter cvgrotare ciepit febribus, vomitu, inflatione horrenda partis capitis, frontis, ventris, pectoris,
    feci
    ;
    ,

    supra mentionem

    Panormus

    peste laborabai
    S.

    anno

    125
    ,

    quando reliquias

    Rosalise studiose flagitavit et

    obtinuit, Datse hsefuerunt a I>. Vincentio Domenichi, cujus opera multuni utebatur Car 'inalis

    humerorum. Accedebat
    ,-

    debilitas

    crurum, quse

    movere nequibat hernia, el difficultas respirannon modo insanabilis, scd moribunda crederetur, utijuramento confirmarunt medici. Medicamina quidem illi dederunt aliqua, sed sine ullaspesanationis. Ubivero miracula S.Rodi, ita ut

    Doria; et prope Montem regalem exc^ abipso urbis archiepisGOpo, Hieronymo a quo statim fidelium venerationi ibidem sunt porrecLv, electaque S. Etosalia Montis regalis patrona. Deinde reliquise magnifica por,
    I

    item prsecedentiaerant peracta,

    ad ecclesiam metropolitanam supplicantium agmine


    '

    comitan

    innotescere cceperunt; tnjater infantis conata est obtinere particulam ex lapide sepulcri
    salia
    S. RosaliBe. Acceptam particulam aquse imposuit, idque solum medicamentum infanti adhibuit curans interim aliquot Missse sacrificia ad hono-

    nus,TE

    lecantatush Facta hsec suni \\ Maii 1625: sequenti vero die Missa solemnis de an> tata,ac confirmata Patrom Decreta quoque solemnis supplicatio in diem tertium /'
    %

    Dei-m.

    i,

    rem SancUe

    costes, et altera in

    celebranda,

    et

    ejusdem imaginem

    frequenter invisens. Bibebat puellula quotidie de prsedicta aqua, atque ita octo diebus perfecte sa-

    i\ Septembris. Neque inquit Cascinus, irrita fuit devotio et fides istius m quia intrn, dies quadraginta pestilentise malum

    cessavit.

    nata est. Qua de causa mater fdiam suam, quse Paula nominata fuerat in baptismo, deinde Rosael S, tlosalix

    imaga

    in in~

    cendto illwsa.

    liam vocavit ad honorem Sanctse. 883 Alterum ita fere exponit Cascinus. Thermis degebat SicilicV prorex, ut balneis uteretur quando in cubiculo, ubi dormiebat nobilis domi.

    355 Duas gratias particularibu ersonis divinitus factas, quas multis testimoniis probatasait, subjungit hoc fcrc modo. Elisabetha Lais Religiosa monasterii S. Castrensis, manum lumore
    \

    alia ibidoni

    fmpi trata
    banofleia.

    et

    nus Franciscus Zuniga, ortum est repentinum grande incendium. Habebat ille imaginem pa-

    non magno affectam habuerat ab annis <jin.nl,-cim. Verum tumor ille triduo ante transtationem reliquiarum S. Rosaliro tantum ei creabat dotorem,utopem divinam implorandam crediderit
    t

    pyraceam S. Rosalise muro affixam, atque ea de causa mortem evasissc creditur. Certe opportuhabuit subsidium se eripiendi incendio, et periculum evasit. Postquam autem flamma erat exstincta, repererunt tectum aliamque supellecti-

    manumque argenteam,
    illo

    S. Rosaliffi voverit,
    }

    sidolore

    num

    tiberaretur. Nuncupato voto ubi applicuerat aliquid de lapide sepulcrali S. Rosalice, dolor illico recessit, et post tres horas ipse etiam tumor eva-

    lem combustam, totum vero cubicidum undique ambustum donec venerunt ad imaginem, quam non conbustam, sed a flammis allambentibus tactam viderunt, et aliquid solum ex limbo combustura. Multi viri nobiles id testati sunt et
    ; ,

    Secundum sic fere narrat. Petrus Sgroi, duorum annorum puer jam sexdecim mensibus
    nuit.
    t

    hernia tam gravi laborabat, ut viscera quotidie Scepius effluerent, nec statui suo restitui possent
    sine

    magno

    ipsius dolore.

    ld accidit

    demum

    miraculum crediderunt, ideoque


    ligenter servata,
    quae
    hodie,

    hsec

    imago

    dit

    tantocum periculo, utjam lividus esset et moribundus; quando materopem S. BosalieB imploravit his verbis : Ah S. Rosalia, sana mihi lnnic filium, autipsum acoipe nam talem non desidero. Jies mira! Mox viscera sine ope alicujus naturar lem situmtam bene repetierunt, ut deinceps semper manserit sanus. 356 Ex prmeipuis dioecesis Monteregalensis
    ! :

    inquit

    Cascinus

    conservatur in

    colleg-io

    Panormitano

    Societatis

    Jesu

    Scripturam hanc mihi communicavit P. Noto, atque ex eahuc transfcro pauca. Res eontigit anno 1G2G. Franciscus Zuniga erat ephebus aulicus D. Antonii Pignaielti Tavaras marchionis. Factum vero, eodem modo ibi relatum, sic conftrmatur Exstant hac de re conscripta; litterse a Benedicto per id tempus urbis Thermitanae de la Costa ad Joannem Alarcon proreg-is cecomoduce mum , regis arcis praefectum qui de omni hac et apud nos hauc eamre ad nos ipse retulit dem imaginem ad perpetuam miraculi memoriam servari \o\\iitetc. Scripsit hsecsub imagine, etiamnum servata, P. Joannes Scorsus Societatis Jesu. Hsec de dioecesi Panormitana, a qua cum Cascino ad vicinam diiecesim Montis regatis gradum fa,
    , , ,

    cum

    scriptura de facto miraculo.

    Saneta pofra-

    oppidis est Corleoiii Cascino Corleone, in mappis Corig-lion<' dictum, Oppidum est mediterra,

    >'
    leont

    '"/

    et unius fere diei itinere Panormo dissitum quod gravi pestilentia laborare coeperat mense Decembri auni ni:ii, w poKi.unuiii,,! varia nequidquam adhibucrat remedia tam naturatia, quam divina Sanctorum opem imptoran,

    neum

    cimus.

    exemplo /'" anni 1625 S. Ro.saliam etegerunt patronam, eiqueecclesiam erigere ; ac ejusdem reiiquias Panormi flagitare decreverunt. Verum, postquam audiverunt reliquias Panormi obtenlas, cum ecciesia
    do.

    Demum incoLv prsedicti oppidi,


    excitati
    ,

    normitanorum

    die xix Martii

    tam

    '

    358
    rocroH

    DE
    cito

    S.

    ROSALIA VIRGINE.
    deiaise sunt,
    et interimcole- D donec plena salus esset obtenta rentur a popuio, mora erat prohxxor, et civitas expurgata. Hxc quia post sanatos 3egros quadraginta dies purgationi erant deputati, ita ut interim non modo sed nova instrui posset sjjlendidus apparatus

    J.S

    xdificari non posset, saceltum interim in erexerunt f loco ecclesiJdeputato mira atacritate imaginem Sanctm deposuerunL Porro dies imagi ibique bique statutus pro iranslaf.ione reliquiarum erat xvi

    utibidem manerent

    tam

    Junii, et prsecedenti die deputati Corleonenses Panormum discesserant, quando nocte diebus interpositajam se benignam Corteonensibus, osten-

    dere coepit Rosalia.


    nln mitlier

    cumtt ('/"/'
    liahat per /

    parentait

    S<u,-

    7 ctam tanata ;

    I;

    357 Factum ex Cascino tradam compendio. Decumbebat illa nocte muttum afflicta Francisca Palumbo, quiamaritus ipsius peste infectus erat ac detatus ad publicum infectorum valetudinarium, ipsaque domi segregata cum tribus filiabus, quasjam infectas deprehenderat Somnum prm nimio dolore capere non potuerat, quando tumen vidit aut certe se videre credidit ita ut existimaret jam diem esse. Cum tamen eaput fatigatum utcumque recreare veltet, et decumbere pergeret ; vocem audit seque vocari credit. Audiens vero esse S. Etosaliam, a qua vo~ cdbatur, <>rt<i pro maritoetpro tribus filiabus, (>< demum pro se. ut capitis dolore liberaretur. Rosalia autem omnes sanandos, ac urbem quoque malo liberandam in adventu reliquiarum suarum promittit; /jisanujue Franciscam visa est
    ,
    ,

    eiiam SancUe ecclesia perficeretar, ut msinuat Cascinus, asserens mutta oblata esse SancLv munera in nova ecclesia. Itaque die xxx Augusti,
    ubi constabat deplena tiberatione et purgatione totius civitatis, hymnus Te Deum fuit decantatus,

    Septembris publicata est solemnis festiSeptembris, post quam pro die sequenti alide quasdam festivitates magnifico apparatu et celebratse sunt, ut fusius narrat Cascinus tonge vero plura oblata sunt dona votivapro gratiis a particularibus personis obtentis, quas innumeras fuisse ait, referens e multis aliquot, quas huc
    et die 2

    vitas

    ,-

    transfero.
    :3fiO

    nis

    riginti annorum juvePetrus Nicolosi ut corpore erat tam debili et dissoluto


    , ,

    plurimaatia
    hv " eficia

    ad omnia fere

    esset inutilis.

    Verum, quando

    re-

    !>>'

    aitingere.
    diu.

    Demum simidac visio,


    ;

    quse ipsi vi-

    debatur
    rat

    durasse, evanuerat

    lecto exsilit, et,

    cum jam
    :

    dies esset, totam visionem vicinis enarfllias

    ad

    perit sanas,

    sic

    quoque suas accedit, ac omnes retamen, ut in locis corporum,

    a suis adjanuam fuit positus ; invocataque ibidem Sancta, mox corporis sanitale et vigore donatus est. Andreas g di Giovanni et Qatharina di Nino gutturis malo liberati suni. Helena Perriconeet Margarita Patella visum, quem omnino aut fere omnino aniiserant, receperunt. Tres mulieres parhts malo liliquicC S. Kosaliae transibant,

    ubi infectm fuerant, relicta essent vestigia.

    Ea

    de causa uafit niiniaiaai,

    iju.v

    sex solum men-

    nimirum Margarita Catalanotto et Vincentia Nasetto, quse solebant semper abortum pati et Catharina Mangiardo pariendi impoberatse sunt,
    ,

    sium habebat setatem,


    tata,
    tiits
    !:<.:, !i:i, m

    ei

    Nuntia

    uoutinaeii.

    fuerat appelMariti eliam et toest

    civitatis sanitas

    postmodum

    secuta, ut

    dicetur,
    delttti,
    .7.1
    i

    bii

    858

    Jam wro

    prsedicto dicxxi Junii legatis

    reliqttlii

    Panormi traditse sunt fidem earum attestaniibus, adjunctaque et alia partioula ejusdem Sanctsea /'. Vincentio Oaletti Societatis Jesu, qui eamantea accoperat. Legati magistratu Corleonensi erant Franciscus di Plata et Octavius Ferzano reiiquias vero portabat Marcus Rizzi , vices gereas archipresbyteri Corleonensis, Cseremonias
    Corleonensibus reliquim
    litteris

    cum

    Tres e gravi lapsus mato convaluerunt, Perla Bracco quse prse nimia corporis gravitate e lapsu perictitabatur Joannes Antonius Catalanotto puer cui brackium erat confractum ; et Matthseus Rombardo, puer item sexennis fere aut septennis, qui femur habebat ruptum. Eindcntius fuit pericutum Francisco lo Cascio, qui pro ecclesia S. Rosalise constructa saxum gerebat ponderis justo majoris, atque ea occasione sic labebatur, ut vultus ipsius
    tentia.

    videlicet soror

    esset

    medius inter saxum istud dilabens


    .-

    et aliud.

    Accurrentes caput ejus

    comminutum credebani hominemque mortuum at eumdem repererunt


    .,

    tam Panormi quam

    in itinere servatas,

    qumma-

    a Corleonensibusimpetratahuc breviter transfi Quando retiquise oppido inferebantur quinqua gtntaorant in valetudinariopestilentiosorum,qui adeo erant infecti, ut mortem magis quam sat

    gnificse erant, refert Cascinus. Beneficia vero

    sine uiio mali vestigio, et inteliexerunt S. Rosaliam ab eo fuisse invocatam. Pneterea tres pue-

    gravissima percussione, quee mortem illatura videbatur, Sanctse patrocinio convatuerunt.

    ri e

    Primus

    est

    Vincentius

    Romano

    septennis,

    tam

    nitatem exspectarent, erumtamen cum reliqum ferrentur p< loca vicina t exho\ tantibus Capu oinis qui itlis assistebant, se transtuterunt, quo quique poterant modo ad locum, unde transeuntes \>idere poterant reliquias, ibique ad ea
    i
    i

    gravi pondere percussus, ut mortui instar laberetur. Duo atii Antonius et Dominicus Licata prior novennis alter anniculus molse ictu ambo contriti et pro mortuis habiti. in, , , ,

    vocatione et oleo incotumes.

    S. Rosali;e

    subito sani fuerunt et

    rum conspectum
    ''"'''"

    alta voce mist

    am

    imjdosuos

    lectoi

    redierunt
    /ueruut

    }>edit<-s.

    et
    i

    nalum
    ,

    tam for omnes qu

    ciconva-

    <(

    maritus Franciscss Palumbo, ut huic ar\ diaxrai S, Ro alia, in somnio autvisione supra
    relata,
    cettat
    tia
    :

    nuncupatis. Tales sunt Paulus Butera Philippus Mangano, et duo infantes biennes circiter aut ines, nimirum Josepkus Bosso et Isidora Mistretta. Vincentius Montalbono a medicis pro moribundo habebatur atque ut tatem sequenti
    , t

    Adjimgit multos 361 variis morti vicinos fuisse sanatos votis


    ,

    infirmitatibus
    S. Ro^aliai

    in

    eadem

    cv

    tute impclrata*

    die

    eum

    f>

    il*7n

    Reliqum autem eo die esotra civitatem de8 posit.r sunt tu eee/esia uobilis monastcrii $, Maifl

    saliee

    retinquere volebant. Verum ille S. Roojtem imploravity et sequenti die

    tamquam

    rmMagdalenss virginum,
    s

    ibique per octidt

    sanusrevera a medids fuit derelictus. Demum muUt, qut in variis corporis partibus jam peste
    inferquos tredecim infantes, convaluerunt. Hxc de Corleone Casci?ius beneficia S. Ros^liiB ob multitudinem mira brevitate recensens ; observans tamen in fine, Sanctat,> <,,

    Postea vero, quia absolutus necdum erai apparatus, qui pro solemnitate parabatur, et quia, non amplius $e ditatante pt
    S
    ,r

    coiuursu

    honoram

    vnfecti erauf,

    favorjam percipiebatur

    ad Capucinos

    ga infantilemxtatem prsecipuese benignam prsebuisse.

    DIE QUAItTA SEPTEMBRIS.


    buisse.
    Reliqui Ce-

    359
    UCTOII

    Nunc cum eodem ad

    dioecesim Cephaledi-

    tanam progredimur.
    362 Cephaledis, vulgo Cefalu, urbs est mariti-

    XXXV.
    ficia

    Cultus, reliquiae, et benein

    phaletlemdela

    tx

    ma, nonnihil procurrens

    in

    mare Tyrrhenum,

    et

    episcopalis sub archiepiscopo Messanensi. Culta jam fuerat S. Rosalia in hac dioecesi ante inventionem corporis. At, corpore invento, vulgatoque

    Sanctse

    dioecesi

    Maza-

    rensi.

    primum

    Sanctse patrocinio contra pestem, Cephaleditani sibi procurarunt terram e Sanctm spe-

    Hactenus cum

    lunca acceptam,
    stilentiam.

    tamquam amuletum contra peDeinde vero conati sunt Panormi ali-

    quid reliquiarum impetrare, idque haud difjlculter obtinuerunt. Ubi vero intellexerant rcliquias sibi concedendas, honorificam legationem via marina miserunt Panormum, ubi die xxvi Maii anni 1625 extra urbem desideratas reiiquias accepit D. Joannes Sanfilippo, vicarius generalis episcopi Cephaieditani, qui easdem navi super erectum altare impositas perduxit Cephaledem. Exceptm vero hic fuerunt magno omnium gaudio multisque cmremoniis, et a supplicantium agmine circumlatm per urbem, ipso assistente episcopo. DepositcV primum sunt in loco ad id eleganter parato in sacelto sanctissimi Crucifiri, donec paratum esset proprium Sanctm sacelhtm,

    Cascino peidustravimus dicece- He/ii/uijr iran iltUU Drrpanunc vero mim, pergimus ad partem Australem, ubi Mazaraest, urbs episcopalis sub archiepiscopo Panormitano.
    ses SiciticV in ora Boreali sitas
    :

    Non tamen ab
    iliius dioecesis

    ipsa

    Mazara exordiemur, sed pro


    ipsis

    tempore acceptarum ab
    civitates

    reliquiarum varias
    ,

    adibimus

    ducem

    se-

    hoc ordine est Drepanum, incotis Trapani, urbs maritima in ora


    Occidentali et emporium celebre. Drepanumautem, teste Cascino, ante Panormum peste tabo-

    qucntes Cascinum.

    Primum

    rare ccepit, et primum exomnibus Sicilim urbibus infectum est. Primum quoque hoc mato liheratum scribit patrocinio S. Alberti, anliqui urbis patroni, sed ad tempus dumtaxat, ita a/ pestis deinde iterum recrudesceret. Ftagitarunt igitur

    B quod
    </rw ctvitas a

    cvdiftcabatur.
    ,

    pette

    mamit

    libera

    303 Deindevero illatm sunt sacello proprio ibique mirapopuli devotione, donisque votivis honoratee.Mansit heec urbs intactaapeste, idque S. Ro-

    Drepanenses S. Rosalia' reliquias, easque consecidi sunt. Attamen ne pestilenlim periculum augeretur, si multos ad eas transferendas ablega- E rent Panormitm, curarunt reliquias Drepanum

    cum
    tate
    ;

    iitteris

    authenlicis defercndu.s siue solcnmiiu

    at

    non ignorante populo, cujus


    :

    earum

    patrocinio a civibus attributum fuisse estatur Cascinus. Hinc, inquit, popuius se g-ratissimum
    salias

    adventu ingens erat concursus Drepani. Trnasiatio ilta facta cst l Maii anni L6SJ5 ac deinde
    festivitas translationis

    devotissimum exhibuit, nou aliud nomen in ore habens quam S. Rosaliae, invocans illam magna reet

    summa sotemnitate
    xi

    est ce-

    lebrata die

    verentia in

    omni

    necessitate. Sancta vero votis eo-

    ejusdem mensis, reli quueque per oetiduumvenerationi fidelium esopo-

    Dominica

    quamvistot gratiarum notitia mihi hactenus communicata non sit, nisi unius sanationis subita-, a malo calculi, quse facta est oleo lampadis. Festivitas Sanctm celebrata est iv Septembris, decretumque ut id fieret singulis an-

    rum non

    defuit,

    sitw in ecclesia S. Rocchi, ibique donis votivis m raque popuii devoiione honoraLv. 366 Porro beneficam fuisse S. Rosaliam, evi-

    llbi

    oftfl

    ubia-

    dentiaque fuisse ipsius beneficia, testatur Cascinus. Nam primo asserit, nullam domum a tem-

    h,

    pottilontia,

    nis.
    reliquix item

    Hlitii

    et

    Scla

    fani

    364 In Diozcesi Cephaleditana est Politium oppidum non ignobile et mediterraneum vulgo Polizzi dictum. Tres particutas reliquiarum S. Rosaliai ad eam civitatem anno 1625 portatas
    ,

    asserit Cascinus, dieens

    duas priores advenisse


    in ec;

    mense Junio
    elesia

    unam ex iis depositam esse Fratrum Minorum de Observayiiia


    :
    :

    alte-

    pore acceptarum 7'eliquiarum recenti pestileulia fuisse infectant secundo, nullam personam in domibus infectis peslitenliani ab eo tempore coa/i-auua forsan exnepta inquit. Tertio graxisse tiatu integrm domui in transilu reiiquiarum pr-vstilam hoc fere enarrat modo. Aiexander Specc/ti Romanus patria habitabat Drepani ; et in domo ejus jam quinque personw pesiitentia
    :

    in monasterio monialium S. Benedicti, quod vocatur Abbatia nova tertiam vero particutam advenisse mense Augusto, et depositam esse in principc civitatis ecctesia. Festivitatem quoque

    ram

    SancUv magna populi pietate eodem anno celebrari coeptam die iv Septembris, idque e(C decreto facto continuandum quotannis. Sctafanus in eapatrocinium S. Rosalias promereri studuit nam anno 1625 primum elegantem SancLv imaginem sibi pingendamcurarunt, et coram ea, super altare posita, tampadem perpetuo ardere votuerunt. Mcnse vero Decembri rdiquias

    occubuerant. DitcV aticv eodem taborabatU ntaio, ipsius morti erat vicina. Ipse autem et uxor ipsius, se maie etiam habentes, cum reli* qitis do/nasticis ad aspectum reliquiarum se kumi prosternuut et misericordiam implorant. M<>\ domus illa conflpersta 1'uit aqua sacra a presbyet rcliqiiuc per viam Buam procedente tero
    et fiiiola
    ,

    \?

    dem

    dicecesi
    :

    illara

    vore reliquerunt expurjjatam


    :

    nam

    sanata
    ili

    est filiola, aliique fflffroti

    neo ullum deinde

    fuit

    malum,

    sioul

    nec

    ln

    civitate,

    jam omnino pur


    ,

    impctrarunt, easque honorifice exceperuni, con* currentibus ad solemnem suppticationem etiam vicinorum locorum incolis Plura de hisce non
    .

    ^ata solo reliquiarum oircuitu, Qua de causa cessantibus morbis, adhibitisque cautelis solitis quadraginta dierum, in gratiarum actionem decantatus est hymnus Ta Dbuw die xxvj Julii et prsedictus Alexander Specchi elegantem lam padem ex argento donurn misii s. Eosalisfi. Al> alas quoque ecctesiis Drepanensibits accepias deinde esse nonnullas H. Rosali reliquias, adjun
    ;

    tradit Cascinus,

    quocum dioecesim Mazarensem

    invisemus.

    git auctor.

    Drepanum et Mazaram uhi Marsaia, civitas Uau maritimu


    867

    Inter

    sita

    est

    n,i,
    "('

    Woi

    reliquias 3.
    S. Stephano

    * '^'"^'' ''''" Bosalise in ecctesia Societatis Jesu, dicata testatur Cascinus, tale refe ,,,.
    ,

    hahert

    ex Ordine

    rens beneficium. Frater Qabriel Panormitanus S. Francisci de Pauia, ruptam habebat

    360
    iUCTOBE

    DE

    S.

    ROSALIA VIRGINE.
    ipsa eodem malo labomret, ferventer invocavit eamque visa est noctu videre xn S. Rosaliam somno mane vero sesanam reperit. Rosalia Piraino peste laborans et gravida, cum ad partus labores pervenisset sine obstetrice, opem implo, ;

    venam pulmonis, eaque de causa per

    octo dies

    J.S.

    ut continuos tantam vomebat sanguinis copiam, sed non amplius ageretur de humanis remediis,

    de cxtrema Unctione.

    Verum unum

    Patribus

    Societatis rogavit, ut reliquias S. Rosaliae ad solamensuumafferret. Itleveroprsedictas reliquias

    ravit

    S.

    Rosalise,

    prolemque

    feliciter

    enixa

    est

    aqucV imposuit, eamque segroto bibendam

    dedit.
    se-

    Moas

    desiit

    sanguinis vomitus

    et

    sanatus est

    ger, fatentibus medicis opus esse natura superius. Die vi Octobris anni 1026 Marsalam appulit navis Melitensis, qurn korribili tempestate fuerat jactata. Nautse aliique deinde narra-

    atque hsec et illa vixerunt a peste libetw. Concludit Cascinus dicendo, se multa alia referreposse beneficia eidem oppido concessa, sed ea ob similitudinem omittere tanto libentius, quanto certius

    runt Josepkum Giunta , patria Messanensem et unum e duobus Fratribus Societatis Jesu qui in navi fuerant, habuisse quidpiam reliquiarum
    t

    s.

    Rosaliffl,

    idque,
    ,

    cum tempestas
    :

    sseviret sine

    ex omnium confessione constat, totum demum oppidum peste fuisse liberatum. 370 Jpsa, civitas episcopalis Mazara, a qua una e tribus Sicilite partibus Vallis Mazarse nominatur, S. Rosaliam elegit patronam, et ejusdem reliquias impetravit Panormi, ut Sanctte festivitas
    quotannis celebraretur ritu solemni. Non refert Cascinus, quo anno facta sit ista translatio sed
    ;

    HeUr/uhr pnr-

    uux Mazaram, ubi Sancta cst patro-

    no;

    iniermissione

    mare
    reliqui

    ita fuisse

    et confestim mari immisisse placatum, ut ad terram pertin-

    gere possent.
    ad

    testatur reliquias fuise obtentas

    per

    Marcum

    la

    mqntotn S.

    Juliam

    (Ulata

    86 Bryx oppidum Drepano vicinum, alias Mons S. Juliani dictum, per annum integrum a pesle in Sieilia regnanle fuerat immune, quando mense Junio anni 1625 etiam fuit infectum, non
    t

    Cava Mazarensem episcopum,

    qui, teste

    Pirro

    tom. 2 pag. 528, defunctus est anno 1626, die iv Augusti, ila ut translatio certo facta non sit post iUudtempus. Solemnitas autem translationis fuit

    r.

    credentibus tamen incolis malum csse pestilenUsb, '/">> multi occumbebant, Ad hoc oppidum via

    splendidissimo apparatu,

    et

    priestanii

    Mazarenalia
    itcmCaslcllum

    sium

    pietate,

    maxime

    insignis, ut fuse narravit


    :

    marina portatse sunt reliquise S. Rosaliae pro ecFratrum Prsedicatorum, recepLvque sunt pia supplicatione, non magno tamen cum apparatu,et in memorata ecclesia depositse.Mox eodem <//> occun ere cceperunt, qui malo infecti erantet calcti" latuerant, tamque manifesla prsc se fereclesia

    Cascinus, qui videri poterit


    dioecesis

    nam mihi ad

    oppida progrediendum est. 371 Non tonge Mazara distat Castellum Voteranum, Sicidi CastQ\ Vetrano, quod pestilentm calamitatcs expertum est iniegro anno, ac simul cum

    Vetcranum
    translut
    ,

    Drepano

    et

    Panormo correptum

    fuit prsedicto

    malo non amplius dubitaretur, </ domus suspectse declararentur sexaginta, et paucis diebifs nsque ad trecenhts ac trecenti intra dies viginti morerentur. Defecto
    '

    pestii indicia, ut de

    malo, teste Cascino.Hoc oppidum. audita inventione corporis S Rosalia?, ejusque potcnti contra pestem patrocinio ,primitm ipshisimagincm curavit

    pingendam eamque cum imagineS. Rocchi


    ,

    et

    sic i.ki/o,

    cum

    postea

    </ alise reliquise

    adferren-

    tur pro ecclesia monasterii Salvatoris, ct alise proecclesia S. Petri, in quasacellum Sanctse dedicatum est, longe majori affectu fuerunt exeep'
    /:r.

    Virginis Immaculatse in eodem altari hitnc in finem erccto collocarit. Deinde reliquias S. Rosnline 'filigente partivit, et obtinuit perticulas duas cruris et brachii, quibits ct tertia accessit, per

    kliam insuper particulam co delatam


    <>/

    insi-

    non indicat, ubi fuerit deposita. Quod verospectat ad depulsionem pestilentise, multas gratias particularibus prsestitas a/prmat ante
    ubl iiiuiii

    nuat,

    Fr. Hippolytum Panormitanum, Ordinis Minimorum, studiose obienta Hse reliquise extra urbem Panormitanam traditse sunt delegatis op.

    prfui tomati,
    ii,-

    gratiam i>iiu-ers<ii<-)n. 369 Paula di Pomo sanata est, bibita aqua, cui impositse fuerant reliquia. Pulvis lapidis sepulcralis

    pidi prsedicti bene multis die xin Junii anni 1625, portatxque honorifice versus Castellum Ve-

    dotndt
    i

    to

    /11

    oppidwi\
    uti, ,,<

    poitt
    ! II iii.

    utrumque adhibuerunt,
    .

    saluti fuit filio Antonii Selvaggio. Alii uti tres sorores et frater

    unus Antonise voitagio, quse etiam votapro ipsis s. Rosaliffl nuncupavit hujus materac soror una fam antepeste erant mortuse Initio mensis Julii duo sacerdotes sanati sunt. Eorum primus grana laborans peste vpvit thecam argenteam, rui reliquim Sanctm imponerentur, Alter Leonardus Theodoro, cum duobus domesticis infectus, rrfi<i)(i,ts Sanctse > monasterio S. Petrisupra limen domus suas ponendas curavit </. desideratam sanitatem cum suis obtinuit, Catharina
    ;

    teranum, ubi maxima solemnitate sunt excepLv die Dominico xxn Junii, delatseque primitm ad ecclesiam S. Francisci de Paula, ubi una ex tribus particulis est deposita ubi etiam deinde sacellum Sancttc fitit exstructum. AlicV vero particulse adprincipem ecclesiam sunt translaLv ubique rererenter deposit,v.
    ; ,

    372 Eodem die sacrne reiiquise transierunt antedomum de pestiientia suspectam, ubiomnesin

    ubi

    fiestis

    cr-

    sthicta.

    gonua provoluti misericordiam Sanctev implorabant. Porro testatur Cascinus medicorumque


    ,

    rum
    ut

    duorum testimonio suum confirmat, non modo huic domui suspecLv, sed publico etiam infectovaletudinario tantam gratiam privstitam omnes infirmi convaiuerint, ac intra mensem
    >

    ct

    peste erant infect&ySedfilia g avius, oculis clausis laborans, Cum hsec se mente co laret S. ftosalise et
    filia,

    Vincmtia Voltagio, mdteret

    aliquxd

    ei

    munusculi ojferre

    rebat nisi annulus digiti.


    didit offbrendum,
    ,

    eumque

    nihil oc vicino suo trarogavit, ut aquam cut

    vellet,

    Bunc

    )sitafuerant reliqum,afferret. Allatambibit matre, et ambsesanatse sunt: reliqui vero domestici a malo fUere intacH. Circa finemeju-

    cum

    mensis Angela Lombardo, laboraus peste cum tribusfiliis,solainvocaHone, el wtoSanctse nuncupato, cum iisdem subito sanata est. Antonia Pirrone, in cujus brachiis Antonius maritus, profcssionc medicus, peste erat mortuus, cum

    domns suspeseque ipsum sensisse se malo fuisse correPtum, atque nqiia S. Rosali* subito fuisse sanatum. AUer erat Pranciscus Mirabella qui teshmomum scripto dedit, sed prolixius,
    otfiB
    , ,

    et medium nultos superfuisse infirmos in hcis pr t vdictis. Unus e medicis erat Vincentius di Ma-g-io qui inquit clare testatur liberattonem valetudinarii infectorum et
    ,
    ,

    compendw referendum. Testaturprimo, morbum


    credetissimum, qui per
    bito

    ideoque

    annum

    benigmorem factum ad invocationem S. Rosoliae, ab eaque exputsum. Secundo asserit, se


    certam tihus rei habere notitiam,

    duraverat, su-

    cum

    ultra cen-

    tum

    DIE QUAKT. V SKPTEMBIUS.

    3G1
    AtCT0,te
    J

    A tum
    ,

    {cgrotos visitasset, quos ex indiciis judicabat


    :

    morituros at sanos vidisse, invocata S. Rosalia neque id contigisse secundum naturse ordinem. Tertio de propria domo sua testatur, mor-

    temque eidem a Sancta pnedictam. Hactenus de gestis Castetli Veterani, ubi reliquias Sanctm etiam habcri apud RR. pp. Prxdicaiores adjun,

    '

    git in fine Cascinus.

    tuum jam ibi uxorem suam

    fuisse famulum
    et

    unum

    elanguisse

    375 S;ilem <nd Salemis, Siculis Saiemi

    nutricem fdii, qui defectu lactis tantum non moriebatur sed omnes subito convaiuisse tactu lapidis scpulcjwlis S. Rosalise. Quarto affirmabat, sibi constarc a multis celatas esse gratias obtenlas, ne cogcrentur fateri se antea
    .-

    dum "

    oppi-

    "'''"?l " J

    '

    ^'

    malum suum
    muitnaparticuiaribus

    occultasse.
    Iioc

    t habet sa" !!^sT /.> ccllum S. Rosnli e dicatum in ecclesiaS. Marix bLta;' deJesu, Sanctamque eamdem elegit Patronam, ac solemni ritu festimtatem quotannis celebrat. Retiquix quoque in eadem ea vanlur alise oero ibidem habentur in ecclesia Societatis
    ;
    '

    esis

    m #to*rr*neum

    .-

    373 Prseter
    ticidaria non

    unicersale beneficium

    par-

    pauca narrat Cascinus, eaque hue


    :

    JesUt S. Ignatio sacra. Hisce Cascinus subdit beneficium, quodcuidam ex oppido Carinensi in

    breviter transferam. Antonella Palagonia peste laborare ccepit pridie ittationis reliquiarum sequenti die suprema Sacramenta suscepit et deinde nonnihil aquse sacratie cum lapide septdcra,

    eadem

    li S.

    Rosalise

    eidem

    est

    datum. Tertia
    ,

    die,

    cum

    dioscesi prsestitum fuit, Josephus L>> grovi vulnere laborabat in gutture; maiun credebatur immedicabile. Venit is Panormum, matoque suo adhibuit oleum e lampade S. liosali, ntquealiquid illius olei secum tulit in tage.

    **

    transferenda erat ad catctudinarium infectorum, inventa est quasi mortua et pro mortua extra domum kumi dcposita, ut ante sepuituram ipsius lectus infectus domo efferretur. Redierunt deinde ad defunctam ut credebant ; sed non modo vivam invenerunt, sed etiam sine peste, et omnino sanam. Attonitis tam subita mutatione et causam sciscitantibus ipsa respondit se eo momentosensisse quasipersonamaiiquam sibiappropinquantem qute, tacto capite sibi dixerat Surg-e Antonella gTatiam impetrasti. Res hsec sane mirabilis. At non minus mirandum, quod sequitur. lpsodieingressusreliquiarum Josephus Alexandri, redux a supplicatione uxorem suam invenit flentem, quia defuncta erat paido) ante filiola ipsorum, non nisi sex menses nata. Rosalia in baptismo fuerat nominata, ideoque mors iila parentibus S. Rosalise amantibus durioracci, , , , ,

    Verum medici varia quoque ipsiremedia et secum item tulit tagenulam db ii$ pnvparatam. Cum autem domui propinquus esnula.

    dederunt
    set, in

    descensu cecidit, rupitque cadendo lage-

    nulam medicam.

    Credidit igitur uolle S. Hosaliam, ut oico suo alia adjungerentur medicamina, prsesertim quia moccsesensif sine dolore, ita ut manducare possct et bibere, Tta soto illo oieo

    sanatus
    376

    est.

    Aicamus

    in

    sensit patrocinium. IIoc

    eadem dicscesi S. RosaliCB oppidum u ti sequali fe*


    ,

    Alcami
    snbtuta.

    reli

    '/""<" v egti *

    redistantia intcr

    Panormum

    et

    Drepanum

    est

    muncm

    medium, itautriusque urbis pestilentiam comhabuit et ad eamdem confugii Patro~ nam. IIujus reliquias pcr detegatos Panormi ob,

    debat.

    exuta.

    guam
    ;

    frigida erat infans, et fasciis suis tamen recordaretur genitor exisibi esse reliquiarum S. Rosalia? particu-

    Jam

    Cum

    lam illam qiwesivit, eaque frontem infantis et guttur tangit crucem formando cum vox , ca,

    iinuit die iv Junii anni 1025, easque magnifi' coappa>'atu suscepit, ac rfcpasuit in ccclcsia. Frairum Minorum de Observantia. Moa> ibi coram reliquiis cceptss sunt preces quadraginta hora^ rum, nec sine fructu nam statim diminuicOBpit pestilent/a atque uno mense prorsus extin* cta est. Ilac de causa titnc iterata est solemnis
    : ,

    ioret rnotus recertitur. Sanatam quoque fuisse infantem non enuntiat Cascinus , sed clare insinuat; asserit enini , annulum aurcum amatre infantis S. Rosalise missum fuisse in gratiarum

    suppticalio cantatusque hymnus Tn Dbi w in gratiarum actionem. Postea vero inprsedicta Mi norum ecclesia extructum est sacellum s. Rosaliffl sacrum, variaque in eodcm oppiila crcctn alluria cuni /ti/afjinc ejnsdem Sancf/c.
    ,

    actionem,

    C
    obtmta
    cia.

    bencfi-

    371 Dcvmones eodem die in energumenis timuisse SanctcV retiquias, testatur Cascinus ac Franciscam Accardo quse tribus annis fuerat obsessa, deinde cruciatu illo iibcratam in ecclesia S. Francisci de Paula. lpso etiam ingressus die melius habere ccepit Philippa Catalano, qitee per annum a demone vexata fuerat ; et sequenti die prorsus iiberata cst. Gabriel Bassi diu laborayerat febri quartana uxorvero ipsiusJoannnjam biennio chiragra erat vexata. Htec cum gravida esset, vovit , se nomen Rosalite daturam, sipueita
    :

    XXXVI.
    racula

    Cultus, reliquiaeet
    dioecesi

    roi- *

    in

    Agrigenlina.

    incolis Girgentl , urbs Siciliss fieiifjuta Btvocpiscopalis sub ar< >.hiepiscopo Panormita- namdatatst no, sitaque in ora Austraii insulm. Antiquissimus est Sanctse cultus ia hac dioecesi in qua est

    A(jrigentum,
    est

    nasceretur atque hoc voto ambo eodem illo die sunt sanati. Atiquot mensibus citius nimirum mense Februario idem plane votum nuncupapeste cum marito suo invit Angeia Pisciotta
    .-

    spelunca Quisquinensis
    choretidis habitacutum

    primum sancLv Anauti


    ,

    et

    Bivonn

    aliis

    convaluerunt. Die xv Martii a pestiientia sanati sunt Franciscus et Maria Cafatlari, fraier et soror
    fecta
    :

    atque

    ambo

    intra

    eumdem mensern

    <-t o^puium s, si.cBisbona Latine nominatn phani,loca jam frequ cnter memorata. Non repetamhicantc dicta sed solum adjungam nonnuiia quse scripta sunt a Cascino, cum eo a Bivona exordium ducens. Bivonenses, audilacor,

    Iliscc post VOtum ab ipsorum patrc nuncupatum. alterius generis subdit Cascinus, nibencficium mirum Raphaetx Dionigi virgini tertiarix Orin pubiico infectorum dinis S. Dominici, quie valetudinario decumbebat, sed prse nimia veremedicam manum nolebat pati, nec cilicium
    ,

    mira alacritate antiquam S. poris inventione Rosaliae ecclesiam instaurarunt Deinde /odiose flagitarunt reiiquias, usiopera P. Leonardilia,
    .

    mano

    Societatis Jesu, qui eas facile impetmrii


    ,
    ,

    cundia

    perCascinum ipsum qui hxc narmi et geminam quidem obtinucrunt particutam Bivonenses.

    induta mandatum esse ab deponebat, quo erat Rosalia, ut medicis obediret ; mor,

    Harum

    translatio facta est die

    xxn Martii anni


    l2i

    apparenteS.

    36
    ,

    DE

    S.

    KOSALIA VIEGINK.
    ecclesia Fratrum que die energumena liberata in ubi solemne canlabaMinorum de Observantia, tur Sacrum, teste Cascino. Rahatmutenses quoquepestispericutoliberasse videtur patrona Rosalia,
    I)

    1625: susceptse

    autem sunt summa pietate cum


    nudis pedibus oo,

    innumera hominum multitudo et via milliaria viam egrederetur ad quinque quoque cum piediffwiti per montes. Magnificus ac supphcatio mtate apparatus fuit conjunctus, maxime solemnis atque ita una ex par
    stituta
    ,

    pr&sertim quia
    ,

    illa

    S. Joannis, ibiticulis portata fuit ad ecclesiam Sanctse ecclesia esset que deposila, donecpropria

    cinia et quia nonnutli trarunt, malo nulli communicato quia ipsi Rahalmutenses satis diu

    maxime smviebat in viinfecti Rahalmutumin,

    et

    demum
    vicinis

    cum

    perfecta.
    t>w/i.riaibi

    ""'"""<

    destinata eratec378 Altera particula quse non minort pompn per ctclesi/e Societatis Jesu eircumtata est vitatem in suppticantium agmine in pervigitio et feet iv Septembris, seu die in
    ,
    ,

    stivitate 8. Rosali*.

    Neque

    illo

    solum annotan-

    tacetebritate
    ses

    ro ex vonensisdisco, dentem esse

    ; sed potius crebrarunt, ut apparatus singulis annis diminueretur teste Cascino. Porsceret, quam documenlis Mss. coUnjn SorietatisJesu Bi,

    Patronamsuam coluerunt Bivonenquotannis eamdem festivitatem ita cele-

    uttum tamen infectis commercium habuerant, nec contraxerant contagium. quse 381 De Camnrata et Sancto Joanne oppida sunt eidem duci subjecta et tamquam partes duse ejusdem oppidi inquit Cascinus, cum eodem simul agemus. Haec loca intrego anno xsvni a peste immunia fuere sed anno 1025
    , , ,

    rtiiquim Ca-

    munumu
    /fl

    JJJJU!h!

    Maiij in oppido Casiri novi, quod necdum sciebant infectum esse matum contraxerunt Ubi innotuit contagium mox ad humana ac divina
    ,
    .

    3. Rosaliae,

    quemobti-

    prxsidia confugerunt utriusque opptdi incolse. Reliquiae Panormi impetratw, et die l Julii sine
    frequenlia Camaratam versus delatse sunt at honorifi.ee suscepLv, ipso duce cum multis obviam egrediente. Depositx primum sunt in indeque ecclesia S. Cataldi extra Camaratam

    nuit a Gascino
    S, Rosalia?

    eumque quotannis

    in fesiiyitate

    hominum
    ;

    ferri
    u
    in

    prrcivitatem in supplicatione circumaliam quoque ossis Sanctse particulam nunc


    collegio. Pestilentia

    eodem servari

    autem Bi-

    vonam

    reliquit intactam, ul

    jam

    antea dictum,

    translatse pio

    cum apparatu adprsecipuam


    ,

    eccle-

    idque aliis quoque temporibus sanctum nonsine gratia hic beneficioB. Eto ali. Itaque una solum
    U

    moranda. Joounrs

    Ilitptistu di

    Francesco

    siam Camaratensem donec sedificata esset nova ecclesia, Sanctm tamquam patronse dedicanda. e Altera particula debito cum honore deposita fuit
    in ecclesia principe oppidi S. Joannis. optimam ubidwfacta 82 Duo facta, inquil Cascinus mox spem dederunt , tamquam secuiurse libera- prodigia,
    ,

    mortifera iaborabat infirmitate, etjam extrema

    ud ipsum nt tione munitus erat. Medicus tamen eaiistimans , quando perrediit, mortuum fore fecte sanatum invenit. Miracuium fuisse testatus est ille ipse medicus, quod nullum in ipso depret

    tionis indicia.

    Per viciniam pubtici peste

    infecto-

    hendissetsanationisindiciumisedsubitosanatum invenisset. Sanatus vero dectaravit, apparuisse fftftiS. Bo iliam, etdicsisse: Estosanus: curam
    tiiijn

    rum valetudinarii ferebantur retiquise, et segroti supplices accesserant ante fenestras vitro clausas,

    Sanctseque

    opem imptorabant, quando omnia

    simut tegminavitrea
    sunt,

    cum

    ingenti sonitu delapsa


    voluissel insinua-

    babe
    r.\t
    i;,

    instaurationie ecclesiaa mcae..


    s.

    nectamen confracta; acsi

    pptdos.
    Stophani,Ql

    879

    De Oppido
    sito
    gi
    i;ih;i
    .

    Stephani
    translalis,

    in

    cujus terri,

    toHO
    Ijj(ns

    SpelunCO Ipiisijiunrvsis
    ,,,,

    deguereli-

    re Sancta, se ostendere reliquias suas affiictis iltis sine vitro intermedio. Atterum est tale. Quan-

    apudtpoiun.

    '^Zrm'"'"'

    Jl "

    dictum est$%l. /"""" adjungq_de favoribus t quosloci in

    doduxipse primum lapidem ponebat pro


    sia Sanctse sedificanda
    lectica,
    ,

    eccle-

    colm. Bosaliaa attribuunt. Sseviente per Siciliam peste, rt per oppida guoque vicina, juvenis quidam redierat domum peste in/ectus,utexgtandulis fuerai intellectum.
    lecta,

    ferebatur in loco vicino qua infecti peste transferri solebant, sed

    Mater
    i

    ipsius, re intel-

    (;

    ac vestimenta ipsius omnia comburenda curavit. Sequenti diejuvenis surrowii sanussine ullo mali indicio nec ulli in Oppiito S stephani uitluesit contagio. IJitc spe:

    ad patrocinium 8. venemque lecto imposuit

    Etosaliffl

    confugit,ju~

    vacua. Cum autem eodem tempore tormenta exploderentur, equi perterrefacti saltare cccperunt, totamque illam in frusta comminueruntlecticam. Hscc, inquam, poputi spem acuerunt.
    383 Nec vana fuit fiducia,
    S.

    quam de

    Rosalia?

    conceperant
    tesle

    nam

    subsidio statim diminui

    a deindene$
    uientia cx'<'
    *

    ccepit

    malum,

    Cascino.

    Verumtamen non
    ,

    prorsus cessavit pestilentia ante


    tem, quando

    ctant beneficia, quteoct asioneanfri Quisquinensis

    annum sequenxxiv Januarii translati sunt qui


    ,

    leguntur impetrata. P. Albertus Valentia, Prior 'armelitarum 'amaratse gravi laborabat Verum, in$t immedicabili urinse difficultate. vocata S, Ro alia et applicato sacco speluncee Quisquinensis , subito sanatus est, Aiii, inquit sanati Bunt solo voto viaitandi speCascinus unus ihidriu pemootando, <'l>ii'<h>s, hnii-juii i>t;tin tncedens fulcris subalaribus nitebatur cum alus speluncam istam invisere. ///< in media sanatus est pta portansque deinde fulcra sua
    />'
    (

    convaluerant, ex locis infectorum totaque purgatio absoluta fuit \w Martii, in festivitate Sanctissimse Dei Genitricis,
    stituta fuit supplicatio t

    ad cujus etiampatrocinium confugerant Camaratenses. Nova tunc in-

    cum

    reliquiis S.

    Rosa-

    Uae

    Mtssaque de Sanctissima Virgine Mariasolemniter celebrata , ac tandem hymnus Te Deum


    ,

    decantatus. Sequenti vero die iterata est suppticalio, reliquiseque S. Itosulise ad propriam eccle-

    siam tunc perfectam

    hume nium
    RaAaimuii
    ,,,.
    ,-t

    '.

    ..

    eluncam suspendit

    in testi-

    gratise obtenUe,
    ,

    ;,s "

    oesis

    K '^''mutum Agrignitin.r oppidum, Siculis Rahalmuto, antiquistems.

    luw/ieia nim.7.

    poribus
    eocles

    Rosaliam coluit,
    edicavit
    ,

    primamque sidem
    Eancec-

    u( vult Cascinus,

    clesium

    inventocorpore^diligenter instaurarunt SancUe reliquias obtinuerunt Rahalmutens


    ,
    s

    Panormi. Ilurum transtatio incidit in diem w\\ Auyusti anni \<>o quando suscept,v sunt ab in,

    Hisce accedit particulare beneficium lvd quod prxstitum est P. Angeto Permo ex Ordine ILbZ^efiGarmelitarum. Laboraverat duobus annis tam r,ni "" con grat ntinuo sanguinis fiuxu, ut ssepe vide rcts,im retur morti propinquus* Tandem ductus chantate in miseros ct pietate erga S Eosaliam, decre vit vitam finire in publico valetudinario peste laborantium quibus ibidem tribus mensibus constanter servivit, ope S. Uosalia invocata. Virt charitatem approbavit Deus. Sanus semperasti,
    ,

    translatse.

    colis insigni pietate et

    pari sotetnnitate

    eodem-

    tit

    infeciis, et

    die festo

    S.

    Rosalise,

    seu iv Septembris

    DIE QUARta SEPTEMBRIS.


    ptembris, incolumis valetudinario egressus est, et veterimaio tiberatus. Idem deinde febi*i quartana vexatus, parum aqxicV sumpsit, cui lapis sepulcri
    fuerat impositus atque eo modo sanitatem adeptus est. 385 In eadem dicecesi est oppidum, Castrum Novum dictum, de quo peste laborante supra memini. Hoc oppidum inter ea numerat Cascinus qutvpesie liberata sunt patrocinio 8, Rosalise. Hujus reliquias eo missas asserit thecse argentese inctusas ecclesiam quoqueibidem SancUv constructam. Fatetur tamen horumexactam non haberinotitiamdefectu monumentorum, sedmulta in ecclesia consjnci appensa ex votis dona. Locus ejusdem dicecesis est, qui Sicutis le Grotte Latine Gruttse dici potest seu vicus sit sive oppidulum. Huic loco, muttum a peste patienti, subvenisse ait comitissamRahalmutiperreliquias S. Rosalias sed fateatur se distinctam non haberenotitiam alicujus beneficii. 386 Alexandriam, quam alias in tabulis geograS. Rosalia?
    ;
    , : , , ,

    m
    ACCTOBI
    ;

    instituendam confraternitatem ejusdem Sanctse ac demum, perfecta eo usque ecclesia, utprimum


    in ea fieret Missac sacrifxcium,

    J.S

    ad instruendum
    t

    pium suppticantium agmen,aquoeffigiesSanct<e

    Ca$trum Novum, acceptis


    rehqitiis pcste

    hon07*ificeperopp\dumcircumlata, adnovam eo ciesiam deferretur. 389 Quando itta supplicatio pei* civitatem institucbatur, infirmus, mortis periculo expositus, dum audiebat supplicantes esse in locis sibi vicisubito sanatus sequenti die tabellam votivam appendit. Hoc codem, vet alio tempore, quod clare non exprimit Cascinus , puer novem annorum, decujus vita desperabatur, aqua Stntct (v vitam protra.nt
    est, et

    ac deinde

    atii

    .-

    iibcrutum

    Sancta ibidtm
    patronaelecta,
    rt

    nis,

    votum SancLv nuncupavit, ac

    aUalx

    reli-

    yuix.

    Tem*a ejusdem capto membrorum usu saluli fiut. Plura ejusmodi se prcvtermitteiv ait Cascinus, quiet varias cuumerat imagines Stiucttvin ecclediversis SacccV servatas. Patronam ibidem electam testatur anno demum X$ZQ t prima dieJunii duas quoqite ejus reliquiarum particulas eo
    siis
    :

    uti et

    Alexan-

    delatas

    quarum

    altera est in ecctesia principe


    S.

    dria

    phicis
    liarn

    non invenio

    in

    eadem

    dicecesi recenset

    attera destinata erat 2>ropricV ecclesicV

    Rosali,

    Cascinus. Testatur ibidem apparuisse S. Rosaac locum designasse, ubi simplici mulieri ecclesia ad honorem suum erat erigenda ,prxdi,

    Hwc

    de dicecesi Agrigentina, ut ad Catanenseni transeamus.

    cens populum tunc liberandum peste, qua affligebatur. Credidit midieri populus et confcstimsacellum construxit in loco designato. Prima ibi Missa ceiebrata est die Dominico xvi Februarii anni 1625. Cessavit subito malum et nullus de~ inde infectus est peste ita ut jam die xxi ejusdem mensis vacuum esset valetudinarium. Hxc Panormumperscriptasunt a D Josepho Bonajuto qui ibidem erat causa pestilentuv pnvfectus. Porro sacellum illud S. Rosaliae postea amplificatum in gratiarum actionem reliquiasque SanctcV ibi,
    ,

    XXXVII.

    Cultus, reliquise et mi-

    racula in dioecesibus Catanensi et

    Syracusana,
    urbs episcopalis sub archiepiscopo atana Monregalensi sita est versus Orientem in ora maris Ionii. In hac dicecesi antiquitus S. Uosaliam cotuit Calasibetum * oppidum mediterraneum ubi Sancta deinde electa est patrona, postquam eo transiatie erant ejus reiiquive, quas theCcV argentex incluserunt, ut habet Cascinus. In ipsa vero cpiscopaii urbe Catana Sanctse reliquise in duabus servantur ecclesiis videticet in ecctesia Societatis Jesu, dono Cascini accepise et inecclesia Dominec nosirie, de Misericordia cognominaiv Septembris t3e. AmbcV hcV exponuntur die quando SancUe feslivitas cetebratur; utietimago SancttV eodem tempore exponitur in ecctesia coltcgiata. Acis oppidum non longe distans Catana, Rosaliam eiegit patronam vi Octobris anni deiaUcque eo reliquuv ejusdem SancUe a 1625

    ftalfguf* porttit.i
    i

    'titatibr

    EUfft,

    Cala

    nttm,
    '

    Acem,

    servari in ecclesia Fratrum Minorum, magnaque populi devotione coli, testatur Cascinus

    dem

    Colnlnsfiliol

    qui
    puellaa
    cla
    Stin-

    et

    alteram apparitionem refert,

    quam huc

    monelur

    Rcligioncm
    ingredi.

    compendio transfero. 387 Apparuit Sancta puellse septemdecim annorum, eamque monuit ut vitam ampiecteretur monasticam. Cum autem haec responderet, sequidem id libenter facturam atpatrem sibi noncrediturum. Reposuit Sanctase tale daturam signum,
    ;

    Saccz xgcr

    momento
    santttus.

    ut eipater esset creditwus: idque cupiente puella, disparuit. Porro, quando mane surrexit, invenit cirros sibi ab una parte ampatatos: idque signum visum est tam certum, ut res sequenli die Dominico sit exsecutioni mandata. 388 In eadem demum dicecesi Sacca, oppidum maritimum S. Rosaliam agnoscit patronam. Testatur Cascinus novam ibidem S. Rosaliae constructam fuisse ecclesiam post liberationem Siciiise a peste, nec tamenexplicat, an fuvc Sactw quoque dominata fuerit devotionem vero populi eodem tempore mirifice auctam subita sanatione
    ,
    :

    P. Antonio Leonardo Socielalis Jesu, cui eas donaverat Cascinus. Transiatio autem hscc facta ritu maxime sotemni, apparatuque pio et magnifico,cum suppticatione, decantatoque hymno ii

    Deum

    et

    Missa sotemni, habita


    depositse.

    est oratio in lau-

    dem
    391

    S. Rosaliai,

    cujus reliquise in ecctesia princi-

    pe manserunt

    iegri,

    qui eo adductuserat maliviolentia, ut se am*

    Enna
    ;

    atias
    ,

    Castrum

    S.

    .loaiinis,

    vulgo

    Kiiittttn,

    n'ii

    plhis movere non posset. Huic segrolo offerebatur exigua pixis, quam initio repudiabat, quod medicinas,

    Castro

    Giovanni

    retiquias

    desideravit etiam S. Roaaliffl ac duas carum particulas accepit per


    -

    benBJiotum
    !><,,, ifori

    /iiir

    piwtft:

    quarum

    existimaret.

    txdio affectus erat ea contineri Verum, ubi audivit in ea esse reli,

    quias

    S.

    Ro^aliae,

    trt

    spem erectus

    est

    thecam-

    que acceptam applicuit loco corporis maxime doconvatuit. Tam subilenti, atqueunico momento moxindicavit parentibus se letam sanationem vando,eosque amplectendo,ac in gratiarum actio-

    nem

    ecclesise S.

    Rosaliae

    quee tunc sedificabatur,


    ,

    donavit elegantem picturam ejusdem Sanctae

    pecuniamque notabiiem ad promovendam structuram. Hoc autem miraculum oppidi incocitius absolvendam ad las incitavit ad ecclesiam
    ,

    atteram pro ecclesia majore atte in quibus ecsunt multa cum veneratione. In ciesiis cottocatcv eo oppido insigne beneficium peccatori moribundo prcvstitum, auctor est Cascinus. Rem accipe compendio. Monilus ilte erat ul ad mortem bene obeundam se prxpararet. Hxrenti et confuso apparuit in somno Rosalia visaque est pro eo misencordiam exorare apud sanctissimam Uei Matrem. Certe sequenti die depeccatis suis confessus presbyteest apud aliquem e Societate Jesu

    Cascinum

    lum

    ram pro

    ecclesia Societatis Jesu

    rum, optimis comitantibus

    verse pwnitenticV in-

    Septembris Tomus

    62

    diciis

    II.

    364
    diciis
    J. s.
    :

    DE
    eaquepietate

    S.

    ROSALIA VIRGINE.
    Hsec de causa terra
    ilta
    ,

    reliquix

    et

    cultm
    pido
    S.
    tippi,

    in op<

    nibus de salute antea fuisset vitse. 392 Oppidum S. Philippi accepit S. Rosalifereliquias die v Julii anni 1625, exque depositse
    cet liberioris

    mortem deinde obiit, ut omsua spem optimam retiquierit, li-

    ab incolis

    illius civitatis
    :

    multum expetita est ut adjungit atque ita a Catanensi dicecesi pergit ad Syracusanam, quo
    et

    nos sequemur.
    396 Syracusae
    Reliqvux Ragusx, Sicli,
    , , ,

    Phi-

    sunt in ecclesia Fratrum Minorum Reformatorum extra oppidum. Sequenti autem die honorifica et pia instituta est supplicatio,

    Sanctaque

    etecta est oppidi patrona. Solemnitas illa iterata est die iv Septembris ; ac demum in prsedicta ecclesia saceltum huic Sanctsededicatum, ac statua

    sed urbs olim potentissima diminuta episcopalis est sub archiepostmodum piscopo Monregalensi sitaque in ora maris S. RoIonii. ln hujus dicecesi varia loca cultu inventum sed plusalia; gavisa sunt ante corpus
    ,

    ra accesserunt postea. Ragusa imprimis preeier antiquam Sanctsevenerationem in ecclesia ipsius


    ,

    inaurata, quse circumferretur in supplicationibus,


    item in loco
    le
    1'tuclte dicto,

    eidem conslructa. 898 Locus territorii Catanensis, dictusa


    le
    ,

    CaS.

    extra civitatem posita festivitatem S. Rosalise et reliritu solemni celebrat die iv Septembris ejusdem possidet in principe ecclesia conquias
    ,

    scino
    } /,(><i <

    Plache

    audita inventione corporis

    mira in hanc Sanctam iam anno 1624 festivitatem ipsius magno vicinorum populorum concursu pie celebrarunt. Cum vero hujus benificiis fruerentur, ut ex donis
    Kosaliae

    pietate exarsit.

    servatas. Siclis, aliud ejusdem dicecesis oppidum, tres reliquiarum S. Rosalias habet particidas ,

    unam nimirum

    in ecctesia parceciali S.

    Mariw,
    ,

    Cascinus, elegantem tabutam curarunt pingendam Panormi, et statuam eidem .Sanctsn erigendam. Reliquias ejusdem deinde obtinuerunt per Cascinum ac harum transtationem tanta pietate celebrarunt prima Dominica tantoque Septembris anno verisimiliter 1625 populi concursu ut viginti hominum millia ad festivitalem confluxisse, magnamque eorum partem nutlis pedibus iter difficiie confecisse affirmet Cascinus. Unum ex beneftciis quse populis istis convicinis concessa ait, summo ab ipsis loco Imhrri <tssrrtt /< it.xf rct.at.um rontraJiam in comvotivis colligit
    ,
    ,

    alteram in ecclesia Fratrum Minorum et tertiam in ecclesia sanctse Crucis tertii Ordinis. Sanctee quoque sacellum exstructum in pr&dicta S. Marise ecclesia, electaque ibidem est patrona xvi Maii anni 1626. Ecclesias in eadem civitate inchoatas fuisse S. Rosalise asserit Cascinus verum prima manserat imperfecta nec edicit , utrum K
    :
    :

    aiiee

    397 Motuca

    fuerint absolutm. Sicxdis Modica ,


    ,
    ,

    cum

    peste labo- ^'^. g*


    peste liberata

    raret

    j>r,,>iii>,)i

    anno 1626 die vi Augusti S. Rosaliam eiegit patronam ejusque festivitatem ceiebrare decrevit. Prseierea sacellum eidem dedicavit in ecclesia Dominse nostrse Gratiarum ; ac demum modicam ecclesiam ex voto construxit eodem anno, mense Septembri prope publicumva,
    ,

    ubia/jwtntm
    )>

    894 Populiilli ob propinquitatem montis

    Mtnse
    ,

    'wrixnubve-

    mxdtum patiebantur ab aquarum penuria

    ni$i6 <'ii.iihii

    modum
    no
    ///<

    sciebant,
    ,

    nec quo huic malo mederentur. An,

    Suncta

    autem 1680
    ,

    tractus defectu aquse


    <iie

    batur

    mense Julio quando totus vehementer afftigestatuerunt ad patrocinium Iiosalise conxv


    Julii, recordati illum esse
    r

    fugere, Itaque
    ,

    diem invcnti corporis, ? etiquias Sanctse supra altare </><mendas curarunt ut Missa celebrare<

    prsemissaque oratione, atque invicem animantes ftducia de Sancta fodere cceperunt, ut ante Missam finitam invenirent aquse venam. i'l rcrcra fimtrni iurrnrrttut fai copiosum ut
    tur
    : , ,

    ietudinarium peste iaborantium. Hac pietate obtinuisse Motucenses, ut peste liberarentur, affirmat Cascinus. Idem adjungit eo a se missas fuisse S. Rosalia; reliquias, easque depositas esse inecclesia S. Petro dicata. 398 Netum Siculis Noto dictum ubs est in eodem iractu non ignobilis a qua tertia pars Sicilise valis Netina dicitur. Hsec civitas , inventione corporis audita inter primas S. Rosaliam colere studuit acceptamque ejus imaginem, pictam ex voto duorum qui a peste Panormi
    ,
    ,

    Neti item

    bene e.rpurgafus irrs rjjirrrrt rindos canalesque drimir furriid fossi ut aqua ad loca ptura
    ,

    a populis istis vonttii fuit aqua S. Rosalise ejusque statua ibidem ad rei 'ioriam coltocala. Retationem veru firfi sr ttccepissc tcsttitur Cttsciuus a quinque sacordotibus subscriptam. Ceterum in totohocfacto non quidcm cst ntanifcsta.m miraculxim, cum illa aqum vena ibidem esse potuerit et fodiendo iiirriuri modo naturali nam aliquis audierat in eodem lnro aquam fuisse inventam ante annos octoginta, Pio tamen et rectebeneficixwiS. RoB&liffl attributum CSt, tum quod causa naturales a Deo etiam dirigantur , tum quia tam copiosa rrat aqua, ut aliqiii/ prodigii habere videretur
    illa
    ,

    derivaretur. It<t<jueaqua

    manserant iiberi in ecclesia collocavit. Festivitatem quoque die iv Septembris celebrant apparatu admodum solemni magnoque concursu Netenses quibusnonpauca per Sanctam prsestari benefxcia, testatur Cascinus. Hic ipse anno 1625 eo misit ejusdem Sanctse reliquias, quse ibidem in ecclesia SocietatisJesu, dimidiata statua ex ar, ,

    gento reciusas, a fideiibus honorantur. 399 Lcontini atiis Leontina et Leontinum vuigo Lentini urbs item est dicecesis Syracusa,

    Leontint pluvia impetrata.

    na?

    ubi pietas incotarum erga

    S.

    Rosaliam

    utili

    beneficio inchoata est.

    Rem

    compendio exponam

    exCascino. Anno 1626 initium eestatis , aut ver potius tamerat siccum, ut omnis fere spesmessisintercideret. Confugerunt Leontiniad divina subsidiaper patronum suum S. Alphium martyrem aliosque civitatis suse Sanctos supplicatio, ,

    e(
    mfracufa tria
    i'tllti.1

    fortussr rrrrra hnbuerit. 395 Restat din-cesi Caianensi

    oppidumPln-

    nibus institutis; sed frustra. Audita vero faRosaliae piam ordinarunt qua hujus Sanctx reliquias et imaginem circumtxderunt una cum imagine sanctissimse cceli Regime, ut Rosalia apud MaS.
    ,

    ma

    miraculorum
    ,

    (tlCttl.

    vulgo Pia/.za dictum, de quo brevissime agit Cascinus, cujus verba Latinc reddam. Ad civifcatem Platiam OOWlem, abundantem et poputossm missum fuit aliquid de terra sepuleri S. Kosalins die iv Septembris anni mdcxxiv eaque terra subito patrata sunt tria stupenda ruiracula; nimirum 1). Lnurentius Terzano et alius qui moribuudi erant, sanati sunt et cceco, qui ambobus captus erat oculis visus est restitutus.
    tia,
    ,

    supplicationem

    in

    nam ipsius patrocinium exoraret. Tam repentinafuitptuvia ut jam guttse nonnullse prtecessennt tempore supplicationis finita vero sup. pticantium processione, per reliquam diei partem et noctem sequentem abundantissime decidet

    rit.

    Mox apud

    Leontiyios

    duo

    S.

    Rosalis consfructa

    DIE QUABTA SEPTEMBRIS.

    365
    ;

    structa sunt sacetla, alterum in S. Dominici, alterum in S. Alphii ecclesia : atque his tertium

    tus esset
    S.

    moribundus

    uxor eum
    :

    intuita,

    mox

    J 6
    '

    rehqnix Caia11

    deinde adjunctum est. 400 Catalgironum oppidum


    s *s '

    est

    ejusdem

    dicece-

    'muUa''

    '

    u tittud nominat Cascinus,


    S. Rosalite

    at alibi CnUgivo-

    Rosaliam invocavit his verbis Ah sancta Rosalia, quie tot patrasti miracula Panormi. Exclamat hic Cascinus grande rairaculum Dum
    :
    !

    nuin et Calatagironum

    cultum

    nominatum invenio. Hic excitavit D. Nutitius Gallente

    profertur et auditur Rosalia, homo aperuit oculos jam clausos qui videbatur mortuus se re: ,

    colleg-it et vixit.

    sacerdos, gui ecclesiam ibi fabricare cwpit anno 1625, mense Octobri, eamque perfecit anno sequenti,ita ut

    Tertius, sota invocatione sanatus, fuitjuvenis, qui omnibus subsidiis adrecte

    prima Missa ibi celebraretur

    in ipsa
    1626.
    et fe-

    moriendum munitus erat, etjam mortuus credebatur. Imo jam oculos et os ipsius clauserant
    circumstantes, ut solet fieri de mortuis. Mater tamen inquit Cascinus, conversa ad imagiuem
    ,

    festivitate S. Rosalias,
    slivitas fuitperacta

    iv Septembris anni Missa autem celebrata est ab ipso episcopo,

    de patrona, cessantibus operibus servilibus, quia Sancta jam erat electa civitatis patrona: reiiquuv quoque ipsius jam advenerant, atque eas solemni supplicatione fuerunt honoratee. Varia huic civitati collata sunt
    quev huc transferam ex Cascino. Vir bonus, sedinfirmus, cumvideret fodi pro locandis novce ecctesicB fundamentis, et rogasset, qua de causa id fieret ubi audivit ecclesiam cvdificandam S. Rosaliag; promisit ei tabutam pictam,si sanaretur sanaius est, ac tabulam donavit. Infans, cui nomen erat Carolus Sciacca, tanto oculi unius malo laborabat, ut jam visum isti ocido ab maligna insuper febri erat judicarent medici
    beneficia,
    ; :
    .-

    tamquam

    S.

    Rosaliae

    opcm
    est

    ipsius

    pro

    filio

    implorabat.
    ,

    Risus obortus

    quibusdam ex prjeseutibus

    quod existimarent tarda nimis esse haec vota ecce autem, cum reg-ri soror anirai deliquio corriperetur, mortui (ut credebatur) vox auditur, dicentis Modica aqua sororera meam aspergite tam bene enim unico momento se habebat ut primus fuerit, qui ad illam luvc^sitatem adver:
    : ,

    teret, et

    snbsidiura flagitaret,
    si

    ita

    ut aesciam,

    au

    y,

    tanturatlcni facere potuisset,

    somno

    evig-ilasset.

    correptus.

    Verum mater

    infantis

    ad

    S.

    Rosaliam

    confugit eodem die, quoprimuspro nova ecclesia positus erat lapis: et infans sequenti die ma~ ne periculo erat liberatus, ac postea omnino
    convaluit.
    impeirata

    et prxcedentem sanatos esse, ante dixerat: utrumvero integram quoque sanitatem subito ob- E tinuerint, an paidatim convaluerint, non c.rprimit quia omnia i/,rr bencfwia hrcrifcr taulum perstrinxit, ma.vime priora. Nunc ad diwcesim Messanensem transibimus.
    ;

    Hunc

    XXXVIII.
    beneficia in
    et

    Cultus

    reliquiae

    et

    401 Quatuor insuper infantes ibidem sanatos testatur Cascinus. Primi grande supra aurem apostema momento disparuit, Secundus pericutoso tumore liberatus est. Tertius spina usum

    dioecesi

    Messanensi

    in

    Pactensi.
    incolis

    unius cruris amiserat, sanatusque est sequenti die mane, postquam sotum biberat parum aquee, cuilapis sepulcri S. Rosaliaa erat impositus Quartus erat tam debitis, id pedibus consistere non posset. Hunc parentes in honorem S. Rosalia? lanea induerunt tunicuta, et fortis evasit ac firmus. Duo etiam moribundi, nimirum Didacus Campo, habita Sanctx imagine et alius, voto
    .

    Messana
    et

    Messina

    urbs

    est cetebris
    '

    n e u<miK fma
    ffAoramoHn.
    tK
    '

    archiepiscopalis in ora Orientah Sicilise

    ad fretum Mamertinum. Dicecesim Mcssanensem Italix proximam cap. xi periustrat Cascinus,

    do
    tus

    quem ubique in hisce maxime Messana dissito


    S.

    sequor,

    et

    ab oppi-

    e.vorditur, quia <"t-

    nuncupato, convaluerunt. Memorata mox aqua in gravi periculo feliciter usi sunt Hieronymus

    istud,

    Longobardo et Franciscus Guierra. Honofrius d' Adama, hydrope laborans a triennio, tribus sanatus est et vicibus, sumpta eadem aqua prima quidem vice, postquam extrema Unctio, ,

    ibidem antiquitus viguit. Oppidum mediterranea situm, Latine [machara, vet ilemichara dictum t at nunc vulgo Traina dicitur. Gemina ibidem estparticida retiquiarum S. Rosalia?, aitera in ecclesia S Silvestri TrainenRosaliae

    in parte

    r,

    sis,

    aitera in parccciati S. Nicolai, ubi festimtas


    et

    SanctcV ritu sotemni ceiebratur iv Septembris,

    ne erat munitus. Verum Franciscus Secasio, cruris unius usu ab octo annis captus, aqua simul 1 et oteo restitutus est. Hieronymus d Alessandro laboransmorbo articulariab annis quatuordecim, usuidictev aqutvaddidit votum procurandi oleum pro lampade donec nova perficeretur ecctesia, atque ita sanitatem consecutus est. Solius vero aqiuv usus, patrocinante S. Rosalia, D. Antonio Bonanno dolores articulares exemit; mulieri membrorum usu destitutse vigorem restituit , ac
    ,

    ejusdem quoque imago exponitur. Reliquiarum particutam posteriorem eo attutit Panormo D Vincentius Vicino Sacerdos Trainensis qui
    ,

    veniens Panormo, ubi vigebat pestilentia, coactus est quadraginta dies cxtra civitatem morari in separato ibique peste laborare CCBpit. Invocavit igitur loci patronum S. Sitvestrum
    ,

    sensum amenti septuagenariae,


    twtf bae/icia.

    402

    Tribus

    aliis S. Rosalia.

    solum invocata
    ,

    se

    Trainensem, et singuiari pietate S. Hosallam, cujus habcbat rctiquias: atque itasanitatem con~ sccidus est. 404 Ecclesiam. S. Bosaliffi, variaque attaria ma inm gutt^ et sacella Messanaj condita, testatur Cascinus, rUnbhunm

    beneficam exhibidt modo sane mirabili. Primus qui herillorum erat sutor, Jacobus nomine nia dudum laboraverat uno loco, sed idem malum Rogavit alio item loco recenter contraxerat.
    hic S. Rosaliam, ut novo illo mato, quod majorem creabat dotorem et iaborem impediebat, quantum rogaejus ope liberaretur. Obtinuit, manente tarecente hernia liberatus est vit antiqua. Jacobus Semola rusticus catci, ,

    Mman * ! addens non pauca quoque Messanensibus beneficia per Sanctam pnvstita, sed ea a se relata tib. i. Nos de iis agemus in appendice miraculorum post Vitam. Quapropter unum dumtaxat, quod hoc loco narrat, huc transfero. Anno 1625, die
    vin Aprilis graviter ivgrotare cfvpit uxor Josephi Buttone, ac paucis diebus ad mortiferas angustias fuit perducta, quod suffocaretur tanto gutturis malo , ut os aperire non valeret. Itaque pie ad mortem sepr&parabal, atque hunc in finem

    men

    bus tam graviter vutneratus


    ut viscera effiuerent.

    est

    sub umbiiico,
    dela-

    Cum autem domum

    DE
    * 's
    *

    S.

    ROSALU

    VIRGINE.

    piam Sermtoris imaginem. Huic reautem imaginiadjunctum erat modicum quid marito ipsius Panormo liquiarum S. Eosaliae transmissum. Hac occasione maritus mgrotam
    finem habebat
    ,

    dem aqux nonnihil pie ebibens, febri liberata est. D Oujtwetnlt, 408 Omnes modo Sicilim dioeceses pertustraviomnium minima. Paotaj $*** mus, excepta Pactensi
    autem, vel Pacta, Siculis Patti, est urbs maritima in ora Septemtrionali Sicilise, et episcopalis sub archiepiscopo Messanensi. In ipsa civitate Pactensi festivitasS. Rosalia; iv Septembris celebratur. In vico vero tribus milliaribus ab urbe Pactensi dissito, cui

    excitabat ad fiduciam de Sancta concipiendam, quodfama miraculorum ejus jam late esset spar-

    JEgrota igitur concepta fiducia cum loqui non posset, mente invocabat Sanctam ac lacrymis, reliquiasque ejus pie osculata guttun admovit. Mox eodem momenio novum sentit vigorem, et malo cessante, os aperit ac clare losa.
    ,
    ,

    nomen

    Ia Giojosa

    festivitas

    quitur, gratias agens sanctee virgini Rosaliae de sanatione sua tam repentina. Maritus porro, rogante uxore, factum totum perscripsit Panor-

    ejusdem Sanctse tum iv Septembris tum xv Julii ritu solemni peragitur cum indulgentiis ac supplicatione celebri, in qua circumferuntur sanctee Virginis reliquiee, quas locus ille possedit ab anno 1625. Sacellum hisce reliquiis in ecclesia maest, in quo multa offeruntur sacrosanctse Missse sacrificia. Imago etiam S. Rosaliae ibidem honoratur in ecclesia PP. Oratorii, beatse Virgini dicata. Hactenus de cultu, reliquiis et miraculis S. Rosaliae paucis annis per totam fere Siciliam sparsis breviter agere volui cum Cascino, cujus mentem tam fideliter conatus sum exprimere, ut ipsa verba Italica frequenter tantum Latinitate donaverim et sola brevitatis ac commodioris interpretationis causa id ubique non fecerim. e 409 Volui celerem illam cultus propagationem curtammul[(l non praetermittere,etsi Sanctw Ofpcium et festum decultv tint ad totam deinde Siciliam auctoritate Pontificia data. extensum viderimus, quia celeritatem illampromoti cultus tanto magis an gloriam Sanctte spectare credidi, quanto pluribus cum beneficiis et miraculis fuit conjuncta, atque ex iis nata. Prasterea celerrima illa cultus propuagatio utcumque ostendit, vana non esse, quee de pluribus Sanctas
    jore conditum
    ;

    mum;

    eoque
    ibi

    donum

    Missam
    reliquimin
    "'''"""'-

    misit caput argenteum, ac cantandam curavit in gratiarum

    PragaUt

    aclionem. jo5 In eadem dicecesi est abbatia S. Philippi de Fragala, Ordinis S. Basilii, non longe ab oppido Myrto sita, ut docet Pirrus in Notitia

    abbatiarum Siciliw pag. 91. Hujus abbas commendatarius D. Franciscus lo Presti accepit anno 1629 reliquias S. Rosaliffi, sibi donatas Panormi. I)e hisce aidem reliquiis nemini quidpiam
    dixerat.
    noiiiini'

    Verumlamen, ubi redierat ad sanctum


    et

    1'lnUppum, ad eum venit virgo pia


    I

    simplex,

    iiuninica

    CastraDuci
    Sancta,
    :

    petiitque
    ,

    opem
    ipsius
    alia
    ,

    ab

    ipso

    pro necossitate spirituali


    illa

    dicens se ad

    eum
    erat

    missfim ab
    ;i

    qtiae in

    domo

    vespern pneeedente

    haec autera

    noo

    emt quam 8. HoMilia. Ita Cascinus dicens abhafnn primo attimitam h,vsissepr<v nimia
    ocrto

    nlpota

    admiratione: deinde vero pietatem ipsius in S. Hosaliam fuisse auctam, summoque studio curasse, ut in magno ihidem esset honore. Postmodum nepotem aut forte cognatum, ejusdem abbatis, nomine Philipputn, ab inftrmitate sanatum esse aqua, cui etedem reliquim fuerant impositcv, idem Cascinus testatur,
    ',

    beneficiis conscripta sunt


    neficiis

    miraculis enim

    et be-

    maxime permoventur homines ad Sanctos


    ,

    colendos. Ceterum dubitare nequeo quin post tempora Cascini cultus S. Rosalise adplurapervenerit SicilicV loca,
    et

    quemadmodum

    et

    de reliquiis

    "-"

    i'>i'iih,>.

    ini;

    Petra

    aut

    Petralia,

    geminum

    est

    in Sici-

    oppidum, nimirum Petralia superior et Petralia Utraque sita est in media fere Sicilia circa montem quiolim Nebrodes, nunc Madonia ab incolis dicitur, adeoque^longissime Messana dist.it ii,t hujus tamen dicecesim utraquespectat. Porro testatur Cascinus rctiquiasB. Etosalia halia
    toferior.
    t
    :

    debeneficiis ejusdem etiam existimo.Verum plura de hisce investigare non est necesse : miracula tamen omnia, quse ad notitiam meampervenerint, colligam in appendice post

    Vitam.Nunc
    quibusque

    vero investigabimus,

    quam

    celeriter,

    occasionibus, ad alias plerasque Europse provincias S. Rosalia3 cultus sit propagatus


    K

    hrri Petralise in ecclesia majore, imaginem in S. Antonii, ac ulrobique festivitatem celebraridieiv Septembris, ncc siuc hc/tc/triis. t/trion vero Pe-

    traliam Superiorem designet, an Tnferiorem, non adjungit,

    XXXIX.
    ficia

    Cultus, reliquise et bene

    rtawMos
    t

    tw

    oppidum S. Marci, Messanam et Panormum. Ad preedictum quoque oppidum translata suntpieque


    LOl
    t>i

    eadem

    dicecesi est

    S. Rosaliae in Italia.

    medium

    fere inter

    suscepta

    S.

    Etosalfm

    saera pignora-. neque hsec

    suam ibidem frustra desiderari sivit beneflcentiam, Dominica Lombardo per annum fere insanabilem passa eratsanguinisfluawm; multaque nequidquam usurpaverdi medicamina. Deinde >accepitaquam>cuiimpositse fuerantreliquue
    S.

    Cascinus

    lib.

    3 cap.

    14

    ostendit

    cultum

    S.

    oufttwper

    Rosalisepe?- totam fere

    Europam

    fuisse pro- totamfere


    Europampror " 9Utus

    Rosalite:

    ubi

    parum hujusa

    pagatum. At, cum postea ad civitates longepturespervcncrit, ita hic Cascinum sequar, ut ex altis scriptoribus aut monumcntis relata ab ipso sim amplificaturus, quantum fieripotest diligenti investigatiotie. Continebit simul hsec relatio, quidquid fide dignum de reliquiis et beneficiis

    n flducia

    biberat,
    sonsit

    reperit, nec

    umquam

    deinde

    pn

    Uum. Xd

    inteliexerat
    et

    Laura

    vehementi per octo nicnscs confinuata eo erat adducta, ut de morte magis quam de mta cogiiaret. Usa est eodem remedio pia flducia, etsanitatem eontinuo

    Bruno, qwe febri quotidiana

    Sanctae se mihi obtuterit. Provinciarum aut re-

    gnorum sine delectu alio eum sequar ordinem, quem jam tenuit Cascinus, Itaque cum eo exorad Urbanum VIII aliosque missas jam vidimus 30, atque ea de causa de Urbe Romana nihil hic addo,sed ad atias civitates cum Cascinovroare* y
    dior.

    Frandscus OasteUa biennali laborabat eadem aqua, subito sanatum se itagamsus est, ut circumirei adprxdicandum Sanctm beneficium, FUia Dominic Lombardo, quam mom mdimus sanatam, nomine Vita, ejusobtinuit,
    febri,

    dior ab Italia, ubi Romie inchoatum S. Rosalia; cidtum, varias reliquiarum ipsius particulas eo

    gustataqite

    411

    Paula, aliquibus Patycos dicta, et

    rul-

    90

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    Calabrise mi regno Nea- ora maris Tyrrheni. In hujus oppidi tenntorio politano reliantiquam fuisse S. Rosalire ecclesiam asserit Caquix Puttlx, scinus lib. i pag. 21. Deinde vero Paulam aliRiveUi,
    est

    367
    instituta fuit ob

    A go

    Paola,

    oppidum

    citerioris in

    tate,

    qum Neapoli
    .

    pestem sub-

    AUCtOII
    J

    latam

    quid retiquiarum delatum est per quemdam e Societate Jesu atque idcirco sacellum Sanctse erigere voluerunt domini istius loci, ait iisdem fere verbis Cascinus. In Basilicata et in dicecesi Po * lycasfrensi oppidum est Rivellum, quod in territorio suo antiquam habebat S. Rosalise ecclesiam. Rac de causa Cascinus ait Rivetlum sed misisse ejusdem Sanctse reliquias, quibus poputi devotio
    Trivici, ubi

    415 Itaque Neapoli die iy Septembris magno cum apparatu celebrala S. Rosalia festivitas ecclesia SS. Trinitatis de Monte, ait Auria. Demde etiam decretum, ut id fieret annis sin-

    indetjue fttlivitai

    m
    S.

    anmux

    ibx

    celebrari
    jita,

    ca

    gratiarum actionem de beneficiis per Rosaliam obtentis. Hisceporro auditis, senatus Panormitanus gratias egit de gtoria S. Rosaiia; promota Neapoii per litteras ix. Novembns anni L657 Panormi datas, quas recitat Auria pag.
    121 et 122 In hisce autem significat, se inteltexisse, raria sacetta Neapoli erecta esse, et eccle-

    gutis in

    anno 1627 excitata fuit. 412 In principatu Ulteriori intra montem

    Sancta

    est
    ;

    Apenninum

    siam quoque sedificandam SancUv propriam, ac

    fiutrona

    vulgo Trevico, aut Vico della Baronia, civitas modica, sed episcopalis, quse inter primas regni Neapolitani civitates cuU tum S. Rosalias magna pietate suscepit nec sine gratiis obtentis, ait Cascinus, licet nullam nomi;

    est Trivicum,

    demum annumerandam
    tom.

    esse pntrouis

    arUaiis

    Neapolitance. Aurianon explicat, an hac rc ipsa fuerint peracta. At Mancususin HistoriaS. Rosalite
    i

    pag. 274 patronam Neapoti etectam

    asserit, sed

    nutlum

    citat

    auctorem

    magnamque
    sit

    natim referat. Reliquise Trivicum deiatse sunt circa finem anni 1627. Trivicanse ecciesise eo tempore prseerat Hieronymus Mezzanius, qui S. Rosaliam elegit patronam civitatis, acreliquias ejus B annosequenti 1628, die xxiv Apriiis, ritu maxime solemni magnaque cum veneratione transtulit,

    prsebet causamdubitandi, ancivitatispatroac


    etecta,

    quod non

    nisi

    unam nominet
    festivitas.

    ecclesiam, in
    tMMpfJTflU

    qua celebratur Sanctse

    110 Certiora igitur sunt, qiue pag. 122 subdit Auria ; nimirum SanvttV retiquias Panonno Nea-

    Panormo
    tjuii
    .

    reli-

    potim

    7nissas,

    hasque argentr.r nct nsns


    t

    thcc:r Jc-

    annua hujus transtationis festivitate. Itaque duo quotannis festa S. Rosalite Trivicipeinstituta

    positas esse in ecclesia S. Lucim de Monte, ubi

    raguntur, alterum
    Xeupoli snbht
    ftlfll

    iv

    Septembris, alterumtrans1625
    S.

    lationis xxiv Aprilis.

    sacellum SanvLv dicatum, et annua festivitns instituta pnvterea anno 1661 a sanatu populoque Neapolitano iampadem argenteam magni ponde:

    413 Neapolim
    tiquias attulit P.

    jam anno

    Rosaliae re-

    male/i

    eium.

    Andreas Gonzaga Societatis Jesu, qui eas Panormi acceperat a Cardinali Doria. Verum exiguam dumtaxat harum particulam ibi reliquit, donatam personse particulari, cui illa satuti fuit. Decumbebat magicse ariis maieficio mulier non ignobilis, et nurus Consitiarii Salinas, mense Novembri anni 1625. Decumbenti applicatse sunt memoratse reliquise, ac mox surrexit infirma, jam pro?^sus sana. In lecto autem ipsius inventa sunt magicarum prsesti-

    ris missamesse Panormum, ut ea perpetuo c< savro corporeS* Rosaliaj arderet. 417 Hisve aliud regni Neapolitani oppidum adjungit P. Caietanus Maria Noto in litteris hoc

    Al\
    .

    anum,

    ae-

    tpUt rtti

    anno 1716 ad me
    Atrani, Apulias

    datis, ita scribens

    Anno

    quiii,

    item

    mjjolvi
    potta liliera-

    oppidum

    uicoeesis

    Amalphitanffl,

    lum

    pestemaxime
    e civibus, qui

    afflictabatur. Interhtec advtmit

    unua

    bat
    S.

    secum S. Eosali reliquiaa afierequas statim ac publict; ailorandas expoauit, 9t Rosaliam cives omnes in p&tronam sunin rece:

    pere, pestia exatinota est. Refert id ea religloal viv\

    giarum
    S.

    indicia, teste Cascino, qui hsec narrat.


    cst igitur

    testimonio Petrus

    la

    Placa...

    Panormitaui senatua
    I

    Relictum

    Neapoli aliquid reliquiarum

    (aiLivlhmus

    sed in manu personse privatse, ita ut cultus Sanctse ea occasione non fuerit inchoatus in ecctesia Neapolitana, licet privatorum quorumdam devotio facile excitari potuerit. Ceterum
    Rosaliae,

    normi impressum

    anno L> l'n aubhoo titulo, Trlonsi di S. Rosalia etv. pag. 27 et 2S. Ptura tle hisvv non addo, cum laudatum Opusculum mihi admanum nonsit at sotum observo, Atranum etiam nume^
    fbttico, ipuhl
    i

    Opcrc

    est

    atiam partem reliquiarum suarum P. Andreas Gonzaga portavit ad patriam suam, ibique etegans saceltum Sanctse exstructum Atnon indi.

    rari inter urbes pestitentia tiberatas

    8.

    Boaaliffl
    titdt

    patrocinio in Fpistola senatus Pituormil.ani

    num.
    418

    828.

    cat Cascinus, ubi id fuerit.


    ac tleindc urbi
    peiffl

    Anno

    1630, die

    iv

    Septembris, fcstivitasotemnitate
    el <trr<>tn>-

    CulltU
    i/tti

    <t rrl,-

    414-

    Attamen cum anno 1656 ssevissima pe-

    tem

    S.

    Rosniio;

    maxima

    Ancon.r,

    Uberata,

    stilentia civitas

    Neapolitana graviter affiigeretur, patrocinium S. Rosalise non neglexit, sed eam cum aliis patronis invocavit, atque ita iiio flagello liberaiam se sensit xvn Augusti. Varia

    ne celebrare
    siasticsead

    ccepit

    Ancona, urbs dilionis Ecols


    itlam
    ftt-

    mare Adriaticum. Cascinus


    S.

    sius referens festivitatem, asseril cetebralam esse


    in

    honoivm

    Kcmalia*, liberatricin

    a peslc,

    /Lvv.

    iilius rei testimonia affert Vincentius Auria in Rosa ccelesti pag. 119 et sequentibus. Paironi

    invocati fuere Sanctissima Virgo Deipara Immacutata, S.Januariusantiquus patronus, S. Franciscus Xaverius recenter ea de causa electus, et S. Rosalia tamquam universatis contra pestem patrona, quantum existimo. Recitat taudatus

    verba nonnuttam prsebere possunt suspioionem de liberata Anvona a peste pairocinio S. ftosaliffi. Imo Mancusus ssepe taudatus tom i pag. 286 peste liberatam svribit, hunc ipsum allegans Cascini iocum. Verum examinandum prius erat,
    .

    an peste taboraverit

    eo

    anno Ancona

    guod

    in*

    Auria fragmentum epistolse proregis Neapolitani, ac testimonium medicorum t in quibus prsedivti enumerantur patroni, quibus tiberatio Neapolis a peste attribuitur. Consentit etiam Franciscus de Magistris scriptor Neapolitanus in Statu rerum memorabilium civitatis Neapoiiianse,

    venire nonpotui. Itaque non ausim iiberatam d\ cere, sed matim suspicari, Sanctam ibidem fuisse cetvbratam, aut quia Ancona in pericuto fuit

    contrahendse pestilentise t et ad Sanctw palr</ nium vonfugit aut quia alia quadam occasione pietas Anconitanorum erga S. BoaeJJftDQ fuit ex;

    citata. Festivitas ilta cetebrata fuii

    in eCQtesia
    sta-

    ubi pag. H2 pane ImmaculatEe,


    ait,

    Depictee erant
    S.

    imagines
    ob

    Dei-

    Societatis Jesu. At

    non exprimit auctor, an

    Januarii, et Francisci Xa-

    verii

    et

    D.

    Rosoleae

    cum

    inscriptione,

    ua-

    bem

    a peste servatam. Agit enim

    de

    festivi-

    fuerit, ut singulis annis repetcretur. Veri simile tamen est, quotannis cetebrari, cum dicat non minori sed potius majori solemnitate ve-

    tutum

    tctiratam.

    m
    ti
    i

    DE

    S.

    ROSALIA VIRGINE.
    lere ccepit S. Rosaliam, cujus imago Romas picta anno 1718 collocata fuit in ecclesia monialium

    roii

    J. s.

    lebratam esse anno 1632, postquam reliquiae S. Roadjunsalise Anconam fuerant perlatae. Demum

    D
    cultus
    Setij-,

    Ttisculi,

    tt

    Lucx, ubi

    quxdam obten
    t* gratix
    :

    idem festum actum esse in castro quodam vicino, quod Falconero dicitur. 419 Luca, urbs Etruriae, sed sui juris et respublica tibera, non minori pietate cultum S. Rosaliae amplexa est, quam modo dicta Ancona.
    git,

    S.

    Clarae, ibique celebrata festivitas, ut

    narrat Mancusus tom. i pag. 275 et lum in eadem provincia, Italis Frascati, cultum
    S Rosalia;
    ctae

    fusius seqq. Tuscu-

    Inle

    ramn.v, Ascut(.

    Ravenmr

    amplexum

    est

    anno

    1717, posita

    San-

    Ait Cascinus, credidisse Lucenses,

    S.

    Rosaliam

    ex urbe sua originem trahere, quia Sinibatda


    familia nobilis ibidem est et antiqua, ideoque Sanctae cuttum tanto ferventius amplexos esse. Jam suo loco monui, varias de genealogia S. Rosalise esse sententias, licet omnes ejus stirpem a
    Carolo
    cultu

    imagine in ecclesia Societatis Jesu, cetebrataque ibidem sotemni festivitate, de qua laudatus scriptor pag. 284. lnteramna, incolis Terni vocata, diutius S. Rosaliam coluit. Ecclesiam ibi eidem aedificavit Joannes Georgius Castetti, eques Ordinis Metitensis, postquam Melitam Sanctae
    patrocinio peste liberatam viderat, ut suo loco narrabitur. Habetilla ecclesia Sanctae reiiquias

    Magno

    deducant.

    Verum

    hic

    sotum de

    et reliquiis

    agirnus. Testatur Cascinus se

    particulam unam Raphaeli Olivetano atque atteram quoque aliunde ad eamdem urbem pervenisse priorem thecae <ii-<j(>>it,e;r, itlUrram cryst.atUme inclusam servari fcstimtatem vero Sanctae in pluribus peragi ecctesiis. Ceterum praecipuus promotor cultus S. Rofialiffi in urbe Lucensi erat D. Vincentius Sinibatdi, cui varia ejusdem Sanctae patrocinio cot:

    pro Lucensibus dedisse abbati


    :

    ejusque festivitas ibidem quotannis ritu solemni peragitur, teste Mancusopag. 284, qui nonpauca etiam beneficia a poputo obtineri affxrmat.
    siae in

    Asculum Picenum, oppidum quoque st<Uus EccleMarchia Anconitana, vulgo A*<;uli dictum,

    habet ossicutum S. Rosaliae in ecclesia Societatis, eodem testepag. 285. Ravenna, Sanctam colere ccepit anno 1718, sparsis primum per civitaJesu,

    tem multis imaginibus, quibus civium pietas fuit


    accensa. Imago deinde ejusdem Sanctae exposita fuit pubiicae venerationi in ecctesia Societatis, ibi-

    H lata beneficia scribit Cascinus, dicens non modo domum ipsius,sed illum ipsum,uxoremque ejus
    <! /if/os
    ,/

    s.

    liu

    :Ava atljutos, ct
    ;

    dici desperabant
    item cuUub
    <t

    quidem, durn menihil tamen de eorum morbis

    que festivitas instituta die xv Julii, quae dies est


    corporis inventi. 423 Anyio 1717 reliquias
    S.

    dislinctius explicans.
    rellquh Crr
    monir,

    Rosalise

    accepit

    retiqui?,

    mi-

    420 Cremona, civitas ducatus Mediotanensis satis nota, S. Rosuliam venerari ccepit, ejusque

    Bononia, celeberrima
    nio

    ltaliae civitas,

    sub domi-

    raculo in viu
    nobilitatx,

    summi

    Pontificis.
    2

    opem implorare occasione militum Sicutorum, quorum duoo Petrus Valdina marchio della Rocca secum habebat Sanctie retiquias.
    <-a

    paulo protixius tom.

    Narrat istud Mancusus pag. 150 et seqq. Hasce

    Dononiam

    de-

    uu*

    Cremonam
    <

    fj-ai/nir,'

    pcstilcutin t/iharasse scritnt.

    'aseinUS,

    reliquias Panormo in Italiam et Bononiam deportandas acceperat illustrissimus comes di Ru* bitant, qui cum ittis se navi commisit Neapolim
    tendenti. Verum post biduum navigationis duae naves Turcicae navim iltam cceperunt persequi, ita ut necessario a recta via deflectendum esset, ne praeda hostibus fieret navis Christiana. Haec autem ubi toto octiduo ita fugerat, sequentibus semper navibus Turcarum viderunt Christiani se esse non longe ab urbe Tunetana, atque idcirco evadere nonposse humanis viribus. Itaque ad preces se converterunt, productisque S. Rosalise reliquiis, eam enixe rogarunt, ne sacer iile thesaurus, venerationi fidelium destinatus, praeda esset infidetium. Post breves preces sffivissima orta est tempestas, obscusatoque cselo, quod ante
    ;

    videtur intetligendum de mato quodam periculoso et contagioso, qualia frequenter oriri soUmf iu cxcrcifihus. Verum, quatei-itmque fuerit
    ijianl

    contagium, testatur auctor, imaginem piam S. Kasaliin pictam fuisse jussu praedicti militum ducis,

    eumdemque curasse, ut aqua consecraretur reliquiarum 8. KusaliaB impositione; atque hac luptamullis sanitatem fuisse divinitus restitutam,

    itaijue inagnnm Crammcnsium devotionem enalam erga 8. Eto aliam. Cum autem laudalus Valdina particulam retiquiarum suarum Cremonae

    et

    Fon-Z.it

    ii

    reliquisset, ewstructum est in ecctesia S. Viti attaredicatum S. Etosalice per eminentissimum dom/aum Petrum Campora episcopum Cremonensem. Statua insaper SancLr erecta per Bernardi/icm Wcsta, eaque ad S. Viti ecctesiam portata solemni supplicatione, Pro hisce auctor laudat VUom brevem 5. Etosalia editam anno L688 joer P, Franciscum Abriani Ordinis Carmelitarum aa veroanmta Sancta festivitas Cremome etiam sit instituta, ea> relatis non liquet. l:M Popum Livii, urbs ditionis Pontifi.citv in Romandiola, vulgo Porli dicta, reliquias 8, Rosa:

    serenum erat, prospectus extra navim non nisi ad dccem passus patuit navis autem abrepta
    :

    vehementissimo. iuflatis velis intra quatuor circiter horas jactata est in portum Neapolitanum quod iter naturaliter perag-i non potest tempore tam brevi. Heec sibi relata esse ab ipso comite di Rubilant, asseruit juramentoque confirmavit Bernardinus Ignatius Astensis prevento
    .

    particulam oosta accepit, eoper //>< costw particuta theose argentex fuii imposita, erectaque ibidem Sancttestatua in sacello elegantt. Bahisce non sotum proflucoit multn poputi dcvotio, sed festivitas etiam instituta quotannis oelebranda, teste
    Liee

    flagitavit, et

    Casoinum transmissam

    sbyter ex Ordine Capucinorum, cujus juramentum recitat Mancusus una cum relatione ejusdem hic compendio data. Porro Bononiensis senatus allatas reiiquias honorifice suscepit, atque in ec-

    Casoino, qui hisce plura non addit de cultu Sanc/.r in Ualia, Verum Manousus in Historia S.

    Roaalia multoplures Italia assignat urbes, qua cultumejusdem Sancteepostea suni ampiex<v.Lu~ bet soriptorem iUum sequi, urbesiUasenumerando, sed brevissime t et eo ordine, quo prxcedentibus ab ipso sunt additm,
    ttfl

    Setia,

    Pontificuv in

    oppidum Campania Romana, anno


    ,

    vulgo

    Sezze

    annuatim ceiebrari m quadam ducatus Mirandulani ecclesia, quam non nommat. Per totam insuper dioecesim Mutinensem agt eamdem festivitatem,
    uti

    iv Septembris. 424 Laudatus scriptor tom. banctae festivitatem quoque

    orandum die

    sua S. Petronio dicata deposuit testaturque Mancusus, exstrui coeptum fuisse saceiium marmoreumad honorem Sanctx, dumscribebat alia quoque magnifico opere coepta fuisse, adrehquias honorifice collocandas festumque cetectesia
    : :

    pag. 288 docet

    culttis in
    tis aiiis

    mul-

    Italix

    urbtbus,

    ditionis

    1716 co-

    mente XI. Facultatem ceiebrandi Officium

    7ium. 321 episcopo Mutinensi concessum a CleS.

    jam

    dixi
    Ro-

    saliffl

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    A
    saiiasper totam dicecesim petierat Mutinensis prsesul Ludovicus Masdoni, quia credebal sanitatem
    sibi
    diret.

    869

    Hoc factum ipsx moniates


    testatse

    subito sanatx,

    <
    J

    prsemissojuramento,

    instauratam Sanctse patrocinio.

    Cum enim

    anm
    in

    sunt xxi Februarii

    multis aetalis ingravescentis incommodis et infir~ mitatibus ad obeundum officium episcopale ine-

    1724 coram publico notario Antonio Francisco Prossuttino, et duobus testibus ex Ordine

    Minorum de
    Actu

    Observantia, prout latius narratur

    plerumque affixus esset, Sanctam sibielegit patronam,ac viressibi eo usque redditas sensityUt clerum suumconsec?*arerur$umposset,
    ptus, et lecto
    et dicecesim quotannis lustrare, quemadmodum fusius refert Mancusus tom. 2 pag. 148 et 149. Coli eiiam S. Rosaliam Placentise, ac in ducatu Ferrariensi,et in Mantuano,asserit taudatus scriptor pag. 289, sed modo quodamvago, ita ut ex dictis ipsius colligi nequeat,an in locis istis annua ceiebretur festivitas. Idem ait pag. 291 exercitum

    notariali,

    apud Mancusum

    edito,

    quem

    episcopus Recinetensis confirmavit, fidem et auctoritatem prsedicii notarii testando iv Martii

    ejusdem anni, quemque archiepiscopus Panormitanus eodem anno, die 2 Apriiis, in Acta referri curavit, suoque nomine subscripsit, ita ut
    triptex
    itta

    sanatio abunde videatur firmata. Ve-

    Hispanum Mediolani pestis

    pericuio liberatum,

    indeque suspicatur Sanctam ibidem coli : at nullam producit auctoritatem, nec ulium assignat tempus. Verum Genuse festivitatem celebrari in ecclesia Clericorum Regularium, qui ministerio infirmorum se addixerunt, devotionemque ibidem

    clarumnon an omnes tres eodem die sint sanatse, an dive?*sis sed solum ex illa constat, subito omnes sanatas esse malimque suspirari singutas esse sanatas diversis diebusjumquodde diversis diebus fiat mentio, tum quod dies sanationis non exprimatur. Ceterum reliqui.r ill& 8. Rosali&i monialibus donatse erant a viro nobiti Caroto Calcagni, habitante Messawe, sicut additur in testimonio
    est,
    ;

    mim ex

    reiatione jurata tnoniatium

    multum esse auctam anno 1717, clarius eodem loco


    testatur.

    monialium.Hiec de Itatia sufficiant, iicet dubitare nequeam, quin Sanctse cidtus adptura etiam Itaiise

    B
    reliquix ciiam

    425 Mons Physcon oppidum est Etrurise


    Rosalise

    Montc

    pfaj-

    anno

    vulgo Monte Fiascone Pontifcise, ubi cultus S. 1717 receptus fuit magno ardore.
    , ,

    ioca pervenerit.

    fuse narrat Mancusus pag. 292 et seqq.. ex quo prsecipua breviter capita colligam. Ibi-

    Rem

    XL.

    Cultus, reliquiiB ct beneficia

    deminseminarioepiscopalivaria distributa sunt exemplaria Vitse S. Rosaliee cujus lectione omnium ibidem pietas in Sanctam est accensa. Celebrata igitur in seminario festivitas inventionis die xv Julii magno cum apparatu; ac tunc ve,

    in Gallia, Hispania,

    Germania

    et

    Hungaria
    Quandoquidem
    tui,

    nerationi exposita imago Sanctse, inventa apud civem quempiam, qui asserebat se eam pingendam curasse, quia in mari Siculo liberatus erat

    Cascini vestigiis insistere sta- Ntwa


    Itaiia in

    cum eodem ex

    vivinam transtjit.v

    t nuneu vatowto,
    '

    ibo Galiiam, ubi

    Nicseam Proviuci.v,

    abaliis " 6n a* ur P M "

    imminenti naufragio, invocata ope S. Rosalise. Porro Franciscus Perini nobilis Panormitanus,
    ubiprsedicta audierat, particulam digiti S. Rosalia?, quam habebat aidhenticis testimoniis munitam, donavit ecclesise seminarii Montis Physconis S. Bartholomseo dicatse. Harum reliquiarum translatio solemnitate celebri magnoque apparatu facta est die xiv Jidii, et festivitas inventionis die sequenti pie cetebrata. Atque hoc modo inchoatus est Monte Physcone S. Rosaliae cultus, pietate in Sanctam ad oppida qusedam vicina C simul propagata. Hisce subdit auctor, Florentise die festo S. Rosalias imaginem Sanctse exponi in ecclesia Societatis Jesu Liburni * vero sacellum eidem Sanctse dicatum esse in ecclesia S. Marise Montis nigri, multumque eo populum concur:

    Italue attribuitur, peste liberatam scribit post


    S. Rosalia? nuncupatutu. Rem narrat hoc modo. Niccva Gallis Nice, Italis Nv/.7.i\,qu{e sitaest in limite Itaiise, et caput est comitatus Niciensis, gravi laborabat pestUentia, uti mult.v alim urbes

    votum

    eo tempore.

    Livorao

    Cum autem audivissent Nicienses S. Rosaliam contra pestitentiam esse patronam; ac scirent reliquias ipsius honorari inpago comitatus Niciensis, dicto liuceramc, qui paucis sotum miltiaribus Nicsea distat ibique esse sacetium eidem Sanctse dicatum ; ad patrocinium ipsius confugerc decreverunt atqae id fecerunt hoc modo. Voverunt Nicienses, se daturos tampadem argenteam memorato S. Rosalite sacelto seque in urbe sua atterum sacellum eidem Sanctse erectu;
    :

    rere in festivitate S. Rosaliae. At non edicit, an Sancta in duabus istis urbibus Officio coiatur ecctesiastico.
    et

    eiquealteram lampadem daturosargenteam. et votum ittud impresserunt, multisque miserunt in circuitu. Voto nuncupato, ait Cascinus,
    ros,

    Quin

    cessavit pestitentia

    idem videri potest apud Jo<(

    Recutea,

    426 Ut huic coilectioni de cultu Sanctse in Itafta fi

    fredum

    in Nicsea pag. 52.


    sanetr
    >>
    ''

    ubi varia

    nem imponamus,
    ,

    restat

    memoranda
    ,
    ,

    civitas
    ,

    tmpetrata
    oencfictu.

    pi cen i, S eu Marchise Anconitanse Recinetum quo rehquise S. Rosaliae vutgo Recanati dicta
    pervenerunt anno 1723. Res tota narratur a Mancuso tom. 2 a pag. 156; sed compendium mihi sufficiet. Anno 1723, mense Sepiembri, in monasterio Recinetensi monialium S. Stephani tres e moniaiibus, videticet Candida Columba Ghinetti, Barbara Constantia Fortuna,et Rosalia Cherubina Leopardi, iecto decumbebant continua febri vexatse. Cum autem non diu ante delatse essent reiiquise S. Rosaliae ad prsedictum monasterium, infirmse moniaies ad opem Sanctse confuqerunt eaque pie invocata,capita sua memoratis
    :

    428 Prseterea post biennium litteras miserunt ut ftagitarent nonnihit reliquiarum Sanctse Rosalise. Exemplar litterarum quibus reliquias istas petierunt Nicienses, ante me habeo. Dat& sunt Nicsese xxiv Junii anni L683,

    rctt

    Panormum,

    7 ltl " ,

    H P'-

    et

    subscriptw hocmodo,sed Itatice

    Syndici

    Ni-

    cienses. Andreas Bontti secretarius. Asseritur votumS. Kosaliie factum, additurque peti retiguias

    ad excitandam magis poputi devotionem, Quia


    simulac nuncupatum erat votum, subito cessavit dictum contagium miraculo vere magrno, Eeternaque mcmoria di#no. Id contigisse anno
    1631 ante in eadem epistola dicitur. Retiquias vero anno 1634 impetrarunt, teste Cascino, qui suas ipsedonavit. Inscriptio tamen apud Jofredum pag. 52 exprimit annum 1636. Verum

    reliquiis tangi voluerunt. Quo facto, mox febris abscessit, sanasque sic reliquit, ut deinde non re-

    cum

    ; ,

    370
    iUCTORE

    DE

    S.

    ROSALIA MRGINK.
    cumque ambigua sunt
    :

    J.S.

    cumdicatgeminamparticulame$semis$am,prior forsan anno 1634, altera 1635 missam fuerit. Eodem teste, Nicienses argenteam lampadem S. Roaalixdomum miserunt Panormum; ac eidem in
    cathedrali Niciensi elegans erexerunt sacellum. 429 Parisiis ab anno 1G2S particulam costse S. Rosaliae habuit Anna Austriaca Franciae regina,

    nam pro varia

    interpuncultu

    ctione va-rius exoritur sensus,

    nimirum de

    rcliqui* item
    Pariiiii
    et Ili-

    SanctxMolinis detato secundum interpunctionem datam vet de peste Molinis mque putsa ac in vocem Molinis. VeItalia, si comma ponatur post quatiscumque fuerit mens Causini agit de rum Molinisin Gallia,non deMechliniainBrabantia,
    ; ;

    quaeet Sanctse imaginem pingijussit. Particula maxillm ejusdem Sanctse ab anno 1631 servatur in ecclesia dmnus professm Societatis Jesu, S.Lupetiit et obtinuit
    I)< /ii
    i

    ut

    dovico dicata Parisiis. Retiquias S. Rosaliae etiam Clemens de Bonzy episcopus * liiterrensis in Oeetiuuio qiwd urbs Utterrensis
    ,

    ipsum perperam intellexit Auria, dicens S. Rosaham Mechtinise in Brabantia coli solemniier. Quippe cultus Sanctae non est tam cito inchoatus Mechtiniee.sed ibi cceptus est,dum fuit permissus
    Uelii/uix

    peste afjtigeretur, teste Cascino. Addit Mancusus pcstilentiam cessasse per atlatas reliquias : nec dubium est, quin cessaverit, sed quomodo aut quamdiu post allatas retiquias, non invenio.
    Thirjrrnum
    vtro
    ct

    omnibus ditionibus regis Hispanise. 432 Ex Gallia Cascinum sequor in Hispaniam, de qua breviter sic disserit Civitas Pa:

    m
    ;

    Htspatiiam ad

    normitana, simulac reliquiae S. Rosaliae venerationi fidelium fuerunt expositae, duas ex illis insignes particulas, saxo illo lucido vestitas, inclusasque duabus thecis, quas corallides ornabant, in Hispaniam transmisit ad repvm Philip-

    regem misax

    80

    Hisce adjungo annotationem a

    Noto
    ;

    Moit

    nr,
    tii,

    ii$

    accep

    factoijuc

    siiiptuin, quse Panormo huc missa sic habet Anno mdcxxx (pestitentia tiberatse sunt patrociflioB,
    Kosalise) civitates Galliai

    pum IV
    neratione

    et

    reginam.

    lllse

    vero exce;

    tae

    sunt ve-

    voto,
    '
    *

    Thigernum*

    (in

    dig-na regibus

    tam

    Catholicis et piis.

    Thici
    MolllJllK

    Atoernia inferiori, ) et Molinos * (Borbonensis prnrritri/e raput ;) ut fuse scribit P. Stephanus Oharnillnrd Societatis Jesu in epistola ad P. Joanncin \lariam Amato quam hic typis edidit in OraHone Beounda in solemni studiorum lustratione pag\ 135. Assignata epistota Italica est, scriptaque anno 1705. Ejus compendium sufliciet adproposi:

    Reliquias hasce omnes, aut certe partem unam rex Catholicus deinde donavit regali monasterio S. Laurentii, ubi anno 1722 testimonium Cardinalis Doria, quod ibi cum reliquiis servatur, propria manu exscripsit Pinius noster. Illud huc transfero
    :

    Joannettinus Doria
    in

    S.

    R. E. presbyar-

    ter Cardinalis tituli S. Petri

    Monte aureo,
    ,

    tum nostrum. Refert Molinas anno 1030 peste graviter laborasse, magistratum autem S. Rosaliae vovisse annuam supplicationem, ad ipsius honorem pie instituendam
    in ejus die festo
    instituta,
    ;

    chiepiscopus
    tanae,

    Panormitanus, fidem facio


    virg-inis

    et

    at

    testor ex reliquiis S. Rosaliae,

    votoque

    pestem cess/tssc Oocasio votisic exponitur. Cappucini quidam narrarunt Motinensi magistratui, civitatem AlvemiSB Thigernum, unde venerant, pestelibe-

    nuncupato ac suppticatione

    ritfiun

    essepost votum

    S.liossiliw

    que nonnullas ipsius reliquias ab aliquo


    pitriuti 'tiutt/ttfs '/'/t/f/rruens/fut.s, (Jiuu
    cu/let/ii Snrirftitis

    factum,acceptasP Caprrru reetor


    sr /rtu/itttts

    cujus corpus nuper est lapideis thecis mirifioa conmontis Peregrini cretione inclusum, fuisse desumptum capitulum humcri ojusdem beatissimae Virginis, quod ad sacram Catholicam regis domini nostri Philippi IV majestatem transmittitur a senatu Panormitauo. Ut autem in exhibendo cultu praefata majestas
    ,

    Panormiinventum in specu

    minimc
    les

    sit

    anceps, ceterique
    et

    omnes

    Christi

    tide,

    possint rite colere

    relig"iose

    venerari

    iu

    Jrsu

    sti/ut firassrl

    ejus rei testimoniura praesentes litteras dedi, propria

    habereS,
    pette dintulia
    Uberatir,

    ftosaliffl,

    votumnuncupatumest,
    ,

    cessa-

    rt/i/Hopestiltmtia.

    voto,

    Addit tamen revixisse pestem quando quo etiam promiserant Moiinenses, se curaturOS, ut pingeretur imat/o StjneLf, uou sntis
    L31
    ;

    Panormi xxxi anno Domini mdcxxv. Joannettinus Cardinalis Doria, archiepiscopus Panormitanuseic*. Ita authenticum Gardinalis testisubscriptione et
    Aug-usti
    ,

    sig"illo

    obsig-natas.
    ,

    Indictione viii

    velociter satisfactum est


    /mjilrlniii Itanc

    at

    rursum

    cessasse post

    monium* 433 Factum memorabite,


    satis si?it certa,

    si

    omnia adjuncta

    exerdtw
    Iibe7'atus

    His

    quoque voti partem. Dubitabunt q fortasse Molinenses de veritate hujusce facti quia iu /itbittario urbis de eo nihil est inventum in tabutario vero capituli duas solum breves inVontm niemori,v quarum prior dicit, renisse anno L681 iiiiiqistratuni ad CO/piHtfwn ac rogasse ttt iusiif/>e/-e/ne supplicatio seeundum votum. Al:

    mihi communicavit
    )

    mox

    tauda:

    panus contagio
    .

    tus adjutor, Cajetanus Noto, ita scribens

    Cum

    tera habet, renisseniugisfrtt/uui ae petiissea capitutOy Ut instituoretur snpplicatio g-encralis, ad :i;',vndns IVo gratias pro liborationoa peste. Ve-

    rmn in netttra ftt mentio S. RosBliffl. Itih/ue exiStimo P, Chamillard fnefuui narrasse ex litteris tiiittuis oollogii Societafis Jesu, in quibus simiUa solent notari nam votutn primo cum adjunctis personis refert, aitque subscriptutn fuisse, Detnmonet. Deindc vero pro occasione voti ac evcntu rei taudat 1\ Lohol Booietatifl Jesu. Ceterwn senatus Punortnitanus in epistola sua
    -.

    anno ( 1652 JoaDnes Austriacus Barcino nensem urbem obsidione cingeret, pestifera lues, quse per regna Hispaniae grassabatur, Hispanum exercitum maguo militum damno invasit a qua tomen repente liberatus est, ubi solemnis supplicatio indicta fuit, in qua S. Rosalise effig-ies circumlata est. Habetur haec narratio in libello, eodem anno mdclii Pauormi typis Nicolai Bua
    hoc
    :

    impresso in

    8.

    cui
    :)

    titulus est (Italicus,

    quem
    ,

    Latinum
    " patrati
    " "

    facio

    Relatio stupendi

    miraculi

    per

    S.

    Rosaliara virgiuem

    Panormitanam

    in

    exercitu

    tatis

    regis nostri Catholici, et solemuiea de causa eelebratse Matriti in die festiipsius


    iv

    vitatis

    Se])tembris

    mdclii,

    accepta

    ex

    litteris,

    datis in aula die xi

    ejusdem mensis

    ad Pontificem inter urbes SancLv patrocttiio gavisas uumerat Thigemum et Molinas ew hisce monumentis, quantum opinor. Auria in Rosa cwlestipag. 102 e.v Inario Nieoktt Causini, quod mihiad manutn twn est, hxc productt verba ai/ iv
    Septetnbris
    :

    a persona summje auctoritatis . Ibi autem haec leguntur verba (Itatica, sed rursum Latina red-

    dcnda

    :)

    Serenissimus

    dominus Joannes Au-

    striacus pie imploravit opera virg-inis Panormitanae S. Rosaliae atque ubi ipsam (id est, pi:

    S.

    Roaatia

    de

    Normannis oriunda
    in
    ltalia,

    ctam ipsius imaginetn) cum applausu


    "

    niirae sauotitatis,

    quie pestis oxpultrix

    ot Moliuis oolitur

    magrna solomnitnte.

    Verba ut-

    "

    et devosolemni supplicatione circumferri curaverat, ut ab omnibus honoraretur et coleretur; miraculum revera stupen-

    tione per exercitum

    in

    "

    dum

    DIE QUARTA SEPTEMBMS.


    A
    " " " " " "

    3n
    fuit in

    omnibus perfectam sanitatem consequentibus, non solum a malo contagioso, sed a quacumque etiam alia infirmitate, ita ut post hauc supplieatio-

    dum!

    cessavit illico contag*ium,

    beratio comperta

    urbe Vienna Austri*


    beneficii

    t'CT<t|
    ,

    malo contagioso
    de
    in

    liberata patrocinio Sanct*.


    tanti

    Un-

    >

    memoriam

    Vienna? patrona, et in colleg-io


    ejus

    nem nullibi melius et perfectius sanitas vigeret quam in exercitu Catholico . Inde adnitentiP.

    acclamata fuit (tmo in domopro-

    fessa) Societatis Jesu ejusdem urbis

    sumptuosum
    h

    nomini erectum

    fuit altare, atquo

    bus
    tano

    loco

    Josepho Spucces Societatis Jesu Panormiconciouatore,


    et

    regio

    doctore

    Pamiano

    Bertolo Panormitaui senatus npud Catholicum re-

    publico eleg*ans ipsius statua, ante quam sin ffH lis hebdoraadis die Sabbati litaniae ejus piissime decantantur. Ilisce necdurn contentus populus imagi-

    gein procuratore, solemne festum D. Kosalise in Matritensi urbe celebratum est. Hoc factum etiam

    nem

    Sanctas

    depingendam curavit

    in

    januis

    domus

    reliquise in

    Najorica insu
    la.

    narrant Auria in Rosa ccelestipag. 110 et Mancusus tom. i pag. 271. 434, Ipsa quoque urbs Barcinonensis pericuto infectionis exposita fuit per quemdam mercatorem, qui, morte appropinquante, aperuit, cur singulis annis festivitatem S. Rosalice solemniter celebrasset,nimirum merces pretiosas sed infe,

    suie in gratiarum actionem de miraculis, patrocinante Sancta patratis toto illo tempore, quo pestis

    duravit isto anno (1G19, ut ante insinuavit.) Quin

    imo Georgius Tecler, istius reg;ionis pictor, venit ad implendum votum visitandi speluncam S. Ro$alias in monte Pcreg-rino, testans veritatem facti, una cumLaurentio Churelicli fierraano, qni Panor-

    mum
    est

    venit, ut distinetam facti relationem

    urbem induxerat, ibique distraxerat attamen invocaverat S. Rosaliam, ut omne averteret periculum. Ita revera factum asserit Manctas, in
    :

    comrau,

    nicaret.

    Merces illienec mercatori nocuequibus eas vendidit. At factum hoc si satis certam, mirandum quidem; sed nequaquam imitandum. Anno 1683 insula Balearis major, dicta alias Majorica, accepit S. Rosalise reliquias, quas in metropoli cognomine possidet collegium Societatis Jesu, ut lathcs narrat Mancusus tom. i pag. 272. Hactenus de Hispania, ubi cultumS. Rosalia? primum in dicecesibus quibusdam particidaribus receptum ac deinde promoliwt, per iotum rcgnum, ac per ditiones omnes Catholico regi subjectas, jam vidimus 30. Qua de causa nihil addendum est de insida Sardinia, qux eodem tempore cidtum S. Rosalias suscepit, quod regi Hispanite esset subjecta, licet seculo
    271.

    cususpag.
    runt, nec

    437 Cilleia aut Oelia, nrfgo Cilley capxd utiHdUtia comitatus cognominis in circido Ausfriaro, sitaque in confinio Stgrise ct Carniolv ad Saa,

    iis,

    nam fluvium. De hac urbe laudatus Auria miserat sequentia IIoc anno hdcxmx patoool.-

    pw

    nium Sanctai obtinuit apud Datorem omnium ^ stupcndum miraculum in imperio Germania*, in
    urbe Celia dioecesis LabacenBls, ubj tam cnnh'lis seeviit pestis, ut miseri mortalns horrendo illo inalo existing-uerentur

    ma^iu

    muitEtudina us1 ,

    que ad scxag*inta

    millia. Nihil proderant medico-

    rum

    autidota, mag-istratuum diligentia

    nee pre-

    ces aut vota diversis Sanctis facta.

    ln statu

    tam

    raiserando pius istius eivitatis epis^^opus eonfu^it

    ad
    lia

    choretidis

    devotionem et ad patroeinium Sanotffl :maPanormitanas Hosalia; n qua mirabiin variis mundi partibus contra pestem pntra,

    Rctiquix Vien-

    nam

    ad impe-

    ralorem mit-

    nostro alium regem acceperit. 435 De reliquiis S. Rosalifle in Germaniam portatis Cascinus pag. 400 ita scribit Nihilo minus augustissimo imperatori Ferdinando carissi:

    ta intellexcrat.
    vit,
    ri

    Itaque sinccrissuuis laorymis voecclesiani,


    si

    se aidificaturum

    uomlni

    <'i

    hono-

    ipsius dicandam,
    fl;ig-ellura

    preoimis sule grando illud

    Dei

    mse fuerunt (Sanctx reliquice,) ex quibus primo nonnulla accepit fragmenta in theco eleg-anti, eaquc in sumrao hnbuit honore multoque mairis
    ;

    terat eo

    ab ista civitate averteret, Non potempore pius epiacopua adlmplere vn-

    tum, quia aararium eivitatis omnino erat exhaustum suinptibus oecasione mali factis. Wruni oum
    persona dives eo morbo liborala esset
    priia
    ,

    (acceptum) deinde fragmentum insigue cx


    dio

    ra-

    ea ppo-

    brachii

    undique caudido

    lapide

    tum. Mancusus tom. ip) a 9- ^l nensibus docet, pricdictas reliquias ab Urbano VIII missas esse ad Ferdinandum II, easque ab imperatore postea donatas domui professw Societatis Jesu Viennse P. Bernardus Gollez, cujus sunt iilse litterse, inter alia sic scripsit xiv Decembris anni 1670: Dig-itum nutem hujus Sancta? sacristanus nsserit tempore pestis a Ferdinando II, Katisbonas existente, ad Domum (professam Viennensem) missum fuisse, et ab inde peatem aut

    circumdaex Htteris Vien-

    sumptibua vix
    pestia

    coaperat.

    BsdifioaTe,
    fi\ itate

    quando
    og
    avit,

    confcstim

    prodigiose in

    Pro

    hisce auclor taudat relationem


    ;

    quamdam

    an
    j,.

    no 1633 Panormi impressam subditque oratio nem, qua usos fuisse Germanos afflrmat, hisce Deus, qui cotpua faverbis Lalinis conceptam
    :

    rauhe tiu^ RosaliaBj post tot aascula intra montei invcntum, contra saBvicnlem pestilcnlinin sarrum amulctuin liilrhbus tuis esse voluisti dfl suppli;

    eilitis

    tnis,

    ut

    qui sacras ejus


    [aBtamur,
    a

    itImjiii.i.

    ooltmus,
    in-

    vel

    oommemoratioBfl
    a

    ejua

    quoque
    I

    nuroquam aut raro admodum Viennam infestasse. Primam axdem festivitatem S. Rosalia; magno splendore celebratam fuisse Viennse anno L64l, docet c.r litteris annuis prsedictse domus professse.

    tervfiiirnlihus
    et

    meritis,

    prflBBflDtlbu

    peploulis,

    malo

    pestHentifl3

    Liberemur.

    Per

    Christmm
    ,

    Dominum
    i:;s

    nostrum.
    Qrsecio
    scribit
    ,

    Qe

    Styrim metropoli
    Cascinus,

    vidgo
    ibi

    veuqxi i S $
    <

    Ali<e Uttcr<e P. Gollez


    ,

    Panormum

    missse af-

    firaiz dicto,

    summam

    de
    L688,

    /.,

    t'.i

    .i

    eii,

    Viennapesie
    I

    firmant electamin magnis mortium ct morborum pcriculis. Demum Viennam Sanctce patrocinio fuisse peste liberatatn, affirmal non solum laudalus Mancusus, sed clarius etiam ostendit Vincentius Auria in Rosa ccelesti pag. 106. 436 Pauca ex hoc scriptore contemporaneo Latina facio. Inde inquit per totam Germaniam nata est extraordinaria devotio erga 8anS.
    , ,

    Rosaliam

    Viennse patronam fuisse

    volionem in S

    llosaliam gsse
    eujufl

    natam anno
    r

    vhi

    patrona
    :

    tamquam
    liberati

    elecla

    in illam,

    benefldo

    fuerant p<'slc

    Grajcenaea.

    Mancuaus tom.

    pag.

    262

    originem hujusce Cuitus d$clarat exepistola Ms. P. Wolfgangi Reusxen, qui de eo varia i'anor-

    mum
    Orig-o,

    perscripsit
    inquit,

    anno

    L870, die
    Beataa

    ii

    Decembtns.
    tn

    cultus

    hnjua

    no tro

    ctam,

    (ex Cilleia nimirum peste liberata, ut videbimus) tantoque mag-is per totum immooB
    ,

    perium accrcvit ejus veneratio Septembris Tomus II.

    qui

    eadem

    \i-

    templo fuit. P. Alegambe, qui oum princrpe ab EEoggenberg in provinciis fuit, ct cirea Ulud tcmpus corpus beatas Kosalia: fuit inventum. Accepit nimirum P. Ategambe reUquiasS Roialla in Sicilia, easque Grsecium detulit, ubi civitas d'6 seu

    372
    trtTOAE

    DE

    S.

    ROSALU VIRGINE.
    de Transilvania, de qua Lau- D el Transilvadatus P. Noto ita hoc anno ad me scripsit Dum nia. elapsis annis pestilentia per Transilvaniam vici441

    J.S.

    seu mag-istratus suis sumptibus componi curavit elegantem cistam arg-enteis adornatam laminis, cui reliquiae impositse sunt, ut habet eadem epiEt in patronam a civitate stola, ubi additur
    ;

    Idem

    est

    nasque regiones grassaretur, plures


    liquia?

    S. Rosalise reli-

    electa

    tempore

    pestis.

    Cum autem

    retiquise sint

    pro

    illis

    regionibus

    petitae
    ibi S.

    sunt et illuc trans-

    depositsein ecclesia Societatis Jesujbi Sanctse festivitas quotannis cetebratur solemniter, quod etiam fieri solet, quandocumque pestis grassatur

    missee.

    Invocatam porro

    Rosaliam, ejusque
    litteris

    inquit P.

    Et nos ad finem Reusxen, addens Litaniarum de omnibus Sanctis (quse quotidie dicuntur in Societatis Jesu collegiis) semper ora.-

    Vienna huc At nec particulare atiquod memorat beneflcium,nec docet,ad quas urbes trans-

    opem populos

    illos sensisse,

    ex

    missis accepimus.

    orationem de diva Rosalia. Mancusus ex eaepistota, sed verbis illius non adductis, narrat extra urbem Grsecensem a Congregatione honoratorum civium sub tituto Virginis Purift-

    mus dem

    missse sint reliquise. Pestitentia vero, de qua inchoata est tempore postremi betli loquitur Turcici, seu anno 1737, atque in mitites seque saeviit ac in Transilvaniee et Hungarise incotas, prsesertim anno 1738, sed non diupost sedata fuit
    ,

    ac omnino

    demum

    sublata.

    catse

    erectam esse ecclesiam

    S. Rosaliae,

    quo

    fre-

    quens populus cxcurrit praesertim in ipso festo, atque aliquotanathemata ibidcmjam sunt affixa.i/a?c demum subjungit P. Reusccen Nunc aP. Rectore intellexi, unam partem reliquiarum esse etiam in sacello domestico B. Aloysii, et Sanctam solemni voto a tota civitate facto fuisse in patronam electam; plurimaque beneficia accepisse Grsecenses per in:

    $ XLI. Cultus, reliquise et beneficia


    S. Rosaliae in Belgio etprsesertira

    Antverpise

    item in Polonia

    et in

    B
    relitfui* itern

    tercessionem Beatae.

    insula Melitensi.
    S.

    E
    Reliquix in

    439 Cascinus

    reliquias

    Rosaliee

    jam suo
    nostrum varias quoque In Betgium reliquiarum Rosalioe,perlatee sunt particulae ejusque culS.
    Bel9 io

    Cottmix

    tt

    tempore etiam Coloni/e fuisse

    scribit, in ecclesia

    Bonnr,

    Societatis Jesu, ibique sacellum Sanctae exstru-

    ctum. Apud Mancusum vero ptura de hisce scr ibunt duo Patres Societatis Jesu Coloni/e degeni

    tes.

    P.

    Adamus Pleihner

    ita

    anno 1670

    Tem-

    pore pestifl Patres hujus collegrii plurimas illius, tnrnquam sin^ularis contra pestem pntronas, imagfnes Colonia; sparserant.

    Idem referens P. Her-

    mannus Crombach,

    mum
    usu vium
    fortt rcgris

    addidit, imagines istas pritetigisse reliquias Sanct/e. De earum vero

    ita

    habet

    afflxffl
    ,

    Quae ostiis domorum vel conclai sunt, vel g-estatse, successu ssepe femultis
    redibus
    ,

    licissirno

    depulsa a

    familiis

    ex obtentis ibi beneficiis referam in Appendice cap. 5. Porro adduntur ibi et atia pietatis exercitia, quibus tempore pestis Sanctse opem imptorarunt Cotonienses. Bonnse in
    etectoratu Cotoniensi particuta est reliquiarum S. Roeallm; de qua ad majores meos P. Jacobus

    agris *, lue.

    Unum

    tus ibidem cceptus ab anno sattem 1629, quando etiam Antverpise editum fuit breve compendium Vitee, variis imaginibus reprsesentatum. Cascinus pag. 400 testatur P. Florentium Montmorentium, qui provincise Flandro-Betgicse Societatis Jesu ab anno 1623 fere finito usque ad annum 1627 prsefuit, reliquias S. Rosalise Roma portasse in Belgium, sed nec annum eccprimit, nec exponit, ad quam delatse sint urbem. Jpris in Fiandria collegium Societatis Jesu reliquias Sanctse a multo tempore veneratur, ut ad me perscripsit P. Ludovicus Verspitt in eodem cotlegio degens, qui etiam adjungit in ecclesia tstius coliegii singidare quotannis in honorem Sanctse celebrari sacrum, ad quod conveniunt pueltse pauperes, quce erudiuntur doctrina Chri-

    Kritzradt

    anno 1071

    ita perscripsit
    Rosalise,

    Bonuae

    nobis in solatium ao tutehmi submissa, et venerationi publicro exposita, pietatcm mirifice auxit, contagione per urbem fflisaente.

    partioulB ex reliquiia S.

    stiana in sacello sancti Spiritus, cujus S. Rosalia est patrona.

    atque in llnn-

    440

    garfa

    saliam

    De eximia Pragensium pielate in S. RoMancusus agit pag. 203. Nonnulta qao-

    guede aliis liohemi/e et Sitesi/e tocis mihi communicavit P. Cajetanus Noto. Verum cum San~ Cta peromnia regna Augustse domui Austriac/e subjecta tamquam patrona colatur, ut vidimus num. 880, solum memorare volui illius dominii
    urbes
    t

    Anno 1629 alise retiquise S. Rosaliaj por- aliqux Antver fuerunt Antverpiam, ibique solemni ritu piam missx, depositse in Sacelto ornatissimo Sodalitatis juve- F num sub titulo Nativitatis beatse Marise Virginis, quse ibidem semper continuata estper unum
    443
    tatse

    ePatribus domus Professsse Societatis Jesu, et hactenus floret sodalium numero etpietate. Eas flagitavit P.Hermannus Spruyt prsedictse Sodatidonavit Panarmi Cascinus anno ; 1628 cum litteris patentibus D. Francisci de la Riba, archidiaconi Panormitani et vicarii generatis Cardinalis Doria, quse hactenus servantur
    tatis director

    oumjam

    antea Sanct/e cultumerant

    am-

    plew$8y

    nisi singularia

    guadam

    'dicenda occur-

    rerent.

    Qua de causa nihildicam de regno Hun-

    rrli^ifiasSMo^nYuv ditobus saltem locis ibidem habari. Tirnavia urbsSungarieeSuperioris hoc seculo accepit reliquiasS Rosalite per p.
    Jfsa, gui

    <hi> '\r,nisi

    Franciscum CasHglia Panormitanum Societatis Romee erai pomitentiarius, guando eas

    sigittoEminentissimi Cardinatis sunt munitse et nomine ipsius datse, ita ul potius vocari debeant titterse Cardinalis ipsius, cujus nomen prcvflgitur. Reliquias autem istas Romam detulit
    et

    imo

    P.

    Hwronymus
    ibique

    vwteaa

    rector collegii Societatis Jesu 1'irnaviensis studiose petiit, et per ipsum accepit, teste Mancuso

    la Roccha procurator provincise Congregationem missus anno eodem

    pag. B6U ubi addit in parte guadam ditionis comitis Esterhasi ecclesitm S, RosaHea essecondiSanctxgue religuias anno L780 impetratas esse a prsedicto comite.Forsah et plures religuias deinde obtinuerunt Bungari, gui ut subditi Do,

    1888, eas coram notario midtisque testibustradiditP. Joannide Tollenare, provincise FUmdro-Belgxcm ibidem procuratori, qui eas fnda congregatione Antverpiam detulit

    anno IG^ unacum instrumento memorato Cardinal*s Dona, et instrumento traditionis Romseper
    notartumfactp, ac signato
    xs.

    mni Austriacw Sanctam

    colunt.

    Decembris anni
    444 Utrumque

    444.
    ac depoiitat
    ii

    aacetlo Sodali

    beo, uti et testimonium P. Joannis de

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS Utrumque instrumentum prx manibus ha- stivitatepie visitantibus,

    373
    sive in sacello sive in
    iccroir

    tatitjuvenum

    quod notatum
    testor,

    domuiprofessx Societatis

    est Antverpise atque his verbis conceptum

    m Augusti an. 1629,


    :

    Tollenare,

    ecctesia prxdictis.

    J.S.

    me

    Ego infrascriptus reliquias S. Rosalise cura instrumento

    JfOuantum

    porro

    pietatis

    Jesu

    authentico illu.strissimi Cardinalis Dorise arehiepiscopi Panormitani, et alio instrumento, coram notario Romfe confecto, accepisse Roma? a P. Hieronymo Rocca tunc procuratore Siciliae Societatis et supradicta omnia tradidisse in manus Jesu P. Hermanni Spruyt ejusdem Societatis. Visis autem hisce testimoniis recognitisque retiquiis iltustrissimus Joannes Maldcrus episcopus Antverpiensis permisit die iii Septembris anni 1629, ut in dioscesi sua pubiicsc venerationi exponeren,
    ,

    cepertnt sodates Nahvitatis B.M. Virginis ,qui ..*. congregantur ante meridiem eolligi potest ex '*" p' htterts impressis, quibus ' alii sodales, subtitulo Assumphoms, qui congregantur i n eodem sacello post mendiem dectarant ,
    ,

    sux fructum per-

    non,i nffnt -

    mam
    '

    rahones ehgendi patronam

    decretum suum
    Rosaliam,

    et

    S.

    et pri-

    ipsius festivitatem ritu

    admodum
    se

    solemni
    :

    ceiebratidi.

    Verba Beigica Latine reddo

    Patrome electione sodalcs sperant favorem etfelieitatem, quam omnes


    ejus implorant, consequuntur
    ;

    obtcnturos

    fere, qui opem quamque impctra-

    tur.
    magna cum
    lolemnitate.

    445 Papebrochius noster in Annalibus Antverpiensibus apud nos Mss. ad annum 1629 de

    runtsodalesNativitatis, cx quibus, postquam sacraossa hnjus sanctas Virg-inis singulari venera-

    primohonore publico
    ter sic habet
    :

    reliquiis istis delato brevi-

    Die

    viii

    Septembris Sodalitas juM. Virg-inis pri-

    solenniter ab ecclesia domus proad aulam suam transtulit reliquias S. Rosalise virg-inis ex Sicilia allatas, curante sodalitatis directore, et ab illustrissimo Maldero probatas vig-ore instrumenti anno pra?cedenti die xxi Junii sig-nati per D. Eranciscum de la Riba fidem faciendo fragrnentum ossis lapidi inditum quod P. Jordanus Cascini Societatis Jesu iu Sicilia provincialis mittebat Antverpiam
    ,

    venum sub dem erecta


    ,

    titulo Nativitatis B.

    tempore triennalis pcstiimo nullus regrotavit quamvis eorum sodalinm numerus a quing-cntis non long-e absit quod bencficium ut pie eredunt, impetrarunt patrocinio illius, quam anteatotpiis
    ,

    tione prosequi cceperunt


    lentiae

    nullus

    occubuit

    fessae

    honorarant et invocarant. Quod dicinutlus toto triennio pestitcnti.v mortuus fuisse aut infirmus , suspicor intetligendum esse de sola pestilentia licet verba ita sint po* E sita, ut alios quoque videantur exctudere morbos, ideoque incerta sit loci intetligentia. Cetcrttm hi sodales sub titulo Assumptionis cu> prxceden*
    tur
    ,

    exercitiis

    P.

    Hermauno Spruyt

    esse

    ex

    reliquiis

    Rosaliae

    Panormitanje .... Quare eamdem Sanctam ista Sodalitas ex tunc coepit civitati nostrse colendam proponere veluti sing-ularem contra pestem patronam et patrocinii efficaciam multis modis experiri. Paido ante ad eumdem annum scripserat Mense Aug-usto exorta est denuo pevirg-inis
    ,
    , :

    tibus concurrunt in celebranda festivitate S. Rosalia3 atque in reliquiis ipsius exornandis, etsi alias obnimiam multitudinem du<v sint congrega,

    tiones diversae.

    Papebrochius in laudatis Annalibus ad futivltOM cr1659 de iisdem loquitur sodalibus, quan- traordinuria do hsec scribit ad propositum nostrum Grassan- in collegioSO' '"'" s Jmi te autem per civitatem pestilcntia jam indc ab r cum fruclu anno supenon quo domus professa iiiium alte- /irntrtn
    448

    annum

    ,l '

    nihil deinde ulterius scribit de ilta pestilentia, nisi pauca eodem hoc
    loco,
    ita

    stilentia

    in urbe.

    Verum

    rumque

    obsequio
    ;

    infectorum

    exnositum sacer1

    ut credibite sit,patrocinium.Jiosa.li3d

    profuissenonmodoparticidaribus,sedtotiquoque
    urbi.
    festivitus

    an-

    1-46

    Porro

    festivitas

    nua cumsupplicatione

    SancUe a prscdicta Soda,

    dotcm amiserat et sodalitns juvenum Mariana duplex, una post alteram, suas S. Rosalia rcliquias in ejusdem domus professai saccllo cultui publioo exposuerat, non sine peouliari sacrorum ccreorum et comprecationum frequcntia hoc anno exem*
    :

    litate,

    cui altera

    ibidem Itacte-

    Assumptionis B.

    juvenum Sodalitas, sub tilulo M. Virginis deinde devotio,

    plum

    imitati sunt Patres collegii, in cujus vininin

    prse aliis urbis vicis sasviebat

    malum.
    ,

    Igiturlpai

    nus celebrata

    conjunxit celebratur magna solemnitate, institutaque supplicatione per vicinas urbis plateas, singidis annis Dominica prima SeC ptembris at non semper eodem plane modo et ordine peracta fuit. Hoc tempore tatis est ordo. Exponuntur a tempore matutino sacrse retiquia?
    ;

    nem suam

    quoque exposuerunt in suo oratorio publice venerandam Sanctai illius statuam pcrsunscruntque omnibus circumhabitantibus, uec non scohiribus coruinquc

    parentibus
    toto

    in

    ejus

    patpociid

    nium uomina dare sub


    cantato

    solcnni

    8aoro, ad

    de-

    cum

    Missis

    matutino tcmporc conExeoauterja


    oontactu
    ;

    quod amplum est et undique marmore eieganti vestitum, picturisque pretiosissimis exornatum. Przeter Sacrificia aiia et sacram concionem de S. Rosalia, solemnis Missa ibidem cantatur, concinente musicorum choro ac omnes sodales sanctissimum Christi corpus suscipiunt. Postmeridiem vero hora tertiaretiquice, comitantibus sodalibus cereos gestantibus, ferunin sacello Sodalitatis,
    ;

    tinuatis, et concione poat zneridiexn. die in vico isto, ubi antea


    exstincti, trig-inta adlati

    Beptemdeoim contag^Ione
    ftierant,
    iirnio
    cftllr^-ii,

    est

    nemo
    duo:
    in

    otiain

    c\

    codcni

    ulij

    ta-

    men anno
    stincti

    superiori
    .sed

    jam dioto eorum mors


    proximifl

    ftierant

    i^oste

    r\-

    celata
    v;iria:

    erat

    oe

    juvandis

    vicini;i

    laboranti-

    bus
    tres,

    aut

    deterrerentur

    aut

    tur ad ecclesiam domus professse e regione sitam, ibique Laudes solemniter decantantur quibus finitis, instituitur supplicatio per varias urbis
    .-

    necdum

    auctoritato

    publica

    prohiberentur IV de periculo
    S.

    moniti.

    449
    pit, ut

    Duas
    ex
    iis

    aiias reliquiarum

    Bosalife

    paracce-

    atia

    relfquta

    plateas

    comitante venerabiti Sacramento

    et

    ticulas Bollandus noster

    anno

    K!.'i7

    Roma

    por Boltandum
    tili/irli

    sic reliquiae S. Rosalise circuitu satis longo

    adsafini-

    atteram pro se servaret, aiteram

    atl

    '"'

    cellum sive aulam Sodalitatis referuntur, ibique


    aiiie

    traderet quatuor sororibus virginitatemprofessis,


    nobiti stirpe ac pietate pricstantibus,multi sque
    beneficiis de

    donatx
    Smtrf.t
    ,

    $ttCClto

    rursum decantantur Laudes. Tandem,


    ,

    tis Laudibus sodalibus aliisque magnonumero accedentibus exosculandse pr&bentur reliquiie et

    solemnitas clauditur. Antverpiensis episcopus anno 16S2 indulgentias quadraginta dierum concessit

    meritis , particulas ad Botlandum P. Sitvester Petrasancta , scriptis Opuscuiis non paucis notus , do~

    domo professa Antverpiensi oplime quarum nomen Eoutappel. Misit eas

    omnibus

    S. Rosalise

    reliquias in dicta fe-

    nante eas R. P. Francisco Piccotomineo

    tunc

    Romanae

    374
    J s.

    DK
    ,

    S.

    ROSALLV VIRGINE.
    incidente in diem ix D cima sexta post Pentecosten , agmine per Septembris, in longo supplicantmm pictam S. RosaliJB pag-um nostrum circumtulimus devotione imaginem, qu jam ultra annum magna ecclesia nostra experti sumus ab fuit in

    Uomanxprovincimprsepositoprovineiali,acpostse ea totius Socielatis generali qui testabatur accepisse in Sicilia, dum illius provvncise eas aterat visitator. Porro, ubi obierat Bollandus
    ,

    que etiam vita excesserant tres e quatuor memocurarunt Henschenius et Paperatis sororibus broehius, Boltandi successores, ut ambse iiise parAnna iicuise, suam eum in finem reddente D. nonagenaria et ceeca, et probante Houtappet tunc S. Roantistite Antverpiensi donarentur sacello sacellum, ammViiRJam ante erecto. Hoc autem
    , ,

    honorata
    illo tia.

    autttgrotasse pestilendie neminem occubuisse cum admtraId unusquisque advertit magna


    :

    tione

    plum et elegans, prsecipue usurpatur ad puellas, magna multitudine istud frequentantes , imbuendum doctrina Christiana, uti tam ibidem quam
    diein muttis aliis simitibus sacellis, constanter Dominicis fleri sotet per aliquem e Societate bus

    Jesu.
    ubi ijusf/uotannit cctobra*
    1

    Rem autem peractam non modo memoratus paiia fuisse rochus subseripto nomine testatus est, sed idem quoque testatus estipsius vicarius, D. Paschasius Michael van Gessel ex eodem Ordine Prsemonstratensi, uti et quinque alii ex prtecipuis istius pagi, quorum nomina, tamquam testium, epistoreliquiarum desiderare ac flagitare.
    ,

    magis semet ab illo die communitas nostra in S. mag-isque se devotam exhibuit ac piam per partem Rosaliam. Demun addit se hac de caitsa

    50 Frslivitas translationis S.

    Rosaliae inprse-

    lee

    dicto sacello solemniter cetebrari


    traiis

    cwperat impe,

    leguntur subscripta. 453 Aliegata et testata ratio permovit R. P.

    et

    ideo pa?'ti-

    tur feitivita*.

    jam ante acceptas reliquias. At hss anno 1078 sacello donatse novum festivitati splendorem addiderunt. Cead
    id indulgentiis pienariis

    Franciscum VHermitepraepositum domusprofes- rum AntverS3e, ut pateretur reliquias Sodalitatis Mariante piensfuni eo
    dividi
    ,

    cula reliquia-

    approbante antisiite Antverjnensi

    ac

    missa, et San-

    tfhratur autem Dominica terUa Jutii perpetua Sarrifiritirnm ohhitione ante meridiem postme;

    ridiem rcro oratione panegyrica in laudem Sanr/:r, ae Laudibus musice modidatis. Venerabite Sacramentum manet toto die eccpositum usque ad vesp&ram, 7 uando prsemissis variis precibus datur hrunlirtni.
    /V."i

    terca siitfjidis

    ftiini

    Dominicis
    aiiis

    posl.otitatam MissSB Sacrificium

    cum

    precz*
    Ce-

    partem earum donaret memoratte ecciesiw pagi ctx festivitus instituta. Merensis. Testimonium donationis sigillo R. P. h etiamnum servatur in pr&Prseposiii munitum dicta parochia iliudque nobis perhumaniter transmisit hodiernus pastor in Mera ex Ordine item Prwmonstratensi, R. adm. D. Antonius Ophats. Verba subjungo Ego infrascriptus prsepositus domus professae Societatis Jesu hisce te,

    bus jungitur oratto ad honorem

    S. Rosaliae.

    statum
    quffi

    facio,
    ,

    particulam hanc ossis

    S.

    Rosaliffi

    terum devotse virgines, quse et sacelli curam ha~ bent el pueilas ibidem privatim instruunt , inier t/ittis nrn.r saat anliiU stirpe ac opibus spectabiles, testantur antiquam esse traditionem, quod nulla < puellis, quse ibidem instruuntur , aut BW Saoris virginibus , quse ilias privata instruCtione ad COmmuneia et publican/ utiiitrr pr.vjiaraat
    ,

    candidam

    dcsumptam ex arca reliquiarum

    cjus

    publicas vcnerationi expositEB

    sunt in Soda-

    litatejuvenum instituta sub titulo Natse Virgunis in eadem domo, et cum cou^cnsu officialium ac templo pagi Medirectori.s ejusdcm Sodalitatis rensis ad postulationem adra. Rdi Dni pastoris
    , ,

    Joannis vandcn Bog-aert ex Ordine Prsemonstratensi

    a.iutjuani

    tuato eontagioso scu jjestilentia

    fUOfHt

    rarrrpia. A/ia

    demum

    jjtt/iiculu CX cra-

    tum

    futuris

    datam, ut populi devotioni, tamquam antidotcmporibus contra pestem serviat. In

    uios. RoealltB

    anno

    iM-i

    cum authentica appro-

    quorura fidem has


    ac sigillo

    manu mea

    scripsi et subscripsi,
    !N oT

    batione mihi transmissa est a ssepelaudato Castiglia,


    \n
    9i
    i

    officii raei

    raunivi. Antvcrpiai xxix

    quseanno L745 hucperiata, rursumque


    1

    rar/n epiSCOpalt aa /athtira .<


    lesio nostra

    r,r/>nsit

    /our,n tu

    approbata, hactenus

    in

    ara Musei
    ia

    aastr/ ihrrw anjratr.r iar/asa srrrntur.


    \.\\

    i,'.r

    rr/ajii/is jiorro, fjK.f

    consrrra a/u r

    pagm
    Brabanti

    sacello Sodalitatisdomusprofessee,particulaqudS'
    tlaai
    aii>a>

    L668 donata est ecctesiss parochiali in


    , atque septem ciracrc ilistaas Auf rrr/uu

    Meer. Pagusestdioecesis AntverpiensU /iropeconfiitia

    Brabantim HoUandicse
    fl (

    ritrr ,;nl

    Jfl

    korai

    wn

    versus Bredam, a qua minus distat.


    illatn

    Wlagitavit

    reliquiarum particulam /.'. I). Joannes Qeriacus vanden Bogaert, Ordinis Prsemonstratens/s. ct loci parochus, quia cupiebat cultum S. Etosalia pro overe in pago Ufeer, qui eodem

    vembris MDCLxvm. Subscriptum erat, Franciscus 1'ilcrinite. Approbatio episcopi Antverpiensis cum facultate exponendi dictas reliquias inferius legitur in eadem charta, quze sigiilo etiam episcopali munita est. Dubitari nequit, quin retiquioe isisc solemniter exceptm sint in Mera ; at itiius solemnitatis memoria conservata non est. De festivitate vero annua, ita scribit laudatus sujira iilius ecctesiiV paslor Antonius Ophats Celebratur illud iV.stum apud nos aunue cum indulg-entiis pleiuiriis, magno populi concursu et publica supplicationc; nimirum ijjsa die iv Septembris, si sit Dominica alias vero prima Dominica post diem
    :
    ,-

    pricdictata.
    I">!

    At>tplissimum Polonuv
    coiere coepit

    regnum
    atque

    reiiquias

    iquite

    Cra-

    anno pestilentia

    liberatus erat Sancteepatrocinio,

    S.

    Uosoliai accepit

    anno 16^0,
    ,

    eam

    eo- *>iamdelatx,

    at narrat in litteris, quibus rogat prmdictam re* liquiarum particulam. Spistola illa Belgieoser-

    dcm anno
    tse

    i/>/pressoetiam brevi Vi-

    monc conscripta est, et hactenus conservata. Latina fadam pnecipua capita, quse huc transfero. Aitprimo summapressum fuisse soliciturfme, Quia, tnyurt, misericora ac justus Doniinus nos castigavit morbo contagioso seu pestilentia

    compendio, ut refert Cascinus pag. 400. In laudato Compendio Cracovice edito heec subfinem leguntur: Quo ( anno 1630^ etiam pars costsa
    Ulius lapideo cortioe inclusa,
    rius
    ct parti ossis alte-

    annexa
    Sit-ili;e

    cura
    pcr

    Patrum

    Socictatis Jesu

    ex

    regno

    Jordanum

    Cascini

    ejusdem So-

    quroper medium circiterannumduravit Lncommunitate nostra,


    f>r$lt ttberatus,

    cietatis

    t52
    c

    l>ct/u/c/,'s/atursemaguorit,i

    <>Sa-

    qui invcntioni sacri corporis adfuerat ( Ordinis sui tunc in ea insula provincialis praeses ) obtenta Cracoviam hoc eodem mdcxxx die
    ,

    nentasegrotisadministrasse, uslaudat Deum, quo<t iUum mirabititer malo illo liberaverit, hoc preecipue attribuens s. Rosalla patroa
    >-.

    Nam

    inquit

    postquam

    Dominica

    de-

    publica apportata fnit et deiudo meusis Septerabris die xxi ejusdem anui in c^-clesia S. Barbarae domus professae Societatis Jesu, publicis fidelium honorifide
    :

    xxv mensis Julii,

    cum

    bus.

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    375
    ,

    bus, ecclesiastico raagistratu volente et approbante, exposita contra imminentis epidemise pericula amuletum salubre. Hisce adjungit Cascinus, festivitatem die iv Septembris celebratam fuisse in preedicta S. Barbarse ecclesia, ac deinde quotannis continuatam. Prseterea asserit, malum contagiosum in quibusdam domibus Cracovi&se manifestasse, sedfavoreS. Rosalim subito cessasse. Mancusus tom. 1 pag. 267, laudans duos auctores Polonos, narrat memoratas reliquias non solum venerationi fidelium exponi annis singidis in theca argentea pretiosa, sed subinde etiam temporecalamitatispublicse circumferri in agmine supplicantium. Reliquias vero ejusdem Sanctx servari etiam in Collegio Cracoviensi, docet ex
    ,

    [forte mense) Sept.

    post luem illico

    extin-

    *owi
    J

    ctam,

    Ordinis thesauro eductis, solemni supplicatione per urbem circumtulit. Exinde post absolutum eucbaristi-

    cum

    aliis

    SS.

    lipsanis,

    ex

    cum

    hymnum, unanimi
    Religionis

    coucilii

    sacri

    voto
    ,

    in-

    ter suae

    ac

    Vallettie

    (civitaiis

    ubi

    Ordinis magister) tutelares adad celebraudas anno quolibet solemncs Vesperas ac Missam pontiBealem xxn Junii in ejus trauslatione. Pro
    leg-it,

    residet

    summus

    obligans

    Ordiucm

    hisce

    laudat Puteum in Historia Religionis Hierosol. tom. Zlib. S fol. liS et deinde subdit Carafa
    .-

    .-

    .i

    Yarswium

    Z2,*.

    manuscriptisP. Joannis Scorso. 4-55 Varsavim etiam, ubi solet esse aula re9 umPoloni*> conservanturS. Rosalias reliquix, qaasa regina summo honore exceptas tradit Cascmus. Eas ibidem esse depositas in sacello regio, att laudatus Mancusus, qui ex testimonio P. Alexandri Saivichi asserit festivitatem ibidem

    succedeus Cottonerio mdclxxx transmittens magnam auream crucem, e pectore detractam suo, voluit Divje statuam argentea veste coutectam quam ornant onerantque principum donaria.

    XLII. Sanatus
    Franciscus

    evidenti
    ,

    miraculo

    Castiglia

    cultum
    :

    solemnitate celebrari. Quin el patronam B tempore pestis electam esse a regno Polonise affirmat, sed sine teste. Forsan id intelligi debet de ecclesia quadam particidari, non de regno
    :

    magna

    Sanctse promovet in Lusitania

    sanatus item Indiae prorex, euin-

    nam

    scriptor ilte, licet bona fide procedat, subinde tamen faltitur, dum amori suo in S. Rosaliam nimis indulget, nonnulla ex conjecturis levi-

    dem
    POst

    in

    India inchoat.

    busasserens, aut supra verum exaggerans, ita ut assertis ipsius certam habere fidem non semper ausim, nisi fontes, ex quibus hausit, assignet. Verumtamen dubitare non possumus, quin devotio erga S. Kosaliam late per Polomam diffusasit ob Vitam ibidem editam at nescimus, an festivifas celebretur pluribus locis aliis.
    .-

    medium

    secuti

    Lusitaniam quoque

    ct

    \vn cullus S. RoaalifiB im Indiam penetravit ope-

    MirdbUit ia.
    natto ''''""''

    ra maximeP. Francisoi Castiglia Societatis Je su, ijui subito ct prodigiose sanatus $rat per

    '" r " '"''"


    s

    Meiiiapeste

    45fl

    m
    Hmsaeo ZTeo7di

    Cum

    Sanctam, dum post absolutum Societatis tirociniiou Logiav studcbut in cotlegio 1'itiiormittuia. Res eodem anno 1668, guo contigit, fuse nar
    est, typisque edita relatio eum approbatione archiepiscopi Panormitani. Mutti deinde scri ptores eamdem historium Opusculis suis inseruerunt. Quapropter prwmitto brevem miraculire-

    insida Melitensis anno

    1676

    gra-

    rata

    Vi laboraret V^tilcntia,
    g_

    poshdatw sunt

    rcliquite

    Rosaijgg^ obtent&QQ successu, utpestiscontinuo fuerit exstincta. Narrat id brevitcr Man* cusus tom. 1 pag. 110, adducens verba LauHasiac medici Melitensis ex Opusado de Postrema lue Melitensi, quod mihi ad manum non est. At scriptor hicapud Mancusum ita habet Sanctam Rosaliam virg-inem Panormitanam, totius orbis amorem, et huic lui rosco, quo polrentii
    :

    lationcm,

    quam Joannes Nadasi

    Societatis Jesu
    .

    conscripsit in Opusculo, cui tilutus

    Annus

    die-

    rum memorabilium Booietatis breviter adjungam gusedam ab


    datusscriptorpag, 369 ad
    \

    Jcsuj ut deinde &o omissa. Lau:

    Decima
    ciscus

    die A.ugusti anni

    odore adversantem extollere atque clientelam concelebrare cuneti cceperuut. Ex eodem,


    let
    , ,

    Castiglia

    Augusli sic kabet Panorml FranPauormitauus Sooietati Jesu


    uni lxiu
    ,
    1

    religiosus soholastious

    cum animam prope jam p


    lucis ImIstfc
    \

    opinor auctore Mancusus Italicc refcrt quse Latine reddo Postquam a mag-no Friore S. Joan,
    ,

    ageret,

    visus sibi
    a ipici

    eat

    coram tribunali
    uli u
    b

    mense
    ang'elo

    beuigno

    presentibus

    ex loco eminenti ostensse eraut rcliquiae S. Rosalia>, dono senatus Panormitaui ab equitibus Hierosolymitanis ( seu Metitensibus ) impetratae , Sanctaque invocata pivcibus, lacrymis votisque totius populi Melitensis
    ,

    nis [Ordinis Melitensis)

    Deipara,

    8.

    P.

    Ignatio, et 8,

    P.

    Xaverio

    etiam

    plexo,
    oepta,
    Kn: iha
    "
    1

    custode In leotulo jaoentera velul comet ei Ioqucnte dc is.v Euoharistia pie ac


    Aci
    1

    it

    bbj

    'i

    lei

    tulum es
    ego
    :

    alto

    propius

    S.

    viryo, ctc;
    tibi

    Franoiece, aiebat,
    et
    tibi

    mori qe

    secuta

    est

    confestim
    cessatio.

    ad odorem

    hujus

    dum
    Dei
    tibi

    nunc erat
    .si

    obtlnul

    Deo

    Idem. pag. 273 aflirtnat, hac de causa non modo annuam Sanctic festivitatem in insuta Melitensi cceptam esse cetebrari, sed patronam quoque speciatem insulce electam nec non crucem pretiosam dono missam, ut ea ornaretur Sanctic statua in monte Peregrino; ac lampadem argenieam sacello, in quo sacrum Virginis corpus Panormi requiescU, 457 Amatus jam swpe laudatus in Opere dc idcirco Sanctu a Mditensibus Principe tempio pag. 244 de hisce ita scribit tquitibut q d ^Xclitam (anno) mdclxxvi peste laborancaparom. ^^ scua tus (Panormitanus ) Iioseum (id est S. Rosalia?) inJulsit os arg-cntca in arca conclusum
    Roshb prodigiosa mali
    .-

    sanitatem,
    dictabo

    eam
    Fac

    velis

    erit

    illa

    ad majorem
    verba
    pra?i-

    u
    11

    gloriam.
    .

    votum modo, guem ego


    Latine
    In

    Tum
    ita

    htec

    bat; legro quoquc

    singula pronunoiante,

    ut

    ab

    illa

    audiebat

    viia
    in

    11

    universo

    mea laudem et mundo


    ad
    pie

    Voveo me servum tuum ln g-Ioriam iuam promoLuruxn


    .

    Ad^jecit

    Sanota
    \

    ttallce

    Venies
    pleas

    meum antrum
    refioierie
    :

    pedei
    et

    ac

    sacra
    ut

    11

    Commuuiouc
    id,
    :

    attende

    im-

    quod estadmajorem Deigloriam. Et


    >

    post pauca
    deri
    de.siit,

    Jam

    ni(|uit, ita

    sanus es

    ac vi-

    Frami co

    lum
    et

    dolori.s,

    ut nulsano relioto vel debilltatis veetigium persentiai

    Gregorio

    Neapel. riocceila? Priori maxxii Junii jiocLxxvi Nicolaus Cottoneriu.s -nus mag-istcr (Ordinis Metitensis) excepit, ac
    Carafss
    ,
    :

    desoripta, examinata, fu Ilctc omnia ab illuBtrisaimo ac reverendisaimo Panormitarite

    no archiepiscopo Petro Martinez

    approbata,
    typis

    DE
    AVCTOK
    J.

    S.

    ROSALIA VIRGINE.
    moriendum Dropter certitu.diD.em, quam animo quod irem Deum visurus iu gloperam
    ,

    tvpisvariis noa
    ,

    S.

    ac Eomje particulat.m narrata S0 Francsco Roma ip


    ]:lta ,

    . ri Panorm.

    -^^\P;^ ^ - .
    ^ lan

    1)

    u"

    prceapua sanaltoms
    narratione

    j capita

    breviter complexus.
    Ctljui inljunrtn

    ^^
    dixit

    jLlominus cum
    ;

    interna
    fieret

    quadam

    relucta-

    id

    c0 nduceret. IUa
    :

    '^ro

    quo d ad majorem
    vicinior facta .

    159

    Nunc ex

    prolixiori

    qusedam

    erponuntur

    Castiglia accipeadjuncla.Natus erat Franciseus

    annos octodecim, et biennio nominant malum corloso morbo, quem omnes a die vn Augusti dis Malum id adeo creuerat ut sacrosanctum ejusdem mensis usque ad x pro viatico adminisChristi Domini Corpus ei et paulo post intratum fuerit nocte inter ix et x, sensu carere in quo statu extrema ceperit omni ordinanre pro Unctio eidem fuit daia, et preces cubiculo autem mombunmoribundis recitatcC. In Virginis SS.Ignadi erant imagines sanctissimse
    ,
    : t

    taboraverat

    pencw

    Fac votum eo modo, quem tibi mihi dictabo ,Et e^o admirans, quod Sancta dignaretur ad me appropinquare, subjunxi Sanad me ? Illa vero coepit dictare cta Rosalia formulam voti, paulatim singula seorsum verba

    pronuncians, et voce submissa in hunc Voveo, me servum tuum et gloriam tuam promoturum in
    in vita

    modum

    mea laudem universo mun-

    do

    ".

    Quod

    attinet

    ad sensum, qui in mente

    mea

    nascebatur, quando repetebam illa ultima verba, fuit promissio procurandi, ut dilataretur
    gloria S.
    parte,
    Rosaliee,

    in

    quacumque essem mundi


    ,
    ,

    iii el

    Francisci Xaverii, ac

    reliquite S. Rosalise.

    nocte tres sacerdoAderant quoque tegrotanti ea Philadetphus Vairello collegn mites nimirum et Petrus Mana Gnnister, Joannes Scorso, Candone aumaldi, quibus accedebat Josephus sacerdotio proximus, prxter ditor 'theotogix ac Hi omnes vitam fralres infirmis ministrantes. vupiebant, sed non jlw irm utfirmt rrhvmvu/vr quando SUbUo CirCQ. n is/ mortrmv.rspvrtubuul; in noctis horam se erexit medio corpore
    ,

    etiam in Indiis, quarum desiderio me stiaucto et mox mulari alio tempore senseram stimulo, inclusi voto postulationem superioribus

    proponendam de adeundis
    cupato voto
    ii
    ,

    illis
    :

    partibus.

    Nunan-

    subdidit Virgo

    Venies ad

    trum

    meum
    :

    ii

    reficieris

    et

    pedes, attende

    ac sacra
    ,

    communione pie quod E ut impleas id


    ,

    estad majorem Dei gloriam


    eo tempore sentiebam

    Animam meam
    liquefieri
    et
    :

    suavitate

    at-

    setstam aperuit, et clarat votw.to, Isetaque facieocuios videbant circe di.nl, Banota Rosalia. Nikil nisi motus alacres etpios Francisci, cumstantes,

    que accedebam ad amplectendum

    osculandum sanctos pedes, eosque revera osculabar et animad:

    vertebam esse nudos, candidos, molles,


    quasi uaturali.

    et calore

    aere et rurqui brachia expandebat suaviter in audiebant vosum claudebat. Nutlam quoque quidem, <-rm, nisi vocem ipsius; et ne omnia

    462 Post haec omnia videbam, quod me be- acse ta tnento unico nignis oculis intueretur, et animos mihi addidi intcgra eona Sancta gloriosa, nullus mi- tio, ad haec dicendum
    :

    qux

    ipse se dixisse retulit, audierunt adstantes, nimirum </"<ul ea protuleril voce nimis submissa, >d tutvruo mugis affevtu quam voce arlivulata.

    n
    ii

    hi credet,

    ideoque non erit

    tibi

    gloria de hoc

    //

    vltio
    '!'

    mot

    lbur\

    ohhita,

    Audierunt tamen prmentes verba omnia voti supra relati, quse ita proferebat, ut videretur prolata ab alio verba distincte rcpelere. ir,u Verum tubet audire ipsum Franciscum, Adcujus verba Italica solum Latina faciam crain, iiiquil, ;id mortis lerminum, quanilmM.UK
    :

    "
    //

    magno miraculo, si non dederis mihi aliquod signum . Ad hsec, eodem teste, reposuit Sancta Tibi, dum eras moribuDdus, extremam Unctionem administravit P. Grimaldi, et jam pro te
    :

    li

    preces pro moribundisj et nonnuljudicarunt circumstantibus te tangentes nullam vitse spem superesse . Haec fuit ipsius
    recitarunt
    e
    ,

    responsio, et plene

    mihi

    satisfecit,

    quia,

    do videbar ease ooram Dei


    Lfi

    fcribunali.

    Stabat

    il-

    admodum novo juramento


    de
    istis

    testor,

    nihil

    quemnoveram

    Majeetaa

    Ln

    loco elevato et

    tam Bplendido, ut

    adjunctis.
    :

    Post hsec rursum


    diceus

    Bplendor me obscuraret. Aderatad latua dexternm Banctlasima Virgo mirabili pulchritudine conspioufl
    el

    osculabar

    et

    illa

    mihi,

    pedes ejus Esto jam sa-

    pallio

    coloris
    ,

    sanctissimaa
    atabal

    Virgini
    S.

    in

    virgo

    Hosalia,

    riimiM mnieta. Vicina looo tamen humiliori aingularis patrona mea,

    allquantulum ad Dei solium oonversa, pulcherrinia etiam Ipaa et splendidissima, vestitu induta candido et rosis distinoto. Erant insuper ab una parte Bauctus \m\w mms iguatiaa habitu saoerdotali,
    et

    videri desiit, relinquens odorem tam suavem, ut illum nequeam ulli odori terreno assiquamvis eumdem per quadrantem cirmilare citer horse perceperim ubi integre eram sanatus credens autem illum percipi a P. Joanne Seorfo confessario meo , de eo ipsum interro-

    nus

    ]?

    gavi, Deinde subito

    me

    erexi in lecto,
    relicto
    vestig*io

    dicens

    Sum sancs, nullo


    debilitatis,

    mihi

    doloris,

    ab altera parte sanotus pater Franoiforma


    preedicatoris.

    aut cujusvis alterius,

    cus
    Sancti

    Saverius

    Qloriosi

    hi

    consuetum malum
    psi continuo

    meum

    quod mihi post semper supererat. Scribreviter factum, jusine ullius ad:

    me omnes intuebantur vultu alacri atque amabilissimo modo, fcamquam me animantes, el quaa res me maxime culum mihi addicentes
    :

    propria

    manu

    bente dicto patre

    meo

    spirituali

    jumento me vcstibus indui,

    et flexis

    genibus

    cum

    confortabat
    \

    et

    consolabatur.

    Quantum ad

    uio,

    idebar mihi esse genibus flexis, el ad latus meum dexterum videbam stantem angelum meum oustodem speoie juvenis admodum elegantis etalati. Videbam et doimonem, in parte tamen valde [onginqua humi dejeotum e! valde confusum. Vi-

    ciroumstantibus de favore accepto gratias egi sancta Virgini. Matutino tempore in ecolesia cum

    ad Communionem accessi in sacello S. Deinde mansi genibus nixus sine ullo incommodo ad spatium unius horae circiter. Ceterum iu omni hac rehitione bene animadvertenroliquis
    Uosaliie.

    DOt IlllifllS nb
    .',11

    debar mihi quamprimum judicandus, ac humili Bubmissione exspectabam momentis singulis diviuam sententiam. Bosalia virL6I Tuno appropinquavit mihi S,
    gO, mlhique dixit

    dum
    do

    est,

    me

    fuisse

    meque

    discurrisse

    loquebatur

    perfeete mentis compotem, atque attente cogitasse, quanSancta aut ego respondebam
    ,

    ifona nuticu
    pdftltll.

    u u

    moriendum tiDeo sauierit illu ad majorem Dei tatem, 3i eam velis gloriam . Propensus ego in illo oasn eram ad
    :

    tVaurisee
    tibi

    bi

    nuno

    erai

    et

    ego
    :

    obtinui a

    meque optime cognovisse, quod sua beniguitate milii sanitatem restitueret. Hactenus Franciscus ipse, qui triduo post speluncam S. Rosaliae pedes invisit, et omnia religionis exercitia cum aliis
    statim obire ccepit , ut atii latius referunt, testan
    tes

    , :

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS. A


    tes spiritus

    377
    :

    tum
    et

    servorem novum ei quoque fuisse dade quo verisimiliter plura dicere poterant,

    discesserat

    nam

    idemque rursus Neapoli factum

    et

    eo

    Mtraeulun ab Panormitano
    antiitite

    hauddubie dixissent, si scripsissent post mortem ipsius. 463 Porro noluerunt Patres Panormitani, ut tantum S. Rosalia; beneficium, tamque evidenti
    miraculo obtentum, debita careret approbatione
    confirmaiione, sed rem detulerunt ad curiani archiepiscopalem, a qua post testes auditos, re diligenter examinata, decretum prodiit, cujus hicest titulus Deeretum illustrissimi et reverenD. Petri Martinez Rubio dissimi domini aret
    .-

    approbatum;

    Itaque, Pater generatis, facultatem proficiscendi semel datam non revocandam censuit, sed confirmandam, prout eamdem revera Ronuv ratam habuit. 465 Romse ad menses aliquot substitit Castiglia, nec ibidem defuit occasio gloriam S. Rosa:

    mandatum subsistendipervenitserius. cum hxc divinse dispositioni attribueret

    J.S.

    ubi Sanctam.

    curat pingen-

    liffl promovendi nam t cum clara esset stirpe, dam, iicut celebrique sanatione magis innotuisset, inviseba- apparucrat tur a personis principibits, quibus sanationem

    suam candide enarrans, devotionem erga

    chiepiscopi Panormitani
    et assisteutis, et

    sanctissimi domini nostri domini Alexandri Papae VII praelati farailiaris


    ,

    S. Rosaliam conabatur instillare. Inter alios serenissi-

    a consiliis status Catholicae Majestatis etc. Sententia vero lata est talis Jesus.
    :

    mus BavarLv dux Patri cuidam Germano Romamprofecto mandavit, ut factum ex ore ipsius
    Francisci disceret, sibique deinde referret. Usus ea occasione Franciscus imaginem S. Rosaliffl cum precibus in ea scriptis misit serenissimo duci, cui
    id

    Dicimus pronunciamus decernimus et declaramus, Franciscum Castiglia, clericum Societatis Jesu relig-iosum, de quo in hoc processu agitur, miraculose fuisse liberatum a morbo et sanitati restitutum talemque sanitatem derepente recuperatam per intercessionem S. Rosalire virginis,
    , , , ,

    munusculum fuit pergratum. Laboravit interim


    :

    diligenter Castiglia, ut vultum SancLv, qualem viderat, penicillo haberet expiessum atque id

    demum
    jusdem

    supernaturaliter et miraculose accidisse , et pro vero miraculo judicari debere, etpublicari posse : et ut miraculum approbamus, declaramus et au-

    consecutus est. Quippc xx Decembris eanni 166 1 ita ad D. Josephum Castiglia

    Roma scripsit : Post diuturnos laborcs obtinui a peritissimo pictore vultum S. Ropatrem suum
    saliae,

    thorrsamus de consilio infrascriptorum tam sacrse theologiae quam juris canonici doctorum omui meliori

    mus. Spero finitum

    modo.
    U. J Doct. cantor D. Joannes Antonius

    Petrus archiepiscopus.
    S. T. et

    mihi apparuit, atque is cst simillifore hoc tempore matutino ad hoc prototypon aliud exemplar enrabo ping-endum, quod tibi transmittara, ut illud habeas ad raei meraoriam. Mansit illa imago in illustri
    sicut
    :

    Gelosus, abbasS. Nicolai lo Reale civitatis Mazariae, vicarius et visitator generalis


    S. T. et U. J. Doct. D. Simon Fimia, abbas sanctae Luciae Nethi, vicarius generalis ad pias causas, re-

    domo

    Castiglia vel del Castillo, et

    nunc
    ,

    est

    apud

    gius visitator g-eneralis pro S. C. M. episcopatuum Cefaludensis et Pactensis. S. T. et U. J. Doct. D. Joannes Baptista Bongiorno, protonotarius Apostolicus, et
    parrochialis S. Antouii.
    Fr. rector ecclesiae

    R. P. lgnatium Stanislaum Castiglia, provincite SicuLv pnefectura perfunctum et domus professte PanormitaniV prtVpositum, quijam s fvpe in hisce actis laudatus est, et numquam satis laudari poterit pro insolita humanitate et diti-

    Angelus a

    Politio Ordinis

    Minorum.

    IV. Petrus a S. Hippolyto Carmelita Discalceatus.

    qua studuit undique monumenta colticum per se tum per subditos suos humanissime mihi transmittere, ac annotationibus diligenter ittustrare. Effigiem autem ex pnvdicta archetypa elcganter adumbratam, quam idem nogentia,

    gere eaque

    bistransmisit, ivri incisam hic exhibeo.


    rector collegii Panormitani

    ThomasTamburinus,
    Societatis Jesu.

    Petrus Salernus e Societate Jesu. Hactenus de sanatione Francisci plane prodigiosa, sed iis rationibus et aucloritatibus asserta et confirmata, q ut dubitem, an tam imprudentes reperiantur hseretici miraculorum osores, ut hoc factum aude* ant in dubium vocare aut inficiari apud prudentes.
    Sanalus Franciscus, ut in

    Indias proficiscatur Ro-

    464 Quid vero deinde factum sit de Franciille modo gloriam S. Rosaliae promoverit, narrat Mancusus tom. % Opussco Castiglia, et quo
    culi sui, adjutus

    mam

    venit

    ad

    id litteris, quas ipse

    Fran-

    ciscus scripsit ad fratrem suum, D. Bartholomseum Castiglia, non solum nobili stirpe, sed multis quoque titulis et officiis illustrem. Satis

    mihi erit, prsecipua relationis capita breviter huc transferre. Primo gratitv plurimie Deo et S. Rosaliffl fuerunt actte, vulgatumque per totam Europam miracutum, ut latius videri potest pag. 12 et sequentibus. Secundo Castiglia, petita facultate in Indiam proficiscendi eaque concessa a Joanne Paulo Oliva, Societatis Jesu prxposito generali, Panormo Neapolim ea intentione diindeque Roscessit die viii Octobris anni 1604,-

    ii;;

    Porro

    j><>st

    la hivc leguntur scripta


    ste,

    laudatam imaginem Hoo vultn


    :

    in
    ,

    tabu-

    li.tc

    tuljuln

    hao ve-

    fmcttnuiuroatur
    /"l">
    '

    sed
    ,

    longe

    pulchcrrimis

    diva Rosalio.
    ix
    BUffi
    ,

    mdolxhi
    Soc.

    mense

    Augastl
    ,

    die

    mam.

    Eluxit in hoc facto divina providentia

    Francisco

    Dcl-Castillo

    ffltatis

    anno hora vu anno xix


    ,

    i"

    t>'C

    datu.

    nam

    preepositus generalis, motus priecibus

    illu-

    strium Francisci parentum, missionem differre scripsit Panormum; voluit, eumque in finem titterse, postquam Franciscus at allatx sunt ex

    mam,
    ctu
    ,

    Jesu quinlo, dum coiDpIoratue afferet anicum 89 I^-uascsc, dncc Virgine Marla
    ,

    tio et

    Xaverio, in aug-ustissimae TriadiH

    conspepraei)uit

    daemone

    jam

    pcrterrito

    videndam

    373
    kOCTOII

    m
    :

    S.

    ROSALU

    VIRGINE.

    J.S.

    statimque ejus ope et alloquio est vitae reet stitutus. Qui dum Rosaliae jussu ejus laudem
    buit

    gloriam promoturum in univerao mundo vovisprout vota persolveret atque in Indias , hanc ipsam effijriem visae Divae prope peraret;
    set
    , ,

    extrema mo- D suis ewauditis, mirapietate accepit ac spiritum Creatori suo plarientium subsidia, navi cide reddidit xxvii Augusti anni 1666 in
    preetoria, cui a Santa Teresia

    nomen

    erat. Plu-

    ra de hisce videri
    % pag. 20 etseqq.

    possunt apud Mancusum tom.

    Romae forte divino consilio depioptimo parenti suo D. ctam casuque habitam
    simillimam
    ,

    Josepho

    Panormum misit quam tutelare veluti numen domus Del-Castillo aeternum volet. Lau:

    dein navigaS. Rotione pertatus, mox elegantem ecclesiam sedifxcandam curavit. seliaiprope Goam inmonte
    469 Prorex autem

    Goam

    fetici

    cultus S. fiosalix per pro-

    regein inlndia

    promotus.

    dalus mox P. Jgnatius Stanislaus Castiglia notasecundum 'cit prsedictam imaginem fuissepictam

    quamdam beatissimse quam fortuito Romse


    glia, et in

    Virginis Marim effigiem, viderat Franciscus CastiRosaliae sibi olim

    Sanctae festivitas magno apparatu celebrata est die iv Septembris, anno verisimiliter 1667 , cantatis solemniter Vesperis in per-

    Prima ibidem

    vigilio

    in

    Septembris

    quemadmodum

    latius

    qua ipsum vultum

    apparerdis 'lcprclierulcrat.
    Cattifjlia pie-

    \\\~

    talem crgn S.

    ma

    in Lusitaniam, perlatusque

    tat
    11

    RoiaHam < < > cessit ftl Lunlaiu ;

    Porro Franciscus Castiglia discessit RoUlyssiponem acLusitanise regem, qui miraculum Paad

    Mancusus pag. 26 et seqq. Festivitatem istamprimam honoravit conversio decem partim puerorum partim pueilarum, qui tempore divini Officii omnes simul etata voce baptismi gratiam flagitarunt. Puellis omnibus impositum est Rosarefert

    normi factum ex ore ipsius audire voluit, et reliquias 8. HOBatfffl pie veneratus, imaginem quoque ipsius a Francisco oblatam benevole accepit. Volo Quin et dixit, teste Mancuso pag. 18 ut ab hoc tempore thuumaturga haec Virgo ha.-

    nomen, quod multis commune facere studuit prorex, assignatis reditibuspro dotatione paupeiise

    beaturet agnoacatur tamquam patrona reg-ni mei. l'r,T.terea u.ror comitis de Castelmelhor, qui erat r.r imecipuis regno administris, et filius ipsius

    rum puetlarum, quee id nomen gestarent. Ceterum prorex illeusquead mortem S. Rosalise cuitum conatus et promovere. Hunc in flnem Missam perpetuam et festivitatem annuam censu sufpeienti stabilivit, et ecciesiam
    lectiii

    tam pretiosa

    snpel-

    quam

    reliquiis

    S.

    Rosaliae

    a P. Castiglia

    naiu

    maximus

    reliquiisque

    8. Bosaliffl

    periculoso decumbebant morbo , applicatis brevi sanitatem

    acceptis donavit, ita at re ipsa ostenderei se sub-

    adepti sunt, mirantibus medicis, ut scribit idem auctor, dieens alia quoque beneficia per S. Rosalinm impetrata esse in Lusitania. Unum refert

    stitutum esse laudato-Patri India Sancim gloriam.

    adpromovendamin

    hor fere moilo. Scalabi (oppidum est Tagum vulgo Santaren dictum) mulier pauper diris torquebatur doloribus per tuttua corpus. Transiens illic Castiglia ei reliquiis 8, ftosallffl bene precatus est, et mox omni dolore fuit liberaia. En hisce satis liquet, devotionem erga S. Rosaliam in Lusitania excitatam
    itthiiinatim

    Lusitanise ad

    XLIII. Reliqua de
    ca et Africa.

    cultu,

    reliquiis

    et beneficiis S. Rosalise in

    Ameri-

    fuisseper Franciscum Castiglia : eamdemque ibidom e.ontinuaiam, consiai <v fragmento epistolse

    n Americam etiam penetravit cidtus S. RoI salia^ nequeidmirum de regnis et provin;

    Cuttus Sanctx
    in Brasilia,

    anni \1%\, quod recitat Mancususpag. 19 nec titnicncertum hinc ftt, an etiam festivitas annua
    :

    ciis

    Americce, quse sub dominio sunt regis Ca-

    tltolici,

    ibidem aliguo loco celebrata fuerit, aut


    lebretur,
    tjum navigat
    iti

    modo

    ce-

    gis

    cum SancLv cultus omnibus subdltis Hispaniarum sit communis sed magis
    ;

    reest

    mirandum
    IGGG
    ,

    I0S
    est

    Anno

    Castiglia sacerdotio

    initiaius

    S.

    Americse provinciis. Nomen Rosaliae celebre esse per totam Brasiliam quze
    de
    aliis
    , .

    liitliaiii,

    proi >< voto

    tanatw
    sr

    Ch-

    Stltjlltl )lfl> VII

    devQvons

    indeque eodem anno cum aiiis Patribus Societatis Jesu discessit in fndiamnavi vectus Lusitana. Vehebatur eadem navi novus IndiseproreosD.Joannes Nugnez, comes S. VinUlyssipone
    centii, qui P,

    paret regi Lusiianise, ostendit Mancusus tom. 2 part. 4 13, allegans verba P Antonii Marise Bonucei Societatis Jesu, qui diu in Brasiiia habitavit, et ejusdem Sanctse Vitam ibidem edidit sermone Lusiiano. Testatur is, nomen Rosaliae frequenter pueltis imponi in baptismo, vestem anachoreticam a muttis gestari ad ejus honorem, congregationem piam sub titido S. Rosaliae erectam, ac demum referri ab incoiis beneficia cujusvis generis, qiuv patrocinio ejusdem Sanctse referunt accepta. Accedit P. Alexander Perier, qui provineiam Brasilise Societatis Jesupro Provinciali olim gubernavit, acreversus in Itaiiam coliegiumFaventinum rector administravit nam
    :

    moritur

    Franciscum magni faciebat

    ei a-

    mabat.
    regis

    lutu.T sjict

    Verum cum erant circa promontorium pestis classem invasit ipsamque pronavem. Prbrex ipse pestilentia tactus, eo
    ,
    i
    i

    deductus est, ut de mta ejus desperarent medici. Emiouit in hoc asu haritas /'. Wrancisci Castiglia, qui humili prece reliquum vitse suss Deo ':!, c/ vita proregi conservaretur diutius. ,'/'. id perlitteras testati sunt prorea> ipseet r. Qrimaldi, missionis Superior et P. Fram-isci confessarius. Res evenit, prout rogaveratt Qastiglia, atgue hoc mo lo. kccepturus erat prorex sacrosanctum Sw nro viatico pcr manus P. Fratncisci; guando Hicpriuseum monuit,
    i
    . . i

    hic affirmat in ipsa Brasitise metropoli festivitaterv Sanetas quotannis cetebrari die iv Septembns
    palis,

    vt

    corcrct cieyanlcir
    llo.v,
    t
    , i I j

    BCcles

    im

    S,

    Rosaliffl cc.i-

    donare pro Missa etua si Sanctm patrodnio sanaretur, Votum l nuncupavit prore ento firmavit eo eventu, ut simul febri, vomitu ac pustulis pestilentibus Uberaretur, momentogueperfectam
    reditibv.s
    j

    strvcrc

    Urbs itla olim episeonunc archiepiscopatis, Soteropolis a LaHnispassim vocatur, estquecaput Sinus Omnium Savctorum acregni totius, vulgo S.Salvador de la Baha de todos os Santos.
    in Peruvia,

    in colfegio Societatis Jesu.

    471 Maximam esse devotionem erga S Rosaliam in regno Peruano, testatus est P. Sebastia-

    atiisque

    Amt:

    /'. onsegueretur sanitat Franciscus Castiglia statim mortifero correplus esi malo gratiisque Deo ei S. Rosalise actis de precibus
    i

    nus Morales Societatis Jesu a provincia sua tamquam procurator Romam missus, asserens ibi ctiam Vitam ipsius editam esse sermone Hi,

    rivx regnis

    spanico.

    Cumvero multum desideraret particulam

    ,,, ,,

    DIK QUARTA SEPTEMBRIS.


    A lam quamdam reliquiarum ejusdem Sanctee illam, teste Mancuso qui ipsum Romse allocutus est obtinitit per Patrem aliquem Siculum
    ; ,
    ,

    379
    L'Cfl>KK

    promittens reliquias istas Limee, simulac eopervenisset, pi*etiosee includendas thecee et pubticee venerationi exponendas. Heec Mancusus qui mox 4 pergit cultum S. Rosaliae ostendere per Novum regnum Granatee, per Novam Hispaniam perque alias Americee provincias Hispanis subjectas. Verum cum nullum possit esse dubium de cultu Sanctee in ditionibus regisHispaniee, breviter tantumindicabo nonnulla beneficia, quee in amplissimis istis regionibus obtenta dicuntur prsetermissis sacellis ecclesiis, aliisque
    ,
    ,

    Ocottam mortem inferebant. Hac de causa queedam S. RosalitB devota duas Missas votivas ad honorem ipsius cantandas curavit aliasque precesyungeyidas. Cantata autem Missa secunda die xxxvni Junii prorsus cessavit pestis ut habet Hispanica relatio, quee variolas pestis nomine hic designat, quia malum est contagiosum nam an,
    ,

    J.S.

    teaclare birvelas, seu virvelas id est variolas nominaverat. Porropia mulier, qiueMissas istas pro omni poptdo celebrari curavit pro una speciatim puetla ex variotis moribunda Sanctie imploravit opem, invisens aut imaginem aut lo, , ,

    cultus indiciis quee apud ipsum Mancusum reperiripoterunt, et verisimiliter quotannis multiplicantur. Hac quoque de causa nihildicam de
    ,

    regno Chilensi, licet ex litteris P. Caroli Haimbhausen, qui procurator provinciee Chilensis Societatis Jesu in Europam missus est, hoc ipso anno 1746 intellexerim, S. Rosaliam ibidem in magna
    esse veneratione.

    B
    varta ibhiem

    472 Emerita axd Merida ut vulgo vocatur urbs alia est Novez Hispaniee in provincia Jucatania, alia Novi regni Granatee. In hac posteriori malum contagiosum invaluerat adeo ut
    , ,
    ,

    domos omnes inficeret. Uni soli dicitur pepercisse domui, cujus possessor imaginem S. Rosaliae habebat, eiqv.e devotus erat. Hanc relationem scripto dedit P. Xaverius Joppolo Jesuita Panormitanus,

    qui diu in America pro conversione infidelium laboraverat indeque reversus Panormi in domo professa defunctus est. Eodem teste
    ,

    quando prima
    vitas in

    vice celebrata est Sanctee festiS. Joannis, circumlata in

    Fano

    agmi-

    ne supplicantium imagine S. Rosaliae, mox di sparuerunt innumerse tocustee, quee quatuor aut quinque annos territorium urbis magno affecerant detrimento. Non satis mihiapparet, quod-

    ei sacrum, quod distincte non dicitur eique vitam et sanationem feliciter impetravit 474 Addit scriptum istud Hispanicum, puerum, nomine MichaiUem, quem patcr ipsius Tho mas Lopez de Resamano quasi pro mortuo habuerat exvariolis convatuisse in pago la lkrca, ubi ab ipsum per eamdem mulierem missa erat imago S. Rosaliae et oblatum sacrosattchn Missee sacrificium mxdierem quoque Joannem nomine, febribusei va?*iolis laborantem, ibi<fc>ir \m plorasseS Rosalioe patrocinium, ac feliciter convatuisse. Demum cum nimia siccitate fruges in locis istis periclitarentur, Missam votivam de S. Rosa lia celebratam esse in Ocotlan, et mox abundantem impetratam esse pluviam, qua discussum fuit periculum, docet eadem scriptitra Hispanica apud Mancusum pag. ct 1)6, Laudatus auctor deinde multa accumulat de eximia S. Rosalise veneratione in variis Novic Hispaniee provinciis preesertim in Mechoar.ma cl in Mexicana. Verumcum sola colligere statuerim Sanctee benefwia quod ite cultu omuibus cn>>n>nuii aliunde constet, satis mihi erit verba Italica P. Francisci Sanfitippo Latina reddere. Hio Mflxioi,
    ; ,
    :
    I

    cum

    impttrata

    h e-

    '"A,-

    nj

    inquit
    gratise
    miliae
    ,

    magna est devotio (erga S. RosaliamJ et miraculaque sunt innumera. Integ-ne fadominante malo qnodnm contagloso iu,

    nam
    in

    sit

    istud
    ;

    Fanum
    ,

    S. Joannis,

    cum

    varia sint
    ,

    firmitate sunt liberat:u per

    aquam

    Saiietn'

    iilesl,

    America

    cumque Mancusus

    scribat

    -San

    Gioan Girone quod eo modo expressum nullibi invenio. At satis est, quod constet de facto. Preeterea narrat Mancusus pag 41 in Nova Biscaia anno 1716 constitutum fuisse pagum,cui datum
    .

    est S. Rosalise

    in eo eedificatee

    nomen uti et preecipuie ecclesiee populum aidem illius pagi im,


    : ,

    munem

    fuisse a malo contagioso


    .-

    quod in

    cir-

    cuitu seeviebat

    nec aliud contra


    ,

    malum

    fuisse

    quam aquam per reliadhibitum remedium quias S. Rosaliae sacratam, quam bibebant. Reliquias porro Sanctee eo tuterat P. Aloysius Mancusi Siculus Societatis Jesu qui et pagi incolas congregasse, et per easdem reliquias horridam tempestatem sedasse dicitur ibidem pag. 43. Pro his omnibus laudatur epistola P Frandata Mexici mense Novembri cisci Sanflippo
    , .

    potu aqiuv, cui reliquiee fuerant imposit.r. 475 California necdum satis erat nota,quando jam prima suscepit fidei semina et cuttum S. Rosalise. Credita olim est insula maxima Amc ricee Septemtrionatis. At errorem itlum anno 1701 feticiter detexit P. Fusebius Franciscus Kino Germanus Societatis Jesu missionarius, qui itinere triennali per Americam Septemtrionatem, postquam duo transierat flumina, nimirum flumen Cau-ulrurn ot fhmten Cnloratum quo California a Novo Mcxico separatur se tandem in Catifornia esse miratus est, prout latius refertur in Opusculo Galtico, cui titulus Lettres
    , , , ,

    etiaminCa l 'l" r "t >


    ',

    ' 1

    editiantos

    et ourieuses

    in

    epistola ded&catoria
    ,

    et os quintee epistotarum cotteciioni prwfixa tenditur iu lahvlu gengruphicu t.alifbrm.v, eidem

    anni
    indiversi
    provinciis

    1723.

    473 De Nova Galleecia Mancusus varia refert ex testimonio P. Francisci Marite Gravina Societatis Jesu in America missionarii, quee com-

    pendio huc transferam. Reperiuntur in memorata provincia duo seu oppida seu pagi, in quibus cura fidei promovendee PP. Augustinianis est demandata. Uni nomen la Barca alteri Ocotlan. Posterior hic locus in tabutis geographicis notatus reperitur non tonge a Guadataxara Novee Galleeciee metropoli, ex quo coltigitur priorem quoque in eadem esse vicinia. Hoc autem in Ocottan anno 1706 factum narratur. Va,

    votumini inserta. Verum descriptio Gatifornise huc non spectat sed cuttus S. Rosaliai invastissimam ittam provinciam feliciter induclus ut patct ex taudata modo tabuta in qua cum atiis notatus reperitur pagus S. Kosaliai. Cuttum autem hujus Sanctee ibidem excitare preecipue c<>pit P Franciscus Maria Picoto,Sicutus Socie tatis Jesu missionarius, qui inter primos fldem
    ,

    in Catifornia propagare cospit

    ut vidcri potest

    tom. 5 Litterarum mox laudatarum a pag. 2 is, ubi amplam relationem de tota missione Californiee scripsit

    adsenatum Guadalaxarensem. Idem


    ,

    riolee,

    notum malum maxime puerorum


    ,

    licet

    nulli 'subinde parcat eetati

    muttis hominibus in

    Septembris Tomus IL

    Sicutw provinciee preeposito P. Petro Reggio scripsit, seS. Ro.salite pratrocinio maxime attribuere uberes fructus in missione sua cottectos. 476 Ex Sicitia deinde in Catiforniam profe 54 ctus

    ; ,,

    ,, : ,

    380
    ii

    DK

    S.

    ROSALIA VIRGINE
    ,

    ctoh

    J.S.
    7110

    delatr rr
    Snrtctr

    /171(1..

    Marini ejusdem Societatzs acceptas S. Rosalia; reliquias secum eodetuht, qui fratrem teste Mancusopag. 51. Deinde vero ad Marini scripsit trium suum P. Franciscum sibipagorum in partibus Californise vicinis curam esse, omnesque subditos palrocinio S. Rosaquod cujus favori referebat acceptum liffi cum in omnibus istis partibus dirum seemret contagium, nullus ex tribus istis pagis malo fuisset correpttcs. Ceterum, dominante ante paucos annos mato contagioso in Nova Hispania, S. Rosaliam fuisse multorum refugium, magnamque
    ctus est P. Ignatius
    ,

    clusi sunt.

    Hactenus dicta de cultu Sanctx per

    prsecipuas mundi partes multo latius deduciposesset. Verum ex sent, multisque augeri, si opus existimo, gratum fore et juhisce abunde liquere cundum orbi Christiano, si communi Offlcio cul-

    ad universam Ecclesiam aliquando tendatur. Itaquefinem huic Commentario tandem Vitamque subjicio, ut post hanc tam anstatuo
    tus
    S. Rosaliaj
    ,

    tiqua

    quam

    recentia miracula ac beneficia


    sunt, pro Vitse

    qute

    necdum data
    cottigam.

    appendice undique

    fuisse pielate ejusdem mali causa in Principis, oppido Cubse insuiie,vulgo PorPortu to del Prinoipe, Havana anno 1740 perscripsit
    in

    eam

    VITA BREVIS

    P. Josephus Xaverius Alagna ad P. Caietanum Noto qui litteras mecum communicavit. HacteS. Rosaliam nus dicta de America ostendunt ibidem in multa haberi veneratione valdeque in
    ,

    Auctore Octavio Caietano S.

    J.

    ctientes suos beneficam esse

    quod adjpropositum

    nostrum
    !<t

    suf/icit.
    ,

    1/. ii

    11

    477
    ret

    "llll

    Ne Africa quidem licet pauciores numeChristianos quam reliquise mundi partes


    S.

    Ex

    volumine Ms. in biblioiheca

    colle-

    \\

    prorsus destituta est. De Ewilissa urbe , quse Hispanis Ceuta dici tur nulium potest esse dubium, quin ibi Sancta
    cuttu et bene/iciis
    Rosaliap

    gii

    Panormitani Societatis Jesu.


    Panhormi a nata creditur
    ancillarum
    Siciliee

    colatur

    cum

    itla

    dudum

    fuerit

    Hispanorum

    regi subjecta. At magis mirandum est, eidem Smn >< litntori-m kaberi non a Christianis solum,

    osalea Rosa
    un; laque
    g"ime, quffi

    virg-o

    Sancinf (jcstu,

    fuisse

    Marg-aritse

    c re- mors,

    scpultu.-

    etiam a Mauris Mahometanis. Asserit Mancusus tom. pag. 58, Tuneti fontem esse prodigiosum, eui nomen est S. RoBalim ,potuque istius aqiuv salutem restitui inftrmis, non solum ChriStianis sed Mahometanis etiam. Pro factiveritate laudat /'. Franciscum Raimondi, qui diu in regno Tunetano fuerat missionarius, el quem id stspius referentem audivit. ltaque de puteo ipso, sanitatem suisaquis reddente inftrmis, non videtur dubitariprudenter posse. Verum forsan aliqui dubitabunt an non potius naturali vi istius aqurn, quam alicui miraculo, attribuenda
    >

    Willelmi

    regis conjux fuit, a


    ,

    qua

    Vft,

    fu/(U8

    </

    proximum urbi Panhormo montem cui Peregrino nomen dono liabens, eo secessit vitamque ab omni consortio remotam in spelunca transeg-it ibi pie, sancteque obiit, humataque d est. Propter eandem speluncam tedes divce Rosalese a^dincata e cst adjunctumque ccenobium eremitarum e familia sancti Francisci. In urbe Panhormo aedicula olim fuit sanctae Rosalea?
    , , ,

    nomini dicata

    quaj dein

    sauctEe Catharinre,

    in

    mdeatur sanitas a bibentibus impetrari solita

    cumet aliis locis fontes reperiantur salubres cumqus solum s. Rosalia nomen non sufflciat ad crsdendum, ejus beneficio potius quam aquse salubritate pelli infirmitatem ;prsesi Him cumignoretur, unde vis illa sanandi prsedicto fonti sit

    Martyri Ig-natio episcopo Antiocheuo adha^sit. Erecta divae RosaleaB arji, in qua ejus effig-ies antiqua tabula colitur. 2 In oppido Bivona aedes item beatae Rosa,

    prtesentiarum sancto

    lese

    sacra

    cujus

    origo

    haud sane recens


    ,

    Bivonaper eam ;jcs(? liberulit.

    est.

    Sed enim antiquis temporibus cum Siciliam pe stis lues depopularetur traditur faeminara divi,

    non nisiper conjecturam dicatur, aliquidfortasse de sepulcro aut reliquiis Sanctm eidemfuisse injectum. Itaque ut quid de sanationibus istis certi posset statui, opus esset diligenti
    orta;
    et

    na sjiecie , (quae Rosalea virgo credita est ) bono viro se videndam obtulisse raonuisseque
    ,

    ut eo loco, quem illa coramoustrabat, ecclesiam conderct, et Rosalese dicaret, paruisse hominem CttlestibuB monitis; aedemque, quae adhuc manet,

    instituio,

    "tiiiu el 6d
    N

    nsftra ttt
    ttotnlfa

    178 Porro vn dificio seu carcere, cui noctu includuntur mancipia Christiana Ttnivti, sacel-

    luni et altare est

    8. Rosaliae, in quo divina per* Uurofflcia, et Sanctss festivitas guotannis cffatur, atque apparatu quidemmagnifico, ad

    Locus vero extra oppidi muros tunc nam Bivona muris olim circumsepta, et vcstigia niurorum extant. Sed t edes * consequentibua temporibus majore spatio aucta.
    iedificasse.

    temporis

    fuit

    Eodem saxum
    tur

    cujussumptus non Christiani solum, sedetiam tmi concur iinf, si credimus Mancuso et ipsum regem Tunetanum aliquando ad
    ,
    .

    loco , ubi nunc aades ingens erat hedera circumvostitum in illud etiam veneratio; nam derasus ex eo pulvis
    ,
    :

    ebibi-

    ab

    iis,

    qui

    frigoribus laborant;
    redit.
    ,

    Inde
    dicta

    incolumitas
    sevo

    Ignotum

    multis oppidanis

    et

    illius festivitafis

    subministrasse asserit,
    V.

    qiu.nam
    :

    extructa

    em pro
    /'.

    hisce
    1

    omnibus laua ms
    H
    Addit

    sed in ea

    aedes Rosale div Rosaleae tabula est ante


    ,

    primum

    Francisi

    monio P. Michaelis AngeU Raghius, qui pradicti

    annos cxxv f picta fusuraque aas ante aunos cxlv. Pauliormi solemnis
    lea?

    campanum
    divas

    RosaSe-

    Patrisin missionefuitsocius,pestilentiam t
    i

    virginis

    agitur

    memoria

    pridie

    Nonas

    Ucet ssspe Tuneti domineturt


    eri illo

    fuissein
    8.

    ptemb.

    Christianorum

    Rosaliae

    dicto:

    quod sane
    ium,

    maximum
    si

    mvideturbeattewfamus ad multitudinem man* lunt, ct haud


    -.-.
    I

    ANNOTATA.
    a

    Panormus antiquissima

    et

    pulcherrima urbs
    ,

    est Sicilnv

    angustiuspronumerocon-

    ac passim notissima, incolis Palermo dicta. Id unum hic observandum a variis 0-

    lim

    '

    DIE QUARTA SEPTBMBRIS

    A Um,

    331
    et sequenliA
    1

    inter quos etiam est Plinius, Panhormum fuisse scriptum, uti a Cajetano scribitur, licet a Grcecis seque ac Latinis antiquissimis urbs hsec rectius Panormus legatur dicta.

    ra notavi in Commentario num. 183


    bus.

    Oct*vii

    b Creditur, ait auctor, quia antiqua non habebat monumenta quibus dicta sua firmaret.
    ,

    Quas Rosalea scribimus, ex fama et seniorum traditione accepimns. Opere maximo dolemus nullum de ea monumentum a majoribus nostris conscriptum nos eomperisse, cum omnem operam ac studium hanc in rem collocaverimus. Plerisque Rosa Lea creditur dicta, quod ex Lea
    :

    Rinc sequentes
    diva

    Vitse adjecit annotationes

    de

    15 longe plures antiquas Rosalue ecciesias , scelta altaria, pictasque tabulas assignavi, ita ut de antiquissimo cultu nutla possit esse dubitatio. Unum hic observo nempe ignorari initium sacclli hujus in monte Peregrmo ; indeque suspicionem oriri posse, illud jam extitisse vivente ibidem Rosalia, eique usut fuisse. Certe traditio de monte Peregrinoper regmam Sanctse donato 7ionnidtum taii suspicioni
    fc.
    ,

    eln Commentario

    pr&bet fundamentum.

    familia fuerit. Hsec ultima observatio jam abnnde refutata est in Commentario num. 102, ubi

    opinio nata esse ex pictura tecti in qua ita scriptum erat Sanctse nomen circa finem secuti xv, repugnantibus picturis omnibus antiquioribus,aliisquemoilla

    ostenditur

    Olivellensis ecciesise,

    numentis. Caietanus autem errorem iltum popularem partim videtur secutus, partim vero
    repudiasse
    tera
    i

    admodum antiqua dide Bivona per appareniem Rosaliam pestc liberata num. nc, ubi Cascinus existimat factum contigisseanno 134S. Id tantum adjungo, non posse recurriad hanc appnritionem ad statuendum cultus iniHum, cum diu antecoleretur Sancta aiiis locis, idque iiqueat ex ipsis
    ecctesia Bivonensi

    De

    ctum

    est

    num.

    164, et

    Caietani verbis, Quaa


    lia virg-o, nisi

    Ebosalea virg-o oredita est.

    in

    e,

    nam scripsit ille Rosalca, mutata litnon tamen Rosa Lea gemina voce. Ve:

    Quippe Sancta apparens non poterat credi RosaIftecjam nota fuisset et cuita,
    c
    le-

    rum B dum

    secunidioma Sicidum Rusalia, Grsccis olim for,

    nomen

    necnomen suum nec quidquam de


    gatur revelasse.

    gestis suis

    est

    Rosalia

    Latine

    et

    tasse PcG-a/ia.

    Consutedictanum. 102

    et seq.

    c Potuit Rosalia vivere

    in aula inter ancil-

    las honorarias reginse Margaritsea ut suo tempore creditum fuisse testatur Caietanus. Potuit

    VITA ALTERA
    Auctore Jordano Cascini S.

    accipere dono iltius reginse, ut ibi vitam duceret solitariam, sive creet

    monlem Peregrinum

    damxts monialem fuisse tempore istius donationis, malimus dicere usque ad istud tempus in aida vixisse donatio enim verisimiliter solum
    sive
    i

    J.

    ibi viveret Sancta, non ut montem pleno jure possideret, ac heredi aticui post mortem retinqueret. Eamdem donationem ab atiis quoque assertam fuisse, observavi num. 100 neque tamen eam pugnaciter defendere vetim, cum popularis illa traditio non jam certa sit, et a quibusdam fuerit oppugnata. Illud tamen observavi in Commentario num. 101, non posse
    .-

    facta

    est, ut tuto

    Ex

    editione impressa

    anni 1G31.

    n; GFATIO SBU DEDICATIO.

    mortem Sanctse

    satis probabiliter collocari circa

    Anctor i>n

    1100, sed cotlocandam esse midtis annis serius, si inhserere velimus traditionibus per

    annum

    E2

    ttrtngit

    vat <

    oannettino Doriai a

    S.

    R.

    E.

    Cardinali
    Casoini

    ar- approbottonl
    8orellqtttawm

    chiepiscopo
    cietatis Jesu.

    Panormitano.

    Jordanus
    tnitlo
    ,

    Caietanum assertis de cohabitatione cum Margarita regina, et de donatione montis Peregrini quia Margarita Wiiteimo nupsit anno 1150 et verisimiliter montem non donavit ante annum D 1166, quo Willetmus I obiit. Conside de hisce dicta 9. Fateor tubens, auctoritatem Caietani in hisce tanti momenti non esse ut rem faciat certam. At certum mihi quoque est pro anno 1160 nutlam afferri posse rationem alicujus momenti. Annus itte primum signatus est a Philippo Ferrario in Catatogo generali ductoremque hunc sine multo examine secutus vide,
    ,

    Jam

    inde ab

    oum,

    ooorta

    Panormi turbulentissima pestilentlffl procelln, quic reipublicre naviin male jactatam iu supremum
    naufragii discrimen adduxerat, divsa
    luti Arct(jiiiu
    ELosaliee

    veEB

    sidus b ad lcvaiidam

    animorum
    ;

    gritudinem, Bospitandosque rectorea apparuil placitum Eminentiffl vestrea fuitj oaihi, etei ex oranibus ;ib ipsa dileotis minlme ad opus tanti momenti, quod iii ea inventioue versatum est, pro-

    movendum
    difficili

    Idoneo

    ut

    meam tamen
    In
    ,

    laboris ac studii

    partcm, impcrare.
    c

    conferrem qua sann


    modiol
    lu-

    navigatione
    labores

    neo

    breves

    ner,

    tur Cascinus.
    d Ad hunc locum ipse Caietanus notavit seAntc annos fermc vig-inti, dum haec quentia
    :

    durandi

    fuere advcrsus tempestatum

    genios, qui soopuloa nobis objeotare omni ope nitcbantur, quo minus vel incolumitas
    rias, et xnalos

    ncmiua, vinli veste ac nomine sumAngelum se dixit, habituque cremitarum pto ubi soliin antrum divje Uosaleas sese abdidit
    scriberem
    ,
    ,

    publica, vel tain inclytffl Patronffl ^loria beuc

    fcli-

    citerque prooederet
    et
    cio,

    sed cepimus tandem portum,

    tariam vitam per aliquot annos duxit. Dein proximi coenobii prajfecturam suscepit. In ea admicupido incessit defodiendi corporis nistratioue postea vero quam rem ligone sanctse Rosalea;
    :

    anchoras jeclmus, tum caalesti ejus Paoiaauspiductuque ccrtissimo tura ejus, qui olavum te;
    ;

    nebat, Doriao Cardinali.s rccta ffnbernatione


    insacris reliquiis
    rite

    cujus

    quam

    approbandis non mfnus pium, prudensjudicium summi deinde gubernatoris


    est.

    exequi ccepit, visa exaudare oleo defossa humus, quibus exterrita prodig-iis contremuisse antrum a facinore destitit. De hac mutiere, quse melius
    :

    sapicntissimi sanctii Blmique Pontificifl [Jrbani yra-

    vissimo sufTra-io coliouestatum


    2 Fae erat i^itur

    at

    ''

    indt

    >

    tiu

    edocta vestes sibi congruas deinde resumpsit, deque corporeper alios etiam frustra qusesito, ptu-

    votivam tabellam publlcffi Liberatrici suspendere, quod uti pcrsolveretur, jussus sum ab Kmincntia vestra rcrum frcBtarum ordinem

    mmctdtflieuU
    '"'''' /'"'
    " l
    '

    tl

    382
    A. JoBD.lXO
    CiSCIKI.

    VITA ALTERA

    S.

    ROSALI^ VIKGINIS.

    majus milii onus impo; fuit. earum reliquiarum approbationem defudandum fuerint necesQuippe cum multa mihi una in opera pervesario suseipienda, transigendaque negotia eruenea, quae adhuc in occulto latebant; stiganda non da ab ruderibus antiquitatis Vita, in quibus silice sacra ossa, usque minus, quam in durissima ad hSBC tempora abstrusa erat praeteritarum rerum
    ;

    propinquitate conjuncta, in aula regum, ubi oretiam educata est. Margarit certe , quce ta,
    Graciee c Navarrae regis
    lio
    tilia

    nupsit, cbara

    iu primis fuit.
    ,

    Willelmo Rogerii fiSed enim ho-

    memoria, qua; una cum batur, non Panorrai solum, sed ex


    lia

    saeculis interfluxisse vide-

    divitiarum commodis, aper coutemptum proculcatis, dolescentiae illecebris ad Quisincensaque spiritu afflata divino quaquinae e montes ac nemora ditionis suae

    norum splendoribus

    tota

    ferme

    Sici-

    perrecolllgenda, loca alia oculis, alia epistolis lustranda, ac foris etiam, sicubi odoris aliquid hujus fraB0B8B expiraret, quffl quo magis in ccelestibus

    draginta ferme passuum millibus Panormo distansecretissitia , angelorum f ductu secessit. Hic mam nacta speluncam plures cavernarum anfrain quas omnes angustus satis ac ctus habentem
    ,

    grabat

    areolis, eo in terris

    evanuerat magis. Sed

    perdifficilis

    erat aditus, in
    sibi

    neque

    his

    incoeptis

    non obsecundavit haec Virgo,

    a
    la

    ccelesti

    Sponso
    solo

    eam, paratum

    veluti
    ,

    tbalamum
    accessu so-

    quo remotior ac
    et

    cujuspra.sentiopeimagiuesillEerfquasiexaurifodi-

    tutior

    ab
    eo

    hominum consuetudine
    ,

    leprompt atque in lucem sub au.spiciis Eminentiffi vestraj datffi sunt. Quae sane argumenta, se11at.11 Panormiiano ita volente, ex solido argento
    pariirnfusa, partim affabre cjelata,
    .rMl.Ifiiiaia,
    laj.-nl.iis,

    gemmea

    veluti

    nullis sive sohdegeret vitam tudinis, sive ferarum, sive etiam dffimonum terriculamentis absterrita, animo ausuque plusquam muliebri, plusquam virili , per os instar putei

    cum

    inscrtasunt novae hujus ac votiv arcas .|ummii votivoitidem non minore, quam

    arctum
    coluit,

    insiluit,

    se erat, reptando

    atque ad interiora quod necespervadens, ibi aliquandiu in,

    illa,
    fcra

    magnificentia extructo sacrario dicata est. Ineam arcam, si ita visum fuerit Eminentise ve,

    eamque domum

    miririce

    adamavit

    quod

    strse

    quas nos vel in inventione testes oculati spectavimus, vel de viindagaviraus, ad conserta ollioiti quasitores

    rcrum etiam gestarura

    etiam chirographo suo in durissima ejus putei siHce insculpto testatum reliquit his verbis. EGO

    vandara condere
    :

    posteritati

    memoriam monumentum
    commentarium
    retuli,

    re-

    ea omnia in

    donec

    rem de

    multie occupationibus expedito liceat mihi longiohie prosequi historiam e, earaque pro eo, ac

    SINIBALDI QUISQUlNE ET ROFILIA AMORE DOMINl MEI JESU CHRISTI INI HOC ANTRO HABITARI DECREVI. Quod sane chirographum mendis ipsis, Puellae rude Latinitatis ingenium ostendentibus quasi sigillis munitum, eo-

    ROSALIA

    SARUM

    DOMINI

    debeo Emjnenti vestr, cui S. Rosaliaj gloria usque adeo cordi est, eadem animi demissione conBeorare. Vnlc.

    dem, quo corpus, tempore g divinitus repertum


    est.

    \WOTATA
    a Eminentissimus Cardinalis Doria prxerat Panormitanse ecclesias ab anno L608 Pestilentia vero Panormi orla erat anno 1624, ut exposui in Commentario \KDeCascino actum est i etsxpe per deoursum Commentarii, quia omnibus fere ijestis jira ttjiprutmliane reliqumritm inlerfuit. 1) Corpus inventum hac metaphora designat aosi diceret Simulro S. Rosalire corpus inveutum
    t

    Ex hac spelunca divino iterum spiritu ac comitatu h ducta remigravit Panor, , mum non sane ad aulam, et paternas sedes sed altiore quodam consilio ad vicinum urbi montem quem Erctam i Grsecorum historiae nunc
    4
    ,

    traruitta ad
    s i ,e,uncam

    coelestium
    ,

    montis Pere rini


    .

    qes(a
    /,

    vulgo
    ptis

    Peregrinum Panormitani undique saxis asperum, nec

    dicunt, praerunisi per tres se-

    mitas

    arduum
    ascendit.

    prsebentem

    iter

    cetera inacces,

    sum
    vitae

    In cujus excelso vertice


    planitie assurgit
    satis
    ,

    qui ex

    media eaque amcena


    et

    solitarise
    ,

    contemplationi

    accommodo

    qua
    et-

    vergit ad Boream,

    speluncam Quisquinensi

    8St.

    c Atjit de recognitione et
    rufflj

    approbatione reliquiadifpcultates, ut

    qua variw occurrerunt


    :HI et

    iam horribiliorem ac secretiorem offendit. Erat haec ea tempestate nemore circumsepta, nec tam ad defendendas temporum injurias, quam perpetiendas natura comparata, perenni stillicidio y
    infesta,

    e.ejttisifum est

    seqt/.

    frigore

    luto

    tenebris

    horrida

    et vel

    d Vittim tutt/qttis et noois imaginibus

    adumbra-

    tum jam ante inhtcemdederat. sLongiorem illam Histariamdeindecomposuit, setf naii eitiitit ipse morte pr&ventus. Opus istud Salerna eititum sivpe laudarimus
    ti

    hanc igitur Virgo per angustum, ut tum res erant, aditum irrumpit. Sed in amplissimo specu extillantibus undique superne saxis quae capiti impendent vix ullus habitabilis dabatur angulus, quo se stillicido im, ,

    belluis ipsis inhospitalis. In

    raunis reciperet. In arctissimum igitur


    exesae rupis, et abditissimum
    ,

    foramen

    ac vix corpuscu-

    CAPUT

    H capax, ut pro veste


    1.
    esset,

    illi potius, quam pro cellula intrudebat sese: ibi praeterquam immortali Sponso nulli k mortalium cognita castissima Columba dehtescere; ibi aspero victu cultuque, pro-

    SanctoB natales, gesta, mors, seputiura. ac corporis diu absconditi

    lixis orationibus,

    perpetuis jejuniis, vigiliis, ca3-

    terisque

    mira

    se

    sanctarum ascetriarum afflictationibus exercere, et non magis adversus corpus suura,

    inventio.
    SanctM mitalt$
    ae

    quara infestissimos spiritus assidue strenueque de-

    pr&nonUa
    111

    mgitssus

    tpelunram
    Qui$tfuiiieii

    Snuctn
    bnldo

    Rosalia

    Virgo
    ,

    Panormi
    ,

    patre

    Sini-

    nnta

    ofit

    $em

    Magno

    per

    Italire

    darissimo genere a Carolo reges ct Marsorum comites,

    ac cselestis omnino tnipetonw, magistros adjutores conso- ** (UI latores habuit. Frequenter eam revisebant angeli^ et honorabant, saepe etiam ipsa angelorum Regina cum summo rege Filio aspectu suo
    vitee

    pugnare. Hujus 5

    anachoreticce

    cselites ipsos

    "'

    ju-

    cundisque

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    cundisque colloquiis
    terea,

    383
    divi- A.
    JOBtiiS(>

    dignabantur

    floribus praet

    quidam partim suasu mulieris ob receptam


    nitus
    ,

    ac roseis
    vel

    praesertim cerollis

    eam

    orna-

    bant, ut essent indicio,


    sent,

    quantum
    in

    efflorescentes

    sibi cordi esvirgineo pectore vir-

    spe

    valetudinem partim etiam cupiditate ac Cifam prout est homiuum ingeniuni, reperiundi
    :

    thesauri

    tutes, et fragrans in primis virginitatis odor, vel

    tam multa erga

    se sanctse Virginis in solitudine


    in

    qui eodem loci ferebatur abstrusus , sed nullus profecto alius sese thesaurus quaerentibus obtulit nisi qui absconditus erat iu ajrro,
    ,

    degentis obsequia, atque

    quibus Matrem beatissimam, et infantem Jesum ornare modo floribus ex prato decerptis m, gestiebat
    primis
    illa,
    ,

    seu potius in petra, quae sacns ossibus admirabili quodam opere adnata et adhserescens illa circuraquaque vestiebat, ac tumulis loco sarta te,

    angrelicis salutationibus quasi roseis laudibus ad calculos dinumeratis, quibus solennem nuuc precandi ritum, sed per ea tempora singularem usurpabat. Hanc vitam sanctissime actam
    ,

    modo

    cta servabat. Igitur haec saepe pnores investi^-atores frustrata fuerat, ratos se in duram silicem

    aliquam

    quae forte in

    lateret, inter

    hujus montis visceribus effodieudum impegisse, nec ultra li:

    consentanea mors excepit, quam ubi instare sibi intellexit, vel usque ad extremum spiritum propositi tenax n, ut veteres illae magnaeque anaehoretides, sola se in
    Crucifixi

    gonibus posse aperiri viam eademque etiam hos postremos jam labore defatiscentes , atque eil

    tum

    nuda humo composuit


    tenens
    pectori

    et

    imaginem

    in siuu

    piacularibus

    globulis sinistra
    plicitis,

    et imdextera jam lang-ueus sustinens caput, solis spectantibus et adjuvantibus ang-elis, roseam

    manu

    admotis

    animam, quae ad Sponsum virg-inum evolavit pridie nas Septembris, qui dies tum Panormi, tum in reliqua Sicilia recolendae ejus memoriae saetflavit
    tepultura
    :

    cera
    6
    re,

    '

    solemnis

    fuit.

    rei desperantes ab incoepto retraxissent, nisi animos spemque addidisset Deus, ut pertinadns illud urgerent. It;i taudem ferrea clava grandem silicem primo rumpunt alterum deiude totiua massae frag'meutum, non quod ita magniu niulis, sed quod majoris prffl mole id quod erat nuraculo pouderis esset in alia fragmina disoindunt qvue ubi vacua ac levia conspicantur rei admiratiuue attoniti carissimum exoptatumque Virginis eaput jam manibus se tenere animadver- E
    ;

    corpns diu ab iconditum.


    Pesiis

    In hoc antro eoruradem,

    ut

    par est crede-

    tunt.

    Panor
    o

    angelorum o ministerio sepulta ad quadrinannos veluti the-

    Nec

    teraere id
    ,

    creditum,
    locus

    uam
    ipse
    ,

    mirabile
    arte
    saeri

    r(
    il

    ud paiatium

    mi orta,

    g-entos et septuaginta circiter

    lud inonutnentnm

    quod nulla hutnana


    ,

    mrlttrpitcopi

    vidtindt portatur.

    saurus abstrusus fuerat, atque ad afflictas patrias suae res opesque sublevandas divina providentia reservatus. Nam hoc in loco, prout erat a majoribus traditum ab aliis alio tempore perqui,

    debatur

    elaboratum

    constauti eeclesire Panorrnitanre


    ditione certissimus
    tas, cui satis
    ,

    et

    depO iti aliarum tra-

    uuper exorta domi oalamiopportunura illud prfflsidium sub, ,

    sita p,

    non millesimum

    q Panormum iuvasit, ex Lybia importata eo navig-io, quo Christiani de Maurorum servitute redempti fide publica reducebantur domum. Serpere ea latius in
    exitialis lues

    maxirae anui mense Junio

    anno quarto et vig*esimo super sexcentesimum cum maturum ac erat opportunum inventa est. Hujus
    nisi
    , ,

    mittebatur, ratio ipsa iuventionis


    spectata pulchritudo ct iutegritas
    tis

    odoris

    OBBium aubito a mulaatruebant

    perccpta suavitas

    subsecutus statim populi


    conspiratio
    qu:i

    concursus,

    animorumque

    par erat prudentia definiretur, dilipuili OUStodia iuterdiu adhibita, proxiraa deinde nocte asportatum in urveritati fidem.

    Verura ut res tanta,

    dies ac
    pit.

    miserum

    in

    modum

    Trepidatum itaque ad pacem Numinis exposcendam salutaris Eucharistia in


    ri

    vexare urbem occcePanormi est, ac primum

    bem
    lis

    cst,

    quod erat inveutum, etin ffldlum Cardlna-

    arohiepiscopi aacello repositum, doneo ex prre-

    scripto

    oranibus fere templis, ut his in malis


    ,

    fie,

    assolet

    exposita

    publicae indictae

    preces

    supplicationes cleri et
    vices
    sacrffi

    diebus

    singulis

    religiosorum Ordinum per habitae sed Idibus Julii


    ,

    sacrorum canonura de eo eonstaret salis. Hegebant tunc Siciliam pro rege Philibertus Eramanuel Sabaudire ducis iilius Panormum vero don Franciscus del Bosco dux Misilmelis, prlneepB
    j

    Catholicre, praetor; D. Joannes Ag"liata baro8olofin-

    capsae tutelarium sanctarum Christinse r et

    Nimphae more majorum per urbem summo mane


    circumductae praeeuute clero universo , ipsoque urbis antistite D. Joannettino Doria S. R. E. Carhoc prosequebatur populus, lacrymis et dinali
    :

    D. Joseph del Bosco, D. Jaeobus [lUOChiflluB baro Camastrae, D. Moratius Strozzi, I). Petrufl Uong-iorti,

    euntia

    quam

    ilum miro

    ptane modo
    invocatur
    Sancta,

    clamoribus ad opem diviuam implorandam identidem sublatis. 7 His autem non sine divino instinctu factum qui Sanctornm est, ut duo sacerdotum paria invocando nomina caeteris cantoribus praecinebant, magno quodam intervallo alterura ab al,

    Dominicus del Colle senatores, Qui profeoto nou magifl inauspicatum annuni siiuin inviiHiouc pestis, quam tam magni thesauri inventione fortuuatum rati, maximopere expetivere, ut leglti ma prresulis approbatione sanct hm reliquiano,

    liaberentur.

    AWOTATA.
    a Hogerius rex Sicitiee primus sed dux istius nominis tertius, nepos erat Roberti Guiscardi Normanni, qui Aputiam, Catabriam et majorem SicititB patrem Saracenis eripuit, ac posteris suis retiquit. Fitium Hogerius habuit Willclmum !, quemanno 1150 regni consortem fecit. Obiitvero anno 1152, vel, ut atiivotunt, 1151-, ait Pirrus in
    ,

    tero disjuncta

    non

    ex

    condieto

    sed

    interno

    quodam impulsu,

    post reliquarura

    virginum pa-

    tronarum nomina sanctum etiam Rosaliae noraen, quod ex litaniis desuetudine jam abolitum erat, in civium vero memoriam non nisi festo ejus die incidebat, mjro consensu et alacritate animi advocarent
    s.

    Nec

    in

    irritum

    invocatio

    cecidit

    nam

    vestigio visa est compellata virgo Rosalia


    :

    exaudisse populi sibi supplicantis preces vesperi nimirum ejusdem diei sacrum illius corpus, mirabiliter

    absconditum

    mirabilius inventum

    est,

    nec

    minore Dei providentia indidem depromptum,


    rudcm die omifur
    pui,
    t

    quam
    ope-

    in-

    w-

    fuerat ante depositum.


    8

    Erant

    menses jam

    fere

    duo

    t,

    cum

    ram

    ac laborem in eo loco effodiendo posuerant

    Chronotogia regum Siciliie. b Constantia quoque fitia erat Rogerii. Emc nupsit Henrico VI imperatori, accum eopostvarios reges obtinuit Sicitiae regnum, quod etiam filio suo Frederico 11 imperatori reliquit. Votunt atiqui Constantiam moniatem fuisse ante nuptias; at idem negant atii. Res huc non spectat. c Garzias , aliis Garsias, aut Garcias, hujus

    381
    A JoHDANO
    Cascini.

    VITA ALTERA
    1150,

    S.

    ROSALLE VIRGINIS,
    p Decorpore frequenterqusesito, ac prmdictione de eo non reperiendo, nisi tempore gravis calamitatis, videdictain Commentario num. 183 et
    sequentibus.
    q
    r

    jus nominis erat quartus Navarrse rex,

    guem

    Mariana eodem anno


    rit in

    quo filiaejus Marga-

    rita Willelmo nupsit, equi lapsu

    defunctum asse-

    venatione.

    Quod hic asserit Cascinus Sanctam fuisse charam Margaritse reginse, conforme est traditioniper Caietanum inprima Vitte reiatse. Attad

    De hac pestilentia actum est 18. De S. Christina apud nos disputatum


    Julii,

    est

    ad

    Opere majore opinioni illa vocatur in dubium, quia non bene coheeret cum anno emortuali 1160, sive Cascinus ipse abierit in aliam deinde sententiam, sive ejus corrector Salemus. At mihi p,;r/,/>i.cc/, opmio hic osserta, quia annus emor-

    men

    in

    diem 24 logium
    12.

    de

    S.
    10

    Nympha

    agit

    Martyro-

    Romanum

    Novembris, Siculi vero

    1,1'iilis

    lu/ntnto

    <'./

    ntrfr/tis.

    in speluncam Quisquinensem in Commentario actum est xi, el 2


    e

    De ingressu Sanctx

    s Mirabilis hsec Sanctae invocatio fusius relata estin Commentario num. 198 et sequentibus. t Dies nimirum quinquaginta, ut dictum est num. 201 in Commentario, qui consuli poterit de mirabih inventionecorporis, ejusque delatione ad

    palatium archiepiscopale

    19.

    data Sanctseque asserta est inscriptio mox re~ ferenda totus vero locus uberius descriptus est
    :

    $ 27.

    Quo nitatur fundamento itta opinio, qua creditur Sancta ab angelis ad speluncam ducta, viI

    CAPUT

    II

    deripotestin Commentarionum.Ul et Wl.Facile ibi videbit eruditus tector, imaginem itlam, quge ibi repraesentatur, non sufficere ad certo asserendam ram tantam, quee ne Salerno quidem ibidem
    I!

    Miracula post corpus inventum


    approbatio
    ;

    ejus

    Panormus

    peste libe-

    num. 7 sa/is prdbatv/r, g Non idem prorsus, sed idem fere tempusau\ \

    rata

    cultus Sanctce
    ,

    multumproad varias

    ctor inteltigit

    nam

    inventio iltius inscriptionis

    pagatus

    et

    reliquice

    quadraginia diebus posterior est corporis inventione, ut videri potest in Commentario 26, ubi
    antri Quisquinensis
    est exposita.
    et

    provincias missce.

    inscriptionis inventio late


    sic intetligere ne-

    QmUstium comitatum non


    ut

    credamus angetos visibiti specie comitatos fuisse Virginem. Adi Commentarium num. 133 01184, ubi etiam eodem \\% queeriiur
    cesse est,
    ratio itftoZcv habitationis.
    i

    Nec
    ter

    longum

    interfuit

    tempus

    opportune testimonia sive ossium, sive lapidis

    accessere

    cum divina nam ubi


    :

    Miracvla mrentionem
    co?-poris sub

    cum

    illis

    concreti in-

    secuta

    frangendum schedae discuss.se, vel aliquid etiam pulveris circum illa jacentis, vel aquse de
    specu extillantis a;gri corporibus certa quadani sunt , tanta continuo visa coruscare miracula a ut optimum factu, ac necessarium visum antisti fuerit , pro sua auiiducia applicari cospta
    ,

    i)r

    Ercta monte, nunc Peregrino, deque antro


    rooso/r HtmmtrtUarium

    iln

    o Sotif/ti niloihiloto

    25.

    mortaiium fuerii aiiquo tempore oognita, incertum est al ne satis quidem probabileaut verisimile existimo, mansisse Virginem omnibus ignotam usque ad mortem obitam. De ea Cascini et aliorum opinione disserui in Commenk
    nuili
    :

    An

    ctoritate jubere de iis


    referri

    cognosci, et in
    ,

    publicas

    tabulas

    pra ordiuem
    cognitione

    totam inventionis et rerum sunaturae gestarum historiam. In ea


    ;

    trecenti ferrae testes a gravibus viris

    tario^
    pOtest

    \;

    c/
    18,

    subioi/c ht-cntcr ot/is tocis. Videri ubi tlc t,cs/is ontni/fiis in spetunca

    in ecclesiastica

    dignitate

    constitutis rogati exa-

    minatique,

    actum
    I

    osf

    fororcs <-<r/es/<>s non aliud habent fundamentum, quam pictas quasdam tabulas. At in
    lii

    ad confirmanda dicta jurejurando adacti. Dum haee aguntur, excedit e vivis Philibertus b prorex cui in Sicilise gubernationi ejusdem Philiberti suffragio desig-natus, et regio
    et
    ,

    c Comoico/iirto oooi. 189 observavi, simitia pictomeditationiac inventioniattribuendaviden ,icc obvio sensu explicandas esse ojusmodi tabutas, nisi divini /i/i favores aiiunde quoque probaripossunt, Scimus quidem tantam esse dirxtit

    consilio subrogatus est idem Cardinalis Doria, et uti afflictam provinciam susciperet exoratus. Qui sane utraque potestate abunde pollens,

    statim

    rem Panormitanam universa?que


    cnnsilio suo,

    Siciliae

    labantem

    ac

    lubore sustentavit

    confirraavit

    vina tiberalitatis ac munificentias prastantiam, n/ centuplum promiserit ac revera tribuat dese't

    bitamus

    rentibussui amore caduca mundibonamecdU' guin centuplicatam remuneraHonem


    .

    ELosaUaaftunote acceperii at cum milletnodis eleCtOS SUOS rcttiuncrcl tuftutta stui sofoculio Domi-

    nus

    nullum nominatim favoremeoseaveritate

    legitime colHgereposs X<- hoc quidem probabiie satis videri, diati

    num.

    LS8,

    n Sauctoot probabilius oott obiisse


    axtivilio et

    sinehumano

    que. Exacto etiam anno raagistratu, creati pra tor D. Nicolaus Placidus Branciforti, princeps Leonfortis, comes knrudiie; senatores D. Marianus Ang-liata et Spatafora, D. Ludovicns Spatafora, Didacus Blasrus Thomas Cascini , D Pranciscus Requcseu baro S. Jacobi , D ' Petrus Septimus. Qui ad eivilium rerum curas in tam perturbato civitatis statu multum studii ac tii, tum ad extirpandum pestilentiam, tum etiam pro inventi corporis approbatione adhibuerunt.
    ,

    ewtremis Sacramentis, nec certum esse situm morientis hic descriptum, ostendi in Commentario $ K ubietdealiis an tibusegi; et diem emortuafom non omnino cer)
    ,

    <

    rem transig-endam post premultaque pietatis opera ad ehciendam divinam mentem adhibita,
    ces

    11

    Itaque ad lianc

    eontultatio
    noi pro appro
    Ijtttinnr /eli

    a raultis

    religiosis viris

    tum
    o

    esse, observavi,

    fere
    pii

    qnmrum
    bit.r
    ;

    lm

    logi,

    aliique

    Opinionem hanc esse bavi num. L6& et seqq.

    babilem, pro-

    Religiosorum Ordinibus theojuxta ac graves viri ab anti:

    stite in

    coucilium testimonia summatim

    his

    humana divinaque
    exposita

    primum

    Ttum

    in-

    ::

    DIE
    tegra
    singulis tradita
    et
    ,

    QUARTA SBPTEMBBI8,
    sium
    e regione

    385

    denda

    domi per otium expenenucleanda magis. Ubi ea satis ab his


    perspecta
    c
    ,

    maximi templi

    norum

    alterum Catala,

    A loiOiM
    Cascihi.

    cognita ac
    cousultatio

    iterum

    ac

    tertio

    habita
    vi-

    in

    qua re mature discussa, couintermissis precibus Deo,

    non modico post intervallo quartum propter mare intra portam quam Felicem vo,

    sultoque

    numquam

    sum
    tiam
    ris
    ,

    est

    omnibus, ipso antistite rogante senteu-

    constare satis , inventi S, Rosaliae corpoveritatem a Deo miraculis esse testatam. Nam pra^ter innumerabilia signa quotidie ac passim e-

    caut, Floreutinorum natio dedicavit. Omnes statuis, pictuns, carmiuibus, emblematis ex vario poetarum ingeuio graphice picti ornatique. 14 Ducebant pompam ex quatuor urbis regio-

    ?IH tur
    .'

    dcicriht-

    mbus,
    vexilla
    in

    in

    quos
    cives
    ,

    fflquales partes tributa civitas est,

    lnvitati

    et in

    non pauca ita illustria extitere, ut uon praesentes modo, sed etiam longe per orbem dissitos fama et admiratione complerint plures ab inveteratis deploratisque morbis erepti aliis animam agentibus planeque depositis vita servata alii etiam a morte obita, et vel ab ipso pheretro excitati. Sed in depellenda pestilentia ejus maxime virdita,

    quorum

    ratio haberi

    vix potest,

    holoserica

    quatuor distincti elasses auroque texta pneferebant


    prassides

    singulis

    autem singulae urbis

    Agano\"nu

    tha,
    tra

    Christina,

    Nympha,
    :

    atque

    Oliva

    patronam

    Rosaliam in societatem ascitam dexducentes spectabantur acns phrygii opus porerat


    \

    tus enituit

    totis oppidis

    qua

    illud

    a singulorum capitibus, sive a primis vero Panormi urbe , in etiam miraculo adscribendum quod
    ,

    sive

    qure sunt Patres et nonaginta, partim vexillis ejusdem pretn et ejusdem operis imagine insignitis, lungo
    ,

    pulchrum

    tum

    sodalitates

    norrai

    ordine per

    vexilliferos

    in

    vario splendidoque

    magno comitatu omatu oonspiolendos

    stipatos
    \

    partim

    B
    reliquis tan-

    iutermissa sancti corporis declarandi cura recrudescebat lues, repetita, mitescebat. 12 Itaque ne longius civitatis salus protra,

    Sanctorum statuis auro fulgentibus et vario vocum instrumentorumque concentu ducendis, pom-

    pam omnem
    Cffiterum

    hilariorem jucundtoremque Paolebant,

    heretur,

    religiosi Ordines

    demapprobatx
    detnt.rque ad

    ecclesiam

    a solo novae Patrona? cultu ac patrocinio pendere videbatur rogante ssepe antistitem seuatu expetente populo Panormitano,
    quas
    ;
    ,

    sua quique pegmata,


    S.

    tum primum
    rentia,

    vario

    argumonto

    Kosnlinni

    ivlo-

    affabre

    constructa

    port.ant.es

    subsequuti.

    maximum,

    optimatibus contendentibus tandem auspicatissimo jubilsei anno salutis humanffl sexcentesimo vigesimo quinto supra millesimum octavo Kaleudas Martii, juxta sacrorum canonum
    , ,

    omnibus

    Impensa iu omnem apparatum centum milliuin aureorum summa, Civitas universa uullo pestilentisB metu deterrita ad eum diem featum, quam

    ritum D Joannettinus Doria P. Cardinalis, Panormitanus archiepiscopus sua auctoritate corpus S. Rosalise esse ac sanctum habendum asseruit eoque nomine senatui facta publico instrumento fide tradidit et venerandum popu, , , ,
    ,

    maximo possetleeto splendidoque tum corporis habitu agitandum effusa.


    15 Spes
    in

    animi tum
    Panormui
    i/i-iu

    Virgiuem ac Patronam suam conpiguis erat


    ,
    :

    cepta
    lit.

    incolumitatis

    nec

    ea

    fefei

    Soncfii

    miraculo habitum quod iu oontreotan da supellectile populique tam frequenti oon ventu, qui per decera dies ad varia festiva speota,

    Pro

    patmcinio
    pette Uberata

    lo

    exposuit

    a quo
    ,

    magno concursu
    lacrymis

    lsetitia

    cula

    maximus

    factus est;
    aJias

    contagio per has ocac

    a plausu exceptum
    cepta

    quam primum Pompa, qua tum prinium ex privato scopi sacello iu aedem maximam debito
    ti

    etiam spe conrecuperandae salutis obortis.


    archicpi
    sanctitafesti-

    cultu translatum

    est

    pro re et operis

    Inoremento ne ambiguum esset, cui tantum beneficium adsoribendum foret, cum ab his diebus usque ad [dus Julii pestia varie proeessissot hoc tamon Iduum tlio, qui

    casiones

    grassari

    assueta, pro
    :

    sumpserit decromentura

    natione

    conspicua saue fuit, non tamen pro flagTanti Panormitani populi studio et meritis
    ,

    dies

    anniversarius

    inventi

    corporis est,

    repente

    atque omnino oessavit.


    draffinta dier um

    A quo
    ,

    ruraus inito

    qua-

    demde vero
    pnr xtrbem circumlatx

    Civis suae magnifica satis. 13 Alia d multo magnificeutior q uatuor fere meusium spatio comparata , spectataque est v Idus

    numero

    exploraudai
    im

    votori

    tncolumitati ohsorvatione cnnslituto, uua

    perfeotaa

    cura pestilentia,

    pompa plane
    magniftca,

    Junii ejusdem anni.

    Ra visa non tain sacra pompa, qualis in circumferendis sacris reliquiis sole-

    reliqua etiam morborum geneevanuerunt; ac tandera aliis decem ad purgand:nn oivitatem exactis, dies 8eptembris ter
    tius,

    mnis

    iu

    magnis

    urbibus solet esse

    sed plane

    qui natalem
    Incidit,

    sanotffl

    Virginis
    D.

    diem

    prawedit,

    triuinphalis,

    qna Virgo sanctissima

    iu

    urbe sua

    primus
    Sioiliffl
    lfi

    de pompis ejus atque deliciis devictis prostratisque triumpharet. Aroa christianis compacta tabulis, argenteisque per angulos Iaminis ornata

    Patronffl rite

    laudibus ao novea persolutis, In pristinum oum reliquis


    profecto
    uti,

    cum

    o.

    civitatihus 1'anormo restituta

    Verum

    mortalium
    sed sa
    vitio

    commeroia e, genus diviflis

    frxl,* lil"l

    atque minuta

    per totam

    Toletanam aliasque

    beneficiis nescit
    sfflpe

    per

    suam socordfam

    qnlnque otrei
    toi

    celebriores

    Panormi
    etiam

    vias a lectissimis ex nobilipietatis ac generis splen-

    tate viris, in

    quibuseum

    dore
    serico

    ornatus

    corporum

    emicabat,

    cir-

    cumacta est. Convestiti pretiosis peripetasrnatis, auroque intextis et acu pictis ad summum usque fastigium et templi maximi quod raro visum et domorum parietes. liis frondes, tabulae pictse, aliaque id geuus ornameuta interposita, cum speciem varietate delectabilem da, , ,

    faotum est, ut roou porat;i 1'anormi ineolmnitas perpstua D0D csset nam uti, qui ex intestino aliquo morbo medlcorum ope curati sunt, neglecta oorporis ftdhuc
    imbecilli oustodia,

    corrumpit.

    Quo

    momu

    revivlicont

    Panormi,

    ex quovis bipsu

    dotriiuontum
    f

    acoipiunt, et
    ita

    in

    eamdem

    reciduut a:gritudinera

    ope restituta clvitati Balus, incuria nostra eonservata non diu ost. (.hiinijue
    illa
    Cffllesti

    sane

    olrciter

    post rnensos

    pestilentia revixit

    quffl

    jam

    bant,

    tum etiam
    ,

    nihil rclinquebnnt rude

    et in-

    plane extincta fuisse videbaturj seu quod aliqufd


    vestis vel non satis exploratffl, vcl l., minura avaritia abscondita;, ad usura, quasi tuta salvaque omnia essent, adeoquc ad perniciem depromeretur sive quod ex aliis oppidis eodom malo laborantibus (nec enim adhuc Sicilia lihorata erat poregre venientes in urbem tcraere roccpti sive quo alio casu incertum est. illud Don sine Dei nutu id pro certo habendum
    infeotffl
    , , j , ,

    ornatum.

    Erecta passim
    instructa

    altaria splendido

    omni

    instrumento

    ccelato etiam auro


    illufltrataque,

    gemmis

    argentoque , ac Arcus quatuor

    majore artificio, rcgio prope sumptu. Qui in media civitatis area, quam constitutus, imum vocaut, publico fflrc E
    positi ingenti

    mole,

    im amplius duodecim millibus constitit, quorum uuum Oenuenreliqui etiam sumptuosi


    ;

    conti^

    .-'-,

    ;SMi
    A. 'ORIUSO

    VITA ALTERA
    ,

    S.

    EOSALl.fi VIRGINIS.
    primas accepit, continuo adorationis culti prosequutus est, idque instrumento publico in Romana neque curia confecto testatum voluit posteris
    :

    eontigisse

    Cucnn.

    glorise suse

    suevit.
    .saliffi

    Ita

    hominum attollendae ac suorum argumentum capere conex duplicato civitatis malo D Roqui

    ex erratis

    J>

    conduplicatum

    beneficium

    est.

    rurmm

    Stm

    17
    ftilt,

    Eadem

    opitulante mitior
    ,

    quam

    antea lues

    etx bene/tcio,
    ut creditur,
    fuit extttnrtii
    1

    recrudescere visa, nec itidem ut solebat quinque itidem menses laboratum ex ea est. Ab universa vero civitate omnino depulsa f iterum
    ,

    solum honorem huuc caeteris caslicolis commuD em,ac debitum habuit, sed quod fuit sing-ularis cujusdam erg-a eam pietatis dentem (hic enim
    ,

    erat ex

    reliquiis excerptus

    ac datus) collo suspretii

    pensum quasi peregrinam mag-nique


    g-aritam gestavit in pectore.
    21

    mar-

    anno mdcxxvi Mense junio peracti anno proximo triumphi, atque ipsius inventionis appropinquante die, cum Sicilias praeesqui a republica set adbuc Cardinalis Doria
    ,
    . ,

    recurrente scilicet

    mdcxxix tum sua in Vir- abcodem moria Sayiet* impulsus voluntate, tum rogag-inem propensa Homanis Futu ejusdem CardiDalis Dorise, et Panormitani sePraeterea

    anno

    slit

    uddita

    sublevanda non ante eonquicvit,


    stioae

    quam eam
    g-ererent
    ,

    pri-

    natus, D.
    tellariae,

    Antonii
    praetoris,

    de

    Kequesens principis Pan


    Caroli Siracusa
    ,

    incolumitati
    urbis vero

    restitutam

    expurg-atamque
    D.

    Don

    D. Ma-

    redderet,

    magistratum

    Franciscue AgHataet Paruta princeps Villae Franchae D. Simon Parisius et Bononia baro Me,

    Agliata et Spatafora, D. Petri Giurato, D. D. GasJoseph Buonajuto, D. Leonis Rosselli


    riani
    ,

    paris
    Fastis
    voluit;

    Giurato

    senatorum

    ejus

    nomen

    Ecclesiae

    Gaspar Agliata, D. Vicentius Landolina, D. AnD. Antonius Colnag-us baro S. Veneree tonius Uasoonius Don Carolua de Thermis, qui in eadezn restituenda tuendaque strenue laborabenefjcium in runt, Ncc multo post latins id omnc Siciliae corpus a capite promanavit. Ea confessio omninm fuit Siciliam universam a B pestilentia: morbo, a quo vix aliquando bumana arte atque prassidiis populi expediuntur, divae Rosalfffl benefloio brevi Liberatam, haud tam mulloeluc,
    ,
    , ,

    nOD sine honorificentissimo elopm adscribi neque id uno in loco, sed diem natalem
    ,

    Nonas Septembris et inventionis Idibus acceptam postea aliam a Cardinali Doria reliquiarum partem ex brachio eodem cultu habuit; postremo studium in hanc Virginem excandescens in pectore quamvis aug:usto
    pridie
    Julii recenseri
    ;

    Pontificis diu contineri

    uon

    potuit,

    quin

    tum

    aliis

    signis

    tum
    ,
    ,

    datis

    praesertim

    diplomatis

    tribus

    sese proderet

    tis
    varit prorege
    iir

    civibuB desideratis.
    18

    scopum
    ,

    duobus ad Cardinalem archiepiquorum unum gratiarum actionem de


    misso
    ,

    Bxinde vulgata incolumitatis fama


    cjus

    mirum

    dono
    Fafltos

    reliquiarum
    D. Rosalia

    alterum

    de relata in

    Sioilia i"

    quantum
    stiiuii

    nomen,

    et cultus in

    Sanctam
    Uborata
    tunt.

    poete

    tciltitl

    orbis reglones co?ptus est

    omnes Chripropagari, Quod

    in publioaa tabulas rciatum est multie per totain Siriliam a proreg-ibus aliis alio tempora promulg-atis edictis primum ab eodem
    ,

    etiam

    nuncium continebat; tertio ad Panormitanum senatum misso, quo ejusdem beneficii sui, et singularis tum in Virg-inem, tum
    ejus civitatem universam suscepti amoris sig"nificationem gratulationemque tam magno thesauro inveuto complectebatur. Missa haec diplomata

    Cardinali

    Doria

    deinde
    prfult

    a
    ,

    marchione Tavarae,

    qui postea
    nrliis

    SioilieB

    cum eodem tempore

    magJatratum grererent D. Caesar Cajetanus marohlo Sorthri, prffltorj senatores D. Octavius


    Coreettufl, D. Aloyflius Sllvera, Alfonsua Saladinus,
    D.

    Ootaviua
    noo

    Orioles

    D.

    Petrua

    Buttuneriua,

    Mario Gambacurta marJoanne Roxas, D. Joseph Antonio Ballo et Sollima barone Calattuvi, Lancilotto Castelli D. Francisco Russelli Cap. , Martino de Pinedo , D. Vincentio Gambacurta
    D.
    ;

    fuere anno mdcxxx,

    chione

    Alottffl

    prsetore

    Pranolsoup Aiesj
    qul

    tum demum aduce Albuquerquii,


    Sioiliam

    senatoribus.

    tempore

    quibus odictis
    purgata, vel
    meroii
    ,

    vel

    oum vel per omnem insulam jungendi comdemum etiam rei famillaris libere
    potcstas
    Kosaliae
    fleret,
    Sioilice

    prorex gubesnat; in per oppida jam peste

    22 lnterea civitas Panormitana non minore ardore mag:nifica opera ad ejus cultum, jam olim voto destinata ac jam inchoata mag-no collatffl
    ,

    m0ll(ig

    Peregrini
    nognffiee

    publicaeque pecuniae

    sumptu prosequebatur.
    ,

    Nam

    exorntUa

    fcransvehendo

    liberatio

    comniuni
    oepta,
    fteiiquttud
    l

    diva-

    patrocinio

    refertur ac-

    antrum Peregrini montis ubi Divse corpus inventum, io templi modum conformatum est et exornatum. Ara marmorea eo ipso in loco ubi
    ,

    ,,.

    11

    AHquid luventi
    prasena
    ,

    oorporla reliquiarum

    ex-

    sepulta delituerat,

    constituta.

    Intra

    aram imag-o

    "i"'""< fim nnifji'|


    9

    petitum, ut

    malorum amuletum. Panorpubliois


    ,

    mo

    Q83

    miesaa

    ao

    litteris

    ab antistite
    g-audio,

    Panormitano
    atque omni
    tiB,

    comprobatee
    fefltlvo

    roag-no

    oum

    posita eodem situ g-estuque, quo ibidem jacuerat. Columnae quatuor ex lapide iaspidis ambientes aram aeneum tectum fulciunt, quo adversus g-ut-

    Multffl

    D,

    apparatu a oivitatibus exoepUosallam In patronam eleg-ere


    reoensere

    quarum

    hio

    oatalofirum

    longum
    ,

    esset.

    Neo vero oum Siolliee solum oppidia, sed cum onmibus ^entibus id bonl commuuicatum atque
    in

    ex rupe jugiter manantes ara protecta est, item fflneis et ara et ipsae antri fores munitffl. Reliqua specus marmoreis tabulis in quibus res fllic g-estffl carminibus prosaque extas

    coucellis

    plicatffl

    incisaeque ad

    memoriam

    omnem

    tere

    orbem

    posteris et exte-

    Impertitea

    reliqui.

    h atque ln alias Itallaa civitates , Bispani, Gallia), Polonis, En Germaniam denlque rransmteB, eadcmque litterarum fide publioa oonsignatffl ab aooipientibus ma^no in pretlo ao veueratione habitffl.
    ,
    >

    iiKim

    Road regea

    ris

    cog-nitionem tradeudam, tecta ornataque fere


    i.

    est tota

    23

    Id

    urbe

    vero

    ipsa

    hfflc

    sunt

    in

    templo

    maximo, ubi erant jam a majoribus rlificata duo se mvicem e reg:ione spectantia et uno vestibulo
    divffl

    saoetlttm

    Hem

    Panormi preliomm al(* ue


    arcu
    C

    comprehensa

    /'!'

    mao.i\o

    fn preiiohabi
    (.

    k''
    .

    r!nn\i>

    VUI

    Verum enlmvero Drbanus Vlll Pontifex Maximus ei arbe terraram orbisoapite, veluti ab exoelaa speoula aignum ceteris extulit quo et eorum pietatem ratam faoeret jam susoeptam
    20
    ,

    sacraria

    quorum alterum
    reli-

    alterum D.,Nym hffl (licet hoe noudum absolutum essetj arcas P argenteas

    Christin

    ^Z"!
    stmcta.

    quiarum ouatodes relig-iose servaret, amplificatis beptentnonem versus vestibuli


    .patiis,

    et alios etiam foee sua

    Inflammaret
    ao plua

    mirum enim
    hanc
    sit.

    tertium
    ut

    sacellum
    ,

    nbi

    S.

    quantum tam magnus


    Virffinem

    Rosaliffl

    nova
    posset,

    patronffl
    ,

    Pontifei in

    nova
    il-

    aroa
    lis

    uon

    aine aspirante

    Deo iueensus

    Quas reliquias theoa ex auro arycntoque pul onerrime facta inolusaa a duee Montis Alti dono

    reponeretur, in aotiquiorum medio etiam esse ornamento

    constitutum

    est.

    Eadem opera
    parietes, ac

    crustis

    perti

    marmoreis omnium omultigeuum lapidum expolito

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    torum vermiculatis emblematis luculenter ornati h. Arca demum ex arg-ento eleganti opere descripta anno mdcxxxi praetore Don Francisco \alguarnera et Carretto comite Asori et principe Valgmarnerae Cap., D. Petro Palacio, Horatio lo Melino, I). Carolo del Voglia Capisciano, An,

    387

    MIRACULA
    Auctore Petro Salerno S,
    J.

    drea Agliata Vespasiani filio, Francisco del Colle, Simone Bonaccolto senatoribus incepta quin, ,

    que mensibus perfecta. Laminarum in


    ctanda crassities, ac varia caelatura
    ,
    :

    ea spe-

    argumenta

    rerumque gestarum Virginis signis item vitse partim fusis, partim anag-lvptica arte pulcheralia prseterea signa, aquirime factis extantia lae tenentes scuta, bajulique sustineutes arcam ipsa diva Rosalia in summo eminens ex solido arg-ento omnia fusa librarum pondo mille quin: : :
    :

    Ex

    Vitis

    Sanctorum Siculorum Octavii


    Caictani,

    CAPUT

    I.

    ANNOTATA.

    Variw sanationes, factw plerwque post


    post hanc Vitam partim ex Salemo, partim ex Cascino. De iis jam dictum est in Commentario num. 207, ac 211
    et 212.

    a Hcec

    miraada dabuntur

    sumptam aquam, Sanctw

    reliquiis

    aut lapide sepulcri consecratam.

    h Obiit Philibertus Sabauduv ducis filius, ac Siprorex die 3 Augusti anni 1624-, ut habet Sale?mus in Commentario num, 20S, et Pirrus tom. 1 Siciliae sacree pag. 199 addit Cardinalem
    cilise

    R
    la

    es ipsa jnra

    postulare videtur, ut aiout nliQirmicior

    qua de traditione,
    ;

    oum

    opportunus
    aliqua

    inoidit

    muaaulaaU(/iin f

    Doriam tunc

    nem
    sius

    tertium regni SicilitV administratiopro rege suscepisse. Verum prgefectura ipalius

    locus,

    commemoravimus,

    ita hio

    tantum durabat, donec

    prorex a rege

    statutus advenisset. c De variis considtationibus pro approbatione

    a pcrcenseantur nimirum bus constet, quibus rationum momcntis sapientes viri ad hoc de reliquiarum cultu decretum aanciendum inclinati sint; tum ut parspeota sint
    Dei auetoris
    suis maxinie
    ris

    miraculiquido ut omni-

    nwllit

    11'ffllll

    retiquiarum, earumque recognitionibus consuii


    potest

    omnium
    g-loriatur,

    Commentarius pr&vius 20 et 21. d De translatione prima ad <vdem maximam in Commentario actum num. %M-,ac deinde de translatione per urbem 22.
    e

    opera, qui et in Sanotis et in hac miscra tempo-

    conditione

    misericordiam suam

    oum BUmma

    potentia conjunctam elueere voluit maxime, Neo vero consilium est omnin persequi, na Longius,
    satis est, protrahatur historia Bed ex omnibus ea quae relatu di^nissima sunt, referemua, qua;que publicia tabulia conaignata, '-t multorum testium conlessione, ac juramcnto tiriuntn. Et pri:

    Uberatse pestilentia urbis patrocinioS. Eosaliae recensui in Commentario


    f

    Argumenta prsecipua

    quam

    num. 240. De secunda hac aut

    reviviscente pestilentia
    Sicilige xirbes

    agit
    g*

    Commentarius 23. De reliquiis SancLv ad varias


    ,

    mum
    %

    quidcm

    quuj in urbe,

    tum

    quaj in lazareto b

    gesta suut.

    pieque et solemniter exceptis multa dicta sunt in Commentario 33 et sequentibus ubi item expositum, quibus locis electa sit pamissis
    ,

    Nympha Quaranta
    attingena
    ffltatis

    c septimuin

    6t

    vigcsi-

    MUliOI' r.

    mum
    tae

    anmim, Prospero Quar&n:

    abovtu
    vicina,

    ini

    i\

    trona.

    muliebrium crepidarum artifloi En matrimonium data, partum immature abcg'it quioum


    ,

    h De transmissis
    , ,

    Romam

    et in

    varias pro-

    vincias reliquiis videri potest Commentarius 30, de honore iis habito ab Ur40 et seq. 39 bano VIII, item 30, ubi etiam exposita sunt, quee tam laudatus Pontifex quam ejus successores preestiterunt ad cidtum Sanctos promoven-

    tanta vis sanguinia prster abortientium morem profluere accepit ut exhaustis cmu sanffuine
    viribus scmimortua
    in

    lecto

    cubarit.

    Obstetris

    ad quinquag-esimum quintum produin ca arto atque experientifl concta anniira senucrat, ac mqdicaj artis peritus cxtcmplo concujus
    ffitas,
    ,

    dum. De ornata Sanctse specu in monte Peregrino actum est 25 et interim 28. k Pretiosum Sanctw saceltum, uti et arcam, in
    i

    qua corpus servatur, 29 non solum descripsimus, sed etiam seri incidi curavimus.

    illi vita: horaa natura Leffe perpronuntiant; instrui Saoramentorum armis oportere; ct quldem festinato opus esse. Cura igitur circa secundain ooctis horam expiatis exhomologesi animi maculis deferre

    vocati
    mitti

    paucas
    ore

    uno

    tur ad

    Bgram

    Euohariatia, obvius

    illi

    lit,
    I).

    Deo
    Ilic-

    potius

    itineris ejus

    duee, quam

    fortc,

    ronymus de Terminis, qui administrandis


    reti

    lazu-

    C3Q

    rebus a senatu pramositus, domum ' rcfcrebat, Equo statim deailit, pietatc non minus quam nobilitatc ornatus cques, et Bacram Bucharistlam ad domicilium usque moribund prosequitur postca vero quam templum ciuii ca:

    dem pietate rcduxit, tum dcmum vrnit illi in mentem ossis S. Kosaliaj, quod secum circumferebat
    cario
    ,

    co

    consilio

    sibi

    don

    Francisco

    de

    Blba

    revcrendissimo vitraditum , ut ffir r


    .

    Septembris Tomus

    II.

    ). j

    grfa

    38S
    A. Petbo S\i.ERVi S. J.

    MIEACLXA
    :

    S.

    ROSALLE VIRGINIS.
    vime solum
    7

    applicaregrisad sanctitatem ejus comprobandam esset, tur dolet ex animo, quod, cum data facultas

    virtuti

    tribuendam.

    D
    tumor muxit.
    I* viomento

    Simili fere

    morbo Agatha Galla diviuitus


    gense usque adeo

    peroblivionem et mulieris valetudini.et sanctae Virg-iuis gloriae defuisset.

    tumpta
    ijtir

    aqtta,

    Sanetx

    3 Verum cum animadverteret eidem eodem esse regrediendum extremae Unctionis

    sacerdoti

    servata est. Hs sibi derepente intumescenti ut quasi altera promineret facies S. Rosaoccurrit propere ingesto in os lapide l
    ,

    ubbactus,
    l

    vinjntit eontgciuta erat,


    tubilo iuna-

    caussa

    occasioneraque

    sibi

    oblatam

    praeterita^

    tur

    culp* redimendte, comitem se illi adjunxit. Ubi ventum est domurn ac res sacra rite perpetrata d, extractum ex sacculo holoserico frustulum eju* oasis, ac pugilium pulveris ex eodem an,

    nec eique se ac salutem permittendo suam : cunctata est Virgo invocanti succurrere vero Id et eodem temporis punoto evanuit tumore. confesmulieris ipsius et conjugis, et ancillaB insig-ne etiam medica arte est sione compertum juramento affirmant, non potuisse naturae
    liae,
    :
    '

    homines
    vi

    tro montis Peregrini collectura, atque in aquam immersa e prccibus S. Rosalise a sacerdote con-

    eam humorum copiam

    sine

    ipsius

    mulieris

    detrimeuto intro refundi, sed altius


    esse petendam.
    8 Accedit his etiam

    eam caussam

    seerari jubet, ac viro tradit,

    pinet

    quibus peractis,

    omni cuuctatione monens arpaam esse S. Rosaliae sacram ee ejus ope valetudinem recuperandam.
    ,

    qui eam uxori proambo discessere. At vir abjecta eam uxori porrigit
    :

    sperare
    Illa op-

    Vincentius Ciaccius gra- diuturnum ociUorum maviori periculo in eadem corporis parte liberatus lumdepulsum; laboex oculis nimirum magnopere ac diu
    :

    rarat,

    ita

    ut

    eorum

    altero

    sang-uine suffuso ni-

    pressoa oculos tollens


    *uain
    illura

    et se,
    ,

    salutem ac vitam

    Vir^iui
    spes,

    potum hausit. Nec hanc commendatio fefellit ubi pau-

    commendans
    inarito

    lura

    quievit

    renuntiat
    etfluentis

    repressam

    ali-

    vim, mox etiara omnino stetisse neo ullo se morbo g-ravari. [taque ab instantis mortis periculo eadem ferme hora, qua moriendum illi priedixerant mcdici evaslt proraui meolumis. Quare tam prospero rei exltu lsetus Prosper Deo Optimo Maximo ao san(ju;mtti]iim

    ^myuinis
    ,

    mioque calore iuflammato captus propemodum nec dolorem ex iis solura, sed molevideretur quoque trahebat maximam, quod non modo stiam adversum solem, sed ne illumiuatum quidem aerem intueri, aut ferre posset quod si quando per urbem ingrediendum esset, demissa pilei ora, vel alio quovis modo eos protegere necessum erat. Omnes fere prosequutus fuerat vias y quibus eos sanari posse speraret sed tantum abfuit ut juvarent reraedia, ut aliquod eorum etiam noceret. At nunc
    ,
    : :
    :

    otffi

    virgini
    I).

    Rosaliffl

    meritas

    eg-it

    gratias; et ubi

    illuxitj
    nt

    Ilicrouyinum et sacerdotem convenit,


    nunciaret, et

    tam
    i

    laeta

    gratum aniraum

    prae-

    seferret.
    lunyuugravltot'

    expertus cielestis medicina^ vim, implicitum bombyce pulverem, lapidisqua fraymenta ehartula inyoluta oculis cum admovisset, non plus interfuit morai, quam quantum pronunciandis semel oratione

    Nec solum
    ipse
    8.

    aquffl

    potua huic mulieri, sed


    alii

    Dominica ac Salutatione ang"elica insumitur,

    vulnei ali

    lapis
    stitit,

    Rosaliffi

    sanguinis profluvium

    {apfdo lopul
    arali Sancln

    moa

    tittitw
    I

    S.

    Jacobi

    Joannes Andreas Montaltus in pervigilio ajiosloli anni hdcxxxiv /' vulnus in advergit cor, cultro ictus
    ,

    quibus pie precibus usus est, cum subito doloris atque incommodi omnis expertem se sensit, omniaque cernere clarius quam quando incolumis
    fuerat.
    9 Puellae dum a mortis limine revocatae; in quibus quia tota rerum gestarum series admirasi quid tionem habet , boni consulat lector
    ,

    verso
    cepit,

    peotore, qua

    ac-

    etiam vena est quain arte1'iaui vocant tantaque ex ea prosiluit sanguinis oopia, ut eo obrutus jaceret exanimis. Cum multa mcasBum medioamenta g ad eum cohibenduin essent adhibita, et chrrurgus Joannes Coincisa
    :

    quo

    puella peste
    infecta,

    cum

    melius habcret

    stimpla S. Bositli.r

    nimis enucleari videbitur. Altera est D. Agatha Morsa n, nobilibus parentibus D. Francisco et
    D. Maria Morso nota. Hanc sub noctem febris ag:greditur, dolorem capitis et ing-uinum secum afferens. Prima luce medicus cum febrim et tuberculum in inguine exortum comperisset, peste infectam asserit demum aliorum commercio
    :

    aqua

    vulnus humana arte curarl posse negaret, atquc adeo mortem saucio homini app*opinquare, appositus Lapis h S. Rosaliae, et Baagnlnia fbntem obstruxit, ut semimortuum excitonno Inepeotum
    tavit, et

    paucis

    demum
    faotis

    diebus pristra&9 iucolumitati vulneribus remedium atrepras-

    reatituit.
    nutttci
    tli '<!'

    interdici jubet.

    Dj

    hy

    Neo solum

    Plavia Majorana vicinaj suse calamitate permota, aquam offert osse sancta? Rosaliae injecto,

    tarntta,

    tulit sancta

    Virgo;

    sed etiam ne fierent,

    ac precibus rite sacram


    res suas

    nam Marla de Martino hydrope diu i multumquo altticlata, cum ctiara in ca morbus vim aonflrmasset suam, teste Wiltelmo Carrega mediCBB arlis doetore nihiique omnia fere
    sentavit
    i

    ubibit

    pueUa ac
    ,

    sanctae "Virginis
    se
    ,

    hanc ut comfer-

    misit fidei
    sensit
    ,

    continuo

    levari

    morbi

    molestia

    remittere febris vim

    ac
    ,

    tumorem

    me

    tentata remedia oontulissent, ned aliud


    ste

    codem

    te-

    supcrcssct,
    8.

    quam

    si

    perfoderetur umbiKous,
    lapidi

    parens puellae contendit a D. Ilieronymo Grimaldi, cujus curae reg-io illa urbis a seuatu commissa fuerat, ut habita cognitione levioris morbi,
    teret

    evanescere.

    Quo comperto

    aqua

    Rosaliaa intrito

    apota, omissoque alio quovis convaluit.


    vi
    '
    i

    admixta, atque mcdicarainc, plaue


    ,

    qui

    ne medicum mitqui peste arreptos curare soliti, sed suspectos. Impetrat mittitur Hieronymus
    ex
    iis,
    :

    gruvi
    itia

    oenlorutn
    to;
    /,

    Lopes /; cujus siuistrum oeulum prope oeoupaverat viciuus tumor malis


    de eo consentiunt omncs resccandum esse tuvel oauterw inurendum sed humauis rcmcdiis divimi antcvcrtunt. Admovet ille intuaffeottonibue Boatens, fetoris etiam invasit. Coguntur mcilici plurcs, ut coucilium capiant
    :

    MaivuUum

    voro

    Maucusus; qui cum deferbuisse febrim


    abolitum fere animadverteret, secus

    et

    tuber
    prior

    quam

    curaudo inorcm

    medicus senserat, suspectis eam adjudicat. Hinc, ut plorumque homines ex eventu res metiuntur, commendare hunc, invehi in priorem me-

    dicum
    specto

    caepit D. Franciscus,
    filiEe

    quod nou bene per-

    mesoenti
    tnr

    fromi

    partieulam ossis
    ex
    S.

    lapidi

    adhiere-

    Boentem, qua?
    :

    Rosaliiv

    reliquiis

    habeba-

    exindc oaptua modico BOnmo. Royrcssi postridie medici ct febri et tumore liberum eum offendunt. Juraruut omnes eam valctudinem nec
    naturaa

    morbo, segregandam a civium commuuione duxisset domum. Excepit has querelas Flavia Majorana et nacta occasionem , comi,

    homincm alloquuta est perperam ab illo medicum incusari habendam potius S. Rosalise
    ter
    :
    :

    benefioio

    nec

    medicinae

    ulli

    sed

    di-

    uuisset

    gratiam, cujus aquaB potus aegritudinem filise mised quo plus filia valetudinis acquirebat,
    :

    eo

    , ,

    , ,

    DIE
    A eo
    ille in

    QUARTA SEPTEMBRIS.

    .180

    sua sententia obdurabat magis. 10 n inultum P r(>fecto tulit ingratum hoZtirTte minis animum sancta Virgo quamquam in eo Zfectlmllll, adexiremare- P^niendo severitatem misericordia temperarit. Po-

    dncitnr:

    stero die increscit


    febris exitialis

    filisB

    malum,

    reviviscit tumor,

    ventionis die facta sunt, sed guianon diu post A.ftmaSs. inventionem, et ante approbationem reliquiarum MWo - J contigerunt. Relata illa primum sunt ltalice a Cascino ex processibus cotam Cardinali Doria
    tnstitulis;

    Mutata puella? habitudine, sententiam mutat Hieronymus infectisque eam addicit ipse se ab ejus removet cura. Succurrunt illi Demetrius homo Graecus, in eo morbi g-enere curando usu et exercitatione abunde et una Pompilius Nastasi pollens utrique actum de corporis salute pronunciant animo subveniendum. ltaque accitus sacerdos caslesti Pane sacro Oleo roborat. Prseceps ad mortem
    efEcitur.
    , :

    Salernus vero e pluribus hxc Latinc

    exposuit.

    b Lazaretum hic est domus seu valetudinarium peste infectis unicc destinatum.
    c
    12,

    Hoc miraculum narrat Cascinus


    ubi
    est

    lib.

    cap.

    vigesimuM quintum ex centhm, qiue eo

    capite refcruntur. d Idest,ubiextrema Vnctio administrata erat infirnicv, ut habet Cascinus.


    e Laudatus Cascinus habet, aquam fuisse consecratam reliquiis S. Rosalire, nec itte de pulvere

    ruebat puella
    deficiunt

    vi appetendi amissa,

    quartam jam

    et
    :

    vigesimam horam sine cibo ac potu traduxerat vires natura concedit morbo , ac supremos jam anhelitus ciet mater desperata filise salutem, ceream Christiano more facem, ac thus accensum cervicali apponit et quae misera est eo tabescentium morbo conditio, ut a quibus
    : : :

    toquitur.
    f

    Legendum anni mucxxiv, utpatet ex Cascino, cujus hoc est decimum septimum excentum mox
    dictis.
    g-

    Ait Cascinus

    medicum non
    sisteret ;

    scivisse reme-

    diwn, quo sanguinem


    retur, et
    \\

    expectare deberent opem , destituantur a .filias congressi divellit o. Sed enim pater, ut nihil intentatum relinqueret, quospiranti
    ,

    maxime
    se

    tantumque efflu-

    xisse sanguinis copiam, ut

    ipsa

    jam

    mox moriturtts cideinstar mortui jaceret sinemotu,


    S.

    Lapis hic sepulcri

    Rosnliai

    adhuc

    a muliere

    V.

    subvenire posset, obtestatus uxorem est, ut ingressa cubiculum, electuarium ex hyacinto confectum ex medici praescripto ultimum vitae subsidium, afferret natas. Recusat mafiliae
    ,

    preesente datus est Joanni Colonna medico, ut vocatur a Cascino, et ab ipso medico vulneri
    applicitus,

    quo sanguis moos

    stetit.

    Sequentiau,

    sibi autem obesse tamen et patris preces, et maternus in filiam amor atque ut quoquo modo sibi caveret , aceto se proluit quod ad retundendam contagionis vim, si quid aliud natum est tum hyacinthum, vel, quo incipiente morbo gaudere visa est, electissimum offert vinum. lllo interrog-anti ne annuit quidem quin et hyacinter,
    filias

    rata

    nihil prodesse
    :

    tem die rursum

    cum vulnus
    ,

    ap/ilicifus

    intumuisset idem lapis incocota simuf S. Rosalia

    plurimum posse

    vicere

    itaque vulnus expurgatum ac paucis diebus sanatum, teste Cascino.


    i

    Per annum hydrope

    lahorasse, cf desperata

    fuissc medicis dicitur a Cascino, cui id est octa-

    vum miraculum.
    k Marcellus Lopez vocatur a Clascino, cuihoc miraculum csf rigesimum quartitm. Lahorarcrat
    sex mensibus grandi oculorum mato, cuiexfcbribus tumor ille accesserat. Verum, ubi aquam consecratam religuiis Sanctse fumido ocido cum fiducia admoverat (Salerius ipsam reliquiarum particutam scribit atlmntam)thrmirit. dmthns horis, ac dein se prorsus sanum reperit, teste Cascino. Erat Lopez annorum quadraginta trium,
    ac unus e tribus capitaneis, ut vocant, servitio senatus Panormitani addictis. 1 Factum est hoc miraculum die sequenti corporis inventionem, seu 16 Julii anni HI24, atque idcirco tertiam reccnsetur a Cascino, qui
    testatur frustrum istutl
    fa/iitfis

    thi

    lg-itur

    buceellumdigfitoinosiug-estam actutumrespuit. cum lachrymulam aboculislabi, quodultiest recedentisvitas vestig-ium,

    mum
    cum
    di.

    etpedesetiam

    calore destitutos sensisset, renunciat viro filiam extrema pati, ac desepultura cum eo ag-it hicitidem
    :

    eo,

    cuia intererat, D.

    Hieronymo Grimal-

    ac dciude,

    11 j orana

    IIos
    (

    etiam
    ..

    sermones excepit Flavia Mafuit,

    mmpta mrsum
    illa aiiua,

    subitosaJtur.

    q UO d

    fac il e
    Slt3e

    cum
    .

    utriusque
    . ,

    domus
    :

    an ff>P ortu
    filise

    sese e reg-ione respiciant


    ,

    et

    quamprimum
    salute

    alloquendi copia fuit

    matrem de
    prope-

    percontata,
    ,

    cum
    spei

    extinctam
    pleni

    modum
    poculo

    accepisset

    bonee

    Kosaliae osse consecratam

    offert.
    :

    aquam S. Ifcedit cum hoc


    puella

    sr/m/rrtftis eot/iti i<t

    dem

    ttic

    datum
    ;

    fuissc Antonio (Jntfo,

    u.rori

    ad
    ac

    filiam

    mater

    vix

    rogata

    suse porrexit

    hanc vero istud ori imposuisse,

    ex ea sumerc, dcmisso annuit Cujus umquam tanta medicinae vis ut eam tam subito a mortis ore ac faucibus extraxisset? llespirat, oculos tollit, et quasibi placeret
    bibit.

    utrum
    ,

    capite,

    .si

    mellis

    vel si quid melle dulcius est,


    ,

    deliba-

    recitata semel Salutatione angelica, itaque subito sanatam. m Cascinus, cui hoc quartum est, asseril malum istud oculorum durasse quuluor mensibus priusquam subito sanaretur, prout cxponit Sa-

    ta

    dulcedine

    rursus eodem potu se recreat, vi-

    ternus.

    res statim ac sensus rcsumit, ac cibos expetit. Pater tam iuopinato eventu stupens, properuri

    cibos

    jubet ad instauraudas aegrotae vires his primum cum voluptate pascitur post paulo uberiori etiam cibo reficitur somnum capit, a quo
    :
    : :

    n Puetlam fuisse annorum qualuordecim testatur Cascinus, qui id narral octogcsimum septu miraculum, aitque factum mense Januario

    mum
    anni

    videlicct 1626.

    incolumis

    prima iuce excitata est. Accersitus medicus, postquam tam insolitam ac mirubilem mutationcm admiratur, supranaturam id esse affirraat.

    facta esse a patre, quae , hic matri attribuuntur Pr&terea omittit, quse
    o Cascinus asserit
    .

    hic dicuntur de repugnantia matris in juvanda

    AXNOTATA.
    a Titulum hisce miraculis talem prwfixit auAliquot miracula in inventione S. Rosaliae non quia omnia ipso invirg"inis Panormitanae
    ctor
    :

    de ceteris consentiens. Porro, dum scriptores hi in simitibus adjunctisdissonant, dubitari potest, uter rectius scripserit nam etsi Cascinus sit cotevus ideoque videatur pruvferendus, potuit Salernus etiam habere processus authentifilia,
    t

    cos, atque

    ex

    iis

    leviusculos Cascini errorcs cor-

    rigere, aut supptere nonnulla ab eo pr/etermissa.

    CAFl t

    391)

    MIRACULA

    S.

    ROSALLE VIRGINIS.
    Hffic

    Pmo Samo S. J.
    A.

    pestilenti

    febri vexata,

    GAPUT

    II.

    exulcerato crure, admotum auxilio destisa, eo pervenerat, ut medicorum oculis supremos traheret tuta , jam intermortuis Unde sacerdos quidera, qui eam de mespiritus.

    ac duabus papulis ignem perpesillis

    dia

    Alice sanationes, variismodis impetra

    (nam tum custodes adeuntes cavebant jungerentur) agenne cum infectis commercia vidit, monere nou desistebat eos, tem animam monitus in qui domi erant, ut Christianis eam
    via

    tcepost S. Rosaliam invocatam.

    agone confirmarent. Cum eodem lisset Stephanus Garofalus medica arte


    eo

    se

    contu-

    prseditus,

    quam aquam
    Puellula *(*-

    pridie ejus diei S. Rosaliae

    sacram

    Altera
    jilin,

    eet

    Laurentii
    Angelffi

    ac
    qui

    Dorotheae
    erat
    in

    Averna?
    ffidi-

    sibi

    paraverat,

    per eos, qui aditus observabant,

    nur$a aut
    i.\

    vi-

    cui

    inditum

    noraen. Ilaec in
    vicinis
    :

    divinUai

    aqua.s domestici fontis,

    bus per caput et pedes ierat pneceps


    eo quartain
    ciderat,
    deaiiflset,

    cum

    in

    jam

    horae partera a, supinis,


    hfesisset,

    ut ce-

    tradendam morientis matri in mamis dedi, quam ab ipsamet matre in os infusam cum sorbuisset aegra, quieti sese in altera lecti sponda composuit ibique convaluisse duas ferme post horas
    ,

    pedibufl

    ac jam

    motum

    edere

    reperta
    est

    eaiu

    ex adversa fenestra mulier Hie-

    aditu domus,

    postero luce e lecto excitata, in ipso sermonem miscere cum aliis visa
    qui

    ronyma casu conspicatur. Ilaec S. Rosaliae propiquod primum omtiam opem implorat puclke
    :

    ab

    iis,

    eam
    se

    pridie

    ut depositam luxealuis co

    rant.

    riiiim

    insita

    gessit.

    animo crga Virginem pietas sugSed omen sanc futnri miraculi fuit, quod
    in

    15 Alii

    non eo

    redigi passi sunt

    lum

    im

    ipso sui ortu de

    sed mamedio sustulerunt. D.


    ; ,

    malo

    tuboiarr tnripicns,

    non Invocatloni, sed reliquiia divino decreto debebatur. Advolat deinde, cxtrahit intermortuam b, turquippe albicantibus oculis, exerta lingua
    ,

    Octavius
    los

    Moradel legis

    peritus

    ubi

    meridiari
    :

    desiit, incaluisse se praeter

    solitum

    sensit

    ocu-

    giduli.;

    grenie, labellisque
    in

    Bpumantibus parentem
    :

    puellaa
    offendlt.

    amicorum
    ilrra!

    costu

    propter

    ipsas

    fores

    quo adversa fortuna tua redegit tibi flliam, Inquit, LaurentiP spectaculum non tibi, ao tuis modo, sed saxis etiara luctuosum Modo eam aquis extuli non victuram potius
    !

    (junin
    tla

    raorituram.

    Durum

    snne;

    sed est patien-

    emolllendum, quod infeotum fleri fas non est. Ilis verbis, ac multo magis deformi filiae aspectn perculsufl pareris lachrymari exteraplo , peetuB pertundere, questibus ccelum
    lacessere
    :

    etiam caputque prsegravari, sestuare cor, et quod maximo erat indicio, dextrum genu ad inguen usque dolore afflictari. Itaque uxoris suae monitu in lecto decumbit hinc vero magis ac magis ingravescit dolor ad remedia adjiciunt animum. Sed uxor primum omnium ad id, quod recens Potandam a Deo fuerat oblatum , confugit. aquam S. Rosalia? conjugi offert qua ille hausta, sedari sibi cordis eestum sensit. Inde cum secun:
    :

    ac

    de perata

    ejufl vita, de funere cog*itare. Misitetiam Bmicoa ad proximum Eranciscanorum coenobinm, (|ui Idcurarenl matrem verocelari rem voluit, ne quffi febrl maligna confecta erat, etjamsacro Viatlco morti comparata, ei prariperet aniraam repen:

    vidit suam, tentare alia aqua intincto loca dolore infesta ccesimul ac prima pars tacta est, hinc, pit contingere velut adversum hostem ferre non posset, aufugit dolor: ille fugientem iusequitur, donec continenter

    dari

    Virgine spem

    digito in

    fugatus omnis.
    masset, id
    S.

    Cum igitur vacuum se dolore exclaacceptum retulit, ac placidse Postea nullius adminiculo surgens

    Rosaliae

    quieti se dedit.

    tinua dolor. [nterlm clamorirJus et nunoiis excitus,


    dfl
    iii
    ,

    resedit in lecto, qui paulo ante versare

    non poterat

    proxima
    I'.

    offlolna accurrit lfranoiscus

    Christado-

    latuse.

    Kits.-ilinm ipso idontidein


    :

    rvlamans, bono
    ;

    esse
    liffi

    animo parentem jubet


    auxilio
    flliam
    a

    sperare sc D. Rosa-

    16 Similis etiam victoria non absimili ab hoste rurswn alia parta. Glans in iuguine existitHyacinthae Anfuso, jam correpta.
    famulee
    virtutis
    :

    mentum
    ex
    iis,

    lapidis

    fragmorte vindicandam oum ossis partioula concretum

    /'

    D.

    Josephi

    Roasi sacerdotis spectatse


    caput,

    quB
    in

    in

    monte Peregrrino nuper reperta


    capiti

    fuerant,

    admovet puellea

    atque humeris. Miac

    rum
    tari
    mij >" nlad

    diotul

    aspectu atqueooulis multorum exci-

    rigor ac febris Hic ubi rem oculis ac manibus mulierum exploratam sensit, posthabitis aliis, ad hasc primum arma confugit recens

    dolor

    etiam

    totum

    quatiunt

    corpus.

    puella ccepit et

    haustamaquam
    rediitj

    cibum evo-

    IIIHV
    veHiluta
    fyinfiij

    enim vulgari coeperat miraculorum S. Rosaliffi fama audierat etiam eodem die particulam Iapidis
    :

    L8
    i

    Ubi

    spes

    vitffl

    advoeant niedicos.
    illi

    excisi

    in

    antro

    montis Peregrini in potestatem


    feminffi,

    ijuoqn*

    lli
    qi

    contra
    an1
    ; ;

    longiorem
    preesoribuni
    t;un
    in

    luoia

    usuram
    teste,

    superesse

    venisse

    oujusdam

    quicum

    sorori

    suae

    nirifei

    tamen sua de more remeipsa

    dia

    quorum, matre
    \imi

    adhibitum nulS.

    liini.

    igitur his,

    qunm

    Rosaliffi prffi-

    spem adduoti, faotoque sibi animo, omnia ad matrem daferuntj qun natam gremio suo, eodemque fovit leotoj quo ipsa jaoebat, Yix media effluxeral hora cum parentem vooat, ostondil filiam omnino sospitem, renidentem sibi, unaque in leoto colludentem. Pareus amioum addumirantur ambo uon solum in intogrum i-iim reoit diissej aoal nlhiluspiamm&Iipasso osset, sed vegetiorem, pulohrioremque BoUto. Miraculum raox mimater c eo loci, quo panlo aute KOulQ additum
    aenti ope
    ,
    :

    consuetudo intercedebat. Hunc postquam ab illa commodatum accepit, vovit etiam rera divinam sanotffi Virgini se facturum tumaquam a se ipso lapide ac precibus consecratam, bibendam famulffi suae ministrat. Vovet etiam ffigra jejunium examen vero mulierum, quffi domi erant, et pro sua singulari pietate et sacerdotis etiam jussu in genua procumbens, praeeunte illo, statas S. Ma:

    riffi

    Virginis preces

    submurmurabat

    quibus ab-

    solutis, quaereuti

    D. Josepho, qui valeret, Meliuscule, respondit mulier, ac videri tumorem decrevisse. lnstant igitur precibus ; recedentem loco hostem, q nplorabant opem vocibus veluti persequuntur. lnter precandum rogata identidem Hyaointha, detumescere sensira tuberculum

    disimuSj deducta,
    breyi oonvaluit.
    iii

    earumdem reliquiarum
    potest
    alia

    beneficio

    oi U

    du

    U
    >

    ll.s

    adscribi
    :

    ab urgente etiam
    est.

    laitafo,

    morte

    semta

    asserebat, donec dimidio fere quadrante,

    omnino
    17 Ilis

    SfargarUa Bottegane nomen

    dissipatum

    est.

    DIE
    ^
    item alia,

    QUARTA SEPTEMBRIS.
    Hieronymum
    ruit. Ig-itur
    :

    391
    A. PktboS
    II.UMI S. J

    17 His

    quoque armis ac vocibus

    abegit hostem. quindecim annos nata, cum e strato levaret corpus, male affecta sensit inguina vidit etiam in:

    rum manus

    mulieFrancisca Grutta g
    alia

    tuberculum etiam in ing-uine appaquod parenti saluti fuerat, idem in filio


    ;
    :

    tentatum remedium

    tumuisse aliquantulum. Re primo aspectu levis momenti ac neglectui habita, ad domestica munia obeunda se contulit.
    heret

    nec incassum propinato illi eodem poculo, et invocantibus cunctis, ipso etiam infante,prout a matre edocebatur, S. Rosalias nomen
    balbutiente, febris una cum dolore, actuberculo, quae per horam iucrementum fecerant, prorsus evanuit, optimaque deinceps puer valetudine usua
    est.

    Verum
    sed

    circa
    et

    cum non molestiam modo,


    ,

    meridiem, dolorem tra-

    atque adverteret paulo plus tubercula prominere, sitire etiam se vehementer amicam h, quse domi suae degebat de tota re certiorem
    ;
    ,

    20 Sed profecto uon videbatur pestileus

    lum domo exturbatum, sed ab uuo

    madepulsum

    uc tertiut

    tt*

    tam polypo W*
    ')rt-a(u*
    ;

    fecit.

    Illa

    fragmento lapidis
    alio
    at,

    S. Rosaliae in

    aquam

    injecto, nullo

    mel propinavit:
    lerat, in

    adjuncto, nepti non sequse aliis statim salutem atturitu

    rem

    nihil profecit.
    ?

    divinare consilia
    esset

    Quis divina audeat forte ut quo magis in aperto

    malum,

    eo

    miraculum splendesceret magis.


    , , :

    Igitur

    invesperasceret, non solum siti sed et capitis dolore et febri aestuare nigrescere

    cum

    alium petere. Sex dierum interjecto spatio, vehemens febris alterum filium jYraueiscum annos ageutem tredecim aggressa est sed eodem remedio subventum est illi ab optimo pareute. Quamvis enim noctem integram febri laborasset, cum prima tamen luce pristina illi reddlta valetudo
    :

    est

    nec

    febris

    modo, sed
    IIoc

    et nullius pestis

    veati-

    gium
    alio in

    relictum.

    etiam iabra, tubera eo magnitudiuis procedere, ut quatuor transversos digitos long-itudine, digitum
    latitudine extequarent
    :

    que

    variisetiam maculata colo-

    B ribus acrem dolorem


    medicasne
    g-iant
    artes,
    ?

    incutere. Accedit mater, ac de

    eumdem eamdem domum collata aecumulari voluit. Morbus, quem polypum k medici vooant, mensem jam ipsum adolesoentia oculum male
    in

    beneficium sancta Virgo adolescentcm oouflrmari, oetera-

    retotacognoscit. Quidfaciant? quo se vertant

    opem

    ? ad an ad sanctae Virginis rursus refuIn altero periculum suberat vel com-

    graviterque
    filius

    habebat. Eo ipso die pneeipiti, quo convaluerat- ex fcbri, freta sanctre Virgi-

    nis

    liberalitate,

    ac

    caslestis

    mig-randi in lazaretum, vel per bimestre fere intercludendae a commercio domus in altero jam repul:

    perta,

    eodcm aquse ac
    collyrio,

    pulvcris

    medicamenti viin e\immixto luto,

    tamquam novo
    in irritum

    oculos inunxit.

    Nec

    apea

    sam a sancta Virgine

    tulerant. Consuluerunt saue

    oecidit: sequenti die liberura ab


    :

    omnJ

    aliquanto post meridiem pro foribus medicum, sed suppressa de tuberibus mentione ; ut ejus consilia

    molestia tilium recepit


    eo

    morbo puer, nec


    benelicio

    alii

    nec deinceps aliquid ex ex aliis, ex quo S.

    nocumenti
    afferre.
    posl

    forte plus

    quam adjumeuti

    potuissent

    Rosaliae
    stise.

    curati

    sunt

    ecBpere

    molefttimlw, pctita
    ea tondttioM,
    %i

    aecundam

    18 Consternatse itaque

    pari dolore ac

    metu,

    21 Adjiciam ultimo loco

    sing-ularc

    quiildani,

    invocationem,

    omissis

    illis,

    tres
    S.

    uno animo mulieres exposcen-

    dam
    spei

    rursus

    Rosaliae

    opem

    censent, bouaeque
    ipsius

    pleme, ante

    papyraceam

    imagiuem

    cum animo

    corporibus quoqueprostratis,

    que lachrymarum vim profundentes, contendunt. Ecceautem iuter orandum veluti divinitus impulsa aegra ipsa lapide strumas contig:it nec non salutarem sibi lapidis tactum seutit iiflir;
    :

    magnameam exorare

    mat omni
    etiara

    ing-uinum dolore, tuberibus nimia cupiditate valetudinis assequendae ea verba proficisci. Oculis ig-itur ac manibus explorant, uti se res hase capitis et

    quod ad faciendam sacris reliquiis tidem, siqnis tamen eam post tot conscripta et contestni;i miracula desideret, plurimum valet. Antonius Vis marra, cum mane cognovisset puernm l suum pridie febri et oapitis dolore vomituque jaetatum, eum occidente sole in lecto deculuissc eaquc mala etiam tum vlgere veritus maxime ne ha3C symptomata, qiue peate tentatis inease solent hoc tantum mali doinui su;e portende,

    OUOnt
    S,

    rrtifloift-

    </in.i
    ftjl

    vacuam.

    Alise vix credunt, ratae a

    reut,
    luit.

    his

    periculis

    ea

    prodigia
    S.
    :

    proeurare
    qu9

    vo-

    Partieulam

    ossis

    ELosalies,

    penes ae

    erat, in

    aquam

    conjicit

    tum
    ,

    eain

    non precatur
    si

    tantumdem esse omnia, acsi nulla umquam fuissent quae tamen paulo ante oculis viderant, manibusque attrectarant. Tum vero admiratione ac gaudio perfusae, Dei optimi Maximi potenbeat
    :

    vident

    modo, sed etiam obtestatur


    suis esset, id

    os illud ex levanda pueri sui uigritudine planum faciat. Quod sane teraere fortasse ab Ipao at certo Dei contentatum existimet quispiam

    ut

    tiam, beneficiumque
    retulerunt.
    ires cometjiien-

    S. Rosalise

    laudibus efferunt.

    silio

    Haec omnia sacramento adactae tres ipsce mulieres


    19

    pcrmissum, ut reliquiarum veritas pateret magis. Igitur ubi aquam hausit ffig^er, aequr ac
    sedatur continuo capitis dolor, compesoltur VO22 Ilaec fere
    celebriora
    in

    valetudincin suain sanctflB Virglnifl patrocinio tra-

    Eadem
    ,

    Virguuis beneficentia in
    ;

    unam

    do-

    dit,

    Cer in

    una do-

    mo

    mum

    sese effudisse visa est

    quater

    etenim in-

    mitus, remittit febris.

    peste,

    vocata quater adfuit praesens. Nam Dominicus de Bartolo Panormi natus annos septem et trig-inta, filia sua, contag-ionis caussa, ad lazaretum deportata domi cum uxore, reliquaque
    ,

    urbe

    fuere
    ,

    mira-

    litnru ului
    />

    familia ab
    tit,

    aliorum
    fere

    consuetudine
    ipse

    sejunctus

    ut

    ab ipso

    publicae calamitatis iuitio con-

    gravi capitis atque inguinis dolore tentari horam jam ipsam atque amplius. Eo pressus non humano eibi remedio pauxillum apud se sed divino oppm contulit
    tinebatur. Coepit etiam
    :

    quibus multa ctiam allfl vulgata sunt quffl, ne long urn sua quoque habenda SSt fldes silentio prflBterlbo. faciam ut supra monui Illud vero prcetermittendura omnino non cenquae ac forte ctiam plura esse multa seo, in publicum prolata non sunt. Cum enim mulcula
    :
    ;

    tt

    mttt

    ti,

    ne

    rei

    familiaria

    jaotura

    aliave
    ,

    aublrent

    aquae habebat ex ea, quse stillat in antro S.


    saliae
    ;

    Ro-

    in hanc pulverem etiam ex eodem loco eoque hausto poculo , imdecussum infundit aegritudine plorataque ejusdem Virg-inis ope continuo liberatus est. Quatuor ex hoc effluxedorant dies, cum non similis modo ing-uinis
    , ,

    ope sed solo incommoda , vel S. Iiosaliae beneficio, vcl toto illi suscepto lapide adhibito, aut aqua pota, pestem a se ac tota domo depulerint, pestem simul ac miraculum silentio involverunt ne si se proderent
    nulla

    medicoruin

    lor,

    sed et febris invasit

    quadrimum

    ejus

    filium

    a quo camagistratU8 offensionem incurrcrent hi , qui simul ac peste correpite plectebantur pti essent, rem ad se non dcnunciaaaentsedj: quoniam hujusmodi beneficia clausa in pectore te,

    neri

    : ,

    :i!tt

    MIRACULA
    cum paucissimis ex

    S.

    ROSALI-E VIRGIXIS.

    A. Ptrio s*

    neri vix possunt,


    f
    .

    familiarissimis

    likkos

    '-

    omm unicabant.
    AXXOTATA.
    a Cascinus, cui id est
    ,

    CAPUT
    Miracula

    III.

    miraculum vigesimum

    aqua sextum, non asserit quanto tempore in sed solum dicit spamanserit triennis htecpuella, immersam. Et sane, tio sat longi temporis fuisse nullus viderit illabentem puellam, tempus cum
    istud exactenequit dcterminari. b Uortua omnino credebatur, ac revera

    facta in publico peste


    valetudinario.

    m
    scri- sanatio pe-

    fectorum

    mor-

    tuam

    idque mihi fuisse existimat Cascinus,

    venPanormi- ** bere vigesimum tana, annum agens octavum supra ut in adeo fuerat veneno pestilentiae imbuta,
    aggrediar.

    ^nnlutHaptvrrrtJxni tjnia omnesinitiomortuam puellee indicredebant, tum quia omnia mortuse ipsius recenset laudatus auctor. De morte cia adadeo non dubitabat pater; ut Fratres Minores eam sepeliendam non vero vocari jusserit ad
    ;

    Sed

    jam

    qusa in lazareto

    patrata

    sunt

    Nympha

    Gentilis

    medicos ad sanandam. Prceterea nullum vitae inRosalire dicium dedisse legitur, priusquam cum S. accurreret Francireliquiis, audito infortunio, V 8CU6 Christadorus. Scioquidem nonnullos.quise statim ceteris hominibus prudentiores credunt,
    diriuros puellam non fuisse mortuam, quiaalitjm innntnrs satis diu sub aqua vivunt. Verum, cum plures cito sub aqua moriantur, cumque neeesse
    esse,
    sit

    inguine plures id evomuerit corporis partes. Ex sinistrum pedem papula ulceravit tuber erupit suram quoque majus ulcus fcede corruperat, in
    :

    dicere,

    puellam saltem

    citius

    sanatam

    naturali potuisse sanari videatur ; id solum dici legitime potest, de morte non omnino constflre ideoque in additionibus marginalibus aut vitw aut sanitati divinitus restitutam

    quam modo

    quo venenum maxime prodebatur. Constituerant medici tibiam omninoresecare. Itaque infelix muceteris anilier, et futuri hujus cruciatus metu, et doloribus, dies noctesque mi corporisque oppressa in lachrymis ac querelis ducebat insomnis. Curandis in lazareto animis operam dabut P. Adrianus E a Panormo ex Observantium S. Francisci familia. ut aquam S. Hunc rogat conspicata mulier
    ,

    Rosalite ministraret sibi

    obsequitur aegrae studio ac pietati Pater, nec aquam solum, sed et pulverem largitur ex eodem antro petitum, ut eo
    :

    asserui,
    c

    ulcus aspergeret.
    to
    liae

    Hsee gralia item breviler narratur a Cascino

    Hoc solum adhibiMira res implorataque S. Rosamedicamento vesperi


    ! ,

    lamquam miracxdum vigesimum septimum.


    Ipsemedicus Slephanus Garofalus, teste Cascino, cuiidest decimum miracutum, Margarilam post duasa sumpta aqua horas invisit, et sanam reperit, miraoulum hoc deinde testatus
    d

    ope

    ita

    convaluit

    ut

    postridie chirurgus

    eam de more
    venit
    fuit a.
    :

    invisens, nihil,

    cui mederetur, in-

    ac

    biduo
    de

    omnis omnino
    Arco
    ,

    mali

    expers
    a

    24
    ta,

    Francisca

    Panormi itidem na, ,

    aliacumvhio
    ne i*v>'<,

    ruui Irthas nl/rs mrtliris.


    e Consentit

    Cascinus, id referens vigesimum

    ac aestuante febri annos novem et decem duobus tuberibus, eo loci redacta erat, ut medi-

    tertiwn.

    corum
    cta,

    auxilio,

    sensuum
    S.

    tldnonum miraculum Cascino, qui exacte hic relatis consonat, tvisi quod dicat famulam fuisse iu i/tnati Viuccnt'rc !><n<<t\i, <j)<;r simul rum fratre Josepho in eatlem domo habitabat, ila id utriusquc hautl <h'!'i<- furril famula. g Sc.rtnm hoo est miraculum
    Cascini, qui ait

    prope abesset a morte


    ,

    b.

    usu, ac viribus dereliAssidebat ei Nympha


    Rosalire

    Gentilis

    quam modo
    ,

    beneficio cu-

    C uworum

    fuisse Joaephi laGrotta, sed annis solum

    ratam diximus; hujus accitu propere accessit P. de quo supra diximus Adrianus, idem ille qui Christiana monita moribundae suggeret, inter quae illud inculcabat, ut S. Rosaliam identidem invocarent; neque hoc solum officii praestitit, sed
    et S.

    quindecim natam, b Erat hesc ipsius amita vel matcrfera, Italice /in, rl Vltfl nomine, Sequentia quatuor miracula eodemmodo narrat Cascinus ronscijucntcr, ar primum ex his
    i

    Rosalia? reliquias capiti imposuit, et

    aquam
    nocte

    magno
    vires,

    labore in os ejus,

    quam omnes

    defeccrant

    glutiendam

    ingessit.

    Ig-itur reliqua

    cum

    ipsedecimum tertium,
    k

    Cum
    ;

    polypus

    in

    naribus oriri soteat, non in

    iirulis

    ilu/ntari potest, an )>on nHutl jinlius fuerit

    ocuioruni

    malum

    nisi forte

    poh/pus in naribus

    ortuscirca oculum fuerit egressus, \ Cascinus eo& <t servum, duodecimque anno i*um atate fuisse testatur. Vomen ipsierat J tcobua Majorana, Verisimiliter Salemus per puerum

    non uteretur, et sanctam Virginem, uti monebatnr, et Nympham Gentilem etiam promiscue compellaret, mulierem sibi videre visa est sanctimoninlem cultu corpori.-A habituque referentera, atque ila sibi amanter affari Nymliham Gentilem ampliusne appelles super genua mea procumbe, ac somnum cape jam vales, jam
    integris sensibus
    :

    morbo
    coepit:

    libera

    es.

    His

    auditis

    dormire re ipsa

    iesignavit servulum.
    am/n$ 16JMS, ideoque
    <
    f

    lo

    Imense Februario gesimo nono relatum

    prima vero luce experrecta, valentem se ac febri, et tuberum omnisque oranino expertem mali cognovit. Deinde cum monialem illam
    cujus oblectata colloquio fuerat
    quaeritaret,
    ,

    toto

    'ascino,

    quitemporis ordinemplerumque secu-

    negotium
    offenderent ut
    (

    etiam
    verbis

    dedisset

    Inscsf in rcfcrcntlis hiscc mirarulis.

    nosocomio aliis ut
    ,

    sicubi

    eam

    eam
    illi

    describebat
    se
    ferret

    ad
    rire

    se

    ducerent,

    gratum

    prae

    animum; nullam similem


    potuerunt.
    et salutis

    ore,

    habituque repe-

    loquii

    Unde aperte intellexerunt et coltam subito acquisitae auctorem


    sanctam virgiuem Rosaliam
    26 Curvanus

    non

    aliam,

    prfeter

    fuiase.

    DIE QUABTA SEPIEUBRIS.


    lertta cttjus-

    30i

    iam pro

    mSf

    tuo habiti ac
    ferttro impotiti,

    25 Curvanus Curvaia iu solius diviuae gruti spe aegris in lazareto opitulandi laboreui periculumque susceperat. Post aliquot vero dies
    suae charitatis fructura cepit, ut Dei caussa pestileutia conficeretur. Sex etiam papulis totum fere suppuraverat corpus; quarum unaquseque lurida ac virulenta , mag-nitudine etiam dimidio palmo parvo: ex sing-ulis semissis putridee carnis rescissus.

    cum

    mag-num

    Rniinundus Peres. A. PihoS*' f. LKBXO. S. 1. 2S Sed hic non solum alieni miraculi tcfltis, tiliui ler taiu sed etiam sui conscius non semel fuit. Inoolu(u: mis hic in lazaretum quasi in ergastulum,
    aliis

    ju-

    dicum senteutia, conjectus


    pitis sui periculo

    fuerat,

    ut cura

    cater
    di-

    coquum
    ,

    ageret. Et
    in

    quidem
    vitte

    peste tentatus, ac toties

    summum

    ptus,

    His itaque doloribus absumnec somno nec cibo refici posset adeoque dolorum acerbitate a sensibus ac ra-

    cum

    scrimeu adductus ac Sucrameutis omnibus rite lustratus, ex prirao ct secundo raorbo precibus obsecrato S. Rosalix ejusque bausto salutari populo cvasit iucolumis. Tertium vero cuiu
    ,

    tione advocaretur,
    esset,

    ut
    ,

    uec, ubi esset, uec


    ;

    excessit e

    piane cog-nosceret vel certe excessisse existimatus est. Impositus enim feretro est, atque aliis in eo
    vivis,

    an non esset

    utrum taudem

    obstructisduplici glande iaucibus non modo quidpiam alimeuti, sed ne g-uttulas quidem aquas S.
    Rosalia3
    tula, in

    sorberc

    posset,

    apposita g;utturi charVirgriniscolleveluti conserta

    qua pulvia ex antro ejusdem

    cadaveribus ag-g-estus. Huic pridie,

    quam moreretur, qui cog-natione conjuncti erant, aquam S. Rosolise potandam dederant. Et quamquam id
    tunc
    erat

    ctus continebatur, ut

    quem

    manu

    perimere hostem nequivcrant, obsidione premerent, ea sane non diuturua , sed brevissimn, cxpulerunt.

    non processisset, quae tamen Virginem pietas ac fiducia defuucti etiam corpus, autequam in feretrum inferretur, eadem aqua perfuderunt. Vim si fas est
    e

    sententia
    ^u

    eorum

    9 Sed euim in

    alia

    cominus idcm oxpugnn-

    tjruve Qutturii

    dicere, sanctfe Virg-ini attulisse visi sunt, ut

    eum

    tus hostis. Prudentia Bandis propter soliini oon- mafumtublatum in tagionis suspicionem ad laznretum deducta, pauinuhiie ifiocis post dicbus re Ipsa febri atque angina aceribunda
    <

    B vivum
    tuis

    redderet sibi.

    Cum enim jam

    efferretur,

    rima

    ita
    :

    ffigrotavit

    ut

    multos dies a

    cibo

    absed
    V,

    attolit e

    loculo caput.

    Exclamant omnes a mor:

    horreret

    et

    quamquam ommisso
    tamen
    degplutiendi

    paxillo lVMM-nrcut

    excitatum c. Id comprobavit eventus nain febri depulsa ex vulneribus quoque brevi convaluit incoluraem quippe cum reperit postridie medicus. Is erat religiosus vir ex familia S. Fran, :

    palatum
    potius

    vis

    nulla erat
    ,

    quidquid cibi , quamvia delicati in os ingerebatur continuo repellebat. Addebatur his malis etiam phrenesis, quse miseram Insanire co,

    cisci

    quse

    S.

    Lucias cceuobium in suburbio si-

    g-ebat g.

    Despcrata Uaque a

    mediois onratione,
    similis jaoueratj
    prfiBSeUtiS.

    tum
    ilem allerius

    incolit, qui

    ante bunc diem vita functum

    eum

    quartam jam

    horam

    cxtiurt.-c
    P.

    viderat.

    cum
    lia3

    adcst

    vocatus idem

    Adrianus,

    26
    gis,

    jum feretro
    Huti

    Nec minus mirandum est, forte etiam maquod adjung-am. Joannem Dominicum Li-

    que remedio succurrit


    iu
    ,

    ujgrai.

    Aquam
    ,

    Rosa*

    os inslillat.

    Mngim
    ,

    profecto hujufl aqu89

    ziardum cum septem dies malig-na macerasset febris, Sacramentis omnibus rite expiatum ad insaniara prius quam ad mortem adduxit. Malo
    ,

    vis

    cui

    extemplo
    restiterat.

    ccssit hostis

    medicorum artibus
    nis

    qui omnibus omnibus ainicoruin in.nhi,

    cum

    g-enio ag'itari dixisses, ita febris asstu debac-

    chabatur.
    ac
    lig-nis

    Nec
    ,

    injicienda solum

    manibus pediclavis,

    busque vincula
    rentur.

    sed defixis etiam liumi

    Auribus etiam percepere Adrianus ipse Jacobus Rccepertus, et ejus uxor exoitatum per fauoes atrepitum quasi sublati obieis qui meatufl interoluante
    qui intererant,
    P.
    , ,

    colliganda,

    Quae

    etiam

    membra omnia coerceabrumpere cum conaretur,


    ut

    debat

    vcl

    potius

    mortis

    oomurmurantis

    quaa

    Iatus sibi ac terga, colliso in terram corporc, sic


    laceravit, ut suo ipse

    guttur elidere paratum habens, Invita recedebat. Ab aliis qunquc mor eademj aliis appropinquans
    viis, rejecta est.

    sanguine obrueretur.

    Demum
    et

    loquendi ac sentiendi facultate deperdita,

    decem

    30

    quatuor horas d mortuus, vel mortuo simillimus, in lecto distentus est. Qui funera curabaut, rati eum exhalasse animam, feretro impositumefferunt. Parum aberant a nosocomio cum ille motum
    ,

    de

    Maria de Carolo h sub ala 'prominente


    pocnlo,

    pestifera febri ac

    (rlan

    gitnntu pettu,

    oonfeota

    Saoramento8.

    rumque omnium
    salia^

    prflssidio

    munita, hausto
    assidebant
    P.

    Roest.

    ab imminente morte
    ,

    servata
    ,

    Quod

    ipsa dc sc

    et qui

    Adria

    ciere nonnullis visus est.


    tate permoti.

    Exclamant hi rei graviQuibus vocibus excitus P. Adri;mus


    :

    nuset Catharina Calcaterra solitojurejurandoafflr- V


    marunt.
    ;il

    ad feretrum
    illi

    perg-it

    jubet deponi corpus

    apponit
    est

    Vcrum

    haic

    eadem

    Catharlna de se aliud
    illi

    yruve uulmtl,

    reliquias S. Rosaliae, et

    aquam

    iis

    sacrain in fau-

    quoquc miraculum
    lapis,
    et ipse
    g-it
    ,

    prodldit, Slquldem

    ingenfl

    ces iEgri

    tandem

    infudit.

    Cum

    aqua infudi visus

    e tecto delapsufl, in oaput

    oum

    Irruisaet,

    iterum auimus. Ita qui exauimatus jacebat, repente revixit, ac brevi integram valetudinem recepit.
    utttts

    bifariam

    iractus cst, et

    <m

    vulmi.s

    Infre-

    cidit.

    quo illa Deinde


    dolorc

    concusso
    receptifl

    attonitaque
    Ita

    slmlllfl

    oe
    et

    flensibua
    ,

    ex capitc
    cibo

    item

    27

    peste Uberatus
    e

    gnuui e nomeu

    Adolesceus quidam, Joannes est, valetudine a sancta Virgine

    Baptista Mi-

    g-enis

    aogebatur

    ut

    millus

    aut

    quieti caplendaa

    darctur locus.

    supra humanas vires quasi praemii loco sua; in parentes pietatis accepit. liic pubertatis annos tum primum atting-ens, florentem vitam abrumpere

    fuerat
    nis.

    Agatha
    B.

    Consolincis, ab

    ictu

    Una cum ca tiim tamen Ixnmusocia;


    Iccit,

    HflN

    Ito.salia;

    opem

    identidcrn pro

    salute

    flag-itabat.
    fuflia

    Itcr illa coinniodc

    P.

    eorum caussa

    praeoptavit.

    ductos

    a quibus eam acceperat, Eos in lazaretum contag-iouis caussa sequutus est, ut officium iis prtestaret
    ,

    drianus: qui
    iara

    de more ad
    ipflinfl

    8.

    Eoflaliaxn

    pre-

    cibus, admovit cipiti

    rcliquias aijiiam ctaliifl

    propinavit

    Hifl

    solum, nec
    ita

    usa medi-

    suum. Kec multum


    contagionis
    particeps

    intercessit

    tcmporis

    cum

    factus

    est.

    Itaquc febris

    ac

    tuberum molestia duos ipsos dies cibum jam inedia coutabesccbat. ac potum adversatus sumpta S. Rosaliaj aqua evanescentibus struSed
    ,

    convaluit, ut Btatlm corurn et cibo et potu sc reficeret, nec ulla delnoepa adhibita vulneri cautirjnc, autquicquam eade causnihil ex eo acceperit deBfl olbo ac potioni parccns,
    remcdiis, raulicr
    trimenti.
    '6%

    pofltridle sospes mis, febris etiam abscessit, ac confirmarunt parentes ipsius et repertus est. Ita

    na3

    eadcm dc cog-nomen datum


    Ha;c

    fllla
    ,

    Ag-atha h, cui Pontaaliud

    /rbnl pcrhuloiiilimu,

    tctata

    miraculum
    est.

    \.

    1'kibo

    S*

    lhho

    S.

    medici judicio esse debuerat, uon viva sed omnino incolumis repertaest; idqueconstatnon Agathae solum, de qua diximus, sed et medici, et
    vitae P.

    ROSALLi: YIRGINISNIS. D raculis tinem imponam tum sectandae veritatis adducta, est. Nam vi febris ad extremum vitae diem satietatis, quam multa alia studio, tum vitandae legentium poprMttrmUi*, abjecta orani humani remedii spe, hausto solum multarum rerum ad idem pertinentium similituextremus illius culo S. Rosaliae, proximo die qui do et copia parere solet. Brevi tamen perstringam solum,
    yi*4

    MIRACULA

    S.

    omnia. Sex et quadraginta numerantur

    qui ad-

    Adriani, et quotquot in eo lazareto agebant, te-

    stimonio.
    pMffl jferum
    /

    potu , hibitis sahcta? Rosaliae reliquiis, vel aquae ratione ipsius ope implorata, praeter navel alia quidem turae modum ac vires curati sunt. Et

    beneiicium daduae ad mali medici matum, cujus in coxa sturmse gnitudinem intumuerant. Febri etiam vexata non
    33

    Idem

    Virginiae Valenzuni

    delirare solum, sed ita ctiam furere caepit, ut catenis

    omnes a gravissimo ac lethali pestilentiae morbo utpote iu loco ei curando destinato atque ab instantis jam mortis periculo, in quod pluplerumque pestilentiae virus solet adigere
    fere
    ,
    :

    esset

    compescenda. Extremum spiritum jam


    epotaaqua, postridiemanestrumis

    ducebat, sed S Rosaliie beneficio usura vitae prorog-ata cst.Vesperi


    miidct bit
    ptite, ac

    ac febri vacua rcperta est.


    tun

    qui sanctae Ropraesentissimum hujus veneni saliae reliquias, ut amuletum , vel aquae calicem ut antipharmaadeo ut toto nosocomio circumferebat cum
    rimi vero patris Adriani opera
    ,

    84
    aquffl

    Neque
    vis
    ,

    his

    solum

    finibus

    caelestis

    hujus

    salutem ac vitam
    videretur.

    omnium

    in

    manu

    sua habere

    dem

    vcxutionr

    dtmonti,

    continebatur, ut ab aegris corporibus sed etiam ut cacodaemones ab enerraagnam habuit vim. U(jumenia expelleret triusque in una muliere periculum factum. Ca-

    morboa

    ANNOTATA.
    a Consonat Cascinus, cui est miraculum quinquagesimum. b Intra duas horas morituram, dixerant medici, teste Cascino, qui id eodem modo refert loco quinquagesimo seccto. c Septuagesimum septimum hoc est apud Cascinum,qui sinexdla dubitatione mortuum fuisse asserit. Verisimile est, revera

    tharfna Samnoata
    ,

    cum

    semel atque iterum in

    ac duorum tuberum curatiopestem incidisset ne, quorum alterum mali cydonii magnitudinem BBquabal alterum longe superabat, saevis fuisset doloribus excruoiata j bis etiam S. Rosaliae aqua,

    non epota
    bU8j
    ceret,
    flione,

    sic

    sed infusa solum ulcerinon solum pedibus iter fancscio qua data occa* sed cursum ntiam
    ,

    ut ceteri ut

    valuit,

    capesseret. Sed

    his perfuncta malis, mole-

    mortuum
    ;

    fuisse,

    stiore alio ac diutiimiorc torquebatur. Plures an-

    DOs n in enm septcm cacodaemones exercuerant dominatum audisscs saepe mulierem iiterarum rudem eorum opera Latinos Graecosque sermones IVrcre. Sed nihil in hoc litterarum ludo monisi ad vcrbcra ac tormenta ventum lestiffl esset. r.nliiuin saepe, vci quatriduum, quandoque etiam fleptem ipsos dics u cibo miseram prohibeIrniit. Quod si oapere permisissentj retinere tamen
    ;
    ,

    diu pro mortuo habitus sit attamen mors non omnino est certa at certum, non potuisse modo naturali tam cito sanari, quam sanatum reportatum testantur. Asserit enim Cascinus fuisse ad lectum, ibique bene dormivisse ea nocte, ac scquenti die sanum inventum. d Testatur etiam Cascinus, cui est septuagesi-

    cum

    sii!]c

    non

    iirrniiltcltant.

    i\imc sanguinis copiam ex

    varils oorporia

    partibus exprimebant: alias mortis

    nirln subigebant, ut intempesta ac nivali nocte e

    Btrato 86 proriperet.
    si

    Pnestigiisetiam infestierant,
    ibat a1 rei divina intercsset:
    et mulieria etiam, qua-

    mum quartum, quatuordecim horis pro mortuo habitum fuisse. e Mangione scribitur a Cascino, qui id habet septuagesimum. iCascinus vocat Jacobum Raymundum, narrans triplicem ipsius sanationem loco 61, 62 et 63. Forte
    nomen fuit Jacobus Raymundus Peres. g Consentit Cascinus ,apud quem est trigesimum
    octavum. h Hoc narrat Cascinus quadragesimum septimum eodem planemodo. i Eadem habet Cascinus loco octogesimo. k Angela hgec nominatur a Cascino, cui hoc est miraculum quadragesimum quartum. 1 Virginia Valente apud Cascinum, ubi est miraculum trigesimum nonum. m Catharina Samorcata scribitur apud Cascinum, qui geminampestissanationem, pulsumque ikrmonem consequenter narrat ut tria benefi,

    quando ad templum

    aaorosanotffl
    ciuii
    ra1

    EuohariBtiffl,

    quatuor el decem annoa familiarissime vixe[Angela de Todaro appellatur] eam sumentis eripiebant aspeotum. Fult, quando fllium ab ulnis
    mlserffl matria

    avulsum

    in

    Terram impingerent.

    Demum
    fooarent.
    ijwtdixi

    fauoibua aliquando vim intulere,ut suf-

    duro-

    uorat, (f&ftfflfa

    llis atque aliia multia dirisque agitata moquoa enumerare supervaoaneum esset, ad Drepanltanum Deiparea Virffinia templum, tamquam ad iiiuiiitissimain arccm OOnfugitj ut ab ea tyran-

    88

    ilis,

    possel Sanotam etiam virginem ac martyrem Chriatinamj hujua urbia patronam, oravit sfflpe, nec eioravit tamen; Bfflpe sacriscarmi-

    oide Llberari

    cia,

    quorum primum

    est

    quinquagesimum
    vexatam

    pri-

    mum.
    n Septemdecim annos
    rit

    uibua a religiosia
    die

    viris

    aliiaque, qui in eo officio

    ita

    fuisse, asse-

    multumque
    :

    versati

    sunt,

    adjurati dfflmones,

    Cascinus.

    soilioet huiaVirgiui ha palma serIUob enim aliis temporibus ex aanotis sula uonore oohonestat Deus. [taque S. Uosali reliquiifl oonsignata aquaj atque hausta, manus, illa dfflmonum ejeota est, nec ullam deiuceps mulier ab eis mjuriam passa, neque impeditia,

    neo expulai

    vabatur.

    quominua

    tlbero 8.

    Eucharistiffl

    frueretur aspe-

    Q)

    ctu. lloc ipsamet jurejurando asseruit. Idemque coutirmant mulicres duffl Vincentia Sansuni et

    Augcla
    mus.
    86 Sed

    de

    Todaro

    de

    qua

    supra

    memini,

    jam miraoulorum

    uarrationi

    non mi-

    APPENDIX

    DIE QUARTA SEPTEMBBlfi


    se sensit

    31)5

    APPENDIX
    Miraculorum ac
    beneficiorttm.

    nec ullum sequenli die inventum pesti-

    &

    lenticv restigium.

    jam relato, transeo ad quarquod contigit die xx Julii, atque ita r* fertur. Frannsca, uxor Francisci Bateamo,
    tum
    nos nata tnginta
    anocto, variis

    4 Tertio ante

    mulir,- t-nriii

    mala

    affecta,

    premebatur malts,

    videlicei

    simul gravibusgue animi deliquiis rtls,

    CAPUT I.
    Reliqua miracula seu beneficia, quse
    prseter prsedicta
    lib. 1

    pitis doloribus ac stomachi, gravi

    e,

    vehementi, cordis palpitatione

    febri
    //,,,-

    et

    rontiln.

    ommaortrtcredebanturmimpressionepesiifera,
    tjuam contrahere potuerat occasione rhettr
    cf.v.

    infe-

    Cascinus

    mis$& advehendum corpusmortuum. Quidguwautem sit decausa infirmitatis, sumpsit illa

    retulit

    aquam

    cap. 12.

    a marito obiatam, cui lapis ssspe laudalus crat impositus, pnvmissa oratione Dominica et salutatione Angelica, ac subito integram sanitatem est consecuta,

    r^entum S. Rosaliae beneftcia inter corporis ^inventionem ac approbationem facta jura,


    ,

    Prasmonitio

    nd scqurirlin

    ZZ"!"n,'llr.
    cta
    ;

    Hsque testimoniis confirmata, narravit Cascinus lib. 1 cap. 12, utjam antemonui, Ex hisce sua C lle 9 U S<X mox data sunt, causas reliqua omittendi has ailegans Sed jam miraculorum narratioui, non miraculis finem imponum, tum sectandse veritalis studlo tum vitandas le^entium satietatis, quam multarum rerum ad idcm pertinentium similitudo et copia parere solct. Tum quadraginta et sex miracula uno verbo
    .-

    Reiatum modo beneficium alteri, quodquinest apud Cascinum, occasionem prmbuit. Joannes Dominicus Costa, eodem fere sto borans mal<>, eum audisset sanationem prxdictt*
    5

    aliu itomachi

    tum

    Franoiscse vicinxsux, eamdem aquam flagitavit, prxmissisgue iisdem precibus, contra ma

    suum eam
    G

    potavit, ac statim sanatus est, E Jtwphtts Schifano notarius pestilenti labo- laborant
    pMffll

    fcbt

    rabat feori, ideoque tamquam suspectus d$ peste segregatus erat. Eo ipsum perdumrat vis mor
    bi,

    ittr.

    ad quinque aid septem


    ipsiusaqwtm
    S.
    ,

    perstringit.

    Verum quae ille pr&termisit, forpree festinatione, quam alia de causa, ex Cascino breviter colligere statui. Ut autem id majori brevitate fieri possit, atque ut
    sanmagis

    ut medioi judicarent non superfuturum, nisi horas, Verumcum umor


    Roafllto accepisset,

    maritoque

    l>i-

    bendam dedisset hic dormire <>>}>//, ,,r tam belte habere a medicis inventus $st, nt

    tri-

    adjuncta qusedam minus necessaria, aptiitsi-csecentur ; non ipsa ejus verba Latine reddam, sed facta ab eo relata meis verbis fideliter exponam, nihil prsetermissurus, ex quo major aut minor

    duo prorsus fuerit sanatus. ffocbeneftcium, quod prascedentibus minus subito obtentum est, undeci-

    mum
    7
    :

    est apud Cascinum. Duodecimum, quod geminum est, sio attrrat Eodem fiere modo ae eadem aqus nnatce

    .h<

    at(x

    i'u

    dni malo
    fiotu

    /-

    miracidorum evidentia valeat cognosci; ordinemque secuturus, quem ipse secutus est auctor, iis solum pi\-ete?^missis, quze relata sunt ex Salerno. Porro pr&vie hic observo cum Cascino, tempore corporis inventi varia variis obtigisse, ad S. R saliam utcumque spectantia, eaque multis fuisse satutaria cum enim disruptus est lapis, in quo
    :

    sunt soror Salvatoria Basilioo, et fllia Vinoentii Pa nicola, quffl ob febrem pestilentein ao mortlferam
    segTegatce erant, et ad extrema deduotffl.
    8 Uooor Andress Montalto quinque habebat vul nera in una mamilta huic quinquies applicuit
    .-

    quinquo vul
    i

    uribut labo'

    frustum
    Itl

    lapidis sepulcralis Sanotm, et sana fUit, decimum ortnrum ajtud Casdnum.

    runi,

    sanafi hy&ro*
    pica,

    sacra ossa erant abscondita, alii nonnullas ossiculorum, aiii lapidis particulas sibi clanculum rimlicarunt alii vero nonnihit de terra lapidi alii de aqua ibidem stillante quidpiam Dicina desiderarunt. Horum omnium usus, seu potius mire profuit ad ftducia, qua hisce utebantur quxlibet impedranda beneficia. 2 Jpso inventionis die seu xv Jxdii anni cui custottin tttrris 1624 , Franciscus Ricca in monte Pcregrino demandata erat, virtutem S. Rosalisc, quam dudum amaverat, feliciter expertus est. Cum adesset corporis inventioni, quid.-

    h Sequitur decimum nonum, kocmodo relatum, D. Antonius Agtiata, septemdecim annorumjuvenis, laborabat frigore, febri ac capitis dolore,

    /r

    i,n. ttatut,

    Sumpsit paululum

    aqiuv, stillantis in spelunca

    montis Peregrini, cuiadmixtum erat quidpiam

    Dormire deinde incipit, auditque in somno se moneri, ut sanus surgat,


    terra? sepidcro vicinse.

    quemtfffmothint frril.
    10/>.

    Petrus Vaidina,marchio
    viginti et octo,

    delln Rocca, an-

    oafeuto labo
    ra/ti

    norum
    calculo

    gravem

    lateris

    dolorem 9x

    piam

    ossiculoi^um
    illud

    secum

    tulerat,

    versits,

    aquse imposucrat.

    domumque reHanc deinde

    aquam dudum

    cruribus uxoris suas Petroniiiie hydropiccv applicuit atque ea continuo sanata est. Idem Franciscus S. ftosaliae attribuebai aiiud beneficium quod ut minus ciarum prseinflatis
    :

    ortum sibi abstulit orevissimo tempore, postquam lapidem sepulcraiem s>hi applicuerat ipsumque calcxdum sine labore offudit sequenti die mane. !! vigesimum. Loco vigesimo primo observal auctor, Va
    I I

    apnu

    iii

    i>u

    ria beneficia contigisse in

    pati laboram

    Hoc primum apud Cascinum. Secundum eodem die patratum narrat in hunc modum. Carolus Cardona, quindecim annorum juvenis ex febri dotore capitis cartermitto.
    ;\
    ,

    bunculisque tribus, peste infectus deprehendebatur. Avunculus ipsius D. Franciscus Bmrlu


    ,

    Bosco senatoris putatus fueral ijrtnum, ut da inventione cognosct'/' i Primum, quod eodem die contigit, ante oum inventione corporis narraverat hoc fere modo. Carotus di Palermo, duodecim cireiter annorum puer, cum pueris atiis ludebat in areadomuspr.nln 7/ srmt
    .

    domo D.Josephi >l<-i Panormitani, qui cum aliis de die xvi Julii ad montrm Pere

    lr,l, i,,,, t,r,


    ni,l', toi

    vatur

    ,11,,,:

    accepto frusto lapidis sepulcralis S. ftosaliffl, consecravit aquam, cui iilud imposuit Hanc aquam vesperi eeger sumpsit, ct mox doiore iiberatum
    Septentbris

    toris cum inter ludendum subito retrocedens, inputeum, qui ibidem erat, capite deorsum versose incogitans prtecipitat. Cum autem de inven;

    /o

    S.

    Bosaliffi

    Tomus

    II.

    corpore audivisset, nectamenno..i; minis

    396

    APPENDIX MIRACULORUM

    S.

    KOSALLK VIBGINIS.
    1)

    U C-cu.

    cadendum Sandamminis recordaretur, inter en Sancta, qua. nunc . vocavit his verbis : O in puleo deprehendd se ta es adjuva me. Mox Ixsione. insisten* sine ulla
    rectocorporepedibus

    rnentis

    dimittebatur xn putei veneril funem, quo vinum agjis eoque apprehenso lam aquam frigidam, ad summitaut sine ullo alicujus subsidlO
    fueril,
    ,,

    Ad cumulum

    beneftcii accessit,

    quod

    staliiu

    Wr

    quando F. Joannes ad mortem paratus; chirurgum, utcegroMaria Capucinus rogavit pestitentem subaxiita llle to resecaret tumorem vero invocans S Roaaham, id prcestitit; mgrotus apphcans,mocc aaiLtqi* ejus bibens,etvutneri nec alio usus remeccepit,
    cessaJefebri, sanari
    dio, brevi

    l^,

    ilUesus tem putei pervenerit, atque loco ante amgmto 12 Alterum beneficium *, Josepht Curmaci, refertur. Sieronymus, filius fnnilia domxnx dcl Bosco sex annorumpuer ,, alta pestis mdicia febrilaborare cceperat, atque Data est puero aqua, in corpore circumferebal. erat immissus el mox me-

    exiverxt.

    omnino convaluit. n^rlecim quindecim, Hieronymus Pileri, natus annos 20 gutturis malo sic labovehemente febri ei gravi non posset Cum rabat, ut triduo cibum capere sumere paulutum aquse saepe tamen potuisset
    invocasset, repetia tndicUe, Sanctamque pie liberabus vicibus oraiione, Salve Regina ;

    '

    c "'

    omm

    ,,,

    /,,

    ^mlcruUs

    lius

    habere eoepit,

    atque inlra

    horam omnxno
    die 1

    convaluit.

    tlminviro.

    13
    sti

    Deinde ipse D. Josephus,


    officii

    cum

    Augu-

    ratione

    sui

    muttum

    fuisset occupatus

    vesperi se debihtate, neaotiis peste laboranlium, vomitu, ac demum feMgore capitis dolore,
    quietts verUL Circa mediam noctem, eum s. lio.*ili:i con/ajere patrocimum B persesset, ad sumptamque particulam lapidis , cui statuit
    ri
    et

    tusestmalo. ,. natus viginu 21 Stephanus Maiorana, annos erat, ut sensuum catres, pestitentia eo deductus horas victurus crederereret usu, nec ultra duas sacram infudit P. iur a medicis. Huic aquam eumque sequenti die carentem febri Adrianus, glande pestxlente. deprehendit, non tamen sine se curaturum, ut Missa Vovit igitur infirmus
    .

    etmorti

    adtumore pestilenteininguine correptum


    ex-

    celebraretur
    reperit.

    .-

    eaque cetebrata, omnino se

    sanum

    K
    annorum quadraginta et tumorem habebat supra stomaloquela et
    }amvicini>
    ,

    22 Josephus Casata,
    sex, pestilentem

    adhmreoat, loco Sanctam simul magno corporto infiato appliouit, et ,,/jrrtu ntrorans. l'id<> ptjst tapidem amovens,
    uounthdtjauijue osms
    s.

    Koriaii

    tnnunrm ahacUuu Uprehendit,


    <

    et

    febriomnique

    XuM

    dotore caruit. ii. Einc transeo ad vigesimum octavum Cavaletudiscini, quod primum contigit in publico

    chum, sanguinemque vomebat. Jam mato, sensuum usu ad horam orbatus fuerat eo sumpsit aquam quandononnihitadsereversus, ocidos, evomuit mahS. Kosaliai. Aperuit subito tocutusest, gnos humores, at non sanguinem Hoc trigesimum secessavit febris, ac convaluit.
    ;

    ptimumapudCascinum.
    _

    nario infectorum mense Jutio anni 1624. Joannes Thomas Ferro, novemdecim annorum adoerat lescens, febripestilenli adextrema redactus intra duos dies. Verum cum unus ex eremitis

    bta23 Transeo ad quadragesimum. Angetica Uam est rabba, annos nata viginti sex, bis sanata

    ,,..<

    vostS.Rosa-

    post

    montis Peregrini nonnihil reliquiarum S. BosaimlitE eoportasset, aquamque, cuiillse fuerant


    posita,mgroto bibendam dedisset, hic subito integre convaluit. LB Wodem tempore infans Margaritselo Preste, fsbri tumoregue labordns pestilente, oquaS.liosumpta, intra duas horas febri, tumore, saliffi

    aquam prima visce ex quando jam erat derelicta a memaligna febri, pestilendicis attera vice ex quatuor tumoribus
    sumptam
    ;

    S. Rosaliffi

    tibus.

    21

    Joanna Barcasancio febri

    et

    peste sic erat

    """

    correpta, ut medici pronuntiarent,sanarinonpos-

    se,nisia Deo. Vesperi

    bibit S. ltosalia^
    :

    aquam,

    omniquB malo liberatus


    ,...

    fuit.
    ,

    hi

    Josephus Jonico

    adolescens

    quindecim

    quseet tocis afjectis applicata est mane vero surrexit sana. 25 Eieronyma Licet-domine, annorum viginti taborans, et quinque, eodem malo eodemque die

    modts

    annorum, pasle eo erat adductus,

    ut desperatus

    eodetn etiam
    2(i

    ac derelictus a medicis jaceret in valetudinario.

    modo sanata est. Antonia di Csesare, a medicis item desperata,


    ,

    '" 00ta

    C Advocatus ad moribundum P. Adrianus extertio

    sequenti die convatuit e peste

    sumpta eadem
    vocatam>

    Ordmr

    S. Francisci,

    liquiis tusapud Sal\ Sancta consecratam. Qui quatuor diebus nec mandut a\ s nec bib\ re potuerat, ham aquamsumerepotuit, sumpsitque tam feliciter,ut subilo

    jam supra ssepe rnum, aquam ei porreant n

    lauda-

    aqua.

    Prwtermisso uno, quod datum a Salerno, sequitur quadragesimum quintum hoc modo. Dia'11

    na

    di Stephano,

    annorum
    S. Eosaliffl

    viginti septem, bis sa-

    nata

    convaluerit.
    magit

    17 Franciscus Barone, triginta annos natus, febriw tumorepestiferojamsensuum usu carebat. Dataei nihitominusaquafrequenterlaudata,
    .

    aqua. Prima vice ob est, sumpta febrem matignam et pestis vehementiam deserta erat a medicis, quando sanata est. Altera vice rursus adextremum deducta pericutum, seupeste seu alio malo, quod non exprimitur, subito
    sanata est, et sequenti die e lecto surrexit. 28 Phitippa Christiana di Bivona, annos quadraginta nata, pestilentix et febris vehementia a medicis derelicta erat, et scnsuum usu destituta, ttc jammorti vicina. Ubi vero aqua S. Rosalias bibenda ei data est, et tocis affectis adspersa, subito
    cessavit febris
    SHVit0

    ocorporis affecto aspersa fuit.


    i

    Mox

    QBpU dormire, ac brei

    conoaluit.

    mtnvtw

    L8 tfardus M&ntalbano, cum pestenon admodum matigna laboraret, ootum nuncupavit S. KoBalifflj ei tunc, etsijam ad veletudinarium desti-

    em
    ,

    rrlicUiS est dohti.


    \

    Yerum
    ejus

    Isunteposi m\

    nalo pestilente, rur-

    susinvocavii

    ictam Virginem,
    :

    aquamque

    febrique liberatus
    labQramn,

    ac mox tumore sanus permansit. Hieronymus Scarpace, piscator triginta Lfl idispeannorum, tam gravi febri tamqut stis tumoribus laborabat, ut medici malum rene hominem OCGiderent, secare non audercnt Desperatusjgitur erat, atque extremis Sacraet loco aflecto applicuit et bibit
    est, et
    ,

    atpustulmpestilentessuntapertm, quibus deinde nultum adhibere vohut remedium, nisi aquam ac oleumejusdem Sanctse : etsicbrevi sanata est.
    .

    29

    Angela di
    es

    sex, gravipestilentix

    Theodoro , annorum viginti malo et plaga gravi, e qua scaiuriebant, jam a medicis erat dere-

    aut * 0,t bra"

    licta et

    dictee

    sensibus destituta, quando nonnihilprseaqu&oriejus infusum est, plagaeque adspersum.

    , ,

    DIE QUAKTA SEFTEMBRIS.


    spersum
    nata.
    tempus

    397

    Boc
    ;

    facto, rediit ci

    sensuum usus,

    ces-

    savit febris

    ac plaga etiam brevi tempore est sa-

    30 Joanna Rizza, nata annos triginta, tumore brachium dexterum affligente febrique maligna, evidenti mortis periculo erat exposita. Verum, dum ei maritus nonnihil aquse S. Rosalife attulit,

    Bosali* bibisset, eaque partes corporis Ex affectastettgisset, sequentedi sanum se reperit Detnde pergens servire infectis rursum tanto oppressus est ma/o, ut etloqi perdiderit, et
    S.

    aqum

    Co

    supremis morientium subsidiis fuerit munitus. Verum eadem sumpta aqua iterum it ct
    t

    quidem

    suhito.

    ac signum crucis addidit, ipsa simul misericordiam unica voce inclamante, disparuit pestilens tumor, fehrisque cessans brevi sanam reliquit.
    fehri vehemente
    terea
    lise

    36 Joannes Nicoletti

    ad

    valetu

    ,.-,,,,..

    tnaiumqiie

    31 Angela Oliva, viginti sex annorum, prse locisque corporis peste infectis, ad dies quinque cibo caruerat et quiete.Pnv,

    fungeretur officio. Lahornrit primum vehementi febri, ac deinde peste. At utraque vice saluti ci fuitaqua S Etosali. 37 Josephus Lombardo missus erat ad valetu-

    tulerat, ut scribm ibidem

    COnfnuwranl,

    afigui rcj>ctitit

    tumor

    pestilens ei

    jam

    ahscissus erat, sed

    alius alio loco natus. Quapropter

    aquam S. Rosautrique loco admovit, eaque resecti tumoris dolor cessavit, atque alter tumor disparuit ; et
    sic brevi convahut.

    tum
    convahtcrunt.

    Hoc quinquagesimum quarapud Cascinum. 32 Sequitur aliud non minus mirahile quo
    est
    ,

    hoc caput concludam.

    Bongiorno quatuordecim annorum puelta, fehri maligna varisque ac glandibus pestilentibus, sensuum
    Vincentia

    dinarium tamquampesteinfeetus se rore. Verum morbo suo confestim liberatus, infectis servire voluit; et pestem contraxit tam rehementcm, ut extrema susceperit Sacramenta, Sumpta quoque S. l{nsali;r aqua, sanus repertus est xu Augusti quando moriturus crede* batur. Porro ?'eversus ad servitium infirmo* rum, peste rursus contrachi iterum cidehatur ad extremum vit.v deductus; sed sanatus est eodem remcdio, quo ante.
    t
    \
    i

    vicibus $atiati.

    usum

    perdiderat, ac desperata erat a medicis. Huic ipsa sancta Rosalia dicitur aquam appli-

    vierat,

    moribundee medicata esse propriis fere relatum est apitd Salernum num. 27 de Francisca de Arco, cujus sanatio apud Cascinum sequitur. Observat autem Cascinus ex duabus hisce sanationibus in valetudinario ortam esse famam, quod Sancta in valetudinario infectos peste sanaret etiam propriis manihus.
    cuisse, eique

    manibus,

    quemadmodum

    Didacus Gandanc>-/ sits/tcctis dc pcstc scr- otii maloque illo correptus atque ad publi- K cum valetudinarium erat deportatus. Pesti ac febri tantus accesserat sanguinis vomitis, ut a medicis haberetur pro desperato. Verum ille invocavit S. Rosalia; opem, voto nuncupato de invisenda nudis i>c<iibus spelunca ipsius, Post votum dormire acpit, indeque manducare potaque deinde etiam S. Rosaliffl afjwa, tam citocon
    ;;s
    .*

    scmtt,

    valuit, ut post

    biduum ad mensam

    scrvirct

    ci<lc>n,

    medicc, a quo derelictus fuerat


    rus.

    ut certo

    moritujmttqnam jnm
    jun-itni.

    39 Rocchus Marchese in valetudinario erat ut


    t

    GAPUT
    Prosecutio
    ex

    scriberet

    II.

    eorumdem miraculorum
    Cascino cap.
    12.

    defunctorum, Peste febrique ibidem correptus est, eague dc<h<ctus, ut desperatus a trihus medicis, extrema suscejwrit Sacramenta, ct jam animam ageret.
    3t

    nomina wgrotantium

    Verum modica
    stitutus,

    S.

    Rosaliffi

    a</ua se)isibus est realio

    maloque cessante, sine

    remedio

    sa-

    natus. 10 /'. Franciscns Marina Soc/afuJis Jcsu,

    cum
    in

    adoxtnma
    dcduoti,

    Ex

    iltis,

    ascimts a beneftcio 57 incipit qusedam nartrare de iis, qui se peste laborantium servitio addixerant in valetudinario Ex hisce autem, quod perpetuo exposiii essent pericido nonnulli variis vicibus sanati sunt. Primus occurrit Petrus del Monaco, qui quater sanatus narratur bis nimirum convaluit e.x maligna qiwe pestilcns credebatur ; ac bis item fehri sanatus est, quando manifesta habebat pestilentiic indicia. Singulis vicibus momento convaluU,

    diligenter assisteret peste infectis, contagium

    fronte contraxerat. ad partem dexteratn, et sensihus jam ertU or/xttus, desperantihus >nc>t <<-is <!<
    sanationc.

    Verum
    S.

    socius ipsius
    Rosalia;

    /'.

    Antoniusdi
    spcrahat.
    V

    Agostino ope
    rogdbat
    ut

    sanandum

    Quapropter hanc sanctam Virginem invocans,


    ea
    gratia

    dignaretur

    confirmare

    apud Sicidos veritatem reliquiarum suarum, promittebatque se ad honorem Dei et Sanctse atque ita sacras promulgaturum beneficium
    :

    postquam lapidem scpulcri S. Ro.salice sibi applicuerat. De coquo valetudinarii ter sanato actum est apud Salernum. Qua de causa ad sexagesi-

    r<-In/i'i>is
    ,

    oihnorit ipsins ca/ji/i

    quod

    />"

    <

    rn!

    mum
    qui terviebant

    quartum progredior.

    34 Franciscus Consotino octiduo servierat in valetudinario, quando correptus est febri pestiquse intra mensem eo ipsum deduxit , lente
    ,

    ut n<>c oculi ncc humani capitis fiinflatum gura agnosceretur Eoe tactu rcliquiarum mox neque tamen melius habere coipit infirmus vel sicexist />><<! Ii<intmedici ips><< sanari posse;
    .

    ut derelictus esset a medicis, et

    ad mortem obeundam presbyter pia eidem suggereret monita. Verum ubi ab eodem sacerdote parum aqu v
    t

    cumque v/dcrcn/. rnnfum dun/nui ,a//irni<t/iut tufirmum oculo dextero cariturum. Attamen peroculusquc eidem fuit fectc tandem convatuit
    ,

    salvus, ut integrum esset beneflcium, relicta solum ad supercilium cicatrice in gratise obtentse
    mc><>ria>n. 41 Jjaudatus n/o.r
    /',

    malum, rediitque S. sanus ad servitium infirmorum xiv Augusti. At


    Rosaliae acceperat, cessavit

    die v Septembris pestis eum jam puit eaque rursum liberatus est potu aquse at-

    aperta corri-

    stitcntise indicia in se ipso

    Antonius di Agostino pe* deinde expertus $st,

    a ntaUem

    videlicet capitis dolorem,

    malam

    inguinis affe-

    pcnc
    tibus

    iabot tm

    que invocatione S. Rosalise. 35 Bartholomaeus Papa inter primos servire correcceperat peste laborantibus, atque eotlem malo, quod se manifestabat in sex corptus est partibus. At ubi die xui Augusti nonnihit
    poris

    ctioncm, nauseam, et vomitum aliaque oontagio propria. Eac <! causa jam se prssparabat ad mortempie obeundam, sumpto<j>- <<< osse8. Bo .'iliae, quod secum habeimi, ei 8$ commenda/>! non ea intentione, ut vitam obtinere/ diutur,

    niorem

    3!S

    APPEXDIX MIliACLLORUM
    ,

    S.

    ROSALLL VIRGINIS.
    ;

    niorem, sed potius ut cum Sancta perveniret ad desiderans, ut corpus conspectum Creatoris cum illa reliquia sepeliretur. Cum ausuum

    signo erat relictus

    atque hic brevi quoque sine atio medicamento fuit sanatus.


    49 Dominicus di Messina ad valetudinarium deportatus fuerat inftrmus ; ibique sanatus aliis laborantibus cocperat servire. Deinde majori cum periculo pestem contraxit, eaque sic laboravit
    ut desperatus esset

    D
    valetudinaiio.

    tem ea proferret, suavem sensit fiducise affectum; dixitque cupere se vivum aut movtuum esse cum at incongruum sibi videri, si os istud S. Rosalia
    ;

    Sanctse, cujus corpus quingentis fere annis sub


    '

    a medicis. Verum data eidem

    terra fuerat absconditum, sua causa rursum terrse redderetur eaque dicens, sacrum istud os re;

    aqua

    S. Rosaliae,

    febris confestim cessavit, ac die

    verenter exoscuiatus

    quando ei subito supervenit sudor copiosus, quo omne matum expellehntur atque ila dormire cepit, ac mane surrexit
    est,

    gravlter

    sanus. 12 Fr. Augustinus Kirieteisonne, ex Ordine S, Jonnnts <!<> fJno, <''! iufrmorum serviiium inubi ter est stitulo, serviebat in vatetudinario
    ,

    sequente e lecto surrexit ser- C/urwgw a 50 Eisce subdit Cascinus, multos quoque pestc sciratns pericutis, vatos fuisse in manifestis pestilentise ex quibus unam dumtaxat allegat pro specimine. Vincentius Daidone chirurgus nutlum atiud cofc
    tra pestiientiie pericula subsidium voluit, nisi lapillum ex sepulcro S. Rosalise, quem ori imponebat, et sic

    magno animo

    fiduciaque de Sancta

    ji

    Febri valde maligna liberatus est xn Augusti ad solam S. Rosaliffi invocationem et post dies octodecim eodem modo sanatus a grandi lurnorc peslifhro. Vcrum, postqiwm ad sercitium iit/irmorum redierat, post dies quindecim gravius relapsus est, et ademtrema deductus. Quapropter locum peste infectum conspersit aqua per lapidem Sanctse sepulcralem sacrata et febris omneque matum cessavit, seque subito sasanatus.
    ; ;

    ad infectos accedebat.
    gio affiatus
    est,

    Dentem quoque postea im-

    petravit, atque Iiisce prsesidiis

    numquam

    conta-

    etiamsi ex aliis facite triginta obiissent, partim medici partim chirurgi, teste

    Cascino. sunati 51 Postea nonnulta beneficia refert laudatus quidam in cun/irmaauctor, quie per reliquias S. Roriali^e impetrata tioncm relifuere, addita protestatione, Si verx ipsius essent quiarum

    retiquise.

    nam
    laborabant
    1:.

    agnovit,
    b'r.

    Duo jam ex iis dedi cum Salerno. Se- E quens vero apud Cascinum, ubi nonagesimum
    refertur. D. Josephus Ricupri sacerdos laborabat tumore in gutture, cui applicuit particulam memoratorum ossium. Porro non solum
    est, sic

    MltliniB
    rtutnii fero

    modo

    tanat*.

    Alphius Marcavia ejusdem Ordinispeste febri eo deductus erat i Septembris, ut nec cibum amplius <-apere posset, ac detiraret prse mali vehementia, et a medicis esset desperatus. Veruat postquam aqua S. Rosalim ei data fuerat potanda tocaque infecta Sanctse reliquiis eontacta, manducare primum ccepit, ac deinde atiis inftrmis de more servire. li Sebastiana di Noto, serviens in valetudinario mulieribus infirmis, febrimalignaactumore pestilente preeter modum grandi labordbat adeo, ut destituta esset a medicis, sensibusque orbata, utqus animam Iircri actura videretur. Verum modica aqua 8. Bosaliee ori ipsius fuit imposi/u, ac tumori pestilenti admota atque ita sequente mane prorsus erat sanata. 15 Eieronyma Qattusa, quse ante sanata per S. Rosaliam, ut dictum est num. 189, occasionem prabuerat sacrum corpus qu&rendi, cum ecc
    ct
    ,

    sanaretur si hoc os esset S. Ro.salue; sed ausus est adjungere se id non crediturum, nisi sanaretur ac momento evasit sanus. 52 HcV reliquise, quibus eam gratiam obtinuerat taudatus sacerdos, mutuo ei datse erant a Joanne Baptista di Gregorio, qui earum usu varias a Deo obtinuerat gratias. Primo ipse aliquando sic fuetat cordis dolore pressus cum vopetiit, ut
    t ;

    varia alla be
    ncjiiia

    per

    reliquias,

    mitu, capitis dolore, ct pestilentiae signis, ut se

    moriturum

    crederet.
    iito

    suum
    et

    sacro

    pignore,

    Verum admoto supra cor momento reievatus fuit

    sanus. Secundo ex duabus filiabus ipsius, Victoria et Vincentia, febri laborantibus cum indiciis pestilentise\ prior subito convaluit tactu ejus-

    dem

    potu aquse
    quias.

    oharitate se addiansset servitio inftrmorum in valetudinario, contagio afflata fuit, sed opeejus-

    ac potu aquae ejusdem; ottera vero S. Rosaliae, positoque supra partem affeotam gossypio, quod prsedictas attigerat reliossis

    C dem
    \Ut
    pe$tii

    sanata. L6 Post relatas sanationes eorum, qui non nisi c.r charitate, quantum scitur, peste laborantibus servire voluerant, Cascinus nonnulla profert empla, quibus patet, ne iltos quidem sa> BobalisB benefti iis privatos fuisse, qui culpa s/tu tati servitio erant applicati, aut lucri soi

    San tm

    Teriio Antonia fitiola ipsius triennis, ludehat iu jjlatea, cum equus infrenatus pieno cursu sic in puellulam videbatur deferendus, ut
    ,

    ipsa nequaquam evadere posset periculum. Veruu> matre S. Rosaliam invocante, furiosus iite

    equus subito
    sequitur, et

    stetit,

    tius est beneficium,

    mirantibus omnibus. Evidenquod de eadem pueltula non diu post contigit. Labebatur

    lius

    intentione serviebant.
    srai

    Hieronymus Canina

    damnatus

    ad serviendum pesie infectis in valetudinario ; ibi tam gravi pestiienties malo fuii correptus ut et sensuum usu privatus et
    ,

    u medioisessi
    S. EUualiea

    ctus.

    Verumaeceptamodioa

    lanationn

    tnpubHeo

    aqua, inira horas viginti quatuor consanus surrexit. Josephus. Qrmco, febri iiem et peste ibidem laborans, ead a sanatus est. 4& Petrus Pennizza, serviens ibidem ut mercenarius, febri ac peste m multis partibus corporis se mcmifestante a deductus est, ao sanctissimis Sat lentis ad mortem prteparatus. Verum saluti fuit aquaS. RoaaJi, ex qua nonnihil bibit, ei quidpiam locis affeotis <utvaluit, et

    graduum, ita ut videretur capui eidem comminuendum. Atjam didicerat puella S. Rosaliam invocare, et sic evasit iiisesa. 58 Hisce duo aiia ob simiiitudinem jungit auctor, sed qum ciiius facta testatur. Infans expositus erat equo cursim accedenti, quando mater
    puelia e scaia viginti
    ipsius invocavit S. Rosaliam tanta felicitate, ut equus itle ante ipsum infantem consisteret, quamns ab altero item accurrente truderetur. franciscus Daidone, fitiolus novennis Vinb centiiDaidonechirurgi antelaudati, labebatur e scala, non per gradus devolvendo, sed a tatere, ita
    i

    uut solant

    uirti

    attom

    i"

    motum

    est. Evanuerunt subitopestilentestumores uno turepto, qui cum modico dolore quasi pro

    ut ob altitudinem scalse evidens esset mortispericutum. Sed qui cadentem videbant, S. Rosaiiae opcm imptorarunt, atque invenerunt puerum stantem in terra et salvum modice
    ,

    iessum

    a ferro,

    quod e scata

    in

    tamen ipsum deciderat.

    ;,

    S. Ro$alix

    a diversis

    obteittu.

    DIE QUARTA SEPTEMBMS S9 Porro testatus est infans, quod sentiret 57 TerUo Erasmus Salato, ttnus e doctoribus tnter cadendum, se sub axillis ab aliquo sitstenmediana>,qux ad recognitionem reliquiarum fuetari, ac teviter in terram deponi, runt adhtbiti, particulam ossis, cui nonnihil terDuo alii ejusdem cognominis Baidone, ambo rx adh&rebat, secum domum portavit atque febrt, vomitu, glandibusque pestilentibus ad ex- aqiuv imposuit. Hoc facto,a,ju,i ista concepit odotremum vitee periculum adducti fuere sanati rem quasi aqux rosacea>, qui mulHs frit persola applicatione lapidis sepidcratis S. Rosalise ceptus eaque de causa aqua ista diligenter fuit eodem die xv Julii, unus spatio viginti quatuor servata. Addit auctor idem tam multis c horarum, alter brevi tempore. cotitigisse, ut nimis proliamm esset, singulare55 Caput in quo hsee omnia narravit Ca* ferre. Quarto cum constet aquam rosaceam muscirms concludit alio benefwio, ex quo ortum est tarinonnihil odore et colore, quando affunditur contentionis aliquid, quod vertit in laudem San> aqua pura; aliqui rerercntrr e.cprriri roiuerunt, ctee. Rieronymam di Aragona, infantem an idem contingeret in aqua ilta, qu<e tantam infirmam, inspexerant medici atque ex glandibuspe- odoris suavitatemewimpositisS.
    ciderat.
    , ,
    :
    ,

    Ei Cucuio.
    '"
    l

    '"/uom,

    eui franf
    f)0itr,

    im-

    rtiam
    odo-

    tni

    i<h >/im.

    stilentibus pronuntiaverant peste infectam. Hac de causa toti domui, in qua habitabant viginti

    Rjoatiimreliquiis

    personse, communi hominum commercio erat interdictum. Sequenti die dom.us incotse contenderunt, sibi injuste aliorum commercio interdictum

    contraxerat. Quareeajperimentum istud bis ptum est, prasentibus muitis, semel in domo domines Vincentis hucchese, probata virtutis matronm, atqueiterum in collegio Societatis Jesu,

    ideoque missus estprimarius urbis medicus adjudicandum deillalite, uno ex prioribus medicis comitante. Adducta est infans, necidlum in ea deprehensum est pestis indicium, stupente medico, qui signa pestilentiee in illa pridie agnoesse,

    Sumptaest aqua rosacea eique affusa est aqua pura: mox color aquse rosacem mutatus est et
    odor imminutus. Allata simititer est aqua, GUt odor ex impositis Sanctss reliquiis inhmserat; eique eodem modo aqua pura est aflUsa. Verum color hujusaqua mutatus >>u est; odor vero eo auclus, ut ab omnibus non sine stupore jucun* doperciperetur magis quam ante. Audierat hmc P. Franciscus Sparacino, nonnullis reliquiarum
    particutis doyiatus, ac stiuilc eatperimentum caperevoluit Calataginori in collegio Societatis Je su. Vasi imposuit lapidis sepulcri 8. Etoaalim frustulwn, quantum est granum milii eiqueinfu;

    verat. Hinc crescente domesticorum contentione contra medicum, hujusque stupore, anceps kserebat medicus primarius, quando mulier aliqua ex interiore domus parte exclamavit Dicite dicite pro amore Dei et ad laudem Sancta; iufantem esse sanatam oleo ipsius larapndis. Ad
    :
    ,

    quam vocem
    saliae.

    cessavit contentio

    cum

    gloria

    S.

    Ro-

    dit

    aquam copiosam. Moxaqua

    illa

    faota estodoite-

    rifcra instar rosaceic. Evacuato deinde vase,

    CAPUT

    III.

    Alia miracula et beneficia

    particulm affusa est aqua pura, qiicV toties contraxit odorem rosaceum,prB' sentibus muttis SorictatisJesu Vatribus et stupentibus de miracuto. 58 Porro dubitari nequit, quin hSBC occasio nem dederint bibendi aquam, cui vet reliquim
    ,

    rum et tertio exigtt.visf/

    Untrlii, thilm
    tali

    aqua iu&(uhtntus
    :

    relata a

    Cascino cap.

    15

    in confirmatio-

    vet lapis sepulcri S. Rosaliae fuerat impositus uti felicissime contra morbos quoslibet factwn,
    ,

    ta

    multis exemptis

    nem reliquiarum
    Perceptus a
    mttltts

    S. Rosalise.

    fuit P.

    Cascinus

    lib.

    cap.

    15 mirabilia
    ,

    et

    benefi-

    sunvs

    odor reliquia

    rum.

    quibus veritas reliquiarum S. Rosalise, jam ante aliis rationibus probata, etiam confirmatur. Cum autem in hisce prolixior sit quam in ceteris ea compendio huc ita transferam, ut tamen nutia aticujus />/omenti adjuncta omittere decreverim. Primum signum seu liberationem Sicitiae a peste quia abunde relata est, breviter solum perstringit. Deindesesuavi reliquiarum odore a multis percepto, de quo subinde jam facta est mentio, memorat sequentia. Primo asserit suavem iltum odorem perceptum fuisse ab initio inventionis, sed solum a quibusdam, et numquam ab omnibus sequein diutuma retiquiarum recognitione scepe at audivisse, odorem illum taudari a multis semper ingenue confessum esse, a senonpercipi. Secundo testalur, se tandem, cum /rangeret lapidem, cut aliquodos erat insertum, nihiique de
    cia narrat
    ,
    ,
    ,

    non pauca

    jam didicimus, Inter primos Josephus Agostini Societatis Jesu, et sociits Cascini in recognitionereliquiarum. Labora bat hic amensibus tredecim gravi dotore dewteri humeri, isque tantum accreverat, ut difficulter divina Mysteria peragerc posset, et minus etiam quietem capere. Itaque sacras S. Ilosniin' reliquitis

    aqiuv imposuit, camque bibit, brcri precc />> ,r missa. Vix tantum interfuit spatium, quo pota aqua ad stomachum pervenire posset, cum sentit quasi manu aiiena gravitatem humeri suiac <l<doremauferri; subitoque rihrons brachiuWi accubi*
    cuio exiens
    ,

    aliis

    Patribus obtentam gratiam


    .

    communicare

    festinavit.
    liqula

    59 Mirabile est quod sequitur apud Vasa nwi/, uhi rrfcrtiir hoc scnsu, snl multQ proli ccius. Vinrentius Barbera, architectus civitatis
    ,

    ab

    (nfanle
    hilitOT
    ttr.

    mira lunwra-

    retiquiarum odore cogitaret, improviso tanta suavisincognitiqueodoris fragantia fuisseperfusu m


    ,

    particutam habebat retiquiarum S. Rosaliffi, sed eam absconditam vabat, donectis de approbatione esuet decisa. Die xv Februarii audivit approbationem essedecretam, etsi necdum esset prouudgntu. Mirc t.rtatus hocnuntio, staiim eadem vespera cum reli quiis accedit aliquos Patres $ Societate Jesu, qui
    et pictor,
    ...

    Panormitame

    simiiitudine ut odorem iltum nulla odoris terreni explicare posset. Cum autem ad istum odorem perceptus, licet invitaret socios a nulto tunc fuit illialiisvicibus dictitassent se suavem percipere sibi secunda viceacciodoris fragrantiam. Idem
    ,

    Sanctx reliquias viderant, ut earum audi magis srrurum redderet. Iieversus domum, rem communicat UWOri, qum hor
    atias
    ta simititudine se

    tatur, ut simul reiiquias itlas venerentur. Cum autem chartam, qua invoiutas tenehal reliquias,

    disse testatur,

    et numquam postea.

    domesticis omnibus vetiet ostendere, infans ipsius Franciscus, octodecim menses natus, quemamita

    400
    Bx Casciko,

    APPENDIX MIRACULORUM

    ccepit se ta vel matcrtera geslabat in brachio, vi gestaniis brachioevolvere, evolutusque se primus

    ROSALLE VIRGINIS. lum tempore, et mox mari tranquitlitas


    S.

    rediit

    D
    Hernia.

    genua provolvit, manu quoque signi/icans, ut idem facerent alii; deinde vero expedite pronuntiat, sancta Rosalia, easdemque voces alacritate
    in

    magna quater

    repetit, licet

    antea necdum voces

    et Tata: utlas profcrre soleret, nisi forte tot geslibus instabat, ut rcliquise sibi trademum

    Mamma

    derentur, utpaler eas in

    manusdaret

    in/antuto,

    atque eodem fere modo tempestas quievit altera viccprope Neapolim. 64- Pergit deinde auctor ad alia beneficia, quorum hoc est primum. Quispiam, cujus nomen non indicatur, viginti annis hernia laboraverat insanabili. Hic concepta fiducia de S. Rosalia, cujus miracula audierat, pedes adire voluit montcm Peregrinum ; sed in media via sub-

    qui eas primus omnium reverenter exoscutatus est. Hiec omnium domeslicorum testimonio firmata fuisse, testatur Cascinus.
    tUm
    ab uliu
    puella, i/ui

    nwntl mnatur

    Euic simillimum est, quod subjungit, quodqueeodem fcretemporefactum testatur Puelluta rr.iacimmcnsiumwgrotabat. Hujuspater acceperatparticulam retiquiarum S. Rosalise, qua infan60
    I

    quod vires deficerent. Cum non sociis modo, sed etiam S. Rosaliae se excusaret, quod iter nonposset perficere ; animatum se sensit ad iter prosequendum, moxqne sc sanum deprehendens, mirantibus sociis reliquum itineris currendo peregit: humiltimasque SanctcB agens gratias, ferreum
    sistere coactus est,

    autem

    tristis sederet, et

    tem lacturus accedebat. Infans vero nihil edocta,


    viso patrc,pronuntiat, S. Rosalia, in lecto se eleVaria beneficta

    vans, ac subitosanatur. 61 Alterius generis est, quod deinde protixa

    ligamen, quo uti coactus fuerat, Isetus deposuit in monte Pcregrino. Factum id est post primam expositionem reliquiarum S. RosaliEe die ix Aprilis.

    narratione eccponit Cascinus, quodque brcm compfni/fio !).' transfero. Franciscus Morillo Societatis Jesu ex vitla quadam redibat Panormum per mare, quando ventus subito factus est contrarius et tam vehemens, ut mare prseter modum intumesceret, atque apertum esset naufra-

    65 Eodem mato novem annis vexatus fue- quorumtlam rat Fr. Ludovicus a S. Michaele, reformati Or-

    dinis S. Augustini,
    dis pedibus

    IJ

    voverat.

    quando xxn Novembris nuad montem Peregrinum ivit, sicut E Postquam summo labore eo pervenerat,

    gratiasegit

    gii periculum.

    Timorem augebat nox obscura,

    S. Rosalias dc itinere perfecto, novani simul flagitans gratiam: et mox se malo suo libe-

    quodque

    vonabanlur, ut in

    opem

    8.

    amissa esset, dum eamattrahere terram evaderent. Quapropter RosaliflB, quam pia prece salutaverant,
    v/ijmba

    ratum
    lo

    sensit,
    sanatu
    .-

    dum montem Peregrinum przeternavigabant implorare cceperunt, et mox prope navem apparuit ci/mba, nec tamen ea vice apprehendi potuit, quod fluetu vehemente rursu?n dejiceretur ex ocutis. Cum mcesti essent nautsc, hac spc frustrati, cumque cymbam per tencbras quierere non possent; horlante Francisco Morillo, qui S. Rosalias retiquias secum habebat, at iteratas preces con-

    Francione sacerdos simili maper annos quindecim laboraverat, quando speluncam S. Rosalias inviserc voluit, sperans ibidem se sanandum. Verum sine sanatione obtenta rediit ; neque tamen de illa obtinenda desperavit sed ad alia pietatis exercitia conversus, ligamen, quo semper contra malum se munierat, rumpi
    :

    60 D. Antonius

    sensit
    tutit,

    .-

    votisque

    auctaque hincspe, Missee sacrificium obquibusdam nuncupatis, se ita repe-

    rit

    liberum, ut nutto egeret

    Ugamine
    <,u.

    vertuntur, nec frustra,


    />/<>}>e

    Quippecymbam viderunt

    navtgantlbu

    navem, eamque invenerunt iltmsam intanta tempestate nec mora, in cymbam ingressi, remisque adnixi, tam cymbam quam navim, quam ei alligaverant, feliciter ad terram pcrduxerunt prope montem Peregrinum. 02 ffuic beneflcio alia qusedam serius facta subduntur ob similitudinem. Lembus in mari Siculo impetebatur a naviinimica tampropinqua, iti neofugere posset necresistere. Qui tembo vehebantur, ubi agnoscebant periculum t vota fecerunt 8. Rosalite, nec frustra, quantum\colligitur ab eventu. Dum enim rectores navis i?iimicm vela vertere laborabant ad lembum melius apprehendendum, ita se implicarunt, ut iiliinterim se longe subduxerit, et feliciter ad terram
    :

    Honophrius Buonarota laboraverat diu fistula inveterata sub costis, dixerantque medici gravius affligendum infirmum, si illa consolida67
    retur. Evenit, ut dixerant: ctausa fistula, infirmi tatera, pectus, alieeque corporis partes tam male
    ajfectse sunt, ut

    autem speraret,
    lise,

    de vita ipsius desperaretur. Cum se sanandum patrocinio S. Rosain sedili portatus est ad speluncam ; ibiqite

    pie ccepit invocare. Paido post somno correptus obdormivit; ac sanus deinde evigiiavit p nam sponte rursum aperta est fistida, per quam mati humores se exonerarunt, et sic recreatus ac fortis, gratias Sanctve egit, sanusque et atacer
    :

    Sanctam

    domum rediit.
    68 D. PhiUppus Solonia gravi capitis infiammatione visum prorsus amiserat, et jam quinque mensibus, adhibita nequidquam arte medicorum, usu ocidorum carebat. Invocata frequenter S. Rosalia, de cujus ope fidebat, tandem duci votuit ad spetuncam montis Peregrini, eoque pedes pervenit ductoris subsidio. Diu 'ibidem
    oravit, ac sequenti etiam die sacra
    corporis mat<s

    pervenerit.
    pritttita,

    83
    a

    Pmterea nonpauca

    beneflcia navigantibus

    S. Llosalia

    fuisse prsestita, colligiture muttitu-

    dine tabellarum votivarum, quibus ecclesia Sanctm ejusque spelunca in monte Peregrino jam

    ... abundab narratur fioc),wQuatuor Patres Societatis Jesu e regno Neamo vela iebani \n JZthiopiam atque inter hos erat V. Josephus Pomo, cui nonnullas
    do.
    .-

    Communione
    ,

    refectus est.

    mum repetiit,
    mittens
    ;

    Verum, non impetrato visu

    do-

    non

    Gioia

    dederat Cascinus. Horum naris, bis acm tempestate jactata fuit et periclitata, prunum in sinuJow *, qui est in ora Calabrise ulterioris ; deinde prope insulam Ca~
    8.

    EtosalisB

    reliquias

    csset in reditu pergens semper orare, exdamavit, se, quantum existimaret, vidcre, et quidem videre S. Rosaliam: idem pau,

    Cum autem

    se divinas proridentuv totum pertamen sine spe visum recuperandi.

    lo

    C&pri

    pream

    non longea Veapoli. Utraque tamen rice fciictic,- evaserunt, et salutem suam attribccrunt S. Rosaliffi. Xam in prima tempestate P, Josephus Pomothecam, inquaerant Sanct& reliquiw, funi aUigatanx immisit mari exiguoso*,

    post rursum accidit, audientc ductore, quicl

    diceret, sednihit vidente. Incertum erat, an hasc ab imaginatione

    tamen

    ipsi

    processissent;

    hisceaugebatur,pergebatque per viam orationi instare, donec jam


    tertio

    vero ctiam oculis corporeis Sanctam ad tumvuiisset. Attamenspes

    an

    momen-

    : ,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    tertio

    lumen vidit, atque oculis apertis, iia ut non ferens tantam lucem, humi laberetur instar mortui, atqae itajaceret per mediatn horam, mirantesoeio,qui nihil videbat, ac frustra ipsum excitante. Surrexit tandem apertis ocutis et om,

    Sancla ipsi appareret, quod faetum, quandoorationem de ipsa recitabat. Majus hac oice

    401

    grnvis dentium dolor mdtamconcedebat guietem. Pater pro medicina utrique applicuit aq 8 Rosaliffi sapissime jam memoratam, iola intra tempus matutinum convaluit, et filu dolor

    Cwa.

    momento
    73

    fuit abactus.

    nia recte cernens. Testatus etiam est se in lapsu illo vidisse S. Rosaliain ac longe clarius quam
    ,

    Qratia Casale calculo tam graviler affii* amorbu gebatur, ut morituram se crederet. Applicuit iaten dextro reliquias S. Rosalire
    ;

    et doi

    duabusprioribus vicibus, tanquam fulgur ante se coruscantem, ac vocem audivisse dicentis Redi ad speluncam. Qua de causa statim reversus est sine auxilio ductoris utpotejam clare videns,
    :

    ac paulo post lapillum ejecit notabx magnttudinis. Similis gratia obtigit P. Francicessavit
    -.

    sco Quidara Societatis Jc.su, qui dicus. Hic etiam calculorum dolore

    lie .

    gravite
    lecinis
    ,

    ciabatur
    reliquias

    ut Sanctrn gratias ageret in spelunca, ubi eodem die cum Eremitis vicini monasterii
    ,

    quando adhibitis frust


    S.

    ablca.

    ac Veum laudantibus qui eum duobus diebus prmcedentibus cmcum ibidem viderant. 69 Fr. Placidus a sanctissimo Sacramento, Augustinianus excalceatus in conventu S. Nicolai
    ,

    Te Deum decantavit ac postridie sacrosanctum Missce sacnficium obtulit, mirantibus omnibus

    hymnum

    RosaliaasiW applicuit. Int quopsalmus Miserere bis posset recitari vit dolor deindepost mediam hora
    .

    m,
    ,

    cessa-

    a\
    t

    tpaulo
    qu<

    amplius calculum effudit bene minores secuti sunt postridie.


    stasio,

    magnum

    74 Vincentia, uaoor doctoris Pompilii di Ana-

    varH*

    ossiculum per guttur eousgue


    ,

    Tolentini, ila laborabat, ut nec atlerum brachium movere posset nec collum, atque uno oculo pror-

    ut inhasrenteossiculo suffbcanda videretu exposita pcriculo ao


    I

    sus esset captus et altero parum cerneret. Cum autem pia per conventum institueretur suppliante cubiculum ipsius erant, humi se projecit misericordiam implorans, ac mox de terra surrexit perfecte sanatus.
    catio

    adjuva me, sedvO' K ces formare non satis poteraf ob difftculti


    3.

    conabatur dicere,

    Etosalia,

    cum

    spiratioais. Atrecordata

    reliquiis S.

    Rosalias,

    dum hm

    se aliquid secu
    !

    ha-

    beredelapide seputcri s. Rosalifflj iMi profert, ac gutturi admovet Sanctam st mente invocans. Mirabilis sane gratia ! simulac
    ,

    CAPUT
    Alia beneficia
    et

    IV.

    frustutum istud lapidis guttur attigit, ossiculum, quosuffoeabator, peros ipsius exsitit adspati\ trium palmoritm repertumque est tinctum sanguine quo prmtantia beneficii clarius
    ,
    ,

    appareret.
    7b

    Hujus

    filiee

    ctori Fabritio Scarfetottie

    Nymphse,qu& nupta erat </>Sun Basilio non mi


    ,

    >-<

    <<<iufcri

    miracula

    Cascino relata cap. 16.

    II.vc acuta febri, per dedies noctesque continuata, ad emtrema erat deducta , nec confiteri poterat <>/> perpetua deli-

    nor collata fuit gratia,

    cem

    Dilif

    mulicrrs

    pesCe Inborantes

    ascinus cap. 16 narranda suscepit beneftCa,ia cujuslibet generis, omissis fere omnibus
    C\

    sanationibus a pesle, ex quibus se duo tantum hic c.rponere asserit quia reliquis magis sunt insignia ob adjunctam apparitionem. Primum est de muliere, qiuv scptemdecim diebus peste laboraverat, qumque morti tam videbatur propinqua, ut jam mandatum esset, ut carrus veniret mane ad corpus ipsius avehendum ad sepidturam. Venit statuto temporc carrus, sed muliersana exierat lecto narrabatque se nihii sumpsisse, nisi parum aqum, terrm et lapidis sepidcri S. Iiosalise Sanctam vero noctu sibi apparuisse factoque supra se crucis signo, sanitatem momento
    ,
    :
    :

    ria. Aderat confessarics < Societate Jesu, sedne persigna quidem impetrare potera/ tantum ut absolutionem auderei imper/irc, quod non toquelamodo, sedsensu quoque esset orbata, Qua de causa adpreces et prsecipue adpatrooinium S. BosalijE confttgerunt prxsentes ac primo nonni hil aquss ssepe </i<-t,v ori infirmmper vim aperte infuderunt; ac deinde Sanctm reliquias eidem admoverunt. Nihiltamen eodievidebantur pro- F ficere, nisi quod infirma os aperuerit ac semel
    t t
    i

    reddidisse.
    nb apparentc
    Rosalin souti
    tX
    ;

    laborans pestilentia noctu vidit formam beatissimm Virginis Matris Dei ac cum ea aliam Dominam admodum speciosam ( ita nominabat S. Ilosaliam, inquit Cascinus.) Hmc infirmm appropinquabat At ea claruabat, ut abscederet, autsaltem aceto setavaret,nimirumne peste afflaretur. Respondebat itta,
    71

    Atia gravi

    quoque

    iterumque dixerit Sancta Eosalu, quibus rocibus in spem erecti sunt prmentes Tota noote sequente in tali mansil statu, u/ <ji>i,tiji/r me dici, qui infirmm assistebant, deinde testati sint, secogitassenonsupervicturamultrahoram unam. Interiltos proprius ipsius frater, >/*</ numquam aberat, affirmamt se decemfacile signa lethaUa in sorore sua deprehendisse Verum quando aurorn sequentis die\ "</rr<i/ et illucescebat, au
    ,
    y
    ,

    dita es/ aita voce


    sticos
    ,

    matrem aliosque <'><"-< dome quibus dixit Sum an per gratiam s.


    .

    Eosalisa,

    Deinde subjunxit

    Non

    auditi

    cat

    cam P Auditc, audite mater quia verba


    ,

    nidlum esse periculum, et ne ipsam quidem morituram. Ttunpropriis manibus tetigit quinque
    corporis loca peste infecta , t/iceus sic aqinintqf.c iufirmcv bibend.ui obl.id.it sanandam quemadmodum revera contigit, Sanctaeidem rursum apparente, eamque juvante. Ab
    ,

    bat

    sed

    Non credidit vanam illa minus empedite profere <tctiranlem haud </<</>>< eaHstimavit.
    angelos.
    .

    eademque

    lavit

    Ghiu tamcn ei confessarium desiderai et <//< vo catus cito adfud et melius loquentem , ac recte confdentem invenit. Hisce erecluB in spetn nxarx tus qumdam Missm sacriflcia curavitofferendai
    ,

    uxoremque

    oieo

    iampadis

    S.

    [{o^Yv.v. v.injcn </",,(..

    hisce ita
    multi

    enarratis ad
    li

    alia progreditur laudatus

    auctor.
    72 Josephus

    Jlac unctione tamcito convalui/ infirma, ut cibum sumpserit, et sineatio remedio fuerii sana.

    mam, Annam
    Matthmum.

    Moli fdioiam habebat quadrinomine, filium vero duodennem


    laborabat acutissima, fdio

    Tam

    momento

    subita visa est Cascino hmcsanatio, ut qu favhiui asserat, prmsertim quia tam grai

    ffla febri

    vis

    :, , ,

    402
    Ei Cm
    im

    APPENDIX MIKACULOBUM

    S.

    KOSALIiE VIRGINIS.
    ,

    infirmitas, ut medici asseruerint sanart heec ratio evinnonpotuisse sine miraculo.

    vw en^

    Nam

    cit,

    mento momawio. CeterumNymphapostsanationemsuam varia minute narravit de habitu et forma pulrhrrrtixti


    s.
    Itn.-:i]i^

    ctaro ac evidenli miraculo sanatam esse, mosubito etiam convaluisse; nec tamen sanatio causa dixit , quasi est peracta, atque ea de

    et

    sibi

    apparentia, de verbie

    no- n vero mater rogaret, ut ea sibi diceret diu archiepiscopum adluit sed voluit Cardinalem matre vocari, ut ipsi ea referret. At, non audente conita inter ipsas Cardinalem accersere qui omnia devenit, ut vocaretur confessarius, inventoconinde Cardinali diceret. Verum,non rursum institit mater, ut sibi visa refessario, tandem filia diccit, a S. Rosalia gra;

    ipsius

    dicentis,

    suas esse eas reliquias, ac de

    ferret. Cui tiam sibi factam moriendi

    .nam

    velle

    musica angetorum audita, quse auctor perstrinxit breviter.

    ut ipsa

    secum

    ter esset in supplicatione. Eeec

    Sanctam, ab

    70

    Vincentia di

    Maggio morti itern vicina erat

    nec

    convitarn desiderabat longiorem. Atjubenti


    ,

    fessario

    ut sanationem suam rogaret , obediApparuit ei Sanvit , et ad s. ftoflabam confugit. habitu eremitico , et segrotam momento sacta navit. Escc autem tanto simut spiritus fervore
    tityiuti.ti

    ipsa fuisse repetita, non voce puellsemoribundse, dised virili et forti, mandasseque ut Cardinali Deinde post quacerentur, testati suntpreesentes. drantem et medium hora?,composito corporeclausisque oculis suaviter exspiravit. 81 Posthsec Cascinus refert beneficia nonnulmulli

    fuil, ut

    Sanctam imitatura votum


    ,

    vir-

    ginitatis

    nuncupaverit

    ct capillos
    ,

    abscissos

    ad

    speluncam ipsius miserit


    uti !

    ubi mutta similia ap-

    qui laborabant ad honorem la, impetrataab iis SanctcB, quando instituenda erat ac qvnndo instituta est celebris illa supplicatio, qua corpus approbatum prima vice perurbemfud portatum.
    ,

    Infam

    pensa testatur Cascinus. sexdecim dies natus cum infir77 Infans musper dies quatuor a lacte prorsus abstinuisset, defunctus est, certeut credidit, et asseruit Caimanatione Hispanus $cinus. Verum pater Roaaliffl supra mortuum infantem poginem 8. suit, tantaque fide oravit, ut infans oculos aperitrnt, ac se moverit moxque sanus lac mater, ,

    Stabat aliquis
    scalis excelsis

    in cujus nomen non dicitur ad parietem quemdam exornan,

    dum, quando rheda transiens scalas evertit, hominemque ita dejecit, ut conterendus videretur nihilominus iam erat illgesus, ut laborem mox resumere potuerit. Alia rheda mulierem ita ad
    parietem pressit ut preesentes contritam crederent; sed intactam reperunt. Eqmis marchionis della Rocca ita per rhedam contusus fuit ut ipse ex equo prsecipitaretur equus tamen et eques fuere illsesi. Hisce merito addit miran, :
    ,

    num
    rl

    sugere cosperit.

    plullO, '/'"

    rrnlihinitin
    titurtui.

    quogue in vico Hispanorum in fontem valde profundum deciderat, diuque ibitiri/t manserat immersa nam qusesita erat per totum vicum, priusquamsciretur submersa. Cum non inventa esset, et quispiam diceret, infantem circa fontem fuisse visam pertica in fonte quserere cwperunt, ac tandem infantem invenerunt
    78 Puellula
    :

    hominum, equorum et rhedarum per plateas commeantium midtitudine quanta fuit eo temyore, nullum accidisse infor-

    dum

    esse,

    in tanta

    tunium.

    sit//mcrsani.
    fldes

    Sunrinits
    :

    crttl,

    parentum dolor

    at

    non minor
    tt/iHtf

    cibus
    79

    rtrttiii rl

    Bosaliam, ut ntlrutcm.
    8.

    tanto fervore institerunt preinfantem receperint

    Sancta

    <

    \tidam

    ti

    movtotn tuofli uhui onfo


    r*uo(oJ

    Francisoa 8ieri varios S. Ko.salhE expcrta rst favores. Primo adierat montem Peregrinum, ut quis SclopO manum aduhi ri.ra rrul tanla
    ,

    tempore facta hisjungit obsimilitudinem. Dominus Joannes de Torres cum militum cohorte accedebat, ut excubias midarel antepalatium regium, in armis stante cohorte alia, quse de statione decedebat, quando equus quo vehebatur, subito exterritus in lanceam centurionis Noera, quam pjrotensam tenebat ac in
    82

    Duo

    alia

    in ijravibus

    periculis

    moveret gldbum autem per errorem recta in caput Franoiscas dirigeret. llla S. Rosaliam subittt invocaverat, et sie illsesa fuit-.nam globus
    .

    ut terra firmatam , sic invehit dominum suum hic equo decideret. Transivit lancea thoracem ipsumque indusium corpus tamen prorsus erat
    ,
    ,

    iltsesum

    quod

    S. Rosaliae

    favori attribuit, quia

    plumbeus
    Slt, i/>i'/nr

    in velo capitis et in capillis ipsius hsertsits a

    multis. Srrunthi ,r</ro/ans inin

    risit

    ror/uts Saur/.r

    ccc/csia

    Panormitana,
    .

    lloscc experta favores de tertio non dubitavit. Apparuit Knsnlm, nmiiailt/i/c a! <n/ mortem pOSt triri S.

    ibique levi *<>iuuo correpta convalui/


    ,

    quod sequitur. Vir probus equo vehebatur cum uxore retro sedente, et cum filio, quem brachio tenebat. Cum autem transiret per viam angustam montis Gebel Ros
    est,

    illam subito invocarat. 83 Clarius miraculum

    F
    Ultxii.

    littitm

    obcuiuium sr sarra confcssione et Communione presparareLParuit illa confessa estdepecc/. sacram Communionem tribus dicbus continuis iteravit Monita rursum est nocte se.

    juxta prsecipitium, equus improviso sic exsitiit, ut mxdier decideret, acviripse cogeretur infanlcia it/nnilcrc,atque equoexsilire. Mox equus in />r:t cipitio constitit et omnes tres inventi suni sine uita Uesione nam S. Kosaliam equo se de,

    tjttcnfts tliri, ati c!

    noctc (crtia.

    Monitioncm quo,

    jiciens pie invocarat.

    que illam secreto indicavit confessario suo


    ''i's

    et

    sacerdotibus magnse probitatis, Nedeceptaesi n<io> levitacta est mfirmitatedie


    tiiiis
    ;

    gumenis

    Si

    bbatx

    ac die

    l.vn.-r,

    qui tertiuserat,

    animam

    tori sut> reddidit,


    ii/nmt

    riflndum iuo|

    Mirabile est, quod $eouitvr,et prsecedenti caicuus simiic, guod /c/iccm mortcm S. Rosalia
    BO sues preenuntiaverit. Antonia Mirendina, piissima septemdecim annorum pueila : diu/urno morbo <u( e.ctrcma cra/ deducta.
    clienti
    >

    iftl

    fflullQl,

    Subjungit Cascinus quscdam beneficia enerprsestita, quorum hocest primum. Mulirr Hispana, D. Maria Figueroa de Torres magico mu/efivio crcdebatur affecta. Quando adhxbebaniur cxorcismi sacri tam male habebat, moritura esset, guod ad vomitum urgeretur, nec tamen roynereposset. Prsesens aliquando fuit mo.r memora/vs dominus Joannes de Torres, qui
    8
    1 ,

    Mntcficia abln
    la.

    mortua alitjiuinuiut jacuisset, ct ut mortua a matrc aliisque pr&sentibus plangeretur, \quam e somno evigilans, matri diaHt Matcm
    i

    ai

    ter,

    our

    plangitis?

    vissime

    dormiebnm

    Mortoa aon oram sed suaO quam magrna vidi Cum


    ,
    !

    particulam habebat ossis S. Rosalife. Eanc ille particulam agues imposuit et nonnihit ex ea bibere mulierem jussit. Pota aqua, mox evomere ssasquasdam capitiorum.Ejusdemaqu<v potationem repetiit quatuor sequentibus diebus, ac semper aliquid simile evomuit, adjunctis etiam quandoque aciculis, donec perfecte sit sanata.
    ,

    Eac

    Hmccoram

    i>lE

    QUABTA SEPTEMARIS
    tteru,
    .

    Xtmtlem quoque gratiam eodem tempore alteri prtvstitam testatur, quee, sumpta similiter aqua o. ..Kosnhae, mateficorum prasstigias per vomitum
    ejecit,
    ac dxmones

    multis testibus facta, affrmat auctor.

    403
    1

    ...

    .ttaque
    et

    >dtSancta,cjusqueduritnr,:

    Maipsum
    t

    ewcHavit,

    mterne motus. us,

    Emm
    "
    . ,

    ac sanata

    est.

    Antonia Leenti a sexdecim annis erat encrgumena, dixeratque, dum appropinquabat festum S. Kosalise, se morituram sequenti sabbato. Qua de causa filius ipsim, sitsceptis ante sanctissimis Sacramentis, ipsam vehementer reluctantcm perduxit ad ecclesiam metropoliticam nec tamen pertrahere potuit ad sacetlum, in qtto servatur corpus S. Rosaliag, cui multas
    $5
    illius Sanctiv qualuor (hvmones, ut creditum est, stationem suam reliqucruni, extinguentes candelam longe positam quemadmodum se pro signo facturos prxdixl rant. Quintus demumpost cancellos ferreos vehementius percussos, quam fieri posset a femina, simihter egressus est, ac feminam, qu& credcbaturaquinque malignis spiritibus obsessa, reliquit liberam 86 In die autem corporis solemniter translati multos fuisse expulsos malignos spiritus,

    bat. >at

    magno lumtnetllustratum et in ea Dominam mixpulchrttudtnts, quam atiter expticare nescientst

    vidit. cubh vidit *;,./

    dtcendo

    mult ,multum,multum.

    Pulonra, pulchra, pulchra;

    &*crursum

    cens, ut se faceret Christianum, aliogui moHturum, dtsparuit. Emc apparitio mrum auid

    ipsi di-

    ementer movit; sedaddictum patrim sectxgue susenon Uapenitus permovit, ut non fluctuaret ambiguus. Trrtio demum dormienti visa
    est

    san-

    injv.nas.

    Verum adnomen

    dicebat

    cta

    Virgotmortemcertametinfernumprxdicens, nisi convevteretur, tactaque leviter maladisparuit.

    Evigilans igitur

    omnem

    deposuit dubitatiose projexit,


    sufj

    nem,ac mane adpedes Cardinatis baptismum flagitavit eumque post


    t

    instructionem piesuscepit, vivens deinde de vocationc sua Isetus ac contentus.


    Algerii natus, cui nomen erat mancipium erat Gabrielis Mas et subinde aliquid pauperibus dabat ad honorcm S.
    Xinitla,
    t

    ss

    Maurus

    Munrorum

    cxpulsi.

    RosaliaB,

    Apparuit

    ipsi

    Sancta
    :

    in so

    o,

    eadem*

    prxce

    I*

    quepertotam Octavam continuata


    serit Cascinus.

    pitque, ut fteret Christianus


    savit.

    beneftcia, as-

    Ex hisce unum refert nominatim,

    rentis,

    testaturque illud accidisse e regione Collegii Societatis Jesu, se multisque Patribus pr<vsentibus

    At iterum jussus, auditoque RosaHsB jubentis nomine, di

    quodprimo recurogavil nomen ap

    xitse baptismum vellc suscipere. Verum cum <(<

    ac coram innumera populi muttitudine. Mutier vatde honorata atque honesta a malignis spiritibus vexata fuerat per annos septemdecim sine remcdio. ILvc e regione altaris ante collegium erecti sedcbatmodeste, omnemque ornatum contemplabatur, donec arca S. Eosaliai pervenenisset ad initium istius platese. Verum, ubi eo pervenerat,

    indeparumaUenderetadpromissionem insomno factam rovcrsarursnu/ est Sanotanocte sequente, magisque institit, ut baptismum susciperet,
    ;

    atque etiam rogata a M>iuro,qu<> nomine inba* ptismo vocari deberet etri nomen eum eligere
    %

    jussit,

    priusquam

    ibi illus ulius

    arcam adhuc

    dexteram ipsius tangens. Quin et crucis signo ipsum in fronte signasse dicitur his addiln uomme Patris,fet tfilii, et Spiritus tismrbis
    t

    longe distantcm vidisset, subito arrcpta, clamore repentino et sattu in aera palliumque dcjiciens, ac capillos crispans, omnibus notum fecit, san-

    Mox ad stridores et injurias


    per os mulieris dicens
    idque tanta
    vi,
    :

    ctam arcam appropinquare, seque inde torqueri.


    delapsus est dcvmon,
    :

    Maurus divino hoc somnio ita permotus est utpost debitam instrucHonem suscepe ritbaptismum et Petrinomen cui ao\jungi desu dentvii uomcn ttosaluv <></ honorem Sanctm.
    sancti. Certe
    r

    Sta, canis

    sta,

    canis^

    ut mulier a quinque viris retineri

    s Bisce similis additur conversio nt serius peravta. In triremibus Sicilimdiu servierat man cipium infidele t cui jam mtarosat seccaginta an~
    (

    .)

    infldoliwn,

    non posset. Verum non potuit malignus spiritus prsesentiam sacrarum retiquiarum erspeclare,
    sed exerta prius lingua prseter modum crassa et nigra$ <nite earum advcntum fugit ac mutierem c prorsus liberam reliquit. Hoc factum die Lumv
    ix Junii, sicut ipse spiritus

    malignus praxvdente

    norum. Quo huic modo succurrerit S. Etosalia, nescitur sed Sanctam ei succuprisse, ui> eventu Golligitur. Nam postquam aliquot diebus febri taboraverat, baptismum flagitavtt, <( RoaaUnus vocavi voluit ad honoremS. KuHiilinj. Cum ardenter instaret, ct morbus ipsiits jaui <-sset graris, baptismus </ nto.r. <-<>iltitns <-sl datumque nomen
    :
    ,

    die Lunse prxdixerat.


    Mii
    tiliilcs

    Rosalinus.

    l)ein<i<-,

    mm duabuskoris elapsis
    ,

    qiuc-

    dam

    eonvcr-

    siones

    ad mirabiles quasdam infidelium conversiones progreditur. Mahometanus captus


    S7

    Ab

    apri*

    hisce

    a Christianis, diligenter diu hero suo servierat,


    comparatoqice pecidio libertatem suam emerat. Verum, abrupto commercio Panormi ob pestilentiam, non poterat in patriam suam discedere auditisque miraculis S. Rosaliae, sperabat se per eam a pestc fore immunem atque ea de causa imaginem ipsius sibi comparavit, ac vesperis singutis lampadem ante eam accendit. Quin et speluncam ipsius inviserat, atque alia faciebat
    :
    :

    mentione baptismi animam feiicitcr Crea torisuo reddidit. i)0 Deinde advertit Cascinus, in aliorum quoque Sanctorum Vitis legi animalia ipsorum ope fuisse sanata, et nonnuitaexouida similia m<r
    t

    ma

    Aitonuliu
    etiatn tanattti

    rut <ic s, Rosalia, Primo gallinm qumdam, qum videbantur mointurw, semet iterumque servatm sunt ierra sepulcri S. Hosalla?. Secundo catellus unus moribundus, et alterpro mortuo haOitus, medicatus est re quapiam ad Sanctam utcumque
    S/icetun/e.
    :ii
    </<-

    ad ipsam honorandam, acsi fuisset Christianus, ut ejus patrocinio in patriam rediret. Grata fuere
    Sanctse prcvdicta servitia nam apparuit ipsiin somno, monuitque ut fteret Christianus, dicens hanc unam esse viam, qua ad veram patriam, seu ad cictum pervenitur. Attonitus quidem fuit hocsomnio; at non conversus. Porro ad patriam redire desiderans, jam cum alio Turca item ti:

    Demum

    <ite,

    prodigia </'> adducit alterum quai recisa fuerat, atque iterum sic co
    ,

    prodtgta

    ttlta

    !'> terram sepulcri, ut uras eodem anno produxerit. Atterum est demalo aurea, qum in monasteri" quodam produwerat ramuscutum noVOrum /forum in pervigilio festivitatu 8 B ii:i*, seu die iii Septembris. Cum autem Supe,><>/ monasterii hunc vidisset ramusculum, di-

    aluit

    !'

    bero ad iter erat paratus, quando Sanctse retU quias ante invisit, ut de bencftciis gratias ageret, et pro felici itinere oraret. Sequenti nocte Septembris Tomus II.

    xit

    Dtinanj
    S.

    coronam

    Bosaliee

    molti essent, conducerent crns ad texendam fn sua festlvitate.


    :

    Annuit Sancta pio desiderio

    nampostridie ma57 ne

    404
    ExUiRGUio.

    APPENDIX MIEACULORTJM
    tota

    S.

    EOSALl.i: YIRGIXIS.

    ne
    tus

    arborplena

    fuit floribus.
    fideliter

    Cascino, cujus

    mentem

    Sactenus ex exprimere cona-

    uocori ad preces S. Rosaliaj vitam reddebat qu&revera ciio convaiuit conjuges autem ipsius, mutuo consensu ab usu in gratiarum actionem

    quaz

    sum.

    CAPUT

    V.

    Recentiora qusedam beneficia com-

    pendio dala ex Historia Mancusi


    part. 5.

    possunt normus Mame devota. Simiiia haben gaudent tale quid sibi pro beneficiis ab iis, qui exhibenL Verum reobtigisse, et merito se gratos certa. inter minus clara minusque censeri debent transferre, huc Qu<e vero refert 10, non lubet modo utcumquia non satis certa videntur, et Tornamira in Idea conque diverso referuntur a
    jecturalipag. 156. cujusdam Mauromm 95 Mancusus xi de conversione

    Pro utroque facto conjugii deinde abstinuisse. in opuscuto, cui Utulus : Paiaudat Mongitorium

    PuellaCot
    nixianata,

    *J[<<rusus part. 5

    Historiie S.

    Rosaliae

    re-

    jyfert varia Sanclie beneficia, partim antiqua, partim recentiora. Cum auiem antiguajam dederim, et nonnulla quoque ex recentioribus occasione cultus narraverim, huc solum transferam alia, qute necdum a me commemorata sunt, idqw faciam tanta brevitate, quanta fleri poterit. Reliquias Sancise Coloniam fuisse portatas,

    mancipii Mahomeiani historiam narrat bene lon1004 gam, quam compendio huc transfero.Anno Panormi Pericidosis stomachi dotoribus decumbebat

    mancipium, cui nomen Barca. Scvpe rogapertinaciter semper tus, ut fieret Christianus, P. Sieronymus Natale Socierenuebat. Accessit
    talis

    B Sanctmque patrocinium ibidcm non inuiililer fuissa impturatum te.mpore pestis, narravit in Commentario num. 439. Porro unum ex beneftciis ibi obtentis refert

    Jesu cum reiiquiis S. Rosalise, rogavitque zegrotum, an veitet bibere aquam, quam consecraret cum S. Rosalise reliquiis. Annuit Barca, qui, licet Mahometanus, SanctcV erat devotus. rogatusque, an baBibii aquam consccratam ptizari veiiet, mox consensit. Iterum rogatus,
    :

    ritatem

    1'.

    Mancusus 7, citans aucioBermanni Crombach in colieciione


    ita

    adjecit se Rosaliuum vocari velle. Brevi interim sanatur, ubi iterum de aqua illa consecrata lar-

    quadam Ms. Res

    habat. Puelta nobitis, Ger-

    giter biberat.

    Verum sanatus

    vaciitare ccepit in

    trudis nomine, heres unica

    magnarum opum,
    eoque deducta

    anno L686 pestilentise malo


    tii
    .

    tacta,

    erat, ut ecctrema suscepisset Ecclesise

    Sacramen-

    proposito suo, dissuadentibus conversionem sociis quibusdam perfidis, qui illi aderant. Itaque rursum correptus est pristinis stomachi doloribus
    :

    confessarius P. Adrianus Ilom, rector Ctilimicusis enlieijii Societatis Jesu, cum reliquiis 8. Rosalite. JUe suasit, ut votum atiquod

    Aderat

    ei

    nuncuparet

    in

    honorem
    s/

    Sanctse, cujus reliquias


    illa

    eiporrigebat exosculandas. Vovit


    ririjiit/fate/u

    perpetuam
    ;

    ac sic ad pairocinium S. Rosaliffi pro sahde corporis ferrenter recurrit, et revera 'vomitu atr cv bilis nonnihii est recreatus, ita ut somnum caperet. Dormienti apparuit Sancta, atque omnem exemit dubitationem. Muita de hoc somnio divino

    servare,

    eonvalesceret

    subitoque

    revaluit Integris viribus, inouit laudatus

    bach,
    L670,

    Cromaddenseam udhuc supcrfuisse sanam anno

    nuNfrmeribundaMasa-

    (j

    quando scribebat, Mancusus \ B refert sanationem moribundas, factam anno 1680 Mazarini, quod oppidumest Sicilieein valleNetina. Testaturaulem se totutn faetum habere e.r scriptura diligenter emaminata, juramentoque ftrmata anno 1711, quando mittenda erat ad curiam episcopalem Syracusanam. Compendiumbeneficii accipe. Agatha, uccor Petri Maggio, honoratie conditionis mutier tum abortu gemini infantis, tum inscitia medentium ad eastrema erat perducta, et jam moribunda, quando Alphius Ingala eam invisit. Sic, ubi deprehenderat nonnihil
    03 Laudatus
    t

    narrat aitctor ai mihi sufficit dicere, eo somnio prorsus esse conversum. Narravit iile ostensum sibi fuisseinfemum, deinde purgatorium, ac demum cseium. Nisce vero visis, Sancta disparuit,
    :

    atque ipse evigilavit perfecte sanahts. Po-ro mox instrui voluit, atque in ipso S. llosaliae festo baptizatus est, ac Rosalinus dictus. Piissime deinde vixisse Rosalinxtm testatur Mancitsus, qui eum
    novit.

    96 Subdit auctor \-l aliquot Mahometanos quorumdam ita conversos, ut eorum coyiversio adscribatur fa- conwrsio

    vori
    lia

    S.

    RosaliHe.

    dicitur missus

    Primus ab apparente S. Rosaad P. Alphonsam Mugnos So-

    sensus infirmm superesse, suggessit nomen s Roualiro, monuitque ut votum aliquod in honorem ipsius nuncuparet, Paruit illa, ac vovit gerere vestem modestam, qualis ibidem usurpatur ab
    iis,

    ab eo instriteretur et baptizaretur idqite revera factum est. De hac conversione quoedam adjuncta me docuit P. Caietanus Noto. Res contigit circa annxtm 16S5. Mahometacietatis Jesu, ut
    :

    nus ille vocabatur Wustnfa, ac setatem habebat sexaginta circiter annorum, dum conversus est.

    Primo utmancipium
    culis
    ;

    servierat in iriremiSus Siservitia transiatus

    ques

    Sanctx singulary

    titulo suntdevoiee,

    Nun-

    acdeindead domestica

    oupato voto,post horam loquiccepit, meliusque habere, id S. Rosalim attribuens ac post duos
    .

    erat a

    quodam

    ea>

    prsefectis

    triremium qui
    t

    in~

    ies electo sana surreant, Deinde prolis amans, promisit se primes daturam nomen EtoBalioB i honorem Sanctee necdiu post concepit, feliciquej mpore edidit fitiam, cui no-

    tresv\

    men
    itmaiia mu'"'

    EtosaUee itnposttam.

    Idem auctor 9 palatium legati regis Jlispaniaram Eom a SfBViente istic pestitentia immune fuisse asserit, patrocinioque Afatris Dei
    94

    Immaculatas, ac S. Rosalice istud attribuit, Prrnibidem usserit, doetori Bartolo Maggio, citui oraret prosalute uxoris stue Vincentue pericidosc agrotantis, visam fuisse Matrem Dei,
    terea

    ipsum jubebat iampadem accendere coram imugine S. Rostilice. Hoc cum diu fecisset, ab apparente in somno S. Rosalia monitus est, itt fieret Christianus, qitia cito erat moriiurus missusque ab eadem ad P. Aiphonsum Mugnos in domo professa Panormitana habitantem. Cum autem domum professam Mustafa adibat, vidit xmaginem Sanctse eirca portam domus, dixitque Sanctam sibiap r eadem piane forma. lnstructus igitur est baptizatusque, et non multo
    ter alia
    ;

    post temporedefunctus. Ita testabatur Fr. Pctrus


    si

    MiraSocictatisJcsu,quisociusfueratP.AlphonMuguos ad instruendum Mustafam, et mtate

    admodum

    DIE QUART A SKPTEMBEIS.

    A admodum provecta supererat, dum


    Mancusum.
    Sanct.? attri-

    hsec ante paucos annos mihi cotmnioiicavit P. Noto. Redeo ad

    m
    \'\

    97 Alter laborans arthritide, etiamsi infdelis


    esset, invisit

    buta

    spetuncam S. Rosalije in monte Peregnno, ibique osculansparimentum altaris, subito


    variis pr&sentibus easclamavit, $e esse celle, sicut revera factus est.

    ctam alta voce invocarant. Deinde \G exponit auctor favores factos iltustri ar ,* nrgim Panormitftn.v Antonix Afarix Sanddmiani cui ait 8. Rosaliam datam esse ablmmaculata Yir.

    Mixcno.

    GhrisHanum Duo alii cum

    herosuo ad speluncam iverant,utomniacuriose Verum herus unum ex ittis excitavit ad Sanctam quoque honorandam quod ubi ille tandemaggressus est, voluit mox fieri Christianus: deinde alter quoque ingressus, miratusque socii sui mutationem, idem qnoque mox desidehtstrarent.
    ;

    ei cui mor prxnuntiatam fuisse affirmal, laudans pro hisce Mongitorium Tatia facta breviter sotum perstringo, quia vera guxdem esse possunt; sed non habent
    :

    gme

    magistra.a vitx spiritualis


    S.

    anno 1G9S obitam a

    Rosalia

    itatis indicia,
    ficta et

    ea certx quibus nituntur plerague benemiracula ex Cascino et s<,!<>rnoante com-

    ''ivmorata.

    atque ambo instructi sunt et baptizati. Quintus jam senex sxpe monitus erat, ab ipso etiam archiepiscopo, ut fieret Christianus sed pertinaciter resistens, respondere solebat, id sibi non esse dictum a S. Rosalia. Verum gravi infirmitate decumbens, improviso clamare ccepit Vocate dominum archiepiscopum, ut me baptizet, quia
    ; ;
    :

    ravit

    100 Certius apparet quod sequitur. , bant ex Africa in Siciliam circa finem xvit P. Franciscus Raimondi et P.

    Redise<

    tnnprstatit

    furfculum
    abfatuin
    :

    Michaei An-

    gelus Haghius, felicique navis cursu delatifuerant adportum Liburnicum. Verumcum deinde pr&terveherentur agrum Romanum, sxvis ortaest tctpestas, guasomnem videbatur salutis spemcriperc. Conversisunt Patres adpreees,ac
    S. ftosalim, cujus penes se habebat reliquias, opem implorabat, additovotode invisendo nudis pedibus monte Peregrino, sisuperiores SocietatispermitU-ratt \ s arieram
    .

    S.

    Rosalia vult, ut fiam Christianus. Re audita, illustrissimus archiepiscopus Jacobus Palafox

    nominatim Eaghius

    ad mancipium instructumque, quantum permittebat infirmitas, baptizat, dato illi nomine Rosalinus. Neque diu post pie defunctus est Rosalinus itle, eximium divinze misericordise documentum. Eodem feremodo conversus
    accurrit ipse
    .-

    preccs,

    inquit Ilaghius,

    cum

    nuvis,

    modo

    periculo fuit defuncta.

    nesoio quo [nde ortus ventua

    estsextus, qui item sub finem vitse secreta monitione S. Rosalise fidem Cathoticam dicitur am-

    secundus, qui semper pergena prospere spirare nos quatuor dierum spatio salvos et inoolumes
    duxit
    in
    ita

    per-

    suam

    plexus,

    AUa

    fjn.rdav
    :

    paulo post morluus. Addit auctor ptures ejusmodi factas esse conversiones sed de atiis sibinon esse notitiam satis distinctam. 98 Laudatus auctor 13 narrat varios faet
    ;

    Idem deinde narrationem confirmavit Ego P. Miohae'] A.nffelus


    Su-iliam.
    >.

    Haghius confirmo,
    Septcmbris, dic
    Sooietatis Josu,
    g-illo

    ut supra,
    ,

    m
    iu

    in

    anno kdccvi, mense hac residentio Mazienei


    hroo

    quorum fidem
    ,

    omnia

    .si-

    Societatis

    munivi

    hcncficia

    vores, interveniente S. Rosalia, prcestitos pise U-

    paratus juramento

    mu-

    nirc.

    lustrique dominse Caiharime Venero, baroni delti Magazzenacci , cui Sancta subinde apparuisse

    101

    Anno

    1700, ut subdit

    Mancusus ex

    notitiis fuvinrs

    dicitur

    rat, ignis

    anno 1090 et 1097. Deinde 14 narpericulum bis depulsum post invoca-

    tam
    tri

    S.

    Kosaliam.

    Primum narraturaccidisse Fra-

    Societatis Jesu, qui ut agros magis redderet fertiles, incendium in iis excitaverat.

    cuidam

    Verum ventus cxortus flammas

    eo deferebat, ubi

    grave metuebat pericuium. Timens igitur imprudentiee siuv damna, in genua provoioitur, et votum nuncupat S. Rosalia;. Mox ventus mutatur flammasque eo deferi, ubi nuttitm erat periculum. Factum hoc frater ille dicitur jure yurando confirmasse P. Philippo Noto rectori Bivonensi Socieiaiis Jesit. AUud, ex Mongitorio relatum, ita evenisse dicitur. Vitus litccobono,
    ,

    Francisci Pilosi, sacellani in monte Peregrino die xiv Juiii ad ecclesiam montis Peregnini portata fuit in scdiUuxor Francisci <h Carlo, qua jam quinque annis nervorHm contractione acutisque dotoribus sic fuerat vexata, ut incedere non posset. Verum ante sacrum altare subito sanata, sine ulUus ope pedes domum rediit Irnta et
    alacris.

    102 Anno 1702, mense Septembri, adspetuncam venenud quidam uauLv, ut votitm persolverent, quo nuncupato, piratarum Saracenorum mani-

    bus fuerant ereptu V lo;J Eodem anno, die xxvm Augusti, qumdam u quodam persona laborans febri tei^tiana, post sumptum quidpiam de terra sepulcri S. Uosalia;, continuo
    febri fuit iiberata.

    cum vicinum incendium ad vineam et silvam suam cerneret appropinquare, reeurrit ad opem
    sanctisshme Dei Genitricis, et simuladS. Rosaliam: atque ita vinea mansit immitnis a flammis, et levissimum dumtaxat damnum in sitva
    fuisse asseritur.
    quut post

    nn Eodem anno, iSeptembris, Anna Landolina, cui apoplexia


    vit

    .,i

    morrii

    Pi

    ''-

    manuum

    ademerat usum, <>m-

    Sanctam,

    ut sibi restitueret

    usum <aanuum

    taptum

    pr<

    cipitio ilttr$w

    Auctor 15 narrat beneficium, quod conanno 1090 propc speluncam Quisquinensem, ubi tunc prcvsens erat, ita ut de re tota optimepo'.''.

    tigit

    tuerit esse instructus.

    Equus trunco

    alligatus,

    quibus victum sibi comparare posset. Exaudita est,ac\\\\ Sepb-iubris iu moute Peregrino S. itosnMmegit grdtias. L05 Eodem anno, kxviii Decembris, ftliola qusedam Messamv, ubi cum parentibus tunc erat, sic rheda exciderat, xtiroiapcr ipsam transierit* Ve-

    torlptii

    dum dominus
    iiber,

    sacrse concioni intererat, evaserat

    ac ragando pervenerat ad ingens pr<ecipitium. Dum autem herus, ecclesia egressus, equum
    accedit, ut reducat
    ;

    rum illsesa fuit puetia, accepto sotitm signo quo dam inpectore, idquefavoriQ. HoaB.\lmattributum a parentihns, qui reversi Panormum, mox ad
    montem Peregrinum
    Sancta? exhiberent.
    108

    equus precceps per rupes

    il-

    se contulerunt, ut se gratoa
    rdim
    '

    las devolvitur atque


    .

    ad

    imum

    delabitur.

    Omnes

    <

    lt

    bat.

    bant mortuum, et revera instar mortuijaceVerumdu'" aecedunt equum lustraturi; ille

    se erigit, ac reperitur sine ulla Ucsione. IIoc attributuni favori S. Eosaliffi, quia prwsentes, non minus timentes homini, qui equum in prxcipitio stantem accedere colcbat, quam ipsi equo, San-

    Dominica Luisa nata PeirsB * in 8icu Ua, quindecim habebat wtatis annos, sed prorsus erat muta. Adducta est a parentibus ad montem Peregrinum die vm Martii anni 1708, ihique accepit nonnihil gossypii quod intinctum erat oteotampadum in ecctesia ibidem semper <<, dentium
    ,
    ,

    Pctroglia

    m
    Ei

    APPEXDIX MIIUCCLORUM

    S.

    ROSALLE YIRGINIS.

    Umo.

    est hntransmisit ad stomachum, et mox soluta ipsius in laudes S. Rosaliae. gua

    vero etiam dentium, uleo linguam attingereU Itla

    CAPUT

    VI.

    conttijnad
    *

    107 Mirabile prorsus est,

    quodanno UQGconti-

    Lcnliui

    citans gisse asserit in Siciliaprqpe Leontinos *,

    Francisci Pilosi mom laudati notitias. jugum hero suo erat rogalus, ut montis quoddam silvestrium, pr&ceps, ubi nidus erat columbarum

    Quidam ab

    Prosecutio recentiorum miraculorum

    ex Mancuso.
    -Krancusus 31 incipit narrare varia benerYficia, a S. Roszlia prsestita in comitatu Mazarino ,prsemonens ea esse desumpta exActis authenticis, quse Mazarini formata sunt jussu episcopi Syracusani, in cujus dicecesi est Mazarinum, oppidum non ignobile, et eomitatus titulo exornatum, de quo jam egimus supra num. 93. Anno 1710 ingens locustarum agmen, quod ad eas Siciliae partes supervenervot, vastitatem agris minabatur. Curaverunt Mazarinenses magnam pingi tabulam, in qua erat effigies S. Rosalia?, eique altare erexerunt in ecclesia.Societatis Jesu. Deinde magno cum apparatu in eadem ecclesia, eum in
    finem ornata, S. Rosaliam elegerunt civitatis patronam, maxime contra locustas. Fornuda istius electionis, suique oblationis per magistratum et civitatem facta,uti et totius festivitatis solemnitas, videri potest apud Mancusum, qui se preesentem fuisse, ac breviter ad concionem dixisse testatur. Reliquias quoque Sanctse in solemnitate ilta fuisse affirmat pag. \%\,sed non indicat,unde
    fuerint acceptse
    113 Deinde favores,
    S.

    ascendendum conscenderet. Cum autem apprekenderet samum non satis firmum manu
    inter
    ;

    cedente saxo,prcecipiti lapsuferebatur penduAt invocata S. Rosalia, mansit in aere e retentus cruralibus fasciolis, donec lus, solis montis funibus a prsecipitio sit retra-

    deorsum.

    Muzarini Sancta clceta

    pu-

    trona contra
    locustas,

    summitate
    ctus.
    Samtionc*

    \>y*, Eodem anno infans quadraginta dierum Mazarini totumfere corpus habebat ulceribus ple-

    num,

    ita ut

    Porroxw
    numisma

    misere cruciaretur, et lamentaretur. Junii capiti infantis impositum fuit

    S. Rosaliffl

    luit et quievit

    msignitum efftgie, ad quadrantem unius


    S.

    et

    mox

    si-

    horse.

    Po-

    vocant S. Roglandes, quas ferunt B sallfl&iH monte Peregrino) redactus in pulverem, et mox quievit infans, nec diu post sanatus est. Verum eodem rursus malo deinde correptus est; atque eodem etiam modo sanatus est in perpestridie datus ei fuit cibus
    Bosaliffl (ita

    ilices

    prope antrum

    tuum,
    1

    distortis

    09 Ursula Xacia, pueltuta biennis, pedibus ita semper fuerat, ut loco se moverenon

    posset, nisirependo,

    Mater infantem miserata, votum nuncupavit S. Rosalise mox pedes cruraque adstatum naturulem pervenerunt ; materque
    :

    Rosalia3

    patrocinio

    contra quas
    creditwr de-

    infante x Mad anni 1707 adivit montem Peregrinum, ubi non modo Sanctde gratias egit, sed miraculum </<<<></<<< cum aliis rei consciis grata pr&dicavit, !(< item factum ex notitiis Pilosi

    cum

    hausit
    110

    Mancusus

    et

    20 innexuit,

    cum

    sequenti

    aliunde accepto.
    \Uuttrt igw

    Eodem anno
    Mancusus
    <jti<i
    ,

    1707,

    cum Marsahv

    conciona-

    retur

    didicit

    miraculum diu ante

    narravit ipse, qui nb npparcnte s, Kos;ilia momento erat sanatus. Senex hic erat sewagenario <>><ijor, qui narrabat se injuventute

    factum,

    ei

    attribidos, sic enumerat. Primo ait, territorio fendtsse agros Mazarinensi levissimum aut nullum damnum Mazarineniilatum esse a tocustis, qiuv in vicinis territoriis smm nihit fere retiquerant intactum et non depastum. Secundo ait, locustarum magna examina avolasse ex agris, quando aqita per reliquias S. Rosalise consecrata iis aspergebatur a 2)ersonis particularibus, ac transvotasse agros quibuseadem aqua fuerat aspersa, aut certe iis non nocuisse atqueidetiam accidisse viltse coltegii So:
    ,

    cietatis Jesu, in cujus sacello idcirco coilocatse

    (j

    occuparetur ornanda quadam ecclelapsum, ut brachium sibi ruptum esset, et c<i/<tft vehementer Isesum, Portatus itaque domum fuit pro mortuo, quia initio mortuus credebatur.Adhibitis vero medicamentis eo deductus est, ut de vita parum autnihitspei

    sua

    dum

    sia, ita e scala portatili

    sunt SanctcV reliquise, per Mancusum ipsum donatse. Tertio affirmat, aquam illam a plurimis

    quando vidit s. Rosaliam, cui devotus ad se appropinquantem quse, postquam infirmum bem sperare jusserat, manum suam imposuit rupto braohio et capiti pessim$ affecto; disparensque ita sanum reliquit, utrediens medicusnullum mali invenerit vestigium. Hsec sibi tenerrimo affectu retata ab ipso sene testatur MancusuSj licet alias nullam de facto repererit
    superesset,
    erat,
    :

    hominibus fuisse petitam ; et nonnxdlarefert facta particularia, inquibus messem miraculo attribuit. Verum ea prsetermitto, quod non satis clara videantur miraada. Quarto demum testatur, pturima obiata esse dona ab iis, qui credideruntagros suos favoreS. Rosaliaj servatos fuisse contra iocustarum vastationes; diemque iilum, quoSancta fuerat electa patrona, sequenii etiam

    scripturam,
    i'j

    Rtomttifo
    01
    (.i
    .

    M|

    quod contigitanno IN.QeneralisGrucigerorum mense Septembri e gravimorbo convaluerat. sed trisum


    i
    -

    ui Huicexnotitiis

    anno magna solemnitate fuisse ceiebratura. 114 Certius videtur miraculum quod 22 narratex Actisad episcopum Syracusanum missis, quodque ita refertur. Sacerdos probatorum morum, et stcr v theoiogise doctor natus Pla,

    hernia sacer
    dotis

    Pilosi subdit aliud,

    tice

    sed habitans Mazarini, ita ab anno et medio hernia laborabat,ut equo vehi nonposset,
    *,
    '

    Piazza

    necdiu
    set.

    >s

    igitur ,/i<ucupa-

    suetis contra simite

    vitvotumjuratun

    vateret pedibus consistere, etiamsi conmalum caidetis se munivis-

    icam S.Rosalise,
    vis

    Hic

    in

    modo
    ,

    cujus reliquias simul oculis admovebat : ac


    venit

    derepenterecuperavit.HacdecausamenseOctobri

    gatus fuit fungeretur

    dicta sotemnitate S. Rosaliae rout tempore suppticationis diaconi

    officio,

    ad montt

    quemadmodum pridie fecerat


    ,

    i'<

    egrinum, sicut facturum se

    voverat.

    in Vesperis. Acceptat officium tractus pietate in S. Rosaliam, accensisque candelis quibusdam

    rogat Sant tam ut malo suo liberarretur. Porro, cum supplicatio ad duascirciter horas durasset, acres sentire coepit dolores, qui cum nimium au~
    t

    gerentur, convertit se ad sacras retiquias, roga-

    vitque

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS.


    vitque Sanctam, ut subministraret vires ad ministerium cceptum per/iciendum ; ac subito dolor ita ablatus est, ut posset ad finem usque supplicationi assistere.Finita supplicatione, quando re-

    1U7
    I

    quod sequitur 25. Dominus vicarius Calatautturiensis (oppidum est Siciluv in valtc Mazarm ad Himeram fluvium.qua vallis Maxarxsq
    tur a valle Demomv, ac vulgo dicitur Caltavoturo; iternoctitagebatt utdomumreverteretur,qt ta n densis septus est tenebris, ut nec ipse, nec equus, quo vehebatitr, quidpiam amplius cernerent. S&va nimirum tempestas noctisauan tenebras,atqueinterrupes montiumqueprmdpitia

    mirabili

    modo
    ll/o

    wep-

    Uquias deponebat manu sua, rursum Sanctse se commendavit, et tunc quasi interna coce sibi audivit dici
    :

    Esto

    jam sanus.

    Domum

    reversus,

    iterum idem audivit, ac revera sesanum reperit. Gratias igitur egit Sancta?, sed sanationcm suam quadraginta diebus siluit, interim ligamina omnia abjiciens, et equitans uno die Plah indeque Mazarinum eodem die revertens. Post quadraginta dies miraculum publivacit, illudque post duos menses coram testibus confirmavit juramento.Tres quoquemedicilocum, ubi malum
    fuerat, lustrarunt, juratoque testimonio afflrmarunt, se ne quidem minimum hernise invenisse

    formidinem augebant fulmina ct tonitrua tanto periculo constitutus, adsingularem patro* namsuam s. Kosaliam re statuit, ejx opcat imploravit ferventi oratione. /\ vidit in aere pulcherrx lucidissimam ro\

    sam magnitudine mius palmi, qu&

    se

    locavit

    vestigium.
    et iitfantts $<t

    115 Infans

    eodem hernias malo laborabat

    nata

    cujus mater, audita sanatione laudati sacerdotis, sperare ccepit (lliotum situm ita quoque sananditm. Itaque ducit ipsum ad altare S. Rosaliae: capitque aliquid de rosis, quse ibidem erant
    JB

    propebrachiumdexterumprxdictii quc salvum et incolumen perduant domum; ac dein moxdisparuit. Duo hic aajungenda, 1\ o quando invocata S. Roaalia, apparere ccepit itta,erat vicariuscum equo suo prope prtecipu
    .

    itta

    quode vita periclitabatur, Secundo lucida rosa equitanti tam erat vicinat ut su manum adillam extenderit :atipsa nonnihil
    tium,

    positae in vasis

    aqua

    plenis.

    Reversa

    domum

    cedebat,

    Demum
    S,

    vicarius

    domum

    reversus tam
    . .

    partiaffectse infantis abstrahit medicinas applici-

    erat attonitus stupore, ut w

    teret. et

    dictarum rosarum fotiaappticat. Deinde locum affectum iterum lustrans, viditnultas, et tria

    humillimas ctum istud


    stini,
    /j)s->

    RosalitB gratias ageret,

    di</i<-it

    Mancusus ex

    /'.

    lum superesse malum

    Porro faAntonio de
    S
    i

    doctaque iteratis postea

    Nostris, oiro magnxvirtutisea Ord\

    inspectionibus fdiolum suum certo sanatum esse, gratias Deo egit et S.Rosaliffl. Vncterea rem toipsi Mancuso e.rposuU, et juramento firmarogans, ut beneficium istud scribcrct, suppresso sanati nomine. 116 Quidam medicirwe doctor, ut narrat Man-

    quiscripto testatus

    est, id ,sU>/

    anno

    LS

    domino vicario

    wm sine tenerrimis lacrymis


    t

    ab

    tam

    retatv.ni esse,

    vit,

    12u Quod sequitur Mancuso expositum est a viro aeque probo ejusdem Ondinis Augustinia,

    rabilitor

    cnsus 23, decumbebat febri veasatus ac Qravissimo stomachi dolore Adhibitis frustra remediis naturalibus, petiit ac obtinuit reliquias S. HosaliiE. Deinde pramiissa saiutatione Angetica, propriis manibus reliqulas stomacho admovet, prxsentibus variis : ac mox dolorem pulsum sentit, ac SancUe agit gratias. Eadem vespera bene
    .

    atque item scripto traditum. Erat Corleone (de quo oppido jam actum in Commentario num, oiiuj funium textor nomine Balthasar cujits
    ni,
    ,
    ,

    nannrtena
    lanotui
    .

    mamllam
    dicio

    invaserat

    gangrmna
    t

    terribilis

    ao ju

    medicorum

    insanabilis.

    Cum tamen

    aliquid

    spei superessejudicaretur siferro igneque adhi~ bito resecaretur malum, dies sectioni tam pericit'
    losse

    jam

    ccenavit, sequenti

    autcm

    die febri liberatus e lecto

    cramenta hunc

    statutus erat, ac infirmus extrema Sain finem susceperat, Commenda'


    S.

    surrexit, atque exivit domo, uberiorcs Sanctie gratias acturus.


    alia

    bat igitur se euixe favori

    Kns;ii

    '

    i;i

    illa

    nocte,

    quse sectionem :t<<h

    t<<

    ll

    prtecedebat, Sensit dolo-

    117 Hisce generatim subdit

    per aquamS.

    Itosaliie

    auctor , varias obtentas esse gratias Pla,

    rem utcumque mitigatum, ita >d in somnum in> cidcret. Dormienti autem apparuit s. Rosalio,
    qua> suavibus verbis segrum solata est, dicen se quam invocaveratt sanandumque promittens. U-fc dicens locum affectum duc
    esse Rosaliam,
    attigit

    tige et Mazarini in malo quodam populari C quod Meridionalem Sicilias oram percurrit. Deinde unum ex Actis Mazarinensibusjam taudatis nominatim refert in hunc modum. Virnobi-

    correptus futt fcbri tertiaua quadruplici, eaque maligna. Desperabat doctor medicus Trigona de vita infirmo conscrvanda, ideoquc munitus fuit extremis Ecclesue Sacrameutis. Deinde
    lis

    digitis, fecitque ut totum os corrosum mtt.nH.r decideret in pectus ipsius, ubi illudt vi

    gilans invenit* Mocc advocatse uxori suse os istud nigritni ac putridum ostendit, acvisionem enar

    morti

    propinquus
    S.

    videbatur

    aquam

    RosaliiE,

    ex qua

    bibit

    quando petiit j>ost brcvem ora-

    tionem. Bibita ea aqua, copiosissime sudavit, ac sequenti die redeuntibus medicis sanum se exhibuit, de lecto surrex-it, et S. Rosaliae <jratias
    egit.
    diversunuu

    118 Mancusus 21 primo narrat , ptacidam mortern cuidam esse concessa>>> a S. Rosalia. Deinderefert, filiolum cujusd" m prim ipis despera* tum fuisse a medicis, applicatoque gossypio 8, Ro.-alite, infantem eodem die ereptum esse periculo, ac non diu post sanatum. Aiium eodem gossypioconfestim liberatum malo gutturis alium vero gravi laterum dolore.ilxcbrevth :r p& st ingenda censui, quia non omnia iis confirmantur indiciis certitudinis,qute in ejusmodi factis desiderantur;
    ,

    Mirantur ambo miraculum, et plurimas Sana prorsus erat maxitla, nullumque supererat mali vestigium; nihil quod gena nonnihil es&et excavala, at>> os istud exciderat. Porro hujusco facti se te tem oculatum esse ait /'. Vincentius Simonetta Augu stinianus, quia ei inflrmum </ sanatum vidit testatitrque factum Corleone fuisse noiissimum, et juridica quoque solemnitate superioribus ma
    raL
    sanctse Roflaliie gratias agunt,

    nifestatum.
    12]

    Non

    at>:;tniiie

    est,

    quod subdit

    )an\ u

    di

    Qvtturi
    i

    sus ex testimonio domini Philippi Sidoti, mcarix generalis antistitis Panormitanit qui soron sum id accidisse narravit. U'*> Panormi in monaste

    uiji

    um
    q\
    i

    mtt ui-

    ii

    hititoi

    min

    >

    ut habeantur pro miraculis. 110 Magis confiriaatum ac plane mirabile

    est,

    rioS. Viti repciitis vicibus fuerat abbatissa, et ibidem vocabatur Joanna Eleonora Cruoifixa. Porro in grave mortis periculum inciderat frusto ossis, quodinter manducandum faucibus tam tenaciter inha >at, uinuiio modopotux
    < <

    evelti.

    40$
    Ei
    fcUicci

    APPENDIX MIBA.CULOBUM

    m.

    evelli.

    ultisuffocanda videretur spiritum, apparuit ei S. Roimmissisque in .salia, quam mente invocaverat, guttur ipsius duobus digitis ossiculum benigne

    Cum autem mumque emissura

    ROSALLE VIRGIXIS. invenit, quo RosaliaB votis, modum


    S.
    .

    se natatu in vindicaret Alterwn ita refertur.Manlibertatem Peregrinum veinfidele, quod ad montem

    cipium
    nerat

    cum

    evulsit,ac disparuit.Narravit illa visionem

    suam

    S. Rosalice in

    totimonasterio, et sanatio ab omnibus attribida persoest miraculo : ideoque gratise S. Rosalia^


    luLv.
    gratU
    '/'"ii"

    libere edixit

    R. D. Algaria parocho, ubi statuam medio speluncae osculatum fuerat, sicuti rese velle fieri Christianum,

    122

    Demum

    26 colligit

    Mancusus gratias

    intern

    m\il

    liipMtU*.

    Ro.-aaliquot internas,quas attribuit patrocinio S. longe pluris faVerum, etsi gratirn internse Uffi.

    cienda? sint,

    ad

    feticitatem

    quam extermv, seu quam spectantes quamdam temporalem non solent


    ;

    evidentia vera factum est. Fateor hsec non esse evidentissimum est, quod sequitur miracula. At Siciex eodem scripto. Quidam e servis proregis mortifero Messanx lia>, rebus emendis prxfectus, credebatur, correptusest morbo, etjam mortuus erat impositus, ut sepeliretur. Dilata ac feretro ad fuit sepultura ob curam aliorum infirmorum

    passim haberetam clara gratix prodigiosx indiibidem Cta Cum autem tales quoque sint, quas narrat laudatus auctor, eas silentio involvendas censeo contentus observare probabilem conjectu;

    mediam

    ram

    fieri

    posse de gratiis inlernis

    S.

    Rosaliajpaet

    horam, cum evigilavit homopaqux eidem apparens dixit, non moriturum eo morbo. Itaque, mirantibus omnibus, qui habitus fuerat pro mortuo, venit die xix Julii anni 1605 ad ecclesiam montis Perecirciter

    trocinio S. RosalitE,

    trooinio impetratis eccmultitudine

    externarum

    grini, ibique sacro epido refectus, S. Rosaliastfp^

    visibilium

    ncc dubitandumesse,quin Sancta ani-

    li

    mabus clientum suorum non minus prospexerit quam corporibus. Ceterum commemoratis omnibus, quse vAsasunt huc transferendaex Mancusi Opusculo, ultimumspicitegium aggrediar ex documentis novissimis.

    Hsec tria ex eodem monumento mihi communicata. \quorum ultimum eodem die xix Juliifuit conscriptum, haud dubie ex testimonio
    gratias.
    ipsius sanati.

    125 Sequitur ordine temporis alia relatio, item

    vartm

    auctorem habet R. P. Andream Bertotino.Ordinis Clericorum regularium,


    Italice scripta, quse

    qui infirmis ministrant, et Cruciferi vel Crucigeri nominantur. Rclatio Juvc accurate concinna-

    CAPUT
    (lollcctio

    VII.

    bencficiorum

    et

    miraculo-

    rum ex documentis
    scriptis.

    recentioribus,

    partim imprcssis, partim

    manu-

    ta est, sed prolixior, quam congruat propositm brevitati.Quapropter facta singula fideliter exea compendio tradam. P. Casimirus Selvago, laudati Ordinis sacerdos, cetatem habens annorum viginti et octo, quatuor mensibus tam gravi taboravit sanguinis fiuxu, idbis susceperit extrema Sacramenta cum indutgentiis istius Grdinis, qiicV solent concedi in articulo mortis. Citram infirmi habebat celeber medicus Joannes d'Orlan-

    do,

    qui ex variis indiciis

    prcvsagiebat, et revera

    ei non nisi mortem non raro capitis dolore,

    febribus, ac nimio sanguinis fluxu


    Undc accepta tini documonta

    jam jam

    vi-

    Diligentissimi ac frequenter laudati adjutores


    nostri,
    I

    'astiglia et

    Noto, studiose cottegerunt

    debatur moriturus. Mcnse Octobri anni 1715 ita lamentabatur, ut alius ejusdem Ordinis Religiosus, obiens exercitia spiritualia S. Ignatii in vicino cubicido , confestim accurreret , credens

    omnia ad s. Ro laliam spcctantia bencfii ioi iim quie vel jwsteriom sunt Opusculo Mancusi, vel hitjits tltlitjentinnt fngcricnt cadcmque nobis humanitcr trnnsntiserinit anuis 17:i7, 1744, ac deq mum kocipsoanno 1746, quohsec scribo.Quapropter >:< his documentis referam posteriora SancLv bem ficin, idque faciam ea brevitate, quasine rerum detrimento singata c.rponi poterimt; ac
    :

    uqwnlium docutnenta

    moriturum. 1-20 Ubi vero verbis paululum solatus erat


    legrotum, recordatus est se in cubicido suo habere reliquias S. RosaliEe, abiitque eas altaturus. Portatis ad ivgrum reliquiis istis, hic fiducia plenus vovit SanctcC inter alia adire montem Pere-

    cx mamtscriptis

    servato etiam temporis ordine,

    documentorum
    in

    ratio,

    quantum patietur Primo occurvit scriptura,

    grinum, ibique celebrata Missa, yirxdicare in

    honorem SanctcVde
    to
    ,

    Panortnitani Societatis Jesuservata, cujus titulus Ttalicus sic redditur Latine Oollectio miraculorura, qua facit quobibliotheca
    collegii
    :

    mox

    ejus laudibus. Nuncupato vorecesserunt vicinse mortis indicia et


    ,

    tidte gloriosa
    in

    mater,

    S,

    Etosalia

    virgo solitaria,

    monte Peregrino in jrratiam eorum, qui ipsi svmt devoti, inoipiena ab ejus festivitate die rv Seembris anni uocxciv. Hujus scripti auotor vii

    melius habere cocpit. Hac de causa dictas reliquias ecottosuo suspensas gestare voluit. Eodem tamen die apparuit deinde in eegroto tate indi-

    cium

    id id

    medico videretur mortale, dicente

    contra infirmo t
    cinio.

    sejam sanatum

    S. RosaliEe
    i

    patro-

    detur fuisse nliquis ex


    EtosalicG

    Lis,

    qui sacrtB crypta

    S.

    ouram fferunt, ut recte observatur in margine. Verumad duos tantum annos videtur

    ouram

    ea scribendicontinuasse, forsan quia diutius t,t officio suo non mansit, seu morte subtra* ctus,seu alioprofectus. Certeduorum dumtaxat

    Novembris dequo eatprsedicto indicio male ominatus fuerat medicus se tandem vidit deceptum dixitque esse graiiam diwnitus aceeptam, quam ve,

    Cum autem

    advenisset dies

    xbilipatri Camillode Leltis, Ordinis institu-

    tori,at(ribuebat.

    Verum
    Rosaliaa

    annorum
    inniioiiea

    co?icurrisse forsan

    beneficia

    mihi communicata sunt, quse


    die
    iv
    .

    mam

    respondit P Casimirus servum Dei Camillum at pat.

    deberi

    S.

    paucis subjungatn.
    l"
    1

    caverat.

    Anno

    Demum

    die

    1094,

    Septembris

    quam

    viva fide invo-

    ad

    Novembris prorsussa^
    :

    montem Feregrinum rcnit S. Rosalin gratias acturus, quidam Panormitanus, qui libertatem suam Sanctse attribuebat. Captus fuerat a Tunetus, Verum factis S.
    ,

    natnselecto surrexit. Porro eidem Patri aliud non diu post obtigit bencfwium nam cum per horasaliquot gravi laborasset dentis dolorejandemreliquias Sanctx ori imposuit, etmomento
    disparuit

    DIE QUART. V SEPTEMBRIS.


    A.

    -109 Si

    rdat*:

    disparuit dolor. Utrumque beneficium suseripto nomine tcstatus est laudatus Andreas Bertolino. 1-7 Idem quoque aliud refert beneficium, quod concessum testatur cuidam sui Ordinis sacerdoti, ac viro sanclitate vitse conspicuo, quem nominare noluit, sedpatria fuisse Calatagironcnsem affxrmat. Hic cum Panormi studiis navaret operam, malto affectu ferebatur in S. Rosaliain ejusque speluncam frequenter >/ j./r invisebat in monte Peregrino.Post studia reve7*sus in patriam, melancholicus primo, ac tandem ph renetieus est effectus. Adhibitis nequidquam medicinis, malum ad octo fere menses duravit, donec die iv

    in

    bonum

    aliarum.

    tu cxistimas,

    soror, maffis

    r*

    '*""

    perfectam essc vitam

    solitariam in

    eremo

    tibi dieo, perfectiorem esse

    statum tuum

    Reli

    io-

    sum, quia nou


    si

    deerit,

    quod patiaris

    in Kcligione,

    perfecta vivas
    ;

    iuviderc

    quia

    tibi

    obscrvautia. Noli igitur mihi assevero, me certo tibi iuvisoror charissima,


    cs
    liberalissimffl

    suram,

    si

    capax essem invidi,


    obstricta

    quantum

    dextera Dei nostriamantissimi, quia tantoa tibi favores prfflstitit et amores. Hactenus S. Rosalia, si credimus
    I

    auctori. lou Qucvret

    Septembris in festo

    S. Rosaliffi

    quispiam ex lau-

    dato Ordineipsum inviseret. Itlephrenetico significat, diem illum esse S. Rosalia?, cui Panormi safis fuerat devotus. Simulatque audivit S. Rosaliani nominari, Adjuva me inquit, S. Rosalia, adjuva me; ac memor esto obsequiorum qurc tibi Panorini praBstiti. Acsinemora, mirantibus omni,

    hic aliquis , an ecc hac visione atexHs/w nequeat desumi argumentum contra monasticam ririmquu sanctee Rosaliee vitam, etpro vita omnino i'ono- ",'""" ""*
    ,,f

    la.

    hesponaeome nullam hujusce vtswnis men-

    memi

    tionem facere voluissc, uhi d$ illis tractalum est, guia argumentum nullius ponderis hac relatione haberi puto. Nam pri?no non dtcitur, utrum
    relatioistiusvisionisscriptafueritab ipsa sorore Febronia, an solum ab ipsius confessario, dum

    bus, sibi restitutus est, eaque de causa ab aliis vo-

    Vitapix cujusdam impresso, de quo hsec notavit Castiglia : Vitam monmiis dinsororj s Febrouiffi Ferdinanda.' a Jesu sanctimonia_. turS. Rotaha .. .
    iii

    catus est devotus S. Rosalise. 12S Hisce apparitionem S. Rosalire cum JeB su, Maria aliisque Sanctis subjungam ex libro

    lis

    qure

    Panormitano
    soripsit

    S.

    Llarae die

    monasteno
    ,

    magna
    bris

    virtutis opinione
    ,

    obiit

    xxiii Septcm-

    mpccxviii

    ejusdem
    ,

    eonfessarius

    Fr.

    Caietanus

    Panormo

    Ordinis

    Minorum

    Observantium lector jubilatus, ct typis edidit Pauormi anno 1733, ut in tilulo adjuncto legiest Speculum tur. Titulus libri, sed Itaticus universale etc. Ex hoc autem Ubro, q.ui mihi ad manum non est, visionem cap. S5 pag. 314 relatam communicavit laudatus Castiglia. Rem partim compendio, partim ipsis verbis Latine redditis, lector accipe. Dic xv Julii in festo inventionis S. Rosalias vitam solitariam SancUc considerabat soror Febronia, talemque sibi vitam vehementer optabat. Rapta tum fuit in spiritu, viditque sanctissimam Dei Genilricem cum Jcsu
    ,

    Vitam exaravit. Secundo non ewplicatur, an Febronia statim posl oisionem, dum recenst memoria, eamdem conscripserit, aut tsario suodictaverit, Ttaque, etsivisioipsa omninoesset certa, de quo judicare nequeo, cum Vitam non viderim : necdum scimus an satis recte sii s posita, et an verba S. Rosalia satii cccacte sint relata neque enim tam longa oratio diu post exacte conscribi potuil, ideoque verendum est, ne prseconceptas opiniones suasvel Vitseauctor velipsaFebroniam \)isioniimmiscuerit.PrsBterea cliamsi constarct Febronia statim post risionem
    t

    i<;

    calamum

    assumpsisse, utcam eaiacte enarraret ne sic quidem satis essct co-laju, immioctas eidem nonessepreevias ipsius opiniones destatu vitm S, Rosaliie, cum eas etiam immiscere potuerit staHm posi visionem, auditaque interne verba suo
    t

    cum hiscequopuerulo, quem bravhio gestabat que erant S. Rosalia, S. Franciscus et S. Bonaventura. Deinde a Jesujussa est S. Rosalia alloqui Febroniam de statu suo, atque illa dicitur sic
    :

    modo explicare et defectu sufficientis memoria nonnihil immutare. 131 Hac de causa rcclc di.cit PapedrOChiuS eontraoplnionoster tom.vi Maiiipag. &L6, ubi agebat de re M**iia mom velationibusS. Marise Magdalenee de Pazzis In *}""* talibus (visionibus aul revelationibus) nihil e
    t

    '

    prffisidii

    crae

    illffi

    ad quseationes pure historicos, seu Baseu profan sintj prudenter dirimendas;


    ijisi^

    proinde nihil
    veritas, citra

    Sanclis dctrahi,
    ipsas

    ciiin

    talium

    locuta : 129 Soror


    eaminapparitione allocuhiC

    ullum ad

    respectum, vocatur
    ^el

    mea

    cliarissima

    Sponsua

    uoster

    in controversiam, aliunde probanda da.

    Enfirman-

    l''

    per infinitam sapientiam

    gionem
    cta fui
    '

    et

    me

    in

    suam te duxit ad Relieremum. Vcrum ego eo du'

    Tdatis"

    eo procurares.
    si

    EOlam facerem S;llvam et tu in loco posita fuisti, ut aliorum ciiam Balutem


    Ut 1Ue

    Eg*o mc eo modo salvare poteram, vero fuissem in Religione, forsan non vicissem mundum dasmoncm et carnem, quia illu,

    uata genere, educataque sccundum excellentiam humanam, facile potcram allici commodistri

    Esbg ibidem pluribus probantur eccemplis, et ratio jam dala est, nimirum quia solent opi niones naturaliter preehabitse se immiscere visi onibusistis, neque idcirco visiones ista desinunt esse divinse, et utiles ad flnem intentum, Hujusce autem visionis scopus erat, ut Febronta conienta '<< //' // Injmsu, r,< i>r ohthirn /.nlrrul r: -,,-f etsi eidem non e.r)ilicarclur, au S. lto;;alia atdu
    * >

    vitam solitariam

    vi.rissc! iu oionasterio.

    Demum

    corpori congruentibus humiliare potuisscm et contemnere

    tatibus

    nec tantum

    me
    ,

    mc

    ipSfl

    quantum amari poteram colique ct aestimari ab aliis. Vernm jeterna 8apientia, quffl cernit omnia,
    locum solitariuin, valde absconme quod salvare me vellel ditum et occultum quia fortasse alio modo perdcre poteram, quod
    dc-tinavit ad
    ;

    in ailegatis verbis ne quidem S. Eoaaliam recta ex mdibus dinem abivisse, aut numquam sterio : omniaque verba,qu.r \:>>

    ullibi afflrmatur,

    patemis ad >>!> viooisse in monabiiaattribuuntur,


    !

    vera essent,
    (

    licet
    ',/

    um

    fccissc/

    vitam monasticam gra ffiwchni-eticam qitodenim


    [><>
    >

    >

    citur,B\ vero fuissem


    potest, sicut
    <

    in

    Religione, facile intetligi

    charissima mca In te vero cum sis paupercula, portata ab altissima Providentia tam prodigiose , ductaque ad hunc Bfiligiosee vitffl statum, Jocum haberc nequit BUper-

    nunc

    possideo.

    tu, videticet

    ut vitam

    itii

    finirem.

    breviter observanda censui, quia adverti II,, nonnullos existimassc aliquid in illo visione latereprmidii contra opinionem de monastica 8.
    ftosaliffi

    cum multa habeas, quibus te humilies, CnSapientia super ad hunc locum te duxit aeterna multarum animarum itaque de iiad utilitatem tuam, sed nata non es ad utilitatcm dumtaxat
    bia,
    :

    vita.

    CAP1 T

    410
    Bi rAMis.

    APPF.XDIX

    MIRACULORUM

    S.

    ROSALLE VIRGINIS.
    l)

    CAPUT
    Prosecutio

    VIII.

    eorumdem miraculorum

    quam Christiani.Caunon minus avide expctebat respondit, glovero rogatus a P. Marco, sam Sanctam Maurorum et riosam S Rosaliam esse idem factum esse Christianorum. Notat Castiglia, Hispanicc scnpto in Opusculo quodam relatum impresso et ab Emmanuele Mariano Ribera, Real patrocui titulus Barcinone anno 1725,
    :

    aut beneficiorum.
    insigne prsestitit benefi-

    nato

    etc.

    Multi Ueligioti

    AnnoinbB.

    Bosalia

    Afvieam navtgajitet ad
    tn
    ,

    cdinumdot
    apiii 01

    >

    .hI.-l-.ii;!

    gui pro tibus ex Ordine B. M. V. de Mercede, navigabant captivorum redemptione in Africam mihi cum aliis quibusdam. Tota facti sertes est ex relatione Rdi admodum Pcommunicata definitoris generahs tris Marci a 8. Antonio Mercede, qui prsesens Ordinis jam laudati de in Hispania navi, cui fuit. Carthagine nova* nomen erai a S. Antonio, sesimul commiserant Na,., Ordine de Mercede P. Melchior Garzia provincialatu perfunctus, et redemptor
    varrus pro provincia Castellana, ac P. g0i

    cium non paucis

    viris Retigiosis ac sacerdo-

    subjungam alia quaedem, couecla in Siciex variis epistolis ex America scriptis UtterasP.JosephusXavenus liam. Scripsithasce Alagna Societatis Jesu, patria Panormitamts, Panorac tunc degens Ravanae, unde eas misit Antonium Ignatium Mancumum, partim adP. siscepelaudatum, partim ad P. Cajetanum Ma134 Hisce

    Pavanx

    ht in-

    mla Cuba per


    Sanctam mxUta bene/icia

    oblentu,

    riam Noto, qui ex iis mihi transmisit, quxcumque ad Sanctam nostram spectant. Porro in prima ex hisce epistotis. data v Septembris anni 173S ad Mancusum, generatim scribit, cultum S. Rosalia vigeremultumque augeri Harnnrn, nomen Sangratias ctee multis imponi, multasque numerari
    ipsius patrocinio impjetratas, aliaque similia, qute

    Emmanuel Prie-

    prmdicator regius, et pro cadem provincia <>< jam laudatus P. Marcus a 5. yctie,ptr /( '"' regno. Totidem ex eodem OrAntoniopro
    ;

    PP. dine erant pro regno Andalusise, videlicet Petrus Vos-Valler et FrancisPetrus Ortega, cus a Spiritu sancto. Eis Patribus adjuncti erant quatuor Fratres laiciexeodem Ordine. Navem insuper ascendenni! /'. /Hdacus Teglio jam dicti
    Ordinis, r.Cencsius MatthiBUS Ordinis Prtsdicaiorum, P. Alfonsus Torilla ex Ordine Trini-

    huc non transfero, tum quia de cultu Sanctx in ditione Hispanica, cujus estHavana, nidlum est B dubium tum quia solum generatim relata sunt. Idem Pater anno 1740, codcm die mensis Septembris, ad P. Noto rursum repetiit multa per S. Rosaliam beneficia impStrari Havanee, acduoex
    ;

    itlisnominatim refert, affirmans ea essefacta suo


    tempore.

    Torres secularis. Hi ct Josephus tariorum Carthagine nova solverunt diexvmMaromnes xxtx tii anni 1725, ac die Jovis sancto, seu ejusdem mensis venerunt in conspectum portus,
    ,

    in tabulis Btavianis qui ab auctore Fnriffiui r.inin rocatur, prope Tunelum, quo naviga,

    hoc modo exponitur. Puellula biennis circiter aut triennis gravi morbo ad extrema erat perducta nam medicus ipse existimabateo die, quo sanata est, se post Meridiem eammortuam reperlurum, quiajam aliquo tempore oppressa fuerat lethargo, ita ut nec cibum sumpsisset nec potum. Mater puelluLv midtum dolens accurrit tandcm ad collegium Societatis
    135

    Primum

    puflluU moribund.r sanitus


    i/lic

    restitutu.

    haut
    yravit U
    !,,!.:.

    Jesu, ac flagitat consecratam S. Rosalias aquam, Accepta hac aqua, redit ad fdiolam, multaque vi
    efficit,

    i"i><-

    188

    Verum

    vento

    conirario impediti
    ;

    sunt

    iCUlO
    pott

    Uberantw

    votwn SanctK

    num

    "iittixm

    portum intrarent die attlem sequen/, wrsus Sardiniam rejectisunt gravi tempesta/, qua item sequenti Sahbato prohibiti suntab ingressu portus Calaritani. Hac de causa die Dominica Paschatis Siciliam versus cursum direooerunt navarchi, ut intrarentportum Panormitanum. Verum hora vigesima prima Xtalica t seu tertia post meridiem, ortaest nubes tam terribiijuo aiiniis
    lis,

    ut

    hituKium

    s/ii'ui

    umurm

    dbjicerent.

    Ad

    divina igitur conversi prxsidia, voverunt S. RoMissam solanncni celchrandam, si immiBnliffl

    nens periculum effugerent,


    venirent
    bes
    illa
    I

    et

    iw

    nuncupatum

    erat voium,

    Panonnum percum nu-

    quidpiam ex ea aqua bibat, dicens esse Hac sumpta, subito oculos aperit puellula, vidensque mensam sanis ad manducandum stratam, ipsa quoque cibum petit, ac bene manducat. Mater, hisce visis, nullum aliud adhibere voluit remedium, ac sanamhabuit fdiotam, quam post paucos dies misit ad collegium Societaiis Jesu ad eumdem Patrem Alagna, ex cujusepistola factum compendio tradidi. 136 Alterum sic refertur. Virgo quxdam primaria scrupulis primum vexata fucrat, ac deinde in amentiam deciderat, midtum dolente ejus Patre, qui egregius eral S. Rosalia? cidtor. Hic itaque promisit celebrandam festivitatem cum
    ut
    S. Rosaliie.

    et

    mensscnta

    amenti;

    duas divisaestpartes,acnavemreliin quani m>n uisi u/m/irum quid ndinis incidit. Ventus quidem vehemens eo
    in
    i,

    oratione panegijrica rfrS. JRosalia; et sic exiguo

    die continuatus est,

    sed sine ullo navis


    2

    damno.

    Postridievero, seudie Lunte,

    aura Panor
    i

    mm

    Aprilis, favente feliciter pervene unt. Inde die

    Jovis sequenti
    $

    omnes ante memorati Religiosi ontulerunt ad montem Peregrinum^ ut votum suum implerent i guod ibidem mira
    Utes se
    i

    tempore sanata est filia. Gratiarum actioni interfuit P. Alagna, qui id narrat ut beneficium S. Rosaliae, non ut apertum miraculum, quemadmodum prsecedens vocaverat. Mulia deinde subjicit de devotione erga S. Rosaliam in alio oppido ejusdem insulse, quod vocatur Portus principiis, testaturquc maxime invocari contra malum quoddam ibi particulare, quod describit. Verum nutlum

    itate

    fecerunt. De-

    n sequenti die vj Aprilis totius oeneficii rela-

    tionen conscripsit, ac subscripto

    nomine confir*
    tedictusP.

    nominatim refert factum. De cultu autem S. Rosaliae in Portu principisjam dixi in Commentario num. 476. Hacde causa tamiUapnetermitto,

    mavitunusewitlis,nimirt

    quam
    cUr
    in L87

    alia, quge

    subjungit de cultu ejusdem SanperictUosa al-

    MarcusQ S, Antonio, gui de pietate cujusdam gaS. Rosaliam h.rc addit. Cum Mauri infidel
    libus distribttcrcntur

    Noco

    Hisj.ania.

    imagines
    Ali

    S. Rosalire et

    quidpiam de terra seputcri, Maurus


    etanq

    natus

    et

    dictus

    regno Almanzor, ea
    in

    xxn Februarii anni 1742 acl P. NotodataP. Aiagna speciale refert beneficium, puellm septenni circiter aut octenni, ut ex visu conjiciebat, conccssum. Fuerat illa
    In epistola

    eumdem

    teriusgantjr*-

    n sanata

    diutumo

    DIE

    QUARTA SEPTEMBRIS
    annum certum determinare

    111

    A diuturno morbo
    in

    variis vicibus deducta

    ad supre-

    mum mortis periculum, ac

    tandem

    in maxilla et

    mento ipsius apertum erat vulnus, quo se manifestabat nigro colore perfecta gangrsena. Mors ipsius , inquit Italice, momentis sing-ulis exspectabatur, et jam parabantur necessaria ad sepulturam, quando proba mulier, ac devota
    salise,

    nequit. Verum ex triginta annis, qui prsrtericrunt post rem av h tam, aliisque aliquot annis ante elapsis, utcumcotligitur,

    a.

    que

    num

    rem contigisse ante aut circa an1710. Prsvterea testatur, nrttm fuisse pro,

    Ro-

    eam

    visitans,

    dixit matri,

    bono

    esset ani-

    bse vitse ac famse integerrim.v mercatorem, cui pericidum acciderat, quique haud dubie cavit, ne vulgo innotesceret, quamdiu erat periculum

    mo
    spe

    et juberet

    afferri

    aquam
    :

    S.

    Rosaliae,

    cum

    de sanatione fiLiae obtineuda patrocinio Sanctse. Ita factum est venientesque eodem die medici summa admiratione detexerunt vulnus videruntque tam colorem uigrum quam omnia alia gangraanae indicia dispnruisse. Id aceerta
    ,

    possumus, hoc

    confiandcv cuiquam invidix, Uaque mirari non S. Rosaiire beneficium a nem hactenus fuisse scriptum. Rem fideliter enarra

    cidisse testatur ditobus fere ?nensibus,


    scriberet,

    anteqnam

    gratiam siugularem, insinuat filiam a morbo suo pcrfecte sanatam esse etsi post data verba nihil amplhts habeatur inparte epistotse mihi communicata.
    initio vocet
    ,

    cumque

    tamaccipe, 140 Scripserat D. Maanmilianus Delbono ad pw* mercatoron TuneH degentem, quocum habebat commercium, ut sibi transmitterei tapetem e tana coydextum, quales Tuneti texuntur, ut eo in domo sua uteretur. Diu post tapes ille transmittitur Panormum cistm inclusus^ ferturque ad aedes D. Moanmiliani, nonaperta in urbis introitu cista. Vesperi ille cistam aperit, ut lustraret

    pewcufc

    tapctem

    prsvscntibus uxore

    fdiis

    ac servis

    CAPUT
    Panormus
    variis

    ipsius.

    IX.

    omnes
    tiunt.

    e/xplicaverant tapetem, cum subito vertigine ac febri se correptos sen

    Verum vix

    esse

    vicibus servata a

    Hinc cogitarunt tapetem illum adrectum ex partibus peste infectis ao revera adhuc K eadcm vespera in se deprehenderunt tumores pe:

    periculo pestilentise.
    -r^riusquam Actis S. RosaiiEe finem imponam, JT nonnulla supersunt commemoranda de urbe

    stilentes. Itaque

    Mawimitianus, ne fidem publicamUederet, mox domum suam u?>s<>r<vi jubet, decemitque generoso animo rem manifestare
    magistratibus, qui publicse sanitatis curam habent,ut prospicerent ne tongins serperet contagio,

    Panormns

    Panormo

    variis vicibus in pestilentise periculo

    servata, quse in

    hunc locum

    distuli

    ac

    demum

    Attamen, priusquam id faceret, voluit cum omnibus domesticis imptorare patrovim um 3. Etasalim,
    cujus
    (si

    qusedam facta postremis hisce temporibits. Vincentius Auria in Scvpe laudata Rosa ccclesti pag. 103 late exponit, qua ratione factum sit, ut anno 164-0 periculum pestilentise esset Panormi, ac quidamjam peste obiisse dicerentur in gemino valetudinario istius urbis, consentiente Mancuso part. i pag, 109. Verumtamen pestis illa iniidque patrocinio S. Rosaliaj attributum a Panormitanis qui idcirco jussu Vincentii Landolina urbis prsetoris in gratiarum actionem die corporis inventi, seu xv Julii, intio

    benememini, inquit ,) penea

    se

    habebat
    .

    reliquias.

    Omnes
    perioulo.

    igitur
    ut.

    bumi
    ae
    faotis

    ctam

    jiie

    oraverunt,
    Sanotsa

    San patriamque suam eo


    prostrati
    ,

    liberaret

    His

    oum mapna
    iverunt

    de
    :

    protcctione

    flduoin

    oubitum
    Esti
    >'\
    ,

    maneque
    nitua

    evigilantes, viderunt diaparuisse

    tumo
    divi-

    res pestilentea,

    seque funeato

    periouio

    suffocata

    est,

    ereptos,

    Qua de cauea
    susa

    animo gratias
    reque

    egrerunt
    inili'-;it;i
    ,

    s&nctse

    Proteotrioi

    nemini

    tapetera Bimul

    oum

    oiata oombuaaerunt.

    signem magno apparatu festivitatem celebrarunt in honorem Sanctsc. Iterum anno 11156 Panormus periclitata est a peste, quse sseviebat eo anno C Neapoli, multisque aliis Itatise locis, quod merces qucvdam infectse Panormum clanculum essent introductse per mercatorem quemdam Ftorenti-

    lata, testatur
    111

    Hsec omnia sibi <d> //>s<> Mnximitiano Detbono relaudatus Pater,

    Anno

    710

    rursum

    /infrocinin

    S.

    |{nsali:i'

    r r,,i,ui fuii,

    attribucruut Panormitani, quod pestilentia, gua v Massitinm co tcn/pore gr/irissin/c afffi.rit, accen-

    sa non sit Panormi, quam istius contagii periculo expositant fu/ssr nffn mant. Eam autem /'
    ricull Ma/tcnstts fnig
    si satis est certa
    ,

    num,

    teste

    cta fuit

    Mancuso mox taudato, Verum exstinflamma antequam innotuerat; idque


    ,

    III

    allftjnl r/tt /<>,<<>>/

    >/>',<

    pericutum fuit manifestum,


    >/">>

    favori sancUv Patronse sitcV attribuit senatus Panormitanus, qui in gratiarum actionem ante portam spetuncse montis Peregrini erexxt simula-

    Quippe asserit navem infectam,


    siliam delata
    est,

    appellere voluisse

    pestis Mas Panormum,


    ,

    crum marmoreum cum hac


    Rosalitu patria scrVatrici
    variisviabui

    inscriptione

    Divae

    cum navem dirigerent rectores ter (mpeditOS fuisse ventO COntrario, tlonec tlemum gram
    eoque
    procetla longius rejecta
    tiiun ilift >/><.
    \

    139

    Rursum anno

    anuo MCDLVl S. P. Q. P. 1619 trepidatum est Panor,

    sit

    unns, ideoquc Mnssipericulum, atpmwtim


    """" ]1
    '~

    mi, quod pestis invasisset Conversanum civi tatem regni Neapolitani in provincia Bariana, recursumque ad S. Ro,>aliam jussu prsetoris Pa-

    \-i

    Vicinius

    et

    manifestius fuit

    quoda

    normitani, qui ante sacrum S. Rosaliae corpus, et ante statuam ejus in spelunca monlis Peregri ni multas semper faces ardere voluit in honorem SancLv. Majus et evidentius fuit pericutum sub initium hujus secuti, ut diSCO ex relatione Ms. R. P. Petri Marise Tagtiarini quam scripsit Italice et subscripto nomine confirmant die \\ Januarii anni 1711, tunc rector Panormitanse domus tertise probationis Societatis Jesu. Didicit ille factum ex ipso, cui imminebat periculum, sed uliquot annis postquam acciderat, ideoque
    ,

    imminebai Panormildnis anno I7i.'i, quando illa ssemit MessantB, Quantapieta /< intic Panormi imploratum sit Sanctse patro cinium, ewposui in Commentario nvm. 809 occa sionct- >/'" it\ hunc in finetn sacricorporis. (J"i>at /"< restat vero manifestum fuerit periculum
    pestitentia
    ,

    eccplicandum. 8sepe laudatus adjutor noster P. Noto sic i"f propositum nostrum hoc anno 1746, m Februarii Panormo Latine scripsit quod iindum lentio Mfnime tami
    :

    il

    itatia

    '

    olus
    ;

    emoTuoa
    i

    naucl

    ui

    mdi
    i

    xi.in

    Sejftembris

    Tomus

    II.

    sana

    ,,

    412

    APPENDIX MIRACULORUM
    ,

    S.

    ROSALLE VIRGINIS.
    prasstiterat
    )

    bwhh.

    nondum satis Messana Panorraura appulit, et Messanensi pestilentia, liberum hahio oxplorata paubuii cum Panormitanis commercium. Post deinde bubocos dies febri primum corripitur
    :

    anno mdccliv magna pietate


    cryptara

    ad

    sa-

    sacram cram S. Rosaliae Synaxim sumpsit, ac scuta Sicula ducenta ad ejus altare donum obtulit. Prsedicta autem omnia
    se

    contulit

    nem, clarissimum pestilentiae iudicium, in se deprehendit. Accersito medico, venam sibi aperiri pestis dolorem simulans postulat impetratque pernicioso quodam animi rubore tamen indieia
    ,
    :

    g-esta

    sunt, praetore Josepho Emmanuele de Viqui praetegintimiliis, principe Pulchri Montis rea de sua pecunia sacellum S. Rosaliffi in eccle,

    sia catbedrali seneis cancellis ornavit.

    minime

    dctcgit.

    Cum tamcn

    ex eo

    silentio

    et

    145
    gnae,
    est,

    metueret sibi ipsi et toti huic civitati maxime Ulacrymans ravoeat, votoque se divani Rosaliam si obstringit invisendi sacram ejue speluncam,
    convaleseat.
    ut

    At Ig-natius Migliaccius princcps Malvaqui proxime post illum praeturam adeptus quffi quotannis mense Julio solemnitatem
    ,

    pie credide-

    runt Panornitani, eique


    festivus gratet

    per quatriduum

    celcbrari
    et

    consueverat

    quasque

    persolverunt

    probatw

    .-

    [48 Rea mira!

    Cum

    in tot

    animi ag-itationibus

    paulum cunquievisset, ubi e .somno evigilat, pestiferum tumorem jam evanuisse, et se sanitati hfutum advertit. Servatricem suam u p r0 i agnoscit :e lecto prosilit, et ad antrum statim
    pi

    mdccxliv ad impediendam periculoso pcstis tempore populi frequentiam fuerat intermissa) anno mdccxlv maxima cum pom-

    anno mdccxliii

    s.

    Bosalies,

    ut.

    spoponderat, accedit,

    et

    ljetus

    deindc Mcssanam remigrat. Totum id autem sidonee, reetituto Messanensibus lentio involvit
    ,

    pa quinque continenter dies celebrari ju^sit, innumeris prope homiuibus, non ex vicinioribus modo sed ex remotissimis etiam Siciliae urbiturmatim Pauormum confluentibus. Totius bus eoleranitatis narrationem typis mandavit Petrus la Placa, P.mormitani senatus cancellarius, sub
    , ,

    eommereio, oranem rei seriem non sine lacrymis narravit reverendissimo patri P. D. Georgio
    *

    hoc

    titulo

    Trionfi di S.

    Rosalia

    V. P. do-

    matrice della pestileuza etc Panormi apud An-

    Caiucoio

    abbati

    eongTegationis

    Montis

    Oliveti,
    ,

    tonium Epirum mdccxlv

    in

    4.

    Sed et po-

    qui ct ad rae
    in B

    retulit.

    Idem

    ipse

    Caiuccius

    qui

    Messanensi
    S

    contajrio fuit,

    Rosalia prsdicat, cui

    servatum se etiam tabulam accepti benesanctuario

    pulus Panormitanus, editis pcr illos dies plurimis Iffititiaa siguis, haud parum solemnitatem
    curaulavit. Visebantur passim per vias ac

    domofaces,

    ficii

    testem

    cura in metropolilani templi sacelKi'('t.ca:


    . j

    lo,

    tum

    in

    ->!

    u nc:u

    gratus

    rum limina constructEe arae coruscantes qua aquarum qua ignium festivi lusus
    , ,

    erectae
    ,

    appendit.

    me
    Iih-s

    SCripsit

    Idem xvn Julii ejusdem anni ita ad Quo tempore Messanae contagiosa
    :

    Basviebat,
    :i|ipulit,
    ,

    quidara Messana profugus Panorin

    denique multo artificio mcles quamplurimoe in quibus collatum urbi a S. Rosalia beneficium ante civium oculos ponebatur. Simile quid iterum
    praestitere

    iiiiimi

    publico

    valetudinario cx peste
    ;

    cives

    ajgrotavit
    stifrruin

    ac tandem convaluit
    nulli

    quin tamen pein

    Augusti.

    Cum enim
    ,

    Panormitani eodem anno Nonis hoc die per singulas pene


    ,

    morbum (qucm
    iliius
    S.

    detexit)

    eos

    urbis vias, plateas

    qui sibi minlstrabant, derivaret,

    Quidam

    e nostris,

    vicos, ang-iportus ubicumque icones bcatissimae Virginis sunt (sunt autem

    suppresso profug-i
    ravit,
    qUffi

    nornine, rcm totam nar-

    innumerce) festa quotannis exhiberi soleant


    ctaculaj hoc anno

    spe-

    plane

    Rosaliee

    erga

    Panorrnitnnos

    una cum B. Virg'ine


    ,

    bi'111'iicrut.iiiin
    /,</

    haud parum continnat.

    saliam

    quoque expressere

    RoPanormitanae urbi in
    S.

    aaiem
    Hi

    /;c-

    patro
    tiota

    se

    Eso dictis satis colligitur, non inanem fuisPanormitanorum formidinem tempore istius
    '

    '

    praesenti discrimine opitulantes,

    tum beneficium

    ut videlicet tanutriusque patrocinio referre se

    cinioS.
    Utt

    t rcptut,

    fnestilentim, sed manifestum fuisse contaqionis r .... ^

    profiterentur acceptum.

    periculum, ideoque pie adscribx potuisse


    snVuc patrocinio, (juod

    S.

    Ro-

    immunes fuerint a contaopem supplices imploraverant, gratias merito persohttas esse. Protixum C esset, minusque necessarium est, omnia huc transferre, qum in gmti animi signiflcationem pr&stigione, eidemque, cujus

    CAPUT
    Prseter

    X.

    tcrunt Panormitani, <>o prriculo perfuncti. Qitapropter pauca solum a P. Noto communicata ex epistola hujus anni transcribam, pr fvmonens ta-

    Panormitanos

    alii

    quoque

    Siculi ipsique

    Messanenses tem-

    men

    varia

    jam

    facta esse anno 1744 in


    Rosalie?.
    :

    honorem

    Immaculatmet 8. spectant ad annum 1745


    Virginis

    At sequentia

    pore pestis, anno


    nae vigentis,

    1743 Messa-

    Die xi Januarii anni pncteriti mdccxlv fqui dies solemnis est Panormi ob servatam hanc urbcm ope S. Rosalice a terra3 motu anni mdcxcui extraordinaria in)

    Sanctse patrocinium

    implorarunt; nec frustra.

    diota
    g-iosis

    est supplicatio,
    familiis,

    cleeo

    in qua prajeuntibus Reliac cupitulo, ac subsequen-

    Panonnitano senatu, S. Kosaliie reliquite a metropolitano templo ad senatorias usque rcdes cirOumduotffl aunt, ubl digestu uudique luminaria,
    ac ludriol Ignes festivo strepitu pompam auxere. Die xvi Maii ( in quem eodem anno MDOOZIV i . u cidit festum patrocinii S. Joscphi totius Sicilia patroni) sublato jnm omnis eontagionis metu
    ,

    Porro

    expurgata oum reliquia fiuitimis oppidis" Mcssana Panormitaiue urhis reserat sunt portffi omnes, ac deinoeps portarum ablatie custo,

    atque

    non soli Panormitani tempore pestis Messanensis ad patrocinium S. Rosalias confugiendum censuerunt; sed alii etiam id fecere. Imo vix dubitare possim, quin id factum sit per totam fere Siciliam si non ubique communi ac publico consitio, certeprivata multorum pietaie, prout etiam hic Antverpise factum memini. Lubet pro exemplo adducere civitatem Alcamum,
    ,

    Sancta Alcami

    patrona

    electa

    ob }ie$lem

    Hfessanxvi-

    gantem: idemyue
    altbi fa-

    ctum-

    quam anno
    :

    dire.

    Sequcuti

    vero

    die

    xvn Maii

    excellentissi-

    1625 post acceptas S. Rosaliaj reliquias peste tiberatam dixi in Commentario num. 376 Alcamenses enim anno 1743 die xv Jw
    lii

    mus senatus, (quod

    pubticum
    quotannis

    decessor

    suus eodem

    nuncuparunt
    festivitatem

    votum
    inventi

    die

    di

    celebrancorporis, idque

    DIE QUARTA 8EPTEMBBIS.

    idqueper notarium Josephum Blasiin Actarefem voluerunt, additis subscriptionibus prxcipuorum magistratuum. Ex Actis hisce, qu<v mihi communicata sunt, pr&fationem huc transfe-

    413

    Cum contagiosa pestifera labe ha?c civitas : laborasset die ix Julii mdcxxv, beatissim "Virgiuis Mariae Miraculoruin, ejusdem principalis pntronae, ac divas Rosaliae intercessione liberata
    ro
    fnit,

    mansisse incoiumes, idque attribuunt patrocinto S. Rosalire, cujus penes se habebant reliquias. Prtmo D. Franciscus Carrascon, armaturx mihtarts tnspector et senator Messanensis scripsit Messanoe anno 1743, xxx Augusti, sibi datas
    la

    " *

    fuisse

    ut omnibus

    uotum

    est,

    et litteras

    eminen. .

    Itosalise rcliquias, Quce, inquit, sunt unicuin antidotum, quod semper mecum gestavi, ac Deo per patrocinium Sanctre

    S.

    ctum

    me

    obstri-

    tissimi Joannettini

    regni proregis ...


    stantur.

    Cardinalis Doria, tunc hujus sub die xxiu Septembris tetanti benericii in prresenti

    agnosco, quod in hoc conflictu me semper iutrepidum servaverit et sanum. Idemi Se-

    Memor modo

    universali regni timore

    quo

    ejusdem causa morbi, a Messana vexatur, tremens ac fidens, ut eodecrevit


    ij>sam

    ptembris ejusdem anni scripsit, incredibile esse t quantam pestilentia populo Messanensi intulisset

    ruinam

    dem

    patrocinio tueatur,

    sanctam

    asseritque ssepe sibi per cadavera corrupta et mire foetentia eundum fuisse, quandoad
    i

    Panormitanam virginem Rosaliam quoque in patronam accipcre, et diem ejus inventionis xv Julii
    sibi sub iufra scripto soiemni voto festifacere et celebrare, et ut singulis omni aivo innotescat, ad prssentem actum devenire de-

    perpetuo

    vam

    senatum,ad valehtdinarium publicum, autdlia proratione muneris sui procedebat ; neotamm ofpcio suo deesse votuisse, sed mira animi tranquillitate omnia peregisse oblatum quidem sibi a chirurgo fuisse antitiotum, $ed reliquias S. Ho:

    crevit.

    Formula

    voti hisce plane

    est consen-

    cilise

    tanea. Hsec facta Alcami. Sed et in reliquis Siurbibus S. Rosali cultus est iustauratus,
    in

    saliie, miramque de ope ipsius fiduciam sibi fuisse pro antidoto; nec aiiud se voluisse, ne fidu-

    eamque Servatricem

    lanto

    rerum

    ciam illamvideretur minuere. Hssc pluribus verbisexposita sunt in laudata epistola. Porro quan*
    ta fuerit populi
    test

    dischmiue

    reliquae totius insulae

    Messanensis strages, colligipo:

    cant

    urbes agnoscunt et praediinquit P. Noto in epistola ad me data xxn


    1744.

    Maii anno
    Flumine Dio147 ny$ii et Mcspestis, $ai\.r, quando
    pestis sxvie-

    bat.

    Pergit deinde ad loca, \in quibus sxviit ita scribens Quin et in ipsa Messaua plures, qui ad ejus opem coufugeruut, vel Servatriccm vel Liberatricem experti sunt, de qua re nonnulla misimus sincera documenta. lu oppido etiam, quod Flumen Dionysii vocant, et
    .-

    Castiglia, quss ita habet Scripserat (senatus Messanensis scriba ad proregem Siciliiv) paulo antc (diem i Septembris an-

    ex annotatione P.

    ni 1743J usquc ad illum dlem viginti sex


    ter

    oiroi-

    duodeviginti passuum millia Messana


    colae

    distat,

    in-

    Messanenaem urbem peste obiisse. P. Hieronymits Maria 1'olara Societatis Jesu xx Martii anni 17-14 ita scribit Italice, sicut reddo Latine Locutus sum postea cum plurimis personis, hic MessanK similiter a malo servatis a S. Rosalia, cui se commenda
    millia
    intra
    \

    hominum

    peste correpti,

    S.

    Kosaliae

    opem
    j

    senserunt,
    et

    bant,

    ut mihi

    dixerunt.

    Multi

    etiam

    festum

    magna pompa
    :

    a morbo
    uiiqui etfam
    *

    celebraruut

    novum
    erigere

    sanaii patrooinio ejusdem.

    templum

    aceepti beneficii

    monumentum

    aggressi sunt

    singuli cives,

    ecclesiasticis viris

    ac magistratu praeeu.ntibus, iapides ad id suis humeris asportarunt. Hoc anno rursum memoravit

    sequentia

    In oppido etiam

    Messanse

    proxirno,

    quod flumen Dionysii, vulgo Fiume dinisi dicitur, haud pauci fuere, qui in S. Rosaliae imagine, aut
    in ejus sepulcrali pulvere adversus pestiferam

    150 Antea in eadem <'}>istota dicit laudatus Polara, se fuisse quasi oadaver animatumj non quidem febribus aut apcrtis mali pestilentis indi ciis,sed motesta inquietudine interna ; atque in eo statu volum nuucujHtssr S. Unsalia eadem vero nocte tam copiosum secutum esse sudovem, qui item nocte sequente continuatus, at indu
    1
    ;

    elanatota*
    ru n t

    xf ntr

    luem

    pharmacum opportune
    iionpauci cre-

    nacti sunt.

    menta interiora frequenter fuerint mutanda. Tam /inniter porro credidit, se Sanctx patrocinio fuisse sanatum, ut infcrius sic toquatur
    gratia
    milii
    ,

    148 Dignus est, qui raemoretur, doctor Joannes Dominicus do Joanne Panormitanus, qui oppidum patrocinio S. istud uomine domini Calogerii Columuae ducis Rotulix Oassarodis ac 'marchionis ejusdem Muminis DionyC sii administrabat. Hic mense Maio anno mdccxmii,
    diderunt se

    Pro

    facta, id juro ct attcstor ut fiaoerdOS

    miraoulo sanots virglnis Eosalioa oblig*atumque voto veniendi Panorraum, eundique peditem a radicibus montiaPers

    indignus,

    me

    vivum
    grini

    esse,

    \-

    Messanae cum moraretur, imaginem S. Itosaliae depingi curavit, quam die xiv ejusdem mensis ab illustrissimo domino F. Tlioma Moncada, Messanensis archiepiscopi generali vicario (nunc autem ejusdem urbis archiepiscopo) consueto ritu

    usque ad spcluncam,

    curandique colebrari

    honorem Sanctm. Mox addit de socio suo Petro Potara Societatis Jesu Itaetlam
    triginta Missas in
    i

    magistcr Petrus, qui item


    culo
    S,

    in

    vivis

    man.sii mira-

    Rosaliffi

    virginis.

    Jam

    initio

    epistoUe

    benedictam
    clesia

    ad

    proximum Fluminis
    transtulit, et sequcnti

    Dionysii
    die in
    ec-

    oppidum secum
    cathedrali

    pia

    vcneratione

    locavit.

    Post

    paucos dies Messanense contagiura illuc illabipene quingentos supra mille cives interimit. Gubcrnator oppidi, ubi duos e suis familis (quos
    tur, ac

    aegrotos inviserat, et pulsui

    haud semel
    videt,
    S.

    manum
    Rosaliae

    admoverat)

    peste

    exstinctos

    idem de se ac socio suo dixerat, ibique addit, se votum jam dictum nuncupasse cum socio, postquam S. Martinus de Andrea, ipsorum socius, correptus fuerat peste, qua obiit ix Julii anni 1743, ipsis ei assisteyxtibus. Quin et addit, seambos creditos fuisse peste infectos, etjam mortuos. Petrus Antonius Bova Societatis Jesu, qui peste correptus fuit et convaluit, ita ad fratrem
    iiiu-mtlii,)!
    suii.ut.

    opem

    postulat, et
    :

    cum

    reliqua familia

    servatur

    Puitornt) dffjrntrtn Ttatice sori


    17
    1

    quod eo magis S. Rosalise refert acceptum, quod deinde bis quotidie ex officio contagiosos omnes inviseret quin et ad expurgandfl
    incolumis
    :

    psit

    xi

    Apritis anni

    !)-

    mc

    possuni dicere,
    fcci,

    mihi,

    dum malo cram


    ci

    obstupefaclus, suggestum

    esse, ut

    confntfcrem ad Nanctarn nostraui. ld

    finitima alia oppida,


    cesserit.

    peste sedata, designatus ac-

    vovcns
    tisfeci

    pane ei aqua, cul jam sadie rn Septembris, nimirum in pervigitio

    jejunium

    in

    fuuseab iih 149 In documentis, de quibus matoimmunes, fit mentio, simitia fere referuntur

    mox num.
    Messanx

    147
    fa-

    Sanctse.
    16]

    fjnin et u tnul-

    Finem

    cta. Varii scribunt se inter evidentissima pericu-

    S. Bosoli;e

    pestilentuv istius etiam patrocinio a multis attribui, disco ex litteris

    ti*

    tmmlnutla

    iittoipettlhn

    jam

    "'

    414

    APPENDIX MIRACULORUM
    laudatis.
    :

    S.

    ROSALI/E VIKGINIS.
    oppidi

    jam

    P. Noto de hisce ita hoc anno ad Horatius Tarrianus, qui a secretis me scripsit Italico serest Mamertini senatus, librum edidit Memoria istorica del conmone sub hoc titulo Ibi pag. 110 n tagio della citta di Messina
    :
    .

    viis
    vit.

    secum abduxit, atque

    aerem purg-a
    sibi
    ,

    Idcirco cives omnes S. Rosalise, quam patronam adoptarunt, aedificando templo ea qua in altera epistola scripsimus, solemnitate ope-

    testatur a die

    xv Julii(quse

    est anniversaria in-

    imventionis corporis S. Rosalias) anni mdccxliji fuisse Messanae in dies sing-ulos morbi minutam

    Hactenus de iis, quse occasione pestis Messanensis 8. Rosaliai accepta referunnon sunt mitur, in quibus manifesta quidem racula varia tamen beneficia sic impetrata, ut

    ram

    contulere.

    vim, quod ejus cives in beatissimae Virginis, ac

    sede senatoria imag-inem


    S.

    Rosalia?

    affixerint,

    obtulerint. et utrique quotidianas preces in Misea Eadcru scribit auctor cujusdam libri Italici, cui " [etoria dell' anno mdccxliii titulus additque lib. 8 pag. 2C2 in eadem tede senato. . :
    :

    papie etprudentercredipossit Sanctse profuisse crediderunt Messanenses, trocinium, uti revera quianno 1730 Sanctum ritu solemni elegerant

    patronam. 153 Ceterum quam grata memoria Panormi-

    tjitttn

    Punor

    ria publicas
    se.

    ob id Deo gratias Messanenses


    epistola,

    eg'is-

    i confirmantur ex anni 1713 taudatus Horatius TurSeptembris rianus direxit ad principem Bartholoniaeum nam in ea prorsus Corsini proregem Sicitise die imminuta a xv Julii pestieadem asseruntur

    Ilsec

    quam

    die

    tani hactenus recolant istud S. Rosaliae benefi- in Sanclam cium ,ut urbi suse reliquseque Siciiise concessum, 1'atronam disco ex gemina hujus anni 1746 epistola. In snam jiielas. prioriP. Noto ita ad me scribit xvn Junii : Parari

    mitanorum

    jam

    coepta sunt, quas

    pro

    annua

    S.

    Rosaliae

    celebritate
    pti

    futuro exhibenda sunt


    beneficii

    mense. Acceid
    efficiet,

    autem

    recens

    memoria

    deque imagine S. Eoaali in sacello senatorum una cum imagine beatissimse Virginis locata, ac demum de utraque Patrona quotidianis
    ientia,

    H precibus invocata.
    si

    cenutio

    <
    jia

    1.'i2

    Tam

    hsec pestilentise

    imminutio, qusepas-

    iribniiiir

    sim xv Julii ccepta asseritur,


    '

    quam
    S.

    trooinio
    glni

    satio

    non diupost prsecipuam


    et

    integra cesRasa\v& festivi-

    iiiiiiKi-

    i-ulilt.f

    ct S.

    tatem,

    in ipso festo natse Virginis Marise se-

    cuta, testejam laudato

    Horatio Turriano, fececivi-

    runt, ut

    ulmusque patrocinio iiberationem

    ut non minore pompa, ac fortasse etiam majoanno praeterito solemnitas sacra celere, quam bretur. Hiec de festivitate corporis inventi, xv Julii peragi sotita. De qua celebrata ita deinde Magnificentissima omnium consensu scripsit fuit mense JulioannuaS. Rosaliae solemnitas, ad quinque dies producta, et novis aucta lsetitise ac pompae significationibus. Illud sane memoratu dignum, quod amplissimi principis terapli interior facies ab imo ad summura, non jam holo:

    muiti attribuerint Messanenses. Multi iniiio existimabant neminem peste obiisse in urbe Messana post diem iv Septembris S. llosaliae sa~ crum at me monuit P. Noto, unum deinde intatis suse
    :

    sericis,

    ut

    moris

    est,

    aliisque id

    g^enus ornati-

    notuisse, qui ecs peste ante contracta die vii ejus-

    dem mensis
    ptembris,

    occubuit.

    Hac de causa Turrianus


    afft.rit

    obducta crystallis, quse innumeris propemodum cereis luminibus repercussa, jucundissimum nocturno praesertim tempore oculis exhibebat spectaculum. Haec autem prastari jussit Ferdinandus Maria Tomasi et Cabus, sed
    tersissimis fuit
    ro, princeps insulaB Lampadusae et Palmns dux, hoc anno iterum prsetor, qui litteratorum etiam Mecaeuas in suis aedibus academium, sub nomino Piscatorum OretjEOjujm pridem instituit, in qua eruditam de S. Rosalia dissertatiouem quotannis habendam decrevit. Hsec in laudem Panormitanse erga S. Rosaliam pro coronide adjungenda duxi. Utinam urbes singulse sanctos patronos suos, si tanta nequeant magnificentia, pari certe pietate venerentur.
    ,

    integram aissalioucm recte

    diei

    vm

    Se-

    qua

    Virginis

    Nativitas

    ceiebraiur,

    quaque credunt Messanenses Epistolam ejusdem beatee Virginisad Majores suos detatam fuisse, ut notat Turrianus sed de ea hic nondisputo. De Flumine Dionysii hasc quoque scribit P Noto lllud etiam notandum, quod in eo oppido de;

    olin&re
    nostrffl

    visa

    eat

    morbi
    oflelo

    vib

    adie iv

    Septembris,

    Virffini

    sacro, quo

    effusissimus

    imber,
    e

    diu

    expetitus, e

    lapsus,

    pestiferas sordes

    DESANCTA ROSA VIRGINE


    TERTII ORDINIS
    c. s.

    S.

    FRANCISCI VITERBII IN JTALIA


    Mfc.^aEVITJS

    COMMENTARIUS

    I.

    Cultus Sanctoe, scriptores Vitae, Acta edenda.

    1'iKHuiiiiii s

    IHNO

    Ml

    '

    ii.

    CulUu
    1

    iii

    kd

    V
    i

    iterbium Hetruria in Ttalica civitas, provinr ii divi Petri caput t oelebrat hoc die olim civem, nuncpatronamsuam S. Roci.r

    terahoc, ut diximus die, quse summo cumapparatuac frequentissimopopuli concursucelebrade utraque infra sermo recurret. Porro inter sacros Fastos, qui hujus

    sim virginem
    ;

    Tertii Ordinis S. Francisci atumvit& sanctitate, mira< frequentia ac incorrupti sui corporis prodigiosa inte-

    Virginis

    me)i>',,<<-

    qux

    runtt

    Romani Martgrologii

    editiones, etsi

    eam
    ta-

    adeumdemhunc diem

    referant,

    non eodem

    gritate

    patriam suam

    ittustravit.

    Duplici apud

    iti es Qaudet fesi s\ <s aitera vi s Martii, queesine ulla solemnitale peragitur, al-

    men cumtitulo annuntiant. Editio Plantiniana Antverpiensis cum Notis eminentissimi Baronii excusa anno 1613, eam Sanctam appellat Vi;

    terbii

    DIE QUARTA. SEPTKMliHlS


    twbusanctieRosaevirgrmU.-rtf rtia?,jMa?ea?earfcOT officina prodierunt, Beataa dumtaxat titulum trinit

    416
    et
    inAVCTORK

    buunt hoc modo

    Ad cujus {S. Ros*e) commendationem famam aliqua enarrabo, quse iu quibusdam


    :

    cs.

    Viterbii beata? Rosas Virginis.

    Eodem modo
    et Officiitpro-

    legit

    archiepiscopus Hydruntinus

    Franciscus Maria De Aste in Disceptationibus in


    priit.

    Martyrologium Romanum. 2 Contra Arturus in Martyrologio Fransciscano Sanct titulo insignit, ita scribens Viterbii
    :

    strumcntis antiquis a ride di-rnis et devotis relata inveni atque fideliter eonseripta, si<-ut supra dictoe personse , se a supra dictte virginis Rosas ore
    audivisse et vidisse testata- sunt. Personas has auctor nusquam nominatim prodit , uti nec se ipsum : sed quisquis ille fiterit, Vita digna visa est,qux in Processu exammnnda et idoneis testibtts

    sanctae Rosa; virgiuisTertiarise qugehumilitatis et pietatis operibus vacans, spiritn prophetico, sig-nis:

    que admirandis emicuit Arturo consonat laudatus archiepiscopus in Martyrologio Franciscano, Castellanus in Martyrologio universali, et

    ex constanti fama confirmanda proponeuna cum Processu cui nt descriptam ex autogrnpho


    , ,

    retur
    5

    Itlam ipsam
    ,

    dian\ inserla est

    Vita

    cum

    Codex Usuardinus manu scriptus Hagenoyensis anno 1412 exaratus, apud Sollerium in Additionibus Usuardi. Sed undecumque hsec variatio in Romanum irrepserit, Rosa> titulum Sanctm legitime competere, satis superque constat tum ex summorum Pontificumtitteris ac nominatim Sixti IV, quas per decursum recitabimus, tum ex Officio Rosjb proprie a sacra rituum Congregatione anno 166S pro universo clero cum seculari H tum Regulari per Viterbiensem dioscestm conces' so, et a BenedictoXTIIanno 1728 ad omnes utriusque sexus fideles, qui ad Horas canonicas tenentitr,pertotum Ecclesiasticumstatumet Etruriam
    extenso.

    POCf*3'4 ca-

    quod apud moniales in monastcrio s Rosoa Viterba a$servatur} curantibuspotissimum Possino et Vannio Societatis noshw presbyteris, ad ma)ores nostros transmissam habeo. Antiquum amplumque esse autographum testatus est R, 1'. Dominicus Brunaccius per provinciam Romanam Socieiatis Jesu tum temporis pr&positus Provincialis in epistota ad Papvbrochium nostrum Roma data anno li>7(i Diffloultas, putissiinquxt
    ,

    nonfeaifonfa

    ma.

    qutc se otr<Tt in tleseribeiulo

    Processu

    l'or-

    mato pro canoniaatione Sanctai Imjus, esi, <|ium1 integrum et aatis amplum volumen evadat, prsater
    difflcultatem oaraoteris anti<iui. Ex hoe ultimo capite factum reor, ut qussdam in apographum nostrum memla irrepsvriut, quorum aliqua ma-

    Ex

    his

    inquam

    satis

    superque constat,

    SanetEe titulum Rosae deberi, quandoquidem tam in prmfatis Utteris, quam in Ofpcio constanter
    illo

    nu propria

    eorreaiit

    P.

    Vannius, emendaturus
    licuisset, Prooeasum,
    S.

    Scnptoret
    tat

    Vi-

    gaudeat. Idem videreest in Officio cum Ovtava de ipsa recitari concesso a sacra rituum Congregatione anno 1748.

    omnia, siper sanvtimoniales


    ait in epistota

    anno

    L68I

    data,

    Rossa desori-

    varii.

    li Svriptores, qui Sanctae nostrm meminerunt, longa serie recenset Arturus supra laudahts ad prmsentem diem, et Waddingus in Annalibus Mi-

    ptum ex autographo penes me habeo, Non lieuit couferre totnm exemplum cum exemplarij
    quiamoniales Yiterbienses institerunt, nt
    remitteretur
    puas.
    6
    .

    -i

    issinie

    curavi, ut

    conferrem partisproaol
    indt intn

    norum adannum \%~>i num. 17, ubi etiam monet, plures de ea exstare legendas Mss. et excusas incertis auctoribus, ex quibus simul et ex Processu vitm et miraculorum unam compegisse ait Hieronymum Victorium Viterbiensem canoni cum negat lamen eam suo tempore excusam fuisse. An edita jam sit ignoro. Petrus Coretinus Viterbiensis Vitam Virginis ex professo conscripsit sermone Italico ex processu iltius, utait, aliis;

    Qttapropter lectorem rogo, ut ignoscat mihi,

    hilio

    si in

    cognominibus, ao nominibus propi 'iis citan doritm lestium. /uuc inde rrne<'n>, e,i enini /irnet c>/o

    doio

    pter characteris difftcultatem

    ssepe

    et

    ipse

    verosimiliterdivinaredebuimus. Pneterea videntur qusedam in nostro apographo ilesiilerari


    :

    id

    que authenticis monumentis cotlectam quam anno 16:38 Viterbiensibus typis edidit. Verum ea suis mendis non caret, prout ex iis, qum per de~ cursum animadversuri sumus, manifeste patebit. Eodem idiomate Vitam evulgavit anno 1077 Camiltus Maria Rinaldus Florentinus e Societate
    ,

    vero ex eo suspicor, quod Coretinus aliquaeco Processu narret, quse ego in exemptari nostro nonreperm. Eamdem Vitam habuit eminentissi mus Baronius, prout ipse testatur in >t<>ttx ad

    Martyrotoginm
    bens
    :

    Romanum ad kuno diem


    :

    sori-

    Accepimusejua Aotaabecolesia Vlterblensl... Inted axiab.7w nostro tamen Est eorum exordlum apayrapkn pr.r/htio qUSBdam />r,rfi /t/ ttr quiS
    ;
    ,

    nostra sed cum is Coretino nimium credulus a<i hmreat. eodem cum ilto habentlus est toco. Vitam aliam Latinv excudit anno 1698 Antonius Gian:

    '

    Ouoniam ut att An^iistinus vl reote, n\ fattor; nam assignatum ab eminentissimo initium


    incipit
    : :

    nellus nostrm itidem Societatis. Profitetur hic in prmfatione sua, nihil se scripturum, quod a Vitse
    itlius historicis

    sic kabet Lnter aliasautem quse particuta con jn/icl/ea aiitem srrmonis prOSeCUttOnem, "<>" c.r
    i
    :

    ordium denotat.
    1

    sumpserit

    aut certis monumentis non deverum inter itlos primum locum ei;

    Pr/rfa/.r

    it;r

    snhncctititr fratjnietit ina quott-

    inid

    dam

    dem
    Aeta priora
    autlientica

    Coretino tribuere videlur

    unde ipsius
    S.

    his-

    torica fides in atiquibus vavitiat 4 Exstitisse quondam authentica

    quod per de cursum Vitam sccundam appellabimus. Hujus auclor exorsus a referenda, in quam Sancta ini/i/irmilate e./tasvs tit e.a hahitai enar rat;deinsusceptum Deiparsejussu Tertiariarum S. Franvisci habitum cummultiscircuni ,!<<"/"-. quse ad fabutasproxime art tii ,,/ describit rursus ccelestes apparitiones immiscet, Denique 8. Virginis exilium, adventum in castrum Suria num, r/ deinde <<> Vitorchianum refert. Sim ad priorem Vitam remisso lectore, qumdam subdit miracula. E'j<> vitam priorem utpote magis con einnam, t,ti<-<jriiui. et sinceriorem edam t itata men, utin annotata translatv/rus sim ea t qusese*
    citlerat
    , ,

    atterius Vitse ejusdem Sanctte,

    Rosa; Acta,

    perierunt.

    qum dudum perierunt, hahemus ex Processu pro


    canonizatione
    iltius

    instituto,

    jussu
    vit.n

    Calistt III

    PP.
    Ro.-Le

    anno
    :

    habetur
    in

    quo Item decimo; quod


    1157;
    in

    articuto
    dictse

    10

    sic

    it

    beatae

    pluribns autbenticis

    scripturis

    antiquis
    <'t

    una cum ejus miraculis


    vijatis

    cum

    descripta easent

    anuotata, ex neg-lig-entia et calamitate dict ciViterbii

    busta; et quod

    deperdita fuerunt el igne oomd<- hoc est publica vos et l


    ,
    l

    mc rreparabilem aliquantutum leniverunt, sivera narrat auctor Vitm manuscriptm de quibus ila memimonumenta
    Jacturam
    /

    cunda

    Vita seu

    vere seu fabulose reliquis

    su-

    peraddit.

    Suie Vitm subjungam aliam

    in Offtcio

    Sanctm

    , ;

    416
    AUCTOfll

    DE

    S.

    ROSA VIRGINE.
    ctasse dicitur. Contra

    c. s.

    nocturniper Sanctx proprio in lectiones secundi primx diei non recuOctavamdivisam. Lectiones
    quia reliquiarum quoddam aliis impesunt dies quintus, sextus et septimus proprias non habent suditi Oflxciis lectiones totidem persunt ilaque lectiones duodecim, quas numeris edam. Prseter hsec Acta habe-

    Lucas Waddingus Annat. D tom.Zadannuml2b2 num. 6, etposteum Minor.

    dam

    compendium
    :

    distinctas

    mus etiam Processum,


    stat.

    In priori ordine deB8 potens patrocinium impelrata longo testibus conlegatis examinanda et a fide dignis ffrmouda r.rhthmtxr nt poslcrion ca ipsa Uttft testimonns, Vita idonearum personarum

    qui duabus partibus coninsignia miracula per sanctrn Ro-

    Arturus in Martyrologio Franciscano statuunt, 1252 protrahi non S. Rosffi obitum post annum Probat id Waddingus ex litteris ab Innoposse. Decembris centio IVdatis Perusii vn Kalendas qui annus in Christi anno io Pontificatus sui, laudatus An1252 incidebat. Litteras has profert
    nalista
    citat

    ex Reg. Vaticano epist. 240. Easdem reOdoricus Raynaldus tom. 13 Annal. Eccles.
    7

    addatum annum num.


    ,

    citans in

    margine Ub.lQ,

    Sanctm
    que.

    ^.rrjuran^onJrr/josi/o^u-obanlio^COnfirmantur'

    Primam partem totam excudam; secundam cum enim in plurium, quam ducentorum sexaginta testium examinatioconsutto prmtermittam
    ;

    eanibus, responsisque tota consistat, continua rerum terminorumque repetitio inv.tirumdem

    Antonius Bremondus in Bullario epist. 240 FF. Prsedicatorum tom. i, pag.Z\$desumptas Ex archivo Ordinis lib. A. Fol. 730. Epistolam hanc, quia prxsentem controversiam dirimere videtur, totam ex laudato Bremondo huc transfero. 10 Innocentius episcopus servus servorum Dei, et dilectis filiis Priori Eratrum Prsedicatorum
    et
    ,

    el

    probatur c
    -

    cpiitola Inno
    centii
    t

    lem operi molem, lectori nauseampareret. Neque tamen hinc aliqua exparte studiosus leclor frauhabent dabitur; nam quidquid testimonia ilta singulare, autscitu dignum, idomne in annotatis
    suo quodque loco reperiet.
    V.

    archipresbytero S. Sixti Viterbien. salutem et apostolicam benedictionem. Si * in Sanctis suis mirabilis et benedictus in secula Deus noster ve-

    Waddinr)

    Sicut

    nerandse memoria? Rosam


    in hujus
    vitae

    ter

    mundanos
    floris

    virtute ac fortitudine solitudine dicitur solidasse, ut inincursus et vitiorum illecebras vir-

    ginei

    dua
    ;

    integritate servata', per virtutum arimmaculato calle pertransiens ac nitorem in

    II.

    AnnUS

    SanCtae natalis inCertUS:

    conscientia perferens, foris aliis velut rosa redoluerit per exemplum, ac tandem secuudum pietatis

    fidem
    choris

    thronum
    virg-ineis
    ,

    gloriae

    emortualis inquiritur.

    rit,

    sociata;

    conscendere merueprout clara miradivina bonitas

    culorum indicia
    operari
    Anni
    et

    quse in terris

    dicitur

    protestantur

    ne

    Iucerna

    sub

    natati*

    Nusquam

    in Actis aut Vita S. Rosae, quee legi,

    modio lateat, sed luceat ad veritatis ag-nitionem


    infidelibus

    emorluaUt
    ffl-

    muiquam
    primuntxir
    in

    mOMTMti'

    tii autltiniiri*.

    certum nativitatis aut obitus itlius annum consignatum reperi; nusquam reperit Waddingus Ordinis Minorum Annatista. Posterius testatur aperte toyn. 3 Annalium Minorum ad annum'1252 num. sic scribens Omnia, quns ciriiinfcruntur, cjus Acla consului, ut Vitam Ms,, neque quffl servatur in moirasterio, in quo jacet;
    :
    i

    his sane
    filius

    et fidelibus ad fidei fulcimentum miraculorum sig-nis ac prodig-iis dilectus Electus, clerum *, consilium et populus
    ,

    alii clertis

    merito , quin potius meritorie excinobis humiliter et humaniter supplicatati , runt, ut fidelium testimonia super ipsius novellae Kosaj fragrantia, videlicet vitse meritis et miracuViterbien,

    ullibi

    habetur c\prcssum certum mortifl tempus.

    lorum

    assertionibiis

    recipi

    faceremus. Ita quod

    Alterum suo de natali anno silentio satis indicat. Waddingo consonat Vannius Societatis Jesu, in litlrris suis ad Papebrochium anno 1GSG, in quibus testatur, quod neque in Yita ineerta Processui
    Calisti 111,
    \is,

    qwe

    felicitatis potiri

    creditur praraiiis in Ecclesia

    triumphanti, in militanti quoque honore cougfruo celebris habeatur ; et quse gdoriosa Dei Virg-o coram

    neque
    *'(

    in ullo

    authcntico scripto (quam-

    monumenta, quw in archivio apud moniales S. Bosffi servantur, recenseantur anni diligentissime examinaverim
    inquit, orania
    Viterbiensi
    J

    hominibusclaruit, pia innotescatpatrona pro hominibuscoram Deo. 11 Nos ig;itur ipsorum laudabile votum fa- proexammanvore benevolo cupientes prosequi, cum in re dis Sanct* vitam profundi judicii tanta expediat maturitatis ta et miracucautela proeedi
    ticffi
    ,

    nativitatifl, obitus,

    ao tranalationis H Rosa?. Incerta


    obiit, ,vtas.

    ut his

    qni perversitatis haere-

    fis

    scripta.

    ivque

    est,

    in

    qua

    Quare nescio

    quo

    fermento corrupti loqui audent mala de boet in


    electis

    fUndasnento nitatur Coretiiws, </t>m Ub. i. cap. i confidenter ait, illam anno 12-10, verno tempore sut> Pontiflcatu Oregorii IXnatam esse dumque lit'. 3, ca/i, 10 rrhtt r.r tripode asserit, eam:

    nis
    site

    ping-ere

    maculam

    ut

    Eccle-

    sponsae

    Christi

    species

    decoloretur in

    memin

    bris,

    nullus
    :

    insultandi fidelibus

    aditus relinqua-

    tur

    discretioni vestrae, de

    qua plenam
    per

    Doscrivi-

    detn

    anno L258, vi Martii, cum annos septcmdecim, mensesdecem />h>s minus numerarett rivere
    desiisse,

    mino fiduciam obtinemus,


    pta

    apostolica

    mandamus, quatenus super

    ipsius Rosae

    Coretino nihilominus adstipulantur Rinaldus et Oiannellus, sola ipsius, opinor, ducti

    ta et miraculis testes fide digraos atque legitimos,

    quos undecumque produci contigerit


    tiis

    coram vovobis

    auctoritate.
    \'ai

    bis legitime recipere, ac de sing-ulis circumstan-

    i* de

    tmorfuafi an
    tio

    variant,

    lentinlir

    Ast alii scriptores in /igendo emortuali anno Marcus Ulyssipponensis in Chronicis


    j>artc 2 lib.
    2,

    juxta

    interrog;ationis

    formam
    ,

    quam

    WttdOngi
    exponitur

    SanctSB obitum Bzovius tom 13 Annat. anno 1264 illigat Ferrarius i>i (\italogo Sanctorwn Italue ra>>' p>i>lic Nonas Scptembris post annum salutis 1254, AJeaxindro TVsummopontieminenfice, ud Sponsuoi migrassc cristiotat
    C0p,
    1")
    :

    Minoruat
    r,t

    annum

    1261 statuit:
    :

    sub Bulla nostra transmittimus prudenter examinare curetis, et ipsorum dicta fideliter in scriptis redacta, et sub propriis inclusa sigillis, in iliwrsis locis caute servanda deponere studeatis douec praedictis Electo clero, consilio et populo uobis supplicantibus vel motu proprio *
    , ,
    ,

    ea viderimus requirenda, ut tiinc eis inspectis,

    nostro

    tissimus Baronius in Notis ad Romanum Martyrologium, nullo anno assignato S. Virginem ad

    secundum Deum, prout motum nostrum


    rius

    res cla-

    nota

    formaverit

    in
    ,

    negotio procedamus.

    Alcxaudri IV tanpora pervenisse, arbitratus est, quodtamenpostea, ut num. 27 videbimus, retra-

    Non

    obstante indulg-entia

    qua

    tibi

    filii

    Prior

    specialiter

    , :

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    specialiter, vel Ordini tuo generaliter a Sede apostolica etc. Datum Pertusii vn Kalendas
    *

    417
    confirtcr.TOHI

    nam

    nunc sententiam nostram ulterius

    Ponlificaliu

    Pontificatus nostri

    nostri
    fiabent

    non

    Decembris * anno decimo. Ejusdem pror-

    memus.
    LS P. Vannius e Societate nostra in lir is ad Papebrochium iv Kal. Julii IGSG Roma datis duas recitat in hanc rem epistolas. Prior qum ejusdem est Tnnocentii IV ad Priorem S. Matthmi Vi-

    c.s.

    wtfmtta tw
    ttta ri alia
    tpiitola ejui-

    WadRay-

    sus tenoris hsec epistola est apud


    ,

    Waddingum

    et

    ding.

    e(

    naldus.

    Waddingo
    adhxremus.

    Raynaldum prxterquam quod lotum iitulum prmfiamm non habeat. 12 Ex hisce Innocentii litteris assertum suum
    sic

    dem tnnocen-

    terbiensem
    filiffi

    probat laudatus Annalista Minorum Ex quibus inqutt evidenter deduxerim, vel anno prnecedenti (1251) vel hoc ipso defunctain. Quippe
    : ,
    ,

    ita habet Dilectie uobis iu Christo abbatissa et couvontus mouasterii S. Mariffi Viterbiensis ordiuis S. Damiani sua nobis con,
    :

    in

    Vita ejus a pluribus desoripta refertur

    accepisse
    incidit
    iu

    ab angelo
    finem

    mortem

    Friderioi II

    eam qme

    questione monstrarunt quod Petrus du-tus Caputostoprcsbyter eerlcsuv S. Marije de Podio VHerbien,

    si.s

    auetoritate
    ,

    propria

    juxta nionnstnium

    ea*

    anni aiccl. Cum vero sub finem hujus committitur a Pontitice ut miraculorum ab ea patratorum efformetur processus,
    ,

    rumdem quoddam nem .... operis et


    ,

    ffldificium.

    post denunciatio-

    appellationem ad nos legitime intcrjectam, prsumpsit construere, iu ipsius monastcrii

    fit

    ut

    proxime praterito vel hoc ipso anno


    ;

    (1282) in-

    non modieum pre^judioium et gravamen

    ter vivos esse desierit.

    tentiee

    Bucusque ipse, cujus senego subscribo quidenim huic ratiocinio


    ,

    ideoque disoretioni
    ,

    nonvideo, nisiquispraedicte epistoLv aulhentiam in dubium revocare voiuerit, quodnemo hucusque, quod sciam, ausus est. Quin et ipse Coretinus quique eum secutisunt, miserc se torquere malunt quam eam ab Innocentio IV H fuissedatam negare. Authentia epiVtEt sane authenticam esse, probant tum alttolsrprobatur: latee supra a Waddingo Bremondo, ac Raynatdo citationes , tum locus et tempus quo data est.
    ,

    solide objici possit

    tuee per A.postolioa soripta mandamus quatenus partibus convooatis audiascausam, et appellatione remota debito flne decidas
    ,

    facions,

    quod

    di^creveris,

    per censuram eoclesia-

    stieam firmiter observari, Datum Assisii \ tdus Scptcmb. Pontif. nostri anno undecimo. Fuit hic
    Christi 1253.

    E
    .
    <'t

    Alterum ,quam exhibet Vannius epistolafn scripsit Alexander IVlaudati Tnnocentii succes10

    Alftandri

    IV,

    sor
    se
    sae.

    adepiscopum Viterbiensem. Em ea discimus,


    ,

    Nam

    g&dificium illud

    de

    qn<>

    IV anno 1243 mense Junio ad Apostoikmn Sedem evectus decim um Pontificatus sui annum mense Novembri 1282, quo epistotanotatur jam a quinque mensibus inchoarat. Quod
    Innocentius
    ,

    quoddam monasterium sub


    filiaj

    Innocentius agebat, fuisinvocatione s. Hoaccipe,

    Verba Pontiftcis manifesta


    abbatissa
    et

    Dilect

    in (.'hristo
    rii

    monialium
    Mattha'i
    ,

    S.

    conventus innnasteMaria) Viterbionsis ordinis S. Da,

    autem

    id temporis Perusii fuerit commoralus manifeste tradit Pagius in Breviario historico,

    miani petitione
    S.

    CQOD trarunt
    nostris

    quod cum

    1'riori

    Vitrrb.

    chronologico-critico Pontificum Romanorum, ubi pag, 3:20 et seqq. docet illum anno 1251 Perusium advenisse ibidemqae Romanis merito offensum subsequenti etiam anno resedisse donec tandcm
    ,

    1253

    Romanorum vim
    ,

    veriius concesserit Assi-

    sium
    centii

    ut habetpag. 326

    num.

    02.

    Prxterea Inno-

    IV jussu institutum fuisse examen pro canonizatione nostrse Virginis testatur Ciaconius tom. 2 col. 103 de Innocentio IV dicens
    ,

    Viterbii B. Rosse
    dae

    puellee Viterbiensis canonizuu-

    mandatis ut cx municationis inhibere cuiarcf, ne quis infi-a sjiatium mille passuum ad passum Communifl clrca omncs finea monasterio isti contiguos et vioinosj vel rogulnrem domonasterium seu oratorium mum trausfcrre praisumat si vero aliquod personarum reliffiosarum oratorinm seu domloilium aut claustrum infra prffidictum Bpatium csset conetructum cum in prajudioium prmdicti monaillud protinufl austerii constructum existcrct
    ,
    : ,

    dederfmUS literis in parte nostra sub pcena excom-

    examen commisit. Non exstant quidem Acta


    hujus jussu indicti veea forte ipsa sunt , quse ex negiiyentia et
    Pontificis
    ,

    toritate nostra faceret dcmoliri.

    Pctrus dirtus

    processus

    Caputosto presbyter Vitcrbien.

    rum

    quam

    infra

    quadam domo, prsdictum Bpatium obtlnetj et quam


    in S.

    calamitate

    civitatis

    Viterbii

    deperdita et

    igne

    monasterium
    abbatissae
    ct

    Rosa3
    nititur

    combusta in formato sub Calisto III processu


    dicuntur.
    confirmatur

    lieres religiosa^

    nominat quasdam mucongregare in diotarum


    ,

    conventus

    pra?judicium et

    gravanostri

    que

    Vaticinium quoque de Frederici obitu refert laudata s&pe Vita et ipse cum suis sequacibus Coretinus pag, Gi). Omnes etiam illud ansive die v Deno 1250 in vigilia S. Nicolai cembris editum (quamquam Gianneilus in Romanis numeris erret) unanimiter tradunt. Nec minor consensus est in assignando pricfaii irnperatoris fatali anno ac die qui fuit Christi 1250
    14
    ,
    , ,

    men; codem
    et

    Priore in exeoutlone nuiiidali

    proccdL-re negliffente.

    Quare

    preadictffi

    abbati^sa
    ,

    ut humiliter suppllcarunt supei hoc palrnia sullii-iindiin' curaremus. Quocirca fraternitati tuffi in virtute obedicntia? distrfctfl prffloiplendo mandamus, qua-

    convcntus

    nobis

    providcre

    ipsis

    tenus

    dictam
    in

    domum omnino
    aliis

    demollrl faciens,

    proccdas

    flupradlctia

    juxta dircctarum
    littcrarum.
    notiiri

    S. Luciat sacer. De eo Pagium in laudato opere pag. 310 num. 45 audiamus. Anno , ait , mccl Fridericus olim imperator in festo S.
    Luciffi
    xiii

    xm Decembris

    ad

    eumdcm
    jirimo.

    Priorcm
    v

    contincntinm

    Datum
    anno
    sli

    Anagniffl

    Kal. Julii Pontificatua

    Annus

    hic datx epistolw erat Chri-

    Decembris extinctus
    sentcntia,

    ut consi

    1255.
    17
    r,

    paucos excipias. Unde corrigenda est Ms. Vita, ubi ait Paucis autem elapsis diebus, nova fuerunt delaquod Federicus imperator haeta in Viterbium qui persequebatur Ecclesiarn Dei, in \\reticus r Nicolai defuuctus est. Hsec hailucinatio <, ilia B. scriptori oborta videtur ex eo, quod crederel, eodem die quo Sancta vaticinata est vaticinium
    cors est omniuin scriptoruin
    .-

    Hinc fiuit tirgn,nf',if.um. prorsus stiuiic iiii, quod supra ex Waddingo adduximus Innocentius IV anno Domini \Zh3jubet inquiri dessdifi quod Petrus de Caputosto in honocio quodam rem K. Rosaj moliebatur ut ex Alexandri IV litteris manifestum est. IHcto igitur anno Sancta
    ;

    quiblU oi-

    tctiditur obilt'

    fu.isse

    completum verum id ad ejusdem veritatem neidiquam requirebatur. Hsec per transen,

    nostra inter vivos esse jam desierat. Non potuit tamen itlius obitus ante annum LS6] accidisse, cum in proxime prsecedentis anni fine Frcdc, ici mortem prwdiccerit: restat itaque ut eam intra
    ,

    annos

    s.

    ROSA YIRGINE. D protulimus cum aliis authenticis qualia supra dicamus. Jam vero veannos 1251 et 1253 obiisse pugnant. Quid quod ilh ipsi toci, ex monumentis Caputosto statim a risimile nonesl Petrumde teia depromunt, semetipsos
    418

    Uh

    S.

    Virginis obitu subilliusinvocationemonastenum Necmagisverisimileest, haec sedifcare incepisse. ac moniahum ipsa Petri molimina , abbatissee
    detatas
    ,

    quibus sua adversani


    con/iciant, et

    manifestam in auctonbus suis per-

    ab ad Pontificem querelas obtentasque super re litteras et quidquid denxque eodem hac opere istse in disturbando ille in promovendo
    ,
    ,

    demonstrent? sonarum ac temporum ignorantiam specimina. Dabo In ita habet 2U Primus Processus articutus
    :

    primis ponunt, et

    si

    opus est

    paucorum mensium spatio fuisse Supponamus tantisper, diem vi Martn peracta. elapsos hinc us1*52 fuisse S. Kosae postremam anni v Idus Septembns que ad subsecutiproxime
    conati sunt
    , :

    dunt

    menses

    prmdicta omnia facile exigerevidentur.

    quod recolendse memonse ducentis ansancti Francisci de Viterbio jam civitate Viterbii tempore nis elapsis vel circa, in IV, et Fedenci 11 felicis recordationis Alexandri ormnda imperatoris vulg-ariter dicti Barbarossse
    dir.is

    probare inteu- rum Rosa tertn Ur-

    advertario-

    Remsic
    tubPonliflcaiu InnoctnlU

    etucido.

    fuit

    miraculose etc.
    de Viterbio
    ,
    .

    Et
    . .

    IV.

    Sancta nostra assignato anno acdie, atterumve mensem clerus poputusque post unum suam affectu Viterbiensis ex pio erga S. Civem ut vitam ac mirainstitent apud lunocenlium
    18 Obierit
    ,

    zatoste
    vit dici

    dixit,

    inter testes Nardus Mazquod pluries audi-

    quod dicta beata Rosa vixit ChristiaNicolaus ne tempore Federici Barbarossas. Item dixit, vera esse omnia et de Viterbio
    Ciaccie
    . . .

    recens cuta cjus examinari juberet , cum tam supeorum adhuc exstaret memoria. Ad iltorum xxv Novembris ptices preces missis ab Jnnocentio presbyter ,,,.:,/<,,, tnuu tittms patuit prmfatus ut arexcitari , ut canonizandse quamprimum , construendo B bitrabatur, meritissimse Concivi suae

    contenta, singula in dictis articulis et ejus Vita et maxime et recitando ea de verbo ad verbum, matreque qnod dicta beata Rosa nata ex patre
    Chri.stianis

    monasterium, pietatis palmam


    ret.

    reliquis prsecipe,

    Alexandri IV et Frederici Jacobus Alagistri Oddoquod bea- E dixit vera esse nis de Viterbio parentibus Viterbii oriunta Rosa ex Catholicis

    tempore

    Barbaio.^ee etc.

    Rursum
    .
    .

    Contra sanctimoniales veritse

    ne id in mo-

    eumdem Ponnasterii sui damnum cederet, apud a quo et anno tificem de injuria expostutarint,
    mense Septembri desideratas titteras adeptse sunl.Novem hi menses, qui interprioremposterioremque Ponti/icis epistolam intercesserunt nattccontroversice eoperducendm videntursuf/irr1258
    ,

    da tempore Federici Barbarossae vixit in summa virg-initate etc. Denique ipsa venerabilis mulier

    domina Margareta Petrutii de Viterbio abbatisvera esse dixit sa monasterii B. Rosk quod dicta B. Rosa jara ducentis anvidelicet Federici nis vel circa tempore Alexandri IV et Pluribus ne nauseampaBarbarossae vixit etc.
    . .
    .

    de itta in re, ut commode per/ici potuerint, quve optatum dictis litteris referuntur. At cum nec sic Atexandrum Innocentii sucfinem obtinerent, ad cessorem recurrere coactcV sunt. Eruditum tamen tevtorem hic monitum velim, priorem epistolam qui cum Romae ha$oo Vannii fide a me referri
    ,

    riam, referendis supersedeo. 21 Etfontem, ex quo contrarise sententiw propugnatores sua hausere at quam tututentus is ac personarum ex fosdo parachronismo sit confusione, quibus taborat, satis superque tiquet. Age, rem discutiamus. Imperium Frederici Bar: ,
    ,

    ex Processu
    << e

    <P<

    Vaticana Regesta potuit consulere, uti atias se con&uluisse testatur. Atque hinc corruit eorum sententia, qui, ut num. 8 diximus, S. Robitaret,

    barossx sive JEnobarbi, qui anno 1 90 defunctus, jam 60 et plures annos obierat , priusquam Ale1

    :uii ad Alexandri IV, qui Innocentio IV suctempora pcrrenisseexistnnant. Quomodo oessit


    ,

    sub A/exandri Ponlificatuvixisse potuit o cujus utique def nnctae canonizatione duos circiter annos ante ejusdem Alewandri Pontificatua/ Tnnocentius Viterbiensium rogalu examen C jusserat instituif Quomodo sub Alexandro IV cujusut Sanctsc nomine mon.rts.sc dicitur illa nasterium jam <-i-njcbatur sub Alcxandri deeessore9 Audiamus tamen quibus argumentis hanc nostratn sentcntiam eonveltere, suamque stabilire
    ,,11111

    xander IV Petri Cathedram anno 1254 conscenderet, illius, inquam, imperium cum ejusdem Alexandri Pontificatu contemporaneum stacum inter utrumque ultra 60 anni intuunt
    ,

    p,

    tercesserint.

    At error

    hic,
    :

    opponet aliquis, cirin priori

    ca sotum

    nomen versatur

    enim ex

    al-

    latis tocis expressis verbis vixisse traditur tem- F pore felicis recordationis Alexandri IV et Federici II imperatoris , quamquam illum Barbaros-

    ain culgariter

    dictum fuisse

    ibidem perperam
    ,

    conentur adverssB partissectatores,

    addatur. Atque ad hunc sensum explicandi sunt Freretiqui, qui Barbarossam dum nominant dericum II intettigunt. Si ita (necenim lubel cavillari) illum omnes voluerint significare ve:

    rum tum
    ^
    III.

    Refutantur

    argumenta huic

    sententiae opposita.

    etiam concedant necesse est omnes illos hac in re turpiter errasse, atque adeo eorumdem in assignando quo Sancta vixerit tempore, auctoritatem in his ipsis locis per se ipsam con,

    velli.

    22 Praeterea vel sic in alium incurrunt para-

    fiuovwn ivbli
    .,

    chronismum, dum Frederici II imperium cum


    RtAftuiMur

    <"Arf

    /~\uotqitnt hac

    in

    parlc adrersarios /xitr

    Aleccandri

    \Jnituntur
    illa

    Actis processus pro canonizanda

    S. Virgine nostra jussu CalisH /// instituti,

    Ad

    insertamqueiis Vitam pturimiaperteprovocant, tamquam adcertissima monumenta, aquibus nefas sit rccedcre quidquid his contrariwn profei tur, adea velut adamussim flectunt ac torent. Fateor eouidem non uno in iislocoas: i

    IV PonHficatu eonnectunt. Obiit ille anni 1250 mense Decembri hic vero non nisi 1254 eodem mense id est quarto post anno universse Christi Ecclesi.v coepit p/\vsidere quomodo igitur Alexandri IV, et Frederici II tempore nxisse dicitur cum imperator ilie sub Innocentio IV Alexandri i<>\v<!ecessore cx hac vitami;
    ,

    grarit.

    AvertitidprocutdubioeminenUssimusBa-

    indri
    ilta
    lis

    IV tempora pervenisse

    1,

    toritatis, ut

    Acta ab

    non tanUeapudmesunt non liceat recedere, dum

    ronius, qui in Martijrologio Romano ad hunc his Actisi ticiumerrore>>t tacitecorritjerc conatur, sic inquiens Claruit teraporibus
    :

    Prclerici

    DIE QUARTA SEPTKMBRIS.


    '

    419

    A Frederici imperatoris, perveuitque usque ad tempora Alexandri Papse quarti. Non dubiio quin huno explicandimoduma Baronio suggestum ambabus
    ,

    ipsa essetaetatis

    duodecim annorum
    :

    ut posset

    postmodum

    eam
    <;

    canoni/.are

    duodeam annorum
    vwos versabatur,

    ulnis amplexuri sint,

    quicumque cum Coretino opinantur: aiiamquippe, quaseseexpediant, viam non reperio. Verumtamen verba ex Actis relata aliud quidquam sonant, aiium sensum p?\v se ferunt.

    factum fuit. Itane vero puella S. Rosa adhuc inter

    ut

    Ponamus exemptum. Ecquis ex

    et jam de canonizatione ejus sohcitus Pontifex, supplieantibus dero concxho ac poptdo Viterbiensi, de ejusdem Virginis vita ac mtracuUs mandat juridiceinquiri

    posteris

    monta undecumque producta

    testi-

    recipi

    et

    nostris post ducentos annos tegens forte, atiqueru

    quidquid

    tempore SS. D. N. Benedicti XIV Pont. Max. ac Francisci I Augustissimi imperatoris floruisse ecquis, inquam, ex posteris eum eodem ilto tempore vixisse non arbitretur, quo ex divina p?*ovi:

    denique fien solet in processu Beatificationis

    Servorum Dei, diligentissimeobservari, utposset eam postmodum cauonizare? Notnts enimvero et


    inusitatus usque huc in simili causa procedendi
    ??iodus.

    dentia et ille universalis Ecctesiw, et iste imperii frsena feliciter moderabantur ?


    exparacltro-

    Romani
    ct

    26 Viderunl id Coretini tlefensorcs Gian?xelius

    <"'

    ,,,fl

    "'"

    nismo

    23 Quare ego sic existi?no, testes itlos omnes, testimonia recitavimus, ex communi quodam errore retulisse sanctam Civem suam ad

    quorum

    unum idemque

    te?npus,

    quo Aiexander

    IV

    Apo-

    stolicam Sedem, et Fredericus sive Barbarossa, sive II, imperium, ut arbitrabantur, simul tene-

    Rinaldus proptereaque, ut fidem facerent adsi?igida?vm illius sa?ictitate?n reourrerunt. Juverit ipsorum verba audire, Prior lib. cap, ls exorditur in htmc modum Cum Rosn supra quam cuiquam credibile est sanctitate exoeiie,
    i

    ret

    ut

    ei

    etiaiu
    erat.

    extra ordinem

    honor

    habere-

    bant;quodprofectonulla rationepotest subsistere.

    U Nec quisquam me ita opinantem temeritatis arguet, si pauca, quse ex preecedentibus in unum contracta repeto perpendere non gravetur. Ex communi certe errore factum essepatet, ut unanimi consensu Frederici II loco Barbarossam substituerint quid mirum igitur, si ex similihallucinatione Frederici imperium usque ad Alexandri IV Pontificatum extenderint prout re vera extendisse, citata verba clarius innuunt, quam ui uiterius debeat probari. Sane magis mirum est, quod Mnobarbum, irigintacirciter annos defunctum, antcquam Fredericus II imperaret, cum eodem Frederico confuderint quam quod j^osterioris hujus imperium pervenisse existimarint ad Alexandri IV Pontificatum, inter quem et dicti imperaioris obitum quatuordumtaxat anni inter, :

    anno ucolu, vm (imo xn) Cal. Deoembria idem Pontifex Innocentius IV Viterbium ad Coanobitarum S. Dominici pnepositum In prffiolaro S. Marim ad E
    g-radus coeuobio
    ,

    tur, par

    Quocirca

    eodem

    atque ad

    s.

    \isti

    arohipresbj

    terum apostolicas misit litteras, mandans, ut Eto sa3, tumduodcrim annos nata^, nrtacog-nosoereut
    ,

    quffiqueuequeTab infantia aupranaturaa virea ope* rata cssot universa desoriberent ( honor pruicipuue, et usquc ad hoo tempus quod noveS. Bosbb Viterbiensi collatua unicel rim Co?isonat Rinaldus, apud quem in annoiationibus li: ,

    stantiamex

    bro 3 adjectis leguntur sequentia, gua ad subItalico ve?*sa hic exhibeo: Qund autem Innocentius tam sinyularitcr cuni vir^inc Kosa eg-erit, factum est proptcivu, quod ijtsa in snis
    virtutibus
    ,

    sublimissimis
    gratiis esset

    el

    maximc

    jn-odi

    Bingularis

    cesserunt.
    miemiUm
    .

    dinnrio

    24

    Nec

    deest ratio,

    qua in errorem hunc

    labi

    nem

    prorsus

    agendi modo ordinarium

    unde par erat,utexoreximeretur illa, qusa om:

    modum

    sanotitatis

    <'\

    potuerunt. Alexander IV, ut infra dicemus, Viterbii commorans sacrum Virginis corpus e tem-

    cedebat. ltailli: ast vereor ne extraorttiitnrius itte honor vix utla?n fidem apwi eruditos inveniat.

    Maruv in Podio ad moniaies S. Damiani solemniter transtulit. Hinc natum /ieri erat, ut istius Pontificis nomen, tamquam optime de civitate sua meriti, in Viterbiensium ore, dum rfeS. q Rosa mentionem facerent, continuo versaretur. Cumqueex gratissimo hujus de Frederici 1 1 morte vaticinio ( quem, quia Ecclesiam Dei persequebatur, Barbarossamappeliare potuerunt ) constaret, eam sub itto imperatore vixisse faciie hinc induci potuerunt, ut crederent, sub hujus imperio ac illius Ponti/icatu claruisse prassertim cum Aiexander IV Innocentio IV, snb quo S. Rosam floruisse manifestum est, fuerit subrogatus. Quis
    plo S.
    ;
    :

    27

    Etvero quisiltam in

    vivis c?*edide?"is fnisI?i?iocentius in

    adaeiiarto'

    se id temporis, quo de ea

    data
    fo-

    "'"

    num.
    ris

    10 et scq. cpistota diserte assrr//,


    rosa

    quod
    ,

    aliis velut

    redoluerit per
    pietatis

    tandem secundum

    exemplum ao /idcm tlironum ^loria p


    socinta
    in
    terrifl
    ,

    conscenderc raeruerit, clioris vir^incis prout clara miraculorura Indioia quffl


    ,

    protestantur eto divina bonitas operari dioltur Quis , inquam , illam tum vixisse persuadrn
    ,

    sibi patietur

    quando de ipsins

    vitsB

    meritiset

    ?niracuiorum asse?'tionibus testes reoipijubebat Voalifr.r. It;i quod ( verba SUnt lunocrntii) qus
    felicitatia

    igitur certum
    fuissc tapsos

    me

    reddat, testes

    iiios

    tam dubios,
    ,

    potiri

    oreditur

    prffimiia

    Id

    Ecolesla

    in assignando, sub quo vixit Sancta, Pontificenon

    etiam
    Hcfutuxinr

    dum

    quis inquam id mihi persuadeat Innocentii IV titterie contrarium de;

    ctarant.

    25

    Pergamus ad alia. Dixinum. 12, contraruv


    , ,

    sententiie asser-

    triumphanti, in railitanti quoque honore congruo oelebria babeaturj et qusagloriosa DeiVirgocoliominibus claruit t pia Innotesoal patrona pro bominibus coram Deo. Poteratne Pontifea diserlioribus verbis SancUe obitum expi'imere ?

    mm

    retpoma dr
    ca buttavi
    Innocciilii
    1
    1

    tores malle se misere torquere

    quam

    Innocentii
    S. llosai

    hjaiinrrro qtuv sn
    g-loria

    (lum

    pi<

    tati

    fldexn

    tbronum
    locis

    IV epistotam
    examinari
    retinus
    tib. 3

    qua vitam ac miracuia

    conscendere meruit chorts virgineia


    felicitati.s
    ,

    jubet, negare.
    Vitse

    hunc
    :

    tibero fldem. Cocajnii 12 titutum fecit,

    En

    ta

    qua;

    potirj

    oreditur prsamiia Id
    ,

    Ec-

    quem

    ordiuat institui

    rnhhj PontiiVx innocentius IV processum de sanctitate Hosae viventis Dein post pauca ait: Mundabat per suam bullam Priori S. Mariae ad gradus ex Ordine S. Pominici et archipresbvtero S. Sixti VHerbienforut vitam ac miracula ejus describerenl si cum marentque processum de sanctituU* iliius
    Latiiie luc
    , , , ,

    qua ^^atione ilta inter morlates numeretur. Sane non aliter quatn d& defunctajam Virgine Bullam hanciniellexitemi nentissimus Baronius qui, teste Feliciano Bussi
    clesia triuiiiphanti

    nescio

    <" pertecta, Historia Viierbiensi parte i lib, Notam,quam in Martyrologio Eomanode coluit
    in
    '',
    i .

    Bc

    la

    adscripserat,

    ita corrigi, ut in
    ,

    Alexandri
    pervenitque

    locum

    Innocentiu.s substituerctur

    legereturque

    Septembris

    TomusIL

    B9

    120
    tl
    .

    DE
    a<l

    S.

    ROSA VIKGINE.
    quod Innoeentius conscribendee epistotse negotium vita aut morte facta eis dederit, nidta de S. Roseb
    mentione. Si

    tuhE

    c. s.

    tcmpora Innocentii Papas id laudatus auctor ita legi non qunrti. Testatur solum in correctionibus Mss. Romm in bibliotheca posteVatticellana, verum etiam in editionibus in Antverpiensi Plantirioribus et nominatim niana anni 1630, cui haec verha prsefigantur Postrema vero haec editio post ejus obitum nonnulla
    pervenittjue usque
    , :

    primum

    intolerabilis infidelitatis
    ,

    arguunt Apostolicarum titterarum ministros sed solide quse profecto non teviter asserenda, probandaesset. Sialterum, rem narrant non verisimitem, Namqui fieri potuit, ut Pontifextam
    singulari

    exhibct, quie reddenda


    editio
    '#<</<

    vel

    mutanda auctor

    ipse

    notavcrat. Innocentium etiam loco Alexandri legit

    Moguntina anni

    11131.
    ,

    28 Perspexere opinor Corelini defensores : quapropter ut sese expediant, rem mihi incredibilem comminiscuntur. Audiamus Giannellum l. i c. 18 disserentem. WadinInnocentio g-us, inquit, Rosam cura examinis ;ib
    commi.sse Vitcrbii morte priereptara credidit. Ve-

    argumenti hujus vim

    usque adid tempus, ut fatetur Gianprorsus concesso honore S. Rosam dignari volens nullum de peculiari hoc favore verbum fecerit apud illos ipsos, per quos hac super
    et

    neilus, nulti

    nere litteras suas conscribi mandabat. Adeone gligenter in re tam gravi tamque insolita procedebat Innocentius? Nefasesthocde tanto Ponti/ice

    afflrmare.
    31

    rum, cum hosce per auctores (Waddingum et Ciaconium) cxploratum sit pontificale diploma supra indicatum a summo pastore Inuocentio IV
    ,

    OttmdHw Superest, ut aliud, quo opinionem suam inanttasprx1 rt Prseter iau- [ensx[radi _ tuentur,argumentum examinemus.
    .

    datum perque ejus in Sanctorum ordine reponendaecaueam beatissimi patris Oalistl IH imperio cogniiam (quod latuisse Wadmgum, fateri
    :

    datum seepe Processum, de quo satis dispidatum ad traditionem provocant adversarii. Audi Giannelium l. i c. 18 Praiterea a majoriarbitror,
    :

    ((0(I[S

    <j e i,

    lsa\

    tuto,

    bus traditum accepere perpetuo


    sus dubitatione
    fui.-se,

    sine ulla pror-

    il

    necesse eet)
    perfm:
    c vita',

    liqueat, S.

    Virginem Innocentii eu-

    dicciidi sunt hipsi opinione librarii intransoribendis ab exemplari Apostolicis litteris,

    numeratam cum diploma Pontificium transmissum est E Kosam. Idem habet Rinaklus in additionibus pag.
    posteri,

    iuter

    vivos

    eam
    edi

    arbitrantes cxstinetam, eo
    ,

    quod

    in

    moresit

    poBitum
    talifl

    ob

    illos

    qui ex corpore
    ,

    diplomata

    qui error
    ita

    jam cxcesserint, Wadingo aliisque


    Vir-

    234, unde hsec deprompsit, seu potius vertit Giannelius. Quam antiqua htec sit traditio , non inquiro duo tamen mihi certo persuadeo. Pri:

    mum
    S.

    detnde

    scrlptoribus

    opinandi occusio fuerit;

    quemadmodum in ginis Vita, quam


    pslt P.
    ,Si'irt.;iti.s,

    liujus

    nou sequiparabilis

    natam hanc esse ex itta atia, ex qua Rosam ad Alexandri IV tempora pervenisse opinantur atterum est priorem iltam jam viest,
    : ,

    pntria dictione accurate dcscri-

    Camlllus Maria Kinaldus Florenlinus nostra3 arg-ute disscruit. Hucusque Giannel-

    guisse,priusquam dc posteriore hac Viterbienses cogitarint. Utrumque probo. Si verum est, Sanctam sub Alexandro IV diem suum obiisse,necesse est, ut ipsa

    lus.
    etoavillaiio>"'*

    etiamnum

    inter vivos versaretur,

    B0 Ihcc
    riis

    primum

    legenti

    mihi videbatur Gian-

    neltus dicere, Butlatn itlam


    ,

    postmodum a tibratntcrpolatam fuisse adeoqite cam, quam exhibuimus, non esse puram itlam quam ad Viterbicnses transmisit Innocentius. At poslquam
    ,

    ad/bntes rccurri, aliud prorsus deprehendi. Riualttus euittt, quem ille lutufat, tn additionibus ad
    tib.

    lico

    pag 2IU habet sequentia quse ex ItaLatine reddita subjitngo Quem juridicum Processum, ex expresso mandato Calisti lllcon3
    ,
    .-

    feotum, b3 Inepexiaset Waddinffus, haud difficulter cn ilidissit , illjun vixissc illo tempore quo da,

    ta fuit ( epistoia lnnocentii


    (j

    Rosamjam tum
    extraordinarius,

    fuisse
    si

    IV) ex supposltione defunctam. Non fbret oasus


    ,

    errassent ministri, qui dictum

    Breve exemplari desoripserunt. Curaque dari non soleat Blmilis facultas formandi processum publioum de vita et virtutibue, nisi corum qui
    ,

    jam drluncti sunt, hinc facile illis ministris fuit in hunoerrorem incurrere*. Uagueemmente Rinatdi,
    adeoque $t Giannelti, epistoia a Waddingo cscterisque excusa, illa ipsa est quam Innocentius
    ,

    quando iaudatum dipioma ab Innocentio IVprsedicti Alexandri decessore emanavit. Unde exprima traditione per necessariam, ut ajunt consequentiam sequitur secunda sednon contra licet enim supponas, quod Innocentius IV inventis adhuc RosEe virtutes ac miracuia examinari permisisset, conficihinc non poterit, eam ad Alexanpotuit quippe dri IV Pontificatum pervenisse quodadata vitadefungi intra iiiud biennium anno 1252 epistota intercessit usque ad mensem Decembrem anm'1254, quo Ponti/icatum suum auspicatus est Alexander. Progredior ad aiteram - assertimei partem. 32 Negari nonpotest, quin post 200 a Sanctw tlc vtva Vtl obituannos cigueriteaapud Viterbienses opinio, gine,ca>toniquaiiitam ad Barbarosste ac Alexandri IV tem- rfonfuwpora refert; id enim repetitoe toties a testibus in mme: Processu voces tucidenter significant. At eodem tempore latuisse aiteram , quam laudati auctores proferunt traditionem aitum de ea ineodem illo Processu silentium non minus ctare demon,

    ..

    strat.

    Nam quid

    causse esse potuit,

    transmisit Viterbiutn, sie tamen

    ut

    praHer

    ip-

    stibus inventus sit nulius, qui de

    quode tottetam singulari


    itiu-

    siusmentem interpolatafam esset, atque immutata. Rempaucis ecopHco* Innocentius epistotam oonseribU, qua de rita ac miraoulis s. Kossb adHUO superstitts jubet juridiee inquiri huue eptstolatu ttiitustris suis transcribcndam tradit at
    ;

    prorsus favoreverbum nuilum faceret? Poteratne

    ad probandam
    striusproduci,

    Rosse sanctitatem

    quidquam

    quam quod ipsius summi Pontifi-

    cisjudicio digna visa esset, de

    aut

    Uli simile examen non nisi de defunctis institui probe gnari, Rosam defunctam eredidere : qua-

    qua duodecimum decimum tertium annum in vivis agente simiteexamen iniretur? Qu&igitur tam perlinacausa esse potuit nisi quod insolitum ittum honorem sanctse Concivi sux umquam coiiatum esse, ignorarent ? Si autem ignorarint , ergo tunc temporis ilia etiamnum latebat tradicissiientii
    ,

    proptcr auetoritate propriti Pontificis litteras itiutaut, mutatasgue Viterbium destinant. Ita ilii
    sentire videntur.
    rxamwantm:

    P acc Morum dixerim argutum hoc mihi non probabile nedum argutum apparet. Ilinccnim attcrutrumadmittant necesseest videlicet cet quod transcribendas Pontificis litteras propria auctoritatc mutacerint cel
    3W Sc(f
    :

    ratiociniuttt

    tio: si tum iatuerit, merito suspectam habemus traditionem de re tam insotita, prsesertim cum

    Pontificis iitteris aperte refragetur, nitaturque

    relatione testhtm

    rumque

    inscitia

    ne

    quos de tetnporum personaipsi quidem adversarii nostri

    queunt

    BIE QUARTA BEPTEMBRIS.


    quettnt excusare.

    421
    lib.

    Ex

    his

    omnibus concludo,

    proe-

    tensam illam a Rinaldo ac Giannello traditionem non plns ?'oboris habere, quam habeat itla, un*
    de nata est. Frustra igitur ex eadem sententice sute prxsidium qiuerunt ,quippe quse eam non modo non roborat, mat.
    et

    cessu inferiusexcudcndis. Coretinus

    3 cap. L6

    iCCTOtt

    tumuti situm distinctius assignans ait, Sanctam sepultam fuisse in ipso ecctesiat introitu ad sinistrum latus prope aqiuv lustralis vascuium : libro

    c.s.

    autem \cap.

    verum etiam non parum

    infir-

    nbus

    2 addit, non toculo, ut in aliis funeassolet, inctusam, sed egesta tanlummodo

    contra

    Co

    '.)Z

    retini inter-

    Porro epistolam Alexandri IV num. 16

    pretationem
    conctuditu)

    relatam admittit Coretinus lib. 3 cap. 14, addens eam servari apud sanctimoniales, in qua-

    rum favorem

    fuerat concessa. Verum illam sic interpretatur, ut pro sententia sua cogat militare. In primis hunc capiti titidum p?\vflgit Fuit erectuui oratorium sub nomine S. Ross,
    :

    regostaque hximo conditam fuisse. Locum hunc post translatum corpus ad sanctimoniales,apud quasmmc requkscitt etiamnum in honorehaberi, scribit Felicianus Bussi IIistori<v Viterbicnsis partexlib, 7, ubi ait,ineodem loco, in U0 Sancta q tumulata fuil, ad sinistram scilicet in ipse
    clesicv ingressu,

    altaro crcctum cssc

    cum hac

    in-

    scriptione
    Ros;!.vir^o.i-(Blcstis.

    dum adhuc

    viveret. Deinde narrat, Petrum de Caputosto presbyterum, quo conscientiee moderatore (ut ipse ait) Sancta utebatur, voluisse quasdam virgines congregare, quibus Rosa quinde-

    qme.adhuc.apud.vos.cives.vernat.
    in.hoc.loculo.primnm.ahdita.retloruit.
    ejus.pl;intu\folium.non.deuuit.

    cim annorumpueltaprosesset.Quodautem in Pontificiis titteris

    et.gratiarum.fructus.non.desidcrantur. ministrantesiniirmis m.

    domus

    illa

    monasterium

    S.

    Rosse

    vocetur, inde tantum probari arbitratur, illam dum adhuc inter vivos degeret, ob eximiam sanI'.

    a. p, p. sit,

    quo tempore hxc ara erccta


    :

    uon indicat

    ctitatem eo titulo fuisse donatam. Non erat, inquit, S. Rosa auctor hujus monasterii, sed Petrus Caputosto presbyter, quemadmodum in Bulla
    legitur
    ,

    laudatus Fcticianus scd quantum cx inscriptione licet cottigere, secuto vrji antiquior non cst, cum Cterici regulares ministrantes intirmis eam B posuisse dicantur, qui sub initium pr&dictise-

    in

    qua sig-nata anno mcclv

    dum

    illa

    vivebat, Pontifex Sanctam vocatam esse demonstrat.

    eodem teste scriptorc, Viterbium primum admissi, ecctesiaquc S. Mari<v dc Podio donati
    culi,

    Ita ipse et qui eum secuti sunt quidquid opinioni sita? contrarium reperiunt, aut facile dilui, aut favere sibi existimant. Si Innocentii IV litteras proferas, quibus canonizationis
    ,
    ,

    sunt.

    35

    Hucetiam
    lib.
    ;
    1

    spectat prottigium, quod Oian-

    Pfotffjiuin

    neitus
    cidisse

    cap. U1 narrat in

    Virginis obitu ac- eampmarwn

    videlicet

    hujus
    :

    ecclesise, in

    qua

    sepelien*

    examen

    examen istud, viva Virginc, indictum contendunt. Quod si hoc cum Innocentii epistola pugnare ostenderis, facilis videtur
    indicitur
    :

    da

    erat,

    campanas sponte sua

    Z^nZIhlr

    sonuisse.

    Rem

    ipsius verbis rcfero Inuuitum esj in libello memoriali cujusdam eorum temporum parochi, in
    sanctffi

    ipsis responsio, dicendo,

    quod contra

    Pontiflcis

    Virp-inis oxeessu,

    rcra
    S.

    cumpana, qua

    gfe-

    mentem ex errore ministrorum acciderit, ut in ea tamquam de defuncta ageretur. Repones, inauditum esse, ut de quopiam vivo examen canonizationis instituatur? Ita est, inquiunt sed par erat, ut ex ordinario modo eximeretur illa, quse omnem prorsus ordinarium modum sunctitatis excedebet. Si monasterium sub sanctse Ro;

    inina crant ejus templi

    Marirn in

    Pudio,

    so-

    oemine fmpellente, oltra mmra diem. Acceperat id Giannetlus, ut inprxfatione pag. 14 testatur Viterbii ex P. A. Carriddo titm fcjtijior/s Clrricorum rcyuluriuni, qni ei paroddidisse,
    ,

    num

    rcecise prmuni, )/toderatore,tjui

    modum

    per

    titteras

    a Giannetlopostrogatus de fundamentis, <jui-

    ss8 titulo

    objicias,

    tantumdem
    est

    e/fcceris

    vivebat
    :

    enim
    de

    tunc, ajunt, isti monasterio privficicnda

    busea faum niteretur, eodem teste, respondit in kunc modum Anno mdolxjhj quidjjmsenex fa:

    curandum, illo enim, Pontifice teste, viva gavisa est. Ecce quam misere torquere se debeant, ut popularem quamtitulo

    autem non

    tradittonem tueantur, qiuv quam crebro faldocent elucubrationes eruditorum, qui certe oleum et operamperdunt, si simitibus traditionibus tam authentica monumenta debeant ce-

    dam
    lat,

    dere.

    Servorum B. Virg-inis noslram doinum venit vocapsque ad oolloquium Patrem Aehiiiem eo tomporc domns Praapositum, ab eo petiltj ut campanas videret, ac momin^ fflB ouoqus llluc ivisse. Invcnit ille racmorinm earaoterum GothiV corum iii majore oampana, quee nuno refusa fuit novissirae, et fusa fuit anno mcix. Et minor cam pana rrat minns antiqua. Dictus rellffiOSUS vir narravit, lectum a se En oujusdam ejus fcemporis parochi scriptie mcmoriae causa servatis, utrammilia^
    ,

    $ IV. Sanctae sepultura et translfctio


    :

    quse de his Coretinus aliique

    Sucusque eea P, A. Carqufi per se spnum dedisse riddi epistola Giannettus. Idem prodigium narrat Felicianus toco supra citato, affirmans id etiam ecc traditione haberi. Ego unde hsec confirmem
    refutcmre

    scripserunt, discutiuntur.

    modo ex

    verumtamen non video <juoquod in eitatis scriptis tegulur, campanamutramqiic per sc sonum dfldlBBCj de
    nit

    habeo

    eo,

    tlu.ct jHissil

    "I

    iii

    ;u i'-t;r

    ir^-ini

    <

    r-i

    u acctilis

    Corpus Stinclx
    humtti tepul-

    Postquam beatissima Virginis anima ad coelestis Sponsis amplexus evotavit, sacrum ipsius
    corpus non sine sanctitatis indiciis in ecctesia S. Marisede Podio tcrrcc mandatum est, ut legitur in lect. vi Officii Sanctaz proprii. Corpus ejus misuavique odore perro splendore illustratum in templo S. Maria; de Podio , effossa fusum humo ac desuper ingresta, tumulatum fuit. De hoc
    , ,

    durassctjuf ultra unura dicui. Ai/ forte id ita fert traditio? Sed ilia non satis antiqua et certa
    se,

    crotumulatur.

    videtur,ut indubitatam fldem inveniat.Quid enim


    itft; in Vitamanuscripta, Processu ulla mentio flat de tam mcmorabiiiprotlttjKi? Quid, inquam, caui sedi cemus,nisiquod traditio ista scculo xv nulla < >/,
    r caus< e esse dicemvs ,'j it'i<l

    nec in

    toto

    <

    aut certe tam obscura


    videreiur.

    et incerta,

    ut

    conlemnenda

    sepulturse loco

    omnes conveniunt,

    et ila diserte

    asseritur

    cum

    in Vita manuscripta,

    tum

    in Pro-

    36 Jacuerat

    jam

    atiquot menses, aut potius

    annos

    422
    Iti.THM.

    DE
    se/> W fcro
    ,

    S.

    ROSA VIRGINE.
    ts*a rosa didtcertt

    c.s.

    Ab AUxandro
    !

    temen mtaeiiNf c*aro

    sacrum Ros*

    ^ ,rfw

    V, trlna "/<

    paritione prM
    via,

    travfii

    erutum, elevatumque est, quo humilius latuerat. Concors est omnium scriptorum sententia

    de rosa in translatione

    tur.

    fundatainActisprocessusacVitamanuscripta, translationem de qua agimus ab Alexandro IVsummo Pontifioe peractam fuisse. At de tempore non ita convenit utrumque infra exami,

    transiatioscvpenumeromemorc^ verba^ Ricciardus Tomexn suo testtmomo hmc Ros sepulcro n^a est qudam cujus Super
    (
    )

    ^ f^^jJmZ
    a
    ,

    ^;/^^

    M '^

    ,tah,
    iis

    .-,

    pn^wvm
    S.

    rei qest.v >,*,.. ,., tauda-

    monumentis exposuerimus.

    Dum

    adhuc inter
    desiderio

    aut Al exandro IV in translalione conUgisse repertendl COrportS abt P signum promissum fuisse. Demde unius Rxcciardi testi

    rosa miraculose, sed

    non addtt,

    %
    sa^ir

    vivos degere

    Rosa, religiosse

    vitse

    monium,
    mihi
    avia,
    est
    ;

    S. Maria; Rosarum, quod nuncupatur, adiit supplicans, ut in sanctimoniaiiuui numerum admitteretur. Repulsam passa sic vaticinata est Hoc vobis no-

    /fagrans, monasterium

    silentihus reliquis testibus, suspectum prsesertim cum prtemittat, se multa ex

    modo

    S.

    Kosse

    his, quc-e testatur, didicisse a

    quadam
    :

    ejus paterna
    et ipsa

    cum

    ipse esset puer sexdecim

    annorum,

    tum

    sit,

    quia quara contemnitia

    habere viven22.

    sexaginta anuorum quinque ne ad aniies fabidas hsec rosa rejicienda sit.Forte


    et ultra

    hinc vereor,

    quam et haNec inabebitis Vide si lubet cap. 4 num. ne fuisse vaticinium, postmodum eventus probavit quippe cum Aiexander IV Viterhii versaretur, ter ipsi apparuit liis eum compeltans votem, gaudebitis habere defunctam;
    :

    simile quid dereperto ibidem S.Rosse corpore metaphorice dictum, in sensum proprium quispiam

    interpretatusest.Certeomniumceterorum testium
    universate silentium
    relinquit.

    rem

    ut

    minimum dubiam
    Translatin
    ista

    cibus
    jus

    Quoniam complacuit Christo computare me Infra Dumerum Anoillarum suarum, Tu cu:

    viccs tenes in terris,

    Paoere
    Mariffi

    debes
    in

    no differas facere, quse sed cito perg^ens ad ecclesiam S. corpus

    annum, quo Occasionem errandi proebuerunt Vita manuscripta et Acta processus, in quibus decimo octavo post mortem mense con39 Superest controversia circa
    sit.

    hsec translatio peracta

    peracta
    fxiit

    non

    Podio,

    meum
    S.

    inde

    levabis et
    S.

    tigisse asseritur; sed


    tet ex 2 1252 certo
    et 3,

    portabis

    ad

    monasterium
    ibi

    Mariae Ordinis
    locus

    quam improbabiliter paubi ostendimus, Sanctam anno


    ,

    Clarce; quia

    debet esse
    prirao et

    mea3

    quietis.

    secundo neglexisset tertlo monitus intellexit, divrnum esse miraoulum. Surrexit protinua mane, etpersonaliteroum quatu or Cardinalibus accessit ad portentosum locum, et Inde effodions sacrum corpu.s, ad monasterium, de quo
    fui ral

    Quod cum Papa

    jam vita functam mense Martio, ut communis


    de consequens
    fit,

    fuisse, et

    quidem
    :

    est sententia

    un-

    priusquam

    33 mensibus obiisset, Alexander IV Pontifex crearetur.


    ut

    jam

    Juverit nihilominus aliorum, qui circa annum emortuatem nobiscum non sentiunt, sententias

    raonitua, deportavit.itec

    em Vita manuscri-

    pta.
    i

    Vi

    ewHtttnn
    a
    (

    ttir

    '>>

    tino

    tinus,

    rii

    ni tapnl

    lllllllll

    Duas prseterea circumstantias narrat Corequapaucis referendseac discuHendse sunt, Lib. 8 cap, 18 scribit quod Viterbienses cum audirent, sanctissimam Civem suam jam animam agere ad illius wdes acervatim venerabundi accurrerint unde conjicere licebat, fore ut eco temeraria pietate sacrum corpus, cum ef87
    t t
    .

    examinasse, eademque opera refidasse argumenta, quae ex translationis tempore pro anno obitus stabiiiendo depromunt. In primis occurrit sententia Coretini, qui tib. 3 cap. 16 ait Morie:

    batur

    illa

    (seu

    potius

    nascebatur,

    ut

    perpetuo

    ferendum

    tamquam
    /ia/c

    molarent, vestesque acmembra sacras reliquias sibi discerperent. Ut


    esset,

    anno mcclviii, vi Martii, nata annos menses x circiter. Libro vero 4 cap. 1 et 2 translationem affigit iv Septembris anni 1260. Ideat facit in Summa chronologica hisce verbis Alexaudei* anno mcclx Viterbium cum tota cuviveret)
    et

    xvn

    ria rever^us

    est,

    ibique residens

    sacrse

    virg-inis

    malo occurreretur, Sanctse obitum aliquamtlin /io/miti cclaium, funusque clanculum terrm mandatum fuisse.Hocporro factum essecx mandato Alexandri I V, tradit in Summa chronologica de opiscopis
    Martii,

    Rosae
    obitus

    Viterbiensis

    post
    in

    decimum octavum
    matntinis
    visiones

    sui

    mensem,

    tres

    ha-

    buit. Cujus eloquio monitus, ejus corpus


    S.

    Mariffi

    de Podio, die iv

    Septembris

    ab aede ejusdem

    inquiens,

    Viterbiensibus ; Sexta ?ero die Rosa virg-o Viterbiensfs, san-

    anni, ad sui nominis


    transtulit.

    monasterium solenni pompa

    innumeris olara miraoulis obCujus oorpus 1'ontifex (Alecoander IV) ne tumultua devotionis causa fieret In populo, olam sepeliri jussit. Quid de koc Ah\rautlri mamhtto rcnsruttunt sif, iiquet
    otitate insig-nia
    a'c

    40 Htvc opinio se ipsam conficit,


    te

    dum

    a mor-

    ihriiuo octavn post mor-

    dormivil

    In

    Doraino.

    SanctcV obita vi Martii anni 2258 usque ad iv Septembris 1260 menses tantummodo 18 numcrat, cum fere 30 intercedant. Error hic
    ,

    tem mcnse,
    uniin
    |2fifl

    mpradictis de anno emortuali, et ex dicendis de tempore translationis quare ad atia prog7'e:

    'Iior.
    ei ni

    deprehensus emendatusque est in Offtciis Sanctte propriis annis 1(168, 1728 et 1743 cum approbatione S. rituum Congregalionis excusis; in quibus inter Virginis mortem, corpusque trans,

    tran$lalio
    ,i-

    mii

    it

    rfifciifiunliir.

    auctor Hb. 5 cap. et 2, et post Rinaldus ac Giannellus inventionem corporis quodam prodigio Ulustrant quod magis
    :ts
    1

    Xdem

    tiluin

    iatum triginti circiter menses medii numerantur. At salva observantia Sacrae rituum Congregationi dcbita, dicere iiceat, nec hanc sententiam veritati satis conformem videri, quem-

    probatum velim, priusquam

    ei

    fidem adhibe

    Ajuui, S. ELosamj cum jam tertio Pontifici appareret, hocilli corporis sui reperiendi signum dedisse; ui ubirosam e.r templi humo efftoruisse

    admodum duobus paragraphis

    prsecedentibus

    ostensum est. Contra Coretinum preeterea facit, quod Aiexander dicto anno 12(10 non videatur
    Viterbiiresedisse, sed Anagnuv. Colligitur idex variis ipsius litteris, quas exhibet Raijnaldus in

    suum quiescere ne dubiUis promissis cxcitatum Vontiftcem una aun Cardinalibus et ctero ad designatum templum properasset inventaque in ipsointroitu rosa ligone terram egessisse, ac sacrum. denique corpuscutum vico similtimum non sine suo omniituiconspiceret, ibi corpus
    tarct,
    t

    Annat. ad

    annum

    num.

    asscrit,

    hunc. Ad annum vero 1258 illum sub initium Septembris


    esse, ibiqite bient

    Viterbio

    Anagniam profectum
    ,

    nio circiter

    ut ejus

    inquit

    litterse

    demonstrant,

    DIE QUARTA SEPTEM6HIS.

    42;j

    strant

    Quod autem mense Septembri anni 126U nondum Anagnia discesserit, eruitur ex epistola ad Pragensem et 01mucensem episcopos data Anagnise 2 Non. Octob. anno vi. Ait quidem Coretinus in Summa chronologica, prmfatum Pontificem eo anno Viterbium
    ,

    commoratum

    esse.

    vit

    accessisse, ut
    viseret,

    palatium suum recensamplificatum


    sit ita,

    sed non probat. Sed

    ut vult Coreti-

    translationem S. Rosae decimo octavo, aut trigesimo post obitum mense institidam fuisse. Vide dicta paragraphis pr<vcedentibus.
    ut iult

    nus;

    nondwn verisimile fiet,

    18 menstum inter tumulatum translaiumque corpus pcrperam in Processu asseri, aut certe ad aliam, quam qttcV ab Atexandro facta est transtationem referendum esse. Si primum, potuit Alexander id pnestitisse anno 1257 aut proxime subsecu,

    subscriptione : Datum Anagnia? xv Kal. OctobrisPoutiticatus nostri auno v. 43 Ex haetenus? dictis alterutrum mihi certum videtur: videlicet aut tempus iltud

    cum hac

    UCIOM.

    cs.

    >> probabiluu

    "t\

    ii

    12K7
    aii-

    vel

    1258,

    r/HOf
    l>o$t

    uimi*

    morttm.

    to,cujus utriusque Septembri rcsdisse Viterbii,


    constat ex subscriptionibus litterarum, quaspassim inregestis Pontificum et Butlariis legere est. Si aittem verum sit, quod in Processu dicitur
    :

    Core

    thins

    41 Porro ne quis mihi hic Papebrochium nostmtmobjiciat, pauca ex ipsiusmet mente notanda sunt. In Conatu chronicomistorico ad catalo-

    gum RomanorumPontificum, verba


    recensita adoptavit.

    Nisi ppffifetus Alexnnder nimis propere e\ humanis secessisset dictani gloriosam Virginem jam
    ,

    Coretinijam
    erro,

    annumerasset
    ,

    in

    Atpostmodum agnovit

    catalogo Sanctorum et Sancta,

    rem suuni; et ut erat veritatis amantissimus ne quis exemplo suo in eumdem incideret, manu propria ad marginem annotavit sequentia. Ha?c
    Coretinus
    parvae

    rum Dei prout jam fuerat pollioitus crum corpus transferret si, inquam
    :

    CUm

    sa-

    hoc vere dicatur, probabilius mihi videtur, translationem


    ,

    apud
    B.

    rae

    fidei

    scriptor

    post-

    quam
    tus

    auimadverti,

    quam

    circa

    obitum
    et

    foede is sit hallucinaRosse Viterbiensis, cujus

    B Vitam tamen ex
    Etenim
    mcclviii
    ibi
    ,

    incidisse in annum 1258 Alewandri morti, qiuv in Majum anni 126] incidit proaHmiorem. Alt que sententia, qurn circa L8 illos menseserrorem in Processum irrepsisse statuit, mihi ve-

    hm

    professoscripsitsing-ulari libello.
    asserit

    rior videtur,

    ut probant

    argumenta hucusque
    i

    hic eara

    defunctam anno
    ,

    tempore hujus Alexandri qui corpus ejus ne tumultus causa devotionis fieret iu populo clam sepeliri jusserit; postea autem anno mcclx, iv Septembris transtulerit, ad sui no,
    ,

    adducta. 44 Quod si quis tamen omnino velit,non nisi sesquiayimtm inter humati translatique corporis
    dies intercessisse, isreferat oportct tempus illud non ad solemnem illam ab Alexandro institutam

    imjfctura dr
    [fi

    miqui-tmti
    1'rocenu
    (il-

    twto.

    minis monasteriura
    obitus

    post

    decimum octavum

    sui

    annum. Deinde subdita, quam dedimus,


    :

    translationem, sedad alian/, qu,v diu ante fieri potuitintra eamdem ecclesiam, quaque corporis
    inspectiopotius, quamtranslatio<lh<->nl<t sit. opinio forte non improbabilis videbitur consideranti pauca qum subjicio. Obierit Sancta w
    ,

    correctione, concludit

    Proinde etiam istum


    ,

    lo-

    ad mensem Septembrern differre qu^tionem an et quid Alexander in illius causa eg-erit. Hsec Papebrochius mihivero certum videtur, virgineum Rosae
    oportet
    et

    cum expungere

    Hm

    usque
    ,

    Martii 3252

    ut supra

    diximus

    crum

    ejus,

    quemadmodum ex

    mox sepul Vita et Processu


    :

    corpusculum ab Alexandro IVtranstatum fuisse id enim evincunt tot recensiti in Processu testes, et continua, nemine contradicente, traditio, etVita manuscripta sed in assignato tempore erra: :

    tum
    nec 1259,

    fuisse (qui error facile potuit irrepere) evincunt adductse hucusque rationes.

    42 Rinaldus

    lib.

    i
    ,

    Vitee cap.

    20 detecta Co-

    nqui-amui b retini haltucinatione


    placet

    aliam inil viam. Ac primo quidem Sanctee obitum eisdem quibus Coretinus, anno et mensi illigat deinde translatas ab Atexandro sacras exuvias decimo octavo ab q obitu mense contendit, nixus auctoritate Processus, a quo recedendum nonpittat. Sed Iranslationi huic annum non 1 200, sed 1259 assignat. Rinaldo consentit Giannellus lib. 2 cap. r, ratus, hacratione auctoritateyn Processus sartamtectam manere. Verum dum illi de errore Coretini corrigendo soliciti sunt, atios non caverunt. Nam praeterquam quod inter annum ejus emortualem, quem uttra 125:? differri non posse jam supra ostendimus, et annum 1259 septem anni intercesserint; unde probabunt, Pontificem cum sua curia, ut ipsi asserunt, eo tempore Viterbii resedisse ? Enimvero conlrarium suadent omnes BulLv, quas adprxdictum annum exhibent, Iiaynatdus, Waddingus, Bremondtis aliique, ex quibus omnibus colligitur, Alexandrum id temporis AnagnicV sedisse, prout num. 40 jam notavimus. Juverit tamen id paucis hic confirmasse. Residebat adhuc Anagnuv xxvi Jutii quo die epistolam ad generatem Magistrum Minorum scripsit signatam Datum Anag-nia; vn Kal. Au gusti Pontif. nostri anno v. Incipitque Mente sollicita, apud Waddingum tom. iv Annal. in Regesto Ponti/icum. Necinde aberat xvn Septembris; tum enim aliam ad FF. Minores destina,

    habemus, variis miraculis aeperit inclarescere Prodigia h<vc una cum facta ab Innocentio IV instituendi examinis potestate nata erant inilu<-<re clerum poputumque Viterbiensem, ut ipsitts corpus inspicerent repertumque omnis corru ptionis expers, decentius humo mandarcut. Id itaque cxsequi potuerunt iv Septembris 125S octavo decimo ab ejusdem obitu mense. Cum veropaucis post anuis iv itidcm Scplcuibrts die ab Atexandro IV solennis ilta translatio facta
    ,

    sit,

    hinc postcri duccntis

    /int/is

    post

    cumjussu

    Cattixti III Processas formatus est, iusf,cctionem

    corporis incorrupti facite potuerunt confundcre cum ejusdem transtatione. Ea <p/u <onfusione sacrum istud consequens fiebat ut crederent
    , ,

    depositum decimo octavo post mortem mense transtatum fuisse, adeoque sanctam Civem su<n,i sub Atexandro I V vivere desiisse. Quo fundamento scmet posito, necesse est, ut ad objectas ea> Innocentii

    IV et

    Aleccandri litteris difftcultates re//<

    spoiulcunt;

    quo/l r/f;c

    miracuta

    Ko.su:

    adhuc

    inter vivos commoranlis juridit < /.raminari jussa sint; quod eidem Virginiadhuc superstiti mo-

    nasterium sub Sanctse Rosre nomine erigere voluerit presbytcr Caputosto


    ,

    et

    cetcra, quSB ah,

    unde refutavimus. Fatendum tamen est quie modo de inspcctionecorporis diximus , meram esse conjecturam, ac proinde omnino incerta. Certiora de hisomnibus haberemus,si acta examinissub Innocentio IVindicti exstarenl, quse
    forte intcr scripta ittaauthenticanumerabantur,
    Mf-rli^iTitKi
    <-t

    r;ilainit;it.f

    li't;i-

    civitatis

    Viterbii deperdita fuerunt et

    igne cornbusta, ut

    habet Processus num. 12. V/iten/ia n,45 Narrant prteterea memorati scriptores rumdem icrisanctimoniales, apud quas sacrum corpus depoptornm situm
    ,

    424
    Ktcrou
    (;

    DE
    fuit,

    S.

    E08A VIRGINE.
    sed hinc in neutram partem D quidquam certi potest, cum ab ecclesia conctudi in qua ClarissaS. Damiani juxta Assisium rum religio sumpsit exordium Damianitse et Ordinis S Damiani, omnes S Ctarm sectatrices
    Damiani. Ita est
    ;
    ,

    Regulam S. Francisci, relicta Benein gratiam S. Rosae amplexas esse quod dictina, si verum est, non parum ad Sanctse gtoriam,
    situm
    :

    conceptamque de

    illius

    demonstrandam
    4 cap.
    2.

    facit.

    sanctitate existimationem Audiamus Coretinum lib.


    ,

    '.

    Monasterium

    inquit

    et

    templum

    dimisso antiquo titulo S. Mariae rosarum cum Oniiue S. Damiani et Regula S. Benedicti, assumpserunt titulura S. Ro.sse cura Online S. Clarse

    et

    Regula
    ,

    S.

    Francisci;

    quam

    profitebatur

    quam<Hu vixit. De mutato monabeata Virgo sterii ac templi titulo satis mihi constat, at de Regida non item. Non inficior equidem, id ita
    fieri poiuisse

    otim appeliatse sint sive S. Benedicti sive^ S. Francisci regula uterentur quamob rem etsidimissa S. Benedicti regula, Franciscanam amptexa fuissent, non propterea Bamianitm esse desiissent. Denique ne tongior sim, non disputo, an et quando Viterbienses Clarissse vetus institutum
    , ;

    ces S. Ctarse in no, qui postea

    exploratum enim habeo, sectatriduas classes abiisse; quarum altera Regulam S. Benedicti a Cardinali Hugolit

    id unum dico, non satis mihi certum videri, id ab eis occasione hujus translationis factum fuisse tibenter sententiam mutatu-

    suum mutarint

    rus, si quis certiora attulerit.

    Gregonus IX

    dictus est, sibi tra-

    ditam observabat, altera proprio S Francisci instiluto cum S. Clara regebatur Potuerunt igitur sanctimoniales Viterbienses apriori illo Ordine ad alterum transiisse, ut ita ostenderent ,quonti concreditum sibi thesaurum zestimarent. Sed cum Coretinus nullum hujusce rei monumentum citet, et aliunde non pauca argumenta contrarium suadere possint, rem in dubio relinquo, donec quid
    certi producatur.
    ,t

    V. Corpus
    la

    post

    aliquot

    secu-

    ab omni

    corruptione

    immuillae-

    ne perseverat; ignem perfert

    sum.
    E
    Jacuerat jam
    muttis mensibus [virgineum Ro- Corpon$ P ost ut sufira diximus, in ecclesia S. aliquot secutu sse corpus inlegritus Marise in Podio sub terra cum inde intecorruptionis expers, elevagerrimum omnisque
    ,

    !t

    twinrr

    4fi

    Sane

    si

    vera

    sit

    illa

    Regutx commutatio,
    ,

    inntitutomo

    rnirari satis nequeo antiquiorum scriptorum

    '""'"'"'""
    irantlationlt,

    uasvidi, dere tam memorabili et ad Sanctx glonam hononfica, obstinatum silentium. lyifnc nihil Acta prode ea habet Vita manuscripta cessus, nihit Officium proprium. Tradunt quidem m ulti prcefatwecclesian et monasterio nomen
    ,

    tum

    et ad prsefatas moniales translatum est. Prodigiosa hsec corporis integritatis eo mirabiiior apparet, quo locus, quo depositum fuerat, humidiorcorruptionique inducendee secundum naiurse

    Rosa inditum fuisse, sed de admissa tum primum S. Francisci Rcgula nullum faciunt verbum, ctiam tum cum maxime intererat fecisse. Quid quod ctiam contrarium non uno in loco in Vita ac Processu asseratur. Nam in Processu quidem Contutius prcshtjfcr canonicus S.Angeli, jiruis rector ecciesideS.Marite inPodio diserte affirmat, monasterium istud, Virgine adhuc inS.

    ieges aptior erat, ut recte notat Felicianus Bussi

    frr

    \>iv0S
    :

    SUperstite, fuisse monasterium S. Cla-

    in HistoiHce Viterbiensi parte i lib. 3: ubi in margine obserrat, Ecciesiam S. Marias dictam del Pog-g-io ad radiccm coliis sitam esse, atque inde ob continuum aquarum defluxum esse humidissimam. Porro hdec sacri corporis integritas non sine perpetuo miracido ad nostra usque tempora perseveravit Tam concors est ea de re scriptorum omnium, qui Sanctse meminerunt, narra.

    "'"' inter celera sic de Sancta testatus est : Ingredi voluit monasterium S. Clarae, nunc vulffsriter diotum el monasterio di santa llosa. Et

    ra

    tio, ut de illius veritate nemo nisi stidte possit dubitare. Aliqua ex multis testimonia accipe. In primis in laudato Processu ducentis post Virginis

    t>i>st

    pauoQ

    Licet uhi

    eat ejus (S
    etiara

    Itosae

    mo-

    nasteriura ed

    pra&aenB, essei

    per priusmo-

    c nasterium S.ClaraBj
    jns
    Virffinis
    Illuc

    ftut

    tamen postquam corpus hu> delatura, mirum in mosinffulo die.

    dum
    trni

    supercrevil et oresoit
    jirr

    Quodau,

    seputturam annis institxdo, inter va?Hos articulos, quo probat<v fidei personse jurejurando confii*mandos proposuere, octavus sic habet Item Y quod ad ejus venerabile corpus octavo quod etiam usque iiunc ( anno videlicet 1457J mi: ,
    ,

    monaflterium S. Clarao significetur monasterium Ordinis S. Clane , eruitur ex Vita ni qua niwi. '' sancfa Yirtjo jiosf obitum suum

    raeulose ita integ-rum perseverat et illaesum, cujus caro calcatur, dum premitur inferius, et cum dimittitur ad statum revert.itur , licet sub terra
    ,

    Atcrandro IV apjtarcns,
    Itergens

    sic

    cum

    alloquitur
    ,

    eoclealam S. Marire in Podio corpua meum Inde levabia <( portabis ad monasteviuin s. Mariaj Ordinis S Ulare. Quid clarius
    ad
    cipo\
    sit,
    i<t

    ac sepultum per annum jacuerit cum dimidio (aut eo amplius) sine macula et laesione
    aliqua; et sing-ulodie omnibusillud videre volenti-

    humatum

    bus ostenditur
    10

    etc.
    ostendUur
    utianimi
    jitorioii

    '

    '

    67i

    -/<>,

    studione an casu factum

    prmfati tres.scrijiforcs, dum <fchacapparttiom ag\ ', eoopunctis voculis Ordinis s. Cla
    i;v

    legerinti portftbis

    ad monaaterium

    S.

    Maria?

    roaarum.
    <,,,,,
    ottrnditr.
    \'.

    Codex Usuardinus Hagenoyensis scriptus anno 1112, adeoque antequam prxfatus processus institueretur, apud Solierium nostrum in Additionibus Usuardi ad hunc diem, eamdem corporis S. Rosai (quam perperam abbatissam
    vocat) integritatem testatur his rerbis In Viterbio sanctse Rosa? virg-inis et abbatissaj, cujus corpus per plura tempora durans adhuc ostendi;

    *<"''-

    ,,

    tatis
    niSj

    Negue dicas, monasterium istud locis ciper prolepsim dici S. ClareBj ejusque Ordiquia videlicet moniales sese ipsius mstituto

    postmodum

    subjicere nam praterquam quod id gratis dicerctur, ccrba Confutii prorsus contra-

    rium sonant, cum


    ejus
    ju-ius

    diserte asserant
    pnvsiMis
    Cl&rss.
    ,

    quod ubi

    est

    monasterium ad monasterium S.

    essot etiam per

    tur integruxn. Fortunatus Hueberus in Menotogio Franciscano parte 4 de eadem Virgineagens. Corpus ejus inquit post quadring-entos annos incorruptum tamquam perenne et stupendum
    ,

    Af enims opponet

    aliquis in r,\itn(is Innoccntii ct


    stqlis prwdictss

    Ahwandri

    epis.

    moniales appellantur Ordinis

    cslestis vita? argumentum et amabile miraculum, ab omni hominum Pontificum imperatorum regum ducum principum grandium nobi, , ,
    ,

    lium

    BIE QUARTA SEPTEMBRIS


    lium et plebejorum conditione invisitur. IUustre etiam est testimonium Lucx Waddingi in Annalibus sui Ordinis, ad annum 125:1 mtm. 17 in hsec verba scribentis Yolvunt et revolvuut cor* pus sanctimoniales, et vestes euperinducunt pre:

    425
    koemu
    C.S.

    cobat euim tuuc sacratum corpus pranlictum in oassa prajfata, prout etiam nunc jacet, uec aliquid ahud in dicta cappella remansit

    tiosiores;

    idque absque kesioue aut

    stum pneterquam veuerabile covpus quod lutactum ilUesumque a nradicto


    miraeulosc couservatum
    adfuisset,
    ,

    IncombuprafetUD
    igne
    ibi

    membrorum
    S.

    fult

    acsi

    dissolutione.
    et

    Habitum eam induerunt

    millus

    Clarte,

    velum imposuerunt capiti, ob viventis desiderium de eodem kabitu suscipiendo. Ex quibus


    profecto liquet, camem virginei illius corporis non modo incorruptam, sed etiam solidem vivmque similcm permansisse. 50 Reliquis, ne longior sim, referendis supersedeo non possum tamen, quin duos oculatos testes eosque minime suspectos adducam Papebrochium ac Sollerium olim hujus Operisi ut erudito mundo palam est egregios promotores. Horumprior in tibello, quem de suo ab urbe Rot ,
    t

    cum cetera omnia csscnt jam iu pulveivm redaota usque ad vestimenta, quibus coopcrtum crat corpus prtedictum, et inonilia,
    bus
    quldig-iti

    ignis

    ejusdem

    Virgini.s

    ct

    caput
    est

    onmtuiu

    erant; prout public vox et

    fama
    el

    de prtefato
    iutertuisse

    miraculo

    in

    eivitate Vitcrbii.
    vidiss,- iu-opriis
    filia

    pn.ut manii
    ,

    i:t

    ucutato Paet

    adrirmabat

    pebrochii

    oculis et

    Sollerii tettti-

    domiua
    terbio

    tnonio.

    ulim mag-istri Angelini d<- \ iet moniulis monasterii prarfatlj quffl ]"am

    Clara,

    auuis xxviu vel circa obiit,

    cum
    arat

    asset iu
    iu

    inaxivita

    mo

    senio constituta

    pluriea
    Bollta

    tamen

    ejus

    mana

    in

    Belgium

    id ordinate reoenoere

    reditit

    manuscriptum

    pluribus

    perso-

    reliquit,

    inter cetera, quae anno 1G61 mense Octobri Viterbii degens, notatu digna existimavit, de
    cta nostra annotavit sequentia
    S. llosae frontispicio sibi
    13
    t

    nis, et prawertim Dominea Pranoisoaa Benediotij

    domime Margherlt
    ttB

    Paulutii,

    SanTemplum quoque

    Stefani, domina'
    Petrutii

    dominsa MargheriMagdalente Jolianni.s, domict

    na3 Angelae

    dominaa Jaoobes
    es1

    Angeli
    aliis
    in

    recens concinne adjuncto,

    tunc et nune. monialibus


    dicta civitate Vitcrbii.

    ornatum (est) loug-e amplius, quam duetuin externum froutispicium promittat. Supra aditum chorum suum moniales habeut reliquum laquear g'ypseo uuuc eleg*anter ornatum opere ad dextcrum majoris altaris latus locus est gy,
    :

    dicti mouasterii, sl
    61

    pluribus Viterbii, prout publica VOX

    laiua

    psea caalatura decorus, ubi inaurati clathri valvis interius ductis clausi quibus apertis, vidimus post altare per lucidissimam crystallum, integ-errimum B. Ro^ae corpus, nisi quod vultus et manus alioqui plena carne conspicuas dcnigraverit flamma ardentis sacristia?; nec uspiam hactenus corpus tam integrum vidimus. Amplissima theca, quietota interius conspiciebatur, seri:

    68 Porro miraculi hiyus magniUu!<> esoigit, ut indagemus, au personarum circumslantim cum dictis cahmreanl hoc Uuque paucis expediamus. lnprimis domina Clara magistri Angelini fllfa,
    ;

    l>robatur

    testts

    cis

    vestita rosis

    teis rosis contexto

    caput Sanctce serto ex arg-enbene g-randi cing-ebatur. Huc-

    mortua dicitur viginti antequam anno 1457 Processus fbr< maretur obiit igitur anno ctrciter L420, Cum que iu maximo senio defuncta dicatur, demus, eamadannuin wi vitsepertigisse, adeogueanno V6'61 natam csse unde ulterius consequens //V/, ut anno 1357, quo miraculum contigit, annum vitte vigesimum numerans in prmfato monasterio
    t

    oculata prodigii

    octo annis,
    :

    monialis degere,

    et

    prodigii testis esse potuerit.

    usque Papebrochius. Brevius Sollerius ad citata ex Hagenoyensi codiceverba addit Ipsum (corpus S. Rosae integrum et incorruptum) vidimus anno mdcxcvii, cum adhuc advcntantibus exposi:

    Nec major est difftcultas oirca reliquas testes, quseid ewClara audiisse dicuntur, omnesenim cum ipsa in eodem monasterio vivcre potuerunt, ut ex singularum setate juridicis earum testimoUguet, quam propterea adjjicio, Francisca Benedicti dicitur annorum 6*1 vel cir ca : Margaritm Pauhttii testimonium non repe ri forte amamtensis incuria preetermissum , aut nomen male descriptum est, Margarita 8te fani 50 annortmt, Magdalena Johannis 44, toti' demque circiter Angela Petrutii notatur. /ai obes Angcli tcstimonium deest, nisi sil cailcm CUm Johanna Angeti Viterbiensi moniali, quw Gtiam 44 circiter annos nata ibidem soribitur. Atque hse omnes pro eonflrmanda miraculi, de <j<"> agimus veritatc juratum testimonium <!/.<<runt. Forte pro MargtfTeta Paulutii, tegendum est Margareta Petratli, qum juridice Interrogata super sexagesimo primo miraculo de oorpore beatte ab [g"ne miraoulose prajeervato,.., dlxlt vera in eo, proutaciunt universcB moniae e eoutenl
    niis adscripta
    -.

    tum
    [giu tipsa

    pateret.

    nothecam ipsasque vestes


    in cineres
    re-

    digente,

    Nec temporis tantum edacitati tot secidis restitit verum etiam ignis vim sustinuit itliesum sola, cujus ex Papebrochio mcminimus, in tanti prodigii memoriatn contracta nigredtne. Audiamus Waddingum jam supra taudatum. Incendio consumptum est anno mccclvii ejus se51
    ,
    ,

    pulcrum, igne devastante omnia quai erant. in imo et vestes, quibus induebatur, insacello cinerante, et annulos pleres quos habebat in digatis, liqucfaciente; uec tamen vim ullani aut laesionem miuimam sacro intulit corpori Dco ad insig-nis thesauri commcndationem obstupescentibus hominibus et monialibus ab incendio corpus ieservante. Hausit hsec Waddingus ex Processu, in quoprodigiosa corporis ab ignis violcntia prccservatio pluribus tocis a nominatis ibidem testibus, jurejurando interposito, juridice affirmatur. Juverit unum locum huic commentario inseruisse.
    ,
    :

    les.
    ."jt

    lum
    to

    idem COrpiU

    Ulxtum permnntisse

    Miracutum sexagesimum primum fide dignorum tcstium juramento confirmatum sic ha52
    bet.

    Prseter hoo etiam alterum tncendh pericuevasisse dicitur in eodem Processu artiou utrumque ttiscc ccrbis proponitur. Iirm l.*i, ubi
    quflB

    \ltmt th
    ttit
    t

    i
    /,i

    ttJtt

    riculnm

    tcrtiodecimo: qualitcr csssfl et universa,

    erant

    Tempore etiam Domini


    ligmea
    posita
    in

    Domiui Innooentii

    supra
    erat

    PP. VI, curreutibus

    dam
    fiosae,

    tunc mccclvii, cassa qua?cappella ecclesiae beatae


    est

    prout etiarn exstat in pra;sentiarum, ig-ne

    casuali accensa,
    -

    combusta

    una cum omnibua

    casu;ili [gne OOmbustS 0st et OOrpUS praefatum sine sliqua macula (inustascilicet, nigredinem enim contraxUse, mouuimus) ilhc.sum remausit, et immaculatiuu priBSerTBtaxn
    ,

    sabtus recouditum
    et

    dictum

    g-lurio.^um

    corpas, abi

    et sing ulis jocalibus * et monilibus, quibus cori. c. gemmis vet aiiuuli pus dieta: gloriosae virginis Rosae ornatum erat et

    circumdatum hiuc undique

    infra supraque. Ja-

    iutactum ab igne. t quaUtfll Indfi post loug-um temporis intcrvallum a candi;ia acccnsa qufie pcr oblivionem monialium remauserat in
    et

    dicta

    '

    m
    iocront

    DE
    ig-ne

    S.

    KOSA ViRGINlv
    reliquis similem, nisi subnigri essent, hic vero pellucida albequod illi dine niteret. Obstupuit enimvero moniatis nec mora, ad abbatissam properans, suum crimen simul et Virginis misericordiam palam confessa loco citato est. Ita quoad Sabstantiam refertur ubi immediate auctor subjungit Haec eg-o, qui (vel

    dicta cassa, licet


    ia et

    CS.

    combusta esset, a dicta candeiterum ejus sanctum corpus miracuet

    giose

    natum deprehendit,

    '>

    lose remansit praeservatum

    intactum

    et

    hoc

    Deprioest notorium, publicura et manifesturn posterius vero etiam est ri jam satis dictum multis narratur inter miracula quee Vitse Processui insertee subnectuntur, ex quibus sequentia
    :
    y

    compendium contraho. Anno H29 nonnulli monasterium S. Rosae accesserant ut sacrum ipsius corpus venerarentur quorum desiderio ut satisfaceret Margarita Petrutii, postmodum ejus
    in
    ,

    quae,

    dubie enim vox exarata

    est)

    superiora de-

    scripsi, oculata fida recolo

    me

    vidisse.

    Nunc pauca

    notanda veniunt.
    Q*da m cir58 Coretinus miraculum hoc fuse describens id non diu post translationem ^T^rlZ^ lib. lcap.Sait,
    SJtectan _
    t<?
    .

    cura ostendendi corporis ex incumbebat, lipsanothecam aperit geminamque candelam, alteram ad caput Virginis, ad pedes alteram venerationis ergo, ut arbitror,
    loci abbatissa, cui
    officio
    ,

    de more accendit.
    aretictacundr/n, nmiii,

    contigisse ; digitum vero, a quo unguem avulsum lum diximus, esse quartum manus dexterse. Addit , s preefatum Teutonem in Aliemanniam reversum sacras illas reliquias in magniflco sacello,
    in
    se,

    Postquam venerantium religioni satisfactum est, Margarita thecam claudit candela, quam ad sacros pedes cotlocaverat, per inadver55
    ,

    honorem Sanctee exstructo, honorifice


    :

    cotlocas-

    ubi tempore, quo scribebat, sciiieet circa annum 1636 etiamnum servarentur sed tocum non

    tentiam accensa relicta. Jamque horse spatium <>/fht:n>, at, cum ipsi negtigeutue su/c in mentem venit nec mora cum Sorore Ctara, quee illi ad.

    quod tamen si vera narrat maxime erat preestandum, Denique caput istud concludit his verbis, quse ex Italico Latine reddo
    indicat
    i

    H thecam, quse

    ad sacrum corpus tremebunda accurrit, ex asseribus compacla erat, aperit, ardentem reperit, sed flamma innoet candelam cua, quippe quse nullum damnum intulerat nisi quod in operculi tabuta aliquam maculam inussisset. Verum hoc miraculum, si tamen ut miraculum habendum sit exile videtur; nisi talis fuerit istius thecsc constitutio, ut ignem alioquin
    fuerat,
    , ,

    Spargebatur per civitatem et mundum hujus rei fama curn inexplicabili omninm admiratione quando<iuidem unguis evulsus in Germaniam de:

    ti

    latus fuit,

    ubi hodiedum servatur, et in

    eodem
    alter

    SanctaB digito conspiciebatur et conspicitur

    novus

    et albicans

    cum

    prius

    omnes exsangues

    concipere necessario debuerit prius certe prodigium multo illustrius est, ac ordinarias naiurse
    :

    apparerent. Sed confirmatum fuit cum solemnitate et testimoniis istud miracudebita lum, ordinatumque insuper, ut sacri corporistheet nigri
    cae duse

    teges sinc dubio excedit

    ei

    quo magis excedit,

    batissam, altera apud

    claves haberentur, quarura altera apud abunam e duodecim senioribus

    eo magis admirabilem reddit virginei corporis iniegriiaiem, quod ignis violentise quo cetera
    ,

    omnia

    et

    ipsa metalla dissolvebantur, illsesum re-

    stitit, et ita restitit, ut ne flexibilitatem quidem pristinam amiserit quare merito in Officio Sanct:r proprio die xi Martii anni 1743 a Sac. Rituum congregaiione denuo approbato iegimus usque nd hodiernum diem intogrura ac flexibile,
    ; :

    universo orbe atupente, servatur.


    Vnguiiedt.
    gito loffri 001

    monialibusservaretur; prout in ejus Processu leLib. 5 cap. 7 prseterea asserit, episcopos Viterbiensem et Hortanum, cum anno 1457 Calixti III jussu Rosee vitam ac miracula juridice examinarent, ad ejusdem Sanctse corpus accessisse,et miraculum unguis prodigiose renati converum ego prseter laudatam relatioflrmasse nem, quam retuli nihil in Processu ea de re reperio unde suspicari ticet, illa ab amanuensi
    g-itur.
    :

    '""

    '"

    ''"'""

    /,

    Sed admirabilem itlam integritatem , cui furens etementum pepercit, sacrilega cujusdam avaritia violare suslinuit. Res pluribus narratur inter miracuta in Processu reioia, apud nos in Appendicc a num. 3 quapropter eam hic brevi tantum relatione exponam, additis quibusdam circumstuutiis, quas aliundc cognoscere ticuit.
    56
    :

    omissa esse. Magis miror, nullum e tot testibus hujus rei meminisse et forte id factum est, ut sanctimonialium famee consulerent neque enim miraculum istud poterant referre, quin simul simoniacam mercatricem commemorarent.
    :

    Cum

    Teuto quii/uui rir pntcus


    incessit

    S.

    Kosae

    corpus

    ,<-

    ligiose inviseret,

    eum cupido atiquam

    VI. Veneratio

    summis

    viris

    ea dlo

    particulam vencrationis ergo obtinendi.

    itu</i> zcto sito

    non secundum scientiam indul-

    Sanctse corpori exhibita.

    gens, cum sanctimoniali, cui sacri corporis custmtia commissa crat, oblata pecunia paciscitur,
    id sibt
    itla

    unum e digitorum unguibus donet. Paret auro aliecta, unguemque e digito violenter erutsum egregia oustos Teutoni tradit at ille,
    .-

    virginei corporis Tam prodigiosa modo vicinos incorrupta integritas non

    rWJ7 ms Smct?
    veneratitmia

    populos,

    verum

    etiam

    reddita iniquitatis mercede,


    tlts

    inAllemaniam

    Ue-

    lYcertitur.

    prodigion
    natcitur.

    r*

    5?

    Non diu
    t<'

    post simoniaca mercatrioG sceleris


    pcri-iWsa,

    siti a( rocita

    miris miimi angoribus

    conculi corpit : ad conscientm rcmorsus accedebat titnor, necrimen suum, quod manifesto rulucre digitus eayprobrabat, brevi innotesceret. Hisce

    sacra tum profana dignitate conspicuos, ad sui venerationem attraxit. Exstant plurima de hac re in Processu jurata testimonia unum et alterum accipe. In Nardi Mazzotoste Viterbiensis testimonio hsec leguntur:
    viros,
    :

    summos

    cum

    ,auSa

    ptio

    animi angustiis agitata

    In causa scientiae dixit quod corporis incorru patet ex aspectu oculorum omnibus illud videre volentibus et quod ipse semper audivit
    , :

    consiliique inops,

    ad

    dici,

    Virginem, quam Ueserat, accurrit, uberrimis


    scelus deflet, culpam fatetur, mise?*icordiam implorat. Dumautemgemit etsuspirat, ocutos suos in digitum, quem sua avaritia detremebunda conjicit ct ecce tibi turparerat
    tacrt/) t fis
    , .

    quod fuit sub terra per plures et plures menses; nec est possibile, prout ipse existimat, quod fuerit in tanta incorruptione pneservatum,
    nisi

    miraculose. Et

    ne et reverentia,

    magna

    quod continuo prae devotioilluc populorum confluit

    norttm loiguem

    iu

    prioris erutsi locitm prodi-

    multitudo, et praesertim in die solemnitatis suae, cum exolutione votorum ex gratiis et miraculi.-,
    quie

    DIE
    quae dicuntur facta per

    QUARTA SEPTEMIUUS.
    Ejusdem Brevis meminerunt Rinaldus
    ,

    427
    et

    ejus invocitionem. Ni-

    vwisitur

    summis
    tificibus,

    Poii-

    colaus Ciacce in eadem canonizationis causa testatus est, se vidisse plures eminentissimos Car~ dinales, aliosque sacros pr&sules venerabundos accedere. Juverit ad SancLv gloriam ad particidaria descendere, et Pontificum, imperatorum, regumque nomina recensere qui sacras Rosib exuvias venerati sunt. 60 Coretinus lib. 4 Vil<e cap. 10 ad pi*opositum nostrum de Eugenio IV hcec scribit Eug'enius IV Pontifex, motus tantorum miraculorum faraa, anno mcdxlvi ipse Viterbium advenit corpus S. Rosse magna cum devotione visitaturus; ubi per olerum ac populum de Rosa? sanctitate penitus instructus, ad eorum preces spopondit eam Martyrologio et catalogo aliorum
    ,

    Giannellus qui illud anno 1171 concessum ajunt , v Norembns, ut addit posterior. fn eo tamen hi tres conveniunt ^itotf dicant anno 1512 die v Maii Yiterbiensem Umversitatem in gene, ,

    itcwm
    c
    s-

    rali concilio decrevisse, ut

    novem

    illa

    toriitia

    uno eodemque die


    libus,

    iv

    Septemb7*i$, quo Sanct.v

    translatio celebratur, a magistratu, viris

    nobu

    Sanctorum
    rat
    ,

    inscribere.

    Idem

    lib.

    5 cap. 9

    nar-

    Pium II PP. anno

    1460, iterumque 1462

    se.

    easdem sacras reliquias Viterbiiveneratum fuisPari animo in Virginem fuit Jidius II, qui, teste Feliciano in ssepe laudato Opereparte i tib. 6, die xxvn Septembris anno 1509 ejus corpus
    religiose invisit, eaque occasione sanctimoniali-

    opificum collegiis, populoque Viterbiensi ad S. Rosre ecclesiam imposterum solemniter deferrentur. 68 Duos etiam imperatores Sigismundum JitminvStmt et Fredericum sua S, Roste corpori religiosa ob- tmpnurm, sequi detulisse testati sunt in causa Canonizationis oculati testes Jacobus magistri Odonis, et Michacl de Alexiis tegum doctor. Posterioris testimonium tate est [pse vidit imperatorem Sig-ismundum illuc cum mag-na revcrontia nd dictum locum visitandum neeessisso jatn vig*int1 annis elapsis, vol cirea ot similiter in anuo jubifcei imperatorem Fcdericum mia rum Cardinali Bononiensi protonotario de Odreis epi800po
    ,
    , :
    , : ,

    Vig-intimiliensi
    sterio oblationes

    et

    aliis

    prrelatis
    fccisse.

    ct

    illi

    mona-

    bus confirmavit facultatem a decessore suo Sixto IV concessam recitandi Ofjieium de eadem Sancta in sua ecclesia et monasterio adjecitque, se eamdem in Sanctorum album relaturum. Denique lib. 7 refert, Benedictum XIII anno 1727 similia pietatis obsequia S. Rosa^ in suo corpore
    :

    plurimas

    Potuit Sigis-

    mundus id prxstitisse anno L483, quo coronam auream ab Eugenio IV accepturus Iiomam contendens, mcnseMaio Viterbium iugrcssus est, ut
    habemus ex Odorico Raynaldo Annal. Eccles. ad hunc annum num. 14. Per Fredevicum, IV aliis
    qui circa annum jubihvi videticorona aurea a Itatiam venit Nicolao V coronamlus. Adfuisse tum ipsi sacros jDWSidcs honoriscaustt a Vontifice m.issos ac no-

    exhibuisse.

    Sixto
    I

    III
    cet

    inteltigit,

    V an-

    mto mitnere

    Nec ptwtereundus hic est Sixtus IV, qui suum in admirabilem Virginem animum annuo munere testatum facere voluit. Breve hunc in
    61

    1450

    in

    finem concessum exhibet Coretinus tib. 5 cap. 9 Dilectis filiis Priorihus et Comin Juvc verba muni civitatis nostraa Viterbii Xistus Papa Quar:

    minatim Cardinalem Bononienscm, sutisconstat ex Ciaconio aliisgue de anno tamen n<>n con:

    tus. Dilecti

    fllii

    ctionem.

    Dudum

    salutem et Apostolicam bencdisiquidem fe. re. Nicolaus Papa

    veniunt, aliis L451, aliis L4B2 assignantibus, Htvc venerationis officia idcm imperator repotiit anno 1469 Roma rediens quam religionis gra,

    Quintus, Praedecessor noster per suas littcras in forma Brevis voluit , et Prioribus pro tempore
    cxistentibus
    strae
    ,

    nec

    non
    ,

    Communi
    ut
    in

    civitatis

    no-

    Vitcrbii

    raandavit

    festo

    Purifloa-

    tionis

    Beatae Marise Virg-inis singulis annis mona-

    tiaadierat, teste Coretino, et Feliciano parte i lib.h;addens,eaoccasione concessas fuisse popido a Cardinatibus , qui incomitatu Frederid erant, quasdam induhjcntias, quarum Butla in ejus dem monasterii archivio etiamnum servetur.

    sterio sanctae Rosas Viterbiensis, Ordiuis S. Clarns,

    prout
    ribus

    itlem

    Nicolaus retroactis

    dudum tempointroitifa-

    diemw
    habet
    :

    64 Arturus in Martyrologio Ftanoiscano ad Scplcmbris a<! propasitinn nostrum h.vc


    in

    ,,,,,.,,

    1,,^

    prtncipc.

    institutum fuisse

    perceperat, de

    bus Camerae Viterbiensis offerret ccret solemniter in postcrum tria


    uovae

    et offerri

    mus

    CaroluB VIII Qalliarum rex Christianissireditu suo ab expcditione Neapolitana p

    tortitia cerse
    ,

    quibus hujusmode oblationes fieri solent. Cupientes igitur, in ipso monasterio peramplius Altissimum honorari, divinumque cultum adauyeri, volumus, et vobis Apostolica auctoritate mandamus, quaponderis

    ceterarum

    ecclesiarum

    tenus omni mora, dispendio, omnique conditionc semotis in ejusdem Purificationis tantumdem in S. Claras tria nec non etiam sanctffl et
    , , ,

    Rusas
    titia

    praedictarum
    cera;

    festivitatibus

    alia

    tria

    tor-

    Viterbium adiens, in die Pentecostea vialtavit corpus ipsius S. Rosae virg-inis. Ita ipse cilans Adad annum L9B ditiones ad Monstretetum vol. quo Carolum Viterbii fuisse, etiam notat. Coretinas de Episcopis istius sedis pag. 164. Recentiora duoc.rc/ii/da <"i>i<t laudalus EeUcianuS, >/"'' '>' priusf/uam huic parai/ra/i/io /i/icm i/upt/na/u, subjungo. Primum, </uo<l c> Italico Latine versa Vita Sancta' auctaet anno 1702 Viterbii recu.su, in historiam suam retutit parte i tib. 7 sic refert:
    li
    I
    ,

    aequalis aliorum tortitiorum de introi-

    Cum

    pari pietate

    *-\

    devotione uostra Eetate vieua


    aacraa Banota Elosce peliquiaa

    tibus Carncrae Viterbiensis hujusmodi


    g-ulis
    fieri

    annis sinmonasterii,

    est ad venerandum

    faciatis,

    ac

    demum

    in

    praedictis festi-

    vitatibus
    ;id

    desig-natis

    ecclesiae

    ipsius

    Rosae

    omnipotentis Dei, ac Beatae Marije, et sanctae hujusraodi laudcm , exaltationem et jrloriam cum ea, quae convcnit et decet solemnitate
    offeratis.

    Cosmaa 111 rna^nus HetruriflJ dux, piiasimus ao devoti imus prinfcps, dum anno ratione juoili anni sancti post honorata Bomaprosterni

    nse

    urbis

    tranaiit
    tit,

    Plorentiam suam redicuB saora looa Vittibium, ibiqun eo solum finc substi,

    ut istml obsequii tributum

    flanctei penderet.
    ,

    ftQHOttttttr

    Breve hoc ex fide Coretini recitavi, qui certe in assignando anno, quo datum dicit, non leviter tapsus est.ait enim fuisse Datum Romce apud S. Petrum sub annulo Pis^atoris die xn Januarii mcdlvii; quo sciticet anno Sixtus Ecclesise gubemacuta nondum tenebat quippe qui non ante annum 1471 ad Pontificatum evectus est. Septembris Tornus II.
    f>2
    :

    Aliud eodem in tibro tradit in hunc modum Convenil exponere, sed verbis etiam Ilaticis mdccxxv die win Mali ln oano quomodo anno urbem advencrit majestas sua Jacobo.; II! magnaa consortc MaBrittanniaa rex, una cum Bua reffia BnWeacki o utcrquc animo ut. ria Clementina rnooasterium S. Kosuj ingrcsbi sacrum OOrpuBdi;

    00

    ctui.

    423
    *l

    S.

    ROSA VIRGINE.
    parentes, monasteriiS. Rosffi jus tuDc adolescentuli vendidere erat enim ex matns virffinibus illam (juxta praedictum a Diva ejus bonis) quaudo unum coagrmcntanda erat corparenti suffi ) in affirmavitque jureeodem monasterio
    (

    iJi.HL

    s.

    inhonorando, spirituali sua voluptati argumentum adducere dulgerent. Plura in hoc possum ; sed hsec suffecerint.

    ctffiSanctse

    pus

    cum

    juraudo,

    duobus

    testibus

    advocatis
    vidisse

    hbellioni
    ,

    VII. Domus
    nasterii

    Sanctae describitur,

    auctoritate

    apostolica

    cohonestato,
    ,

    se ea

    quae

    in veneratione

    habetur,

    et

    mo-

    septis

    includitur.

    Cella pattrnte

    AuctorVitte, quam
    ribus,

    daturi sumus
    gessit,

    iltustrio-

    domut.

    quw Sancta palam

    prodigiis

    referendis unice intentus, nihil de ipsius domo ac celtula, actague in ea vita solitaria scriptum reliquit i contra celebris est ejusdem in Processu

    mentio quare nequid tectordesideret, huc transfero ea, quse ad itlustrandam sanctse Rosae vitam privatam, ac domicilium conducere arbitratus
    :

    nuscripta nunc jacet, tuisse, ut in monasterium, in quo admitteretur, narrationem suam in hsec verba prosequiiur JEquo libentique animo ferens repulsam, asceterio uon concesso suae domus cubiculum mutavit adeo arctum, ut vix ipsam cura paupere cubili etparvulo altari caperet; cum ipsa constabat etiam domus esset valde angusta ampliore enim duabus habitationibus tantum
    :
    :

    ocuhs oirca domum Hisce praeipsummet, vel a majoribus exaudisse. Vitamamissisrem ipsam accipe. Postquam ex impetrare non poretutisset,S. Rosam
    enarravit
    vel
    suis

    altera,

    quam aulam deuomiuantj

    altera arctiore;

    ]j

    sum. In ipso Processus limine hsec invenio In prirais ponunt (testes examinandi) et si opusest, qnod recolendffi memoriffi probare intendunt
    : ,

    tigua fuit cella,


    carceris
    (

    supra quas erat horreum. Arctiori conclavi conquam sibiRosa vindicaverat, vice
    ut ajebat) cavata intra crassura
    arois

    Rosa
    seculi

    tertfi

    Ordinis

    sancti

    Francisci

    hujus
    super-

    contemnens
    jrloriffl

    illecebras,
    tracta,

    ad

    amorem

    cernuntur indicia ) K longa palmos circiter decem, circiter quatuor et dimidium lata, aliquantulum lucis a feuestrella

    murum

    (cujus muri adhuc

    nae cslestis

    ejus carnera jejuniis,

    palmari excipiens. Hoc habitu usque ad


    ascetriae, S.

    xn

    Ca-

    continuis vigiliis, durisquc castig-atiouibus ac cilicio


    prffl

    lendas Majas mdclxi, quo ejus possessionem iniere

    caritate

    et

    grandi

    ad

    omnipotcntem
    per-

    Rosa

    est servata

    Dcum

    affectum macerabat, vilissimo semper ha-

    ab

    incolis veneratio est habita,

    domus; ac semper ei nec exiguo equidem


    propria
    ,

    bitu ac

    zona,

    et

    asperis tunicis contenta

    cum
    illa

    fructu.

    mag-na humilitate et subjectione in arctissima cellula ad modum caroeris orabat et contemplabatur. Totidem pene verbis idem affirmavit venerabilis domina Margarita Pdrutii monasterii S.
    ,

    6b Laura

    enim

    Biellia

    cujus

    domus
    partum

    Pucrpera

    in

    erat, quffique illa

    utebatur

    liberos tollere

    eum

    se reci-

    piens,

    cum minime
    ediderat, qui

    prolem

    posset

    eo quod statim ut
    ,

    (iveneficiis in-

    illum

    infestarent venefica3

    damnum
    auditores,
    se

    coiumen fervat.

    Rofiee

    abbatissa, inter cetera testiftcans, quod dillosa..

    deploravit apud
    hortati

    suarum confessionum
    sunt, ut
    ,

    cta

    J3.

    vixit in

    civitate

    Viterbii

    in

    sum-

    eam

    cum primum

    uterum

    ma

    virginitate, oontlnuis jejuniis et orationibus

    g-erere auimadverteret

    in

    sanctee Rosse domici-

    ejus corpus
    instar

    macerans,

    et

    in

    arctissima cellula
    sanctffi

    caroeris ffidificata
    1'odio,

    propc ecclesiam

    .11

    1/1111

    Sttiirtu
    fot

    vihitt deiet

    tur

    u Proce

    quam prffifata testis deponit, ibldem praa magna devotione fuisse. 60 Eamdem domum ac cellam paulo latius drscrthti H, D, Contutius ecclesise S Angeli de KjHtta Viterbii canonicus, de cujus juridico testimonio ita loquitur Processus Dixit... quod
    Mariui in
    se vidisse et
    .

    lia concederet, ibique pareret, susceptamque prolem ibidem aliquamdiu detineret. Consilio usa
    est,

    cum

    oportuit

    Laura

    et

    ecce tibi

    anno

    jam

    trigiuta annis Hapsi.s


    iu
    in

    \d

    mdcxxxii continuo a partu, quo euixa est noctu fffimiuam, et parere iu posterum desiit, strepitus excitatus estingens, aperuitque se ipsa domus janua, quamquam suis repagulis occlusa, quin tameu |se adstantium oculis quidquam objiceret.
    Pfiella vero

    circa, ipse fuit rc-

    nata

    Catharinae

    ctor 8. Marijc

    nomine

    in lustrali

    PodiOj et
    diota
    ,

    cordatur, quod
    erat

    quod ipse bene reeoclesia (id estparcecia)

    domua queedam quffl vulgariter dicebatur la casa di santa IWa, tam ad ejus convicinis quam ab alife hominibus civitatis Viterbii quam domum ipse testis pluries vidit, ubiplures

    ima-iucs Sanotorum
    erant,
    quaa

    et

    Sanctarum

    Dei depictffl

    videbantur proflteri maximam antiquitatem. En qua domo erat etiam oellula qua>

    vitam diu duxit incolumis. y 69 Reliqua huc spectantia enarrat lib. 2 cap. Xon sine pro2, ubi reflectens ad vaticinium, quod in lacinia ll '^ $ci}t s mo,,a * te,n Vitce secundse manuscriptse Sancta nostra matri edidisse traditur his verbis Benedixit mihi (Christus) unum ex lateribus hujus domus, quod permanebit in monasterio meo ; sic scribit Forsitan ex me lector qusras quando esse is
    fonte

    accepto,

    '

    ''

    .-

    locus

    dam

    arctissima iu

    modum
    ita

    nestrellaquadam
    potuissel
    iv at
    exire.i
    DI

    spelunc, ubi erat feexigua, quod vix puer iude

    UBLLA

    quw cellula vulgariter dioebato SANTA LtoSA, ILvc cx actis PfOCCSSUS


    ;

    quod conjuncte et suis corporis translationem et futuram suse domus cum co ccenobio connexionem prffividerit quonam tempore )
    videtur, eo

    cum

    Qimmdlits

    in s.vpe cilato

    Opusculo suo

    lib. i

    cap. ilonge fusiorem descriptionem tradit adetiam veneralionis ejusdem loci eaemplis

    per
    itltus

    c.cicstcs

    qum
    el Ititiut cjt

    favores comprobaHs. Priusquam rerba recito juverit ex ipsomet notasse


    ,

    auctoritate nitantur,

    Rosarum monasterio consociat*i domus. Factum id est anno mdclxi circ.ter ix aut vin Calendas Majas, ut supra mnmmus; nec sine miraculus quidem Ex eo euim die, nimirum xu Caleudas Majas quo coempta ad contiuuandum clansti parietem fuit ad mduum triduumve, um tnduumve, quo domum jungere
    S.

    Mariffi

    fuerit

    Rosffi
    ,

    "

    ''

    67

    Uaquein promio

    sic

    prmfaiur

    Ifo

    Prarterea

    prooipua Inserui, qua mihi descripta super sanotse Virginis domo cum miraculis iu ea editis, tum majorum suorum temporc tum suo, Joannes Antonius Gnazza, dvis \{. tcrbicnsis, humani divinique juris peritus,
    nnsit

    quffidam

    quam plurimus tum Viterbieusmm tam externorum illuc pio domus 11 denda; studio concurrentibus, per olfactu s ommuin permauere
    ,

    netibus cog-.tabant

    pa-

    eu-

    suavissimus rosarum odor multitudo auferebat ut sacratas re, memor^ et cuitus eausa retoendas dera ip 5a et lateres, e quibus odoris ejusden sua-

    eobpit

    4uo

    .mpulsa

    vitas

    DIE QUARTA SEPTEMBR13


    vitas afflabatur. Intra id etiam tempus cum adolescentuli , nescio qui, parum verecunde nugari in

    429

    horreo, quod super lacunaria erat , incepissent fragor ingens auditus super tectum quo con,

    colai de Bussis, se miracula Sanctx prxdicari audivisse die festivititatis sui anniversali obitus. Alas etiam in locis de die festivitatis

    sternati
    xdificuto dein-

    omnes

    in

    fugam

    sunt.
    ,

    mum
    lector
    ?
    ,
    ,

    70 Discere
    sit

    praeterea

    cupias

    quisnam
    anno
    ad-

    de supcr Sanctx celhtla sucetlo,

    hujusce domus nunc status


    inclusa
    coenobio

    Undecim annis
    videlicet
    ei

    postquam
    mdclxxii
    ,

    est

    cum arcum quemdam domus


    domus
    ,
    :

    haerentis demoliuntur, divse Rosae

    parte
    ,

    qua ad ipsius

    templi viam vergit


    llGe
    ?,!

    T*; Z n lT nent mtegra


    Deo
    in
    cellurai

    . ?, _ ut capite iv superioris l!? libri fuere descripta, aucta veneratione tamen. Dicat enim
    ,

    proruente
    re

    con cidit

    ac solemmtatia frequens fit menlio. Similiter antiquissiesse translati corporis festum, docet vetus Ordo Offiaorum propriorum ecclesiee cathedralis S Laurentii Viierbi in quo mense Septembri hcec lego : Die iv t Rosaj virgiuis ViterWensia et ejusdem civiratis patrona;. Et infra IIoc festum ab omnibus Viterbii celebratur ex deoreto summi Pontificis Alexandri IV. Hinc tiquet, fe:

    ma_

    hoc coenobio

    virgines
    ,

    super Diva?

    sa-

    erigendum curavere in quo Christi Domini effigiem ut a praside ostensus quondam fuit Hierosolymge populo sentibus coronatns et
    ,

    stiv hanc non multis post SancLv obitum annis in patria ipsius urbe institutam esse ab Alexandro IV, idque verisimititer dum ab ipsa ter monitus sacrum corpus ad S. Olarm moniales solemniter translulit. Deeadem celcbritate procul dubio toquitur eminentissimus Baronius in Notis
    ,

    ^em

    ad Martyrologium Romanum
    to

    purpurea celebris artificis penicillo elaboratam exposuere super aram. Ad quod sacellum iueundura aedificatffl sunt scalae lignese tot gradibus quot constant Romae quas , eo quod per earum gradus Judex orbis terrarum supremus, cum judicandus esset, ascendit Sanctas appellant ; et harum sunt
    ,

    chlaraide

    contectus

    dem approbasse
    riam hujus

    dicens, ex decrePontificis concessum esse ecclesuv Viterbiensi sotemnem de B. Rosa diem agere. Eam-

    Romani

    videtur Sixtus IV, qui indulgentias benigne largitus est recolentibus memotranslationis, prout discimus ex eminentissimo Cardinali Prospero de Lambertims (qui modo Benedictus XIV universce Christi Ecclesize feliciter

    similes.
    a sanctwiomalibus pie fre-

    quentatur.

    gradus ascetrize scandunt , iu graduum singulis precando immorantes; omnibus deinde in hunc modum excursis, per can71

    Flexis

    genimis

    rum
    73

    prxsidet ) in Opere suo de ServoDei Beatificatione verba infra num. 7fi


    :

    recitabimus.

    Porro utrumque diem non eadem peragi


    ,
    :
    :

    nuceos ingrediuntur sacellum. Inde per ostiolum graduum duorum descensu ingressio est in conclave quod fuisse horreum diximus sucellos
    ,

    TranstatiOi\i$

    festivitate

    per latius ex duobus S. Rosse domus cubiculis , qua3 aula nuncupatur. lllo in conclavi religiosae Sorores ut sanctoe Patronse sint aliquo modo consimiles, pro facultate ab animi raoderatoribus
    ,

    indicat Coretinus , dum ait Dies annuasolemfestus de obitu ipsius agitur vi Martii sed fe- nilas stum ejus solenne celebratur Viterbii iv Septembris, ipsa die, quo (ut diximus) corpus illiustrans-

    ex S. Mariaa in Podio ad nionasterium Consonat Lindanus e Societate nostra in litteris hac super re ad Bollandum nofuit

    latum

    sui nominis.

    gent

    accepta, privatis verberationibus ita severe indulut sanguine et pavimentum et parietes


    ,

    strum anno
    inquiens
    ,

    161-8

    Viterbo

    Laureto datis De S. Rosa hsee accepi. Pestum S. Rosae


    , , , :

    scalas in

    conspiciantur aspersi. Illo e conclavi ligneas per aulam S. Rosse domus descenditur ; unde in cubiculum minus latum , quod cellae S.
    ,

    celebratur vi Martii in ecclesia propria sed nulla cum solemnitate celebratur vero iv Septembris,

    qua maxima potestsolennitate

    in tota civitate,et freto-

    Virginis junctum docuimus transeunt ( et illuc post sanctorum gTaduum conscensionem semper eo

    quentissimo populi concursu. Per Octavam fere tam multa exhibentur spectacula et praemia
    ,

    \i-

    ad orandum proceditur ) ibique in precibus pro quod cuique collibet perstant ante aram
    ,

    ctoribus
    singulis

    in

    ludis

    qui
    ,

    celebrantur.

    Eligitur

    ubi

    S.

    Rosas jacentis

    qualis
    ,

    in templi sedicula

    cernitur, imago colitur

    genteum
    cet;

    ante quani lychnus arsuper vasculum pensile indesinenter lualiud

    incumbit onus promovendi spectacula. Hsec omnia enucteatius describit Gianneltus lib. 2 cap. 22, qiuv cum
    cui

    annis unus

    quidpiam praeter scabellum ad genua ponenda formatum in eo habetur. Atque hic S. Rosa? domus his temporibus habitus et
    nec
    ,

    cere

    ad SancLv cidtum gtoriamque non parum favideantur huic commentario inserenda


    ,

    censui.
    sit amplissima supplicatio ethoquo snnctae sueb Civis festum ornant Viterbienses. Nam praeter cereorum funalium niunr-

    74 Dicta mihi

    tlescribilttr

    veneratio

    est.

    nor,
    ra

    quarum
    -

    superiore capite
    '

    meminimus
    ,

    (vide

    VIII.
    i

    DupleX

    apild ViterbienseS
    , ;

    num

    i]

    intei

    <Jivinam

    Rcm,

    quse ceremonia

    .. ,. p de q oancta ieSllVltas

    solemni

    cum symphonia

    translatlO;

    tissimum populum
    sace r orator
    citer

    nis

    annua

    soleranitas

    Oflicia

    celebratur ad freqlieude ejus laudibus verba facit Festi aut P" vi e i]i . oti S ,
    a

    horam
    ,

    pnmam

    7 Romaua

    porta

    uiVffl

    Uosae

    propna
    DupIexSanetx
    festivitas anti-

    pompa ingenti longo agmine compositi


    versus

    supplicationera

    obeunt

    Jam

    luitus insttuta

    insinuavimus initio hujus commentarii S. Rosam quotannis duplici festivitate apud Viterbienses suos gaudere de ulraque hic agendum venit. Priori festo, quod vi Martii recurrit
    : , : ,

    omnis ordinis ffltatishomines cereas praeferentes faces collucentibus undique per domorum fenestras lucernarum Mammniis piura agmen sequitur gestatn bajulorum humeris machina, in qua BUblimisapque
    ,

    paret statua sanctae


    dis ejus vitae

    Civis

    aliquod cx admlran,

    beatissimus Virginis ad Ccetites transitus honoratur posteriori quod in prsesentem diem incidit , ejusdem sacri corporis translatio cetebratur utriusque perantiqua est institulio. De
    :

    anniversario obitus die manifestum id est ex Processu in quo expressis verbis ait Petnts Ni,

    quara ceeircumfulgcnt manipuli innumeri. Credas tnumphare tunc Rosam iu simulacro suo tot omnis vel generis vel sexus vel autatis indigenas advenasque sibi obsequentes in illo , ex fenestris, in viis passim circumspectat.
    operibus repraesentans

    reorum luminum
    ;

    Certe

    4U0

    Dl. S.

    ROSA VIRGINE.
    sanctve antistes tectiones proprias
    Viterbii protectricis ni approbandas obtulit

    aem
    C
    S

    quain objiceCerte plus imprimere in aniinis, exspcctaculo illam , haud pauci re oculis eo de nocte periuntur. Bacrae pietatem lucis fcstivi quadruignes diurnique ludi, atque ad bravia

    Ro^

    civitatis

    |)

    Sacr* Rituum Congregatio- <j*TO"


    ,

    xxi Juliiimpetravit, ut die iv


    lationis

    pedum cursus per

    dies aliquot

    (si

    qua

    est a

    San-

    eaque anno 1668, 0r(flt)ac0J)CCS Septembns trans- m ntu festum Offlcio proprio et Missa, sub

    ab

    Annua hac egregie cta; gloria ) subsequuntur. Giannellus reddit Viterbium Heroinae suse. Hsec festivitate : hinc ad Offide annua translationis
    progrediamur. de officiumcccu75 Quamquam nullum Qffteium proprium Miaiiicum de annum 1668 concessum reSancta nostra ante 0m tamen est eam jam ante !^uum' periam indubitatum fuisse, istud tempus ecclesiastico officio cuttam at quo anno hic cutsaltem in urbe sua patria non perindecertum est. lus ei cceperit deferri Si quis id ad Alexandri IV tempora retulerit, non refragabor verisimite enimest, eodem tempore, quo festum diem agere, eodem etiam recitare
    cia ecclesiastica
    , , :
    , :

    duptici majore, dieverovi Mariii universo ciero tus obitus ritu duplici minore ab utriusViterbiensi, tam seculari,quam regidari autem signatur que sexus cetebraretur. Missa qui beaDilexisti, oratio propriahsec est : Deus
    ,

    ejusdembea-

    tam Kosam sanctarum tuarum Virginum


    aggregare dignatus
    es
    ,

    colleg-io
    ,

    tribue nobis

    quaesumus

    exut ejus precibus et meritis a culpis omnibus

    picmur,
    aeterno.

    et

    tnae Majestatis consortio

    perfruamur
    est ea

    Anno

    1725 die

    vn

    Julii elevata

    ,idque Offlcium dc Communi permissum fuisse vatde conforme est verbis Directorii supra laudati : IIoc festum ab omnibus Viterbii celebratur o\ deoreto summi Pontificis Alexandri IV.
    Offleium

    ad ritum duplicem secundse clasquo jam insis cum Octava, in eumdem modum Fratribus Minoribus conventualidulta fuerat Bebus. Rursum anno 1728, xxvin Januarii nedictus XIII ad preces Ministri generalis MiOfficii recitatio
    ,
    ,

    norum observantium Ordinis S. Francisci, nec non monalium monasterii S. Rosae concessit ut
    ,

    autem

    in

    hunc modum prsescribitur sub

    prsefatum Officium ab omnibus utriusque sexus


    Christi

    B ritudupliciiOmnib

    de cora. Virgr. Oratio Exaudi Matut. paritcr oinnia de eodem nos Duufl. Ad Com. prffiter lect. 1 Noct. quae leguntur de Scriptura occurente.
    Ji

    fidelibus

    in

    toto

    Statu

    ecclesiastico

    et
    te-

    j;

    Etruria degentibus, qui

    ad Horas

    canonicas

    Ad Missam

    introitus,

    Dilkxisti

    de cora. unius Virg. et dicitur Credo. Impressum fuit hoc directorium inira annos
    iiTiAM

    cujus jussu l(i:is, quo Gardinalis Brancatius editum notatur teste Ugkello in Italia sacra Vilcrbiensem cathcdram adeptus est et 1668 guo idem episcopus Offlovum proprium impeut mox dicturi sumus. Verumtamen travit
    , , ,
    , ,

    Nocturni et minori recitari et missa respective celebrari debeat. Denique anno 1743 die xi Martii a Sacra rituum Congregatione obtinuit ejusdem urbis episcopus pro universa sua dicecesi Offcium cum Octava
    nentur
    ,
    . .

    cum

    lectionibus
    . . .

    seouncii

    oratione

    propriis

    sub

    ritn duplici

    hartc

    ()(Jh-iiutiqi>italc,n itimnifiit dubia/ii reddit

    Felicianus in Historia
    afflrmans, nialibus S.

    Viterbiensi parte

    lib. 6

    Juliumllanno

    L509 concessisse

    mo-

    sub ritu duplici secunddc classis, in festo translationis persolvendum. Habet hsec Octava lectiones secundi et tertii Nocturni cuilibet diei proprias Missa etiam propria Loquebar assignatur. Illud vero notatu digyium, quod tum inhoc, tum in aliis, de quibus egimus, Offciis Eosa sanctse
    ,

    Rosee facultatem reoitandi

    Officium
    sui

    titulo insigniatur.

    ejusdem
    i

    Sanotffl in

    dicta sua ecclesia et monastepraxleces.soris

    secundum
    IV.

    ordinationcm

    ti

    Quibus verbis innui videtur , anno 1509


    recitari solitum Offlcium
    ,

    nondum

    S. Rosas, prse-

    terquam a prmdictis ascetriis qttibus id a Sixto IV, gui seculo xv senescente Ecclesise prassedit concessum esset. Restamencertanonest,
    ,

    IX. Viterbienses communi consilio instant apud Calistum III


    pro impetranda Rosse canonizatione
    :

    jj

    proprio prafatis monialibus tantummodo permisso. 7ii Porroidem Sixtus IV indulgentias elargitus est rccitantibus Officium transtationis, sive istud tum primum instituerit, sive ab aliquo e

    CUm

    hic ai/i /lotiuril dc

    ()(jicm aliqao

    processus

    instituitur

    in-

    scribitur

    Martyrologio.

    cuiStoiui/l
    fuduZjpiuraj

    decessoribus suis

    permissum

    ipse confirmarit.

    Exigebat
    suse,

    Disctmus hoc cjc Emtnentissimo Cardinah Prosperode Lambertinis, qui loco supra citato tralv aonnullis. .. Offlciorum concessioniotans bus pro quibusdam locia partioularibus , itapro,

    sequitur

    [n

    meis animadversionibus admisi praOfflciorum


    pro sacris translaPontifloibus

    \im

    ooncessiouis
    ;
    .

    tionibus

    addidi a

    summis

    con-

    oessas aliouando fuiase

    sane wquitas ut Viterbienses Civi ni#bivM* a quo pairiam tam gloriose illustratam amomzaiioviderent, gratas vices rependerent, eamque San- mm Civis ""' ctorum fastis solemni canonizatione adscribi curarent. Neque vero suis partibus defuerunt quin id a sancta Sede impetrare toties conati sunt, ut mirari satis nequeam, quid obfuerit, quominus ea res desideratum exitum fuerit sortita. Vix e
    ,

    indulffentias

    recolentibus
    ,

    memoriam
    et

    translationis

    slgnanter aJulio 11

    Baorarum reiiquiarum pro translatione beatm Ca-

    vivis excesserat, cum Etectus, clerus, concilium poputusque Viterbiensis Innocentio IV (ipso teste)

    supplicarunt,

    IV pro translatione beatiB ELosffi Viterbiensia. Ilisce ccrbis, si mentem Emincntissimi rccfc pcrccpcriut, dicerevidetur
    thariueB Suecfflj a Sixto
    ,

    ut fidelium testimouia super ipsius novella; Rosje fragrantia, videlicet vitie meritis et

    miraculorum assertionibusrecipi
    quie
    felicitatis

    faceret.

    Itaquod,

    admississe

    (/anslationibus

    non solum canonicum Q/ficium pro sanctorum corporum recitari missum fuisse verum etiam istud recitantise,
    ,

    clesia

    bus, a
    et

    Pontificibus el signanter a Julio II Sixto IV indultas esse indulgentias.

    summis

    77 Lapsu temporis crevit Viterbiensium erga sanctam suam Cicem veneratio quare eminen* tissimus Cardinatis Franciscus Brancatiuseorum
    ;

    tens num. 10 recitatis videre licet. Verum hic canonizationis processus indictus quidem est a prxfato Pontifice, sedvel formatus non est vel t
    certepio Viterbiensis civitatis desiderioet exspectatwninon respondit,obstantibus forte illiustemports calamitatibus, aut subsecuta, ejusdem Innocentii

    Ectriumphante in militanti quoque bonore congTuo celebris habeatur prout latius in lit;
    ,

    potiri

    creditur

    prajmiis in

    DIE QUARTASEPTEMBRIS.
    nocentii morte. Si qua tamen hujus examinis acla exstiterint, ea forsitan inter authentica illa

    431
    AlCKiKl
    c. s.

    migrasset, lpsam virginem Rosam in aliorum Sancturnm et Sanctarum Dei catalogo firmissimeadscripsisset.

    instrumenta numerabantur quse una


    ,

    cum Mira1-

    Deinde

    revolutis

    pluribus

    annorum

    culis

    ex negligentia et calamitate civitatis Viterbii deperdita combustaque fuisse, nitm. osten-

    curriculis propter calamitates ac fortunas vestrae civitati Viterbii occursas fe. re. Eugenio IV
    ,

    non semet
    fiustra conati

    impetra-

    re, Cali$to III

    dimus, 79 Paucis post annis spem eorum erexit Alexander IV, Innocentii successor; qui t ut supra vidimus, translato post ternam apparitionem S. Rosa? corpore, sacros ei honores per solitas EcclesLv soteinnitates decemere decrevit: fccissetque haud dubie, nisi prsematurus obitus prohibuisset. Hac rursum spe frustrati, usque ad tempora Eugenii IV, qui anno 1431 Petri cathedram ascendit,

    praedecessori

    per eosdem fuit supplicatum ut prius per illos viros graves et expertos quibus is duceret committendum de sanctimonia, virtutibus ac miraculis ejus virgi,

    vestro

    humiliter

    nis

    fide dignis,

    Rosae receptis informationibus et testimoniis prout tantae rei pondus exigebat et gravitas, ipsam Sanctorum Dei catalogo asscribi
    facere

    dignatur.

    82

    Idem

    praedecessor
    rei

    rem intactam
    ticet

    reliquere.
    ,

    Sub

    ilto

    Pontifi.ce

    modi causa juxta


    liberatione

    intcudens et in hujusgravitatem cura debita de-

    dilatx coho

    ni:ationi$
    raiutf.

    causa resumpta

    est

    at conatu iterum

    irrito

    nam
    tis

    Eugenius eorum postulatis benigne annuerit, juridicumque de Sanctte nostreemerilici

    procedere, dicta? canonizationis supplicationcm signavit quae ad fi:

    ac

    maturitate

    nem debitum

    ac miraculis examen institui permiserit, fetamen caruit successu ob rationes num. 82

    adducendas. Tandem anno 1455, teste Coretino, rursumque 1456 ad Calistum III delegarunt clarissimum virum Christophorum de Malvicinis B legum doctorem ac comitem palatinum una cum F. Luca Benedicti ex Seraphico Ordine S. Francisci, ut rem denuo tentarent. Libellum supplicem, quem eum in finemprsefatioratoresPontifici obtuterunt, ima cum Processu ad nos transmis-

    convenientem postmodum ducta non fuit propter ncgligentiam illorum. quorum intererat, et desidiain; nec nou propter temporum varietatem et iminutationem, in hujusmodi causa ad ulteriorn non fuit processum. Postmodum vero tractu temporis super hujusmodi materia per clarUsimuin legum doctorem et co- E mitem palatinum D. Christophorum de Malvicinis oratorem archipresbyteri canonicorum et capituli Priorum huminuin et persuuarum, abet
    ,

    batissa;

    et

    sum

    Ubelhim sup
    plicem offerunt.

    Coretinus Italico sermone donatum Vitse S. Rosse inseruit. Cum vero contineat fere omnia, qu<v in causa Canonizationis a Viterbiensibus pie acta sunt, operee pretium reor, itlum hic exhibere. 80 Beatissime Pater. Alias pro parte devotorum oratoram vestrorum Yiterbiensium \iro: ,

    inveni

    eumdem

    existimantium, pore
    et

    monialium prandictarum, dignum fore quod Thesaurus tam longo tem,

    absconditus

    Christi

    fidelibus

    ostendalur,

    flos ad exemplar et instructiouem pateat , pro exaltatione nominis Domini nostri Jesu Chn.^li

    tamquam

    lucerna lucens et virginitatis

    aliorum

    ac spleudoris glorise et honoris eorum militautis


    Ecclesiae, super praemissis et aliis praedictam cau-

    rum

    archipresbyteri

    majoris ecclesise

    canonicorum et capituli Viterbiensis, et magnificorum


    ,

    sam concernentibus,
    liter

    Sanctitati vestrae fuit humi-

    Priorum
    batissae

    populi

    Communis hominum
    ,

    et

    uni-

    supplicatum, ut in praemissis opportune providere dignaretur de benignitate Sedis apostolicae et

    versitatis ve.strse civitatis Viterbii


    et

    nec

    non ab-

    eadem Sanctitas dc
    ,

    praemissis certam noti-

    monialium conventus et mouasterii S. Clarce, nunc sub vocabulo S. Rosae vulgariter nuncupati, exposito Sanctitati vestrte, quod olim sanctae memoriae Rosa virgo de Viterbio dum ageret in humanis, summo Catholicae Fidei ac
    ,

    non habens, hujusmodi supplicationibus inclinata dictam canonizationis causam committcre est pollicita. In qua re ad nilllum actum extitit processum aut prosecutum propter novas
    tiani

    calamitales ac miserias, quae huic vestraa


    civitati,

    afflicta;

    devotionis

    acceusa
    ,

    fervore,

    transitoria

    ac

    ter-

    et

    seditioucs civium intestinas successe-

    rena despiciens

    ct caelestia
    tertii

    semper appetens ac
    S.

    runt.

    aeterna

    Regulam

    Ordinis

    Francisci, ab

    8u
    nihil

    Cum
    aliud

    autem,
    per

    P.

    sancte,

    in

    prtesontiarum

    prfl
    i'ii

    nfumcn

    ejus pueritia professa est, et in

    summa

    paupertate

    oratore.-,

    eorumdciu dcsideretur

    causu pc-

    ac humilitate religionem,

    quam

    fuerat ingressa,

    observabat.
    vitae,

    Et

    ita

    laudabilis

    et tantae pietatis in

    conversationis et parentes et proximos


    castitatis obser-

    magis, eidem vestruj Sanctitati humiliter supplieaF tar pro parte venerabilis viri Fratris Lucae, ac
    clarissiini

    rorant.

    legum
    de

    doctoris

    et comitis

    palatini D. orato-

    morum et mentis et corporis vantiae cum summa virginitate,


    et
    ris

    Christophori

    Malvioinia
    ,

    de

    Viterbio,
    ,

    ac tot

    aliis

    micle-

    rum

    archipresbyteri

    canouicorum

    capituli

    insignita virtutibus

    et

    tantae sanctitatis in

    Priorum
    sitatis
    ,

    populi,

    Communis hominuin,
    ;

    uuiver-

    ejus vita fuisse

    asseritur,

    ut in

    eam divina

    abbatissae,

    meutia suae benignitatis gratiam in tantum infuderit ac instillaverit, quod tantae sanctimonise pollens nitore, quum seipsam contiuuis jejuniis, vigiliis et orationibus maceraret in quad;im ejus
    arctissima cellula, ubi ipsa ut

    stcrii

    praefatorum

    mouialium couventus monaquateuus eadcm Sanetitas di-

    gnetur committcre

    alicui vel aliquibus cx S. R. E. reverendissimis Patribus, domiuis Cardinalibus, prout melius Sauctitati vestra3 vidcbitur expedieus

    plurimum

    orabat,

    esse

    dictae

    canouizationis

    causam

    et

    de

    vita

    pluribus miraculis e\ virtute omnipotentis Dei,

    ac miraculis dictae virginis Rusai, prout iu tanta


    re

    dum
    tii

    vixit,

    emicuit

    et post

    ejus felicem obitum

    couvenit, et

    aliia

    praunissis sc diligcntur infor-

    infinitis claruit
    quo,

    miraculis.
    ,

    expo

    81

    Propter quse praefati vestri oratores


    vitas

    pia

    lilis

    vuriis

    commoti intentione, contemplantes

    ejusdem virginis Rosae sanctimoniam, illam tamquam Deo gratam et acceptissimam, aliorum imitando vestigia
    ,

    ment, et cum debita maturitate ac gravitate ad examinationcm tcstium et alia necesse incumin hujus cabcntia et quomodolibet upportuua
    , ,

    nonizationis actibus et solcmnitatibus alias requibitis procedant, illaquc bcnignc ct diligcutissime, ut praimittitur, examiuata et ruminata et discuseadem vestrae Sanctitati referant , ad fiuem
    ,

    asscribi

    SS.

    Catalogo cupiebant. Felicis


    et

    recordationis Alexander quartus praedecessor vester


    ,

    sa,

    cui

    per visionem apparuerat,


    et

    ejus sanctitatis signa demonstraverat, nisi

    plurima morte
    aeculo

    et effectum

    quod

    praefata Sanctitas valeat post-

    nimis propere esset prteventus

    de hoc

    dictam Rosam virginem canonizare et in catalogo Sanctorum asscribi mandarc, ut mo-

    modum

    ris

    , :

    432
    AUCTORE
    ris

    DE
    est.

    S.

    BOSA VIRGINK
    hoc praejuvenes dicant viri feminae, ut ipsi lactentes non cessent ita pueri puellae dicamus) hfec omnia pnedicain cunis (ut ita
    dicunt,

    Hucusque exemptar nostrum

    xdta tem-

    hoc clamant
    :

    hoc affirmant,
    dig-ni

    senes fide

    c.s. Proceuui ca
    ntmtxatiom*
    indiritur

    commisit Recanonizationis causa instituendum dominxs Bessaverendissimis et Eminentissimis Tusculano, Do~ rioni Cardinali Nicveno episcopo Firmano titulo S. Crucis inJeminico Cardinali S. Georgn rusatem, et Prospero Colonna titulo Verum hi alas cuad vetum aureum Cardinali. polestale accepta substitueresiris impediti,

    noris adscripta nota. processumin HiPostulatis annuit Calistus, qui

    re

    dummodo
    epistola

    facultas etc. ipsis data sit loquendi

    Exc

    signatur data

    tfalneore-ii

    anno

    populi civitatis Balneomcdlvii, xxx Martii. Priores Jacobus de Carolis Cancellanus. Tegii.Etinfra; quse similes litteras in eum-

    Aliorum oppidorum,

    pro Syracusanum, Angelum bi Paulum Sancta fide et Angelum Capramcam Allerium Sutrinum Reatinum, episcopos. Cumque de Caranzonibus negotns Syracusanus et Reatinus aliis simititer nequirent, in recipere distenti, eam provinciam subdelegati eorum loco ab iisdem Cardinalibus Joannes Viterbiensis atque Tuscanensis, /uerunt
    ,

    dem finem
    37

    dedere,

    nomina tantum recitat tauaa..


    ,

    tus Coretinus.

    ancap. 7 narrat, prxdictos ejusdem anni Apritis tistites commissarios die 2

    Idem auctor

    ^^ j^
    _
    . .

    paruna cum procuratoribus utriusque deputatis, ad S. Rosse motis, et tribus notariis nasterium accessisse, ut qum de sacri corpons
    1457,

    et

    Nicolaus Hortanus

    scopi.

    Postmodum

    Castettawe epiexcusavit Sutrinus; sese etiam


    et Civitatis

    uuotiuuen n<m obstnnte, relujiu dim e.rouivnare


    testes et

    prodigiosa incorruptione affirmabantur, ipsiprasdepresentes examinarent. Quse cum verissima videticet corpus omnis corruptionis henderent, expers integerrimum perseverare, et non secus atque animatum, carnis ac

    commissam sibi causam tractare aggressi

    membrorum flexibili-

    B
    et

    tnelioatur,

    enim habebant in mandatis. anno 1457 Dominica rv Quadragedicta De roea, quee dies in xxvn Martii simm Compaineidebat, processui initium factum est. episcopis Viterruerunt itaque coram prsefatis R. biensi et Hortano commissariis subdelegatis Lucas Ordinis S. Francisci, et ctarissimus P. legumdoctor ac comes patatinus Christophorus
    sunt: ita
    86

    Demum

    retatem retinere, unguem quoque olim sacritege mirabiliter renatum conservare; manda- K scissum runt notariis, ut ea omnia simul cum antiquis inscriptionibus, picturis, etmonumentis ejusdem ecctesise ac monasterii, in acta referrent, prout

    in quotamen apparet, inquitipse, in Processu hanc corporis inspectionem ceteraque jam recensita non reperio in apographo nostro: quapropter
    :

    Maivicinis, syndici et procuratores ab archipresbytero et clero ecctesi<eVilerbiensis,necnon

    De

    senatu populoque ejusdem civitatis, ab abbatissa et monialibus S. Kosae constituti. Exhibuerunt illi quindecim articutos, quibus vircomplexi tutes ac miracuta SancLv generatim super eis testes audirentur. sunt, postulantes, ut Consulto pr&tcrmitto protestationes, decreta edita, reliquumquejuris ordinem, tum ne lectorimo/es/ns siiti, (um quod qutedam ex istis instrumentis in apograpko nostro desiderentur, ex industria, opinor, pr rtermissa. Aliqua tamen, quse ud Sanct.r gtoriam magis facere videntur, ex
    t

    ac denique

    ea iltius fidei retinquo. Pr&terea cap. 8 producit iv Maii epistolam Atphonsi Aragoniie regis ejusdem anni ad Calixtum Pontificem in favorem
    ,

    canonizationis datam; addens illam Latino idiomate scriptam Processui item insertam esse fol. 132,- verum ea quoque in nostro exemplari desideratur.

    Adprocessum redeamus.

    88 Die ix Aprilis anni 1457 ccepta est juridica tcsiisZMau examinatio testium fide dignorum, quorum nu- <*'"' n sa

    merus ad ducentos sexaginta quatuor pervenit ex quibus alii miraculorum quee asserebant,
    ,

    Martyrologio
    inscnpta.

    ocidati testes fuerant, atii ea ipsa in se fuerant

    experti:

    Coretini fide, qui authentica

    monumenta

    taudat,

    enarrabo, Excellentissimus Petrus Ludovicus Borgias capitaneus generaHsSanetse Sedis, etgubemator ducatus Spotetini ac provinciae Patrimonii, edictum per omnes jurisdictionis SUSB cic vitates, locaque vulgavit, imperans, utautheniicislitteris Yiterbium transmitterent, siquamiraculaaut beneficia s. Rosse patrocinio apud se nu/ietrn/n ctnjuuscrrent: testurcnturque, quinn in
    quolibet

    Hiomnes nominatim citati etjuramenti secundum juris ordinem examinati, suum respective de vita, virtutibus ac
    retigione obstricti et

    miraculis S. Rosae testimonium dixerunt. Singulorum testimonia apud me habeo sed ea, ut jam monui consulto prxtermittam, ne perpetuis earumdem rerum repetitionibus lectori nauseam pariam. Tenuit hoc examen usque ad diem iv Julii ejusdem anni, qua tandem processui finis
    :

    locoeadem Virgo rencrat/ouen/ publicam

    obtineret.
    LtUei vin 1'"

    ftmm
    miiK.v.

    nfi opnidit

    imperatse littc/w Yitcrbium ui/at:r suut, <jens laudatus Coretiuus lih. 5 cap. 6 asserit Processui insertas es86 Edicto publicato, se

    mox undique

    impositus est, Actaque a notariis clausa et subdelegatorum in hac causa antistitum, Viterbiensis ac Hortani sigillis rite munita fuere sed solemnis canonizatio neiUiquam subsecutaest. Nec tamen omni fructu processus ille caruit, si vera sint, quse Coretinus habet cap. 9 ait enim, a
    :

    sed in nostro apographo desunt. Unas idem OUCtor recitat a Prioribus populi e/ritatis Bat;

    Calixto III, perlectis ejusdem Actis, sanctitatem absque ulta sotemnitate confirmatam esse, or-

    neoregii transmissas ex quibuspauca ex Italico Latina delibo, ut pateat, quanta apud Iiatneo.-

    dinatumque,ut Sanctorum catalogo inscriberetur.

    Non posregienses fuerit de 8. Rosa existimatio certo scribcrc miraeula partisumus, inquiunt
    .-

    dubio tnnumerabilia sunt) oalamitatem prroteritorum temporum vel mere ul erediau1 forte inadvartentiam mus) propter neffligentiam majorum nostrorum.
    Qularia

    [quib sine

    propter

    G5D

    omnimode oonfitemur, rem esse mirabilcm, potiua divinam, dignamque ab omnibus cum tamquam ipsa Luoe clarioreverentia oelebrarl rem, quod omnes (absqne ullo dubio) in hac confirmentque, virparte uua voce consentiant ginem Rosam essc Reiris superni sponsam. Hoc
    \i

    vel

    VITA

    , ; .

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    in

    433
    collaudare, et vitam corrigere et
    A. IHttiTO

    earum actibus

    in melius

    emendare.
    ,

    VITA
    auctore incerto

    4- Inter alias autem sacras virgines de q i- !>'" ftatS. bus non est hodie usquequaque fama Ko$am txtoU diffusa fuit quaedam puella sacra virgo nomine Roaa lent quae quasi quaedam venusta caeli rore perfusa, in
    ,

    Titerbiensi

    viridatio fuit orta et bene succos.-it in virtutibusetsanctitatibus dignura nomen. Nam


    ;

    Manuscripta Processui Canoniza>


    tionis

    quod leges clamant nomen debere esse conaequens r?i, in virgine Itosa eminet adimpletum.
    ,

    inserta.

    Nam sicut quidem flos rosa super vernalibus floribus pulchritudine stat excelsior, sic virgo Ro-" sa inter cunctas virgines alta sedet. Conjugatis
    et continentibusaltior erigitur saliem virginitatis

    PKOLOGUS.
    Commendat
    auctor perpe-

    candore,
    ut ait Augustinus de vera reliverba et exempla Sanctorum sunt quasdam fragmenta illius panis caelestis, qui de
    ,

    cum

    eis

    virginum
    ut rosa

    felicior

    vita sit. Igi-

    Quoniam
    gione
    ,

    tur sanctitatura longa

    mora b virgo Rosa ceteras


    flos

    Sanctas

    praecedit,
    .

    alios

    prascellit

    uam

    quosvis flores

    cselo

    descendit

    quae habent incitare

    legentium

    et audientiura

    corda ad amorem divinum et ad devotionem illorum Sanctorum qui in liac vita


    ,

    oculos pulchritudine immensa, pascit etiam membra reliqua odoratione extensa ; sic Rosa virgo pasoit eam
    flos

    Pascit

    quidem rosa

    perfecta' opera peregerunt

    videntes sanctitatibusChristianos. Pascit nuncquoque relictarum virtutum suavitatia odoribus cunctos sanos c. Quae temporc SS. Domini nostri Domini Alexandri Papae quarti 8Uum diera cluusit

    hinc nihilo minus a

    conferre robur ad perfectam et

    arduam

    pceniten-

    tiam aggrediendum, et vita aeternaa gratiam impetrandam. Idcirco Domiuus noster Jesus Christus in Euangelio secundumMatthaeum non imte,

    extremum
    5

    d.

    Ue qua

    ad honorem

    primo

    illius

    caelestis

    ex

    monumcn

    merito suis discipulis imperavit dicens Colligiquae superavenmt fragmenta, ne pereant. Similiter apostolus Paulus clamat Quaecuraque
    :

    deleotatur et pasoitur inier lilia virginalis pudoris, septus choreis virginum puella-

    Sponsi, qui

    tisfide dignit

    scripta sunt, ad nostram doctrinam scripta sunt subaudias de vita et actibus Sanctorum. In quibus

    verbis satis clare ostenditur, quanta debeat esse fidelium diligentia ad perscrutanda et memoriter

    rum, cui ab ipsa pueritia haec sacra Virgo castissimis amplexibus juncta fuit; consequenter vero ad honorera et laudem ipsiua virginis Kosae, ad cujus commeudationem et famam aliqua enarrabo, quae in quibusdam instrumentis e antiquis
    a fide dignis et devotis personis
    relato

    retinenda Sanctorum et Sanctarum praecedentium opera; quae re vera instincti divino non tam ad illorum gloriam, quam, utitadicam, ad omnium eruditionem et vitaecorreptionem, in Htteris noscuntur esse redacta. Nam sicut dicit Seneca de

    inveni,

    atque

    fideliter

    conscripta, sicut

    sonse, se a supradictse virginis

    perRosae ore audivisse

    supradictai

    et vidisse testatae sunt. Ideoque sauctitates dcscribere et miracula B. V. Rosae omni posse *, praesenti volumine nos conamur, nec * non perlectae

    i. c.
    t.

    conatu

    ne

    moribus imprudentium,
    corriguntur.
    Sancto?-um ac
    prxse7'timlenelia?*u?n vir-

    nisi

    ad regulas, prava non

    nigros vetustatis diurno

    nubilo

    scientium ubnelabilis

    gent mentes neca


    6

    ginum
    '

    scabundat

    Et ideo Christiani fideles cupientes vitam suam corrigere et mores in melius emendare debent se * solerti mentali intuitu Sanctorum verba et actus jugiter meditari et quasi ad quoddam speculum, depositis pravis moribus, sacris
    2
    ,

    f,

    cuni

    hominum memoria

    feratur et vana, juxta


    :

    quod ostcndit moralis SeMemorianihil perdit, nisi id, quod uon saepe
    stilo

    respexit.

    Ideoque

    etiam aggredimur

    vitam mi-

    qjutdem vitam
    ffdelibuiimi-

    rara praefatae Virginisrelaxare, ne queatlatere posteros, ut hiisscriptisio eleetione eognita diiigatur,

    virtutibus
    illa
    lis

    animam

    venustare,

    maxime autem ad

    tandam contcribere ug-

    opera virtuosa, quae in sexu fragili et pueltenellis est dignatus Dominus demoustrare
    si

    dileeta appretietur et appretiata dirigat * imita-

    greditur.
    '

    tionem

    sui,

    quos eura beatitudinis semper augit.


    .:i

    Aitpple

    ad

    Nam

    de vita Sanctorum hominum adultorum admirantur hodie homines non modicum et Deura eorum actibus magnificant et extollunt
    ,

    Nam

    quidera

    latuisset, ignoraretur, et

    ignoratffl

    qui aetate et viribus in hac vita fuere completi,

    null;i esset imitatio, nec cupido, quia illos, quos nescimus, nullatenus possuinus imitari, teste in Re.s ineognita non dttiffitur hiis Augustino Ma: :

    ad eorum exempla vitam suam corrigunt et emendant quanto potius de ardua pcenitentia
    ct
    , ,

    opera puellarura sanctarura, quae ab ipsa pueritia sua cordhiliter Christo


    fide indefessa et virtuosa

    certo multo magis, quam de beatorum Petri et Pauli, vel Audreee, qui habuerunt in hoc seculo aetatis et virium comple:

    Domino adhaeserunt
    vita

    magis appretiatur, ut ait Boetius. Quisnam cupit, quod nescit? Et iterum moralis poeta quidam Quod latet, ignotum esfe, ignoti nulla cupido. Fateor, nec quidcm possceonnumerari cunctas virtutes, signa ac prodigia, quas * Domiuus
    gis dilecta
    :

    noster Jesus Christus beatss Bossb meritis operari dignatus est, etiamsi membra corporis verterentur
    in

    mentum.
    memortam
    el

    linguas

    scd nos de raultis

    liiis

    pauca

    liie

    descri-

    imitationem.

    Et ratio hujus est quod in creatis minimis in natura, puta, ape vel aranea vel formica, divina sapientia plus relucet, quam in magnis mala mole corporea augmentatis puta , elephante, bubalo vel camelo. Unde Augustinus in liMagis miror muscae agilitabro Confessionum tem, quam cameli maguitudinem. Et idcireo de aspera pcenitentia puellarum sanctarum, quae fuerunt in hac vita minimae in natura, quantum est ad setatem et corporis molem deberent homines quamplurimum admirari et Deum altissimum
    3
    ,

    psiraus.

    ANNOfATA.
    qitod a Supple possunt. Sensus itaque est exempta Sanctorum non minus juvent ad arduam poinitentiam virititer peragendam, quam ad divinumamorem venerationemque Sanctorum in legentium animis excitandam. h Per longara morara virtutum intensionem ei excellentiam intetlige, non moram temporis
    ,

    in

    , ,

    VITA
    L34

    S.

    UOSM

    VIRGINIS.
    i>

    ISCEBTO

    similis illi, dequo in tenella quippe setate obiit, Consummatus in brevi exSapientise 4 dicitur plevittcrnpora multa. cFeticianusinHist. Viterb. legit : cunctas sa:

    deferret absconsum ; rogantis, quidnam in sinu et patefacto cum summa obeilla illico, sinu aperto
    dientia, ejus sinus rosis

    diversorum colorum plenus

    apparuit.

    Sanos tamen utrumque nostrum Ms. haEosa pascit suavitatis bet sensus esse potest sanos, idest qui sana sive Chriodoribus omnes stiana mente virtutes illius meditantur.
    cras.
    . :

    Adi Commentarium a num. 8. Habuisse compitatorem hujus Vita> ad minimum duo instrumenta, quse descripsit, satis parepetit ea, tet ex fragmento secundse Vitse, ubi Patet etiam ex inconcinno qude jam tradiderat.
    d
    e

    ad eam, dum co- ampkoram perveniente clementia, ejus ractampue ua et micas panis accurrerent medebat f omnipoten- tntegrami'e$ti~ tanta sinu manducarent. Quae Virgo tuit : ejus nuentia cum sis Dei gratia suffulta, cum in * * amfora l. ampliora puellisse conferret ad fontem cum
    aves
    ,

    9 In

    tantum,

    ut,

    divina in

    eam continno

    suJJJ^JjJ""

    aliis

    pro aqua exhaurienda,

    ut

    moris

    est,

    et

    um

    ll-

    larum puellarum amfora, quam peretur et in plurima frusta divideretur


    pata ab ejus parentibus

    portabat,
    ,

    rumincre-

    et

    perturbato modo, quo narrationem

    suam

    te-

    xuit, ita ut centones varios, vix observato ordi-

    mihi videatur. Obscura ac vitiosa hac periodo significat, f ideo se scribere Vilam S. Rosae, ne, qui ejus fane, consuisse

    prout puella praefata , casui more falso retulerat , quod B. Rosa buic puellarum priestiterat occasionem ; accesserunt
    fruad locum, ubi amfora rupta erat, et ejus et particulis simul reductis, meruit Virgo stis prsefata, ut omnipotens Deus ejus potentiam de-

    cta

    jam norunt, eadem oUiviscantur, dum rum memoriam opportuna lectione nequeunt
    fricare.

    eore-

    monstraverit super eam, ut tot frusta binc inde

    CAPUT
    Pia

    ad proprium locum eorum rupta fuisset. Et reducerentur sic amphora pnellte restituta est integ-ra et sana absque aliquo nocumento et defectu, ex gratia
    conspersa et divisa
    ,
    ,

    acsi

    numquam

    I.

    omnipotentis Dei, dictse beata? Rosae meritis exig-entibus.

    pueritice ac adolescentiw studia


    ut et

    10

    Propter quee meruit etiam Virgo praefata


    a

    mulierem mirubiii indicio

    cum semel

    quadam

    ejus

    commatre

    i esset sibi

    miracula
    conditor, ut ait Apos-

    furto

    substracta qusedam gallina storina

    fnrtum suum
    ogit fuleri

    et

    per dictam
    /',

    commatrem
    ,

    id

    negaretur

    tdeittna

    yrMornus autem rerum

    tiniii*

    "'"'

    -/T/tohis,

    anto
    et

    mundi

    eonstitutionem

    electos

    abipta tnfam
    (in "i

    Sanota
    ,

    [jj

    -111111

    morluam
    ctlavU,

    *"*

    ad regnum suum vocavit sola gratia, nulla necessitate seu meritis praecedcntibus. Quae quidem gratia in Sanctis cl eleetis, ut dicitur, demonstrata est dudum in
    pnedestinavit,
    prffldestlnatos

    Dei justitia voluerit quod in dextera tus sui pennae ejusdem coloris subtractse g-allinse visibiliter apparerent qua; propter hanc novitatem sibi contingentem et occursam * furtum gal:

    confeuam ptsparte vul- na liberat.

    summa

    * t.

    OCCUICIl-

    quibusdam

    antequam progrederentur ex utero, ut ilyeremia a et Joanne Baptista b, qui in adventu Domiui exultavit in utero. In quibusdam vero demonstrata fuit ab ipsis ipsorum cunabulis ut patuit in beato Nieolao c, qui die, quo natus fuit, stetit in pelvi, et bino hebdomadae die ccopit non sn<rere mnmmas quibusdam In
    ,
    .

    commatri, pen- tcm * al. nae illico ex ejus facie miraculose disparuerunt l. Propter qua3 miracula ab omnibus tunc existimabatur virgo Rosa in sanctam mulierem ventura, si viveret, cum tantum gratiee in eam summus Deus infunderet m.
    linae confisa
    ;; '

    dictee Virgini ejus

    confcssa
    /

    ANNOTATA.
    a Vide Jeremise caput i. De hoc sancto Propheta actum est tom. i Maii, die i. b Lege Lucse caput i t M. De eodem actum est tom. iv Junii, dte %L c Loquitur de S. Nicolao episcopo Myrensi, cujus Acta discutienda venient 6 Decembris. d S. Agnes decimo tertio vitse suse anno illustri martyrio coronata est. Acta ejus illustrata reperies tom. 2 Jan., die 21.
    e De hac Virgine martyre consule Februarii, die 5.
    f

    aliis

    apparuit hrec gratia


    beata Agneto

    in

    pupillari aetate, siet pluribus


    ,

    cut in
    qilOB

    Agata e
    in

    suslinuerunt

    m:irtyrium

    pupillari

    et

    tenera retato, sieut etiam patuit suo


    puella virginc Rnsa,

    .1

    modo in hac qmu, nt scribitur in supradiotis Instrumentis, tam juoundum Deo habitaculum in 8UQ pueritia apparult, tamqnegratasibi * <'\titit, ut, dum esset trium annorum, avunculam, qusa per diem mortua fuerat rosuscita,

    tomum

    "

    roiuici

    vit* g,
    8 lu

    lllUTll
    !/

    pupillari

    autem mtate

    coepit

    hec Virgo
    ,

    Pupillaris aetas,

    in

    devote

    oum matre sua ad

    puellis ea proprie est

    ecelesiam porgcre

    i/m fao oiUlui

    quve

    prffldicationea
    oi

    roi

    !''! '^

    niacoraffonl
    dedit(\
    fliti

    ter

    audire

    autem fratrum Minorum frequenverbum Dei cum intentione menfjhiam


    ot>

    duodecimum nondum annum

    explevit

    ve-

    rum hicpro minorenni sumitur.


    g Nihil peculiare de hoc miracido reperi idem tamen refertur in Ofpcio a S. Rituum Con:

    taHdevotaperoiporo.

    rein

    eu'pit

    mun-

    panmi
    ioi
    (

    fn '

    dum

    onvtrtil

    et mundanorum ludibria spernere, cupidorum avaritiam devitare, oarnalea ill<rebr&s ve;

    gregatione concesso.

    h Coegit
    qui, ut in

    hemonter horrere oospit insnper Dominuin Jesum Christnm tota mente diligere, ad ipsum aftiei

    me

    inconcinna compilatoris narratio,


    refert, or-

    Commentario monui, qusecumque re:

    et

    ei
    ,

    totia

    visernbns adlusrere
    renunptiare.
    Coepit

    perit, nulla ordinis ratione habita,

    ae

    per hoc
    et

    mundo

    diabolo et

    eorum pompis simpliciter


    jejuniis

    irrevooaWliter

    eor-

    pussuum araere, viotum aibi substrahero et substraotum pauperibus arogare h. Fuit autem Virgro prafata tants pietatis et misericordia? in paup.Tos Christi, ut euni uua dierum panes pauperibus erogandos o\ domo parentum portavit, uti
    Solita erat ot eonsueta.

    dinem immutare omissis enim, qute aut inpuerttia, aut pueritise setate proxima egit, subjungit ea, qucV maturiorem setatem exigunt. Dabimus ea capitelanum. xi interim ipsissimis auctons verbis narrationem prosequimur. Commatemitas est afpnitas spiritualis, qux
    : i
    _

    ad mandatum patrls

    tnter mulierem, quse de sacro fonte infantem suscxpxt, sitsceptique parentes intercedit.

    inter-

    AStorina barbara vox ex Italica

    Stornello

    quie

    DIE QUAKTA. 8BPTBMBRI8.


    quse sturnum, et colorem sturnorum similem significat, deducta. Storimi igitur gallina dicitur qudeplumis sturnis esl concolor. 1 Pro veritate hujus prodigii spondere non ausim.
    ,

    gg
    consequentur,

    gratias a Deo

    seternam
    tibi,
    ,

    dona

    qui
    et

    autem contradixerint
    finaliter
    :

    vitam et seu spreinfortunia

    nrcm.

    verint,

    perseveraverint

    cruenta recipient
    disparuit.

    Hucusque perturbatum ordinem,

    ut

    monui

    supra, debui corrigere.

    Mater Dei Hsec autem omnia supradicta audiens virg-o Rosa a VirgiDe Matre, sequenti die cuucta sibi injuncta per ordinem executioni mandaVirg-o
    vit/".
    /

    et hiis dictis

    13

    Verum cum multitudo

    gentiura

    assidue P B "'< n|

    "''

    CAPUT

    veniret ad

    II.

    domum
    ei

    quse faciebat;
    ri,

    B. Virginis ad videndum hffic, ,m,,aboribu> pater coepit eidem Virgini mina:

    et

    dicebat

    Si

    hcec,

    qnse facis non dimi- W.a.populi


    :

    ^^
    '

    Graviter decumbens jubetur a Deipa-

    ra tertium
    amplecti
    re
    ;

    Ordinem S. Francisci
    hcereticos redargue;

    a, et

    omnes capillos tui capitis detruncabo et Virgo respondit; Non cura, quia pro nobis fuerunt pili barbae Domino nostro Jesu Christo detruncati, et haec pro ipso ego sustinere non timeo. Et pater dixit Si non dimiseris, ego forte * te ligabo et priefata virgo respondit Et
    seris,
    : ; :

    '

    foriiier

    quod subito sanata exequitur


    piis
    cceptis

    Dominus noster

    patrem
    sua vota

    obsistentem in

    flectit.

    ad columnam; et ego pro eo ligari non timeo. Et dicebat patri suo cum magna devotione et fortiter plorando Pater noli contradicere mihi ; si vero mihi non
    ligatus
    fuit
    :

    contradixeris
    associabit te

    Procinctu autem temporis


    H
    Gravi morbo
    nfflicta

    facta

    manu Domi-

    cogno-

    languoris gravedine aegrotare, in qua quidem valetudine cum teneretur ab abstantibus jam morti propinqua
    ni
    ccepit prolixi

    super

    eam,

    Jesus Christus angelis suis in Paradiso et si mihi contradixeris, non dimittam ob hoc quia E Dominus prsecepit mihi, quod haec faciam. Et pater incepit plorare et dicere Filia fac cum
    ,

    Domius noster

    cum

    benedictione Dei. Et tunc beata Virgo dixit patri et avo et presbytero et aliis astantibus suis ac

    $cilnlatwnplu-

    subito apertis oculis coepit loqui. Eatebatur

    rium dffnnctorum ; ct a Deipara invi'


    silur
    ;

    circumstantibus sibi, bonorum et dentium statum intueri. Etiam nounullas Sorores,

    autem malorum rece-

    dominae Sitae g Benedicite mein nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Et eontinuo mulieres veniebant ad dictam Virginem et ipsa
    prffifata^
    :

    'J

    quae

    per

    viginti

    annos ante ortum suura

    accessit

    cum

    hiis,

    quee
    illas

    secum fuerant ad
    :

    eccle-

    decesserant de hac vita, et quas numquam viderat, cognitioue clarissima cog-noscebat, ac propriis nolo

    siam

    et dicebat

    ad

    Quaelibet vestrum

    quam

    primum vadat ad
    Christiano.

    ecclesiam etoretpro toto populo

    I.

    clioris

    minibus couvocabat b. Sic igjtur jacens et lectudecubans florigera virgo Kosa, apparuit ei gloriosissima Mater Dei monilibus immensis ornata, et tamquam spousa pulcherrima decorata corona et ex utraque parte sui virginum vallata choreis *: quam intuens virgo Rosa sibi circumstantibus dixit Ut
    :

    14 Paucis admodum elapsis diebus apparuit ei Appnretei c,, *'" tttM """*' Jesus Christus veluti crucifixus ad cujus visura ti/fixus, ex cucrudele spectaculum comraota sunt viscera ejus , a$peetn et tam iugeutis doloris et compassionis aculeo cerbittimo ,t pertransivit auiraara ejus, ut per spatium dierum fon afficUur.

    ...
    a

    i.

    e.

    inhu-

    mniix

    quid tam iucuriales * estis, ut quid tantae vos tenent morae, ut ei rainime assurgatisr* Surgite igitur, earaus obviam
    ei.

    pluriura

    tousione

    pectoris

    et

    decapillatione
    /,

    et

    sanatur, a
    S.

    qua lertiam

    Francisci re-

    gulam amptc
    cli et

    hxreticos

    ad fidcm redu
    cerejubetur
    *
    :

    Et protinus surrexit de lecto et cum praeadstantibus egressa est domum et ivit obviam Reginae regiae Matri Dei quam sic affata est"dulciter Virgo Mater lilia fragrans Rosa in summo assumens * virgulto cum aliis florigeris
    12
    fatis sibi
    ;
    :

    capillorum atque laceratione aliorum raembroruin minime declinaret h. Ex tunc autem crucifixi Jesu et Virginis glorios imaginem semper iu suo
    pectore
    tis

    deferebat

    et

    quia amor raeutem aman-

    quiescere non permittit, de lectulo surgebat de nocte, et per vicos et plateas oivitatem cirK cuibat, laudes divinas modulatis vocibus dccan

    virg-inibus complantata

    respice

    me

    raentalibus

    tando.

    forte Bssiir-

    oculis sic ornatam, et ad

    exemplar mei taliterte

    gens

    ornare nou differas , et sic ornata et mulierum comitiva c honesta associata ecclesiam Praecursoris Joannis et pauperculi confessoris Francisci d devotissime visitabis. Demum ad ecclesiam S. Mariae in Podio e remeabis et ibi in Missarum solemniis tonsuram recipies capillorum et depositis

    ANNOTATA
    a Esec indicata narrantur in secunda Vita, sed hinc inde adduntur atiqua, quse in priori desiderantur. Non abs re duxi ea huc Lransferre. Postquam auctor retutit preedictamdebonorum ac malorum meritis visionem, sic prosequitur Et haec fecit die Martis usque ad diem Mercudie vero Mercurii in nocte cum mater B. rii
    :
    :

    mundalibus vestimentis
    cicilio

    et

    ornamentis,

    sic-

    cordaque tui aselli succincta, connubia celebrabis quibus devote et cum laudibus Dei peractis admisso sic ad domum paternara redipcenitentiae habitu

    que induta

    summi

    Sponsi

    Virginis ct raultce
    et crederent
    ,

    alia;

    quod
    sibi

    ipsa

    muliercs custodirent emitteret spiritum


    ;

    eam
    ,

    et

    bis,

    ibique in sanctae conversationis habitu oraet

    mater

    vellet

    dare ad comedendura
    sua3
    :

    et B.

    tioni

    laudibus divinis

    vacabis.

    Exhortatioui-

    Virgo dixit
    nuosurrexit

    matri

    Nolo

    comedere,
    et

    quia
    conti-

    bus insuper proximorum ferveuter insistes, insolentes et a Fidei tramite exorbitantes viriliter et omni timore postposito redargues. audacter
    ,
    ,

    cras erit vigilia B.

    Joannis

    Baptistffl,

    cum magno gaudio


    Mariam

    et laudabat
    et B.

    Domiet

    num

    et

    B. Virginem

    Annam

    Et si propter haec a parentibus, vel domesticis , vel extraneis redargutiones et incommoda patiepatienter tolerare non desinas ; nam ex hiis ris,

    oranes Sanctos et Sanctas Dei, et rogabat Deura, quod daret potentiam et virtutem regi Franciae perdendi illas gentes. Hwc ilte, circa qua> pauca

    meritum,
    feternura.

    et post
    Illi

    meritum praemiura consequeris


    II.

    autera, qui obsecundare voluerint,

    notanda sunt. Coretinus lib. 2 cap. 8, cui more suo adhxret Giannetlus, ex hoc, ut videtur lo61
    co,

    Septembris Tomus

    4
    \.

    VITA
    ,

    S.

    W&M

    VISGINIS.
    illa,

    ^v t Rosam in extasi spectasse S Luexeratu obdovicum Franeim regem cum suo perisidione DamiaU eadem hora et momento
    co, scribil, S.

    auod vestis ^P!**"'


    <sp

    ctttantem
    Jovis \ x ; 1

    cumoue pro
    Junii

    eo preces fudisset, urbe

    id contigisseart** Joannis Baptistae non subsistunt. anuo mccxlix. Verum hsec primo S. Joannis Bapiisise Vigilia anno 1249

    p otUum cognomsse. Porro


    1

    in vig-ilia

    S.

    ^S 2S3E^Si-
    '

    cum Deipara Virgim appa.

    rere t

    t Mala dvvnit ses > eta


    (

    omna
    r

    sed scripto res illi tamque mirabilia

    ^^%L"%Ze
    g Qusenam hxc domina
    :

    auctoritaH tuto neutra Vita fun-

    mirabiU as-

    Nam

    serendse.
    Sita fuerit,

    nusquam

    non incidebat in diem Jovis, sed Mercurii : unde verba ilta Et hsec fecit die Martis usque die vero Mercurii in nocte ad diem Mercurii
    :
    :

    indicatur
    sct,

    S. Franciforte fuit aliqua Terliaria

    h Apparitionem hanc

    cum

    aliis

    quibusdam

    etc.
    ilia,

    Sic accipienda sunt, ut intettigatur nox quie diei Mercurii initium erat, non finis.
    obstat,
    Vigilift,

    quod die Mercurii dixerit : cras per cras enim matutinum tempus cur die Mercurii significavit : nam non erat Vigitiam S.Joannis Baptistse, jejunarei propter si ea iu >!/>'>>> Jocis incidisset. Deinde falsumest, S. Ludovicum cum exercitu suo die 23 Junii anni \IW inprsedicta obsidionepcriditatum, ac

    Neque
    erit

    Prseterea circumstantiis accipe ex Vita secunda. pcemtentise cum tunc (pauio post assumptum in cruhabitum) Dominus uoster Jesus Christus Virg-ini. Etipsa Virgo in mence apparuit eidem percutere se iucepit extrahere capillos sibi et
    te

    in facie ac

    paunos

    sibi devidere, et fecit

    etplorabat

    cum

    mag-na devotione,
    siam,
    et
    :

    se

    portari

    ad eccle-

    prostravit

    se in

    crucem

    et dicebat ei

    Ihinunhi

    jxjiih.ini.

    esse

    jaai

    enim urbem itlam

    a sexta ejusdem mensis die in suam redegeratpotestatem, ut in Actis prsedicti sanctiRegis videre licet tom. v Augusti dieZb. Dicendum igitur est, vet diem obtatm visionis ab auctore ViUe male assignari,\-</// oisionemitiam obsidionem occupationemque Damiatse nonfuisse repjrsesentatam,
    vet satlem

    Pater, quis te crucihxit ? Et dum ita plorando plorabat,surrexitquidam dominus et traxit ipsam de ecclesia et duxit ad domum suam. Quae Virgo cum ducta esset ad domum suam, tribus diebus
    se raarturivit

    E
    * l.

    * semper plorans. Texit dein nar:

    moiluvi-

    non

    nisi prseieriiam poiuisse exhiberi,

    b
    et

    Hanc arcanorum cognitionem testantur etiam


    iestes in

    Avit, quod arationem fabeiise simillimam.^'ostea vocavit mapnd Cangium porta mihi parum Mater trem suam et dixit ei in Gio$$ario herbai; et mater abiit et portavit sibi aliquautu- idem cst, quod lum de menta. Et B. Virgo dixit Pone super pe- martyiizavit ctus meum et mitte stare. Et ipsa Virgo dimisit
    :

    probare parati sunt


    5

    Processu infra

    ipsam aliquantulum

    et postea accepit
    :

    eam cum

    num,
    c

    Vo.v

    itaiica,

    qiur proprie comitatum,


    stijjti? icr,

    quo
    devo-

    quis honoris causa


    d Iu ftunc
    tione fercbalur.
    e

    significat.

    manu et dixit matri Mater accipe herbam istam et habeas eam nimis caram, quia Dominus uoster Jesus Christius benedixit eam supra pectus
    meum. Quid hse nugee sibi velint non capio. Audi tamen lepidam .Coretini Rinaldi,ac Gian,
    ,

    Sanctum singuiari qitadam

    Erat
    i

    hssc ecclesia iilius parochialis, sanctse

    neiti interpretationem.

    Ajunt

    ilti,

    Christum Vir-

    Marise de Podio,\dicta a clivo, ubi templum parce<i iiim est, inquit Giannelius lib. i ViUecap. i. Derivatur autem avoce Italica pog'g'io, quse coi'

    gini secundo apparuisse non


    ccetesti

    jam crucifixum, sed

    gloria conspicuum, a quo postulavit (verba sunt Giannelti tib. \ cap. 9) ut pectus consecraret sibi

    lem significat,
    f

    una cum suaveolentis


    ,

    inentae fasciculo,

    Quomodo
    unde
    iu

    id exsecuta sit, refert Viia secun-

    da,

    i\><-cr t >o

    sequentia
    e1

    El

    incontinente se

    quitli-in

    terram,

    in

    adhBsrena
    i

    ',

    matri sues: Imjus eeoull iibi

    orucem prostravit lugwis, Mater omnee rcs ac derelinquo


    :
    :

    quem a matre e domestico vase compactum afferendum curaverat atque inibi collocarat, utque arctum conclave suum et angulum illum domus
    dedicaret,

    illum

    cum

    S.

    Mariae rosarum cceno-

    ao coniinuo

    poyavil
    iuiiKi

    matrem
    iinluai et

    dicens
    niihi

    Sita

    mater tunlcam

    volo,
    et

    quod do-

    conterminus (quod coenobium suum vocavit, cum rem matri retulit) in unitatem coibio, nui erat

    cingat raihi
    Sita
    :

    U cordulam
    siout

    tuudat (imo tondeat) mihi capillos


    Et

    turum, suasque mortalitatis exuvias in eodem coenobio servatum atque observatum iri pro,

    clerico.

    statim dlota domino

    renit

    virginem Rosam, et dixit illi Pilia digna facere hwc, quas diois. Et ipsa respondit: V>. Vitgo Maria preecepit mihi, quod ni modo induas milii tunicam de cilicio, quam ad oaput leotl sui habebat, Et ipsa domina Sita
    aon

    ad beatam

    sum

    more praesentiens. De prsedictione ilia postmodum sermo recurret sed pectoris ac anguli per mentse fascicuium consecratio anilibus fabulis mihi proxima videtur. Quod autem secundam Christi apparitionem spectat, penes scriphetico
    .-

    ptores

    itlos sit (ides.

    respondit
    tuos
    I.'

    el

    dixit

    Filia, peruiitte
    :

    ruiisanyuineos

    cepit
    tilu

    Virgo respondlt B. Virgro Maria prajmihi quod te iustigvm, ut facias, qua?


    ,

    iIim.
    :

    Kl
    e1

    mater
    ipsa
    P

    dixil

    Ipsi
    :

    i*'ilia

    non habeo

    cordulam oordulam
    pit.

    asini

    reapondit Non habes uuam Kt mater teoit siout ei prseceSita


    feoit,

    Tunr

    diota

    domlna
    Virgo.

    quidquid

    sibi

    dein btogmphus Sanctam comitantibus muttis muticribus, assignatasecclesias adiisse,et reliqua t quas a Deipara
    Refert
    t

    praoeperat Ipaa

    C0)

    mandata erant, firisse ea&secutam, Vorro aspero hoc habttu teneram illam Virginem usam esse, asseritur etiam in Processulocosupracitato, ubi
    dicitur
    oio
    i

    Cum

    laboraret in cureiuis, voluit

    cili-

    asperrimo ao durissimo indui, et ejus aselli cordula (id est, qua asinus alligatus erat) pras devotione aocingi. Coretinus l. 2 cap. 10 et cum
    co Rinaldus
    et

    Gia?meltis, aiunt creditum fuis-

    CAPUT

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS.

    437

    Die vero secundo devcnerunt Surianum A mmo. f. Existente * autem cum suis parentibus virgo Rosa imp " ?"<**"-

    CAPUT
    Ob
    refutalos

    ibidera,

    III.

    et de nocte in visione per angelum re%*!% cepto divino oraculo de mane vaticinata est in Q^Uamanmmpopulis dicens Audite Chriati fideles laetami- tiat
    , : -

    ni

    hcereticorum errores ab

    confidentes, quod usque ad paucos dies

    hal.

    bebitis

    urbis prcefecto

    cum parentibus

    ex-

    trophea g Hoc autem vaticinium factum est a beata Rosa in Vigilia B. Nicolai. Paucis autem elapsis diebus nova fuerunt delata

    nova

    f
    cxistcris

    sulare jussa

    Surianum

    se recipit,

    ubi mortem Frederici II vaticinata,

    Viterbium quod Federicus imperator haeretieus, qui persequebatur Ecclesiam Dei in VigiUa B. Nicolai h defunctus est. Laetata est igitur S Ma,

    Vitorchianum migrat

    incolas piis

    de tanto persecutore detracto , et prophetia virginis Rosae auctentica reddita et proter Ecclesia

    monitis instruit, ccecum


    in

    illuminat,

    bata.

    ardenti rogo illcesa perseverans

    go

    hcereticce mulieris
    ctit.

    pervicaciam

    fle-

    B
    Catholicam
    fi-

    dem, spretis hxreliorum


    minis, publice
    profitetur
    :

    Christum Jesum In quotidie gentibus praedicabat a bonis bona pronuntiando asterna et malis supplicia sempiterna. Contra hsereticos autem horribiliter saeviebat, et eorum hsereses argumentis sensibilibus confutabat argumenta illorum falsa replicabat et cunctis audientibus dictorum argumentorum falsam apparentiam apertis rationibus luce clarius ostendebat. Itaque cunctis audientibus liquido videbatur et erat quod per ejus cum quaecumque locuti os loqueretur Spiritus sunt Sancti Dei, per os Spiritus sancti locuti sint. qui tunc in Viterbio ut infra Hseretici autem triticum zizania pullulabant b, contra hanc Virginem ut canes rabidi fremere cosperunt, et ut a verbis obmutesceret Fidei, prsemissis comminationibus indixerunt. Virgo autem Christi in Dei amore et Fidei fulcimento firmata, comminationibus spretis, etterroribus cunctis depulsis, loquebasimplicitate
    cordis
    , ,

    nempe

    Decedens autem dc supradicto castro vir- Indc 1(01chianum inRosa cum parentibus suis, venit Vifjresta, intorchianum i et ibidem diebus aliquibus k com- colarum animorata est. Mares autem et mulieres castri illius "wtadpietasusceperunt eam laetabundo animo et devoto; et lem inttituit illa, ut simplex erat, simplici confabnlationeex/^"^iurfohortabatur illos ad depositionem vitiorum et ad nai ' susceptionem bonorum morum et sanctarum virtutum. At illi cum devotione audiebant eam, et quotidie recipiebant ab ea monita salutis. Interea ^ in castro praedicto erat quaedam virgo nomine Delicata quas ab ipsa sua nativitate caruerat virtute visiva. Quam quidem parentes ipsiua ad virginem Rosam adduxerunt , supplicantes obnixe, ut dignaretur pro ea orare atque auia humilibus precibus et Deo caris virtutem qua carebat, visivam recuperaret. Virgo autem Rosa,precibus eorum commota, sese in orationem dedit factaautem oratione, surrexit, et impouens manum f.s.iUi lumen sibi * recuperavit optatum. 19 Praeterea autem in eodem quod diximus hxrcticam /Histra conata castro Vitorchiain erat quaedam hseretica l perfida, convertcre, quae contra Fidem Catholicam quotidie horrenda l
    18
    f

    Christi

    >

    .-

    '

    '

    latrabat et verbis virginis Rosae


    rat
    ,

    quantum
    ,

    pote-

    obsistebat

    sed virgo

    fidclis

    Rosa dictam
    et

    haereticam veritatis jaculis feriebat

    altorcan-

    tur contra eos

    cum

    fiducia

    verbum

    Dei, asserens, se
    et

    paratam pro favore Fidei Catholicae

    defensione

    mortem
    c
    fjitaproptcr

    libentissime substinere.

    que

    16 Audientes autem haec insani liaeretici atadierunt praepositum civitatis qui perfidi
    , ,

    cu/n parcnti-

    tunc per imperatorem haereticum Federicum c in


    civitate Viterbii praesidebat,
    litas affuit,

    do et disputando claris ratiouibus confutabat. Sed quid plura? Cum nec sic acquiescere vellet, cogitavit virgo sanctissima Rosa convertere eam per virtutem fidei sibi infusam; videlicet per jejunia prolixi temporis spatio tracta, ut evidenter viam nahaeretica comprehenderetur, et per

    "* *'

    bus urbe ejecta


    c

    i. c.
    (.

    et

    quantum
    *,

    possibi-

    ilii

    sibi

    * successerunt

    quod

    nisi illam

    '

    suggcssc

    cum

    runt

    parentibus suis de civitate Viterbii expellepopuius dictae civitatis contra se commoret , tionem faceret et post commotionem insultum,
    ,

    post insultum expulsionem reciperet. Quo aumissis apparitoribus suis , dito , dictus praeses
    et
    ,

    Quapropter obtulit, se jejunaturara viginti diebus, in quibus nihil sumeret alimenti, et tamen virtute SU89 tidei absquc laesione aliqua incolurnis permaneret. Inquit hajreLupi et grues longo tempore abstinent et vitica vunt quod natura contulit illis, ct tibi posset hoc
    turae

    nullatenus

    fieri

    possent.

    jussit

    virginem Rosam cum parentibus suis rfacet peregre proficisci. Quibus praesentatis sub p03na personali et omnium suorum bonorum proscriptione mandavit ut statim de civiIlli autem audientes hoc imtate deberent exire
    cersiri
    , ,

    ipsum facere. 20 Videns autem Christi Fidelis

    quod
    ,

    haere- inacntm >o


    uccendt
    J juboi
    fjite

    ticam illam nec per rationabilia verba nec pcr exemplaria facta poterat a perfidia revocarc, fecit magnum ignem parari, et rogavit saccrdotes,
    ,

    i" co-

    diu illxia

    parteverant,

    mane praeceptum
    ditate glaciei,

    et

    nivium

    et algoris

    verunt, ut
    rent
    ,

    mandatum

    temporis asperitatem rigividentes, rogatempcraret et supersede,

    ut pulsarent campanas ad hoc ut jiopulus con- < rvn aettn muttrrcm ct confidcns dtr >* vcnirct ad talc ^pectaculum
    : I i

    Chrttto tiifiu-

    clementia

    pro

    cujus

    fide

    et lege certabat
    et

    in tur.

    raedium prosiluit ejusdem,


    se revolvens

    hinc inde pluries

    quoadusque asperitas temporis declinaret. Nam si recederemus nunc, inquiunt, mortis nobis periculum immineret. Praeses autem irato animo replicavit mandatum asserens se idcirco ut mortis periculum non accelerare egressum
    , ,

    flammarum

    globis vallata undique,


    contraxit,

    tam diu ibidem moram


    ille totaliter fuit

    quamdiu
    ,

    ignis

    extinctus. Finaliter indeexiens,


    haeretica

    et sospes

    coram

    gradiens

    dicti

    eastri
    et

    plebe adstante,

    absquc ustionc vestimentorum

    atperrima
    ttn

    hic.

    Surianvm

    evadant. 17 Parentes autem virginis Rosae , imperantis jussionc urgente, egressi sunt civitatem, per-

    corporis sic illeesa apparuit, acsi inter flores roridos commorata fuisset n, clamans et dicens
    :

    Jam depone
    subde

    infidelitatem

    tuam

    et

    devota mentc

    pcrveuit: ubi

    gentes per

    vallium

    aspera montis Cimini e, et concava ipsius plenarum nivibus totam diem.

    te legi divinae.

    Ad

    cujus stupendum stupefacta


    ,

    nnnte

    culum prava

    illa haeretica

    infidelita-

    438
    a ihcmto

    VITA

    S.

    ROSJS VIRGINIS.
    scopo sic scribens
    nocentio
    :

    tedeposita,adrideraChristi totaliter se convertit; prorupit sicque populus eunctus astans adlaudem qui tantam virtuAltissimi, grratia Christo agene,

    (IV)

    pontifice

    Sub idem tempus eodem Ina Friderico csesare fu,

    I)

    tem virgini Rosie contulit.

    Viterbii, quae gato cum Cardinalibus suis, civitas ab imperapro Apostolica Sede custodiebatur hostiles incursus, netoris exercitu obsessa , ob
    farias ccedes

    AXXOTATA.
    poputum a Quod Sancta piis exhortationibus instruxerit, et efficacibus argumentis convicerit hsereiicos habemus etiam ex Actis Processus quod certe satis mirabite est in tam num. 4 et
    ,

    6;

    tenera puella.Atmihi incredibile apparet quod


    ,

    crebraque incommoda, auxilio omninon modo no destituta, viribusque lassata, ac bello atque peste tunc immineute, verum etiam fame anpluriraum oppressa, in calamitatibus, ineunte succubuit. HucusqueCono mccxlvii miserrime tom. retinus cui consentit Ugheltus Italise sacrse diplomate i col. 1411 num. 17, ubi id confirmat
    :

    Coretinus
    delicet,

    lib.

    % cap. 16 et lib. 3 cap. 12 ait, vi-

    Jnnocentii IV, quo

    eam non modo in ecclesiarum exedris ad concionem dixisse, verum etiam postmodum ad id ipsum factitandum, ab Innocentio IVapostoticam facultatem accepisse. Anno mcclii concessit ( Innocentius IV) illi auctoritatem apostolicam prtedicandi libere, uti faciebat, Euang-elium

    Viterbiensi populo relictis Frederici partibus ad Ecclesise obsequium rede-

    unti prseteritorum veniam indulgens eum sub Apostolica protectione suscepit. Exordium iltius
    est

    vindice. Datum auanno nono adeoque tem anno Christi\%hl. Porro diploma loco citato to:

    Non

    est in justo

    malorum

    est Perusii xv Kal. Maii,

    nultum tam insolitse rei testem, nutlum instrumentum producens. Quaremiror, Giannetlum tam facile id credidisse lib. i cap. 17, ubi eam concessionem adduU cto ex S. Scriptura exempto persuadere conatur Itis verbis Anno mcclii praedicandi verbi divini Sacrarumque Littorarum exponcudarum ei faeultatem motu proprio eBt largitus. Neque enim
    Christi
    :

    inquit loco postremo,

    tum

    reperies

    d Vita secunda eamdem rem narrat in hunc modum : Et postmodum vero cum beata Rosa pergeret per civitatem Viterbii assidue cum cruce in manibus et laudaret nomen Domini nostri Jesu Christi et beatissimam Virg-inem Mariam
    , ,

    quidam
    reticis,

    qui tunc pro imperatore

    Federico prse-

    vetatur Christi Vicarius heroica; sanctitudinis

    fae-

    minie hujusmodi facultatem concedere;


    ipse ChrlstuB

    cum eam
    ,

    Dominue

    mulieribus

    dederit

    eas

    ad erudiendos de suo ad vitam reditu Apostolos amandando. Itane vero? Quam recta hsccsit comparatio, judicent cruditi. Ego quid in hac parte
    Christi Vicarius possit,
    atia

    quibusdam ha?eadem civitate publice tunc temquod eam extra civitatem poris morabantur expelleret, fecit ad se matrem B. Virginis Rosas (vocari ) et praecepit eidem sub poena bonorum omnium et personse, quod se de prasdicta civitafe usque ad aliam diem sequentem cum tota
    sidebat civitati Viterbii, rog-atus a
    qui in
    ,

    non disputo; sed donec argumentaproferat Giannettus, nonpersua-

    sua familia separaret. Et cum mater B. Virginis ad domum reverteretur, et hoc nunptiaret familise

    debit mihi, apostolicam illam auctoritatem facul-

    sua3,

    sicut prseceperat ei Potestas (id est su-

    tatemque pueilse duodenni aut undenni, qualem ipsi eam faciunt, ab Innocentio IV reipsa conrcssamesse. Mutto credibitius inProcessu dicitur per piateas et vicos divinas taudes cetebrasse, et sirpe in saxo quodam ad populum sermones
    habuisse : nusquam in templorum exedris id fecisse traditur et sane ego tenellam Virginem hu:

    premus urbis
    in coutinenti

    rector,) pater dictse

    Virg-inis ivit

    ad Potestatem et rogavit dicens : Domine miserere mei et familiae mese quoniara si in isto tempore exireraus de civitate, propter
    ,

    nives, quse jacent per montes et vallee,

    omnes
    re-

    moriremur. Et

    dictus

    Potestas eidem respondit;


    tota familia

    militatis

    amentiorem fuisse credo, quamut mu-

    Ideo vos expello, ut versus ad domum ,


    suis
    etc.

    omnes moriamini. Qui

    cum

    et

    rebus

    lier in ecclesia ioqueretur.

    exivit civitate

    Viterbii, et

    semper ning-ebat

    b Invaluisse sub Frederico II in Italiahsere-

    IV in epistola ad FF. o Prmdicatores data de hseresi per Insubriamexstirpanda. Habes eam apitd Raynaldum ad annum 1251 num. 3:t et seqq. Unde h.vc pauca desumoi Olim enim dumvivebat perfidua ille tyrannus
    ticos testatur Innocentius
    i

    e Mons est Hetrurise in provincia Patrimonii, indigenis la montag-na di Viterbo dictus, ad cujus F radices Viterbium situm est.
    .

    Surianum

    (Italis Soriano)

    castrum

    est in eo-

    dem Cimino monte,

    teste Coretino,

    exstructum,

    Fredericus

    II)

    non potuit libere oontra hujusmodi

    pe item,prB3cipue tnipsa Italia,eoimpediente,procedi,


    .

    ocio mitiiarihus Itaiicis distans Viterbio. Hucut pervenirent pnedictus mons pericutoso sane tem-

    euin non impugnaret, sed foveret potius pestem


    :

    evidenter haberetur suspeotus, exlgentibus nihilominus aliia multis ei enormibus auis excessibusj fuita nobiain Lugdunensi oonoilio eondcninatus.
    o Fradericum II designat, qui licei hseresim apertr professus non sit, de ea tamen evidenter BUSpeotUS habebatur, ut e.r Innvcentio IV mox
    t

    iptam

    de qua

    oum

    pestate hyberna itinere peragrandus fuit, utpatet ex tabuia, quam suse Etrurise meiropoii prsefixit

    dianmus. Porro difficultas hw cst, qua ratione quisquamtum temporis pro imperatore Viterbio
    prsefuisse dicatur.
    teoit,

    Franciscus Marianus. g* Idem vaticinium refertur in Vita secunda : Et iverunt ad quoddam castrum, quod Surianura nomiue appellatur. Et cum perveniret ad dictum castrum beata virgo Rosa, ccepit dicere sicut sibi ab ang-elo fuerat nuntiatum, quod antequam sunt muUi dies, amici Dei habebunt magnanova.
    Bt hocdixit in Vig-ilia S. Nicolai
    :

    hm

    prout exsequentibuspadebuerunt contingere anno L260 :mtn

    Xam

    quaj

    cum

    dixisset*

    vero ex atlatis apud RaynoMum aliosquepassim annalistas scriptoribus constat, quod Viterbienses,

    iyeruntnova Viterbii non post multos dies, quod Federicus iraperator debitum naturas exolveratin
    Vigilia B. Nicolai.

    quianno

    1840 a Poniifice

    ad Fredericum

    de~

    fecerant,anno 1243 ad Bcclesiam redierint. Verumdicendum est, Fredericum ea urbepostmodum rurstts politum esse. TraiUt id Petrus Coretinus.

    h Consute Commentarium num. 14. iAliudHetrurim in provincia Patrimonii castellion,

    secmdum Baudrandum octo, secundum

    De

    episcopis Viterbii, in Scambio xv epi*

    Goretinum quatuor tantum mUliaribus distans \iterluo. IlaltsXHovchmuodicitur; Latine Orchiauum, Vitorchianum, et Vicus Orchianus apneU
    latur

    k Vita

    DIE QUAKTA SKPTKMHUIS


    k Vitasecunda habet
    est)
    i

    43
    contig-it,

    Stetit (id esl

    commorata

    23 Quid plura?
    Mariffi in

    eacrum Virginem ex
    in

    A-

    nrcan.

    ibidem per tres dies Verum hoc spatium angustius videtur, quam ut commode Sancta nostra patrare potuerit , quse mox referenda sunt. Forte per triduum illud, nondum perspecta il~
    :

    hac vita migrare c


    Podio,

    et

    sepeliri

    ecclesia

    S.

    Po$t obilum

    ubi jacuit decem et octo men-

    Statimque ccepit coruacare miraculis; et quia decens erat, ut quam Deus glorificavesibus
    d. rat ii caelis, et

    luum ter apparen* Alex


    'indro

    IV

    ju -

    bet eorpuM u-

    lius sanctitate, nonnisi ut vulgaris

    peregrina ha-

    bita est.

    Coretinus, Rinaldus ac Giannellus eamdem etiam magam fuisse asserunt, quse prsestigiis suis incolas ad heeresim pelliceret. Fidem penes ipsos relinquo.
    X

    nec non profetia impleretur, qua profetawn.r de sepultura sua; infra octo dierum spatium ter apparuit sommo pontifici S. Domino Alexandro
    iu terris,

    mundus

    coleret

    um

    tinntfer-

    ut sua

    Papae IV, qui tunc


    terbii
    ;

    cum sua
    visione
    :

    curia degrebat Vi-

    dicens

    ei

    in

    Quoniam compla-

    Sensum hiulcum

    sicrestitues

    et

    per ea, quae

    cuit Christo

    per viam naturaj etc. n Illustre hoc Catholicm Fidei testimonium, tanto prodigio confirmatum, non uno in loco a testibus jurejurando adstrictis in Processu\ relatum reperio.

    CAPTJT

    IV.

    computare me infra numerum Ancillarum suarum, tu cujus vices tenes in terris ne differas facere quae facere debes sed cito pergens ad ecclesiam S. Marise in Podio, corpus meum inde levabis et portabis ad monasterium S. Marise Ordinis S. Clarae, quia ibi debet esse locus meoe quietis. 24 Quod cum Papa primo et secundo negle- quod Pontifex xisset, tertio monitus intellexit, divinum esse mi- eum summa lanCtitutii itliraculum. Surrexit protinus mane, et personaliter exiilimatto,
    :

    ii*

    cura

    Ccecumilluminat, impio poenam prceH

    portento- nc exsequitur ; sum locum et inde effodiens sacrum corpus, ad iii seimtcro monasteriura, de quo fuerat mouitus, deportavit, mnnna reptr:

    quatuor Cardinalibus accessit ad

    dicit, in

    Ordinem
    :

    S. Clarce admit;

    tantamque devotionem concepit ad ipsam, quod, nisi quia oportuit eum Koma-m <iceedere, canonizasset e

    tnm

    dicitur.

    tipostulat

    repulsa vaticinatur

    eam

    sicut ipsis proprio ore

    dixit

    mosacri

    moritur,

    et

    post trinam apparitiotransfertur,

    nialibus

    ipsis.

    Post

    vero

    exhumationem
    quod
    in

    corporis fuit assertum


    redolentis.

    a multis,

    in

    sepulolei

    nem ab Alexandro IV

    cro ejus fuerat inventum raanua

    modum

    Cxco visum
    reddil, impio

    panam
    natur,

    vatici-

    quidam Andreas nomine , qui per multa tempora ceecus existens a virg*ine Kosa rog-itabat suffrag-ium, ut illa autem ut pro se ad Dominum intercederet compassa misero illi, pias ad pia erat pectore Deum pro eo preces fudit; quibus fusis, lumen sibi restituit, quo carebat. Quidam indevotus et

    Quodam

    nempe tempore

    vir

    ANNOTATA.
    a Quamquam biographus nullam de Virginis Viterbium reditu mentionem faciat, manifestum tamen est ea, quee sequuntur, Viterbii contigisse, quo postliminio reverti potuit sub initium anni 1251, si, ut Coretinus lib. 3 cap. 7 tradit, Viterbienses, intellccta Frederici morte paulo postquam eamS. Rosa pr&dixerat, Ccvsarianum cum suis assedis prcesidem ex urbe pepidere. b Vaticinium hoc a juratis testibus in Processu conftrmatur.
    t

    virg-inem

    furibundus vir et prasceps totus in verbo et facto, Rosam divina eloquia proferentem perad quem Virg-o conversa vacussit in brachio Hinc ad tres dies sig-num apticinando dixit parebit manifestum in corpore tuo, per quod ab
    i :

    aliis

    hominibus

    discemeris.

    Vere

    sic

    accidit

    nam
    pite,

    adveniente die tertio omnes pili tam de caquam de facie , nec non de toto corpore

    ceciderunt. ltaque non homo, sed strum turpissimum videbatur.


    tnler sancti-

    quoddam mon-

    moniates S.

    Clarx admitti
    petit: reputsa

    bilis

    22 Et quouiam a Eumula Dei mundo despicareddebatur pro eo, quod semetipsam deut

    c Anno probabilius 1252, ut diximus in Commentario. d Vide disputata in Commentario a nuin. 39. e Hanc SancUe apparitionem, ejusdemque cor- ^ poris translationem asserunt in Processu testes sed prsetermissse canonizationis causam non rejiciunt in discessum Romam, sed in prceprope:

    spexerat,

    Christum

    lucraretur,

    qui

    nonnisi

    rum

    Pontificis obitum

    Nisi, inquiunt, pnefatus

    dc admittcndo
    post

    mortem
    itto

    per humilia reperitur, cum adhuc in carne viveret, et conversaretur in domo paterna, venit ad

    corpore

    Alexander nimis propere ex humanis Becesaisset, dictam gloriosara Virginem jara annumerasset in catalog*o aliorum Sanctorum et Sanctarurn Dei,
    prout jam fuerat pollicitus.

    valiciitatur.

    mouasterium ipsum,
    vit

    in

    quo nunc jacetjjet

    peti-

    a monialibus ipsis recipi in consortium earumdem, ut inter sacras virgines ipsa Virg:o
    soluto

    i\u\ik

    abundat

    quem carnis debito, ad Sponsum suum avide sitiebat, perveniret, scilicet Dominum nostrum Jesum Christum. Cui cum Sorores respondissent, quod quia * numerus receptarum do,

    VITA ALTERA

    minarum
    recipere
    et scio,
    spicitis
    :

    erat completus, et sic

    non poterant eam

    Ex
    -j-\

    Officio ecclesiastico S. Rosce a,

    sacra Virgfo ait


    ista

    Scio,

    namque

    scio

    quod non
    in

    est causa, sed

    quia

    de,

    me,

    quse Deus acceptat in


    s^ipientes.

    ut scilicet
    stulti,

    propter ipsum

    omnibus sapientes mundi sint

    osa

    piis
    :

    orta

    XVclarere

    parentibus mox coepit virtute in impediraenta nescivit setatis


    : :

    Pia sanct**
    inflmtta

    ut fiant

    Nam
    :

    sapientia hujus

    mundi notum

    stultitia est
    sit,

    apud Deum

    sed hoc vobis

    ab lacteo pectore senilem g^erebat aniraum qua^ pueris in deliciis sunt, ipsa virtute,
    , :

    iis,

    non

    quia

    quam

    contemnitis habere viven-

    tem, g-audebitis habere defunctam,


    bebitis b.

    quam

    et ha-

    vehementer abhorruit. Nil piieannis maturior perg-ebat ad templura Doin opere rile gessit mini et legem Dei adhuc puerula observabat. Ab
    ipsa

    Vm
    ExOmco
    otwo.

    ALTBHA

    S.

    ROS.B VIRGINIS.
    qua taxat superinduicupiebat, particepsneret. ut nuptiarum Agni
    6 Hispido

    digna redderetur,

    **.~

    ab o:nm Deum fti timere veua et abstinere ipsa mfantia , miei inter fiores, fuit. Uti rosa neccato, ccelitus edocta Defacile emiouit. virgines ta f Tnsa Pnella inter ' virtus supra natulU erat eupra ffitatem, oti hominis habuisse nonien ram , ut videato non Habenf itaque quod in sed oraculura virginis. diem Rosa, cujus hodie Viterbiensi rirgine S. parmirentur viri, non desperent festum colimus, innuptffi. imitentur vuli, stupeant nuptse, solverc hnguam po* Vix in primos accentus Jesu ac ex ejus ore dulce
    ,

    nudis mcedere pedi- pMculttmf suum ad roam usque colo- ceral morlu _ bus, iteratis flagellis ciliciis, jejunns al.is- am r^. rem cruentare corpusculum, austerions pamitenti que id genus pluribus solemne habuit. actistenuia macerare membra impediret mhil, quo ut Eo brevi corpus redeg-it, contemplationi.irretorin jugi divinorum minus Hac eximia sanct.tate ta mentis acie maneret. cui sanprmfulsit ad miraculum junior Bosa

    amictu

    teg-i

    tuit,

    cum primum
    nomen

    Mariffi

    ineonnit

    Ita

    Deus mirabiUs

    ctitatis miraculo

    insigne

    aliud

    accessit

    quoa
    fert,

    ipsa

    adhuc puella enixis ad


    quoque
    ipsa teneriori in

    Deum
    b.

    precibus vi-

    astatis mocaruit innocuffi alioqui se visa est. Jis iniquitatibus conceptum rura defectibus, qui in ommbus produnt. Incedebat in

    hnguas diserlaudem, ac ipsas infantium suxiserga Sanctos cum lacte tas facit. Pietatem
    perfieit

    tam amitaB defuncta? obtinuerit


    alia

    Ac fama
    mirabiha

    aetate

    edi-

    disse,

    quibus Deus

    esse ejus sanctitatem voluerit

    testatam.

    sme queremandatis et iustiticationibus Domini faraosissima, quouiam Erat hffiG in omnibus la qui loqueretimebat Dominum valdc , nec erat,
    tur

    hominem

    satis

    moVirgo Rosa vultu plane ad angehcam intuentium animis punora composito destiam sensa instillabat. Bonus odor Rosa3
    7
    ,

    doremaffla[

    J*
    Viraatdii*

    virginitatis

    eieemosynam
    mirocirioce-

    sicut

    odor agri

    pleni,

    cui

    benedixit

    Dominus
    ;

    de

    illa

    verbum malum. Omnibus


    i

    magnum

    factus est stupor auper oallquod portendebat Quje putas mnes cognatos ac vicinos dicentes :

    factum uoique diffunditur ac aliis adhasret. Hinc ipsa perpetuo coluit, in alieno ut flos, quem quoque solo adoleverit. Nec porro tamquam virgo fatua charitatis oleo destituta, caelestis Sponrepudium prosi, quem ardentissime adamabat,
    et palmereretur; manum suam aperuit inopi et charitatis mas suas extendit ad pauperem
    ,

    B
    aomorum pwft.

    puella ista erit? Etenim


    ilia.

    manus Domini
    egressa,

    erat

    cum

    3 6 tra

    Nondum

    infantiam
    :

    morum magivirtutis lm-

    audiebat, et erat magisterium setatis. Nescit plcvit, quffi praejudicium vehebat In hoc tarda molimina Spiritus sancti gratia.
    prffi-

    viscera

    quam

    latissime reseravit.

    Non

    dilexit ver-

    primo vit curriculo ita Dei benedictionibus venta fuit, ut absolutae perfectionis metam
    gisse videretur.
    :

    atti-

    bo neque ling-ua, sed opere et veritate; charitatis juxta ac temperantise studiosissima, impendebat virtuti, quod subtrahebat voluptati, fiebatque
    refectio pauperis abstinentia jejunantis.

    Quum

    alii

    iucipiunt,

    jam

    ipsa

    Eleemo-

    perfecerat

    exultavit ut gigas ad quia oucurrit viain mandatorum Doinini, non in vaipse ejus dilataverat cor Dominua quae et uut quasi in incertum cucurrit nnra

    currendam

    synam

    faciens tuba
    ,

    nequaquam canebat, sed adeo

    Piam

    illam occuluit

    ut nesciret sinistra, quid ag*eret

    oomprehendit.

    Ita in

    ipso

    infantice fiore
    et

    spccta:

    dextera. Decerptum frug-i alimoniae suas panem iu stipem pauperum erogabat; quem quum semel hyberua tempestate alienas sublevanda^ in-

    oulum faota est mundo,anffelis augelis, do, quod nil saperct, qum mundi sunt (juod eorum innocentiam semper fflmulari studuequod iis prfflluceret sauctitatis Uominibus rit
    :
    :

    hominibus mun-

    clanculum ferret, sui patris jussu coacta prodere, quid gremio reconderet, continuo panis in
    opiai

    rosas effloruit
    8 nis

    c.

    Cum septimum

    exeg"isset

    anuum

    d, solitudi-

    aolitudinia

    exemplo. lnnucrns VirgO in innocuum corpusculum AdlmopwUutapamttmtium ueque adeo sssviit, acsi luendu; sibi fuissent poeI

    tndoUoiithaQffl

    rav i orum scelerum

    quorum pro
    ut

    eetatis

    ra-

    tionc

    ne quidcm poterat esse eonscia. Minuscu-

    amore capta, in arctiori patern&a domus cel- amore ongutto emcla iinel?m ? lula e suum tabernaculum posuit. Bonum hic sa a Deipuru ,, .,,.,. ,, esse llli fuit namque cellula lsthsec corpon qui- Terttarixhadem Rosas videbatur carcer; at ejusdem animse bUum induero erat caelum; dum illud saturabatur lacrymarum r&ctur
    ,
    .
    . . :
    .-

    1
    rj

    ita

    non peperoit
    jocis,

    aetati,

    cum

    alii

    infautes

    delioiie ao

    ipsa

    secus consueverit acerbio-

    pane, haec cselestibus perfruebatur deliciis. Contig-it aliquando, ut prae diutina corporis maceratione ffig-rotaret ad
    facta est

    ribus poeniientiis
    poterat

    vacare.

    Necdum luctam
    ;

    pati

    carnom

    inter

    et spiritum

    carnera taraen
    visu,

    mortem sed super eam adeo manus Domini, ut B. Virgrinis visita


    ;
    1

    bamquam rebellem vit. Mirum proin


    LpSQ

    assidua mortiticatione coutrierat

    tione roborata, ac
    cisci

    ac pulchrum

    iu

    intueri

    puuiitcntia-

    angelioam iunocentiam anachoreticae 1'unjuiu'iani eeu rusam spinis undi,

    habitum tertii Ordiuis S. Fran- j induere monita pristinas ad vitam vires absumpserit f, In eo ipso solitario ergastnlo con,

    '

    stituta

    fieri

    nequaquam

    potuit

    ut
    :

    communium
    cumque
    iis

    que oiroumseptam, 5 lunurcus Etosa ab se mnlhUitm ov


    nnfiini odit,

    Ecclesiae necessitatum oblivisceretur


    licita

    novit pcr poeni-

    diuicillimis temporibus in Dei

    Ecclesia ingentes

    tentiam absoindere
    BQ
    ilUoita
    feoit,

    quffl

    nusquam meminerat

    turhas

    perpelrassr. Diguos poeniteutiie IVnctus

    grande scelus admiserat. Munomnes quibus Bequior sexus mire deleotatur alto pede caloavit nou ornari jam aut plaoere ouiquam, nisi Domino
    qusa nullum
    di

    excivisset Friderici secundi imperatoris impietas, Virgo Deo devota ac zelo plena enixa prece exorare non proetermisit Deum
    ,

    cujus ad

    pumpas ao

    vanitates
    ,

    nutum

    venti obediunt et mare, ut motos fluctus componere, ac tranquillitatem facere diiynareto tur.
    9 Non amplius, quam decennis g erat, quum ahpropugnadivino afflata Spiritu, qua piis adhortationibus , tamS.Ecctequa etiam luculentissimis argumentis ex$,ttnl plures Eo- * iam manffi Ecclesiffi infensissimos * ,ftl,w * fc hostes eidem arction federe reconciliavit. Hinc commuuem perduelhum mvidiam subivit, ac pairium solum una
    "'

    BUO Btuduit
    batur

    nihil

    habuit coininune

    cum

    inun-

    do, qu&a oaalum

    mente incolebat, Omnia arbitraut eteroora ut Ohristum Lucrifaoeret


    ,

    nusquam super Oaput suum


    perbiaj in

    gestavil

    signum sudetestata

    die osUnlationis

    sme
    iu

    hoc

    semper
    hic erat

    luit

    quasi paunuiu menstruatffl,


    nisi

    Nusquam
    :

    lajtata est
    illi

    Dei Aucilla,

    Doraiuo Deo suo

    omne bouuni;ea

    nuptiali veste

    dum*

    cumuniver^acog-nationesuaverterejussa, in vicina oppida commigravit h. In hoc deportata


    exilium,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    441
    S. Rosae

    exilium
    derici

    fertur

    Friaequo semper animo tulit mortem et Ecclesiae pacem praedixisse rnulierem quoque a uativitate csecam lu,
    , ,

    quod

    rium

    qnod postea a

    nomine
    est,

    vocitari ExOmcio

    coBpit,

    solemni pompa translatum

    ubi ad hodier-

    " opt, -

    num

    atque ad fidei firmitatem adstruendam eodem divino Spiritu percita, in succensum rogum prosiliit , ibique trium horarum spatio i
    ce donavit
    ,

    usque diem integrum ac flexibile, unive orbe stupente, servatur, ac novis semper miraculis
    euitescit.

    enim flamma non potuit; ac segnior


    intacta permansit.' Superari
    foris usserat,

    charitas Christi
    fuit

    ANNOTATA.
    a Vita hsec ciesumpta est ex Officio Sanctseproprio anno 17ili, die xi Martii a sacra Rituum Congregatione concesso cum Octava pro die ejus festo 4 Seplembris et 6 Martii respective recitari in civitate ac dicecesi Viterbiensi. Pro prima die recitatur
    S.

    ignia, qui

    lierem

    quam qui intus accenderat. Ita muquamdam refractariam atque haereticam uua cum aliis pluribus lucrata est Christo. Stupuere

    ad

    hsec

    universi

    testis existeret, quse

    quod jam Divinitatis adhuc arbitra sui per aetatem


    ,

    esse non posset.


    Virierbium
    redux, intcr

    Rosae Vita in

    compendium

    con-

    10

    Tandem Rosa

    post

    exilium

    redux k Vi-

    tracta, quarn considto prsetermisi, qicia nihil in


    illa

    vwmaesamittt rogat

    repuisuvativincrtw.-

    terbium ingenti totius urbis exultatione ac plaugu exce r ta est> Q uam c ives omnes ejus doluep ^ J runt exihum tam omnes ejusdem reditum sunt adgratulati non fuit qui prae gaudio non exiliret dum ab exilio soluta reverteretur Virgo pauIsrael erat enim mcerentium consolutrix
    ,
    :

    continetur prseter ea, qusejam tradita sunt.

    Pro secunda, tertia, quarta, ac octava die (a enim aliis Ofpciis impediuntur) sequentes tectiones secundi Noctumi assignantur qusc quia S.
    :

    Rosae innocentiam

    perum
    tise,

    adjutrix

    animarum
    ,

    directrix

    innocen,

    flos

    virginitatis lilium

    charitatis rosa

    vas

    corporis macerationes zelum fidei, reliquasque virtutes, ac prodigiosam corporis integritatem suavi panegyri proponunt, eas in admirabilis Virginis gloriam priori ViUc
    ,
    ,

    eleetionis ac sanctitatis,

    feetionis

    exemplar.
    ,

    Mox

    absolutissimumque peritaque ac patrium so-

    lum
    riae

    repetiit
    ,

    maneret
    :

    quo longius a mundo sequestrata in sauctimonialium numerum S. Macooptari

    subjungere visum est. b In Vita Processui inserta supra num. 7 dicitur trium annorum fuisse, cum hoc prodigium
    patraret.
    c

    etiam atque etiam rogavit sed ob suam ac monasterii inopiam frustraquod vivens ta voto, se mortuam consecuturam rursum prophetico spiritu impetrare non potuit
    de Rosis
    ,

    Consule prsefatam
    :

    Vitamnum

    8.

    d jEtatem hanc nullibi in Vita expressam reperio eamdem tamen tradit Coretinus, ex quo
    hse Lectiones forsitan compositm fuerunt. Vide,

    praenunciavit

    /.

    qusediximus

    ad patemam

    domumregres-

    11 Ad pri.stinum ergo paternse domus erga,stulum reversa, oppido solitariam vitam degebat. Duxit atque reduxit eam ad hanc solitudinem Deus ut ad cor illius familiarius loqueretur. Non illi mandavit Dominus ut egrederetur de terra sua et de cognatione sua et de domo patris sanctitatis enim coenobium domesticos insui quod sola inparietes eidem construxerat ter coleret Dei Sponsa cum Sponso. Hic datae sunt
    ,
    ,
    :

    Conwientario j>/\rrio num. 8. e Decellula midta dedimusin Commentario toto


    in
    7.

    paragrapho
    f

    Pluribus hscc tradita sunt in Vita superiore


    facit Coretinus,

    num. xi et 12. g Decennem etiam


    sise

    cum
    .-

    Eccle-

    ad officium reducereexorsa est at quo fundamento, ignoro* h Exsilium et acta in eo fusius descripta repe*
    hostes
    ries in laudata Vita toto capite
    i

    'i.

    pennae sicut columbae, et volavit, ac requievit, ut in altum contemplationis assurgeret. Corilli

    In

    citata

    Vita

    tamdiu
    esset.

    perstitisse,

    dicitur in rogo donec ignis omnino exstinclns

    num.

    20

    quod alias aggravat animam, eidem non quippe sed ala volaturi pondus onerati fuit diutina niortificationis vi omne illi pondus absed vistulerat. Mortificata quidem erat carne quanto erat ab omni humaC vificata spiritu ac no divulsa commercio, tanto angelorum m consorpus,
    ,
    : ,

    k Quo tempore regredi Viterbium potucni diximus in Annotatis ad eamdem Vitam num.
    ,

    22,
    1

    lit. a.

    tio

    frucbatur.

    Adi numerum proxime citatum. m De hoc angelorum consortio nusquam <diquid reperi forsitan de invisibiii tantummodo
    :

    \?

    lamtekaritur zrorpus

    terrxmaiuto-

    12 Quapropter mundi pertaesa ac identidem sciens quod vea d beatam patriam anhelans depositio taberuaculi sui, cupiebat dislox esset
    ,
    ,

    TnmlL.
    fertur.ctin-

    solvi,

    et

    esse

    cum

    Christo.

    Exaudita

    est

    oratio

    angelorutu sorietnte rcrho iutr/ttg<otda siod. n Tempus hujus postremscin solitario illo loco commorationis videtur referri .e.r fide Coretini lib '6 cap. 10. Sed quomodo duobus dumta.rrf
    post exsilium annis in eo commorata est, Coretino placet, anno 1258 vivere desicrit?
    si,
    ttt

    ejus

    nani

    laethali

    correpta morbo cellulam,

    in

    eoruptvmmiracutis daret.

    "
    o

    duobus n post exilium annis permanserat, commutav i t cum caelo. Itaque non annis sed meritis gravis (aetas enim senectutis vita immanondum culata) decimo octavo o suae vitae anno ad Sponsum. Rapta est, ne absoluto, evolavit
    q ua
    ,

    Nam

    num.

    reticos de officio

    dicitur tantum decennis fuisse, cum hsecommoneret, et in exsiliumpaulo post expetteretur : exsilium vero diuturnum certe non fuit quippe sublato e vivis Frederico
    9
    :

    malitia mutaret
    deciperet

    intellectum ejus
    illius.

    aut ne
    in

    fictio

    animam

    Consummata
    enim

    brevi

    explevit tempora anima illius; propter hoc properavit educere illam de medio iniquitatum. Corpus ejus mirum odoremque suavem exhaemittens splendorem
    ,

    multa; placita

    erat

    Deo

    II, circa finem anni 1250, ejectisque, eodem anno 1251, adeoque auctore teste, Csesarianis undecimo Viterbium postliminio suse setatis rediit. Hinc usque ad annum 1258, Sanctse ex
    ,

    inhumatum lans in templo S. Mariae de Fodio elapsis a sepultura trigiuta circiter est, donec
    v

    mensibus

    commonefacti, dentis, ac in somnis ter ab ea ulla corruptione inventum, exhumatum ac sine Nonas Septembris ad praefatum mouastepridie

    jussu Alexandri IV tunc Viterbii

    86-

    ejusdem mente emortuatem, ad minimum sex anni effluxere atque adeo aut plures in volunquatuor tario itto carcere annos transegit, aut Viterbii circiter annos priusquam se inctusit non satis cohseret versata est. Hoc vero uttimum cum iis, quse supra dicta sunt videticet, quod moniatium mox ac patrium solum repetiit,
    : ,

    societatem

    admitti petierit

    at frustrata

    voto..

    ad

    ,,

    tel
    x Orncio
    PROPRIO.

    A<

    TA

    S.

    KOS.m VIKGIXIS.
    dicatorio
    et

    ad pristinum... paternae domus ergvistulum reversa, nppido solitariam vitam vixerit. Interserit quidem Coretinus inter reditum obitumque multa, puta , indictum interea de viva Virgine
    canonizationis examen, concessam apostolicam prsedicandi potestatem erectampiam puellarum domum, cui ipsa praeesset annis nata quindecim verum hisin Commentario satis superque respon;

    procuratorio

    archipresbyteri

    cano-

    nicorum
    nis

    et capituli ecclesise Viterbiensis, ac

    ma-

    g-nificorum

    dominorum Priorum populi


    et universitatis

    commuViterbii,

    hominum

    civitatis

    sum reor. o De extrema


    a num.
    8.

    Virginis setate consule Comment.

    necnon venerabilium dominarum et mulierum dominse Marg-aretae Petrutii abbatissae, et moConventus ecclesiae et raonasterii S. nialium Rosae praedictae de ViClarae, sub vocabulo S. terbio, et omnibus melioribus, modo, via, jure et forma, quibus magis et melius de jure fieri potest et debet, coram vobis dominis commissariis et subdelegatis prsefatis pro tribunali seden-

    p Nota hic correctum Coretini et testium in Processu errorem circa translatum corpus decimo

    tibus
    ris,

    in

    Podio, fenestrse secundse

    salae

    h majo-

    mortem mense. Sed an sic in aliam non impingatur hallucinationem, consuli potest
    octavo post
    COiiniirithrrtUS
    '!,
    :t

    palatii episcopatus Viterbiensis, loco per P. V. electo et deputato ad hunc actum, pro tri-

    et

    1.

    bunali exhibent
    los, sive

    et

    produnt infra scriptos articu-

    capitula divisim et conjunctim, super qui,

    et interrogari bus diligenter examinari petunt cives g-eneraliter omnes homines et personas
    , ,

    ACTA
    Processuspro Canonizatione S. Rosce
    B

    incolas et habitatores magnificae


    bii et provinciae

    civitatis

    Viteralio-

    Patrimonii, ac diversorum

    rum locorum, super


    oapitulia
    testes.

    infra scriptis articulis, sive


    et specialiter suprascriptos

    informatorum

    E
    primis ponunt
    ,

    insliluti

    jussu Calisti III.

    Ex

    copia

    Autographi,

    quod servatur apud


    in

    opus est probare terintendunt, quod recolendge memoriae Eosa Ordinis sancti Francisci de Viterbio, jam dutii
    3 in
    et si
    ,

    Compendio
    proponuntur
    a testibus pro-

    bandu, San-

    centis annis elapsis

    vel circa, in civitate


    recordationis

    Vi-

    ctx natalis, ns-

    Sanctimoniales
    Itosw Viterbii.

    monasterio S.

    terbii

    tempore

    feiicis

    Alexandri
    ex et Catarina
    l

    peritas vitx,
    i

    quarti et Federici secundi imperatoris, vulg-ariter


    dicti

    Barbarossa k, oriunda fuit miraeulose

    patre domino

    domino Johanne

    matre, Catholicis et Christianissimis, ita aemper

    Coram
    mbJclfijatut

    vobis

    reverendis in

    Christo patribus
    et

    habitis et reputatis
    fidei

    et

    domino domino Johanne a Viterbiensi

    documentis

    a
    b c

    communiter, quae orthodoxae imbuta , Christiana inter Cahabita ac retensenilem habens sapientiam,

    Tuscanensi b, et doniino Nieolao Ortano c et Castellamc d, Dei et apostoIicEe Sedis gradignissimis episcopis, et in hac parte et tia, causa commissariis et subdelegatis pro inforraaCivit3

    tholicos conversata et pro tali


    ta,

    in

    ejus pueritia

    hujus seculi contemnens illecebras, ad


    supernas cselestis
    juniis continuis,
    g-loriae tracta,

    amorem
    je-

    ejus *

    carnem

    tione famse, vila;,


    beatffi

    ac miraculorum exatninatione
    ,

    virjrinis

    Kosm

    tertii

    ordinis
    in

    Minorum de
    ,

    ac cilicio prae

    durisque castig-ationibus caritate et grandi ad omnipotenvigiliis,

    Viterbio,

    per

    reverendiaflimoa

    Chriato patres

    tem Deum

    affectu

    et

    dominos,
    tituli

    Dominum

    macerabat, vilissimo semper

    B. Fusculanum e

    Nice-

    num
    Proiporum

    vulgariter

    nuncupatum,
    P.

    dominum Domisancti
    Georg'ii

    nieuin,

    sanctre Crucis in Jerusalem Firuia-

    mim,
    vcluin

    ot

    dominum

    tituli

    ad

    habitu ac zona et asperis tunicis contenta, permagna humilitate et subjectione in arctissima cellula ad modum carceris ut plurimum orabat et contemplabatur, et durissimas ag-ens poenitentias
    :

    Columna.Domicollum
    iiiiiiiiuii
    ll>

    auieum de Oolumna, episeopum , presbyterum ac diaennum miseratione diviua S. RoniMiia-

    Eooleeiffl

    et

    deputatos
    in

    Cardinalea, commissarios eleetos per Snuctissimura dominum nostrnm

    C Papam,
    Bobgb

    lani et

    causa cauonizationis gloriosa: virginia veatro proprio noniine, quam etiam

    vox et fama in civitate Viterbii et quasi ubique locorum et seraper communiter ita fuit habitum, tentum et reputatum. Item secundo ponunt, et si opus est proliiis
    ,
    I

    et

    quod de

    est publica

    vartx virtutcs,

    bare intendunt;

    qualiter

    dicta

    B.

    Rosa

    virgo
    resplen,

    patris , doxnini A. /' Bedia gratia episcopi Sutrini, tertii collog-uj vestri in diota aubdelegationia causa, ad reeipiendum testes, illosque exaininandum Dei
    st

    vioe

    aomlne reverendi

    donec
    ter

    fuit

    in

    humauis,
    ,

    in professione laudabili-

    apoatolicsa

    conversata

    vita

    ac
    ,

    conversatione

    deus, disereta, sapiens


    milis verecunda,
    et

    et

    infonnandum
    ,

    et

    omnia dieenduin
    dele^ationis

    et

    facien-

    dum

    prout

    in

    vestra

    liulla lntitis

    coutinctur, auper fama, vita ae miraoulis dictBB li. EtOBB, legitime tamen requisiti neo compa,

    husancta semper virg-ine in maxima devotione ac reverentia habita, mag*ni sensus ridelis patiens eleemosynaria vipro
    ,

    benigna,

    casta

    reutis,

    aul

    comparcre volcntis ob nonnullas


    per
    ipsuin allegatas.

    !e-

    gitiinas eausas impediti


    iii

    euusa rano

    nfsaffonfa.

    2 Bt propter hoc vices suhs paternitati vestrse committentis juxta formam et tenorem diotsevo bis faotee commissionis et Bubdelegationisbulla-

    cum summa virgiuitate et carnis continentia, maximam semper in omnipotentem Deum grerena reverentiam in summa paupertate, viaitando ecclesias, cum maxima obedientia' do\it
    :

    ruin.

    pront

    flio,

    vel

    aliter plus

    vel

    minus, ut

    coram l\ V. faotia et pro.luetis, ad qu nos rcferimus, latius eontinetur eompaivnt et se pnvsentant vencrabilea ao spcctabiles viri Frain Actis
    :

    ac etiam eorum, qui reputabantur persequutores, salva semper orthodoxse fidei religrione piissima in parentea et proximum, et ut pluriraum populo prsedicans verbum Dei annunptiabat, et super la,

    minorum ecclesiasticorum
    Eoclesiea

    pide

    quodam maxime,
    :

    qui miraculose

    se

    eleva-

    Luoas Ordinis Minorum dominus Cliristophorus de Malvieinis leg-um doctor et comes


    ter
    ,

    bat et declinabat

    vox

    et

    locis, et

    palatinus g, siudici et procuratores

    uominc

    publica fama iu eivitate Viterbii et pluribus aliis itasemper pro verissimis fuerunt habita et
    hiis

    et

    quod de

    est

    sin-

    reputata.

    5 item

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    A
    arcanorum
    cognitio,

    m
    Ex

    proponunt et si opus est bare intendunt quod prcefata virgo Rosa cum esset in humanis et semel graviter infirmaretur , miraculose videbat animas multorum mortuorum qui per plures et eorum praesertim annos ante ejus nativitatem raortui fuerant quos licet prsefata Virgo numquam viderit, neque co5
    tertio
    ,

    Item

    sacrum corpus requiescit praegnantes ; mulieres ad parturiendum et fcetus mortuos et incompletos per potum loturae manuum emittenubi
    ejus
    ,

    Puczmt"

    dtim febricitantes et pestilentiatos liberando et pluribus aliis magnis ac diversis miraculis coruscando ab ejus morte usque in hodiernum
    :

    gnoverit

    sigillatim

    tamen eos per propria no*


    et

    diem ; quae omnia aliter, quam miraculose fieri non potuissent emicuit. Et de hiis oranibus et
    ,

    mina distinguebat,
    ditioues ac vitam,

    ipsorum qualitates
    gesta.
    ,

    con-

    singulis est publica vox et


    et

    dum

    fuerant in huraanis, et

    maxirae
    9 Item

    in civitate Viterbii,

    fama ubique locorum, et ita semper fuit

    eorum bene ac male


    laboraret in

    Quae

    tamen

    cum

    asperrimo ac durissimo indui, et ejus aselli cordula prae despiritum deinde habens prophevotione acciugi ticum ex virtute et gratia omnipotentis Dei ; prout de hiis omnibus est publica vox et fama, notura et notoriura in civitate Viterbii et quasi ubique locorum.
    extremis
    voluit
    cilicio
    ;

    habitum etretentum. septimo, quod in ejus sancti nominis unde factum, honorem ct aedificationera ejus continuorum tdmonastf nu"*<3" w m miraculorum plures venerabiles matronae viret est
    ,
    ,

    gines nobiles et populares, pjus monastermm in- mtrQt(mn . gressae r vitam regularem et observantiam usque ctitatoflormx.
    in hodiernum diem professae
    profitentur sine
    ,

    .,

    niuJtuwi >iu-

    sunt,

    et

    continuo

    prodigiosa
    scientia, :e-

    Item quarto, quod Virgo

    prcefata fuit

    maximae

    fidei et eo,

    miraculosa? ac profundae scientiae absque

    lus

    pro fide

    quod ab aliquo humano doctore f uerit instructa,

    catholica,

    praecepta Iegis antiquse

    n ac

    prsecepta ac consilia

    osacrorum Euangeliorum,

    inviolabiliter observans,

    numero propter justam earum et sanotam vitam snmraamque honestatem, oum sine macula continuo vixerint et vivant, ita universum populum aedificant ut in eas singulo die major cresoat devotio et quod de hoc est publicavox et fama, notum et notorium.
    ,
    :

    in singulis

    ejus actibus honestissima, corpore et


    ,

    /orteyjcv

    moribus ac mente castissima in summa ardens caritate Dei et epiritum habens propheticum urgentissimisrationibus in favorem S. fidei Christianae obstinatam perfidam * confutabat, et con,

    quod ad ejus venerabile pus, quod etlam usque nunc miraculose ita
    ,

    10 ltem octavo

    corintc-

    E
    Corpus SanCIK tncorru-

    grum perseverat f dum premitur

    et

    llhesum, cujus caro calcatur p(Hmtim tas


    talutifcrum
    invititur
    ;

    diam

    vincebat
    vires
    liter in

    haereticos cum summis abstinentiis humanas transcendens p seipsam corpora,


    :

    inferius, et cum dimittitur, ad statum pristinum revertitur licet sub terra humatum ad scpultum per annum jacuerit cum dimidio t sine macula et lresione aliqua, et singu-

    ardentem ignera sponte prosiliens


    in sancta^ fidei virtute,

    et con-

    lo
    tur.

    die

    omnibus

    illud videre volentibus

    o.stendi-

    jiciens, confisa

    publice

    eoufudit ac vicit haereticos,


    hiis

    cum

    sese et ejus *
    ;

    corpus intactum ab igne preeservasset et quod de omnibus publica vox est et fama in civitate et continuo fueruot Viterbii et ubique locorum prsedicta, ut vera, et habita, retenta et repu,

    Ad quod diversorum populorum num tam intra quam ultra montcs cnm concurrit et confluit multitudo
    ,
    ,

    et
    ,

    nntio-

    continuo

    raaxima
    in die ac

    dovotione et reverentia,

    et

    praesertim

    tata.
    tolerutx
    ejtts

    Vigiliaejus anniversarii obitus et solemnitatis w, cum delatioue palliorum, sacrarum imaginum et aliarum diversarum rerum oblatione, vota sic
    oranipotenti
    aliis

    dcm

    Fidei

    Item quinto, quod Virgo prsefata cum maxima humilitate et prudentia ac patientia perse7

    Deo

    et

    beatae

    BosfiS,
    ;

    tamquam *
    firmissime

    i.

    e-

    non

    -'-

    Sanctis Dei, persolvendo

    cum

    causa pertecutiones, ora


    tionis stu-

    quutiones

    tolleravit
    ,

    hsereticorum

    et

    Ecclesiae

    persecutores *

    diutn, miracuht,
    ' t.

    Jesu Christi duleia verba pro asperis respondens. Et continuis invigilans orationibus ita fuit grata et

    exemplo

    Domini

    nostri

    credatur et existimetur ab omuibus, ista miracula fieri ex gratia oranipotentis Dei, exigcntibus
    meritis diotsn
    praedicta nullo
    fflorios

    virginis Rosae,
    potuissent,

    et
    nisi,

    quod
    miratanta

    modo

    fieri

    pcrseni-

    lonim

    exaudita ab omnipotenti Deo


    meritis
    ct

    ut cjus

    Virginis

    culose

    praesertim

    quod

    ejus corpus

    cum

    intercessionibus

    Deus suam gratiam


    ,

    intcgritatc

    pluribus concesserit etinfuderit; videlicet in dse-

    C monum effugatione

    mortuorum resuscitatione apostematum miraculose de uno loco et membro


    ,

    nec per tot mensium diuturnitatera fuerit sub terra corruptum. Et quod de praedictis omnibus est publica vox et
    fuerit praBservatum,

    fama, et

    ita

    hidropicorum et paralitind aliud corum ac diversarum aliarum infirmitatum curatranslatione,

    dicata, habita, reputata ae retcnta, ctsic

    semper fuerunt pro vcrissimis prceestnotum


    praedicta

    etnotorium.
    11
    Itera
    ,

    tione

    et

    pluribus

    aliie
    ,

    rairaculis

    dum

    vixit,

    nono, quod

    omnia

    et

    sin-

    Qu.v omniu

    emicuit, in tantum

    quod

    per ejus corporis de-

    gula
    sonffi

    quae
    dictffl

    lationem ignis se

    fidit et

    retrocessit q.

    Et de hiis

    niores

    ex fama probanda sunt, populi secivitatis Viterbii, et graviores per-

    probai

    <

    "i-

    tendunt,
    '

    omnibus
    bii
    ris
    sepiiicrinn
    ,

    fuit,

    et

    est publica
    ,

    vox

    et

    fama Viter-

    ct

    ubique locorum

    et ita

    seraper pro vc-

    dictarum religionum *, et layci omni cxceptionc majores, ita recolunt audivisse continuo
    ac sensisse ab eorum antecessoribus et antiquioribus dictae civitatis, et ita firmissime credunt et
    tenent, prout
    12 Item dccimn

    fbrte religio

    si; ruiII

    fuerunt praedicata, habita ac retenta.

    8 nis

    prodigiis cta

    ltcm sexto, qualiter dictae gloriosae Virgimors pretiosa et accepta fuit in conspectu

    rum

    altissimi et

    summi Dei

    cum

    in ejus sepulcro

    notum estetnotorium. quod vita dictae

    beatie

    Ro-

    Autlicnlicu
    i

    postquam naturae concessit, plurima miracula ac gratiae in diversis locis apparuerint, non vi verborura
    bore,

    saein pluribusnuthenticis scripturis antiquis, unn Sanct* dcpet cum ejns miraculis, cum descripta essent et an
    '

    cla
    <

    sed subito absque aliquo languentis lain aedificationem S. Catholicae et ortho, ,

    notata, ex negligentia et calamitate

    diotffl

    civi

    doxae Eidei Christianae

    interdum contra,

    inter-

    tatis Viterbii deperdita fucrunt et igne etquod de hoc est publica vox et fame.

    combusta
    Aonor^niiu
    corporidetat*u,

    dum
    ,

    supra et praeter naturara, mortuos susciilluminando caecos , leprosos mundantando auditum surdis , clausis gressum, mutis lodo
    ,

    13 Item
    Pontificibus

    undecimo,
    et
    aliis

    quod a pluribus sommie


    praelatis

    et

    gravioribus

    personis
    ,

    w
    ,

    habitus est recursua ad istam Virgi-

    quelam praebendo

    captivos a

    vinculis

    et

    vi

    terapestatum perictitantes

    nautas liberando, et per tactum suae cordulae ac cinctum, quae ex monasterio fiunt, lino etserico in dicto venerabili

    nem ut pro eis ad omnipotentem Deura intertamquam ad alios Sanctos et Sanctas cederet
    Dei.

    Itcm duodecimo, quod

    prrefata

    virgo Ro-

    Septembris Tomus

    II.

    62

    sa,

    444
    V.x

    acta
    canonice

    s.

    rosj: VIKGINIS.
    sicut

    Pftocutt)

    sa,

    Po$t frtttam
    li/i/nl

    ce' sepulta

    cum vixiaset, et fuisset ecclesiastivulin quadam ecclesia Viterbiensi,

    D eadem die miraculose facta est per DominostrumJesumChristum panis etpiscis mulnum
    :

    ifnnK

    lil

    iib

    Alexaudro
    trantfer
    ,

    in visiogariter nuncupatasS. Mariae del Poggio,

    IV, tur

    ne sicut
    Pontifici,

    apparuerat Alexandro IV tum summo ejus corpus translatum fuit cum ma-

    tunc xima solemnitate ad ecclesiam S. Mariae ecclevulgariter nuncupatam, quae nunc dicitur
    sia S.

    L^etare sicut cantatur in Ecclesia tiplicatio magoa Dei terua sterilis z, ita eodem die ex virtute/intercessionibus dictae gloriosro virginis miraculose in die Rosro, processus inceptus sit et praidicta petunt per Dominicro della Rosa
    , ;

    Rosae

    et nisi

    propere ex

    humanis

    priefatus Alexander nimis secessisset, dictam glorioin catalogo


    alio-

    Paternitates
    ,

    vestras
    ,

    fieri

    omni meliori

    modo

    sam Virginera jam annumerasset rum Sanctorum et Sanctarum


    fuerat pollicitus
    et
    :

    Dei,

    prout jam

    melius de jure et forma quibus magis et via tam ex oflicio vestro debent jure possunt et quam etiara ex vigore articulorum productorum
    , ,

    et

    quod de hoc

    est publica

    vox

    coram
    aa.

    vestris Paternitatibus

    salvo semper jure


    etc.
    a.,

    "/ni

    iii

    nnc

    damno nuttnet : p U fum inccndi


    f<

    fama, notum et notorium. qualiter cassa et unilti Item decimotertio , glorioversa, quse erant snpra et subtus dictum erat reconditum, casuali igne sum corpus ubi
    ,

    addendi et minuendi et non adstringens aliter

    ANNOTATA.
    teste Goretino de Episcopis Vitercog-nomento Cecchinus de Caranzonibiensibics, episcopalem Viterbii cathedram bus Romanus adeptus sub Martino V anno mcdxxix. b Tuscania, Italis Toscanella, urbsparva ltalix

    ttreel

    et corpus prsefatum sine aliqua combusta cst macula illaesum remansit et immaculatum praeet qualiter inet intaotum ab igne servatum
    , , ;

    a Fuit

    is,

    dc post

    longum temporis intervallum


    quffi

    a candela

    accensa,

    per oblivionera monialiurn remanerat in diota cassa, licet combusta esset a can-

    dela et ig-ne, iterum ejus

    sanctum corpus miraet

    Qur omuia
    proiigion fai/ii vid$ntw
    .

    intactum et hoc estnotum et notorium, publicum et manifestum. Ii; [tem quartodecirao, quod prsedicta omuifl et singula miraculose ex virtute et gratia omnipotentis Dei facta et concessa fuerunt, et sunt, interccssionibus et sanctis operibus dictae
    oulose remansit pneservatum

    estinditione Ecclesise, etprovincia Patrimonii, in ipso confinio ducatus Castrensis, ad Martham fluvium, episcopalis, sed Viterbiensi episcopatui

    perpetuo unita. c De viro hoc illustre elogium texit Ughellus Ilalix sacne tom.icol. 740 et seq. hujus initium Fr. Nicolaus Palmerius Siculus Ordinis habe
    :

    Et quod aliter fieri non potuissetex vi verborum, fraudulenta sug-gestioglorios virginis


    Rosee.
    ter

    Eremitarura
    theologus
    . .

    S. Aug-ustini, insig-nis
    .

    per ea terapora ex episcopo Cathacensi in Calabria


    .
    .

    ne aut diabolica operatione interveniente, praesupra, contrn et ultra naturam humanam


    ,
    :

    ttt

    eactiniiiniin

    ost semper ab omnibus existimatum, dictam gloriosam virginam Elosam connumerari debere et ag-gregari, desoribi el annotari in oatalogo aliorum Sanotorum et Sanotarum Dei. Et hoo est notum et notorium, publicum ct manifcstnra, et ita communiter semper habltum fuitet retentum. 17 Item quintodecimo et ultimo, quod de prae-

    propter

    quffl

    creditura
    et

    huc (Hortam) translatus est die 2 Julii mcdxlv Decessit Rorase anno mcdlxvii etc. Porro Horta Etrurise civitas estprope Tiberim atque Narem
    condita.

    communiter,

    d Unitus fuit hic episcopatus

    Hortanoper Euin Italia

    genium IV anno
    sacra, tom.
    e
    i

    1437, teste Ughello

    col. 599.

    Designatur Bessarion archiepiscopus Nicm-

    nus, et Tuscidanus in Itatia episcopus, vir re-

    bus in concilio Florentino gestis clarus.


    f

    <

    "ii

    iitnbtm-

    diotis

    omnibus

    et singulis suprascriptis fuit et est

    Angelum Alterium
    col.

    indicat,

    quem laudatus

    tnr.

    in civitate Viterbii, et quasi

    ubique locorum per

    Ughellus

    \Z16scribit

    ad Sutrinam cathedram

    universas Ltalis parteB, et in multis Loois ultrapublica vox ot fama, et singulis montanorum
    ,

    evectum esse anno 1453. g" Varias hujus vocis acceptiones vide apud

    annia

    et

    maxlme

    in die

    anniversarii obitus so-

    Cangium
    gnificat.

    in Glossario

    hic ofjicium

    quoddam

    si-

    liiniiitatis suib, prndictro

    cuin ejus laudabili vlta,


    liliiv [inriliruta

    omnia et singula, una fama ac miraculis, pu-

    h
    i

    Italica

    vox

    sala

    cubiculum seu conclave

    sunt ut vera, et pro veris habita,

    sonat.

    reputatn ao retenta ab omnibus, qui illnnudiverunt,


    tur, et

    nuno habentur, tenentur, et reputansempcr habitum est et retentum de generatione in jenerationem ab antiquioribus et
    proul etiam
    ita

    anno natali ac emortuali Sanctee disputavimus in Commentario 2, 3 et 4. k De errore hoc m,ultis actum est locis mox
    Vide, quee de
    citatis.

    senioribus diotro civitatis,


    Quuproptw
    ptlitw,
    iniiiiiii'
    iii

    is
    in

    Ad qme oinuia
    nomiue
    ,

    et singula
    ,

    probanda pro-

    curatores et sindiei prrofati


    dloatorio

    proeuratorio et sin,

    jiin

    In quo miraculum hoc constiterit, nusquam Vita reperio. Coretinus lib. i cap. i ait, illam ortam esse exparentibus, qui longa steri1

    in ejus

    iIim procftla

    tm

    '

    Potor

    nitatoi

    exhibent et produount generaliter omnes et singulos homines e1 personaa diots oivitatis Viterbii et aliorum locorum, et pre&sertim testes supradiotos quos super lua-missis, et pnemissorum quolibet recipipetuntel admitti perP. * vestras, et illosdiligrenter exammari, conjunotim et partioulariter
    , , ,

    quibus supra

    litate

    taborarant.
    patris nutlibi exprimiiur
    fuisse,
    :

    m Cognomen
    bili

    e no-

    stirpe,

    sedpauperem
    :

    asserit citato
    tituto

    loco Coretinus

    primum ex

    honoris

    Do-

    mini, qui ipsi tribuitur, forte colligit : alterum ex ipsius Vita, ac domo satis manifestum est.

    in

    oontumaoiam SUvestri de Malviolnis de


    ,

    Viter-

    bio
    riro,

    substituti procuratoris fiscalis

    Roniauro cu-

    Utrumqueparentem patria Viterbiensem idem auctor tradit. n Prmcepta Decatogi intellige.


    o Sciiicet paupertatis voiuniariee
    ,

    fuisse,

    tamen moniti ac eitati per Nicolaum FranoJgenam, publicum et juratum nunptium oujus contumaoiam acousaverunt et ad eo potissimum eum ulteriora procedi petierunt
    legitime
    ;

    castitatis

    perpetux,

    et obedientiae

    integrx, quas virtutes

    modosuo

    omnipotentia Dei con* processum prrocedenti die Dominioaa dietro della Rosa y. Et
    oasualiter ex
    ant, initiari diotsa gloriosffl Virgiais

    miraoulo

    statui proportionato perpetuo coluit p Hisce oerbis indicari videtur , S. Rosam non modo diitturnum jejunium subire votuisse castro Vitorchiano, ut heereticse mulieris per tinaciam flecteret cerum etiam reipsa vei tunc

    cel

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    :>

    vel alias in simili

    causa subiisse.

    q Tutius Lorenzeti Viterbiensis, in Processu rem sic explicat Cum semel igne combureretur domus quaedam in contrata S. Mariae in Podio ; nec posset aliquo pacto extingui; quam primum tamen secus ignem delatum fuit corpus dictae Virginis, in
    :

    etc. Incidebat hsec Dominica anno 1157, quo E processus institutus est, in diem%7 Martii. z Si ab amanuensi erratum non sit, Missale

    PMchh

    vel

    Breviarium Viterbiense
    :

    in pradiciis verbis

    ab hodierno nostro, aliisque antiquis debuit discrepare Introitus enim Missse hujus Dominicse est
    :

    eodem
    r

    instanti retrocessit incendimn, et ignis extin-

    Laetare

    Jerusalem

    Horis vero inci:


    :

    ctus est.

    pit

    quidem capitutum ad Sextam per has voces


    sterilis,

    Quantum numerus moniatium

    in prsefato

    Ltare

    quae non paris


    :

    at

    nullibi inve-

    monasterio creverit occasione sacri Rosee corporis eo delati,discimus ex testimonio Franciscoe Benedicti sanctimonialis in quo hsec leguntur In quo quidem monasterio ipsa testis optime meminit, quod vix erant novem, vel circa, monachae; et tamen usque in hodiernum diem tot miraculis claruit dictum gloriosum corpus ut singulis diebus excreverit earum numerus de bono in melius,
    , : ,

    nio Laetare terra sterilis csetera conveniunt. aa Subjungitur protestatio Silvestri de Malvicinis,

    tur, etc.; quse,

    qua postutat, ut secundum jura procedane lectorem pluribus, quamres

    exigat, detineam, prsetermitto

    cum admodo

    siut triginta vel circa, quae pro majori

    MIRACULA
    Ex
    Processu Canonizationis.

    parte dictum

    monasterium ingressae sunt,

    prae-

    cedentibus miraculis et gratiis per eas susceptis a dicta B. Rosa. Hocce vero tempore in eodem

    monasterio, ordinarie 56 ascetrice degunt, teste Feliciano, Hist. Viterb. parte 1, lib. 1. Idem auctorlib. 7 refert beneficium anno 171)5 iisdem K monialibusa S. Rosa, ut piecredunt, coltatum, in cujus rei memoriam in earum choro hsec inscriptio legatur
    .-

    CAPUT
    Mortui
    resuscitati,

    I.

    A.

    P.

    R.
    ,

    M.

    muto

    loquela, ccecis

    Die xviii Dec.

    mdccv

    quae incidit in feriam

    visus

    restitutus,

    varii

    oculorum

    sextam, eo videlicet tempore, quo Christus pati voluit, atrocissimo casu sponsas suas affici permisit;

    morbi prodigiose curati.

    nam

    inter psallendum,
    .-

    cum ad eum

    ver-

    Et exultavit etc, siculum cantici ventum est totum fere laquear hujus odei collapsum est, ac
    foeda ruina

    Omnipotentis Dei
    Mariae
    et Pauli,

    et

    gloriosissimae
    et

    virginis
    Petri

    Propotmntnr
    miracuta

    sanctimoniales

    oppressit

    quae

    dum

    matris

    ejus,

    apostolorum

    trabes corruentes et lapides excisos in se ruere


    vident, S. Rosas patrocinium implorant eo successu, qui miraculi speciem habere possit; ut nulla e quinque et quinquaginta, quse consepultae iis

    et gloriosae beatae virginis Rosae,

    ac caelestis curisa totius triumphantis, de cujus re agiet prtesidio invocatis, infrascripta

    tur,

    nominibus

    snnt miracula facta per altissimum Creatorem, precibus et meritis ipsius beatai Rosae, hominibus et
    personis infrascriptis.

    ruderibus fuere, mortua est *,

    licet inter

    imo

    it

    eas quaedam octogesimum jam fere anuum agens, gravissimum vulnus exceperit. Quapropter hoc ne casu dixeris evenisse, sed amantissimi Numinis
    providentia, ad

    20 In primis
    Vaschi,

    jam sunt anni xvin,


    a...

    vel circa,

    1'tiCf

    fMUIrtrmiiso

    cum quaedam nominata


    dicecesis

    B
    :

    Rosae gloriam amplificandam

    ut

    Caterina uxor Petri de moram trahens in urbe


    b,

    talttr,

    pfr
    voto

    matrem
    ;

    exclamare liceat
    i.

    Stantia

    non poterant
    :

    tectare pro-

    apud sanctum Angelum

    haberet iilium quem-

    qmd

    a Suncfa cor~
    rcpta extotvit.

    *.

    Uivuit
    ,

    bare
    (

    Deum

    *.

    dam auuorum trium nomine


    :

    Jacobus

    *,

    qui

    Locus hic vitiosus videtur at perspicuum est, quid sibi velit videlicet carnem illam adeo omnis corruptionis expertem esse, ut etiam mollis sit, nec aliter ac viva, pressa cedat, dimissa in prios

    mortuus jacuerat per aliquod spatium. Qua; Caterina mater cum haberet maximam devotionem sumraa ad dictam gloriosara virginem Rosara F cum lacrymarum habundantia et reverentia vo' ,

    Jni'ol

    remstatum
    t

    revertatur.
    4.

    Consute Comment.

    u Solemnitatis
    tationis denotat.

    dies verosimiliter

    festum transin suo

    w Depersonis

    illustribus,

    qum Sanctam

    B. Rosae, ut dignaretur preces effunad omnipotentem Deum, ut ejus prccibus et meritis ejus filium de morte suscitaret ad vitam, vovens ac promittens ejus ecclesiam et corpus venerabile cum dicto suo filio, sic mortuo,
    vit dictas

    dere

    corpore honorarunt, egimus 0. De Alphonso Borgia, Cardinali Valentino (qui postmodum Pontifex maximus Catistus III dictus est) post

    visitare cura

    quodam

    cerco.

    Qui quidem Jaco,

    nuncupatum S.

    Rosae

    inter Miracida

    votum sanitati restituto,vide num. 137 de Amico antistite


    :

    de bus puer sic mortuus, illico, facto voto morte ad vitam suscitatus est. Quae Caterina cum negligens esset exequi dictum votum, apparuit
    riosa
    ei

    noctu,

    cura
    :

    vigilaret,

    praelibata

    glo-

    Aquilano,num. 177

    etc.

    Rosa
    :

    dicens

    Coraple

    diligenter

    votum

    puto at x Nutlum hic video miracutum insinuant tantummodo, non sine divina providentia factum videri, ut S. Rosae canonizationis examen in Dominica sibi cognomine exordi, ,

    tuum valde Viterbiura ad domum meam. Qu Caterina hac visione perterrita et stupefacta, reQuis es tu? Quaj sic interrospondit et dixit Ego sum beata Rosa virganti respondens ait
    :
    :

    retur.
    cta de Rosa,

    go,
    illa

    quam

    episcopus

    Romanus

    rccepit

    c;

    et

    il-

    Dominica IV Quadragesimee, diex eo, quod Pontifex eo die rosam auream benedicere soleret qua de re qui plura
    y Fuit
    ;

    ab ejus oculis evanuit. Quae dicta Caterina sequenti mane cum ilicto Jacobo ejus filio versus Viterbium iter arripiens, eju*
    lico

    hiis dictis,

    Franciscum Pagium in inlnnocentio IV, RaynauBreviario Pontificum dum, Cangium in Gtossario verbo Rosa aurea
    cupit, consulere potest
    ;

    cum maxima devoprout promiserat adimplevit, praesente Nardo Mazzatoste d, Joanne Perine e et monialibus.
    votum,
    tione
    ,

    2)

    Anno

    1G

    MIRACULA
    Anno insuper m Domini
    cdli

    S.

    ROSJE ViRGlNlS.
    omnes,
    qui

    lix

    1*1101

    Parlu laboPOflf, itwocata

    domina Paulina et prope tempus Johannis Vooci, cum praegnans anguparturiendijam esset *,ma^nis doloribus et
    21

    eam viderunt

    et

    cognoverunt, ma-

    consilia plurium nifeste attestantur: licet vires et probasset, nec aliquid sibi ad recumedicorum

    Sancta fcetum

    mortutim emtitur
    ;

    qui fa

    ctovoto, rcviviicit.
    '

    gini
    tot

    nec partum quovis modo posset etg-loriosae vircmittere, vovit se omnipotenti Deo meritis et intercessionibus a ut ejus
    stiis afflig-erctur,
    13.

    Rosae,

    perditi visus profuisset. Demum se videns in tanta calamitate ac misera constitutam, lacrymannon sine gemitu et multis siug-ultibus,

    perationem

    adaUci

    anxietatibus liberuretur et partum emittere pos<!. r^uo voto cmisso, Hcet jam esse videretur

    tibus oculis
    ta

    periculo mortis constituta, in coutinenti precibus per prailatae fuit et est liberata, licet
    beatu:
    ito.-ae

    plorans et fleus, ad terram prostraomnipotenti Deo et B. Rosse se vovit, dicens coutiSi me a calamitate liberabis, per mensem sauctum corpus visitans, nuum tuum saerum et
    :

    dies quindecim f, antequam partum posset peperisset; tere, LaborS06t, et infantem mortuum resipuit et supervixit per qui illico facto voto ,

    emit-

    Missam
    brari

    in

    tuum bonorem
    :

    et

    reverentiam

    cele-

    faciam

    quo

    voto sic

    celebrato, in

    conti-

    nenti ad lucem pristinam et


    stituta est, acsi
    nibil mali

    plnrea menses, praesente abbatissa


    bus.
    Defuneto
    jugi vaot
    <>

    et

    momali-

    visum oculorum renumquara * in oculis

    1.

    uuquam

    a/nt

    am
    tiat.

    corpu
    iui}>r-

    vitam

    Marci Gualdi de mortuus, in terram jaccns h juxta paViterbio adtriae consuetudinem, quain pluribus ibidem tantibua ante funu.s ; mortui Menici Covella
    22

    Anno mcdxik Mcnicus

    passa fuisset r; prsesente Paulina Mattei Luca;, et Lodovica Micbaelis Paloccio , contratae 5 S. Mattei idem testiricantibus, ac Gianna Cole del
    jMcssere testificante,

    conduxisse
    illico

    ipsam Bartolo-

    meam
    vidisse

    sic

    cascam ad ecclesiam

    S. RosaB, et

    demum

    uxor ante corpus B.

    Rosae constituta,

    burailli-

    eam, facto voto,

    videre et oculos re-

    me

    oravit,

    ut

    snscitarctur Meuicus ejus vir suis

    cuperasse.
    20 Anno mcdxliv cum puer quidam Petrus Variioculontm Dominicus Jacobi Boccacerase, contratae S. Sisti
    ,

    preeibus et meritis de morte ad

    vitam, promifci,

    tens pingi focere dictum miraculum in cassa

    B ubi tum ipsa Cloriosa jaccbat. Quo voto facto, redieus domum mulier maritum vivum reperit et ilc mortc ad vitam suscitatura, qui supervixit
    ezpost per annosplures,

    et

    Csecilia

    Mattbei

    Cencii

    contratse

    S.

    Quirici de

    Viterbio,
    t,

    essent oculis maculati

    quo-

    E
    1

    dam pauuo
    cseci

    in

    Quod miraculum

    dictuin

    etiam esse

    tantum quod vix videbantur; apparebant omnibus. Leonarda

    apparet

    in dicta

    ea"i

    8a,rout lvtrus Anyelus Nicolai

    Ade

    Vitcrbio pluffies n een eri audivit a matcrtera,

    mater dicti Petri Dominici existens cum infirmis praefatis ante corpus B. Rosai in ejus ecclesia,

    ejus matre, et flliadicti Mcnici sic resuscitati, et Joanne magistri AnsBimi tcstibus, et Domina Angela Kyidii Marci Gualdi /, ct domina Joanna

    devote se g-enuflectens
    filza

    cum
    ,

    certa quantitate
    u

    seu

    quibus
    tetigit

    u corallorum, seu ambrarum w, cum tetig-it dictum dicebat Pater noster


    :

    w
    x

    Egidii Transuiunili.
    /
    1

    utit
    ItVt

    11

    23

    Anno InBUper Domini mcdl


    Jubilei ejus

    qui fuit an-

    .fl

    ttifil lllt

    nus
    et

    quidam

    Teutbonicus

    cum ex

    tate iixn

    ao

    loquela ietll
    tutit, S,
    tlui.r
    itiii

    quadam
    tiarum,

    mortali

    infirmitate oculos amisisset

    loquelam, amiita f,una


    quffl

    iniiaculorum et gra-

    vinitthtili
    i/nr irifjii

    omuipotcns
    pr ipter

    Dominus nostcr Jesus


    merita
    et Intereessioilli

    itl.

    Christos, ut

    suam omnipotentiam demonstraret


    rirginis
    Ilosa;

    contiuuo
    cimi

    faoiebal

    nes glorioss
    .

    de Viterbio,
    ut

    se
    vi-

    tiiiiin.i

    uumllitate commendavit,

    si

    10 uttmidnt.

    suiu ct I04ucl.un ujus mcritis et gratia recuperaret, Be * basilicam, ubi gloriOsai Virginis corpus
    rcquicscit,
    to sic ut
    tatis BUffl

    deinde cum iis irrigavit x et qui dictorum infirmorum oculos statim amoto panno quem in eis babebant, mirabiliter clarucrunt et liberati sunt penitus ab omni nota, prout Viterbii notorium est, praesertim in eorum convicinia. Istud testatur Gianna tertii ordinis S. Dominici, se vidisse ipsum sanum cum oculis deinde caecum. Idem testatur domiua Leonarda ejus mater et Laurentia ejus soror, se audivisse y ab ejus matre ct aliis de domo.
    g"loriosum corpus
    ; ,
    ,

    B6U

    monasterium

    vlsitaret.

    Quo

    vo-

    supra cmisso, misericors Dominus pie-

    olementiam iu supplicantem Imnc devotum extendit statim cniin forte per duarum lnnaruiu epatium, devotua ists orator visum re:

    Anno Domini mcdli cum qusedam Ala- periculon Antonii Abonis Lombardi de Sutrio zt pa- morf"' teretur morbillos aa, cx quorum uno cxorto iu sinistro oculo cjus, oculis caeca effecta pcuitus;
    27
    ria

    cujh ruvit et loquelam ct sio vidit et


    11I

    pnus vidcro solitus ct \ ilcrliuun in auno Jubilci B6 cunlulissct, visitandi dicti corporis gratia, Joanue Petri Pnrmte n et pluribusibidemastantibus, daotum miraculumsic .sibi
    oontiffisse,

    locutus cst, cousuetus. Qui cum

    Deo et B. Eoste, quod, si dictus oculus ci sauus rcstitueretur, et liber ejus precibus et meritis, quod * ad suum sacrum corpus devovit se

    ]?

    *quodo6un<<'

    oculum argenteum quo voto facto, non per multorum dierum spatium sanata est et in tautum libera facta ex dicto oculo, acsi mali
    ferret
    :

    manifeBtavit, uti

    iis

    cst testiticatus, et

    numquam aliquid passa esset et absque aliqua macula, et prout testificata est dominaa Pranciscse bb
    et ceteris

    hh

    inuniulibus.
    I

    monialibus.
    i

    lii-tlrm Suttlifiitfn

    rt.i

    mulivr
    r.r iiiio,

    ltem quod cum quuidaui mulicr uomine de eastro Mnleani Sabiuaa, esset cteea uno oculo et luminc privata, vovens se Deo et
    S14

    Ritn,

    28 Auno iusuper Domini mcdliv et mense '""" Mt 'Augusti, cum qusedara Ang-ela, uxor Joannis c '"' Nardi Palotti de Viterbio, ex quadam ejus gravissiiua infirmitate

    dictu)

    gloriosie

    Virgiui,

    illico

    oculum

    ct

    lumeu
    pu-

    CBBca facta esset et

    recupcravit.
    lilicc

    Quod quulcm uuraculum

    oculorum

    ipsa

    inanifc^tavil, prssflentibua
    8.

    olMiffl

    dumiuo Paulo ecAndrea de culumna, domiuo Salvnto


    Joannls Lateranensi8, DoTibure beneficiato S. Marias
    et pluribus
    aliis

    luraen et aciera amisisset, destituta omni humano praesidio, cum per annum fuisset sine lumine,

    couvertit

    ejus *

    mentem cum summa

    de-

    'L suam

    benefioiato eooltflite 8.

    mino Joaune de Majuris de Urbe p,


    stuntibus.
    t

    ibidem adcurrenti-

    41/ni

    utioifue

    :.'.'i

    Anno insuper Dumiui

    mcdliu

    fiitUt

    1:1 cii,

    curonlur,
    *

    fmo currcnto
    'l

    bua *, quffldam mulier nomine Bartholomca q Angeli del Messere de Viterbio cum ex. qua,

    ad omuipotentem Deum et gloriosam virg-iuem Rosam, ut ejus iutercessionibus dignaretur sibi oculos restituere, ad minus quod tantum viderct quantum posset exire domum * et ecclesias visitare quibus sic ut su, :

    votiouc et rcverentia

    '

    <lomo

    pra emissis precibus

    dam
    que

    terribili

    iutirmitate

    cieea efiecta esset,

    ita-

    uihil

    prorsus viderct

    super

    merita est exaudiri ; quia illico quam primum ex oratione surrexit, vidit, et lumen oculorum recuperavit prout etiam
    , ,

    terram,

    prout

    bodie

    videt,

    acsi

    numquam

    fuisset

    caeca,

    cum

    voverit.

    , ,

    ,; ,

    DIB QUARTA SEPTEMBRIS.


    voverit, se coutinuo

    n7
    E

    observaturam diem ejus sanctae

    mas

    Capati,

    solemuitatis.

    Idem

    domina Margarita et Domina Mag-dale, ,

    ^nttm

    testiiicatur cc

    domina Tomassa

    ejus mater, Angilella Marci, Petrutius Butii et Petrus Dominici, et Constantia Mascini contratse S.

    na rr moniales. 31 Adornina Petri

    Marci.
    snbito subluti

    quaedam mulier Corsa ss UatJfiUc habitatnx Viterbii in contrata S. Leonardi, cum nuunhuoeuliuMum -- iin dictam B. Rosam jam magna dedita
    esset de-

    9 Eilomena puella aetatis


    et filia

    annorum quinque

    votione,
    vel circa,

    quemJam
    ,

    ejus filium

    i.

    e.

    anno dd

    Viterbio

    Benedictae Justi, contratae vici S. Petri de sub anuis * mcdxlviii dd cum pate,

    nomine Laurentium aetatis uno oculo penitus caecum


    oculi.
    ,

    quem habebat ZTraT' duodecim annorum


    ,

    retur gravissime infirmitate quadam , vulgariter detta delle quate ee, quarum septem illi supervenerant in uno oculo , ita ut pupilla et lux
    oculi esset ita cooperta et offuscata, ut nihil videret , et caeca judicaretur ab omnibus ibidem

    pilla ipsius

    Qni
    se

    cnm
    illi
    ,

    luce et puper plures annos sic

    caecus vixisset

    devotissime

    vovit

    tt

    pr&fatee B.

    Rosae,
    tio

    commendans

    ut

    filio

    suo

    Lauren,

    eam gua

    apud oranipotentem Deura intercederet ut lumen restitueret et oculo visum cum luce. Quo
    voto
    taliter

    videntibus. Quae puella sic infirma

    cum maab
    ,

    eraisso

    mane
    ,

    sequenti
    oculis

    Laurentius
    surrexit

    devotione

    afiioeretur

    B.

    Eosse

    prout

    praefatus e Iecto
    et vidit
    ,

    cum ambobus

    ejus parentibus fuerat instructa et monita una dierum accessit ad ecclesiam S. Kosae , ante cujus corpus aecersita quadam venerabilis illius

    nec uinquam qui eum cognovisset apparebat, ipsum caecum extitisse ita clarus
    ,

    erat

    et

    lucidus. Id

    testificatur

    doraina

    Adorniuii

    monasterii monialis

    sibi

    nota

    noraine doraina
    illius

    na

    ini.

    Margarita Petrutii, ad praesens ab ea petiit quoddam eingulum


    see
    ,

    abbatissa,

    asserens

    ff dictae B. se illud positurum in oculo,

    Roubi

    ANNOTATA
    a Deest in apographo nostro

    patiebatur, et ex quo nihil videbat. Spero etB iam inquit, q.uam primum oculus meus tetige,

    nomen dkccesis
    K

    rit

    hujus B. Virginis lumen mihi restitui. Quae monialis ad verba et preces hujus puellae dato sibi cingulo quodam et in oculo
    tetigit

    cingulum hoc, quod


    ,

    forte quia ob autographi vetustatcm legi non poterat : at Coretinus ac Rinaldus aiunt fuisse di<ecesis

    corpus

    liberari et sic videre et

    Tudertin/e, cujus caput est Titdes, sive

    7V
    IV

    sic

    caeco
    I

    unde
    aliter

    nihil

    videbat

    apposito

    mira

    dertum, Italis Todi, itrbs Umbruv in Italia. b Id est Rom<v prope castrum sancti Angeli. c Idest beatam agnovit, puta Alexander
    :

    res
    tae

    non

    quam
    ,

    riubes a ventis conquassa-

    in translatione illius sacri oorporis.

    illo

    fugerunt et cessaverunt septem delequate, et clarus et mundus remansit oculus uti etiam erat per prius, et vidit. Quae sic illuminata, accedens ad ejus domum, inquit matri Videsne mater me liberam et sanatam meritis B. Rosae? Ad quod miraudum spectaculum Benedicta ejus masic

    fugiunt ex aere

    d Miraculum hoc uti

    et

    apparitionem Sanctx

    instanti praefatae

    in Processu citatus Nardusaffirmaf, sc audivisse

    apr&dicti Jacobi parentibus, tum Row<v, tumViterbi/, praesertim (verba Processus sunt) semel Viterbii in monasterio sanctos Roso?, praesonto Joanne Pctri ParmsB et certis monialibus. Porro Nardus Mazzatoste dicitur ibidem BBtatis sexaginta anno-

    ter,

    accersitis
    ,

    convicinis

    oculum ostendit
    recensuit.
    et

    sic

    rum
    e

    vel circa virmagncefidei.

    restitutum
    <I<J

    et

    miraculum

    Testatur id

    Joannes Potri
    :

    Parmre de Vitorbio nomina-

    M'

    Filomena gg, Benedicta hh,


    tissa.

    Margarita abba-

    i>ancta
    /Htrens
    ri,

    ;>

    mulie.
    cteci-

    30 Currentibus insuper annis Domini mcdxxxvii mulier quaedara nomine Palotia Ricci , coutratae
    lis

    tur in Processu in quo testatur, se cum phu-ibus aliis ad ecclesiam S. Rosse accurrisse, cum prcedicti parentes cum resuscitato filio solvendi voti gratia, eo advenirent, narrarcntque tum act

    eam
    ii

    ii S.

    tate liberat.

    cseca

    kk
    " I.

    umijuam
    II

    num cum
    domi

    Leouardi de Viterbio, ex ambobus ocukk cum nihil penitus vidisset per anintegrum desperata numquam videre
    ,

    ceptum beneficium, tum Sancto?,

    nem rum

    voti exsccutiourgentis, apparitionem. Addit etiam, pue-

    id esset

    contra naturam

    humanam

    11,

    et po-

    mm

    tentiam et artem medicorum


    suas,

    et

    quod

    alias

    Semel memor viderat, et quanta erat


    ,

    mm.

    iWttmperplureshoras mortuum fuisse, prisuscitaretur. Tdem prodigiutn suo quoque testimonio firmavil venerabUis mxdier Margareta Petrutii. abbatissa monasterii Sanctss no~ y

    usquam

    caecorum et nihil videutium miseria et calamitas, et quanta insuper grata illorum in quibus nihil natura defecerat recommittens se non sine lacrymis et suspiriis pluribus omnibus Sanctis cae,

    strcv, in cujus responsis jitridicis h<vc tego

    Ali-

    qua

    in parte

    vidit,

    et

    in

    parte audivit, ut puta,


    ;

    in resuiTectione

    mortuorum

    sicut continotur

    in

    itn

    00

    curiae. Genuflexae illi non dormienti sed paululum resipienti nn visibiliter visa est apparere B. Rosa in forma prout pingitur oo
    lestis
    ,

    sic

    primo miraculo, cum ipsa vidorit et audivorit qui praedictos Petrum et Catorinam de Vasohi pro resuscitati corum filii suscopta gratia, ox ingontibus meritis dictoe B. Rosae, ad ejus ecclosiam
    ,

    prout ipsa videre videbatur per intellectum, cum ex oculis nihil videre posset cujus mulier praefata continuo devota extiterat, inquiens ei Pa;
    i

    venerunt pro dicti voti exsolvendi grntia, prout


    assorobant
    etc.

    ijtsi

    tSx
    rum

    hoc forte loco

    ait

    Rinaldus, fcetimi jatn


    '

    lotia

    Palotia

    invocasti

    omnes Sanctos
    :

    praeter
    :

    quindecim diebus in utero mortitum fuisse


    illud inde nullo pacto potest deduci.

    ve-

    mo

    iiu;r(iimi

    cui cum mulier respondisset interrogans Et quisnam * es tu? Respondit Ego sum beata Rosa de Viterbio cui cum illa sic genuflexa,

    me

    g Margareta
    legitur
    Paulinae,
    flKffl

    Petrutii, in cujus testimonio ita


    filio

    Similiter supor socundo miraoulo do


    Potri Sbarrae de Viterbio,

    plorans reverenter
    xit

    diceret.

    Adjuva

    me

    injun:

    dicendo , ut oculos aperiret iu quibus tribus vicibus insufflavit. Quo facto, atatim antequam inde discederet, aperti sunt ejus oculi et catharactae pp oculorum elevat*, et viqq. Testificatur id Palotia praefata; et ab ea audivissc dicunt Petrus Domidit
    nici

    B. Rosa

    mortuo nato rosuscitato, dixit vorn esse contonta in oo. Consonant aliarum monialhtm testimonia. h Infereiro, ut consanguinei supremo ptanctus officio, priusquam titmularetur, ejus corpori parentarent. Ita fere locum hunc interpretatur Coretinus, qui patrium hacin re morem optimepo.
    tuit novisse.
    i

    siue aliqua

    macula

    Sciarvatelli

    Joannes

    Jutii

    Fanciulli

    To-

    Fuisse

    ..

    ns
    Ei

    MIKACULA
    nominandus mox
    .

    S.

    ROS^

    VIRGINIS.
    devenisset ex

    Pjhkh.

    Fuisse re vera pictum in antiqua lipsanothe-

    fuerat, infirmitate caeca


    oculis,

    ambobus D

    ca, testatus est


    stri

    Joannes magi;

    Ansehni. Verba ex Processu accipe Meniad vitam resuscitatus est cus Marci Gualdi meritis et intercessionibus B. Rosae, prout etiam hodie apparet dictum miraculum depictum, quod
    .
    .

    itaque nihil penitus videret, et sic caeca per mensem et ultra stetisset, licet plures medicinas experta fuisset. Una tamen die considerans
    intra se calamitatem, in

    qua erat constricta,


    ,

    et

    ad perpetuam memoriam pictum fuit in quadam antiqua cassa, ubi corpus dictae B. flosre reponi
    solitum erat
    ctis,

    una cum aliie miraculis ibi depiquod ipse semper audivit pro verissimis ha,

    beri.

    volvit mentem quanta erat miseria cEecorum suspirans et lacrymans et illi se ad B. Rosam devote committens, ut ab hujusmodi angustia se visitaturam per mensem liberaretur, vovens conting-eret si integrum ejus sacrum corpus fecit se pedetentim duci per ipsam sanari. Deinde
    , , ,

    k Ita reipsa et ille et alii citati testes asseruerunt. Discrepat tamen in assignando tempore Petrus Angelus, dum ait, miracutum hocjam ab ootuaginta annls vel circa, contigisse; cum ab anno 1410 usque ad 1457, quo processus instinonnisi 38 anni efftuxerint sed ditutus est
    , :

    Giannam

    Cola?
    ,

    ad dictara

    ecclesiam

    ad

    quam

    prosterneus se ante dictum corpus pluribus ibidem circumspicientibus, apertre sunt cataractae oculorum ejus , et vidit , uti prius

    ubi devenit

    ante dictum infirmitatem videre solita erat... Interrogata; Quibus prassentibus; dixit, de se, teste

    scrimen hoc amanuensis errori videtur adscri-

    domina Gianna, Paulina


    nialibus
    nia.
    s
    ,

    Mattaei

    Lnca

    et

    Lodo-

    bendum. Testimonium ipsius inter cetera


    I

    vica Mattaei Palotii, Michaele Palotii, pluribusmosic habet


    et

    quasi

    universa ejus convicinia etc.


    testimo-

    Doraina Angilella
    g-enaria, altera

    Eg-idii

    Marci Gualdi quiuquaproducta, citata,

    Hisce consonant citatarum mulierum


    Contrata
    et

    testis,

    inducta,

    relata, jurata et dilig-enter

    examinata super dicto

    H miraculo Marci Gualdijuramcnto suo testificando <lix.it, veraesse eontenta in co. Iuterrogato in catisa scientia; dixit, quia ita continuo et semper audivit

    quit Ludovicus

    tom. 2

    col.

    Contradae^ via,regio, Vicinia, inMuratorius antiquitatum Itatise 1190. Hic urbis regionem, vel paro- E
    hsecvoxrecurretinfra.:

    chiam

    significat. Seepius

    dici et

    ailirmari a supra dictis, ut supra, et

    quare, ne idem crebro repetere cogar, lectorem

    prresertim

    a Matteutia
    et

    fllia dicti

    Marci Gualdi

    qure

    miraculum

    resuscitationis dieti sui patris et

    huc remitto. X Panno Italis dicitur macula in ocuto exorta.

    magna admiratione
    tare solebut.
    rn

    devotione in B. Hosam reci-

    Jndictus itlefuit a Nicolao

    V anno 1449,

    cele-

    bratusque Romse anno proxime subsecuto ingenti prorsus hominum concursu, ut apud Raynaldum Annalium tom. \Svidere est. Item dixit, quod jam n Dc eo ita Processus septem annls Hapsis, hoc est in anno jubilei, quidam Theutonlous, de cujus nomine dicit se non
    :

    u Italice vox est significans res quaslibet transmisso filo sibi mutuo cohserentes. Hic globulos precatorios significat, uti ex sequentibus liquet w Est et hsec vox Italica succinum significans
    :

    itaque

    filza

    corallorum seu

    ambrarum sunt
    ,

    globuli

    precatorii ex corallio velsuccino. x Qua ratione oculos irrigaverit

    explicat

    bene reoordarl
    creeus et

    retullt

    sibi

    et pluribus aliis

    in

    ecclesia S. Uosa-,

    quod cum ipse


    ,

    in partibus suis

    Ordinis S. Dominici jurata hujus miraculi testis, cujus testimonium recito In causa scientiae dixit, quod jam duodecim aniertii
    ',

    Gianna

    mutus fuissct per plures annos, audita fama miraeulorum IV Kosae se illi devote commendavlt promittens visitare ejus basilicam, si visum et loquelam reouperaret. Quo voto facto, antc duarum liorarum spatium vidit, et perfecte
    ,

    nis elapsis vel circa , cum quidam Petrus Dominicus ejus g-ermanus, et Caecilia Matthrei Cencii, ex quadam infirmitate, quae communiter ap,

    pellatur

    qui in

    looutus est

    ct

    idco se illuc contulcrat dicti voti exe-

    <;

    qucndi gratia. o Urbs parva


    ln

    Italiic est
    ,

    in

    ditione Ecclesiae

    (variolorum genus est t) supervenerant ita affecti essent quod quasi nihil videbant et erant penitus obcrecati quos pueros sic caecos cum duxisset ad corpus B. Rosae, ante quod g-enuflexa
    :

    li

    morvig-lioni
    oculis

    eorum

    cujus ca]>ut existit, prope Sabina provinola in oolle; sedes est epiecopi SaTiberim fluvium binensis... xx milliarilms distuns ab urbe Romain
    ,

    Septentrionem.

    eodcm
    p

    tcste,

    Ita Baudrandus. Vocatur etiam, Mg"lianum,^ Manliana, Italis vero

    Magliano.

    hoc Romse impetratum fuisse. Ecclesisevero illmvulgo notiores sunt,

    Ea his patet, miracidum


    notis indigeant.

    quam ut

    dictum sanctum corpus cum quibusdam corallis, quos in ejus manibus retinebat, et illos pro ea (matre) lavit cum aqua loturre manuum etoculorum dictre B. Rosre. Deinde posuit dictos corallos super oculos prrefatorum puerorum quos etiam cum dicta aqua irrig-avit. Et statim omnibus circumspicientibus, pannus oculorumdictorumpuerorum cecidit,
    tetig-it
    ,

    pro eorum liberatione devote orans,

    et clarueruut oculi in illo instanti

    q Coretinus idem hoc miraculum referens, legit non Bartholomreara, sed Bartholomreum ve:

    miraculose

    etc!

    De
    ret.

    lotura

    manuum postmodum sermo

    recur-

    rum mulUrm fuisso, tum ex sua, tum ex aliarum testium depositione juridica, manifestum est.
    r

    Insigne hoc beneficium, ipsa cui obtigit,

    sub

    juramento attestata est. Testimonium ejus, quamvis prolixius, visum fuit vx Processu huc t?*ans~ est autem hujusmodi : Domina Bartoioferre mea Ang-eli del Messere de Viterbio, testis indu.-

    y Non audivisse modo , verum etiam ceecos imo et adfuisse, cum sanarentur, testata est prsefata Leonarda sed itlius, uti et matris testimonia, quia prseter dicta nil
    custodivisse,
    .-

    conti-

    nent, prsetermitto.
    z Italis Sutri,

    urbs

    est episcopalis in

    provincia

    Patrimonii.
    aa Morbille Itatis vocatur pustutx rubentes sive
    varioli.

    cta,

    producta

    oitata

    relata

    jurata et dilig-en-

    examinata super quiuto artioulo et prflnsertim super sexto miraoulo in cjus persona feoto, BUO jurameuto testiticando dixit vera esse coutenta in eo, quod jam quatuor anuis elapsis vel circa <-ura ipsa testis ex quatlam terribili, quara passa
    ter
    ,

    hsec sanctimonialis monasterii S. Rosexaginta circiter annorum, ut habetur tn ipsius testimonio. Porro
    sre.

    bb Erat

    setatis

    mxna Marganta

    venerabitis dobatissa

    Petrutii, pr&fati monasterii ab-

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS


    A batissa
    ,

    inlerrogata super

    octavo

    miraculo

    de

    Maria Abonis de Sutrio, caeca uno oculo, et ad sanitatem restituta, dixit; vera esse contenta in
    eo. Interrogata

    in

    causa scientiae, dixit


    in dicto

    Quia
    oculo,

    449 oo Sipingi soleat, qualiter eam Opusculo suo serx tncisam prxfixit Coretinus, apparuisse debutt habitu religiosse tertii Ordinis

    &

    poo*.

    S Francisci
    ,

    vidit praedictam

    Mariam liberam

    pp Metaphorica tocutio

    est,

    et deinde propter

    demum

    lacto

    morbillos penitus csecam; et voto ad B. virginem Rosam


    ,

    super dictum oculum sic caecum imposita est aqua, cum qua lotae fuerant manus dietae B. virginis Rosae, oculus in eodem instanti ad lucem restitutus est, prout in dicto miraculo
    continetur.

    quamprimum

    elevatis cataractis urbes introeuntibus patent, ita, discussa hac cxcitate coloratis rebus quasi transitus ad retinas ocutorum patefactus sit.

    quemadmodum

    qua indicat, quod

    qq Id

    est,

    absque ulla reliqua in oculis macula

    vel obscuritate.
    rr Consentiunt citatorum testium jurata responsa.
    ss
    tt

    Dixit;
    cisca,

    Interrogata, de quibus praesentibus ? Oe se teste, dicta Maria, domina Fran-

    et Sorore

    Jeronima de Civita Castellana,


    aliis

    consobrina dictae Maria>, et pluribus


    libus.

    Oriunda ex Corsica, Obscuram periodum

    Italige insula.

    sic intellige

    monia-

    Vovit praefilium

    fatae B. Rosae

    quemdam
    etc.

    ejus, (id est

    suum)

    quem habebat

    cc Xta re vera citati omnes,


    gela, juridice testati sunt.

    tum etiam ipsa An-

    uu Ita re ipsa interposito jurejurando Adornina ejus mater asseruit.

    dd Laudatus ssepe Coretinus lib. 5 cap. 9 ait, miraculum hoc contigisse anno 1458 postquam
    Calistus III
    tio
    ,

    finito

    Sanctse confirmasset.

    jam processu, Rosae titulum Verum hsec Coretini narrasuse in


    :

    CAPUT
    Energumeni
    mutis
    et

    II

    non exiguse ipsum

    negtigentiee arguit

    nam

    si

    indaganda veritate vel levi oculo Acta


    maleficidti
    liberati

    Processus inspicere ad eaque advertere voluisset, invenisset utique beneficium hoc Processui anno 1457 formato pro probanda Rosae sanctitate insertum; et db ipsa ibidem Filomena, et ab ejusdem matre, domina Benedicta Justi, juratis testibus, luculenter

    loqnela

    reddita,

    contractis

    membrorum usus

    restitutus.

    probatum confirmatumque
    :

    de~

    prehendisset

    vox mendose descripta est nam eam non reperio sed vtdentur epiphora, sive fluxus acris humoris in
    in Italicis dictionariis
    :

    ee Forte hsec

    Currentibus
    die

    insuper annis Domini modxlix , vero octavo mensis Julii mulier qua>
    ,

    EitergHmett*
    graviter a

    dam
    filia

    oculum, ortseque inde maculse denotari nam in ipsius Filomense testimonio sic dicitur Quo facto
    ;
    .-

    cum
    se

    Francisca, uxor Angeli Dominici De Jovi a, d*mon$ vexat* apparet, Dominici de Mugnano contratae S. Marci r/( mfittcmqui daemoniaca esset, et daimonium iu se ha- tieptHit
    ,

    (cum oculum

    attigissset cingulo,

    quod Sanctee
    :

    beret, quae

    more daemoniacorum
    infinitas

    et

    daamones

    in

    corpus tetigerat) disparuerunt dictae delequatae et in testimonio ejusdem matris Deliquaverunt se dictse delequatae et disparuerunt. Ita hunc locum etiam inteltexerunt Rinaldus et Giannellus*
    ff

    habentium,

    fatuitates

    domi

    et extra,

    publice et privatim faciebat, vicinis et aliis nonnullis adstantibus circumspicientibus. Inter qua? interdum ejus * linguam ita acriter mordere solita

    saara

    fuerat, ut

    eam
    ,

    sibi

    pro medietatc avulserit,


    sic in

    Cingutum hoc videtur fuisse funiculus, quati

    in

    tantum

    quod

    dum

    ista

    fatnitate et
    '

    Tertiarive S. Francisci utuntur, et ipsa Sancta, dum viveret, fuerat usa. Porro funiculi isti ex
    '

    daamonum perturbationum *

    serico et lino in monasterio S. Rosae conficiebantur, ut dicitur supra num. 8, et a pluribus per-

    vexatione consisteret, semel contigit, quod diebus tribus, et noctibus totidem staret sine locutione et absque
    et
    eo,

    /.

    perturbo

    tiono

    quod verbum aliquod


    devota fuerat

    faceret.

    Quaj tamen per


    gloriosae
    ,

    quam

    salubriter adhibitos fuisse, per decursum


    1457,

    prius

    praafatoe

    Virginis

    videbimus.

    antequam daemones eam invaderent. Beata Rosa,


    quo testata
    est,

    gg Erat illa anno hoc norum circiter 14.


    hh Mater

    an-

    quae

    numquam

    ejus

    dcvotos

    dereliquit

    illi

    in

    scilicet p7*sefatee

    Filomense. Utrius-

    tanta extasi persistenti apparuit in vestitu deaurato, confortans eam, et dicens Cognoscis mer"
    :

    que testimonium, quia penes solas voces differt a data relatione, ne longior sim, prsetermitto ii Id est, parozcise, ut habet Rinaldus noster
    Florentinus.

    kk infirmitate depositione.

    Ex

    quadam,

    inquit ipsa in sua

    Cui daemoniaca, voce sibi restituta respondit Tu es B. Rosa, ad quam semper magnam habui devotionem adjuva me et ego in tuam reverentiam pnrtabo cingulum tuum. Cui Virgo beata respondidit * Noli tiraere, quia liberata et 'foo ,il1 sana facta es.
    ,
    :

    rcsi

    11 Id est, cum naturse vires excederet similis mali curatio. mm Plurimis medicamentis jam usa fuerat, ut testata est juridice interrogata sed frustra addit etiam quod ab omnibus medicis et aliis
    ; ;

    3'd

    dam

    monstri

    Quibus dictis, daemon in formam cujus- votadi/fertnseu quadrupedis naturae nigrae, tmiiunpat,
    ,

    qui

    eam videbant
    videret.

    derelicta,

    et curabant, erat destituta et quia impossibile videbatur, quod um-

    de ejus corpore exivit, et cadens in terram aufugit. Quse sic sanata statim accessit ad visitandum corpus dictae B. Rosae, cujus meritis et precibus fuerat sibi lingua semi avulsa cum loquela
    et a dasmonum vexatione liberata nunc etiam usque In hodiernum diem cum ejus familia sana vivit et libera. Cum tamen pnllicita esset portare ejus cin^ulum per certum tem-

    restituta

    quam
    est
    :

    quae

    nn Mendose posita, aut transcripta lisec vox quid tamen sibi velit, expticatur in juridico
    .-

    Cui (Palotise) ita responso, ubi dicitur oranti genuflexae et paululum quasi obdormienti apparuit etc Vult itaque, eam dormitanti similem fuisse, cum S. Rosa illi apparuit.
    illius

    pus, et id exeqni negligeret, noctu


    dicta Beata
    ,

    apparuit

    ei

    turbata

    facie

    et

    induta nigro,

    di-

    cens

    ei

    E quel cordone
    somno

    Ob quam quidem
    mane
    accinxit

    visionera a

    excitata, sequenti

    , ,

    4
    Ex

    MIEACULA
    ae

    S.

    BOS^: YIRGINIS.
    esset propter mulamerte videri non potuit, quid astantium ; quod postea dispatitiidinem ibidem postquam resipmt, xnquit ruit. Qui paulo expost Bt che mi voglio ing-inocchiare k. Aiutatemi expulsis damonibus misic cum auxiiio B Rosa? prae devotioraculose liberatus fuit. Et continuo Sclavus , nunc dictus Frater
    :

    R*

    lil

    dicto cingulo
    in

    et

    sic
    c.

    continuo vhtit

    et
    ,

    vivit

    summa

    sanitate

    dominam Catarinam Jacobi Joannam Barberii Stefimi, Franoisoam Maroi Joannis Forlatu, AnPetri Muratoris, An-elam Margarrtam Cecjlelmm Egidii Marci Gualdi Viterbio omnes eontratae S. Marci de
    ,
    , ,

    Probantur hatf per Jemini d Magistn

    ohini,
    et

    phani,

    et Fratrera JaFratrem Jacobum Maltcmpi SteOrdinis Servorum, Jacobum ,i,ura F.lippi Tutn macellaSimonem Angeli, Antonium
    ,

    ne dictns Antonius die visitando Andreas, prdinis Minorum, sing-ulo servit et obsedictam ecclesiam illi monasterio
    quitur.

    Quod miraculum

    ipse dixit et attestatus


    et S.

    bastanum rium, etmagistrum Antonium


    .

    e,

    omnes
    .

    est l, pragsentibus

    domino Cbristoforo de Malvi-

    cinis
    ,

    ad

    Sunettt
    tetnel

    mrput

    de Viterbio. , m Septembns , qmdam 34 Anno mcdlv, die x Frater Andreas Anmnius, Selavus nomine, dictus a qui annis circiter novem Ordinis Minorum, dicto vexatus fuerat. ltaque durante

    Joanne Jacobo Jutii de Viterbio, Andrea Capati, Ludovico de Gallexio, FraJutii Fanciulli, Fratre
    tre

    leg-um doctore et comite palatino,

    Antonio de
    37

    Setia

    et

    Fratre Bernardino

    de

    Setia.

    daemone
    oerti

    tfimpoae,

    pluries

    in

    mente supervemebant
    :

    sibi

    Domina

    retorquere tremores, ex quibus cog-ebatur quo furore duranfaciem manus, bracchia et


    te

    terbio,
    filiam
    ,

    cum

    Aliadxmonum Marg-arita Ang*eli Jig-nosi de Vivexationibut mcdxlvii haberet quamdam ejus de


    erepta.

    ffltatis

    ejus cum nullus poterat ipsum detinere, esse. Quae accicorpore assereret plures diemones contingere solebant ut dentia tunc demum sibi

    quae

    prae

    annorum duodecim quodam timore per octo


    ,

    vel
    dies

    circa
    ita

    spiritibus fuit vexata

    ut loqueretur die noctu-

    B plurimum, quam, aut


    ,

    rllj ,l

    , sBeft

    accedebat ad solemnitatem ahaddevotum quempiam locum. ls cum velVitrrbii Frater effectus, et duci

    cum

    que tamquam fatua et fantastica, ad modum habentium in se malig-nos spiritus quam ob contingentiam afflicta mater prout erat dictae B. E
    :

    Virgrinis RosaB devotissima,

    illi

    humiliter ejus

    fi-

    let
    B.

    per

    quemdam
    e]ua

    ejus socium

    ad

    monasterium

    R.OS8B,

    Virginis sacri

    corporis visitandi

    pati potuit, alta gratia, illud oorpus nullo paoto videre, quia est mihi voce olamando Nolo illud
    :

    daemoniacam et daemonium in se habentem, commendavit. Quo voto facto, instantissime per ictum oculi sana puellae rediit mens, et pruliam, ita

    denter locuta

    est, uti

    inJmicum.
    ,./

    nec de cetero spiritus

    prius consueta fuerat loqui, rediit. Ita testificatur doet ejus

    t/flj

    uffl

    (/11

    35
    n-tur,

    Cum tandem

    cfttf, nfflfffl

    rm
    aii
    i

    irioibufl
    <Uirn\tPl\li

    ligatus brachiis, illuc ducepluribus continuo recusans illud videre percussit aBperrima in grata f ferrea se
    ,

    mina Margharita
    pater
    o.

    n, et Lucretia ejus filia,

    38

    Anno mcdxliii Lodovicus puer,


    loquutus fuerat; pro quo

    filius Tutii

    flOM ifimnlil

    Qictl

    monasterii,

    qua loous

    ille

    sive cappella, ubi

    geli della Teja, contratm S. Faustini,

    An- Mutusjmsu mutus, qui Sanctx ad


    sacrutn cor jmt
    delatus loquerecipit.

    fHum

    corpus, vallatur. objiceretur, quod nullo pacto ,,! demum cum data fide, quod aliter Inde exolveretur, nisi prius
    requiesoit
    prffifatum

    sacratum

    numquam

    cum Egidia^

    quaedara dieti pueri avia paterna, Ang^ilellam Lucse lum sutoris de Viterbio, mulierem bonae conditionis et
    sefaciendum quenti nocte ambabus dictis mulieribus appavidebatur os suum rens per visionem B. Rosa ad os pueri muti apponere. Quas mulieres a sovitae
    ,

    dimitteret corpus dicti Fratris Andrese liberum .,, npoumento; reapondebat, quod uon poterat
    Inde
    i

    cum

    consuluisset

    quid

    Ita

    faciliter

    exire,

    cum

    in

    eo

    essent

    socii

    nomiptem, quos nominatim distiugucbat per


    ;

    n;i

    dGQmonum ct quod scquenti maue exirent, omnes pollicebantur. Qui cum inde solutus abis8e t,
    rl;i

    mno

    excitatac et visione,

    sequenti raane portave-

    runt puerum
    Rosae, et

    mutum ad beatum

    corpus praefatae

    advenlente
    ;

    noote
    sic

    ultra

    modum

    extitit cru-

    lus

    nii

    t.iin.M

    faliyato,

    paululum quie-

    apposuissent os muti pueri ori Virginis praefatffl, ejus implorantes auxilium, statim

    cum

    somnls apparuil Virgo quffldam laureata; C cui, oum Ipse vellel deferre et eam honorare, Ne timeas fili mi quia liberaberis. Qui Inquit
    scenti, iu
    i

    pucrloqui incepitperfecteetbene, praBsentibuspraedictis mulieribus, parentibus pueri et monialibus


    dicti monasterii.

    F
    ,

    cuni

    somno

    excitiiretur,

    sani raotus est intel-

    39
    tiae

    Prauoiscus quidam
    de Viterbio
    ,

    filius

    Ml/iji/r llllC

    rotui

    Cum ieotus et mentis compos, prout sibi videbatur * tameu clarcsconte jam die ad dictnm ecclesiam prlstinl rediernnt cruciatus et extasis, nec aliter potuitdiotam ecolesiam Intrare,
    ei

    Paridis

    dictse

    dominaB Petrununc Antonii de

    Qrantipro gcmino filio


    matri apparens,

    quam

    ligatis

    manibus
    addu-

    pedibui

    cum esset aetatis annorum novem, quam passus est infirmitatem, ob quamdnm loquelara perdidit ita quod per mensem integrum fuit mutus sine loquela. Cui quidera FranValeritano q,
    ,
    , ;

    utrum

    (juc sanituti

    rcstituit.

    A ni
    eIi

    <

    ii

    [01

    [|*0

    36

    Ad oujus
    per

    B,

    Rosea corpus

    cum

    esset

    cisco

    erat

    germanus quidam

    din iui

    lan

    ctus

    Ftbernrui

    pluribua

    et antc illud arctissime ligatus, Bupervenientibus doloribus et anlietatibus, cum furore angustians, a summo mane usque ad horam Nonus non potuit pati, ut videret dictum corpus, neque biberet loturam ma-

    vim,

    qui continuo

    Bibi

    nuum y
    aperti

    diotaa Virgfinia,

    lioet pluries sibi

    fuerint

    dentes

    ljgneo diglto
    [regit

    oum quodam bastonc scu baculo obyrossiori, qucm diemoniacus ter


    dentibus
    :

    dormiendo qua infirmitate vexatus fuerat per mensem cum dimidio. In quos duos jmerculos Petrutia eorum mater dnlcissima, materna pietate commota, non sinc singultibus lacrimis ac suspiriis noctu in lecto rccommendavit se B. Rosas, ut dignaretur sibi ejus filios, mutum alterum, semimortuum *
    :

    nomine Jacobus semper stridebat ex

    '

    supplc

    restituere.

    oum

    et

    laoeravit

    sine

    labore,
    sic Latl-

    exolamando continuo
    funiiuni.

    Vne nobis, eamus ad proidiota,

    Lioel ipse esset

    tamen

    ne loquebatur, oujus ori nulus /( dlgiti Beatffl, ut


    pluries per

    cum opponeretur

    an-

    Ipsum deoscularetur,

    Cui paulisper obdormienti in somno apparuit B. Rosa, in forma prout modo deping-itur dicens ei Ne timeas Petrutia devota mea quia devotio tua merita est exaudiri. Eg-o enim sum B. Rosa quae filios tuos liberavi. Qure sic exterrita a dicto somno et visione
    ,
    :

    alterum

    enm

    rejectus fuit.

    Quam primum

    ta-

    c\ritata, vocavit

    Antonium ejus virum


    cordone
    B.
    ,

    illi

    re-

    per vim illum est deoaoulatus i, cccidit in terram quasi mortuua , vomendo et expuendo certuin quid uig-rum , quod multum clare et

    men

    ferens

    quam habuerat visionem. Demum quoseu


    fiosae

    dam cum

    cing-ulo

    suscepto
    ,

    eo

    filios

    praedictos tetigit

    quo facto

    illo

    instanti

    J)IE

    QUARTA SBPTEMBm
    ti

    instanti apertae sunt artariae r dicti Francisci, et

    15]

    Lapsu cx equo membris omnibus captus,


    '

    Mater vellem parum de Et alter Jacobus ita convaluit, qnod albesceute die e lecto sanus surrexit, prsesentibus dictis parentibus et monialibus. 40 Item quod de anno Domini mcdli. quidam Jacobus de Lag-olpe * de Viterbio admo:

    locutus est inquiens

    aa

    in

    modum

    quod

    neutra

    ejus

    pisce.

    alii

    La Vol8

    pc

    rector hospitalis Disciplinatorum et Caritatis Viterbiensis currens super quodam equo prope
    ,

    dum

    momahs

    suura satis officium facere poterat, immo etiara ad os ponere nullo pacto valebat, sed per alienas manus et bibere et comedere sibi opus erat. Qu* puella dum sic infirmaretur, vovit se omnipotenti Deo et B. Ros*, recipere ejus habitum, et tamquam
    in

    manuum

    * Pnocu

    servire et vivere contig-ent ipsam Iiberari.


    cti

    ejus monasterio,

    si

    Justitiam 5 extra muros Viterbienses fere per unum miliare , ex eo cecidit Ex quo quidem casu seu jactu effectus est attractus in omnibus

    membris
    e.

    suis

    et

    cura

    faccic
    t

    suum
    re

    parere per dies quadrag-inta t

    officium

    pes , nec manus * posset , jacuit in lecto


    ,

    nec

    45 Quo voto facto et enarrato monialibus di- taetumque tamonasterii, per raoniales priefatas sibi et ejus crum eorpn, juvenili aetati compatientes, ducta utrivtaue maest ad sacraRUfUfttfn trei* tum corpus B. Rosae quo glorioso corpore
    :

    cum

    ejus attractis
    tacto, illico

    pil.

    manibus acclusisdigitis devotissime

    et

    ultra, in

    quo se volve-

    aut movere non poterat propter attractiouera. demum cum vix cum crocciis u ligneis paulatim ambularet, cognoscens se ita stroppiatum w>et attractum, ejus mentem ad B. Rosam eleEt
    vavit in die S.
    die
    Clarae
    ,

    ibidem astantibus circumspicientibus, miraculose liberata fuit et est, et dig-iti omnes rebb

    ductisuntad pristinam sanitatem et convaletudinembb. Praasentibus domina Marg-herita abbatissa


    monialibus, et domino Priore ecclesise S. Bartholormei de Viterbio cum pluribus consanguineis et amicis dictae puellfe, prout est
    aliis

    et

    nonnullis

    in

    mense Augusti, quo

    cum

    dictis crocciis,

    licet

    cum summa
    dictae B.

    diffi-

    cultate,

    se contulit ad ecclesiam

    Rosae,

    ubi ejus venerabile corpus quiescit. 41 Ubi cum maxima et ing-enti lacrymarum

    publica vox et fama Viterbii, et prassente Pacifico Bonelli cc, de Viterbio.


    6

    cc thtn alii
    l>

    Marg-arita

    g-nariae

    dd
    ,

    MfMO?''
    '

    tur.

    abundaDtia se ad terram prostravit, prope cappellam sepulcri ipsius B. Virg-inis glcriosffi, ejus praesidium implorando et tandem elevato jam Corpore Christi , cum Missarum celebrarentur tunc solemnia , facta oratione praedicta, circumspiciente populo ibidem existente sanus inde
    :

    Antonia Bonanni, de castro Bamcdxlix cum haberet filiam quasi

    nmi-

    inflrmitatt

    siccam
    rat
    ,

    quae nullo

    humano

    auxilio juvari potc-

    dd

    recurrens tamen ad beatara Hosam, ipsam K sibi * prsesentando, statim liberataest, prresentibus * l. monialibus.
    47

    illi

    Quidam insuper Regnicola


    aliis

    ee

    pedibus

    et Ubsrati.
    <

    manibuset universis
    ctus erat
    , ,

    surrexit et inlaesus, referendo gratias omnipotenti

    membris
    ,

    suis ita attra-

    Deo

    siccus et debilitatus

    et ipsi

    g-loriosae

    rum adhuc
    reverendo
    Provinciali

    vivit

    Virg-ini. Qui in prsesentialiber et sanus x, prsesentibus

    quod nec pes

    Patre

    Magistro Johanne
    Ordinis

    de Tibure
    ,

    nec manus nec aliquod aliud ejus merabrum suurn satis officium facere poterat. Cum veniaset ad balneas Viterbienses, seu potius illuc deferri
    se fecisset
    sibi

    ministro
    ,

    Minorum

    Geor,

    gio Trombetta
    et

    monialibus Johanne Cifarelle Magistro Gentili, et Veronica uxore dicti Jacobi


    Alterum
    iti-

    nec vis medecinarum, nec balnearnm ; quovis pacto prodesse posset in hospitio
    , ,

    seu

    domo Tomae
    ,

    caciatoris,

    ubi ipse

    erat deho-

    pluribus aliis. 42 Anno insuper


    ,

    mcdxxxix

    quidam

    Palotii

    dem contructum, apparitione prxvia,


    *
    i.

    e.

    dc rtipe

    Nardus de Viterbio parochiae S Petri della Rocca * cum maximis doloribus corporis et torsionibus opprimeretur, et manibus ac pedibus quasi esset attractus. Itaque se de uno loco ad alium movere non poterat aliquo pacto per se ipsum sine alterius auxilio; cum sic torqueretur,
    ,

    persuaso sibi , sese voveret B. Rosre de Viterbio qui si devote id efficeret, firmissime exauditus a tanta infirmitate liberaretur; cura eidem devote supplicantibus gratiai
    spitatus
    virg-ini
    :

    apparuit praefata Rosa noctu, cujus ipse semper fuerat devotissimus quam quidem visionem
    :

    numquam claudatur g-remiura et clementiaB. Ad quas persuasiones et verba commotus illc Reg:nicola, orationes suas interposuit ad dictam Virginem quibus emissis, paucis inde post horis de mernbro in membrum se movere incepit paulatim et in tantum, quod de brevi ad pristinam
    :

    mane

    sequenti considerans

    et se

    conversus ad
    :

    ejus

    Kosam, dixit gdoriosa beata Rosa, adjuva me et libera me ab hac gravi infirmitate, promittcns corpus suum *
    imag-ine cerea. Qui in coutinenti miraculose circumspicientibus pluribus, ad pristiuam sauitatem fuit restitutus, prout hodie
    ,

    omnipotentem

    Deum

    et gloriosam

    restitutus est sanitatem. Et sic sanus et sospes ex hospitio recessit in partcs suas, ubi * ductus ve-

    F
    furtc
    uiiiii

    neratcum raaxima
    ctae virg-inis

    ang-ustia, gratia et meritis di-

    Rosae gloriosai. Ita testificatur dictus

    visitare

    cum quadam

    Tomas

    ff.

    et

    iiifantem a

    gruvi nijirmitate sunitt.

    sanus est, et vivit cum ejus familia, praesentibus dominis monialibus. i'6 Existens Angela Benedicti Zello de Viterbio, jam infans, ex quadam gravissima infirmitate tota desiccata est, in tantum, quod ex ejus corpore ei supervivere nihil apparebat, nisi spiritus quam
    ;

    ANNOTATA.
    a De castro Jovi dicitur a citand.a Catharina Jacobi Gcmini-.a Coretino vero Giove vocatur
    .-

    verosimititer est illud, quod in tabulis F. De Wit Giovi notatur, tribus circiter miltiaribus Oer-

    cum mater

    ejus g-loriosae virg-ini Rosas praedictce


    in

    vovendo commisisset,
    44 Puellae
    bilis

    continenti sanata est y,


    filiae

    praesentibus monialibus.
    Ptutta nobili
    COntraelis rx

    cuidam nomine Laurse,


    de
    ,

    no-

    viri
    ,

    Laurentii
    dicti

    Castoldensibus,

    de Vialto
    ,

    manicis trans Tiberim distans Viterbio. b Verba Italica sic reddes Latine: Estne illud cing-ulum ? Quasi diceret ubi est cingulum, quod in mei honorem gestare promiseras ? c Hem totam illa ipsa suo lestimonio confirmavit audi Processum. Francisca Ang'eli Domi:
    :

    tuctuQso COtU
    digitis, post

    terbio

    et

    vulg-ariter

    de

    .Monte

    emtsxuut

    ii,-

    tum,
    ' l.

    ne

    mcdliv post dicti Laurentii ejus patris acerbara et crudelem mortem, quae sibi fato z diritur potius, quam ob demerita contig-isse, non * dicam nonnullorum invidorum livore prae timo,

    testis inducta de Jovi produota, cltata , relata, jurata et diligcnlcr examinata super dicto tertiodecimo miraculo, suo juram-rato testifican-

    nici

    do

    dixit, in

    omnibus
    ,

    tenta in eo

    et per omnia vera esse conprout superior testificata est dicta

    re exterritae digiti
    et attracti, et

    omnes manuum debilitati sunt prout vulgariter dicitur, agrancaII.

    Caterina
    g"ata

    in

    (cujus verba mox dabimus.) Interrocausa soientiae dixit: Quia interfuit et


    G$

    Septembris Tomus

    passa

    452
    Ex
    PlOCESSU.

    MIRACULA
    quando vexata
    Rosa
    dicti

    S.

    HOS-B VIRGIMS.
    et et fantastice loquebraccbia et pedes et faciem, revolutis anQui tamen cum multis inde batur. per ejus socium duci venisset Viterbium, et nis
    vellet

    passa est prffidicta

    fuit a dicto
    ,

    daemone, et quando apparuit ei B. quando Iiberata est per expulsionem


    6tC.

    nigri

    relad Libet hujus occulatae testis in Processu est autem hujustum responsum hic exhibere anmodi. ltem dixit, quod jam (abhinc) octo qua;dain Francisea, uxor Angeli nis vel circa contratai S. Marci Dominici de castro Jovi
    ; , , ,

    demum ita vead corpus B. Ross, tunc ut nullo pacto prarfatis daemonibus xabatur a Ductus tandem duci. posset illuc etiam invitu-s ferramenta mfixa et ligatus ad violentiam per Kosee, ultra modum anguB.
    , ,

    in cappello dictae

    damioniaca,

    cum

    infinitas fatuitatcs faceret,

    lin-

    * idem dissolvi cui cum diceretur. stiabatur ... non * solveretur, quam dictum
    :

    J^^
    dat
    '

    deest vox,

    g-uam
    nuajori

    sibi

    ce

    nuraquam
    in

    iuterdum acerrime mordendo una viparte temporis muta. Itaque cum loquuta per tres vel quatuor fuisset
    plurium
    praesentia

    et pro

    corpus

    dies,

    locuta est

    dicens

    Tu ea beata Kosa, cujus semper fui devotissima ; miserere mei; et ego in tuam commemorationem seinper portabo tuum cingulum. Quae cum
    interrogarent eaxn
    ,

    iloquebantur enim d^mones Latino dicebat, cum per ejus *, et perfecte in responderant , quod non poteesset idiota) et cum esrant dimittere corpus Fratris AndreaB sequenti tasent socii septem in dicto corpore j men die pollicebantur illum liberum dimittere. inAndreas Et sicut relassatus * dictus Prater
    dimitteret
    ,
    :

    supplc os

    '

    fortesk

    ctt

    quidnam

    essent,

    (id est si-

    gni/lcarent ) dicta verba; respondit , quod 15. Kosa apparuit sibi cum vestitu dcaurato, et dixerat ei Cognoscis me? Quod li. liosa respon:

    Bosa sequenti nocte obdormienti apparuit B. Ne timeas, quia jam es libesomnis dicens ei liberens.) Adratus (id est, in proximo est ut iterum ductus per vira ante veniente taraen die
    :

    rclaxntus

    dit

    ei

    B verba
    /.

    prout da:moniaca testificabatur, per haec videlieet: Ne timeas, quia modo liberect.iniiin
    ni
    ,

    IiIm-i ,i|.i-r r-

    ris tis

    plurium prsesentia vix prolaexivit de ore dictab daiinonia-

    dictis

    verbis

    et ibicorpus dictae B. vjrginis gloriosas Rosa^, fecit , de dem iterum ligatus, plures fatuitates nisi quibus particulariter ipse non recordatur sibi, quod tunc premeretur multis quod videtur
    ,

    quid nigrum in forma quadrupedis. Et sic surrcxit dffimoniaoa tunc sana et libera,
    cse

    certum

    angustiis,

    et

    quod
    per

    qilffl

    per tantum

    tcmpus da-nioniuui
    ,

    in se passa,

    Tandem cum ctum corpus

    lingua abscinderetur sibi. violentiam cohactus fuit di-

    loquelaiu

    amiscrat
    ad

    et

    acccsit

    cum magna

    de-

    votione
    inullis

    nitatis

    dictam ecclesiam. Quae tamen cum rcvoluti.s dicbus pOSt recuperationem sadictum cin^ulum dimitteret, de nocte
    ei

    tamquam mortuus cevisum est sibi, quod ex ejus ore cidit, et quod exiretcertum quid. Et quod ex illo in posterum,
    deosculari,

    ubi tunc sanus surrexit


    fuit a prffifatis

    numquara inquietatus
    testes

    dsemonibus
    et

    etc.

    obdormienti

    guene eam
    prout
    luit

    apparuit prsefata B. Rosa, redarquod non portaverat, de cingulo


    ,

    Hie

    uti

    reliqui citati,

    oculati

    fuere.

    ipaa

    postea
    :

    retuiit.

    Iutcrrogata
    vidit

    iu

    causa
    et

    Boientiee dixit
    ,

    Quia praidicta

    et praesens

    quixi

    <'t audivit singula singulis referendo , cn^novit ipsam sunse inentis et bene

    lo:

    quentcm, antequam
    et deinde

    baberet in se

    daemonium

    quia vidit et cog-novit ipsain fatuam et mutam, et fuitpraMens, quando ex gratia et virtute diot83 B. Bosffi liberata est eto. Consonant reliquotestimonia, quibus brevitatis gratia,
    sit,

    rum

    refe-

    n Mater sanatee Lucretize. o Nicolaus Nannis, patria Viterbiensis dicicitur in sua testificatione. p Egidia Tutii de la Teja, quse prsefatum mutumapud seeducaverat, ut ipsa testata est. q In suo testimonio vocatur Domina Petrutia, Antonii de Castro Valentano. Est autem Valentano, Latine Vareutanum, oppidum Itatise in Patrimonio S. Petri prope lacum Volsiniensem, teste

    rendis supersedeo. e Au itomen proprium


    rr uini possiatt
    significat
    t
    .

    an
    ,

    opificii, divina-

    si

    postremum

    forte acupic/nre/ii

    Baudrando. r kYteri&lcgendumputo. Porro arteria hicsignificare videtur non venam vitalem, sed guttur
    ,

    Bastare enim, teste Cangio in Glossaii-

    rio, est aou pingere.

    fGrate, voco Italica, Latine olathri; forte

    dem

    sunt, de quibus Papebrochius in


    50.

    Comment.

    num.

    seu gurgulionem, cujus etiam significationis est apud Italos, et hanc res ipsa hoc loco exigit. sld est, tocum pleetendis reis, vel eorumdem cadaveribus suspendendis destinatum. Tropica locutio est, translata appellatione a virtute, quee
    in sceleratos animadvertit,
    t

    ssepius in P^^ocessu recurret, erat uqua, qua sacri corporis manus

    g Lotura manuum, gum

    ad tocum

    supplicii.

    a monialibusubfucbfintur, ut in prwsentissimum malorwn remedium adhiberetur, h Annulis digitos omatos habuisse, jam vidimus in Comment, num. 61. i Quod ipsum corpus c.coscctari eoactus fuerit, testattiscst ipse F. Andreas forte annulum di:

    Per dies triginta et ultra, habetur in ipsius Jacobi testificatione. Croccia Latine est fulu Rursus Italizat
    .

    crum.
    wStroppiato
    aliquo captus.
    Italis,

    Latine mancus aut membro


    te-

    x Imo beneficium ipse juratus luculenter


    status est.

    gito adhsereniem osculari debuit,

    k ltalica dicta sic verte


    genufleotere,
    l

    Adjuvate ine

    volo

    y Ita testatum retiquerunt prsefata Angela, ejusque mater.


    z Casum inteltige, vel potius providentise permissionem, aa Ab Italico aggranchiare, quod de digitis
    dicitur, dum ex frigore aut sione contrahuntur,

    Qperm pretium
    ,

    hic describere:

    Erater Andreaa

    judicavi ipsius testimonium Solavus Ordinis


    ralatus
    ,

    Minorum

    testis

    oitatuB,

    juratus,

    et

    diligenter examinatua super sexto artieulo et su-

    nervorum convul-

    per deoimo quarto miraoulo, dixit suo juramenvcra cssc QGntenta in eo. lnterrogatus in to
    .

    bb Voti rea Laura

    stetit

    promissis, ut patet

    eausa srieutius, dixit

    Quia cum

    nis circitcr vexatus esset

    decem ana damionibus, ita quod


    sibi

    ipsc

    ex Processu in quo inter rehqua istius monasteru sanctimonialium testimonia tegitur Soror
    :

    creberrime iu
    sig-na,

    inontc

    superveniebunt

    certa

    Laura, Laurentii olim de Moute


    nasterii monialis,

    alto,

    dicti

    moju-

    propter

    qme cogebatur

    torquere mauibus

    altera testis citata,

    relata,

    rata

    DIE QUARTASEPTEMBUIS

    453
    , ,

    rata et diligenter exarainata super vigesinio primo

    miraculo in ejus personam collato, suo juramento testificando dixit, vera esse contenta in eo.
    Interrogata in causa scientiae dixit , quod vidit et praesens fuit et dictam gratiam ac miraculum in se ipsam suscipere merita est, cujus miraculi
    ac
    susceptae
    gratiae
    est.

    devotione

    praefatum mona-

    sterium ingressa
    cc

    E&nocmv. Mulier quaedara Filippa Jacoba nomine et dt*du*fide Sutrio, per octo annos continuos fistulas in tibia dextera passa fuerat, in qua decera et octo horribilissimae appnruerant; nec medicorura aliquis has pestiferas et terribiles plagas poterat curare, licet secum habniflBet ad hujusmodi morbi curam continuo duos sollempues medicos, ejus consanguineos omni tamen
    50
    filia

    Angilelli,

    Cognatum prtediclae Laurse se dicit in suo testimonio, eamque apud se habitasse, dum hsec
    contingerent.

    humano auxilio prorsus erat destituta. Quae dem mulier intirma, postquam mortalia

    quividit
    ,

    dd Balneoregium Etruriee civitas est in ditione


    Ecclesiee.

    tentamenta uihil, nihil artes posse medentum auxilium caeleste petens, sub mcdli genuflexa devotissime cum pluriraa lacryniarum habundantia,

    ee

    Ex

    regno Apuliee dicitur in testimonio Tho-

    plagis disconpertis,

    se
    ,

    gloriosae

    virgini

    B.

    mse Caciatori.
    uti

    Rosae

    fiLuctdenter sanehoc beneficium confirmavit, etiam Francisca Thomas, et Nicolaus Thomse

    vovens si liberaretur, se ejus monasterium ingressuram, et continuo monialis * et ejus serva vivere. Quo voto sic celerecommisit
    ,

    i.

    monioicm.

    filius.

    brato et precibus ita expositis, meruit exaudiri a gloriosa Rosa, ita ut subito per parum spatii sanaretur a tanta plagarum horribilitate miraculose,

    se

    " am

    CAPUT

    III.

    a qua per octo superiores annos manu mequae hodie devote dicorum sanari non poterat
    :

    vivit iu monasterio praelibato d.

    d
    intibiiiaffli-

    51

    Antonia,

    uxor Petri

    Angeli, de Viterbio,

    Varia ulcera ac apostemata sublata; vincti ergastulis exempti; morbus


    COmitialiS

    mcdli habens fistulam in tibia, quae numquam ceianuitiw. sanari potuit, facto voto B. Rosas de celebranda Missa, sanotur praesentibus monialibus e. e

    CUVatUS

    pestlS

    a plun-

    nomine Maia 52 Anno mcdl mulier qucedam Francisca, uxor Johannis Spolglie, de Viterbio contra tae S. Petri, apostemata in gutture, in tan,
    ,

    gutturis,

    bus depulsa

    tum, quod nihil poterat inglutire,

    et

    jam

    in ex-

    *. Acupata rieulosa fistu


    ia liberatui

    Muliei

    nunDoraini mcdlii mulier quaedam Caterina Pauli Vannelli, de Viterseu fistula a vexabatur bio, pestilentiali morbo, tantum quod quasi ad raortem videin
    ,

    nno

    tremis constituta erat *, precibus in ipsius glo- ' addt cum * xupple riosae Rosae praefatae *, a praedicto morbo mirafusis qucedam, honorem fuit et est. Mulier culose liberata f uomine Geronima Mancini , de Chia /', uxor

    in tibia,

    stare poterat. batur reducta, nec recta ulterius

    Humano omni
    se

    auxilio

    destituta

    et

    medicorum,
    et gloriose

    Johannis de Bassano, mcdlii cum pateretur ex gutture ex quodam ibidem nato ulcere, facto voto de portando accinctam cordulara B. Rosoe, post triduum sanata est. 53 Cum raulier quaedam Viterbiensis sub ?imcu

    f 0]t(l

    ,<

    convertit

    ad omnipotentem Deum
    promittens,

    mcdxlix graviter pateretur


    in

    in et

    tibia

    certa ulcera

    cera

    sam virginem Rosam;

    per an-

    modura apostematum,

    num
    ram,
    ri.

    continuum ejus cordulam supra se portatuipsam liberasi a tanta peste contingeret

    quam medici
    ;

    prredicebant sibi,

    incisuram timeret, et adfirmabant

    quod vix
    ret b.

    Quo voto facto, ita sana facta est et libera, signum aperturseet cicatricis in ea appare
    (

    C
    puella tribu$

    modo sub annis Domini mcdxxxv


    ,

    necessariam ad ulceris prrefati et infirmitatis cunec aliter inde se evasuram cum marationem xima devotione lacrymando, vovit se B. Rosae p praifats, ut ejus sauctis raeritis et precibus dignaretur iucedere ad Jesum Christum, et sibi
    ;

    ouaedam puella
    Torare
    parrochiae

    nomine Angela
    Jeronimi
    ,

    , ,

    filia

    Johan^

    apoitewulibus
    in facie,

    Magistri

    de
    tribus

    Viterbio
    pestiferis

    sancti Mattiae,

    cum

    gratiam facere, ut a tali infirmitate hberaretur, ne ipsam oporteret devenin apostematis incisuram. Quibus precibus et voto
    sic emissis,
    illico

    apostematibus in facie prope auriculam opprimeapostematibus praefatis retur; angustiaus, ne ex remaneret deturpata et signata, propter facies

    a dicta ejus infirmitate et ulce-

    re
    lo

    est penitus sanata,

    cum ex oculorum
    ulcus,
    Petri

    ictu

    il-

    instanti

    crcpuerit

    vix

    finito

    verbo;
    g

    ipsorum apostematum caesuras

    et cicatrices, do-

    praesentibus

    Johanne

    mina Andicotia ejus genitrix dubitans de praedi-

    Butii et Petro

    Dommici de

    Parma. g, Petrutio Vitcrbio, contratas S.

    mentem sam Rosam


    ctis,

    ejus ad

    summum Deum

    et glorio-

    Marci.
    5i
    te

    devotissime supplicans, ex" ut ejus precibus et meritis et intercessionibus signi aut cicatricis in apostematibus prrcfatis nihil
    convertit,
    facie dictae ejus
    filiae

    Leone

    Cuidam ctiam Giannae Dominici, de Mon- ctupoMe . in mammilla ejus ma abacta. h, cx apostcmatc

    remaneret, et

    illa

    supra ca-

    ubi put aegrotantis praefatae poneret, aut in loco, facies propter ipsorum apostematum incisiones

    gravissime aegrotunti et infirmae, noctu in somaffectione nis apparuit B. Rosa, cui cum magna Ne timeas filia mea f ei dicens dedita erat
    , :

    Angelae praelibataa non veniret deturpata. apparuit precibus sic noctu factis et emissis, ejus preces jam exauditas per mane sequenti dicta apostemata translata sunt B. Rosam. Itaque ubi erant, evidenter de loco prope auriculam, et sic puella prajfata precibus B. Rosae ad caput, absque aliquo nocumeuto, fuit et est Hberata faciei: quae hodie etiam nupta aut deturpatione
    ,

    Quibus

    quoniam et ego te librrarecommitte te mihi recommisit 111 bo. Qua. adhuc obdormiens, se potuit, reverentia et devotione. Incum ea, qua comparet de non multo post a somno excitata quod cre- {.. apostema, prout in soranis habuerat *, restitutam me- wi puerat, et se ad sanitatem pristinam eadem Gianna ritis dictje B. Rosai virginis, prout
    :

    sero

    testificatur.

    vivit

    cum

    ejus familia c.

    Vitorchia55 Mattaeus Sciacchie , de Castro sub anuis Domini mcdxliv ex quadam no. cum
    fistula

    451
    Ex Psocuw.
    Tiiiia,

    MIRACULO
    et putridus

    S.

    ROS^

    VIRGINLS.
    justitia.

    fistula aeu

    brevi

    retecanda, applicato tanct.r

    dus

    marciapostemate per ejus in tantum a medicis quod esset


    factus
    ,

    iniquitas etinjustitia,

    cingulo, vigori prittino

    rcddilur.

    die ad illum inde volebat evadere, ct deputato Viterbio, secandum per magistrum Gentilem de accessisset Julianus de cum una dierum illum

    omuino

    secari debere

    dijudicaretur,

    si

    mortem

    quamsibi profutura essetpuQuibus votis ita emissis, illico raveritaset et portffl miraculose obserati compedes aperti sunt,
    ultro apertse sunt, carceris carcerato patueruut et

    donec libere exivit. Et


    virginis seexemit r.

    sic de manibus eorum, qui detinebant, ex meritis dictae B. Eosffl ipsum falso

    Tuscanella,
    lo,
    et

    vulgariter

    dictus

    Juliano
    S.

    Dellorio-

    habitator Viterbii,
    illi

    contrata?

    Simeonis

    59 Galiana qusedam puella,


    veteri s,

    filia

    Petri de
    et

    Urbe

    morbo
    uli

    comili-

    infirmo miraculum in ejus personam

    SUB-

    habitatoris Viterbii,

    mcdliii,

    mense

    laboruntem

    sanut.
    s

    cujusdam cinceptum cum quo corpus B. Rosae tactum fuerat guli, devotionera, ut mein tantam devenit infirmus
    de febre rccitasset virtute

    dicto vexabaAugusti, morbo caduco vulgariter sic tacta, in terram tur. Quffl cum semel ex dicto morbo

    exaudin, in ritus fuerit a tanta gloriosa Virgine Juextenso sibi dicto cingulo per tantum, quod
    pes marlianum prfflfatum, et sibi accincto, ubi judicia secari cidns de brevi juxta medicornm
    dicti debebat, ex meritis dictse Virginis , per prfflfatus cinguli tactum, sanatus eflt. Id testatur

    Simonetta Bartolomei Jutn sic prostratam in terram de Viterbio, videns compassione et jacentem, et attonita, mota animi pro ipsa oravit ad B. Rosam, genuflexa dicens
    cecidisset, mulier dicta

    eam

    ab intirmitate hac cum ea semel visitabo sacratissimum Uberabitur, corpus tuum. Quibus verbis sic dictis, immediate
    gloriosa B. Rosa,
    si

    ista puella

    Julianus
    Ilrtnitoincur,-r,
    ,

    apparem,
    '

    libcrtatem
    tpondai
    /'"-

    domina Francisca monialis. sti56 Item cum quidam Uginus Albanensis, pendiarius k et socius strenui viri Angeli Konconi, dc anno Domini mcdxlii, de mandato rei

    et

    surrexit puella, et in illa hora a dicta infirmitate

    sanata

    est.

    60 Item
    lii,

    quod de auno mcdxlix quffldam mulier, nomine Angela,

    et

    mense JuDominici

    Pestilenti febre

    ud evtrema
    dedncta, invo-

    filia

    nuat.
    /,

    verendi
    stolici
    oiffl
    /

    domini Johannis prothonotarii, tunc gubernatoris


    patris

    de Reate, apol

    Sardi, de Viterbio,
    in pluribus locis
    tiali, in

    cum
    suffl

    provin-

    affligeretur morbopestifero cuta Sancta, personse cum febre pestilen- extemfdo convulemit.
    * i.

    PatrimonU, in carceribus Viterbii arctissime ligatus detineretur, et ipse celebrem famam ipsius cjus auxilium Oum ma^lr.riitsii! Virfj;inis audirct H xiraa devotione invocavit, ut a dictis carceribus
    ;

    tantum, quod nec comedere, nec aliquid etiam stillatum * poterat deglutire de cujus vita cum nulla spes superesset ulterius ob quam qui:

    c.

    gulta-

    [p

    ii

    in

    eximeret et liberaret, promittens, in

    fu-

    turura ejus venerabile corpus visitare et illi continuo devotionem et reverentiam devotissime exhiberc. Cui sequcnti nocte

    dem gravissimam infirmitatem licet loqui non posset, meutem ejus ad summum Deum et g-loriosam Virginem prsefatam cum magna devotione
    ,

    elevavit,

    ejus auxilium invocando.

    In continenti

    apparuit, et
    piens,
    iter

    dixit

    eadem gloriosa Virgo propriis manibus ejus personam caNe timeas, quia te per tutum ei
    :

    miraculose, meritis ac precibus g-loriosae Virginis praefatffl, a dicta infirmitate et pestifera febre fuit
    et est liberata, prout est

    etiam testificata Antonia


    Aliu simili lue
    affectu, epota

    ducam

    et liberabo,

    et crastino

    mane

    exibis.

    ejus matex.

    Et

    diejam olaresoente, precibus

    et meritis ipaius
    li-

    61

    gloriosuj

    Virginis c dictis carceribus exivit et


    ut beneficii accepti

    xlviii,

    Item quod currentibus annis Domini mcdet mense Julii, qusedam Angelina, filia
    Lorenzetti
    ,

    ugiui, t/iia Ifo-

    beratua fuit m, Qui


    esset, ejus

    memor
    domina

    Tutii

    de

    Viterbio

    cum

    pestifero

    sa

    munun

    ah-

    vencrabile corpus visitavit juxta propraesentibus

    morbo, videlicet duobus * inguinibus et uno in


    brachio, graviter infirmaretur. Itaque

    tulx fuerant,
    '

    missa.

    Quod miraoulum,

    omnia

    si-

    fortc uddcn-

    Eranoiaoa, dioti monaeterii Caveza, Lallo de Monte Politiano n stipendiariis tunn prajfuti Ronconi, etTratre Erasmo Ordinis Minoniin, qui de dicto iniraculo
    nialibus.

    moniali, Colella de

    ea mortem sibi intiari videbantur; prfflsertim cum per totum ejus corpus signa, quffl vulgariter leuticulffl t cognominantur, apparuis-

    gna

    dum,
    lubcrihus
    in
    t

    in

    et

    memoriam

    fecit

    per

    sent,

    ejus soripturam, publioccnarravit, prfflsentibus

    mo-

    quod de ejus vita desperatum sic erat unicuique. Quam quidem Angelinam morti vicinam et propinquam, domina Ludoviin tantum,
    ,

    C
    SfonacAo fnno*
    centi oorani

    (iniliclmus

    fudiolbut IU0"

    ni/nf,
    rat
    ;

    01 /i7ic

    Anno etiam Domini mcdl, cum quidam nomine dc Bussinetura dioecesis ArelateDSlfl o, monachus monasterii Montis majorlfl p et Prior do Vombreno, hospitaretur Roinro prope OBBtrum S. Angeli, et peregTini quidam
    57
    ,

    ca
    et
    Sffl

    ejus

    mater,

    ex
    et

    voto
    fecit
    lotis

    prfflambulo

    facto

    Deo

    B. Rosffl, deferri

    ad ejusdem virginis Ro-

    sepulcrum
    Rosae

    manibus

    dictse

    gloriosae

    virginis

    cum
    est

    dit infirmae puellffl

    fuissent expoliati a
    fuit
    dioti

    nonnullis latrunculis, captus

    tinenti

    fuit

    et

    per

    offloialea

    pnelibatus

    clericus,

    praetextu

    continuo contendit
    ce,

    eam potandam dequam cum ebibit, in consanata. Quffl admodum etiam cum Ludovica ejus genitriaqua,
    :

    ad torturam, ut tarqueretur, Uoet innooens esset, orani spe deBtitutus, genuflexus se projecit ad terram, ejus mentem elevaus ad suininum Deum et B. gloriofnrti.

    Qui ubi duotus

    fuit

    sam Rosam,
    Kosa,
    si

    alta vooe exclamans sic beata vera sunt, quai de te dicuntur et prffldicantur, adjuva inc in tanto peiioulo constitu:

    monasterium dictse gloriosae ab ea salutem receperit. Prfflsentibus domina Ludovica ejus matre u et Petrutia Bartolomei, Antonio idem asserente, et domina Francisca moniali, contratse S. Mariffl
    se

    intraturam
    Rosffl,

    virginis

    cum

    in Podio, et praesente Tutio


    tre.
    (12

    Lorenzetti ejus pa-

    tum. Quibus

    dictis,
    ei

    territi offlciales

    nullum prorsic

    Anno

    Domiui

    mcdxlix

    Menicus

    filius

    ulius ap/dicalo infects


    ti
    *

    sus aliud verbum


    recessit.
    fnfoiifl dfffon

    dixenmt, sed statim exeme-

    rnnt dictum clericum e caroeribus et liberatus


    5S Quidain
    |fC

    mngistri Angeli Sellarii, cum esset pestifero morbo iu coscia * gravissime oppressus et quasi in
    transitu constitutus,

    pur

    cmgiUo,
    Lutiuv fcmo-

    Juveualis de

    Narnea
    sibi

    q,

    cum

    in

    /o

    cowprdrs

    rarwom
    Kl
    '/

    carceribus et in compedibus artissime detineretur

    Dj)*

    Paulina ejus mater animadvertens, filium ab liac vita quasi prorsus destitutum, devotissime preces omnipotenti Deo et
    gloriosiv
    Rosffl

    re

    ob calumniam

    quamdam,

    falso

    objectam,

    effudit

    pro salute

    et

    liberatione
    cor-

    cum magna
    falso
    ritis

    oontritjoue animi ac devotione humillime commendavit B. virgini Rosa?, ut, sicut

    sui
    ruit

    tilii.

    Quo

    voto

    facto,

    nocte

    sequenti appa-

    sibi

    dicta gloriosa Virgo

    cum quadam

    calumniatus ibidem detentus


    diguaretur
    exiret,

    erat,

    ejus

    me-

    dula,

    lose

    ostcndere, quod idem niiraeune inagis prodesset falso accusaudi

    quae videbatur sibi apponi per eam in loco, ubi morbus erat pestifer, videlicet in tibia
    ipsius pueri sic fflgrotautis
    :

    ex qua appositione et
    tactu

    DIE QUARTA SKPTEMBRLS.


    tactu videbatup sibi ad sauitatem redire et liberari a dicta pestileutia et iufirmitate. Post quam
    e

    455

    Rem

    ita se

    habere

    testatse

    sunt ipsa Anto-

    E* PtocEsw.

    quidem

    visionem sequenti mane dictus puer sic aegrotans et infirmus , sanus et liber ab oiurn ejus epidimite infirmitate precibus B. Rosse prajfata^ factus
    est.

    Margareta Petrutii abbatissa et moniales S. Rosa3, quse tamen moniales ac abbatissa praesentes non fuerunt, cum miraculum impetratum est, sed tantum id ab Antonia narrari audivenia,

    runt.

    alia

    emmo vo-

    10 ingrediendi

    monaiterium mnantur.

    63Item quomodo sub annis Domini et m pra3dicto w et mense Julii, Angelafilia Benedicti Zello, de Viterbio parocchiae S. Jacobi dum morbo
    ,

    w
    '

    pestifero graviter

    infirmaretur

    et

    quasi in tran-

    De castro Chia3 dicitur in preefatze Francisc3e Castrum istud mihi ignotum est. g- Verba ejus accipe Item dixit (Petrus Parmse) quod octo anni vel circa, (sint) cum qua?f

    testimonio.

    lupple esset,

    cum jam sig-na mortis in ea apparerent, qua3 vulg-ariter leuticulae cog-nominantur; Fraucisca dicta3 puellae mater sic destitut et
    situ constituta *
    ,

    dam mulier
    ribus sive
    illa

    Viterbiensis

    iufirmaretur certis ulcetibia,

    aposteinatibus in

    dubitaus
    judiciura

    ne
    ,

    inciderentur juxta medicorum

    se

    semimortua3 fata3, quod,


    deretur
    sic

    ipsam vovit

    gloriosse
    ,

    Virgini prse-

    devote

    si

    contingeret liberari
    dieti

    quam primum
    Quo
    voto

    commendavit B. Rosa3 quibus precibus emissis ex ictu oculorum crepuerunt ulcera et


    , :

    perveniriset ad

    quartum decimum annum, ingremouasterii.


    dicta
    . .

    religionem

    sanata est a dictis apostematibus. Interrogatus in causa scientia^ dixit Quia ipse vidit et pra^sens
    fuit.

    celebrato,

    miraculose

    puella

    sanata
    an-

    Totidem fere verbis idem asserit Petrutius


    :

    x
    Simile bene-

    est

    ab infirmitate pralibata.

    x.

    Butii item oculatus testis


    Hi-

    sed in testimonio Petri

    ficium maler

    mo filio
    tral.

    impe

    64Anno Domini mcdliv, cum puer quidam, norum quatuordecim nomine Nicolaus Petri
    ,

    spani

    habitatoris

    Viterbii,

    contrata^ S. Stefani

    Dominici nihil de eo reperio, quia scilicetnon fuerat hac super re interrogatus fuisse enim illumprcesentem,cumprcedictamuliersanaretur,
    ;

    graviter infirmaretur ex pestilentiali pontura y B. Johannis Euang-elistffl, de B mense Decembris , ita graviter laboraret, ut a
    ei in die festivitatis

    affirmat etiam prtvfatus Petrutius.

    Geminam urbem Monte Leone


    in

    assignat

    Baudrandus

    medicis omnibus derelinqueretur, moriturus quod esset adjudicatus; adsumptus est a matre ejus

    Perna per desperationem, ut super ejus brachiis moriretur, cum vivere vix per horam crederetur

    Geographia. Altera Latine Vibo E et Vibo Valentia urbs regni Neapolitani est in Calabrise xdterioris provincia sita. Alia Mutusca3 et Trebula dicta castrum provinciee Sabiniv
    ,

    est in ditione Ecclesite,

    duobus circiter milia?^-

    ab omnibus, dicente Volo quod filius meus moriatur in mauibus meis. Ante cujus os cum per dictam Pernam ejus matrem candela bene:

    dicta retineretur accensa praelibata Perna materna caritate mota et affectu , lacrymando pro
    ,

    bus Ger?na?iicis distans Reate, secundum tabulas Frederici De Wit. i Operse pretium videtur juridicam depositinem Juliani hic p?-oducere: Cum quidam Matdutha3us Schiacchie, de Castro Vitorchiano
    ,

    ejus salute oravit B. Rosam in qua oratione et verbis auditus fuit sonus campauarum ecclesia3
    :

    ctus esset Viterbium

    corum
    aliter

    pes

    ejus

    ex eo quia judicio medisecari debebat, cum marcidus


    ,

    pra3libata3

    Rosae

    pulsantium
    g-loriosa

    ad

    quarum
    ,

    so-

    esset et quasi ex putrefactione consumptus,

    cum
    ita

    num

    inquit:

    mihi gratiam

    numquid

    fllius

    Rosa hanc facere dig-neris ut cognoscam meus vivat, vel mortuus sit. Qui, ,
    :

    sancta

    evadere non posset,

    cum

    dicti

    medici

    asserebant.
    tus

    Cum tamen
    ,

    in

    die deputato
    illuc
    ,

    ad sepru3fa-

    candum dictum pedem convenisset


    Julianus

    bus dictis, illico oculum unum parum aperuit: quod advertens mater pra^dicta inquit Pili mi, recommitte te Deo et B. Rosa?. Qui puer ita infirmus cum ad vocem matris dixisset gdoriosa beata Rosa tibi me recommitto obdurmire coepit paululum quasi per horam, et inde e
    : , ,

    et medici ad eum visitaudum prajpararent ferramenta et alia necessaria exterritus dictus Matthaius infirmus pro futuro dolo;

    re,

    convertens se ad Julianum prafatum, ipsum qua ab eo porogavit sub nde compaternitatis poscit ne permitteret sibi secari dictum pedcm.
    ,

    somno expergefactus, mquit


    mediante
    intercessione
    B.

    Eg-o liberatus sum, benedicta3


    ;

    Rosaa

    et

    inde ejus sanctum corpus visitavit cum quadam imagine cerea, habita reconvalescentia praesente
    patre, ejus viro, et pluribus aliis, de quibus recordatur.

    Qui Julianus cum id sibi pollicitus esset, dixit, quod recommitteret se dicta3 B. Rosa3, recitans quod in sua persona susceperat illi miraculum,
    virtute illius cinguli,
    et

    p,

    qualiter ipse fuepat tot

    non

    vicibus liberatus a febre. Ad cujus verba conversus infirmus , cum raagna devotione et multis lacrymis se commendavit B. Ros, et accinxit

    ANNOTATA.
    a Fistula tumoris seu ulceris species est, sive ut habet Gorrseus in Definitionibus medicis, Si-

    se

    dicto cing-ulo

    vovcns se
    ,

    pra3fata3 Rosa^.

    Quo

    facto,

    statim pes

    qui

    non potuerat

    (prohibente
    ,

    per medicos secari sciticet Juliano) in-

    cepit convalescere

    itaque de brevi fuit restitu-

    nus angustus oblong-us callosus os habens cui cicatrix obduci nequit per quod humor certis temporibus tenuis exeeruitur. b Miraculum hoc ipsa Catkarina jurejurando testatur in Processu. c Irno etiam rem totam una cum parentibus suis coram delegatis in hac eausa juridico testi, ,
    . .

    tus sanitati, meritis et intercessionibus B. Rosa praidicta;. Interrogatus in causa scientiie , respon-

    monio confir?navit. d Testimonium ipsius Phitippne accipe Soror Filippa Jacoba de Sutrio, monialis dicti mona:

    sterii,

    altera

    testis citata,
    .

    relata, jurata

    et dili-

    g-enter examinata.
    liter ipsa

    suo juramento dixit, qua-

    et per
    est,

    fuit ex tot fistulis et plag-is infirmata, invocationem dictffl virg-inis Rosffl liberata prout in dicto miraculo continetur.

    Quia vidit prasdicta et pra^sens fuit. Huic dit prorsus simitis est magistri Gentilis chirurgi oculati etiam testis depositio. k (Economus seu procurator penus vocatur aCoretino, Rinaldo ac Gianetlo Albanensis dicitur ab Atbano Gampanive Romawe oppido. 1 Qui sciticet tamquatn Ptwtegatus sutnmi Pontificis quoad politicum et civile regimen, provincide Patrimonii pr&sidebat. m Atiter prorsus beneficium hoc narrant Coretinus, Rinaldus et Gianettus. Posteriorem pro retiquis audiamus. S. Kosam Ugino in carcere apparentem et in hunc modum toquentem indu:

    cit

    , ,

    456
    Ex

    MIRACULA
    :

    S.

    ROSJS VIRGINIS.
    extremis
    sca
    riosa

    Pmcum.

    cit

    Ne timeas
    adero

    Ugine
    careere

    namque ego dux


    die
    crastino.

    et

    erat

    patrona

    injudicio; in cujus

    confirmatio-

    ejus

    constitutus mcdli. mater vovens B. Rosae


    ,

    Quem
    ,

    Franci:

    dixit

    glo-

    nem

    dimitteris e

    Reddito

    die inter interrogationum tricas tam sagax et acuta dux fuit Ugino Rosa, ut ejus explicata in-

    nocentia, sine ulla mora raissus factus


    scopalis.

    sit.

    ad te recurro tamquam tua beata Rosa devota minima, et hunc meum filium tibi commendo: quibus dictis, sanatus est puer. 66 Anno mcdxli puer quidam, aetatis sexdecim
    :

    atter a gravi

    n Urbs parva Hetrurise in agro Senensi epio In Gallia Narbonensi. Diosceseos metropolis

    mensium,

    filius Christofori

    Batholomei Boccafrolle,

    gutturis
    sanali.

    mah

    contratse S.

    Marise in Podio,

    cum
    in

    infirmaretur eo

    morbo
    pueri
    inquit

    qui dicitur

    Grossum
    et

    gutture b

    ejus

    Arelata
    sita.

    est

    urbs antiquissima ad ripam Rhodani

    mater ad Deum
    :

    B.

    Rosam conversa,

    p
    20,

    Hallucinatur Giannellus
    ;

    dum

    lib.

    2,

    cap.

    monasterium hoc in Manliana urbe collocat : hallucinatur, inquam nam monasterium Montis majoris situm est prope Arelatum ut
    ,

    Si filium meum, tuum sacratum visitabo. Quo voto facto

    corpus
    liber

    per
    ,

    gloriosa Rosa, liberabis, mensem integrura

    puer e tanto periculo

    est factus.

    C7
    sis

    Anno insuper Domini mcdli


    ,

    xxviu men,

    lnguinariapeste in

    in tabula geographica Diajcesis Arelalensis edita a Dionysio Samarthano Gallia Christianse tom.

    ante col. 515 videre est. Ejusdem monasterii extra muros Arelatenses meminit Mabillonius Annat. Benedict. tom. i, pag. 128. q Narnia urbs est episcopalis in Umbria sub
    i,

    mulier quaedam de castro Mamina Agnes Mariotti Materche leano c, aetatis forte viginti annorum quatuor,
    Octobris
    dicta
    ,

    cum

    do-

    estremi$

    posita nittlier,

    gravissime infirmaretur eo morbo , qui vulgariter dicitur Languinaglia. Ex qua quivel

    circa

    dem

    infirmitate

    ita
    ,

    ad ultimum suse

    vitae spiri-

    ditione Ponti/lcis.
    t

    tum deducta
    grasse. Et
    et
    :

    erat

    Prodigium hoc confirmat Margarita Petru-

    cum
    ,

    ut ab hac vita videretur mia suis omnibus esset jam destituta

    ac dein subjungit ; Prout demonstrant picturae in hujusmodi miraculi memoriam tunc temporis descriptae et
    tii

    abbatissa ex constanti traditione

    laboraret in

    continuo transitu * per spatium


    pro
    ejus fuuere

    agoni

    trium dierum
    cera
    ,

    prasparata fuerat
    fnneralia.
    ,

    sepultura et cetera

    omnia

    Do-

    depictte in
    prtefati,

    quadam antiquissima cassa monasterii


    omnibus illam videre volentibus
    o-

    quffl

    mina tamen Lucretia , pietatis non immemor


    risconsilium capit
    rat, donec aliquid
    ita graviter
    ,

    ejus

    genitrix

    maternap
    pro libe-

    quse continuo

    stenditur.
    a

    nec

    umquam

    penitus despe,

    Orvieto incotis, urbs Italise, sita in provin-

    cia Patrimonii, caput agri Urbevetani.


    %

    Id

    est lentigines sive

    maculse.
    :

    sine

    spiritus subest ejus filiam asgrotantem humiliter ac devote non magna lacrymarura habundantia umnipo-

    En

    tibi

    matris testimonium
    Lorenzetti
    ,

    Domina Lu,

    tenti

    Deo

    et gloriosae virgini Rosse vovit

    ut

    si

    dovica Tuti
    tata,

    de

    Viterbio

    testis

    ci-

    ejus precibus

    ipsam

    sanari
    ,

    relata, jurata

    et diligenter
    ,

    examinata

    su-

    vitam reduci contingeret


    set d,

    immo mortuam ad cum mortua jam es,

    per
    dixit,

    trigesimo

    octavo
    dixit

    vera esse
    scicntiffi

    suo juramento miraculo contenta in co. Interrogata in


    :

    quod eam duceret ad ejus ecclesiam, ubi


    et

    sacrum suum

    venerabile

    corpus
    ,

    requiescit

    causa
    signis

    Quia
    iilia

    vidit et praesens fuit,

    cum quodam

    cereo unius librae

    ibique

    eam

    ac-

    quando Angelina cjus


    morti
    , ,

    ex pluribus pestiferis
    ,

    judiclo

    medicorum
    tamen

    et

    prout

    o-

    rancs

    qui

    eam videbant,
    :

    existiinare

    poterant,

    cingeret ejus cordula sive eingulo, quam deferret per annum integrum ad ejus honorem et reverentiam. 68 Quibus precibus et voto sic, ut supra!emisfacto per mngloriosa Virgo quse numquam renuit devote trem volo, precantibus, ad compassionem afEietae matris et mortem tnorsis,
    ,

    adjudicata erat
    tione
    ,

    quae

    praecedentc

    devo-

    habebat et semper habuit in B. Rosam, ducta est ad ejus monasterium et ibi bibit de aqua cum qua erant lotse
    ipsa
    testis
    ,

    quam

    iiinnus dicta3 Virginis

    et
    ,

    pollicita

    est

    se ejus

    IngTessuram ex tunc puella ad c mortem anhelans incepit convalcscere et pau,

    mouasterium

    lo post

    pristinat

    sanitati

    est

    restituta.

    Vitioso

    loquendi

    modo

    indicatur
    ,

    annus

    ejusque matris Francisca? Benedicti, testimonio miracutum ptwtlictitm confirmante.


    x Quid sibi puncta ilta velint ignoro : forte characteres ab amanuensi legi non potuerunt. y Italiva vox hic pestiferwn carbunculum denotare videtur.

    M49, ut patet ex ipsias Angehv

    misericordiam mota annuit et ostendens ejus potentiam ex gratia omnipotentis Dei, in continenti hiis verbis dictis, sic mgrotans mulier, immo mortua incepit convalescere in tantum quod infra dies paucos (mira res est) in prosperrimam sanitatem evasit libera ab omni infirmitate et epidemia. Quod quidem miraculum revelatum fuit per dictam dominam Agnetera ante corpus B. Rosae in ejns ecclesia Viterbiensi, quo
    ,
    , ,

    bumqueeimdit.

    loco convenerat voti exsolvendi gratia,

    subannis
    notario
    c.ma-isli"
    e

    Domini
    fer

    mcdlii

    die
    ,

    xxm
    de

    Aprilis

    prassentibus
    1.

    * Rosato

    Mattei

    dicto miraculo
    et Petro

    rog-ato, et Corolo

    Grugui e
    ,

    Angeli Trie

    CAPUT
    Peste infecti
    ,

    IV.

    de Viterbio, testibus. 09 Petrus Dominicus * olim riffi Nicolai de Bussi, de Viterbio,


    tatis

    bonae

    memoesset 33-

    Laborantes febri pestifera


    *

    cum

    annorum sex
    angustiabatur

    vel
    ,

    circa

    mcdl intolerabili
    sibi

    adde

    filins

    febre

    superveniente

    Cummaxime
    febricitantes
    ,

    signo.

    phthisici

    leprosa,

    aliique

    wgri sanati.

    1'ucralteru
    pe$te,

    Jolmnnes
    bio, eo

    Qrisostomus
    S.

    pucr
    iu

    rilius

    Christo-

    phori Bartholomei,
    contrata)

    alias Boecafrolla, de Viter-

    Marin>

    Podio

    amorbatus
    iu

    morbo,

    qui

    anguinalia

    a dicitur, jam

    tunc in civitate Viterbii pestis/*imaegrotanti puero defecit spintus, ut immature paulo post inde spatio diebus suis sestimaretur fungi. Qusdam Caterina Jacobi Gemini de Viterbio infirmi nutrix , mota compassione venerabilis mulieris dominae Suevae, pueri matris, instar pueri vapulantis plorantis, q U33 eodem anno triplici funere mariti hhorum et consanguineorum mcesta et afflicta , lugebat, in ejus solatium hoc solo cura sorore
    mineret, in tantum
    ,

    Elisabetha

    DIE QUART\ SEPTEMBRIS.


    Elisabetha
    in nlium,

    457
    vig-iuti octo,

    ex

    relicto sibi, et

    ampla, quam habebat, familia, materna pietate et affectu, quem


    lactaverat a teneris annis, ha-

    lium, aitatis

    annorum

    gravi peste in Ex

    quem

    bebat, non sine


    tia,

    maxima lacrymarum habundan-

    puerum morti jam viciaum et anhelantem, cui parum aut nihil supererat spiritus, gloriosa; virgini Eosae commendavit, et vovit, ut afflidiguaretur misereri genitricis, quae in morem acceptorum altissimo Jesu Christo cum honestissime ac pure continuo vixerit prae cetectse
    ,

    inguine segrotum et infectum satis* anhelaret ad mortem, dubitans, ne dcficeret illi spiritus cum continuo essetin transitu, illum dictse riorfowe virgiui Rosae

    Piocusc. AdoUicentem
    a pette,
    '

    luppU

    ut

    eodem

    commeudavit et vovit. Quo voto facto instanti est sanatus, prout dicta A^nes est

    publice testificata. 14> Monialia qusedara monastcrii B. Rosae pra?- monialem a fatae, sub annis Domini mccccliv, nomine Cateri- gangrma, inna, filia Augustini Longi, de Viterbio, cum pateretur cancrum in mamilla ejus sinistra, cujus morbi horribilissimiinfirmitateobstupefactadominaFraiicolumet reddit.

    ris,

    ita
    :

    prse ceteris

    affligi
    sic,

    videbatur,
    et

    exemplo
    per
    alireilli

    Job

    quo
    lotures

    voto

    facto

    ebibito aquae pa-

    rum
    vim
    qua

    manuum

    dictae B. Rosa;,
    illico

    quam
    mora

    deglutiri sibi fecerant,


    febris

    sine

    stitutus

    cum signo cessavit, hodie cum gratia dictae

    et

    ad sanitatem

    B. Rosae vivit et

    plurimum pro suscepta

    mater Catarime praefatae ne moniales ceterse ex hac coutagione infectae contamiuarentur se prosternens ante cbrpus dicte B. Itosae contrite ac devote
    ,
    ,

    cisca, dicti monasteriimonialis, et spiritualis

    gratia afficitur. Istud testi-

    ficatur Petrutius Hussi, dicta'Catarina et


    uliisquegruvi-

    domina

    bus malis

    Sueva, mater ejus. 70 Angelus Pasquine, filius muratoris, contratae S. Leonardi cum graviter infirmaretur morbo mfectus, itaque morti potius, quam vitae propin,

    inquit: Mater sanctissima et spea nostra, adjuva nos, ne omnes inficiamur e"x hoc pestifero morbo : pro cujus aagrotantis amorbatae salute tibi mafactis,

    millam argenteam constituam. Quibus precibu; illico morbus ille caput fecit ac princi-

    pium

    1,

    quus existimaretur ab omnibus ipsum videntibus; conversa Pasquiua, ejus mater, ad omnipotentem DeumetB. Rosam, vovendo promisit, si Angelus ejus filius evaderet a tanta infirmitate, quod per

    prout vulgariter dicitur. Et quoniam de


    k,

    humano
    tit,

    nis curari

    morbus talis sine periculo cum medicinon potest, Cateriua prafata curata extiB. Rosffi

    et precibus
    l.

    de

    brevi ad sanitatem
    t

    restituta

    annumintegrumfaceretipsum

    indui ejus habitu.


    est testificata et

    Quo

    voto

    sie,

    ut supra, emisso, praefatus Angelus

    75 Existenti infirmte ffravissime sorori Drusia- Ischiadem nse de Polimartio m, moniali dicti raonasterii, ex m

    est sanatus, ut

    eadem Pasquina

    Angelus.
    sunitati resti'
    tuit.

    71 Venerabilis matrona domina Perna Cole, de Capranica g, cum videret Johannum ejus neptem gravi morbo infectam, et ad mortem laborantem, nec illi tentamenta aliqua mortalia prodesse quovis

    innrmitate, quse dicitur la seiatica n, mcccclii et mense Aprili; excujus infirmitatis gravitateet longitudine supervenerat sibi catarrus. Exquibusinfirmitatibus nullusmedicorum poterateam liberare. Facto voto de quadam imagine cerea deferenda ad

    ejuscorpus,
    firmitateo.

    si

    deliberaretur, in continenti sanitas

    pacto

    pro ejus salute oravit, quoad potuit, post quae exaudita est ejus oratio, et sanata est dicta Johan;
    ,

    ipsam

    gloriosae

    virgini Rosae vovit

    restituitur et penitus liberaturab

    omni morbo*

    in-

    '

    adde

    el

    na.

    Idem
    72

    testificatur

    dicta

    domiua Perna
    ,

    et Jo-

    70 Anno insuper mccccxl Narda, filia Nicolai Tomaede Viterbio, contratse S. Petri, ex eainfirmitate, qua3 sciatica dicitur, ita deliberata

    toltit ;

    hanna.
    Grassunte Viterbii peste,

    est,

    ut

    itno

    devexatn

    moniales suas

    discrimine
    liberat.

    Currentibus annis Domini mccccl cum civitas Viterbii durissima peste opprimeretur, in tantum, quod quasi ab universis ejus incolis et
    habitatoribus

    dolores sibi usque ad collum

    jam

    supervenissent.

    Cui

    ita

    infinne aegrotanti et iu lecto jacenti CatariBaptistae inquit:

    na quaedam
    ra
    :

    Vove

    te

    Deo

    et

    11.

    Rosas
    ce-

    mam
    quod

    propter sumaeris intemperiem et influentiam contigit,

    videbatur
    S.

    derelicta,

    portare sibi bracchium


    quae

    unum cum
    eodem

    spatula

    p de

    cum

    sic vovisset,

    iustanti sana sur-

    in monasterio

    Rosee, ubi ejus

    sacratum
    ,

    rexit de lecto.

    corpus

    requiescit

    in

    summa
    et

    veneratione

    mo-

    niales plures

    morbo
    videlicet

    ad mortem;
    tii,

    epidemia infirmarentur domina Margarita Petru,

    77 Anuo insuperMccccLiiipuerquatuor mcnsium, nomine Josephus, Santi della Coldusta de Viterbio


    filius,

    infanttm

    contrataB

    S.

    Angeli, ex gravi

    roflrmitate

    dicti

    monasterii abbatissa

    ejus
    vica,

    soror,

    domina
    Serafina,

    domina Angela Magdalena domina Ludo,

    soror

    soror

    Quae
    tis,

    conspicientes sese in

    Perna, et soror. . . tanto periculo mor.

    phtysicus quasi exaridus et desiccatus eflbctus, ad ultimum vitae spiritum deductus crat pro quo Antonia ejus matcr B. Rosam oravit pro filii sanitate, quem cum dcvotc ad ejus ecclesiam detulisset, et
    :

    Deo omnipotenti

    et gloriosissimas

    virgini

    B.

    super ipsius gloriosuin corpus posuisset,

    iu conti-

    humillime ac devotissime commendarunt, ut dignaretur ejus domum ac familiam a tanta


    Rosae
    infectione et epidemiae infirmitate
    custodire.

    nenti in prospcrrimam sanitatem evasit, ejus prccibus et merilis q,


    78
    dicta

    conservare et
    venerabilibus
    aliis dicti

    Domina Johanna uxor


    Franeisca de Vcritate
    infirmitate in

    Francisci, vulgariter mulicrcm ph,

    Quibus precibus ab
    et universis

    hiis

    mulieribus

    monialibus

    movo-

    ex quadam
    et

    cum dc mccccxhii phtysicum devenlsset


    dicitur el

    thisi libcrut,

    nasterii sic devotissime et

    cum maxima mentis


    sunt

    quae infirmitiis vulgariter

    mal

    sottile,

    contritione emissis
    ces,
    uti ita

    exauditae

    earum

    sa
    /.

    digne postulantes a gloriosa virgine Itout nulla ipsarum in dicto monasterio ex


    et

    ex dicta infirmitate gravaretur per novem menses, vel circa, nec medicorum quisquam eam
    posset juvare,
    voto
    facto,

    se

    commcndavit

    B.
    est.

    Itosce

    quo
    dicta

    tali

    infirmitate

    morbo

    perierit

    h miraculose,

    convaluit ct sanata

    Istud

    cum

    vix

    domus

    alia Viterbii intacta remanserit,

    ex contagione prasfata,
    utpote sacras
    contincus

    habitatio sola B. Rosse,

    Tubatoris,
    vieinss.

    domina Johanna testificatur et Antonia Giorgii ejufl et domina Laurentia Gemini


    ,

    /.

    virgines castasque matronas omni sanctimonia et bonitate pollentes continet *, praeservata fuerit ex gratia omnipotentisDeiet meritis

    79

    Quaedam domina
    Ordinis
    S.

    Titia

    Jacobi

    de

    Fulgi- leprotam
    ct mundat
    ;

    neo, tertii

    Francisci, sub

    mccccli

    et precibus B.

    Rosae; et quod
    est in

    jam sexaginta
    monasterio ex
    haberet
    fi-

    annis

    nulla

    mortua

    dicto

    p es te.
    73

    Cum domina Agnes

    quaedam

    mense Augusti , die quinto , erat tanta lcpra affecta, quod nulla ex ejus sororibus adhaerestando aut dorbat sibi, nec in comedendo iniendo, aliquam sceuin habebat communioncin
    ,

    aut

    15*

    MLRACULA
    ,

    B.

    ROS.E VIRGINIS.
    ritis et

    ExP*ocKsr.

    aut adhserentiam

    ne dicta

    lepra

    corrumpere-

    intercessionibus dictae B. virginis Rosae.

    Idem

    I'

    tur; sed continuo sola stabat ab aliis separata.

    testificatus est dictus

    Johannes Andrese

    et

    Andreas

    Quo factum est, ut, cum videret se una dierum in tanta ealamitate ac miseria constitutara,
    ' t.

    Capati z de Viterbio, et moniales. 83 Caterina, Philippi Bartolomei

    iraniinic-

    so i a transtulit * se in secretiorem

    partem domus,

    cum

    semel
    et

    quodam ^
    .

    tenibili
    ,

    x mcccclii erpentinum serpente esset oriumredfilia,


    dit tnnoxittm

    nl

    ubi ad terram jrenuflexa, lacrimans


    cordis

    contritione

    inquit

    cum summa Qua* numquam tibi


    gloriosa B.
    Jrpra.

    devote supplicantes dcrelinquis,


    ea,

    Ro-

    adjuva

    me

    et

    munda me ab hac

    Veniam

    dentibus ejus pedem venenose momordisset, et ex ejus morsu cecidisset, astans ibidem Angela Tomai, ejus mater, ipsam voquod, si contingeret evadere, favit B. Rosas,
    insultata,

    enim ad tuum sanctum corpus visitandura, et de lotura et aquatuarum sanctarum manuura vultum

    meum
    fecit.

    lavabo.

    Quae voto
    est

    flic

    facto, surrexit, et

    ad
    et

    mali nihil umquam dies quinque fuit penitus lihabuisset, et infra


    berata

    ceret ipsam ejus servam et to facto, illico surrexit, acsi

    monialem

    quo vo-

    prffidictum corpus accessit,

    et uti fuerat pollieita,

    Mira

    res,

    statim

    Missa

    celebrata

    quam primum
    et

    se lavit

    cnm

    dicta aqua, sanata est

    ANNOTATA.
    a Ang-uinaglia
    significat, teste Veneronio.

    ab illa immundissima lepra, praeprout etiam hodie sana et libera vivit sentibus ibidem domina Julia tertii Ordinisministra, filia quadam mag-nifici domini Raymitii de Farnesio, et domina Constantia, filia quadam Rubei de Vitcrbio, contratse S. Johannifl, quibus ita revelavit in confessione domina Angela Petri de Caliberata
    effecta
    ;

    indicari,

    vox tumorem inguinis Pestem inquinariam infra patebit ad num. 67.


    Italica

    b Videtur species anginse fuisse. c Vide Annotataadnum.lklitt. o. d ld est, morti proxima, ut moraliter mortua E
    haberetur.
    e

    pranica
    80

    r.

    B
    aritiriiidem
    petttt
    ,

    Anno insuper

    prsefato,

    cum

    juvenis quidam

    Audi hunc suo testimonio


    . .

    illud

    prodigium
    quod

    Roma; ex gntta s graviter infirmaretur, devote recommisit et vovit se B. Rosae, promittens afferre ei candelam ceream, si contingeret, ipsura ab hujusmodi Inflrmitate liberari quo voto facto, illico
    :

    firmantem. Carolus Grug:ni. . dixit, vera esse contenta in eo


    jara sia
    f

    suo juramento
    :

    videlicet

    sex annis vel circa,


    S.

    cum
    fer

    ipse esset in eccleAiattaei et

    Rosse

    una cum
    Viterbio,

    Rosato
    ibi

    6Bt ad pristinam sanitatem restitutus.

    CUlum
    1

    sic eontigisse,

    Quod miramanifestavit coram domino


    Metensis
    t,

    gelo

    Trie

    de

    vidit

    Anadvenientem

    Nieolao

    prcsbytcro dioecesis

    Uberto

    Berguoido subdiaeono,etJohanne Petro Papiensis u


    diOBoesis.

    quamdam dominam Lucretiam de castro Maleacum quadam domina Agnete ejus filia, quag cum maxiraa reverentia cum visitassent
    no, una
    et obtulissent ante
    sae,

    paralyiicam

    81
    (

    Anno insuper Domini mccccliv cum


    i ,

    quae-

    dixerunt

    coram

    corpus gloriosaa virgims Roeis et dictis monialibus


    ut se a
    votis,

    timuivthydm.
    mnat,

    ,,

    im

    tatnx

    muliep 110m ne Rita Destangano, habiViterbn parochite S. Crucis, Indropica


    et

    qualiter

    venerant
    ejus

    illuc,

    quaa

    fe-

    cerant
    lentiali

    absolverent.

    Paucis enim
    ita
    est,

    ante

    diebus

    eswt
    tate

    paralytica insimul

    et

    in

    dicta infirrai-

    dicta Ag-nes,

    filia,

    aeg-errime ex pesti-

    laborasset

    per aliquos
    auxilio

    menses,
    liberari

    nec quovis
    posset,

    febre

    gravata
    de
    ei

    paoto aut

    humano

    cnm

    stro

    iMaleano
    (

    Inflrmitatea prsdictea incurabiles

    sinfe,

    cum sum-

    enira

    sunt )
    in

    ma

    eam mori in caproximo existimaretur. Data omnia Sacramenta Ecclesias, et


    ut

    devotione se coraraendavit B. Rosffi virgini, offerens, si a tanta infirmitate ejus meritieet IntercessionibuB liberaretur, per annum

    humilitate et

    jam
    ejus

    in

    continuo transitu expirabat. Confisa tamen


    continuis miraculis, quae continuo
    illi,

    mater

    praedicantur a dicta B. Rosa, dictam ejus filiam

    Integrum nudiB pedibusejusgloriosum corpus visitatnram in basilira, uhi ndmodum requiescit. Quibusprecibus ao voto, ut supra, emissis, ex gratia
    omnipotcntis Dei, qui ])otentiam stiam demonstrare in hac gloriosa Virgine continuo non desistit, BUbitO absque alio teraporis intervallo, seu raomen-

    ut liberaretur, commendavit. Confiderat enim, quod propter ejus merita et mortua posset reviviscere
    :

    prout firmissimae erat opinionis, itasibi in virtute sanctse fidei contigit, quia merita est exaudiri,
    et et liherata est
    et

    to,

    mulier paralytica et hidropica nuraoulose sanata eat et eonvaluil ei dicta ejusinflrmitate prout ;
    Kita
    testiflcata

    puella. Consonant Petrus Angeii, Margareta Petrutii abbatissa cum ascetriis


    p

    suis.
    f

    diota

    est

    et

    uxor olim doniim Augnstini, w


    luffloiwn

    et et

    domina Cssoilia domina Laura]

    S&visse hoc anno 1450 atrocem pestem in

    ltalia, videre licet

    apud Muratorium

    in

    Rerum

    in-tii

    Ordinis

    3,

    Francisci

    Gregoria

    UXOr

    Simi.

    rmrum*fpai,

    82
    ,,,,,.

    Quidam
    s
    ,

    Influper
    .

    itll :i

    suh

    Johannes Andreo co-M(l)rM| |M|i M quadam


    . (

    Italicarum scriptoribus tom. 21, col. 610 : ubi ait, eam totam Longobardiam pervasisse, horrendasque strages edidisse, ita ut in urbe Mediolanensi triginta
    fuerint.

    hominum

    millia ea lue sublata

    magna

    antiqua iniirmitate crura ipsius per uulversas ejus partes tume&ota essent et fngrossaet

    ta hi moduni dnonim oolumnarum, ita quod ejusdem exant groBflitudinis tibiaa oum cruribus x se tandem, licet cum sumraa difflcultate e1 labore, eontulit

    Oppidum Italiae est in provincia Patrimonii. h Singutare hoc beneftcium abbatissa cum suis monialibus juridice interrogata, juramento suo
    tx

    teslnta est.
    lialis far capo, quod Latine vertas facere eaput, phrasi medica significat suppurare, sive in pus converti. Vult itaque cancrum itlum in
    i

    per

    eum
    B.

    ad eoolesiam B. Kosie, quo lori ubi ventum esl accepta lotura raanuum
    ,

    dictie

    virgrinis

    Etoss,

    et et

    oum

    ea

    ac devote

    lavans
    ejUfl

    tibias

    orura,

    reverenter orans contiipso


    exi-

    apostema contractum ac in pus conversum non


    ultra se?*p$isse, sed ejectis sordibus desiisse.

    nuo pro

    salute,

    codcm

    instanti

    Au-

    prasentibus monialibus et nonibidem astantitms, tumor orurum et tibiarum e\ moincnto subito secessit, el in tantum liberatus <'st, quod quasi rurreudo y pro
    nullis aliis

    stenti iu eeclesia,

    diamits ipsius Catharinge depositionem. Domina Oaterina Au&ustini Longi, de Viterbio, testis.... jurata,... suo juramento dixit, vera esse contenta in
    ipsa
    in

    eo

    arHculo)
    et

    videlicet prout

    quod cum
    raedecina?,

    raaniilla

    suseepta gratia domura

    suam

    sinistra

    eat

    reversus,

    me-

    pateretur cancrum, qui

    de sua natura

    secuudum canones

    ut

    ,,

    DIE QUAKTA SEPTEMBRIS


    aut curari non potest, aut sine periculo non curatur tamen ubi pro ejus salute ora,
    :

    459
    l\
    !'i

    ut asseritur
    fuit

    tum

    ad B. Rosam per dominam Franciscam


    dicti

    monialem
    riculo.

    monasterii
    .

    morbus
    et

    ille

    sive can-

    cer ostendit

    ejus caput

    curata est sine pe-

    CAPUT

    V.

    k Id est ope humana sed an hic recte legam, ignoro adeo dubius hoc loco character est, De curatione hac interrogata swpe citata
    , :

    Incendii periculum a lipsanotheca sua


    arcet
    ;

    abbatissa respondit, vera esse prout in eo (articulo) continetur. lnterrogata in causa scientise dixit : Quia vidit, prout omnibus monialibus manifestum est.

    in medio

    igne

    consumptis
    corpus mi:

    reliquis,

    solum Sanctce
    illcesum

    Polimartium, Italis Bomarzo castrum in provincia Patrimonii. n lschias morbus vulgo notus. o Ita cum moniatibus testata est prsefata ab,

    rabiliter

    permanel
    :

    in

    ignem lapsam puellam sanat


    fragantibus subvenit; morbos

    nau-

    pellit.

    batissa.

    p Spatida est chirurgicum instrumentum, quo emplastra deducunt Eadem vox teste Cangio in Glossario, etiam humerum, vel scapulam significat posteriori modo vox hic accepta videtur
    .

    Anno
    et

    insuper

    mccccxxix

    cum cura

    ostendendi Camietain

    gubemandi a sacrum corpus


    dicti

    B. Rosse

    com-

    ''/"</<

    missa esset mulieri venerabili dominae Mnrgaritte,


    in prassentiarum

    a
    nihil tacro

    humerus enim morbo affiictus erat. q Ita factum esse, constat ex juridico Antopueri genitricis testimonio. r Insigne hoc miraculum tum ipsa, cui contigit tum nominatse omnes jurejurando confirmarunt. Testimonia earum quia prseter dicta nil continent prsetermitto quod ne nauseam pariam, etiam in sequentibus servabo. s Arthritidem sive morbum articidarem denonize,
    , , ,
    :

    monasterii abbatissae bene


    nonnullis, ut

    corpori nocet

    meritse, et

    cum cumvenientibus *

    a
    * l.

    visitarent dictum corpus, vocata esset soror Clara per dictam dominam Marg-aritam. ut sibi esset

    convo-

    uientibos

    auxilio

    juxta
    a

    candelis,

    consuetudinem capite una et


    , ,

    accensis

    duabus

    patefacto hiis

    qui venerant
    ,

    incuriam et
    clausa
    est

    inadvertenter

    alia juxta pedes beato corpore per discedentibus illis


    ,

    tare videtur.
    t

    per praefatam

    cassa, ubi requiescit dictum corpus, dominam Marg-aritam et Sororcm


    ,

    lam fiuvium
    ,

    Metse urbs episcopalis est Gallise ad Moselubi Satiam recipit, sita, Metensis
    ,

    tractus caput.

    Claram, illic accensa dimissa candela qua? posita erat juxta pedes dicti sacri corporis. Quibus monialibus sic discedentibus, iude pcr horam reductum

    Pavia incolis, urbs Longobardiee in u Papia ducatu Mediolanensi. w Hee omnes in suisjuratis responsis asserunt, se Ritse adfuisse, cum a duplici itlo morbo prodigiose ac subito sanaretur. tibia enim os majus x Inepta locutio est per tibias intetlexit cruris est sed ni fallor suras. Vidt itaque, crura ita intumuisse, ut a talis usque ad genua ejusdem essent crassitudi:

    nis.

    y Prse cium.

    tsetitia

    scilicet

    ob impetratum benefi-

    z Hujus pro reliquis testimonium accipe. Andreas Capati de Yiterbio, altertestis citatus, re-

    ad memoriam praelibataB dominae Marg^aritae, candelam accensam ibidem esse dimissam per ipsarum incuriam et oblivionem. Qua ex re sic attonita et tremebunda accersita ad se dicta Clara eidem inquit; Clara, Clara, extinximiusne candelam illam ? Et sic simul cum maxima admiratione accurrerunt ad dictum corpus et compereruut candelam praafatam accensam intus sic clausam prout dimissa fuerat per eas moniales, quae nocumenti nihil aut laesionis illic attulerat, imrao ex ea nihil signi apparebat, quod accensa remanserit, praeter paululum sig*ni in cassa a parte superiori. Quod naturaliter fieri non potuissct ,
    est
    , ,
    , ,

    g
    *

    nisi miraculose

    latus

    dixit, quod de anno prseterito, Andreas ex quadam praeambula infirmitate ejus crura essent tumefacta ultra modum, excedcbant tibias et accessisset ad ita quod et ante eum in praesentia corpus B. Rosse
    ,

    juratus

    corpus sic

    precibus dicta? B. Kosoe ne cjns non * laederetur et combureretur in


    ,

    non abundat
    b

    cum Joannes

    totum

    b.

    85 Tetnpore

    etiam

    DD. lnnoccntii c PP. VI,


    ,

    iii

    "i''i'ii

    currentibus tunc mccclvii , cassa (jua^dam lignca prout ctiam posita in cappella ecclcsise B. Hoseb
    extat
    in

    ilium, ijuo
    lipxitittithrrtt

    monialium cum lotura


    lavaret dicta
    *

    manuum
    sic
    ,

    ac corporii

    dictae

    Virginis
    ,

    praisentiarum
    est

    ig-ne

    casuali
    et

    accensa

    ejus

    crura

    tumefacta

    omni,

    combusta
    aliis

    una

    cum omnibus
    raonilibus
    Rosa;
    ,

    ornamanta ing-uliS combuita

    i.

    e.

    iulucn

    bus

    eircumspicientibus *

    recessit

    tumor
    ;

    et

    jocalibus * et
    gioriosas
    ,

    quibus

    corpus
    et
    -la-

    mnt.
    '

    'ihus

    crura ad debitum
    cssent

    modum

    reducta suut,

    tamquam

    diclae

    virg-inis

    ornatum erat

    i. v.

    gemrais

    i-ri

    corio seu pelle exspoliata et sanus ex dicta infirmitate reeessit. Interrog-alus Quia vidit et praesens in causa scientiae dixit et vidit et cog-novit dictum Johannem cum fuit
    et liber
    :

    quodam

    circumdatum hinc undique, infra supraqut cebat enim tunc sacratum corpus praedictum in prout etiam nunc jacet d nec cassa prrefata aliquid aliud in dicta cappella remansit incom,

    anouJis
    c

    dictis cruribus ita ing;rossatis et tumidis, et deinde

    sanum
    dicto

    liberum et ad naturam suam reductis. Interrog'atus de praesentibus dixit De se teste


    et
    :

    bustum praeterquam venerabile corpus pra^falum, quod intactum illaesumque a praedicto Igne fuit
    ,

    miracuiose conservatum
    haisisset

    acsi nullus sibi ignis adin pui-

    Johanne

    et pluribus

    monialibus. Andrese , cui contigit. Consentit

    Idem ibidem

    una cum dictis testatus est Joannes


    aliis,

    e, cum cetera omnia essent jam


    ,

    cum

    sanctimo-

    verem redacta usque ad vestimenta, quibus cooet monilia , pertum erat corpus praedictuin
    quibus
    dig-iti
    ,

    nialibus abbatissa.

    ejusdem
    in

    Virg-inis

    et et

    caput

    oruacst

    tum * erant
    Septembris Tomus
    II.

    prout publica vox


    04i

    fama
    ,

    de

    ,n

    noiQ

    praefato rairaculo

    civitate Viterbii

    et

    prout

    manifeste

    , ,

    4G0
    E\ FrOCBMJ.

    MIRACULA
    ,

    S.

    KOS^

    VlRGlNIS.
    I,

    manifeste adfirmabat
    interfuisse
    ,

    vidisse
    (

    propriis oculis et
    filia

    domina Clara

    olira

    magistn

    ca * ad visitandum corpus S. Jacobi tn de Gaastabaut peregrini ob dictam litia, ubi plures

    c.

    navi

    praeAngelini de Viterbio , et monialis monasterii viginti octo, vel circaobiit, fati; quae jam annis

    cum men

    esset

    maximo senio constituta pluries taerat in ejus vita id ordinate recensere solita
    ,

    navigaret per regnum visitationis causam Prancise, juxta civitatem quamdam Bordeos n vulg-ariter nuncupatam, exorta valida tempestate
    ,

    et

    in

    mari,

    prsefatus

    Joannes
    ,

    illico

    cum omni
    se gloriosa?

    pluribus

    personis

    et

    praesertim

    dominae Fran-

    qua poteratdevotione, recommendavit


    Rosffi

    domina: Margheritae Paulutii, dominai Margheritae Stefani, domina; Magdalenae doraina; Angeles Petrutii et doraiJohannis tunc et nunc monialibus nse Jacobae Angeli prout et aliis pluribus Viterbii dicti monasterii
    ciscae Benedicti /',
    , , ,
    ,

    de Viterbio, vovens se visitaturum ipsius sacrum corpus Viterbii et ecclesiam, ubi requieejus tauto naufragio et perieulo scit, si a evaet eriperetur meritis intercedeutibus
    , , ,

    deret.

    publica vox
    bii.

    e.st

    et

    fama
    ,

    in dicta

    civitate

    Viter-

    Infanttm milere

    ambupriiti-

    itam

    n*

    integri-

    tati rcililuit.
    <J

    Joannis Piccim filia 86 Benevenuta infans de Florentia g , habitatoris Viterbii, per matrem domi secus ignem relicta mccccxliv mense Novembris , in eum cecidit puerili more. Quam mater dornura rediens igne filiam pcdibus, ma, ,

    subito admisso voto, celebrato et emisso naiifragto deglutita, barca fracta est et submersa et ab aquis svbdwit una cum decem nautibus, et vigiuti peregrenis,
    90

    Quo

    voto

    sic

    qui ibidem devotionis prEedictse gratia transvehe-

    bantur. Qui Joannes peregrinus


    a tanto

    prasfatus

    naufragio et morte
    ,

    sibi

    vicina
    et

    cum quam

    ante

    oculos conspiciebat
    ,

    aliis

    sociis

    nautis

    nibus ac facie combu^tam aspiciens raenso perculsa, B. Rosae auxiliura imploravit ne tam crudeli morte aut obiret filia, aut sic
    , ,

    dolore im-

    periclitautibus
    dicti ejus

    incolumis

    et

    sanus

    evasisset
    ,

    sic

    celebrati

    voti

    persolvendi gratia

    accessit Viterbium

    monstruosa viveret
    tupplt vullui

    Bimills potius,
    bufl

    cum ejus quam humano *


    ,

    facies

    monstro

    mcccclv
    Rosae

    ut

    sextadecima die Novembris visitaret sacrum corpus virginis


    ,

    appareret. Qui-

    praelibatae;

    et

    retulit

    dictum miraculum
    astantibus
    ,
    ,

    precibue

    a B.

    Rosa

    exauditis, a periculo
    ,

    pluribus ibidem
    delicet Pratri

    praesentibus et

    viSi-

    mortis evasit puella libera sine macula ab omni cicatrice et deturpatione faciei; id testificantibus

    Ludovico de Gallesio
    ,

    Fratri
    ,

    moni

    de

    Viterbio
    tertiae

    Ordinis
    ,

    Minorum

    Pratri

    '

    uidam nau-

    parentibus h ejus, vicinis et consanguineis. 87 Anno mccccxxu quidam dorainus Alfonsus

    Gabrieli

    Regulse
    ,

    et

    Viterbio,
    Prancisci.
    91

    testibus

    et

    ceteris

    Andreae Capati de in conventu S.


    della

    frago optm

    Hispanus,

    tunc
    i

    secretarius
    sancti

    reverendissimi
    ,

    do-

    mant implo
    ranti
    i c. iub gno coro'
    i

    inini Cardinalis

    Eustachii
    ,

    oum

    Viterbii

    Anno mccccxl Gemino cuidam


    ,

    Torre

    item alium

    esset in hospitio
    ol-

    coromc *

    a Johanne magistri
    ,

    Viterbiensi

    eunti
    ,

    ad

    S.

    Angelum

    Anselmi

    patrono * dicti hospitii


    est

    de ejus raan,

    prae devotione

    vix

    paulisper

    de Apulea o obdormienti de
    , ,

    submersionis
    periculo propriis
    eripit.

    manibus
    o

    iiii'

    1.

    iniip.

    ecclesiam B. Rosae ubi sequenti inane solcmniter celebrari fecit Missam cum

    dato ductus

    ad

    mane ex quadam rimula tecti hospitii intrabat super eum apparuit vigilauti
    ,

    unde
    B.

    sol
    ,

    Rosa

    iftiflhospilc
    ' *

    r.

    toidii

    quatuor torceis * cereis, plurimisque candelis in qua genuflexue extitil a prinoipio usque ad fi:

    dicens vulgari sermone :Fac,

    quod
    ,

    facias te

    fi-

    nciii

    Missffl.

    Post

    cujus cclebrationem,
    ,

    cum

    de-

    po

    ipondh

    oorpus B. Rosae Snterrogatus a dioto Johanue , ad quodnam hoc faoeret , lacrymantibus oculis respondidit * dicens, se mavote
    visitaret

    lium Augeli sancti. Cui cum Geminus diceret: Quis es tu ? Sum civis tua Sancta respondidit * quo dicto, illico disparuit. Qui mane, cum
    :

    respondit

    in transitu pervenisset
    cio

    una cum quodam ejus

    so-

    xiuiam
    preoibus

    gratiam habuisse
    el

    ab

    omnipotenti Deo,
    ;

    ad quemdam fluvium, ex aquarum cujus impetu maximo quasi fuisset suflbcatus et submersus
    ,

    meritis

    semel

    iu

    mari

    tam
    u!

    horribilis

    B. Rosee quod cura esset super quadam fuste k tanta et supervenit ventorum tempestas,
    ,

    memor
    ,

    visionis
    ,

    prsefatee

    quam
    tanto

    nocte

    vi-

    derat
    Rosae,

    prascedenti

    videus

    se

    in

    periculo

    fustis

    prssfata,

    ubi ipse erat

    cum

    aliis

    un-

    dis et aquia

    marinis impleretur.
    essct

    88 Qui
    appavent,
    oiiHidoni ottni

    cum

    tam prope submersionem

    $ooU$talvwn
    nd i'rtnm
    perdticfl
    ' i.
    -

    morti tam horrendaa propinquus, a patrono * fustus et nauiis aliis dereliotua , cum plures ex ibidem assistentibus essent suffocati et reliquis uulla apes esset ulteriufl, idem Alfonsus in tanet
    ,

    0,

    IUUHIi*

    auxilium ejus B. Quae sic vocata, illico illic astitit, et manibus apprehendens Geminum, qui revolutus erat per aquas, cum quodam ejus socio, qui eum tenebat, etquasi erant submersi et suffocati, ipsum extrapericulum, in quo erant, liberum eduxit. Quod quidem miraculum Jacoba Jacnbi, olim difti Gemini uxor, attestata est, se pluquae
    sibi

    constitutum

    devote invocavit

    apparuerat?

    to

    mortis

    perioulo
    ,

    constitutus

    1-0

    memor

    famse et

    ries audivisse a

    Gemino
    et

    miraeulorum
    e1

    ejus viro, et praesentibus


    filiis

    (juas

    Deus

    omnipotens
    alta

    dominus
    devotissi-

    Antonio,
    raini.

    Baptista

    Prancisco,

    dicti

    noster Jesus Christua B. Rosoe preoibua faciebat,

    Ge-

    ostendebat
    exolamavit,

    inpopulis,
    invooans

    voce

    92 Teotonicus

    m-

    p quidam

    mercator Yenetiis

    Dei

    primum omnium

    cum
    ita

    ereatoris, et deinde ipsius gloriossa virginis Roauxilium, ut eos a tanta tempestate et pe589 rioulo liberaret. Cui sic exclamanti statim visibiliter

    maximo naufragio conquassaretur, quod omnes secum navigantes submergi duin mari

    Stevam in
    /('

    iu-

    tempesta-

    tcm sedat.

    bitarent et perire.
    tionis

    Cum

    eis
    ,

    mortis

    et

    suffoca-

    immineret periculum

    apparuit

    devote se

    B.

    Bosa, oioens
    tua.

    Ne

    commen,

    timeasj

    quia
    priis

    exaudita est oratio

    Et

    manibus pro-

    ipsum oapiens oum omnibus in diota fuste qui remanserunt, at portum conduxit salvationis. Qui dorainus Alfonsus auteexistentibus
    "'""
    , 'I
    1

    davit gloriosee virgini Rosaj Viterbiensi et sic preces morcatoris exaudiri merita; sunt, ita ut ex tempestate summa in mari appareret tranquil-

    do

    Viterbio
    feoil

    discederet

    in

    depingi
    /

    imaginem

    gloriosie

    dicta ecclesia Roste proliba-

    donec ad portum optatse devenerunt saQui quam primum Venetias rediit, ubi plurium divorsarum rerum mercantiam * exercebat.
    litas,
    lutis.

    '

    i.

    e.

    dictic

    Virginis
    ,

    merca-

    figuram

    item alterum,

    snbmerxu novi
    periclitantem

    pro ejus devotione /. NO Quulam peregrrinus, dictus Joanues deGreconio ivgni Poloniie nativitate , sub
    tsa
    ,

    pingi

    fecit

    iu

    quadam

    turam

    Domiui

    cum

    auuis finem mensis Maji praj dcvotione accederet super quadam bar-

    mcccouv

    oiroa

    quam secum continuo in ejus camora pree summa devotione retinebat. Qnam quidem picturam et imagiuem, et dicti miracuh relationem magister Petrus
    ,

    ejus tabella

    Dominici
    et

    q,

    Vi-

    terbiensis

    medicus,

    se

    vidisse

    audivisse

    praefato

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.

    A
    Viro

    mo

    de

    vita ex inorbo

    prfefatomercatore, testificatus est. 93 Anno insuper Domini

    111

    mccccxxxv quidam Egi-

    perictitanti

    uxor sunitatem, prxvlo


    voto,

    dius de Viterbio, contratae S. Marci, gravissima ac multiplici infirmitate laborabat, eum in mo-

    impe-

    trat

    mortis erat constitunec de ejus vita spes aliqua supererat. Angilella ejus uxor, conversa ad summum Deum et B. virg-inem Rosam, cujus devotissima erat,
    tus,

    dum, quod jam

    in articulo

    scientiaj dixit

    penitus esset combusta, hberata estet sanata a cicatricibusetsignis Interrogatus de tempore dixit; quod j am tredeanni (sint) vel circa. Interrogatus in causa

    stihcandodixit,veraessecontentain eo, in omnibus prout ibidem descriptum est. Videlicet, quod dicta Benevenuta, ejus filia, per invocationem S. Homb, cum domi ig ne quasi

    UUw

    cm

    .-

    eidem flexiis genibus devote supplicavit, et junctis manibus, ut sibi dictum Eg-idium, ejus virum, restitueret, si pro ejus anima et corpore id melius foret, vovendo et promittendo, continuo jejunare
    Vig-iliam ejus festivitatis.
    facto, illico

    hadem
    i

    Quiapraedicta vidit et prassens

    fuit.

    hsec

    uxor Maria
    Fuit
    is

    jurejurando confirmavit Piccinini

    Alphonsus Cariltius, nobilis Bispa-

    Quo

    voto sic emisso et


    pristinje

    Egidius

    prjefatus

    nus, patria Concanus, ab antipapa Benedicto XII, qui XIII dictus fuit, diaconus cardinadefecit, adhsesitque Romano III, alias V, a quo

    sanitati

    fuit

    Antonio Bastario, Jacobo Stefano Viti, Antonio Vitii, macellariis, et Simone Ang-eli, omnibus de Viterbio
    testibus r.

    restitutus,

    praesentibus

    mag-istro

    hsS. Eustachiirenuntiatus,postea a Benedicto Pontifici Martino


    Cardinalatus
    confirmatioobtinuit. Obiit Basitese

    nem

    re Oldoinus in
    annis

    gimile benefici

    94

    Currentibus
    Julii,

    ttm mater filio :

    mense
    tffi

    cus, filius

    puer $ Augustini

    Domini mcccclv et quidam, nomine Domini,

    anno 14-34. Ita feAdditionibus ad Ciaconium tom

    2, col. 745.

    S. Petri,

    cum

    de Viterbio, contragravissime inlirmaretur tribus


    fabri,

    k Ab Italico fusta, Latine myoparo. 1 Subjungo confirmationem relati miracuti ex


    testimonio prsefati Joannis, apud quem hospitatus fuit. Joannes Magistri Auselmi de Viterbio, fetatis sexaginta quinque annorum, vel circa^
    testis
    .
    . .

    diebus

    et

    noctibus,

    quasi

    mortuus

    apparuit

    B itaquenullaspessalutisejus

    restabat ulterius. Qui

    dum
    pueri
    misit
    et

    sic infirmaretur

    mater, Rosam, proipsum ducere ad ejus venerabile corpus, ipsum lavare cum aqua et lotura manuum

    gravissime, convertens se ad B.

    Antonia ejus

    juratus

    dixit,

    quod audivit

    in-

    super etvidit, quod jam triginta annis, vel circa, quidam dominus Alfonsus Ispanus, secretarius Cardinalis
    S.

    Eustachii,
    in

    qui
    vi

    Virginis praefatae, et dicti pueri collum cingere cordula, cum qua tactum esset ejus g-loriosum corpus. Quo voto sic facto, statim fuit sanatus
    et ex tunc incepit
    vivit.
    ct

    in ejus

    domo

    hospitatus

    deambulare

    qui etiam

    hodie

    fjnidam nt

    95
    bris,

    ter

    equo suo

    obtinet.
    t

    Anno Domini mcccclvi, et mense Novemequuscujusdam Ang-elutii de Porchiano t, Vi-

    tempestatura navis, in qua ipse erat, periclitaretur, et etiam deducta esset in quemdam periculosum locum, a quo vix evadere poterant nautes enim omnes desperati de salute, remigia dereliquerant. Me:

    fuit,

    cum

    mari

    mor

    dictus dominus

    Alfonsus
    et

    corporis

    B. Kosae
    illi

    prcefatae,

    et ejus famEe

    miraculorum,
    si

    se

    commorantis, quasi mortuus jacens destitutus ab omnibus hujusmodi infirmitatum peritiam habentibus. Praefatus Angelutius vovens, se ad B.
    terbii

    ex animo
    to

    recommendavit, promittens,

    a tanec-

    periculo Iiberaretur,
    et

    quod

    visitaret

    ejus

    clesiam,
    in

    ping-i

    faceret cjus

    figuram.

    Quod
    ; ;

    Kosam

    dicens

    Gloriosa Rosa, quse

    uumquam me

    adjuva me in hac hora, quiasi equus reviviscit, tibi in tua sancta ecclesia faciam celebrari unam Missam. Quo voto facto, statim surrexit animal sanum et liberum coram Angelo
    dereliquisti,

    votum quam primum effecit, cessavit tempcstas eodem momento exorta est tranquillitas et navis, m qua erat, quasi submersa et ab omnibus derelicta liberata est. Apparuit euim B. Rosa ipsi eam invoc;inti et clamanti Beata Rosa, adjuvanos; et ipsura cum aliis sociis in navi existentibus manibus propriis apprehendens, ad portum salutis reduxit. Qui cum venisset Viterbium, in domo Johannis pratfiti, receusuit dictum miraculum sic sibi contig*isse, prassente do,
    :

    Tavug-lie.

    ANNOTATA.
    a Bsec sacri corporis gubematio consistebat in lavandis manibus aqua, quse dein infirmis potanda dabatur item in induendis vestibus, ostendendo corpore elc.
    .-

    mina Francisca moniali


    bus non recordatur
    :

    et pluribus

    et

    pingi

    nem
    et

    in

    ecclesia

    S.

    Roseb,

    juridice interrogata prsedicta Margarita abbatissa, omnes moniales suas


    testes invocavit. c Bic anno 1352 Clementi VI suflectus, universalem Christi Ecclesiam rexit usque ad annum

    De miraculo hoc

    aliis, de quidictam iinagi- p prout hodie apparet,

    fccit

    dictum votum, prout pollicitus fuerat, exolvit. Bsec Joannes quse Margareta abbatissa
    :

    confirmarit.

    m S. Jacobum Majorcm

    intelligit,

    cujus

    sacrum

    1362.

    d In novascilicet theca, dequa, utiet de ornatu sacri corporis, vide quse adduximus ex Pape-

    corpus CompostelLv in Gallsecia, Bispanise provincia, summo peregrinantium concursu colitur. Actum de eo est in Opere nostro tom. vi Julii,
    die2b. n Burdegala, Gallis Bordeaux, Italis Bordeos, urbs Gallisc Aquitanicse, ac Guiennie provincise

    Comment. num. 50. e Sacrum corpus inde atiquam nigredinem contraxisse, diximus ex eodem Itinerario, loco
    brochii Itinerario in
    citato.

    primaria
    o

    et

    celebre

    emporium.

    Vide Comment. num. 53. Verosimiliter Fiorentia, incolis Fiorenza, urbs primaria Thuscise vulgo notissima, indicatur.
    f

    h Verba ex Processu habe.


    nus, de
    tio (in

    Joannes Piccinitestis
    ci-

    Plorentia,

    habitator
    et

    Viterbii,

    tatus, relatus, juratus

    super sexagesimo

    ter-

    Ms. nostro sexagesimum secundum est, quia forte amanuensis unum prsetermisit) miraculo diligenter examinatus, suo juramento te-

    Angelopolim. seu Fanum S. Angeli indicat. Est autem oppidum Apulise in Capitanata provincia, in summitate Gargani montis situm. In eo visitur sacrum antrum S. Michaelis archangeli, in rwpe montis in modum ecclesise excavatum, et Toto orbe celeberrimum, eo quod ibidem itlustris S. Michaelis apparitio acciderit. Porro Ecclesia annuam hujus apparitionis memoriam recolit 8 Maji at majores nostri de ea agere distuterunt usque ad diem 29 Septembris,
    :

    qua

    462
    EiPhchsi).

    MIRACULA
    celebratur.

    S.

    EOS^
    tur

    VIBGINIS.

    confluentious seperegrinis devotionis causa eo Baronius in Notis quentia habet Eminentissimus Constat quidem fuisse Martyrologii Roniani
    ;

    quaejusdem Archangeli festum

    De

    appantioolim frequentissimam ea ex causa (ob nam inontem Garganum peregrinationem: nem) ad


    (ut

    Exquorumanxietate partum abortivum emithac forma; videlicet quod tere conata est sub resibracchium totura integrum pnus, emisit per tres dies m dua parte corporis remanente doloribus oram humaejus visceribus; quibus Quo factum est, ut auxilio. destituta erat
    no
    tertia iude die

    scriptorum fioma ad montem


    rexisse, idque
    lo

    Damianus, cetera praetereamus) narrat Petrus Othonem imperatorem integerrimus,

    ad ultimum

    vitae suae

    cum

    se

    jam

    Garganum
    S.

    monitu

    nudis pedibus perBomualdi, ut crimen paucorporis


    afflictatione

    quodam cognosceret, accersito ad se devenisse Tibi omnes hos meos, Luca Caprino Viterbiensi, ex quo * eorum pater
    ait,
    filios

    commendo
    dictis,

    quam-

    diu

    ante

    commissum

    ea

    abest.

    expiaret.

    p Id
    q

    est Teuto,

    En

    cessus.
    decina;

    seu Germanus. habet Protibi, quie de illius testimonio Dominici, artium et meMagister Petrus
    dootor,
    .

    supervenit paulo post Ni- guam pater qui cum mortuam erecolaus Ciacciae, pater dictae Donatae dens, maxima lacrymarum habundantia mulieri aegroocuquae instar obdormientis pueri , clausis
    27 Quibus
    ;

    tse,

    testis de Viterbio, alter quod scmel, aliquibus annis jam eladixit. ipse esset Venetiis in camera cujusj,sis, eurn
    . .
    . .

    lis

    ad

    mortem tendere

    videbatur,

    inquit

    Dul-

    cissima filia mea, spes oculorum meorum, ex caocuritate et amore mei miseri patris tui, aperi
    los

    dam

    meroatoris Theotonici, vidit ibi in

    quadam

    parumper. Quae verba adinstar pueri plorantis


    pluries
    iterasset,

    tabeila

    depictam et interroimn-uns dictum mercatorem, quid dicta imago quod cum in maportaret, respondit mercator

    imaginem

    S.

    Itosa;

    cum

    terna,

    oculos

    commota filia pietate paEx quo actu ibidem aperuit.


    ;

    qua ipse erat cum quibustempestatum conquassaretur dam periret, ita periculum eis mortis ante et quasi oculos existens imminebat ; memor dicta; B. Bopj

    quffidam

    ruetie,

    in

    aliis .sociis,

    vi

    mercator commendavit dequo voto iacto, Illico tranquillitas ex temvote pestate exorta est, et ex tanto periculo, in quo
    868,
    illi
    :

    ^e

    pnefatus

    erat

    una cum

    sociis,

    meritis

    dictai

    Virginis

    omnes astantes uno ore laudaverunt Deum cum eorum nullus existimasset, eam ulterius vivere; corfrigida enim erat jam effecta per universas modum inceperat inporis partes, etjam ultra * Cui cum pater *forteomis star mortui et sepulti cadaveris mm est livere Carissima filia mea, hanc a te iterato diceret velqnidsimtle, jam te gratiam volo et expostulo, postquam miseram conspicio ad extremum punctum vitae devenisse, nisi vis, me tecummori, ut mihi res:

    evaait.

    Ob

    oujus devotionem pingi fecerat dictam

    pondeas.
    98
    cto

    Imaginem.
    \

    Cui
    voto
    et

    cum semimortua
    daret,

    mulier nullum
    faceret
    ;

    refa-

    r Angitelta Mgidii conjux, Jacobus Stephanus iti, et Antonius Vitii, sese oculatos testes profi-

    sponsum
    Deo

    nec signum verbi

    argenteum anathema S.
    RosA-vovit, vota facto,

    per

    dictum

    ejus patrem

    omnipotenti
    si

    ex-

    tenlur,

    Mgidii dicta confirmant. BNonpotuit anno 1486 admodum puer fuisse, cum anuo 1467 coram delegatis in hac causa una cum matre prmfatum beneficium cumjuramento teslatus sit forte prior annus male notatus
    at
    :

    B. gloriosae virgini Kosae, quod,

    ani- tempto

    salva

    ma

    rediret in

    mortuum corpus
    penitus

    seu

    cadaver,
    deferret

    nvrrewtt.

    (mortua

    enim

    existimabatur)

    ad ecclesiam dictae B. Kosae votum quoddam argenteum. Mira res est et praster omnium opi-

    est.

    Forte hic Porcianum indicatur, quod Qrtendius in Orbe sacro et profano parte 2 pagina 1294, statuit ad fontes Arni, Italice fluvii, qui iu Florentino agro ex Apennino moute
    t

    nionem, hiis dictis mulier illico inquit

    et
    :

    voto emisso, mortua sic

    Et offero etiam

    induere et
    a

    mecum

    deferre ejus
    ;

    sauctum habitum a per qua:

    tuor menses

    oritur.

    addens insuper praefata mulier Mi pater carissimc, sana sum et liberata; etiam volo suTgere, cum residuum dicti partus emisiset surrexit. Qua etiam hodie vivit, omnibus set ibidem astantibus obstupescentibus et gloriticantibus Deum et B. Kosam de tam solemni ac
    :

    CAPUT

    VI.

    maximo

    Prsesentibus ibidern Luca CaNardo, sanctse Crucis, ejus paNicplai Ciaccise et trino, Johanne et Mariotto Nicolao Ciaccia? b et Petro Paulo Cucumelle c,

    miraculo.

    prino, presbytero

    .,,

    h
    c

    Prcematuro partu pcriclitantem, aliosque ex variis morbis moribundos,


    sanitati subito restituit.

    testibus.

    99 Dominicus insuper ex
    et patre

    Constantia genitrice

    Moribundi,

    Maximo

    genitu.s, contratae S. Marci,

    cum

    esset puer aetatis annorurn


    firmitatis fuit agonia,

    quatuor, in tanta in-

    ut cum neo bibere posset aut comedere, in articulo mortis videbatur constitutus; ita ut coutinuo videretur ad transitum anCiacciae,
    et

    Prwnianiemis*
    |(|

    tnmaturi

    D
    nis
    bi
    aliis

    onata

    nuilier,

    filia

    Nieolai
    vel

    helare, ut vulgariter

    uaor

    Nioolai,

    dicti

    Vieario,

    sub anesset
    dies

    /irnis parte,

    triduoenteiatu

    animam
    tiat
    ;

    agt

    prffignans

    Domini mcccclv, et mense Julii, cum quinque mensium, et per tres


    nngustiata,
    emisit
    i

    dicitur. Invocata tamen per Constantiam, ejus genitricem, B. Rosa, et illi cum devotione facto voto, mirabiliter est liberatus et ad salutem est restitutus. Id testificatur ejus mater

    ac noctes continuo

    partum
    si-

    nbortivum
    ea

    in

    qno quia
    et

    non supervonerunt
    quee
    solent

    Constantia d. 1UU licprsesenti

    anno

    mcccclvii,
    Silvestri,

    cum

    do-

    post

    wneujp*
    de hoc-

    siffna,

    aooidentia,

    communiter
    evenire,

    mina Nicola
    ter
    dieti

    mulier,

    dudum

    vulgariaffine

    ta vota

    parturieutibus

    mulieribus

    de Bocea

    insula *, uxor,

    contratae S.

    atibi
    i

    seoundo die post abortivum prdictum sic emis^um, totum ejus eorpns ac pcctus est tumefaotum et Inflatum, et instar cimbali tractum et pnegnans enim erat mensium quatuor, fiaquatum
    ;

    Marci, ac

    cum pro Petrueio e quodam coujuncto, letaliter infirmo et

    ca

    ii

    u rc
    e

    ejus

    aegroto,

    ad

    B. Rosam oraret pro ejus salute, illi vovens ac promittens certum votum ; miraculose, facta oratione
    ,

    et inceusissimis

    doloribus ultra

    dodum

    affligeba-

    in

    illo

    puncto incepit

    febris

    declinare,
    et

    , , ,

    DIE QUARTA SBPTEMBBIS.


    et sanatus est paulo inde. Id testificatur dicta domino Nicolai.
    aut epotum

    4C3
    x Poc Es! t.

    vini

    aquam,

    101 Dominicus Augustini Baptistse

    t/ua

    de Aretio

    Sanctx manus f,
    ublutx erant,

    cum annorum

    id circa, et prae

    duorum cum dimidio vel quadam longissima infirrnitate


    esset
    et

    ad mouasterium dictae B. virginis Rosae mittentem devotiouis gratia, quam erga illum venerabilem locum pro sacrarum modialium et matronarum ibidem consistentium residentia gerebat; inquit matri Genitrix dulcissima et ego volo mittere alium cadum vini ad dictum vene:

    " lege

    Qni

    clnbcns

    ad ejus vitse spiritum deductus esset extremum per Caterinam ejusdem Dominici pueri aegrotantis maternam aviam, ad corpus virginis Kosae deductus est. Cui *
    ,

    esset

    semimortuus

    quasi

    rabile

    monasterium

    dignetur
    rarej

    me

    ut prsefata gloriosa Virgo , a tanta infirmitate eripere et libe-

    quam primum

    ebibenti

    parum

    aquse lotune raainstanti sine

    nuum
    ra,

    dictae

    virginis Kosae,

    illo

    moeffe-

    aqua vix ebibita


    uti

    et deglutita,

    sanus

    est

    et sic liberabit me a morte. Quo cado vini illuc erais^o , et lotura manuum dictae Virginis reportata et eegrotanti puero ad bibendum tradita cum devotione , ex rairaculo omnipotentis

    ctus,

    testificatae

    snbita sanilate
    donati.

    dictam infirmitatem extiterat. Id sunt Antonia pueri mater, Augustinus pater et Caterina avia. 102 Laurentius quidam Angeli Longi filius
    ante
    ,

    cum

    Dei, aqua vix deglutita, &>grotus convaluit etad sanitatem pristinam restitutus est. Ita testificatur PetrutiaTomai, ejus mater. 107 Bartolomeus quidam Lombardus, habitator
    Viterbii, cura mccccliu
    et

    nnt cinguto, in

    setatis

    esset

    anni

    unius

    vel

    id

    circa

    ad mortera esset infirraus


    ,

    sanitatem prodigiote rettituti.

    jiccccxlviii,

    contratse S. Mariae in

    Podio, de Vi,

    prope horam mori expectaretur


    Viterbiensi
    ,

    in

    quodam
    sive

    mag'na febre detentus in tantum quod morti magis, quam vitae vicinus existimaretur ac propinquus, lactantium infautium moet

    terbio,

    hospitali

    delato

    sibi

    cingulo

    cordone

    cum
    108

    B. Rosne per quemdam puerum, et illo devotione sibi acciucto, illico convaluit :

    re dietus fuit per


    nitricera,
    tse.

    dominam Lodovicam, ejus gead ecclesiam B. Rosse virginis praefaest

    et id testificatur

    Cum domina
    tBtatis

    idem Bartolomeus. Angela S. Valentini

    K
    ,

    S.

    /,

    Mater vovetu
    Aftjfam,
    fanti
    iii-

    Cui per vim ubi

    datum ad ebibendum
    loturae

    Scolarii uxor, contrat;u S.

    Paustini, haberet

    quam-

    et
    tonvu-

    deglutiendum tantillum aquae

    manuum

    dam

    filiam,

    quinque mensiura, quasi mor,


    1

    morilanita-

    ejus,
    i.

    eodem momento
    et et

    illo instanti

    e.

    cepit

    resipire

    Id testiticati

    lescere
    Alii periculose

    sugere lac insunt Lodovica

    tuam ex quadara magna quam patiebatur, infirmitate, ex qua quasi ad ultiraum vii;r devem
    -

    tmndx

    tem mbito
    impctral.
    k

    mater

    Angelus

    pater.

    rat

    spiritum,

    nec

    sibi

    propter
    :

    ejus

    infantileni

    103 Anno insuper mcccgliii, Johannes Jacobas decuynbentcs, Giannis * filius, contratae S. Andreoe, de Vi* atibi Nannis terbio tunc quinque mensium infans infir, ,

    aetatem medico opus esset

    vovit

    eam

    dicta

    Au-

    mus

    taliter consumptus erat quod semimortuus ad viam universae carnis tendebat. Tandem facto voto per ejus matrem ad B. Eosam resipivit puer et sanatus est. Id testificatur dicta domina
    ,
    ,

    gela ejus genitrix, ut, si a tara horribili contingeret evadere iufirmitate, quod celebrari faceret unam Missam in honorem ct gloriam omnipoteuet prtefatae B. Rosie tis Dei iu ecclesia, ubi
    ,

    sanctum ejus corpus

    requiescit.

    Quo

    voto vix

    eraanato *, cessavit infirmitas, et puella jam se-

    s.

    emio

    Jacoba, ejus mater,


    sutoris uxor g.
    fttcto voto,

    et

    domina Antonia, Sanctis

    mimortua, ad ejus priraara

    est restituta

    sanita-

    tem. Id testificatur dicta domina Angela.

    104 Quaedam puella semimortua, trium annorum aetatis, vel circa, Antonii de Reate h civis
    Viterbiensis
    ritura
    filia,

    ANNOTATA.
    a Terliarium S. Francisci, opinor. b Omnium prsefatorum testimonia uti et ipsius Donatx, in Processu legere est duorum in conflrmationem lam prodigiosse curationis
    ,

    cum magnopere quadam

    ejus

    infirmitate gravaretur, ita

    quod ab omnibus mo,

    adjudicabatur. Pectus enira ejus continuo sine cessatione anhelitus pulsare videbatur et angustiose anhelitum emittere ocnlos habebat elisos et mortuos, cum crocei essent. Facto ta:

    i. e.

    pjo

    men

    voto puellse *

    et illa et

    recommissa
    est
    ,

    praefataj

    puella

    virgini Rosae, convaluit,


    stificatur dicta

    liberata.

    ld

    te-

    domina Lucretia ejus mater, et c domina Margarita Nicolai Nannis, mater LucretlSBJ
    unt adltibita

    105 De anno proxime pra?terito mcccclvi, et mense Augusti, puer quidam nomine Johannes Laurentius Magnardi, ab omnibus medicis diffi,

    libet hic subnectere. Itaque in Nicolai Ciaccise, patris DonattV, responso juridico hsec lego Lu personam cujusdara DonnUu fiJiiu suaj, gratiam dictee Virgiuis miraculose suscepit quajcum praegnaus esset dft mcccclv et raensc Julii, intiuitis doloribus angustiata per tres dies, cum partum p non posset emittere, et medietatcm emisisset, et ejus corpus instar cimbali iullatum esflet, iu tau: :

    tum, ut frigida
    ralia pararentur,
    hil

    et quasi

    mortua

    esset, ct

    funeet ni

    cum

    oculi essent clausi,

    i.

    e.

    dcpasi-

    datus * et penitus desperatus de ejus vita,

    cum

    ulterius superesset spiritus,


    :

    ab omnibus

    de-

    lus

    per dies
    coopertis
    ,

    viginti stetisset

    cum

    oculis clausis et
    :

    relicta
    ti,

    faoto voto ad

    B.

    Etosam,

    eodem

    instan-

    cognosceret domiua; Angeliuae, aegrotantis pueri genitrici, persuasum a est , ad quam pueri cura magis spectabat

    nec

    aliquem

    in ictu

    oculorum,

    aperti

    sunt oculi

    mortuae

    mulieris,

    ta est miraculose etc.


    o

    quadam
    aqua

    ejus convicina,
    B.

    ut

    loturae

    Rosae, et

    puerum lavaret cum eam postea puero ebi,

    et eodem ranmento eanaHucusque pater. Ipsius testimonium sic sontU jam duobus
    :

    partum emisit

    annis elapsis,

    vel

    ciroa,

    Ipse

    interfuitj

    quando

    bendam

    traderet

    aegrotanti

    cum
    et

    devotione et

    Donata
    dies,

    filia

    Nicolai Ciaccia) ct uxor Nicolai Vicarii,


    in

    reverentia.

    Quod dum
    ,

    effecisset,

    hora convaluit
    prxdtctuaquu,

    oculos aperuit,

    puer iu sunatus

    illa
    e*st.

    praegnus ct

    cum partum

    periculo raortis constituta per tres ejus eraitterc nou potuisset, nisi
    mcriti.s et in-

    ld testifieatur domiua Angelina ejus mater. 100 Marianus Tomai Magdalenae , contratse
    Paustini
    ,

    pro niedietate; et tamen facto voto,


    S.

    tercessionibus
    spiritu et
    in

    dictae

    B.

    Etosaa,

    licet frigida sine

    cum ad mortem

    letaliter

    infirmare-

    itaque de ejus salute erat penitus desperatum, nec quisquam medicorum ad dictam infirmitatem expellendam ipsum juvare poterat. Una dierum cum sic puer aegrotuns in lecto jaceret, cadum audivit genitricem domiuam Petrutiam

    tur;

    eodem

    emisit, et

    mortua vidcretur, cura jam foetesceret, momento residuum partus abortivi sanata e.it miraculose prater oinuium

    opinioncm
    nio, in

    d Constautia Mascini vocatur in suo testimoquo totidem fere verbis bene/icium reta-

    tum

    , ,

    464
    Ex IV

    MIIUCULA
    asserit.

    S.

    ROS.E VIRGINIS.
    idem Jacobus est testificatus e 112 Mulier quaedam, nomine Caterina Petri ad morEnnis, cum haberet quemdam filium, tem ffigrotum et destitutum pene ab omnibus ,
    prosiliit *.

    tum
    e

    Idem confirmat ibidem

    Constantise

    Ita

    D
    * t.

    prosilicrit
    e

    genitrix.

    Vocem hanc divinare debui,cum dubio maxicharactere expressa


    sit.

    deputsx

    me
    f

    Aretium
    ,

    (incolis ArezzoJ antiquissima Italise

    cum

    spes nulla de ejus vita

    jam

    ulterius

    supe-

    quippe quie olim ante Romam conditam inter duodecim Etruride primaria capita recensebatur; monli imposita est, iu agro Florencivitas
    tino.

    illum de proxiresset, credebat enim, omnino moriturum; cum male vigil requiesceret et mo
    obdormiens. Tandem cum noctu paululum aut nihil obdormiens, illico vocem emivirgo quasi sic in somnis dicens
    prius

    longe

    g Idem sub juramento


    gus, pueri genitor.

    asseruii Angelus Lon~

    sisset,

    h Civitas Jtalise, ditionis Eccleside, in Umbrige provincia, sita estad Velinum (il Velino) fluvium in confinio regni Neapolitani et Apruiii ulterioris, inter Aquilam ad Ortum et Narniam ad Oc-

    Rosa, tibi filinm meum recoramendo. Quo voto sic, ut supra, emisso, ubi prius de vita pueri per genitricem ejus esset desperatum et * et alios omnes, ita convaluit puer et resipivit febris recessit, acsi numquam mali aliquid hagloriosa B.
    buisset. Id testificaturejus mater.

    '

    resipuit

    sive convaluii.

    casum. Ita fcre Baudrandus. Quibus accedit Nicolaus Nanni


    i

    pater Lu-

    cretise.

    k S. per abbreviationem posita


    ser, id est

    est

    pro

    Italico

    113 Mulier domina Felix dicta, Boni filia , Antonii Rubei de Viterbio uxor, mccccxxxvi, tunc uxor Marci Lucae de Bussis, per duos annos

    proles impetrata.

    Magister.

    Porro

    scolarius forte ludi

    cum

    ex, ejus

    viro

    Marco concipere non posset,


    suspiriis
    :

    magistrum
    prium.

    significat, nisi fuerit

    cognomen pro-

    genuflexa

    multis
    ,

    et

    lacrymis
    ,

    ad
    si

    B.

    Rosam

    oravit

    dicens

    gloriosa Rosa

    gra-

    CAPUT

    VII.

    tiam hanc mihi feceris, ut ex viro meo masculum concipiam vel feminam partum ad tuam cujuscumque f sit referam ecclesiam, illum sexus, tuo sancto nomine nuncupabor. Quo voto sic emisso, infra dies quindecim ab ejus viro gravida facta est. Quffi cum tempore suo filium illum,juxta voti facti obligationem, peperisset
    ,

    Negleclum votum vindicat


    firmitates

    varias in-

    Marcum Rosatum denominavit g. 114 Anno mccccli, obdormientibus noctu


    ,

    cuili- Apparens no-

    sanat)

    corpus
    ;

    suum a
    sanguinis

    furibus

    immune

    servat

    fluxum, aliaque mala

    tollit.

    Infanx ob

    w- Mlllier quffidam
    S.

    nomine Luminata,

    contratffi

    gleolum votum
    itiflrma,

    Johannis, pnrturiendi libere et sine peri-

    im-

    ctu quibusdominse Margaritse abbatis bet in ejus * cella dam ascctriis. sffi h, dominae Angelae i, sorori Caterinse, sorori corpus suum Serafinae, sorori Drusianas, monialibus monasterii servari jubet ' lcge sua praefati, apparuit B. Rosa cuilibet de per se dih cens Guardaterai, che due vermi mi rodono Ia i spalla dritta k. Post quam visionem, congregato capitulo monialium, et ea omnibus patefacta, obstupefactffi singulse moniales sese de mandato abbatissge in orationem posuerunt, devote orantes
    : I,

    culo
    et
    B,

    pletovota conv(fle$cit.

    ffratle,

    oum

    vovisset,
    si

    partum ex ea emitnomine
    dictse

    tendum

    et

    orlundum,
    esset,

    veniret in lucem vivus,

    lacrymosis oculis Deo * et B. Rosse, ut eis declararetur in virtute Dei omnipotentis, quid sibi
    vellet

    '

    legc

    Dcnm
    Rosam

    ct B.

    fcmina
    virg-inis

    illum denominare
    ;

    hoc

    somnii.

    Quae
    iterura

    virgo

    B.

    Rosa
    dicens

    nocte
    :

    Hosn?

    et

    natus partus et femina sub

    sequenti

    apparuit
    rogabitis
    ,

    Drusianffi,

    Si

    nominc cssct baptizata ct denominata.puella sic nata non aliter se consumcbat, quam candcla aut cera apud ignem, instar salis tepidffi nquffi appOSitl. Ducta tamen praefata puella semi adusta et oonsumpts ad B. Bosam et deoominata Ross propter ejus reverentiam eodem temporis eonrcssu a, quo ducta fuit puella ad virR-incm Rosam, ad bonam valetudinem infiraiio
    ,

    me

    cras

    quid significet somnium hu-

    jusmodi, patefaciam. F 115 Clareseente deinde jam die, cum magister nux deindc Antonius Mattei Denanzi et Petrus Faccende comperiunt,
    Viterbienses,

    venissent
    ,

    ad visitandum dominam
    ,

    fures

    frustra

    mitas
    puella

    tendere
    est

    de brevi sanata est, prout Nicolaus Ciulpe, ejus


    converti,
    et
    testifloatus.

    incepit

    ac

    monialem eorum sanguineam, compererunt gratam l ferream a suo loco remotam et evulsam violenter, clanculum per impetum quis voluisset
    dicti
    Ioci

    Magdalenam

    conquasi

    conatos fuisse

    sacrumcorpus
    uuferre.
    I

    quasi
    illam

    aperire.
    et

    Quae

    signa

    animadvertentes
    diabolico

    vicinus,

    moniales
    prffi-

    Grnvm
    mttutet.

    irfi

    110 ingela quesdam, puella,


    ol

    subtiliter investigantes, invenerunt manifeste, spiritu


    instigati,

    Blia

    ser Francis-

    quod nonnulli
    sffi

    gravissime ex febre et doloribus ad mortem Infirma et anhelans, facto voto per ser Franoiscum ejus patrem, eodem instanti sanatur meritis diota virginis Ebosa. Ita testificatus
    eal

    Ber Nicolai,

    dictas reliquias venerabilis


    prffilibatae

    corporis

    gloriosffi

    Ro-

    inde auferre quaerebant et ad aliam


    :

    Idem

    ser Pranoisous & et ejus

    mater.

    invocitfa,

    1M Anno Insuper Domini

    mccoqtj,

    cum

    ecclesiam et locum transferre quod revelatum fuit et ad lucem deductum per apparitionem et visiouem gloriosffi virginis Rosffi, ut supra, factum
    miraculose.
    116 Domina Petrutia , uxor s'Valentini ser Gravittr ex Fredi de Viterbio, contractse S Blasii, mccccxxv, gutlure titb'i-

    Jaco-

    Sancta

    Irqr

    \ i\

    iiin

    mum
    men

    bus magistri Oddonis, de Viterbio, rediena ex Insula Cioiliee e, In mari magna infirmitate detentUS fuit, in t:mtum, quod numquam se dovivus
    ajus

    * redire existimabat. Convertens tamentem ad dlotam virginem Rosam,

    mense Septembris
    re ita
    ter
    rit

    passa

    est,

    septem mensibus in guttuut dicto tempore nihil prseet

    runtt incolumittttem

    spnmht
    pr.rstat

    ct
    ;

    supplioans, ne oontingeret,

    [psum eztra patriam ignota nrena jacere, eodem momento sic emisso voto incepit convalescere ita ut sequcnti dic eum ad portum Corneti rf apmori et

    nudum

    aquam cum cuccaro m deglutire. Quo factum

    ovi vitello potue,

    est

    ut

    penitus con* i,

    m
    e.exlcnu:

    sumpta esset et annihilata * Nec raedicorum quisquam sibi poterat prodesse. Cui noctu obdormienti mulier

    pliouissel

    sanus

    et

    liber

    e\

    navi

    quadam, alba

    veste

    induta
    apparuit,

    iu

    terram

    ; ,,

    apparuit
    sae,

    dicens Petrutia quae facit quotidie mille gratias et miracula


    ,
    :

    DIE QUARTA SEFIEMBIUS. me? Quse cum recommitte te B. Rote

    m
    :

    quae juvabit et
    vovit, se B.

    liberabit te

    ab

    ista

    infirmitate.

    Quae jam a somno excitata,


    Rosae,

    memor

    dictse visionis,

    visitare ejus ecclesiam et ibi,

    respondidisset *: Ego te vidi , BxPmcmw. * non cOgnoso. Cui cum B. Rosa respon- rcs P ond,Mel sed didisset Ego sum beata Rosa tribus vieibus se ex somno excitavit et apertis oculis, tantum sanguiuis a naribus exiverat, ut jam per ter:

    Missam unam solemnem sanctum corpus cum uno cereo quae post sanctum votum immediate convaluit et sanata
    celebrari facere
    visitare ejus
    :

    dem

    ram
    cta

    indc longe discurrisse videretur. Expergefa,

    tamen
    ,

    memor
    tunc

    visiouis

    dictae Beatae sensit se

    hujnsmodi , precibus peuitus liberatam miracupestis


    in civitate
    : ,

    estw.
    upparen$
    sanut

    lose

    licet

    vigeret

    ita-

    mu

    117

    Anno

    mcccclv
    ,

    Gemma
    ,

    Dominici

    de

    lieri ulcer'a
    .-

    Monte Leone o habitatrix Viterbii , patiens in mamilla quinque ulcera seu plagas apprime
    ,

    que vix aliquis infirmus sanabatur et licet sanguinis tantum exiverit quod lectum perforave,

    rit.

    horribilia
    xiiio

    quae nulia medicina aut

    curari

    poterant.
    et

    humauo auCommendaus se tamen


    ,

    122 puella
    ,

    Anno insuper Domini


    (luaedam
    .

    mccccxlvii

    cum

    jmmMoto a flu-

    humiliter

    Deo
    ,

    B.

    Rosae
    ,

    inquit

    Gloriosa et

    _ castn Capresis
    .

    nomine

    Johanna Francisci *,
    -

    **_>"""
    ac febrihectica
    [,(

    u, provincue
    j

    __ m Tusciae, habnato-

    beata Rosa adjuva me


    dictis,

    si

    vera sunt

    quae de te dicuntur

    ris Viterbii

    fluxus sanguiniset febrem ethicam

    a tanto dolore

    ac periculo.

    Quibus

    per aliquos menses passa esset


    vis et

    quae ita ejus ner,

    Frani

    statim obdormienti paulisper apparuit Gloriosa, dicens Ex quo te mihi commendasti, scias,
    :

    ossibus eradicata

    erat

    ut nullo pacto

    in tua excitatione te

    sanam

    fore.

    Quae excitata
    et

    posset ab ea eradicari ; Autonia ejus genitrix y, cum famam B. Rosae Viterbiensis et ejus mira-

    B
    * lege
    rit

    se ex
    ruit *.

    dicta infirmitate liberam

    sanam appa-

    eompe-

    culorum sensisset puellam aegrotam prsefat Virg-ine devote commendavit: quo voto et preci,

    ulterius flu-

    xwn
    sistit.

    saiiguuii

    118 Quaedam domina Petrutia uxor quondam Antonii Nannis, de terra Aquspendentisp, provinciae Patrimonii cum pateretur fluxum sang-uinis a qua quidem fluxus infirmitate nulla
    , , ,

    bus
    est.

    sic,

    ut

    supra emissis

    illico

    puella sanata

    E
    ,

    medicina aut medicorum subsidio liberari potuit per tres menses celebrato tamen voto dictae B. Rosse, de visitando ejus corpus cum debita reverentia, omnipoteus Deus dictae B. Virginis precibus et meritis praefatam Petrutiam dicti fluxus infirmitate liberavit. Quae jam sana effecta
    :

    123 Anno Domini mccccliii Angilclia Antonii, mulierem a Gerardi, de "wto. alias Maccarone*, uxor Jacobutii ''' liberat. _ _, _> Castro Ronciglioue z, uura cordis _,unocatione alibi
    .

    et pcena

    cum

    vcxarctur

    se vovit gluriosa.

    vir-

    Uaccaroni

    promitteus visitare ejus corpus et celebrari facere Missam. Quo votofacto in continenti se sensit a dicta pcena exgravari * et sic sanata
    g'ini llosae,
    , ,

    e.

    lcvari

    est aa.

    vivit q adhuc, in dicta terra Aquaepeudentis

    moram

    trahens.
    Idem bcnefici um pragnanti.

    ANNOTATA.
    , ,

    Angela mulier quaedam uxor Forlani, sub annis Domini mccccxxx praede Viterbio g-nans eum pateretur maximas angustias et dolores cum torsione corporis, superveniente maximo sanguinis fluxu de ejus vita nulla erat spes ulterius, cum siugula tendereut ad mortem. Quae in tam repentinis motibus et signis mortife119
    , ,

    scripta. Substitue ger.


    Aug'ela, ejus

    a Vox hsec videtur ab amanaensi mendose demomento, et sensus erit inteb Testimonium ejus
    filia,
    :

    ris

    cum

    sola esset in ejus vinea semiviva extra


    ,

    Cum qucedam sic habet gravissime e_ febre et capitis dolorc tenderetad mortem, facto votoad B. Rosam, in eodem instanti sanata est. lutcrrog-atus in causa
    scientiae
    fuit.

    elevans mentem ad Deum omnipoteutem et ejus B. virginem Rosam eidem cum humillime pro ejus salute et liberatione supplicaret, statim fuit liberata. Quas etiam hodie vivit r cum ejus familia, praesente Angilella Egidii Marci Gualdi et Caterina Jacobi Cecci Bian-

    muros

    Viterbii

    dixit

    Quia praedicta

    vidit

    et

    prassens

    c Sicilia, Itatite in

    mari mediterraneo
    Cornuetum
    ,

    insula,

    vutgo notissima
    d
    neto

    est.

    Baudrandus
    )

    aliique

    Italis Cor-

    statuunt in

    Hetruria
    :

    in provincia Patri-

    chi.
    item ultcri
    confert.

    120 Item quod de anno mccccl, dum quaedam domina Caterina, uxor quondam Antonii __ascie ,
    ,

    monii S. Petri, ad Martham ( la Marta ) fluvium, in ora maris Tyrrheni estque urbs episcopatis, sed episcopatui Monte Ftasconcusi perpeluo unicol.

    contratae S. Egidii , fluxum sanguide Viterbio nis passa esset per tres menses nec in aliquu per medicorum quempiam juvari posset accessit ad ecclesiam B. Ros in die ejus festivitatis. Cui
    , ,

    ta,ut tradit Ughettus in Italia sacra, tom. L, 083, Ortendius in Orbe sacro et profano ,
    e

    aliique.
    diret per

    dum officium diceretur et praedicaretur, sese hunon sine laoryiuis vovens et militer recommisit
    ,

    Verba accipe. De mccccli Ipse marc ex insula CioiLte,


    , :

    testis

    cum

    re-

    et

    g-ravissima

    promittens

    se

    turam
    dire
    ,

    et ejus

    iu ejus Vigilia perpetuo jejunasolemuitatem diem solemnem custo-

    infirmitate dctineretur, itaque helitus supererat aut spiritus

    vix sibi

    parum

    an-

    Quo
    Huiujuinii ex

    fluxus infirmitate liberaretur. si ex dicta voto facto, illico sanata remansit a fluxu prae-

    conversus tamen illi devote comin ejUB mentem ad B. Rosam, se in eodem instanti mendavit. Quo voto sic emisso
    ,

    oonvalescere

    incepit,

    ita ut

    sequenti
    libcr

    die,
    et

    cum
    sanus

    dicto_.
    oie profluvio
    in extremis

    ad portum
    siluerit.

    Corneti

    appliouisset,

    potitx uppuret,

    121 Cujusdam monialis dicti monasterii , nomine Geronimae Antouii , de Civita Castellana t, mcccclii per mensem continuum cum sanguis ex
    ore exire et fluere non desisteret die noctuque cum nec pacto posset quiescere ita ut nullo sibi aliquid posset prodesse , desperatae posse sa, ,

    Lege proa dicta infirmitate in terram prosiluit.


    nostro menIta correxi in apographo enim cujus numquam sit Bexus. dose legitur ipsa, jam g Rem ipsa testis sic exponit Cum nupta esset Marco Lucae viginti anuis elapsis quibufl annus de Bussis, nec ab eo per tres potuisset ingravidari ob quamfuerat
    i

    eamaue
    t

    penitns sunat

    nari

    extremam habuit Unctioucm

    cum umni-

    bus Sacramentis Ecclesiae. Cui in tanta anxietaapparuit B. Rote constituae, noctu dormienti Jeronima , agnoscis tribus vicibus sa, dicens
    :

    secum

    dam

    naturae impossibiUtatem

    Ucet ipsa pluriea


    et

    mediooram

    medioinas experta esset,

    tamen semper

    !,

    466
    E* Pu>cn.

    MIRACULA

    ROS.E VIRGINIS

    dominam ex meritis dictae B Rosae. Deinde Bussis, socrum suam, testem nurus sum dicta citat, quze suo etiam juramento
    pit

    taraen voto ad semper sterilis reputabatur. Pacto post ex dicto Marco conceB Roaam, paulo inde ex

    CAPUT
    Vitam
    militi

    VIII.

    AngetamLucxde

    octavo ( mib lnterrog-ata super octuagesimo est octogesimum raculo quod apud nos tantum appansextum, quia duo omissa videntur ) de quaRosas in visione certis monialibus, tione B. * et admoven subtrahi ^amnvni e r dcbebat inde furtive Interrogata in causa dixit vera esse contenta in eo quod praedicta vidit. Ita Proces,

    confirmavit.

    servat, dissidentes

    com-

    ponit, partu periclitantibus


    nit, febres arcet.

    subve-

    scientis, dixit,

    SU

    bello Currentibus annis Domini mccclxx stante quidamMatteus Viterbiensi cum Brictonibus a
    ,
    ,

    MUitem a
    servut

    ttcce

    \'Ha>cnonni$igeneraliterabbatiss3eacduarum

    monialium dicia conprmavit. k Ualica verba sic verto Latine

    Custodite

    me

    cum Dorainici Transimundi , contratae S. Marci muros Viterbienses, prsefati Brictones esset extra
    ,

    nam duo vermes mihi corrodunt duos fures sirum. Per duosvermes, sacrilegos perqui a dexteri kumeri parte clathros gnificat,
    fringere tentabant. Vide Grata vox Italica, clathros significat. ; 50 ex Papebrochii Itinerario notavinum.
    1

    humerum

    dexte-

    inimici insurrexerunt in

    eum et ipsum suni insedonec unus ex eis eques prosiluit super eum, cum ejus equo, ut ipsum occiin terra jacentem
    quuti
    :

    deret: et eo sic semimortuo relicto


    set B.

    cura invocas,

    Kosam,

    discessit equesstipendiarius

    ipsum
    *

    mortuum

    existimans.

    Quo

    fit,

    ut nocte

    sequenti
    apparucril
    b

    qu& musin Commentario.


    tine saccharum.

    m Mendose scriptum

    videtur pro zuccaro, La-

    apparuit * B. Rosa cuidam mulieri , dictas Menipraefati Mattei, cae, dicens ei, ut moneret b matrem quia licet ne permitteret eum ulterius exire
    , ,

    n Ita ipsajuridice testata est. i. o Vide annotata ad num. 42, lit. urbs Hetrurise, in prop Acuta, seu Aquula,
    vincia Patrimonii. Petrutia ipsa, jurata q Susceptum beneficium
    asseruit

    evaserit

    iila

    vice

    non evaderet
    Silvestri

    alias

    in futu-

    rum.

    Boccaifuse * concordiam ijtterdtssidenlonga inimicitia obnoxius * cuidam Raffaeli Sanles mox comMariotti prsefati mater de quo ctori de Viterbio ponemlam plurimum dubitabat*, ne sub aliquo qusesito co- vrxdictt
    125 Mariottus

    quidam

    Prout ex ejus lestimonio liquet, in quo hasc lego. Ttcm dixit, quod jam viginti octo annis, vel
    r

    circa,cum
    siones

    ipsa pra3gnans patoretur

    maximas

    tor-

    cum

    fluxu

    et

    semel

    in ejus vinea

    superve-

    dijudicaliatur

    nirent sibl dlotl dolores, ita quod quasi mortua conver.sa ad B. Rosam , illico sa:

    Mariottum, ejusnatum, interciperet. Noctuvovendo se dicta domina Nicola, ejus mater, B. virgini Rosse, et inde paulisper obdormienti g-enitrici apparuit virg^o Rosa prgefata, illi nuuptians sic Quia sequenti mane fiet pax, esto boni animi. Quo facto,
    lore
    :

    *al. Rocca infuse

    adde
    (".

    cr;il

    e.

    timcbol

    albescente

    jam

    die,

    Mariottus et Raffael pacem fe-

    nata est, prout in miraculo nonag-esimo secundo (apudnos nonagesimo ) continetur Interrogata de prflBSentibua dixit, de se, Angilella Marci Gualdi
    et Caterina Blanohi.

    cerunt, prout noctu viderat mater in visione ; de qua pace penitus erat desperatum. Id testificatur

    Mariottus
    cola.

    et

    praefata

    ejus

    mater,

    domina Ni,

    Hinc nota, quod dumsuperius

    vinea fuisse dicitur, vel commode accipi debeat, vel quod prccdictx dtuv testes sic laboranti supei venerint. s Miraculum ilta ipsa juramento confirmavit. t UaltSB oppidumest in provincia Patrimonii.
    sola in
    x

    126 Antonius Dominici


    Viterbio
    ,

    alias Cortopasso

    de

    fagitivum

    /?''

    contratae S. Marci, mccccxlviii turbatus

    nm

    fcliciter

    reditcit.

    recessit et se stipendiariis

    quibusdam commisit,

    prout vulgariter dicitur, al soldo c. Quem pater affectu paterno motus , undique prosequutus est.

    Yerosimilitcr Capras Hetruruv

    pagum

    deno-

    quem FerraiHus in Lexico Capresi appellat, statuitque apudmontem Alvernum, nonproculab


    tat,

    Quos patrem et filium cum quasdam nomine Rosa, eorum consanguinea, longe tempore * redirent,
    ,

    snpple ut

    expectasset

    ,-

    vovit B. Rosse, se per

    mensem
    ,

    visi-

    ortu Tiberis.

    taturam ejus

    sacrum

    corpus
    voto
    lietitia

    si

    w Vox

    rtaltca

    febrem hecticam
    et
    et

    significat.

    Est

    pater

    cum

    filio.

    Quo

    facto

    sanus rediret mira res

    porro febris hectica periculasa lorem solidum substantificum loquuntur mcdivi consumens.
    ,

    continua, caradicalem, ut

    sequenti die sani


    filius.

    cum

    reversi sunt pater et


    Pttcrpcrio /-

    \ I.ege radicata,

    n oerbo radicare, idest, radi-

    ces agerc,
    rere.
    \
    /.

    sumiturque hic metaphorice pro infuvest.

    Quee miraculum hoc testata


    Etonoilio,
    et

    oppxdum

    Ttalise, in

    monii,

    tractus cognominis

    r<>pi>t

    provincia PatrU situm est ad


    ,

    127 Item quod, cum nobilis mulier domina Jchanna, uxor strenui viri Jacobi de sancto Gemino esset in partu quo adeo doloribus et ang-ustiis oppressa erat quod * nulla sibi medicina ad emittendum partum poterat * prodesse. Statim tamen imposita ejus corpori cordula, quse corpus ipsius gloriosse Rosae tetig-erat et ejus.

    boravs. imjnf
    stlo

    corpOVi
    ftli-

    funictilo,

    citef rintiiiii
    * *

    leC)C

    UI

    tegt possel

    amnem

    Faliscum, decem milliaribus Italicisdi-

    dem

    auxilio
    ,

    cum maxima

    devotione et reveren-

    stans Viterbio, teste Baudrando. na Ita ipsajurata asseruit.

    tia invocato

    peperit, et sic liberata et sanata fuit

    et est.

    128 Mulier quaedam


    culani,
    et

    nomine
    Colecte

    uxor

    Antonii

    Francisca Her- prtgmtns vovens ferre de Viterbio


    ,

    mccccxliii prseg^nans quinque mensium, adeo domrttlum, dw loribus erat oppressa, quod necubi * requiescere

    Stmct.e fitni-

    lonbns exhni
    tur
    l.
    :

    poterat propter

    quos quasi per dictos quinque menses continuo passa fuerat. Quse
    ,

    dictos dolores

    nullilii

    in tanta anxietate et angustia constituta

    qnam
    ,

    primum

    se humiliter vovit

    Deo

    et B. Rosse

    de-

    ferre

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    ferre ejus

    46 7

    cordulam accinctam, est sanata

    et

    li-

    in puerperio

    laborans, epola taudata

    Quas etiam advenientibus diebus partuangustia et dolore. 129 Anno mccccl mensis Aprilis die iv Francisca Nardi de Maltempo de Viterbio
    riendi, peperit sine
    ,

    berata.

    134 Domina Bartolomea Petri Pauli Petrutii, *,<>*. praegnans cum aliter partum emittere non posset comm <*k pariunL iicet per dies nonnullos gravissime et incensissi-

    mis doloribus angustiaretur

    in

    parturiendo

    primum

    quam
    vir-

    se vovit

    et

    aqua,enititur,

    parochiae

    S.

    Maria3

    in

    tempore
    censas

    parturiendi
    axietates

    Podio praegnans gravissimos dolores et


    ,
    ,

    m
    in-

    commendavit B. Rosa;

    per dies quatuor et noctes totidem continuo passa est, nec parere poterat; ita ut quasi de vita dubitaretur. Quae in tot languoribus constituta et anxietatibus, B. Rosae

    gim, partus, facta oratione et voto, liberrime exhtexventreejus genitricis, sine aliqua ipsius
    parturientis angustia et anxietate. est dicta domina Bartholomea.

    Idem

    testificata

    auxilium imploravit,

    bus, sibi loturam

    petens a circumstantiglorios Rosee deferri. Quam


    exire
    incepit,
    licet

    cum

    ebibisset, illico partus


    :

    turbato ordine

    135 Anno Domini mccccxxv, Corona de Canapina HMwuKm m, uxor Petri Pauli de Viterbio, contrata: S. Lau- f^nbm m rentii, cum continua febre vexata recepisset Sacramenta Ecclesia3, vovit se Deo et B. Kosae, ut, si evaderet, Missam unam ad ejus honorem face
    ret
    est.

    cundo pedes, Quia partus quasi videbatur semimortuus. Cum muheres tres, Vitorbese videlicet, Autonia Franciosi et Bartolomea Baptiste Nerii, ibidem astantes, insufflare

    quia primo exiverunt nates, sepostea manus et ultimo caput.

    celebrari

    quo facto

    in

    continenti liberata

    136 Anno mccccxlvii, quidam Joannes Menici del Pelofacto de Viterbio, contratseS. Johannisde Noctula n, febres terribiles cum fluxu passus fuerat,

    tubitotanati.

    d ceperunt

    in ejus auribus, continuo

    alia difjicili

    invocando auxilium B. virginis Rosse pro matris et infantis salute. Licet puer ita itheroclito emodo et turbato ordine natus appareret, dicto B. RoB sa patrocinante, fueruntet sunt liberati. 130 Paulina, uxor magistri Angeli, de Perusia

    quorum occasione et anxietate cum ad ultimum et extremum vitee devenisset; Caterina ejus mater,
    ibi

    accedens ad corpus B. Rosae, cum multis lacrymis exclamavit ad B. Kosam pro salute sui filii.

    Qua

    oratioae
    rediit
    ,

    sic

    festinanter
    ,

    facta

    illico

    do-

    mum
    tilium

    dubitan^ *

    E
    i.

    ue filium mortuum duilluc intrasset


    ,

    partu lcvatur.

    iucluens

    habitatoris

    Viterbii,

    contratae S. Lucae,

    mi comperiret. Quse cum


    qui

    reperit
    ,

    cum

    Periclitans

    puerpcraemittendse proli

    mccccli tempore partus magnis doloribus opprimeretur duabus diebus et totidem noctibus, nec parere posset, itaque de ipsius vita dubitaretur, precibus tamen B. Rosa? filium peperit g. 131 Anno mccccliii cum Laurentia quaedam Johannis dicti de Vacoduva filia, Viter, ,

    sedentem secus ignem sine periculo sanus effectus miraculose, etiam nunc vi,

    vit o.

    noster

    vilam, donec
    baplizaretur,

    biensis mulier, prasgnans esset et praemature

    ma-

    impctrat

    .*

    gnis premeretur doloribus et angustiis; ita ut partem nullo pacto mundi posset emittere, quem
    in visceribus suis sentiebat quasi divisum
    :

    se ta-

    men cum summa


    riosae virgini

    humilitate recommendavit glocui mulier haec eviscerata

    Item quod cum sanotissimus dominus crd im n 8 dominus Calistus p , divina providentia vakntinu Papa tertius dum esset in minonbus q consti- Imleu Catittui tutus et Cardinalis Valentinus r, in anno DoV^ ini -~ /J^ ec m i n mccccxlv in urbe Romana esset magnis ZllJ H febribus afflictus, itaque de ejusdem Sanctitap 7 tis vita tunc dubitaretur, inuxima cum devotione ejus meutem ad Deum et ipsam beatam glo137
    , i

    Kosae,

    dedita erat et devota, ut tantum sibi gratiae di-

    riosam Kosam elevavit, promittens ipsi B. Rosae unam rosam argenteam, Quo voto facto, divino iuspiraute auxilio, ut

    gnaretur impertiri, ut oriundus ex ea fcetus ad in tantum viveret, donec sacrum baptisma posset suscipere pro sanctge fidei ortodoxae

    demum

    Ecclesiae suce sancta?


    .

    minus

    et Catholicae

    ces et vota
    cet

    zelo et magno atfectu. Quas quam primum emisit, peperit

    pre:

    pro Catholicae et ortodossa3 * fidei Christianae conservatione et augmento, de cjusdem Sanctitatis persona miraculose et divinitus provideret

    li-

    ad
    et

    totius

    Christianse
    ,

    religionis
    id

    decus,
    in

    gloriain
    di-

    quodam modo fcetus in frusta videretur divisus, illi tamen tantum erat ac superfuit spiritus donec sacro baptismate fuit baptizatus. Idem
    ,

    exaltationem

    cum

    futurum

    mente

    vina esset, praeservatus precibus ipsiusB, gloriosae Virginis convaluit, et prcefatus liberatus fuit et
    es t.

    testificata fuit

    dicta Laurentia.

    C
    ilem alinpost

    132
    tri,

    Domina

    Margarita
    S.
    Sisti,

    contratae

    cum

    uxor Johannis Velsub mccccxxxvii iu

    138 Et currentibus annis Domini mccccxlvi, die etvQtwn vigesima mensis Novembris, egrogiusdecretorum yuodnuncu-

    multos dolores.

    partu gravissime laborasset per tres continuos dies nec quovis pacto aliquo medicorum et ultra
    ,

    et humano subsidio partum primum se commendavit B

    posset emittere,
    Rosas,

    quam

    dominus Bornardus Hompia Geruncus S praefati sanctiasimi Domini nostri tunc Cardinalis Valentini, rosam argcnteam ad modootor
    ,

    paverat,p*t
    nuh>it.

    dioecesi, jussu

    in

    eadem ho-

    ra facti voti peperit et sanata est, acsi mali nihil unquam habuisset. Id testificata est dicta

    nasterium B. Kosa; in civitate Viterbii detulit, quae supra corpus ipsius B. Kosaj adhuc pendet, etomnibus eam videre volentibus publicc demonstratur.

    Margarita
    factis votis
    ;

    et

    Lucia ejus Mater

    i.

    133
    terbii,

    Anno insuper Domini


    parochiae S.

    ml
    l,

    k,

    cum domiVi-

    k
    l

    na Matthea Johannis de Senis


    et

    habitatrix

    ANNOTATA.
    a Quale hic bellum significet, non satis assequor certe nusquam reperio inter Viterbienses ac Britones anno 1370 belligeratum esse. Unde vehementer suspicor, proxime citatum annum male assignari pro anno 1376 hoc enim Bntones eoc Britannia Armorica a Gregorio XI ad
    :
    :

    Marci, esset prope

    partum

    per tres dies angustio.se laboraret, nec parere posset quovis modo, conversa in cjus men

    omnipotentem Deum devote commendavit, ut, si


    te

    ad'

    et

    B.

    Rosam,
    meritis

    illi

    se
    in-

    ejus

    et

    tercessionis a

    tanta

    anxietate et angustia
    et partus

    libe-

    raretur, quod pareret,


    spiritu uasceretur,

    cum anima

    et

    itaque baptizari posset, quod

    ipsa visitaret et ejus

    sanctam ecclesiam per unum


    et
    facto,

    redigendas in ordinem varias Ualivc civitates rebelles, quibus se Viterbium adjunxerat, transmissos fuisse
    ,

    ibidem Missam faceret peperit mulier sine angustia et puer vixit per octo menses. Id testificatur dicta domina Matthea.

    mensem continuum, celebrari. Quo voto

    ecc Itatis

    scriptoribus constat.

    Ab

    his

    Britonibus huic belto forte nomen indidere. b Coretinus, Rinaldus ac Gianneltus, in Opusculis crebro citatis ajunt, prxdictam MeniC5

    Septembris Tomus

    II.

    cam

    m
    Ex P.ocx.c.

    MIRACULA

    ROS^

    VIRGINIS.
    est,

    cam simul a Sanctajussam dumadhuc spirabat,extrau f 0is nere ut Wum,

    q Id

    dum nondum

    esset

    Romanus Ponti

    *f^f*
    t

    Forte id in ipso aumcen'ia sublatum properaret. mihi vertsimite toaraptto reperit Coretinus, ut quidinstitutanarratio ne Jletur- nam simile
    hiulca
    sit,

    perio

    aliorum crebra mundi, relatum bene/icium ex relatione confirmantem. stipendxum mititx aeoxc Soldo Italis, Latine illum turbatum, id est Itaaue significat,
    tum.
    t

    quamdam

    testes revidetur exigere. Porro inter Mattei iransnomine Menicam

    amptanobi^'valentia, regni Valeniini caput, Tarraconensis ctvitas lis ac elegans Hispaniie fluvium Turiam ora maris mediterranei ad 616 aJuvulgo dictum, anno Urbis
    Guadalaviar Distat nio Bruto concUta traditur.

    tum
    s

    Occasum hybernumMleucis, Meridiem inquit Vauet Cxsar-Augusta in


    ;

    uti et Toleto

    Barcinonem inOr-

    drandus.

    stipendianos noquidpiam tegre ferentem inter

    men suum
    liai

    militise dedisse.
    ?

    GerundensemsigniVerosimiliter dicecesim Gerunda, incolis birona, ficat, cujus caput ex archiepiscopo urbs Catatonite episcopalis sub
    Tarraconensi inHispania.

    --

    viveret d Anne ut experirenlur, an

    Ita cot-

    Nardi teslimonio, posse videtur ex Franciscx


    :

    obtinuit, benefiin quo, narrato quodpuerpera Primo... exiecio t de ipsa prole h<ec subduntur pedes, postea mauus et ultimo runt natcs, deinde esse apparecaput. Qui partus (cum) nec vivus Antoniam insuftlatus est in ejus auribus per
    ret,

    CAPUT
    Varii

    IX.

    Pranciosi,
    be.se,

    Bartolomeam Baptiste
    in

    Nerii, et Vitor-

    febricitantes prodigiose sanati

    mulieres ibidem astanteg. Post

    quam

    insuf-

    E
    Ribel puer quidam, filius Barnabe de castro veteris a, cum esset gravi fe llo, comitatus Urbis dubitabatur bre detentus, itaque de ejus vita satis quadam, statim imposita super ejus corpuscordula per quamdam quse corpus ipsius B. Rosse tetigerat, dominam Polisenam famulam Johannis cancel-

    flationcm

    eodem raomento
    respirare

    resipivit quasi

    mor-

    ct B tuus puer,
    diotffl
    II.

    incepit

    cum

    patrocinio
    scientiae di-

    Ttem

    Febricitantes,

    Hos33. Interrogata in causa

    xit
    csl.

    Quia

    vidit et praesens fuit et praedicta

    experta

    Lege

    heteroclito.

    fxcat aliquid alieno et novo

    Vox Greeca in^hzo^ signiquodam modo infle-

    larii

    xum.
    Jletrurix urbs est dominio summi Pontificis, ampla et culta Perug-ia ab indigenis vocatur
    f
    :

    de Narnea
    et

    b,

    in

    dicto castro tunc existenB.

    tem,

    ejusdem

    g-loriosse

    Rosse

    cum

    devo-

    estque agri Perusini caput.


    fta jurali asseruerunt, ipsa Paulina Viterbiensis, et mayister Angelus seltarius, patria Peg-

    trium tione auxilio invocato, per spatium fprsan fuit et est liberaborarum a tali infirmitate
    tus.
    14-0

    Item quod,

    cum

    Benedicta,

    filia

    magistri

    imposito >nembris suis


    c

    rusinus, Paulina conjux. h Idest, cajus viscera adeo torquebantur, acsi viva exenteraretur.

    Marci, mag-i^tri Jacobi, de Aquapendente c, jam tribus annis elapsis, gravissima febre cum maximo
    capitis

    dolore

    detineretur
    ,

    et in tali

    esset infir-

    Convenit utriusque testimonium sed cum in beneftcium hoc, miracutum. 107 dicatur,opOrSO Irt ni tninitiiumsis nosfer vet oumerummale eXi :

    audiens de corpore et miraculis ipsius g-loriosse B. Rosse, statim incepit babere maximam devotionem ad ipsam gloriosam
    mitate
    constituta

    presserit, vet aliqua miracula omiserit. voluit procutdubio i Mendum manifestum est
    ;

    annum

    t50 ripnarv,

    cum

    Matthsea de collatosibi

    beneficio testimouium ipsa dederit

    anno 1459, ut

    ex sequentibus liquet. Siena indigenis Hetrurim urbsampla etproC be culta intra cotles jacetin thnile agri Floren1

    summo desiderio affectans cordulam Virginem unam, qiue supra ipsius venerabile corpus imposita fuisset. Ad quam sic cogitantem et desidicta Auaccessit mulier quoedam derantem uxor Peri Ang-eli de Aquapendente tonia d
    , ,
    ,

    tini.

    quam ipsa dictam cordulam secum deferens Benedicta sic infirma cum maxima reverentia et devotione ipsius B. Rosse posuit supra corpus
    :

    Oapena oppidum Hetrurise Livio etPlinio, nunc castrum ditionis Ecclesiw in provincia
    Patrimonii,
    7 ct in

    suum

    et

    caput*: quas in continenti a dicta graviset capitis dolore

    sima febre
    taB.

    miraculose fuit et est

    li-

    tractu seu statu Roncitionis,

    berata, precibus et meritis gloriosjE Virg-inis prrefa-

    mitliaribus circiter

    Viterbio dissitum in Or-

    tum.
    u Parseciam ha/nc reperire nequivi
    tiose
    vooo teste
    :

    141

    Item

    quod

    de

    auno

    mccccl

    quidam
    quin-

    ant uceineti
    civgnlo, fjnod
    Sanetie corpu 5

    forte

    ri-

    clericus ecclesioe Astoricensis e,


    tinus,

    nominatus Mar-

    descripta est pro

    S. Joannis in Ciocola,

    cum febrem
    ,
    :

    per dies quinquag'inta

    FalicianoBussi, nunc corrupte in zoc* coli appellatur. o Ut patet r.r i/isitts Joannis Menici , cjusdemque genitricis Catharinw, testimonio in Procesquse,

    que passus esset ei dixit quoedam ejus consanguinea Accipe cordulam hanc B. Rosse et ipsam cum devotione sibi * accing*endo cum Pateh noster et Ave Maria statim liberaberis.
    ,

    aUigerat
    e

    /.

    tibi

    Sum

    rrltdo.

    Quo
    tate.

    faelo

    statim liberatus est ab ejus infirmialii

    p Scilicet Catistus III, cujus jussu processus hic instituius est. FuitisAIphonsusBorgia,na' tione Hispanus,patriQ Savinensis t Valentin&
    cestSi teste

    Platina in

    Ecclesm prospere gestam tum Valentinumobtinuit

    ViH Pontificum* Ob rem a \fartino Vcpiscopa.

    112 Currentibus aunisDomini mcccclii, quoedam domina Mattea Venture, dum longo tempore febrem passa esset, vovens seB. Rosaa, illi promisit

    '

    niiisii

    votis,

    dc

    offe-

    remlo cereo,

    veroanno 1444 presbyter cardinalis, titutoSS. Quatuor Coronatorum, ab Eugenio IV creatus est anno denique sacram Petrica1 155 suh uomine Catisti III ad thedram elevatusest^ quam asque ad annum H5S
    :

    faculam quamdam, ponderis unius librse cerae cum dimidia, et ejus solemnitatis festum custodire. Quo
    voto facto, subito a febre sauata est et liberata facta.
    1 13

    dam,

    Supra nomine

    dicto

    insuper

    Antonia,

    uxor

    anno, mulier qua3Antonii, alias Capati

    curando

    Mte-

    ts tacrii cio

    tenuii*

    , ,, :

    DIE QUABTA SEPTEMBRIS. A


    pati de Viterbio,

    489

    contratae

    S.

    Mattei
    ,

    patieba-

    tur quatenam

    quid poterat
    pertae

    cum ejus filia simul nec eis aliprodesse , licet plurima essent exaegrotantium more. Quae cum sic essent
    humano
    ,

    auxilio

    prorsus desesperatae, fecerunt vo,

    tum
    *

    grloriosae

    Rosae

    quod

    si

    contingeret

    eas

    quotl abttn
    '

    liberari

    dal

    in

    ejus

    altari

    quod * facerent celebrari unam Missam ad g-loriam et honorem suum.


    ,

    Quo

    voto

    sic facto

    et

    promisso

    quselibet ipsa-

    151 Anno mcdxdlvi Johannes Herculani de Ex Psoam. Viterbio quotidiana febre ita graviter innrma. Item alH ex todan mato batur, quod de ejus vita quasi dubitandum erat et demum vovens * se cum Francisca ejus uxo- ' l. vovit , re ad B. Rosam quod portaret per annum continuum ejus cordulam. Quo voto taUter emisso, subito sese paululum a febre sensit exgravari , et mde ad dies paucos penitus est liber effectus %
    , ,

    6adem h ra Hberata
    gestando Sanctxcingulo,

    brlLTf. iaa v^^ anno 144 Eodem


    ejus

    ^
    .
    ,

    dlCtiS

    f6 '

    152S
    menses
    voveret

    quidam

    -.

    Matteus

    quotidiana
    et
    ,

    ~per
    et

    fili-JacobiBocoacenvse.M.nxux
    vexabatur ner nlures
    ejus
    vTta dubitaretur

    tubito tanitati
    rettituti

    febre ita aegre

    Lucae

    uxor

    ut de

    de

    Vzterbio

    febe

    contmuas

    contrat* S. Mattiie, patiebantur a quibus nulla

    Leonardam
    ,

    ejus

    Quf um matrem B KoT


    e

    %fL^
    voventes tamen
    si

    sese B. Rosae humihter, quod,

    1
    Sancte
    .

    ut,

    si

    liberaretur

    fM -
    in

    ejus

    2ia

    ad

    us

    hujusmodi febnbus et cruciatibus liberarentur, per annum continuum ejus cordulam accinctam portarent in ejus honorem et reve,

    ab

    cordulam

    -.ebra Tum d!ct; accinctam certo tempore


    ,

    deferre.

    voto sic facto febribus factus est.

    Quo

    miraculose lilr a
    post invocatam

    rentiam.
    dc mittendo ad
    cjus corpus

    Quo

    voto sic facto

    statim liberati fue-

    runt et sunt g. 145 Eodem anno


    Viterbio
    contratae

    dono,

    quaedam mulier nomine Fauhna, uxor Bartolomei dicti Dellabruza de


    , ,
    ,

    Ceci molendinarii et mdcli febribus aegerrime a?grotabant et pene omnium erant auxilio destitutae. ltaque una nocte Johanna prsfeta cum

    153

    Paulotia

    quredam

    Johanna
    ,

    ejusfilia,

    Sanctam,

    ad ultimum
    set
    ,

    vitaa

    S.

    Mattiae

    febrium

    malo

    in

    conspectu
    inquit

    dc pOTtundo

    per

    annum
    h

    cingit/o

    vexabatur una cum ejus sovoverunt se g-loriosae virgini Rosae portare faculam unam ad ejus sepulcrum. Quo voto facto ambo statim fuerunt et sunt liberati prout testificata est domina Tomassa Antonii Marrocchi. 146 Anno praedicto qusedam mulier Felix nominata filia quaedam Lazari de Pisis h febres continuas patiebatur, a quibus nullo hucero
    :

    morbo

    spiritum seu punctum doVmismatris summopere afflietiv

    et continuo

    pro qua mater prafata conversa ad

    qui

    Deum

    et B.

    Rosam

    adjuva me. Cui paululum obdormienti gloriosa Rosa apparuit, dicens Certa sis quia amb isto mane
    ,
    :

    gloriosa

    Rosa

    eritis

    salvae.

    (Juse ex

    somuo
    , :

    excitatte
    acsi

    sese ita
    fe-

    sanas et liberas compererunt


    bres
    ptiste

    numquam
    Catcrina
    de

    passae

    fuissent o
    .
    .

    praesente

    Ba-

    de Aretio

    p.
    p Viter- aut vota
    .-1111111111

    154
    bio
    ,

    mano
    sa?

    Anno modxli Francisca Bacchini


    contratte S.

    auxilio poterat liberari

    licet

    plurium meg-lorio-

    Petri

    febricitans
    ,

    pcr

    dicorum
    Rosae

    implorasset
    virgini

    se

    tandem vovit,
    ,

    cum
    de
    sia

    dolore

    ancarum q
    ,

    licet

    manu medicorum

    praelibatae

    portaturam

    ejus

    sanari non potuisset

    facto

    et

    visitando

    sacro corpore,

    cordulam per annum continuum , si a dictis febribus ipsam sanari contingeret. Quo voto sic facto statim adpristinam sanitatem restituta esti. 147 Anno Domini mcccclv et mense Julii, quidam Pranciscus Napuletanus * gravi febre
    ,
    ,

    faciendo
    et

    celebrari

    tamcn voto B. BoSGB Missam in ejus ecclecerae


    ,

    portando

    libram

    subito

    libe-

    ratur r.

    155
    Aug-eli

    Anno
    in

    mcdxxxiv
    Podio
    :

    Christophorus
    Viterbio,

    magistri
    S.

    in

    rjusdem

    Boccafrolle,
    ,

    de

    incotumcscvadunt.
    '

    contratae

    honorcm

    laborans
    .

    l.

    Neapolila

    nus

    facto voto g. lorioSffi virg ni Eosffi r ,. ., , hberatione promittendo visitare ejus corpus venerabile sacratum cum quadam imagine cerae,
    -j
    p

    ...

    '

    Mariae
    re

    febricitans,

    se ulterius juva-

    ejus

    illico
    Alius tacto
    similifniiicitfo,

    sanitati pristinae

    liber

    penitus

    a febribus

    pro quo quaedam ejus carnalis soror, noraine Vitorbese vovit B. Ros, dicendo Si fratrem meum ab hujnsmodi infirmitate
    ,
    :

    nen

    poterat

    restituitur.

    liberabis

    148

    Anno Domini
    ,

    mccccxliii

    Petrus

    Jennius

    per mensera integrum sacrum tuum , corpus visitabo. Quo facto , reccssit febris et
    ,

    supplc posiia
    /i

    alius eo uccin
    Cliis,

    quidam, Menici Tondi de Viterbio filius, contratae S. Leonardi a febre graviter opprimebatur loug-o tempore pro cujus liberatione oum Ang*ilella, ejus mater , ante corpus dictae Virg-inis ipsura voveret etexinde cordulam ad eum deferret; qua super ejus dorsum et personam *, statim a febribus fuit et est sanus et iiber effeetnsA, meritis ejusdem Virginis et precibus. 149 Mag-ister Simon Baptiste clavarius de Viterbio, mcdxlix per undecim menses quartanam febrem passus fuerat, et cum aliter liberari non posset devote vovendo se B. Rosae, accinxit ejus cordulam. Quo voto facto et cordula sic accincta
    :

    infirmus sanatus

    est.
    ,

    15fi Anno mcdlv mense Julii Leo quldam imncttpata Gajetanus nominc febricitans in articulo 5 8 mortis constitutus, prae fama ct miraculis Ji. RoP sae, quae audiverat ad ejus g-loriosum corpu.s visitandum accessit Iicet cuin dillicultate ct an, ,
    , , ,

    g-ustia.

    Cui humilitcr

    et devote ee

    rccommitten:

    do
    est

    vovit

    cordulam

    ejus

    portare

    quo

    facto

    liber

    penitus a febribus ad jirosperam sanitatem


    Frater
    ct
    ,

    rcductus.

    L57

    Mariottus
    ,

    mense

    Octobris

    de Viterbio , mcdliv , Ordinis Ilcreinitarum , fcbre

    Btll

    -iniijituiii

    quotidiana

    tertiana simul et
    sibi

    eodem
    ,

    tcmjiore

    puei', epota

    agua

    rpe
    -

    subito mirabiliter a dicta febre sanatus est. 150 Puer quidam nomine Berardinus , anno,

    cura aliqua aut medicino prodcsse poterat. ^Micni ctun hucia ejua floror,

    vexabatur

    nec

    rum quatuor,
    rarii
    l
    ,

    filius
    ,

    Bartholomei Francisci Calde-

    noctu
    ret

    custodirct

    inquit

    ei

    lus liberati
    l

    ut se reoommftte
    lo-

    de Viterbio contratie S. Leonardi, mcdlv, Julii quotidiana febre quam paesus fuerat per octo dies graviter infirmabatur. A Vannotia ej"us matre data est sihi ad bibenet

    B.

    Koste ct

    cum
    ejus.

    devotione bibcret aqu&m


    et

    mense

    turae

    manuum

    Qui infirmus cum ad manfccisset


    ,

    datum
    in

    sororis liaec

    aquam
    et

    ebibisset,

    continenti

    miraculosc
    t.

    sanus
    puer

    liber penitus

    dum
    est

    lotura

    manuum

    diotffl

    gloriosae Eosae, hoc

    evasit a fcbribus

    aqua

    fuerant,

    cum qua cum mag*na


    ,

    ejus

    gloriosae
    ,

    devotione

    manus quam ubi


    m.

    lotae

    168

    Anno mcdl Gabriel


    ,

    et

    filius

    Tutii

    quam luvandlt

    ebi-

    Angeli Teie
    ni
    ,

    bit, sequenti die fuit et est liberatus

    de Viterbio , contratas S. Pausticoutinuis febribus gravatus et omnium mcfuit

    sanctx
    abhi-

    manibns
    bitam,

    dicorum destitutus auxilio,

    in voto poaitufl

    per

    , ,

    MIRACULA
    470
    ExPkOCEttsi;.
    ;

    S.

    ROS.E VIBGINlb.
    teS.
    , Petri, puer duorum Itaque quas! ad ulpatiens In gruttare. febre et erat quem ejus matimum vita su* reductus cui moniales didetulit Rossa ter ad corpus B. Bosa reut mortuum hunc B. xerunt Visne ,
    :

    annorum

    infirmus

    per matrem ad B. E^sam data est sibi ad bibendum dicta aqua lotur*
    et

    quam

    primura de

    factus

    est

    liber.

    ANNOTATA.
    a Orvieto. Vide annotata

    suscitet? Ipso
    liter

    ad num.
    ,

    59,

    lit. s.

    161

    * recommendato humi- -aib.o&un*,, et sanatus c. B. Rosffi, statim puer Jo- r*r** ser Thomas maffistn mcdxlv

    tamen

    sibi

    Anno

    b lncolis Narni

    urbsvetus Umbrise in ditione


    cuiad)acet,

    hannis de Viterbio

    contratte

    S. Sisti
    ,

    cum

    an-

    summi Pontificis, a Nare fluvio nomen mutuata est.


    c Vide annotata

    norum

    esset viginti

    duorum

    et
    :

    febres

    conti-

    nuas pateretur longo tempore

    itaque

    quasi sic,

    ad num. 90. lit. s. beneficium coram delegatis (1 Qu<e hoc testata est. senti causa suo juramento
    e Forte

    in pra>-

    ab Astura

    vulgo Astora
    ,

    olxm oppi-

    cus factus erat. Quo de cujus cedens * ad monasterium B. Rosae potui dedit manibus accepta lotura et aqua eam qui post potum sanatus est filio cum devotione
    ,
    ,

    dolore mater

    afflicta

    ao-

    accessit

    dum erat Latii in Volscis strum est ditionis Ecclesix


    mana,
    f
    fr

    nunc exiguum cain Campania Ro-

    in illa hora.

    162
    ,

    Anno mcdxl, mense Augusti


    ,

    Cecilia Bu-

    >nflictati,

    in ora tittorali.

    Ita ipsa Antonia jurata asseruit. Constat ex utriusque sanati testimonio.


    ,

    ex terde Viterbio, contratae S. Justini , tii tempore long-o quam passa erat ribili febre
    arida effecta
    erat
    ,

    et

    ad nota Heirurise civitas olim suique juris resArnum fluvium potens pubtica, nunc magno Hetrurise duci paret. Ita plane ipsa Fetix Lazari, juridice interh Pisa;

    vulgo

    ctionem, in extremis constituta


    B. Rosae liberataestc?.

    extremam receperat Unprecibus tamen


    :

    163 Paulus e
    ,

    alias

    Tuscernia, de
    ,

    Viterhio

    "^
    s-

    g rogata

    asseruit.
    ,

    contratse mcdlt oppressus , ad extremum

    S. Paustini

    continuis febribus
    B. Rosae

    vitse suae

    matris de hoc beneficio testimonium.


    k Exstat utriusque
    1

    scilicet

    ac

    filii

    Per cujus matrem facto voto


    est liber.

    redactus erat. factus


    ,

    Inter testes Caldararius dicitur dem est utriusque vocis significalio

    -,

    verum
    ,

    ea-

    161
    Petri

    AnnoMDLin, mense Septembris, Nicolaus


    Ispani
    ,

    ,ta

    deducitur-

    habitatoris
    ,

    Viterbii

    puer

    duofe-

    JJJ

    que ab Itatico caldaraio, quod artificemlebetum


    significat
    .

    rum annorum
    bre
    ita

    contrat S. Ang-eli, terribili


    fuit
    ,

    oppressus

    ut

    deductus esset

    ad
    t

    pueri pater, Barihotommus Francitestati sunt. et Vannotia mater scus n Ita ambo conjuges asseruerunt. o Hoc miraculum utriusque juramento cont/nibifs acrcssit CatarinSB Baptifinnalmn rst sLv testimonium. lit. f. Porp Vide in Annotatis ad num. 78 ignoro. An forte ro quid puncta itta denotent omisit aliqnu nmanucnsis uoster, quss pr& characteris difflcultate tegere non poterat ?
    ,
    , ,

    m Hxc

    nihilum. Pro quo f ad B. Rosam recommendain continenfacto voto per matrem vit eum
    ; ,

    ti

    est sanatus.

    165

    Quaedam Menica
    ejus
    filia
    ,

    de Ameria

    et
    ,

    Pe-

    implorantes,

    regrina

    habitatrices Viterbii

    longo

    tempore incensis febribus oppressse fuerant; preh cibus tamen et meritis B. Rosae liberatae sunt h. eadempatro contratae Pelix Ciofi mcdlv 166 Anno de Viterbio, uxor Nicolai , pluri- cmante> S. Paustini, bus mensibus terribili febre gravata erat , ita
    , ,

    q Ancae vetus

    vox Latina,

    vet Italica potius

    quod de ejus
    ,

    vita

    dubitaretur satis

    per

    quam

    ooxendices
    r

    8ive

    summam coxam
    mortis

    significat.

    facto

    voto

    B.Rosae

    meritis ac precibus est sa-

    Prout ipsa asseruit.


    Articuhim

    uata.

    commode

    interpretare

    167

    Anno mcdxliii Bartholomeus


    filius i

    puer

    qui- eurmtur.
    '

    atioqui nec

    cum

    <li/fioultate

    ad SancUe corpus

    dam

    de Viterbio

    pluribus mensibus gra:

    potuisset accedere.
    t

    vissima

    febre gravatus erat

    per cujus matrem

    Utriusque de hac re testimonium in Processu

    facto voto B. Rosse, sanus efficitur.

    P
    de
    Viterbio
    Febres per

    recitatur.

    168

    Erasmus quidam Bernardi


    S.

    contratse

    Sisti

    mcdxliii

    pestilentiali
    ,

    iufirmus erat.
    ter,

    Quem
    ,

    Petrutia Fasano *
    :

    morbo ejus mate

    usumftmiculi,
    *

    alibi lustinl

    aspiciens
    et

    iuquit

    Fili

    mi

    recommitte

    CAPUT
    Alii

    X.

    Deo

    B.
    ejus

    Rosae.

    Cui
    erant

    cum
    ;

    devotione
    ,

    accinxit

    ejus cing-ulum et

    aquam

    potui dedit
    in
    illa

    cum qua
    et
    illo

    manus

    lotae

    hora

    in-

    a fcbribus curati
    ,

    ter
    ;

    votum

    stanti miraculose est liberatus k.

    vio-

    169
    lia
    ,

    Anno mcdli
    ,

    mense
    ,

    Junii

    Angela
    S.

    fi-

    et

    uqux,

    lans

    tertio

    punitus

    toties resipi-

    Menici

    de

    Viterbio

    contratae

    Leonar,

    depulss

    scens, toties sanatus.

    di gravi febre per tres menses afflicta itaque tumefacta jam erat. Pro qua Menica, ejus car-

    nalis

    soror

    B.

    Rosae
    se
    ebibit.

    humiliter

    intercessit
    ,

    et

    ejus
    Vavii

    cing-ulum
    infirraa.

    devote

    accinxit
    facto
    ,

    EodtMu mmo
    licel

    et

    aquam
    i

    Tutius quidam Ang-eli Teie a,


    dies,

    loturse praefatae
    l

    Quo

    sanana est et
    ,

    punotura b et febre gravatus per plures


    pluribus
    fuerit
    ,

    statim

    mcdicinis

    intirmitntem

    expellere
    loturaa
    ,

    170
    Filippa
    S.

    Eodem anno
    ,

    mense Octobris

    enixua

    petcus
    cbibit

    tamen

    die
    ,

    aquam
    surrexit
    esset
    et

    xxvn

    hemalnplu
    7 '''""

    manuum
    illam
    ettVrtus
    .'t

    B.

    Roscb

    virjrinis
    ,

    cum

    reverentia

    et

    postquam

    snnus

    liber

    domum
    ,

    twivit,

    cum

    in articulo

    uxor Lodovici de Viterbio contratae Johannis in coccula*, continua fehre gravata, vovendo se cordulam B. Rosae per annura portare, immediate liberatur.
    171

    /.

    ciocoia

    mortis.
    paricutotit

    160
    018
    ,

    Eodem anno
    Pranoiscua

    iu

    die Nativitatis B.

    Virgi-

    Nnrdi,

    de

    Viterbio

    contra-

    Petrus quidam , febri- 9'avUer per ejus matrem voveretur B. RoS8B de portaudo quolibet anno quamdam saccu^

    Anno ucdxxxv

    citans

    cum

    lam

    , ,

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS.


    lam
    conthmiB
    ;

    471
    lllo

    facto

    voto,

    continuis

    febribus

    sanatus

    sa virgini Rosaj
    restituta et salva
    stificatur.

    extitit.

    instanti

    fuit

    ad sanitatem El

    PtOCWMI.

    172 Anno insuper Domini mcdl, Melchior Ambrosi de Viterbio contratae S. Johannis febribus continuis quassatus, vovit se Deo et B. Rosie, ejus corpus per annura unum visitare. Quo voto
    ,
    ,

    facta.

    Idem

    dicta

    Johanna

    te-

    facto, statim

    a febribus mundatus et liber

    re-

    mansit.
    febribut afflicti,

    179 Sub aunis Domini mcdlvi et mense Septembris, cum Petrus Dominicus quidam Cecci muratoris filius, contratai S. Mariae in Podio de Viterbio loDga febre detineretur
    ,

    pi LtftfUMI

    cum

    es-

    set aetatis
    ,

    annorum quinque

    173
    sa
    ,

    Anno mcdxlix
    Viterbio
    sang-uiuis
    ,

    in

    tantum

    defecit

    Antonius Petri della ChieS.

    et est substentatus
    to

    de

    contratae

    Quirici

    quarta-

    nam febrem
    fiuxu

    pluribus mensibus est passus


    :

    cum

    s, quod nullo pacto muudi se poterat ulterius substentare. Facto tamen vo-

    ad B. Rosam,

    et

    illi

    puero

    ita aegroto

    unde ad extremum vitae susb erat jam reductus. Facto tamen voto per Paulinam, ejus uxorem ad B. Rosam sanus eva,

    da-

    bibendum aqua loturae manuum ipsius Virginis, in eadem hora puer fuit et est sanatus. Idem testificatur domina Maci ejus mater et
    ta ad
    ,
    ,

    sit.

    implorata

    Sanctx ope,

    174 Anno insuper prasdicto, quaedam Johanna AnTutii, de Viterbio, contratae S. Quirici, cum febribus continuis vexaretur cum angustia corporis
    g-eli

    Sabecta Nardi et Antonia Nardi Contesci Johannis.

    tratoe S.

    et pectoris

    facto voto de portando

    cordulam B.

    Johannes Nardi Antonii Nardi conJohannis de Viterbio filius, cum annorum esset sexdecim et per mensem gravissime
    ,

    180

    miraculost

    Rosae, sanitas restituitur.


    eique

    febricitasset,

    cum maxima
    Ioturae

    devotione
    Rosae
    ,

    et reveren-

    175 Currentibus

    insuper

    m,

    et
    ,

    mense
    de

    Julii,

    annis Domini mcdv mulier quaedam nomine


    ,

    tia se

    vovit praefatae

    virg-ini

    et

    ad

    eum
    ,

    delata

    aqua

    manuum

    ipsius et ebibita

    Maria

    patribus

    Leodii
    ,

    dum

    peregrinans

    esset in partibus Italiss


    contig-it sibi,

    in civitate Ferrariae

    quod maximo febris ardore detineretur pluribus diebus. A qua cum cuperet liberari, ut ejus peregrinationem exequeretur
    ;

    miraculose in eodem puncto sanatus est. Itaque tunc ex ictu oculi in morem balistae vitam t cmittentis, ita febris penitus ab eo recessit. Istud testificata est Sabectaejus mater et Maji Cecci muratoris.

    de-

    votissime
    et
    *
    l.

    sese

    recommendavit omnipotenti
    Viterbio
    ,

    Deo
    sa-

    181

    Anno

    insuper Domini

    mcdxlui
    ,

    Lodo-

    tt

    subito

    B.

    Rosse de

    vovens

    se

    ejus

    vicus,

    Johannis
    in

    limina

    lumina * visitaturam si contingeprecibus et meritis e tanta febrium angustia liberari. Quo voto sic emisso, statim paululum obdormivit a quo somno inde expergecri corporis
    ,

    annorura,
    fabricitans
    ulterius

    trium per duos continuos menses gravissime


    aetatis
    ,

    Pastoratii filius

    ret suis

    tantum erat debilitatus

    ut vix

    facta, sensit,

    se ita

    mundam
    praefatae

    et

    Hberam

    a dictis

    quovis pacto substinere ; et sic omnium videbatur destitutus auxilio. Facto tamen voto per Bartoloraeam , ejus matrem , ad
    se

    posset

    febribus, acsi

    febrium nihil

    umquam
    B.

    habuisset,
    Rosae.

    B.

    Rosam,

    et

    aqua
    illa

    dictae

    loturse

    in

    precibus

    et

    meritis

    virg*inis

    titate ebibita,

    vix

    deglutita, illico

    parva quanpuer sa-

    Quae quidem Maria, cum ejus voti exsolvendi gratia venisset Viterbium die tertiadecima mensis Octobris mcdlvi retulit et attestata est
    , , ,

    natus
    nis.

    est. Id testificat sunt Bartholoraea, ejus mater, et Petrutia Cartulere , contrataB S. Johan-

    prout supra praesentia Antonii de Renutio Jacobi Eg-idii Nocentii Andreoe Capati et Petri Dominici civium et habitatorum Viterbii
    sibi

    dictum miraculum descriptum est in


    ,

    contig*isse

    182 Domina Petrutia Cartulere

    contratte

    S.

    Ctmiecuti.
    '

    quod ut in
    est.
    variis ootis,

    scriptis redig-eretur,

    plurimum depacta

    17fi

    Anno insuper Domini mcdlv, Marcus Marci

    deBustis,

    cum

    ing^entissimis febribus quassaretur,

    sub mcdxlvii intolerabili febre * detenta esset per mensem, in tantam dcvenit debilitatem et angustiam, ut nec pes, nec manus, nec quodvis aliud ejus membrura suum satis officium possent exercere. Facto tamen voto ad R. Rosam, non sine lacrymarum abundantia, et cum maxima devotione ad sanitatem pristinam est

    Johannis

    supptc

    cum

    nec aliande expectaret prassidium,

    cum

    singula

    restituta

    Idem

    ipsa Petrutia affirraat et Bartholo-

    pie
    tis,

    nuncnpa
    V

    omnia esseut jam experta, venerabilis mulier, domina Ang'ela, ejus materna avia, illum B. virg-ini Rosse commeDdavit. Quo voto emisso, immediate febrisa dicto Marco recessit etjuvavit o, ei successit sanitas. Id attestatur domina Ang^ela, ejus avia et idem Marcus. 177 Reverendus pater, dominus Amicus Aquilanus p,

    mea

    Pastoratii.
    ,

    F
    Mutii de Tuscunella u,
    ,

    1S3 Julianus quidam


    nis,

    l>iuturni$
    />/ i!>n*,

    vulg"ariter dictus Delloriolo

    contrata;

    S.

    Simeo-

    per

    de Viterbio, cuin sub mcdxxxvii, fobricitas- BtnitBwn de giUando funiset per tresdecim menses, vel circa, et postquam tntlo 'iifiini. mortalia vidit tentamenta nihil, nihil artes posse liberatnn,

    medentiura

    auxiliura caeleste petens

    dum

    esset patrimonii gfubernator, gravi

    votione et revereutia
    praefatae virgini

    cum dcvovendo, se comracndavit


    ,

    * l-

    inliimatus

    febre et incensa infirmitatus * est mcdxlii, et


    in lecto febricitans per

    cum

    Rosae,

    ut,

    si

    a tanta febris an-

    mensem jacuisset

    et ultra,

    grustia liberaretur, cingfulo

    seu cordone,

    cum quo

    commendavit omnipotenti Deo et praefatae Rosae virgini, offerens illi certum votum, si sanitas sibi restitueretur. Quibus emissis precibus et voto, illico sine mora e lecto surrexit sanus, praesente Petrutio Bussis^idem asserente, et Johanne de Calabria et ejus pene universa fasese devotissime
    milia.
    tanitutem

    ejus sacrura corpustactura fuisset, se accincturum.

    Quo voto
    vendi

    facto,
    ,

    et

    liber redditus, voti sui exol-

    dictum ciugrulum per tres menses portavit Quibus tribus elapsis mcnsibus, diNon feram ulterius dictum cing-uluin; xit uxori cura jam liber sim factus quasi in vilipendium
    gratia
    :

    Domini mcdxl, cum Johan178 contratae S. na qusedam Antonii Allexii uxor quinque mensibus quasi continua febre Sixti vexata esset, nec quovis alio pacto ab juvando r ex humano praesidio medicorum illam a se abdi-

    Sub annis
    ,

    contemptum dictae B. Rosa;. Qnibtis verbis dictis et amoto a se cing"ulo, illico febris ipsum
    et

    sic

    ar-

    tissime ag-gressa est.


    184.

    Clarescente
    capitis

    postmodum jam
    febre

    die

    dolore

    ac

    angustians

    Julianus

    gravi votum Manel iln um vio:

    et

    care posset aut expellere

    cum
    :

    de ea expellenfacto voto g-lorio-

    da pluries

    fecisset

    periculum

    idem se iterum dicto cing-ulo devote aecinxit quo facto, illico febris recessit, et ad sanitatera pristinam rediit. Quod quidem cing^ulum cum per
    quatuor

    lan, infebrim
    rtinctdit, ob-

    tervant, denuo

    tanatur

    MIRACULA
    472
    tx
    PnOCESSL'.

    ROS^

    VIRGINIS.
    incolis,

    Ztuor olios menses detulisset um sccum irascens immemor d


    sibi

    sine febre
    salutis

    una

    dudum

    re.titut*,

    po.tpo.ito honore dict*

    pMhto eum impetum

    cingulo a sc abdicato,
    fecit et artissime

    .terum

    V*pB febns m
    erro-

    urbs Italim, inditione Eccle- D Ferrariensis caput si*, ducatus evanuit, aut oMendosa voxest: cui substitue

    n Ferrara

    magiseumpreme-

    TA^uTiffmnlus
    IV Aquilanus

    anno 1481

    ab Eugenio
    ;

    Julianus prafatus et bat. Eediens itcrum ad se praifato cincontentus, se iterum ris prasteriti male iterum statim meru.t propter quod frulo accinxit
    :

    vero 1430 Patrimonio purpuratos Patres cooptainde a Paulo II inter


    fj/C

    anno est episcopics declaraius prsefectus, ac derector

    1 i

    Y\o r*ii*i

    tcrtio violant, tcrlio acriut

    menses

    fcbricitat ;
    *

    tupplc curn

    sanitatemdeveni.se, existunans, se in vivaciorcm cetero non lioae virginis dc e auxilio dicUe B. einpxojecit non ne Nec iracundc d.cendo contumeliose et

    per quinque alio. 1S5 Quod quidcm cingulum * dctulisset, et adverten. secum continuo

    sic ille testatus est q Inter cetera cum annis elapsis vel circa decim
    ,

    Jam qumreverendus

    ZE gulum,
    prolatis,

    -cu^etum
    : j

    Patnmonn ffuepiscopus Aquilanus , tunc per mensera febre tuno Uboraret bernator, ffravi eodem instenti facto voto B. Roste, in vel circa
    pater,
    ,

    convaluit.
    r

    facerc poter , qnod virgoMaria, nec B. Rosa nec illud meindigeam dicto cimjttlo ulterius vcrbis Vtt ab eo cum ulterius feram. Quibus magis febr.s eum tcrribilius et fjravius
    inva.it, in

    Vitiosam locutionemsic explico-. remedia petita pacto febrem excutere posset per

    Nec quoquam

    mos

    dolorem poterat subeju. ardores et capitis


    \d Be

    tantum, quod nullo pacto

    incensissi-

    ex humano prsesidio etc. devenerat, in tantam imbecilhtatem s Id est quibus vitam eo usque susientaut medicamenta
    7

    verat, nihil ultra proficerent. hsec comparatio. t Obscura plane est

    Clanor
    :

    stincre.

    B
    tandctnfucti

    pwnitentdenuo
    nuiiitnti rrnti-

    et pmnitentiam commlserat, male eontentus, , U1J humilitate genufleL-re intendene, cura sumina
    ,

    is,i

    bsum

    tandein rediens, et errorum,

    poni pro vitta (prout erit, si dicamus, vitam hic suo testatur Cangius, se repensse ) in Glossario nervo. Tum autem scnsus
    ;

    xus, se

    tuiittr.

    '

    foric IDUOri
    litei

    forlcim-

    riiiin|ui

    iterum et tertium ffloriosa Virg-o glonosa, cum n bt reeommendavit. Quae gremmin ad eam supplicanti salutis nulli devote Uuangelmm ubiotaadlt, et misericordias*juxta pcenitenti poena remitcumque oenties peccanti et inveniendo, ipsum ad prititur, iterum sibi ffratiam totiens exaudiri mam valetudinem reduxit, et sic commendavit. meritusest, quotiens illi sc devote Julianus, Rosa ejus uxor, idera Id testiflcatus est Gufflielmi et uxor domina Margarita Jonannis

    wgini Ros

    vittamverosumipro nervus balisLv tensus, erit, quod quemadmodum


    febris attractusque, velocissime remittitur, ita subito deseruerit. febricitantem Tuscania, olim urbs ampta et dives, at sespius

    oppidum in divastata, nunc parvum est lialise etprovincia Patrimonii, ad Mariione Ecclesise in thamfluvium, 15 milliaribus Viterbio distans
    occasum hybernum.
    de quadruplici hoc beneficio, trivotipoena, extani in Processu testinaque violati monia a citatis personis jurejurando confir-

    w Perampla

    Brachc w.

    maia.

    AWOTATA.
    ejus a Della Teia in scripto
    tur.

    testimonio voca-

    CAPUT
    Aliis

    XI.

    b Forte

    pleuritis

    dasignatur

    Puntura enim lta-

    T,

    lis etiam pleuritidem significat. pueri mater. At mxo Ita testata est prmfati

    febricitantibus

    subvenit, dolori-

    rati satis nequeo,

    ipsiuspueritestimoniuminPrO'
    .

    cessum relatum esse


    1

    nam

    si

    anno 450 duorum

    bus

    capitis aliisque malis medetur,

    consequens fit, ut tantu est, novennis dum~ 157, tjuo processus institutus testari et quomodo novennis puer taxat esset qum bimulo sibi accidcrant? Unde ws,

    xidoannorum
    .

    fuerit,

    maleficia arcet.

    potuit
    ,/,.

    suspicor, Francisci

    ictatemnon recte hic


    Cseciliee

    as-

    Paulina
    set, facto

    sit/itxri.

    r Mattinei Lucae, contratse S. Mattei, de Viterbio, cum per mensem graviter febncitas&

    d
    .

    Constat

    ex ejusdem

    jundico

    re-

    voto ad B. Rosam, in eodem

    momento

    sa-

    Onso,
    q
    f

    nata est. Ita testificata pst dictadomina Paulinaet

    Hujus, ejusdemquB genitricis testimonio rei veritas conflrmata est. hunc fere sensum habet f Obscura periodus
    :

    Quam
    lum g
    li
    i

    ol

    rem mater futovoto commendavit


    t

    il-

    /.'.

    Rosm,
    piscop

    et

    mom

    sanatus est.
    r

    Lodovica Michaelis Palotii a. a 188 Domina Magdalena Mag-istri Nicolai medici, opemSanctx de Monte Plascone b, mcdl graviter febricitans, in u , tantum, quod in tisicam c devenerat, quara primum se vovit P. Rosse prsefatre, sanata est a dicta febre.
    Id teatificatur dicta doraina

    Anirri:)

    S6U

    Vnn'li;i, i'rhs

    mbri v
    (

    antiquissi-

    tlis in

    ditione Ecclesias.

    Anjrela, ejus mater,


    ror.

    et

    Magdalena et domina domina Jacoba, ejus so,

    Consonat utraque in suis juratis responsis. Patris,seu matris t nomen amanuensis noster puto, nuia characteres legere non prsetermisit
    ;

    poteratt

    ssum

    post

    vocem

    fi-

    1S0 Domina Catarina Georgii tubatoris cum mcdl, vel circa, febribus continuis angustiaretur per duos continuos menses, devote se recommittens, et

    per vota

    \\u> *}><>?!"?>'>

    vovendo B. Rosae virgini


    est

    k lu-m uterque attestatus est, Sensus est Quo facto, infirma sanata

    diate absque
    est, et

    sanitati

    praefataB, immemora aliqua convaluit et pristinse restituta. Id dicta domina Caterina

    quidem siatim. m Hic annus mendosc positus est pro ucdlv nam infra dicitur votum suum exsolvisse anno
    :

    testificatur.

    190

    Domina Ceccha Vanni


    ,

    parrochise

    S.

    imptorantibm

    Justini, gravi febre laboranti per quatuor


    ses continuos

    men,

    ejusdem seculi

    evi.

    una cum quodam ejus

    filio

    duo-

    rum

    DIE QUAKTA SEPTEMBIUS.


    rum annorum quem
    ,

    473
    Si

    iu tisicum devenisse, medici

    sam
    tur
    ,

    dicens

    vera

    asserebant, facto voto de portando cingulum dictie


    B. Ros, etilloutriqueipsorum accincto, miraculose absque aliquo temporis intervallo, et matri et filio,
    ita aegrotantibus, sanitas pristina restituitur
    ;

    sunt, qute de te narran- El


    in

    PROCEVI'.

    tuam potentiam ostende


    ;

    me

    pauperriraa

    alienigena

    et si

    me

    ab infirmitate hac liberabis,


    et tibi

    cum

    sacrum corpus tuum visitabo, ceream offeram. Quo voto sic


    stanti sana surrexit.

    eodem

    facto,

    instanti

    quam primum puer aquam

    imaginem eodem in-

    loturse

    dictse praefata; Virg-inis beatte ebibit, pueri febris

    199

    Quiedam
    ,

    Prancig;cna
    I

    mulier
    et

    cessavit. Id testificatur dicta

    domina Ceccba

    ejus

    cum Romam
    accederet

    indulg-entite

    mater.
    mirabilitei

    mcdxlix et pedum devotionis gratia mala,


    l

    uxor Cag-noni , cum videret ejus tilium gravi febre anhelantem ad mortem, illum vovit B. virg-ini Kosae. Voto sic facto , febris illico cessavit , et puer sanatus est. Id testificata est dicta domiua Jacoba, ejus ma191
    ,

    Domina Jacoba

    tantum
    suis

    est

    propter longi itineris asperitatem in pedibus conquassata et fatig-ata, ut,


    officiuin

    pedibus eorum
    ,

    faccre

    deneg-anti-

    bus

    cum
    ducta

    auxilio
    sit

    duorum virorum cum


    ,

    brac-

    chiis

    quam primum
    lavit.

    ter.
    succtirrtt

    ad ecclesiam B. Roseb cui se vovit sauata est et libera ambu,

    192
    lini
    cl
    ,

    Puer quidam
    contratas
    S.

    filius

    Bartolomei
    ,

    Rosso-

    Simeonis

    g-ravissima febre

    baccalaureus

    laborans, delatus per ejus g-enitricem ad corpus B. virg-iuis Rosse , et illli accincto cing-ulo ejusdem Beata? per quamdam dominam Mag-dalenam,
    illius

    quidam Kampa dicecesis , ab adolescentia cum dolorem capitis bis in ebdoma da pateretur ut Komam accederet anno Jubi lei mcdl , visitans corpus B. Rosaj Viterbii evir

    200 Venerabilis
    ,

    Gabriel

    cjwdem
    cessionc
    cessant.

    intcr

    Gorindicensis

    monasterii monialem, a tanta febre ad sanitatem eadem hora et momento est restitutus.

    jus miracula audiens


    offerre

    vovit

    se

    dictaj
    si

    B.

    Rosa;

    caput cereum
    dolore
    ,

    cum

    Missa,

    Idem
    uxor.
    ct

    ab infirmi-

    testificatur

    Bartolomeus praefatus

    et

    ejus

    tate

    et

    hujusmodi
    de

    liberatur.

    Quo

    vo-

    to sic facto

    numquam
    ,

    subito

    nomine Philippa Johannis, gravissima febre ac punctura e anhelaret per plurimos dies, quam prise devote vovit et commendavit B. Rosse vir,

    193

    Cum

    cetero dicto dolore

    qusedam mulier
    S.

    gravatus est

    Lodovici, contratse

    jus scripturam

    ut attestatur idem Gabriel per ecum pluribus testibus videlicet


    ,

    mum

    gini, convaluit statim et sanata est. Idem testificata est dicta domina Philippa et Pereg;rina Sanctori,

    Johanne canonico et pncposito Valentino Bartolomeo Thog-oretho diu;eesis Cartag-inensis, Petro presbytero de Alamannia, SalLodovico
    , .

    viericensis

    dicecesis

    et

    Domno

    Antonio de Be-

    contratEe S. Blasii.
    194-

    lang-iis, rectore

    ecclesise S. Audreffi, dioecesis ParPr.iijuanti ex

    Pelofacti,

    Mulier quasdam insuper, nomine Caterina cum haberet tilium quemdam octo auuo-

    manensis.
    201 Cum quuBdam, nomine Constantia, uxor Mascini, contratjje S. Marci, de Viterbio, mcim.v et mense Maii, domi subb uua dierum veg-eti n
    divoluto in
    rorfius

    rum, per mensem gravi et incensa febre aeg-rotautem et anhelautem eodem instanti facto voto ad B. Ko,

    suum

    '

    hijc

    pro

    tlolto ficricli-

    sam de *
    filius

    ejus salute, noctu, prout vovit, sanatus est


    ;

    a dicta febre

    quia

    illico

    sanatus

    est, ut dicta

    Cateriua est testificata.


    Capitis

    195 Item currentibus annis Domini mcdxlviii , quidam Ang-elus Johannis de Ameria f} incenso
    capitis dolore afflictus, ita

    erat

    desperatum

    cum

    quod de ejus vita jam nullum sibi medicorum


    ,

    cuidam, vino plenae, et onustae, ue caderet, sese oppoueret, dubitans *, nc vir ejus in cam scviret, si cecidisset, illam ad suum locuiu pristinum rcduxit , Hcet cum maxiraa anxietate corporis et ang-ustia cuin tota vegxs jara csset supra se. Quo factum est, ut dies quinque contiiiuos in,

    tomti subvenit.
    '
    i
    .

    8,

    mctuona

    censissimos dolores substineret,


    taretursatis. lraplorato

    remedium aut medicina prodesse posset devotissime mentem suam elevans ad omuipotentem Deura et B. Rosam ejus patrocinium pro libe,

    iu tantum, quod de ejus partu abortivo emitteudo et vita dubi-

    tamcn

    auxilio B. Kosa3, qiue

    nulli g'rcraium claudit, statim estsanitati pristinsa

    ratione

    invocavit
    visitare

    voveus

    se

    ejus

    venerabile
    cereo.

    restituta ipsa. Id testiflcatur Joliannes Petri Parmffi,

    corpus
    voto

    cum quodam
    ,

    capite

    Quo
    Rosae

    Petrutius Domiuici etPetrufl Antouii Johannis, coutrata^S. Marci.

    sic

    facto

    ejusdera

    g-loriosaa

    beatas

    meritis fuit et est liber et ad pristinam sanitutem


    restitutus.
    tlolores.

    19G

    Anno mcdli Antonius quidam

    alias di-

    202 Quidam Kubeus Bonus Viterbiunsis, cum doloribus yliorum ultra modum essel oppressus, ncc mcdici eum possrnt juvare quovis pacto

    F
    t.nlrntm Ciu''"
    cit
    ;

    eompu-

    ctus Cento in mezzo, de Viterbio, contratseS. Luca?,

    aut mediciuaj
    sibi

    auxilio

    acciucto ciug'ulo

    B.
    I
    .

    dolore capitis g-ravissime afflictabatur


    ejus

    qui

    cum

    Kosa3,

    tradito

    Kosam, ut pro ejus salute intercedere dig'naretur ad omnipoteutem


    convertisset ad B.

    mentem

    infinni u\orciu,

    pcr Kosam ejusdem Rubei paulo * iude post, spatio libetcsti-

    I'

    |>

    ratus est, et dolor successit * in totum. Lta


    ficatus est

    Deum, voveudo, se ad ejus ecclesiam portaturum caput quoddam cereum, in continenti facto
    voto, liberatus fuit.
    aliique crttcitttus.

    Kubeus pra:fatus

    et

    domina Uosa sumtihfiritt fu-

    pra dicta. 203 Cum mulier quaedam dc Viterbio, contrata; noctu cxcitata adverteret
    ni
    ,

    Constantia

    M.i

    oi

    tjat.

    197
    chi

    Quidam
    de
    Castro

    iufans

    sex

    annorum
    filius
    ,

    nomme
    Sac,

    Ang-ilellus Cidolfi
    ,

    Aug"usti Aug-eli Samutii

    Pabriee g,
    et

    sub

    mcdlv

    doloribus ita afllig-ebatur per quatuor dies, quod

    nec lac ebibere aut maQuem postquara Jacoba vovit B. Rosse deferre ad ejus ecejus mater clesiam et cum eo visitare ejus beatum corpus
    coutinuo plorabat
    ,

    Narci, a somno phantasma quoddam quem secum iu lcctu jacentcra super puerum retinebat et prffl phantasmatis timore in modum gattu; o, loqui non posset, cum puerum
    S.
    ,
    ,

    millas sug'ere poterat.


    ,

    g-utture artissime viderctur constringvrc, invocato auxilio ac prajsidio g^Ioriosai virg*inis Rosae , aufugit phantasma , nec ultcrius appuruit
    in et

    fafl

    uj

    subito factus est liber. 198 Anno mcdliii Ag-nes qusedam

    pucr sine nocumento remausit

    ac

    pcriculo,
    dicta

    Ilerrigi

    de

    licet

    paululum
    mater.

    resipuerit.

    Idcm

    tcstilicatur

    Alamannia
    liter

    alta h, doloribus flancorum i terribi,

    ejus

    oppressa

    et

    erat

    Viterbii

    nec

    audebat
    ,

    dictam ejus infirmitatera

    cum

    aliquo conferre

    cum

    esset forensis k,

    devote recurrit ad B. Ro-

    AXXOTATA.

    474
    Ex
    Procsssl'

    MIRACULA
    ANNOTATA.

    S.

    ROS^

    VIRGINIS.

    in monasterio sua monialibus, commorantibus oibi BuppUoiter poposoit pra dicts ecclesi^ Quo viso et humihter venerato, retu,

    *%
    Satlclx nutlcu ,

    ostendi.
    lit

    a Eccstant

    earum testimonia in Processu.


    ,

    b Mons-Flasconis

    indigenis Monte-Fiascone,

    urbsparva Hetrurise, inprovincia Patrimonn. appetlatur. Alio etiam nomine Mons Physcon
    c Id estphthisimcontraxerat.

    Deducta esthaec

    vox ab

    Italico tisica.

    dixit, testimod In suo, quodde hoc miraculo unus ex dominis Prioribus civitatts nio dicitur

    Viterbiensis.
    e Vide dicta in Annotatis

    ad Caput pr&cedens

    monialibus ibidem existentibus totam senem P at,etRomm autem post narratio- rwwnui, voti, visionis pr^fatse. Immediate coram astantibus moniali- P nem visionis prasdictae quod, si de bus illis dictus electus emisit votum, suameritis B. Rosae reportaret intentum, causa perenmter rosam auream ad monasterium ipsum voto hospitium est redestiuaret: et emisso statim autem post suum de versus. Mira res veniens, monasterio recessum nunptius de curia litteras, quod deberet pro deferens

    "^

    sibi

    occurrit,

    lib.h.
    txt. g. fConsule Annotata Capitis preecedenUs Italiee in Patrimomo, g Fabrica, urbs parva quancircitcr milliaribus Viterbio dissita,

    refesua causa ad Urbem reverti. Qui gratias Deo rensetvirgini sacrae Rosae, sumpta refectione, per autem coiter, quo venerat, remeavit. Constitutus humiliter cauram summo Pontifice , exposuit

    decem

    tum apparet ex tabulis F. de Wit. estque ea b Germaniam superiorem intelligit, magis ad meridiem extenQermanise pars, qum
    ditur, uti Inferior itla dicitur, quee

    magis vergit

    sam suam; ut explicata *, statim fuit in archiepiscopum confirmatus. Qui Viterbium veniens, duas rosas secum retulit, unam de puro auro, aliam de argento quas ambas cum muita devotione et gra:

    suppleo&x

    ad septentrionem.
    laterum seu iliorum. Porro vox flanci seu deducta hic videtur ab Italica i fianci latera
    i

    tiarum actione virgini Rosae obtulit et spopondit, auream rosam perenniter mittere ; quod et fecit

    Id

    est

    dum
    3

    vixit c

    cessante

    postmodum
    vir

    vita, quievit tri-

    butum.

    K
    Theutonicus,

    ilia

    Latine.

    Quidam autem
    devotus,
    visitavit.

    Idem quod extranea. Instante scilicet jubileeo a Nicolao Vindicto, ut vidimus supra in Annotatis ad num. 23,
    k
    1

    Rosae

    ob devotionis

    causam

    virginis MomalieemL ejus cor- umwcro


    ,

    pus

    Quo

    visitato

    et debite

    venerato

    ^.^.
    \. e

    affatus

    lit.

    m.
    ,

    Vitiosus plane hic locus videtur circa finem vox Salviericensis et Parmanensis neque operse pretium videtur in heec loca mul:

    uti et

    monialem illam, cui commissa erat si custodiendi sacrum corpus; dixitque ei cura unam * ex unguibus digitorum manus hujus Virginis dederis mihi, tantam tibi pecuniam dabo illa autem pecumae dono allecta unam de unest
    :
    :

    vendit

    facti pmiiten,

    *l unura

    tis

    inquirere.
    Vff-cs dolii

    n
    o

    genus
    :

    guibus
    est.

    digitorum

    manus d
    illi

    Virginis

    violenter

    <t

    Varba heec
    -.

    in

    modum

    gattae,

    ma refer

    est

    auiem gatta

    Itatis

    ad phantasLatine fetis ve:

    evulsit et Theutonico

    dedit.

    Qui pecunia pa-

    cta exhibita, scepit


    in
    ,

    reor, ne mulier hsec somniaverit.

    unguem cum devotione magna sueam in raundissimo loco reconditam Alamanciam transportavit e. Monialis autem
    et

    praedicta
    misit,

    cernens, quia

    sacrilegium,

    quod com-

    APPENDIX
    Alia

    bono modo tegi non poterat, pro eo quod ex digito exunguato patenter quaedam difformitas

    refultaret, ccepit cogitatiouibus variis

    quwdam miracula
    subnexa

    Vitce secundce

    a.

    c
    /'.'/rvdtS
    III

    Qnidam
    BUffi

    clcricus
    ftlit

    ultramontanus b
    electus
    et
    :

    in

    arcliie-

    archiepiico-

    pisropura

    qui

    rccepto
    electione

    decre,

    iterum excruciari. 4 Considerabat forefactum g esse enorme, et de forefaeto in brevi sibi dispendium imminere. Quid faeiat nescit semper per devia currens ,t errans, et errando vuluus dolons alebat. videns autem, quod omne humanum subsidium sibi deficeret recursus habuit ad patrocinium illius
    , ,
    i

    impiorataSanct*ope,v,ng,tn "
    ,i,a ' t0

    11

    iirodigtose

    r estitutumde-

    prehendit.

    jmm

    ronfii

    mif to

    electionis

    aeceptata

    pro

    quam

    laeserat,

    videlicet

    ad virginem

    Rosam

    tttntvm obtiltC-

    sui pressulatus contirmatione ad

    Romanam
    ,

    curiaui

    re "'"i vafoni,
    /-

    cujus pedes se sponte prostravit,

    cum

    ad ^ lacrymis
    ;

    properavit. Cui protinus aBinuli obstiterunt, contra


    tes

    eum

    de BU8 eleotione jurgantes suas


    tti
    i

    opponcnc\
    re

    artioulos, et ad rationcs suas libcllos et ex-

    recognosceudo humiliter culpam suam , promittendo nihilominus, quod numquam in posterum talia vel similia facere attentaret. Et surgens ab
    imploratioue suffragii, respexit amaro animo
    facie
    et

    oepUones
    proro^ata

    plurimas oflerentes,

    Qua
    :

    oausa ad plures annos

    propter

    verecunda manum, quam sua avaritia de:

    quam
    i-uria

    dilationem oportuit, dietum clericuui in contrahere; et nihilominus in suraptUB consumere quicquid pecunire secura tulerat; et sic de Roma quapropter faotua est pauper et Roinana curia taraquam desperatus rccessit.

    turpaverat

    et vidit

    unguem

    in proprio digito re-

    moram

    novatam, aliis quidem unguibus tendentibus ad nigredinem, illa sola albedine renitente h. Ad quod miraculum mouialis illa stupefacta pariter
    et conterrita,

    deposita verecundia,

    ,..

    fnirns aulem Yiterbium, hospitatus est ibi et cum in stratu * suo de nocte quicscerct, cogitntionibus plurimis fatigatus, OO&pit paululum dor\
    :

    abbatissae et
    se habuerat,

    monialibus

    aliis

    rcm gestam, prout


    i.

    fideliter revelavit

    Haec ego, que k

    superiora abbatissa
    S. liosa cotu-

    descripsi, oculata fide recolo

    I. frni

    ilii

    lu ipso autem somuo revelatum fuerit quod recommeudaret eausam suam Deo et virgini saorfiB Rosaa, et votum emitteret de honore aliquo propter Deum impendendo si

    me

    vidisse.

    mitare.
    *,

    Alio

    quoque tempore,
    nobili

    existente

    sibi

    cum quadam
    mine
    Rosae,

    Maria,
    propter

    domina de Viterbio, uosummitas campanilis ecclesiae S.

    manet monia-

    U&de imminenti turrU


    >

    consequeretur sure electionis confirmationem. 2 Qui consurgeus a sorano taliquc articulo

    disjunctionem ad invicem suprapositorum lapidum, minabatur ruinam. Erat au-

    uniti

    monitus,

    illioo,

    Rosas perrexit et

    ad ecclesiam S. corpus ejusdem sacrte Virginis


    faeto,

    mane

    tem tanta illorum lapidum apertura, quod, si more solito campanae fuissent pulsatae, absque
    dubio

    periculum

    effecissent.

    Rosa autem virgo


    sanctissima

    DIE QUARTA SEPrEMBIUS.

    475

    A
    *
    t.

    cnidnm

    ex casu lapidum imminere dispendium, apparuit cuiquam * honestse dominae nomine Clarcp, moniali cui in altum protenso bracchio summitatem campanilis ostendebat dicens Nonne tu vides, lapides illos casuros in
    ,
    : :

    sanctissima cernens

    regra mulier pristinre redditur sanitati p. Pkogmt. '' 9 Alio quoque tempore puer quidam, nomine Menicus, cum suis sodalibus iuvenculis Iuden- ''""' laj"u
    '

    &

    do,

    caput

    ...

    sibi

    et

    omnia membra

    membraconttitue,

    lta

    conquassa-

    appa-

    brevi

    attende,

    attende

    ct

    perspicue prospice

    verat, ut vix. supervicturus crederetur in cra- rithmepw stinum. Cujus interitum parentes tegre ferentes, ****ci*r*ti-

    quod

    cito ruerent.

    nialis preefata

    Surgens autem a somno mosecessit ad locum, unde dictum


    intueri
    :

    pro eo,quod unicus erat eis, ipsum cum multis precibus et lacrymis recommendaverunt B. virgini
    Rosse et ecce nocte insequuta B. Rosa appavuit parentibus pueri, dicens Pvoptev fidem vestram
    : :

    )"'""" "'""'"

    campanile
    sibi

    poterat

    et respiciens

    vidit,

    lapides ilios a
    visio

    compage
    ;

    parietis
    et

    semotos, sicut

    Crcus post

    factumde
    Sanctx sacello
    ,,

    votum vitum
    recipit

    advocans abbatissam et alias quasdam Sorores, retulit eis visionem prcedictam et una cum eis accessit ad locum, simul pariter viderunt lapides ab invicem et separatos ad casum. Abbatissa vero statim fecit remedium per artifices adhiberi et sic meritis virginis Rosae periculum personarum et rerum dispendium evaserunt. 6 Quodam namque tempore cum quidam Teutonicus in partibus suis valde famosus et dives, apud Venetias se ageret, casu accidente, , - uorum luminum ammisit visum. Cumque magnam substantiam consumpsisset in medicis, nec adipisci valeret, quod anxie quserebat scilicet ut liberaretur a csecitate, unde reddebatur valde
    ;
    ,
    .

    demonstrabat

    et

    devotionem
    est

    quam
    vobis,

    habuistis

    in

    me,
    quia

    ecce
    filiua

    prsestitum
    iilium,

    quod

    petistis,

    vester sanus factus est. Evigilantes autem mane,

    quem
    sic

    cvedebant

    tvadere

    sepulturae,

    in-

    venerunt
    sensisset.

    sanum,
    etiam

    acsi nil penitus

    mali ante

    10

    Testatur

    de

    miraculis S. Rosce lo- Drmoneee


    ;

    quens vulgariter de vevo fama, quod cura duo rtw&wtner""" dcemonia in bina corpova hominum separatim ,mj intrassent, quatiebant ea contumelioso languore
    sine requie aliquali.
    sanctitatis

    Quorum

    parentes,

    memoves

    virginis Rosse, eos ut furibundos liu- ^ fantes *, ligatos oatenis, ad sacrarium miraculosi lympiianiea covporis
    et

    Rosse

    sanctaa transire fecerunt

    invitos,
    prae

    eidem corpori devote supplicationibus *


    parentibus
    et
    ,

    J.aupplieaii

    tristis
    13.

    subito

    venit

    ei

    in

    mentem,
    et

    qualiter

    fatorum

    pro

    liberatione hujusraodi

    l,l "' s

    Rosa

    ab
    quia

    Alamannis
    in

    colitur

    habetur in
    referentibus

    orationibus

    cum

    votis, virtute

    omnipotcntis

    reverentia
    dieitur,

    magna,

    pro eo, quod a

    partibus

    illis

    operatur multa

    qua poterat, ei , quod faceret in terra sua cappellam ad honorem ipsius,


    miracula. Cui Virgini
    devotione
    si

    cum
    ,

    se tota,

    recommendavet

    promittens

    eum

    a csecitate liberaret
    erat,

    statim hiis peractis,


    et

    qui
    i

    caeeus

    lumen

    recepit,

    in

    laudem

    cuptivus,

    tmplorato ejut
    auxilto mira
    '

    omnipotentis Dei et B. virginis Rosse prorupit l. 7 Alio quippe tempore nobilis quidam de Narn0 mine Juvenalis Antonii , dum in turri uea
    dictse civitatis

    Dei et meritis gloriosse virginis Rosa^, statim dictos daemones ut nigros scardavones q emiscre per ora, et liberati omnino laudem Deoet Virgini dedere devote. 11 De infantia vix perfectus r pucr quidara pevagrando loca in mature de alto sita prosiluit r iin tevras qua causa puevi reheto eovum propno loco descendevunt, adeo quod quasi vitsa sortein delinquere cog-ebatur s. Parentcs autem pluriinum
    ,
    ,

    '/

    Vnn-vxtuptu
    ,{,
    ''
    :

    "" r""'<-

    taussubito mnvaletcii
    ,

    culoseliberatur.

    carceratus detineretur,

    et

    cum

    eo

    duo alii, seilicet Reveratius et Peregrinus ; ipse Juvenalis, qui pluribus annis fuerat officialis Viterbii, et noverat virtutem S Rosee virginis, ei se

    semetipsos anxii medicaminum supradicto juvamine t ad spiritualia decurrere, voventes se pro liberatione pueri sandiligentes
    filios

    plus

    quam

    ctitatibus

    sacr Rosce

    votis

    namque

    peractia

    virginis Eosae meritis ad pristinam puer illico rcdiit

    cum multa

    fiducia

    recommendavit

    in ipsa custodia.

    sanitatem.

    Cui apparens Famula Dei, ipsum Juvenalem absolvit ; et ut patentius claresceret miraculum, claustris non apertis n, solutum tutoinloco constituit.

    VI

    Nec vos legentes


    S.

    qusedam Ordinis

    praetcreat, quod monialis eeutoiim mClavee gvavata quasi oculorum flrmttaMmo>


    "

    infirmitate perpetua, cum invocasset postmodum relicta a mcdicis auxiliura mcritorum corporis S.

    Apud
    ,

    castrum

    Vitorchiani o, puellse quse-

    c dam
    Energumena
    ad ejusdem eepulcrum
    dedueta, fucta

    Q%

    cum invita fuisset in matrimonio juncta nullo modo ve u e t esse cum viro, intentanmortem
    suis,

    tibus
    viro,

    ... msi
    ;
    .

    sponte

    se

    subderet

    Rosae pro incolumitate, meruit mox, voto exaoto, puramluminum pristinam visionem. 13 Atijuro insuper ctiam vos , qui perlegitis devota virginis Uosae, ne relinqunulur, m uod rc-

    Voribuwln
    """""* reddt'
    '
    .

    peccatorum
    confessione,

    ttberatur.

    qui accipientes potein eam, intraverunt in corpus ejuset muls tatem jiebus et noctibus ducentibus * eam vagam,
    dedit se dsemonibus
    nullibi

    ferenda putavij

    maxime quidem, nobilcm


    de
    Vitevbio
    ,

    quara-

    dam dominam
    ,

    morbis

    ita

    quassa'<

    sinebant quiescere.
    confiteretur,

    J.ducentes

    suis

    quod

    Tandem suadentibus nullo modo acquiesce-

    n.

    ...

    quod ab omni fere sensuali virtute acoertam sita * fisioia * testibus signa dabat*mortc potiUS,

    <

    rcpciiia

    qunm
    tur,

    salutc

    sperandura
    corpns

    u.

    Nam

    debilis erat ei

    sed potius risum faciens, spuebat in eos. Dicitur interim Viterbium et ad corpus S. virginis Rosse ubi dum aliquantulum subsisteret, una potum petivit capta mulier, sibi dari de Sororibus ipsis, quse custodiebat sacrum vero

    bat

    pulsns ac anelitus, oculorum


    et

    pupilla occultaba-

    * [^8t

    8ic

    "

    per

    la"bebatur

    sudor parvus

    et

    fviyidus,

    demumque

    ipsa

    iij

    novissimis revoluta,
    ,

    # priccipue nnpte corde valetudinis pra:sidia exovanda meritorum KOSBS virginis devotissime nm auxilium
    imploravit, exauditaque in precc sua Dei grratia sacrse Rosaa meritis quasi evulsas senaualea redicre virtutes, et post de languore mortifcro ha?c ego, quiscripsi, testoream vidisse omni modo libe:

    exwii

    corpus, quasi edocta a S. Rosa, accepta aqua, lavit manus S. Rosae praedictse, et loturam ipsam deVolo, ut deglutivit dit sitienti mulieri ; quam ait , ad Fratres confiteri. Ducite me inquit ,
    :

    Ordinis,
    /brfescilicet

    unde

    fuit ha^c
    ,

    Sancta.

    Et duceutes eam

    eorum, f. * Capellaad Fratres minores monialium, in confessione sua peccata deteno


    uni

    statimque antiquus serpens, qui eam deludereliquit, et ex tunc per omnia illico serat
    xit,
    ,

    marito cohaesit Quod non ambig-it fidelium mens, meritis B. Rosae virginis lioc fuisse factum, dum et ad ipsius invocationem daemon expellitur,

    ratam. jnurpora 14 In partu periclitans mulier de vita, cum vovedifficmpwtu ipto virgini,ut partui et vitBB faveret, a ritseRosa? cingulo, quo cinctum extititcorpus Jiosa- cum spe de ea confidens se cinxit quibus pcractis, partui ti' imlobitaii nem dedit et vitam indubitatam incolumitatem
    , :
    :

    '-

    incolumiUf

    excepit.

    15

    Orbatus

    liberis nobilis

    miles de
    C6

    Alaman
    nia-

    Septembris Tomus IL

    ,,

    : ,:

    476
    Ex PROGDSD.
    Prolei rr
    iterili

    niaavidecupiensprolem
    riliuxore, vota porrexit

    APPENDIX MIRACULORUM S. ROS.E VIRG. nam saltem, sivera narrent, pro filio sibi dando de stead sanctitatem Roseevirgipost haec matrimonialiter

    locum, in qito sacel-

    lum hoc conditum est, verbo uno indicassent.


    ilidem scriptores addunt, digitum cruentatum apparuisse, non secus acsi vivo corpori refectus unguis fuisset. g Id est crimen. h Albedinem hanc ad suausque tempora per-

    conjugc

    impetrata

    ni.ssatisdevote.
    ;

    Cumque

    forie niper,
    e.

    i.

    propter

    uxori.gravidum conceptionis onus uteri fasExacto postmodum debito tempore inclusi sus partus,favente Rosa saneta,ejus uxor filium pulcerrimum prodidit in hunc mundum. Et semper * hoc miraculo ex voto censum aureum annuatim vita pueri ad laudem beataeRosae ejuscorpori condonahaesisset
    fuit.

    quorum severasse tradunt Coretinus et Rinaldus, in Vita anno 1677 Italice edita ait posterior
    diem Dein prodigiosus unguis usque in hodiernum
    prse
    casteris ita

    10

    vitw?.

    iitrda

    mulin

    16

    Auditionis
    erat,

    meatum

    reclusa

    mulier

    adeo

    devota valde de virrutibusS. Rosee Virginis pro auditu recuperando se recommendavit cum lide quapropter consequuta est integraliter illaesum pristinum audi-

    quod surda

    cumque eum

    pulcher et pellucidus est, utquividere meruerit, eipariat admiratio-

    relatis corpori diote

    stuporem. Prioris verba quoad sensum ita sonant: Spargebatur hujus rei per civitatem ac orbem fama cum incredibili omnium admiratione

    nem

    et

    turn.
    rt alia

    ii""

    bunda tanata

    Mulier quaedam reluctantem animam tenena, quassitudine devenerat ad mortis horam, retinendae vitse ct fugandse mortis preces multiplices ad sacram Kosam fudit quiaconstans
    17

    quippe dum unguisin Germamam delatuserat, ubi hodiedurn servatur; conspiciebatur , et conspicitur
    in

    cum morborum

    eodem Sanctae
    :

    albicans
    ret.
    i

    cum

    digito unguis alter novus et prius exauguis et niger arpare-

    in spe consequendae,
    tae,
    li
    i,
    i

    quam

    optabat resumpsisse, vi-

    Subdit Coretinus
    ac

    primam

    sanitatem exstitit gratulatum

    conse-

    solemnitate
    est:

    testimoniis

    Miraculum hoc eum debita ut verum agnitum


    ut sacri corporis

    quuta.

    fuitque insuper statutum,

    nditwn

    itfnrtwn

    Denique miraculis quorum non finis est finem ponens, refero cujusdam dominse Viterut a ruina hicnsis ita igne accensam domum
    18
    , ,

    thecae

    duae

    claves

    haberentur,

    quarum

    altera

    nullatenus

    possct

    liberari

    intercedente

    domina

    ipsa sanctitatibus sacrae Rosae

    pro auxilio, qua-

    rum eam recordari jussit ejusdem ecclesiae pulsatio campanarum y, fuisse a ruina praifataomnimodo mira tam magna reservatam ct extincto igne
    :

    videns collaudavit
    Sffi.

    Deum

    in

    orationibus S. Ro-

    graw

    nialui

    tublatum

    Item in anno Domini mccccvi tempore Domini Domini Innocentii divina providentia IT. VII de mense Fcbruarii beatissima Rosa sanavit quemdam homincm de civitate Saxoniai
    10

    de una Infirmitate

    quae erat

    in Bpetie

    leprae

    quam

    infirmituteni passusfuit in carnibus


    :

    dentium

    suornm
    gratias

    et gratia Dei et H. Rosffl liberatus est.

    Deo

    Amen.

    ANNOTATA.
    a

    apud abatissam, altera apud unam e. duodecim senioribus monialem servaretur; prout in ejus Processu legitur. Eadem habet Giannellus, addens, rem totam episcopi auctoritate examinatam agnitamque fuisse. Miraberis forsitan, studiose lector, omnium testium de hoc tam insigni miraculo sitentium. Quod abbatissa cum suis virginibus de hac retacuerit, id earum verecundia? tribuendam puto quippe qum miraculum declarare non poterant, quin simul simoniacam labem, qua monasterii sui alumna sese oliminqitinaverat, patefacerent. Forte eadem [ratio reliquis testibus indixit silentium videlicet, ut sanctimoniatium verecundise parcerent, quarum religiosam disciptinam sanctamque vitam phtribus locis commendabant. Forte etiam, utjam alias monui, quas hac de re in Processu habebantur, ab amanuensi nostro omissa sunt. Huic suspicioni favent verba Coretini mox data, quibus miraculi relationem concludens ait prout in ejus Processu
    ;

    Cum

    Vitm secundx,cujitssapememinimus,

    legitur.

    miravula quwdam subdantur, quee, si unum alterumve excipias , inter miracula idoneorum testium suffragiis confirniata non reperiuntur ; visumest ea hicsubnectere ne quid lector deside:

    ret.
    :

    b Forte Germanus hoc enimnominein Pro(iermani ,10,1 \fntrl rvntunt. c Cum in Provessu mUlus e tot testibus, inter quos Margarita Petrutii abbatissa cum atiquot ascetriis suis recensetur, hujusrei meniionem
    :

    fvsstt

    faciat;

    tota h,vc retatio suspecta mihi est. Sane tam honorificum em voto tributum, quocumque tempore missum fuerit, non videiur moniales la

    k Nisi in describendo erraverit amanuensis miraculi hujus narratio a femina conscripta est: nec obstat,quod vox que per diphthongum expressa non sit ; nam plus qitam centenis vicibus per totum Processus decursum e vocalispro & diphthongo adhibetur ita V. G. hecp/-o h&c posuit aliis tamcn tocis swpenumero correxi, ne tam frequentia menda nauseam lectori parerent. Heec oculata testis forte fuit una ex monialibus ejitsdem monasterii. 1 An, et ubi sacellum exstrui curaverit, divinare nequeo.
    ;

    terepotuisse nec ipseetaciturm fuisse videntur, si ad illarum pervenisset noUtiam. Verumtamen

    miravula atiijua, ut non semelnotari, ab amanuensi nostro omissa videantur, fieripotest,


    ut

    iUud unum ew
    d

    m Urbs Umbrise in ditione Pontificis. n Hoc idem Sanctm pie opitulantis prodigium atiter relatum est supra num. 4G in Processu. Ibi enim ieguntur sequentia Quibus votis ita emissis, illico miraculose obserati compedes
    :

    iis sit.

    apcrti sunt,

    Coretinits, liinal<!its vt Gianvllus ajunt, un-

    guem a guarto seuannularidexterse manusdigitoavulsum fuisse.


    e Ubi, st prafatis scriptoribus credimus, sacras illas reliquiou in magnifico sacello in hunc exstructo pretiosa inclusas theca collocarit ibique, teste Goretino,circa annum lti;>u, quo
    :

    e\ port carcerato patuerunt et ultro apertte sunt,donec; libere exivit. Contrahic claustris non apertis tuto loco restitutus

    Verum hxc apparens

    dicitur. contradictio evanescit, si

    temporadistinguamus,dicamusque, primo quidemcompedes ac fores divinitus reserata fuisse, donec libere exivit at postquam jam in tuto po:

    Vitam
    tur.

    S. Rosie conscripsit,

    etiamnum

    servabatiuti-

    Undc

    hm ipsi didicerint, planeignoro:

    patentius claresceret miraculum, occtusos carceres esse repertos, adeo ut claustris

    situs esset, ut

    non

    apertis Jucenalis evasisse crederetur.

    Miracuti

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.

    477
    E* P.ocuic.

    culi confirmationem vide loco mox citato. o Consule annotata ad num. 18 in lit. k.

    Viia

    Non reperi hmc confirmata a testibus. q Barbara vox ab Italica scardafone, quae scap

    Jacobus magistri Odonis de Viterbio. Artimannus serBaptista: de Viterbio. Laurentius Judicis de Viterbio.
    Pacificus Bonelli de Viterbio.

    rabeum significat. Est autem scarabeus sordidum msecti genus, quod stercori et quisquiliis continuo immoraturet alitur hinc dsemones immundos utique spiritus scarabeos per metapkoram
    .*

    Antonius Gattus de Viterbio. Magister Johannes Mariani de Alma Diani artium


    et medicinae doctor de Viterbio.

    Magister Petrus Dominici artium


    ctor de Viterbio.

    et medicinae do-

    appellat nisi fortesub scarabeorum forma, dum expellerentur, apparuerint; quod textui confor:

    NicolausAntonii Ciulpe de Viterbio. Petrus Paulus Cucumelle de Viterbio.


    Ser Franciscus ser Nicolai de Viterbio. TutiusLorenzetti de Viterbio. Nicola Tuccie de Viterbio.

    mius est. r Id est, infantiseproximus.


    s

    Vitiosa hac periodo nihil aliud significatur,

    quam quod puer ex eminentiori loco


    exeodem illo loco descenderint. tPeriodum obscuramet vitiosam
    parentes... anxii

    temere desiAens, ex lapsu de vita periclitatus fuerit reliqui vero pueri, qui forte aderant, cadentem intuiti,
    :

    Johannes Lucae de Viterbio.

    Dominus Ang-elus Prior ecclesiae sancti Bartotomaei de Viterbio.


    Johannes Petri Parmae de Viterbio.
    Bartolomaeus Rosolini de Viterbio. Domina Sabecta uxor Bartolomaei Rossolini de
    Viterbio.

    sic explico

    medicaminum

    (idest,

    de medica-

    minibus adhibendis) supra (id est, pro) dicti (puenjjuvamine, ad spiritualia etc. u Ineptus loquendi modus denotat, quod ex indiciis omnium sensuum desperandum potius

    Tomas Johannis Cacciatoris de Viterbio unus ex dominis Prioribus dictae civitatis.


    DominaFranciscaTomae de Viterbio. Nicolaus filius dicti Tomae Cacciatoris deViterbio.
    jj

    quam sperandum de salute

    esset.

    w Mirum, hujus rei meniionem nullam fieri a monialibusin Processu. x Obscura locutio est fore gratulatum ponitur
    :

    pro gratulabunda. y Coretinus lib. 4 cap. 5 hoc miraculum referens ait, campanas nullo impellente sponte pulsatas fuisse; at unde hoc acceperit, ignoro. Sane id ex datis verbis Processus erui non piotest. Coretino tamen more suo adheeret Giannellus, sed non Rinaldus, qui de campanis altum silet.

    CeciliaFerabuschide Vitcrbio. Gianna Ninae de Viterbio. Felix Antonii Rubei de Viterbio. Angela Luca? de Bussis de Viterbio. Perna Petri Hyspani de Viterbio. Petrus Ispanus de Viterbio. Dominus Antonius Blondus rector ecclesise S.Petri de Ulmo de Viterbio. Domina Ludovica Tutii Lorenzetti de Viterbio.

    Domina Domina Domina Domina Domina

    Nomina

    testium,

    qui

    supraposita
    respective

    Petrutia Bartolomaei Antonii. Julianus Mutii detto * delloriolo civis Viterbiensis.

    ,-

    e< t]i clu

    miracula

    jurejurando

    Rosa
    bio.

    Juliani

    Mutii

    dicto delloriolo de Viter-

    confirmarunt.

    Domina Margarita JohannisGuigdielmi dc


    bio.

    Viter-

    eorum, qui in prsefato Processu coram dominis commissariis et subdelegatis relata miracula interposito juramento conC firmaverunt non quod omnes omnia testati sint,
    ;

    Subjungo nomina

    Jacobus dictus della Golpe de Viterbio, rector Disciplinatorum et caritatum hospitalis Viterbiensis.

    Georg'ius Trombecta habitator


    Mag-ister Gentilis de Viterbio.

    Vitcrl>ii.

    sedaliialia ita utinterilla,vix idlum,autmdlumsit, quod non unius aut plurium juridico testimonio assertum firmatumque sit. Interrogationes et responsa eorum omitto, ne nauseampa:

    Veronica uxor Jacobi dclla Golpc. Johannes Cifarellcde Viterbio.


    Mag-ister Ang-ilellus magistri Aug-cli civis Viterbicnsis.

    j*

    riam, ut in Commentario prsevio num. 6 monui. Die nona Aprilis, quae fuit dies Sabati comparuerunt infrascriptitestesjurati, relati, inducti, producti, ut supra coram supradictis dominis commissariis et subdelegatis, pro tribunali sedentibus in loco supradicto et confmato *, moniti ad hanc horam et

    Domina Petrutia uxor


    lelli.

    supradicti mag-istri

    Ang i,

    Filippa Jacoba magistri Ang-ilclli.

    Domina Bartolomaea
    bio.

    Ang-eli

    delMesserede

    Vitcr-

    i. e.

    pncsiiitaii-

    GiannaCole Missore de Viterbio.

    luto, ab

    diem. Etprimo.

    co confinn,.-,

    p e trutius

    Nicolai de Bussis de Viterbio.

    Domiua Paulina Matta-i J)uc:i' dc Viterbio. Domina Ludovica Michaclis Palotii de


    bio.

    Vitcr-

    constiim n

    Presbyter Contutius canonicus ecclcsiae S. Ang-eh de Spata de Viterbio, et olim Rector ecclesiae S. Marisein Podio.

    Antonia uxor Franciosi.


    Caterina uxor Pelofacti de Viterbio. Gianna tertii Ordinis sancti Dominici.

    Nardus Mazzatoste de
    Rieciardus
    bio.

    Viterbio.

    Nicolaus Ciacciede Viterbio.

    Tome

    mag-istri

    Gerolimi de Viter-

    Domina Lconarda Boccacerase. Domiua Laurentia Boccaccra.se Domina Caterina Pctri Jennis de

    Viterbio.

    Christoforus Panalfi de Viterbio.

    Presbyter Antonius cauonicus ecclesiarum sanctoruin Lucae et Faustini. Dominus Michael de Alexiis leg^um doctor.

    Jolianncs Jutii de Viterbio. Domina Paulina uxor BarthoIoma?i della Bruzza


    contracta; S. Mattia? de Viterbio.

    Domina Tomassa Antouia Marrochi.


    Johannes
    magristri

    Dominicus

    ser Ang-eli de Viterbio.

    Anselmi de Viterbio.
    Petrus

    478
    Ex
    Piiim

    APPENDIX MIRACULORUM

    S.

    UOS.E VIRG.

    Petrus Angelus Nicolai de Viterbio. Doraina AngilellaEgidii Marci Gualdi. Domina JoUanna Egidii Marci Gualdi

    Domina Galiana Petri de Urbe veteri. DominaAntoniaDominici Faride Viterbio.


    Trans-

    mundi.
    Caterina Jacobi Gemini de Viterbio.

    Domina AngelaDominici Nardi de Viterbio. Domina Lodovica Tutii Lorenzetti de Viterbio.

    Domina Sueva

    Nicolai de Bussis.

    Domina
    bio.

    Petrutia BartolomaBi Antonii de Viter-

    Francisca Marci Barberii de Viterbio. 1 rancisca Angela Dominici de Jovi. Jolianna Petri Muratoris de Viterbio.

    Angela Johannis Forlani de Viterbio.


    Catcrina Jacobi Ceccbi Biancbi. Margarita Cecchini de Viterbio. Frater Jacobus Maltempi Ordinis Servorum de
    Viterbio.

    Carolus Grugni de Viterbio. Petrus Angeli Triae de Viterbio. Domina Paulina magistri Angeli sellariideViterbio.

    Magister Angelus sellarius de Perusio habitator


    Viterbii.

    Frater Jacobus Filippi Ordinis Servorum de Viterbio.

    Doraina Francisca Benedicti Zello de Viterbio. Domina Francisca Nardi Maltempi. Christophorus alias Boccafrolla de Viterbio, vir
    supradictse domina^ Franciscae.

    Jar-obus Stcfani Augeli.

    Antonius Jutii macellariusde Viterbio. MagisterAntonius bastariusde Viterbio. Constantia Mascini contratte S. Marci de Viterbio.

    Domina... matcrdictje Constantise.


    Petrutius Butil.

    Vitorbesede Viterbio. Antonia Frauciosi de Viterbio. BartholomEea Baptistae Nerii.. de Viterbio. Augelus Pasquinae muratorisde Viterbio. Domina Angela muratorismater dicti Angeli.

    Domina Johanna
    Viterbii.

    Colse de Capranica, habitatrix

    Dominici de Vitcrbio. Angela Nardi Palotii de Viterbio. DominaTomassamater AngclseNardi.


    Pe'trus

    E
    habitatrix ViViter-

    Domina PernaColse de Capranica,


    terbii.

    Filomena Benedicti Justi de Viterbio. Domina Benedicta Justi, mater dictae Filomenas.

    Domina Caterina Augustini


    bio.

    Longi de

    Palotia
    bio

    Eticcii

    contratffi

    S.

    Leonardi de Viter-

    Domina NardaNicolai Tomse. Domiua CaterinaBaptistsede Viterbio.


    DominaAntonia della Caldussa de Viterbio. Doraina Johanna Francisci de Viterbio. Domina Antonia Georgii Trombectse de Viterbio.

    Joannep Jutii Fanoiulli de Viterbio.


    Petrue Dominici 8oiarguatelIi.

    Tomas Cnpuli dc

    Vitcrbio.

    /.

    Molvicini

    Adornina Petri de CorBica, hnbitatrix Viterbii. Frater Andreas 8clavus Ordinis Minorum. Dominus Christoforus de Malvicis*de Viterbio, legum doctor ct Comes palatinus. 8er JacobusTutii de \ iterbio. Prater Dominious de Gallexio Ordinis Minorum. Ppatcr Autduius de Ncctia.
    Prater Bernardinus de Viterbio,

    Domioa Laurentia Gemini de


    sancti Francisci.

    Viterbio.
    tertii

    DorainaTitia Jacobi de Fulgineo,

    Ordinis

    Domina Julia similiter tertii Ordinis. Domina Constantia de Tuderto. Domina Angela Petri de Caprauica.
    Doraina Kita de Scausano, habitatrix Viterbii. Domina Cecilia Domini Augustini de Viterbio.

    Ordinis Servo-

    Doraina Laura

    tertii

    Ordinis

    S. Francisci,

    commo-

    rum. Andreasl lapatl de Viterbio. Johannes Andreaa de Vitcrbio. Frater Ludovlous de Galleslo Ordinis Minorum. PraterSimon de Viterbio, Frater Gabriel fcertiea Rcguloj sanoti Francisoi.

    rans incivitate Viterbii.

    Domina Gregoria Simi de Viterbio. Domina Cateriua Filippi Bartolomaei. Domina AngelaToma; materdicta? Caterinse.
    Johanues Picciuinus de Florentia, habitator Viterbii.

    Domina Maria Johannis


    terbii.

    Piccinini, habitatrix Vi-

    Domino Margarita Nicolai Nannisde Viterbio. Nicolaus Nannlsde Viterbio. Domina Lucretia Nicolai Nannis de Viterbio. Domina EgidiaTutii dellaTejade Viterbio.
    Tutius Angell dclla'1'cja de Viterbio.

    Domina Jacoba Gemini


    bio.

    della Tora

    de Viter-

    Antonius Gemini della Torade Viterbio. Franoiscus Gemini de Viterbio.


    Baptista Gemini de Viterbio.
    Egidius... de Viterbio.

    Domina Petrutia Antoniide castro Valentani. Nardus Paulotil de Viterbio.


    Angela
    mater.
    lilia

    Benedioti Zello de Viterbio, et cjus

    Margarita Antonii Bonanni de Bagnaria.


    Caterina Pauli Vannellede Viterbio. Domina Andreotia ser JohannisserToniaede Viterbio.

    Jacobus Stefani Viti de Viterbio. Autouius Yitisde Viterbio. Domiua Angilella uxor supradicti Egidii de Viterbio.

    Dominicus Augustini Fabri de Viterbio. Antonia Augustini Fabri de Viterbio.

    DominaDonata
    carii

    Nicolai Ciacciae uxorNicolai Vi-

    Ser JobanneaTomffimagistriJeronimi...deViterbio.

    dc Viterbio.

    Domina Angela

    fllia dlcti

    ser Johannis.

    Antonia lVtri Angeli de Vitorbio. Krnncisca Johnnnis Spolgliaa dc Viterbio.

    LucasCaprinusde Viterbio. Presbyter Nardus Rector sanctae Crucis de


    bio.

    Viter-

    Geromnia mulierde oastroChi. Qiannade MouteLeone, habitatrix

    Johannes Nicolai Ciaccie de Viterbio.


    MariottusNicolaiCiaccie... de Viterbio.

    Viterbii.

    Domina Nicola
    bio.

    Domina Simonetta

    Silvestri

    Jutii

    de Viterbio.

    Bocca in fure de

    Viter-

    Mariottus

    DIE QUARTA SEPTEMBKIS.


    A
    Mariottus Silvestri Boccafusse de Viterbio. Domina Antonia Augustiui de Aretio, habitatrix
    Viterbii.

    m
    Bi Procuh.

    ror de Viterbio.

    Augustinus Baptistae de Aretio


    terbii.

    habitator Vi-

    Tutius Angeli della Teia de Viterbio. Franciscus Mariotti Nardi de Viterbio. Domina... mater supradicti Francisci de Viterbio.

    Domina Caterina mater dictse


    de Viterbio.

    Antoniffi Augustini

    Cecilia Butii de Viterbio.

    Domina Lodovica Angeli Longi. Angelus Longus de Viterbio. Domina Jacoba Nannis de Viterbio. Domina Antonia Sanctis sutoris de Viterbio.
    Angelina Magnardi de Viterbio.

    Paulus... Feiscerna contratse S. Faustini de Viterbio.

    Domiua... mater supradicti Pauli. Menicade Amelia, habitatrix Viterbii, Peregrina tilia supradictfe Menicae.

    Erasimus Beruardi de Viterbio.


    Petrutia Fustini de Viterbio.

    Domina
    bio.

    Petrutia

    Nicolai

    Magdalenffi de Viterhabitator Viterbii.

    Augela Menici

    et

    Menica ejus soror de Viter-

    Bartoloinaeus

    Lombardus

    bio.

    Domina Domiua
    bio.

    s'Valentini ser Scolarii de Viterbio.

    Filippa Lodovica de Viterbio.

    Petrutia s'Valentini

    s'Fredi de

    Viter-

    Gemina Dominici deMonte Leone,


    terbii.

    habitatrix Vi-

    Melchior Ambrosii de Viterbio. Antouius Petri della Chiesia. Domina Paulina ejus uxor... de Viterbio. Domina Johauna Augeli Tutii de Viterbio.

    Domina
    dente.

    Petrutia Antonii Nannis de Aquapen-

    Caterina Antonii de Viterbio.

    Domina Ang'ilella Maccaroni de Ronciglione. Domina Menica Mattei Transmundi de Viterbio.

    Domina Johauna Antonii Alexii de Viterbio. Domiua Bartolomea Pastorati de Viterbio. Domina Petrutia Cartulere de Viterbio. Domina Magdalena uxor magistri Nicolai de
    Monte
    flaxone.

    Domina Augela mater


    Dominici
    ,

    supradictse dominae

    Mag-

    jj

    Antonius
    bio.

    alias Cortopasso de Viter-

    dalenee.

    Domina Francisca Herculani de

    Viterbio.

    Johaunes Herculani de Viterbio. Domina Laurentia Johannis de Vacodura de Viterbio.

    Domina Domiua Domina Domina Domina

    Jacoba ejus soror de Viterbio.


    Caterina Georgii,

    Cecca Vanuis de Viterbio. Jacoba Cagnoris de Vitcrbio.


    Pellegriua Sanctori de Viterbio.
    Angilelli Gidolti de Fabrica, ha-

    Domiua Margarita Johannis


    bio.

    Viltris

    de Viter-

    Antonius, alias Ceuto mezzo de Viterbio.

    Domina Jacoba
    dictse

    Domina Lucia mater


    tffi.

    dominse MargariSenis, habitatrix

    bitratrix Viterbii.

    Angilellus Gidolfi de Fabrica, habitator Viterbii.

    Domina Matteia Johannis de


    Viterbii.

    Rubeus Bouus de
    Viterbio.

    Viterbio.

    Domina Bartolomea... de

    Johauues Menici del Pelofacto de Viterbio. Domina Caterina Johannis Menici del Pelofacto
    de Viterbio. Antouia uxor Petri de Aquapendeute. Domina Antonia Capati de Viterbio.

    Domina Victoria Jannis Butii de Viterbio. DominaLaura Petri Pauli Egidii de Viterbio. Domina CaterinaLucffi... de Viterbio.
    Johannes Petri Scolarii de Viterbio. Venerabilis mulierdomina Margarita Petrutii de Viterbio, admodum bene merita abbatissa monasterii

    Matteus Luce contratse S. Mattiae de Viterbio. Domina... uxor dicti Mattei de Viterbio.

    B. Kosae.

    Domina Francisca
    bio.

    Beuedictimonialis... de ViterViterbio monia-

    Domina
    terbii.

    Felix

    Lazzari de Pisis, habitatrix Vi-

    Domina Magdalena Johanuis de


    lis.

    Petrus Jenuis Dominici Tondi de Viterbio. Angilella mater supradicti Petri Jennis de Viterbio.

    Domina Angela
    cti

    Petnitii dc Viterbio mouialis di-

    mouasterii.
    Stefeni

    Baptistae clavarius de Viterbio. Bartolomeus Francisci Caldararii de Viterbio.

    Simou

    Domina Margarita
    lis.

    dc

    Viterbio monia-

    Domiua Vannotia mater


    mei de Viterbio.

    supradicti Bartolomei

    Domina Luilovica Lentii de Domina Jolianna Angeli de


    Soror Jeronima
    mouialis.

    Viterbio monialis. Viterbio monialis.

    Domiua

    Palotia Cicci de Viterbio.


    Palotiffi.

    Autonii de civitate Castellana

    Johanna
    Viterbii.

    Domina Caterina Baptistaa de Aretio, habitatrix


    Domina Francisca Bacchini de Domina Lucia
    Viterbio.

    Soror Laura Laurentii, olim de

    Monte

    alto, dicti

    monasterii monialis.
    Soror Filippa de Sutrio monialis dicti monasterii.

    Frater Mariottus de Viterbio. supradicti fratris

    Mariotti

    so-

    DE

    4S0

    ACTA SANCTOEUM.
    D

    DE

    B.

    BENINCASA RAPACCIOLI
    ORDINIS SERVORUM
    B.

    M,

    V.

    MARTYRE,

    IN ASIA

    j.v.

    I.

    YLLOGE

    religiosa. Beati locus natalis, Vita bis scripta, familia, professio

    B
    Anho mcdxv.
    Sotiti* dc

    atria beato huic

    Martyri

    obtigit Collis Sci-

    Beatipatria

    istud seu castrum in Narniensi dicecesi situm est, distatque Narnia milliaribus quin-

    dum
    que

    ?
    ;

    vulgo ^pionis in Umbria Coldisccpoli dictus. OppiCollc Scipoli aut


    Itatise provincia,

    mendans Collem Scipionis a magnitudine, amor quam semper antiquitate et fidelitate nitate Sedem Apostolicam inter iltibatam servavit erga rebelliones vicinorum populorum atque ea de
    ,
    ,

    Interamna vero duobus uti habent amDe eodem hsec tradit Leandri bse Vitse Mss. Albcrti Descriptio totius Italise, anno 1566 La,

    causa Gregorius XI Coliescipotitanos variis ornaconfirmatis deinde per novas vit privilegiis bullas a Martino V, Pauto III aliisque Pontificibus. Privitegia ista labefactata per Julium
    ,

    iine edita Cotonise Agrippinse t pag. 152 ; "Via... Flarainia procedenti eo usque, ubi laeva in parte
    Velini lacus aquae ex edito praecipitatae Nari illabuntur, oltra Ternum (Interamnam) ponte tran.sitn,

    III,

    qui Michaelem

    Angelum Spada

    mnensem creaverat

    loci

    Interavicarium, restituit au-

    qni

    Narla ripas junffit,


    Collis

    oppidum

    in

    tumulo

    xitque Pius IV, concedendo universitati etpopuitaut lo Collis-Scipionensi totam jurisdictionem etiam hodie, inquit Selimbenius, civitas guber:

    cernitur,

    opibus affluens; quod Scipionem conPrimum didisse nonnulli putant. Et pag. 156 lacu in Narem delgitur ab aquarum e Velino lupsu, p^r ea loca, quae nunc Sabiniam appelfrequens et
    .-

    Vita UtUiet

    icripta, ntjus
    mtiiurcut

    pOP

    tm

    netur quasi adinstar reipubticse per magistratus popido electos. 8 Hinc transit laudatus auctor ad familiam ocnvpat geucaBeati, quam antiquitus ibidem loci conspicuam to9 ia fuisse ait, dictamque primum Rapizzoni ac deinde Rapaccioli, quse terminationis mutatio abhinc lant, Inoedenti Collis Ncipionis offertur, quo de 400 annos et amptius facta sit exempto diversupra oommemoravimus. Condilorem cjus fuisse sarum familiarwn TJmbrise. Addit inveniri in Scipionem Africanum antiqua vult tradito, in~ archivis, quod successive duo Rapizzonii donaquiunt Vitm Mss.,idque omnino asserit Ludovicus tiones insignes fecerint abbatise Farfensi ex boJacobilli in Vita Beati edita tom. i de Sanclis nis, quse ad illos pertinebant in Colle Scipionis liberaliter nam apud sed nimis Umbria pagJ\ 2 indeque apparere, Rapizzonios regionis istius Y et I'ht/<tr</ii>m,quoscitat niUlamp7*orsus Livium dominos fuisse ab annis 500 imo 600. In Vita tle Colle Scipionis mentionem inveni. Nolim tamen ideo negare <>b aliquo e Scipionibus fidsse secunda sive attero exemplari assignatur caput familicv, videlicet coynes Rapizzoni genitus ex conditum, Attone, Raynerii filio qui Raynerius variorum a ViUc Mss. jam memoratse Italico idiomate locorum comes floruisse dicitur circa annum 900, ooncinnatss sunt, auctoremque habent P.magiSuccessionem itlam docent varise scripturse etiam strum llifnctnthmn Selimbeni vct Salimbeni hodie exstantes, inquit Selimbenius secundum ut <n s<-<-i'.iila scribitur, Collescipolitanum ex quas idem Rapizzonius Interamnse et totius protertio Qrdine s. Francisci. Pritnam anno 1 G52 vincisc Narniensis prsefectus * fuit. Hujus deincompositam bienniopost Romahucmisit P. Matitaiice cathxu$QherardelliSocietati$nostrtB;alterampaude ty^es filii recensentur Dodo seu Dodonus, Ju- slal,, Vivenatis et Tebaldus, noti ex donationibus in arto pleniorem m\ Aprilis \^ M, addiditque 11. i;i Benincasw Rapaccioli descripta ab Eraichivo Farsensis abbatise descriptis. Primus fuit Narniensis episcopus idqite anno 1028 secunnentisaimo hujus cognominis, nimirum Frandum Ughellum tomo i Italise Sacrse. Juvenatis cisco Angelo Rapacciolo sacrse Romanes Ecclesiw presbytero Cardinale, onsanguineo Beati ex fragenuit Falconem, Rapizzonem et Crescentium, quorum singuli binos habuere filios Falco Letrein OCtavo <jra</tt sect<)i</it/t} Setimbenium.De eovideri potest Alphonsus Ciaconius in VitisPonponem et Berardum, Rapizzo Litaldum et GualcoL 628, Vita hssc secunda nihil fredum, Crescentius Guidonem et Thebaldum. Uficum totn. afit<<< est quam ewemplar primm nec plura conSex illi patrueles donarunt anno 1003 antitinet de gestis Beati; sed geneatogiam et famiqxtam ecclesiam S. Stephani prope Collem SciScipionis vulgo literatis dictum,
    x

    r>

    '

    .-

    l<i tamenmiror, guod nusguam ewprimatur, quis fuerit avus Beati. Majorem Vitmpartemoccupatgenealogia, cui Selimbenius prsemittit laudes st><v patruv, com*

    liam aliquanto fusius eaqnlicat

    pionis cuidam presbytero Luponi

    num

    prout etiamhodielegipotestinejusdem tempti fronte,


    :

    ubi exstat donatio prsedicta

    titteris

    Gothicis in

    marmore\exarata,

    teste

    rwsum Selimbenio.
    4 Divisa

    DIE QUARTA SEPTEMBRIS,


    \

    4S1
    Prioris P.
    Bartholoraffii Luti xxn scribitur Luci et xxn MaiiJ an cousentirent in admissionem

    &W
    dLfMMu

    4 Divisa in tres ramos familia duo primi a Falcone P er peponem et a Rapizzoneper Gual,

    missione R.

    "<t
    J

    Maii, (in Vita

    prima
    ,
    ,

    fredum descendentes priscum nomen Rapizzoni mutarunt in Rapaccioli tertius a Crescentio per Tebaldum propagatus utramque illam appellationem respuit nam filii eorum ob intestinas dis; :

    qua^situm
    fratris

    fuit

    Jacobi
    :

    filii

    Andrea^
    initis
    ,

    Scipionis

    et

    sutfragiis
    ,

    Rapaccioli e Colle vota omnia favo-

    rabilia fuerunt
    ,

    cordias sejunxerunt se a Rapacciolis et vocari coeperunt de Tebaldis, mutato cum nomine etiam scuto gentilitio siquidem pro uno vel tribus rapis, qude semper fuerunt insignia familise Rapizzonise, substituerunt ipse equum media parte
    :

    eodemque die religiosam vestem indutus est stante optima relatione patris Prioris, qui eum noverat et probaverat dum concionabatur in Colle Scipionis et honestate Juvenis ac devotione tempore probationis sus mon, ,

    strata.
    iste

    truncatum. Atque hsec anno circiter 1210 contigisse tradit biographus. Una stirps Rapacciolorum semper mansit in Colle Scipionis altera vero incoluit Insulam S. Angeli castrum Umbrise
    ;
    ,

    Patres adfuerunt liv numero, et Jacobus deinceps fuit frater Benincasa. Postannuum tyrocinium secida est professio soappellatus

    lemnis vin Junii

    die citius coltocata


    :

    perperam a biographis uno ut patet ex laudatis com-

    inter

    Narniam

    et

    Interamnam post cujus


    -.

    ever-

    sionem auno

    multis aliis familiis Interamnam ibique ccetui nobilissimorwm civium adscripta est. Circa annum 1340 ambse familise de Rapacciolis et de Tebaldis altero afpnitatis vinculo sese conjunxerunt Jacobo Tebaldidata in matrimonium Stefanuccia Ra, ,

    121-5

    migravit

    cum

    mentariis mccclxvi collectis Patribus S. Clementis Ordinis S. Marise Servorum propositus fuit ad professionem frater Benincasa a P. Priore F.

    Bartholoma30 Luti , et initis ea de re sufvota omnia numero lviii favorabilia fuerunt die vn Junii. Sequeuti professionem emifrag-iis
    ,

    sit

    et fuit rog-atus q.

    Thomas olim
    Antonius
    ipsius.

    q.

    Francisci*
    Col-

    '"

    vuapriort
    1

    paccioli

    quse amita fuit Beati nostri, prout mox videbitur. Post prsecedentia, quse compendio retuli, Selimbenius generaliter loquitur de variis in utraque stirpe iltustribus viris inter quos
    ,
    ,

    Senensis.

    Interfuit

    M.

    medicus

    ^
    "'

    '"'

    nou-

    lis-Scipionensis

    frater

    F.

    Franciscus Sal-

    haud dubie progenitores fuerunt Beati nostri sed omittit omnium nomina prseterquam patris ejus quem indicat his verbis Verum tempus est nominandi Andream, itlico subdens Ex Andrea nati sunt circa annum mcccl Antonius phi; ,
    : :

    vauus de Senis procurator conventus manu propria Antonium Rapaccioti qui professioni interfuit Jacobillus Beati patruum appellat Selimbenius vero constanter eum vocat fratrem, uti habet testimonium mox datum
    , ,
    :

    losophise ac medicinse doctor


    in Religione

    et

    Jacobus, postea

    Servomm

    B. Marise dictus Benincasa.


    ,

    II.

    Cur Senensis a quibusdam


    :

    lieatuscircu

    medium

    secuit

    Ejusdera Andrese soror fuit Stefanuccia nupta Jacobo Tebaldi etc. 5 Jacobillus in elogio Cardinalis Rapaccioti ap U ^ laudatum Ciaconium col. 629 qusedam ali-

    dictus

    prsedicat

    in

    Bohemia
    Hussie

    contra
    tas,

    Wicleffistas

    seu

    nepotibus primi Rapizzonii. Verum qusestionibus geneatogicis nolo me interponere, contentus ea breviter narrasse, qiicV fuse a Selimbenio de patria et prosapia beati
    ter habet

    de

    filiis et

    prodigiose liberatur
    ,

    car-

    cere
    et

    migrat

    in

    Tartariam
    capite trun-

    tandem cum socio


    :

    Martyris conscripta sunt. Nunc ad gesta ipsius progredior coltecturus tum ex Vita antiquiore,
    ,

    catur

    cultus Beati publicus.


    Smit diu commoratui

    quam Jacobillus edidit tom. i de Sanctis Umbriee, tum ex aliis Mss. quidquid ad Beaium pertinet. Locum et annum natalem distincte exmargine Fidem publicam sibi missam Senis anno 1629 a C F. Franc. Salvano Priori conventus Servorum:
    pressit Jacobillus pag. 726
    ,

    citans in

    B. Benincasa natus est in dicta terra Collis Scipionis anno mcccxlix tempore P. Clementis VI.

    Pater ejus vocabatur Andreas Rapaccioli et ipse educatus fuit in seculo Jacobus nomiuabatur a suis parentibus multa cura et vig-ilantia. Mox quomodo in tenera sua setate religiosubdit institutum amplexus fuerit. Concionante sum
    ,
    :

    per

    Quadrag-esimam
    P. F.

    pionis

    Bartholomffio

    anni mccclxv in Colle ScireLuti Senensi


    ,

    conventu swnptumque ibi tum, Beatus cognominatus est Senensis, tcsle Ja- y cobilto. Eadem de causa Joannes Petrus Crescenzi libro 3 Pncsidii Romani Itatice vidgati pag. 118, ubi Beatos Ordinis Servorum recenset, ita raartyr scripsit Benincasa Rapaccioli Senensis in Tartaria mcdxv. Franciscus Angetoni Seuensem quoque appeltatum fuisse ait pag. 274 in Vitis Sanctoj^um Interamnensium quas sermone patrio edidit anno 1616. Eumdem hi tres auctorem citant P. F. Gregorium Atasia Servitam in
    :
    , ,

    Ob

    diuturnam commorationem

    Senensi retigiosum habiin

    lig-ioso charitate tiagrante et docto Ordiuis Servorum gloriosae Virg-inis Mariae motus ille san,

    Catatogo Beatorum sui Ordinis, quem in museo nostro non inveni. Ejusdem etiam meminit Selimbenius, dicens, anno 1622 Ftorentiie impres-

    exhortationibus statuit mundum deserere et fieri Servus istius mag-nae Dei Matris. Hao
    ctis ejus

    sum
    rit

    esse et in eo referri,
    ;

    quod Beatus

    anno H00
    ,

    quem Atasia Senensem

    floruevocat non

    de causa
    profectus

    Senas
    est,

    cum

    praedicto

    K.

    Bartholomseo

    a patria

    ibique in conventu S. Cleraentis fratrum Servorum sacrum illius Reli^ionis habitum suscepit xxn Maii mccclxv , eetatis sute an-

    H&c ad

    sed a loco suscepti habitus religiosi. cautetam inserere visum est , ne quis

    OrdtnemSer. vorumingrc'litur

    anno

    im

    '

    no xvi. 6 Selimbenius in utraque Vita Ms. profert testimonium admissionis Beatiex antiquis comItalice his vermentariis conventus Senensis mccclxv Senis in capitulo cougrebis conceptum jussu et comgatis Patribus S. Mariaa Servorum
    , :

    inhserens Atasise verbis putet, Beatum nostrum Senis natum esse, vei Beuincasara patria ColtisScipionensem et professione Senensem in duos
    quse post perperam distrahat. Nunc ad ea emissam professionem gesia sunt, veniamus.
    ,

    8 Fecit

    B.

    Benincasa
    a^stimatus

    inquit

    magnos
    suo

    in

    bonitate et doctriua progressus


    fuit

    Setunbenius unde
    ,

    tempore

    sanctus

    et

    insi-

    frnis

    ,, ,

    4H2
    1'CTOHB
    J t

    Dfi B.

    BENIXCASA RAPACCIOLI MARTYKE.

    V.

    virtutibut

    ac doctrina
    excultnt mittitur

    chivo Senensis conventus


    ctitatem

    de quo magisterio inirnis theologias masister; multis contractibus, in arferius ait liquere ex descriptis. Propter san-

    non martyrium promittente susceptum fuisse promissio quidem martym admemorant. Et omittunt enim illam, jecta postmodum videtur
    , :

    1)

    suam
    ,

    et

    doctrinam missus est

    Bohe-

    cum
    i>i

    miam ad
    temporis
    ,

    tocio in Bolic

    lstius concionandum contra haereticos Malest illi comes P. Petrus datusquc

    miam

    "''-

    eaturuM eontra
    Wiclcffitta

    quemJacobillus tradit fuisse nobilem. Bove/.zi beati txnoniensem, et post Angelonum citatum inveni aliquod ejus tulo honorat ; sed nusquam qui sub pcultus vestigium. Ceterum hwretici, Bohemia xv seculi xiv et maxime seculo

    exprimant, notitia? Mss. de etsi mandatum angeli anno 1650. PerBeato Roma missxad Bollandum Tartariam se contuht, eam In ail Selimbenius concionando et faciendo multa et magna
    :

    percurrit

    miracula,
    tur litteras

    quemadmodum
    et
    :

    indistincte

    testifican-

    temporum
    ptemhris

    commentaria tandemque anno mcdxv


    et socius

    authentica istorum
    die
    iv

    Setor-

    nem

    qrassabantur, erant Wiclefflsta>seuHussita>,ger-

    mina Waldensium

    sic dicti

    prosecutus est Joannes Cochlmus e cu Odoricus Ray ius libro i seouentia excerpsit 09 Factum est ut natdus ad annum 1408 num. post raortom ipsum (Wklefp obitam anno 13S4J nomine Petrus Payguidam ex diseipulis ejus
    libris 12
    , : ,

    Hus Vide Spondanum Hussitarum ad annum ViM num. l.Histonam

    a quodam Joanne Continuatione Baronn in

    barbans m menta capite truncati sunt ab illis quse in epistola Germamco quadam civitate
    ,

    ipse

    post varia atrocia

    idiomate tunc appellata fuit

    scripta a

    Provinciale

    Bohemiae

    Cotumban (Vita prima habet Coin

    tumbauia.)
    11

    Inferius citat litteras Storbera missas ad

    quadam
    non

    ne Anglus,
    reffnante

    Pragram cum
    :

    libris illius profug-erit

    motus,
    r;mi

    Wenceslao quod ante

    ea forsitan

    occasione per-

    patres Senenses rardus Tedesco,provincialisBohemi,c appellatus inprima Vita, de eodem Beato menivnit , compendio narrans liberationem ejus e carcere ope angeli, fugam jussu Dei ex Bohemia in Tarta,

    anno U20

    ,m

    qutbus P. Ge

    civitatc

    satitnota.

    nere nobilis cx
    ,

    eum Boliemus quidam domo quam Putridi piscis


    ,

    gevo-

    ajniil

    Oxoniam
    ,

    in
    . .

    literarum studio
    inde in

    conse-

    riam et martyrium. Autographum illarum litterarum quas puto easdem esse cum epistola numero prxcedente memorata, Germanice exara- K
    ,

    Stitutus

    libros "Wicleffi.

    patriam
    ;

    cum

    quos velut pretiosum thesaurum retulit Pragaj diversis transcriptionibus multis hominibus communioavit , et juxta nomen suum Putridl
    hfleretlci

    tum servari ait non scripturas

    in archivo istius conventus, necalias authenticas , in quibus de

    lethale virus civibus

    suis infudit.

    etc.
    iivo
    ilu

    Huultat

    Commodavit

    autem

    inquit

    JEneas

    Syl-

    /imctut

    aliquamdlu

    mumir
    ttiittcO

    apo-

    ronjin-

    vius Historise Bohemicse cap. 35 , scripta qua? attulerat liis potisslme, qui Teutonicorum odio tenebantur inter quos Joannes eminuit obscuro
    :

    tw

    iii

    carce-

    loco natus,
    ficat
    ,

    rtm,

    quod anserem sig-niex villa Hus cognomentum mutuatus. llic cum esset
    ,

    ingenio peracri et iinfruadisertn, multumquedialeoticifl oblectaretur et peregrinas opinionesamaret,

    admodum Wiclevitarum doetrinara arripuit .... Sequebantur .lohannem clerici fere omnes , re alieno gravati sceloribus ac sediqui rerum novitate evadere tionibus insignes
    avide
    ,
    ,

    martyrio Beati agitur. Vellem istorum exemplar huc missum fuisset, uti etiam illius Compendii de Beati vita et morte, quod idem Selimbenius legi asseril in Historiis Mss. ejusdem conventus, ante annos 100 et amplius a P. F. Lucentio compositis unde forsitan plusculum lucis affidgeret ad palsestram martyrii assignandam locum enim Cotumbam vel Cotumbania nominatum apud geographos invenire nonpotui. Cotamba quidem memoratur a Piolemseo tib. 6 Geographise cap. 4,- verum illud Persidis oppidum est, non Tartaricc. Angelonus et Jacobillus exantiquo Legendario ejusdem conventus proferunt sequentia Beatus Benincasa Rapacciohis martyr in Asia non addito oppidi nomine, Notitise Mss. de quibus numero prwcedente, citant etiam libros
    ; : : ,

    poanas arbitrabantur.
    digrnitatcm

    llis et

    nonuulli doctrina ceecclesia consequi

    lebres juncti erant, qui

    cumin

    non

    potuissent,

    iniquo

    animo

    fere-

    bant, saoerdotifl majorum oensuum bis committi,


    qui

    quamvis
    .

    nobilitate
    .
    .

    prseirent,
    .

    scientia

    tamen

    antiquos conventus Senensis, qui similiter nomen urbis reticentcs martyrium in Asia collocant. Hos in prwfigendo titulo secutus sum, quandoquidem mihi non constabai in qua urbe passus fuerit Beatus.
    ,

    Proruperunt in blaspheab Ecclesia Oatholioa recedentes, impiam Valdensium seotam atque insaniam amplcxi nni r>r anno, quo Beatus noster in Bohemiam
    viderentur Inferiores
    .

    mias

    e1

    ac deindein Tartariamprofectusest et quanto tempore iis in locis versatus fuerit, nihithabeo


    ,

    cultum itlius publicum quod attinet quidem Martyrologiis B. Benincasa inscriptuslegitur verumtamen ab immemorabili tempore ante Urbani VIII decreta beati titido insignitus fuit idi mox patebit. Bollandus nomine
    12
    ,

    Ad

    Gaudettituio
    Beati

    nidlis

    compertum
    istu

    eaa

    biographis, generatiter tantum

    intt-ratitibtts.

    Audi Sdimhvnium

    Ivit eo [in

    laudati Cardinalis Rapaccioli rogatus ut mentiodem faceret de beato hoc Martyre, rescripserat vi Augusti 1650 in hunc modum Quod eram
    ;

    Bohi
    ditate

    niiiitin

    oum

    voluptate
    pro
    fide

    magnaque
    Catholica.

    aviIbi

    mea sponte

    amittendi
    ^si
    ,

    vitam
    ibi

    aliquamdiu multo runi Eruotu donec in carcerem fuit conjertus vt ail mortam destinatua oum sooio suo post mille oontumelias et opprobria,
    oonoionatus
    laboravit
    :

    ut B. Benincasam Rapacciolum in meo opere de Sanctis recenserem id faciam Emiuentissimi Caidinalis hortatu tanfacturus
    ,

    to

    diligentius.

    Kt vero ejus
    JacobiJli
    ,

    me

    auctoritas

    ma-

    g-na

    sollk-itudine liberavit.

    Nam cum
    post

    antea libros
    aliisque

    D.
    erat

    Ludovici

    de

    Fulg-inatibus

    iini/c

    lihcmttis

    lt

    Verum

    plaouit
    et
    illi

    ab mujclo

    apertis oarceribus
    tuttl

    Deo mittere angelum, qui solutis com|>odihus et caut

    Sanctis

    legerem

    vulg-atos

    paullo

    quam
    ,

    Tmttuvs
    itllfl

    tenis,

    imperavil

    intnue, ac
    <

    inde nufug-eret et prori,

    tandem

    dii

    tummat umrfyrium ninio

    eretur ad prcBdioandam fidem iuter Tartaros ubi suo tempore una oum >ocio esset obtcnturus gratiam moriendi pro fhristo. cere ab angelo liberatos in
    iiuv f.ost

    Ambos

    ab Urbano VIII bulla edita de non nominandis absolute Sanctis aut Beatis qui tales non essent vel palain habiti a c annis vel ab Ecclesia declarati verebar necnbi in bullam
    ;

    e car-

    Uifi

    Asiam migrasse, ibiT<?icationemet miravula edita occisosessc. scribunt ctiam Angelomts et Jalongam
    j>r
    t

    cobilhts',

    sediter Tartaricum, jubente angelo

    eam ofiendercm procedebamque subtimide. At cum tomum edidit idem D. Jacobillus de Sanctis Umbriae post eamdem bullam ssepius iteratam et explicatam eumque Eminentise suae de,

    et

    du-avit

    non

    video

    quid

    amplius

    metuere debeam.
    .

    DIE QUARTA SEPTEMBIUS.


    beam... At cur in ea relatione ( ex Jacobillo transcmpta ) omissum est, quod idem Jacobillus tradit de sacello, quod huic Beato consang-uineo suo sua
    S.

    Eminentin e marmore
    at publico cul

    483 Philippi Benitii tomo iv Augusti pag. 635, B. Joachini tomo 2 Aprilis pag. 45*. Asserit prseterea Selimbenius, conspici imaginem

    ircroit

    mar-

    Eedificat ?

    tu prxcipue
    Senis.

    Romae datis eodem anno xvn Septembris inclusa; fuerunt nomine praedicti Car13 Litteris

    dinalis notitiae Itaticee Mss.,

    quarum hoc exor-

    dium Non
    :

    est timendum, ne imping-atur in bullam Urbani ; quia plures quam ducenti anni sunt ex quo B. Benincasa fuit dictus, nominatus, et

    tyrium ejus repraesentantem ad tatus dexter um sacelh in ecctesia Deiparae Virginis de cotle nuncupatae haud procut a Colle-Scipionis cujus ecclesiae, per Petrum Rapaccioli a fundamentis
    ,

    erectae et dotatae , hodie, inquit patronus est , praedictus Cardinalis FrancUcus Angelus

    Rapac-

    cioli,

    ab

    Urbano VIII ad sacram purpuram

    cultus
    cello

    ter alia loca

    ut beatus et ut martyr publice, et praeSenis in ecclesia Servorum in sa-

    evectus xiu Julii 1U43, et post triennium sub Innocentio consecratus civitatis Interamnensis

    Dominse Nostrae de igne; sub cujus imag-ine sunt quatuor Beati et inter alios hic cum inscriptione Beatus Benincasa mautyk, in Asia. Pictura ante ducentos annos ibi fuit sicuti modo exstat. Ejusdem imaginis et inscriptionis
    :

    episcopus.
    15 Hanc porro im aginem a la udato Eminen- post dfcrttum tissimo. et consequenter post Urbani Vllldecre- libam VIII,
    ta, fieri

    in quibus

    meminit Angelonus num. 7 citatus. Idem quoque cultus indicium profert Jacobillus, addens
    sequentia
    In sacello Piccolominiorum in dicta ecclesia Senensi S. Clementis, cernitur exposita
    i

    detur

    jussam esse testantur citatae notitiae Mss., ad Bollandi quaesita num. X2,sic responQuautum ad sacellum, quod Jacobillus

    Beato construi in Colle Scipionis a sua Eminentia, omissum hoc fuit iu apographo misasserit

    so
    si

    publicae venerationi

    hujus Beati martyris in manu, radiis splendoris in capite, et habitu fratris Servitae ad pedes

    antiqua imagro

    quoniam ea de re non aliud est verum, niquod Cardiualis eum uno e suis fratribus in

    cum palma

    sacello majori ecclesias,


    tra

    quam

    pater ipsorum ex-

    B ejus legitur epigraphe

    jam

    dicta.

    Conspicitur

    quoque

    in

    eadem

    ecclesia ad

    publicam devotio*

    nem
    :

    alia

    major

    tabula,

    sed recentiore penicillo

    picta,

    imaginem illius referens, sub qua habetur B. Renincasa martyr In libro antiquo ( cujus etiam Selimbenius meminit) tabuliscooperto, continente Regulam Servitarum et notam multorum Beatorum hujusce religionis, qui conservatur in archivo dicti conventus Senensis, legitur fol. xx velZl: B. Benincasa [filius] Andrese Rapaccioli e Colle Scipionis martyr in Tarta. .

    exstruxerat miimagini, Domina^ Nostrae de colle dictae, erigendum curavit altare cum columnis et fron- E tispicio e marmore discolore, subquo reposuit corpus S. Guerrini martyris, extractum e sacris coemerificaB

    oppidum

    Collis-Scipionense

    ria.

    Legendarium num. n memoratum habet


    :

    in

    Subdit Jacobillus Ordinis Servorum, edita


    Asia.
    P. F.

    In
    in

    Arbore, seu

    lucem

    Navi anno mdc a

    Gregorio Alasia a Summa Ripa, conspicitur inter alios Beatos imago ejus cum titulo B. Benincasa.

    III.

    Alia proferuntur indicia ve-

    nerationis

    tum publice tum

    prioffi-

    Romauis, ibique collocaturn dieoctava NativiB. Mariae Virjjftnis, quod principale festum estillius ecclesiae. Postea in muns lateralibus dicti sacelli a dextra parte posuit in corona ex opere marmorato tabulam decollationis B. Benincasae, et a sinistrasimilem alteram B.ColumbasdictEH Reatina^, sed oriunda? eColle Scipiouis familia, Guadagnoliorum. Additur, solos hosce duos Beatos pro indigenis haberi in Colle Scipionis. Vitam B. Cotumbse Reatinae edidit Papebrochius ad xx Maii Translatio autem S Ouerrini M. celebratur xv Septembris. 16 Angetonus pag. 275 Martyrem nostrum Beatis Interamnatibus accenset propter ejus majores, ibidem jure civitatis donatos. Audi Setimbenium iSumerut haec civitas inter alios suos Sanctos B. Benincasam, quia ortus est ex familia, quae ab auuo mccxlv ( ut supra vidimus )
    teriis

    tatis

    '.

    lni<

    (tmnensct

    f/uoque

    eum
    an:

    ItB. tuii

    numerant

    vatim continuatse, cui nihil


    cit

    silentium

    quorumdam

    scri-

    ptorum.
    Venemtto
    timtntu
    eo\

    liud

    argumentum
    :

    publicae venerationis
    Beati

    ad

    Apostolici opera jus civitatis obtinuit innobileslnteramuenses et nostra tempestate in templo cathedrali exstat in mag-na tabula publicus catalog-us, exhibens omnes Sanctos et Beacives... aut betos, qui fuerunt episcopi, aut ne meriti de lnteramna. Cernitur et legitur inter de quo aliud modo non alios beatus Benincasa dieetur, omissis aliis recentioribus et antiquis de
    leg-ati

    ter

    __sua a:
    t

    tempora continuatas superaddit Selim-

    benius ita scribens


    tur
    capite et
    Patritii

    Imago hujus

    cerni-

    eo memoriis. Ilaec omuia dicta sint cum professione adhaerendi et insistendi debita obscrvan-

    etiamuum hodie, depicta cum diademate in palma in manu, in altari B. Prancisci


    in

    tiaetreverentia decreto g-loriosae memoriae Urbani Vlllcditoxni Martii mdcxxv etc. in donomiuando
    beato
    alii

    ecclesia

    Servorum Senensium,
    verba
    :

    et in-

    praedicto

    Patrc

    Benincasa

    sicut

    oraues

    fra

    leg-untur

    haec

    Beatds

    Benincasa

    martyr, in
    et

    Asu. Eam illic ab annis ducentis amplins pingendam curavit nobilis familia Sehodie
    fit

    supra uominati fccerunt, volo niti recogruitionibus ct approbationibus Ordinariorum... omni-

    que
    fuit

    eo, propter
    ita

    nensis Castoriorum,

    exstincta

    ....

    In

    pro-

    facere

    FranBenincasa occacisci sione visitationis praedicti altaris, in quo abhinc pluribus quam ducentis annis imag-o ejus colitur cum effigie B. Francisci ac BB. Philippi et Joachini, de quibus Ordo Sprvorum celebrat Officium. Gesta horum trium illustrata jam sunt in Opere nostro B. Francisci Patritii sive Senen* sis tomo iii Maii pag. 655 et tom. vn pag. 790,
    cessu Senis
    instituto pro canonizatione B.
    Patritii,

    mentio

    de B.

    decretum, Sedis, cujus vivo

    quod aliis et mihi ipsi Itcitum non intendeudo vtolare ullum sed subjicere omnia ceusure sanctffl
    ;

    filius et

    subditus obedientisstmus.

    Haec

    itte.
    ,i.i-

    17 Quis vero credat Eminentissimum Rapacciotum, praesulem eruditum et prudentia ctarum, teste Ciaconio,praedicta facturum fuisseaut etiam permissurum ut Interamme in sua cathedrati Benincasa pro beato pubtice haberetur,ni-

    dubitan
    :

    dutu

    i'd

    fii

    Ilttl.

    siconstitissetdetegitimacuttuspossessioneperca67

    Septembris Tomus

    II.

    sum

    484
    1UCTDRI
    J.

    DE

    B.

    BENINCASA RAPACCIOLl MARTYRE.


    tur a Pio II
    riis.

    V.

    Vide supra hactenus publicse venum. 13. Itaque db retata nerationis indicia dubitare non potui, quin locus beato huic Martyri in Opere nostro deberetur

    sum exceptum ab Urbani

    decretis.

    in suis Orationibus

    et

    Commenta-

    Similis responsio dari potest, si quis objiciat, memoriam Beati nostri non exstare apud Michaelem Fiorentinum in Chronico Servorum,
    et

    hodiemos Ccetites prsesertim cum Eminentissimus Prosper de Lambertinis, nuncsummus Pontifex Benedictus XIV, in Indice rerum et verborum eruditi sui Operis de Servorum Dei beatificatione et Beatorum canonizatione pag.
    inter
    ;

    Philippum Ferrarium in utroque Catatogo Sanctorum adde quod argumentum ab illorum


    :

    aliorumque silentio petitum nequeat evertere testimonia superius exhibita de cultu publico. Ad Paulum Spanocchium quod attinet, perscrutatus
    nostro reperi orationes et Commentarios aliaque ab JEnea Sylvio seu Pio II scripta, varios etiam consului martyrologos et historicos ; sed nusquam mihi occurrit Spanoc-

    Denominatio Sancti, aut Beati, non potest auferri iis, qui ab immemorabili sic fueCultus purunt appellati et pag. xix ibidem infertur ex retentione imag-inuin Servorum blicue Dei in ecclesiis, etiamsi pictae sint sine diademaxxiv dicat
    ; ; :

    sum quotquotin museo

    te et splendoribus,

    et etiamsi

    collocatae sint ex-

    ab imaginibus Beatorum vel Sanctorum quod utrumque variis probat exemptis libro 2 cap. 14. num. 5, et cap. 24
    tra

    altare

    et seorsim
    ;

    nomen. Tandem in Fastis Senensibus anno 1669 recusis, invenipag. 529 satis prolixum elogium cujusdam Pauli, Ordinis Servorum B. V.,
    chii
    vir integritatis, apud agrum Marino dictum, in sui Ordinis coenobio degebat anno 1462, obiitque menan ejusdem anni et quo die, me se Octobri

    qui spectatissimse
    S.

    Pennarum a
    ;

    num.
    B
    Pie affecti erga

    11 J.

    18

    Pie admodum, uti memoratus Selimbe-

    tet

    f/uog

    Car

    itnalU Ha/iat
    eloltU pluriin
    ejui

    nius verbis num. 10 datis subjungit, erga hunc Martyrem affectus fuit Cardinalis Jacobus Tebaldus, a Catlisto III ad sacram purpuram pro-

    latet.

    20
    5

    Elogium istud. notatur desumptum ex libro Commentariorum Pii II Verba subjicio ex


    .-

    c '3'

    us ' q

    amaubtmus,*!
    cultus probelur,

    uw ^t
    eli -

    motus anno 41 post Beati obitum, id


    et

    est,

    1456

    opem o-

    ptrtut.

    glorim sibi ducebat numerare itium inter suos consanguineos, agnoscens familiam suam derivatam a Rapacciotis, ut supra, et propter aviam suam Stefanucciam, Beati amitam. Cardinatis hujus epitaphium ex Setimbenio non transcribo
    :

    Francofurtensi editione anni\6\4<, pag. 124 "Vulgatum est per idemtempus venerabilem quendam mouacbum, natione Senensem, in agro Pennarum S. Marini suo in sacello imag^inem B. Marise Virginis erexisse, ad quam, veluti miracula facientem,
    regionis accolae frequentes accurrerent
    tulisse
    :

    id aegre

    legiidpotest
    2 Jtatice

    tomol Ciaconii

    col.

    995,

    vel

    tomo

    Sacrse Ughetti in Episcopis Feretranis, emortuatis mcdlxvi recte exprimitur. Singulari pietate eumdem B. Benin-

    Sigismundum (Matatestam, Arimini dominum, ) jussisse monachum imaginem amovere


    ;

    apud quem annus

    nec parentem, misisse qui noctu caperent atque ad se ducereut daturum poenas. Illos interceptum ore
    obstructo ducentes,
    et

    caa&m prosecutus est Petrus Hapaccioli, cui datum fuit a Deo ut famitiam suam, quse atiquamdiu jacuerat in paupertate, honestis mercaturis
    vrtyrrt; ptUuerit. IJrtU is

    cum

    tota nocte ambulassent,


    attigisse,

    jam

    se putassent

    Ariminum
    in

    summo

    secundum Selimbenium

    consanguineus Beati ex fratre in septimo gradu. Supra laudatus Cardinatis Franciscus Angelus Hapaccioli hujus fllius pro/itebatur, eodem Selembenio teste, speciali prorsus devotione se affici
    iTtfii

    quo erat imago, se reperisse atque ira concitos captivum in alta cruce suspendisse, quae ab eo index loci in trivio paulo
    diluculo
    ;

    apud sacellum,

    ante fuerat erecta


    fracto laqueo,
    rusticis atque

    sed mox sicariis abeuntibus, monacbum cecidisse, repertum a confotum revixisse quem rumo: :

    praMlictvun Heutuin,

    et

    pluries evidentissime

    rem nota Sigismundi


    probabilem reddidit.

    crudelitas atque impietas

    oalestem HHus opem ac protectionem


    flliNNl'.

    expertum

    Cum Pius II satis innuat narrationem suam ex rumore seu fama populari
    haustam
    edoceri
    ,-

    \9Jacobillus pag. 727 pro Beato nostro percitat Archangetum Gianium in Annainliit nffii iibus Servorum ; hic enim agit de alio Benintuv ri.snu,, casa non martyre, quem Papebrochius dedittowbjit ftur c mo vn Maii pag. 0fi2. Cur autem B. Benincasa M. a Gianio prwteritus sit, nescitur, inquiunt
    iiii
    i-r

    Silentium Giunluiniiii
    it

    peram

    veritatem aliunde cupimus item quo anno et quota die Octobris obierit venerabilis ille monachus an aticubi
    esse, facti
    ,

    cotatur,

    haud dubie quod monimennon habuerit. Ad silentium Gianii respondet Selimbenius, ittum in Annalibus omisisse Beatos plures, ac prceter alios ipsum B. Pauium Spauoccbi, quamvis martyrium illius narrecitatm notitiie Mss.
    :

    ta de eo

    qualem faciunt Senenses Fasti nam ccenobium San-Marinense, in quo vixisse dicitur, non invenio apud Gianium, enumerantem 137 coenobia sui Ordinis. Documenta idonea de istius Pauli publico cuttu
    et

    an

    fuerit Servita,

    .-

    si

    mittantur, suus ei locus dabitur in

    Opere

    nostro.

    ^J

    ACTA

    495

    ACTA SANCTORUM

    SEPTEMBRIS
    QUINTA DIES
    SANCTI, QUI NONIS SEPTEMBKIS

    COLUNTUR

    ^Anctus Vietorinus

    O
    S.
    b

    presb. et Mart. prope Cutilias Sabiin


    Italia.
    JW.

    S. Olipius mil. S. Cyprius


    S.

    noruni oppidum

    mil Theodorus

    Romulus
    item

    in Graecia,
    S.

    tribunus

    S.

    S.
    S.

    Eudoxus Zenon

    [martyres Melijtinae in

    Rhais vel Herais virgo M. prope Alexandriam in ^Egypto.


    vel|

    Arme-

    Macarius etjnia minori.


    [

    ^ Quintus

    mciy Milites
    S.

    Censurinus praefectus
    ,

    Quinctius S. Arcontius
    S.
    s.

    martyres
    Capuae.
    |

    Donatus

    Cyriacus ? alias Quiriacus, episcopus S. Maximus presbyS.

    Nimfidus velj Nymphus M.rAlexandriee in s. SaturninusiyEgypto.

    M.
    s.

    )
    i

    Taurinus

    ter
    S.

    Archelaus diaconus

    s.
    s.

    Nemoratus fmartyres in

    S.
    c S.

    Aureamulier
    Felix miles

    Saturninus (^Egypto. s. ArapoUinus' s. Abda episcopus martyr cum


    martyres
    s.
    aliis in Perside.

    S.

    Maximus

    mil.

    Ostiae in Taurinus mil. ) Latio. S. Erculanus, vel Herculanus niil.j S. Veuerius mil.

    Anianus

    episc. conf.

    Veson-

    S.

    tione in Gallia. s. Alpertus presbyter conf. in pago Ccssima agri Derto-

    S.

    Storocinus mil.

    S. S.
    S. S.

    Mennas

    ncnsis in Italia. R. Ursicinus cpisc. conf. Ra-

    mil.

    S Commodus

    vennae iu
    mil.
    s.

    Italia.

    Hermes mil. Maurus mil.

    Genebaudus

    vel

    Genebaldus

    Eusebius mil. S. Rusticus mii.


    S.
    S.

    Monachius mil.

    Amandinus

    episc.conf. LauduniinGallia. s. Victorinus cpisc. conf. Comi in ltalia. s. Ansai ieus episc. conf. Suessione in Gallia.
    s.

    mil.

    Rertinus abbas Audomaropoli in Relgio.

    ACTA SANCTORUM.

    a S.

    Taurinus episc. M. August8e


    ,

    ltalia. prope Bergomum Jordanus abbas generalis SS Romanus et David, alias B. OrdinisPulsanensismApuha. Borisus et Glebus aut Hli-

    bus pnncipes Russ, abbas Pontid Auscorum in Novempo- B, Albertus

    ania

    PR^ETERMISSI ET IN ALIOS DIES REIECTI

    V
    ^J
    S.

    /-'i

    ab anctus Laurentius Justinianus, postquam Aleocandro VIII in Sanctorum numerum relatus est, tam hac die, qua pontificalem

    siti,

    cathedram ascendit, insertus est Fastis Roma> uttunc Beato nis, quam die natali, qua deeo
    Januarii.

    imperatore pro fide Catholica in navig-io lmpojussi suut in mari comburi. Annuntiatio est Martyrologii Romani ad hunc diem v Septembris. At cum illos dederimus die xviii Maii,

    tom. iv ejusdem mensis pag. 170, consule diem

    vm actumest, rehquiarum Marcelli Papve martyris exceptio in gemino codiceUsuarapudArvernos notatur Marcelloawtft.no apw! Sollrnum nostrum. De est tem reliquiisque ejus circumtatis actum
    xvi Januarii.

    xvn
    SS.

    Maii.

    in muttis Fastis memorantur hodie ob festum corporum invenxvi Junii. torum. De iis actum est Herentrudis virgo hodie iterum in Ftorario Ms.

    Ferreolus et Ferrutio

    MM.

    Sanctorum
    est.

    occurrit.

    Eadem
    111

    videtur

    cum

    itla,

    JuventinuseiMaximus martyres Antiocheni, quos hodie repetit Castellanus, vocans Juventium et Maximianum, ab eodemcum Martyrologio Romano memorantur, et apud nos datisunt xxv Januarii. Julianus episcopus Conchensis hac die reperitur
    in Catalogo generali Fcrrarii, uti et olim erat
    in

    de qua in prsetermissis

    hujus

    et iv

    dictum

    Vitadata

    xxxJunii.

    S.

    Qyrillus Gortynas in Creta episcopus signatur hodie in Synaxario Sirmondiano. Datus est ix
    Julii.

    S.

    ejus in

    Romano Martyrologio. Nunc vero memoria Romano tantum legitur die, quo apud

    martyr Conymbricae in Lusitania hac die posita est apud Arturum in Gyxx Julii. naeceo. Vide dispidata de ea ad diem
    Columba virgo
    et

    S.

    Taurini episcopi inventio annuntiatur a Greveno. Est Taurinus Ebroicensis episcopus, cujus

    xxvm Jan. nos etiam de eodem actum est, hodie rursum memoratur apud Gr&cos Sabilus apud Galesinium vero Thathuel et soror ejus Bebsna, qui etiam leguntur in Martyrologio
    quod Latinum fecit Arabico-JEgyptio Ms. xxix Jan, Gratia Simonius. Datisunt Siivinae virginis et Snviniani martyris memoria Trecis hac die annuntiatur apud Grevenum. Vcrum de utroque, Sabiua scilicet et Sabiniano, xxix Jan. itjiKil nos ihsjittlatum cst <ul diem [ngenuinus episeopus Sabionensis hodie annun,

    hodie inventio celebratur. Acta data sunt


    S.

    xi

    Aug-usti.

    rit

    Gedeonis Israelitarum judicis memoria occurhodie in codice Usuardino Hagenoyensi


    ,

    sed de eo

    cum Martyrologio Romano egimus


    i

    Septembris.

    B. MargaretulaB translatio e Lovaniensi urbe Leo-

    liatur a Casteltano,

    eumdemque videri, qui

    in
    S.

    variis Fastis antiquioribus etiam legitur sub

    dium notatur apud Chalemotum. At eam translationem numquam factam existimo; sed intelligendam transtationem ex toco, xibi occisa fuerat ad urbem Lovaniensem. De hac Beata actum est 2 Septembris.
    ,

    nomine tngenui aut Ing^enuini, ostendam ad hunc dient in SS. Nyinpho et Saturnino. Verum de Sancto ilto apud nos jam actum est cum v Febr. Martyrotogio Romano ad diem S. Wioahbas Altmonasteriensis in Bavaria. Martyrologtum Anglicanum, FerratHus, David Caix Febr. merarius. De eo egimus
    S.

    Agilulphus abbas M. cum sociis hodie ponitur apud Grevenum. Sed Aigulphus Lerinensis is
    est,

    \t

    de quo dispittatum die iii Septembris. S. Godegranni episcopi Sagiensis et martyris memoriarecurrit in codice Usuardino regiwe Suecise
    S.

    Legontius episcopus Metensis insertus est hodie Ftorario apud nos Ms. Vide dicta de itto Sancto xvni Fcbruarii. S. Lougini mititis et martyris transtatio capitis notatur in Kalendario Pragensi. Actum apud nos dc S. Longino, uti et dehac translatione

    apud Sollerium. Vita data est iii Septemb. Marcellum episcopum Trevirensem annuntiat hodie Ferrarius at in Romano est dieprsecedente. Kalendaria vero- nonnulta hodie dant Marcellum martyrem Cabiltonensem. De utroque actum IV Septembris.
    ;

    xv Martii.
    Butychestft Maxo martyribus Capuanis adiin.rli l< jitutur apud Notherum, De
    est
    S.

    iis

    mendose actum
    Aprilis.

    Madruyna abbatissa Benedictina S. Petri prope barcinonem cum titulo Sanctse annuntiatur ab Arturo in Gymeceo. Prcecessit Menardus, quem tauclat, in Appendice attera Martyrotogii Benedictini pag. 117
    ,

    ubi tale dat


    abbatissa

    cum

    elogium

    attis

    xv

    Sancta
    cti

    Madruina
    sexto.

    fuit

    coenobii

    Proba rirgo annuntiatur hodie Lauduni a Moet Ferrario, aui iu agro Laudunensi prope Guisiam, ut kabet Martyrologium Parisiense,et fere Casteltanus. Nos dehac S. Probu virgine xxvui Aprilis. Af, egimus. Constantinopoli saneturum martyrum Urbani
    lano
    Theoilori

    san-

    anno Domini nongenBarcinonem populantibus, captiva ducta est in insulam Balearium Majorcam. Erat ei quidum propinquus mertesimo

    Petri Barcinonensis

    Mauris

    Meuedemi et sociorum septuaginta septem ecclesiastici ordiuis, qui a Vaiente


    , ,

    cator, qui de ejus solutione cum ea egit. Die pnestituta sancta Madruyna evasit ex carcere fugitque ad uavim sui propinqui sed
    ,
    :

    Maurus

    qui

    eam

    custodiebat

    elapsam persecutus

    DIE QUIXT.Y SLPTEMBRIS.


    A.

    487

    seculus

    Mercator periculum videns in sacco lanae pleno abscondit. Maurus


    est.

    eam

    rem

    existi-

    mans eam

    in

    saccis

    esse absconditam

    omnes

    saccos pugione obloug-o terebravit, eique tria aut quatuor vulnera inflixit, quae constanti a-

    designant, de quo agit Hif-ronymus in Catalogo scriptorum ecclesiastico rum, et cujus conversionem narrat S. Augustinuslib. H Confessionum.
    :

    nam hunc

    S. Petri,

    nimo

    qui fuit in Athero habetur cornmemoratio

    tulit

    et

    lta

    eluso
    rediit.

    Mauro,

    liberata

    ad
    si-

    suum monasterium

    Curam abbatialem
    :

    in Menologio Sirletiano, uti et in Menceis impressis, et in Mss a Sirmondo communica-

    bi restitutam recusavit, ut se

    ad felicem mor-

    tem tranquillius compararet


    quae

    quam

    paucis post

    diebus obiit, ob vulnera sibi a Mauro illata recrudescebant. Utergue auctor laudat

    Antonium Yepesium in Chronico S. Benedicti cent. 2. Verum Yepesius factum refert cent. 4 pag. 348 ad annum 801, et post
    prsecedentia paulo latius relata, Hispanice subdit, quse reddo Latine Cumque (moniales et Barcinonenses) illam existimarent Sanctam, honorifico eam sepulcro condiderunt in ecclesia versus partem Septemtrionalem ad sinistram. Deinde, procedeute tempore translata sunt ossa ipsius ad modicum tumulum in sacellum S. Benedicti variaque miracula di:
    ,
    :

    in his scribitur in Athyra. At nuttum uspiam invenio elogium. Dimadius confessor in Mthiopia memoratur a Castetlano, ex Fastis sacris ecclesise Alexandrinee editis per Jobum Ludolfum, quantum conjicio. At ex iis satis nequit constare, Catholicusne fuerit, an hsereticus aut schismaticus, prmsertim cum tempus taceatur. In alio Synaxario Ms. Mgyptiaco, quod Latine reddidit Simon Moysis alumnits cottegii Maronitici Romse legitur Dimidis martyr Alexandrise. De hoc minus dubitare possumus quin fuetis
    .-

    rit Catholicus

    et

    suspicor

    eumdem

    esse

    cum

    Dimadio, qui nec confessor nec martyr vocatur in Fastis Ludolft. Additur in taudato

    cuntur causa ipsius a Domino facta Hsec suspicionem ingerunt de cultupitblico, prsesertim cum Sancta vocetur db Yepesio nec tamen cultum satis certum reddunt, cum Mabittonius in Annalibus Benedictinis tom. 4 pag. 37 referat quidem destructionem monasterii S. Petri ea occasione factam sed de Madruyna taceat. Quapropter sufficiet hic notare factam affigi ab Yepesio, non anno 906, sed 9S6 , ut et a Mabillonio rogareque entditos Benedictinos et Barcinonenses, ut de cultu nos faciant certiores. Quintinus aliquis cum titulo episcopi, et subinde sine illo titulo, hodie celebratur in variis Fastis, cum antiquis tum recentioribus. In Martyrotogio Augustano, apad nos edito tom.
    ; ,
    :

    Synaxario, corpus in mare fuisse projectum, et passus dicitur sub Luciano forte tegendum Licinio nam interpres imperitus no- E mina frequenter luxavit. Ceterum dc Dimadio
    ,
    :

    aut

    S.

    Dimidio nihil preeterea

    invenio
    et

    nisi
    2

    quod Ludolfus in Historia JEthiopise part.


    pag. 292 dicat, Dimadius c?ecnm
    sanavit
    cos.
    ,

    laudans pro

    hisce

    paralyticum Fastos metri-

    Apuleius M. hodie a Maurolyco ponitur cum Ferreoto et Ferrutione, quorum sola inventio hodie cetebratur nec invenio aliquem Apuleium cum
    :

    ipsis esse
    SS. Felix et

    passum.

    Moderatus hodie memorantur simul a Casteltano, qui Moderatum ponit in Supplemento i Julii. Videri possunt dicta ibidem in
    prsetermissis

    viii Junii,

    legitur

    .-

    Quintini episcopi et conf.

    vero tom. 6 Coltectionis amplissimai veterum scriptorum Quintinus reperitur in gemino Martyroiogio, nimitumin primo, qitod Bedse nomine insignitum reperit, ubi habetur Natale S. Quintini confessoris, et in Calendario Stabidensi, in quo nudum no.-

    Apud Martenium

    Latro episcopus Laudunensis

    cum Sancti titulo hodie refertur a Saussayo in Catalogo Sanctorum post Martyrotogium. Vide dicenda de eo hodie ad Vitam S. Genebaudi patris ipsiusannotatione uliima. Cavensis ecclesise dedicatio per Urbanum II facta memoratur apud Wionem, Menardum, et Ferrarium, apud quos piura videri possunt.

    Grevenus et Molanus eosqitc secutus Ferrarius Quintinum episcopum confessorem in Campania annuntiant quod explicat postremus de Campania Gallise. Ftorarium nostrum Ms. Quintianum habet episcopum item et confessorem, sed sine ioco. Fateor me Quintinum et Quintianum seque ignoralocum re, sicut omnes illi , quos recensui ignorarunt. Verum nonnulla mihi est suspicio, Quintum Capuanum, de quo hodie agimus cum Arcontio et Donato, fuisse primo a Sociis avutsum, ut factum constat apud Rabanum,
    Quiutini.
    ,
    ,

    men

    Cenetensis ecclesise dedicatio hoc die videri potest

    apud Ferrarium.
    Judith regina Polonise
    7'atur

    cum

    titulo Sanctse

    memo:

    ab Arturo in Gynseceo, xtbi anno 1017 defunctam asserit, sed cuttitm non probat nec itta Sancta, aut Beata vocatur ab iis, qitos taudat.

    et

    in multis Fastis contractioribus

    deinde ve-

    ro,-nomine nonnihil immutato, episcopi titulum etiam fuisse additum. Totus error, si erratum in eo sit, oriri potuit ex Rabano, ubi Quintus post Ingenuum episcopum sic memoratur, ut videri episcopus potuerit. Si quis
    in re

    Margarita Burgundica cel Nivemensis, regina Sicilim, secunda conjux Caroti Andegavensis Sicili& regis, ut venerabilis, insignisque humilitate, integritate ac charitate in pauperes memoratur a Casteltano qui ait eam Torno.dori obiisse anno l^OS. Eadem annuntiatur ab Arturo a Monasterio in Gynseceo sacro ut Bcata,
    ,

    nec tamen colitur.


    Petrus de Burboue (de Bourbon) reclusus prope Parisios, ab eodem ut veuerabilis ponitur et anno 1039 defunctus. S. Innoccntius virgo Burdig-alaj adscribitur in codice Burdiyalensi apud Sotterium. Cum autem aiibi non occurrat, nescimus, utrum nomen sit Sanctse anonymse impositum , an vero eidem

    ambigua
    erit

    potuerit certiora docere, gratis-

    monitor. Victoriaus confessor Romse annuntiatur a Greveno et Motano. Prsecesserat Petrus de Natalibus, ei texens elogium lib. 8 cap. 40, secutique sunt Ferrarius et alii quidam recentiores, inter quos Piazza in Ilemerotogio sacro Urbis, Sanctum nominans. Nullus tamenprobat cuttum aiiquando fuisse Victorinum Rheto-

    simus

    semper fuerit proprium.


    Alelmus secuudus abbas Aquicinctinus cum tiiuto uti et Richardus beati memoraiur a Raissio conversus
    ;

    483

    ACTA SANCTORUM.
    Verum de
    cultu

    conversus ejusdem coenobii.


    silet.

    MargaritaSulmonensis,a&&atoa Clarissarum seu potius Urbanistarum, ut beata memoratur ab Arturo in Martyrologio Franciscano et in Qynseceo. Vitam ut Beatse dedit Jacobillus in SanFrectis Umbritetom. %pag. 206, et Benignus

    Joannes Yama Japon Societatis Jesu memoratur egrein Menologio Ms. ejusdem Societatis, ut gius fidei promotor in Japonia, ubi demum pro
    fide

    mortem
    et

    oppetiit.

    Wocardus

    maut in Opere de

    Vitis

    Sanctorum piorumque

    Ordinis Franciscani ad v Septembris eodem


    utitur BeatfE titulo, ubi Vitam Belgice enarrat. Nullum tamen assignant publici cultus fundamentum. Hueberus titulum Beatse rectius,

    Winerbaldus presbyteri, ac Gerwaldus et Reg-enardus diaconi omnes monachi abbatim S. Bertini Audomaropoli, memorantur a Rayssio, qui occisos dicit a Normannis. Vemtm omnes quidem multa a Normannis passisunt, sed unus tantum occisus Regenardus, aut potius Raynardus, ut videri potest hoc die in libro Miraculorum S. Bertini, ubi de illis
    ,

    opinor, prsetermisit ; nec eo utitur Waddingus , ubi ad annum 1425 de ea agit , et ad

    S.

    agitur sine titulo Sancti aut Beati. Maximiliani episcopi Panormitani elogiumdat

    mortem refert, licet apud ipsum semel beatara nominatam inveniam quando ad annum 1395 de natalibus agit. Margari1449 ipsius
    ,

    Ferrarius hodie. At hic Sanctus colitur xv


    Septembris.

    Aper confessor occurrit in Ms. Martyrologio Trevirensi et


    tat

    tam

    hanc

    licet

    virtutibus

    prsestantissima

    in

    codice

    Ultrajectino

    Rosweydi

    fuerit, coli publice


    ,

    non existimo, cum Romse nec de ea mentionem repesepulta fuerit riam apud Piazzam, aut ullum alibi cultus
    indicium.

    apud Sollerium
    ,

    si

    in auctariis Usuardi, ubi noTullensis est, colitur xv Septembris.

    Gentilis de Matelica Ordinis

    Minorum, ut mar-

    tyr in Perside annuntiatur ab Arturo et ab Huebero. Prior beati titulum suo more addit, alter vero hunc titulum omittit nec satis certa
    :

    eodem Orcultus indicia reperire potui. sequuntur varii, a prsedictis scriptoribus dine
    ad hunc diem memorati,
    videlicet.

    Ex

    Peregrinus de tfalerono Sanseverini in Piceno. Rainenus Pabrianensis Fabriani in Marchia Anconitana.

    Nicolaus de Canino... in Latio. Joannes a Gautfordia... in Hibernia.

    Paulus Sinopolitanus... Medumse in Calabria.


    Petrus Morselinus... Carnoti in Gallia.

    Kranciscus de Ledesma... in Mexico.

    Jacobus Brunaci
    legitur

    cum

    Beati titulo PerusiEe hoc die

    apud Carolum de S. Vincentio in Anno Dominicano ubi laudat Seraphinum Razzi, qui revera Jacobum Brunacci pag. 335 editionis Gatlicse memorat, sed cidtum ipsius non pro,

    Tullensem revera esse, suadet reliquorum sixv Septembris. lentium. Dabitur ergo S. Septimii JEsinensis elogium dat Ferrarius in E Catalogo Sanctorum Italiee, eumque hodie annuntiat Castellanus. At Ferrarius in Catalogo generali de eodem meminit die, quo colitur, xx Septembris. S. Zacbariae patris Joannis Baptistge csedes apud Graecos hodie recolitur. Agemus de illo Sancto v Novembris. cum Martyrologio Romano S. Cuniberti episc. Coloniensis translatio hodie annuntiatur. At de eo Sancto agetur cum Martyrologio Romano xii Novembris. S. Cvesceutia.m martyris Romani hodie in utroque Catalogo meminit Ferrarius, eum Veronse annuniians ob translationem sedobservat haberi in Martyrologio Romano xxiv Novemb. S. Obdulia virgo hodie Toleti annuntiatur in Martyrologio Romano quia de ea agitur in
    ;
    ,

    Breviario Toletano

    ut in annotatis observat Baronius. At postea dubitans, an non sit ea,

    demvum

    S. Odilia, hsec addit

    Si

    autemunam
    ,

    illumque inter pios potius quam Beatos recenset. Ptures viri illustres et venerabiles
    bat,

    eamdemque Obduliam cum


    dixerit; ob
    ,

    Odilia esse

    quis

    ex Ordine Prsedicatorum videri possunt apud laudatum Carolum de S. Vincentio, aliosque ejusdem Ordinis scriptores. (.'oilririiius abbas Schonaugise, et Petrus episcopus
    Catalaunensis

    aliquam factam translationem reliquiarum Toletum hac die ejus festivitatera


    celebrari
    illic

    intellig-at.

    Tamayus

    in

    Mar-

    tyrologio

    memorantur apud Chrysostotitulo Beati


    ;

    Hispano memorat Sanctam die v F Septembris Palmee in Bsetica, et reliquias Palma

    mum
    lere

    Henriquez cum
    ,

    at

    cum

    cul-

    tum non probet periantur, lector


    :

    Toletum translatas affirmat. Verum vel sola vox Palma occasionem preebet suspicandi

    nam

    nec hi in aliis Fastis reultetnus poterit consuChalemotus Godefridum quidem ha-

    eamdem

    eum

    bet,sed sine titulo

    fte&ti;

    at Petrura

    non

    satis

    notum

    recte omittit.

    Prlderious

    primum

    Valdsassi

    monaehus, deinde

    esse cum S. Othilia, quse celebris est in Alsatia, et xui Decembris memoratur in Martyrologio Romano : nam hsec aliquando habitavit in Palma vel Balma, monasterio comitatus Burgundise. Ea certe est sententia

    episcopus Aystettensis inter renerabiles recensetur apud Chalemotum*

    abbas, ac

    demum

    Nicotai Antonii in scriptis posthumis


    latius discutietur

    quse

    ad

    xin Decembris.

    DE

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    489

    DE

    S.

    VICTORINO PRESB. ET MART.

    PROPE CUTILIAS SABINORUM OPPIDUM


    1N ITALIA

    COMMENTARIUS HISTORICO-CmTICUS
    g
    I.

    J.

    L.

    Duo SS.

    Severini et totidem Victorini, a martyrologiis inter se per-

    mixti, distinctim
    h

    proponuntur

    gesta et passio S. Victorini, qui hodie


    :

    colitur,

    ex Actis SS. Nerei et Achillei

    exsilii, servitutis,

    martyrii et

    sepulturse loca.

    EXEUNTE SECULO TE
    I

    YEL 1NELN-

    A
    l

    II.

    uctores utriusqite Martyrologii Romayxi, parUsuardus et vi seu veteris et hodierni Ado ^Notkerus ad viii Januarii S. Severinum an, ,
    ,

    Distincta
    titia S.

    noUt,

    Seve-

    unum e duobus conflatum eumque fratrem S. Victorini esse aiunt. Iidem ad v Septembris S. Victorinum referunt ex duobus pariter commixtum quem Ramani parvi auctor Ado et Notkerus fratrem esse dicunt S. Severini. TJt confusio et errores ex ea nati appareant maa Martyrologis nifestius, ego quatuor Sanctos prius distribute hic istis permiste annuntiatos proponendos esse existimavi. Deeo, quihodiecolitur , quidquid fxde digni ad posterorum memoriam transmissum exstat de tribus aliis summa dumtaxat, adducam istarum rerum capita quibus prsecognitis facile perspicies quomodo secernenda et cui Sancto tribuenda sint singula, quse memorati martyrologi prsedicant in perturnuntiant in
    ,
    ,

    tyrologio Romano hodierno inscribitur Stmrti vero natalem aguni viii Januarii quo proinde die eum dandum censuit Bollandus. Hic S. Severinus fratrem habuit S. Victorinum confessorem. Cumuterquenon procid Camerino Umbrise civiVictorinus ( ut hitmatate eremum incoterent na fragilitas est ) deemonis tentationibus victus
    ,

    in

    peccatum impudicitise consensit


    :

    at post la-

    psum per misericordis Dei gratiam

    suiac ddSmOnis victor egregius evasit pamitentiam agens in corpus suum pia crudelitate diu sseviit, tantum,

    que in virtute profecit ut Sanctorum in coelo gloriam et in terra honores fuerit consecutus. In Martyrologio Romano hodierno annuntiatur ad diem quo Camerini colitur vm Junii : sed quia gemina ejus et Severini fratris Acta tom. i Januarii a pag. 500 et in Appendice a pag.
    ,
    ,

    batis suis elogiis infra exhibendis. Spiritu pro-

    phetise ef; miraculis celeberrimus anno 4S2 obiit S. Severinus abbas Noricorum apostolus, cujus corpus auctoriiate S. Gelasii Pontificis anno 496 vita defuncti ad castrum Lucullanum pro,

    pe Neapolim deportatum fuit. Anno 909 castrum istud eversum et sacra ossa Neapolim devecta
    fuere
    ,

    110:t ediderat Bollandus, inter dicti diei prxter- V missos relatus fuit. At non referetur uti opinor, ub>' adducentur in nostri Operis Supplemento qucV adcultumejus nondum illustratum pertinent et simul dispici poterit an S. Victo?'inus Severini episcopi frater disiingui debeat a Victorino monacho, quem S. Gregorius Papa sub finem homiliee 34 in Euangelia narrat lacrymis , vigifiis,
    ,

    depositaque in ecclesia

    monachorum Or-

    aliisque piis exercitationibus

    Deum

    luxurisepec-

    dinis S. Benedicti, quee a Noricorum apostolo patrono suo jam tum S. Severini appeltabatur.

    cato sibi offensum placasse atque illius remissioe voce cojlesti intetlexisse. Porro S. Victorinus, de quo jam sermo est, in suis et fratris Severini Actis, quse Bollandus laudatus primo loco

    nem

    SS-

    fratrum

    Severini episc.

    Septempedani
    tt

    VictOrini
    ,

    conf.

    Sancti hujus Acta et utriusque translationis historiam fldeliter conscripta, edidit Bollandus ad vin Januarii, quo natalis ejus Neapoli celebratur, tom. i ejusdem mensis apag. 4S4 et ibid. in Appendicea pag. 1098. 2 Temporibus Justiniani imperatoris eximia ex vitee sanctitate claruit alter S. Severinus eremo assumptus ad episcopatum Septempedadum in Piceno sive, ut nunc loquimur, Marchia
    ,
    ,

    adduxit atque alteris antiquiora sunt, asserihtr post actam pcenitentiam brevi ad urbis Amiterninae
    sacerdotium promotus fuisse. 3 Est et alter S. Victorinus,

    episcopus , ut necnonhodierAmiterninus, niS. Vietorim fert traditio inferius refutanda yr " m seculi i vel initio sequentis prope qui in fine Cutilias in Sabinis martyrium subiit. Is ipse est
    ,

    Anconitana. Ex Septempedx ruinis oppidum Sanseverinum emersit, sicdictumasancto urbis dirutaeepiscopo Severino. Ecclesiae cathedralis nomine ipsius consecratse solemnitatem celebrant

    noster Presbyter et martyr, episcopali dignitasacris deforte gestisque alienis hodie in Fastis matus. Sibi restituendus est ex SS. Ftavise DoNerei, Achillei et aliorum Martyrum Actis ad mi Maii in nostro Opere editis ; e quibus
    mitiilse
    ,

    Sanseverinates die

    viii

    Junii , ad

    quem Mar-

    490
    kDCTOH
    J

    DE

    S.

    YICTORTNO PRESBYTERO ET MAETYRB.


    xn D ut vocari solent in editione nostra ad tamen musei nostri codicibus Maii ex aliquibus Mss. lacunas aliquot suppievi. Quanta auctoriiei,
    , :

    S. Ftaquibussequentia huc transfero. Postquam Romana, hortatu via Domitilia,nobitissimavirgo qui cubiculaSS. Nereiet Achillei ennuchorum, nuptiis cum Aureliano consulis ejus erant rii
    ,

    virginitatem Deo confilio animum avocasset et delata fuit quod Chria sponso suo secrasset ablegata. stiana esset et in insulam Pontiam Ristorix ecdesiasticx cap. 18 Eusebius lib. moin scriptorum a Christi fide alienissimorum testatur S. Fi.Domitiilam numentis se legisse qui decimo anno principatus Domitiao.i quinlo 95 currere ccepit tn ab Jdibus septembris anni Ex exsilium una cum aliis plurimis actamfmsse. numero fuere SS. Nereus et Achilteus eorum Victonnus de quorum marlyrio SS. Eutyches Pontia cum S. Ft. Domitilla in insula et Maro crsnhmlrs MnraMnm eirum Christianum per
    ,
    ,

    interimpro tateea vaieant dicetur num. 47. Id quidquid fide digni de S. Vire indubia habeto contineri. SS. ctorino M. oblivioni superest, Actis Eutyches et Maro quos illa pariter celebrant
    , , .
    ,

    '6

    Henad quem diem de omnibus breviter egit Martyres a Prinschenius. An tres isti sancti Aucipe Nerva, ut in iisdem Actis asseritur
    ,

    Usuardi et Notkeri Martyrologns in Adonis utroque Romano, parvo et hodierno, necnon in Apnlis, una cum S. Victorino annuntiantur xv
    ,

    dispirelianus in servitutem traditi fuerint ubi assignatis imperatoribus , sub cietur 5 quibus exsitium, servitutem et martyrium verisi
    ,
    :

    litteras

    certiorem fecerunt

    quarum
    ,

    hsec est con-

    clusio

    nos agrere, nos talem dirigere qui et nos de et aliquem ad lsetiores. tua ct [ te de ] nostra sospitate facit Achiliei ) quarto Dies natalis corum ( Nerei et
    :

    Krit caritatis tuae solicite circa

    mitius passi fuere nonnulla circa servilem eorum conditionem vitamque deindeactam observabantur. Notitia locorum, in quibus S. Victorinus M. exsulavit, agrum in servitutem abductus
    ,

    B
    SS Nerei

    germanum qui fuit cum his consuum misit ad insulam Victorino et Mafessoribus Christi ( Eutychete
    ti

    IdueMaias, Accepto

    fodiendo coluit, insolente supplicii genere martyr occubuit et seputturse mandatus fuit, ex variis nunc dabitur.
    ,

    E
    qui ubi exsili-

    hoc

    scripto
    ,

    Marcellus

    rone) per annum. Postea vero ad Marcellum reversus hcec retulit


    po set

    Aurelianus post martyrium Nerei et Achillei ageret ut ad Domitillae dictum est illi a pervcnirc consensum
    :

    Cum

    quod majorem haberet oaritatem cum quam liabueVictorino et Marone qui Nereo et Achilleo rat cum eunuchis suis Christo credere. Unde factum est, eam docuerant ut a prinoipe Nerva peteret eos sibi donari , ncrificare noluissent, Qui oum viriliter ag-eatque mii-cni Eutyohes , Victorinus et Maro deposuit nas Aureliani penitus non curarent et quasi servos per sua praedia cos de insula Eutychen in sexto decimo ab singulos divisit Victorinum miliario ] via Numentana Urhe [ Maronem vero in sexagesimo [ via Salaria ]

    quodam

    Pontiam Insulam Victorini et aiiorum Sanctorum, qui in laudatis Actis memorantur, exFerrarius in Nova topograsiiio nobilitatam phia ad Martyrologium Romanum ita describit insula maris Thyrreni ante siPonza Pontia Eormianum contra Cajetam Palmariae et num Sinoime insulis proxima. Est autem Palmaria ab ea in Austrum ad xlv contra Tarracinam
    6
    , ,
    :

    um,

    servitu-

    tem ac marCy-

    rium passus

    Eutyehcte

    M.

    P.

    distans, prorsus inhabitata


    ,

    at Pontia ali-

    quot habitationes habet

    exilio

    et

    deportatione

    non tam civium Komanorum quam Christianorum clara, a proximo litore ad xxx M. P. re-

    Duram S. Victorinus servitutem servivit martyrii sui paizestram seu lacum in cuprope jus aquas putentes ac sulphureas cum per triduum, capite deorsum verso, trium quotidie horarumspatio identidemdimissus fuisset, animam Deo reddidit. De lacu isto eique adjacente oppido cognomine hsec scribit Lubinus in Tabula 5 geocedens.
    ,

    vcro
    ria
    :

    iri

    jussitquo eos terram

    centesimo trigesimo in eadem via Salafodere per totam diem,


    ,

    grapkica Mart. Romani iiiustrati


    Cutilia
    ,

    Cutilise

    seu

    et Cotylia vel Cotyle


    ,

    oppidum

    et lacus

    purgand vesperum vcro cantabrum ( id est menta farinm seu potius panem ex iis confectwnj manducare. Sed Deus omnipotens dedit eis gratiam in looie peregrinis: nam Eutyches
    oonduotoria
    ctorinus
    loci

    iu Sabiuis

    passuum distans
    :

    filiam

    autem

    viccdominum
    ;

    a diabolo liberavit; Viparalyticum, loci

    pcr tres annos de leclo

    non eurgentem

    fecit

    Maro vcro morbo hydropis orando incolumem laboruntem procuratorem rivitntis SeptempedSB Lnterea faoientes sermonem ad poUberavit.
    puluin
    et
    ,

    doouerunt
    presbyteri

    facti

    multos Christo credere ; populuni crcdentium am-

    a Reate octo millia sexagesimo ab urbe Koma mila qua non longe urbs ad montem sita liario erat lacus, qui Cutilite sive Aquae Cutiliae appellabatur. Pompeius Angelottus in descriptione urbis ReatincB patrise suee cap. 9 Cutilias a Gothis dirutas fuisse ail, atque inter cotonias, ab incolis dispersis conditas fuisse hodiernam Coutig-liano ab Aquis Cutiliis, nunc Lago di Contigliano, teste Ferrario in Lexico geographico, iongius distans quam antiquum oppidum, a quo nomen
    in agro Reatino
    , ,
    , , ,

    retinuit.

    pliavere.
    \fhititi

    diabolus replevit ira meutcm Aurequi vario g^nere poeuarnra inlianij et inisit terfioerent cos. Nam Ehit^ychen in media v.a diu
    5

    Tuno

    quamdiu spiritum exhalaret...."Viqui Cotilias ctorinum vero apud cum loouin appellatur, ubi putentes aquaa emananl et sulin ipsis oapite dcorsum pcr horas tres phuiotn
    essdi juasit,
    ,

    Situm Amiterui cujus cives sancti Marpostquam uno diejussu Aureiiani prope Aquas Cutitias inhumatum jacuerat, in suum territorium transtulerunt ex Baudrando accipe. Amiternum, urbs Sabinum * iu Italia Li7
    ,

    ec seputtus

    fu-

    tyris corpus,

    erii

    explirn

    ""'

    'Sabinorum

    vio et Plinio, qua? Vctinis tribuitur a Ptolemseo,

    olim episcopalis postea excisa ; et ejus rudera nunc conspiciuutur in plauo montis dorso pro, ,

    teueri jussit

    et

    itcrum suspendi.

    lloc

    per

    tri-

    grftvil

    duuiu pro Christi nomine paasus Victorinus miad Dominum. Jussit autein Aureliauus corat cum una die apud ojus non sepoliri pUfi veneruut Amiternenses popuCotylas jacuisset ct rapueruut eum, et in suum torli Christiaui, ritorium tran^tuleiunt, atque ibi sepelierunt. Maronem vero etc, Ita Acta SS. Nerei et Achii:

    pe castrum S. Viitoriuo de S. Victorini episcopi Amiterneusis (imo presbyteri etmartyris) nomine dictum in Aprutio ulteriori provincia regni Ncapolitaui testibus Perrario et Cluverio
    ,

    prope fontes Aterni


    dicti
    cisiE
    ,

    tluvii

    nunc vulgo Pescara

    ab Aquila ( quae illi et Fuconio urbi exex adverso Amiterni successit) v mil. pass.
    ,

    distaus in Septentrionom

    olim ing-ens

    ut rudera

    ,,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    & ra mdicant. Amiternenses sacrum corpus quod in suum territorium transportarunt, honorifice sepelierunt in loco,ut antiqua consuetudo ferebat, suburbano, ubi nunc S. Victorini vicus conspicitur. Antonius Antinorius cap. 2 Introductionis
    ,

    491

    citatis

    codicibus servare.
    4.

    Meam

    in hac qucvstione
    j.i..

    sententiam feram

    ad Historiam Aquilanam apud Muratorium


    tom. 6 Antiquitatum ItalicV
    inquit, scriptorum
    col.

    500,

    Rudera

    8 II. Exhibetur e Martyrologiis S. Victorinus ad v Septemb. et S.

    cum

    S.

    testimonia, traditio prope viVictorini ejus (Amitemi) situm fuisse

    ostendunt; et vicus iile postea pro sede episcopali stetit quge opinio 3 confirmabitur San:
    .

    Severinus ad vin Januarii ex duobus quisque in unum conflatus


    :

    corpus in ecclesia, quam Amiternenses in suburbio suo supra illud erexerant, religiose asservatum fuit usque ad tempora Ottonis I imperatoris sub quo potior ejus pars Magdeburcti
    ;

    errores circa S. Victorinum

    ho-

    diernum.

    gum
    Memoratos
    SS. Severinos
    et

    in Germaniam, nonnulLv vero reiiquuv Metas in Galliam translatee fuere, ut xdtimo videbitur.

    Nunc

    Habes nunc, studiose

    lector,

    distinctam noti-

    VictorinoB

    Martijrolngut
    ita ii\lermis-

    eent, u( hnjus

    dici

    martyris ei conSeverinorum, abbatis et episcopi; e quibus duo priores ab Adone Usuardo, Notkero et utriusque Romani Martijrologii auctoribus ad v Septembris in unicum Victorinum, duo posteriores ad viii Januarii in
    fessoris, et totidem SS.
    :

    tiam duorum

    SS. Viclorinorum,

    impticatos exhibeo. Qu<e M. el prcsb. uin r ,uif,n< in eorum elogiis episcopo Amiterninoet confesso- conf. ad 5 ri conveniunt, uncis inctudam, ut ab iis, qiue Scpt. /wad Presbyterum et martyrem pertinent, commo- "" pan>ui
    rologis
    <

    gemmos SS. in unum

    Victorinos hodie

    a marly-

    S.

    Victorinum

    >

    de dignoscantur. Martyrologorum Sanctos confundentium agmen ducit et seducit auctor Romani parvi Roma, Victorini mnrtyris [ fratris
    .-

    Ado,

    qui post miram pcenitudinem AmiterE nine urbis episcopus] et martyr factus est. Ado

    Severini,

    unicum Severinum constantur et quemadmoB dum hic ab omnibus Severino permixto Victorinus, ita illic a plerisque Victorino confuso Severinus frater attribuitur. Tanta personarum perturbatio Sancto, quem hodie Ecclesia colen-

    prolixissimum hoc habet elogium In suburbano RonifE, natale beati Victorini martyris. [Fuerunt autem duo fratres, Victorinus et Severinus. Hi post utriusque parentis obitum se invicera pse:
    '

    dag-og-autes

    proponit, densam offudit caliginem, ac erroribus non paucis prsebuit occasionem. Horum aliquos non inobservatos prseteriit Bollandus tom. i Januariipag. 198 et 499; ubi SS. Severi-

    dum

    pari custodia se mutuis obsequiis , semulantes, g*errnanitatis vinculo probabiles, Deo


    se ipsos

    hostiara vivam obtulcrunt. Cumque in tantum excrevissent ut sua omnia perfectionis


    ,

    intuitu

    relinquerent, et vcndentes res suas, cen-

    nos intermistos discriminavit ; sed hodiernum S. Victorinum suis involutum tenebris retiquit. Neque eas dispulit Henschenius tom. 2 Aprilis pag.
    o74, ubi itlum

    sum earum pauperibus


    tius
    servituri,

    erogasseut, Deo expedinudi facultatibus omnibus remanserviens alteri

    serunt.
    et

    Alter itaqne

    rautua
    ,

    vice
    liberIg-i-

    Cutitias

    cum S. Victorino, prope oppidum passo, eumdem esse pronuntiavit. Solte-

    aemula charitate serviebat.


    deerat
    illis,

    Imperium
    et id

    tas. Nihil

    cum

    nihil

    haberent.

    rius in Observationibus ad textum Usuardi, S. Victorinum hodie annuntiantis, enodationem rei

    tur Victorinus spirans altius,


    sibi sibi

    ipsum, quod parebant, imperfectum computans, ncc satis


    factura,
    si

    implexcV facilem

    et

    expeditam non esseperspi-

    alteri liceret
    ;

    in

    altero,

    aut alter

    ciens,ea tantum suggessit,qiuv sufficere existimabat, ut diff/cultates indicarentur, alibi, inquit, ex


    integro discutiendae.
    Sanctum
    noscere
    cilesit
    ,-

    alteri

    servitium exhiberet

    seditqne in

    specu

    exccl^a;

    eremum ing-rcditur, rupis quam suhtcr,


    ,

    inter
    diffi-

    nihil

    lucis adferunt

    Bieronymiana.

    Id ego hic suo loco prsestiturus, eo prirmwn confugi unde mihi lucem adferendam sperabam ad Martyrologia, inquam, Romano parvo vel Adone vetustiora. Verum ea mihi pervolventi nullum occurrit, quod viii Januarii S. Severinum, vet v Septembms S. Victorinum memoret. Referuntur quidem in aliquibus Martyrologiis, qurn S. Hieronymo vel BedcV attribuuntur ; sed ex eorum numero sunt, quse Papebrochius in Proiogo ad Bedee, Ftori et aliorum Martyrologia ante tomum 2 Martii edita, et Sollerius in Prmfatione ad Usuardinum cap. i art. i 2 Adonis vel Usuardi aliqua ex parte compendia esse judicant, pro vario compilatorum arbitrio concinnata. Ad xxiv tameyx Jutii Adone antiquior Rabanus S. Victorinum confessorem ornat elogio, ex ipsius et fratris Severini episcopi Septempedani Actis vetustioribus deprompto Eodem quoque die in optimcV notee Hieronymianis, quorum textus inferius producam, AmiterniS. Victorinus
    9
    , ;
    .

    g-eminum sinuarat ahruptum uni tantum hospitium viro, ut sedens soranum cafluentis aquas

    peret, vel

    si

    reciperet alterum, stans oraret. Texerat


    :

    ostiolum vimine

    assiduus in Iectione et oratione


    hividns
    K profe- nni prolixtun vnlcns simulat se pueloranis

    mancbat.
    11

    Cernit interim
    Viri, et

    boni

    ctum
    :

    ferre

    non

    lam, et ante fores Viri gementia vcrba Lngeminat Heu, inquit, me miscram, silvis, errore et

    Locus non agnoscitur iterqua?Quisquis es locis hujus incola, caehun undiquo et silvae fainam virtutum tuariun opusque ferunt,- eripc mc a frendentibus apris cripc me
    tenebris vagraiD
    ritur.
    ! : ,

    a ssevientibus
    victura sum,

    lu]is

    et a
    crit;

    riotibus ursorum.
    si

    Quod
    Satis

    tuum

    moriar

    tuum.

    supcrquc sufficiat operiri limine tuo. Non longura qusero habitaculum unius tantum noctis hospes ero. Eteserat Viotorinua cellam, et hostem,
    ,

    iluni

    raiseretur,

    secum
    ,

    includit.

    Vix horae spaIIo-

    fcium

    iutercesserat

    dum

    intcr moliraina et aesi-

    martyr annuntiatur. Dedit hunc Solterius brevius quam veltem. Ejus occasione mentionemfaciens de S. Victorino, qui v Septembris cotitur, hoc solum subjicit : Idem au alius ab eo, qui huc die (xxiv Julii) in Hieronymianis refertur, usque

    duum corporis motura protenso pede tetig^it minem Dei, et, velut compung-ens vulnere,
    xio calore
    ,

    succendit.
    urg*et

    Addit ig-niculum
    solitudo.
    ,

    nodulcedo
    quae

    sermonis
    jFacit

    facinus

    Quid moror?
    scelus per-

    casum columna
    :

    arboris

    alta radice

    diu fundata steterat


    ficit.

    furtivus
    victor

    amor
    ,

    adeo exploratum non est. Maluiraus nos hodiernum Victorinum quisquis is est, loco suo ex
    ,

    Exclamat jam
    ag-is, inquit,

    Victorini

    diabolus:
    cui etiam
    frater

    Quid

    Septembris Tomus

    II.

    Vir perfectissime 68

    m
    kUCTOM
    J

    ET MAKTYBE. nF S VLCTORIXO PRESBYTEBO


    Jam
    jungeris
    alteri,

    qui reflilv s

    est

    frater gravis fuit?

    L.

    cSa
    BUS

    dogma tuoPQuidagis, qui novum

    aqum. Quod cum per tnsulphure* emanant fuisset, glono-

    suspendi capite

    deorsum

    ubi

    putentes et
    (Jsuardu*
    et

    Romnnum

    velut ctans ex oculis decepti

    fumus evanuit. At

    is

    tlogium cx
    utffiugua

    ouiceciderat, velutexanguisjacuit. reverIn se autem ahquando 12 Prl Ar/o Severinum read fratrem B iiva8 deserait,
    :

    passus hodlernwn pro nomine Christi migravit ad Domnmm. Ro- confundvmt. t ooronatus, viotor Roraa, in suburZanuni hodiernum ista habet: et marl^s qui [episcopi]

    duum

    bano beati Victorini

    clarus [sacerdotium sanctitate et miraculis

    Am-

    pedavit

    causlm

    pudore diu vocem suppnmens, factiexpoBuit,ipsepcBnamBibistatuens.

    tandem

    ZL

    Postmodum

    a deptus at.] urbU totiuspopulielectione apud Cutiiias, sub Nerva Trajano

    manuBque per fissuPindena namque arborem, cuneis pessulans, ciram m erenS| praeduratam Sed mox Severmus facatricem arboris claudit. episcopo suo nuntiat ctum pcenamque fratris sed eum solverc tentat IH, veniens, primum
    :
    =

    ub putentes

    LSi^S
    jussus est

    aulpuurem emanant aqu ab aervis relegatus, eapite deorsum. QuoJ suspendi


    et

    um

    ***^ cum

    ut pepugnaotem
    tur
    discedit.

    vidit, orat,

    benedicit,
    ,

    consola-

    Vir

    sim pcenitentia

    autem Doraini qui se damnaverat, Domimca tantum

    gravis-

    Christi passus fu.sset per triduum pro nomine Dumi victor mig-ravit ad ffloriose coronatus, hononfiChristiani rapientes nura. Cnjus corpus Queeinutrocasepultura Amiterni condiderunt. interposui a textu jamjam dato uncis

    que

    aquae coactus a fratreperdie modicum panis et Bimjli cibo et jejumomacipiebat, qui etiam re hujusmodi constrictione tnencerabat.
    [gitur in

    imitanda humilitas, episcoset ejus iu Christo ut sese rediens, vix agere potuit, u ps civitatis judicn se qua ille memor trcmendi B pcBna, permitcarnibus damnaverat, abflumptis pcene Quantie autera sanctitatis postea
    1

    nium

    volvitur.

    Cumque jam omues

    pcene movis-

    mutuata esse nega Victonnum martyrem Cubunt, qui credunt 8. Amiteminum sed tiliensem fuisse episcopum Martyrem transdignitatem hanc a confessore ad dicendis sequente. latam fuisse apparebit ex Martyrologas classicis variia 15 Aliqua ex laudatis bus attribuunt, qu<e non solum S. Victorino martyri E sed etiam circa ea, sunt synonymi confessoris suntsanctiMartyris, varie errant. AdoetoVictorino

    confessore

    errori

    quce

    teret

    resolvi.

    fuerit,

    quamque potens
    alioujus

    in

    miraculis,

    non

    facile

    Ungua
    universo
    LS

    explicabit.

    Electua
    urbis

    populo Amiterninas

    deinde ab sacerdotmm
    .

    In suburbano qium, quod his verbis inchoarat, conclubeati Victorini martyris, ita Roma3 natale inhumatnm corpus ejus... dit .-Cumque una die et... honorifice jacuerat, venerunt Amitemenses,
    sepelierunt

    adipisoitur.]
    ActU
    "'"/'

    oonttxuit,
    ftotktrut,

    de S. Victorino confessore fusius ipsius et narrautur tom. Januarii a pag. 500 in Septempedani Actis. Viccit fratris S. Severini

    Eadem

    S, Victorinus
    <

    ille

    secido vi

    Martyr synonymus
    initio seculi 2 co-

    Nonis Septerabris. Quomodo SanSeptembris et per martyrium ctelo ctus Nonis sepenasci et corpus ejus ab Amiternensibus inhumatum jacuesi una die illud
    liri potuit,

    prope 'utilias non serius quam intervallo rohatus fuit, Sanctos tanto temporis in unampersonam conjunxit invicem disjunctos Nerei Ado dum preecedentibus eas historia SS. Lnde postmodum enb et Achitlei ista annewuit ; [mperatore Nerva oum aliis Dei aervis Eutyche ,[. Marone ab Aureliano judice primo relegatur
    t

    rit

    Boxagesimo ab Urbe miliario, via Salariaj delnde apud eum Looum, qui Cottilias appellaIM

    diem, At Ado per vocem natale intellexit non Sancluspassusfuit, sed quo passionis memoquo Hieronyria agitur. Recte. Sed quid ad antiqua miana, quw, ut 4. videbitar, eum referunt die An xxiv Julii, quem ipsius natalem esse dicunt ? emortualem negabis ut Adoet huncdiem Sancti nem excuses,qui ejus sepulturam v Sept. etmartyrium uni ex diebus proxime prxcedentibus af?

    tur,

    putentes aquae manant et sulphureaa, in deorsum per horas tres suspensus teQuod cum per oeri ab Implo judioe jussua est. nomine Chriatl passua fuisset, glotriduum pro
    uiii

    Secundo, Ado num. 13 de sancto Martyre ab scribit Cum aliis Dei servis Eutyche et Marone
    figit?
    :

    his

    capite

    iiiki

    ooronatus, migravlt ad Dominum. Cumque die oorpus ejus jussu Aurcliani inhumatum

    Aureliano judice prirao relegatur in sexag-esimo ab Urbemiliario, via Salaria, ubi Cutilix jacent. Romanum hodiernum habet Apud Cutilias. cum aliis Dei servis releg-atus, ab Aureliauojudice jussus
    :
    .

    1'

    est suspendi etc.

    jacuisset,

    venerunt
    In

    A,miternenses,

    et

    rapientes

    Romani verba videri possunt eum sensum habere quem Adoniana habent
    ,

    traufltulerunl

    Buum

    territorium, et honorifice

    scilicet

    sepelierunt Nonia Septembris. Adonis

    elogium

    eos

    tem
    ti

    Victorinum Maronem et Eutyckepostquam Aureliano in servitutem tradiSS.


    ,

    duorum
    betur
    iit
    I

    SS.

    Viotorinorum Actis compilatum havariis mttsei nostri libris, qui Sancto-

    essent

    fuisse,

    ad unum omnes iocum amandatos quod Actis SS. Nerei et Achillei repu,
    :

    rum

    tam Mss. quam editis. Totum etiam veleaparteolim inplerisgue dioscesiinis infra num, 51 nominandis ad Matutinum
    itOS continent,

    gnat

    nam in hisce legitur Deposuit eos de in; sula Pontia Aurelianus, et quasi servos per sua prsdia singulos divisit, Eutychen in decimo sexto

    li.iiuitur.Notkerusitaoblongumelogiumsuum Viotorini martyria in suburbano Romes. orditur


    n-i
    i

    llii*

    oum

    tVatre

    Severino

    etc,

    scribo. Satis sit indicasse,


    iste

    Plura non tranquod martyrologus

    ab Urbe [miliario] via Numentana, Victoririum vero in sexag-esimo [via Salaria] prope Cutilias, Maronem vero in ceutesimo trigesimo in ea-

    dem

    via Salaria.

    peccatum cum dxmone sub fbrma muliebri, stupendam pamtfmtfam, episcopatum Amiteminum et martyrium prope Outilias uni quoquc S, Viotorino indiscriminatim adscripserit
    1
    1.

    10 Tertio,

    idem RomanumS.

    Victorini

    marty-

    ttdmixtis.

    rium atque etiam,

    ui videtur, relegationem

    ad

    Licet

    minus
    est

    evidens,

    meo tamen judicio non

    confusio in Martyrologio Usuarhodierno, Romaa (Usuardi tewtum Romano ili et refero) beati Viotorini martyris, qui sanotitate sacerdotium AmiterniprOBOlarus ct miraoulis

    minuscerta

    uce

    urbis

    totius

    iude

    postmodum

    populi electione adipUcitur. ] sub imperatore Nerva jussus

    locum, ubi servitutis jugum subiit, sub Nerva Trajauo contigisse asse?'it in Actis vero SS. Nerei et Achillei et in Adonis, Notkeri et Usuardi Martyrologiis solum nomen Nerva exprimitur Quis per iltud inteliigat Trajanum imperatorem, qui quidem Nerva Trajanus, at numquam Nerva simpliciter vocari consuevit? An Sancti servitus et martyrium Nervae, an vero Trajani successoris imperio affigenda sint , 5 exa:

    minabitur

    DIB QUINTA SEPTEMBRIS.


    minabitur. Quarot, secundum memorata Acta,
    tuit,

    49a
    aiteri
    :

    rerum gestarum ordinem inversum esse prtesumi non debet, sedprobari, S. Victorinus
    %n quibus

    ut quod esset alterius, tribueretur quod quidem Ado sexto Idus Januarii et

    Nonifl

    L.

    Eutyches
    erant.

    et Maro nondum presbyteri ordinati cum ex insula Pontia in servitutem ab:

    Septembris fecisse videtur, dum Victorinum illum confessorem, qui seculo vi in eremo perarduam vitam dixit, germanum existimavit Severini Xc-apolitani, cuju?
    luit,

    ducerentur nam in illis primo Sanctorum exsilium in ista insula, dein amandaiio ad loca
    servitutis

    quidem

    frater

    eremum minime
    cst.

    co-

    sed long-e ante martyr factus


    est

    Nec miran-

    narratur

    et

    presbyteri esse afflrmantur.

    tum demum omnes facti Verum S. Victorinus

    dum
    suis

    duos
    ;

    Severinos

    duos fratres Victorino^

    habuisse
    filiis

    cura raoris Christianorum fuisse constet,

    M.

    natur,

    in quo episcopi titulodoprius sacerdotium Amiterninse urbis totius populi electione adeptus, et postmodum sub Nerva Trajano apud Cutilias, ubi servitutem passus est, relegatus fuisse dicitur. Profluxit hic error ex confusione S. Victorini episcopi et confessoris cum nostro Presbytero ac martyre, et in Romanum transiit ex Adone quod hujus verba in
    ,

    Romano Mart.

    nomina Sanctorum imponere, qui iUorum


    etiam
    patrocinio
    lib.

    sectantes vestigia,

    fulcirentur.

    Diunys. Alexand. apud Euseb.

    vu

    cap. xx.
    et

    Horum autem

    fratrura Severini

    Septempedani

    Acta legimus accepta ab ipsorum ecclesia, ex quibus novimus hoa fratres fuisse uteriuos, eremiticamque vitam excoln;
    Victorini confessoris

    quorum

    Victorinus

    cum

    aliquando lapsus faisset,

    num.\% in fine et num. 13 relegens facile observabit. Cur Romanum parvum et Usuardus Komae, Ado autem, Notkerus et Romanum hodiernum in suburbanoe/ws sanctum Martyrem annuntient,
    alibi videbitur.

    arctioribus se disciplime vinculis mancipavit, ac

    sancto fine quievit. Severimis autem, ad regimen episcopatus assumptus, sanctitatc clarus migravit
    e vita.

    B
    !,i

    17

    Duos Severinos,
    et

    nimirum abbatem, qui


    et

    facit, se

    iitdem

    Neapoli quiescit
    !>S.

    cohtur,

    episcopum Septem-

    palam non observasse ex S. Severino abbate, qui Neapoli colitur, et synonymo episcopo S. Vi19 In sua hac annotatione Baronius

    '/

    aiU credt:

    <l<ie

    putttli-

    Martyrologiis

    duo elium

    Severini ad 8

    pedanum, cui frater fuit S. Victorinus confessor, ad communem utrique natalem diem vm Januarii ita permiscuit
    vetus
    :

    ctorini confessoris

    fratre

    in

    Romano

    parco,

    (tu hie Seve


    ';" lt(5 e

    Adone Usuardo

    Jun. i nntuii

    Romanum parvum
    confessoris,

    seu

    coatuere.quem

    Neapoli,

    Severini

    Victorini

    Ado, Usuardus, Notkerus, hisque juniores martyroiogi passim omnes confusionem illam adoplarunt. Preecipitorum annuntiationes si legere lubet, apud Bollandum inveniesin comment. de Severino Septempedano. Omnium iterum dux vel potius seductor fuit auctor Romafratris.

    ni parvi, ut in Observationibus ad Usuardum agnoscit ipse, qui in Prsefatione ad hujus Martyrologium antiquitatem illius atque auctorita-

    tem vindicarat Sollerius. Romanum hodiernum separatim utrumque S. Severinum annuntiat, episcopum Septempedanum viii Junii, abbatem vero seu Noricorum apostotum viii Januarii atque hoc insuper die S. Severinum ex duobus illis commixtum seorsum refert iisdem pene, quibus Usuardus, verbis Neapoli in Campania, na.

    et Notkero coaluisse monstrosum S. Severinwh episcopum Neapolilanum. C' et duo Sancti, e quibus conflatus est, distinctum quisque in Romano novo elogium habeat, cumque Romani parvi auctor, Ado et Notkerus ad v SepUnnbris S. Victorino martyri tribuant fratrem Severinum, et ejusdem nominis monstrosum episcopum ad viii Januarii fratrem esse dicant S. Victorini, et quidem, ut Usuardus et Romanum addit, martyris; Rinc Baronius, ut ante dicebam, existimavit S. Severinum episcopum Neapolitanum revera exstitisse, et hodiernum martyrem S. Viotorinum illius fratrem fuise.

    Uart
    ex-

    omwto

    punyi ndui

    Errorum istorum

    veritate supposita,

    Adonem

    ad vni Januarii et v Septembris, ubi fratribus SS. Severino Septempedano et Victorino confessori convenientia putatitiorum fratrum S. Seveet Victorini martyris elogiis insperguntur, corrigendum esse monet, qitodgeminum synonymorum fratrum par commiscue-

    rini Neapotitani

    talis S.

    Severini

    episcopi,

    fratris beati Victorini

    multarum virtutum perpetrationem plenus sanctitate quievit. Confusionem hic obscuriorem facit gloria martyrii S. Victorino admartyris, qui post

    incautum rit. A martyrologis, qui Baronium deceperunt, plures alii in eosdem errores perimS. Victo- y cti fuere. Contra omnes statuendum est,
    martyri nullum fuisse fratrem Severinum episcopum Neapotitamtm, atque hunc ex ecclesise istius antistitum numero, et ex Martyrologio
    rino

    scripta nam Severino abbati nullus frater Victorinus/u27 quemvero habuit episcopus Sepiempedanusin paceobiit. Baronius amborum Severinorum memoriam in Romano novo distinctim
    :
    :

    consignatam inveniens, et perturbatam, quam mox dedi, annuntiationem nulli eorumintegre convenire videns, eam agere putavit de tertio

    quodam

    episc. taiiuin

    .\'e(i/'d/i

    el fra-

    trem
    S.

    Imdieriii

    Victorini

    M. linroittu*

    S. Severino episcopo Neapolitano, atque huic fratrem fuisse S. Victorinum martyrem, qui Nonis Septembris colitur. 18 Sed quse Baronii sententia fuerit, forsan ex ipsiusmet verbis lectorcognosceremavult. In annotatione de S. Severino episcopo Septempedano, qui cum fratre suo Victorino confessore ad viu Junii in Romano annuntiatur, Ambigua, inquit, adhuc et subobscura remanet de sancto Severino Septempedano narratio ob omnimodam quam in omnibus habere fere similitudinem, cum sancto Severino episcopo Neapovidetur
    litano,
    te

    nunc utitur Ecclesia, expungendum esse; cum numquam exstiterit, nisi in eorum mente, qui eum ex SS. Severinis, Noricorum apostolo et episcopo Septempedano, inter se permixtis, originem duxisse ignorantnt. Ad dicta stabiliendanecesse non est, ut quidquam addam Januarii pag. 457 ex iis, qux Bollandus tom. Neapoli litteris. P. Antonii Beatilti S. J. ad se Ferrarii Catalogo Sanctomissi, et pa<. 499 ex rumltalic-etranscripsit. Ibidem pag. 498 neotericos quosdam refellit, qui monasterium et ecclesiam S. Severini Noricorum apostoli, qitm NeaSeverini poli exstani etiamnum, commentitii S. nomine primum nuncupata fuisse scripepiscopi apostolo titarunt, sed deinceps a Noricontm

    Romano,

    qito

    idem nomen retinuisse.

    quocum

    non tantum nomine

    et

    dig-nita-

    episc-opatus

    sit)

    uterque

    convenit ; sed (quod mirandum fratrem habuit nomine Victorinum,


    lll.

    episcopus Neapolitanus martyrem Septempedaponus confessorem unde facillime contingere


    i

    m
    ai
    i

    DE

    S.

    VICTORINO PRESBITERO ET MARTYRE.


    clatus ita refertur
    soris.
    ;

    Camerini

    S. Victorini coufes-

    D
    nullius roboris

    rufti

    J.

    L.

    a S. Vi III. Episcopalis dignitas


    ctorino conf.
    dipi Uiei

    translata ad
    ei et

    hujus

    Presbvterum r rtbiry iei uui

    mart. ma

    :
    ^

    nOVUS
    ^

    xv Aprilis S. Victorino etiam abjudicat , Adonis et martyri episcopatum Usuardi verba, qitibus ad sacerdotium Amiterninum ab omni populo electus fuisse asseritur de etiam simplice presbyteratu intelllgens de quo 0/r.Z un tur in Usuardina editione Lubeco-Coloexponuntur
    22 Henschenius

    ad

    argumoniii

    Orlendms

    epi-

    icopalem dignitatem suncto

    S. Victorinusepisc. Camennensis

    niensi
    sbyteri

    a Jacobillo obtrusus nescioquem Amiternensem suggerant Ferra:

    et

    Kom.-e in suburbio , beati Victorini prequi sanctitate". et miraculis martyris


    ,

    rius et Castellanus.

    adeptus etc. Ortendius in Orbe sacro et profano parte 2 tib. 4 cap. 15 num. 10 sacerdotium Amiterninae urbis rectius

    praeclarus sacerdotium Amicerrimae urbis, totius populi electicne est

    Amiternina?

    quidem episcopatum significare

    cen-

    SS. Victortno-

    Baronius,

    rum confuiiQnem minui


    pertpoit
    liu-

    romut

    gui SS. Severinorum confusionem advinJanuariinonperspexit, sanctum quiintemodem Victorinum martyrem a confessore potest ex e)usansed non satis t uti colligi vit Septembns. in Mart. Romanum ad v
    ;

    set

    qui in utroque

    Romano
    ;

    et

    Notheri Mar-

    notatione

    at cum sacram clare exprimitur hanc dignitatem, ut ex numero prgecedente satis apparet, martyrologi a S. Victorino confessore mutuarint, frustra eos opponit Henschenio SS.

    tyrologio

    Cum

    viii

    Junii superius eg-imus


    sancti

    de

    Victormo
    satis

    Nerei

    et

    Achillei Actis inhserenti, in quibics

    S.

    fi-ermano

    Severini

    Septempedam,

    Victorinus

    martyr ac
    :

    socii ejus

    Eutyches

    et

    Ma-

    Victormos ostendimus errare cos, qui duos hos confundunt; et liuic Maityri llla tninuuum uimirum buunt, quffl olteriue esse noscuntur
    ;

    ro facti presbyteri esse dicuntur. Objicit prseter-

    ea Ortendius

    lapsum lllum miflerandum, quem describit Ado, qui ccteris errandi tribuit occasionem nam et id ad Beda; Plantiniani Martyrologium additum peperitur, cum in vcteri manuscripto
    :

    hic

    Amiternina quoque ecclesia, ejusque in locum suffecta Aquilana Victorinum in sacris suis dypticis episcopum nuncupat. Diptycha ecctesiae Aquilame nihit evincunt nisi vetustate supe,

    rent ipsam urbem, post mediitm secidum xin civitatisjure et sede episcopati donatam ; facite enim
    concessero, traditionem de episcopatu S. Victorini M. ecclesia Aquilana autiquiorem esse sed quomodo persuadebis, iltam non fuisse ortam ex con:

    ejus

    Mflrtyroloffio

    nihil

    hujusmodi
    vel
    in

    leg-atur,

    si-

    cul

    nec antiquo
    Cutiliifl,
    \'v e1 lib.

    Uomano,

    Usuardo. De

    aquis

    ubihicpassus

    est, scribit Plin. lib.

    iii cap. mi. ilujus autem Victodeseriptuin habetur in Act.is sauctopini martyrium rum Nerei et Achillei apud Sur. tom. ni die xu

    [icap.

    fusione,

    qua Romani parvi auctor Ado, Usuardus et Notherus S. Victorinum episcopum et con fessorem eum Martyre invokerunt ?
    ,

    jViuii,

    e\ quibus ccteri aooepere. Eabetur mcntio


    Aprillis

    de eodein supra xv licct ibi nulla de episoopatu mentio Eutycheto quie ad v Septembris etiam omitti debuisset, flat
    ; ;

    una cum Marone

    et

    tiqua, sanctique

    Amiterninx ecciesiie monumenta satis antiMartyris episcopatum testantia, Orlendium nuiia vidisse credam donec profe23
    ,

    Murtyriassc
    rit, cui

    Anli-

    norius locnm
    inter

    prmmle

    ut mocc patebit.
    non Nartyi
    opitcopatw
    i,

    ted confeisort

    supranum.

    Amitorninui
    coittjruit
    ;

    Baronius in Notis, numero prsecedenie et VStranscriptis, Adonem rcprehendit, quod ritam eremiticam et lapsum in peccatum impudioitise a S. Victorino confessore ad
    'Z\

    qute Antinorius civis Aqui- Amitcrninos diligenter collegit et cap. 9. lntroductionis tanus ad Historiam patriee sitee adduxit , dtiquoties

    rantur. Certe in

    iis,

    S.

    Victorini

    fit

    mentio

    nullo episcopatus ejus

    vestigio apparente.

    Martyrem
    et

    lapsu legi ait in Martyrologiis


    l/siutr/tino
    ;

    HUiliensem transtulerit. Nihil de isto Romano antiquo

    utyue nutlam in

    iis

    confusionem

    Hinc Antinorius SS. Victorinorum in Martyrologiis confusione animadversa sanctum Mariyrem episcopis Amiterninis non accensuit, hanc mentis suse declarationem eorum seriei prxmittens Sunt, qui reponant seculo
    ,
    : ,

    ergo Usuardus, cui consonat Romanum, quod Baronius antiquum vocat, de S. ViSacerdotium Amiotorino martyre verescripsit
    notat.
    :

    Au

    terninse urbis totiuspopuli

    electione adipiscitur?

    Dnbtttiri nequit, quin itla inteiiigi debeant


    iV.
    ,11
    I

    de

    primo ChrUtiano S. Victorinum inter episcopos. quaequse siut , habentur in illis SS. Ejus Acta Nerei et Achillei: at inibi nullimode proesul diAdo et auctaria Usuardina cum S. Vicitur de quo hic num. in ctorino coufessore eum
    .
    .

    ictorino conf*, qui in suis et fratris


    i

    Severi-

    confundent.es antistitem

    confecerunt.

    Dein inter

    post

    Januarii pag. 500 editis num. 9 ewpiatum gravissima trium annorum pcenitentia luoouries peccatum brevi ad urbis Amiterninoa saoerdotium assumptus fuisse dicitur. Acta illa atteris, qu& ad ejusdemtomi calcemapag*
    Actis tom.

    preesuies Amiterninos,

    quorum
    ,

    exstat

    memoria

    primum

    L108 habentur, ccrto antiquiora vidit el majore emparte in compendiumcontracta elogio suo inseruit Ado> retentis hisce vocibus, Amiterni1183

    qui in fine seculi v et initio sequcntis sedit. Secundum coiiocat Castorium, cujus meminitS. Gregorius Magnus lib. i Dialogorum cap. 4: tertium S. Victorinum confessorem quem seculo inquit vixisse vi
    ,

    ponit Valentinum

    sancti

    fratrem

    Severini

    Septempedani

    fuisse

    urbis eacerdotiumj
    in

    tjuutur, et

    qu&etiam in UsuardoleRomano novo; cujus verba hic


    :

    iterum
    rini

    Elomae in suburbano beati Viotoadfero [episoopi]8t martyris, qui sanotitate e1 iniolarujs


    [

    Amiterniqueantistitem, sat clare Aota dicunt in Act. Sauctor. vm Januar. T. i. p. di. n. ix. De co multi multa scripserunt, et Adoni adhaerentes oum Victorino martyre secuii primi Christiani complicarunt. At revera duos habuit Amiter-

    sacerdotium Amiternina urbis adeptusest. ] postmodum sub Nerva Trajano apud Cutilias ctc. Romoa Martyrologium correxeris, siqum hicuncissecreta vides, deleveris atque tlli restitueris, a
    raoulis
    totius

    populi

    eleotione

    num pum

    Victorinos

    Matyrem nempe illum

    episco-

    alterum

    uuus primo, unus sexto Ecclesim


    *

    seculo *.
    24 Sequitur S. Cetheus, de

    adde

    H.ntlll.

    quoactum
    ,
    ;

    in Opere

    rectius rfciw-

    nostro ad

    quoaccepta sunt, nimirum S. Victorino confessori,qui ad viu Junii dcbito episcopi titulo nu-

    medium
    deus
    ,

    qui post prwfuit deinde Quodvuttin quo Antinorius duas antiquas inscri;

    xm

    Junii

    tum Leontinus

    gnt

    eul '"

    seculi

    vm

    anttquo

    mon

    mento

    ptiones

    m
    ,

    DIE QUINTA SEPTEMBIUS.

    ptiones,

    senlenliam stabitientes producit. Quodvultdeus episc. inquit de quo


    et
    , ,

    suam

    meam

    legitur in S. Victorini oppidi ecclesia in marmorea theca sepulcrali S. Victorini mart. primi seculi sculpta

    Ansovini et Victorini in altero vero a Guidone an. 12G1 concesso addi epi.scoporum Camerinensium. Dein S. Victorinumsuumdistingv.it a8 f Severini Septempedani fratre , quem perperam
    ;

    ltXTOE
    4.

    I,

    inscriptio,

    in

    Not. ad Uartyrol.

    die

    non integ-ra a Baronio xv Apr. allata: ivben-

    epigraphen

    TE DEO CHllISTO N S T lt SANCTO MAllTYRI VICTORINO QU OD VVLTDEVS EPIS. DE SVO F Ecit. Licet characteres non sapiant primorum seculorum epigrapne * praecedere debent annum cmlxix quo ex Chrou. Sig-eberti docetur S. Victorini cadaver Metensem in urbem transla, ,

    episcopum fuissenegat. De S. Ansovino Camerinensi prmsule actum fuit ad xm Martii. Ejus-

    dem urbis antistiti


    lusinter

    Victorino in Opere nostro nul-

    donec de ejus existentia et cultu major certitudo habeatur. Quoniam S. Severiai frater Amiterninam dicecesim
    administravit, atque in vicina Camerinensi ejus corpus ab immemorabiii tempore quiemt et cul-

    ccelites locus concedetur,

    tum
    lapis

    nunc

    probabiliter theca ex ista solo positus ejusdem


    :

    alter

    namque
    ,

    ecclesia?

    in

    quo

    sculptum quiescit bictoiunvs pbr. Victorinus nempe presbvter v in b tot exemplis celebri derivatione; lapis iste vel quia rudior, antiquior erat, vei Quodvultdeianae urnse
    . . .
    ,

    I!

    uperculum, quam Antinorius antiquiorem esse censet anno cmlxix addo ego circiter , quia corpus S. Victorini martyris Magdeburgum in Germaniam translatum fuisse credo circa idem tempus, quo Sigeberti Chronicon in Mireei editione ad annum 970 , in aliis vero 969, testatur Metas deportalum fuisse ab Amiternis Eutyche;

    vehemens mihi est suspicio ab ipso non distinguendum esse episcopum qui cum S. Ansocino in dictis instrumeatis memoratur, et Jacobitium utriusque nominibus vocem Camerinensium ex conjectura adjecisse, inquam ipsum haud dubie abduxit prsesumpta opinio, quod S.
    tus viguit
    ;
    ,
    ,

    Victorinus Severini frater nuiiibi episcopot'/>


    gesserit.

    tem martyrem cum reliquiis Victorini, pro quibus Antinorius cadaver substituit. Magdeburgenses potiore jure de translato ad se Sancti corpore gloriari posse quam Metenses, uttimopro. . .

    babitur.
    et

    Aclis SS.

    NereietAchilleisolopresbyteri tittilo

    donetur.

    25 Prseter inscriptiones jam allatas ex Antinorio altera anno 1170 posita num. 51 refertur, in qua Sanctus tantum martyr vocatur. Abest etiam episcopi titulus a documento secuti x, quod vide num. 61 et a Martyrotogiis omnibus Hieronymianis ad xxiv Jutii, quorum textus \sequente dabuntur. Licet vero Sancti presbyteratits in illis pariter non exprimatur cum taraen ipse, etquosnemo, quod sciam, hactenus episcopos dixit, Maro atque Eutyches in Actis SS.
    ,

    27 In suspicione ista me confirmat primo, quod nuttum, excepto Jacobitlo scriptorem invenire potuerirn, qui iilum ecciesitV Camerinensis epicopis annumeret: secuudo, quodidemJacobiilus sacra ejus ossa in cathedraii deposita esse dicat intra arcam seu conditorium corporis S, Ansovini, Victorinum vero S. Severini Septe-npedani fratrem Prolaquei quiescere ubi tamen hujus Victorini corpus Camerini in venerntione essediserte testantur Joannes Baptista Cancelioitus in sanctorum fratrum Actis lib. 2 cap. 7 alque alii in documentis Mss. ex Italia ad majores no,

    SS. Victorinot
    rmtftiptictms.

    stros transmissis.

    Ejusdem
    ,

    S. Victorini Vitce in

    novem

    tectiones distribittx

    quam Actorum
    .

    S.

    Ansovini Romse anno 1682 editorum scriptor Matihmts Pascucci misit, hxc prxmittuntur Heperta in civitate Camerin. in ecclesn cathed .... ubi et corpus ejus in arca marmorea una
    .
    .

    cum
    pi

    Ansovini dictx' civitatis episcorequiescit. Ecce S. Victorinus Severini frater


    corpore
    S.

    Nerei

    affirmentur; cumque Amiternenses suum olim Victorinum nonpro episcopo, sedpro presbytero dumtaxat habuerint, uti docet vetus inscriptio qviescit bictoiunvs i'br. id est presbyter; ego hanc dignitatem Sancto debitam esse judico, episcopa. .

    et Achiltei

    facti presbyteri esse

    in eadem arca hic dicitur quiescere, in qua novum suum Victorinum collocat Jacobillus. Quis non videat scriptori huic SS. Victorinos muitipticanti haud statim (ne quid gravius <licam) assentiendum esse? Nullum igiturS. Victorinum

    lem autem indebitam imo ipsi aitribuiam ex erro/'e nato ex confusione jam Scvpius indicata ; et consequenter e Romani hodierni textu expungendum esse Amiterninum sancti Martyris episcopatum pro quo in Martyrologio Parisiensi an. 1727 excuso presbyteri appettationem recte
    ,

    substitutam lego: In
    cti Yictorini
    Hefttlatu

    ag-ro

    Amiterniuo natalls san-

    presbyteri et martyris.
    tib. 8

    2G

    Apud Cassidorum
    .-

    Variarum

    epistola

    Jacobilln

    octava ita inscribitur Victorino viro venerabili cpiscopo Athalaricus rex. Scripia fuit anno 526 post mortem Theodorici Gothorum in Ilatia regis, cui se saccessisse Athalaricus Victorino significat. Cujus hic sedis episcopus fuerit, ex epistola erui nequit Ludovicus tamen Jacobittus tomo 2 de Sanctis ct Beatis Umbrue pag. 231 mira confidentia asserit, ilium 30 circiter annis ecclesice Camerinensi pr&fuissc, ix Septembrisanni 540 sancteobiisse, in catkedrali honorifice sepuliuiii atque ex antiquis cjusdem urbis patronis habitum fuisse. Ut apud iectorem fidem inveniat gemina Guilielmi et Guidonis episcoporum Cameriuensium possessiones monasterii S. Mariic
    : ,
    ,

    agnosco, qui episcopus Camerinensis fuerit ,udium etiam ejusdem nominis episcopum Amiterninumprzcter S. Severini Septempci'<t ni fratrem citjus sacra Hpsana Camerini in cathedrali religiose asservantur ct festum vin Junii ceich-atitr. Videri tamen possunt Ferrarius et Castettanus adv Sept. adstruere voluisse S. Victorinum, non modo a Martyre Cutiiiensi, sed etiam a fratre Severinidiversiun, eumque antistitem ecclesiae Amiterninse. 2S Ferrarius in Cataiogo Sanctorum Italim Obscurum ctt, suum S. Victorino episcopo Amiternino e1 mart. qium tiujus elogium hac annotatione excipit Fere om- nominit cpitc.
    .

    nes

    scriptorcs

    Acta

    Victorini

    episcopi

    ct

    mart.
    I

    \miti
    i

    riunum
    ItU

    cum

    Actis Victorini confessoria apud

    confntufunt.

    Ilunc

    Victorinmn
    ,

    Cameriuum Baron. eundem


    Martyrol.

    nn

    esse putat
    ag-itur

    rum

    eo
    in

    de

    quo
    t*t

    in

    Rom.
    tra-

    die xv Aprilis et
    ;

    Gcstis SS.

    Nerei

    ct

    Achillei

    qui

    cum Maronc

    Kutychctcpassus

    corrig^endum es ei Martyrol., quod bis martyrium ejusdem mart. rccenset, non


    ditur. Sed
    si ita est,

    confirmantium, instrumenta iaudat. In altero , mentioqitod an. 125 L a Guitieimo datum fuit nem fieri beatorum confe-rsorum et pontificum
    ,

    dici hic potcst uno tempore martyrium, invcntioncm vcl translat. ejusd. memorari. Peindc mirum esset in Actis pra^dictJfl SS. .\ ubi Victorini et sociorum martyrium et Acliillei pluribus descnbitur, nullam fieri episcopatus men-

    cnira

    alio

    tionem. Vereor, ne

    kcta

    hujuscum

    Actis illius

    do

    m
    AICTORS

    8.

    VICTORINO PRESBYTERO ET MARTYRE.


    ,

    J.L.

    martyrem sententiam propendet, S. Victorinum Nerei et AchilCutitiensem, de quo Acta SS.


    lei,

    Ferrarius eundem hunc cum illo videri. eam ex ipsius verbis colligo, quemadmodum
    rea

    de quo die xv Aprilis

    confusa fuerint, ac propte-

    venerationi consecratum esse hunc diem , quo in Adonis Usuardi, Notheriet Romani novi elogns refertur passio S. Victorini prope Cutilias coromartyris nati, ad quem etiam pertinet appellatio
    ,

    bis in

    Romanoparvo expressa. Baronio, qui Mar>

    in Martyrologio

    Romano dumtaxat ad diem

    xv Apritis commemorari, nec dignitateepiscopasynonymum vero, qui ad v Septemli fulsisse


    ;

    eodem refertur, antistitem Amiterninum episcopus ? an S. fuisse. Sed quis iste Victorinus reSeverini Septempedani frater ? Hie quidem
    bris in

    vera Amiternisedit; at Ferrarius

    uti et aln

    videtur. neoterici, id ignorasse vel non credidisse neque in elogio , quo eum ad viii Junii orCerte

    tqrem Cutiliensem et v Septembris et xv Aprilis una cum SS. Eutychete et Marone in Romano noFerrarius vo annuntiari censet, supra objicit eorrigendum esset Martyrol. , Sed si ita est quod bis martyrium ejusdem Mart. recenset etc. nam neque Romani Futile sane argumentum Martyrologium auctonovi neque antiquiorum res S. Maronem die xv Apritis, quo festum ejus
    :
    ,

    sancti nat neque in subjecta annotatione de mentionem facit. At Feristius episcopatu uttam
    ,

    Reateagitur primumcommemoranteSjquidquam censura dignum fecerunt, dum sociorum marty rum Eutychetis et Victorini mentionem adjunxet
    -

    rarius magis innuere videtur episcopum suum etconsequen\ ictorinum etiam fuisse martyrem, Si ter aconfessore S. Severinifratre diversum. tertius itle Victorinus claruit ? itasit quo seculo
    ,

    runt,
    S.

    omnescommunielogioexornarunt, acdein

    Victorinum seorsum annuntiarunf diev Sept., quo colitur, ut statim dicetur.

    ubi passus est


    9J.)

    ? etc.

    Castettanus in Martyroiogio universati unB separavit quae ad h Ctatelltmut cis a reliquio Romanitextu s,/,f Cutitiensem spectare arbitrabatur coli Martyrem idnnii Vtlint alium ab eo Sanctum hodie coti existimans , cui
    ,
    :;

    IV. Cultus S. Victorini


    Sept. probatur
    :

    M. Nonis
    non
    distin-

    ab

    illo

    non agnotco

    (ctorinum,

    ista
    ni.
    .

    retiquii

    Roraae in
    et

    snburbnno

    S.

    Vietori-

    f/ui

    Amlternl

    qui sanctitate
    iUniterninse
    ;

    iinni

    miraculis clarus sacerdourbis totius populi electione


    Gallice habet
    :

    guendus,

    quem ad
    illis

    xxiv Julii Hie:

    ronymiana celebrant
    rupta in
    orti

    an ex cor-

    adeptua est
    otitatem
    et

    vel ut

    qui ob san-

    omni urbia
    rino

    miracula episcopus Amiterninus ab populo electus fuit. Inmargine si:

    Sancti annuntiatione
    Milites Amiter-

    nistro legitur
    sepulto,
    cui\tu

    Obiit in pace. Ditfert a

    S. Victo-

    SS.

    lxxxiii

    Cutilicnsi

    primi

    seouli

    martyre

    Amiterni

    lndextero notatur numerus


    samct i
    t

    vi,

    quo

    nini martyres?

    se-

    pnvsulis emortuate significatur. Dihic

    Victorinum Severienim episcopatum Aniiteminum seculo vi administravit eodemque ad mtam feliciorem transiit. Dubito tamen,an huceres a
    'astellano indicariS.
    :

    Septempedani fratrem

    Baronius supra num.


    S.

    jus sententise fuerit Caslellanus


    r/t

    s.
    \
    i

    Victorinum confessorem, quem

    nam non ignoraRomanum

    ad

    " Junii sine episcopi titulo refert, esse fra-

    Severini Septempedani, ideniminmargine annotavit; at nullibi monuit ipsum episcopum esse, velv Septembris etiam coli utialias facere COnsuevit in sui vero Martyrologii indi/,,.,.

    cf Saiicforuni
    tc

    nomina
    et

    ro/n plectentc

    Amiternino
    faril.
    ,

    confessore,

    rrinn

    ilist/n.rissc
    ita

    eum a pnesucuihunc diemsaridetur dum utrumquc


    ,

    20 et multi alii affirmant, S. Victorini M Cttrilicii$is Victorinum M. Cutiliensem hoc die coh veneratiohi de cujus rei veritate securum me facit primo nunc dicuttu fragmentum epistolde P Antonii Beatilli, Neapo- dies Sept., li xiii Novembris anni 163S ad Bollandum datse quod ad hunc diem sepositum inveni, atque Accepi has Amiterno seu ab urbe ita habet Aquila dicuntque ibi celebrari festum quotannis mense Septembri de Sancto Victorino martyre idque ab immemnrabili tempore aiuntque ipsum fuisse Victorinum socium SS. Maronis et Euty;
    '. Ei

    distinctim
    episo.,

    posuit

    Vietorinus
    v

    mortuua
    ;

    in paoe,

    Amiterninus SeipX.^etpostduosinconfessor,

    termedios
    vni
    uderit, gtiam
    N.

    Viotorinus

    Camerinensis

    martyrum. Secundo notitia quam nobis anno 17150 Roma transmisit Joannes Marangonus presbyter Vicentinus protonotarius Apostoiicus et cathedraiis Anagninse canonicus. Cum de S. Victorino episcopo Amiterni prope Aquilam
    chetis
    , ,

    .Innii.

    ^) l'orro quidqnnl sit de Castellani et Ferrarii

    .Vrrnm
    rti/i<s

    Iroi/rm,
    r

    oulttu hoc die

    Martyrolo

    mentCj ego imprimis ita statuo Martyrotogia ad v Srplrnibris nullu,n piwbent fundamenhnn opinandi in humanis exstitisseS. Yictorinum
    .*

    plura occurrant dubia et falsa utpote Acta ejus confusa a scriptoribus cum Actis Victorini Camerinensis ; occasione qua Aquilam urbem in Ve,

    stinis

    accessi aliquando
    vel potius

    Amiternum etiam per-

    rexi

    gii$

    evmct

    gpiscopuni A/niteritrnsrni a ronfessoreS. Severini

    neqvit,

    fratre diversum
    gtUB habentur in

    nam

    verba Post miram pcBni-

    ad pauperrimam villulam S. Victorini nuncupatam ut coemeterium SS. lxxxiii Militum MM., de quibus in M. B. Rom. xxiv Ju, ,

    tudinem A.miternint8 urbis episoopus... factus est, Romano parvo; Postmodum Arnimiterninsa urbis episcopus eligitur,

    lii

    qux Notkerns enarratse Sancti poenitentias subjicit Electus deindo ab universo populo Amiterninsa urbis sacerdotium
    adipisoitur,

    lustrarem. De 83 Mititibus MM. Martyrologio Romano Baronii inscriptis paulo infra pluribus agetur. Ibidem vidi sepulcrum sed vacuum cum iuscriptioue quam num. 24 ex Antinorio me
    , ,

    q\ue
    t

    Ado

    posnitentue

    Sancto

    actse

    subjunxit

    Usuardum et Romanum inquam illa de alio S.


    ,

    etpaululum mutata in novumtransiere; verba,

    dedisse credo , S. Victorini , et ccemeterium sub antiqua illa ecclesia, in qua etiam reperi duo frag-menta vetustissima lapidea in quibus ex,

    pressum cernitur

    nonsunt

    Victorino intelligenda quani deconfessore S. Severiui fratre,

    utsuperius probatum est. Secundo nulla soiida ratio in Martyrologiis fundata adducipotest, cur
    quisafjirmet sivpius memorati sancti confessoris

    martyrium capite super aquas Cutilias extenso, nec non obtruncatio capitis, de qua Acta SS. Nerei et Achillei nihilmeminerunt. Deinde aiiquibus interjectis de eodem S. Victorino Cutiliensi testatur Marangonus: cujus memoria agitur v Sept., quem diem
    ,

    S.

    Victorini

    etiam

    DIE QUINTA SEPFEMBRIS. v.n A etiam in fronte notitias ad nos missse apposuit. 34 Utut res se habueril, non videtur posse duquem el otim 32 Beatilli et Marangoni testimonia me dubitari, quin Amitemenses ab initio sancti MarSancto sacrunt bitare non sinunt, quin S. Victorinus M. Cutityris natalem xxiv Julii recoluerint ad quem in faiita censeo, Hieronymiano, quod Florentinius sub nomine VesuUema tcm- liensis in dicecesi Aquilana v Septembris nunc
    ;

    J.l,

    ut.ttrnm line

    dubio Murttj-

    pore,

    cidtum obtineat. An etiam olim dbtinuit ? Bollandus ad vm Januani in Comment. de S.


    quit,

    rtm
    die

    referunt
    Jutii,

    tustioris edidit, tegitur


    miliario
    (Salaria)

    In Arniterniim civitate,

    24

    lxxxiii ab urbe

    Romana,

    via

    Salutaria
    codi-

    tfjem ipiiuM

    Severino Septempedano num. 2, Suspicamur, inv Sept. olim S. Victorinum confessorem, episcopum Amiterninum celebratum ; cujus nunc nomen Martyrolog-io Romano adscriptum vin Junii. Si vera sit Bollandi suspicio, miror, me exantiquis Martyrologiis, in quibus S. Victoriui memoria v Sept. consignatur, nullum reperirepotuisse, quod confessorempura annuntiatione celebret; ubi contra multa occurrerunt t quse Martyrem sineulla commixtione referunt. Adonis Martyrologio, quod Dominicus Georgius a se
    ,

    natalis sancti Victorini.

    ln

    nalatem di-

    aliis

    num. 36 additur martyris. Solterius agensde S. Victorino M., cujus celebratissima ad xxiv Jutiiin Hieronymianis est memoria,noncibus infra

    eunt

    gravts

    dum exploratum

    habebat, quis S. Victorinus v Sejjtembris coteretur undequwstionem, idemne hic cum itlo esset, an diversus, in medw reli.-

    quit.

    Sed cum suffxcienter jam edoctussim, 8. \ "ihodiemum esse Martyrem prope Cutilias passum, cumque ipsi, in Amiternina civitate {quce vox urbem cum qgro suburbano significactorinum
    tione complectitur) via Salaria deposito, aitata annuntiatio apprime congruat; curquem hsec 8. \ i-

    Hoiun

    recognitumetnotis illustratum Romie an. 174.6 in lucemdedit, ex. cod. reg-. Suec. cdxli p. xlvi seculi x alterum subjicitur a pag. 656, quod editor Euldeuse vocat, atque ex Adonc et Usuardo excerptum esse ait. Ejus auctor in hodiemo S. Victoriuo duces suos non fuit secutus, dum B sanctum Martyrem hoc elogio ornat, nidla confusione vitiato Roma* natalis S. Victorini martyris, qui sub iraperatore Nerva ab Aureliano
    :

    ctorinum

    At

    si in

    commemorat a Cutiliensi distinguam? Hieronymiano, quod Florentinius vut,


    .-

    gacit, rectelegatur

    In Amiterninacivitatc miliario

    lxxxiii

    etc.,

    quid siatuendum de hac Adonis


    .

    pr&side jussus est suspendi capite deorsura per triduum in loco, ubi putentes aquse et sulphurete emanant. Sicque sanctus Martyr, gloriose coronatus, mig^ravit ad Dominum. Ibidem a pag. 704 laudatus Georgius dat Kalendarium Pala-

    tino-Vaticanum, Sacramentario Gregoriano seculi xn prxfixum, in quo legitur ad hunc diem Victorini mar. Vetustus codex Usuardinus Pulsanensis apud Sollerium habet Ronire, beati Vi:
    :

    ctorini martyris;

    Centulensis

    apud eumden

    Sol-

    lerium et Martyrologium Ms. Leodiense S. Lamberti, Bedse attributum : In suburbio Romae,


    beati Victorini martyris
    :

    apographum nostrum
    Vallicellanae
    Victorini

    Romanum ex
    PP. Oratorii
    ;

    tomo 21 bibliothecse
    Romse,
    S.

    mart.

    item

    alterum ex codice basilicse S. Petri, quod Sotlerius Vaticanum secundum agnominavit Romae,
    ;

    eumdem diem xxiv Jutii Apud Amiterninam civitatem Militum oetoginta trium Totidem sanctos Milites Amiterno attribuunt Usuardus, Notkerus et Romanum Baronii, in quo martyres esse indicantur. 155 Responderet aiius, vetustioris Hieronymiani Martyrotogii textum a Ftorentinio in Notis referri ex duobus atiis codicibus cum hac sola fere differentia, quod pro miliario iawiii scribatur mil. lxxxiii breviatum aiUem nomen mil., idest, mi\ii\Y\o acceptum fuissepro m\\\U\n\$ qui errorab antiquiore tibrario semel commissus, a recentioribus dein adoptatus fuerit. Vellew ab hac responsione omnem veri speciem removere possem, atque demonstrare, sanctos HS Milites Amiteminos expari milliarium numero formatos non fuisse. Orlendius in Orbesacro et profano parte 2 lib. 4- cap. 15 num. xi scribit, coru,,> festum in Aquilana diaicesi agi xxiv Jutii. Sunt etiam, quos tegi aliqua eorumdem corpora et inanuntiatione ad
    , ;
    \

    movetur

    dtffi-

    cultus ciVca83
    Mititei Airri-

    terninoi
    71*1

    MM

    excorra-

    pla

    nat. Victorini mart.


    lo

    Apographum utrumque styHieronymianumest; sed Sanctos ex Romano

    c
    quo scripsit
    auctor Romani

    pwvi

    flic

    ronymiana
    nntiiptiora

    eo

    parvo, Adone aut aliunde acceptos refert. 33 Textus altati sufficiunt, ut quis mecum judicet, S. Victorinum martyrem die v Septembris quojam in dicecesi Aquilana colitur t olim etiam cultum fuisse in Amiteymina, quse nunc a quinque fere seculis illius partem constituit Adonem vero etceteros martyrologos classicos ssepe memoratos ad eumdem diem de sancto Martyre agere
    t ;

    signes reliquias publicse venerationi exponere. Hos ego et prsesertim Aquitanos, dimdo Amiterno vicinos, oro atque obtestor, id argumenta suppeditent, quibusobject<v<liffivuUati on-urrutu,-. Ba-

    voluisse, sed errasse,

    dum ad ipsum

    transtule-

    venerationem diei v Septembris affixam tanise esse antiquitatis, ut seculis quoque martyrio ejus vicinioribus viguerit, nec affirmare ausim, neque etiamnegare. Non primum, quia ex Martyrologiis, sanctum Martyrem isto die annuntiantibus nullum novi vetustius Romano parvo : Hieronyrunt, quiE confessoris erant. S
    Victorini

    ronius in suis ad Romanum A otis de Militum istorum martyram cohorte xxiv Jutii,deque SS. Ftorcntio et Fetice xxv ejusdem, hosce duos ex illorum numero fuisse affirmat. Consentiunt Ferrarius in Catatogo Sanctorum Itatise et atii, qui illos Martyrii patmam adeptos fuisse tradunt sub Maximiano et Dioctetiano impp. Verum ex iis, quse de SS. Florentio et Fetice ad dictum diem xxv Jutii, deque prioris fitia S. Justa V. et M.
    T

    ad i Augusti

    disseruit Solterius,

    manifestum

    est

    Baroniiet sequacium sententiam nutla probabili ratione aut idonea ad fidem faciendam auctoritate suffulciri.

    miana vero ante


    die xxiv Julii,

    illud conscripta

    eum

    referunt
    dicunt.

    quem ejusdem natatem

    Non etiam secundum, quia


    ;

    fieri potuit, ut

    Ami-

    terni priscis temporibus duplex fuerit festivitas instituta altera xxiv Jutii, quo ejus natalis, at-

    tera -vSeptembris^quo corporis transtatiocelebra-

    jacuisset

    una die apud Cotylas inhumatus, venerunt Amiternenses popueum, et in suura terriii Chnstiani, et rapuerunt toriuratranstuleruQt, atque ibi sepelierunt.
    Nerei
    :

    retur, ea videlicet, cujus Cum et Achillei

    meminerunt Acta SS.

    36 Causam 83 Militum MM. suscepturis eo S. Vielorini alt<juot\coconfugerenon licet, ut annuntiationem Hieronydicihut anmiani vetustioris corruptam esse dicant in milianunfifUiofifj nam primo frequentissimus est iste guam/iiegmui' rio lxxxiii loquendi modus in antiquis Hieronymianis, ut num prepono, Martyres, quivia atiqua Romana insigni, ut ibi est Salaria, coronati vet depositi fuere, annuntientur notato mittiarium numero, quibus ipsa urbs a certaminis patsestra aut loco depositionis
    111

    abest.

    Exempta

    si

    Fiorentinium pervolve

    desideres, vetustioris editorem et plurima occurrent. ,

    Roma vero Amiternum via Salaria

    euntibus iter

    83

    mdiiarium

    PE
    ICCT0I1 J L.

    S.

    MARTYRE. VICTORIXO PRESI3VTERO


    nium, qui
    lerio tom.

    (nsistens antiquomilliaria computandi modo milliarium numerus clartsst rY ,/ srrmviovtem

    non fuisse, nullus BS milliarium conficiendum m-

    illud

    vetustissimum appellat

    atque

    apud b tomeexprimitur in Corbeiensi Majore


    rentinium in Notis In Amiternin ab urbe Romana Iiario octogesimo tertio
    :

    res in

    Junn editis 83 SS. Marty Verba Armeniam minorem ableganlur.


    ultimo
    :

    civitate, roi-

    Epternacensis sunt

    Armenia

    m.nore

    bcbast^

    via

    Victorini Salaria, natalis sancti

    martyns. Atque genuinum Sollerius procul dubio hunc textum ex Hieronymiaesse pronuntiat confirmaturque Reginx Sueciae apud tauda;

    Kom aliorum Theogenis, Victoris et hicSanctus Viotorini^. Reticetur post et ahorum octog.nta si at in Richenoviensi
    lxxxi...

    m ^nommanonymos

    nis contractis. Ms.

    "SC
    Idem
    fit

    trinm wnuitur

    r Alibi natale A ictunni.

    tum Ftorentinium habet

    /.

    Amilerni

    na

    /.

    LXXXIII

    In Amiternina oivitate, S Viotunm. Altemill. lxxxiii ab urbc Roma, Suecim tom. vn Junu rumsub nomine Reginrn in Namiternina * civivost Indicem Sanctorum * ab urbe Roma natalis tote, miliario lxxxiv Corbeiense brevius ibidem: In
    : :

    Bancti Victurini.

    ad xxiv Jutii BS JOJ reduxit atque exArmenia minore Amiternum quem tamen sibi una cum S. Victorino M. dedit, Simititer fonjungun^ non satis notum fatetur. apud Holstentwn tur inMart. Beneventano Apud Amitermnam civUaNotis ad Romanum Vietorini mar yns. tem Militum lxxxiii et S.

    ^
    antnudicnl,

    85

    Militee

    MM.implicantiit

    /.

    Amiterni

    na

    lia

    * civitate miliario lxxxiii, nataVrmia Termina %n martyris. Milliaria reticentur S. Vietorini


    S. Cyriaci
    ibid. In

    S. in Vaticano secundo. Romam Barberiano acephalo rinus M. remittitur in

    Victo-

    apua

    :,-l

    <

    l>*tt><t

    Casinensi secundo, in est in apographo nostro Victorini martyris. Amiterno) 8. textus transcnoere 87 Istos cx llieronymianis

    Romano

    to (lege, ut

    Sollerium laudatum

    Rom;e, nat.

    S.

    Victurim.

    Usuardus et Qui hic silentur S3 Milites, Ado, die xxiv Jum aliijuniores martyrologi eodem v SeptemS. Victorinum ad
    Romae, bristranstulerunt, elogia sua inchoantes voces unde qux vel In suburbano RomaB etc. Ducem ilh na- E provenerint, jam assignatum est auctorem, cui S. Victoribuere Romani Parvi

    commemorarunt sed
    ;

    Amiternenses risllnl r:J j.rtmn, vt confirmarem martyns Jutii natalem S. Victorini Olim xx. v civirecotuisse.quemaCutiliensi in Amitermna
    distinguere non licet B tate, via Salaria deposito auctoritas suadet, ut duos quse ratio vet

    nam

    num

    SS Victorinos martyresAmiternensibusattnbuas. Amiterninos MM. Secundo, ut qui S3 Milites ctariusintelhgerent, die nunc venerantur,

    eodem obfundamento non destitui argumentum supra illorum SS. Militum existentiam jectum, quod adeam vatde suspectam reddit, atque ita magis Formidinem, qua anvindicandam excitarentur.
    gor, ne
    :;

    v SepL annuntiandi ratio esse potuit, seu potius ipsius mtate natalis dies xxiv Julii, esset, priohujus celebratio ad v Sept. transposita 83 Mititum Amiterre die destinato ad cultum Romanensium, ex totidem miltiarium ab urbe

    quod

    na Amitemum usque matorum. 40 Qiwe numero 3S

    distantia
    et seq.

    jam tum

    e/fortricisfjiiiijHS

    argumentum

    istud satis dilui nequeat,


    et

    numquam
    aliis

    sustulerint, nisi probarint istum SS.

    objecta sunt, Sancidtoribus suis Amiterni vel in ctos istos, qui a novis invollocis vicinis passi fuisse creduntur,

    cos

    Ainitemo

    vindicaturi
    difjiculter se
    i\rp",dient.

    MilitumMM. manipulum,

    pttvni

    qui ab Adone martyrologis Amiterno adscribitur, accerssr a/inndrqiftfm r.r llicrintipnianis nam
    :

    vunt

    tricis,

    quibus utinam

    memet expedire
    et aliis

    pos-

    sem ! Si dicam in

    Eptemacensi

    Hierony-

    exira dubium mihi videtur, quin in iltis hsec In Amiternina civitate, miliario velsimilis lectio cmaburbe ELoxnana etc. sit primigenia. Si nealia ab Hieronymianis documenta adduci
    :
    ,.

    tribuuntur, mianis, in quibus Armenise minori abAmiterno erratum fuisse in Armeniam, non quidem id negabit pars adversa, hunc de S. VictoAmirino M. textum genuinum essejudicans In
    :

    ternina civitate miliario lxxxiii etc.

    sed contendet

    queant, ignosci mihi debet, quod deponere non possim timorem, quem nullus nonprudentem fa(rhitnr,

    ne pro miliario lwxiii ab oscitante, im-

    perito velinfideli librario substituti fuerintUiUsuardi et Lltea i.vwiii; qui error in Adonis,

    auctorem Mart. Beneventani, Adonem etc. similiter ab 83 mittiaribus in tot milites Amiterninos aberrasse atque hincfactumesse, ut ejusdem texSalaria, tus pars secunda ab urbe Romana, via
    ;

    natalissanctiVictorini martyris credita fuerit in-

    aliorum Martyrologia, ac tandem etiaminRo-

    c
    ijiti

    iln rirf/fl

    manum Baronii transierit 88 Cum S. Vlotorinus M.


    be
    se

    (il)

    circiter ab ur-

    Av.nl, !

    rationem
    Imnl,
    i

    </-

    Romana niilliaribusprope oppidum Cutilienmartyrium consummarit, Amiterni verolorjtts

    iir
    '>

    2t
    Se/H
    iii

    CUS SUburbanuS ubi rorpus


    t

    ilrpnsttnni fuit,

    tegra annuntiatio, et nunc pro ab nrbe Romana ejus suburbauum, suburbium aut urbs ipsa in Martyrologiis legatur. Ad hoc reponi potest f sanctum Martyrem in iltis Roma-; etc. consignari, quia coronatus fuit in via Romana, Salaria sciMartyres in locis via atiqua Rolicet. Sic est
    :

    Julii it

    flomn oel

    itbui '"" '/'"

    longius Roma distet; mirum alicui ridebitur, cur \\\\ Juliiin aliquibus ct v Septembris in

    omnibus, quse ipsum memorant, Martyrologiis suimrbio Romffl rrl in SUbUrbano ""! Llomffl, annuntietwr. tlius rationem daturus ceu.\ \ria rursum hac ratiocinatione uteretur. Priore tlie-

    mana, ticetprocid ab ipsa urbe, jacentibus passi vet depositi in antiquis Martyrotogiis Romce ssepe adscribuntur at s&pe etiam in locis passionis
    :

    ronymiani
    miliario
    tatis

    tesctus parte,

    [n

    i\wm,
    t

    in

    sanctos

    Amiternina civitate 88 ejusdem civifirri,

    Milites conversa,

    natum erat
    Etomana,
    martyria,
    via

    ut al-

    tora pars
    talis

    M>

    urbe

    Balaria,

    na-

    sancti

    Victorini

    quemadmodum

    Corbeiense majus habet, aocipereturpro plena et separata S. Viotorini M. artnuntiatione, et pi*o ab urbe Etom&na subttrbiwn aut suburbanvnr, psa urbs Romana ponerrtur, Hinc Notkerus
    Romffl nativitas S. Viotorini. In ad \mv Jtdii civltate Militum oetoginta trium. Ammiternina Bieronymiano Epternacensi apud Fhrenti/;;
    :

    seu depositionis annuntiantur, tacita vel expressa eorum ab urbe distantia. Jam vero cum S. Hieronymus vel auctor Martyrologii, quod S. Hieronymi creditur, S. Victorinum M. notarit non Romffl, sed ubi depositus fait, Iu Amiternina civitate, miliario lxxxiii ab urbe Romana, via Salaria etc. non modo manet difficultas circa S3 Milites Amiterninos, verum etiam verisimilitmto rationis datm de prima origine vocum Ho;

    in suburbano vet suburbio Romae, a quu bus commemorationes et etogia S. Victorini in aliquotcodicibus Hieronymianis atque in Romano parvo, Adone, aliisque Martyrologiis inchoantur.
    mffl,

    , : ,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    ris

    499
    ,

    Tyrrheni insulam Pandatariam

    teste

    Xiphilini, ob

    eamdem causam

    V.

    Dissertatio de tempore exsilii


    servitutis et martyrii.

    schenium tom.
    43

    m Maiipag.

    relegata, vide

    Dione Hen,

    AVCTMf
    J. L.

    9.

    Eutychetem

    Quemadmodum Baronius SS. Victorinum et Maronem in Pontia insula cum


    ,

    deinnhTraja"

    S.

    Victorinus

    M. ecaiusub Domiii'MO iu

    Quperest Otorz&ws \5tor\


    iia,
    lerit.

    S.

    ut dispiciatur sub quibus imperatoVictorinus exsitium in insula Pon,

    Mari.

    servitutem prope Cutilias et martyrium tuConstat ex veterum testimonio apud Euselib.

    Domititlajunioreexsulantes, usque ad Ner ^ZilT-qZ veemoriem ibi permansisse ita et illos, eodem Actnrep\iimperatore vivente in servitutem missos fuisse o*negat in annotatione qua heec Romani ad xv April.verba sub principc Nerva liberati, excipit.
    ,

    FL

    j* T*TT

    Consulto, inquit

    hasc

    addita videntur

    ex qui,

    bus etiam
    gitur
    illos

    illorura

    ftomano iS

    bium

    Acta sunt corrigenda

    3 Hist.

    ecclesiasticse

    cap.
    ,

    18,

    anno

    ubi le:

    Aprii.et^
    ***'

    decimo qui cum anno Christi 95 ab Idibus Septembris et 96 usque ad eumdem diem componitur Flaviam Domiprincipatus Domitiani quinto
    ,

    sub Nerva redactos esse in servitutem constat enim Nervam imperatorem non tantum Christianos non vinxisse sed vinctos potius e
    ,

    custodia
    stituisse.

    eduxisse
    .

    et exules

    proscriptosque

    re-

    tillam Flavii Clementis

    ejus

    qui tunc temporis

    Irrepsit error in illa


    ,

    Acta

    ut loco

    Komae consul
    aliis

    fuit , ex sorore neptem una cum plurimis Nereo scilicet, Achilleo, Victorino

    Trajani Nerva simpliciter positus habeatnr. Dissentit a Baronio Franciscus Maria de


    Nervje

    etc,

    ob confessionem Christi in insulam Pontiam

    fuisse deportatam.

    Domitiano xiv Cal. Octobris


    ,

    anni 96 occiso subrogatus fuit Nerva post quem exeunte Januario anni 98 vita defunctum Trajanus imperavit. In Mart. Romano hodierno ad B xv Aprilis SS. Maro Eutyches et Victorinus ab exsilio in quod cum S. Ftavia Domitilla sub Domitiano ejecti fuerant, sub principe Nerva libe,

    rati, et in

    persecutione Trajani variis suppliciis

    Aste archiepiscopus Hydruntinus in disceptatione chronologica ad elogium de S. Victorino et sociis in Romano xv Aprilis Nedum haec Acta efferunt sub Nerva siue additio Trajani sed et Ado Usuard. Bellin. Maurolyc. Felic. Galesin. Canis. aliique ex quo elicitur, Acta a tot scripto{rerinana adjudicunda. ribus accita et sequuta Paucis interjectis, in Actis affirmari ait, Sanctos sub Nerva non modo in servitutem addictos
    :
    , , : ,

    -4

    interfecti fuisseasseruntur.

    Ipsum textumaccipe.
    Maronis
    ,

    Eodem
    tychetis

    die
    et

    sanctorum martyrum
    Victorini
    ,

    Eubeata

    qui

    primum cum

    Flavia Domitilla apud insulam Pontiam in Christi confessione exules , postmodum sub principe Nerva liberati , cum plurimos ad fidem convertissent
    ,

    in

    dice variis pcenis jussi sunt interfici.

    persecutione Trajani a Valeriano juPro Vale-

    sed etiam martyrium consummasse. Dein in quo sub post Usuardi textum ad xv April. principe Nerva coronati fuissc dicuntur, elogium Romani hodierni, quodnwn. 41 integramdedi, hisce exhibet parlibus mutilatum sub principe Nerva liberati, et in persecutione Trajani a Valeriano*judice; sinequibusutin Ecclesialegeretur,
    fuisse
    ;
    ,

    ., Aure j; ano

    expedire censet.
    illustrissimo prwsuli IIyneque etiam Baronio assentior qui ut veraam t >!<<! itur et tuetur, qiue ille ex Mart. Romano expuncta mallet S. Hieronymus inepi-

    riano legi

    ita enim habent Ado, Usuardus etc. atque ipsum Romanum ad v Septembris ubi de Sub Nerva Trajano apud CuS. Victorino legitur tilias, ubi putentes et sulphurese emanant aquse, cum aliis Dei servis ( vide supra num. 15,) relegatus, ab Aureliano judice jussus estsuspendi etc. Htec

    debet

    Aureliano

    44

    Nequein omnibus
    ,

    S n. Domir
    ''""'"
    s

    Acta SS. Nerei

    et Achillei

    druntino

    "''

    ii(l

    ]wymantil _

    sevut o,eiquc
    ibidem

    ad Eustochium qiur Epitaphium Paulse matris inscribitur, Delata, inqitit, est Paula ad insulam Pontiam, quam clarissimae (luoudam festola
    ,

    verba significare videntur, non modo S. Victorini martyrium, sed etiam ejus ablegationem ad locum, ubi servitutem passus est, sub Nerva Tra-

    minarum

    Flavia;
    ;

    Domitillaj

    junioris

    nobili-

    tavit exilium

    vidensque cellulas, in quibus illa longum mautyiuum duxerat etc. Jam vero cum
    citato
    aliis

    C
    Baroniusaffij'-

    jano contigisse. 42 Sanctos sub Nerva

    ex Eusebio
    ab exsilio liberatos,
    ,

    certum

    sit,

    eamdem FL Domicumque
    hic

    tillam

    cum

    plnrimis exsulare coepisse anno

    mat, Sanctum

    cum
    tnm

    socits

    ab

    su ^ Trajano aiUem ad loca serritutis amandatos surtrem i$ suppliciis affectos fuisse Baronii l ^ _ ., .

    principatus

    Domitiani quinto decimo,

    exiilio fibera-

    fuissc sub

    Xerva,

    quoque est sententia. In Annahbus ecclesiastzcis a d annum 98, cui Domitiani csedem et Nervse annum 96 retraheni n i mp er io successionem, ad inquit ibi num. da , innectit Cum primum
    , ,

    12

    liberas imperii

    habenas Nerva moderari


    ,

    cce-

    imperator, anno isto elapso, quinqw dumtaxat ^ diebus in vivis superstes fuerit Nerva vero ilqui post itlum 10 tantum menlius successor sibus et diebus aliquot vixit , exsules Christianos initio sui imperii in patriam restitui vohterit quomodo sancta virgo long-um martyrium in Pon;
    ,

    pit, nihil

    antiquius habuit

    quam

    Christianos

    tia duxit, si

    sub Nerva
    ista

    Romam

    redierit

    Mihi

    Domitiano impietatis titulo condemnatos atpostliminio restituere ; vetaque exules factos insuper , ne quis ulterius, qui deos non coleret, re Christianamque relig-ionem sectaretur ut impieDionis utrumque tatis reus accusaretur. Dein ita concludit asserentis testimonio adducto Quamobrem tum Flaviam Domitillam seuiorem atque juniorem tum alios suos, quibus mox S. a Domitiano in Victorinum et socios accenset
    a
    ,
    ,

    non videntur

    modo

    satis verisimili inter se

    concitiari posse. Credibilius mihi apparet, san-

    ctam virginem omni tempore


    ravit, atque etiam post ipsius
    substitisse,

    quo Nerva impeobitum in exsilio

    donecsub Trajano Tarracinam transvecta fuit, ubi gtoriosum diuturni martyrii cursum consummavit. Titlemontius tom. 2 Monumentorum ecclesiast. pag. 127 observat Nervm
    ,

    singulares potuisse esse rat iones, cur

    FL Domi-

    insulam relegatos Romam esse reversos affirmare opus est licet quae extant ipsorum Acta de his nihil habeant. S. Fiavia Domititta, cujus antea memini istius nominis junior est seuvirqo, consobrina T. Fl. Clementis cdnsulis jussu Domitiani ob Christi fidem interfecti. De Fl. Domitilla seniore, ejusdem Clementis vidua, in ma, ,

    tillam seniorem et juniorem cito Romse comparere noluerit, vel in exsitio detineri permiserU : nimirum quod sibi atiquid mali ab itlarum restitutione subvereretur

    nam consanguinem erant Dominitiani,a mititibuspostmortemadamati, qui T. FL Ctementis consulis et Ft. Domitittm senio; ,

    ris filios, ac junioris amitinos

    etiamnum
    69

    par-

    Septembris Tomus

    II.

    vulos,

    : ,

    500
    AllTOAE

    DE

    J.L.

    palam appellan juspriore nomine, alterum Vespasianum in Doalterum Domitianum. Hdec Suetonius serat, Ft.DomitiUajunwr mitiano imp. Fortasse etiam sciret votuntarium sub Nerva exsilium tulit ,quod Deo servire neque tam secure se non tam libere
    vulos, successores

    VICTORINO PRESBYTERO ET MABTYRE. que ad mortem damnati destinaverat, et abolito


    s

    fuere. Si optimus imChriperator Nerva ne quidem permiserit, ut ista crimina apud stiatue fidei, quam profiteri agereethnicos commisisse erat, quisquam reus creditu difficile est , Aurelianum ipsimet tur; non modo detulisse, quod SS. Victorinus ,

    I)

    consecratam ipsi virginitatem vexatiommse degeret magis exposita Aureliani ab ea quoquo modo exbus,consensumadnuptias
    t'J**ll/ll(l/l

    tueri posse, si

    Ro-

    Nervse deorum Eutyches et Maro Christiani essent et ab eo petiisse,ut illos contemptores sed etiam
    ;

    S.
    1

    torquere conantis. Nerva in 45 Si S. FL Domitilla junior sub


    1

    si dhs immosibi traderet servituti subjiciendos, renulare recusarent; dein Sanctos ilhtd facere

    VtrlDi hiiiih

    torios adlvrtii$e,

    donec in

    tcrvilulcm ab-

    hd,a i>rrslUmt., quidairumeamanserint non cubiculani modo SS. Nereus et Achilteus, qui Euerant; verum etiam SS. Victorinus, ejus
    lyches
    et

    Ista ad servitutem condemnatos fiusse. acciderint oportet,si Actanon tamen sub Nerva Unde factum est, ut dicunt enim aberrent
    entes
    ;
    .-

    Aurelianus

    ducercntur

    Maro, qui a Baronio in Annalibus


    100

    ad annum

    num.

    VZ ejus domestici appet-

    lantur, quosque Acta tradunt pia conjunctos ; familiaritate exsuli virgini fuisse omnia ientanti, ut ad Domietenim Aureliano posset pervenire con.sensum, relatum fuisse
    tillfe

    atque intima

    Nerva peteret eos sibi doviriliter nari, si sacrificare noluissent. Qui cum atque Victorinus et Maro agerent, Eutyches, deposuit minas Aureliani penitus non curarent
    a principe
    ,

    sineos de insula, et quasi fervos per sua praedia

    narrant

    quod

    majorera
    ct

    haberet

    caritatem

    cum

    Eutychete

    V-

    habuerat cum TarraciniB capite ptexis, qui eam docuerant Chrimartyrii sui sto oredere. Uti hi duo, donec ad palwstram, ita et illi, donec in servitutem abducerentur, Fl. DomitilUe in Pontia exsulanti
    verisvmilius adhxserunt, in Christi fide et virgi-

    Victorino et Marone , quara eunuchis suis Nereo et Achilleo ,

    Hsec Dionis testimonio et benigno Nerva? ingenio, per quem Christianis statim a Domitiani ceede veram retigionem tranquilte et libere colere licuit, tam parum congruunt, ut improbare nequeam istud Baronii pronuntiatum Irrepsit error in illa Acta, ut loco Nehv.e Trajani,
    g-ulos divisit.

    Neiiva simpliciter positus habeatur. Contradicit


    ctus,

    il-

    lustrissimus Eydruntinus, eo solo argumento duquod non tantumActa, sed etiamAdo, Usu-

    ardus

    et atii martijrologi
    :

    nudum Nervse^omew

    servandw proposito eam confirmantes. Sanctos vero ad passionis et servitutis loca nec Roma, nec aliunde quam ex insula Pontia transportatos fuisse,Acta diserte affirmant. Igitur cum itlustrissimo Francisco Maria de Aste expedire
    nitatis

    ut a SS. Victorini et sociorum eloquod ad xv Aprilis in Romano est, istse voces abessent sub principe Nerva liberati ab exid est, ut Baronius exponit et sustinet sitio in patriam resiituti. Favet nobis Ado, ad Qui cum eumdem diem de Sancti scribens beata Flavia Domitilla apud insulam Pontiam eamque in Chri.sti lonqtjm ducentes bxiuum

    arbitror

    unde tamen nil aliud inferri potest, quam Adonem, quemceteri secutisunt, illud ita scriptum invenisse in exemplari, quo usus fuit. mihi Atii Hydruntini prxsulis stent judicio Baronii magis arridet sententia, conformis Martyrologio Romano ad v Sept. Verba dedi num.
    expresserint
    :

    gio,

    41.

    47 Iltustrissimus II ydruntinus SS. Victorinura


    et

    ut uliis vide-

    .-

    confesi ione

    pio

    foventes solalio

    invidia

    atque

    iusectatioue

    Aurcliani spousi etc.

    Eadem

    habet

    Nerva non modo in servitutem addi- tur, vxartyrium Nervv ctos fuisse credit, sed etiam martyrium consum- impcrio Acm masse quod tamen Acta non dicunt,licet ipsi et ajjitjunt, quoaliis dicere visa fuerint nutlum enim imperato- rum auctoritas nil cvinctt rem nominant, dum suprema Sanctorum certamina enarrant. Ex eo vero quod affirment, eos sub Nerva servitutis jugum sitbiisse, nulto modo
    socios sub
    ;
    :

    Notherus.

    Apud Usuardum

    quoqite lego, Sanctos

    deducipotest,imperatorem istum etiam tum inter


    vivos exstitisse,cum
    illi

    longum exsilium duxisse. Hocsi verumest,non modo ittorum sub Nerva in patriam reditus negandus,sed etiam eorumdem ab exsitio in servitutem releyutio ac jntssio ad Trajani imperium differendiv videntur. Utruiuquetunum <<<! Xerive
    tempora revocant iidem martyrologi ; nampost assertam exsitH diuturnitatem ita pergunt Ado et \iitkerus Postmodum a prinoipe Nerva eidem Aurcliano iu scrvittitcin traditi sunt; Usuardus Postmodum sub principe Nerva variis vero jussi Bunt intcriiri posnis. Duo priores martyrologi ad v Sept. S. Viotorini servitutem et pasSionem, atque hanc eliaut Usuardus, Xcrtw imperio innectunt. Ulorum elogia desumptasunt ex Actis, solam Sanctorum servitutem sub Nerva
    : i

    extrema passi fuere. Unde


    , ,

    Henscheniits, ad xv Aprit. de Sanctis agens Acta incassum opponit Martyrologio Romano

    contigisse asserentibus.

    An
    sit,

    hisceet Martyrologis
    lector e.v seguentibus

    laudatis assentiendum
    dijiulicet.
    quod vnfirimi
    iius contigit

    coronatos fuisse ait in perse- F cutione Trajani. Ut hce voces e Romani textu auquod ferantur, laudati prwsulis consilium est nequeprobo, neque itmqitam explendum esse puto. Etiamsi in Actis manifeste poneretur t Sanctis martyrium sub Nerva illatum fuisse, illis non acquiescerem ; quia sub isto imperatore, a Christiani sanguinis effusione alienissimo, martyres statuendi non sunt sine gravissima auctoritate. Hsec autem Actis tribuenda non est. Quanti itla valeant, paucis accipe ex Solleri observatione ad Usuardi textum de S. Fl. Domitilla vn Maii. Nodus recurrit circa Acta ipsa, ab Henschenio adxuMaiiinComment. de SS. Nereo et Achitiltos
    ,

    quod eodem die

    leo etc.
    ,

    num.

    laudata

    tamquam

    optim/e fidei

    snb

    Trujttiio

    corum
    etiam,

    tervit

    tan atqm

    Domitianus persecutus fuerat, Verva successor pacem restituit, stmuare ccepit, et, ut Dio Xiphilini a latqu< Sylburgio Latine redditus testatur, eos, qui rei
    46
    iaoti

    Ecclesm

    quam

    tametsi

    agnovisset Baronius tomo i ad annura iaviii num. xxin, ea Acta in aliqjjibus fide hai:d intkgra habeki. Kigidius ipsa
    pridera

    traotant
    alias

    eruditi

    recentiores;

    nec Tillemontius

    erant

    impiotatis

    absolvit...

    Neminem

    quo-

    sit.

    que impietatis aut ritus Judaici aoousari permiJuddismus, atheismus aut impietas in deos, Christianorum crimina erant,ob qu&in Domiliani persecu.tio<w plurimi bonis exuti , in vincula et carceres conjecti, in exsilium trusi at,

    tam moderatus, temperare hic potuit, quin acrem in ea censuraui stringeret tomo 2 Monu-

    mentorum ecctesiasticorum pag*. cxxvn, vocans rl S PESSlMUM, DIGNUMCiUE, QUOD INTEE


    M.\N Ult.LOKl' M SACRA MATIUMONII VIXCILA 1XCESSENTUM FIGMENTA CONNUMERETLK, Nec
    ,

    nihil

    DIE QUIXTA SEPTEMBMS.

    501

    A
    difftcuiiates

    nihil nec

    omnia

    reete pronuntiat

    prseplacet emi-

    tanea sunt,

    nentissimi annalistrejudicium.
    ,oivend*ab
    H$, qui Actis
    ci

    Martyroio-

    giiiadliwrent.

    Quid ad Adonianum et cetera Martyrologia ad xv Aprit. et v Sept. SS. Victorini et * __ soctorum servitutem et martynum Nervse imperio affigentia, respondendum sit, ex ante dictis colligitur; nimirum imperatorem illum in Martyrologia transiisse ex isto loco in Actis Uude factum est, ut a principe Nerva peteret etc. hic autem nomini Nerva verisimilius substituendum aut addendum esse Trajano quod num. 46 satis mihi probasse videor. Forte tamen non dee48
    .

    neque vinctosneque ergastutis inclusos fuisse supponas Interea facientes sermonem ad populum, docuerunt multos Christo cre.-

    ticet eos

    iwm
    x
    '*

    dere,etfacti presbyteri populum credentium ampliavere. Atque hme causa fuit cur variis tandem suppticiis fuerint interfecti. Tempus exacte determi-

    narinequit. Idsolum pro certo haberi potest, eos non seriusmartyriocoronatos fuissequamineunte seculol. Itlud consummare potuerunt infinesei sub Trajano, qui exeunte Januario anni 98 imperareccepit. Sententia, eorum servitutem et passionem Nervse imperio illigans, superivx infirmata est.

    culi

    runt, qui Actis


    iius

    et

    antiquis Martyrotogiis po.

    inhserendum esse existimabunt Illis ego hasce difficuttates solvendas propono. Domitiani imperatoris anno 15, quo currente Victorinus, Eutyches et Maro cum Fl. Domitilla juniore, Nereo atque Achitleo in exsilium missi fuere, nondum 17 integris mensibus evoluto,jam Trajanus imperabat sed Ado, Usuardus et Notkerus ad xv April, tres Sanctos priores long-um exsilium cum Fi. Domitilta duxisse ajunt idemque etiam B ad xn Maii scribunt de Nereo et Achilleo, post
    : ;

    VI.

    Vicus

    S.

    Victorini

    M.,

    in

    quo an. mclxx

    ecclesia ipsi con:

    secrata, variis illustratur notitiis

    Sancti cultus latissime propagatus.

    Victorinum et socios ullra annum vivos superstites fuisse, Acta aperte declarant itaque hi Sancti ante Trajani imperium martyres occumbere non potuerunt. Nunc ulterius qusero, sub quo Ft. Domitiiise eunuchi
    SS.
    :

    quorum martyrium

    nter antiquec ccciesiee Amiternensis pr&sules * , * _ . Anutermnu ,. I nullum poslenorem novi Lodoico, qui concz- dia;cc$is $ec. iio Romano an. 1059 cetebrato subscripsit. Ughel- 12 crat unita
    . .
    .

    Achilleus sanguinem pro Christo fuderint, si ut iidem martyrologi cum Romano hodierno tradunt, long-um exsilium in Pontia susti-

    Nereus

    et

    ius in Italia sacra novse editionis tom.

    cot.

    1198 Rwrtn*,
    e

    cujut

    pu* adfert litteras Anastasii PP. IV ad Dodonem an- ' tistitem Reatinum anno 1153 datas, in quibus

    nuerint? Aiiud responswn non exspecto, quam eorum passionem differendam esse ad tempora Trajani id enim exsitii longitudo de sanctis eunuchis asserta, breve Nervse imperium, quod exiguo tempore post iliorum reiegationem in exsilium administrare coepit ,ejusdemque benignitas erga Christianos omnino exigunt. At rursum Acta clare affirmant, Victorinum, Eutychetem et Maronem post martyrium Nerei et Achiltei aliquamdiu cum Fl. Domitilla exsutes in Pontia vixisse igitur sub Trajano non soium martyrium passi, veruni etiam ex Pontia ad loca servitutis
    :

    plebem S. Sixti in Amiterno.. plebem S. Victorini prope Amiternum et in eis plcbibus


    .

    oratoria.
    S*.

    S.

    Severini et S. Avitffl in Amiterno,


    lego. Ceteras ilii subjectas parce-

    Jo. Baptistae de S. Victorino episcopatui Reati-

    no subdita esse

    cias et oratoria, quse antea

    ad dicccesim Ami-

    terninam pertimterant, ex
    :

    litteris Pontificiis de-

    signat Antinorius cap. 2 Introductionis ad Historiam Aquilanam num. 9 ubi postquam recte obquo apud Ughelservasset pro diew Kal. Febr lum datcV notantur, potius tegendum esse ix Kal. Sopt.; eumdem Dodonem episc. Reatinum xxiv
    ,

    amandati fuere.
    EutycheVictorinum Sanctorum <iurissimaser- tem et Maronem, in servitutem abstractos et per v-fiu , vita Aureliani preedia divisos, debuisse terram fodere rehqua ;marad vesperum vero cantabrum totum diera tijrtum in fiiic x . _ , seu panem furfurcum manducare. Baronius susec.tvelinino%. pranum. 43 verbisnon obscuris signiftcat, San(' ctos compedibus insuper vinctos et in custodiis detentos fuisse. Ex eo sciticet ittud deduxit, quod olim ad servitutem rusticam damnati in vincu49

    Acta

    habent

    SS.

    Julii an. 1170 ecclesiam sancti Martyris conse* crasse scribit in castro S. Victorini; et * lapis in

    cornu Euang^elii majoris

    ara; parochialis ecclesiae

    muro
    pidi

    affixus testatur.

    51 Subjicit

    Antinorius hanc inscriptionem ta- onll70 nomine domini amkn. temptumS. inscuiptam t in
    :

    anno
    K

    dominice
    EC.0

    incahnationis

    m.

    c.

    lxx.

    viii.

    Victorina
    ''""
    ,, '''""
    l

    M.
    '

    AVO.

    PVS FVKCONINO
    VICTORINI

    DODO DEI GttATIA BJBATINVS EIH.SCOVNA CVM ANSKLMO FVLGINATUNSI KT BEEAVDO


    PRESVMliVS
    M. IN
    %'.

    '"

    vico.
    .

    (/in
    *
    {

    wi

    CONSECRAVI

    ECOLl

    Sl

    \M

    S.

    r(i(u/(

    tis

    agrum

    colere soterent et in ergastutis custo-

    diri. Antiquam hanc apud Romanos consuetudinem veterum testimonia ex/ra dubium ponunt ex quibus eam Trajani quoque temporibus vi~ guisse didici. Hinc facile credidero, Sanctos in compedibus terram fodisse, duroque hoc iabore

    LUINO
    M.
    S.

    ALTARE IIKCONDIDI DB V DB SKl-VLCHO KIVS KT VIRG. VESTIMENTIS EIVS ET DE RKLIQVIIS DE KT APOSTOLI ET PROTOMAR. S. STEPITANI ANDRKE
    MAIORI
    CRVCIS
    ET

    ET

    BEBA8TIANI
    KT
    ItEATE

    M.

    ET ELKVTIIERIT

    ET

    ANTIE MATRIS

    EIVS

    KAURAltK

    ET

    S.

    STKl'11

    AM

    PP.

    ET
    ET

    perfunctos in ergastuia detrusos fuisse. Sequitur Sed Deus omnipotens dedit eis grain Actis tiam in locis peregrinis, ubi servitutem servienam Eutyches conductoris loci tiliam a bant
    :

    HKATI
    CALISTI

    AVG.
    PP.

    CONFKSS.
    ET

    M ARCKLLINI
    ET

    KT

    PKT.

    VICTORINI

    VICTORINI

    AD

    HOC

    diabolo

    liberavit

    Victorinus

    autem

    vicedomi-

    num

    paralyticum, per tres annos de lecto non surg:entem, fecit orando incolumen; Maro vero morbo hydropis laborantem procuratoloci

    OMNIBVS IN BIVSDBM KKSTIVITATK KT VSQVE IX OCTAVA DEVOTE VEMKNTIllVS SIVE DB SVJ8 RONIS MirrENTIRV.S AN ANNUATIM TRIVM ANNOIl. ET XL DIERVM RI.MISSIONLM CONCEDIMVS ET IIOC TEMPORE DOMINI TODINI FII.H GVKTVLl KMSTKNTK DNO RA.
    ARCiiiPRESRiTERO.

    Voces inscriptionis
    .

    IN
    . .

    MAIORI
    KT
    VIttt

    Septempedae liberavit. Tantis beneficiis affecti hanc gratiam Sanctis referre po-

    rem

    civitatis

    ALTARE
    ctorini

    RECONDIDI
    kt

    DB
    iia

    RKLIQVIIS
    intetitgi

    victorini

    tuerunt, ut eos vel manumitterent vet manumittendos curarent. Certe quse proxime subjiciuntur, servili Sanctorum conditioni minime consen-

    S. majori depositx fuerint \ictorim reliquuv, martyris scilicet et confessoris episcopi Amitemini. At ficri potuit

    in

    ara

    possunt, utriusque

    ut

    502

    JL.

    per sculptoris sancti Martyris*cui


    ut
    bis

    MARTYRE VICTORINO PRESBYTERO ET Amiteminisprxcipuus, conservaretjura inconsiderantiam nomen


    DE
    S.

    episco-

    ecclesia consecrala

    fuit,

    irrepserit.
    ,

    renda sunt
    BITSDEU

    ad ipsum solum refenoquse geminatum S. Victonm


    Certe
    in

    exercere consueverat. palia, quseinvariis conventionis, xxi Januarii anno Instrumentum


    tocis

    ohnihvs men proxime sequuntur: ad uoc


    FESTIVITATE

    ET

    VSqVE

    IK

    VOTE

    TIBVS

    YKNlhVnnVS SIVE DE SVIS qUSC forte AN ANNVATIM CtC. VoCuiSB AN, SlC apposuit ita, redundat, Antinorius Postrema corrigi posse vel debere existimans EXISTENTE DNO UA. verba sunt
    inscriptionis
    AitcnmiESBiTEito.

    OCTAVA DEBONIS MITTEN-

    Berardum episco1257 inter dictos prxlatos et de quo num. 52 mepum Aquilanum factse, xta propomini, jura ilta non sine sotwcismis cognoscere Ecclesia S. Victorini cousuevit nit: jura episcocausis matrimonialibus et habere de
    palia
    ri,

    in

    castro

    S.

    Victorini,

    Piczuli,

    Porcma-

    Rocce de Venis sueverunt recipere ab

    et Clareni; et

    praedicti con-

    ecclesia S.

    Victorini san-

    AniiAbbreviaium Raynaldus, quem anno 1170, quo facta norio est S. Victonui templi dedicatio, archipresbyterum
    fuisse ait.

    ctum Chrisma
    ra
    Pretoriani,
    et in

    et judicavit

    de oppressionibus
    et

    et tota tercastris pradictis, et in castro Preturi

    et

    dare Chrisma
    Arischii
    :

    Oleum
    ,

    prse-

    dictis,

    castro

    sanctum Chrisma.

    archipreibyte-

    Alexandro FF. 52 Cathedra Furconiensis ab


    quse
    et

    Respondet

    rumcum mnonieit
    ui<'

    IV Aquiise,
    mediajacet

    Amiternum

    inter et

    Furconium

    Aquttam
    poit
    tcc.

    "i-

    graiscputo

    mcdium
    13

    ex utriusque ruinis accrevit, conprobari stituta fuit anno 125G; quemadmodum exgeminis ipsius Pontificis litteris, sub fipotest

    dummodo Placet dom. episcopus consuetudine approbetur, quod habeatur ex terprobata et canonica. Nicolaus de Castrocello Aquilanus, cumjura archipresbytiusepiscopus x Septemteri S. Victorini diligenter examinasset,
    bris
    S.

    nem

    dicti

    anni scrtptis, quas Bemardinus Cy-

    anno 1296 declaravit,

    Archipr.

    et

    capit.

    rillus in Collectione

    quorumdam documentorum,

    Annalibus suis Aquitanis adjecta, producit. Anquae no sequentc prselati dicecesis Amiteminae,

    eo

    ab Victorini et praedecessores eorum habuisse cujus memoria non existit, et hatempore,

    B Reatinm unita diu proprio pastore caruerat, Berardo de Padula primo antistiti Aquilano sub
    certis conditionibus obedientiam et reverentiam jurarunt. Antinorius cap. 4 Introductionis num. 7 publicum hac de re instrumentum, xxi Januaprofert, in quo ecclerii an. 1257 confectum AmiternincV prseiaii, quos inter Thomas arsiee
    ,

    bere adhuc et exercere debere in pred. ecclesiis et locis spiritualem et temporalem jurisdictonem spectare in his, quae ad forum ecclesiasticum Nicolai prsesulis in noscuntur etc. Sententiam

    iegram dat Antinorius in notatione 35 ad catalogum antistitum Aquilanorum, apud Muratorium tom. 6 Antiquitatum Italicva col. 944. Quse ex geminis secutiwu instrumentis huc transtuli,
    Antinorii testimonio conjuncta,

    nominatur, dicuntur esse habitatores civitatis AquitancV. EcclesiseS. Victorini archipresbyterum cum canonieorum coltegio, quo illam tunc insignem fuisse, monumentum anni 1290 num. 54 citandum docet, Aquilam migrasse credo intra temporis spatium, qito urbs ista condita vel certe tedificiis plurimum aucta, titulo et jure civitatis donata, necnon episcopali sede exornata fuit, id est, inquod annum Christi 1257 tra quinqitennium jirn.ri/iic pr/ccessit. Pcrstat etiam nitnc Aquitm idem capitulum, eademque dignitas archipresbyrhipresbyter
    S. Victorini

    primo

    loco

    me

    inducunt, ut

    credam, vicum S. Victorini M. nomine et ecclesia celebrem, ultimorum saltem prsesidum Amitemensium sedem fuisse. Qui privitegia et jura
    episcopalia archipresbyteri S. Victorini plenius cognoscere cupit, memoratum instrumentum conventionis anno 1257 confectum legat, quseqtte ex VIII, anno 11-89 data, extrabulla Innocentii

    PP
    i

    '.

    xit Ughellus tom


    cot. 392.

    Italise sacrse

    postremum

    editse

    55 Ecclesia S. Victorini, quse secundum AntinoriumolimantistitumAmitemensium cathedra-

    qux

    postea,

    ut credil Antinorius, S.

    teralis

    tfi

    ecclesia cottegiata et ptaronciaii S.Blasii,

    Ainitormndi
    ttll

    fiiA tultH

    inn poifromoi

    quin Amiternensesseciuidun/ antiguam consuetudinem S. Viotorinum sepelierint <u loco suburbano, cui dein a sancto Martyre nomen inditum fuit, et super ejus corpu$,de cujus translatione idtimo agetur, ecclesiam sedificarint, Antinorius in taudata Inillam aliquando initio capitis 2 troductione dioscesis Amiteminse cathedralem fuissc affir58
    //>

    dubium vocari nequit

    ac dein sub Reatinse dicesesis prsesulibus episcopalisjurisdictionis archipresbyieratu itlustris


    lis,

    Michaeli ur
    c hangelo dictf

    fuit, parcecialis

    dumtaxat

    esse cmpit paulo post

    ta fuit

    medium seculum xm, quando,

    ut ante dictumest,

    archipresbylcr et canonici Aquilse domiciiiimi fixerunt .Antinorius cap. 2 Introductionis num. xi,
    S. Victorini, inquit, ecclesia... seculis

    duodecimo, F

    ut ex prsecedentibus coUigitur, posterioribus titu-

    lum

    inttt.

    Scdis,
    ,

    iiti/it/l,

    c|)iscMp:ilis

    Im-us

    fuit

    Ainitrr-

    nuiii

    urbs apud

    antiquos

    clarissima...

    scriptorum testimoniaj
    \

    fcrttditio

    prope

    Rudera vicum S.

    prceferre videtur S. archang'eli Michaelis V. ad Doet. Raynal. not. cxcvin. Et nunc etiam solemniter festivitates celebrautur Apparitionis et

    Dedicationis

    iotorini ejus situra fuisse ostenduatj et vicus ille

    postea prosede stetit...TituluseoolesifisestS. Victo-

    li
    I

    distt
    ict 01

    iii

    S.

    ecelcsia.

    Ncscio, an idoneo testimonio probari cathedram aittiqnnruni prwsutum Amiternensium primum i<i ecclesia intra urbis muros sita, acpostea in suburbana S. tViotorini constitutam fuisse l>( solum c.r doeumentis n\ox profieliscolligi mihiposse videtur, postremosprassules Atnilerninos in soncti Martyris ecclesia cathedram suam habuisse. sede i>ismiHili Aquitam, w54 Fur< Viotorini vicinam, anno L8S6 c<> et ecclesm S. translata, prselati ecclesim Amiterninm, ut ante dicebam, novo istius civiiatis prasuti Berardo obedientiam et reverentiam sub certis conditiorini etc.

    vin Maii et dcxxxii not. xcin. Adeat lector Muraiorium tom. 6 Aniiquitatum lialise cot. 67G et 793; ubi reperiet , quse hic
    S.

    Michaelis

    diebus

    xxi\ Septembris Ant. Boet.

    st.

    possit,

    citantur notationes ad ltalica Boetii Raynaldi et Antonii Boetii poemata, quibus prior res Aqui-

    <

    anno 1252 usque ad 1362 gestas, conad annum 1382 continuavit. Antinorius, qui in locum S. Victorini M., primarii ecclesise palroni, S. Michaelem archangelum sublectum fuisse ex poetarum istorum rhythmis deducit, seculo xm vel xiv eam credit
    lanas, ob
    scripsit, atque alter

    instauratom, et

    ..

    vel restauratoris

    devotione, vel

    Dperisillius in festo terminatione D. Michaeli fuisse

    dicatam, vcterititulodepresso,utpassim.P/Wi?n5 tamen ruinis Amitemi cicus ab antiquo patrono


    retinuit S. Victorini

    nibus jurarunt. Tnter alias hmc statuta fltit, ut archipresbyterecdcsi:v S. Viotorini, ex pr&latis

    nomen, quo ipsam etiam illius ecclesiamapudscriptoresneotericosaliquotiesappeliatam

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    pellatam invenio.

    603
    instituta fuit,

    Hxcsi

    S. Michaeli archangeto

    dedicatafuit, idcontigissearbitror,postquam ar-

    Monasteriensem
    et

    ut SS. Vietorfni

    "*
    yL
    TtoZZnensibmcde6r(" a;ilGo '

    CMpresbyteretcanoniciindeAquitammigrassent: hocautempost medium seculum xin factumfuisvaris alibi


    tccleeix,

    Ftoriani MM., quorum ossa Anabaptistarum furore secuto xvi dispersa fuere, translatio ad

    qua-

    se,probabitiusest. Videsupranum. 52. 56 Stephanus PP. V, dictus IV,


    in

    templumcathedrale recoteretur qua> in Usuardo


    ;

    Chronico mo2 Scri-

    rvm
    S.

    saltem

    nasterii Farfensis apud

    Muratorium tom.

    aliquas no&tro

    ptorum

    Vtctorim

    sacrataa opi1X01'.

    Italise parte 2 col. 368 inter multa alia monasterii ejusdem bona ac jura, quseper bullam ineunte anno 17 datam confirmat etiam recenset ex fundo Marciani uncias 2 et serais, ubi
    ,

    auctoeditionisLubeco-ColoniensisitamemoraturIp & o die (2 novembris) in Monasterio translatio sanctorum Victorini etFloriani martyrum. Consonat Grevenus et Florarium nostrum Ms. Sanctorum. In Martyrotogio Germanico Canisii legitur: Item Monasterii elevatio sanctorum marty-

    J^jTK" '"

    rum
    riani.

    Victorini fde quo ad

    est

    ecclesia sancti Victorini;...

    v Septembris) et Flo-

    ex fundo Vassiaubi est

    no uncias vi, in quo est ecclesia sancti Victorini;... ex fundo Paterno uncias vi
    ,

    ecclesia sancti

    In dicto Chronico ibidem col. 669 diploma, anno 1118 abbatix Farfensi ab Hennco V imperatore concessum, easdem ecVictorini.
    cleszas, scilicet sancti Victorini
    in Martiano, sanctiVictorini in Bassiano, et sancti Victorini in Paterno collocat in territorio Sabinensi. Inter ecclesias dicecesis Aquilanse, quas ejus episcopus

    corpus vel retiquix, quarum transtationis memoria in dicecesi Monasteriensi % Novemb. olim agi sotebat, et forte etiam nunc agitur vere sint nostri sancti Martyris
    S.

    An

    Victorini

    ex\ sequente lector intelligit Hic sotum dico, quod ex laudato breviario anni 1489 et aliis docu.

    mentis certo novi nimirum Monasteriensis S. Victorini nostri natalem v Sept., ejus vero et Ftoriani M. translationem 2 Novcmb. celebrasse.
    ,

    Phitippus circa ratorium tom.


    et

    annum
    G

    Iai3 recensuit,

    apud Mucot.

    Martyrologium Galesini ad xxm Maii pyHmo tocohabet: In Germania sancti Victorini episcopi.
    Hic Emiternensis
    contrucidatusest

    Antiquitatum ltalim

    917

    seqq. tres ita


    et Victorini

    commemorantur
    de
    . .

    SS. BartholoS. Victurini

    mei

    episcopus ab impietatis irapurzeque superstitionis cultoribus pro Christi nomine


    '

    AiiiiUTncnSl

    Paganica

    cum

    Hec Gatesinius se accepisse notat


    Annalibus Artiraami monachi.

    capellis

    S.

    Victorini de

    Kipa de Pa-

    gnanis.
    capellis,

    Harum secunda,
    procul dubio

    ex

    Ms.

    cod.

    et cst

    jam

    quse estS. Victurini cum ipsa est de qua varias


    ,

    Ignotusmihi

    Artimamus

    ille

    msi

    sil

    Jlart-

    mannus

    notitias attuli.

    Hx ceteris quinque inemoratis

    Schedet, qui in Annatibus Norimbergse

    saltem aliquas S. Victorino nostroconsecratas fuisse credo; cumjaceant in regionibus, in quibus nidlus alter sanctus synonymus majore nominis aut cultus celebritate ctaruit, videlicet in agro Sabinensi, in quo martyrii lauream prope
    ecctesiis

    anno 1493 editis folio 109 verso sancti nostri Martyris passionem refert eumque etiam Eraiterne * urbis episcopum facit. At nusquam invenio, hunc scriptorem professione monachum
    ,

    Amiterninae

    fuisse ;neque\in etogio, quo S. Victorinum ornat, ullam Germanicp. aut diei xxm Maii mentionem
    facit.
    cti

    Cutitias consecutusfuit,etdicecesi

    Aquitana,ad

    a quinque fere seculis pertinuit locus sepultic/w ejus, olim suburbanus Amiterni, nunc
    S. Victorini dictus; ubi ejusdemcidtus priscis temporibus maxime viguit. An Amiternum, cujus antiqua dicecesis modo Aquitanze pars est, urbs Sabinorum, an vero Vestinorum fuerit, disputant geographi. 57 Sancti cultum extra Italiam late propagatum fuisse, ex variarum ecclesiarum breviariis didici. Officium sitb ritu simptice, seu trium lectionum, de Sancto hac die recitandum preescribunt Corisopotense antiquse impressionis, Majoricense anni 1506 et Parisiense anni 1610. In hoc duas y in illis tres lectiones sancto Martyri proprias invenio, desumptas ex Adone, qui itlum

    quam

    Istumtamen diem aticubi in Germania sanMartyris cultui consecratum fuisse suspicor, idque Gatesinium in Ms. codice, quem cttat,

    vet alibi tegisse, atque ideo

    Sanctum ad eumdem
    inquo insuper

    diem Martyrologio suo

    inseruisse,

    adw Aprit.

    ct

    v Sept. annuntiatur.

    In multis
    extra Itulium
    locis

    g VII.

    Corpus
    nec

    ejus

    nec Monaste-

    Sept.

    cultuvi obti-

    rium
    sed

    Wiit

    2 No-

    Metas

    translatum

    vemb.

    probabilius
    I

    Magdeburgum
    :

    sub Ottone
    sec.

    imp.

    media pars

    cum

    S. Victorino confessore confundit. Bambergense anni 1775 S. Victorinum nostrum eodem ritu colendum proponit cum S. Herculiano ut
    ,

    xiv

    inde Litomislium por-

    tata;

    festivitas

    per totam Bohe:

    utriqueMartyri communis est Herculano M. non hodierno, sed episcopo Perusino, de quo actum ad diem 1 Martii. Raceburgensis anno 1500 itnpressi Calendarium habet Victorini episcopi et raartyibi tegitur. Oratio
    :

    miam
    in

    instituta

    reliquiae

    variis

    at tres lectiones sunt de

    locis

    honoratae.

    tU. Tres lectiones % RetigioscV virgines Teresianse

    Duorum ingentium de sanctis tribus Regtbus et


    Ursuta votuminum auctor l\ Hermannus Crombach S. J. de 8S. Victoriui et Floriani MM. corporibus vet retiqmis, in ecctcsia cathedrati Monastericnsi otimasservatis et magna in venerationo habitis, nobilissimum et eruditum D. Bernardum a Maltinkrot cjusdem ecctesim decanum
    8.

    Monastenensi
    '"'* "'

    monasteriiS. Josephi Viennse in Austria sub ritu semiduplice de sancto nostro Martyre O/ficium canunt. Lege in/ra num. 68. De ejus festicitate, a temporibus Gregorii PP. Xlet CarotilV imperatoris sub rituduptice pertotam Bohemiamcetebrata,videnum Gi. Clerus dicecesis Monasteriensis in Westphalia non modo v Septembris, ut atibi, sed etiam 2 Novembris Officium de Sancto nostro persolcere consueverat iu majori ecclcsia dupliciter
    ,

    p* re

    n0i ' riam

    per

    epistolam, sequeniia interrogavit

    Quin;im

    e plurlbua

    hoinonymi.s
    rcliquias

    sint

    quorum aliquando
    2

    Monusterii

    extiterunt;

    per

    quem

    <t

    sed

    in

    aliis

    Dominicaliter

    quemadmo-

    dum ad utrumque
    ensis,

    diem

    in breviarii Monasleri-

    unde ad hnne ecclesiam advectffi sint; ni quo cultu, quoque fructuet eventu illic tum Sancti tum
    lipsana eorura culti
    fuerint;
    IV
    v

    anno 1489 impressi, Calendario notatur. 58 Festivitas diei 2 Novembris per dicecesim

    quo

    in

    loeo su-

    cru oorpora fuerint asservata;

    qualiter illa per


    htereticos

    ; )

    504
    AttTUnE

    nF S UCj et

    ET MARTYRE. VICTORINO PRESBYTERO


    fuennt.

    luereticos profanata

    exusta

    JW
    gmvm

    in territorium AmiTenientes * proxime abhiuc

    J.L.

    croliiadsingulaquxsilaresponsum.adMia

    mssum et a Crombachio trans interpolatum, Papebrocmu* Iiuius observatione pag. 570 inseruit Operi noslro tom. vn Maii singulans venerationis ubilecior varia inveniet
    dum

    ^ Theodoricus _
    quias

    Marsorum sccundx cdit. subjecto. Reate * pag. 153 terio SIMB ditioni __,_., pretiosum martvrem Euticen acce- veniens martyrem Buticen ot; anm
    episco*

    ^ ^ ^^ ^.^
    ^
    et

    D
    *

    inag

    timtum

    Achcriut

    tom, 2 Spicit.

    S. Victormum arqumenta, qua Monasterienses Laureacensem proS. Florianum M. nosirum et cognoscet, ab ilhs honorasecuti fuere: sed simul propter corpora vel tos fuisse ambos Martyres an ipsorum fuerint.utmimmum religuias, qu* et Crombaincertumesseindicant Mallincrotius

    jam auno supeest VW, nam monumentz mitium riore [sciticet dcccolxx ) rehAnno Incarnationis Dominic*
    pif cujus beati
    socii Victorini

    ibid. ditionis

    Kcale subjecto

    emeruerat, simul
    :

    nis pariter passi ximus, et Cotilas fcedo odore

    quorum

    et loea

    partem sancti Maropassioms aspespirantes,

    qm-

    chius. S

    Utriusque dictis ea prxmiltit ?udicio nec Papebrochius, e quibus patet, ipsius Laureacensis M. Victorini nostrinec S. Ftoriani

    etsubjicit

    tinent

    fuerat martyr (V!bus verso capite suspensus eorum Scnpta rectorinus.) Passionem denique et Achillei. Quis ad pesanctorum Nerei

    Monastenensibus umcorpora vet horumpartes a

    qua diciriodum istam animum advertens %n Eutycen vel martyrem tur. Theodoricus accepisse
    , , ,

    quam possessas
    (uJ^udicalwn
    S,

    Virhunt'

    maCrombachius in observatione , qua qusesitumprimum excilincrotii responsionem ad


    60
    pit
    ,

    fuisse.

    rehquias Eutychetem, partem sancti Maronis, et inquam diversum sacra piS Victorini; quis non fateagnora exprimendi modum perpendens

    noitri corpus.

    corpus olim Monasteriensibus, Sancti nostri ibidem num. 4 credentibus adse translatum Victorini episcopi opponit primo quod de S. juxta Baronii sententiam Amiternensis (saltem Maronis et Eutichetis translatione et sociorum Sigeberanno ucccclxix facta, constet ex Metas vendicent Magsecundo, quod eumdem sibi
    ,
    ,

    tur^pr&suiem istum obtinuisse reliquias


    ctorini
    sint.

    S.

    Vi-

    minores,

    quam

    ut ejus corpus vocari iios-

    illas non plus intellexit, debuit non plus intelligere, quam senaut certe cujus summa sus exigat in laudato instrumento, suum transcripsit illius icapita in Chronicon

    At Sigebertus per

    to:

    ecclesiEe reliqmadeburgenses; nam in Ms. ejus anno mdi a doctore Sebastiano nmi catalogo, Weyman conscripto et a Pomario paralipomeannum mccxx inserto, nis Chronici Saxonici ad inprimaclassesextolocoponitur Tumba, in qua
    :
    I

    Victorini taque verba cum reliquiis ut S. Victorini corpus Metas interpretari ita
    . ,

    non

    licet

    translatum fuerit.

    unde digressus sum Magdebur62 Redeo (/ita docent, civitatis conditor Otto I imperator Mugdeburgengum, cujus religioso- ses sec. xi posat quam in ea cum ccenobio
    , ,

    Monumenta,

    effecit

    01 PUS

    VlCTOKINl

    QUl

    FUIT

    FRATfiR

    SEVERI-

    rum Benedictinorum

    ecclesiam

    S.

    Mauritii

    M.

    sedisse
    S.

    corpus

    commentitio hoc num. Sancti nostri fratre et episcopo vide supra Magdeburgensis non magis ]9. Papebrochius

    episoopj

    Nbapoutani.

    De

    fundarat, in erecta.Ditmarusatiique veteresscriptores testanimperatoris tur, ecclesiam istam pia ejusdem


    corcura ditatam fuisse piurimorum Sanctorum Admodum verisiporibus, ex Itaiia translatis. Vimite est } ex illorum numero fuisse co?yus S. de quo Chronicon Magdeburgense apud ctorini, Meibomios tom. % Rerum Germanicarum pag. 313 meminit Ipse etiam Wernerus archiepisco:

    metropoliianam anno 96S fuent

    Viclorini,

    favet

    quam Monasteriensibus apud quos


    ,

    S.

    Vi-

    M. a nostro diversi corpus in venerationefuisse censet. Idera, inquit pag 578 num. 9, dc eo dixerim [Victorino,] quem Magdebur8'enctorini
    ,,.

    i.inn

    habuerunt

    (nunc

    enim,

    obtincntibus

    omniaibi Lutheranis, ncg-lectas dissipatasquc reoredo;) et cujus aliunde notitiam nulliquias

    pus Magdeburgensis
    lationis
    clesia altare,

    in diebus suis divinae reve-

    Crombachii annotatione. cx nisi lam liabeo Ai cgonum. 02 et seqq. varias notitias aliunde producam em quibuslector intelliget, S. Victoquievit, verini corpus, quod olim Magdeburgi rosimilius fuisse sancti nostri Martyris, et insi,

    instinctu principale

    cum

    tota majori ec-

    n gnes ejus reliquias inde superesse. <hias Metis inecctesiaS. Vincentii M. ab urbis istius irtscopoTheodoricollocatas fuisse tradit Sigebcrti Chroniconin editione Mirssiad annum 970, in aliis ad 969, non adeo, ut dici pos,,;<>. r videbitur, notabiles fuere, utvere
    <

    transtatas alibi

    adhuc

    quod per incendium destructum est, anno Domini mlxxiix consecravit, priori destructo ac inclusis multorum Sanctorum integris videlicet Benningi (Benigni, opicorporibus nor, ) Victorini etc Dubitandum non est quin
    , ,

    S.

    Victorini corpus,

    quod Wernerus anno 1078

    in ira principe ecciesise metropolitanse condidii, idem fuerit cum eo, cujus mediam partem Al-

    sispost

    bertus a Sternberg archiepiscopus Magdeburgenmedim seculi xiv transportavit Litomislium, cathedra cpiscopali

    sit,
    ntjus alitpMt
    iii

    Sancti corpus

    illic exstitisse.

    tum temporis

    insigne

    dumtaxat
    rtrJfyuftu teo
    1

    quam

    Mncnses

    acccpcre.

    Sigebertus citatus nihil aliud testatur 'Iliaodoricum prmulum ab Amiternis Eul.yeLuMiuu iniuvnMii euiu iniquii* niniuius ct vityohetem matyrem cum reliquiis Maronis et Viotorini sociorum ejus accepisse et Metas transtulisse.
    ,,,-, * 4 # per voces rationem accipe, cur *, .,!/,(, Viotorini non ticeat intelligere oum ipsius corpus. Queein Ckronico suo de piurium Sanctorum corporibus et reliquiis Metas detatis navrai Sigebertus, << <i,iti<iuiorenionumento i,..,

    oppidum

    in

    Chrudimensi Bohemiee tractu, non

    \r Nunc

    ,.^i;

    procul a Moravise confiniis situm. per G3 ^^ ^ Obtinuerat Albertus jc Carolum IV im Alberlnm ppratorem a Gregorio PP. XI facidtatem Mag arvliiep. sec. dphnrnvnsis archieniscovatus administrationem i&mcdiam deburgensis archiepiscopatus administrationen lalisse

    reliquiis.

    psecontraxit

    quodintegrum Theodorico Tepiitla coilecta

    scopi Metensis, cujusstudio


    \

    fuerant

    Use inseruit. Edidit hanc Leibnitius lom. 1 de

    Scriptoribus rerum Brunsvicensium apag. :MM. Istud vero monumentum a Sigeberto adducitur <<</,. 16 Vitm ibid. apag. 303 posfhcec rerba: Jamjam cryo pagina illaproferaturin medium ab
    his,

    qui interfuerunt, plenissimc digesta de trans-

    latione

    Sanctovum.

    Horum

    testimonia audiamus.

    permutandicumregimineecciesi&Litomisliensis, a quaad Magdeburgensem per eumdem Carolum abUrbano PP. V fuerat promotus. Permutationem istam non citius quam anno 1371, nec serius quam anno 1374- factum fuisse, compertum mihi est. Atberlus igitur intra tempus modo assignatum ad priorem sedemsuamLitomisliensem Multus volatiles reliquias de ecclesia rediens Mag-deburgense in Bobemiam transduxit inter quas fuerunt caput S. Pelicitatis martyris, dimidium corporis B. Victoriui episcopi martyris etc. Ita Chronicon Magdeburgense ibid. pag. 347. Menckenius tom. 3 Scriptorum rerum GermanU
    ,
    ;

    partem Liiomi&Uum et ecd. PragenH

    carum

    DIE QUINTA SEPTEUBIUS.

    505
    L

    carum col. 3U
    codicis

    in codice

    Ms. Dresdensi pro


    ;

    vola-

    Pessinam

    tiles recte legit

    notabilis reliquias

    atque ante
    Colla-

    ejusdem

    cum

    in Offxcio proprio dicitur Otto I im~ perator S, Victorini corpus anno 965 ex Italia
    et

    editione

    Meibomiana

    Magdeburgum

    tiones col. 359 lectorem instruit, eetate Alberti vixisse, in eoque desiisse auctorem laudati Chronici, ab attero juniore deinde continuati. Syn-

    adderem ego, vet transmisisse, nam chronographus Saxo, qui seculo xu scripsit, apud Leibnitium in Accessionibus
    tulisse
    :

    chrono igitur scriptore teste, Albertus Litomislium transtulit dimidium corporis B. Victorini episcopi martyris. At cujus ? Bohemi atque ipse etiam Albertus, quemadmodum ex sequentibus apparebit eum non distinxerunt a nostro S. Victorino martyre et secundum opinionem, quse jam a midtis seculis invaluit, episcopo Amiter,

    historicisad annwn 973 Ottonis I emortualem, Antea, inquit, in Italiaconstitutus imperator,m\x\tis

    Sanctorum corporibus per Dodonem capellanum


    aliosque persaepe transmissis innumerabili-

    suum

    bus reliquiis, ipsorura eam metropolitanam Magdebitrgensem ) sublimaverat patrociniis. Paucis concludo Magdeburgum de translato ad se corpore S. Victorini nostri potiore jure gloria,

    bruchimn
    dedisse,

    nino. 64

    riposse,

    quam Monasterium

    et

    Metas.
    w

    Thomas Joannes Pessina de Czecherod

    ec-

    ac
    110-

    paulo posC
    Suncttim

    metropolitande Pragensis decanus in Opere de Majestate et gtoria ejusdem ecctesise, quod


    clesise

    66 Qui anno 1736 Vitam S. Joannis Nepomuceni et historiam ecclesiasticam Bohemiee in

    { 'i

    vaitimi-

    multis iitustratam edidit J. T. A. Berghauer,


    in serie episcoporum Litomisliensiitin pag.Zll verbis, num. 61 ex S. Victorini Officio relatis,
    ista subjungit
    :

    litcr

    diuipa-

    strum sub
    rittt

    Phosphorum septicomem

    inscripsit atque

    anno

    runt taera 01la,

    duplico in
    coli

    Bohcmia

    cmpmc,

    1673 Pragee vutgavit, pag. 475 inter insignes, quibus illa ditatur, reliquias ponit Brachium S.

    ab Alberto

    Litomitlii depoiita,

    Bellorum dein

    disturbiis hoo sa-

    Cujus corpus Otto Magnus imp. an. dcccclxv ex Italia redux Mag-ep.
    ,
    t

    Victorini

    M.

    addens

    crum corpus putatur rursus Litomislio Mag\leburg'um reportatum. Qui ita opinantur de integro Sancti corpore, certe falluntur nam, utjam iterato monui, Albertus a sui temporis chronologo
    ;

    deburgum
    illud

    Albertus vero a Sternberg; archiep. Magdeb. et episcopus Litomissl. an. mccclxxih


    tulit;

    (imo mediam ejus partem) Magrdeburgo


    ,

    Litomisslium deportavit et ad petitionem Caroli VI et Joan. I archiep. Prag. brachium ecclesia? Prag\ dono dedit una cum iusig-ni parte capitis

    S.

    Sebastiani

    M. Auno deinum
    ,

    mccclxxvii,
    Carolus,
    ut

    Magdeburgensi asseritur mediam dumtaxat ejus parlemsec. xiv Litomistium attutisse. Sed neque quis tuto credet, hanc Magdeburgum posteareportatam fuisse, licet Crombachius supra num, 60 in catatogo reliquiamtm ecclesue Magdeburgensis, a Sebastiano
    legerit
    :

    cum Deus huuc Sanctum ibidem


    tis

    Litomisslii mul-

    Weyman

    an. 1501 confecto,

    illustrare

    digraaretur miraculis

    dies festus ipsius per


    res
    et

    Bohemiam
    deiuceps

    inter celebrio-

    sub

    ritu

    duplici

    haberetur, a

    Turaba, in qua corpus Victorini etc.; nam primo sicut partem corporis Litomislii depositam, Ofpcium p-roprium, Pessinaet Berghauerus

    Festum illud, seculo etiam nunc per totam Bohexiv institutum rniam cetebratur die v Septembris ad quem in
    Gregforio
    irapetravit.
    , ;

    XI

    corpus appellarunt

    sic et

    aliam partem, quse

    Magdeburgi

    dem
    liter

    rernansit, auctor istius catalogi eovocabulo appcltare potuit. Secundo pars Li-

    propriis archidiceceseos Pragensis, an. 1679 et 1732 impressis, legitur S. Victorini episcopi martyris duplex. Oratio. Omnipotens sempiOfficiis
    .-

    tomistium ailata

    cum tempto

    anno M25

    interiit,

    cathedrali verisimiqitando Orphani, id est,

    terne Deus, qui es Sanctorum tuorum spleudor mi-

    Hussitte, qiti post mortem ducis sui Ziscce istud nomen assumpsere, oppido ad deditionem coni-

    quique hodierna die beatum Victorinum, atque pontihcem beatitudinis seternie gdoria subliraasti; coucede prupitius, ut cujus gloriam veneramur in terris, intercessiouis ejus auxilio apud tuam misericordiam muniamur in cselis. Per Dominum nostrum. In tectionibus secundi Nocturni S. Victorini gesta, martyrium prope Cutilias et sepultura in territorio Amiternensi enarrantur ex Actis SS. Nerei et-Achillei; dein Sancti corpus vel potius , ut auctor synchronus scribit, diraidiura corporis, ab Ottone I anno 965 Magdeburgum detati, Albertus a Stemberg anno 1373 inde Litomistium transportasse dicitur, et ut festum illius sub ritu duplici per universam Boheraiam celebraretuv, impetrasse a Gregorio XI Pontifice maximo, adjuvantibus Carolo IV impcratore et Joannc arcluepiscopo Prarabilis,

    putso, castrum

    martyrera tuum

    ejits, in fjuo cathedraUs ecclesia episcopiac canonicorum iedibus sitaerat, vi ceperunt, everteruntque. Laudatus Pessina anno

    cum

    167'i ad episcopatum Samandricnsem evectus biennio post in lucem dedU Opus suum de Marte Moravico, in quo pag. 5U post descriptam Orphanorum, obvios quosque in expugnato castro Litomislieusi trucidantium, immanem crudelitatem ita pergit Ecs sacra^ profanaque simul ag-ebantur, fcrebautur, rapicbantur basilica cathedra:

    lis

    honori beatissima: Virg-iuis dicata et alia paro-

    chialis divo
    tis

    Clementi sacra... omnibus ornamcndiruta, soloqtu* sequata,

    poliata,

    In margine

    notat archiv. cathedral. eocl. et curite Litoimssl. Anno 1125, diun ista contigerunt, n. xxxvi.

    ga

    g-ensi,
    fidemfuctuut,
    hujus coipus

    Cardinali

    et

    leg-ato

    nato.

    65 Consequitur

    ex

    dictis, ut

    media co/poris

    Muijdrburgi

    revera yuieuisse.subOttone
    I

    Maydeburgo delata LitomisUum, credita fuerit non atterius esse Sancti, quam nostri Martyris. Quis S. Victorinis Magdeburgi in ecctesia
    pars,

    LitomisUeusi pneerat Joannes de Pra* Cardiualis, Strigonii in Ilungaria anno 1-130 vita defunctus. Atque hunc Berghauerus postremum ponit, qui episcopaium il lum administrarit, aClemente PP. VI ante mediitm secuti xiv erectum.
    ecctesise

    S.

    H. E.

    67

    Idam Berghauerus
    Victorini

    toco citato,

    In

    Litho-

    ubi

    nunc
    de bru-

    co trans-

    latum.

    Metropolitana qniesceret qui sacra ejus ossa partim in


    ,

    optime scire potuit

    mysslensi, inquit, parochiali ecclesia parsde bra- honoratw


    chio uut tibia S.

    Bohemiam
    in

    trans-

    etiamnum
    episcopo

    pie colitur,

    tulit

    Albertus, utpote civitaiis ejusdem archiepi-

    scopus.

    Quoniam ad Litomisliensem

    Bohemia

    sedem reversus, paucis post faciam

    transiatio-

    annis effecit, ut de nostro S. Victorino festivitassub ritu duptice per totum regnum instituerelur; preesumi debet, eum ex Magdeburgcnsis ccclesiie monumentis vel aiiunde didicisse,se ejusdem Sancti medium corpus inde accepisse. Apud

    nem

    a Jaroslo Stembergio acccptara Lva Joanna comitissa dc Sternberg, conthoralis Adami Mathiaa comitis dc Trauttmansdorff, domini in Luthomysl, eccli donavit, ut secundi quoque S. Victorini Litomyslium translatio Stemijergriis debuatur. /',

    quam

    Litomeri-

    rhio vel tibiu,


    f/tlitUt
    /'.'(((

    censi

    Stertibi

    donavit.

    na superius num. 64

    scribit, Atbertum a StemPragensem donasse brachio bcry metropolitanam


    S. Victorini.

    506
    AUCTOnt

    DE

    S
    '

    MARTYRE. VICTORIXO PRESIiYTERO


    ctionem quasi

    J.L.

    isiius integro? lnter liauias S Victorini. An apwd eumdem 1537 recognitas ecclesix, anno De bra /Wna>n Phosphoro pag. 492 jwmJur insmua quibus verbis Ms.; chio S. Victorini ep. et non fuisse. Si antea tur brachium tunc integrum adJaros^ separata fuit, potuit fuec mrs ab eo pervenire qui ao tandem
    ,

    h ****** episcopalem
    capite conspicitur

    "
    :

    JU " Sdl
    Saiicti

    cutia,

    que ' in
    si

    tam BeatillusS.J., qui Llis vivcntis. P. Antonius obiit, xn notttns quas ineunte anno 1612 Neapoli Neapolitani Sanctis ad P. Bolde aliquot regni

    mollia est ao

    foret

    ho-

    laum Sternbergium Litomericensi in Boanno 1676 usque ad 1709 minus veriprxfuit. Verum non hemia ecclesix partem , quam a simile est, brachii vel tibix Joanna SternJarosiaoprxsule acceptam Eva Litomistiensi dono dedit, execparcecix
    ,

    landum

    alahxc

    Cujus meis diebus^bractom legio ^eaAquila habuimus in co Amiterno seu hquiano serdeaurato re pditano; ubi et nunc in exponitur publice cum alns et diebus festis vatur,
    scribit
    :

    nostro inter transmisit, deS. Victonno

    Sanctorum
    70

    reliquiis.

    bergia

    Cultu*

    cl reli

    quia

    Yt<

    ""

    in Axittria:

    desumptam fuisse. clenia Maqdeburgensi multorum Sanctorum v Maii a pag. 8 quas Vienn* in Austria retiquim enumerantur, seu Teresiamoniales Carmeiitanw excatceatx venerationi pubticae in ecciesia we exponunt primum lapidem sua S Josephosacra; cujus Ferdinandi II imanno 1633 posuit Eleonora munificentissimratoris augustissima conjux et rehgiosis istis monasterii fundatrix, quod a ma

    Cum Dodo

    iXJo

    clesiam S. dereuqviis... et victotarieius majore collocavit hain laudata inscnptione uini et victokini, ut potuerit, ut per inconsideranbetur. Etsi fieri

    flliw ec117U episcopus Reatinus anno atconsecraret, Victorini martyris

    mbdubito, BR
    S. Victorini reliquix,

    A-

    quiiavi olim delatx, ex

    varte nonsint

    bzs positum fuetiam sancti Martyris nomen Antinono, qui cap. atiter tamen visum est rit Historiam Aquilanam num. % Jntroductionis ad
    3,

    W*

    rirqnuhns Vir, ll V i.icnUtiT, Officio nonnulh, de quibus ab ipsis honorantur Sancti imperanotabiliores ab eadem piissima B reliquias Inter sacra Eteonora aliisque obtinuerunt.
    , l

    CcdeSiastlCO

    ctorinos,
    litur,

    Amiternuxn ViBevera, inquit, duos habuit Martyrem nempe illum, qui hodie coepiscopum
    Ecclesiffi

    alterum

    unus

    pnmo
    Id

    unus
    ,

    sexto

    trice

    caput Aquiltc
    tiritrliiuui
    <<!<

    imperatricis dona memoratur S. cruris qui Officio scopi et martyris os integrum sub ritu semiduplici colendus v Seecclcsiastico suspicor, ptembris. Os istud unum ex illis fuisse preesul Albertus ad sedem Liqux smpe laudatus in tomisliensem rediens Magdeburgi reliquerat Lutherani, nulqua urbe cum jam dominentur exstare arbilas ibi Sancti retiquias amplius dispersasve. tror, nisinegtectas, Porro dum supra legis, quod S Victorini
    :

    Victorini epi-

    seculo ec-clesise sculptum in inscriptione consecrationis victorixi et anuo mclxx... et de keliqviis.... Aquilana S. BlaviCTOuiNi. Nunc qusero, unde
    sii

    [claruit.]

    apertissime

    K,

    ecelesia

    caput

    quas foriranslatum fuit, quondam possedit S. Victorini nomiyxe ie sub reliquias acceperit? vel etiam nunc possidet responderi potest, quam quod Nihil verisimilius ecctesise S. Victorini martyris post
    , ,

    quodque inde brachium et ahas


    ,

    Neapohm

    itlas

    canonici

    medium seculum xm,

    ut

    num.

    52 dictum est,

    Aquilam migrantes secum

    tulerint, et in templo

    69

    nostri corpus
    ;

    Magdeburgum,
    ,

    ejils

    vero reliqum

    Veapolim

    trantlatwn

    id Metas sub Ottone l imp. translaLv fuerint, ut S. Victorini ecclesia, de qua intelligas
    ita

    eorurn successores S. Blasii deposuerint ipsi vel divina in eo peragunt. At qui hodieque Officia

    ne pnccedente egi, nihit ex eo retinuerit

    secundum non improbabilem Antinorii

    assertio-

    nam

    ex^

    nem

    Sancti inscriptione num. 51 atlata cerlum est, ara majore a Dodone episcopo reliquias in itlius Reatino anno 1170 conditas fuissc. Jn Actis
    ac civiUalicis Sanctorum et Beatorum dicecesis manu exaratis et ad detatis Aquilanss, recenti
    cessores nostros nescio a quo transmissis, Adonis geminos sanctos Victorinos con/undentis pro Viia sancti nostri Martyris obtru-

    in ara principe ecclesise S. Victorini martyfuerereris a prtesule Dodone reconditse etiam confessoris, episcopi Amiterliquise S. Victorini
    ;

    nini mirum igitur videri non debet, si ego subdubitem, utrum sacra ossa inde Aquilam transportata, quse nune solius Martyris esse creduntur, aliqua ex parte non sint S. Victorini confessoris. Titulus episcopi, qui S. Vintorino martyri

    elogium

    Conservatur caput ditur, his in fine Banotissimi Episcopi et martyris Aquitce in istius cujus eoolesla colleg-iata et pavoeciali S. Blasii
    aajectis
    -.

    pho adductis,
    sore,

    attribuitur in plerisque documentis hoc paragraipsi adhcesit a sxjnonymo confesso-

    quocum confusus

    fuit.

    DE

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    A

    507

    DE SANCTO ROMULO MARTYRE


    IN GRyECIA item DE SS.

    MM. EUD0XI0, ZENONE, MACARIO

    et

    MCIV MILITIBUS

    MELITIN^
    IN

    ARMENIA MINORI

    COMMENTARIUS PR^VIUS
    b

    V.

    I.

    Cultus apud Latinos

    et Graecos; intricata et

    non cohserens Menologii

    Basiliani narratio.

    SubTramno
    DlOCLETlANO.

    et

    Martyrologium Romanum
    giles

    sanctos hosce Pu-

    ad v Septembris

    ita

    annuntiat Eodem
    :

    Martyres hi

    apud Gvhtos coluntw 6


    Septembris
    :

    die sancti Romuli, aulae Trajani prsefecti, qui saevitiam imperatoris in Christianos detestatur, c?esus virg-is, capite truncatus est. Melitinae in Ar-

    auctor fuit eidem Trajano, ut in Galliam * niitteret, qui Christianosmilitesdiis immolare compellerent. Quo peracto, cum milites ad id faciendum induci nequirent,
    sunt. Post
    in

    ' i. e.

    Gnla-

    liam

    cum

    Melitina

    hffic

    m Armenise urbem releg*ati Romuluspoenitentia ductus, cum in

    meniapassio sanctorum militum Eudoxii, Zenonis, Macarii, et sociorum mille centum et quatuor, qui abjicientes militise cingulum, in persecutione Diocletiani pro confessione Christi necati sunt. Patet hic Romulum sejungi a reliquis et recte, uti Acta inferius danda ostendent. Fallitur tamen Baro;

    Christum credidisset, Trajanumque objurg-asset, capiteplexusest. Deinde cum imperio potitus esset

    Maximianus, edixissetque Christianos interfiei mandavit per literas et Melitinse prsefeeto, ut Christi cultores occideret. Quare Eudoxium Comitem, ejus,

    nius,

    dum in Notationibus ad Martyrologium


    :

    ait,

    quesociosmilites comprehensos, quodidola adorare nollent, primum quidem multis suppliciis yexavit,

    Grseci de

    eodem (Romulo) item hac die in Menolog-io ag-unt nam Menologium Latine versum a SirJanuarii leto Cardinale quod ipse Baroniusad iii profitetur se Menologii nomine semper intelligere, aliique Grsecorum fasti ecclesiastici nihil prorsus hac die de Romulo habent; sed eum una cum ceteris Martyribus celebrant vi Septembris.
    t

    demum
    3

    capite obtruncavit.

    Versio Arcudii col. 250 inter Anecdota Ughel- colixrerc neliana tomo 10 Itatise Sacrse Venetiis recusse, puum '""< " quoad sensum eadem fere est, qualem et GalesiitHs sententir, nius ante dederat in suo Martyrologio nostrum F quoque Ms. exemplar Grsecum Menologii Basiliani statuit Eudoxium comitem sub Trajano
    .-

    qux de S. Eudoxio liabet


    Menologium
    liasitiuiium.

    Accipe verba laudati Menologii Sirletiani ab Henrico Canisio editi : Eodem die (vi) certamen sanctorum martyrum Eudoxii Zenonis Romuli Macarii et reliquorum. S. Romulus capite obtrunca2
    , ,

    martyrem sub Maximiano.


    san utcumque possent,
    ,

    Conciliari hsec for-

    pluritus est a Trajano imperatore, qui Christianos misit, et in Christiamos in diversas regiones exules fidei confessione permanentes-mortis supplicio

    naj

    subjecit.

    Eudoxius vero Comes sub Diocletiano detentusa prseside Melitinse obtruncatusest, cumque eo milites numero mciv. Paucispost diebus B. Zeno

    per Trajanum significetur Decius, utpote Trajauus prsenomine: at si Eudoxius imperante Trajano proximo Nervse successore, initio seculi 2 comes fuit, quis credat illum vitam produxisse ad tempora Maximiani ? Vidit haud dubie Molanus ista non cohserere; ideoque in additionibus ad Usuardum
    si

    coronam cum accepit. Clara hsec et distincta sunt; at Menologiumjussu Basilii imperatoris Porphyrogennetse secido x collectum, et Urbini anno 1727 impressum Grseco-Latine, Certamen SS. MM. Eudoxii, Romuli, et sociorum ad dictum diem valde intriEudoxius Christi cate et confuse narrat hoc modo Trajano Romanorum imperatore, Comes martyr,
    reliquis S. Eudoxii sociis, martyrii
    :

    Eodem die SS. MM. v Septembris scripserit Zenouis Romuli qui et Marianus Eudoxii qui sub Trajano martyrio coronanet Macarii diserte tur. Sed Metaphrastes , quem allegat tradit Romulum jussu Trajani necatum, Eudoxium vero aliosque diu post martyrio affectos esse sub Diocletiano. Ferrarius in Catatogo generali
    : , , ,

    Sanctorum ad vi Septembris videtur Martyres velte geminare prsemissa enim hac annuntiatio;

    ordme'fuit, multisque militum millibus [Grsece in Gallia impeavoiovzy^X ydio^, id est, xi mille)
    ravit.

    ne. Melitenae Romuii, XII


    notat

    in et

    Armenia

    SS. Martyrum Eudoqvam Sociorum sub Trajano


    ,

    ex Galesinio

    desumptam

    esse,

    subdit

    Romulusautem

    aulae imperatorise prtepositus,


    II.

    70

    De

    Septembris Tomus

    508
    .1
    .

    DE
    Rom.
    die praiced.; sed

    SS.

    ROMULO, EUDOXIO ETC. MM.

    TflHt

    De Eudoxio
    tvrol

    agitur et Soc. Melitenae passis

    Mar:

    J.V.

    sub Diocletiano

    De Romulo dunvero sub Trajauo passi traduntur. die. MCOtaxnt affit Martyrol. Rom. prsecedenti videntur omnes ejuslao Antonio infra citando edissent agonis triumphatores esse ; at non

    Eudoxium, ibidem passos recenset Diocletiano at Romnli Macarium Sociosque sub eximius Picquesius nusquam meminit. Porro versum esse prxdictum Cataiogum Latine monet, Armeno N<> 314, ex ingenti regi* bibliothecacodice ante annos ab hoc
    ;

    Zenonem

    uncialibus

    litteris

    scripto

    dem

    sed xnierpretem mdclxxxvii circiter sexcentos;

    Oditu ex Typieo, et venicuti

    sub guo imperatore. k Festum S. Eudoxii

    ex

    Jtfe-

    Sociorum in Typtco prsescribitur vi Seseu Rituali S. Sabx colendum K rou ycou ^orvpo^vdoverbis
    et

    ptembris his
    liov

    TUtU.

    Martyrum cum ipso ict esf, Et S. M. magna impressa ad eumdem passorum. Mensea MM. Eudodiem Grxce sic habent Certamen SS.
    Eudoxii, ac 83.
    :

    xal tSv vvv

    ur

    mw&vTW

    ycwv Mprupwv,

    xii,

    sequentibus eos Zenonis, Romuli et Macarii, et


    : r

    ornant versiculis

    Zjjvwv Tfiyfiivres Evdogwfe P(*uAos, Kai Mct//.y.pio;, liaxapcffroc tou reXoug.

    peritum tiiulos tn htteris poimo et nonnuiios omisisse. Addit usque anni 1687, se dumtaxat sterioribus ejusdem versionem ad numerum 35 inclusive Latinam utinam Vir cum textu Armeno contulisse quod reiiquis cxi numeris eruditus et humanissimus Oscano supplevisseL fecisset, simulque omissa ab Eudox quoque ad eamdem diem S. M. Meminit quod anno 10SS Synaxarium Ruthenicum Ms. t P. Moscua submisit noster illic missionanus
    :

    haud satis Oscanum archiepiscopum Armenum, amanuensi, incondite dictasse

    Qwos Latine

    sic interpreior

    istud Georgius David, addens in fine Synaxanum

    CapiteminutiEudoxius, Romulus, Zenon

    esse

    commune
    :

    toti ecciesise

    Ac Macariusfinem beatum

    obtinent.

    culiare dicecesis
    in
    ita habet

    Ridhenicee. AiiudpeKijoviensis eodem interprete,


    ,

    gwo Mxpio et fcaxotpcffros sonans* nominis proprii unius lusitpoeta, significatum omnibus aiiribuens. B Martyris per appellativum Subditur elogium satis protixum, cujus hoc inibeatus;

    Et

    S.

    M. Eudoxii,

    et

    cum

    eo mciv.

    #mwi
    r$v

    esi

    Ouros

    &

    oiytoi

    Tw/xuAos

    ett!

    Tpaiavou

    Ambrosianx 7 Mss. Mensea Grxca bibtiotheccV Dominicanorum conventus S. Marci FloetPP. excusa coirentia, ac supplementum ad Mensea Synaxario membranaceo antiquo iectum ex Ms.
    P. Sirmondi,
    nis,

    ^f^ l^ ^'
    empi
    Cons(antino .

    polL

    K6tpaXy,v

    fpjjpeS,.

    Hio

    no

    capite truncatus est.

    S. Romulus sub TrajaDein agitur de Eudoxio

    Romulum ante alios annuntiant prima quidem hoc modo Romyli, Eudoxii, ZenoS.
    :

    atiisque tempore Diocletiani coronatis.Paucailla idcirco huc transtuli , ne quis solos versicutos

    tjuxteoraum
    agwit
    ttimi
    dfl

    ac titulum legens exisiimaret, in Menseis conjungi hosce Martyres tamquam in eadem persecutione passos quod sane pronum essetopinari extituto, Romulum aliis intermiscenle Post memoratum elogium sequitur alia an:

    addunt, Romulus Zenon, Macarius tertium prgepositus, Eudoxius, Romuli, vero Grxce ita habet : Passio SS. MM.

    MacariiM.;a?^m

    ^MZum

    li

    Eudoxii, Zenonis et Macarii. Elogium subjunctum in queedam ab Actis diversa continet,. proinde hisce Sanctis Romulus praepauca id contraho Ex Post positus sub Trajano imperatore decollatus est.
    ;

    M/j

    nuntiatio
    vlhot
    die

    'IV;

    uryj

    -hpipa

    exarw

    reffffape;

    xac

    1104:

    ffrpanMrac... liysi reAecouvrac.

    Id

    est

    eodem

    centum quatuor ac mille milites... gladio cassi consummant martyrium. His deinde bini accinuntur versicidi
    Kai
    :

    Trajanum autem etreliquosimperatores nonpaucis annis elapsis, cum Diocletianus- imperium adeptus esset, Eudoxius comes capite plexus estcum Zenone
    et Macario,
    api^u.6v

    %a

    ffuv toiz,

    utt'

    aurwy

    ffrparctirois,

    r6v
    ,

    oufft

    -^ikioiq

    e/.aroy

    rpcaxovra
    ,

    recrffapffcv

    Ae/a; dexajrAfl xal /O.iy.i p.aprupwv


    rsrpifi TrXri ffuvreAeurwffi Etytd

    qui eis parebant una cum militibus quatuor. 'H dz aurwv numero mille centum triginta
    id
    est,

    Qmos Latine

    sic vertas

    ffui/a^

    rtlziS ev

    rw

    (/aprupeiw rou

    xy.

    Upo/.omoj

    Decas deoupla et chilias Martyrum Quatcrnioque simul ense vitam finiunt.


    Istis versiculis

    hdov
    S.

    TO\i

    y. ^. Mv}va. Celebratur autem ipsorum

    memoria

    in oratorio S. Procopii,

    quod

    est iu

    templo

    addunt Meniva distichon aliud,


    S. Calodotes,

    exprimens simite martyrium


    et
    j

    quam

    data conjungunt laudatis militibus sed perperam : nam sancta ilia Martyr ad hanc classem non pertinet. Dabitur cum sociis suis die vi Septembris. Martyres autem II ui, de quibus hic separate agitur , haud dubie sunt itli milites quos elogium citatum narrat projecisse batteos coram pneside exempto utrobique enim, etiam in Actis et S. Eudoxii ac Synaxario Ms. Menoiogio Slavo-Russico Uidhenico infra mcmorando idem est numerus 1104, nec ultum apparet distinctionis fundain annuniiatione
    , , :

    mox

    M. Menae. De sacra sede a Constantino Magno dicata sancto Mence martyri potest videri Cangius libro & Constantinopolis Christianse sect. 6 num. 62. Ibidem num. 38 temptum S. Eudoxio consecratum fuisse seculo iv vel v, narrat his
    verbis
    :

    S.

    Eudoxii aedes exstructa fuit ab Eudoxio

    patricio et prasfecto, Constantino M. imperante, si

    qua fides Codino pag. xxxix. Certe Eudoxium praefectum pra^torio sub Theodosio juniore vixisse indicantleges aliquot in Cod. Th.

    memoWa apuA
    Armtnoi
    et

    mentum. Dcsidcmntur Sancti nostri in duobus Armenorum Menologiis ab Assemano editis tomo 3
    11

    015

    lUhltotheav Oricntalis Ciementino- Vaticanx pag. at in Ms. Catalogo Sanctorum Aret 649 iiictiis cclchratorum, quem Papcbrochio misit D.
    :

    GD

    i. e. iiiiiiiv-

    raiin

    Ludovicus Picques Doctor Sorbonicus, hsec num. Testimonium * S. Euductii (EitSO leguntur qui Marinus vocatus cst. Item Romeli tfo&ou )
    -.

    tempore Trajaui Sequi multos annos in Armcnia missionarius fuit parte i


    ct

    Maoari

    qui martyrea

    pterabris

    sexto.

    Clemens Galanus

    Conciliationis ecctesuv

    Armenx cum Romana

    in

    Annotatione ad caput Zpag.lb, inter martyres

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    teris

    609
    ICCTOMC

    II.

    An
    sit

    sanatio Justiniani impera-

    ad Bollandum datis anno 1658. Quid vero specialim de S. Romulo senserit, accipe ex Mss. ipsius posthumis, quee Cuperus nosler anno 1721 Madriti magna ex parte descripsit.
    10
    tyrio

    c.s.

    toris

    Martyribus hisce adscriben:

    Romulum
    sublatum

    oportet
    :

    da

    numerus

    quidem apud Graecos maruuomodo enim homo Hispa-

    '"
    i
    }

    H"p niam

    ' rtra < tUM '

    S. Eudoxii so-

    nus, et in Hispania pro vera fide occisus,

    ciorum; figmenta de S. Romulo,


    eiUS CUltUS in Hispania J
    et
    :
    .

    Z^T^^^^TT^Z
    ^ebuerunt
    g;navi

    omnem

    quando
    ;

    propugnatores

    mendacissimi

    Chronici. Et referunt hoc sermone Graeci occisio*

    UDl

    MartyreS

    paSSl

    Acta
    i

    nem

    Martyris, nullum ut relinquant locum rele-

    Grseca, et

    Baronn conjectura

    gationi.

    Romulus

    dicitur

    postquam

    suasisset
    ,

    Trajano

    xi mille militibus.

    militum Christianorum caedem in se conversus credidisse in Christura, imperatoremque impietatis accusasse. Tum subdit verba

    qugedam ex Menologio
    Dubium est, quorumnam

    Basilii et
    :

    ex Metaphrahic
    fateri

    Baronius Romanum hac

    in Notationibus

    ad Martyrologium
    :

    ste,

    dein sic prosequens


    est

    Nullum

    die scribit sequentia

    Ex

    ho-

    opus

    Hispaniensis

    relegationis,

    Celtiberique

    MM.

    benepcio

    Justinianus

    rum militum numero,

    qui Melitine

    in

    Armenia

    martyrii vestigium; siquidem Trajanum in Hispa-

    sanitatem recuperaverit.

    coronati sunt, quatuor sacra corpora delata Constantinopolim, reperta sunt temporibus Justiniani imp.,

    quorum

    beneficio idem imperator letali

    morbo curatus est. Rem gestam perpetuis dignam monumentis conscripsit Procopius lib. i de vEdificiis Justiniani imperatoris. lnventionem harum
    reliquiarum in templo S. Irenes M., et beneficium sanationis per eas Justiniano prsestitum ex eodem Procopio Csesariensi refert ad anChrisii 560 num. 2. Verum Procopius anno 1663 cum interpretatione nostri Claudii Maltreti Parisiis editus, libro i cap. 7 non habet quatuor, sed o-jy^ mvw r, rsffffapaKwra, id est,

    niam venisse nuraquam, ex Dione et aliis compertissimum est. Hactenus de adducto Chronici loco quod sequitur ferit potissimum Joannem Tamayum Salazar martyrologum Hispanum, qui in Notis ad v Septembris atia falsa ex Bivario
    :

    superaddidit.
    11

    E
    contenti llomulo cive et martyre
    S,

    Non autem

    Onetimi

    Dextri vindices Bivarius et Tamaius progressi sunt tociutfuim /%"'*& ulterius, et quod in Actis Onesimi a Simeone

    num

    scriptum fuerit Metaphraste (Februarii xvi apud Surium tom. i, ) oblatum eum Tertullo praesidi una cum sociis Romulo et Papia statim qunsi
    ; ,

    revelatum
    dubitanter
    esse

    sibi

    divinitus

    fuisset
    est,

    Bivarius non

    non minus quam quadraginta


    hos
    fuisse

    et

    licet

    subdat

    adfirmare
    nostro
    nil

    ausus

    eumdem hunc
    temerario
    ausui
    olihi-.Mi.

    Romanos

    milites

    legionis duodeci-

    cum

    Romulo;
    veritus

    cui

    mx, quam olim


    martyrium

    stationariam habuit urbs Armenise Melitene; non tamen dicit in ea urbe


    esse passos.

    obstringere se

    Hinc dubium

    est,

    an

    corpora illa fuerint aliquorum ex hodiernis Militibus, et consequenter an ipsis adscribi debeat patratum miraculum. Tillemontius tomo 2 Monumentorum Ecclesiasticorum secundse editionis pag. 574 suspicatur fuisse reliquias celequee prope Constantinopolim sub Theodosio II inventae sunt, de quibus ad diem x Martii. c 9 Tillemontius citatus numerum S. Eudoxii so-

    Joannes Tamaius, in quse ad obruzara * veri et Acta ipsa Romuli comperti non alias formari fas et aequum fuit, vanissimam admisit Bivarii conjecturam Romulumque Trajani hunc praefectum Onesimi socium injeccrunt illum constituit. Sed quaenam, ais hanc mentem Bivario? An solam nominis rationem secutus f uit ? Nam huic tot adversantur
    ,
    ;
    ,

    {.

    bvium

    XL Martyrum Sebastenorum,

    S.
    cii

    Eudoxii$oprobnbidns

    ciorum auget

    trecentis

    scribit

    enim

    1404,

    pro

    haud plures
    fuere

    quum
    :

    1104, idque bis repetit, allegans Mensea magna Grmcorum edilionis Venetse anni 152S. Editio

    1104 S. flomnlus aPseudo-Dexlro

    manum non est sed quoniam in quse anno 1595 Venetiis prodierunt, in Menseis, Menologio Cardinalis Sirleti, Actis a Metaphrailla

    mihi ad

    quot Romulo aevo illo pares esse arg-umenta potuerunt, nedum pares vixerunt. Haberaus A Tunc adductorum verba pro mille testibus tribunal Tertulli cum ctura (Onesiraum) ad adjutore et Papia spirituali commi Romulo dicens Quis es? litone, interrogavitTertuIlus, F Philemo- ifiioi trudiu 12 Plane vel hic Onesimus ille est Collossensis servus, de quo agit Paulus Apo- confutatNi
    , : :

    nis

    ste conscriptis et alibi

    computantur dumtaxat

    idem EphesU Stolus Epistola ad Philem. , atque S. nus postea episcopus, ut apparet ex epistola martyr alius SS. Alphii, Ig-natii ad Ephesios ; vel
    Philadelphii
    in Sicilia
    et

    Grseca 1104,- existimo Tillemontium perperam autem in supplemento ad Meniea vertisse. Unde

    Cyrini
    iis

    praeceptor

    Puteolis

    aut

    una cum
    in

    ad prsedictos excusa, cujus verba dedi num. 7, non habeo 1104 accesserint triginta, compertum
    .-

    Ferrario

    Catal.

    passus, quod majrisplacet Sanctorum xvi Februarii et

    neque ob solam Synaxarii Sirmondiani auctoritatem numerumin Martyrologio Romano descriptum augere volui. Ad S. Romulum quod in Chronico ad anattinet, eum Pseudo-Dexter

    num

    400 num. 2 Hispanum facit ac homopolum, ita scribens S. Romulus Trajano


    Christi
    :

    pag. xxxi Julii, et Henschenio tom. 2 Februarii 15, confudisseque Metaphrastem utrius858 num. que res gestas. Si primum dixeris, fateri oportet Romulum quem appellant adconsequenter jutorem episcopi > Acta Oncsimi, alium prorTrajano sus ab eo fuisse, qui propter opprobratam causam impietatem, cujus aula3 magister erat ,
    ,
    ,

    Trajani caesaris prsefectus

    spanus in Hispaniam tiberiapatitur.A^mpe

    patria Italicensis, Hiab eodem releg-atus in Celinnumeri Martyresad Orien,

    coram eo
    torii

    dixit.

    Qui enim simul esse poteratpracepiscopi


    cosic jejune

    Aug-usti praefectus et Ephesini

    adjutor?

    Neque item

    Acta de Romulo

    tem

    passi,

    quorum dumtaxat meminit ex

    anti-

    Menolog-ium, Pseudo-Archimedis quis Graecorum opera in hos tractus terrarumque huius (Dextri) Gades transfemntur , inquit vir spectafinem tm eruditionis

    viro aererent, ut quaetantae in seculo di-nitatis quis ille essct. Si vero rcndi locum relinquereut,

    D. Nicolaus

    Antonius

    in

    lit-

    ad eum imperatonbus, pertiuere qui sub ultimis ethnicis triumphavit, Rohoc est, vel Decio vel Licinio

    Puteolanum martyrem hunc

    dixeris, nihil

    mulum

    510
    i\
    i

    DE

    SS.

    ROMULO, EUDOXIO

    ETU.

    MM.
    I'
    ,

    rOM
    v.

    compellamur. mulum Trajani roartyrem fateri devemn quid mirum ra has angustias Porro levissimis argTiquando undique corrasis etiam falsa sunt, mentis tam sacrse res tractantur? Quae
    certe
    j

    gloriosorum Christi martytvrium sanctorum et ex Zenonis et Macarii Romuli rum Eudoxii, conscripsit Metaphrastes, monumentis
    ,

    antiauis

    S. Homuli cul-

    tu* i diaceii

    Bitpatenii

    monequeunt comprobari aliis nisi inepte et contra favere aliquid oportet, ne nihil fiat. Hssc bulatores illos eruditus Hispanus. Bomuli 13 Ceterum ista persuasio cle patria S. in dedit solemni ejus cultui hoc die occasionem pag. Hispatensi, prout narrat Tamayus
    dicecesi

    61 his verbis
    tropolita,

    Denique cum archiproesul D. D. Pesedis metrus de Castro et Quinones, Hispalensis


    :

    reierentibus

    Decano
    et
    aliis

    illustrissimffi ecclesias

    et capitulo doctissimis vins

    suae
    ,

    Italica, sua dioeagnovisset hunc S. Martyrem ex oriundum fuisse; anno mdcxxiv llh urbe cesis

    eiqilillaindubitanter attribuit Leo pag. 129 imtium Diatnba de Symeonum scriptis, edidit Aloysius Liporecitans. Latine versa Vitarum manus episcopus Veronensis tomo 6 interpretationem in/enus reSanctorum, quam in capita et nucudam, sed more nostro divisam similiter dividenmeros, ut Grxcat narrationi hunc diem ea vodee respondeat. Baronius ad quia nempe de ipso agit cat Acta S. Romuli pars at rectius ab alns appellanprior illorum nomme, quotur retiquorum etiam Martyrum fuse S. Eudoxii prsesertim magis
    ,

    Allatius in

    rum agonem,

    cultum
    et

    cum

    Officio
    loco,

    das classis in

    duplici in dicecesi, et secunubi olim Italica fuit, detulit


    virtute

    describunt post narratum Romuli diverMiror tamen, quod Grseci Sanctorum tam res temporibus, ut ipsi tradunt passorum sis
    ,

    martyrium.

    hoc in posterum observari praecepit,

    gestas in
    cerint.

    privilegiorum a summis' Pontifioibus rursus erpnesulibus Hispani. Sed novum hic Rodericus Caro, quem rorem admiscuit; nam Antiquitatibus Hispalensibus fol. 106
    cital,

    concessorum

    unam eamdemque narrationem conjeEx cotlatione Actorum cum elogio, quod

    exstat in

    in

    anquadriennio citius id factum tradit, nimirum ante xx Decembns certe fieri debuit no 1620 Petrum de 1628, quo prxdictum archiepiscopum xi Mare vivis excessisse Tamayus ipse ad Castro
    :

    Menmis magnis impressis, patet illa ex hoc concinnata esse, at multum aliunde amphfiignoro. E cata ex quibus autemmonumentis, et illa amplificatio facta non est 16 Certe quidem narratione seu elogio Menologii Basiliani : in
    :

    Buronii

    ex

    hocnamque

    dicitur

    S.

    Romulus auctor
    zic,

    pmmum ^alZl

    fuisse Trajano, dnoaztilzi

    rov FaXAtav etc. ut

    tii

    Quando
    etii

    ubi

    Miirti/rci OC-

    /nerint

    pag. 201, aliique auctores Hispani asserunt. 14 De tempore, quo passi fuere, observat Pagius in Critica Baronii ad annum 106 num. 3, contigere non potuisse martyrium S. Romuli et militum Christianorum, a Trajano, dum in Oriente esset, morti addictorum, ante annum 112,

    vertemitteret, vel, uti Galesinius et Arcudius in Galliam, Asiaticam nempe, id est, runt, iret Galatiam, militesque Christianos diis immotare compelteret; deinde poznitentia ductus credidismirabitia se in Christum. Metaphrastes vero, haud solitus, impium illud Romuli conomittere

    quo is imperator in Orientem transmisit. Castellanus in Martyrologio universati pag. 979 certa-

    sitium, secutam posnitentiam et conversionem ne verbo quidem attingit : imo contra insinuat, eum

    men

    S.

    llomuli consignat ipso

    recte,

    non ausim asserere

    tom. 2 Imperatorum Nota 17 probabititer statuit duplicem profectionem Trajani Orientem;


    nisi

    anno 112; utrum Tillemontius enim et 22 in Trajanum

    jam ante Christianum

    fuisse. Mitto alias discre-

    pantias, facile ob erudito lectore observandas. Quod spectat ad undecim mitle relegatos mitites,
    conjectura ducimur, inquit Baronius ad annum 108, ut existimemus hos illos ipsos esse decem mille prsestantissimos martyres , qui in silvis

    anno

    114,

    primam anno 106, alteram non Ad SS. Euxodium et Socios quod


    hi

    spectat,

    martyrium

    consummarunt sub Dio-

    cletiano ex antedictis; anno, ut Surius notat, 290 Baronius autem in Annalibus primum de ipsis meminit ad annum 31 1 num. 21. Horum paUestra fuit Melitina seu Melitenein Armenia MiS. Ilomulus vero nori ad Euphratem fluvium
    :

    montis Ararat in Armenia sunt crucifixi. Hoc si verum sit, manifestse falsitatis convincuntur

    istorum Crucifixorum Acta; Baronius quippe


    loco citato preemittit,

    undecim mille milites

    in-

    ventos fuisse Christianos a Trajano exercitum lustrante martyres autem Crucifixi idolotatrm
    :

    passus videtur in Grtecia, sicuti eum Gatesinius annuntiat cum aliis quidem Martyribus, sed quos postea scribit atibi coronatos esse, videlicet in Armenia et tempore Maximiani. Vide supra num. 2 Menologium Basilianum.
    oWptor Actopiun Kfalo* phruitrs
    afiy iijt
    |

    L5

    unde
    i/fi*

    Acta Grxca, guorum apographum, nescio Ms^habemus hoc titulo acceptum


    ,
    .-

    rupiOV rtov yttov xai ev^o^wy tou XptcroO txaprvpwj ]Lj(Jotou,

    rfr

    P&>fxuAou, Zvivwvo;

    Kocl

    Maxorptou,

    id est, Mar-

    adhuc erant tempore Adriani, quando angelus in campo apparens fidem Christi eis prmdicavit, uti narratur tom. iv Junii ad diem xxn in ipsorum Actis, quse ibidem a pag. 175 Commentario critico excussit Papebrochius ac fabulosa esse monstravit. Verisimile etiam non est, undecim millia hominum simul neci data fuisse a Trajano certe id Metaphrastes non siluisset, si in antiquis monumentis reperisset.
    :

    -p

    ACTA

    DIE QUINTA SBPTEMBRIS.

    011

    ACTA
    AUCTORE METAPHRASTE
    Ex Ms.
    Graeco,

    cum Latina
    tom.

    interpretatione, quse exstat


    vi

    apud Liporaanum

    pag. ccxxxi versa.

    CAPUT

    I.

    Milites Christianos in exsilium pellit Trajanus

    id improbans

    S.

    Romulus

    et

    aperte Christum confitens gloriosum subit martyrium.

    Tpxiavov
    voiav

    tov dvQ-Q-i&ovq

    oaGtkioyc,
    ryj;

    nokkw

    E
    ptev

    npoet-

    Trajano a
    dium

    xai

    GKQvdiv
    Trviovro;'

    vnhp

    ffizkvpdc,

    rwy

    impio iraperatore in execrandum errorem simulachrorum maguura quidem stu-

    ChristianimilUes post obvicto-

    dwAwv
    *

    7r/avyj;

    eta-cpipovro;,

    fjicya

    de

    xal dnrivzq xara


    *

    lege

    rSv
    o*t,

    uaowv

    akkot tz

    3uet

    rof;

    tJatpto-

    5uetv

    confereute, valde autem et atrociter spi- tontam rante adversus pios; et alii sacrificare daemonihus, riam
    et ante

    xai -KpQyz Travrwv to OTpartwrtxdv r.vayxa^ovBact/axa yap knipnzTO navTayov ypa/np.ara anovddtyvTa ty,v aareoetav, xai Xptortavou; Suetv y)
    to.

    omnes cogebantur

    milites.

    Literce

    enim

    imperatoriffi mittebantur in
    tes

    omnes

    partes, urg'en-

    xeAeuovra,
    ETreio/j

    y)

    noty.ikatq
    Trpdi;

    vnoQzkkso-Qat

    upupiaig, "Arrep
    exetvot

    xat ei^ rd

    "Ew

    atpt/ero crrpareu/na,
    rrj;

    jxevra Trpd? rdv TroAepov xar' exsfvo


    df*evot, xai

    wpa; Q-uo-xeua-

    fxe^rat; ovyegta xai |3apetat; ra Tro^epuxa

    ad impietatem et Christianos cog-entes vel sacrificare, vel variis subjici suppliciis. Qua? quidem postquam venerunt ad esercitum, qui erat in Oriente, illi quidem eo tempore ea comparantes, quse ad bellum pertinebant, continuisque et gravibus se exercentes militife meditationibus, alioqni autem relig-ionem amplectentes, nihil curabaut literas illasimperatoris.

    e^affxou^fvot,
    voc,

    aAAware

    d"e

    xai

    tcc

    Xpfariavwv

    ao-Tra^djLteerre-

    oude dAtya rwv ^aeriAixSv exetvwv o-uAAaowv


    f

    OTpecpovro. Afii7.it xai pA/Yfc aurof; xapTzpdc avopayziffy];,

    Qui cum magna pugna

    eis

    xparoucn rwv Evavrtwv xat ^aAa Aafnrpwi;.


    j3acn/Ua Tpatavdv dvr]y^n' 6 de cua
    xotToiiq

    esset exorta, praeclaram adversus inimicos obtinent

    victoriam
    2 Touro xai
    tyiv et;

    b.
    relegantur a

    rwv otxtwv aTrorayjUarwv Trapdpacnv, oi/dz tqv vou Travrwv dyaBov ty>$ ViJOjs koyov notztGQai.' dkkd
    ra<; (bao-i/uxa; cJtara^ei; u7reptdovra; (rd nkr,0oc, dz
    eTri

    Hoc fuit relatum ad impcratorem Trajanum. Ille autem propterea quod suaedicta despexeranl, ne coramunis quidem omnium boui, nempe victo2
    rie,

    Trajano

    rof; fivpiotq r)aav) npoq re

    r/jv rfe 'Ap/nevta;

    X'^ 101 MeXtrt-

    rias

    v/iv,

    xai

    ra

    Trept;;

    exetv/j; uirspopi$S(.

    "Hye

    ptev uTrdXotrro;

    ullam ducit rationem sed eos, qui imperatocontempserant coustitutiones erant autcm uumero undecim millia c ) releg-at iu Armeniae Meli: (

    OTparta

    TTEptdY/); r]v xai xaracpoj3o;

    d\a n&v exetvwv

    uTrep-

    C
    xoAatrwctv

    opiav.

    {XYi

    xai XuTry)3"evrec Trpd; v-oreptap.dv a7ro(3Xe^oufftv,

    etra xat aurou; xaXwcrwatv *,

    w;

    ptyjre

    rou Xptcrtavtxotvwyy;o-ayra<;.

    rfet loca, quae circa eam sita sunt. Reliquus vero exercitus erat in metu propter eorum releg-ationem, ne dolore affecti molirentur res novas, et

    tenam

    apov

    ptyjre r/j;

    dY
    -fl

    exefyov uTrepopia;;

    aurwv
    /]

    eisaliquid mali afferrent, ut qui uec Christinnismi,

    Akk' oux

    exetvot

    eVpa^av

    rt rotourov

    evetd/jcav aAA'
    xat
    rvj;

    neque propterChristum suscepta? relegatiouis


    senteis socii.

    fuis-

    ola rou Kpdov w; aXyj3"w? fza^yjrai,

    fxtju/jrat

    rou

    Verum

    illi

    nihil tale fucerunt

    aut co-

    AtcJaaxaAou
    '/jftepwi;

    TrpadryjrOi;,

    xai

    r^s

    ffu/xjra^eta?

    r^av

    gitaruut^- sed ut qui erant discipuli ejus, qui vere


    est mitis, fuerunt

    re e^epov r/jv

    uTrepoptav,

    /.ai

    /(Xtara ryj; u|3pewi;

    etiam imitatores mansuctudinis


    ;

    edW/epaivov.
    3 'PwfxuXo^cJe 6
    7rdo"iroi;,

    etlenitatis Magistri
    et

    et

    placide ferebant exilium,

    Tr)q fiaGikf/.oc,

    avl-nq

    ryjvtxaura Trpai-

    Trpd; rdv j3aai/ea

    Tpatavov, oure aurco 7ravrw;,


    to. ytye.vYjU.iva.

    oiireryj noket Qvf/.(^ipttv

    tkeye

    '0 de, deov

    ^aptra? dptoAoyeTv rw 'Pwptu^w


    e^ovrt,
    euyjSy];

    cktc

    Kpoc,

    aurdv euvoixw^

    miuime aegre ferebant contumeliam. 3 Komulus autem aulic imperatoriai tunc praepositus e apud Trajanum imperatorem, neque ei, ne* que civitati omnino dicebat expedire ea, quae facta fuerant. Ille autem, cum oporteret Komulo agere
    gratias, utqui benevole esset in
    et

    improbant id
    Sanctus
    Cfiri-

    ttnmqne
    cxditur
    e

    cori'

    !'<-. i-uiji,

    wv

    xai a^aptaro;,
    t

    eAotdopetro fta/Aov
    titvi-

    eum

    atfcctus, etulte

    aurw xai wpyt^ero, xai


    6etav.

    Wi; '(yY.kr ^.a rrpoeretve rr,v


    ptyjcJe

    'Pwptuio;

    de

    rwv exetvou Xdywv

    rd

    pa/u
    uopeoV
    ex-

    cppovrtc^wv,

    EffE^vuvero

    fxdkkov rat; Sid Xptcrrdv

    ingratesegerens, eumpotius maledictis inscctabatur et ei irascebatur, ettamquam crimen objicicbatpietatem. Romulus vero verba illius ne tantil-

    xai

    rw

    rrept

    aurdv r;Xw cTtaTrupwrara


    /jtev

    rr,v ^ivyj.v

    lum quidem
    proj)ter

    xau^Et?,

    ecuSptC^et

    ziq

    Tovq

    exetvou Szovc, avatdyjv*

    Christum susceptis

    curans, grloriabatur potius contumeliis et ardentissimo ejus


    :

    djuoAoyet Sz (pavepw; rov Xptcrrdv


    euo"ej3etav.

    xai Trappy)0"ia^erai

    r/,v

    zelo in

    animo accensus,

    libere

    quidem

    et effuse

    'Ayptava?

    rotvuv

    eTriTr^eov

    Tpaiavd?,

    xe-

    illiusdeosprobrisinsectatur; Cbristum autemaperte confitetur,

    ktvzt ra3"T7vat rourov xai paScJots aixtcJecrSat.

    etpietatem audacter profitetur. Magis

    itaque irritatus Trajanus jubet


    caedi.

    eum

    extendi et virgis

    '0
    ;

    ptevrot

    'PwjuuXo;

    eu^u/w;
    jue
    i'ff0i

    de/d|uevo;
    fteytffra

    ra;
    7rpd;

    4 Eomulus autem magno


    accipiens
    ;

    et forti

    animo plagas
    affici

    7rArjya;

    Nuv

    euepyerwv

    ra

    Nunc

    scias,

    me maximo

    beueficio,

    512

    ACTA

    SS.

    BOMULI, EUDOXll ETC.

    MM
    D
    *

    Corpus enim, quod A. Mbwwa- cio, cxclamabatadTrajanum. circumfluit, abluit sor'" hoc rubro mihi sanguine ac dein gladio simulachrorum et des, quas contraxi ex nidore necaiui munda tunica incorruptionis. Non induitur animo
    ;
    .

    crwua k{u>\ rw epuSpw rourw Tpaiavov iooa- to rs yccp atuart t6v IktWS sttttAix* xv(ff>js dwrwfa e9f*svov ff epifi
    P u.olv<ju.bv hrofeferi. xi

    ^X
    X

    ri

    <Je

    <?5*p<ji*

    x ^v

    tulit

    haec Trajanus,

    sed majori
    ,

    ira

    percitus,

    ei

    ,apovTrepi^/A6Ti.OyA^vey)e raiira TpaVavd;- att' aurwv txiv rov dupfe 7Tpoa eei;, ra Z sfav
    ei;

    jrXefova

    celerem comparat liberationem

    et breve

    efficit

    analUyhv

    martyrium; et decernit, utcaputRomuli amputetur.Atqueillequidemlibenter ensem aspexit prosubiit stadium pter Christum, et jucundissime
    martyrii.

    '0 uev ovv MfaXns 'PwptuAov ^(pi&wti. rpiSyjvat WfW ro rou eifc &>oi 1 VfJtevos ro oia Xptorov

    &ffirofft4v

    re r6 fxapr6ptov (JteTrpa^aro'

    xat

    uapruotou uir^X&e araotov.

    ANNOTATA.
    zTrajanusimperiumsuscepitannoChristin, mortuus
    Metaphrastes.
    est 117.

    b ^fficw rfeffttfl icforta Afc fl^a* vide num. 16 Cowmenteru c Quii Jtoromitf rfe s co^Ycta*, urbem fecit gentisque metropohm, teste ProMelitenem seu Melitinam Trajanus ex castro d Eanc cap. 4. Tillemontius tom. 2. Imperatorum pag. 192 como Cxsariensi lib. 3 de Mdificiis Justiniani Ptolemaeus 10. Civitatem illam cum regione cognomine idrefert ad annum Christi 107, Trajani tnbuunt CapStrabo autem, Plinius et Stephanus aliiaue qcoqraphi adscribunt Armenix Minori ; eamque quibuscum sentit Christophorus Cellarius Geographix antiquxlib. 3 cap. 8, mdociL utpote ex cu)us Metee et Euphratis in Cappadocia tabula AsixMinoris collocat ad confluentem Orientis, quam postea exhibet, tractum itlum nobilioribus olim fuit prxfecturis : verum in tabula

    174-1 editis. Urbs porro de qua comprehendit Armenia Minore. Idem fit in aliorum tabulis anno vulgo Malatyah. Distinctioms causa recte addidit agimus, etiam dicta reperitur Melita, tunc Turcis namet tractus Susianxad Tigrim fluvium a Ptolemseo MehMetaphrastes, rvj; 'Appevfas, Armenise teste laudato Cetlario cap. 19. tene nominatur, auhe iniperatorise prsepositi cognie Titlemontius tom. 2 Monumentorum pag. 180 negat, titulum Trajano et Adriano synchronus, militum preefetum fuisse tempore Trajano.Sed cum Suetonius, Domitiano floruit, ctos in Othone appellaverit prsepositos, et tempore Statii Papinii poetas, qui sub procurator a>rarii majoris diceretur serarii sacri praepositus, teste Satmasiae in Notis ad Vitam An:

    aulae imperatoriae prsepositus, cui ejusdem erat demandata? Imo quisrite probare queat, custodiendse vet ministerio aulico invigitandi cura hoc titulo appellatum non fuisse ? Ait enim Titlemontius tom. -I Imperatorum pag. 195, penitus intercidisse Vitam Trajani a variis auctoribus scriptam. Ceterum Cangius in Glossario ad vo-

    tonini

    Diadumeni cur non potuit vocari sub Trajano


    ;

    cem Gnvco barbaram


    auctorum acceptum
    cot.
    est.
    4-1

    profert huncipsum locum. Vit3e Ms. S. Romuli, quam in Indice notat desumptam ex codice Colberteo 555, unde fortassis et apographum nostrum
    TroaiffoViros

    CAPUT
    S.

    II.

    Eudoxius missos ad
    prcesidem,

    se

    capiendum convivio

    excipit,

    dein

    sponte

    adit

    coram quo fidem


    ejus

    profitetur balteumque abjicit, militibus

    1104

    exemplum
    Cltrittiuno*

    imitantibus.
    intercessisset temporis

    ptritquonti
    Dioclettano,
    <i

    sanyuine intestino et tyrannide invadlt imperium b; contendit autera eos


    qui priBCesserant tyrannos orudelitate superare et
    ini|M.'tfitc, et

    autem Cum multnm quidem Piocletianus

    ~-jyyou

    dz

    (j.i7<xEb

    diz~A%6vTQ^

    yfovov,

    Aioz^.yjrtavoi;

    f/ev at^tart k(j.yv).iu> y.al rupavvtiJt /.A7rra

    Trp /3a<7iXetaV
    oijj.6-

    yO.oviiy.zi Je tou; 77p6


    ryjro; Jtl roi/ ry);
    voov

    a^roj rupavvoy;

    y.ctzdyt rov rr.q


    y.a.1

    acsoeta^.oyov u7rep(3a/eiv,

    rr,v exet-

    ostendere illorum sffivitlam fuisse hu-

    aypiorvjra ^avepav (Jeuat q/tAav^pw7rt'av 6'5ev de dia.Gvveyj/i >-.a-s/.a^cav: rb UTiyjy.oov,


    zr.c,
    r,

    manitatem. Undc ctiam ad eos, qui illius parebant tmperio, edlpta vcnicbant frequentia, ut omncs vel
    tMim eo

    rayf/ara

    7ravTa; air&i

    /otvwy/^cai

    aa-Setac.v; S"avarov a-Jro^etvat ro ri5s 7rarr,c,

    communionem
    cis

    mnrn csset

    impictatis susciperent, vcl poena innbcdicntiiB. Christiani itaque

    pax&y^; eTrirt/ztov. Xptariavot rotvuv (Jta ri

    6pyr}<;

    tov

    avdpo; &u.xy6v

    t- v.a\ i^etvw; ayptov, ot ptev Tacq /Jiera

    rv

    propteraesvam e1 immanem Qliua iram, alii quidem malebant oum feris habitare iu aolitudinibus, quara sinml rum hnminibua alii autem montes et spe:

    Sy;piwv sv epyiptot; (Jtarptca; ryj; ^tsrarcov avSp607Ttt>v

    pdl6Va

    Xov Trpoexptvov ffuvotxia;'

    ot
    i

    6k oprt xai G^r[Xaix t

    y.oll

    iJuvarat x.pu7iretv, J^oiJu& aevoi xat aurov,


    y^Xiov (JtaXa^etv

    w;

    otovre, rov

    lunoaa et qu8B0Um.que celare poterant subeuntes studcbant, qunnd cjus fieri poterat, vel ipsum soluni latcre.
    Si fiiidosfiu

    zGmvdov.

    compvt hendi
    JHitVt
    *

    8 00 tcmporc dcfortur quidara vir pius, ct plane iinli-nus qui lateret. Ki nnraen erat Eudoxius,

    6 "EvraG^a ^vuerat'
    Oetv

    rt;

    euo-e/3^;,
    y-

    ya.1

    roO

    ph

    Xtfavrfi-

    ov-w; a^to;, Eu^o;to;

    Mapiavo;
    rot;
    -J)

    ovopta

    aut Marianus *

    att&iUoriiuis

    prium. propter

    crat eniin utruraqucei nomen prodig&ttate autem priraiceriatus expulsus


    ;

    a^orepot;
    Trptuixrjptuv
    ffrov

    yap
    oe

    e/.upto).o-/ro
    -r,v

    6vouao-iV
    riv
    zlq

    arro

    a^tav,
    ,

    ^ia

    Xpt-

    amorem

    Christi,

    desccnderat ad inferio;

    7ro^ov

    aTre^Xauevo;
    xai raury,; di

    ev

    Ty

    rem ooraitum dignitatem

    quam quidem

    rwv

    /.ouyjrwv

    etiamsi

    uTTitJ tpaoOyj*

    [xr,

    zvywv, eorep^ev av
    Mv;vurai
    lltii$r\

    nonfuisscconsecutus,satis tameu halmisset eumsolum sequi, quem desiderabat. Defertur autem ad

    TTo^ouuevw
    ry;vixaura

    uovw

    TTapaza/ouuevo;.
    h/fj.6vc
    5;

    di

    rw 7w
    Trepl

    Me/tr^v/;

    tx

    DIE QUIISTA SEPTEMBIUS.

    513
    -\

    tou

    avopbc,

    uaQ-zat

    ^a^yjxoi,
    Touro
    TTEpiScptEvo;

    rou;
    oe
    pri
    r/\v

    ;ovra;
    rdv

    otvrb

    eum, qiu tunc


    sent,

    7fpxP% a
    *a3dv,
    Ffl
    *

    iy.Tiip-KZt.

    Eud^tov
    (

    erat prteses Melitena;. Qui cumde eo sing-ula intellexisset, qui ipsum adducturi es-

    Mmmi.

    EureXeffrepav
    t-/]

    ffro/\r y,

    tva
    rot;
    ^vjttco

    emittitprotinus.Hocautem

    cum non

    laini.ssct

    dffrt;

    cpavEpd;

    yivotro,

    s^avi^rat
    oTryj

    inW

    TTEffraXf/Evot;.

    "EvTu^ovre; rotvuv aurof;* xat


    eivat
    voptiffavre;,

    Eudoxium viliori veste iudutus, ne stum, quisnam esset, se ostendit iis,


    rant.

    esset manife-

    <XVT&

    qui missi fue-

    toutov
    o

    exetvov

    apa
    f

    ^iarptoot
    E'
    u.01

    xd^yj;

    Euddto;,

    eu5eco;
    ei; r/jv

    yjpcorcov.

    Oo*e*

    ' l.

    7rapE/5etv iSeX^acTe

    o-rayyjy*,
    ty -

    yjptepcorara
    oo*oG

    7rpd;

    tjriyw

    Cum eum ergo convenissent etnondum eum illum esse putassent ; ubinam versaretur cornes Eudoxius, eum rogarunt. IUe autem Si meum
    :

    aurou;

    ?9>I,

    'xai

    Ppa^u
    rpaTTE^yj;

    roy

    r >7S

    xottov

    d\aeyto

    tectum subire

    va7rauo-at,

    xat

    xat

    aAcov

    xoiycov/jcrai,

    U/ilV TOV yjT0UpteV0V VTtoddc,to,

    volueritis, eis dixit benignissime, et a labore itineris vos parum recreare, mens*que et salis mecum esse participes ; ergo ostendam vobis

    Ilapao-xeuaffa/LtEvo;
    cTe;tourat
    Tpa7rE-/j,

    ouv

    ra

    7Tpd;

    r/jv
    cje

    effriafftv

    eum, quem
    7

    quceritis.
    li-

    cpt/\oripico;,

    rou;
    etra

    avtjpa;*

    rcov

    vjffEUvrcov

    Cum

    ergo parasset convivium, eos excipit

    apparitore*
    ef>n

    txavco;

    rvj

    xai

    ryjv

    inzoGyzQ-tv

    arrat/j-

    beraliter. Illis

    autem mensa

    satis exhilaratis, et proet

    wo a'"' a "

    rouvrcov xal c?eopivcov cpavepdv aurcov noiwearQat rdv

    rou^evov,
    7rret

    exefvo;

    eut>s
    ei-zt,

    rdv
    dv

    h$ov aurof; avaxaXuyjrerre,


    r/i;
    etTrcov.

    missum deinde exigentibus ostenderet, quem quserebant;


    quferitis.

    rogantibus, ut

    eum

    ^^^" mom
    ^

    ille

    continuoeum, qui
    :

    Eu3dtov

    eyco

    Touro
    tyv%fi$*

    erat intus, aperit Eudoxiura, dicens

    pa-yaipac,

    dqurepov

    xaS-fxero

    exeiVcov

    xat uTro/\a6dvre;*

    Ou

    Trpoc?coffop:v ff

    rdv r^irzpov ecjrtaro-

    Ego sum quem Hoc gladio vehementius illorum perculit animum et respondentes dixerunt Xon te prode;
    :

    pa, etTToy, oucJe ourco


    fxe^a'
    7Tpt

    Tr y
    (

    <ptAo;eviav

    xaxco;

    apteupd-

    a/Ua rouro
    rr,y
    yjryjcrty

    vjptty

    t;

    dr.oXoyiav apxeffet rd TroAAa


    optco;
    ptri

    xa^dyra;,

    <Juyyjfjyj'yai

    d'Aco;

    tov

    EutJd^tov aveupsfv.

    'Exefvot piy

    ovv

    raura;

    Eu-

    tZsyTTc, \zviac, Tac,

    ^apira;a7TcK6Wav.
    eidco;

    mus, qui nos accepisti convivio, neque pro ho^pitaIitate tam male referemus gratiaiu. Sed hoc ad nostram surficiet excusationcm, quod cum in qu&reudo multum laboraverimus, nou potuimus tameu iuvenireEudoxium.llli quidem pro hospitio hasEudo- ^
    xio retulereg-ratias.
    8 Ille

    H 8 '0
    ~-etv
    d't

    xai

    la^zlv

    drs

    3iov,
    r,v

    xat

    ptyj
    vj

    /\arraxolc,

    autem, qui

    et sciebat latere

    cum opus

    essct,

    i >rtsidem

    "l

    au,

    6're

    rourou xatpo;' Bzia yap


    a/\vjToy*
    ty)v
    et

    /apt;

    et rursus

    d$lr\Trfj

    poucra xat avopaffiv


    fft7tac7ay,

    choaffxouffa rdv
    ffK'|aro'
    vf

    axoXouSvjffat
    y.aXiaac,

    non latere quando hujus rei esset tempus (diviua enim, quee aderat g-ratia et docebat Athleset Basilissam aut, si vclis,
    ;

    "
    c

    xa\

    yvvaly.a

    Bazar'

    tam, jussit c ut eos sequeretur) cura uxorem vocas-

    xai Mavc^av/jv,
    dvdptafftv

    (3ouAf (Jt7rXor;

    yap xat rwv


    dvacJt-

    aur/)

    rot;

    E/caXetro*

    dVa

    'idzi

    otzov
    0ef;
    dwfft*

    auTv:

    eyreXXcrat,
    eff^aryjv

    xat

    7ravra

    ro

    ahrfiq

    ypovTidt,
    \kr\

    rouro xai yvrpiav \vTokt\v

    eTTtcJaxpuffat
    {ir)

    r^

    aurou
    6'Xu;

    ex^yjjaia,

    p.r\

    dnQ'

    iMandanem nam ea quoque duplici nomine vocabatur ei mandat qua3 spectant ad familiam. Et cum omnia ejus cura? commisisset, hoc quoque postremum et gerraauum ei 'Cr* aditur dat mandatum, ne ejus defleat deccb.sum * neque nccouquera;

    dvpao-Oai,

    Opyjv^ffat

    Ty

    reAeuryjv
    cpatopdr/jTt

    aAAa
    exet-

    propter mortera ejus laraeutetur


    et alia
    lsetitia

    sed lumpadibus

    d
    :

    '"'

    xat
    v/jy

    }.a[j.i:poyopia
    rt^.yiffat

    xat

    nj

    a/\A'/j

    potius

    iHum diem

    honorct. Statim

    /LtaXtffra
    r/);

    r/iv

    r\}j.zpav t

    EuS^u;

    ouv

    xaraeTrt-

    cppoyt

    ptev

    otxeia;

    Guyyzvtiaq
    r/j; Trpd;

    EucJd^to;*

    Eudoxius oblivisciturautem propter Christum sui amoris in


    erg*o
    dcs])icit
    filios, validi et inevitabilis vinculi parentibus. Ut enim illumlucrifaciat, omnia damnum existimatet

    suam quidem cogMiatiouem

    /\avS"avTat

    cJe ds.

    cJta

    Xpiffrov

    ra rexva cropyy?;,
    to'c,

    rou layypov
    ffjuou*
    y.a\

    rourou xai aTTapair/jrou


    iy.zlvov

    7rarpafft
    r\yzi.TO

    6*-

    tva

    yap

    y.zpdr^r,,

    'Qt\\i.iav

    ndvTa
    xdptyj;
    y.ai

    stercora. Et vadit ad priesidem.

    verum Deum
    i.iduatet
    ,dota
    ,idet >

    cxujSaAa"

    xat

    aTTEtffi

    7rpd;

    rdy

    yiyeptdva.
    ecpy],

    9 Kai aurd; rdv


    EucJd^te*
    d
    (Je

    dvdpa
    tffot;

    ic)d)V

    'X.aipoic 7

    rot;

    u3u;

    vjptEi^ero*

    \aipoi^

    aurd;,
    ffou,

    Etrrcov,

    yjyeptwv.

    Kat

    0; TraAtV MTff"i?.ap.S'a
    coffre
    v.a\

    autem cum ipsum vidisset; Salve, iuquit, comes Eudoxi. Ille autem ei vicissimredditsalutem, dicens Tu quoque salve, praises. Praeses autera rursus Tuam, inquit, accersiviums clarilatciu, ut
    9 Is
    : :

    ecpyj,

    Tf,v

    TTptcpavtav,

    rot;

    (SaffiXtxot;
    r/iv

    jussis parens imperatoris, et

    diis,

    ut par est, orlcras

    J7r-/;pTyjffat

    7rpoo"rayptacrt,

    xat rot;

    Seot";

    rpooyjTrav-

    sacrilicium, et
    g-no Jovi, et
    na3.

    maxime

    patri oraniura

    deorum ma-

    xoucav

    S^ufftav
    tco
    cpi/\-/j

    Tzpoczvzy/.zlv,

    (y.aAtffra
    A7rd/\Aci)vi

    rco rrarpi

    Tcov S^ecov
    y.a\
    r/j

    ,y.-ya/lcf)

    Ait,

    re

    rw
    d

    <Potj3u,

    TrapS"yco

    'AprE^ttcJt.

    Kat

    papru;"

    ura,

    Phaebo Appollini, et chara; vir'iui DiaMartyr autem, Mihi uuura est, inquit, sacriticisacrificium veri Dei, qui hoc produxit univer;

    'Eptoi ptta,
    tje

    Ecpyj, S^uffia,/,

    rou aAtS^tvou 0eou, tov tq Trav rd'3"uff(o

    sum
    Deus

    et

    ei

    sacrificabo sacrificium laudis, qui est

    TzapayayovToc,'
    ev

    xai rourco

    Swtav
    ffcor/jpta;

    atv0"to;,
    sco/j;

    in Trinitatc

    personarum,

    vita;

    0;

    TptacJt

    SzQ7.oyovfj.zvoc,

    uTrcaraffEcov,

    ra-

    ditator ct vere * salutis dispensator.

    autem suppeQuos autem

    ptta;

    xai

    otxovd/uo;
    c?

    a/\yjGou;

    yvcopt^eXtcJta-

    deos nomiuas, ligrna eos video et


    haecille

    Iaj)ides, nihil dif-

    rat-

    Ou;

    5eou;

    dvo^a^et;,

    c\vt\a

    rourou; xai
    ptyjcJe

    ferentes penitus a quavis alia inanima materia.

    Ad

    S^ou; dpco,

    ryj;

    AotTrv?;

    dtyvyov

    uArj;

    )3apu
    zyw>v

    non valens

    intueri

    (quomodo enim, qui

    dor-

    cpEpovra;.
    vo;'

    Ilpd;
    6'crye

    TavTX
    utto

    cTtaSAe^at
    (3a5et'a
    r/i;

    ovy.

    exet-

    7id5ev
    ptiO-/) ;

    ao"j3t'a;

    xa0U-

    te, inquit,

    miebat oppressus profunda crapula impietatis?) Ego sum hortatus, ut exequereris jussa im:

    Je

    'Eyw ce Tac tov


    Trpd;
    tovc,

    j3afftXco; exrAffat Trpoc-

    peratoris, etdiis faceresea, qu-esolcutfieri

    scd tu,

    rac;et;,

    xai

    5eou;

    ra
    xai
    \j.zv

    ei^tff^teva
    S^ecoy, co;

    cJpaffai

    ut video, et deos despicis et imperatorem, ut qui,

    Trpoerps^a^t/jv,

    ecpyj*

    dlld

    av

    dpw,
    ovc,

    quos

    ille

    quidem

    colit,

    dcos tam impudenter probris


    ;

    xat (3ao"iAECo;
    exetvo;
    creSet

    UTrepopa;*

    ourco

    avaidyjv
    cJe

    et;

    affeceris et contumeliis

    uovam

    autem

    praiter

    5eou;
    r.apa
    -/jV.Ei,

    Evuopiffa;,

    ourco

    xatvocpavw

    rtva

    l.aTptiav
    pta cora

    raur/jv

    vdpto^ercov,

    xai

    rauryj,

    hanc introducas relig-ionem, et ut cam suscipiant (ut ad meas aures pervenit) multis persuadeas.
    10 Ilaec dicebat prasses, multis militibus circumsistentibus quos ille interim torve et ferociter intuitus, Quicumque ex vobis, inquit, jussa re:

    u;

    ei;

    rou;

    ttoXAou;

    ava7TiS"cov.

    10 Taura,
    yjyepicoy
    '

    7ro/\Acoy

    TreptEffrcorcoy

    ffrpartcorcoy,
    y.al

    ac baiteum abjint,-

    cJtEAeyero*

    xai

    (j.zTa%v

    dyptov
    u/^cov,

    3pty.v
    ptyj

    mUitibu*

    110'

    tdm

    fa-

    forte

    toutcov*

    /iS?i'|a;*

    "Ooot

    xat
    eTreffBe,

    ecpvj,

    rot;

    TOUTCi;

    fiafftXtxot;

    S-eo-Triff/uaffiv

    ra;

    ffrpartcoTtxa;
    dc\iac,

    cJiaAuffapuvot c^cova; yuptvou; Eaurou; rcov ryj;

    uvaexef-

    SdAcoy

    yvcopiffare.
    et

    Ti
    c?ta

    tovtq
    ttjv

    Aeycov

    7royyjpd;

    vo;;

    "Ottco;

    rtve;

    tk;

    ffTpareia;

    xotvcoviav

    gianonsequiraini, vos militaribus tuuicis exueutes, cog-uoscite esse nudos ab insig-nibus dignitatis. Cur hocautem dicebat ille improbus ? Ut, si qui propter militise societatem bene velleut Eudoxio, et
    essent in eadem, inquaipscsententia, erubescerent
    ipsi

    cientibui ex-

    empto Sancti,

    cptXico;

    tco

    Euoo^ico

    e/ovre;,

    xotvuvefv

    aurco

    xat

    514
    A. MnAPiinA. ipsi soli deficientes in

    ACTA
    :

    SS.

    KOMULI, EUDOXII ETC. MM.


    rife

    *"

    tanta multitudine ; existimaquidem bat enim eos omnino esse paucos et simul pudore afficere Eudoxium, qui sic videretur volens eum sentire diversa a toto exercitu ; et si solum quod vellet. Sed qui de eo faceret invenisset
    , ,

    yvtfywis

    fiovloivTO,

    atfeo-Ocoo-iv

    ev roffourco

    irMSet

    aTrooTaroGvrec wTol
    itaciv

    {i6voc

    6liyovc
    ofxov

    yotp
    fxtv

    e?vi 7rvr-

    avrovc

    oiero'

    xavreuSev
    efirw ty,c

    rov Euo^tov

    aiayyvot, dlloTpia
    6(J.ov

    GTpaTidc

    itdajic

    ypovovvTa'

    dt Y.ai[x6vov eupcov,

    xprpaiTO aurco ort kou /3ouAottovc crocpouc kv


    ty,

    quod excog-itarat, convertit in ejus caput. Nondum enim totam absolverat orationem, et egregius ille Euapprehendit sapientes in
    astutia eorum, id,
    f

    to.

    'AIV

    3pao-o6u.tvoc
    exetvou
    ofortt

    ttavovpyia

    urcov, xr t*c
    TrepterpeTre

    y.dUov v.tyalm

    rviv

    p&oduav
    eipjj-

    rurv'
    ytvvaioq
    rife

    yap

    6 utis

    loyoc urco

    9
    /<

    doxius (tunc enim erat indutus insig-ni magistrafaciem/" tus) zona statim ablata, eam projicit in et praesidis. Hocautem visum est aliis adhortatio circumstabat numerus, qui zelus^.-et totus, qui
    crant mille, centum et quatuor h, bono exemplo protinus utentes Eudoxio, ii quoque projecerunt zo-

    to,

    v.at

    EvBoiioq-

    iTvyyavt
    a

    itapda

    Wa

    dpy^

    ircpncc(fMWft

    7"P **
    povyjv

    evSvc

    tpeXwV TCO
    de npoTponvi
    crrcoc

    7T00(7CO7rC0
    'toIc

    TOV

    dpX 0V

    ' QC

    TC tpptTTTE t.

    ToUTO
    6

    dllov, eyevero xi jAqv* xai


    Teo-oapec.
    ttti

    iwp
    v.a\

    ti*

    ditac v.aTdhoyoc,
    6'vrec.
    ,

    toic

    exarov

    *vn$

    YiAiot

    ayaSw

    vitodsiy[iaTi

    rw

    EuiJo^im

    av-

    nas in faciem
    tjui

    illius.

    Ttxa yp&jf-evoi, Tac, ^oivaq xat

    ouroi

    xara rwv
    6

    exetvou

    o^ewv aTreppiTrrouv.
    minai

    prxtidit

    Dubitans autem praeses de multitudine, rem defert ad Diocletianum. Ille autem auctores quidcm tantffl audaciai jubet gravissimis affici suppliciis; sententiam autem de aliis ferendam relinqui senatui.IIanc cum ille accepisset potestatem ab im]

    11

    'YnoiiTY&ac

    ovv

    to

    nl^oc
    v.a\

    nyt^v
    6

    dvayk^ev

    pa
    tyic.

    Ato/.X/)navtji

    Ta tov -KpdypaToc'

    dh

    Toiic

    ToiavTYiq

    rettfUK ^tou;

    dpxrtyovc,
    dk
    rripi

    fiapvTa-

    Tac dovvai Tac Tifiuplac. xeAeuef rhv

    tmv aXkatlvoq

    lav
    itapd

    tyr)yov
    TYJc

    tt,

    fiovly

    7rtrpe-|at.
    ryjV

    Totauryjv

    peratoris amentia, generosum Eudoxium sistendum curans pro suo tribunali Stultas, inquit, quaestiones et mentis et linguae mittens contradictiones,
    ;

    jSflCfftXiinfS

    dnovoiac.

    e^ouacav Xa6wv, r6v


    xyjpav.a\

    yevvatov Eudd^tov
    rt*
    t?\c
    toi.c.
    *

    rw iaurou
    tyrt}
    xi
    T$c,

    7rapatrry;o"afxevo^

    ra;

    Moopac,

    S>]T)5crecs

    xc

    dvTiloyiac,

    H tua sponte

    alioqui, ut id invitus facias, omninoeoget acerbitas suppliciorum. Etstatim enumeravit vincula, et plagas, et carcerem, et
    diis sacrifica
    ;

    nam

    diavoiaq opov

    yAwTT/]; dnofialw, Svtrov


    tre

    j3y]ptTt

    Bzolc

    extov" e7rel

    xai oixovTd

    ro auaryjpov 7iavroa;

    rwv [iaadvbiv

    TtapaGY.tidazi.

    igncm, et quiecumque vel solo auditu sunt gravissima. Caligaetis nos quoque, sat scio, hsec audientes, et anxii estis de narratione eorum, quae deinceps
    sequtintnr
    ;

    TrXyjyas, xai etpxr/;v, xi Trup,

    Kat aurtxa tJetr/na, xat xat Ta)Xa dk Ta (3apua7ry]piGptetro.


    v.a\ Trept

    rara xai
    re xi

    Trpo;

    xy.oy,v

    ptdv/jv

    'Wtyyiaffa-

    vntic,
    t

    axoucavre?, oida,
    \ir,Ti

    rcov e>*5 dyoi-

    num

    scilicet

    ea

    oratio

    conturbarit

    vtare

    rou dir yY]u:aToq'

    xai 6 loyoc, tov d^r,Tr)v

    Athletam. Sed estote bono animo. Majorem enim ei fiammam accendit pro pietate, quod putaret se
    siclonge praeclariorem esse consecuturum
    viotoriae.
    gencrote COn
    temnit.

    eopuyierei.

    'AXXa ^aptrerre' TrXetova yap aurwv ptaXXov


    eutre6eta?
    (iiero

    uirep

    tyic,

    avaTrret
    (Jta

    ryjv

    tp^dya,

    ort

    xat
    ffre-

    coronam

    XafjtTrpdrepo?
    tpaviTrJs.

    tto?/w

    raura
    6

    yev>;tTeo"Get

    12

    Ifii

    itaque dicit Martyr

    Ludis praeses. Hasc

    12 'ApieXet

    xat

    npoc,

    avTOV

    MdpTvq'

    Ilai^ei;
    rr/Yi^ai
    djj.oifidc,'

    ego existirao puerorum terriculamenta, aspiciens ad eas, qute suntillinc remunerationes, et pendens asola muniiica dexterameiagonothetSBChristi.Nain terret llle Ignis, qui BOpiri non potest, et stridor dentium, et quaecumque alia acerbissima sunt paratn iis, qui Deum aspernantur et ei non obediunt. et ignis, rlfiBO autem tua sunt mihi plane ludus (juem milii minaris, cstvelipsaaqua frigidior. Ensis autein me afliciet bcncficio me enim mittet ad ea, quffl desidcro; et pro hoc quidem sole, qui occidit etcitoabsconditur, reddctmihi Luciferura i illum, C qui nuraquam occidit et suavem radium emittit et Ineffabilem et pro hao mundana et quae paulo post nou erit, visione, ea quaj sunt firma ac stabilia et porpetuo permanent, Deos autem existimare, ligUUSQ et Inpidcm, et aurum et argentum, quod manus fonnavit etars poliit, oculosqueetmauus et re; :
    ;

    e^wv

    yjyepnav,

    ecp/j.

    IlattJwv

    eyw
    e^ue

    TavTa
    dpcov

    y.opy.o\vv.ia,

    Ttpbc,

    rac

    e'xetS"ev
    'ilc,

    XpiorTov

    kv,v.pi[xd[j.tvoc,.
    TJifi

    ro
    k{xov

    nvp

    ivtivo

    xai

    ptovyjg

    ^iXoviy-ov

    dihdc tov
    6

    dyoivo^tTOV
    jSpuy7rtxpoTTavcJta

    cpoSei
    pto?,

    to
    xai

    axotfxyjTov,

    xai
    rot?

    rcov

    diJdvruv

    ra/^a 6Va
    eptot"

    rov

    0e6v
    6*e

    a^erouo-t

    rary]

    piepti;

    aTrdxetrat.

    Ta
    dt

    ffa

    raura,
    xai

    Travrco;

    xai

    ro Trup,

    oTTep

    aTretXetc.,

    aurou
    Ttept-

    i|u^pdrepov
    <|et

    uc^aroi;'

    ro

    ,iyoc

    euepyery]crei'

    yap

    p.e

    rrpo;

    ra

    7roS"oJp.eva,

    xai avrt^coaei rou

    ptev tjuovroc, v.Xiov

    tovtov xai ra^-j xpuTrrouevou tov ddvxai

    tov Exetvov

    cpcoacpopov,

    yXuxetav rtva
    ryjc.

    r/,v

    axrtrauryjg

    va xai ditoppY\Tov
    cpavracrtac,

    acpievra-

    de

    xocptix^s

    xai
    etcraei

    okiym

    uarepov

    oux

    eco^evyjc,
    vo/xtt^ecv

    ra
    ro

    earcora xai
    ivlov,

    cJta^evovra.

    T6 de xal 5eou;

    xat rov At'5ov,

    xi rov xpucrov,

    ^eip e^dpcpcoavToic.

    oe

    xai

    7repte>ff"re^vyj,

    xai

    dcp$a/\/yiouc,
    $j,ilr\,

    xai

    liqun

    membra

    eis insculpsit;

    quomodo non

    est

    ma-

    /etpa; |xai
    xocttcTyj

    ra AotTra teyhity

    ttco;

    ovk

    euyj^

    gna

    niueiitiieP

    xai avdy;rovj

    ANNOTATA.
    b

    Annovum

    scilicet 107

    Trajanus enim

    obiit

    anno Christi

    117, Diocletianus

    vero imperium suscevit

    anno:^'i.

    b Crimen Apris 2)rtetorio prxfecti, qui imperio inhians Numerianum generum suumper insidias Metaphrastes male imputat Diocletiano hic enim non c&deaut tyrannide imperium invasit, sed ab ewercitu electus imperator mortem Numeriani ultus est, occiso perduelli Apro Et prioribus quidem imperii suiannis Diocletianum favisse Christianis, testatur
    necavit,
    :
    -

    persecutio autem adversus milites inchoata est anno 298 ( hristianos omnes extensa.

    Eusebius lib Scap 1 secundum Pagium, ac deinde annowiad

    personam tndw pertodt.quod etuvn


    :

    c^oY.k^aToaverbo<j*iTtTou.ainonsignificat jussit, sed deliberavit, sive statuit ; et referri debet ad e.rigit subsequens eonjunctio copulativa xai et auam interpres omistt. liecttus itaque stc vertes llle autem, qni et sciebat latere cum opus esset, et rursus non latere qnandohujusrei esset tempus (divina enim aderat gratia docebatque Athletam) sequi viros statuit et oum uxorem vocnsset <*c. Memea dtcunt, satellites suasisse Sancto, ut fugeret ; quod licet disertis ver-

    bxsnon expresserd Metaphrastes,

    colltgi

    tamenpotest exnumeroprxcedente.
    d Grgece

    wa vestis, ctW cWam gZ HusTl!xL Joanms Scapulx col. 1736. Can^iw a<i oon Aaurrpo; ostendit variis exemplis, JkJSJS nWwm mcvestibus splendidis, inMm
    />/zsc/,a

    ^SfiiTffi; 1' 7 ^oA,W S'G9orius Naztanzenus oratione^2 in 676 7 sccwntfo ^m/^w, nMim gestatione splendida

    id

    DIE QUINTA SEPTEMBHIS. &eStati ne fadUm u s P leQdidaj

    '

    * &JN b

    515

    HgnifieaHone vocem iU

    *
    S7

    ^.

    interpretatione Jacobi Billii

    apud Bilhumpag.
    xaivotpav^S

    albis vestiri j <* pro oc adducit locum Gregorii Nazian zeni n 409, ubi lxu.izoozopix vertitur Latine vestitus candor. e Qr&cexcttvayavJi, id est, noviter apparentem sive quae nova apparet, a xawbqet o*lm

    \W

    '

    m nwWo inveni Lexico.

    Vocem illam

    fld

    est,

    Grsecae

    corampraeside. P. Matthaeus Raderus Societatis nostrx in Historia sacraex magnis ecclesim Menxis, quam inter Mss. servamus, eamdem phrasin elogii horum Martymm rfi
    irpoat&mo etc

    vertit, in

    conspectu praesidis abjecit. Testabantur Christiani illa zonse abjectione se nolle ftdem abnegare, tdeoque ultro renuntiare honoribus tum militaribus tum palatinis, quod S. Basilius docet de S

    Gordio M. tomo i Januarii pag 131. g* Melius sic vertas Hoc autem aliis fuit hortamento zelumque accendit; debetab aliquo verbo, quodomissum estin apographo nostro. h Vide Commentarium num. 9.
    .

    nam

    Accusativus ftXov regi

    Solem

    justitite

    (nam et

    <p&><7<popo;
    :

    benedictione cerei Paschalis

    IUe,

    apud Suidam est soi; Christum nempe de quo canit Ecclesia in inquam, Lucifer, qui nescitoccasum.
    t

    CAPUT
    Mirabili constantia
    et

    III.

    magnanimitate acerbissimos perfert cruciatus


    dat,

    capite E
    :

    damnatus orat Deum, mandata uxori


    Sancti
    et

    mortemque amico

    proedicit

    aliorum martyrium.

    'YrroJ.aScov
    effiyj,

    rotyuv

    7,yeucov*

    "Eotxev
    etc.

    v)

    togxvty}
    tre

    {j.qv }

    p.av.po%v\xia

    xai yjueporyji;

    tovto
    (j.kv

    ucopta;
    r,y.xq

    Excipiens autem praeses Videtur, inquit, tanta mea lenitasetmansuetudo te ad tantam adduoe:

    Prxsetfrustra
    loris

    primnm,

    v.cu

    5pao"ury;ro;

    dyayziv dX),a
    etp'

    Tijq

    etc

    re stultitiam et audaciam. Sed tuara

    quidemin nos

    u[3pe&>c,

    ro yovv

    y^.vj
    v.ai

    dvzl6uz$d cov* to

    oe

    xai

    et;

    xvtovc,

    Tovq Szohc,

    tov avTOV.pxTOpa uj3pt'ovro;


    ti
    v.ai

    dviyeo:Ba.i,

    fjaviaq'
    rot^:

    Etra

    dXkd rouro yz yj^.twtdy d Mapru;* 'AXV oirfc


    v.oti

    ov

    noppoi

    vfiptc, enre,

    raura
    aWv/.a
    iuao'(
    -/joyj

    contumeliam, quod ad nos quidem attinet, tolerabimus; ipsos autem deos et imperatorem pati a te contumelia anici, plane est stultum et non multum abest ab amentia. Deinde Martyr Immo vero,
    i

    uytatvouoi r6y vouy

    uyj

    Totq

    (ppeva; cStetp-SopoVt.
    v.ai

    inquit, sunt haec grata

    iis,

    qui sapiunt et non sunt

    Touro
    v.i).tvzt

    tjtpooporepov rov Y,yzu6va


    iv,

    exuatver
    rcv

    emotsementis. Hocmajori furore concitatpraesidem,


    et statim jubet

    reo*o*ap*v

    tJtaraSEvra

    a3"A/,r/;y
    t}e

    Athletam extensum a quatuor homiloris

    y).&>pot;

    ripcoTepov

    TUTrretjGa-. 'ETretoyj
    fpiAoo*Qtpfav

    xai ttoAuv
    V
    T/JV

    nibus a
    deret

    recentibus

    verberari

    crudeliter.

    ijatvou.evoc,

    ypovov,

    aoeouarwv

    tjwuart
    Trpwryjv

    Cum autem jam

    din caesus incorpoream b osten,

    ^vvjrw
    imo

    ETTSfJetavuTO,

    xal
    o

    xaraye^atjOevra
    ettJev

    philosophiam mortali corpore

    et

    se

    pri-

    attjypco;
    jj.apTvpot

    eaur>]V

    rupavvo;
    tjto&^fft

    wrav^xe uev rov

    mum turpiter irrisum


    quidem relaxavit a
    rem.
    14

    vidisset tyrannus;

    Martyrem

    iavTov

    rwv

    Tr?.y;*/My,

    zat r&) tJeopttaryipiw.

    plagis, conjicit voro in carce-

    14 Ttva; [de r^zpac,


    piQTY^t
    rra?av

    ev rpuXax*jf

    tJiarpnpauevov] C Tratre

    Cum autem
    ,

    aliquot dies moratus fuisset in

    ,lrin aCfffbfO-

    eaur&>* zat etrrou


    tjJ^

    rtc,

    Ktpyj

    o viyeutav,
    Auffo*-/-;

    carcere

    rursus

    eum

    jubet

    sisti

    et

    Num

    te

    r'/6ui (oi
    'ii

    BtM

    ueraueXeta e/et xal


    avvivey>ta<5j

    uayta-; exeivvfr* xai rv:c


    outtcj

    inquit praeses, aliqua subiit poenitentia, et resipui-

    tcntata con-

    Kat

    -/evvaJa;'

    -/ouv
    otfJ'6'rt

    &>c 6pu>

    tpy-ra

    stiabilla rabie et insania?

    Ille

    autem generosus:

    stmititt Varit/-

    fluerepa truvwxas,
    yzvrfi-f,

    a/Xa
    ,

    auv^cetc; eu
    TrAetovi

    xat

    o\{/tuaS"y-<

    rourwv

    7y/;t7t*,7rt'J

    ay

    xl

    ryj 7retpa -^pyf-yyi,

    xal

    rtzpOTpa7Tptj3a?.-/;; (3at7ayto.
    ou/-

    TouroV IxeiVOt; riv uuxrnpa

    eveyxwv, a/).a^puorpo; eaurou Tro/?.wry;v uaviav

    Nondura, inquit, ut vidco, intellexisti res nostrns; sed bene scio fore ut iutelligras, et eas licet tarde discas, quando raagisfucris periclitatus et me acerbioribus subjeceris suppliciis. Ilanc non ferens
    prseses irrisionem, sed long"e acriore percitus insa-

    ri*, cnjntc
    i-itin

    ilnmnat.

    yyo'uvo;, txtpatpacs r6v rivovra uo?a(3otvat^ cuvS-Xarret,

    xat avauoyXeuei rourou ra apSpa, o 5ayar&>v arrayrwv TTtxpdrepov. npooyjyero rotyapouv r6 ayi^e; rourt y^X^vy-ua r&> aSXyjry} xat xatvrJV*
    tjry;x.
    t>

    cJe

    worrep rt; avaXwrot;


    exetvou
    uyi

    * globis conterit cervicera, et ejus quod quidem est omnibus mortibus acerbius. Adhibita est ergo luec nova et insonia
    ,

    ferreis

    imo plum-

    emovet

    articulos,

    bois

    7Tup70;,

    /)

    oe

    |3pa/u

    rat';

    TrpoSoAaf;
    Sfpepev

    lita Athletee

    machinatio.

    lllc

    autcm stabat tamquam

    tJtatjaAeuouevo;.

    '0 yj-/uwv roivuv,

    erret

    at-

    o-^pw; ourco ota 7ravr&>v yirrcouevo;, S-avarov aurou xaraxpfvei* Y.yotna yap ei xai our&> rou av^po; arraX^ayet^.

    non potest expugnari, ne tantillum quidem labefactatus illius insultibus. Prffises itaquecum
    turris, quae

    non ferret se tam turpiter ab eo supcrari, eum morte condemnat: satis enim ducebat, si vel sicabeoliberaretur.

    15 rUvj.-o;
    o^ rov tu;
    ttj;

    OUV

    ajriv

    0>*]uf&>v

    7rapaAao'vre;

    ETret-

    15

    Cum eum

    erg-o accepisset

    multitudo lictorum,
    supplicii,

    Oucttu

    adh'

    rtucopta;
    6{j.fJ.xTK

    xar?.aov tottov, ^eipa; o

    *xap-

    postquam pervenerunt ad locum

    Martyr

    eutn ntpplicii

    xai
    6

    Ttphc,

    ovpavbv
    6

    dvac/juiV

    A-77Tora
    TfcV

    Kupte
    Svatav

    0o;,

    etrrey,

    7Tpot70cau-vo;

    "A/Be?.
    arr'

    et oculos simul tollens ad ca^Ios, Dominc precalur ih tii, ct Deus, inquit, qui Abelis suscepisti sacrificium, Abrn-

    manus

    ttro-

    'i

    'ASpaau ra;

    o}.oxap7T&>t7t;,
    Xtx!

    rwv

    atcovo;

    hae oblationes,

    cou uaprupwv

    xai wpotpnrSv II.

    Oixatcov

    ra atuxra,

    rum

    et

    eorum, qui fuerunt a smilo, martyjustorum sang-uinem, longosque labores,


    71
    et

    dat

    iiia/ic/a-

    ta;

    Septembris Tomus

    516
    A.

    ACTA

    SS.

    BOMULI, EUDOXII ETC. MM.


    xai

    Mltthiu-

    STt

    bendmirabilem tolerantiam; tu quoque nunc despioculis meum vide sacrificium, et ne nignis


    et

    tqw;

    iJ.ay.pohc,

    Ttovous,

    x<="

    rw

    urrepcpua
    tyiv

    xapreptav
    i'oe

    auros
    av,

    euusvst"
    pri]

    v.a\

    vuv

    o>SaAuw

    k^v
    ffe

    Sufft-

    Domine , hunc paucum propter dendum sanguinem, qui ferventissimo auimo


    cias,
    ,

    te effuntibi

    xai

    foreptopc,

    Kupie, tov

    tJta

    ueUovro;
    Tf.v

    omvai
    yr.v

    fuxpou tovtov

    atuaros, r/.Sepuor
    ioou

    animam prosacrificatur. Ecce enim, ut vides adjiciens pter te hodie depono. Deinde rursus Consequantur, inquit, benig-ne Domine, a te au:

    atpeffew;

    xaraSucuevou'
    ce
    ffyjptepov

    yap

    w; opa; t

    t|*u-

    ota

    aTTOTtSeaai.

    Etra

    rcaAtv
    ,

    7rpoo-ecpyj

    *A7ro?.ausrwffav
    rift

    (pt/av^p&me
    t

    Asffrrora
    txov

    xilium

    qui propter

    invocant.
    quisiisti
    ,

    Memento

    haereditatis
    ,

    me tuum sanctum nomen tu, quam actua miseconyer,

    p*

    ff0U

    "

    (3or,Jsia5

    dY euou to

    al xa/ouVT
    ty^ xAyjtq

    aytov vouapsvoptta; ffou

    uvy,ffuyirt
    f,<;

    rou laov gov,


    xal
    {J-'h

    fxv>iff0)?Ti

    ricordia.

    Domine , et ne eis deficiat illinc Haec cum Deo dixisset


    et
    ,

    e/.r^ffu*

    iml(.noL tovtovc,
    too

    jrapa
    Tf,v

    cov llio^ Kiipte.

    Taura duxlr/pd;
    exs r^ev

    0eo)
    sve-

    cum sus videt conjug-em serat, revocasset in memoriam


    cepisset, se

    qua3

    ei

    prius jus-

    avCvyov
    avTfi

    usraff-patpst;
    TtooTipov

    ood' xat
    x'

    uv

    et fidem

    omnia recte executuram ; mandat ut ei fossam fodiat in loco ejus sepequi dicitur Amiinna *, et in eo corpus

    ab hoc postre-

    ea ac-

    ret/aro
    Tiiffra

    avaftytffffl&S,

    ao~>a /v5

    ra

    /aSuv, wffTe xaTaTTpa^at iravra

    xat

    Trepa; avayrfi

    mo

    ei

    rot;

    dyaSbv

    kntSzivat,
    ev

    re/suTatav

    kvTolr,v

    E7riax>i7rTCi,

    ra^ov avT&
    ovv

    asvw, ETrt^wffai, ev toutw rs


    liat.

    tw ^wptw, "Autava xxlovTC^auTOu zaraja^at to ffwua,


    ovk
    0/t'you

    Ztnoni prxdicttmartyrium,

    16 Cum autem eum non parva circumsisteret multitudo,vidit quemdamin medio stantem.nomine

    16

    Wlr^ovc

    avTQV

    7rspiffTavroc,

    opa rtva aeffOV sffrwra Z^vava*,


    o-vvrftr,,

    <pt7ov

    aurw
    etpyj*

    jaaAtffra y.a\
    xottto/xey.kv
    o*

    l,

    Zyjvuva

    Zenoncm, ei valde amicum et familiarem, illius mortem plangentem. Cui ille, o chare Zeno, tu quidem, inquit, sat scio, nostram fles separationem ; sed Deus, cui ego servio et in quem confido, non nos
    a nobis invicem sejunget, quos vehemens amicitia sed perinde 3 et ardens in ip.sum amor conjunxit
    :

    7rsv5-o0vra ry;v EXStVou

    te/swt>iv

    xal
    trii

    vov

    yat,

    <pt'/e

    Zr>wv,

    y.ri

    xXate,

    yap,
    0SOC,

    ottfa,

    rov

    r]y.hTzpov

    ^pyjvets

    xwptcruov
    ou

    a//'

    w syw Aarpeuw
    /wv -hpdc, ouc
    spw; cvvr^zv
    Stov

    xaj et; ov TreTrotS-a,


    5-epf/yj

    (Jtaffrv;ffsi

    a
    aiiTQV

    7ra7at tptAta
    e<p'

    xat 6 7ipo;
    ffxacpou;
    6

    dTX

    wffTTSp

    evo;

    ourw rov
    dtaSepxat

    /Xhmlin/l(t

    lillin, tlfl

    ac iu una scapha nos vitam transmittemus. His Zeno corde accensus et inflammatussumpsit audaciam, et continuo omnibus videntibus et audientibus 96 Btatim esse martyrem * est protestatus. Interim autem dum sicclamabat libere.eumcomprehendentes lictorcs, ut eis jusserat tyrannus,

    ffuaTT^suffoasv.
    rr,v

    IIpo;

    raura

    Z/jvwv

    uav5et;

    y.apdiav

    xai

    ava^Effa;,
    rvj

    e5apffyjffE
    6''|et

    Xptffrtavov

    su3u; eaurov
    6'ffw
    6"s

    utto

    Travrwv

    zat axo>5

    saaprupet. 'Ev
    ffwXXafloVTE?
    U7TO
    yj

    ouro; aera na.ppr^w.c, rouro eooa,


    ffvjfxtot

    avTov

    o\

    xara ~h

    7TpOffrEra-/asvov

    bcnt

    Grxca

    caput

    illi

    adi-

    rou Tvpdvvov,

    tGSt

    rr,v

    xetpaWjv atpatpouvrat* zat

    munt. Itaque Eudoxii prtedictio tam


    estsortita,
    et ipse

    cito effectum

    tou EuOo^tou

    7rpopp7,fft;

    ourw ra^u ro 7iepa; AawSa-

    amicum Zenonem

    statim videt

    vet,

    xairov

    tpi7ov

    opa Z/jvwva rw aapruptw re/\etw5evra.

    cousummatum martyrio.
    et

    ylatUo ob-

    truncuttir.

    17 Cum sic amico providisset, quoniam eum quoque vox quiedam ovestig'io vocabat, ipse vero taniquam convivium quoddam mortem poscebat;

    17 Ourw ra

    rr}; tpt?.ta;

    Trpay^uarcuffaaEvo;, xat rot-

    ourw

    rs/\et

    rov Z/jvwva reAstw.Sevra


    /.ai

    i^wv

    e7rel

    xat aurov

    (pwyyj rt;

    avwS^sv

    zara izodac sxaXei, xai


    rov ^avarov*
    (Joi;,

    6Jff7rep

    rtva

    beato suo oapite ensi dato, moritur post


    EJjus

    amicum

    e.

    xat curo; euw^tav


    piav
    tpt7w.

    a7T-/irst

    ^ttpst

    ryjv

    aaza-

    animo,

    autem conjuxnon solnm corpore, sed etiam cum vidisset maritum propter Christum interfectum, neque eum neglexit, neque illiberale

    aurou

    >cecpa/\y;v

    acaevo;

    E7ra7ro3v^ffxst

    rw

    'H asvrot

    6p.6'C,vyoc

    ov ro ffwua aovov, aA?.o: xal r/,v


    rov

    iJju^V, tJta

    Xptffrov avatps.vevra

    dvdpa

    SiaGot.y.zvr],

    aut effosminatum aliquid estlocuta: sed quatnpri-

    ov pa,vuuw; ei^ev, oucJsv aysvvs;, ouJs Brlv a/Xka


    7rpoffc5pauouffa
    ry.v ra^tffryjv

    iz^iyiy-o'
    asv eptou
    ro
    r,v

    inum aocurrens in lanse quidem vellere suscihoc cniin ei raandnrat pit Athletffl sanguinrm maritus f, Cum autem sustulisset corpus, id honorifioe sepelit, ubi jussa fuerat, neo alia quidem illius mandata negfligens non quod eum amisisset,
    ,

    ttoxw

    QArjTlxcv
    avrfi Trapa
    orryj

    atu.a

    ds/sffQst'

    rouro yap
    dk

    evrsraAaevov
    xai

    rou

    avJpo^'

    avsXoptevyj

    tov vs/.pov,
    ur,

    Trpoffrsraxro aurvj, cpt).ortp.w;


    s/.stvou

    xyjcJsust-

    ds

    rwv

    XXwv

    evtoXwv aasAv-ffaffa"
    a}.X'

    ou^
    auryj

    ort

    a7rs7ae

    sed quod non una

    cum

    eo excessisset, rcputans vi-

    t^

    avtJpt

    JeiVYjV,

    ort

    a/j

    xai

    ffuvarryjXS^e,

    duitatem,
    I

    rr.v //,pe['av i.oytav.u.ivr,.

    M,M.Sf/UI

    magnanimittu.
    9

    18 Uudc etiam ad tyraunum aocersita y, statim a Beipsa accedenSj irridebat illius deos et habebat IudibriOj ae

    18 "05sv xaf
    cjte^^eua^e
    ro,
    p.y]tJe

    rw
    rou;

    rupavv&>
    exetvou

    auroV7/jro;
    y.aX

    Trapacraffa
    eTrotsr-,

    r;

    Qeoug,

    ve^cora

    [psum quidem dimittens

    immuuem

    a con-

    auriv uf3psw;

    atptetffa

    tqv ra -QtavTa rtaav

    tumelia,qui eos sustinerel honorare. Sedtu quidem, [nquit tyrannus, haac faois volens a me interfici et
    Btudens venire ad Maritum, ut aliquod uomen asseqnaris apud hos impioa Qalilesos /* ego autemne:

    dw/6[j.zvov.
    rroter;

    'AXXa

    ffu

    uev,

    rupavvo;
    (

    etpyj,

    raura
    affe-

    avatpe^yjvat Trap* suou j3ouXo usvy], xai cp.raaat rov


    ffTroutJa^ouffa,

    dvdpa
    f3sfft

    tva

    rtv6;

    xat

    napa

    rot;

    rourot; ra?,t/atot;
    ffoi,

    ovouaro.
    a;t'a Tfap'

    TVfflc;

    syw oe
    t

    ou-

    quaquam

    tibi
    ;

    mortem afferam,

    etsi sis

    digna pluri-

    tJauw;

    zatrot

    ttoXAwv
    uv;

    S"avarwv

    bus mortibus ne existimes fore, ut id a me assequaris. Illa autem, Cor meum, Enquit, videtmeus Dominus,etmentemaooipitantefaota. Noftergofrustrata sum coronis, quod a te non fueriin interfecta sed quodprompto animi studio me ipsam saorifloavi, erocum Marito partioeps eorumdem pramiorum, et
    :

    Savarov eTrayayw,
    Tjv
    y,v
    a-fl

    rourou
    6
    rrpo

    suou ruyeiv
    AsffTrory;;

    otou.

    'H
    xal
    6'rt

    xapdfav,

    strrsv,

    su6;

    opa,

    yvwuy;v aTrotJs/srat
    avvipyjuat irapa
    ffou,

    rwv

    sp/wv

    ouxouv,

    rwv crecpavwy

    e^7rsffov

    dXV
    'iffwv

    ort

    TTpoxareSuffa

    suaur/.v

    rf 7Tpo5uuta,
    EtTTOUffav

    rwv

    auotcwv

    aTToXauffouat.

    Taura

    exSaAAet

    paribus frnar remuncratiiuiibus.


    dixissct, cxjicllit o tribunali.
    Mitcurius post
    u'<i<

    Kam

    cum
    dies
    i,

    b.9BO

    rou c/iaaro;.

    L9

    Noiulum aiitcm transicrantsoptcm

    cum

    19 'ETTra qz
    ^tvtxo;

    outtw Trapy;XSov

    yjuspat,
    rj5

    xat

    rotatu
    t

    (tdi

    vnfcssio

    nem
    i

    gloriosus martyr Kudnxius in SOmnis apparens conjugi, jttbet ut inittat ad pnoloriuin .Macarium, suum familiaroni ct ainicuui. Ea autem cum renmiciasset

    xa?.-

    Euo&>to;
    ffuvjjS]

    ovap

    gTrtffra;

    ffu^uy&)

    Maxastpyiusvw
    Ixetvos
    ot r/j;

    pwv r6v
    rwptov

    xai

    ^tXov avTQv Treu^at rrpo; to rrpatr/:;

    eTKffXijlTTei'

    5s
    ,

    ra

    ry;;

    oijiew;

    Macario visionem,
    rium. Kt

    illo

    quamprimum

    rw

    venit in prieto-

    Maxaptu
    Trapa

    dzayyztlder,;

    rr.v

    ra/t'ffr/;'v

    oum satellites, quisnam esset, oognovissent,

    ro Trpatrwptov
    oo-rt;
    sty;,

    oum

    statim comprchondunt ot ducunt ad pnesideui.

    ra^ew;,

    IpytTac xai yvovre; aurov <7uAAa6ovTs; euSu; a-/oufft

    irpo$

    TQV

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS

    517

    rov fytpfo*

    Kat fafxa zvj


    6

    Spvjffxefav
    eipu,

    exetvo;

    xai

    70 yevo$ ^pwra'
    /o;,
    TTpo;

    }g

    Xpta-rtavo;

    Xpto-ro-: 6\>u<3e

    auroy
    Trept

    aTrexpivaro. 'EAAyivuv

    Ocwv

    xat

    l.

    exnz-Yiq

    r>J;

    gaSeia;

    aurou;

    aTraSyj;*

    TraX iai

    xaraspo<5t5a-

    vetv j.e-aaSy-xa, tovto pte rou

    SauptaGrou Eu5o;t'ou
    aAyjS-tvrp
    }>$

    avro;*

    evS-ev

    toi

    xai

    rro
    <$i

    0ew

    Suciav

    e^aurov Suetv eTreiyouat,


    piov /nou Eu5otoy

    (Juv^cro^at xat rov xu-

    20 'O
    ovopa,

    tfyeptow

    ra/ew; xaraXa|3etv. roivuv w; rb rou Eu^o^tou


    ptaS-/]rv;v

    *]V.ouov

    xal

    rourov exetvou
    yf^st

    eyvw*
    sv

    roi";

    5Xoi;

    euSu;

    ea7ropy;S-i;,

    yap w;
    ouro;

    outJev

    rw

    juaSyjrv]

    nliov avuo"tv,
    6

    ey

    r dtoWxaAcp rouro fxaSwv* Kai


    Ma/.apto;
    atpatpeSy-rw.

    Ulc autem statim eum interrog-avit, quaraam ejus A. Mn essetreligio, et quod genus. Is vero; Sum, respon- MI. dit, Chnstianus deos autem gentium h etprofundam eorum deceptionemjam olim didici contemnere cum me bocadrairandus docuisset Eudoxius Hinc fit ut ego contendam meipsum sacriticare hostiam vero Deo, per quod potero cito ad dominum meum pervenire Eudoxium. 20 Praaes autem postquam nomen audivit Eu- gtad* uukm doxii, et hunccog-novit esse illius discipulum * ille mirandum, in modum animi dubins, sciebat enim, se nihil amplius effecturum in Discipulo, quam fe: ;

    xaxo6*aifiwv #

    eirrev,

    gfmet

    rhv

    cisset in

    piapav
    Ttxa
    o

    v.zyaliv
    6*>ipt0i

    ro

    ra^o;

    Kai
    rtji

    au-

    ra

    Mag-istro; Huic quoque, inquit, infelici Macario sceleratum caput ense quamprimum ampu-

    Trpooreraypteva erroiouy
    o

    ourw Ma-

    xapto?

    w; a/y]S&>;

    p/.axapto; yiverat

    xai

    rwv

    Trpo

    aurou p.aprupwv xPV xarararrerat. Kai rotourov ot yevvaio' xara rou xoivou r>J; u'o-&); TroXeutou ti-rfiaj
    rpOTratov, ev aurcji

    autem protinus fecerunt, quasjussi fuerant. Sicque Macarius fit re vera macarius, quod
    tetur. Lictores

    Xgictm, Ilarpi, xai


    6'rt

    ro>

    TravaytW xai
    xparo;,
    ei;

    beatusJ.Ethi g-enerosi Viritaletrophreumerexerunt adversus comraunem hostem naturee, in ipso Christo Deo, et Patre principii experte, et sancto
    est
    ;

    ayaSw
    rt/x^,

    ITveuptart*

    aurw
    vuv

    et

    TTpeTrei

    $6Za,
    x.at

    xat

    Trpoav-uvyjfft;,

    xai

    aet,

    rou;

    bono Spiritu quoniam eum decet gloria et potentia, honor et adoratio nunc et semper et in secula seculorum. Amen.

    atwva; rwv atcovwy

    aptvjv.

    ANNOTATA.
    !:

    a Martyris latera praecipue hoc cruciatu affecta fuisse, tradunt Men&a magna; raSei; ex re-joaowv 6 ra; 7rXeupa;xai ^eerat quod Raderus nosterita vertit S. Eudoxius, manibuspedibusque extentis, in lateribus verberatur et laceratur. b Greece xtxapdrav, angelicam Cangio enim col. 30 in Appendice ad Glossarium, arj<J[xaTot sunl&ngeli. Metaphrastes significare vult,opinor t mirabilem fuisse Martyrispatientiam et fortitudinem huGefo;, Eu(Jo;to; ruirrerat
    ;

    mana majorem.
    Verba uncis inclusa supplevi ex Latina versione, deerant enim in apographo nostro. d Amimna quis locusfuerit, apud geographos non inveni. Meneea tantum habent opvyj/jiov citatus Raderus monumentum humile mterpretatur
    c
    e Ifl
    xetpaAr.v
    rafpov,

    quod

    Menseis dicitur capite truncatus p-era rou (pt^rarou aurou Z^vuvo;.... ajrorpt^Sevro; ^tyet r/,v aurou (j.ztcc rwv /otTrwv auv rw dyiut EuJo^iw ayiwv ptaprupwv, id est, una cum carissimo sibi Zenone.... qui g-ladio occubuit cum reliquis Eudoxii sociis et martyribus, videlicet Militibus 1104, quos postea eodem mortis genere secutus est S. Macarius, utinarratur numero ultimo. fPotuit uxor expietate et reverentia sanguinem mariti coltigere sed verisimile non est, Martyrem
    ;

    idmandasse. g" Greeca non dicunt, accersitam fuisse sed auro'x/y]ro; Trapao-raca, id est, ultronea se sistens. h Christianos per contemptumG&lW&osappellabant ethnici, quo convitio dein sxpeusus est Julianus
    :

    apostata.Videri possunt Macri in Hierolexico. \Mensea habent 'ETrra di -flptepwv 7rapA0ouo"oiv, id est, septem diebus elapsis. \s.'1&f\Yiv(av proprie sonat Grsecorum; sedhic,ut alibi sxpe, significat gentilium seu ethnicorum. Etillorum, qui ante ipsum passifuerant, Ma rtyrum 1 Apographum nostrum Grsecum addit sequentia choro inseritur quae apud Lipomanum et Surium omissa sunt.
    : ; ;

    DE

    51$

    ACTA SAXCTORUM.

    DE

    SS.

    MARTYRIBUS

    EPISCOPO CENSURINO PR.EFECT0, CYRIACO (ALIAS QUIRIACO)


    MAXIMO PRESBYTERO, A^CHELAO DIACONO
    VEL HERCULANO VENERIO, AUREA MULIERE, FELICE, MAXIMO, TAURINO, ERCULANO EUSEBIO, RUSTICO ST0R0CIN0, MENNA, C0MM0D0, HERMETE MAURO,

    MONACHIO, AMANDINO, OLIPPIO CYPRIO


    ET
    B

    MILITIBUS

    THEODORO TRIBUNO
    OSTLE IN LATIO
    E

    j.s.

    COMMENTARIUS PR^VIUS

    I.

    Herculano, qui hodie in

    Martyrologio
    :

    Romano

    annuntiatur, antiqua

    Martyrologia jungunt Taurinum

    reliqui aliis diebus

    commemorati tam

    apud Graecos quam Latinos

    reliquise

    quorumdam

    alio translatse.

    An. ccui.

    um

    occasione

    S.

    Herculani martyris,

    quem

    num
    tur,

    Hereulano
    tocivt
    ii<

    FattU

    antiquiijunt/Uur
    nuij

    Tmin-

    annuniiiil Martyrologium Romanum, antiquos Fastos et maxime Hieronymianos attente perlustro, ctare deprehendo ex consensu muttorum apographorum, quse S. Hieronymi nomen prseferunt, consentiente etiam antiquissimo frdgmento, quod edidil Bucherius, J lerculano socium jungendum
    \hodie sineuttis sociis in rurtuRonaauo

    D:

    vel Erculanum, ut in Avtis nomen eacprimimultorum aliorum Martyrum esse Sovios, necpassos esse in Portu Romano, sed in civitate vicina,

    seu Ostiai. Clara quoque ex prsedivtis

    Avtis est ratio, cur in Portu

    Romano,

    et

    seorsum

    db aliis Sociis, hi duo legantur vommemorati in Martyrologiis, nimirum quia hi duo in Portu Romano sepulti sunt, ut dicitur infra in Actis

    esse S. Taurlnum, ut etiam Castettanus advertit

    num. \&
    3

    retiquis

    omnibus

    OsticV

    autprope Ostiam
    liorum nominu
    in Alen.i
    pi-cssa,
    is

    in addendis
    979. Ili

    ad Martyrologium universale pag. enim dao in omnibus fere Hieronymia-

    sepultis.

    Jam vero, priusquam

    nis hodie occurrunt, et Portui


    risi/itc titlrifnntulttr,

    Romano

    in ple-

    dis^iuto, breviter observo,

    de fide Avtorum plura Martyres omnes, qaos

    ex-

    tiavit
    rini
    ,

    Rabanus:
    Eraoulani
    ,

    atque itlrirco eOS StC annunIn Portu llomse natale TauErculani


    vel

    in tituto revensui, Latinis Grgcvisque Fastis adscriptos legi, sed nullibi sine erroribus, ita ut

    tege,

    Herculani.

    mihiprorsuspersuadeam, non paucos errores ex


    Actis dandis posse emendari. In Grtevis Menseis

    Porro ubi omnem de Taurino dubitationem deposueram, progressus sum ad alia nomina, quse Itt quibusdam Apographis juncta leguntur prxvidelicet ad Arislosum dictis duobus qui in tnbus aut quatuor exemplaribus habetur ; ad Ih-roum, qui in soto Corbeiensi, et ad alios quos, ,

    dam
    ,11

    rridentcr a loco suo avulsos, aut hoc diere-

    petitos.
    lf

    tll

    1'CI'tl

    mtilnnfui fitures afii


    .'

    & At nullum ecc eis spectare ad llerculanum ac Taurinum credidii atque in firmius mihi persuasi, quando percolvi Acta illorum omnium, quos in titulo recensui nam Ueroulanum ad Martyres illos Ostienses spectare antea nesciebam, quod solus iu Portu Romano annuntiaretur quodque ex antiquis Fastis nullus ei jungendus videretur nisi Taurinus. Verum post Acta, qwe antiquavidenturet bonsenotmt diligenter perlecta discussaque, vlare perspexi Taurinum et Ucreula:

    Sancti habentur ad xxs Januarii, ut ibiapud nos observatum est sed variorum nomina luxata sunt, et solus ibi omissus est Taurinus. Contra adjectus est Sabainus quidam, tamquam S. Aureae famuius, de quo in Actis nostris nulla est mentio. Verum Sabainus itte comparet in Actis S. Aurese, apud nos datis ad wiv Augusti, ibique vocatur Sabinianus. Atjam ibidem advertit Pinius noster, Acta ilta S. Aurese
    laitdati

    dem

    in prsetermissis

    iuu.rime

    vitiosa esse

    inquinata.

    Ex horum

    fabulisque et erroribus vero lectione satispatebit,

    Acta S. Auresc, quorum varia exemplaria enumerantur ibidem in Commentario prsevio num. 9 et 10, ex hisce quiclem composita videri, sed ab impostore quodam multis aucta esse figmentts,

    ut

    martyrium

    S.

    Aurese multis exornaretur


    i

    adjimctis.

    Martyrotogium

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS

    A
    atqueiidemin
    Atartyrolofjio

    Bomarw onnuntinti
    .-

    4 Martyrologium Romanum Martyres nostros haoet a ^ XXIII ^ugusti, sed trium dumtaxat ex pr&cipuis expmmuntur nomina hoc modo Apud Ostia Tiberina sanctorum martyrum Quiriaci episcopi, Maximi presbyteri Archelai diaconi, et
    , .

    Sociorum qui sub Ulpiano praefecto tempore Alexandri passi sunt. Non caret errore hsec annuntiatio, ut probabo inferius. Interim observo,
    ,

    omnes Martyres
    ,

    in titulo prsepositos

    nomine

    So-

    ciorum comprehendi. Inter hos Socios etiam est Aurea quse in iisdem Fastis ad xxiv Augusti ex vitiosis Actis ita commemorata est a Baronio:

    Apud

    519 cutionem, passi leguntur, et coronati Nonis Septembns. Itaque nec sub Alexandro passi snnt ut credidit ex conjectura Baroniuscum Actis ouibusdam vitiosis; nec sub Claudio, ut habent alia Acta seque corrupta et interpolata, sed sub Gallo et Volusiano et jam dicto anno 252 quo gravissima illa sed brevis, contra Christianos persecuho Romse prsesertim ubi tunc degebat Gallus imperator, et in ejus vicinia desseviit. Persecutionem inchoatam esse anno 252, passim scriptores consentiunt , et quidem sub fmem mensis Junii cceptam, vult Plagius in Critica ad
    ,
    ,

    .
    J

    Ostia Tibernia sanctae


    ,

    Aureae virgiuis

    et

    annum num.

    hunc

    martyris

    quse
    :

    saxo ad collum ligato, iu mare

    demersa
    tus

    est

    cujus corpus ad littus ejectum bea-

    Cumporro Gallus anno sequenti interierit ante mensem Septembrem, et imperium susceperit post mensem Septembrem anni 251
    10.

    Plures in hisce verbis sunt fiet clarum. Inter Socios demum dictorum Martyrum sunt Herculanus hodie seorsum in Romano positus et Taurinus eiin Hieronymianis additus de quibus jam satis disserui. Porro datse annuntiationes Martyrologii fecerunt, ut Majores nostri de SS. Quiriaco, Maximo et Archelao disputaverint ad xxin Augusti de S. Aurea vero ad xxiv , ubi et Acta ejus vitiosa sunt data. Ex hisce autem Actis, cum dandis infra collatis clare patet in utrisque de eadem agi Aurea cum iisdem utrobique jungatur Martyribus, atque in eadem civitate dicatur passa. Dubium quoque non est, quin idem sit Herculanus in Martyrologiis et in Actis,
    sepelivit.

    Nonnus
    ,

    errores

    ut infra ex Actis

    undique certissimum videtur, Martyres nostros anno 252 fuisse passos QuippeActa laudata, quorum apographum notatur desumptum ex manuscripto serenissimas regins Sueciae in 4., sincera
    .

    esse nuyic ostendere incipio.


    7
    7

    De persecxdione Galti ita scribit Eusebius lib. *w'ima Bistorise ecclesiasticse cap. i Decio simul 'Hnc/Wfpw.-

    cum liberis interfecto cum secundum imperii annum necdum explesset Gallus in ejus locum
    ,

    J^
    e"

    '

    "' Aa"

    succedit..
    Gallo

    Dionysius
    in

    ( Atexandrinus

    eo tempo-

    reepiscopus)

    epistola ad
    ita scribit
    ; :

    Hermamraonem de

    culpam Decii

    dem dem
    qui
    ,

    Sed neque Gallus nec prospexit, quid tanillum pessumdedisset. Quin potius ad eumlapidem ante oculos suos positum impcgit:
    intcllexit

    imperatore

    cum in illo
    quorum am

    loco

    commemoretur in Martyrologiis,

    cum imperium

    ipsius prospero in statu esset,

    mx

    tervari

    dicuntur.

    quo sepultus diciturin Actis. ^ Corpora quorumdam ex hisce Martyribus attribuunt Parmenses quin et cathedralis s eorum ecclesia olim Herculano erat dicata. Audiamus Ughellum tom.% Ital. sac. col. 142 Templum, olim D. Herculano dicatum Pascalem II in Deipavetus marrse Assumptse memoriam consecrasse morea inscriptio refert Templum hoc olim D. Her culano dicatum Paschalis II P. M. ritu solemni in Parmensium gratiam AssumptreVirgini ille ipse

    cunctaque ex auimi &ententia succederent, viros sanctos, qui pro pace et incolumitate ipsius preces ad Deura allegabant, iusectatus est. Cum illis ergo orationes pro ipso fieri solitas simul fugavit.

    Haec de Gallo

    Dionysius. llisce iniiium

    Actorum exactissime
    be

    consentit. Quse vero in Actis adduntur de ssevitia persecutionis in XJr-

    pia

    consecravit vi Kal. Octob. mciv . In eo requiescere Parmensium devotio, vetustaque memoria narrat corpora SS. Ilerculani patroni, qui in Portu Ro-

    conftrmari possunt ex Epistolis qui non solum loquitur de pei*secutione vigente, sed eamdem etiam prsadixit in Epistola ad Thibarinos. Est hsec in novissima editione 5G , atque inter alia sic habet Sc-ire
    ,

    Romana

    S.

    Cypriani

    enim
    surae

    debitis et pro certo credere ac teuere

    pres-

    mano die v Septembris martyrio coronatus est ,... Quiriaci, Maximi, Archelui martyruni, Aureae virC
    .sacro et

    diem supcr caput esse ccepisse .... Gravior nuuc et ferocior pugua imminet , ad quam fide
    incorrupta et virtute robusta
    militcs Christi
    ,

    De iisdem meminit Ortendius in Orbe profano part. 2, lib. 2, cap. 10 num. 2. Dehiscejam qusedam sunt dicta at/ xxni Augusti in SS. Quiriaco et Sociis et alia qudedam ad quse Virgo vocatur cum Marxxiv in S. Aurea
    ginis etc.
    , ;
    ,

    parare se debcaut
    ipsi

    considerantes idcirco se quotidie

    calicem Sanguinis Christi bibere, ut possint et propter Christum sanguinem fundere.


    8 Ilsec

    autem

    dici de persecutione Gatli, coltigi- vtpvobatur


    X s " Oypri*-

    tyrologio

    Romano

    et

    Actis corruptis ibi datis,

    quamvis ex Actis hic dandis de virginitate ipsius non constet. Demum utroque loco nonnulla ex antiquis Martyrologiis de hisce Martyribus collecta sunt,qiuv hicprsctermittendacensui,quiaad martyrii historiam parum faciunt.

    tur ex Epistola 54 ad Cornelium Papam de nace lapsis danda. Cum enim S. Cornelius inpersecutione Galti occubuent, cumque Cyprianus moyieat pacem esse dandam seu communionem lapsis in persecutione Decii, Epistota hscc scripta est ante persecutionem Gatti, et ftnita persecutio-

    propQtitum:

    II.

    Tempus

    martyrii

    Actorum

    fi-

    des probata,

    maxime ex eorumdem
    historia

    ne Deciana. Porro in hac ad Cornetium epistota se visionibus divinitus moneri de ter repetit gravissiina persecutione instante. Pauca huc sancto Spiritu suggePlacuit nobis transfero et Domino per visioncs multas et manirentc quia Imsti.s immincre prffladmoncntr festas
    ,

    nuutiatur

    et

    ostcnditur
    ,

    colligcrc

    intra

    castra

    consensu

    cum

    temporis.

    examinalis singulorum causis, pacem lapsis darc, immo pugnaturis arma suggcrere. Et infra ; Nos, quod fidei et caritati et solmilitcs Ciiristi
    licitudini

    congruebat
    ,

    quoj

    Martyrestti
    /'flsii

    su,u sub

    niV""'

    de quo Acta vitiosa varie loqiaintur t clarissime in Actis nostris exprimitur. Quippe hi Martyres sub Gallo imperatore, qui ssevissimam anno 252 movit perser-r*

    empus martyrii

    nostra

    protulimu.s

    diein

    ccrtaminis

    erant iu conscieiitia appropin-

    quasse, hostem violcntum cito coutra nos exsurgere pugnam non talem , qualis fuit, sed jjraviorem multo et acriorcm vcnirc. Hoc nobis
    ,

    divinitus

    520
    w
    J
    i

    DE

    SS.

    CENSUKINO, CYBIACO ETC. MM\


    tempore
    ,

    S.

    dubitare nequ brarc populus jubebatur, ita ut praecesse? it aut comitamus, quin persecutionem Actis assetum sit Gatli edictum sicut etiam in
    ritur.
    tnhacpersecutione unui

    proostenditur de hoc nos diviuitus frequenter Domini saepius monemur videntia ct raisericordia Cornelium epistola memietc. ln sequenti ad celequo sacrificia nit de edicto proposito ,

    ut colligitur

    ex Trebellio Pollione in
    ult.,

    T>

    libro de Triginta tyrannis cap. sorino per milites ad imperium evecto et deinde plane militaris occiso sic habet : Censorinus, vir

    ubi de Cen-

    mea-

    consul, bis prasfeet antiquaiin curia dignitatis, bis

    proconsul, ctus pnBtorii, ter praefectus urbis, quarto prsetorius secundo, ffldilitertio consularis, legatus

    tiusquarto, quaestorius

    primo impetifttf.

    Cyprianus etsotione diversis locis scripsit S. epistolaad lorlum huc transfero, quae in ultima
    ,

    Mitto alia multa

    quae de

    eadem persecu-

    tertio, extra ordinem quolegatione Persica functus, etiam Sarmatica. Si que

    propositum nonelium tunc pro fide exsutem ad Commendat minfice liberam strum memorat.
    Cornelii et

    Censorinus sub imperio Claudii II, seu circa annum 269, tot prsefecturas administraverat,mi-^ rum videri non poterit si Censurinus noster, qui verisimiliterex eadem fuii familia,prgefectus uritte
    ,

    nue totam fessam esse


    Sed quo
    attulit

    Romanorum fidei confessionem, aitRomanam Ecclesiam uno animo con,

    bi fuerit aut prsetorio

    cum

    et

    nequit, ; id tamen certo dici multas aliee fuerint praefecturte quarum


    ,

    atque kmc

    subjicit

    Prosilierat ad-

    minor erat

    dignitas,

    minorque

    potestas. Vrbis

    versarius terrore
    et victus estj et
    ,

    violento Christi castra turbare.


    ,

    impetu venerat

    eodem impetu pulsus


    et
    et

    praefecti istius temporis sunt fere incogniti, ideoque minus sciri polest, an urbis prsefectus fuerit

    quantum formidinis
    fortitudinis

    terroris

    tantum

    invenit

    roboris.
    ,

    Sanctus. Verba Galliad ipsum in Actis num. 5 fama careas, qua hactemis rempublicam noNe
    : . . .

    Dei servos Supplantarc se iterum posse crediderat mimis paratos velut tirones et rudes, quasi et solito suo more concutere. et minus cautos ut lupus ovem secerneaggressus B Unum primo agmine grege, Ut accipiter columbam ab
    ,
    ,

    re a

    volantium separare tentaverat. Nam cui circumvenire quceadversus omnes satis virium singulorum. Sed retusus adunati rit solitudinem miliexercitus tide pariter et vigore, intellexit armatos ad Christi vigilare jam sobrios et

    non

    est

    gubernasse ab omnibus prsedicaris innuunt insignem quamdam prcefecturam at certos nos non faciunt de administrata a Censurino prxfectura Urbis. Menasa Grasca Prsefectum prse- at tantee auctoritatis non torio fuisse asserunt ut rem faciant certam. Quapropter nihil sunt, certi de alterutra praefectura statuendum censeo,
    bilissime
    ;
    ; ;

    et

    Acta debitis annotationibus iilustrata subjungo.

    tes

    paffilium stare

    vinci

    hoc ipso Dec repugnare

    invictos

    non posse, mori posse et quia mori nontiment; sed contra impuguantes
    ;

    ACTA
    auctore anonymo,

    esse

    prompte et animas et sanguinem tradere etc. Hsec sufficiunt ut pateat de persecutione Galti non minusmra dici in Actis,quam de Gatto ipso Actorum tam accuratus et Decio ; atque hic
    ,

    cum rum
    i/nod forto

    historia istius iemporis consensus fidem eo-

    Ex

    Ms.

    codice serenissimce

    regincB

    mirifice

    commendat.

    dixit Cypria

    et 10 Prseterea stylus Actorem simplex est exaggerationibus caret, totaque martyrii historia

    Suecice in

    4 t0

    mts dv

    S,

    sic relata

    ut fxnis initio recte congruat.

    Nonnul-

    Ccmitrino,

    in Actis sermocinationes, l<v. quidem reperiuntur sed r.vrt hrcrc.s sunl et tales, ut minime recedant a verisimilitudine. Mirari quoque non possumus Gatlum ipsum loqui cum Censurino, ut a fi.de avertat modo consideremus dignitatem pr.v/frfornn/i Onsurini. Quin imo non

    CAPUT L
    Exorta persecutione
    Galli,

    mm

    comprehen-

    improbabilis oriri potest suspicio , Censurinum designari a S. Cypriano, dum dicit Unum primo aggressus etc. Neque enim iis verbis significari
    :

    ditur Censurinus prcefectus, qui in- f

    terrogatur

    constansque
    ;

    in

    fide

    ipsum Cornelium Papam existimo cum ovem ut Cornelium haud dunon pastorem vocet nominasset. Itaque cum ex Actis constet bie
    , ,

    Ostiam mittitur

    hic carceri tradi:

    tus invisitur ab aliis


    ceris

    custodes car-

    Censurinum singidari colloquio ab imperatore tentatum esse cumque verisimititer Gatlus virum quempiam rminentis dignitatisprimo aggredivohterit, ut r.ron/iliuu oiri prasstantis plures moveret nou inrpta vidrtur tuvc suspicio. Obstare tamen tali SUSpicioni videtur quod Censunnus
    , , ,

    miraculo conversi.

    Postquam
    non

    totis

    a impiissimus imperator Decius b, duobus annis principatu Rornani


    ,

    Bxeitatagravi

    G a uoTmZlalore ,

    apicis administrato

    rebus humanis exemptus

    est,

    num rum

    dicatur Sanctis in carcere ministrasse. Veinrcrtum est, an id fecerit tempore persecuJJ :

    Gallus suscepit imperium,


    ret in initio, et

    cuiregnum cum

    flore-

    nam id etiatn fieri potuit, Derio Ectionis Galli clesiam persequente atque eo casu primus esse potuit Censurinus, quem Galtus fidei causa carcum neceri mancipavit. At res incerta est minem nominaverit Cyprianus ; ideoque certo
    ,

    cuncta ei ex sententia cederent, ipse prosperitatem suam pariterfugavit etpacem, ex eo quod sanctos
    ejus
    viros,

    qui
    ,

    pro

    pace regni

    Deo jugiter supplicabant


    quippe in
    c.

    Tanto

    Christianos

    persequi decrevit. furore exarsit, ut

    proposito edicto
    deleri juberet

    penitus de terra

    nomen eorum
    c

    dici nequit,
    10
    qui prxfcctu-

    idrum primus, an post


    sit

    alios sub Gat-

    confessus

    Censurinus.
    ,

    ram

    ijvssit.

    quam gesserit prxfe11 JEque est incertum cturam Censurinus, licet nulla non congruat familitv

    Cujus persecutionis immanitas plurimos Romre Christo Domino martyres procuravit quorum alii ferarum morsibus laniati alii in Tyberis alveum demersi, alii ignibus con;

    Censurina j gtuv antiqua erat etpotenseo

    cremati

    quidam gladio

    occisi

    non

    uulli

    vero
    exilio

    ,;

    DIE QUI^TA SEPTEMBRIS. A


    exilio deportati,

    521
    A.

    susceptum contra diabolum sanctae fidei agonem victoriosissime consummarunt. Nec minus puniebatur, si quis inventus est aliquem Christiauorum apud se latitantem celasse
    sed eisdem, quae Ghristianis decreta erant tormentis subactus, etiam praemii eorum creditur
    ,

    diem

    obtinuisse consortium d, Doraino promittente atque dicente Qui recipit justum in nomine justi,
    ;

    venturum, ut judicet vivos ct mortuos et seculum per ignem. Imperator d:\it Desine jam hujusmodi inaniloquiis tempus o pare, et accedens sacrificia diis, ne et familiaritatis apud nos locum perdas et fama careas, qua hactenus rempublicam nobilissime gubernasse ab omnibus praedicaris. Censurinus respondit Vere te ex illis ostendis esse de quibus Apojudicii
    :

    taovno

    n-

    mercedem
    Censurinus prtfectu* ipn

    justi accipiet.

    stolus

    dicit,

    ^rat
    U1

    ea tempestate vir quidam praefectoriae


    .
    '.

    avertant,
    re

    qui

    quod ab auditu verbi Dei aures non solum pia Christi gesta audised

    deferturut
    Christianus
    :

    potestatis r

    nus

    occulte Christianus, nomine Censuri.. P r0 * oco fficn siu impenalibus obsequiis abesse non valens specie tantum his iu>

    conteranis,

    etiam

    saluberriraam
    reputasti
    abjecisti
    , ;

    de

    eis

    suggestionem inaniloquium
    resipueris, serrao ipse,
    te in

    sed nisi
    judicabit

    quem

    sistebat,

    re

    autem vera Domino nou

    ficte

    ser-

    viebat

    siquidem jejuniis, orationibus

    et eleemo-

    novissimo die, sicut in Euangelio contemptoribus suis Dominus minatur, a cujus veneratione nec gratiae tuse,
    inflectet,

    synis die noctuque operam

    dabat, Sanctisque iu

    nec ullius huraani

    fa-

    carcere positiy e rainistrans,


    acerbitas poenarum
    nificibus
    retinuit
    et in

    multos ex

    eis,

    quos
    suis

    voris appetitus ad idolorum

    superasse
    Christi
    esset

    videbatur, ut car-

    cultum me umquam quouiam omnes dii gentium daemonia,


    :

    cedere deberent,
    fide

    confortationibus

    perseverare perfecit.

    De quo
    tur.
    interrogatus-

    cum

    delatus

    apud imperatorem,
    hsec
    ita

    interrogatus
    3

    est

    ab

    eo

    si

    haberense

    Dominus autem noster caelos fecit infelices autem sunt, ut sacra h dicit, qui appellaverunt deos opera manuura hominura quia quod tit idolum maledictum est, et ipsum et qui fecit illud. 6 Tunc iratus imperator jussit illura civitatem
    ;

    /,

    carceriimpo-

    At

    ille

    nihil

    dubitans
    et

    Christianum

    esse
    co-

    qttefidem
    (tbeve confite-

    respondit, et contemptis idolis,


    lere,

    unum Deum

    tnr

    Patrem

    et
    :

    Filium

    Spiritum sanctum. Imcolere te dixis?

    Ostiam i deduci, quinto decimo miliario ab ur- -*"*- invititw be Roma positam, et ibidem vinculis alligatum \u chelaQ ct custodiae mancipari. Erant autem in Ostia civinyea
    '
    ,

    ,[

    perator dixit
    ses,

    Cum unum Deum


    :

    tate
    et

    quomodo nunc
    ,

    tres nominasti

    Beatus Cen-

    Maximus presbyter et Archelaus diaconus cum eis quaedam Dei famula, nimiine Aurca.
    assiduae
    servitutis

    EJ
    *

    surinus respondit

    Fides Christiana

    horum
    ,

    trium,

    Hi
    lia

    Dei merito tantam virtu,

    Patris et Filii et Spiritus sancti quos audisti ut tamen ita divisionem in personis confitetur unitatem substantiae non dividat, quae adeo in eisdem personis eadem semper est, ut cum sit alius Filius, alius Spiritus sanctus, alius Pater
    ,

    tum gTatiam obtinebant

    ut

    sig*na et

    mirabi-

    per eos plurima iu nomine Domiui Jesu quotidie fierent. Cum ergo beatus Censurinus positus
    esset
    iu

    custodia,
    et

    praedicti

    famuli

    Christi,
    ,

    Maximus presbyter

    nulla

    tamen earumdem personarum


    est

    aliud

    sit

    quam
    Deus

    alia
    ,

    sed totae tres personae unus est


    incomprehensibilis
    initium neque
    ,

    cum cum
    7

    sancta Aurea

    Archelaus diaconus una impetraverunt a custodibus,


    wtotfi J
    tx '

    aeternus

    immortalis

    omnipotens,
    coram
    nttore,
    ttnpc

    neque

    finem

    ullum

    eo colloqui permitterentur. Serraociuantibus autem eis et in hymnis et orationibus Domiuum collaudantibus, subito nutu divino soluta sunt vincula, quibus S. Census

    '

    sv

    Consurmo,
    milites carce .
    is

    Et quomodo dicitis Christum , quem confitemini Deum vestrum, et natum esse et passum, mortuum atque sepultum ut nuuc asseris , Deus vester neque initio si coepit neque fine concluditur? Censurinus dixit Dominus noster Jesus Christus Dei Filius, Deus
    :

    habens. 4 Imperator dixit

    rinus

    fuerat

    alligatus.
    ,

    obstupefacti custodes

    Quo facto vehementer qmeinvicem conferunt


    ,

    custodes,

    nam

    csset virtus, per

    quam

    hfflC

    repentina viu-

    culorum

    solutio

    invisibiliter

    fiebat?

    Erant quik
    l

    dem ex
    h,

    ipsis custodibus

    quorum noraina

    haec

    numero dccem et septem sunt, Felix, Maximns /,


    m

    pariter et

    homo

    est,

    ante secula quidem genitus

    Taurinus, Erculanus

    ex Patre, nec tamen gignente inferior,, in fine vero seculorum natus ex Maria Virgine, nostrae in qua pro dignatus est fieri particeps naturae C nostra salute pati ac raori potuisset. Quadam enim justitia Dei in potestatem diaboli traditum primorura debito parenest genus humanura
    ,

    Venerius n, StorooinTOS Euseo, Menna p, Commodus, Hermes, AJaurus, bius, Rusticus, Monachius q, Ainandiuus r,
    01ip])ius s

    m,

    p
    <t

    8 t

    Cyprius

    et

    Theodorus tribunus.
    ''

    8 Qui
    ter

    cum

    starent attoniti de miraculo solu-

    torum insueto more vinculorum, beatus presby-

    miramtoitlo

    tum universos
    cepto, in
    culae

    posteros obligante

    hoc solo ex-

    quem Mater nullam successionem ma-

    hujus trausfudit; quia sacer ejus partus penitus erat immunis ab omni delectatione carnali, propter quam f cum originali peccato

    Maximus mspiratioue diviua atllatus, euper- mhortatioM respectu animoseque prajvcntos intelligenfl, no .salutari eos doctrina ccepit iustruere, dicens Audite rae, fratres, de quo dicit Propheta, quod venerit iu lucem gentium, ut sit salus earum
    :

    nascuntur omnes
    la
    est

    procreantur,
    sariguis

    qui ex utriusque sexus copupro quibus hac ratione eflusus


    ,

    usque ad extrcmum terrae, ut dicat his qni vinllovelamiExitc, et qui in tenebris cti sunt visum, surdis auditum, miiti.s ui u? Qui caecis
    : :

    l(

    Christi

    nullum

    omnino peccatum

    habentis; ut quia

    eos diabolus merito tenebat,

    quos peccati hos per eum


    lius
    cit.

    reos

    conditione mortis obstrinxit, merito diniitteret , quem nulimraerito

    loquelam, cunctisque debilitatibus hominum cougrua adhibuit levaraina, daeraoues efltjffavit super marc ambulavit, raortuos suscitavit, inul,

    tisque
    tuit,

    peccati

    reum

    poena

    mortis

    afte-

    qua; nemo alius fticere posecundum omnipotentiam de caelis vcrum


    aliis

    operibus,

    mvnatutque
    adsaci
    ,/ ',

    Ipsam autem mortis injuriam non

    pertulit

    an-

    dttm tdulis

    illa Divinitatis Christi .substantia, sed sola hu* manitatis susceptae natura, solo etiam corpore g

    corutanter
    renuit

    positus est in sepulchro, de quo

    tertia

    die

    re-

    surgens
    tris

    post aliquot
    et

    ascendit in caelum

    dies videntibus discipulis sedet ad dexteram Dei Pa-

    descendisse et dispensationem humanaj salutis per carnem suam explcsse comprobavit. Qui dos ad posnas toieraudas pro nomine ejus injuria.s et dipersecutionum in Euangelio suo coufortat vobis et perseBeati estis, cum malcdixcrint cens omne malum B cuti vos fuerint et dixerint
    , :

    sum

    omnipotentis

    quem

    expectamus

    inde

    ad

    gaudete in illa die vos, meutientes propter mc, et

    522
    A. Amostmo.

    ACTA
    :

    SS.

    CENSURINI, CYRIACI ETC. MM.


    J
    '

    quoniam merce3 vestra multa est iu Eritis odio omnibus propter alibi dicit cffilo. Et nomen roeum , qui autem perseveraverit usque
    et exultate,

    ANNOTATA.
    a Titulus hisce Actis pr&fixus est talis Pasprafecti, Cysio sanctorum martyrum Censurini Maximi presbyteri, Archelai diacoriaci episcopi,
    :

    itemque promittit dicens suam propter me, in vitam Qui perdiderit animam aeternam custodit eam.
    in finem hic salvus erit;
    :

    Aluximi preibyteri magii


    excilati,

    9 Ilinc

    Apostolus ejus Petrus ait

    Karissimi, no-

    ni,

    tenlite mirari ardorem accidentem vobis, qui ad nec excedatis tamquam novi tationem vestram fit
    :

    Quod ex Mililibus T&uriims


    Actis hisce

    Taurini et Erculani militum, cum sociis eorum. et Vrculanus, tam in

    vobis aliquid contingat; sed quotiescumque communicatis Christi passionibus , per omnia gaudete, revelatione claritatis ejus gaudentes exul-

    utet

    in
    :

    tetis

    si

    beati estis quia raajestatis et virtutis

    improperatur vobis in nomine Christi Domini no-

    quam in apographis Hieromjmianis, soli nominatim commemorentur quemadmodum soli sepulti sunt in Portu Romano nonnullam pr&bet suspicionem scriptorem horum Actorum Portuensem fitisse, cum videatur sepultos
    ,

    men in vobis requiescit. Plus etiam nos accipesustinemus re in passionis mercede, quam quod hic passione, probat apostolus Paulus, dicens in ipsa Non sunt condignas passiones hujus temporis ad
    :

    futuram gloriam, quse revelabitur in vobis. Item Oculus non vidit absque te, quae dicit Propheta praeparasti expcctantibus te. Sed vos, fratres, si ex toto corde horum raelius capaces eritis de Christo commemorata vera esse omnia, quas sunt, credentes, deinceps etiam animum prseparetis ad suscipiendura plenius fidem, quam ad Deum
    :

    honorare voluisActorum, ubi duorum illorum sepulturam primo refert. b Decius imperium adeptus est anno 240, et occisus in preelio contra Gothos anno 251. Eum non regnasse duobus integris annis affirmat etiam Eusebius laudatus in Commentario nwn. 10, aliique plures, quos huc non transfero. Verumtamen Pagius in Critica ad annum 251 nu?n.
    in

    Portu pree

    sociis Militibus

    se etiam in fine

    30 contendit,

    Decium imperasse

    ultra biennium,

    habemus.
    ttutrui cu-

    piunt

    cc/

    fidem

    ttuoiplendam

    10 Tunc oranes pariter milites, qui custodiebant beatum Censurinum, jactantes se ad pedes beaMaximi presbyteri, et eorum qui cum ipso ti lugendam cum lachrymis aiebant erant nobis vitam, quam hucusque transegiraus, in qua nullus unquam nobis istam salutis viam osten,

    seu tertium imperii annum saltem inchoasse. Tillemontius idem credidit Eistorise imperatorum tom. 3 in Decio ad annum 251. Prxter auctoritatem Sexti Aurelii Victoris de Ceesaribus in Decio, ubi eum cum filio occisum dicit, exacto ubi de et Victoris in Epitome regni biennio
    , ,

    Decio habet

    Imperavit menses triginta, allegant antiquam inscriptionem, in qua tertia exprimitur tribunitia potestas Decii et consulatus secun:

    dH,

    quam

    vos secure ac feliciter gradientes, ita


    sicut ille est omnipotens, ipsius totius boni effectus

    Deo appropinquafltis, ut sic et vos pcr gratiam


    vestrffl

    possibilitatem habeatis! Ecce


    lucrunt, ut nulla
    to solvi
    strui
    re,
    ,

    cnim

    solo voluntatis
    ista

    nutu, tanta celeritate vincula

    dissici-

    Cum autem tribunitia potestas simul assumeretur cum imperio, ut certum inferunt ex inchoata tertia tribunitia potestate tertium quoque inchoatum esse Deciani imperii annum. Verum respondeo Pagium ex verbis Baronii ipsius ,
    dus.
    ,

    hominum

    festiuationc

    tam

    quem
    id

    refutat, colligere potuisse, arguinento isto


    evinci. Audiamus Baronium ad annum. 48 Quod si tribunitia potestas ejus in nummis vel aliis antiquis inscriptionibus
    .-

    potuisscnt.

    qualiter

    Quapropter optamus nos incoguitionem ejus primo percipe-

    non certo
    25-i

    num

    ac deindc in ejus famulatu


    in

    mus,
    jttwmtMoque
    fgjunio
    01

    permanere debeacujus nomine tanta miracula faciendi mira


    estis,
    :

    (Decii)
    tertio...

    repetita habetur;

    id accidit,

    quod anno

    gratia praediti
    11

    ante Philippi necem... ab exercitu imperator est

    in-

    Sanctus Maximus respondit


    nc

    Quia Dqo

    lar-

    appellatus,

    cum etiam
    est.

    tribuuitiam potestatem ex

    stnu-iionc tri(fuatiGtj

    gieute mcntis oculos ad veram lucem


    nes aperire ccpistis,

    fidei Christia-

    more eonsfcutus
    cere debiterant

    pigeat jam

    vel triduano

    jijunio eosdem plenius expurgare a sordibus, quibus eos propter spuroiflsimoa idololatriae ritus obfuscari inevitabile fuit. Triduo autem expleto, in

    nomine aanot&e

    Trinitatis,

    Patris videlicet et Eilii

    et Spiritus sancti, peroipietis

    saorum baptisma, per

    quod aboinnibus pcecatorum coutagiis abluti,spiritali generatione, quaaper ipaum baptisma agitur,
    Dei effloiemini, A<l haic milites, propcre jcjuniosusoepto, toto triduo fide Domini catechizabanliiii

    inquam verba doTillemontium, quam infirmum sit fundamentum, quo nituntur, cum initium imperii Decii nolint ordiri ab acclamatione Decii pea milites, ut Victor fortasse sed a morte utriusque Philippi imperafecit torum ideoque ex initio tribunitiae potestatis colligi nequeat initium imperii si id inchoeHcvc
    ,
    ,

    Pagium

    et

    mus

    mortem Philipporum. Nolim quidem contendere cum Baronio Phitippos ioto anno
    post
    , ;

    superfuisse post acclamationem Decii

    at existi-

    tur. bapthmi Sa<


    craii(0ii(unij

    mo aliquot menses
    Quo
    expleto, baptismi gxatiam per beatum peroeperunt, et a fonte saoro eos beasusccpit,

    inter hujus
    ;

    12

    Maximum
    ta

    eorum mortem fuisse medios test modo valde verisimili ex

    acclamationem et idque ostendi poquze Tillemon-

    iis,

    ae deittdn eon/irmiiliDiiis li

    Aurca

    A.dveniens etiam

    Bucliarittiat

    riacus episcopus, fidoi

    beatus Cyverbo eos confirmavit, et


    et participati

    tius ipse adduxit. Sola relatio

    eorum, quee mor-

    nii

    ij'iin\t

    sunt omnefl sacrosanota mysteria Oorporis et Sanguinis Domini ooaperuntque primitiya EcclesiBa duccre vittun, abjeotia videlicet omnibus mundi commerciis, iu timore Domiui et sancta conver:

    sacro Chrismate oonsignavit,

    tem Philipporum proecesserunt, ad id ostendendum sufficit. Quippe Decius in Pannonia acclamatus est imperator, quod ubi Romse audivit Phi-

    satione unaniiuiter permanert

    sed et in signis atque miraculis supparem quodammodo gratiam habentes, vitaiu suaui cuuctis quotidio gratifica:

    Zozimus, velut Deinde vero Philippum confiixisse Decio, victumque et occisum Veronas, ac filium Philippum\paulo post Ronue, auctores consentiunt Jtaque primum nunhostem aggressurus
    in

    lippus, coaotia exercitibus, inquit

    eum cum

    movit.

    tius de acclamatione Decii

    baut.

    Romam perlatus est, deinde exercitus a Philippo coactus non modicus,


    cum numero superiorem
    Zozimus
    :

    fuisse Deciano velit post haec alter exercitus ex partibus

    Romanis, alter ex Pannonia progredi debuit ac

    A ac demum uterque

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    confligere.

    necessano aliquot menses attribuendi sunt nec a vemsimtlitudine recedet, qui secc septemve menses consumptos suspicabitur et sic facile Victorem cum Eusebio concitiabit. Quippe si circa mensem Junium imperator a militibus acclamatus est Decius; Philippus vero occisuscirca mensem Decembrem, consentient satis Eusebius et Victor, sed prior numeraverit annos Decii a mor* te Philippi, alter vero ab exordio suscepti im* perii ; et uterque satis recte, cum Decius fuerit
    ; ,

    Quapropter hisce

    W
    A
    Atr,t T tf
    . ,

    ximus.

    m
    nus.

    In

    aliis

    Herculanus

    in

    Men&is

    Herculi-

    n In Actis S. Aureee et Menxis Benerius in Ms. anonymoNeberius , apud Ferrarium


    nus.

    Hibc

    2^-anonijmo

    o In Actis S. Aurete et Ferrario Storacinus, Stauracius, in Menxis Styraci-

    occisus anno 251, verisimiliter mense Novembri aut Decembri t ut ostendunt Pagiuset Tillemon*
    tius. c De persecutione Galli, qui post Decium imperator factus est anno 251, actum est in Com* mentario 2, ubi omnia abunde sunt confirma-

    p In Actis Aureee et Ferrario Mennas. q In Actis Aurex Monaxius, in Ms. anonymo


    Maprilis,

    Momochreus. r In Ms. anonymo Saturninus. s In Actis AurecV Olimpius, in reliquis Olympius.


    t

    apud Ferrarium Monasius, in Menxis

    Inter infortunia regni ipsius non infimo loco numeranda estpestis, quse imperium Romanum multis annis graviter affiixit, etiam post Galli et filii ipsius Volusiani interitum. Aliqui credideta.

    In Ms. anonymo Corporius, in


    erit sensus, si hic
    etc.

    Menms
    .-

    prus.

    CyJ
    ni-

    u Clarior mirum, qui,

    addatur

    De eo

    runt ortam esse persecutionem, quod occasione pestis sacrificia prmscriberentur ; at Pagius ad

    B annum

    252 num. 10 id negat, quia ccepta est persecutio ante pestem, atque idcirco Orosius lib. 7 cap. 10 ait, pestem esse immissam a Deo inpce~

    CAPUT

    II.

    nam persecutionis.
    d Loquitur haud dubie auctor de fidelibus, qui occasione celatorum Christianorum capiebantur:

    Baptizantur custodes carceris


    tuo

    mor-

    ad vitam

    revocato, Censurini
    :

    opus istud charitatis ad vitam mternam prodesse non poterat, nisi convertereninfidelibus
    tur.

    nam

    Socii comprehenduntur

    martyrium

    omnium

    et

    sepultura.

    Idfacerepotuit tamsubDecio,quam sub Gallo: nam Decianapersecutio non diu hanc preecessee

    rat.

    Interea etiam
    ,

    contig-it

    ab

    eis

    mortuum a

    su,

    Ratio formalis cur contrahatur peccatum originale, non est ipsa delectatio carnalis; at ratio formalis esse videtur quod voluntas omnium hominum, qui via naturali ab Adamo descenderent, vi ordinationis divinge constituta esset in voluntate Adami, ut docent midti theologi qui singidariprivilegio Sanctissimam Dei Genitricem
    f
    , ,

    Cum movluuni
    suscitatum
    Qttiit

    cujus claritudo facti famam virtutum quas per eos Dominus operatus est long-e latescitari
    :

    uudhtet

    que

    Quo etiam Imperator audito furore repletus, dixit Magicam artein exercent, et severiori eam disciplina reprimi oportet. Et
    diffudit.
    ,
    :

    Gullut, Sanctosjubet

    compi elundi

    accito vicario urbis

    Ulpicio b Bomulo, misiteum

    Ostiam

    civitatem

    ut

    qnoscumque ibidem Chrihac professione eos revoqui vel sine vi consentirent,


    acijuiescere vero nolentes

    excipiunt. Verumtamen ita veteres aliqui, atque ipse etiam subinde Augustinus

    ab

    illa lege

    stianos reperisset,

    ab
    si

    >

    care satageret: et
    vel

    loquuntar, acsi indicari vellent ob delectationem camalem contrahi peccatum originale. At recentiores theologi post S. Thomam exactius decausa q contracti originalis peccati egerunt. Suarezautem scribens ad primam secundee S. Thomas
    tract.
    5 disp. 9 sect. 3

    poenarum

    illatione coacti cederent, divitias et


    :

    honores consequerentur
    14

    diversis cruciatibus perirent.

    gustini dicta sic est intellig-endum, concupiscentiam vel libidinem esse eausam,
    :

    num. ^ad respondet Non

    similia S.

    Au-

    quse peccatum orig-inale in prole

    efficiat... Intel-

    autem UlpiVius Romulus Ostiam sanctum Cyriacum episcopum Maximum presbytemm Archelaum diaconum et famulam Christi Auream, una cum beato Censurino et Militibus per cos conversis, comprchcndi et sibimefr prsesentari jussit. Qui cum adstaVeniens
    civitatem,
    , ,

    fii

    vero comi

    fia\ n>
    i

    comtanti

    profittntw,

    lig-endumergo, istum generationisnostrae defectum ex peccato primi parentis manasse, et hanc defectuosam generationem esse viam per quam
    ,

    rent,

    interrog-antur a judice,
    se veraciter ita esse,

    si

    essent Christiani.

    At

    illi

    clarissima voce te,

    stantur.

    Ad

    hcec

    judex
    ,

    originale

    peccatum suo modo transfunditur.


    ,

    imperator praecepit
    tes,

    Dominus, ait noster ut ab hac cultura receden:


    :

    g Sic tamen ut Divinitas corpori ceque ac anxmee maneret hypostatice unita. h Addendum videtur, Scriptura. i Ostia antiqua est civitas Latii ad ostium Tiberis, a quo etiam Ostia Tiberina dicitur. Jacet nunc in ruinis, a Saracenis olim diruta. k Hi omnes etiam enumerantur in Actis interpolatis S. Aureae ad 24 Augusti datis, ut et in alio Ms. ibidem laudato in annotatis ad caput i, ac demum apud Ferrarium ad 23 Augustiin Quiriaco et sociis, et in Meneeis Greecis ad 30 Januarii, uno excepto Taurino. Sed nomina quorumdam variis modis sunt scripta, ut mox di-

    deos, quos ipse colit, honorctis. At illi Quando, inquiunt, imperator contra Deum non
    jusserit,

    legc sanciente ei parere debcmus quando vero jussa ejus divinis reluctantur praccptis, deliberatum nobis et ex paternis legibus conrir:

    obtemperemus Deo magris quani ergo Deus jubeat, ut nullum praeter ipsum colamus deum, numquam audiemus vel te vel imperatorem tuum, ut pro&na
    scias,

    matum

    ut

    hominibus.

    Cum

    simulacra c?nrcmoniis aliquibus venercmur. jussit eos in carcerem re15 Iratus judex trudit. Ducuntur itaque de tribunalibus ad vincula, aliaque mox die de vinculis ad tribunalia
    ,

    fiagi
    ,

    itmu
    .1,
    ,

    u.l.

    cam
    1

    In Ms. anonymo Septembris Toraus

    Martialis,m aliis omnibus MaII.

    revocantur et interrogante judice, si adhuc in sua sententia permanerent; illi fiducia mercedis
    : /

    72

    setcrna:

    524
    \.

    ACTA

    SS.

    CENSURINI CYRIACI ETC. MM.


    ,

    A^oimin.

    gaudentes confessione decoran immolaturos esse testabantur. numquam denudati, flagnsTunc jubente judice, ad verbera
    tur

    fortiter ffitern constanter ac

    Christum confiten,

    vit

    et reg-nat

    Deus per omnia secula seculorum.

    l>

    tuncque
    se

    idolis

    ANNOTATA.
    a

    crucianinde, inspectante populo, adeo habitun finem vitse inter ipsa verbera tur, ut Chnsti putarentur. Videres inter hsec fortissimos exultasse, quoniam Milites exemplo Apostolorum contumeliam digni habiti sunt pro nomine Jesu

    que hinc

    Hujus a mortuis

    pati.
    letpemercedit

    xternx contolanHtr,

    mquit, Quibus insuitans judex Ubi est, Quare vos de his poems modo, quem colitis? Et quadixerunt non liberat? Sancti Martyres gaudere? in quo nos vides re vocas pcenaro
    1G
    :
    :

    in Vita S. Aurese, attribuitur Cyriaco fere filius sutoris ; resque Chrislianistamen preesentibus et simut episcopo, orantibus. Actis A. auRomulus vocatur

    excitatio prolixius refertur ubi dicitur fuisse decennis

    b Ulpinus

    m
    t

    apud Ferrarium Ulpius, in a Romano ad 23 Augusti Ulpianus a Baronio,


    rea>

    Martyrologxo

    quo
    alia

    et prajfectus

    pro vicariosubstitutus. Verum


    vi-

    Nam
    Iores

    verbera
    Chriati

    ista,

    nomine
    c,
    si

    vel quidquid acerbitatis pro non dofuerit nobis ingestum


    ,

    qucepiam observatio hic facienda, quia


    :

    carius urbis dicitur


    in Decio

    Romulus nam Tillemontius


    24-9

    sed

    delicias

    nobis

    praebere

    sentimus.

    Sed et
    ti

    quid grave vel asperum patimur, forScriptupatientia sustinere jubemur, dicente


    Patientea

    Pttj

    ni

    ecce

    ipsc

    alibi

    estote usque ad adventum DomiJudex ante januam assistit. Qui et Ecce venio cito et merces mea dicit
    :

    occasione cujusdam %ncosperunt, niscriptionis dicit Vicarii esse non Lactantium, laudasecundum si sub Diocletiano tum in margine lib. de Mortibus persecutorum

    ad annum
    :

    mecum est, reddcre unicuique secundum facta sua. Unde et in persecutionibusconstitutipatienter expectamus ultionis diem; qui tamen antequam veconverti optamus ; Q iat, ipfloa jicrsecutores nostros vindicta in suo reatu inveniat; quod si ne ipaa eos
    fiet,

    Verbaaccap.l. VerumLactantiusidnondicit. proEt ut omnia terrore complerentur cipe frusta concisae, multi praesivincia? quoque in ac pene et plura officia singulis regionibus
    ,
    :

    des

    jam

    civitatibus incubare,

    item

    rationales

    multi

    Erant ante et magistri et vicarii prsefectorum. rationales, maDiocletianum praesides, officia,


    gistri

    quanto major fuerit persecutionis nostrae injutanto et justior et g-ravior erit pro ipsa persecu-

    ria,

    cur non etiam vicarni ? nam Lactantius de omnibus eodem modo loquitur, et non primum
    :

    tiono vindlcta.
    tandem
    llliiinli.

    institutos,

    eapite

    Contra haec judex nequaquam compunctus, sedin suacrudclitatepersistens, capitalem eossententiam subircpraecepit. Illi autemducti ad arcum,
    i

    qui erat ante theatrum,

    secundum quod exdivinis

    sed numero auctos significat. Itaque ab longe probabilius est, vicarios constitutos esse Victorin Epitome de Adriano diAdriano, cum milicat Oflacia sane publica, et palatina, nec non paucis per Constantiae in eam formam statuit, quse
    :

    Soripturia fuerant instituti, in agonibusperseverantes et

    xum,

    ttpeliunlw ab
    Eutebio i"
    hytcro.
    1

    rr

    oculum mentis suaein Deumhabentes defisupponunt et mortem pro pietate absque timore suscipiunt decollati d suntautem Nonas Septembris. 18 Et collegit corpora eorum beatus presbyet Taurinum quidem et Erculater Euscbius nuin in portu Romano sepeliVit, sanctum vero Thcodorum in mausoleo suo posuit, reliquis omnibus cum sancto Cyriaco episcopo apud quorum Ostiam civitatem monumenta extruxit nomen eorum pace sepultis i'orporibus in vivet in seculn, quoniam crebris passionibus suis non digiorificantes Dominum et crucintibus lcxerunt animas suas usque ad mortem pro nomine cjus, qui cum Patre et Spiritu sancto vigladiis cerviccs sacras
    :

    tinum immutatis hodie perseverat. Hsec paucis observanda censui, ne quis Acta reprobanda censeat ob vocem vicarius. c Ex hoc dicto inferendum non est, Sanctos illos non sensisse corporis dolores,ut subinde quibusdam divinitus concessum est. Namverba solum exigunt, ut dicamus eos non doluisse de illatis corpori suo doloribus, quod spe mercedis
    teternse eos

    non modo patienter

    et

    libenter,sed

    etiam Iseti sustinerent. d In Actis vitiosis S. Aureae, hisce midta alia adduntur de martyrio Aurese, quse tandem mari injecta dicitur corpus vero ipsius ad littus delatum, et sepultum a S. Hippolyto, Verum quse hic dicuntur longe probabiliora et verisimiliora
    :

    sunt.

    4-@f

    DE

    DIE QUINTA 8EPTEMBKIS.

    525

    DE

    S.

    RH

    Al

    DE

    vel

    ERAIDE
    -

    VIRGINE MARTVKE

    PROPE ALEXANDRIAM
    Circa

    IN

    ^EGYPTO
    esset

    u.

    cocTin.

    Maitaut
    ^

    toFifiwmorm,

    n Menologio Sirletiano atque Menseis tam I impressis quam manuscriptis annuntiatur J^hodie Rhais martyr, cum aliqua tamen diversitate. Verba Menologii sunt hdec Eodern die natalis B. martyris RUaidis, quse igne consummata est.

    autem duodecim

    annorum, monasticam am-

    plexa est vitam. Dum vero in transitu quodam vidisset mulieres quoque cum viris comprehensas esse
    et vinctas

    Meneea impressa
    hi

    sic

    habent Latine reddita

    San-

    cta martyr Rhais gdadio occiditur. Versiculi deinde

    subjunguntur
    IIoQoucra xa/Aog
    1<y.p-/.h$

    accedensque causam petiisset, cur esseut doctaque id factum, qui erant CUristianse; confestim coram iis, qui comprehendebant, exclamavit Et ego Christiana sum, et idola contemno. Comprehensa igitur ductaque est ad Culcianum
    ;

    vinctae

    Y*pat;0OJ

    f3?i7retv,
    t'tpet.

    praesidem

    tov xaAAo; excKdeocri tco

    Alexandriae, ut interrogaretnr. Qua de causa post multas interrogationes damnatur ad mor- E

    Desiderans pulchritudinem Dei videre Herais, Carnispulchritudinem tradit gladio.

    tem gladio subeundam,


    mulieribus.

    et occiditur

    cum

    reliquia

    Notandumprimo
    hil

    in versiculis

    nomen

    esse nonni-

    diversum, ac vocari Heraidem potius quam Rhaidem, atgue id verum esse nomen, mox videbimus. Secundo notabilis est differentia inter Menologium et Menaea, quia in hisce gladio dicitur csesa, in illis combusta. Verum ex elogio dando confirmabitur mors gladio illata, non igne. Elogium autem hoc legitur in Synaxario

    4 Eadem Sancta rursum in Menseis memora- aittrumn tur ad xxiu Septembris, atque ibi in Menwis fl/wwrfrnon-

    elogium, quate jam dedi ex Synaxario Ms. 2n hoc etiam Synaxario iteratur eodem die sanctse hujus Martyris memoria, sed breviter, atque hisce Grccce aajunctis

    impressis tale fere

    est

    mhidlvfr

    verbis, quse

    Latine

    reddo

    Eadem

    est,

    quae

    in variis Synaxariis reperitur et die v Uujus (Se-

    qux

    aiiu vide-

    turaduabus
    anteinhoc
    peredatis

    Ms. collegii nostri Parisiensis, quod nomen modo /laWLudovici Mag-ni. % Gemina Herais cum aliis Martyribxts jam data est in hoc Opere, altera ad iv Martii cam
    tribus sociis ; at sine ulla temporis aut locino~

    a a itera ad xxvm Junii Rais vel Herais occurrit cum multis martyribus, gui passi sitnt Alexandrise in Mgypto sub Alexandro Severo imperatore. Hsec vero Atexandrisc quidem passa est, sed sub Culciano prseside, qui JEgypti preefecturam administravit sub Maximino II imperatore, et Christianos acerbissime persecutus est eo lempore, teste Eusebio lib. 9 cap. xi. Qua de q causa hsec Herais distinguenda est a secunda ex duabus prioribus, cum toto seculo serius sit passa. Verisimiliter etiam a prima distinguitur,
    .

    ptembns) et xxiii. Porro, eum videatur opera* pretium fore, si totum elogium ex Menwis impressis huc transferam, illud, quoniamjam Greece impressum est, hic Latine reddam. PnemitEadem die, mcmoria titur /uvc commemoratio sanctse martyris Hieraidis virginis. Deinde tale subnectitur elogium Ilaec nata est in /Egypto iu
    : :

    loco

    dicto

    Tamma

    filia

    cujusdam

    presbyteri
    erat

    nomine

    Petri.

    llabitu

    mouastico

    induta

    '

    quia nulla ratio


    nisi

    cur eamdem credamus, est solum nomen, quod sufficere non potest ad
    ,

    credendum utramque

    esse

    eamdem, prsesertim

    annos ag-ens quasi duodecim. Egressa vero cum aliis vir^inibus ad aquam Uaurieudam, et videns multas virgines, ac multitudinem virorum, presbyterorum, diaconorum, ac monachorum, quos Lucianus dux vinctos habebat in navi protereunte doctaque pro Christo vinctos esse, virili sumpto p animo, se iis immiscuit, ubi id commeniaricnsem rog-arat. IIoc autem monente, utsecuriorem potlus partem eligeret, nec vellet mori cum captivis; postquam noluit mutareproposituin, delata estduci,
    ;

    in iisdem Fastis annuntientur diversis <//< bus. Hisce observatis, elogium, quod satis nitide concinnalum est, ex laudato Synaxario Grsece

    cum

    ac deos ipsius
    tUS
    5
    g'I:idin

    irrisit, et in

    faciem ipsiua

    hri tiana

    sacra ridentis exspuit. Post multos dcinuin cruciaOCClSa est.

    subjungam, ac deinde reddam


    tamen
    /lSIH s

    Latine. Premitti:

    Certur annuntiatio, qitam Latine sic exprimo sanctse martyris Heraidis, et Sociarum. Se~ quitur deinde tale elogium.
    3Aur-/]
    o*ex

    Nihil quidem in hoc elogio legitur, guod quodtamm varia tameu mmaupu prsecedenti plane sit contrarium "' '"" lector utrumque conferens facisunt addita, ut tevidebit. Quod dicitur de consputata facte au- in
    ;
    .

    /,,,

    $Vy*rip
    pOVYipYl

    B Synaxiaio,

    TOV
    cruv

    6tOV

    WjS

    fepM*'

    ETMV ft

    CW
    c5s

    to-

    cis, in sotis

    r,G1t'(X<raTO'

    XT TIV
    xai
    TV)V

    ndpOOOV

    idovaa

    avdpacrt xai yuvtx$ cruMaSo^iva; xai cTea-

    uojp-iva;, xat
    pcoT/icacra,

    TT^cnacraexa urai;,
    r,v

    ctWtaV TrcTta

    6Y

    oeoevTat,

    y.ai

    pta^oucra

    ro eivat

    aJTa; Xotcmava;, TrapauWxa xt' evtontov tcov cru/?.aoavovrcov iltcir&f y.ayto %puTTtav$ ziui, xai tx eidco/a
    cTtaTTTuco.

    nec satis est verii mile. Pneterea in priori etogio Sancta dicitur comparuisse coram Culciano Alexandrise seu Mgypti prsefecto ; in altero ducta diciturad Lu~ cianum ducem, quod eatenus non pugnat cum prsecedenii asserto sed omnino tacelur de Culciar no acsi sententia mortis etiam lata essetper Lutegitur,
    ; ;

    Memcis

    &io

    v.a\
    '

    av/Jr^Ziio-x

    -\~

    eera<rtv
    y.t-v.

    xareor)]
    rac,

    ycu/xtavco

    77ap/_co

    Mliavdpia^ Vnj

    noXXae,

    eporriaetc r/jV dta gtfou; xizofaaiv 'j=./it-ja, xai TeXeiovrat

    avv tu

    /otTra-:;

    yvvau%i.
    tilia

    Latinam interpretationem
    cujusdam
    sacerdotis.

    subdo

    Hsec

    erat

    Cum

    cianum. Verum Lucianus clare non dicitur f amnasse Sanctam, et per verba, Delat;i esl duci significari potest, ductam esse ad Cutcianum, ad quem verisimUiter captivos omncs duccbat Lucianus.
    '

    526
    ItCTOItt

    DE

    S.

    EHAIDE VEL HERAIDE VIRG. MART.


    quo gravis Dies autem martyfuit in jEgypto persecutio. Synaxario ad xxiii clare asseritur fuisse
    idcirco
    rii in

    J.S.

    ambiLxwianus. Quidquid tamen sil de mente priori elogio, in quo Culciagua auctoris, ex exprimitur, pronus Alexandrise prseses clare sub eo passam esse Sanctam, atque
    babilius est,

    martyrium

    fixi circa 808,

    quinta Septembris.

    DE

    SS.

    QU NTO
    I

    vel

    QU NCTIO
    I

    ARCONTIO ET DONATO MART.


    CAPU^i

    j.s.

    Ex

    Martyrologiis

    Quinlu,

    Ar~

    contius et

    Dmiatns magno Fastomm


    consensu Cayyn.i

    memora

    ^Martyres, Capuani, Quintus, Arcontius et Donatus. Hicronymiana apud Ftorentinium sic habent Et in Capua Campaniae natalis sanctorum
    :

    agno tam antiquorum quam recentiorum Fastorum consensu hodie annuntiantur tres

    et

    Donati, Eutychetis

    et

    spondeo,

    Magnum huc perperam


    ;

    Maronis. Verum revideri tradu-

    ti ;

    Quinti. Arconti et Donati. Consentit Antverpiense vetustissimum in annotatis : Et in Capua Quinti

    ctum a die preecedenti aut fortasse a diesequenti, quoalius colitur Magnus ac Januarium similiter a vn Septembris, quo in Hieronymianis an- K nuntiatur. De Notkero jam dixit Sollerius in anNescio, qua auctoritate notatis ad Usuardum
    :

    Areonti et Donati. iisdem fere verbis usi. Posterioris verba subdo i et Capuffi, sanctorum martyrum, Quinti Arcontii Donati. Consonat etiam hodiernum Romanum, prmierquam quod priorem vocet Quinctium hoc modo Capute sanctorum martyrum Quinctii, Ar:

    Secuti sunt Ado

    et

    Usuardus

    Notkerus Socios duos adjunxerit. Certe hi nuspiam reperiuntur in ullis apographis Hieronymianis, nec verisimile est, Notkerum habuisse ulla horum Martyrum Acta: ex quibus eos adjungeret, qui tunc more suo aliquod texuisset ex gestis elogium. Itaque non dubito, quin Maronis et Eutychetis
    sit

    Mirum apparet, nullam de hisce Martyribus memoriam esse in ullis Fastis Cacontli et Donati.

    puanis, ut fatetur Michael Monachus in Sanctuario Capuano pag. 73, et Ferrarius in Catalogo Sanctorum Italise ad hunc diem, ubi observat
    ignorari eliam mariyrii tempus et persecutionis nomen. Geminum ^iar/emQuintum, alterummartyrern cum Quarto, alterum confessorem, urbi siuv attribuit laudatus Monachus, an satis recte, hic non examino. At satis certum est, hunc Quin-

    memoria huc male translata a die xv Aprilis, idque occasione Victorini hodie annuntiati, quocum ibidem rectius memorantur*
    3 Demum dubitare quis posset, an revera Quintus, Arcontius et Donatus attribuendi sint
    priores

    Capm

    videntur omnino attribuendi.

    tum

    Arcontii et Donati socium esse, non Quarti, ideoque ab eo distinctum. Quapropter necessario

    (j

    dicendum est, trium horum Martyrum memoriam mansisse obscuram, et martyrologis fere tantum innotuisse, nisi aliquando Capum fuerint
    culti,

    urbi Capuanse, non solum quia nulla eorum est memoria Capuse, sed magis quia in Fragmento Bucheriano Acontus cum aliis tribus hodie memoratur in Portu Romano. Fateor exiguum adeo esse nominis discrimen inter Acontum et Arcontum vel Arcontium, ut illud sufficere nequeat ad tollendam dubitationem. Verum cum Acontus vel Acontius in monumento tam vetusto, quale

    !<<*><

    <-l

    nttt

    isque cxdtus deinde interciderit. 2 Porro nonnulla oriri potest dubitatio,


    alii,

    an

    poryieram n
    quibiudani
    adjuncti
    -

    prsecedentibus jungcndi non sint

    quia duo

    revera additisunt in apographo Corbeiensi, quod In Capua Campaittt habet apud Florentinium
    :

    aiffl

    natalis

    SS.

    Quinti,

    Arconti,

    Donati,

    gni, Juuuurii. Similis nascitur dubitatio


    liero,
    tjui

    Maex NotAcontii

    sic

    habel

    Capuffi,

    Quinti

    Bucherianum, alios habeat in Portu Romano iidemque etiam in Portu Romano annuntientur in plerisque Rieronymianis cumque Arcontius quoque magno vetustorum Martyrologiorum consensu cum aliis Sociis attribuatur Capuie, tam loci quam Sociorum diversitas facit, ut Arcontium Capuanum ab Acontio Portuensi credamus distinctum, prioremque cum duobus Sociis Capum adscribamus, licet de tempore et modo martyrii non constet.
    est

    socios,

    DE

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    5S7

    DE

    SS.

    NIMFIDO VEL NYMPHO ET SATURNINO


    MARTYRIBUS

    ALEXANDRIiE
    Ex
    Mira Marlijrologiorum
    vurietas in
    /tiice

    IN ^EGYPTO

    s.

    Martyrologiis.

    Martij-

    A'
    sitio

    ribus

    memo;

    pographa Hieronymiana varios hodie annuntiant Martyres Alexandrinos, sed mira varietate et nominibus muttum mutatis. Textus apud Ftorentinhim sic habet In Alexan:

    Socios anonymos, qui in duobus apographis pri mo taudatis perperam junguntur Ingenuo, quan-

    tum

    randi$

    dria natalis sanctoruiu Nemfidi. Saturnini, et depobeati Ing*enui episcopi


    :

    cum

    Sociis suis. Cor-

    beiense hsec profert In Alexandria, natalis sanctorum Memfidi, Sturnina?. Depositio beati In-

    genui cum Sociis suis, quorum nomina Deus scit. Vetustissimum Antverpiense videtur eamdem Martyrum classem bis recensere cum atiqua tamen mutatione. Primo ita habet In Alexandria Euteci, Maximi, Nimpi, Saturnini. Suspicorduos priores huc perperam transtatos a die prsecedenti, ubi in numero martyrum Ancyranorum sunt Eustichus et Maximus, aut eosdem esse cum Eutichete et Marone, guos ad hunc diem transposteriores vero duos existimo tulit JSfotherus non alios esse ab iis, quos deinde cum Ingenuo Alexandria cisic memorat idem apographum vitate Nimfidae, Saturniuae. Ingenui episcopi. In contractioribus apographis nullus ex his recensetur Alexandrise ; sed Ing-enuus in variis commemoratur sine loco et revera Ingenuus non ita etiam in textibus prsecedentibus cum duobus aliis jungitur, ut necesse sit dicere eum ad eorum numerum pertinere. Rabanus, qui solus ex martyrotogis sui temporis Martyres hos Alexandrinos adoptavit, (et cui interpolata quazdam Bedee exemplaria consonant) dubitationem de Ing-enuo non clare tottit, sic eos annuntians Et iu Alexandria, Nymphi, etSaturnini, et depositio B. Ingenui
    ; :
    :

    suspicor ob vocem depositio, et quia Ing-ealio spectare videtur, ut nunc ostendam. Castellanus in Martyrologio Universaliad hunc diem annuntiat S. Ing-enuinum, vel Genuinum, Sabionensem episcopum, qui in Martyrologio Romano una cum S. Albuino Brixinensi episcopo habetur v Februarii, ubi etiam de utroque apud nosactum est. Idem auctor in annotalis adMartyrologium Romanum Gallice versum die v Februarii indubitanter asserit, S. Iug-enninum obiisse v Septembris, atque ex eo iiquet, ipsum non dubitasse, quin sit iite Ingenuinus, qui hodie in variis Martyrologiis annuntiatur sub nomine

    nuus

    Ing^enui.

    mihi probabilis admodum ^ fonan ctt apparet, ideoque rationes a Castet- S. lunctiuinut Sabioncntis lano preetermissas hic aliegabo. Primo Ing-enuus ephcoput. in variis apographis Hieronymianis jam datis, aliisque similibus Martyroiogiis interpotatis memoratur eo modo, ut confessoribus potius quam
    3

    Porro

    hsec opinio

    et verisimilis

    martyribus videantur annumerandus


    probabiiiter infertur, non esseeciasse

    indeque

    Martyrum

    Alexandrinorum. Secundo in contractioribus apud nos tom.


    tiatur sine Atexandrinis
    licet
    iltis

    Hieronymianis Junii annunsine ioco, vide-

    et

    Augustano sub nomine Ingenuini, in Labbeano, Ing-enui. In Turonensi autem apud Martenium tom. 3 Thesauri Anecdotorum poniin
    tur, Ingenui episcopi. Mitto

    alia Martyrologia,
    Ing^enui.

    in quibus occurrit

    nuda vox

    Jam

    vero

    episcopi.
    iis

    dubie an-

    %
    tiet

    Verumtamen cum Ingenuum

    potius annun-

    numeratus
    ingentau
    episcopus
    alto

    videtur spertarc
    ;

    ut confessorum quam ut martyrem, ut vox depositio insinuat, Rabanus potius oensendus est Ingenuum[a& aliis separare, quam cum iisdem conjungere. Idem observari potest in duobus apo-

    graphis ante.datis, in quibus item occurritvox


    depositio
    ;

    licet alias in

    ittis

    videretur

    memorari

    martyr, quia additur, Cum sociis. Grevenus duos tantum sine Ingeuuo memorat hoc modo In Alexaudria, Nymphii et Saturnini. Et revera hi duo tantum Aiexandrise attribuendi videntur, quamvis forsan habuerint non paucos
    ut
    :

    suspicionem ingerunt de Ing^enuino Sabionensi, quod hujus nomen atiis diebus non reperiatur in Fastis antiquioribus, licet constet de antiquo ejus cultu. Tertio demum obstare nequit, quod modo cotatur die v Februaquoque atiqui ea de causa dixerint, derii, functum esse eo die nam cum simut colatur cum S. Albuino, hujus dies emortualis videtur electus ad utrumque simut coiendum. Ilaque opinionem istam Casteltani non quidem omnino certam, at satis probabitem esse, prorsus mihi atque idcirco sotis Nimfidum vel persuadeo
    tanto

    majorem

    hsec

    Nymphura

    Saturninura in tituio recensui, ticet hi fortasse habuerint ptures socios anonymos.


    et

    (&VD

    OK

    ACTA SANCTOBCM.
    52
    I

    DE

    SS.

    ARAPOLLINO TAURINO, NEMORATO, SATURNINO,


    IN ,EGYPTO

    MM

    Ex
    J.S.

    Hieronymianis apographis
    censuit, quod codicisillius collector omittendos esset in Portu aliquis Taurinus annuntiatus

    Horum Marttjrum memoria tn

    Fa$U

    annuntiata.

    P
    hoc

    satis

    martyres Alexandrinos modo datos ^atiiquatuorMartyresMgyptiiannuntiantur hic invicem in apographis Hieronymianis, Textus apud Florentinium consonantibus.
    rteter

    jam

    Romano,
    natis.

    et aliquis

    Saturninus Atexandrise
    iis

    nam

    ex eo suspicio oriripotest de
    facit, ut verisimilius

    pcrperam gemi-

    modo

    eos exprimit

    In

    Mgyyto

    natalis san-

    Verwntamen aliorum codicum consensus


    ab
    izs

    Arapollini. ctoruni Taurini. Nemorati. Saturnini. mutatum Corbeiensi ultimum nomen leviter

    In

    Nemorati, et ordo Saturnini, martyrum nonnihil mutata sunt in Antverpiensi, ln /E^ypto Taurini, Saturnini, quod ita habet serius Nemosati, Aropollini. Decodice Blumanio Florentialiis coltato pag. 1068 hsec notat
    est
    :

    In ^frypto natalis SS.


    Arapolloni.

    Taurini,

    Duo vero nomina

    hi distinguantur. In ex hisce quatuor sic codice Richenoviensi duo memorantur In ^gypto, Taurini, Nemorati. In E contractis Mgyptii aliis hujusmodi codicibus Taurinus in pluriilli fere omissi sunt, nisi quod
    :

    busmemoretur,sedPortuensis,quiprseterjEgyptium etiam
    est

    in laudato

    mox

    Richenoviensi.

    cum
    dice

    Apud

    posteriores

    martyrologos hi

    Martyres

    nius

    Inter yEgyptios Martyres omittuntur in co-

    Blumanio Taurinus et Saturninus. Forsan eos

    Mgyptii omissi sunt, utjam observavit Florentinius. Ptura de hisce Martyribus noninvenio.

    DE

    S.

    ABDA EPISCOPO MARTYRE

    MULTISQUE ALIISTN EADEM PERSECUTIONE PASSIS


    1N PERSIDU

    J.S.

    COMMENTARIUS PR^VIUS

    I.

    S.

    Abdas

    verisimiliter

    idem cum Abdia, Abdseo, Audio, hac die


    ratis in Fastis.

    memo-

    ClBI

    Ul.

    CDW.
    (,))( tjtHIXt

    'itiiuntis

    habi

    Itlf in Foflfl

    nomiur, aesi geminus

    ac die tam in Menelogio Sirletiano quam in | Menseis imprcssis idem martyr, quantum apparet, bis annuntiatur, midato leviter
    csset.

    etsimile reperitur etogium, sed sine ullis versiculis. Jam vero hunc esseeumdem cum Abdaeo, suadet primo similitudo supplicii, secundo quod
    in aliis Grsecis Fastis

    Audi Menologium
    coronatum
    die S.

    QrMCit, fdWl
    vtititttr
    i>iiii

    Eodem
    sus,
    ttis eat.

    die natalia Abd:ci, qui spinosis virg-is oce-

    Tertio

    cum

    in Menseis

    unus tantum memoretur. apud priorem nullum sit

    Chrietum

    Dominum
    caesus

    spinis
    :

    sequu-

    Consonant Mensea
    spinoeie

    Eadpm

    Abdseus

    versicuti,

    virgis

    moritur.

    Sequuntur hi

    versiculi
    IrftfS^vra n/JLWV rat; axav5ai;

    Asarr^v.
    sustinot
    :

    Virgarum spinas martyr Abdanis

    elogium, apud alterum vero nulli reperiantur oritur suspicio versiculos ex errore distractos ab elogio, indeque ortamesse occasionem geminandi annuntiationem forte quia nomeyi aliter in versiculis aliterque in etogio reperiretur scriptum, quamvis revera levissima sit nominis mutatio, et qualis etiam reperetur in
    ,

    Bonorane ooronatum spinis Domiuum. Menelogium deinde, quasi de alio, hsec memorat Et Bancti martyris Audii episcopi tempore fasdifferdi regfie Persarum. Hic sanctissimus Audius detentus a primario Persarum mag-o, cum soli
    :

    sacrificare renueret,
    ita

    toto corpore

    virgis eioditur,

    ut a carniflcibus quasi mortuus reportatus, paulo post spiritum Domino tradiderit. Consentiunt Mciura, in quibus similis plane annuntiatio

    Menotogio Basiliano, ubi Abdias vocatur, quod nomen ex utroque habet aliquid. 2 Poy^ro in laudato Menologio Basilii impc- dogmm Abdii ratoris tale ad hunc diem Abdiae martyris haVmologio betur elogium Sanctus martyr Abdias, natio- liasilimio. ne Persa, professione Christianus, cum daret omnem operam, ut doceret omnes, atque adhortationibus suis ad veram Salvatoris nostri Jet
    ,-

    sn Christi fidem

    suscipiendam induceret,

    captus

    , :

    DIE QUINTA SEPTEMBIUS.


    a Mag-orum principe solem et ig-nem adorare
    , :

    529
    ACCTOM
    J

    jubetur abjurato Christo hos enim tamquam deos


    execratus, asperis malo-

    1 ersre

    colebant.

    Quod

    ille

    rum

    modo referuntur, sicut inaliis Fastis xxxi Martii ipsum vero martyrium seu mors Abda a Persis illataplane consonat cum iis quse in aliis
    ;
    , ,

    s.

    punicorura virgis in ventre, lumbisque caeditur. Atque ita a mane ad meridiem verberatus et cruciatus succollantibus lictoribus in domum suam semivivus deportatur et paulo post Do, :

    Grsecorum Fastis de Abdise morte narrantur. Itaque certum est, auctorem kujus Synaxarii meee
    favere opinioni; cumque
    ratior videatur,

    quam

    summam

    mino sanctam beatamque animam suam tradidit, animi ad extremum usque spiritum prae se ferens laetitiam quod dignus habitus esset qui pro Domini nostri Jesu Christi nomine martyrium mortemque subiret. Post haec pretiosas
    , ,

    rum impressorum,ac Menologii

    ille antiquior et accufuerint coltectores Menmo-

    Basilianl, aucto;

    ejus
    Abdx,

    reliquias

    Christiani

    accipientes

    sepulcro

    ritatem ipsius prseferendam existimo preesertim cum satis constet, eosdem Sanctos non raro repeti in Menseis, acsi essent diversi, quod hic etiam fieripotuit in Menologio Basitiano. Occasio quoque geminandi Abdam nondefuit nam cum solus
    ;

    condidere.
    atiud

    initio persecutionis sit occisus, solus

    qui distinctus
    est

    ab

    Abda

    xvi

    Maii cele-

    brato,

    eodem Menologio ad diem xxxi Martii memoratur Abdas episcopus cum Benjamino diacono qui passi sunt, diverso tamen tempore sed in eadem persecutione, sub Isdegerde Persa3 In
    , ,

    nuntiari potuit
    tis aliis

    primo ancumque occasionem persecutioni


    commemoraripotuit cum mut:

    prsebuerit, iterum

    rum

    siastictelib. 5, cap. 39.

    rege , ut refert Theodoretus Historiee eccle Baronius in annotatis ad

    Martyrologium Romanum die xvi Maii credidit hunc Abdam episcopum eumdem esse cum
    ,

    Auda

    episcopo

    qui eo die annuntiatur apud

    B Grsecos

    multis aliis martyribus in Perside coronatis. Baronio acquievit Henschenius noster xxxi Martii, ubi de S. Benjamino scripsit ac S. Abdam in prsetermissis distulit adxvi Maii,
    ,

    cum

    idque revera factum suspicor. 6 Quapropter sententiam laudati Synaxarii tyfo " ut probabiliorem sequor, totumque elogium <juo- i/naxarii Corutantinousque huc spectat, Latine subjungo. Pr&missa poliUni : annuntiatione Abdae Persidis episcopi et Benjamini diaconi de priore sic loqui pergit auctor Cevtavit hic tempore Theodosii junioris in Per- E side, lsdeg-erde ibidem reg-nante Nam postuuam multa docens non persuasit Persis, ut abstinerent a cultu idolorum ardenti incensus fervo,

    in

    eadem persecutione passis

    quo revera annuntiatur in Martyrologio Romano. Verum ubi ad xvi Maii pervenit Henschenius, et Acta martyrum Persarum, qui eo die memorantur a Grsecis diligentius lustravit, sen~ tentiam mutavit , crediditque memoratos eo die
    passos esse sub Sapore, atque idcirco necessario distinctos ab Abda aliisque qui passi sunt sub Isdegerde. Non dubitabit ea de re studiosus lector, modo conferre velit scripta ab Henschenio ad xvi
    ,

    re,

    templum
    ,

    ig-nis

    in

    quo

    reg*es
    ig-itur

    Persarum
    ,

    sacrificabant

    combussit. Captus
    ,

    multis-

    que prius cruciatibus subjectus

    deiude per qua-

    tuor milites exacutis malorum puuicorum virgis toto corpore csesus , atque in propriam domum pro

    Maii,seu tom. mejusdem mensispag. 574, cum nam Abdam xxxi iis qu3e hic daturus sum Martii celebratum non alium credo ab ho,

    mortuo projectus, brevi beatam animam Domino tradidit. Mox additur, inchoatam ab eo esse persecutionem seevissimam triginta annorum, de qua infra ex Theodoreto ac demum narratur martyrium Benjamini diaconi de quo actum est ad
    ;
    ,

    ex eodem

    etogium ;

    dierno Abdaso , Audio vel Abdia ob rationes infra dandas. quod subjungo elogium 4 Hisce notatis Basilianum Menologium ad xxxi Martii habet, quousque spectat ad propositum nostrum Hic { Abdas ) Theodosio juniore imperante florebat in
    ,
    , :

    Perside.

    Postquam autem templum ig-nis evertit comprehensus est et ad reg'em adductus qui primo quidem magna cum lenitate ilium adhortatus est ut templum resedificaret. Sed cum is fieri id non posse diceret misso mandato omnes Christianorum ecclesias destruxit. Hinc vero initium acqua omcepit persecutio adversus Christianos
    :

    xxxi Martii. 7 De genere mortis dubitari utcumque potest, quia in Menologio Basiliano, et in versiculis Menseorum, utrobique ad xxxi Martii capite minutus dicitur et quia Theodoretus sotum dicit trucidari jussum a rege. Verum suspicor istud silentium Theodoreti occasionem prasbuisse conjecturx de amputato capite, quod istud mortis genus ceteris sit magis usitatum. Quapropter genus mortis distincte hic relatum mihi longe ap, ,

    srawiAjc
    8

    "^

    IC,

    '"""

    paret verisimilius,

    nium fidelium aetas variis tormentis sublata est quorum primus sanctissimus Abdas gdadio vitam
    finivit.

    claruere
    pletes
    ,

    Deinde per annos integros triginta multi ex quibus erant viri iocumartyres
    ,

    cum quia tam facite confingi P non potuit ex conjectura, tum quia idem etiam Mencva et Basilianum Menologium enarrant ad hunc diem, tum demum quia ex crudelitate persecutionis admodum verisimile est, gravissimum supplicium illatum fuisse Abdae, quianimos Persarum everso templo vehementer exacerbaverat. Accedit auctoritas Theophanis num. xi taudandi,

    qui

    post

    varios

    cruciatus capite

    plexi

    sunt.

    idem rurtiM hic Abdias et


    Abdas, utpro

    batur

    Longius elogium eodem die reperitur in Meneeis impressis at istud non adduco, quia martyrium refertur a Theodoreto, ex quo hauserunt Fastorum collectores 6 Jam vero non alium esse Abdiam vel Audium episcopum ab Abda, cujus occasione Isdegerdes persecutionem movit, colligo ex Synaxaquod rio Constantinopolitano Ms. pervetusto hdbuit, quoque est collegii Soolim Sirmondus Macietatis Jesu Parisiis, nunc dicti Ludovici amgni. In eo enim ad hunc diem v Septembris plum reperitur elogium, in quo Abdas vel Ausimulque comdas vocatur Persidis episcopus memoratur Benjamini diaconi martyrium. Priora autem seu tempus et occasio martyrii eodem
    ;
    ,

    qui Abdara diversis afflictum tormentis testatur. Itaque non satis recte meo judicio dicat aliquis, potius ex diverso mortis genere duos statuendos
    esse

    Martyres fere synonymos nam monumentorum allegatorum auctoritas tanta non est, ut id mihi satis fiat verisimile contra auctoritatem Synaxarii dati.
    :

    GS)

    ii.

    530
    iUCTORK

    DE

    S.

    ABDA EPISCOPO MART.


    cujus precibus
    revalescens,

    Christianos

    amare

    coepit, et ecclesias restituit

    J.S.

    11.

    An

    persecutio
    ,

    Persica

    fuent

    sed eam mox rursus Jezdegerdes eccle- sopilatn ac 9 Ejus post obitum ; deinde instauChristianos vexare adorsus est sias diruere et qua in ratam a VadesaBviit atque atrocissime in eosdem
    :

    ...

    sub Isdegerde

    eaque continuata

    ejus sucsine interruptione sub

    cessoribus
    dae,

    tempus martyrii Abgesta

    sedes ejus episcopalis,

    alia.

    persecutione offiBUS etiam ex ejus clero presbyzitarum episcopus , eo quod Chnstiams tercontiguamecclesise Ignis domum Hanc ob caudiruendam procurasset. infestam persecutiosam ad irara concitatus Jezdegerdes Arcommoverat, quam postea lsaaco nem illam Armenos , ut meniaa patricio intercedente , qui induxerat , sustulit. Ita Amrus, parerent
    , , , ,

    fuit sauctus

    Abda Hu-

    "1 S2U

    ,r

    auctorehujns
    pcrtecutionis;

    initium perseC^ocrates, Nicephorus aliique non attmin gua passus est Abdas, ejus Varani, aut Varabuunt ndcgerdi, sed filio 1 vocat Socrates, ita scnbens cap.

    eidem hallucmationes in cujus tamen relatione multas dicens pag. 373 wnam tanoslendit Assemanus, tum persecutionem sub Isdegerde admittendam eamque mox sopitam credit ac demum esse eam contigisse circa finem regni
    , ,

    rmi

    rege qui Ceterum apud Persas mortuo Isdigerde fuerat perChristianos illic degentes nullatenus cum successioms secutus, filius ejus Vararanes,
    ,

    ui

    eum

    existimat, Isdegerdis Verum eo

    hoc est

    circa

    auuum

    Christi cdxix.

    modo omnes
    ,

    graviter exagitavit, supphcia B ductus, Christianos infligens. Nicephorus ac tormenta Persica eis non minus viderit Hicap 10, etsi Theodoreti utriusque narstoriam quam Socratis, cum ex

    jure

    regnum

    obtinuisset

    magorum

    consilio in-

    dentur conciliari guantur. Nam si brevissima fuit persecutio Isde* gerdis, errarunt illi, qui dixerunt nullam ab eo motam persecutionem contra Christianos erra:

    non vierrons arut potius omnes


    scriptores adeo

    aliique, runt etiam Theodoretus, Theophanes scripserunt, qui persecutionem ab eo excitatam cum eam nullus tam brevem faciat. Qua de causa
    ,

    ratione

    suam tam
    ,

    aperte concinnaverit, ut
    ,

    nsdem

    malim existimare, persecutionem motam


    ,

    circa

    fere seutentiis utalur atque initium persecutionis item tis prmtulit


    attribuit

    opinionem tamen Socra-

    Varani.

    Verum Theodoretus tam proprte-

    pinquus fuit loco et tempore, ut utrique sit leriuuiusjmnux^distinctenarratpersemUonem continuatamque sub Isdegerde cceptam
    sub
    ,

    finem regis Isdegerdis nec interruptam, sed per posteros ejusad annos trigintacontinuatum. Sane brevitas temporis, quo motee persecutioni supervixit Isdegerdes, paucitasque martyrum, qui sub ipso suntpassi, efficere potuit, ut Socrates credi
    derit persecutionem

    non

    nisi post ejus

    mortem

    fidem hisce in Vararane cum sibi rebus abnegare nequeamus, preesertim Theophanem et Cyrillum consentientem habeat scriptorem Vitse S. Euthymii infra laudandos. PaaiuS ad annum 414 sententiam illam amplecet

    Isdegerde

    II, ut ei

    fuisse cceptam, itaque errans alios

    quoque in eraffigit
    Pagius vult

    rorem perduxerit.
    10 Pagius, qui persecutionis initium
    .
    , .

    putatquepersecutionem eodem itto anno 414, id est, sex circiter annis ante mortem Isdegerdis, cceplam et sine interruptione ad annos triginta
    i

    ,i /'/-,

    continuatam.
    Auomamu
    cxittimai tV er-

    xrruttnnrm tuiottalam
    vssouli ttdt-

    Assemanus in Bibliotheca Orientali tom. i Tagritensi, qui scripsit i n S. Marutha ejriscopo tam de persecutione anteriore sub Sapore quam de hacsub Isdegerde ccepta, ei sub ejus successoribus continuata, pag. 182 conciliare utcumque nititur auctorum attegatorum dissidium. Quippepost laudatos scriptores qui pro alteru$'
    ,

    anno 414, Theophanem uno solum loco pree ocu,. j i atque ex persecutione ad lis habuisse videtur quintum usque aunum prorogata, ut loquitur Theophanes, dictam persecutionis epocham collenam etsi alios quoque alleget scriptores, gisse hinequaquam tali favent opinioni. Porro adannum 408 num. 5 fundamentum sucV sententise his explicat verbis: Qua in re confirmat, quod
    ,
    :

    persecutionem
    ab Isdenerde
    ca,p(

    ^.

    Jimm

    scribit

    hanc scilicet persecutionem Theophanes ab anno sub Isdigerde annos quinque durasse nempe Christi quadring^entesimo decimo quarto
    , ,

    tra scntentia allegantur,

    inter quos etiam est

    Agathias lib. 4 pag. 136, et Dionysius Jacobitarum patriaivha in Chronico, qui Socratis partes Conciliantur hi auita scribit sunt amplexi ab Isdegerde quidein motam ctorea si dicatur fuiaae Abdse causa peraeoutionem, sed mox sopitam ( quod enim Pagius uthnunt eandem ad obltum usque Isdegerdis continuatam fuisse nullo Ldoueo teste probatt) a Vararaue vero
    , :
    , ,

    initio

    regni sui

    instauratam

    et

    procedentc

    die

    magis auotamj praasertim poatquam Vararanea expeditionem in Romanos Buscepit,et signaoum iis frequenter oontulit. Vehementer suspicior hanc opinionem haustam ex Amro, scripiore Orientali seouli mv, guem ipse Assemamts atias frequenter improbat et refellit. Quippe tom. 3 pag. de Jaballaha Seteu871 allegat verba Amri
    ,

    cdxx contig-it. Verum certe hic anno uno aberrat Pagius nam ab anno 314 usque ad 320 sex anni reperiuntur. Prseterea nullibidicit Theophanes persecutionem quinque aiinis durasse, vivente Isdegerde, quod Pagius sine idonea ratione verbis ipsius addidit. Totum locum Theophanis, quia simul quwdam de Sancto memorat, huc transfeinquit pag. 71, Isdero IIoc eodem auno g-erdes Persarum rex Maruthas primo Mesopotamiffi, et Abdase regiae in Perride civitatis episcoporum suasu ductus in pietatem totus propeudebat adeo ut visis Maruthae mirandis opeejus
    quae

    usque ad mortem

    anno

    baptismum jamjam suscepturus videretur undectMagos, ceu seductores variis exagitabat suppliciis. Anno vero vigesimo diem obiit extreribus
    :

    mum.
    porro ab eo suscitatae cauAbdaas regiae Persidos urbis episcopus: divino quidem zelo motus, at non eo ex
    11

    Persecutioni

    sccuuis unun

    sam

    dedit

    cumquc mulc
    inlellectum

    Ctesiphontis archiepiscopo scribentis, ubi Paulo post Je/.degerdes inter alia sic loquitur eeclusias dirui adversus Christiauos indignattts jussit. Quam ob causam capitis dolore divinitus
    ciiv et
    : ,

    rationis

    norma usus, Ignis templum succendit.


    ,
    :

    locum Theophanis
    :

    nt

    Eo cognito rex erectas per totam Persidos regiouem ecclesias everti jussit Abdaam autem
    diversis

    tam ex

    hvju*

    iterum correptus,

    Jaballaham rursus

    arcessivit

    DIE QUINTA SEPTEMBMS.

    531

    diversisafHixit tormentis. Persecutione ad quintura

    usque annum prorogata, plures

    immo Martyres

    innumeri, declarati sunt. Latentes enim Christianos per urbes et vicos magi venatorum more insequebantur Cbristiani seipsos viris consularibus prodebant, nevel silentioChristum abnegassevideren:

    tur. Quibus demum ad mortem bocpacto queesitis, plurimi tormentorum vi neci traditi sunt raulti etiam ad Romanos transfugerunt. Ractenus eo loco
    :

    14 igitur, dicet aliquis, de persecutione ueroti J ab Isdegerde excitata Theophanes scripsit decen* nio toto ante ejus mortem, et qua de causa dicit prorogatam ad quintum usque annum, cum U20, Theodoretus triginta annis durasse testetur, nisi "-iginta anni$ velit quinquennio continuatam sub Isdegcrde? non "", Respondeo Theophanem deillapersecutioneejus9

    Cur

    %%
    T^J^

    Quecausatocutumesseextraordinem, ubi nar- porT'"*'


    raverat benevolentiam Isdegerdis seu propensionem ipsius in pietatem, ut mutati regis rationem perspiceret lector. Ad quintum vero annurti

    Isdegerdis hsec rursum memorat ad propositum nostrum Maruthas porro Mesopotamiae episcopus Isdegerdem regis Persarum filium daemone vexatum precibus et jejuniis saluti restituit ex quo Isdegerdes pluximum erga res Christianas fidu:
    :

    Theophanes, qui ad penidtimum

    annum

    ciam accepit.
    git
    :

    Mox ad annum sequentem subjunHoc anno, lsdegerde satis functo, Vararanes


    simul

    filius
    iniit.

    cum regno

    religionis

    persecutionem

    prorogatam scribit, quia credidit sedatam fuisse anno quinto, non sub Isdegerde, sed anno quarto Vararanis, quo scribit pacem initam inter Theodosium et Vararanem, et persecutionem sedatam. Hanc pacem illigat Pagius anno 422, nec tamen admittit persecutionem tuncpenitus cessasse ob auctoritatem Theodoreti, eam, ad annos triginta proferentis. Matim et ego existimare persecutionem aut non penitus fuisse sublcrtam aut sotum ad breve tempus, quamdiu dissvnulatio erat necessaria Vararani, ut pacem cum Theodosio concluderet. Verum sive ad breve tem,

    quam
    tur*

    Socrutis

    verbisostendi-

    dsemone regis filio scribit etiam Socrates, factumque simul Abdae attribuit
    12
    liberato a
    :

    De

    lib. 7 cap. 8, ubi post memoratam Mamdhse apud Isdegerdem gratiam ita prosequitur Parum autem abfuit quin ipse Christianus fieret, g cum Maruthas una cum Abda (Grsece Andla)
    ,

    pus sublata
    rit
    ,

    fuerit persecutio, sive in eo errave-

    Perfidis
    disset.

    episcopo alterum etiam miraculum edi-

    Ambo

    siquidem daemonem, quo regis

    fi-

    lius vexabatur, depulerunt,

    cum

    prius jejuniis ac
    ,

    precibus incubuissent. Verum Isdigerdes quidem antequam perfecte Christianus esset mortae prae,

    vcntus

    est.

    Regnum
    ,

    nem

    devenit

    vero ad filium ejus Vararacujus temporibus solutum est fce-

    Theophanes, sufficienter ostcrtdisse meexistip mo quinquennium persecutionis ab eo assertum non totum spectare ad regnum Isdegerdis, ideoque ex mente antiquorum initium persecutionis statuendum sub finem regni Isdegerdis, id est, circa annum 419 aut 420. an- s.Abdasfmt 15 Cujus urbis episcopus fuerit Abdas tiqui clare non expticant. Theophanes regire Sxa* epiteo,

    dus inter Komanos et Persas. Et hisce clare ostendam, Theophanemipsumdeserendum esse si non alio possit modo explicari, quam quo eum exposuit Pagius. Abdas simidcum Marutharegem fecit in pietatem propensum, teste Theophade quo agine, qui Abdam designat eumdem mus. Abdas rursum cum Marutha filium regis dsemone liberavit , non alius utique Abdas ab qui jam ante cum Marutha regem erga illo Christianos reddiderat benevolum; quique ab altero regise Persidis urbis episcopus, ab altero Persidis upiscopus nominatur. Porro liberatio illa filii regis memoratur a Theophane penultimo Isdegerdis anno a Socrate vero sic refertur, ut clare innuat non diu ante mortem Isdegerdis q esse factam. Itaque cum Abdas primus in perseidemque vixerit et gratus cutione occubuerit
    , ,

    episcopum. Laudatus jam ssepe Assemanus, qui et Acta ejus idi et vidit, non raro vocat Susse episcopum Pagius. Michael le Quien in Oriente Ohristiano tom, 2 col. 1190 inter Sus<v cpiscopos Abdse contexuit elogium, quod non omni caret errore nam dicitur ibi Sanctus Andas vocari in Marbyrologio Romano ad xvr Maii atnon Andas ibi, sed Audas scribitur, et cum iis annuntiatur Sociis, ut atius censeri debeat, qui passus est sub Sapore, aut potius cumillo confusus. Ablaatum vocari a Socrate idem auctor asserit at Socra, : ; ;

    Persidos urbis episcopum vocat : Assemanum nominat Hu/.itarum

    Amrus apud

    mt:

    et Epiphanius Scholasticus Anldara vocat Ablaatum nominat, teste Valesio in annotatis ad Socratem pag. 81. De urbe vero episcopali Ab- p Sus , das ita ratiocinatur taudatus le Quien

    tes

    Isdegerdi fuerit sub finem vitse ipsius ; ctarum est persecutionem non fuisse inchoatam, nisi sub finemvitse Isdegerdis, nimirumanno AlQaul 420,

    Susa

    Chuzistanise
    ,

    vel
    . .

    ut

    apud

    Nubionsem
    ,

    legitur
    ,

    eamque
    penecutionem cmpttm cssc
    tX

    ipsius

    Theophanis esse mentem

    mox

    ostendam.
    13
    i eSj

    Verum

    alio prius

    argumento

    utor. Socra-

    ?sdf'crdV'

    Theophanes, Cyrillus in Vita Euthymii,aliiscriount* ^wtaw cx Perside fugisse ad pro- Ue vincias Theodosio imperatori subjectas, simxdac
    orta est Persicailla persecidio. Eadecausa Vararanes transfugas repetiit a Theodosio, illoque
    eos reddere recusante, ortum est bellum inter Persas et Romanos, teste Socrate lib. 7 cap. 18,
    et

    Susan aliorumquc dsinceps que supremi dynastce ad Artaxerxem nsque Longiinanura regia quam sive Etemitide collocat, Daniel in regione Elam vcl Eulanim. Diversa proinde fluvium Ulai ad fuit a Pcrsepoli, qua? ad Araxem amncm stabat. Alia porro censenda est SusabAhiva/, nmh:i'i|u>\ geographo Nubiensi tcstc, tridui intervallo disjunvel
    , .
    .

    civifas vetus est EpSB OhurestaniSB . Susa , Assucri Medorum Persarum.

    cta: sunt.

    Theophane ad primum annum Vararanis


    ,

    atiorum martyrum c taoUm S. Abd, uti et temporis conscripta fuisse a Mnmtlm u episcopo Tagritensi, quocum fidem promovM in """'J''^
    10 Acta
    \

    iitius

    pag. 73

    trausfugas

    Legatos itaque qui ubi sic habet e regno requirvrent, ad Theodo.sium raisit (Vararanes.) Theodosius Romanorum imperator eos reddere dctrectat ex quo fcedere soluto bellum ingens inter utrumque suscitatum. Atqui verisimile non est, regem Persarum toto quinquennio exspectasse , ac tunc demum transfugas repetiisse itaque nec verisimile est, perse* cutionem quinquennio viguisse sub Isdegerde.
    : ,
    :

    Perside, testatur Assemanus tom. i Bibliothecw Orientalis, ubi pag. 1H1 de iis visis sic habet: Certe Acta Abdae episcopi, eujus oausa persecutio Isdegcrdica mota est, vidi in Sceimsi S-

    ,7 7( 'l",',

    r/mdoreto
    &*n<ttm.

    rorum

    monasterio

    quum

    Nitriensem

    ercmum

    lustrarem. Exstabant autem


    dice Syriaco,

    pi-estantissimo co-

    qui scxaginta Passiones


    ,

    martyrum

    partim Orientalium
    plectebatur.

    partim Ocnidentalium comhsec

    Verum cum

    Actanon facite im73

    Septembris Tomus IL

    petrari

    532
    AlCTOItE
    J. s.

    DE

    S.

    ABDA

    EPISC.

    MAUT.
    ,

    ex Theodoreto, petrari possint, elogium dabimus necdum persecutionem breviter qui sedatam ns, quw enarravit lib. 5 cap. 39, omissis tantum diacono et de S. Hormisrefert de S. Benjamino quia priora data sunt ad xxxi Marda martyre,
    iii,

    excoriarunt.

    Aliorum capita , a fronte exorsi usque cute nudarunt. Nonnullos sead barbam arundinibus operiebant , ipsas ctis per medium cum deinde sectiones corporibus applicantes, capite ad pedes usque eos vinculis a
    ,

    l)

    firmissimis

    n^

    Romaposteriora ad vin Augusti, quo hic tamquam subSzMa^yr^gio insertu^est


    toSapore

    constrinxissent

    singulas arundines vi extrabe-

    acerbissimum bant, ut vicina cute simul tracta,


    dolor

    ^matoijnit^
    ,

    atqueidpasso etiam transiit in Opus nostrum, correctumvolo. Nocirco tanto magis eum hic

    ter oblinientes

    magnorum murium ag-mimbus

    ^^ ^ ^^ ^^
    et

    lim tamen credere, sub Isdegerde

    Ipassum

    esse

    implebant

    Hormisdam, sedpotiussub Verarane conhgisse, Idemdicendum qua> de eo narrat Theodoretus. Suene et S. Benjamino videtur de iis, quee de
    narrantur.

    prajbebant,

    pietatisque Atbletas eis in pabulum manus illorum ac pedes vincientes,

    ne bestias a se abigere possent. Mures itaque paulatim urg-ente ipsos fame, carnes Sanctorum
    depas^ebantur,

    diuturnum
    ,

    acerbum

    crucia-

    tum

    eis

    inferentes. Alia praeterea

    multo graviora

    supplicia

    excogitarunt

    liostem generis
    frang-ere
    ,

    humani
    potue,

    ACTA
    auctore Theodoreto

    et

    veritatis

    inimicum, doctorem habentes. Nec

    tamen Athletarum fortitudinem runt. Ultro enim accurrebant

    mortem

    qua

    immortalis paratur vita, oppetere cupientes. Duos hoc loco commemorabo, ut ex porro tresve
    iis

    reliquorum etiam constantia perspici possit


    prseterea
    ,

    e..
    ,

    Suenem f

    mille servorum

    EX

    HlStOria

    CJUS eCClesiastiea lib.

    qui ipsi contradicebat,


    ffftrfl
    .

    dominum nec Creatorem suumne- E


    ,

    cap.

    39
    Persarum rex

    quisnam servorum interrog-avit jare vnlphat, volebat ipsius esset nequissimus. Cumque hunc toti familise

    preeposuisset,

    ipsum quoque Dominum

    ei ser-

    vire jussit.
    (Juu occuiionc
    i

    Dominam quoque,

    quae conjux fuerat

    Per
    ne
    i

    idem

    tempus

    Isdig;erdis

    naoutlo
    Peria$

    Ecclesiis

    tqtuti

    inde

    arrepta.

    gentis suse beilum intulit , occasioErat quidain episcopus, nomiornatus. llic

    Domiui, eidem servo matrimonii jure copulavit, sperans hoc facto se veritatis Defensorem de
    sententia dejecturum.
    est
    :

    Verum

    spe sua

    frustratus

    lit cxcirnti'
    .ilnlitn
    i-iii

    mtirtif-

    coronatuu
    u

    nc Abda, multis virtutis geueribus zelo immoderato impulsus, pyreum a destruxit. ignem lt;i 1'ersaj vocant templa igni consecrata
    :

    quippe

    ille

    domum suam

    sedificaverat supra

    petram.

    cnim deum
    mag"os
    dit,

    esse

    nrbitrantur.

    Kex ea de
    se

    re per

    certior

    factus,

    Abdam ad
    id

    evocavit.

    ANNOTATA.

    Ac primum quidem
    jussitque
    ut

    leniter

    facinus reprehen-

    pyreum
    se

    Abda
    ir\
    est.

    cuntradieeret, seque id
    ecclesias

    cunctas Sed et minas suas ad erfectum perduxit. Eteillo

    Sed cum facturum negaret, destructurum minatus


    sedificaret.

    nim divino
    clesfas

    viro prius

    trucidari jusso, b, ec-

    solo ajquari praecepit.

    Ego

    vero pyreurn

    quidem intempestive ab episcopo destruotuin fuiscum sc fateor. Neque euim diviuus Apostolus Athouas venlssetj et urbem simulacroruni cultui qui dcditam csse vidisset, aram ullam deorum sed illorum errorem ab iis colebantur, evertit
    , ,
    :

    a Flammis abolitum fuisse Theophanes aliique dicunt, idque verisimile est, cum alias vix destr-ui potuerita Christianis nam gentiles mox coeptam alio modo destructionem impediissent Amrus in Commentario num. 9 laudatus templi destructionem attribuit cuidam presbytero, quem apud Assemanum tom. & pag. 40. Hosce nominat. Verum sive id fecerit Abdas per se, sive per illum presbyterum, passim ipsi factum attribuitur a scriptoribus Grdecis, ideoque dicen:

    verbis

    coarguit
    vero

    et

    veritatem

    demoustravit.

    dum

    esl,

    rem

    ipsius saltem consilio fuisse per-

    Quod
    rit,

    eversuni

    fanum minime instaurave-

    actam.
    b Cum Theophanes dicat , diversis afflictum fuisse tormentis, verisiniilius est, fuisse occisum eo modo, quo refertur in Commentario num. 2
    et

    sed mori

    maluerit
    et

    quam

    id praastare, id equi-

    dem

    ooronisdig;num judico. Igni enim templum extruere, non minus esse ceuseo quam
    admiror,
    adorare.
    ,

    eumdem
    ottumtntta
    I,iij\is

    prsesertim
    c Vararanes

    num.
    ab

    6.

    lliuc igitur exorsa tempestas

    gravissimos
    pietatis

    pMWCU

    ac saivissimos
    excitavit.

    liuctus adversua
    trig-inta
    ,

    alumuos

    tionit, ct fn-

    rfo

    ntpplich'

    rum gcncia

    permansit nihilomiuus a niagis tamquaiu quibusdam Magos autem ventis ac turbinibus suscitata.
    elapsis annis,
    Persffl

    Ac

    jam

    atque ejus nominis quintus est Persarum rex quem Persae Arabesque Beheramum appellant inquit Assemanus tom. 3 pag. 396, ubi dat chronologiam
    aliis vocatur,
    ,
    ,

    quorumdam regum Persarum


    ranem

    et

    hunc Vara-

    vooare

    soleut eos,

    qui

    elementis diviui-

    talcin triluumt.

    Koruin fabulas nos in alio Opere

    quo ad singulas eorum interroattulimus. Sed et Gororancs c Isdigerdis filius, post patris obitum una cum ejus regno bellum quoque adversus pietatem, quasi hercditario jure transmissum suscepit; et ipse morieus, utrumque simul junctum filio d tradidit. Suppliciorum autem varias speillis excogitata et tormenta ab cies quibus haud facile est expios homiues excruciareut aliorum terga ponerc. Aliorum euim manus

    exposuimus

    iu

    viginti annis regnasse existimat. d Filius Vararanis quinti fuit Isdegerdis, vet Jezdeg-erdcs secundus, quem annis septemdecim

    gationes

    solutiogem

    regnasse credit laudatus Assemanus pag. 397. e Hoc loco narrantur de S. Hormisda, quee data sunt apud nos ad S Augusti.
    f Suenem nominatimsacrisFastis adscriptum non inveni volui tamen relata de ipso uti et
    ;
    ,

    quia Martyres in hac persecutione passi apud Gr&cos generatim cumS.AbilaetBenjaminoannuntiantur ad 3 Martii.
    transfer^re
    ,

    Anonymorum tormenta huc

    DE

    DIE QUTNTA SEPTEMBRIS.

    533

    DE

    S.

    ANIANO EPISCOPO CONF.


    VESOXTIOXE IN GALLIA

    COMMENTARIUS PR^EVIUS
    Cultus Sancti
    et setas

    J.S.

    utcuraque probata

    breve ejus elogium

    dnc*

    kv.

    q^

    anctus Anianus episcopus Vesontionensis a


    est, et

    fottuain FastiTmLoratusrecentioribus,

    ^plerisque martyrotogis omissus

    suntione Sequanorum metropoli ordinatioS. Aniani


    episcopi et confessoris etc.

    solum

    ijmemoratus

    Pro translatione

    ordi-

    in Fastis

    quibusdam Vesontio-

    nationem male

    substituit.

    nensibus atque a paucis neotericis. Philippus Ferrarius inter hoc primus eum annuntiasse videtur in Catalogo generali, ubi ad hunc diem ita B habet Vesuntione S. Aniani episcopi. In annotatis laudat tabulas et Kalendarium ecclesiae Ve~ sontionensis. Ferrarium secutusest Saussayuset breviter Castellanus in Martyrologio universali, in quo S. Anianum episcopum Vesontionensem hodie memorat. Saussayi elogium subjungo : Item ibidem ( Vesontione ) depositio ipsius qui octavus ordine nobili B. pontificis Aniani huic ecclesias praefuit sed antecedentibus episcopis meritis compar, posteris uti lucidum sidus totius gratiae et virtutis praeluxit ornatusque
    :
    ,

    iila translatio haud dubie facta neorporu ante mutta secula licet tempus sit ignotum, trtaulaiume ut fatetur Chiffietius, aliquam tamen dans con- i"' obatM jecturam, quae apud nos videri potest in S. S\l- E

    ZPorro cum

    sit

    vestro

    ad diem x Maii certum quoque fit, qualemcumque S. Aniani cultum jam antiquum esse.
    ;

    Petrus Franciscus Chiffietius Societatis Jes>> in Iliustrationibus Claudianis (quod Opus posthumum incertum est apud nos tom. 1 Junii) pag. fotdedieta translatione ita disserit: Sepultum opinor (S. Siivestrum Aniani successorem) in
    basilica superiore S. Stephani
    terio
    et cum ea a Valab Hugone primo (uterque episcopus seculo xi ) ampliaretur translatum cum
    :

    vel

    fuit

    omni

    religionis

    decore, perdig*ne exacto pastorali

    a prsemium perrexit, De translatis SS. Ferreoli et Ferrutii martyrum corporibus haec praemiserat : Quorum corpora Christi stigmatiofficio,

    Aniano decessore in eum tumulum sane pervetustum qui nunc ad parietem est prope altare
    ,

    saeelli S.

    Ag-apiti.
    ,

    In co

    namque tumulo, anno


    ,
    ,

    bus

    illustria

    B.

    Anianus

    ipsius

    urbis

    pontifex

    divino beneficio reperit, atque insigni triumpho transtulit ad basilicam S. Joannis Euang*elista3;

    ro^aute et prassente me a dominis canonicis aperto inventa sunt duorum corporum ossa praegTandia promiscue con-ehumiditate putrescentia; atque in sta, et loci
    Christi mlcxxvii
    ,

    donec in loco confessionis eorumdem titulum spectabilem erexisset quo constructo, ad novam ecclesiam idem beatus Antistes ipsamet pretiosa cadavera detulit, atque cum aromatibus recondi:

    ossium cumulo

    annulus aurcus, qui pelatus in hierotheca susponsus est. Hactenus Chifjletius, cujus conjectura videtur
    sacrarium, et de

    quadam

    probabitis.

    dit cleri
    fide

    cum

    insigni comitatu, devotique populi,


    copioso.

    sua auctores venerantis, concursu


    elogio huic

    C Nonnihil ornatus rhetorici


    est.
    cultus anti
    71111,

    admixtum

    2 Joannes Jacobus Chifftetius in Vesontione part. 2 pag. 49 ex Martyrolog-iis Bisuntiuis geminam affert annuntiationem hisce consentientem. Primo Nonis Septemb. testatur haec legi Inventio SS. martyrum Ferreoli et Ferverba ac deinde ista: Depositio S. Aniani, qui rutii eorum corpora transtulit ad ecclesiafh S. Joan:
    :

    4 De aetate S. Aniani breviter agit Joannes Jacobus Chiffletius in Vesontione pag. ID ubi de tempore inventorum corporum SS. Ferreoti et Ferrxdii per S. Anianumszc loquitur Ea :\\\tem reperta Valentiniano et Valente imperantl,

    jEtuaSancti

    figiturdrca "' 57 ''

    bus,

    antiquae

    complurcs
    notant

    tabulffl

    testantur

    etsi
    S.

    male

    quidam codices, sub Juliano) quae


    obiisse

    et

    Anianum

    circa

    annum

    Salutis

    ccclxxiv. Consentit

    mox

    laudatus Petrus Fran-

    ciscus Chiffletius, tale texens Aniano elogium Anianus supcr corpora sanotorum martyrum For-

    nis.

    Ex

    hisce

    jam

    liquet de Sancti cultu

    isque

    confirmatur ex antiquis catalogis antistitum Bisuntinorum , in quibus titutus Sancti adjungitur Aniano atque ex Breviario ejusdem ecctesitV infra latius memorando, in quo Beatus vocaiur. Antiquitas vero cultus magis probatur ex translato S. Aniani corpore una cum corpore S. Sitvestri successoris ipsius de quo ex Martyrologio S. Joannis Chiffietius hsec adduxit verba
    :

    ex improviso repcrta mille ab urbe passibus sacram se-dom c\citavit Valentiniano et Valente imporantibus circa annum ccclxx. Colitur Nonis Scptcmbris,
    reoli

    ac

    Ferrucii

    et quingentls
    ,

    ipsa die inventionis martyrum. Patitur haec epo-

    cha latitudinem aliquot annorum, quibus ante


    velpost annum 370 fieri potuit inventio, si fncta est sub Vaientiniano et Vatente, ut asseritur in Actis transiationis posterioris eorumdem mar-

    Nonis Junii
    Sylvestri
    .
    .

    translatio

    et

    Aniani

    sanctorum confessnrum archiepiscoporum Chryso;

    _.

    iije

    ecclesiae. Ferrarius eodem die SitveAnianum commemorat sed ignorasse videtur, qua de causa ponerentur ilio die, cum de transiatione non meminerit. Longius aberra-

    nolitana;

    strum

    et

    tyrum, quae facta est seculo xi. Acta hsc datct sunt apud nos tom. 111 Junii pag. 13, ubi haec leguntur Sed Valcntiniano et Valente rc^rnantibus, B. Aniano in sanctaj Bisuntionensis ecclemira Dei dispositione siae cathedra praesidente sunt rcperti ( Ferreolus ei Ferrutius quem:
    ,

    vit

    Saussayus, qui aliam prorsus festivitatem

    admodum
    sta

    in

    ipsius

    inventionis narratione dig-e-

    Aniani inducit, ita scribens ad Nonas Junn: Ve-

    potest reperiri. Beatu3 vero Anianus, ChriBtianfla

    DL
    n
    roiii

    S.

    A.NIANO EPISCOPO COM''.

    J. S.

    egregius, de reperto Dornisiiante fidei pradicator dives , in eo loco ni thesauro incomparabiliter inonacborum sacrosaulEdificavit ecclesiam, ubi sicut erat totius relurioms

    dam rnihtum,

    destinatus,venandistudio

    civitatis fuerat D qui ad custodiam milliarii ac semis fere

    progressus. spatio ab nrbe est

    Cumque repertam
    :

    ctam vitam institucns,

    perfectione repletus, in brevi effecit

    monastenum,

    in antiquam movulpem a canibus sequeretur; foveam casu vulpes fuffi t martyrum

    numenti
    sed

    contennecessariis ejus providentiaattributissatis

    tribunus, bus fossorium

    dum

    pertinaciter

    insistit,

    militi-

    afferri jussit.

    Hoc dum
    ,

    per

    fo-

    tum.
    an octuvu
    aut nonus
    /nri

    An

    antiquiorapro figenda epocha


    ,

    jam

    ,.

    dicta

    veamiuquiritur, latens

    eedes

    ubi
    ,

    sanctorum
    .

    U Veton

    ;C^
    tioncnsium

    habuerit monumenta uterque Chiffletius, quam sit certa, iqnoro, ideoque scire nequeo

    ptane

    ** ^quin

    nonmalecohxreat cum tcmpore


    et

    repentur. At statim B. Aniano destmatur. Nuntius itaque hoc opimone quia jam occurrit ille festinus

    martyrum corpora requiescebant


    :

    latHcomtat.

    subsequentes episcopos couoeo ex capite magis cat uterque Chiffletius; atque inquirere non lubet, utrum fiat verisimilis. Porro Vesontionensis, ut in oclavus fuerit episcopus an vero nonus,utin mutlis catalogisponitur; Pequodam Ms. catalogo habetur, et ut voluit

    vulg-i

    antea audierat

    et

    quoniam
    non

    sancti bpintus
    in

    qu0 pr cvcedentes

    gl-atia afflatus erat, Divinitatis

    eum

    hujusmodi

    Ferreolum cum trus Franciscus Chiffletius, S. Vesontionenses reillo catalogo inter episcopos ahqui ex censens loco secundo nam fortasse
    >.

    miserationibus statimque detegitur ergo sepultura ejus jussu repenuntur... Sanctorum corpora in monumento tnbunus Beatus itaque Anianus archiepiscopus , cum militibus ad civitatem redeunt quoque cum prajsidis corpotriumpho, et excubiis maximis ecclesiam S. Joannis ra Sanctorum ad matrem
    :

    pietas

    latebat.

    Martyrum

    priurihus, qui vatologo


    13

    Vesoulionensiim mee-

    Euangelistaj, cujus fuerant discipuli,

    summa cum

    prsefuerunt, ut runtur, isti ecctesiiv numquam vn Man pag. jam observavit Henschenius tomo SS. Ferreolo et Ferrutio Junii in 3B Ulem tom. inventionis Sanctorum pag. 12 probavit, Acta non esse scriptoris cowvi verbaque ipitlorum cognovisse ab Aniano sius, quando dicit, se illa

    reverentia deferunt... 7 Interim vero a beatissimo


    in

    prsefato
    ecclesia,

    Aniano
    Sanctotrarutulit
    et

    loco

    sepulturas

    sedificatur

    ecclesiam xdi-

    rum

    corpora ibidem denuo

    cum

    aromatibus se-

    ficavit.

    peliuntur. Conventus

    non

    sic intelligenda

    acsi

    rem gestam

    ipse ab

    traAniano narrante audivisset, sed ut per manus notitia illa dita, nec nisi mediate a Sancto sumpta Aniani elocredatur. Ilisce privmonitis, breve S. translatiohis SS. Ferreoti et Fergium ex Aetis

    Fratrum ad Domino ser- e viendum in sanctorum veneratione martyrum Sed quoniam haec a sanctissimo constituitur cognovinius, patre nostro Aniano archiepiscopo sed ejusque vitam insestimabilem non seriatim
    . .

    transeundo tetigimus

    Corjiinu
    FetfOOli Fovrulti

    .SS.
    Ol
    iii'

    huc transfero, omissurus ea omnia, quse ad Sanctos inventos spectant magis, quam ad S. Anianum. 6 Beato denique sanctoque pontifice Aniano intiraante , sanctorum martyrum miracula, sive
    rutii

    dig-num est ut pro nostra? profragilitatis modulo ejus beatissimum finem annoPeractis namque nonnullorum feramus.
    ;

    rum

    curriculis post
    ,

    tionem
    ita,

    eadem

    die

    sanctorum corporum invensicut ejusdem inventionis


    ,

    interiorem
    ipsis

    hominem
    deferentibus

    servaverat

    immaculatum
    ,

    martyribus

    quibus

    de,

    vonta

    gloriosa

    eorum quteque certamina, manifeste

    re-

    vote servierat, qiuv


    perio.

    velata sunt et ostensa.


    ritate

    Nam cum

    in praedicta ci-

    Dominum. Plura huc transferantur, de hoc Sancto non retransmisit ad

    episcopali fungeretur offlcio; tribunus qui-

    DE
    C

    S.

    ALPERTO PRESBYTERO CONF


    PAGO CESSIMA AGRI DERTONENSIS
    1N ITALIA
    E

    IN

    .1

    S.

    SYLLOGE
    De
    cultu
    et

    gestis

    'tttlns S.

    Atpei u.

    Iyrrurius
    |

    ita

    in Catalogo generali ad hunc diem Dertonre in Lijruria S. Alperti habet


    :

    veutit.

    est,

    unicum miraculum ibi depietum nec plura alia, quantum existimo. Porro

    Hoc

    confcssoris.
    lis

    Addit

    in annotatis
    ,

    Ex

    tabuillius

    ecclesiae

    Dertoncnsis
    fixtftt in

    in

    qua corpus

    asservfttur.
    S.

    territorio ecclesia et abbatia


    ,

    Ferrarius in utroque Catalogo insinuat, hujus Sancti reliquias servari in ecclesia cathedrali Dertonensi, idque ex tabulis istius ecclesm colligi
    asserit.
    2 Verumtamen existimo, totum Sancti corpus non esse in cathedrali Dertonensi, sed solum aliquas reliquias preecipuam vero corporis partem servari in propria Sancti eeclesia. Id mihi persuadent notitise, quas anno 1662 ad Majores nostros misit Joannes Baptista Chapuis, ecclesue cathedratis Dertonensis canonicus theolo;

    Alpcrto dedioata apud Gcssimam pagum iu que ejua miraoula in pariotc depicta conspiciuutur.

    intelligendum sit, quod hic dicitur de miraculis pictis, colligitur cx Catalogo Sanctorum Italuv ejusdem auctoris: nam ibielogio mots

    Quod seusu

    cujusprxcipua pars corporis


    i/i

    propria di-

    citur servari
    ecclesia

    dando hanc subdit annotationem

    .-

    Acta

    Alperti uulla extant; nisi quod in abbatia ipsius sub illius imajriuo iu pariete jam pridem depicta
    liffic verba leguntur CLM BSSBT AU UENSAll
    :

    Qualiteu
    1'Ar.E,

    S.

    Alpbetos,
    VI.NTM C0N-

    AQLAM

    1N

    gicis prcvfectus, qui hgec memorat Die v ( Septembris) in Calendariis antiquis S. Alperti con:

    fessoris

    DIE QUINTA SEPTEMBIUS.


    fessoris Officium

    63*
    duxisse traditur
    ,

    quise

    iu

    mdxcv

    duplex sigmatur , et ejus relir catbedrali. In syuodo Dertonensi anni inter sacras reliquias cathedralis notatur

    nensis

    pagum vitam
    Pontificem

    summum
    lebraret,

    quod

    qui apud minime jejunu- ce: ,

    *ccro
    pauea
    ,,

    De

    ossibus S. Alferti coxfessoius. Et in eadem synodo in descriptione ecclesiarum titulo in looo S. Pontii et ejus plebe, habetur Ecclesia parochialis S. Alperti de Butrio sub titulo S. Alfejiti confessoris abbatia qu quidem est antiqua sed modo data est in comm,endam. Adest ibi arca pree, : :

    accusatus, ad illum profectus iupO: centiam miraculo comprobavit. Nam aquam co-

    c tjtttit

    ram

    grandis

    cum

    insculpta Sancti effigie in habitu moes]fc

    Pontifice et tribus Caruinalibus a se benedictam in vinum convertit. Domum reversus, cum aliquamdiu cura omni sanctitate Deo inser visset Nonis Septembris migravit in coelum. Corpus ibidera sepultum multis claruit miraculis innumeris undique ad ejus turaulum
    ,
    ,

    nachili. Praeterea S. Alpertus

    titulus canonica,

    segrrotis

    et

    infirmis

    confluentibus

    votaque ob

    tus cathedralis.

    Hsec satis indicant reliquias S. Alperti, quse servantur in cathedrali, essequsedam ossa ideoque non esse rationem idoneam, qua inficiemur prsecipuam corporjs partem in propria servari arca. Ecclesiam quoque S. Alperti, etsi abbatia vocetur esse parcecialem e$
    ;
    , ,

    adeptam sanitatem nuncupantibus. Quo in loco ecclesia suo nomini dicata ( quae in abbatiam couversa est, et S. Alperti abbatia nominatur et Butrii. ) Sarcophagura adhuc monstratur in quo
    ,

    dictis liquet.

    Elogium

    tale dat

    nachus

    et sacerdos

    Alpertus mo^ Ferrarius apud Cecimam agri Dertho:

    corpus illius ab incolis asservari putatur. Hactenus Ferrarius, cujus dictajam sufficienter explicata sant, De tempore, quo S. Alpertus vixit, nihil reperio.

    DE
    V>

    B.

    URSICINO EPISCOPO
    RA-VENN^ IN ITALIA.

    SYLLOGE HISTORICA
    De
    An. dxxxvii
    Dxxxvni.
    Qualis B.
    Ursicini cul~
    lus
    :

    J.S.

    cultu, reliquiis, gestis et setate Beati

    eS.Urcisino medico etmartyre apud Ravennates actum est a Papebrochio tom. iii Junii pag. 809 et sequentibus. Hic autem ibidem num. 6 indicat, Ravennse item qualicumque ci$tu honorari B. Ursicinum episcopum ita scribens Scripsit idem Perrettus archiepiscoporum Ravennatium Vitas, quas identidem allegatFabri ac nominatim ubi de S. Ursicino xxvn Ravennatium episcopo eumque asserit anno dxlv sui

    nuntians hoc die


    scopi.

    Uaver.me

    S.

    Ursicini

    epi-

    2 Agnellus , seculi ix scriptor, in Pontificali seu in Vitis ponti/icum Ravennatum Ursicinum ponit vigesimum quartum atque in ipsius elogio plura disputat quam de Ursicino nara>i. Relata de eo, omissis reliquis, huc transfero humilis vir, rubiuundam habens Ursicinus xxiv laciem oculosque grandes, procer * statura, fce,

    cjnsnesia

    v^strictabnv

    procerm

    (j

    episcopatus m, die v Septembris excessisse e viquod et vis , Sanctumque haberi etiam ipsum
    ,

    nui corpore
    tor tricoli,

    sanctus
    ,

    de opcre

    sancto; aidinVa,

    nos vidimus Ravenna transeuntes. Hieronymus Fabri mox laudatus in Sacris monumentis antiquse Ravennse part. 2 pag. 427 in S. Ursiciuo de hujus sepultura et cultu Italice habet quse Sacrum ejus corpus sepulturam reddo Latine accepit in basilica S. Vitalis apud corpus S. Ec, , :

    ut in id est domus archiepiscopi observat Blanchinius scd non explcannotatis Jussitque et ammonuit liic sanctus Vir, f vit ut eccjesiani * B Apollinaris ab Juliano Arg-en- -ecck-sia
    ,
    .

    tario fundata, ct

    eousummata
    Italiffl

    fuisset.

    Qui jussa
    pretiosis.

    mox

    adimplens, Deo volente, structa ab co saucto


    in

    est Viro

    lapidibus
    similis

    partibus

    clesii decessoris sui.

    Effig-ies ipsius

    conspicitur in

    Null:i ecclesia

    isti,

    eo quod in nocte utin

    abside ecclesiae Classensis S. Apollinaris. Et licet


    ecclesia nostra memoriam ejus non celebret in divinis Officiis, sanctitatem taraen ipsius asserunt laudatus Perretti, llieronymus Rossi in suis Ilistoriis
    ,

    die pene scandehat, ( forte diwerit oandefiat, pro candeat. ) Ig-itur iste sanctus Vir quotidie sacrum

    et in

    indice Ms. reliquiarum


    S.

    Philippus
    :

    Ferrarius in Vita

    Ursicini

    martyris

    ac apud

    sepulcrum ipsius nomen ejus legitur marmori insculptum in pavimento cum titulo Sancti. Papebrochius in Itinere Romano Ms. pag. 219 narrat corpus B. Ursicini quiescere in ecclesia S, Vitalis , inclusum raarmoreo loculo parieti insacelli ad dextram. serto, et sub ara cujusdam ad cultum spectantia non invenio. Cum au> Plura solafere reliquiarum honoriftca conserva,

    Corpus super aram Dominicam manibus discerpebatf id est quoli<li<> Missse o/Jerebat sacrificium) et peccata populi lacrymis expiabat Haec in suis temporibus beatus iste [Jreicinus peragens, jussu divino separata est ipsius a corporc
    Ag-ni
    ,

    anima.
    in

    lvit

    basilica

    sepultumque est corpus in propria B. Vitalis martyris antc altarium


    ,

    S. Nazarii.

    Sedit

    autem annos

    mcnscs

    vi

    dies ix. Hactenus Agnelhts, cujus phrasim barbaram ubique non corrigo, quia satis est, si lector

    sensum
    3

    capiat.

    tem in
    tione
    ,

    et
    ;

    in titulo

    Sancti cultus consistere vi-

    quam&ducW. Cadeatur malui Beati titulo uti, universali Sanstellanus tamen in Martyrologio
    taudatis, itaeumanctum vocat cum aliisjam

    structa B. Ursicini hortatu ecclesia Clas- dieitur iteato sensi S. Apoltinaris multo plura sunt dicta in ;r Commentario prsevio ad Vitam S.' Apotlinaris sequenttbus, at- mirabiUi 5, seutom. v Jutiipag. Whet ne actum agam. Porro que eo lectorem remitto

    De

    '

    relatis

    ) ,

    536
    AUCTOM
    J. S.

    DE

    B.

    URSICINO EFISCOPO.
    Aanetlo
    sive

    Hieroab Agnello aliud factum adjungit Ravennatum hb. i nymus Rubeus in Historia admirabilis rei mepag. 25, ubi sic habet: Cujus de tradimoria cum plaue interiisset, (loquitur Ursicinus marqua S. tione quadam populari
    relatis
    ,

    Ursicinus ab

    anno 534 erat episcopus

    eodem

    creatus sit anno, ut existimat Bacchi-

    nius,sivejamcitius.
    5 Altera nota,

    qua ostendi
    ,

    potest,

    Ursicmum

    uf

    Beatuspro-

    tyr caput
    traditxo

    suum postmortem

    gestasse creditur
    ar-

    habet, divo Ursicino Ravennatum oranad ejus martyris sepulcrum caput manibus ti, Ursicinum hunc roartyrem prodeungestantem, tnbus ex collo palma; ramis quamobrem ab eodiejustibus sese ostendisse quo perpetuo mesisse Archiepiscopum sanctum, imaginem hoc motlo pmg-i moriaservaretur, ejus repetit quod et ad hanc diem cernitur. Idem autem uti Ferunt lib. Zpag. 157 his verbis docuimus, eum divi Ursicini Ravennatis
    chiepiscopo,
    , : :

    diu ante annum <mno 558 Agnetli ti exsententia prgecessit.Nam refert inter clesii, qui Ursicinum episcopum et clerum ipsius litem fuis-

    542 prsefuisse ecctesxse

    Ravennareperitur in elogio Ec-

    bubilius obiit

    scopatus

    summo Poneamque compositam a Felice IV IV obieritanno 529 aut Felix tifice. Cum autem Ecclesio epi530 cumque Agneltus non plures annos attribuat quam decem; clarum
    se,
    -

    Ecclesium

    Ecclesium ex sententia Agnelti ante annum 540, licet determinatus mortis annus exea de ratione coltigi nequeat. Tertio demum quas
    est, obiisse

    supra

    martyris
    surrexit
    ,

    cum obtruncatus ex humo caputque ambabus apprehendit manibus tribue collo ramis palmse prodeuntibus renovandam curavisse; quod eo modo sibi, ad
    memoriam
    ,

    Victore et Maximiano, successoribus Ursicini narrat Agneltus, nutlo etiam modo congruunt cum anno Ursicmi emortuati, si kic obierit anno545 :nam Victori attribuit annos fereseptem, Maximianum ordinatum dicit pridie Idus
    ,

    et

    sepulcrum martyrifl oranti

    visus fuisset.

    Egit

    Octobris Ind. x, quinquies P.

    II

    de hisce Papebrochius in S. Ursicino martijre ad xx Junii, satisque ostendit, gestationem istam enatosque e collo martyris tres patmas capitis ramos, idoneo carere fundamento ad fidem faciendam. Attamen visionem B. Ursicini episcopi idcirco non negavit; necinficiarivoluitpicturam visioni congruam ejusjussu factam. Verum nec
    ,

    sulatum,
    cit

    Basilii junioris.

    C, id est,postconOrdinatum igitur di"R

    anno

    540, ita ut

    ex sententia Agnelti necessa-

    rio ante annum

    540 obierit Ursicinus. Quapropter

    vehementer asseruit istam visionem B. Ursicini, nec ego tani firmas pro illa visione rationes invenio, ut certam satis credam, cum Rubeus non indicet, unde illam hauserit, et Agnellus omnino de
    ea taceat.
    amiu emortualis aplerit'

    non longe a vera abesse potest epocha Bacchinii, qui existimat Ursicinum episcopum creatum anno 534, non diu ante mortem Athalarici regis defunctum vero prioribus mensibus anni 538. Sane credat,probabisi quis Agnetlo soli inhmrendum
    ;

    tiorem non inveniet epocham. 6 Verum si satis constaret de die emortuali v mu

    forsan
    -

    sicinus,

    quoitatutut

    MS;

    Uuotus inter antistites Ravennates fuerit Uroperosiusnoninquiram. Agnellusvigesimum quartum statuit, alii vigesimum septimum,
    i

    ac

    demum

    Ugheltus vigesimumoctavum fuisse as-

    In setate autem Sancti designanda plerique errarunt, nisi forsan erravit Agneltus, qui cum illorum sententia conciliarinequit, utjamosten>/// tsnrcltiuins ui iiissertatione quartaad Agnelr lum.TrienniumipsiuscathedrieattribuiintFaber, Ughethts, aiiique, atque istud ordiuntur ab anno 542 et deducunt usque ad annum 545 , quo eum volunt obiisse. Triennio sex menses adjungendi sunt et dies novem , si matimus Agnelserit.
    !

    per Ferrettum et Fabrum statuta , dicta Agnetti, utcrederemus Ursiciuum exigerent obiisse anno 537. Si enim sederit annos tres, menses sex, et dies novem, obieritque die v Septembris, episcopus factus estpaucis diebus ante finem mensis Februarii, nec post annum 534, quo obiit itaque defunctus fuit anno 537, si Athataricus dictus mortis dies satis sit certus. At fateor nec Agneltum carere anachronismis et erroribus, nec scireme, quam solido nitatur fundamentoprsedictus dies emortualis atque ea de causanecannum 537 nec 538 omnino certum existimo. Cum tamen
    Septembris
    , :
    :

    * 57

    lum

    sequi.

    Prima nota chronologica


    .-

    in laudato

    Denique ipsius Pontificis Agnello heeo occurrit Ursicini) temporihus defunctus est Athalaricus ( rex Uavenn' \i Non. Octobris. Atqui Athalaricus Gothorum rex in Italica obiit anno 534, ut passim scripto?'cs ugnoscunt. Itaque, si credimus

    habeamus melius aut antiquius, quam sit Opuscutum Agnelli, pro figendaictateB. Ursiciui, cumque Bacchinius aliis etiam rationibus attatam epocham utcumque confirmaverit probabilius existimo, VYsicinum obiisse anno 537 aw538 nec satis perspicio uter ex hisce annis sit prseferen- F dus cum ignoremus, quamdiu sedes vacaverit et rursus post obitum post mortem B. Ursicini
    nihit
    ;

    Victoris.

    DE

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    537

    DE

    S.

    GENEBAUDO

    vel

    GENEBALDO

    EPISCOPO
    LAUDUNT IN GALLIA

    COMMENTARIUS PR^VIUS
    Sancti cultus, Vita a quo scripta: gestorum qualiscumque chronotaxis.

    J.S.

    B
    ClBCA MIDIUM
    SECUL1 71.

    cclesia

    Laudunensis in Francia a multis

    Memoria Saneti in

    Fastis,

    E
    diae

    secutis hoc die coluit S. Genebaudum vel Geinebaldum, primum episcopum suum, ac insigne fragilitatis humanas divinseque misericor;

    Verum auctor Fiorarii S. Genebaldum confudit " cum S.Gerebaldo Baiocensi,ut e ioco addito patet.
    Quo tempore inchoatus sit cultus, non repeat titulum Sancti eidem attributum invenio seculo xii ab Hermanno monacho, cujits verba dabo infra. Ftodoardus seculi x scriptor in Historia Remensis ecctesix pag. 39, post amplum
    3
    et

    atififutu.

    rio

    cti in

    documentum. Memoriam quidem hujus SanMartyrologiis antiquioribus et classicis non

    reperio, atque ea occasione, opinor 3 etiam ex-

    sulat ab hodierno Martyrologio

    Romano

    at

    eum

    etogiitm, de eo sic toquitur

    defectum supplent cum Fasti posteriores tum notitia certa de cultu satis antiquo. Primo apud Sollerium in Auctariis Usuardi ad hunc diem quater recurrit memoria S. Genebaldi breviter laudati, nimirum ex codice Hagenoyensi qui scriptus est anno 1412, et ex tribus editionibus Usuardi, quarum postrema est Molani. Ex hisce unum subdo elogium, quod Grevenus hoc modo Eodem die depositio beati Geneconcinnavit baldi episcopi Laudunensis et confessoris, de quo
    , : ,

    Obiit igitur Genebaudusin pace, SanctisDei connumeratus, tamdiuepi:

    scopatu perfunctus,ut
    secuto ix

    ei

    successerit Latro rilius ejus

    episcopus, et ipsepostea Sanctus.

    Hincmarus item

    Genebaudum

    vocavit Sanctum, sicut

    mox

    videbimus, ita ut

    jam tum

    verisimiiiter cultus

    fuerit, et fortasse muito eitiits.

    4 QutB de gestis S. Genebaudi ad posterorum Vitaicculo notitiam pervenerunt, omnia fere leguntur in 01 fpfa ab Hmcmaro Vita S.\Remigiiper Hincmarum archiepiscopum

    ix

    Remensem

    secitto

    in gestis sancti

    Remigii legitur. Celebrarunt in-

    super

    Genebaldum Petrus de Natalibus in Catalogo Sanctorum lib. 1 cap. 41, et auctor Florarii Sanctorum Ms. ad hunc diem. Ambo hi longum texuerunt elogium, seu potius compendium eorum, quse infra dabuntur ex Vita S. Remigii. Prolixo item elogio S. Genebaldura commendavit Saussayus ,breviori Ghinius,Ferrarius
    S.

    rium ad xiii phtsquam tribus

    apud SuJanuarii. Mtas Hincmari qui


    ix scripta, et edita
    ,

    Hcmeusi

    seculis posterior est SS.

    Remi-

    gio et Genebaudo,

    magnam

    ei

    ncquit auctori-

    aliique brevissimo.
    culttisque

    tatem attribuere, et ne modus quidem scribendi satis respondet doctrince sui auctoris, ut jam observantnt Benedictini scriptores HistoricC litterarise Francia? tom. bpag. 576. Verum quod spectat ad autoritatem totius Vitae, ea magisexaminabitur ad i Octobris, ubi de S. Remigio erit

    certus

    ita de eodem Lauduni, sancti Genebaldi episcopi, quem primum sanctus Remigius ordinavit huic castro, quod ex parochia sua distractum, ad sedis epi2

    Martyrotogium Parisiense
    :

    habet

    honorem consentientibus coepiscopis eveAurelianensi quinto per Medulfum archidiaconum subscripsit. In Missati Laudunensi, quod impressum est anno 150G, S. Genebaldi festivitas proponitur agenda ritu duptici. Ex Missa, quae est de Pontifice confessore, huc transfero orationem primam, quia in ea sit menscopalis
    xit.

    Is

    concilio

    agendum. Hic solum observo, illa, qiuv spectant ad S. Genebaudura, magis ex traditione et fama poputi hausta esse, quam ex monumentis antiquis. Id coltigo ex ipso Hincmaro iu OpHsrutobh capitulorum, in quo cap. 16 pag. G4 Hincmarum Ncc tui decesLaudunensem ita atloquitur
    :

    sores ac

    praulecessores subdi dedignnti sunt Iteepiscopis, et de rebus ecclesiie

    morum

    Remorum

    Propitiare, qua:sumus, tio de corpore Sancti Domine, nobis famulis tuis per sancti Genebaldi
    :

    ditatum est episcopium Laudunense quando in ipsam venerunt parrochiam, humiliter ac benigne Remorum ecclesi cx quo beatus licmigius .sanrturu Gefamulari
    metropolis,

    de quibus

    nebaudum
    solura
    traditio,
    et

    in

    Laudunensi castello episcopum non


    ut ostondit antiqua
    ,

    atque pontificis, cujus corpus in prsesenti requiescit ecclesia, merita gloriosa, ut


    confessoris tui
    ejus

    coustituit, scd ctiara,

    monimentum

    reclusionis

    qua eum

    pia

    intercessione ab

    omnibus semper pro-

    tegamur adversis. Per etc. Alia habetur oratio pro aliis ecclesiis, sed hasc erat pro Laudunensi, guod corpus in ea requiesceret. Ftorarium nostrum Ms. memorat translationem S. Genebaldi, die vn Decembris designans Laudunensem quo etiam Maurolycus hunc nostrum annuntiat.
    ,

    propter excessum notlssimum secundum reguias reclusit, post dignam satisfactionem restituit etc. Perstringit hic priecipua capita, quse in Vita S

    Remigii fusius narravit , videiicct erectionem episcopatus Laudunensis, peccatum seu lapsum carnatem Genebaudi, pamitentiam ab eo actam, taudat Viet resumptum munus episcopate nec
    ;

    tam

    538
    J.S.

    DE

    S.

    GENEBAUDO VEL GENEBALDO

    EP.
    subscripsi.

    monumenta scripta; tam antiquiorem, nec alia antiquam et monimentum rectusedtraditionem estpleraque de S. Genesionis. Verisimile igitur traditione Jicet baudo relata esse ab Hincmaro ex etiam ex antiquis negarc idJbireo nolim aliqua
    scriplurishauriripotuisse. prxcipua ab Hinc5 Quod spectat ad facta posse, maro relata, non vidco prudenter dubitan non dixerim de adjunauin sint vera; at idem nimis hbectisomnibus, quas ex fama populari Pnmo non Hincmarus. raliter scribere potuit cathedra episcopahs videtur dubitandwn, quin

    Clavato episcopo ecclesi* Lugdunensis passim vocabatur Laudunum eo tempore

    Lugdu-

    num Clavatum, ut satis notum est. ^Mtamenvideturdubitare Bailletusanidem


    hic
    ,
    ,

    crectio cathe-

    et dubxtationem archidiaco _ designetur Genebaudus quod sic ultra annos num 8UUm suam confirmat ex eo justa ratio ****** guinquaginta fuerit episcopus. Verum alius sciatur dubitandinonoccumt, cum nullus franeiue,
    ;
    .

    ;-

    drx laudunrnttt satn

    toto

    certavidetur
    el

    facta cirea
    :

    anmtm 97

    Laudunierectasitper

    S.

    Remigium primusque
    Nullus

    Genebaudus. ibidem episcopus statutus S. sed aln Hincmaro id asserenti contradixit, enim Hermannus Monachus multi idem scripserunt. cap. S. Marise Laudunensis
    lib
    1 1

    Miraculorum
    his

    conegregias animi dotes cum stirpis nobihlate dum non junctas ad episcopatum fuisse evectum de multum provectae erat xtatis, uti factum est annum trigeszmum S. Remigio. Si autem circa annum Chrisetatis factus est episcopus, et circa ex497 jam quinquaginta annos episcopatus sti annis, annumeratis scilicet poenitenticV
    t ;

    fuisse

    pra>tempore intermedio sedi Laudunensi sit S. Genebaudum ob verisimile


    ;

    cumque

    cesserit,
    et

    assentitur

    verbis

    Laudunennem itaque

    ultra annos octoginta detatis habuerit


    est,

    at neu^

    prscipuas regm Franecclesiam certum est inter fuisse celebrem, quam corum ecclesias antiquitus archiepiscopus, sicut beatus llemiffins Bemorum redditibus loVita leg-itur, ex propriis in ejUS

    aut inusitatum. Porro dici trum incredibile quot annis supervixerit post memoratum nequit, circa concilium, ideoque annum emortualem fixi

    medium

    secidi vi.

    Nunc Acta

    subjicio

    ex codice

    strenuissimum vicupletavit, nobilissimumque et

    200 Sigebertus in Chronico ad annum cravit est Clodoveo) Collatts a Ludovico (id ita habet
    :

    rum sanctum Genebaudum

    in ea

    episcopum conse-

    nostro Ms., qui notatur Q. Ms. 4, cum aliis Mss. Annotationes de et cum Surii editione collato.

    Remiguus rege multis praidiis ecclesiee Itemensi, data ecclesiae Laudunensi multa eorum parte
    sedem episcopatus ibi esse constituit constituit, illic episcopum Genebaudum
    :

    more addam non solum ad ostendendam codicum E diversitatem, sed etiam ad discutienda qusedam Hincmari asserta.

    dem

    iu

    fornicatione

    primumque et eumsua quondam uxore cum

    ACTA
    Auctore

    purg-atum, et ,,rolapsum, sedseptennali pcenitentia divino jussu eductum, sedi suse restide reclusione
    tuit.

    Hincmaro
    scopo

    Remensi

    epi-

    Posuit Sigebertus erectionem et dunensis uno anno post baptismum Ctodovei, satisprobabilitenverumClodoveus baptieatenus ad anzalus est anno 406, ut clare probat Pagius num 499 num.9 eHO non vero anno 199 per Sigebertum statuto. Si igilur cathedra Laudunensis /Kutamuno anno posterior sit baptismo Clodovei, abesse hunc erecta est anno 497. Non longe a vero
    eccleside
    ;

    Lau-

    Ex codice

    nostro Ms.

    cum

    aliis

    Mss.

    et

    editione Surii collato.

    annumexistimo, nec tamenomnino certum dieo, cum crectio uno alterove anno serius fieri potUCiH
    laptut u.
    p
    i

    Et
    siae

    iii

    ii
    /'..

    Secundo lapsus carnalis

    S.

    Genebaudi
    :

    nitontia

    -nre

    Oenobaudi
    tatt

    eum

    ante dimissa satis item videtur certus non negarunt Laudunenses. Certa similiter
    vju$dern f et rcstitidio

    cum nam

    de his, quae in Eemensi provincia illi fuenon modicam partem ecclerant * traditse S. "Mariae in castro Laudini Clavati a Re,

    Erectus episcopalus Laxtdunensis, ubi

    Gcnebaudus
    priinus episco-

    mensis parrochise
    ibique

    b, ubi nutritus fuerat, tradidit


    c,

    Genebaudum
    Scripturis

    virum carne nobilem,

    et pus,
    *

    guni eerta
    >'

    diHtW

    '!"'

    pcenitentia

    insedem

    epi-

    tam
    licet

    in

    sanctis,

    quam

    in

    secularibus

    Surius

    copattu

    scopalem perS. Remigium. Verum singida factoc rum iUortnn adjuncta non wque apparent corta, >>ii observabo in annotatis ad elogium infra danitnni, Tnnjws admintstrati episcopfit-HS antc lapsum et poenitentiam exacte determinari nequit. 'ointiusde mchoato episcopatu nobiscum. consentiens, lapsum memorat ad anhum 508, ^r quo
    (

    litteris

    eruditum, qui relicta uxore *, nepte sciipsiiH B. Remig-ii, vitam religiosam d expe-

    fucrunt

    b
    c
    *

    tierat,

    eum uon longe amovendum


    Yita

    cfedit. Bailletus in
    in lonrijinc rircii

    ad
    nvi.

    Sc/drinbris nvtut

    an-

    num

    Forte

    jam

    citius contigit, videlicet post

    episcopum ordinavit, et parrochiam ipsius comitatus Laudunensis pra?fato castro subjecit. Qui Genebaudus plusquam necesse fuerat de anteacta vita et gradus sublimitate confidens, cum debuerit cogitare, quia nec David sanctior, nec Salomone sapientior esset, qui mulieris * delinimentis periclitati sunt incaute suam uxorem, quam relinquens mutaverat in sororem, quasi pro instructione
    ;

    Sur. conjuge d

    /.imiliennn

    biennium vel triennium episcopatusadministrati; nam tempus istius rei nulla insinuatur nota ckronologica. Sitamen adrelationem Hincmari attentum advertamus ammum, potins videbitur brevis fuisse administratio episcopatus antelapsum quam diutuma, Verum quidgui sii h'temt

    salutari, frequentius se visitare e permisit, oblitus

    Scripturfe dicentis

    Lapides excavant aquiE, et allu

    vione * terra consumitur, et rupes transfertur de


    loco suo.
    2

    al

    addilur

    paulatim

    Unde

    contigit

    ut

    crebrse

    visitationes

    et

    qui redicns ad

    blanda ac frequentia mulieris colloquia,

    durum

    uxorcm
    lium
    '

    fllitt

    porelapsiEpisc

    <pi

    diutuma ffitscdisepiscopalis

    lapsum iteratum septennali \ (cstc Hincmaro et Flopomitentia ewpiatu doardOi tam diu sederil, ut filius ipstus Latro Patri in episcopatum sudcesserit. Magis irf frmatur ex concilio Aurelianensi v, cui archidia\xnistratio post

    contra luxuria? mollitiem cor Episcopi emollirent, ex qnasi rupem saxeam de loco sanctitatis ad luxurise

    relictam,fi'
    et

    A'"""
    :

    (jenuit

    inquinamenta transtulerint. Et item * contra ai. Afs. itcScripturam dicentem Quis allig-abit ignem in sinu rum suo et * vestimenta ejus non comburentur ? n/.uict
    :

    Admota

    igni palea, id est carnis muliebris

    main

    conus
    :r

    ipsitis

    ita

    legitur subscriptus

    Medulftxs

    teria, libidinis igrnem

    suasione diabolica
    ,

    quasi

    Valiacnmis dlreotus R

    domuo moo Gennobaudo

    vento vehemeuti

    exag-itante

    ardor

    luxurise

    fiammas

    ,,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    flammas
    erupit, et

    530

    dam
    al,

    manHat

    uxore sua, mandavit * Episcopo filium se peperisse. Genebaudus vero confusus et dolens, nuncio dixit
    ,
    :

    concumbens /"cum eadem quonmulier concepit; et post partum

    tritionis
    rit,

    poenitentia;, quam con- A. &, ac continentis idem Genebaudus fue- '*"""/""<J divina ralsericordia demonstravit. Septimo si-

    In

    qua reclusione

    Quia
    latere

    latrocinio, ut lateret

    homines, quod

    Deum

    non

    potuit, in

    cubiculi absconso generatus


    :

    vocabitur Latro sic ei nomen imponat. Et quia culpa hominibus non innotuit, ne susest, recte

    quidem anno in vigilia Coense Domini, cum idem Genebaudus in oratione pernoctaret, et seipsum defleret, quoniam is, qui ad hoc ordinatus fuerat, ut in illa die poenitentes Domino * reconciliaret, ipse, suis

    lp

    *Z

    ufourfo,

    Sur. Vf<

    criminibus exigentibus, nec inter


    /,

    picio inde procederet,

    si

    se a solita visitatione

    fce-

    mina

    illa

    subtraheret, coepit ut antea

    domura

    fre-

    poenitentes in ecclesia merebatur consistere; circa mediara noctem venit l angelus Domini ma-

    quentare g Episcopi. Sicque factum est, ut tecta hominibus culpa, et in cordibus tam Episcopi

    gna cum
    nus jacebat
    ditae

    lucc
    ,

    ad
    ait

    et

    eum in ad eum

    oratorium, ubi pro:

    Genebaude
    tui

    exau:

    quam
    notum
    :

    fceminEe tectus
    est,

    luxuriae ardor,

    quoniam

    ut

    sunt

    pro te orationes

    patris

    Remig-ii

    quo magis tegitur, tectus raagis a?,stuat ig-nis contra culpam compunctus Episcopus, sed post fletum ad culpam rediit; et oblitus est quod planxerat, cum extinguere noluit, quod per desiderium ardebat. Iteravit peccatura, quod egerat, Coneepitque iterura mulier et misso nuncio mandavit Episcopo, se fceminam perperisse quam jussit nominari Vulpeculam. Quod cur ita eam nominari voluerit, qui fraudes et significationes in Scripturis ipsius animalis cognoscit, quas ad
    , ,
    :

    suscepit
    et

    quoque

    Dominus poenitentiam

    tuam

    deraissum est peccatum tuum. Surg-e, et hinc egredere, facque ministerii episcopalis officium et reconcilia Doraino poemtentes de criminibus
    ,

    respondere nihil

    Genebaudus autem nimio terrore perculsus, potuit. Tunc anjrelus Domini confortans eum, et ne timeret, hortatus est
    suis.

    sed gauderet in misericordia sibi collata.


    6

    Qui animatus
    hinc
    egredi,

    dixit ad ang-elum

    Non

    pos- nun etUa

    sum

    dolos et versutias deceptoris diaboli, et ad carnis

    B
    jicccata

    petulantisillecebras etanfractus retulit, facilesatis


    advertit.

    quia dominus et pater meus &";& ,n Remigius clavera hujus ostii secum habet. quod " "' i,a i ue et sigillo suo signavit. Lt angelus ad eum Ut ijelu s. RenU:

    non
    bit.

    dubites, inquit,
    tibi

    me
    sic

    Domino missura,
    et

    si-

    giu$,

    sna

    humiliter con(itelur S. !te-

    migio,

    Tandera Domino, qui beatum Petrum reillum spexit, et negationem amarissime flevit ad sanrespiciente, Genebaudus in se reversus
    3
    ,

    cut patet

    ostium istud patc- B Et statim, salvo sigillo et sera, ostium illud


    cffilum,
    est.

    apertum
    cis

    Tunc Genebaudus
    :

    in

    modum

    cru-

    ctum
    veniret
    ul.

    Remigium
    ;

    misit, petens

    ut

    Laudunum
    quas

    se jactaus in liraine, dixit

    Etiamsi ipse Dorai-

    quia

    tales causae ibi emerserant,

    pervenil

    per se diffinire non posset. Beatus autem Rcmig;ius, sicut Genebaudus petiit, Laudunum venit*.

    Et susceptus cum debita reverentia, ac secreta Genebaudum interrogavit 7 petens cubiculi pro qua causa illum vocaverit. Genebaudus vero
    ,

    nus Jesus Christus dignatus fuerit ad me peccatorem venire, hinc non ingrediar nisi * ille venerit, qui me in ejus nomine in ista reclusinne constituit. Et statim angelus Domini discessit ab Beatus quoque Remiguus in crypta sua eo.

    Sttr

    rJODN

    quae retro

    sedem

    erat ecclesite S.

    Marise Rerais
    in ex-

    cum raaximo

    fletu et ejulatu

    volens tollere stolam


    ,

    pernoctabat in oratioue, et quasi dormiens


    :

    de collo suo, et procidere ad pedes sancti Remigii cum magna virtute a beato Remig'io est detentus,

    ne stolam de collo suo

    Etpostquam diutius ambo fleverunt (intellexerat enira B. Remigius Genebaudum admisisse crimen, pro quo stolam vellet
    tolleret.

    cessumest raptus etvlditangelum n assistentem sibi, qui haec * omnia, aicut dicta et gesta fuerant, narravit; et jussit, quantocyus Laudunum
    peteret
    ,

    Snr

    ci

    et

    Genebaudum

    episcop;ili

    sedi resti-

    tueret, et

    coram

    se ministerium episcopale agere

    deponerc) vix cum singultibus et lachrymis Genebaudus per ordinem omnia retulit, quse commiserat.
    et

    persuaderet.

    B
    Genebattdum
    r
    epUcopali,

    sanctus Remigius nihil dubitans, cum celerit-rte Laudunum petiit, et in limine surama
    7

    Mox

    ptxmtenttum

    Quem

    S.

    Remigius
    ,

    videns

    contritura
    ,

    et
    ,

    QOcipit ab en
    celt.\

    ntilusiis;
    It

    pene desperatum blande consolatus est dicens quod h non tantum doleret de admisso ab eo crimine, quantum quod sic male sentiret de Domini bonitate, cui secundum Euangelicam vequi ritatem, non est impossibile omne verbum primumque parentera nihilo cuncta fecit rte salvum fecit. in quo oranes peccaverunt, gratia ad se reversum non despicit, Ullum peccantem Et qui peccatores sangruine suo redimere venit.
    :

    salvo sigillo et sera reseratio, Genebaudura jaceutem reperit quem teusis * brachiis cura g-auostii,
    :

    tjuam uifuB
    nl

    nuiiiem

    dioet lacrymis, laudansDomini mffierfeordiam


    vavit;
    g-elus

    ele-

    taneu admirtlitvat.

    eumque

    sedi et offlelo episcopall, vclut an,

    o
    '

    Domini pneceperat, restitucre maturavit et Remis *cum gaudio repedavit. Genebaudus Itaque

    Sur. oxtenSur.

    omnes dies vitse sua; in sauctitate et justitia postea Dei pergit, praedicans cunctis, quanta illi o-ratia quatenus nemo de sua justitia fecerat Dominus
    p, de misericordia Dci diffideret Gcnebaudus in pacc Sanctis Dei conObiit q itaque numcratus , tamdiu in episcopatu vivens , ut ei
    contideret,

    Remos

    nemo

    qui quatriduanum et

    jam foetentem Lazarum

    lafie-

    chrymis fcororum,
    bilcs
    vit, et a

    quas sigraarunt solicitas ac

    vio'

    ac

    pcenitentium cogitationes, compatiens flemortuis suscitavit, et suscitatum conviEt ut erat doctissiraus , suo admisit. * orator eloquentissimus, testimonia de latitu-

    succcsserit Latro filius cjus cpisoopus, ctipsc San-

    ctus r.

    ANNOTATA.
    a Agitur de acceptis a S. Remigio pro ecclesia Remensi, ex quibusparlem impendit ad fundanecclesiam Laudunensem. Laudunum axdem

    dine sanctse scriptura^ et exempla pcenitentium in unum colligens, ad animandum eum 1111 proposuit
    "'. lecttilo

    ct

    exhortato poenitentiam

    indixit.

    Factaque

    o/.

    i.

    i).

    :.

    * in modum sepulchri, ct * ac oratorio, quae hodiemanent secus ecclesiamsancti Juliani, Geneque baudum in ea reclusit, et clerum atque paroseptem annos, ut et chiiE ipsius populum per parochiam gubernavit, et unam diem propriam alteram apud Laudunum k

    mansiuncula

    cum

    lecto

    dam

    parvissimis fenestellulis

    Clavntum, olim /requenterdictum fuit Lug-dunum


    hic

    quod Parochia olim non raro dicebatur, contra. nunc dioecesis, et vocatum repec Genebaudum in Mss. ubique
    b
    rio,

    Laudunum Clavatum

    dicitur.

    DominicamBhemis,

    at

    Surius Genebaldum

    scripsit, uti et

    aln

    celebravit.

    recentiores.

    Seplembris Tomus

    74
    II.

    d Religiosa

    540
    MCTOKfc

    ACTA

    S.

    GENEBAUDI VEL GENEBALDI

    EP.

    temporis d Religiosa vita seque pro usu illius

    m Non
    baudo,
    tse

    facile

    credam

    hgec dicta esse a Gene-

    J.S.

    dericalem significat
    e

    quam monasticam.
    illa

    Verisimiliter

    uxor

    habitabat in palatio

    revelationi particutari satis cognisicut credendum esse doceant theologi.

    cum

    Nam

    seu

    domo

    ferebat,

    tempons episcopali, quia usus iUius qusem ut clerici uxores antea ductas,
    ;

    ordinationem mariti sui consentientes continenpromittebant, non dimitterent e domo sua


    tiam sed eas separato conclavi in

    ita etiam credendum mandato a Christo per talem revetationem accepto haud dubie est parendum. Quoigitur modo poterat Vir eruditus dicere, se ne Christo quidem
    est

    revelationi cognitse

    domo sua retinerent

    veniente egressurum

    Hsec aliaque ipsamvisio:

    in Diut sorores. Probat id latius Thomassinus


    Vesciplina Ecclesise part. 1 lib. 2 cap. 61 et 62. decreta est. major separatio deinde

    nem suspectam reddunt nam ex tota relatione apparet, Hincmarum ubique studere ut auctot

    rum
    f

    videtur. Surius explevit

    Concumbens legitur in Mss., sed mendum phrasim hoc modo Et concumbente eo cum eadem etc. g Malim crederein eadem domo permansisse t
    :

    contra ritatem metropotitani Remensis extollat Laudunensem. Id vero tanto magis episcopum

    suspectum

    est,

    quando magis disputatum

    est

    de
    et

    rebus similibus inter

    Hincmarum Remensem
    .

    Hincmarum Laudunensem.
    tamen non
    debeat
    vel

    et

    perrexisse,

    ut antea,

    solitaria

    cum

    Antistite

    miscere cotloquia. Id magis culi vi narn concilium Agathense anni 506 can. 16 non statuit, ut conjuges postquam maritus ordinatus est, domo separati habitent, sed seque:
    t

    congruit initio se-

    n Visionem hanc prorsus omittit Bailletus Atvideo, cur haec magis suspecta esse
    ,

    strato mansionis cubiculo.


    et S.

    Leo,

    Imo canones apostolici apud Thomassinum laudati, prohibent


    hic

    domo emitti uxorem. b Phrasim hic mutavit Surius


    B tantum doleo
    i

    modo

    Non

    quam preecedens. Utramque commentitiam utramque veram existimo. At in hac si vera est, nihil corrigendum censeo prmcedentem vero visionem, si revera Genebaudo oblata est, minus recte narratam puto. o Heec satis ostendunt, non posse visione Genebaudi, si vera narravit Hincmarus, pro me:

    etc.

    Hic alia qusedam sequuntur exempta , nimirum Magdalense, Sauli, aliorumque peccatorum, quibus divina bonitas gratiam prsestitit et quidem tonge plura in Ms. codice, quam apud

    ro haberi somnio. p Huc usque Surius. At in codice nostro Ms, longa sequitur disputatio, cujus prima solum

    Surium, qui partem non modicam omisit. Ego hwc etiam amputanda censui, quod doctrinam potius moralem quam historicam contineant prsesertim cum tota Vita edipossit ad i Octobris
    , ,

    verba posui. Reliqua dari poterunt in Vita S. Remigii, si videbitur. q Laudatte dissertationi de misericordia Dei ultima illa verba sunt inserta, quse etiam inve-

    niuntur apud Flodoardum Et ipse Sanctus, r Hsec verba,

    apud

    Flo-

    pretium. k Dubitari potest, an revera S. Remigius toties ab una civitate ad [alteram proficisceretur licet idem quoque scripserit Ftodoardus, qui iisdem fere verbis omnia narrat, sed subinde paulo
    si operse videbitur
    ,

    brevius.
    1

    nei\i didicerit.

    ut

    Hincmarus, unde eam visioFtodoardus de veritate dubitavit, insinuat per vocem, fertur, quam hsec refe-

    Non

    indicat

    doardum, et ipse postea Sanctus, utcumque insinuant, Latronem postmortem pro Sancto fuisse habitum. Sanctum vocavit Saussayus, in Catalogo Sanctorum post Martyrotogium Gallicanum ita de eo scribens S. Latro nomine revera autem non Iatro sed lator potius gratise et justitiae, omnisque ferax homo virtutis, filius fuit S. Ge:

    nebaldi episcopi

    xu

    conjugis

    ante
    fidei

    Laudunensis ex furtivo complesacerdotium ductae, heresque


    ,

    rens iteratis vicibus ponit. Bailletus omnianarrat, sed tamquam somnium Genebaudi. Verum qitis Baitteto dixit, tale somnium fuisse Genebaudop Unde idsomnium didicit ? Aut vera narravit
    ravit

    pontificiae

    dignitatis

    non jure

    sangruinis

    sed

    prsecellentis

    et pietatis merito.

    Castellanus

    in Corotlario

    Uspag.WiQ

    Hincmarus aut ut somnium, sed

    falsa; at certe ut visionem

    non narvigitantis*
    ,

    C Fateor, me de

    veritate visionis dubitare


    fit

    cum

    aemerorum Martyrologii Universamemorat observans tamen Sanctum vocari a Ftodoardo. Verum cum addat nec Officium de eo fieri nec uttam commemorationem, mihi nec Flodoardi nec Hincmari
    ut venerabilem
    ,-

    Sancto posterior, cumque ipse dubitaverit Flodoardus at nequaquam dubito, quin Baitletus factum corruperit, et sua
    scriptor tribus secutis
    ;

    auctoritas sufficit ad titulum Sancti vel Beati adscribendum ejus nomini prsesertim cum ne illi quidem id clare faciant.
    , ;

    ipse

    somnia narraverit.

    l)E

    DIE QUIXTA SEPTEMBRIS,

    541

    DE

    S.

    VICTORINO
    COMI

    EP. ET

    CONF

    IN ITALJA
    J.L

    SYLLOGE
    Cultus ex Tatti Martyrologio
    et

    Annalibus Comensibus praecipue probatur


    gestis et setate tradunt recentiores.

    expenduntur quse de ejus

    VeRSIMIUTKR
    CIRCA

    MEDIUM
    TII.

    SECULUM

    S. Victorini,

    de qno

    confessorem, Cultum ejus prsecipue nos docet Aloysius de Tattis Congregationis clericorum regularium de Somacha theologus ac sacri Ofpcii consultor in Martyrologio Novocomensi,
    an. 1075 excuso, et in Annalibus sacris
    ejusi

    Uerum hoc die S. Victorinum damus, Comensem vel Novocomensem apud lacurn Larium in Italia Subalpina episcopum et

    antiquitate superat Jovius, cujus O/tus, in The-

    sauro antiquitatum
    % part,
    ;l

    et

    historiamtm
    :

    Italias
    \~cl%

    tom.
    re-

    Lugduni Hatanirtnn anno


    Jovii

    cusum,

    ita concluditur

    Explicit liistoria patria

    sive Chronica Benedicti

    Comenaia
    munxxii.

    :ili

    initio

    E
    ft

    urbis usque ad

    aunum Domini

    dem civitatis, anno 1663 editis decade Victorinus 9 num. 25 ubi hiec habet
    ,

    lib.

    noster

    secundnm

    aliquos feliciter obdormivit in

    Domino

    anno dcxliv v Septembris. Concordat dies cum quae tunc sancti traditione ecclesise Comensis
    ,

    Episcopi festum celebrat (apponitur hic in

    mar-

    propr. SS. eccl. Com. v Sept.) in Abundii; ubi a majoribus nostris tumulum accepit, atque etiam nunc colitur. In Nonis SepMartyrotogio Sanctum ita laudat tembris. Novocomi in basilica D. Abundii S.

    gine templo
    :

    Off.

    S.

    Comen. episcopi el confessoris, qui ad hanc ecclesiam g-ubernandam Long-obardorum tempore accersitus, ab illius gentis principibus,
    Victorini

    3 Postquam laudatus Jovius initio libri 2 de primis 22 patriie suze cpiscopis, quos inter S. Victorinus ordine decimus septimus sedit, scripsisIli sunt vig-iuti set, de omnibus ita pronuntiat duo episcopi catalogo Sanotorum adscripti. Ferrarius in nova Topographia ad Martyrotogium Romanum, anno 1001) Venetiis edita agens de Como, urbis hujns Sanctos duas di.stnlmit in classes. In priore sunt ex primis uiginti duobus episcopi Comenses decem, quos Officio ecciesiastico honorari ait. Posteriorem classem constituunt reiiqui duodecim, e quorum numero S. Victorinus. Singidorum nominibus exprcssis, subdit Ferrarius : De praedictis autem episcopis, licet Inter SS. habiti sint, eccl. Comen. nuiliuu recitat Offl:

    alip%

    um

    "21

    prxtnbtm

    Comeiuium
    eultui
    ;

    lue Ariana

    fcedatis,

    assiduas contumelias et ca-

    lamitates sustinuit, ut oves a Domino sibi commissas a malis ing-ruentibus servaret, quod et multis pro ecclesia g-loriose obtinuit. Tandem

    cium. Tattus in Marl yrologio iXontcotnoisi quod anno 1G75 luccm aspexit, duodecim istos Prxsules variis diebus celebrat, omnesque in Notis ad ipsorum etogia Officio propi iocolt afflt fnat, prseier S. Joannem 1, cognomento Orcum inter
    t

    wrti
    >'

    uxtcto-

    sua laboribus fessus , episcopalem tyaram cum aeternae beatitudinis corona commutavit. 2 Sancti elogio sequentia proxime subjiciun-

    diei xxxi Augusli pratermissos in Operenostro relatum. Honoratior ei tocus concedetur in iltius

    Suppiemento

    nam

    quod Tattus
    in
    \

    memine*

    tur

    Officia

    runf,

    comen. agunt de
    Ben. Jovio
    g-uarda
    in

    propria Sauctorum ecclesise S. Victoriuo hoc die uua cum Feliciano NinHist. patri lib. 2
    ,

    Novo-

    logio reticuit, id

    jam ante

    in MartyroAnnatibus, anno

    Descriptione ecclesiarum urbis

    ubi

    de basilica S. Abundii; Philippo Archinto iu Elencho suorum praedecesorum, Lazaro Carafino tum in Dyptioa episcoporum Comen. n. xvii, tum in C.italog* SS. et BB., quorum corpora in civitate et dioecesi requiescunt; Francisco Ballarino Chron.

    Comen.

    Roberto Rusoha lib. i suarum AnLucino Passalaqua in i. Fenlinaudo U^hello to. v Italiee Epist. histor. sacrae in serie episcoporum Comen. n. xvn, Lelio Fravezzio in Diario perpetuo Comen. et Philippo Ferrario iu nova Topographia ad Kom. Martyrol. No.s qnoque de ipso plura disseruimus Anad nal. Comen. decade i lib. ix an. xvi usque FerBenedicti Jovii , Ballarini, Ughelli xxv.
    p.
    2,

    tiquitatum

    Qnintilio
    ,

    lib 8 nam. 9 clarisL668 impressis, decade videticet \\xi Augusti de S. sime asseruerat Joannc l Ofjicium propmn,' legi. Pari cuUu 8. Fiavianus 1 et S. Prosper prxsules Comenses honorantur, hic "l Mariii, ille ixvj Februarii pariterque in Opere nostro desiderantur in quo ex dict/s \:l </tiscopis unum dumtaxat ni SeptemViotorino bris dedimus S. Martinianum. 8. septem rrliquorum sacer esl dies v Septembris festa in trium postremorum anni mensium dies
    ,

    incidunt.
    et Anna- eahi$camutu, s sanetorum Preesuium ecclesnv Co- '"* <<"" sparsim scribit, studiose pervoln, w apm ^^''/^'^ mensis rrssc ipse identidem iaudat Officiapropna nl it" i h ran(uri annum 1051 ,/ didici ante medium secuii xvn seu post decretum Urbani PP. VIII anno 1684. promulgatum, Lazaro Carafftno episcopatum CoI

    Qua> Tattus in Martyrotogio suo

    libus decultu

    rarii

    et

    Tatti

    Opera ex enumeratis dumtaxat

    ad

    manum
    ,

    sunt.

    Tam

    hos

    quam

    ceteros seri-

    ptores

    in

    quorum omnium

    setatem inquisivi

    administrante. Omnino prmsumi dcbet tunc legitime inchoatam fuisse recitationem O/fi-

    mensem

    cii

    : ,

    512
    JW J
    f

    DE

    S.

    VICTORINO
    antea

    EP.

    ET CONP.
    I)

    TAA&
    I.

    Victorino et aliis, de quibus Cii proprii de S. neminem, legebatur, atque inter eos esse nullum decretum tstud Juecujus veneratio publica per omnes illam obtinuerit interdicta, quia scilicet tempore ante idem decre-

    rex egregie successissetque Rothari Cuudipertus pnvilegia, atretulit Victorinus plura pius ab eo iu favorem suse ecclesue. Postre-

    rant ab immemorabili Pontitum.Centum anniscompletis,qui ex mente


    ftcis

    que immunitates mam diem obiit hic sanctus Pra?sul auno dcxliv die cathedraest v mens. Septemb., sepultusque Apostotorum Petri et Pauli, nunc S. li SS.

    antiimmemorabile tempus constituunt, illo pnmi Historia, in qua viginti duo quior est Jovii

    Abundii.

    Comenses
    dicuntur.

    episcopi

    catalog-o

    Sanctorum adscnpti
    et

    promihi etiam innotuit, multos ex illis Officns per iotam dia?cesim Comensem, priis coli non in qua eosed in ecclesia S. Abundii dumtaxat, Hisce S, Victonnum corpora quiescunt.

    Ex

    Tatti Martyrologio

    Annahbus

    rum

    substantiam spectes, ante UgfieiBallarinus, temtum de S. Victorino tradiderat Transiit ad ejus ita determinans pus mortis die v Sevitam cadestem anno Domini dcxliv Theodori I, tempore Conptembris sub Pontificatu audi stantini III imperatoris. Nunc Tattum Martyrologium Non satis constat, quo
    7

    Eadem,

    ejus el Bal-

    si

    larini errores:

    Commensi
    eccleiia:

    pr*.

    fnisie creditw

    noiis

    ad

    Annahbus accenseo, cujus festum Tattus in proprio v Septembris celebrari ait in Ofllcio Sanctum templo S. Abundii. In Martyrologio basilica D. Abundii etc. quoque Novocomi in
    annuntiat.

    plerique defunctus fuerit anno Victorinus, licet ex hac miserecentiores iudubitauter asserant
    Si riarum valle sublatum anno Domini hcxliv. hic noster obiit anno dcxliv sub enim Prtesul

    Tumulum

    inquit

    in

    fine adjectse

    Theodoro

    majonbus annotationis, queni in obitu suo a retinet ante anostris Victorinus accepit, adhuc sub ram maximam in praefata S. Abundii ecclesia
    ipaiufl

    Pontifice, ut ipsi tradunt; quomo(I) impedo accidere id potuit sub Constantino III imperare pariter et viratore, qui triennio ante

    vere desierat,

    odeo exteriori.
    ecclesia (verbis Jovii utor,

    5
    tecletia S,

    Porro
    S.

    Historiis patrise
    ,,,,;,

    excerptis) extra

    ex urbem

    lib.

    %
    ,

    sita

    nempe anno dcxli. Quomodo cum Gundeberto Long;obardorum rege intima, ut Bal- E larinus scribit, usus est consuetudine, ab eoque condecorutus multis, ut apud Ughellum legitur,
    immunitatibus, si Gundebertus non nisi anno dclxi Italici regni habenas assumpsit? Annus
    ideo certus nos latet, ut alibi ftn cade i lib. 9 num. 25) diximus ,
    ;

    Abundii

    Abundii nuncupatur, apostolis prius Petro

    et

    PhuIo consecrata fuit; et Iihjc antiquissima Iiicaliquando Comensium episcoporum sedes canonicoruni collegium... Anfuit... ilabuit olim supra millesimum Nonis Auno tertio decimo gusti Albericus Comensis episcopus, dimotis cacst.

    Annalibus desicut et com-

    cti illic instituit,

    coenobium Ordinis S. Benedicathedra et clero intra urbem ad Deipane Virginis ecclesiam transtatis... Post Pontifex aniiOB octoginta duos Urbanus secundus
    DOnioie, abbatiale

    plurium Comen. episcoporum quamquam iidem ut neoterici illum assignent non sine erroris patet apertissime, et imprudentiae nota ConveAnnalibus nit inter Tattum in seepe laudatis
    ,

    et

    alios

    quos verbis
    S.

    jamjam

    datis in

    turpem
    Co-

    anachronismum
    mensi preefuisse

    lapsos

    ostendit,

    ecclesise

    maximua
    tit,

    in

    Galliam profecturus..

    Comum

    diver-

    basilicam ipsam sub nomine divi Abundii denuo dedioavit... Postquam Sixtus quartus Pontiet

    Victorinum sub Rothari Longobardorum rege, qui, utprobabilior eruditorum^ sui est sententia, e vita excessit anno 654-, regni
    17.

    fcx

    maximus tam multas ccenobiorum commendas facerc ecepit, hoc quoque... ubbate caruit, nunc eardinaiftufli nunc episcopis commendatum. Anno \b\Xecclesia S. Abundii tradita fuit monialibus Ord. S. Augustini, teste Francisco Ballarino in Compendio Chronici Comensis, an. 1619 vutgato, part. 3 pag. 279.

    Hinc supra in margine ad num.


    afflxi,

    circiter secuto vii, latius accepto, Sancti

    tem

    medio morsub dubio tamen; quia certo non


    i

    constat episcopaium ejus

    cum

    Rotharis regno
    S.

    concurrisse.
    8
    stis

    Victorinw

    Paulus Wamefridus diaconus lib. kde GeLongobardorum cap. 44- de rege Rothariita

    sub Ariaiwrcae ftothari,

    quod non im*


    est.

    (J
    t><

    Sancti '/

    apud Batlarinum part. 6 ln laudati Compendii a pag. 101- et Ughetlum


    etogiis S. Victoriui

    scribit .-Fidei Christianaenon rectam lineam tenens, probabUe Arrianae hsereseos perfidia maculatus est... Hujus F

    Uii mhii pro

    firtwea <m ttquii monumnUii flto:

    tom. 5 Itaiise

    sacr<e

    in episcopis

    Comensibus

    niufll

    '

    </'""'

    enarrantur. De hisce uonntdlit. Tattus in Annalibus longiorem orationem adornavit, cujus medullam continet annuntiatio quam
    ijisius

    gesta

    temporibus pene per omnes civitates regni ejus duo episcopi erant, unus Catholicus et alter Arrianus. In civitate quoque Ticinensi usque nunc
    ostenditur, ubi Arriunus episcopus

    apud

    basili,

    cxejus Martyrotogio num.

    retuli.

    Jam nomina-

    ti seculi prcocedentis scriptores inter lilterarum monumenta, quie de Sancto meminerunt, nxdtum proferuiU vetustius Historia Benedicti Jovii an-

    cam S. cum tamen


    praesideret.

    Eusebii

    habuit ecclesiae Catholicae alius episcopus Hsec fundamentum praebent opiresidens


    ,

    baptisterium

    no 1532 perfecta; in cujus libro 2 de episcopis Comensibus ex professo agitur, nec nisi solum
    Victorini

    nandi, etiam in civitate Comensi, Rotharisdiduos tunc sedisse episcopos tioni subjecta
    , ,

    Arianum

    et

    Orthodoxum.

    An

    hic fuerit S. Vi-

    nomen

    catalogo

    Sanctorum inscriptum
    levis suspicio obori-

    ctorinus certo, ut statim dicebam,


    ,

    non constat

    memoratur. Ilinc mihi non

    tur pauca, quse neoterici de sancti Prxsidis vita vulgarunt, ex documentis satis antiquis confirmari non posse, nihilque certi de ipso obtivioni superesse pr&ter notnen et sanctitatem. Interim elogium accipe, quo apud UghcUum citatum Sanctus exornatur : Victoriuus e Bithvuia, Nicomediensis civis, post Martiniauum Couieusem cathe-

    Sancti episcore tamen examinata, comperi patumnon sine probabilitate ad Rotharis regis

    tempora referri,

    et

    consequenter in

    eam
    ,

    prse-

    cipue curam ipsi incumbendum fuisse ut veram reiigionem gregemque sibi commissum contra Arianos defenderet. Quas Tattus in Annaii-

    dram eonseemlit nuno ncxwin.


    fuit,

    Celebris doctriua

    bus Sanctum sub Rothari Catholicse fidei causa ejusmodi sunt fecisse et passum fuisse sanbit ut perfectissimis virtutibus cu?nulatissimum epi,

    implaeabilisquo Arriauorum perseeutor, qui

    pcr id tempus, Rothari reye faveute, totam ltaliam iniicere eouabautur. Cum igitur de Cumana perse-

    scopum reprsesenieni qualem quidem S. Victorinum fuisse minime negaverim at vellem facta particularia istud comprobantia ex idoneae au:

    cutionum procella, quain ab Arriauis pro lueudo


    grege" passus fuerat
    ,

    ctorilatis

    monutnentis produci posse.

    strcuue perfuuctus fuisset,

    DE

    DIE QUINTA SEPTEMBIUS.

    543

    DE

    S.

    ANSARICO EPISCOPO CONF.


    SUESSIONE IN GALLLA

    COMMENTARIUS PR^EVIUS
    S. Ansarici cultus, Acta
    :

    S.

    aetas et gesta

    examinata

    CiRCAUBDioM
    sBcotiTii.

    Mncfi

    e 031-

    /"* anctum Ansericum vel Ansaricum episcopum ^^Suessionensem, vitse sanctitate memorabilem, ^Jomissum tamen ab antiquis martyrologis, celebrarunt recentiores hac die qua colitur, Saussayus prolixo hunc Sanctum exornat elogio, quod
    ,
    ,

    ni et Crispiniani,ut videbimus, atqueeatenus ordo gestorum est mutatus. 3 Prseterea S. Ansaricum annuntiarunt Ferra- mmoria m rhis in Catalogo generali, laudans Fastos Rosweydi et Democharem, Casteltanus in Martyrologio Universali , et novissime Martyrologium Pa*
    risiense,
    cti
    F<uti9 >

    " '-

    (U1

    continet preecipua illius gesta

    rumdam
    B

    sed ordine quominus probare possum , huc transfero Suessione depositio sancti Ansarici episcopi et confessoris. Hic ex
    ,

    inverso.

    Istud, quia Acta


    :

    in quo ita habetur


    episcopi
    ,

    .-

    Suessione

    san-

    Anserici

    qui concilio Remensi sub

    vico

    Espaniaco in ipso tractu Suessionensi orcum ab ipsis pethodoxis parentibus oriundus ne incunabilis suavissimos pietatis ac justitiae
    ,

    fructus libare incoepisset


    cationis

    foenus religiosse edu-

    episcopum parentibus ac patrise mox ac adolevit, rependit. Ab eunte enim setate rerum
    laudabilium
    ,

    ac
    ,

    maxime

    divini cultus

    ita studio-

    ut se a Deo ad mag-na excitatum > horainumque communi bono destinatum (tantse gratiae in ipso specimina effulgebant) non obscure prose prgebuit

    sum

    Sonnatio subscripsit. Alii script07-es neoterici non E pauci Ansaricum exornat Sancti tilulo testanturque eumdcm coli Suessione di<> Srph-odrris. Satis erit huc transfer?'e verba Claudii Dormay, qui in Historia Suessionensi lib. 3 cap. 43 pag. Z~G de sepultura et cidtu S. Ansarici Gallice Corpus ipsius sescrnbit quse reddo Latine pultum est in sacello ecclesiae quam sedificaverat, ubi etiamnum cernitur s;i\um cui insculpta
    ,

    sunt haec
    11

    verba

    Hic sepultus

    est

    S.

    Ansari-

    cus, olira episcopus Suessionensis . Sacra; ejus

    deret.
    lenti

    Moribus enim castissimis


    et venerationem.

    et doctrinapraecel-

    omnium animos provocabat ad


    ,

    sui imitatio-

    nem

    Unde Landulpho"

    episcopo

    Suessionensi carnis nexibus absoluto


    ,

    ad praesula-

    tum expetitus clavum tantseEcclesiae suscipere ad moderandum coactusest, totius sacri Ordinis voto quos equidem concepta de ac populi flagitatione
    :

    ex hoc loco elevatae sunt, translatreque ubi honorntae sunt ad ecclesiam cathedralem usque ad urbem captam a Calvinistis Gallis, quod contigit anno mdlxvii. Festivitas hujus SaDOti celebratur die v Septembris, quo obiisse oreditur, 4 Acta S. Ansarici nidla hactenus edita scio sed exemplar aliquod Actorum Ms., quod notatur
    reliquiae
    ,

    Actamendote tcn P ta a "" men eamaa.


    >

    eo existimatio
    inquo rerum gcstantm ordo

    2 Eactus

    haud fefellit. enim pontifex Ansaricus,

    desumptum
    studia

    om-

    penurbatus

    n j a j n noc convertit, ut gregis forma fleret, atque omniDUS a(j salutem, quantum exigit pastoopitularetur. Impense enim de omralis cura
    ,

    ex archivis ecclesise Suessionensis , Majoribus nostris transmisit Nicolaus Belfortius , jam alias in hoc Opere laudatus. Auctor

    ...

    c.

    illorum Actorum non modo ignotus est, et atiquot secidis Sancto posterior sed etiam destitutus
    ;

    nium provectione q
    pietatis continuit
    :

    sollicitus

    divites

    in

    officio

    pauperes consilio

    et solatio ad-

    fuisse videtur sufficienti scientia historica et chronologica, cum anachronismos ineptissim.os Actis

    jj

    juvit:

    aberrantes in viam revocavit , omnes denique ad sancte ag-endi studium accendit assiduo hortatu , ac virtutum suarum admirabilium exemsacra , quse plis. Sed et coelitum devotus cultor, vestigia a squalore expresserant suo in solo basilicis nitorem restituit , aris splendo,
    ,

    inseruerit
    stero.

    et pteraquenarraverit

    ordine pr vpot

    Qua de causa parum

    auctoritatis hisce

    tersit

    Actis tribuere possum, licet verisimiliter facta qutcdam in iis vere sint relata. Nihilominus meliorum defectu furc ipsa edere statui; conaborque, quantam fieri poterit, probabitia secernere ab iis t

    Corpora sanctorum martyrum Crireverenet Crispiniani ( in quos speciali spini

    rem

    indidit.

    tise

    affectu ferebatur

    evocatis sanctissimis prse,

    ordinemque inversum utcumque restitucrr. V,\v<ipuaautcm annotafacta hic discutere aggredior reliqua in
    quse prudenter probari nequeunt
    ,
    ,

    Pharone Meldensulibus Audoeno Rotomagensi ex loco , ubi diu abNoviomensi Eligio si a se ad basilicam dita jacuerant post agonem
    , ,
    ,

    tis

    breviter observaturus. 5 Locus natalis S. Ansarici in Actis vocatur

    &*"
    tum,

    "" lal ">

    eorum nomine dedicatam

    magua cum

    venera-

    Espagnycum, ab ahis Latine Espaniacum, hatpagum esse agri lice Espagny. Consentiunt omnes
    Suessionensis,
    ait distare

    udepilC0pa .

    Galliae lumina tione transtulit. Dehinc et inter sacram Ecclesise disciplinam , ad vindicandam synodo Remensi indictae a Sonnatio archipraisu,

    eumque laudatus ante Dormayus


    ,

    interfuit. leg-ato le Sedis Apostolicae pietatis et justitiss opepost tot edita clara fidei , Villicus, vocatus a Domira pervigil ac fidelis Sausad praemium profectus est. Hactenus
    ,

    Demumque

    no

    rhetorica usus gesta tasauus, subinde licentia vera videntur sed synodus Remen hic relata translationem SS. Crispimensis habita fuit ante
    : ;

    pore

    Suessione duobus aut tribus mitliaAddit idem scriptor parentenui quod unde tes Ansarici fuisse conditione ignoro, nisi per conjecturam id dixerit h hauserit nihil habenl. quia Acta de generis nobilitate Sanctus nemo assignat, Tempus quo natus est potest. At natum esneque id accurate assignari finem seculi vi facile videbimus ex temse ante episcopatus , Ucet hujus initium wque sit
    ribus
    Gallicis.
    ,
    , ,
    ,

    incertum

    5*4
    VCTOKS

    DB
    ;

    S.

    ANSAUICO EPISCOPO CONP


    dulfus
    ,

    incertum

    ideoque dicinequeat, quot annis secu-

    singulique prxesse ad decennium


    . .

    aut

    1)

    J.S-

    lum vn
    ,

    atatfs

    fontis eticiti

    ^5iw5 prsecesserit. Miraculum jam ante episcopatum Acta ei attn-

    consentiente etiam alio quodam instrubuunt mento Ms., quod unde desumptum sit, nescio. Verum neque idmonumentum Actis metius videad tur , nec Acta ipsa satis bene sunt scripta fidem indubitatam de hoc miraculo faciendam est a ut etiam insinuat Dormayus. Credibilius esse si revera faSancto jam episcopo factum
    , ,

    etiam diutius. moverunt Cointium ad ita 8 Hte congruentise succesordinandam episcoporum Suessionensium spatium longius inter S Bansionem. Etrevera apparet, daridum et Droctigisilum intermedium
    .

    Tiam

    Amuri-

    ciw Lundul/o
    probubilius.

    succemit

    quam

    ut verisimiie fiat
    ;

    intercessisse
    ,

    vfum
    r m/u*

    est

    imtium

    mtde incertum et,

    Ansarici adeo ambi6 Initium episcopatus S. ad annos facileviginguum est et incertum, ut si quis itlud determinare voti aberrare possit Si saltem eco monumentis mihi cognitis. luerit Actis num. 1U referunvera essent quee infra in inguinaria tur de servata urbe Suessionensi a lue precibus S Ansarici episcopi item si S. Grego, , ,

    rius

    Magnus anno

    593 ad preces Ansarici epi-

    scopi privilegium confirmasset monasterioS. Medardi, ut dicitur num. 11 initium episcopatus 5!)0 S. Ansarici non posset longe abesse ab anno circiet sic episcopus fuisset ad annos sexaginta
    ; ;

    faciteperturbaripotuitincatalogis istis, qui quivendem vocantur vetusti multis tamen seculis eetate eptscoporum risimiliter posteriores sunt itlos sequende quibus agiiur. Itaque catalogos putem , prsesertim cum inde aliud quodos non quaque oriatur incommodum nam ea ratione et S. Ansaricum tuorepiscopi inter Droctigisilum ponuntur medii quos inter eos sedisse verisimilenonest. Sammarthaniin Gallia Christiana in enim analiud exiremum deflexerunt quatuor et Droetigisilum metistites inter S. Bandaridum nullum vero inter Droctigisiium dios statuunt
    , , ; , : ;

    mayo nullum

    nultum inter eosahum teste Dorlicet aniiqui catalogi , habeant nam ordo intermedium
    ,

    ter,aut eiiam paulo diutius.


    tur, aut sattem variis

    Verum fictitia

    viden-

    erroribus fcedata sunt, quse pete inguinaria refert ineptus scriptor, quemde admodum in annotatis ostendam. Privilegium quoque S. Medardi, quate nunc exstat, nullo mo-

    Ansaricum. Hi certo ab antiquis caialogis longissime recedunt nec tamen accedunt ad verisimilitudinem, cum sic episcopatum S. Ansarici longissimum faciant. Suspicor nuliam iis fuisse
    et S.
    :

    gium

    do defendi potest, ut jam alii ostenderunt, et breviter probabo in annotatis. Qua de causa nec lues inguinaria nec pontificatus S. Gregorii Magni, nec privilegii isiius epocha prodesse possunt ad neque (iijcniluni initium episcopatus S Ansarici
    , ;

    rationem ordinis memoraii, nisi qucd privileS. Medardi per S. Ansaricnm S. Gregorio Magno oblatum vetint. At istud privilegium nihili faciendum est pro ordinanda chronotaxi S. Ansarici. Quare malim existimare ipsum Landulfo successisse , ut quam Droctigisito.

    habent vetustiores catalogi,

    Ex
    rici

    dictis liquet

    quamsit incertum
    ,

    S.

    Ansa-

    viagistci fuit

    ulla atia occurrit nota chronologica ante concitiuni

    Remense mox memorandum,

    cui Ansaricus

    anno Wftinterfuit.
    i/uia

    episcopatus initium. Ejjiscopus interfuit Sijnodo Remense sub Sonnatio quas habiia fuit anno 024 aut 025 , ut Majores nostri variis loet Pagius etiam probavit ad observarunt annum 624 num. 4. Id primum ex gestis Sanideoque nequit dici, an jam multis cti innotuit annis cathedram episcopalem tunc occupasset. Verum quidquit sit de initio episcopatus S. Ansaricum virum fuisse egregium et magistrum S. Drausii Suessionensis deinde episcopi, testatur aucior setaie suppar qui conscripsit Vitam S. Drausii editam apud nos lom. i Martii. Audiamus hunc auctorem qui pag. 406 ita habet Igitur parentes ejus ( S. Drausii ) videntes eum tam miris morum virtutibus excellere et adhuc excellcntiorem beatitudinis viam velle tenere, de-

    S.

    Druusu

    postea Suessionensis epi


    sCOpl
    :

    amu
    Hfll
    :

    prmoadentium
    OpitCOpOt

    innorautm

    Quot vero annis ante concitium Remense nequit determinari ut jam sederil Ansaricus monui. Ratio preecipua est, quia gcsta quinque decvssm-um i/isurs iguorantur, uno excepto Droctide quo a Gregorio Tiwonensi nonnulla gisilo
    7
    , ,

    cis

    llisioriam cap. 37. Nam ex reDroctigisilum supertatis ibidcm conficitur sed rursum ignoratur, fuisse post annum 589

    narrantur

    tib. 9

    auamdiu deinde
    Drovtnjisilnni
    logis
    vl

    vivere perrexerit. Porro inter in antiquis cataS. Ansarirmn

    antistitum Suessionthxivmnnator episcopi pomtu/itr medii teste Dormayopag. 243 nimirum Anectarus Theobatdits Tondidphus et Landulphus. Hi autem quatuor si revera post Droctigisilum sederint, paucis solum annis singuliprseesse debuerunt, ut ultimus perveniret usque nil tempus concitio Remensi propinquum. At sal/s verisimile est unum aut plures ex istis quatuor sedisse ante Drovtigisilum ut volunt scriptores alii. Cointius ad annum 545 num. 14 duosex quatuor Droctigisilo prasponit duos ve,

    crevere

    cum

    inclyto

    viro

    et

    patri

    memorando
    episco-

    Anserico Suessionensis quondara civitatis


    ,

    po ad educandum tradere ut si quid minus sibi esset ex primo suppleri in .secundo posset Magistro Praestitit namque ei Dominus tantam gratiam et benedictionis copiam coram prsedicto venerabili patre Anserico ut non minori dilectionis affectu amplecteretur ab eo quara
    ,
    . . ,

    sedfatetur nihil de quatuoi* istisejiisvopis ad notitiumsiunu pvrvenisse prxter nuda nomina. Itaque conjectura hasc nullis futcitur tnonumentis sed <rfias satis convenit iis <ji<:v nota snutde S. Bandarido de Droctigisito et de S. Ansarirn, Natn S. Bandaridus de quo apud nos auctum est ad Augusti rivebat anno 515 et nonnulli volunt eum ri.risse usque ad annum v/rvilvr quodtamenest invcrtum, \er S. Bandaridum nec admodum (<,. igitur et Droctigisilum sat temporis est ut Anevtarus svdvrv potitvrit vt Theobaldus. Similiter inter Droctigisilum et S. Ansaricum de quo nulla kabelur vvrta notitia ante conciliam Rvmvnse sedere potuerunt Tondulphus et Lanr<>

    nl/os

    postponit

    unicus

    filius diligitur

    a patre suo.
    et
    ,

    Nec mirum:
    . .

    tanta enim humilitatis


    se aptabat

    bumanitatis gratia
    ut

    pene omnibus
    ,

    cunctis
    existebat
    ,

    fieret

    ad-

    modum
    tur ut

    gratus
    filius.

    et
    si

    diligibilis
    aliis ita

    universis

    At

    habereintimus
    ,

    maxime tamen huic


    noverat regimine

    inhaerebat potius
    ,

    tueri dilig-entius

    cujus se cujus mode-

    ">ii.~>

    ramine educabatur dulcius, cujus solicitudine monitis divime leg-is et humanas erudiebatur studiosius.

    10 Nec sine divino nutu credendus est talis dicitur strvPatroni traditus esse custodiae , cujus paulo post, xisse ecch' Dei dispouente clementia , sublimandus erat ho- xiam S. Ste-

    nore.

    non multo post excurso dierum suorum numero , vocante se ad remunerationem Deo,

    Nam

    /f/mni

    .-

    DIE QUINTA SEPTEMBKIS. 545 A Deo bonorum repletus fructu operum hode S. Ansarico tunc defuncto his verbis Vidit miuem exuit et extremum vitae diem clausit. quoque (S Salaberga) venerabilem virum AnDemorte Sancti infra agam. At interim obser- sericum pontificem obviam sibi venire. Ad quam
    ,
    ,
    .-

    "ctom
    s
    s
    -

    J,

    vo,

    nullum hic occurrere verbum, quo

    eetas in-

    ait:

    Agnoscis me?

    At

    illa

    fatetur se ignorare.
    ,

    ?m m *2m w<uj apparuiuedidtur.

    sinuatur decrepita aut prseter modum longeeva. Porro laudatus ssepe Dormayus in Ansarico asserit, ecclesiam S. Stephani protomartyris ecctra muros urbis Suessionensis anno 634 ab Ansarico fundatam fuisse et dedicatam. Idem scripserunt Sammarthani et alii. Verum non dicunt , unde facti illius notitiam hauserint cumque Acta referant Sanctum in illa ecclesia sepultum sine ulla mentione de ea per ipsum constructa; sitentium istud quod item observo in alio monumento Ms. dubitare me cogit an structura
    ,

    Ego sum
    et

    crebrius in

    Ansericus episcopus Suessionum domo tua accersitum vidisti

    quem
    veni

    ostendam tibi valvas paradisi, et ostendam civitatem Dei altissimi et duodecim sedes Apostolorum ex auro gemmisque rutilantes. Cui et ait Ecce tibi locus prsparatus est etc. Haec nonmuttis annis post mortem S. Ansarici contigerunt si vere relata sunt nam S. Salabergam circa annum 655 obiisse, Mabillonius existimat quodad xxn Septembris examinaripo, :

    terit.

    Nunc

    Vitam

    Sancti qualecumque sub-

    istius ecclesise S. Ansarieo satis certo possit attribui.


    SS. Cnspini

    jungo.

    HCrispiniani
    corpora elevavitf

    corporum SS. Crispinum. 5 et .> ,. , o, consentientious atns scnptombus. Prsecipuum hujusce translationis auctorem fuisse S. Eligium Noviomensem antistitem Vita testatur num. 6,ni et Qrispiniani,

    11 Certior est translatio

    quam

    Vita refert
    .

    VITA
    MENDIS CONSPERSA

    idque cengruit Vitee S. Eligii per S. Audoenum B scriptse editseque ab Acherio tom. 5 Spicilegii. S. Audoenus ibidem pag. 199 scribit, varia sanctorum martyrum corpora diversis locis per S. Eligium fuisse inventa aut elevata et translata, Itaque S. Eligius S. Ansarico auctor fuisse videtur, ut qusereret thecaque pretiosa reconderet preedictorum martyrum corpora; neque auctor modo, sed etiam prsecipuus adjutor. Testem hujusce rei rursum habemus S. Adoenum, qui ipse etiam rei gestse adfuit et pag. 202 de ESuessionis quoque civitate sanligio ita scripsit ctos martyres et germanos Crispinum et Crispinianum ex quadam crypta prolatos miriflce comeorumque memoriam insigni ornamento posuit decoravit. Per ornamentum designat thecam pretiosam latius in Vita commemoratam quam S. Eligius, ut erat aurifaber peritissimus, si non propriis manibus fabricavit, haud dubie tamen
    ,
    ,

    auctore

    anonyrao

    Ex

    Ms. ecclesiw Suessionensis

    CAPUT
    Natales

    I.

    primordiaque Sancti
    susceptus
    ,

    epi-

    scopatus

    translatio

    Sanctorum Crispini
    aliaque in
    per

    et

    Crispiniani,
    gesta.

    episcopatu

    fabricam ordinavit, eique prgefuit. 12 Porro de tempore hujusce translationis con~ q\q q U0 scriptores non omnino consentiunt .nediumsecuii ectura mmi potest ex i au data S. Eligii Vita, j cum a s rationibus collata. Attamen non video, auodmorsfigenda : a.inum certo ex ea determinari posse, etiamsi existimare velimus SS. Audoenum et Eligium certo episcopos fuisse consecratos anno 640, ut C volunt Cointius et Pagius, quorum sententiam ut probabiliorem interim secutusest Cuperus nonuspiam ster in S. Audoeno ad xxiv Augusti
    quodfacium non din ante, ,

    Cura

    orbem

    long*e

    lateque

    discurrant Curetexaui;

    gesta fallacia miror curnos Christiani salutifera militum Christi me.. .. rita vel saltem in eorum natalitus non comrae-

    terrenorum

    militum

    <"
    "'*

    monumen,cribot a,t '


    :

    c *or

    moramus.
    bile,

    Si

    enim

    quod

    in

    Sanctis est lauda-

    ad

    eum
    ,

    nere

    venit

    utique referri debet, ex cujus mu- p quique in Sanctis suis mirabilis

    proculdubio cum Sauctorum g-esta leguntur, Dei virtus et gloria extollitur, Sanmajor ipsis roverenctorum laus commendatur
    praedicatur:
    ,

    enim hdbetur, quot annis hsec translatio posterior sit suscepta ab Audoenoet Eligio dignitate episcopali. Prseterea opinantur aliqui Eligium et Audoenum anno 646 consecratos. Dies transtationis eeque est dubius, cum Acta notent diem
    x Junii;
    tavit in

    tia defertur,

    fidelium
    et

    mens

    aedificatur, laica plebs

    instruitur

    ad

    virtutes consimiles animatur,


    g-loriatur. Celebran-

    dsemon confunditur, ecclesia


    prsesulis nostri Ansarici

    tes igitur, dilectissimi, hodie beatissimi patris et

    solennia,

    pauca

    quae de

    Dormayus

    ctam esse translationem die


    ter nihil

    vero aliique velint peravi Martii, uti nO'

    gestis ejus agnoviraus,

    tam ex Leg-endis Sancto-

    Martyrologio suo Saussayus. Quapropde tempore hujusce translationis certi statuere possum,nisi earr -^Hgissenon diuante

    rum, quam indultis Komanorum Pontificum verisque testimoniis antiquorum breviter ad memoriam revocemus.
    ,

    medium
    648
    ullo
    ,

    seculi vii:

    nam

    utii

    annum
    ,

    647, alii

    ac

    demum

    alii

    649 assignant

    neque pro

    confessor et pontifex Ansa- Satuti nutate, etprimordia; Suessionico, villa, cui Espag-nycum ricus in pag-o est, ex parentibus Catliolicis procreatus, nomen
    2

    Sanctus

    igfitur

    ex hisce annis meliores invenio rationes quam pro alio ; seu potius nutla alicujus momenti ratio pro uno magis quam pro alio atlata est.

    ab ineunte
    et

    aetate

    Christianse fidei
    vit3

    cultor

    verus,

    Idem

    est

    quem
    13

    fixi circa

    deanno emortuali S. Ansarici, medium seculi vii, quia annus

    certo nequit determinari.

    semper imitator Quae summa ejus sanctitatis, vel mapraecipuus. xime elucescit in hoc, quod sequitur, ingenti ab eo spiritu et tide gestum. Nam misertus aliquando vexationi parentum, ac municipium Espagnycoeuang^elieae

    etiam

    fuit

    In VitaS. Salabergae abbatissee apud Mabillonium Sec. 2 Benedictino pag. 431 mentio fit

    rum

    dictae

    ac praesertim vicum de Divite Burg-o a qui aquae penuria inhabitantium villae laborabant
    ,

    , , ,

    :, ,

    546
    A. Anontuo,

    VITA
    ille

    S.

    AXSAKICI EPISUOPI CONF.


    remur) raar( ut odor fragravit ad declaranda ut per astantium merita tyrum et pontificum traheretur affectus fideliura, salutiferura odorem
    :

    laborabant, quod vidUS


    situ< esset
    ,

    sub hortis ubi reperto prajmissum sit, fodi jussit vicum firmiter ad Euangelicum istud verbum ^ilice in corde suo, sed aspirans Qui non haesitaverit
    , : ,
    :

    montana domus parentum mtra


    altus et circa

    juxta illud

    tirmiter
    fiet

    crediderit

    quodcumque

    dixerit

    riat

    ei;

    spe

    maxima,
    Dei
    lapis

    fide recta silici

    pedem lm-

    Curremus post te in odorem unguenpontifices sanctos torum tuorum. Tunc sancti lachrymabili gaudio exmartyrum artus cura transtulerunt^ osculatoe, in praeparatam capsam
    :

    prcssit,

    dicens:

    quod vcrbum
    incolis
    et in

    nomine fons hic sit. Ad disruptus, ille, sub ejus pede


    coepit

    et pallio

    holoserico

    obvolutos honorifice

    potum, segris sanitatem scaturire hunc usque dicm ab incoiis Fons

    et Pes
    et aa

    Crispini derunt, caput durataxat sancti in archivis ecclesiae reserpulis deosculaudum episcoporum itaque humeris liilevatur

    condia po-

    vantes.

    sancti Ansarici vocatur b.


    lutceputt epi
    leopattu.

    8 Jgitur

    cum

    augmenta
    'raeruit

    celestium amore aestuans sanvirtutum jugiter intentus tanta


    ,

    ctitatis perfectione

    polleret,

    Dominicarum ovium
    effici
    ,

    incontinens , vas vas admirabile, vitae manna preciosis virtutem lapilhs quam , auri solidum eminenti poornatura et super altare sursum in instar aenei serpentis erectum, omnium nitur; ut
    , ,
    :

    divinitus

    pastor

    vicesimusque

    mederedevote in se prospicientium languoribus


    tur.

    consecrari. SuesBfonensifl cathcdrse pontifex

    Nem-

    competebat ut absconsa ecclesiee ponediu Lucerna super candelabrum postmodum in salutem populorum qnas
    pe
    divinae dignationi
    ,

    Nec id frustra sane. Siquidem latioue reorum solvuntur viucula


    ,

    in
    ,

    hac transeffugantur
    conferpietate mergumsna

    dasmonia
    6

    sanantur morbi
    in Parisina

    peccatorum
    Christus

    tur indulgentia.

    retur,

    Circumquaque
    se

    radiaret.

    Siquidera

    mox
    ,

    ut

    in

    Sicut

    muliere
    est
    :

    passulcm est aflflumptQB,

    qui antea innumera in

    gratiarum charismata congesserat


    vigiliis

    multo tuno
    ,

    facisua monstrare dignatus atrociter daemon agitavit, ut dentibus nora tam

    quam ob sua

    JJJJJJra(a:

    B amplius
    iu

    strictior esse cospit in jejuniis


    ,

    crebrior

    prolixior

    in

    oratione

    et iu

    omniin

    minime sese discerperet, ignis et aqua3 pericula perhorresceret , ac saepe ex capitis vertigine caderet epileptica passione. Ducitur ob id misera Genitricis ferreis raanicis vincta ad almse Dei ubi matricem in urbe Suessionica ecclesiam
    :

    moda

    virtute

    ornatior.

    Gerebat
    :

    nimirura

    mente dictum
    spiritu

    illud Apostoli
    ,

    irreprehensibilem esse
    et charitatis fervore,

    Oportet episcopum toto ideoque toto nisu


    ,

    agebat, ut mentis puritate, fidei , spei omnibus exempla praeberet

    per novem dies stans cum matre, nihil obtinuit ut patuit quia Christus almaque Mater ejus
    ,

    Banotitatis.
    Invltatii altti

    curam
    videret

    ejus

    trauslationi

    martyrum
    die instante

    reservavit.

    epiimpil,
    cninpuiitti
    tluttt

    rt

    cujus 4 Talis itaque invcniebatur in domo Dei, comparitione ceteri grex merito dicerentur. Et

    Nam cum

    translationis

    mater ejus

    ptTtm

    eccemagnus
    sibi

    ille

    llcmunerator
    promisit
    sanctis
    ,

    qui ministrantes

    $a.

    honorificare

    hauc
    c

    ei

    confert

    Noviomeusi, Farone Meldensi ceAudoono Kothomagensi terisque laude dignis episcopis beatorum fratrum
    gratiam, ut

    cum

    Elig-io

    omnes instar apum conglobatos ad deificam martyrum basilicam confluere juvantibus djemoniacam ad locum deduxit, ut clientulis Christus martyrum grasi experiretur saltem] tia conferret salutem. Quae dum chorum ingredi,
    ,

    tur, crudelis

    a dsemone fatigata
    et

    tetros

    emittit

    martyrum
    rmii

    Crispini

    et

    Crispiniani

    Suessionico-

    apostolorum sacratissiraa corpora tranaferre quin mereretur. Nec enim dubium esse debet duo illi lumiplacuerit divin;i' prffiBOientiffl sic
    , ,

    cruentes ab ore spumas, lumina contorquens, membra circumfle-

    clamores, et

    naribus vomit

    ctens. Attoniti super ea

    prsesules et populi, orant

    martyres, ut aegram salvent.

    melliflna pietas

    naria

    mafjna horum sanctiBsimorum praesulum


    de ad

    Dei nostri! Sicut

    illa,

    quse tetigit fimbriam vestis


    :

    temporibUB
    in

    sub
    coeli

    terrae

    abscondito
    collocare
    ,

    velut

    iirmarnento

    sursum
    merlta

    quade-

    tiMius

    tam

    fidei

    augmentum, quam ad
    lucerent
    tnnto

    Domini, a fluxu sanata fuit sic ista, ut martyrum uttigit, a daemone liberata , sanam omnino denuoque confessionis in fonte sua se sensit
    ,

    clEranda que illuminarcnt.

    pontiflcum
    circa
    et

    mundumthesauro

    Cum

    igitur

    (iignum
    riimi
    TO

    vas

    fulsBetj

    aureum et argenteum fatanquam propioiatorium ex au-

    uiundissimum rmincnti locO posttum , ex quo dignnrolur nobis Doininus hoc Moysi dictum
    propicius

    Quis nunc exprimere surficiat F quantum cunctis gaudium induxit quadruplicis quamque universi hujus miraculi magnitudo cceperunt martyrum noraen attollere et pontificum merita praedicare quos Deus ita praeordicrimina delevit.
    ;
    ,
    ,

    naverat et
    pro
    mirificavit

    salutifera?

    translationis

    ministros
    ?

    et

    respondere
    te
    ;

    Inde
    ,

    praecipiara

    et

    lo-

    muiiere

    daemonica

    intercessores
    :

    Plane

    quar ad oa,
    Dei
    in

    cum
    id

    inquam

    fahricata esset ar-

    Dominus Sanctos suos


    ad
    et

    et exaudivit

    qua
    ,

    tabulm

    dum

    spiritales, conscriptam

    eos clamantes

    se,

    quia justi

    ut olim
    :

    horum

    fligtto

    est Spiritu

    Bancto

    legem

    eonti-

    meritis patet,

    nunc miraculis

    ideo oculi ejus

    Qeutefl

    vino iguc succcnsi


    rico

    servurentur : tuno dicti almi pontificesdipopulum Sucssionicum, Ansa-

    super justos et aures ad preces illorum.


    7 Post expleta translationis gaudia prsesul Dei Acsaricus in sua erat sanctitate perseverans, morbos sanans, aliisque miraculis corruscans, de
    ,

    GtlUfllf '"'

    C""

    suadente d

    t\rmn
    ruut.
    trunffbvl
    <"!'
    r>

    convocarunt pro sancta mnrtrnnslatione triduanum jejunium iudixe, ,

    tentiu Snes-

    sione aablulu.

    salute

    autem

    g"regis sui

    mirum

    in

    modum

    sollici-

    Quo

    completo
    per

    et

    missis
    actis
    ,

    pora
    pini

    S*S
    et

    Vrh
    .

    uiaitvrum

    prflBBullfl

    supor corpora prolatoquc Dri

    tus.

    Quo in genere non iramerito a nobis enumeraudum est quod cum videret super mensu,

    CW*

    pinfani

    verbo ad populum, clero orante cum plebe, proeAusaricns pontificuxn associatus cohorte sul
    ,
    ,

    ris

    vini

    inter aliquos proceres et cives urbis pe-

    qnartis

    bant ossa
    niciuni
    ravit
    ;

    qua pausamartyrum, uhi olim per Sixtum et Sildlbura Junii

    oryptara, sun

    riculosam valde contentionem, quae ad ea usque tempora necdum sedari potuerat ; convocavit clerum cum proceribus et populo. Quos verbis
    innitis

    posfta

    cum trcmore
    mauibus
    ,
    ,

    et

    lacrymis reseactor

    informans

    purissimisque
    Eligio

    episcopis juvan-

    nunc de regni
    desinebat

    caelestis

    tihus,
    erat
    ,

    prassertim

    qui

    praecipuus

    verba
    ,

    nunc de pace observanda amore commonens, non divinum amorem spirantia vi,

    dempto
    :

    ciomcnto
    ct

    bina

    eorum

    sepulchra

    brare, donec

    gladio

    spiritus

    discoopcrnit

    maximus

    statim inde suavitatis

    omnes

    ejus

    dispositione

    penetrante , sese submiserunt. Quamob-

    rem

    ,,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    A rem
    ille

    :I7

    statim

    mensuram cupream
    ,

    sculpi jubet,
    ,

    Romano

    snnctuario

    dimidium sextarium hodie appellatam quas conveniens omnibus et grata duratos eorum aniPetro cecidit super omnes, qui audiebant verbum, sic et isti ad sanam mentem revocarentur, audientes preesulem istum beatum cui eique similibus dicitur Non estis vos qui lo:

    cepit.

    Cum

    enira in

    Qua-

    *-

    Amtm*

    mos mitigavit
    Rpiritus

    dragrsimo Komani non sancte vixissent, etChristi Corpus in Pasohate irreverentur suseepissent,
    ac postmodum ludis, commessationibus, et luxurhE vacarent, dum adhuc escae essent in ore ipsorum b; fluvius Tyberis ripassuas sic exeessit,

    ut,

    sieut loquente

    sanctus

    utsuper
    reg-ionis
    teret.

    ipsos

    urbis

    muros
    ,

    influens, et

    magnam

    quimini. sed Spiritus Patris vestri, qui loquitur in vobis. Ea vero mensura nunc usque servatur in Suessionensi ecclcsia cum Sanctorum reliquiis, et pia devotione a populo exosculatur, quod prae-

    partem occupans plures domos everHinc serpentium multitudo ingentam draconem sequens per Tyberim in mare descen,

    dit

    sed salsis undis serpentes praefocati, ad

    littus

    ejiciuntur.

    Quorum

    missa

    fcetore ing-uinaria pestis

    con-

    dissensionis

    conciliandaa

    causa et fcedus

    creta est

    cum tumore

    cxtiterit.

    vultus

    ruhore

    inguinis et aliquantulo apparens; fereque sine doloris

    ANNOTATA.
    a

    quod horrendum est ) siue pcenitentia ( homines passim subito morerentnr, oscitando sternutando, in via, mensa operis ludis,temsensu, ut
    t , ,

    Dormayus locum hunc

    Gallice vocat Riche-

    plo, colloquiis

    ita

    ut

    Roma

    doraibus,

    inoolis,

    bourg*.

    b Idem scriptor factum istud referri ait, sed fatetur se istud non legisse in auctoribus bonee notse. Jam monui in Commentario num. 5 fidem

    adeoque ipso Pelagio summo Pontifine orhata misere lugeret. 9 In cujus locum substitutus sanctus doctor etuat, i,nuGregorius statuit ut plebs Romana jejuniis se '"*S.
    ,

    non mereri certam, c De S. Eligio ageturad 1 Decembris, quo coB Utur Vita vero S. Audoeni jam data est ad 2-i Augusti S. Faronis memoria Romano Martyrologio inserta habetur ad 28 Octobris. Omnes
    : :

    affligens

    cum

    cleri processione

    basilicam sancti

    Gvc

    Petn adiret
    gradus

    qua Dei miseneordiam laehry, mabilius litaniis c imploraret. Cumque ipse ante
    populo orasset, castrum Crcscentii d angrelum, qui cruentatum gladium in vagnnnm reducebat atque ita pestilentiam cessasse iutolsurg;ens a terra,
    vidit
    bnsiliese

    rtoet

    uietutoniJm
    c

    prostratus

    cum

    super

    E
    <i

    S.

    Ansarico diu fuerunt superstites. d Potius dixisset auctor, populum ab Ansarico


    t

    convocatum esse suadentibus aliis episcopis. De translatione hac consuti potest Commentarius

    lexit

    quamquam
    octog-inta
    ,

    circiter

    de siraul prostratis nd urandura mortui sunt. Exinde autem


    :

    num.
    e

    11 et

    12.

    Quarto Idus, id est, die 10 Junii, voluit haud dubie auctor dicere. f De SS. Sixto et Sinicio episcopis egi ad diem i Septembris, ibique probam eos secundum Acta ibi data floruisse tempore Diocietiani, quod optime congruit cum hoc toco. Verum, si itti a S. Petro missi fuissent in Galliam, ut voluerunt aiiqui, quo demum modo poterant prcedictos Sanctos sub Diocletiano passos in crypta colocare ? Imo ne illorum quidem opinio, qui Sicctum et Sinicium a Sixto Papa 11 missos crediderunt, satis cohseret

    Cnstrum Aug-eli est vocatum mutato nominc sancitum insuper, ut quotannis die sancti Maroi
    Euang:elista3 cruces nig-rfe a populo
    et ad

    liaberentur,

    sanctum Petrum litanise a Mnjores ehodic vocantur.


    10 Porro lues
    ista

    clero fierent, quaa


    e

    ing-uinnria per

    GalliflB

    rc-

    giones desaeviens, urbes, castra ct municipin deczrcuitu urbis huessioncnsis undi- ,., vastans , ' liocrittam cum bcnto pivesule Ansnrico aituwt, que populabatur diu noctuque miscricordinm implornnte, ne vi-

    ur6fiSii*"<""*'

    vens commissam audita est vox c

    cum

    his dictis, ut studiosus lector facite per-

    spiciet.

    Attamen translatio iilorum corporum ad cryptamper sanctos Sixtumet Sinicium valdeest


    verisimitis,

    Crispinus et Crispinianus passi sint sub iniiium imperii Diocietiani et paulo post Sixtus et Sinicius Suessionem pervenerint, ut suo ioco probaium est. g Baiiietus ad 25 Octobris in SS. Crispino et Crispinia7io refert horum Sanctorum corpora a S. Eiigio primum etevata et deinde ab Ansaricu, prwsentibus Audoeno et Farone transiata. Verum omuia heee Ansaricus simuicum Eiigioet atiis, si forsan non unodie, unocerte tempore pe, ;

    cum SS.

    plcbem devastari cerneret, intonnns Quid urbi huic noxium fnciemus? Ad portam p^uippe Orientnlera pausant corpora martyrum Crispini ad Occidentaet Crispininni urbis defensorum con&isttt lem plagam ^nnguiis eorum fysu^ est in medio cinis corporum et locus sacer soiuilsibi
    caelo altius haGC
    : : :

    j,

    chri.

    Nihil

    ultra possuraus

    hio prvalere
    cst.

    sed

    eorum
    audita,

    tuitioui

    urbs

    diraittenda

    Qua vooe
    .

    morbus conquiovit f Uude non parvam cujus sup consomus Praesulis hujus g^ratiam plicatione ct martyrum protectione dira lues Suessionem non attigat. Unde ejus auxilium tanto instautius iraploraro debemus, qunnto orebrius infortunlis quatimur.: ut sicut plebem dcfondit
    ,

    regit.

    ab ing-uinarin peste
    in

    sic

    nos et ipsam dignotnr

    divorsis protog*ere.
    11

    Ca^tcrum intor plurimas ejus virtutes maxi- pr i Uagmm,


    ci

    CAPUT
    Alia
    facta, quce

    mura
    II.

    crat in

    mcnte studinra, ut

    circa
    ,

    religiosa

    quotl wionoBto-

    monachorum loca munificus existerct et sncras ^ioS. Divorura memonas tranquiliitnio cmsolidnrot ac divino cultu insig-niret. Unde etiam privile- C o,
    ,

    ,,,.,

    I()/

    falso videnlur
    :

    Anet

    sarico

    attributa

    beatus obitus

    Pa per sanctum Joannem raartyrem indultura coenobio aancti Mopam et dardi Suessioncnsis, datuin in ccolcsia beati Pag-ium

    excmptionis

    sepultura.

    quinto Idus Martii, anno Incarnationis Dominica3 quing-entcsirao sexag-csimo secundo reguin innnibiis g, lndictione decima, quod fuit
    pse Silvcstri

    .,

    Szvitiima

    -rnter horum moras temporum cum fere omnes

    tuuinguiiia.

    na nom* acm

    Xintenti

    essent
    ^

    ad
    ^

    malum

    ascendit

    ira
    ,

    Dei
    a

    super

    eQS

    et

    ut

    Seriptnra

    impleretur

    nec non beati Bandaridi h Suesso* ac iusuper serum episcopi consen6u factum Bolidatum auathemate ptung-inta pontificum

    firmatum

    /,

    Septembris Tomus 1L

    75

    lioo

    ^
    VITA
    648
    A.

    , ,

    S.

    ANSABICl EPISCOPI CONP.

    Aroktmu.

    sanctus doctor hoc, iuquam, privilegium connr suadente viro Dei Ansanco Greioriua, Authoritate D.vm. in hunc modum couoeiwi Petri Apostolorum prmcipis,

    Japa

    ANNOTATA.
    sumpsisse t a Quse dehiscenarratbiographus Turonensi lib. 10 Etston* videtur ex S. Gregorio

    vice beati

    omuium
    stolico

    aposuadente nobis viro totius senatus itomani et urbis pontifice Ausarico i Suessorum
    , ,

    Romanorum

    Pontificum

    et

    voluntate

    episcoporum judicio oinuium episcodecernimus ut nullus archiepiscoporum basilica fratres pratfata; porum, archidiaconorum
    favente Galliae
    ,

    Zl^dmullainepte miscuiL Primo emm ercredit luem zstam mrat dumRomx inchoatam OregorwTur^ tesie eodem gulnariam nam, Qallm locis jam ssevierat, dum variis
    :

    nensi

    iuquietet etc.
    tUitum dicitur

    '

    ..

    ..

    a S. Gregorio

    12 Ac sequitur locus, quem caput


    :

    Ne

    Papa

    constituimu-s, nullinsque ditioni

    sed

    velut
    toto

    hffic

    suam
    caret,

    orbi

    monasteriorum patimur subesse Romana speculationem Sedes consuetudmes indicit, et novas


    :

    sublimitatie vilescat tantie totius Gallias

    inchoataest.Adhibetquidem Turonensts Sanctuano meo foZnillumFzechielis 9,6: A prxut indicet, pestem Rorna

    in

    Roml

    incipite;

    Pelagium mo inchoatam, sed ut doceat ipsum sublatum. summum Pontificem illa fuisse )e-

    sed non

    omnibus
    tudine

    mittit, et

    omnium personarum scrutmio


    ,

    ita prasfatus locus

    remota

    omm

    consue,

    pessima

    regum

    antistitum,

    judicum

    exemplum

    cetens divinas religionis et honestatis

    omnia plena gauexhibeat monasteriis, et super Cujus rectores et filii prassentes deat libertate. custodia positi.advoao futuri,tantum sub regali
    cationem
    hujus
    sancti

    immissam ob b Hic cumvelitpestemesse Quadragesimalenon bene servatum,pecjunium non diupost cataquealia Paschali tempore et inundationem fuisse facta utcumque insinuat testatur Turonensis non diu post Pascha. At pestiTiberiis fuisse mense nono, inundattonem uudecimo. vero ortam medio mense
    ,

    Petri

    et

    sanctffi

    Roman
    ,

    ritatem proclament, et

    successorum suorum Sedis Pontificum auctosi necessitas incumbit

    lentiam Turonensem qui recic Consule laudatum Gregorii Magni ad plebem, in tat orationem S. pleraque occasione istius pestis quaenarrantur Eadem in Vita S. Gregorii Magni narrat
    facta.
    .

    *>

    institutionem adeant. De altaribus quoque juxta auctoritate conbeati Papas Joannis Apostolica monasterii , sit firmanus, ut qui fuerit prsefati altarium et prsesul omnium ecclesiarum pcrsona Ego pertinentium. Ilinc longe post sequitur
    sibi
    :

    Martnpag. Joannus Diaconus apudnos tom.% tamen diversitate \Uet 145, cumnonnulla nam Castrum S. d lneptus est anochronismus esset mausoleum Adriani imperatoAngeli, cum est Moles Adriani, super ris, primo nominatum diciquam angelus, vagina gladium recondens,
    :

    Qregorius

    sanctae

    Romanae

    Sedis Autistes
    :

    privilegio suscripsi etc. Et sequitur Hemorum archiepiscopus sudcripsit


    subscripsit.

    huic Plavius /
    Ansaricus

    m
    ,'iitn
    ,,<

    sexto Suessorum episcopus ab lucaruatione Domini Calendas Junii anno quingenteaimo nonagesimo tertio m, Indictione

    Datum

    cessanhs pestitur visus a S. Gregorio in signum etiam habet Baronius ad annum 590. lentix, ut additas sunt , Quia vero munitiones mausoleo priusquam ab Angelo jam pro arce habitum fuit, hzc acciperet. Longissime vero aberrat

    nomen

    montlo
    vull

    a({o prlvi

    lagto, ut

    undocima. 13 In privilegioquoquedomni Eugenii Papaen, quod ad supplicationem Ludovici regis et impesancti Joannis ratores datum fuit in ecclesia
    Lateraneusis, anno Dominicae Incarnationis octingentesimo vioesimo sexto, lndictione quarta, de-

    putat

    dictum fuisse scriptor, qui castrum Crescentii Gregorii tempore nomen enim Crescentii
    ;

    tantum habuit sub finem seculi 10, postquam occupatum erat a Crescentio patritio Romano, qui et tanex ea arce Romee tyrannidem exercebat,

    nuofor

    dem ab
    sunt
    lib

    Ottone III victus interiit. De Castra S. Angeli, Italis Castel S. Angelo, plura viderepos-

    cimo sexto Calendaa Maii, sic dicitur Inde vir apostolicufl Bandaridua Suessorum pontifex et veuerabilis Ansaricus pnesul eulogias ab his sanmemorias Gregorio episcopis otifl Joanne et bona; quaa in arohivis publicis sanct Busoeperunt, Maria et sanoti Gervasii reposuerunt, ob memoplam reoordationia successorum suorum sub ana:

    apudAlexandrum Donatum de Urbe Roma


    7.

    ^cap

    eMajores vocantur litaDise, quse fiunt in festivitate S. Marci, eseque creduntur institutse a S. Gregorio Minores vero dicuntur, quse tribus diebus ante festum Ascensionis Domini con:

    l<

    thematate conolusaa.
    11.
    niora, pul

    llis

    igitur alilaque plurimia

    virtutum exer-

    tinuantur, eseque antiquiores sunt. i Si auctor velit, factum id contigisse eodem fere tempore, quo Romse cessavit pestis inguinaria,

    hira, m(ra
    Dulatjue
    iei nl
    ii

    oitiis

    sanotua pontifex Ansaricua,

    mundi

    victor,

    seu circa
    ,

    annum

    590, ut tota ipsius relatio

    npud
    ni

    ouimen aaoenderat perfeotionia, cum senio tandem oonfeotus, leoto deoubuit. Cumque morbi vi magis magisqne invaleacenje populum suum nimis sollioitum et anxium videret, blandeque consolatus esset, et in

    insinuat
    eo

    necdum episcopus

    erat Ansaricus, sed

    tempore sedebat Droctigisilus. Quare vel solo hoc anachronismo nutat tota ipsius relatio, quse insuper sic concinnata est ut fidem non merere,

    manua summi

    Pastoris

    com-

    mendasaet;
    oeptia
    ,

    Dominioia
    ei

    Saoramentis

    devote sus-

    inter

    olerioorum
    Bpiritum

    manus

    die cui

    Nonarum
    famulatum
    est

    Septembria
    Indefessua

    reddidit,

    in

    mundo
    muros.,

    exhibuerat.

    Sepultus

    etiamsi miraculum commode ad Ansarici tempora referri posset. Apud nos tom. 2 Martii pag. 750 auctor srjnchronos narrat, pestem inguinariamanno 1126 dominatam esse Suessione at cessasse post pie circumlatas S. Gregorii Papse
    tur
    .

    autem
    extra

    in

    eooleaia sanoti Stephani protomartyris

    reliquias.

    urbia

    super

    aggerem

    publicum

    S. Ansarioi, alibi

    Coyaoii in qua tuno erant oanonioi seoularea. Ubi beatua Antiates oorpore tumulatua multia
    virtutibua

    Christo se

    vivera

    manifestat, quando

    esse tempore non invenio. g 5. Joannes I Papa, qui martyr fuit, dudum eral defunctus anno .'162 Iticnotato. At prseerat tum Romanse Ecclesise Joannes III. Is tamen

    Verum similequid factum

    ejua sepulchrum, plerumque energumeni, febrioeterique infirmi, post fusas oratioues oitantes
    ,

    error
    test, si

    imperito

    scriptori

    attribui

    facite po-

    Bpta

    incolumitatc

    o,

    reoedunt

    pnestante Do-

    mino ooatro Jesu Christo, oui eat honoret imperium iu secula seculorum. Amen,

    aliunde privilegium ?ion possit improbam. Yeruiii istud prioilegium Joannis III subsistere nequit, ut ostendit Papebrochius tom. 2

    Junii pag.

    74,

    tum ex anno Incamationis contra

    DIE QIIINTASEPTEMBUIS.

    549

    tra usum istius temporis adjecto, tum quia datum dicitur consentiente Clotario rege nam anno
    :

    562 Clotarius primus non supererat secundus vero Clatarius necdum vivebat. Videri possunt et alia ibidem dicta. h Utrum S. Bandaridus vixerit usque ad an;

    jam observavit Papebrochius loco ante assignato, quem lector potest consulere. m Annus kic notatus congruit cum Indictione
    episcopi, ut

    Ainmno.

    num 562, non


    i

    satis constat, ut dixi in


    7.

    Commen-

    mentario num.

    Verisimile non est, Ansaricum episcopum fuissejamabanno59'S, quo infra notatur privilegium datum, alias notatum anno 594. Vide

    sed aliassub privilegio legitur annus 594. n Eugenius II Papa erat anno 826, Ludovicus Pius imperabat, et currebat quarta Indictio, quando privilegium datum dicitur. Hinc tamen concludere nolim, privilegium, quod hic laudatur, magis esse legitimum, quam sit pnecedens. Ratio est, quod S. Ansaricus supponatur fuisse episcopus, vivente Gregorio Magno. At
    verisimile
    cet lubens fatear

    Commentario de initio episcopatus. k Nec consensus omnium Romanorum Pontificum, nec voluntas senatus, nec judicium Gallise episcoporum, congruunt privilegio, quod a S. Gregorio datum scribitur sed declamatoria ista
    dicta in
    :

    sum

    esse.

    non est jam tum episcopum fuisse, linon posse ostendi, id certo falDeinde citata istius privilegii verba

    non videntur conformia stylo Romanorum Pontificum, et certe nepta sunt ad confirmandum
    privilegium prsecedens, o Quamvis non inveniam ulla beneficia nominatim litteris fuisse consignata facile tamen credi potest facta esse, cum fideles passim Sanctos colere cceperint occasionemiraculorum, qux eorumpatrocinio fiebant. Ceterum de sepultura et corporis translatione aliquid dictum est in
    ;

    sunt,et plane inepta, qualia plura sunt in ipso privilegio, quod in novissima editione Operum S. Gregorii recusum in appendice tom. 2 col. 1284 et seqq. latius videripoterit. 1 Flavius Remensis episcopus diu ante annum
    59-3

    defunctus

    est.

    At non solus hic

    est,

    cujus

    subscriptio consistere nequit, sed longe plures sub


    ipso

    B quam fuere

    leguntur privilegio scripti, qui aut numcogniti, aut eo tempore non erant

    Commentario num.

    3.

    DE SANCTO BERTINO ABBATE


    AUDOMAROPOLI
    tN

    BELGIO

    COMMENTARIUS PR.EVIUS
    ^
    I.

    j.s.

    Discutiuntur asserta Mabillonii de scriptoribus Actorum S. Bertini

    multaque

    in iis corriguntur.

    ClIlCA AN.

    DCCIX.

    Asserla
    billouii

    Mude

    scriptoribits

    Bertini abbatis SithienBenedictino part. i pag. __104 ita pr&fatur Multi gesta S. Bertini abbatisin litteras retulere. Sex omnino invenio huju-

    abillonius
    :

    Vitam

    S.

    ni suggessit notitiam, et

    nonnullas ex

    iis

    com<-rrirjnonwit
    ille

    sis edituris Sec. 3


    :

    mxtnavit, ut infra dicetur.


    2 dit

    Primo anonymus

    ille,

    quem primum

    VitxS. Bertr
    ni

    sce argumenti Iucubrationes. Priraa est anonymi cujusdam, quem ceteri posteasecuti sunt. Secunda

    Folquini abbatis Lobiensis, qui ActaSS. Audomari, Bertiui, Folquini episcopi, Winnoci etSilvini Walteroabbati Bertiniano, anno cmxcvi mortuo, nuncupavit. Tertia et quarta auctorem habet Folcardum Sithivensis ooenobii monachum. Quinta et sexta metrice compositse sunt, una quidem ab anonymo quodam, alia ab Simone (ut patant) abbate
    Sithivensi sub finem seculi xn,

    pritmun Mabiltonius, tantum secundus est scriptot; hCitptarcm Secundo Folquinus gt uhtmtetn utprobabo. Vitse S. Bertini, abbas Laubiensis Vitam S. Ilertiui nwnqwim Laubiemmn videtur scripsisse, licet etiam Jacobus Malbran cus inSchotiisad cap.ilib. 3 de Morinis hunc abbatem Laubiensem numeret inter scriptores Vi-

    Vitx
    :

    tmS.

    Bertiui.

    Certe reverendus

    admodum domi-

    nus de Clety, presbyter abbatim S. Bertinj ejusque bibliotheae prmfectUS, qui nuperrime mira humanitate parique ditigentia ex codicibus Mss.
    varia nobis transcribenda curavit, in Observa* tionibus eruditis, quas adjunxit, hac de re ita scribit :E numero Sithicnsium, qui Acta S. Bertini

    quamquam

    Johan-

    ues Iperius de Simone abbate ag-ens, ejus rei (ni scriptiofallor) haud meminit. Quatuor postremas

    nes e monasterio Sithivensi accepimus beneticio tum viri religiosissimi D. Johannis le Pecqueur subprioris, tum humanissimi Gerardi du Val cosnoHic unicum exhibemus Kolcardum, de aliis bitee auctoribus pauca dicturi. Ita quidem vir ilte eruVitse ditus, qui exceptauna Vitametrica, eosdem repetit tom. 2 Annalium pag. 23, s*ed scriptores

    detur

    expuugendus nobis vimandarunt rtsi post Laubiensium ahbas Kolquinus ipsum hujufl Malbrancum asserat Mabillonius
    litteris
    ,
    ,

    snncti Abbatis

    Vitam scripsisse, uti et illaa sanquod sactorum Audomari, Silvini et Winoci ne probare non vidctur illa, cui ipsi auctores
    :

    non sine

    cum ex

    variis erroribus, ut mihi clare patet, sex diversis S. Bertini Vitis, quas omnes manuscriptas habeo, tum ex testimonio et obBertiniana, servationibus eruditi viri ex abbatia Vitis S. Bertiveritatis studio exactiorem de qui

    uuice innituntur, Folquini cpistola dedicatoria ad monaohofl ISertinianos. Probat id vir eruditus alla-

    tisFolquiniverbisexepistola[laudat<i, quam item firifirram mihi integram transmisit ex scriptis codicibus. mtrr scriptO' 3 Ex hac autem epistota clarum videtur , ru Vttt S.

    nec Audomari, nec Bertini, nec

    Winnoci

    Vi-

    Itatim recenlet
    :

    tam

    550
    irtTOM
    J.S.

    DE
    scripsisse

    S.

    BERTINO ABBATE.
    ctatum importunus sermo superurgvret
    ergo nos accommodantes
    de Vita
    scriptis
    satisfactioni,
    . .

    tam

    Folquinum abbatem, sed Vitam

    Ejus

    dumtaxat S. Folquini Morinensis seu TeruanenBertino sisepiscopi ait enim de SS. Audomaro, sed satis scriptum esse ab antiquis ; et Winnoeo ratione negiectum fuisse S. Folquinum, eaque conscnse imputsum fuisse ad hujus Vitam Denique , inqidt Folaccipe bendam Verba gauquinus, eorum et Vitam et actus, quorum sucdetis principalitate, quorumque hereditariam nomine, Audomaruni cessioncm sortiti estis cum Bertinum dico, antiquorum satis commen:

    acsi

    jam

    refecto

    Patris

    clarissimi

    subscquenter

    atque dabat
    sibi

    auctoritas

    ita

    quadam
    ,

    utpote contemporales , dum vicinitate nectuntur, ut


    qui,
    ,

    textum exsequemur signorum etc. llsec Folcardo verba clarissime indicant, non aliam a sed tibrum quemdam miracupromitti Vitam, vitandse caulorum, quod hsec nimise protixitatis Miror sane sa in Vita non essent fuse retata. et vidisse et laudasse Mabiltonium hsec verba una Folcardi promissione gemivel sic tamen ex namfacerepotuisse. Utrum vero Folcardus hbrum Miraculorum, quem promisit, deinde seor;

    sum

    ediderit,

    non omnino

    constat.

    et in alterum subintelligas audieris facile pernoscas. opere, quis ille fucrit hujufl cum ex uno supeSanctus seque Winnoeus riorum pendeat et ipse satis deflcriptua erat. Venerabiet o mores Sed o uostra tempora

    unum

    Clety existimat, ne hunc quidem

    librum ab eo scriptum

    esse,

    Laudatus deMiracuiorum quia nultum istius


    :

    lem sanctum
    eo

    siquidem

    et

    toto

    mundo priedicandum
    ,

    videlicet

    Folquinum

    modcrnorum
    prffiter
    .

    ad-

    lieglcxit incuria, ut nulla ejus

    rumo.
    .

    lucubrationis reperitur vestigium. Potuit sane certo impediri, quo minus impleret promissa non ausim, nutla ab eo miratamen afflrmare asserere cula iitteris fuisse consignata. Id unum edita apud tuto licet, in collectione Miraculorum Mabillonium aliquaesse scripta ante Folcardum,
    aiiapost ejus tempora; sed nonnulla quoque ibidem reperiri, quse Fotcardi seiate et ab ipso scri-

    rem
    illius

    popularcm videretur esse

    memoria

    Ad
    etc.

    Vitara describendam animum verba omnino evincunt, Vitas mari Bertini et Winnoci diu ante fuisse exaratas ; ipsum vero saltem

    induxi

    Hmc

    SS. Audo-

    pta esse possunt


    ea in re scriptor

    sed nesciri, quid aut


    ille

    quantum
    E
    ,

    Folquinum
    eo

    prsestiterit.

    tempore

    non

    voluissc cas conscribere.

    Cum autem nidlum

    afferri possit

    argumentum, quo ostendatur id

    dum et dum i'iMabillonius 6 Porro Vitam illam, quam edidit, Folcardo attribuit, JJJ^J* seculoque xi compositam credidit Audiamus rurerravit

    quarto

    eum poslea facere votuisse aut fecisse ; merito laudatitsdominus de Clety observavit, Folquinum
    non recensendumesseinterscriptoresVitseS. Bertini.
    orravtt
    <i<-

    sum

    observaliones laudati Domini de Clety TCe dixeris crgo cum Mabillonio, inquit, illam pro:

    lixiorem Vitam
    fecit
    ,

    S.

    Bertini,

    quam

    publici

    juris

    g-enuinum esse foetum

    Eolcardi.

    Cuilibet

    rnm, tlttm gcminam S.


    lin
    tiiti

    Vitum

    Erravit tertio Mabillonius, dum geminam S. Berlini Vitam a Folcardo monacho Sithiensi scriptamcredidit. Errorem hunc rursus obser&

    vavit diligentissimus de

    Clety

    quando Vitama

    Folcardo scriptam, quam primam ct compendiosam dixit Mabillonius, mihi ex Mss. codicibus transmisit. Testaturenim nutiam omnino secuuil.r hujus Vitse in abbatia suaesse memo-

    attcnte leg-enti patebit, illiua auctorem seu compilatorem nou minus ccntum quinquaginta annis Eolcardo superstitem fuisse. Observatio hsec certa est nam circafinem istius Vitse varia narrantur miracula, quee secato xn facta notavit et demum auctor pag. 151 ipse Mabiltonius se vixisse seculo xiii refert enim clare insinuat ut testis oculatus beneficium anno 1211 factum,

    enim

    riam, nullumque illius exstare vesligiUm, nec in codicibus Ms., nec in aliis monumentis bi-

    mox duo alia narrat mirabilia, quse ac totam Vitam concludit anno 1210
    et
    ,

    illigat

    altato

    apud scriptores abbatix Bertinianw, Quapropter examinabimus textum Folcarkanc illius scriptionem collegit Mabillonius. Adducit verba ipsius, qui< Operis sui, ubi Fotbus utit cardusita loquitur rlcec dicta sufflciant pauoa
    bliotheae, nec
    :

    pluribus,

    quoa
    sed

    liosa

    quidem terminatextus
    serie

    vimiis

    difflnitione,

    patentioris

    mimus
    scriptionem.

    elucidare. A
    .-..

    Mabillon

    hisce verbis subVides hio promitti prolixiorem

    fallitur vir eruditus, quod omnia adjuncta non satisattente consideraverit. Nequc enim Folcardus aliam hisce verbis pro-

    Verum

    mittitS. Bertini Vitam, ut ille credidit sed miraculorum, quorum atiqua breviter perstrinxerat, proliaHorem relationem sescripturum potlicetur. Quippe Vita ipsa adeo non erat compen;

    multis locis prolixior sit itta ipsa> quam pro fusiore Folcardi lucubratione edidit Mabiltonius sed solamiracula post mortem patrata brevissime relata erant, utjamdixi.
    ;

    diose scripta, ut

    Folatr.l"
    i

    5
    i-

    Ne autem u/lum

    instrumento translationisetrelationiscorporisS. Bertini. Hoc autem instrumentum notatur daIwwianno Domini millesimo ducentesimo trigesimo septimo septirao dccimo Kalendas Augnsti. Verisimile igitur est, auctorem non diu post cotlectionem suam de vitaet ulis S. Bertini composuisse, ita utsetas illius Vitse figenda videatur paulo ante medium seculi xm. Heec certa sunt, si agatur de colleetore, qui VUam illam simulcum miraculis eo tempore collegit. 7 At fateor, non eam videri mentem Mabittonii. Existimavit itte, opinor Vitam cum prioribus miracutis a Fotcardo exaratam esse seculo xi. Verum nec sti/hts hujus scriptoris congruit cum stylo Folcardi nec postrema hsec Vita haberi potest pro Vita prolixius scripta, si eam conferamus cum Vita a Folcardo exarata nec omnino promisit Folcardus, se iterato scripturum de gestis 8. Bertini in vita ; sed solum de miraculis post obitum factis. Quapropter ne eoquidemmodo Vitaper Mabillonium edita sa,
    ,

    j-

    poteardoattribuit,

    lectori

    hac de re super-

    seriptamt
    stimavtt
    :

    esse possit
    quas,

    dubium, verba quaedam Folcardi

    necto
    tris
    tis
    lis,

    paucissimis interjectis, sequuntur, hicsubSicque huno Vif tantum beatissimi pa:

    tisprobabiliter attribui potest Folcardo. Verumtamen evinci videtur ex lib % 1 Miraculorum


    cap. xi, auctorem scripsisse secuto xi, quo vixit Folcardus nam dicitur corpus S. Bertini, quod a S. Folquino erat loco secreto depositum ob in:

    ct prott-ctoris

    nostri Bertini

    librum

    titula-

    potius

    ret,

    quam scriptis ejus post obitum miracuelaudimus. Sub fasee cnim voluminis gemenimiieque infestationis ponderi robustus leBuooumberetj
    si

    cursiones Norraannorum, ibidem mansisse usque

    ad tempora istius scriptoris. Constat autem, corpiis etevatum fuisse a Bovone abbate circa me-

    ctor

    de tanti

    Patris Vita dele-

    dium

    seculi xi. Itaque

    primus

    ilte

    Miracutorum
    liber

    ritam Folcardo adscnbit Mabilloni us ita loquens Ktsi enim libri manu exarati auctoris nomeu haud praeferunt, id tamen collig-imus ex
    ,
    :

    rZm

    ^
    r
    ,

    DIE QUINTA. SEPTEMBRIS.

    fTT

    551
    ;

    Ul XI

    H C "Vwnento

    ejus a-tate
    xi.

    quam

    ipse indicat lib.

    recte observat Dominus de Cletxj ipsissima esse verba Bavonis abbatis qucv ad locum illum translatasunt,utvideripotestapud
    , ,

    Verum

    Mirac. cap.

    monachi quinta vero metrica lucubratio Simonis abbatis; ac sextam demum , quce ex hisce aliisque scriptis collecta est a compilatore anonymo edidit Mabiltonius. Nunc examinandum, quo fere tempore singuUe sint exaratse simulque explicandum, quamam
    , ;

    ta est Folcardi

    insu-

    Mabillonium pag. 128 et 1G2 verba autem Bovonis teque adoptari potuisse a compilatore seculi xm, quam a Fotcardo; ideoque argumentum istud nidlius esse ponderis. Pneterea si tocus iste omnino evinceret , Folcardum
    ;

    per de S. Berlinoscriptis fuerintconsignata quoque demum modo hisce usurus sim ad elucidanda
    ;

    Sancti gesta

    et

    miracula.

    esse scri-

    II.

    Exponitur

    quo tempore
    ,

    et

    ptorem illorum Miraculorum soium esset inferendum, librum quemdam Miraculorum a Folcardo scriptum esse uti promiserat nonvero alteram Sayicti Vitam.Siautem revera Folcardus post Titam aliquid seorsum de miracidis scripsit;
    ;

    modo Acta Sancti aliaque ad eum spectantia fuerint conscripta


    ,

    ac

    simul

    quaenam ex

    iis

    id Compilator

    ille

    adoptaverit.
    ,

    cumm

    fuec se-

    culo xui ex

    multis aliis

    sil

    compila tu ub

    nonymo

    Qucv dictse sunt magis iilustrabantur ex iis, quae de auctore ViUv per Mabillonium editse pergit observare taudatus ssepe Cletyus his verbis Sed quis fuerit hic scriptor ? Nomeu ejus
    8
    :

    edenda.

    Vitam

    S.

    Bertini

    prirnam ex
    ,

    iis

    qiue ha-

    Piitrnu Vti*
    tcriptor de

    codiees uec ille quo usus est Mabillonius, ut ipsefatetur; nec alius qui adhuc asservaturin hjbliotheca Bcrti uia.ua. Quidquid de hoc compilatore couiperturn Uabemus, Iijec sunt primo illum floruisse ut liquet ex ob, ,
    ,

    non prwferunt

    servatis

    medio seculo xiii circiter sceuudo scriptioni ac libro primu Mhaculorum antiquioris anonymi (hic nobis tantum est secundus) libroque secundo secundi anonyini multa
    ,
    :

    scriptam essc ab eodem SS. Audomaauctoreanonymo, qitiS. Audoumri Vitam a Ma- ro, Bertino et billonio editam composuit jam supra monui. Wtnnoco egit: Res hsec certa est ex antiquissimo E lii Ms. quem olim Majores nostri acceperun, nostro MoLsheiiHensi in Alsaiia. Mtdiius hiv C0dex ct notatus apud nos \ Ms. 86 , continet Vitas variorum Sanctorum qui discipuli fuerunt S.
    ,
    <
    i

    ctenits notcv sunt

    Cotumbani abbatis

    aut

    bio prodiai-unt, atque inier eas fot. 07 de

    ex Luxoviensi vwnoS Au:

    vel adjecisse qua; dcsumpsit partiui ad verbum ex Cartulariis Eolquini lovitse et Simonis abbatis; tum ex Folcardi scriptione tum ex abbatis Bovouij relationc Inventionis corporis S. Bertini ac ex plurimis aliis coffivis (aut saltem antiquioribus ) seriptonbus hujus ecenobii , qui variis scripserunt temporibus prout coustat ex collatiouc a nobis facta
    ,

    inseruisse

    domaro hunc
    Dei

    rttbris liiteris habet tittdum

    In
    et

    de verbo

    nomine

    pauca
    Chri.sti
    ,

    dc sancta

    cohversatione
    ,

    vita militum

    Audomari

    Bertini
    et

    e1

    Win5.

    noci. Post titulum

    sequitur prsefatio
    .*>.V,i

    Vita

    Audomari
    sec.
    'I

    sicut edita est


    et
    \

    apud Mabillonium
    seqttenttbus
    ;

    Benedict, pag.

    al in

    istius Compilationis

    cum
    ;

    prcedic.tis

    Lucubrationihis

    DUS

    ac

    ;iliis

    Opusculis

    quani

    collatiouem

    prsefatione apud Mabittom issa suni qus dam minus necessaria. J'ost Vitam S. Audomari sine alia prsefatione Vita S. Bertini, et postea S. Winnoci ita seguitur , ut nutium possit esse

    nostris

    observatiouibus
    ,

    sima essc ria ex Mss nostris cum editione Mabillonii.

    Hrvc verisipse etiam deprehendi conferendo vasubjicimus.


    Ita-

    onlosex

    Vi-

    /arum

    S.

    licrtini brc-

    viter ussigitatus.

    qitecerlum est, anonymum istum seculi xiiiscriptorem undiquecorrasisse, quiede S. Bertino in~ venire potuit. Eaautem videtur fide bona coliegisse sed subinde non satis curasse ut omnia apte suis vongruercrd temporibus. 9 Duas Vilas metro illigatas quintam et sextam vocat Mabillonius. ILv tamen eo ordine non videntur scriptset cttrri prtor, quam recte anonymo cuidam attribuit, Folvardo sit antiquior et tertia vocari possit S. Bertiui Vita attera vero qucc Simonis abbatis est fcetus, co))tposita sit
    ,
    , ,

    dubturn quin idem sii auctor, qui tres hasce Vitas consequenter composuit. 11 De setaic Scriptoris Mabiilonius solum notavit, scriptam videri S. Audomari Vito ante soiam ex tribus noverat
    ,
    .

    s.

    u,

    lynchronu,

    ani fere cladem, id esi quod videtur certum. Benedictini


    ,
    . .

    secuiu,
    ,

    lli-

    storise litU

    Francis
    scriptore

    ...

    deeo-

    secuto xn, ita ut hivc sit quinta, et prsecesserit Vitam a Mabiilonio ediiam, quiv sexio et uitimo toco est collocanda exceptis tamen scriptis
    ,

    anonymo opi\ scripiam esse S. Audomari Vitam quiuqu cirviter anuis post mortem illius Sancti, quia auctor uno loco itataudat S. Audomaj ium avst factum cx orv ipsitts intcUcrisset qui morti S. Audomari adfueet aiio loco eos acsi facta >rorrant eo commemorat modo

    dem

    agttnt

    quibusdam neotericis de quibus hic non ago. Ordo igitur Titarumhic esi, utmox tatiusostendam. Prima Tita est aucioris anonymi qui eodemtempore de SS. Audomaro Bertino etWin,

    tempore ex ore ipsorum didicisset. At verba id non evincunt. Priora hsec sunt apud Mabdlonium num. G Ilinc post hujus (Audomari) obitum cuncta per ordinom monstrans narr.ivit di.stis
    .-

    cipulus ille,

    qui * pa.ssus

    est *
    .

    in

    undis. Aiia
    .1/*.

    noco sc7npsit. Hsec Tita scriptoribus neotericis, ipsisque etiam Bertinianis videtur fuisse incognita.Secunda auctorem itemhabet anonymum. atque is ijjse est sed pnvcedente juniorem queni Mabiitonius aliique vocant antiquiorem anonymum. Huic Vitce adjunctus liber Mi'raculorum , secundus a Mabillonio dictus. Tertia Vita est metrica anonymi item scriptoris,quiprcecedentis tucubrationem versibus exprcssit. Quar.-

    ibidemnum.Vl sic leguntur Ui vero, qui in eadem hora in ea domo prajseutcs fuerunt {morienti Audomaro, ) tcstati sunt, quod talis corum uaquasi Illa domua omnirea et ora intravit odor bus aromatibus fuissct plenft. Dicit quidemauctor , itta a pnvdivtis personis relata fiiisse at sibifuisse ab iis ipsis narrata non asserit. Aiiter ubi loquitur idem svriptor in Vita S. Bertiui pro miracuto ad sepulcrum ejus facto ocutatos taudat testes infra in Vitanum. \Z Quod illi
    , ;
    ,
    .-

    fuit

    nobis

    , ;

    532
    IVCTUftE
    J. s.

    DK
    testati

    S.

    BBRTINO AB
    haec

    ,vTE.
    J>

    nobis

    sunt,
    foit

    in

    quorum eonspeotu

    gloriosa

    $ed medio sul-

    ttm mccuIo ac
    forian toto
    pottcrior
    :

    Allata igitur verba scriptamesse hanc \itam. nonprobant, tam cito ex Vitis SS. Bertini 12 Quin potius certum est exaratam et venet Winnoci, serius fuisse
    virtus
    facta.
    ,

    Morinorum episcopi, quam ad Vitam S Folquini Hujus verba circa finem seculi x. concinnavit verisimihus loquitur de dedi num. 3 sed hic memoret Audomanrimo anonymo, cum simul
    ,

    rum Bertinum

    et

    Winnocum. De eodem

    mquit
    ,

    similiter, integro fere seculo post


    ,

    AuWinnocus diu superfuertt Audomari cum S. ex Ma domaro, imo totis quinquaginta annis discutw ; cumquem hic non billonii caicuto Vitas hasceexaque ex ipso scriptore ctarum sit, non paucis post morlem S. Wzn-

    mortem

    S.

    de

    uti Vite B. Cletyus. antiquior auctor Priorem horum tnum Eolcardus et Bovo abbas. cum omma primo anonymo agere existimo,

    Winnooi

    ratas esse annis incen UUesi noci,in cujus Vita miracutum Sancti narrare mcipit audio corporis ejusdem

    secundo anonymo miraculis. Reliquos vero de persuadeo cum hunc maloqui, facile mihi
    ,

    fereex

    ipso hauserit, exceptis

    tamen plensque

    ais secuti sint ris mtas satis coiiigi poterit

    quam primum. Hujus


    ex
    libro

    scripto-

    % Miracu-

    viri Winnoci ctor his verbis-.Vo^ sancti iffitur tempons spatio longi vita egressum

    de

    tamen hoc longi tempons protrahat observandum est tn spatium nimis Mabillonium edita Sec. 3 Vita S Winnoci per narrari factum, BenedicL part. pag. 30b idem multum temporis post excessum Nou dicique tempus, quod lonviri effluxit etc. Ilaque
    transacto etc.

    hac

    Ne

    quis

    uti velorum, sihic ab eodem sit conscnptus, rationes mox allegandas , hementer suspicor ob videatur esse opmionis licet Cietyus contrarise
    :

    et

    bri

    scnptorem linon prorsus sine fundamento, ab eo distinguendum secundi Miracutorum

    Sancti

    qui num apparuit primo scriptori secundo est breve. Non exigunt ionrje junior erat, visum anm tantum itaque aliat* verba, quibus fortasse triginta insinuantur, ut existimemus
    ,
    ,

    PU L diligentissi- h*cVtiai ll Audiamus observationes mri su* scriptioms con- j* uuuwu ^* dniljus adjunmi m\em elabenle seculo v/ic praedictus,) clnmhubel tinuatorem sortitus est [anonymus qui primo libro Mi- nbnm MiVo. alium scilicet anonymum
    ; : ,

    vm. Verum Wriptas esse hasce Vitaspost seculum occurrit quo ostendere posaliunde etiam nihil Quapropsim scriplas esse ante finem seculi vm. auctor nuliibi indicet se Sanctis fuisse cum
    ,

    viginti aut

    ffitaa

    ut tonm, ne plurima improbitatem temporura fueait, quse propter abo- E a memoria succedentium rant intermissa certior est Ast hujus secundi anonymi lerentur. utramque enim Danorum incursionem in

    raculorum

    adjecit

    secundum

    Sithiu

    ier,

    coniemporaneum, nullibietiam setatem suam

    in-

    narrat

    et dcccxci, qua3 factae sunt annis dccclx protestaturque in ocUlatus ut testis


    ,

    nisi scriptosinuet ; nihil de ea statuere ausim, composuisse seculo vni post meVitas hasce

    rem dium aut

    seculo

    ix

    ante

    medium

    idque satis
    Vita

    videri cerlum.

    Prima

    igitur

    ftaec S. Bertini

    mortem hujus scripta est medio saltem seculopost scriptor ultra toium seculum Sancti et fortasse
    ;

    Vitu kwt

    bona

    Sancto fuit posterior. Historisclitterariaeasse|;i Laudaii scriptores


    in Vita S. Audomari non reperiri defejusto sit fusior , ctus notabiles nisi quod stylus

    quod prologo se nihil relaturum nisi personis tide dignis visa ipse viderit, aut qua3 a sane se prodit sibi compertum fuerit. Ex quibus coEevum. Hic liber secundus Miraculoauctorem rum in tribus codicibus Mss bibliothecae Bereujus littera prope tinian legitur. In primo reperitur disjunctus ab auctoris svurn
    hujus
    libri
    ,
    ,

    atting-it

    antiquioris
    distinctus,

    anonymi snriptione inter Vitam scilicet

    S.

    nullisque titulis Ansberti Roto-

    fidevidetur
    SCttfita
    :

    runt

    17(10

    modofilfixin.

    enucleenquodque factorum adjuncta non satis scriptor ille magis sit sottitur, ac demum quod

    miraculis quam ?^ebus citus de referendis Sancti accurale obserdliis t/estis. Vcrissima h<vc sunt et

    magensis archiepiscopi et S. Winoci abbatia. qui exaratus videtur labenIn secundo codice additur hic liber secundus decimo te seculo antiquioris anonymi libro, adeo ut hi duo libri
    ,

    unicum

    Opus

    conflare

    videatur

    cum
    ,

    nullis

    De VitaB. Bertini eadem dici possunt cum monastine mortem quidem Sancti aut Vitoe exponat. Videtur soium narrare cm initia auctor cohtissc mirainliaqusedam, non exactam singuvata.
    ,

    qui hunc titulis distinguantur. Tertius vero codex complectitur ille est, qui subtracetiam librum corpotis traotatu Bavonis abbatis de Inventione
    ,

    ris S.

    Bertini

    et

    charta

    translationis

    ejusdem
    et
    scri-

    tttntm so-ihcrc i/t.v historiam

    :nam

    in Vita S.
    .

    reliquiarum, facta?

    per Petrum

    Morinensem
    ,

    Audomari varia narrat de


    ,

    S.

    Bertino

    quae in

    quidem athujus Vita non repetit ac ne leinter in Vita tinqii. Alia rursum de 8. Bertino refert
    S.
    t/c

    Assonem Atrebatensem episcopos ptionem continet, quam vulguvit

    eamdem

    Mabillonius.
    xiii.

    Winnoci, omissa causa ut colligantur omnia


    ,

    in ipsius Bertini Vita.


    ,

    Hac

    Porro recentior est hic codex Sapitseculum Hactenus laudatus adjutor.


    1G

    quse ab hoc
    ,

    pr&mitscriptorc tamomnia ad Bertinum spe.ctantia ex Vita Auac domarii deindetotam Bertini Vitam edam ex Vita S. Winnoci, quaecummom adjungam que ad Bertinum pertinent. Eeec autem simul
    rclata
    sttiit

    de

    S.

    Bertino

    Porro quod observatum est de secundo codiceBertiniano, in quo Vita anonymi et secundus liber Miraculorum ita simul ponuntur etiam invenio in codice acsi unum esset Opus
    ,

    q U % v idetur

    ezteejwfcm
    srr1 P tor,s -

    qui notatus est P. Ms. 158. Fuit hic' olim abbatiae Valcellensis Ordinis Cisterciensis ,et
    nostro Ms.
    ,

    constitucnt Vitam

    primam, qutV scripta videtur fideoptima, nec ouidquam continet, de quo merdo
    possit dubitari.

    Attctor

    i-

    u iMmich
    item anoiiy-

    HSecundaS Bertini Vita auctorem item bet anonymum, sed /awcedente juniorem

    ha,

    ut

    Sanctorum mensis Septembris et tam antiquus non sil ut prope accedat ad tempus, quo hasc Vita scripta est magna tamen cura exaliis fuit collectus. Ex hoc autem codice probabiliter coltigo, cumdem anonymum tam Vicontinet Vitas
    licet
    ;
    ,

    clare patet ex eoUatione utriusqtie. Secundum hunc satis noverunt scriptores posteriores et kodiernietiam Religiosi Bert niani; sed tgnoran.

    tse

    quam hujus

    libri

    Miraculorem

    esse scripto-

    rem,

    modo tamen nonnihii diverso. Quippe Vitam cum prioribus miraquantum apparet
    ,

    tes

    locum attribuerunt secundo. anonymum hunclaudari a FolObservat Cletyus primion


    ,

    lutnc

    quino diacono in suo Cartulario in quo principum ac reguui diplomata retulit anno cmiai in prolog-o item a Folquino abbate Laubiensi
    , . ,

    ex antiquioribus scriptoribus mutuaint, et pro majori parte ex primo anonymo desumpsit librum vero Miraculorum ex visis et auditis composuit. Primi verba preefationis ad librum Miraculorum in eam me opinionem inducunt
    cutis

    sic

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    A
    sic

    553 hctmi
    *

    enim toquitur auctor

    Hiis itaque a reveren.


    .
    .

    tini

    dissimis patribus nostris sui temporis non minus veraciter quam fideliter de virtutibus beatis-

    simi Patroni nostri prselibatis plurima postmodum... exstant intermissa relatu dig-nissima. Quo,

    rum

    aut ipsi vidimus aut ab idoneis personis visa cognovimus,... subinferre satag-imus.
    ea, quae
    ,

    e numerositate pauca, ac...

    gesta idoneum. secuto x compositum est a Fot quino monacho Sithiensi et diacono. Hic anno 961, ut aiunt Bertiniani , sub abbate Adatolfo ccepit colligere varia diplomata, eaque histonca narratione sic connexuit, ut ex iis fecerit Chartariura histork-um quemadmodum Opusculum istud vocat Mabillonins de Re diptoma,

    s-

    Cliarlutarium

    jS^
    ,-,
    .

    tica lib. 3 cap. 5,

    nbraiionet

    17
    hiis,

    Primo non

    satis

    video, quo referatur

    vox

    hicdatas:
    temjnutcripri

    nisi adscripta anteriora

    ejusdem auctoris.

    j} a q ue

    cum

    certo re fera t U r

    ad Vitam illam ano-

    ubi de eo sic loquitur num. 4: Antiquiora Chartaria quaedam histonca sunt, in quibus ita connectuntur vetera monuraenta ut rerum eo in loco g-estarum series simul explicetur
    praestitit
    ,

    nymi,
    II

    heec ab

    et

    ordine,

    eodem conscripta videtur eo stylo quo exstat. Secundo cur plures lau-

    et

    ex
    x

    illis

    monumentis

    elicintur.

    ld

    seculo
    ,

    labente

    Folquinus
    incipit
    :

    Sithiensis
    >

    dat hujus Vitge auctores, quenter ab uno exarata?

    cum Non

    videatur consealia, opinor, de

    monachus cujus mine sanctse et


    "
    "

    collectio ita

    In no-

    individuae Trinitatis,

    tnoipiunt

    causa

    quam quod
    .

    ipse

    hanc ex plurium scriptis

    cnpitula prima; dictinctionis libri de gestis ab-

    compiiaverit Prseterea observo, Vitam in codice saltem nostro non finiri solita clausula, qua gloria sanctissim.ce Trinitati abscribitur ; sed

    clausulam hanc esse dilatam usque ad finem libri Miraculorum, ita ut tiber uterque ibi certe scriptus sit tamquam unum Opus; idque clausula quoque post librum Miraculorum posita clare

    Sithiensis coenobii, et de possessionum quse a fidelibus " sub uniuscujusque illorum tempore huic loco cum cartarum inscriptione sunt concessse . Constat capitulis lxxxi quibus subjun^untur

    batum

    et priuilegiis

    traditionibns

    capitula

    decem de

    eleeraosynis.

    In

    pnefatione
    co-

    vero
    "

    heec

    leguntur:
    si

    liunc
    in

    tantummodo
    libri

    indicat,

    cum

    ita

    habeat

    Explicat Vita

    S.

    Ber-

    dicera de

    membranulis

    unins

    cumulaloci pos,

    tini abbatis.

    Quapropter probabilius existimo Vitam hanc cum quinque subjunctis miracuiis, quseVitse annexa sunt; ac deinde librum undecim Miraculorum, ab eodem composita esse anonymo; sed priorem partem ex antiquis monumentis desumptam; alteram vero ex visis et auditis a scriptore compositam. Hcec autem opinio si vera est, totum id Opuscidumconscriptumest circa initium seculi x, ut ex dictis num. 15 colligitur. Edam istud totum ut Vitam secundam ex codice nostro Ms., erroresque aliquot, in quos auctor.incidit, conabor corrigere.
    18 Vita metrica

    vimus corpus; ut
    sessionum

    foisan quis istius

    inve.stigandarum fuerit avidus


    Ibi

    ad

    " "

    hunc
    nire

    recurrat.

    numerum

    et

    nomina

    invc-

    poterit quantocius

    norura

    Dominieue

    Nativitatis,

    sub prsetitulatione auvel tunc temprout


    .

    poris cujuslibet regis apte conjunctura,


    nostrse erat possibilitatis

    Addit Mabillonius Collectionem desinere sub annura cmi-xi, auctose nihit aliud scripsisse, Nisi
    in exeraplnriis
    viris

    remque protestari
    quod
    aut strenuis

    antiquorum potuit reperire,

    Vitatertia

    anonymi
    ita

    quam

    tertio tanest,

    mertricaeo-

    tum

    oco

    commem0 ro,
    ,

    concinnata

    ut

    il-

    tlLZ!.
    posita
    ;

    Hus auctor scribere potuerit anteanonymum modo memoratum cum nihil referat quod non legatur in preecedente, et omittat ultimam Da,

    Quod ultimum de pertinentibus ad historiam intettigit Mabittonius, qui et aliis locis hoc Opusculum laudat. Verum dicta hic interim suffwiant ad propositum nostrum. At suis tocis in Commentario utemur hoc auctore, ex quo posteriores bionarrantibus ag'noscere.

    graphi profecerunt
    auctor est Folcar- \u a qaarta de quo varia jam dicta sunt Foicardo a num. 4 et seq. Ftoruit Folcardus sub Bovone '^" ^ abbate, cui Opus suum dedicavit, adeoque medio
    20 Quartse S.
    Bertini Vitse

    norum aut Normannorum incursionem in Sithiu, licet hsec etiam ab anonymo prsedicio fuerit relaOperis istius exemplar ex codice Ms. nobis transmisit Cletyus, hasce prsemittens observatiollanc lucubrationem eruimus ex codice nes
    ta.
    :

    dus inonachus

    circiter seculo xi

    nam secundum Iperium Boco


    et
    ,

    C biUiothecse

    nostrEe eleg-antissirae

    exarato, litte-

    aut arris initialibus uniuscujusque versus auro caracter sapere videtur cujus g-ento exornatis qui editam tinem seculi x. Ille idem est codex anouymo editam S. Bertini Vitam ab antiquiori
    ; ,

    abbas factus estanno 1048, no 1065. Fotcardus autem


    cti elegantiori stylo

    dcfunctus
    ut habet

    est

    an- y

    quidam

    annatista Bertinianus, teste Ctetyo, Vitam San~ edidit et abbati BUO discutiendam reliquit. Stylus certe diffusior est quam

    complectitur

    quae pro
    ,

    more

    Officii ecclesiastici

    distributa legitur

    sed valde paucis ex g-enuino

    textu subtractis

    quam Malbrancus attribuuut nonnulli alii scriptores perpemm et Quo tempore Folquino Laubiensium abbati
    :

    ipsamque

    vixerit hujus

    metricie

    scriptionis

    auctor,

    nihil

    nec nomen pnefecerti habemus: posse formaiibri. Hisce addit, conjecturam runt
    nec
    setatem

    seculo ix, ri pro Vita scripta, labente

    pneser-

    mugis mirer, eum dicere hanc Vitam compendiose scripttu Fapotuisse, partim haurire pocta, quee refer Fotcardus tuit ex utroque anonym, sed-prtecipm ex secundo, cujus etiam errores adoptavit; partim ex Chartutario Fotquini, partim ex atiis monumen Tria hujus Vitee tis, aut ex sotis conjecturis. habeo exemplaria Mss.-. primum ex Beounda
    ,
    .

    in Vitis atiis, et in ut tanto bitlonius

    itta ipsa,

    quam

    edidit

    Ma-

    incurtim quiaomittitur uttima sane est hnec ratio; at res ex ea non sio. Probabilis certa. Nam, ut ipse etiam observat, fit omnino ideopocta hic ususvidetur anonymoprsecedente, estante ipsum scripsnsc. que minus verisimile ix aut x, Quidque sit, scripsit haud dubieseculo habet. nultum refert factum, quod atter non et me operie preiium factuHac de causa non credo tamen aliqua rum si hanc ederem Vitam. Cum annotalaudabo prolixius, eum subinde

    Normannorum

    parte variarum Leg*endarum in Corsendonok (prioratus est Canonicorum Regularium in Braban-

    hoc integrum est, et priefationem adjnnctam habet, non lamen dedicationa Alterum Majoribus nostris transmisit Chiffietius noster ex Ms. Accintinimonasterii,sedmutih<n>, Tertium nuperrime ex duobus Mss. Bertinianis transcribendum curavit sxpe laudatus Ctetyus
    tia-.)
    .

    narnt tisadVitamautMiracula. ad illustranda 19 Aliud Opuscutum,

    b.

    Ber-

    Tria hsec exemplana ditigenter contuti, et recte consentientia reperi, exceptts mendis non paucis vocum mate scrtptarum, quie in singulis occur* runt.

    aique huicipsa etiam dedicatio prtcfixa

    est.

    554
    AUCTORE

    de

    s.

    bi:rtino abbate.
    omni23 Sextus

    runt.Cum tamen menda


    ;

    hsec rarissime in

    demum
    num.

    Vitse scriptor, cujus

    com-

    D
    cu i 0%m compihta
    **<><"*

    C-S

    bus simul exemplaribus reperiantur, pleraque ideoque, quo textus sit facile corrigi poterunt eum ex omnibus simut concinnabo correctior,

    pilatio placuit Mabillonio, quia alia fere omnia JJJ/JjJ complectitur, anonymus est seculi xiti, ut jam biUoni0tSC _

    probatum

    est

    6.

    Cletyus, qui totam

    hanc

    Mss. t notatis diversis tectionibus, ubi videbitur operse pretium, 2 Eodem fere tempore, qua scripta est Vita Inventioet elevatio corFolcardo, sive paulo post medium seculi xi, a poriia Bmonc Bovo abbasjam memoratua concinnavit Opuscuabbate exaralum suum de Tnventione et elevatione corporis S. ta. Sancti gloBertini, in quo varia referuntur ad
    1

    compilationem ex alio codice Bertiniano, quam tranquo usus est Mabillonius, nitide curavit nobisque communicandam non moscribendam, manifedo cetatem auctoris suis observationibus ostendit, ex quistam fecit, sed solerter etiam paucis exbus auctoribus singida sint desumpta, quse ipse verisimiliter compitamiraculis,
    ,

    est

    ceptis

    riam posthumam

    Pleraque horum monuauctorvidit, etalia qumdam anteriora ex ita ut hoc haurire potuit mentis Bertinianis Opusculum sit dignum, quodpost tres Vitas memoratas totum Operi nostro inseratur. Cum autem nullum nactus sim exemplar Ms., nec facile
    spectantia.
    ,

    tor adjecit,

    et

    nonnullis subinde

    aliis,

    qux

    ipse

    nanciscipossim, testante Cletyo relationem illam


    -(,

    ex conjecturis aut monumentis quem, dit. Protogus totus estexprimo anonymo, seu si forte totum non habuit, ex prima parte, priVita S. Audomari, sumere potuit. Caput mum totum est ex Folcardo mutuatum ; secundum partim ex Folcardo partim ex Vita S.
    ,

    ignotis Vitaeaddi-

    nnt/iUttsexstarein codicibusMsS bibliothecm

    MaBertiniana, solam recudere cogor edilionem Relationem illim se dedisse testaiur biUonii, qui tx Mss. oodicibus Sithivensi et Chimmariscensi.
    Bovonem laudant Francim tom. 7 pag.
    Scriptores liistorise litterarias
    564, et observant

    quam habemus in codice nostro quem taMs.; tertium ex anonymo secundo interpolavit, annum donatiomen ex Folcardo
    Mummotini
    , ,

    stylum

    alias ipsius essejusto di/fusiorem; at Opuscutum ulterius examinasatis bene scriptum. Nos illud

    Caput quartum rursusex eodem sed qutedam ex Folcardo quo K adjecit, errore utriusque etiam adoptato dicitur successisse in episcopatum Mummolinus
    nis adjungendo.

    anonymo mutuavit

    Noviomensem
    Eligio. Caput

    S. Achario

    cum

    successerit S.

    bimus in annotatis.

    mutuatus

    est;

    sextum ex Folcardo ac privitegium S. Audomari ex


    quintum
    ,

    et

    Folquini Chartulario

    nisi

    habuerit autogra-

    111. Reliqui

    scriptores, qui de S.
    :

    Hertino

    egerunt

    utrum Chrosit

    nicon Joannis Iperii tam


    ratc scriptum

    accu-

    quam

    voluit editor.

    Qninta Vtta

    Quinta

    Vita

    8,

    Bertinij

    metro leoninoilligata,

    metro leomino
    roinpostif
    ii

    Simom

    ahbatc:

    auctorem habet Simonem monachum, et abSithiensem. De eo agit Tperius apud Martenium tom.
    \-\

    Anecdqtorum a

    col. 631,

    seucap.

    ubi docet Oandensem origine fuisse, rirumque religiosum et Uiioralum. Abbas electus est

    anno
    /u>r

    L81j

    litteras

    sed electio deinde declarata cst irrita Tnnocentii //, quibus litteris domnus

    phum. Privilegio pauca subdidit, quee anachronismo non carent. 24 Caput septimum ex utroque anonymo ha- ut osteditur ex ea sotum bere potuit, idemque ex Folcardo, sed anony- edenda quxmum secundum hic maxime secutus est. Caput dummiraculu: octavum ex Folquini Chartulario totum desumpsit: nonum vero partim ex secundo anonymo, partim ex Folcardo, partim aliunde, vel ex conjecturis. Caput decimum iterum ex Fotcardo mutuavit et undecimum ex eodem vel ex anonymo habet, sed eorum non expressit verba. Demum caput duodecimum totum fere ipsi compilatorH attribuitur, lieet nonnxdla muiuatus sit ex Folcardo. Hactenus ex observationibus laadatis, quas diligenter cum ipsis monumentis contulit, et accuratas inveni. Ea sotum, quze ex Folquini Chartulario sumpta dicuntur ,conferre non potui, cum iltud non habeam. Pergit porro laudatus Cletyus de Miraadis ostendere, unde sin- p
    ;

    .*

    guta sint desumpta.

    Verum

    ne hic justo sim

    Simon veneranterobtemperana, oneri eumdignitate oesait anno Domini ucxxxvi, inquit Iperius. CletyuSj qui hanc lucubraHonem excodice Ms. Bertiniano transmisit,scriptamdicit mediofere seculo
    xii,

    prolixior, de singulis id breviter monebo in annotatis. Quippe Opus istud totum edere non lubet conseqitenter, prout editum est a Mabitlonio, sed singutis auctoribus sua conabor restituere, ut studiosus lector clarius possit perspicere, quo ordine omnia sint scripta, quantique singula valeant. Quod vero supererit ex anonymo Compilatore, post editas tres Vitas et Opitsculum Bovo-

    id est, imii

    diuante mortem auctoris-.


    :

    nam

    obitum ejuscum Iperio afftgitanno 1148 Prseterea llujns ad propositum nostrum fieec observat
    scriptiunis cuilc\
    ;ic

    pruloyus nunicn sui auctoris


    soilicet

    prroferunt, Simonis

    hujus nominie primi

    nis abbatis, totum suis locis legetur in hoc

    Com-

    abbatis Sithiensis. Is etiam

    Mquini levitBS exem;i


    l >

    mentario

    plum seoutus Cartularium


    oulo
    \i

    scripait

    ineunte se-

    ad bub tempora, uoc est, a tempore Roderioi

    abbatia, qui regere oaBpit anno mxxx,

    summorum

    Pontitloum bullss, principum ac eomitum Flan-

    aut dabitur in Appendice Miraculorum, quem ultimo loco subjiciam. Ceterum hujits anonymi Vitam habeo in alio etiam exemptari Ms., quodolim Majoribxts nostris traditum est ex lihro Ms. Domiui Huberti, qui inscri,

    drin diplomata,
    ri

    aliaque privata

    inatrumenta painterque res

    bitur Vita Bertini

    atudlo

    in

    unum volumen

    retultt,

    gestas sub uniuscujusque abbatis regimine inse-

    Dehoc Chartulario stiam subinde loquitur Mabillonius in Opere diplomatico. Simonis abbatis Opus taudabo, ubi videbitur operse pretium. ln Yifn maatime secutus est Folcardum, cujusnon loopiniones adoptasse videturf sed diffusum quoque stylum*
    ruit.
    '

    ut superius notatum est in margine. 25 Pr&ter Vitas aliaque monumenta modo ChroniemS memorata consulendum etiam frequenter erit BartiniM a Chronicon Sithiense S. Bertini, a Joanne Iperio Joamie Ipeii"
    , ,

    scriptum,

    hoc demum seculo editum ab Ed~ mundo Martene tom. 3 Thesauri anecdotorum. Floruit Iperius atque abbas Sithiensis fuit seculo xiv, defunctus anno 1383. Editor Martenius
    et

    scriptum, tdi-

    tor Murtcitin*

    non

    DIE QUINTA SEPTEMBKIS. 5 non modopietalem scriptoris atque ittilitatem hutes, annalcs, historias el archiva tam ecclesix jusce Chronici multis laudibus in Admonitione Sithtcnsis quam aliorum monasteriomtm Belgii pr&via commendat sed auctoritatem quoque iiet Francire, libros alios historicos ac demum Uus Operis magnificis adeo verbis extollit, ut as- cartas pritilegiorum. Ex hisce omnibus monv^ serat vix ullum res Belgicas enarrandas suscementis se Chronicon suum
    \ ,

    :>

    pisse
    fonte

    qui dicenda majori ex parte hac ex lucubratione tamquam ex purissimo ac certissimo


    , ,

    non hauserit. Verum mallem ego ut laudatvs editor accuratam de hoc Chronico crisim dedisset quam laudes exaggeratas ita enim lecior studiosus melius inteliexisset, quid ex eo amplecti tuto possit, a quibus contra cavere debeat. Certe chronotaxis plerumque vitiosa est in prioribus hujus Chronici seculis ut patebit per decursum. Imo ne facta quidem relata in hoc Chronico tam certa esse, tamque immunia ab erroribus, ut correctione sat frequentinon indigeant, non raro ostendere cogar. Conatur Chronici auctoritatem probare Martenius quia Iperius secutus est Folquinum diaconum, Simonen abbatem et eorum continuatorem anonymum secuti xiii, quem ait scripsisse anno 1229; Ex qui, , :

    concinnasse asserit , terapora temporibus , et ex caus-is in eis contentis negotia negotiis concordando. Non dubito , quin id et diligenter et bona fide pnvstiterit virpius et doctus ; at sine er-

    ex

    die

    et

    consule

    roribus factum non esse, luce clarius est. Et sane tale Opus illo seculo, quo vixit Iperius, sine
    variis erroribus conscribere,
    industricc,

    humamv non

    erat

    tum quod monumenta multa, quibus utendum erat, non omni carerent errore tum quod varia per conjecturas erant cond;

    lianda.
    cilior,

    H&c autem

    conciliatio tanto erat difftet critica.

    quanto minusad perfectionem hodiernam


    Hacte-

    accedcbat scientia chronotogica

    nus de Iperio.
    28 Hisce expeditis deprsecipuis monumentis, Atiaquidam quibus usurus sum ad Vitam S. Bertini illu- mo ""><"a strandam, pauca dumtaxat restant dicenda de mmmam. aliis quibusdam. Habeo novem lectiones Mss. rto?
    Officii
    S.

    bus, inquit ita Chronicon suum confecisse videtur Joannes Iperius ut eorum integras lucubrationes Operi suo inseruisse merito censendus
    ,

    Bertini,

    quse notantur olim

    acceptw

    sit.

    exaggeratts
    exloUit taudibus, licet
    tis

    legatis

    26 Ostendere id conatur verbis quibusdam alquse Iperius de seproferre non poierat


    ,

    mul-

    non careat

    erroribus,

    qucvque zdcirco antiquioribus attribuenda sitnt scriptoribus quorum dicta eatenus non mutata Chronico suo Iperius inseruit. Verum vehementer
    ,

    suspicor,

    Martenium numquam contulisse Chronicon Iperii cum tribus illis scriptoribus a quibus eum tam mutta mutuatum dicit. Certe si diligenter verba Iperii contulisset cum verbis anonymi continuatoris qui est compilator Vitse S. Bertini a Mabillonio ediise vidisset totum verbo, ,
    ,

    Audomaropoli ex Ms. abbatuv S. Bertini, et collatse cum alio Ms. vetustiori ejusdem civitatis. Contuli hasce lectiones cum Vita primi anonymi, ex qua sunt compositsc, sed atiqua aliundesunt addita. Prccterea invenio brevem relationem Ms. de Inventione et translatione corporis S. Bertini tempore Bovonis abbatis. Hsec cxscripta est ex Catalogo Ms. abbatum S. Bertini. Huic
    juncta
    tiffi

    est altera
    ;

    brevissima, ex Chronico abba-

    communicata et alia qusedam suis locis me* moranda. Accedunt Vitse Mss. et editss S. Audomari, S. Mummolini, S. Folquini, aliodicetur breviter,

    rumque Sanctorum, de quibus


    quando citabuntur.

    rum sensum mutatum

    ab Iperio in facto

    quod
    ,

    referetur in Appendice Miraculorum num. 25 ut ibidem observabo. Prseterea si istos auctores tres diligenter contulisset et examinasset vidis,

    varia de S. Bertino scripserunt neoterici, Jacobus Maibrancus in Opere de Morinis, Joannes Mabillonius in Actis et in Annalibits Benedictinis, Carohts Cointius in Annalibus ecctesiasticis Francorum, Dionysius Sammarthanus in Gallia Christiana recusa, aliique

    Demum

    narrari tamquam visa, sed pleraque ut longe prseterita ; eaque de causa non dixisset Chronicon istud Bertinianum tanto maquo anjorem apud eruditos promereri fidem
    set paitcissima

    ab

    iis

    non pauci, quorum \opiniones examinabimus nec ullum sequemur sine examine
    ;

    tiquiores

    habet

    prout audierrmt, scriptis

    gestas

    qui sui temporis res viderant aut a testibus oculatis


    auetores
    ,

    prsevio.

    mandarunt. Inconsiderate

    et

    sine sufflcienti examine hsec dicta sunt: nampauca ex scriptoribus, qui viderant aut facta suo temporescripserant, hausitlperius, saltem inprimis
    secutis Chronici sui, longe plura

    IV.

    Natalis locus et tempus

    as:

    ex

    iis

    scriptori-

    serta de Sanctigenere examinata

    bus, qui gestis,


    steriores.

    quse referebant
    et

    Quin

    longe erant poplura ex aliis scriptoribus ha,

    Vita monastica Luxovii

    tempus

    ideuquc cnnsu-

    lendum oui-

    dem
    inine

    sit,

    scd

    non sine exa-

    sequm-

    dum

    bet Iperius, quam ex non continuatorem facit Martenius. 27 Hwc de Iperio observanda censui ne quis immodicis Martenii laudibus deceptus me statim reprehendendum existimet ubi viderit aucioritati istius scriptoris nonacquiescentem. NoUm tamen debita laitde fraudare Iperium cujus

    tribus

    illis

    quorum tantum
    ,

    adventus ad S. Audomarum.

    Vita

    S.

    Bcrtini

    scriptores in patriam Sancti mivttBtHt-

    eatenus mirifice consentiunt, quod

    natum

    fti
    '

    tw*+

    dicant in territorio urbus Constantiensis, in Oer-

    ""'"'

    ""'"'"'

    Chronicon
    dicio,

    utile

    et

    minime contemnendum
    sequendum. XJndc
    , :

    ju-

    sed non csece hauserit , quantaque fide scripserit indicat ipse in Prologo secundo his verbis PraBsens Opusculnm ex multis voluminibus scriptisque authentisumendo de quograto labore colleg-imus
    ille

    sua

    mania ad Rhenum prope lacum Bodamicumvel Constantiensem siLv. Unus Simon abbas Constantiam ipsam nominat urbem Sancti natalem sed crederenequeo, ipsumab aiiis disscntire voluisse, sed solum dicere, natum esse ConstantLv, quia
    ;

    '

    cia

    in urbis ittius natus est territorio. Iperiusin

    libet,

    quod ad propositum spectare visum est quod non authenticis scriptis nihil' inserendo quid per scripta approbetur. Deinde explicat designet muttas videlicet Vitas Sanauthentica
    ,
    ,

    ctorum

    Chronica item non pauca , Septembris Tomus IL

    antiquita-

    Chronico tocum ipsum assignare voluit, ita scriOrtus est beatus puer Bertinus in Constnntinnsi regione, non long-e a Constantia civitate Alenuncupato in loco Suse hereditatis mannije Vasima, provinciae Ma^untinffi. Malbrancus iib.
    bens
    : ,
    ,

    7G

    3 cap.

    i.

    556
    l.S.

    DE

    S.

    BERTINO ABBATE.
    ca> prsesidente

    ecctesiastica : nam fortasse loquatur de provincia deinde fuit hodieque est dicecesis Constantiensis

    MaScap.iexChronico Ms.legit Vasinia. Cur loprovincise seu Moguntimv attnbuat guntinm perspicio, nisi cum natalem Iperius, non satis

    beato

    Papa Gregorio, imperatoMauritio, et in

    I)

    locum sub Moguntina metropoli. Unde hauserit

    Francia reria sceptra g-erente adhuc puero. Mox secundo g-nante Clotario secundo Clopart. 4 natum dicit anno circiter inchoat anno 586 , id tarii II, cujus regnum est,biennioseriusquamoportuit. Si omma sua

    natatemVasimamvet Vasiniam, utcumque colligirespexisse ad tur ex alio ejus toco. Videtur enim anno in pago Constantino, quam Vausune
    viliam Bertinus, ut 662 Mummolino permutatione cessit diplomatica pag. 606 apud Mabitlonium de Re illam permutationem referens
    legi potest.

    natum dixisset asserta recte invicem aptasset, dicat anno vel 587, cum mortuum anno 586
    698
    tetatis

    Nam

    cap. iparl. 10 ita loquitur

    Sanctus quoque Berscilicet tinusdediteidem Moramelino duos villas, quaesibi successerat Vasime in pagoConstantiensi,
    :

    anno centesimo duodecimo. Verum existimat, BerCointius ad annum 608 num. 3 natum. Si autem consideretinum multo serius Commus, quam nullius sit momenii auctontas eetatem pilatoris anonymi, qui primus tantam in suam S. Bertino attribuit, et Iperium facite
    opinionempertraxit;Cointioassentiripoterimus,

    non autem
    Vaiima, ut

    in

    ex hereditate paterna etc. regis, 30 Laudat pro hisce diptoma Clotarii sic habet quod apud Mabitlonium loco indicato
    Similiter dedit Bertinus

    pr&sertim cum danda series chronologica gesiorum S. Bertini magis suadeat, Sanctum esse na-

    tum
    ier

    secuto

    vn jam
    600 et

    inchoato, et verisimiliter in:

    Jperius votuit,

    abba memorato
    in

    domno

    Mummolino
    villa

    abbati

    vel episcopo portione sua de

    nuncupante Vausune,

    pago Constantino

    nam mortuum dice610 707 eetate tam provecta, ut a centum annis non longe abfuerit, aut eos forte
    annum mus circa annum
    superaverit.

    ad integrum,
    ;

    quem de
    in

    illustri viro

    alia viila

    Tranciliaco

    Agulfo pro concambio accepit etc.

    32
    nihil
    hil

    De genere

    sane non favent Iperio. Quo enim modo Bertinus ex paterna herediiate habuit villam Vausune vei Vasime, si illam accepit concambio pro alia vitla, ut hic dicitur? Certum igitur villam est, errasse Iperium, quando credidit Vausunc vel Vasime hereditario jure pertinuisse

    Hxc

    nobili aut ignobiii S. Bertini habent duo anonymi Vitaescriptores, nipoetae.

    gcncrc nerisimilitsr nobili


    .-

    quoque duo
    :

    Primus Folcardus
    :

    dixit

    ad

    S.

    Bertinum.

    Cum autem

    constet,

    euminil-

    lo fuisse errore, vix dubitari potest, quin ex eo conjecturam fecerit de loco natati, idque ipsa ejus indicant verba, cum ibi Vasimam itemdicat locum hereditatis Sancti. Pagus Constantinus, in quo sita dicitur vilta, errori forsan occasionem dedit, quodlperius, legens pagum Constantinum, siatim respexerit ad territorium ur.

    bis Constantiensis ad Rhenum, existimaveritque locum tam dissitum Bertino verisimiliter non obtigisse nisi hereditariojure.

    Attamen

    in ipsodi-

    plomate contrarium legere potuerat, et verisimile non est, S. Bertinum ulla bona hereditaria tunc posscdisse Prteterea non existimo per pa.

    (jinii

    Ctwsftttttintrtii

    Itic

    desiijmtri

    lcrrifori

    />>,/.

    Constantuv AtemannictV in Suevia, sed pagum Constanlinum in hodierna Normannia ad Oceanum. Cerle pagus Constantinus, vutgole Cotantin ueneCoutantin, nomenhabeta Constantia Galiica, ut Vatesius ostendit in Notitia Galliarum pag. lb(i. Ratio quoque permutationis magis apparet, si ibidem siia erat vilia Vausune, nimirum quia hivc longe propinquior erat Novioduno, ubi Mummoiinus crat episcopus, quam abbatuvS. Bertini. Itaque dctecto ex hisce errore Iperii, satis erit nobis cum biographis dicere, S. Berti-

    num

    t(lf/*0O(0J)'O

    esse natum in territorio urbis Constantise GermanictV, nec locum inutili labore magis investigabhnus. ;il Temptts nataie ViLv scriptores nonexpri-

    babiiius

    $ecnh

    Annum tamen emortualem invenimus in Folcardo, in Officio Ms ac demum in ultimo


    munt.
    t ,

    generosa progeortus traditur quod adoptavit senitorum stirpe cuii siii compilator anonymus. Verum Iperius plura de Sancti stirpe ratiocinatur, eumque eodem cum S. Audomaro, cum Pipinis et Carolo Magno, genere ortum contendit. Id de S. Audomaro examinabitur ad diem ix hujus mensis. Satis mihi erit hicobservare, Folcardum quidem num. 9 dubitanter per voces, ut fertur, asserere Bertinum fuisseS. Audomari consanguineum, eamque opinionem sine dubitatione affirmari a Compilatore anonymo seculi xiii apud Mabiltonium cap. 2 at neminem ex tribus prioribus Vitae scriptoribus asserere, Bertinum et Aitdomarum fuisse consanguineos licet omnes de utroque ioquantur. Horum autem silentium cum adjuncta dubitatione Folcardi, qui sane ad asserendum aiiquid non fuit nimis timidus, suspicionem prsebet famam iiiius consanguinitatis non fuisse constantem, sed aiiquos fortasse exeadem patria per conjecturam credidisse, eadem quoquestirpe ortos fuisse. Quapropter non lubet excutere, aut huc transferre, quse Matbrancus de hisce dispufat, asserta Iperii liberaliter amplectens, suisque augens conjecturis. Ceterum satis verisirniie est, Bertinum nobili genere ortum fuisse, ut tradi affirmat Foicardus, cum siientium priorum biographorum non magni contra hanc opinionempossit esse momenti. At idem non ausim asserere de consanguinitate cum S. Audomaro ob dubitationem Folcardi cum aliorum silentio conjunctam. 33 De viise monasticee initiis Luxovii tacue- monuchiis p>irunt item tres primi VitcV scriptores nec tamen mwn Luxovii dubitandum videtur, quin Luxoviense ccenobium fuissed c tH
    in Vita

    Beatus puer Bertinus

    '

    '

    '

    compiiatore apud Mabilionium quo etiam loco Sanetus vixisse legitur usque ad annum cVtatis centesimuni duodecimum, quod et Iperio pla~ cuit. ILvc sicerta cssent, facile investigari posset annus natatis veruni suo loco ostendam, nec
    :
    .-

    Mummotinuset Ebertramnus, quibuscum deinde ad S. Audomarum se contidit. Hi enim simul monasterium extruere cmperunt, ubi pervenerant ad S. Audomarum, qui ipse etiam Luxovii monachus fuerat, et
    incoluerit S. Bertinus,w^'e

    Sanctns,

    annitm emortualem

    in Vitis satis recte assignari,


    t

    nec esse omnino certum, vtatisve7*o tam iong&vze

    conatibus ipsorum favebat. Velsola hac ratione est, eos antea exercitatos fuisse disciplina monastica. Quapropter Folcardo, Simoni
    verisimite
    abbati, atiisque hos secutis facile credere possumus, eos in Luxoviensi ccenobio vitam monasti-

    annos multo incertiores. Itaque cum ex hisce nihil erui possif, audiamus Iperium. Hic cap. i natum dicit anno Verbi Iucarnati quiugentesimo
    nonag-esimo
    vel
    circiter,

    sanctte Sedi

    apostoli-

    sos

    camamplexosesse,indequeadS.Audomarummisad prxdicandum Evangelium, prout eo tempore

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    pore fieri consueverat in ccenobio Luxoviensi. Silentium primi anonymi, qui videtur eos recta

    557
    IDCTOif

    ex Constantiensi regione ad S. Audomarum deducerej ex ea dumtaxat causa ortum videtur, quod intentus esset referendis S. Audomari gestis, ideoque deS. Bertinoe^ aliis ea solum referret,

    quge

    cum

    gestis

    Audomari erant connexa.

    Neque hic

    dici potest,

    eum

    sattem debuisse in

    gere nequeo. Ultima vero ejusdem observatio quod Mummolinus ceteris esset natu major vera apparet, cum apud antiquiores ubique primo toco nominetur, et primus abbas fuerit constitutus, ac deinde episcopus. Contra Bertinus natu minimus fuisse videtur e tribus, cum ultimus recenseatur tam in vita S. Audomari, seu apud primum anonymum, quaminvita S.

    J.S.

    commorationem ipsius Luxoviensem narrare nam clarum est, scriptorem illum non scripsisse plenam S. Bertiui Vitam sed simulac pervenerat ad obitum S. Audomari, ea solum deBertino narrasse, quse facta erantpostea. Secundi anonymi silentium nihilo magis urget, cum hic primo nihil addiderit prseter interpolaVita S. Bertini
    : ;

    Mummolini. 36 Tempus, quo

    S. Bertiuuse monasterio Luxoviensi discessit, ac inprovinciam Morinensem

    inde Bertinu

    mm

    M a "no-

    ad S. Audomarum cum Mummotino et Eber- h tramno, non tramno vemt, non sahs est exptoratum. Vitse adpr*dicanscriptores primi tempus itlius adoentus non ex- dum presserunt, Folcardus in annis Christicum annis

    tiones et mutaiiones aliquot exigui momenti,

    eoque vemssc
    scribitur sub

    paucaque circavitse finem gesta, ac miracula post Sancti mortem facta. 34 Iperius de primordiis S. Bertini hsec meAblactatus igitur infans indolis eximiae : Bertinus, scholis datur liberalibus inbuendus deinde setate corporeque robustior , relicta patria cum parentibus, in Luxovio Burgundias mo-

    regum
    et

    morat

    Eustasio
    abbatc,

    concitiandis misere hallucinatusest, uti compilator anonymus, quam post Mabitlonium Cointius etiam et Pagius Fotcardum perperam vocaverunt. Iperius demum varia de tempore hujus adventus , sed mire pugnantia protuiit. Primo igitur observo, omnia fere repudianda esse, quse compitator anonymus de hisce

    nasterio sub patre Eustachio

    rectius Eustasius
    ,

    apud Mabittonium cap. 2 scribit his verbis Erg"o cum jam Bominus Miiitcm suum mundo E
    :

    et a sanctis ibi scribitur) monachus efficitur patribus regularibus institutis informatur , hauriens ibi sacrse fidei rudimenta, quaa nostris auribus postmodum excellenter infudit. Unum in

    manifestius propalare disposuisset, ue in absconso

    lucerna

    tautae

    claritatis

    luccus

    tot

    mortaiium

    spiritualia 'coinmercia differret;

    egressus duobus
    et

    hisce

    dumtaxat

    est

    dubium

    videlicet

    an

    S.

    tantum comitibus Mummolino magnae scilicet sanctitatis viris


    perfectus

    Ebertramno,
    in

    tertius adjunctus,

    Bertinus sub Eustasio abbate Luxovium venerit, ut asserit Iperius cum Folcardo, Simone abbate et aliis. Cointius enim ad annum 633 num. 13 existimat Bertinum serius Luxovium venisse
    ita scribens
    :

    Hisce temporibus
    episcopus
    elcctus
    diaoiplinse

    cum Audomaesset
    ,

    rus

    nondum
    ,

    Walberti

    Luxoviensis abbatis Mummolinus et Bertinus sententiam adoptavit Baitletus in VitaS. Bertini Verum non video cur Cointius, qui credit Bertinum circa annum 639 venisse ad S. Audomarum, commorationem Sancti Luxoviensem tam brevi intervalto circumscriptam velit, ut
    ,

    commiserunt Ebertramnus. Cointii


    se

    Galliam Sancti Bertinus scilicet et socii ejus, ibidcm messem quidem multam operarioa autem paucos , coeperuut longe lateque verhum vitffl inslantcr per totam Galliam disseminare. Adlue&erunt autem eis quamplures viri religiosi, qui ab cisdem a maue usque ad vesperum eterna3 vita^ pabusanctae Trinitatis cultor

    usque pervenit. Videntes igitur

    prffldiotl viri

    lis

    reficiebautur

    ceres intermissa ad

    nec minus quoque palatini protempus reg-ali servitute ad eos


    conversatiosibi

    confluebant

    eorumque modcstam
    vivcndo ad cxcmplum

    nem
    bant.
    37

    in recte

    proponerertotam
    (iaUiam, ut '

    affirmet
    633,

    cum Luxovium

    ideoque recedendum Vitse S. Bertiui, ab Iperio ac demum a Vita S. Mummolini, in qua item legitur, eum vixisse sub S. Eustasio Luxoviensis monasterii abbate.
    ,

    venisse circa annum credat a scriptoribus

    Tempore illo Lotharius tilius Ludovici ,, yubemabat, reg'is regni Erancorum monaroniam aures cum jam suorum procerum relatione cujus pulsaret sanctorum Bertiui sociorumque ejus exi,
    .

    aliqaitorU
    bnnt,

    Sane tempus sex annorum quo se in monaEvangelium, q sterio pararent ad prscdicandum


    '

    mise conversatiouis crebra opinio , adstare jussit conspectibus. Quibus


    vir domini Bcrtinus
    et

    mox

    eos suis

    illatis,

    a rege

    ejus socii honorifice sunt

    justo brevius apparet, cum verisimile sit, Bertinum aliosque juvenes fuisse, quando Luxovium

    venerunt.
    qttod statui

    potcst circa

    annum G25

    eum citius Quare probabitius credo Luxovium, ibique ad plures annos subApostolicos cum stitisse, priusquam ad labores et Ebertramno mitteretur e monasMummolino
    35
    ,

    tempore intra regis palatium surnma diligentia subrogati. Post long-um autem temporis intervallum praememorati viri S. Audomarum tunc Tarvennensem episcopum (cususcepti,
    et

    long-o

    venisse

    jus compatriota et consang^uineus erat S. lierticonus) adicrunt, ut ei in praedicando essent quatenus in aeterna retributionc a Deo mites,

    nec ullas invenio rationes ob quas sub /inem vitse S. Eustasii non possit locari initium 625. Fateor vitse monasticse, seu circa annum non esse auctoritaiem scriptorum tamentantam
    terio
    ; ,

    mererentur
    ctus
    titice

    fieri

    asqualis

    glori partioipes. San-

    vero
    tales

    Audomarus eosdem Dei fomulos grasibi

    sit pro ea opinione atlegatorum, ut res omnino opinionem Cointii, certa : sed solum observo non minus ratione , a Bailleto adoptatam
    , ,

    esse destitutam.Displicent Cointius, qui etiam, quse attegatis verbis subdit Mummolinum et Ebertramnum faBertiuum

    quam omni auctoritate


    ,

    omnipot.-nti Deo gratias egit, ad prsedicandum Euangciium adqui jutores misit. Erant enim in flde perfeoti Oaatque in tholica, et in ecclesiasticis disciplinis igitni onleruditi. Subibant divina Scriptura oonticium legationis sua labore prfiBdicationis

    recipiens,

    nuie.

    3S

    litteris miliaritate junctos, simulque pohtioribus

    operam navantes

    viiam monasticam, discedentes nihii enim hosimutque Luxovium


    facit ante
    .-

    auctores aut vitse scriptores aut certe, quse antiqui dicunt de eorum lego, eo sensu intettiadventu ad S. Audomarum

    rum apud antiquos

    a guntur expressit. nec tamen eorum verba satis recte periodum ex Folcardo sic restituo: Ergo Primam cum jam Dominus Militem suum mundo manifestius

    Imperitus compilator hic miscuit qusedam qu\ ntiam ulio te- erron BartiFolcardo scripta cum iis, quse de hisce Mununomanuscripta ; iium in Vita S. Mummotini
    lina

    prrpo-

    nunl.

    propalare

    disposuiss.et

    ne in absconso

    Lucerna

    , ;

    w
    i. S.

    DE
    tantae

    8.

    BERTINO ABBATE.
    quos bene sciebant utpote Teutouici Audomarus suscipiens, suos in praedicasanctus tione statuit esse consortes. Subibant ergo officium leg:ationis suse labore praedicatiouis con-

    mortalium commercia differret; egressis duobus spiritualia Mummolino et Ebertramno tautum comitibus

    Lucerna

    claritatis

    luceus

    tot

    guam,

    adjunctus, niagna; scilicei sanctitatis viris, tertius cultor , Morinensium perfectus sanct Trinitatis interpolator; tines pervenit. Duo in hisce mutavit

    primo pro voce

    eyressis, substituit eg-ressus

    qua

    Non difflculter h&c refutari possunt, cum non venerint ante episcopatum S. Audocerto mari, qui cceptus est sub Dagoberto et quidem
    tinuffi.

    mutatione fit, ut Bertinus, qui alias tertius seu natu minimus videlur, pritnus videri possit e tribus. At poterat ex Vita S. Mummolini, quam inepte Folcardo miscuit,ordinem triumillorum Sanctorum clare perspicere, ei supprimere non debuerat, quve ibi leguntur hoc modo Sanctus
    :

    circa finem vitse Dagoberti, ut plerique existi-

    mant, quod magis examinabitur ad diemix, quo


    colitur.

    Quare propius ad verum accedet quod ante dixerat Iperius part. 2, Bertinum venisse iu lias Occiduas Flandriae partes tempore Seve41
    ,

    ^vocatxts
    verisimilitei-

    a S. Audoma70,

    Bertramnus atque Bertinusbeatum Mummolinum cui humili devotioue in patrem sibi eleg-eruut
    ,

    cujus pontificatus totus anno 640 innectitur a Pagio. Cointus adannum


    rini
    Pontificis,
    circiter

    summi

    subjiciebantur,
    bantur.

    et

    caritativo

    affectu

    veuera,

    639

    eorum adventum

    collocat

    quod

    plane ridicula est qua eos Luxovio iu Galiam usque pervenisse dicit, ubi Fotcardus eos in pagum Morinensium ve-

    AUera mutatio

    nisseasserit.
    ntc tcmpore
    Clotarii 111,

    eos cum auctore Vitse S, Galliam , imo eiiam per tot.am, ul ipseaddidit prsedicantes inducere,multosque discipulos ac pataiinos etiam proceres

    39

    Verum

    volebat

    Mitmmotini

    pcr

    item non longe a vero abesse existimo. Verum rationes hujus chronotaxis alise quasrendoe sunt, quam hactenus allatas vidi. Primo certum est, Sanctos illos venisse ad S. Audomarumjam aliquo tempore episcopum; et dtiquot annis ante fundationem Sithiensis abbatise, qum ex donatione Adrodtdi consignata est anno si Clodovei II, id est, Christi 648. Itaque adventus certo locan-

    B ad

    deducere quin et ad aulam regis Cloeosdem perducere. Uzec omnia ex laudata S. Mummolini Vita sumpsit compilator, neque advertit quidem, quam inepte Lotharius voceeos
    ;

    dus

    est inter

    initium episcopatus S. Audomari,


    ,

    tarii

    quod circa annum 637 figitur

    et

    assignatum
    sit,

    jam annum

    648.

    Jam

    veuo,

    cum

    verisimile

    tur

    filiua

    Ludovici
    II
    ,

    nam

    Clotarius III fdius

    utcumque intelligi posset sed hic regnum adeptus non est ante annum 656 quando multis annis in pago Morinensi fuerat Bertinus cum sociis, ut patet ex traditione villse Sithiu, quam ipse compilator testatur factam anno xi Ctodovei II, id est, anno Christi 64S. Nihit igilur ex hisce erroribus colligere possumus pro tempore adventus ad S. Audomarum nihit credimus de adventu Sanctorum illorum ad Clotarium aut ad ejus aulam, nihit de disciputis qui se eis junxissent,priusquamad S. AudomaClodovei
    solus
    , ; ,

    Sanctos illos venisse,petente S. Audomaro ; cumque verisimiliter manum illam subsidiariam flagitaverit non diu post susceptum episcopatum, simidac perspexerat in pago Morinensi multam existimo esse messem, paucos vero operarios
    ;

    Mummolinum cum sociis Ebertramno et Bertino accurrisse ad Audomarum uno tantum alterove anno postquam ipse ad Morinos pervenerat, prassertim cum primus anonymus in VitaS. Audomari inter episcopatum ab Audomaro sus-

    ceptum

    et

    aliorum adventum nihil referat, quod

    cogat existimare adventum trium iltorum multis annis posteriorem esse ipsius Audomari adventu.

    rum

    po-venerant.

    ordinem rerutn
    III,

    Verumtanien, cum scriptores stvpe perturbent fortasse S.


    ,

    Mummolinus vocatus
    :

    fueril

    antequam creatus est nensis quce autem dicuntur de prcedicatione et de discipulis ad Sanctos hosce confluentibus, verissima sunt, si facta credamus eo tempore, quo poputum pagi Morinensis cum S. Audomaatque eo ctiam tempore quidam q 7v excolebant e py^oceribus patatinis ad eos subinde venirepote:

    ad aulam Clotarii episcopus Noviodu-

    Id etiam suadet prior habitatio Mummolini et sociorum in veterimonasterio^quamtotam prseponendam esse anno C4S, infra osten42

    od qucm cum
    socii$ venit

    cirea annutn

    038 uut

    1140.

    dam

    nam

    licet

    ea fuerit paucorum

    annorum

    rant.
    nequoQtium
    Clotarii 11,

    40 Iperius cap.

    part. 5 scribit, S. Bertinum

    cum

    sociis venisse

    ad

    S.

    egrenu$

    c$t,

    Clotarii

    II

    id

    est,

    ante

    Audomarum tempore annum 628 aliaque


    ,
    .-

    jam

    rcfutata ab anonymo mutuatur Specialiter, inquit , sancti Bertinus, Mommoliuus et Bertrannus tres viri OiUtorea BanctDe Trinitatis
    ,

    teste primo anonymo, facile tamen durare potuit ad annos octo vel decem. Quapropter existimo advenium S. Bertini etsociorum inpagum Morinensem non longe ab anno 63S aut 640 amovendum esse. Lubens tamen fateor, hanc epocham tam certam non esse, tit litigare velim, si quis adventum illum paxdo citius collocaverit aut serius. Quippe, licet initium episcopatus S. Audomari figatur posterioribus annis regis Dagoberii, qui anno 638 defunctus estmense Januario, tam certum non est Audomarum anno 637 factum esse episcopum, ut eum erroris accusandum crederem qui diceret episcopimi creatum aliquot
    ,

    talentum Domini nolentes abscondere


    lucro
    stcrio

    vel siue

    annis citius,

    cum argumentum Cointii, quo

    niti-

    raportare,

    de
    iu

    Luxovfo

    Burgundise mona-

    wucruut
    ,

    Frauciain

    vcrbum

    vitflS

    semi-

    tur probare anno 637 episcopum esse factum, sit exigui momenti, itt in Audomaro py^obari poterit

    nantcs

    im,

    eepti, ac

    re^c (Jlothurio suut honoritice reiutra palatiuiu regia cum summa dili;i

    ad

    ix

    fuit episcopus, citius

    Septembris. Si autem Audomarus cithts etiam ei adesse potuit Berti-

    geutia subrogati,

    Ctotario III, id

    cst,

    Qiuu anonymus, facta dicit sub multo scrius, quam ut sint

    uus.

    verisimilia ; hic sub Clotario II ponit,sub quo ipsam ctnun trailittonem Adroaldi , qua> faeta est uiuto (>IS, )jukc tatnqtuun. anno 6i6 factam
    Tost lou^uin temporis Subdit Ipcrius iutervaUmu sauctum Audomarum tuuc Morineucujus eomputriota atquc cousem episcopum
    cottocat.
    ;

    sang-uineus

    erat

    beatus

    Bertiuus

    adierunt

    tam amore

    ipsius Sancti,

    quam quia

    patriie liu-

    V.

    DIE QUINTASEITKMBRIS.
    S.

    559
    AITTOH
    J.

    V. Vetus

    monasterium constru-

    Mummolini. Secundus vero anonymus et Folcardus, tempus istius commorationis non exprimunt. Prxivit tamen Iperio Compilator ano,>>/mus apud Mabilloniutn cap. 4, sed ejus auctoritas
    exigui est momenti.
    Itaque quatuordecim ilti anni non satis sunt probabiles, cum sic Bertinus jam anno 634, fuisset in pago Morinensi, quod
    sustineri cixpotest, quia detur fuisse episcopus.

    s."

    ctum, favente S.
    datio

    Audomaro
    abbatiae,

    fun-

    Sithiensis

    eodem

    auxiliante,

    ac census

    subminis-

    Audomarus necdum

    tn-

    trante Adroaldo.

    46 Cointius et Mabillonius a chronotaxi nostra longe abierunt , quia existimarunt Vetus istud

    opinione$

    "*'**
    P rc,(ruc ''huint mona,((/

    Adroalduivil-

    Iperius
    ctus

    cap.

    part.

    6 ita habet

    Dum

    san-

    lam Sithien$em offerl S. Audomai:o :


    lioc

    Auclomarus cum suis tribus comitibus antedictis sanctae Trinitatis fidem incredulorum
    cordibus
    ret,

    monasterium ex donatione Adroabfi mino G48 , esse constructum indeque numerarunt annos quatuordecim, post quos fundationem monaste, , . ,

    rii

    Sithiensis soti Bertino attribuerunt

    hisce

    Sanoto

    juvante

    sua praedicatione frequenter iraprimepopulus ad eos catervatim confluebat, suavi jugo Domini colla devote subdentes. Inteterrae

    rea quidam praedives opum, vir illustris Adroal-

    dus nomine, nullum habens filium,

    cum

    beato

    tractare coepit qualiter possessionum ecclesiam heredem faceret villam, quae Sithiu vocatur, cum suis appenditiis beato obtulit Audomaro ut ibi xenodochium construat.
    ,

    Audomaro

    suamm

    etiam assensus est Dionysius SammarthantiS tom. 8 Galliee Christianx col. 4S5. Bertiniani scriptores in oppositam abierunt sententiam, credideruntque novum seu SUhiense monasterium constructum esse ab anno 64-0 quo fere anno Veteris monasterii constructionem locandam existimo. Audiamus,quid hac de re in observationibus suis ad me scripserit s&pe taudatus Cletyus: Omnos scriptores hnjus ccenobii vetus Marty, ,

    rolog-iura
    tini

    aliaque

    Jus.su ig-itur beati


    dicti
    ,

    Audomari
    et

    tres viri sancti prseet Bertrannus eccellam in territorio


    ,

    Bertinus

    Mommolinus
    ,

    mmniniiter consignantque coustructionein novi tnonasterii ad

    monumenta, raortora S. Berad annnra ncxcvm iviVrunt,

    t,

    clesiolam coustruxerunt

    annum
    anno
    dcxlv,

    dcxl.

    Nec

    obstat donatio Adroaldina, data


    reg-is,

    ejusdem villffi in loco qui adhuc, et propter hoc, Vetus vocatur Monasterium, super fluvium Agniona, annp Domini ncxxvr Praesidebat tunc Ecclesise sanctse Romanae Severinus Papa. Quod de Severino tam hic quam part. 2 dicitur, editor Martenius corrigere voluit, quia cum hic assignato anno 626 non coheeret ; sed potius cor~ rigendus erat annus 62G ut patet ex ante
    ,

    xi

    Clodovei

    cui corrcs| ondet

    annus
    tuit

    vel juxta modernos dcxlviii.

    Duples

    donatio Adroaldi, una verbalis, altcra vero


    charta A.droaldi
    et

    scri-

    pta, ut firmior esset prima donatio. Hffic indicat


    ,

    probant varia

    monumenta
    co.uo-u-

    hujus
    17

    loci.

    Vides,

    tector studiose, distantiam esse vi- ^uod

    ginti et

    duorum annorum
    et

    inter scriptores Berti-

    umiw
    ,,,,< ftn "

    dictis.
    Bertinus
    sociis

    nianos
    In praedicto loco

    cum

    44 Redeo ad imperiwn, qui de hac prima


    habitatione subdit sequentia
    Veteris-monasterii,
    :

    con-

    laudatos Cointium, Mitbiltonium et Sammarthanum. Bcrtiniani (si sotos consiileremus annos xrie vutgaris) fttrcnfciii sif>/ habent

    mox

    struil

    primum

    sanoti Dci Bertinus et


    ,

    Mom,

    quasi iu ercmitorio semolinus et Bertrannus derunt cum conventieulo parvo constructi annis

    Iperium, quocum Veteris nzonasterii constructionem affgere debent anno 026. Favet eisdem vOn>quem cdidit Mabillonius pitator anonymus
    ,

    quatuordecira.

    Tractatus

    interim

    Adroaldi

    cum

    dicat

    Sanctum

    obiisse

    anno

    698,

    et

    <>nno

    cum

    sancto

    protelatur.

    Audomaro negotiis intersccantibus Hxc, quse Iperius ex variis scripto-

    59 a constructo monasterio, quod de hodierno intelligendum, cum in exemplari nostro Ms. ad-

    si

    ribus desumpsit, optime consonant primss Vitse, pauca corrigantur. Nam primo secundum Iperium Vetus monasterium constructum est

    datur

    Anno

    a fundatione

    veteris
    eis<fcn'

    monasterii se-

    ptuag-csimo

    tertio.

    Favet

    dus,qui simititer Sanctum obiisso asserit anno

    jussu S. Audomari,priusquam Adroaldus statueratviltam Sithiensem ad constructionemmonasterii donare. Obtulerat quidem S. Audomaro villam itlam ad xenodochium construendum ; verum tractatus iste, si credimus Iperio, necdum erat perfectus, quia in alium usum, nimirum ad monasterium fundandum, Adroaldi possessiouiquemadmodum bus uti malebat Audomarus ctarius exponit Iperius verbis infra dandis
    ,

    tamen

    608 et anno 50 constructi monasterii. Verumluec opinio nequit sustineri, cum sic fun*
    S.

    datioVeterismonasterii facta esset ante episcspa-

    tum

    Audomari, quod

    certo est fafsirni

    Error

    itlorum scriptorum ortus est ex eo,q/>tf tt.mos Christi male composuerint cum annis regwffi Francorum, ut tiquet ex ipsa epocha mortis S. Bertini, quem omnes obiisse affirmant anno dr

    cimo quinto Chitdeberti regis

    eumque dicunt
    esset

    num.
    monasterium
    intjuo paucis

    54.

    annum
    ,

    Christi 698

    cum dicendus

    700

    annis resident:

    45 Secundo ex hisce consequitur, Adroaldi donationem S. Bertino et sociis factam necdum fuisse, quando conditumcst Vetus monasterium

    velinannis regis assignandis, vel in annis Christi. Hac de causa anni, ab iis scriptoribus assignati, non sequendi sunt, sed
    ita ut certo errent

    sed S.

    monasterii exsiruendiprcccipuum fuisse auctorem; licetnon negave-

    Audomarum hujusce

    corrigendi, 48 Quod vero dicitur tle duplici donatione Adroaldi, verum omnino existimo ; sed nonexnnquaSithien

    eum fecisse, quod Adroaldus bona multa rim ad arbitrium ipsius impendenda obtulisset Jam
    id
    .

    lU/undatto
    l

    vero quod spectat adopinionem Iperii, asserentis

    Mummolinum
    sterio

    et socios ejus

    in veteri

    itlo

    mona-

    quatuordecim annis mansisse, ea non modo antiquorumVitcescriptorum auctoritate destituta sed parum etiam verisimilis nam prima est
    :

    anno lilO fhcta SU fundatio Sithiensis, cum sotum Veteris monasterii constructio circa illud tempus sitftgenda. !>edit Adroaldus bona sua S. Audomaro, ut hic ea in usus pios expenderet, sicut in Vita hujus Sancti legitur. Audomarus vero ex iis primo
    pftcaiKliuti.

    n>

    modo,

    ut //

    *$"

    Vita, quze ceteris longe pneferen/la videtur, pauuti et Vita cis annis in eo loco moratos habet,

    construxit ecclesiam beatissimx Virginis, quam postea S. Bertino donatam videbimus. Dedit em
    iis

    , ,

    560
    iUCTOHE
    J

    DE
    et Sociis ipsius

    S.

    BERTINO ABBATE.
    publice coram strenuis viris, quorum nomina cum subscriptionibus vel sig-naculis subter tenentur donationem a inserta. Signavi eg-o Adroaldus hanc

    iis

    Mummolino

    ea subsidia, qui-

    S.

    bus Vetus monasterium conderent, ut rursum ex Vita S. Audomari satis clare colligitur. Hanc primam Adroaldi donationem hujusque usum magis deinde firmabo. Demum S. Audomarus voluit, ut omnia sibi donata transferrentur ad SS. Mummolinum, Ebertramnun et Bertinum

    me factam, in Christi nomine, peccator. Audomarus, nomine, absque opere, episcopus, pro testimonio.
    Ego Agolphus presbyter. Ing-obertus presbyter. Signum Chuneberti Graphionis. S. Laudeberti. S.
    Baboni. S. Maurilionis. S. Sacebaronis. S. Adalbalcharta Adroaldi, di. Lendolenus abbas. Hactenus

    pro constructione

    sustentatione monasterii Sithiensis. Heec omnia eruntur ex Vita prima, seu ex Vita S. Audomari, cum ipso donationis
    et

    quam veram non


    primo
    tatius.

    instrumento coltata neque enim heec monumenta, quibus nihit melius aut tutius de iis habemus, invicem opponenda sunt sed concihanda, cum adeo invicem non repugnent, ut ex utroque simut sumpto veritas elucescat. Heec au: ,

    loco

    nego. Miror tamen Bertmum nominari ; sed hac de re postea agam


    Vita,

    51

    Nunc ex prima

    quam

    Scriptores His- amgnatur

    tem ubi ex laudatis instrumentis ostendero, siet mul refutavero Cointium Mabillonium quorum primus duos alios siSammarthanum, ne multo examine sequentes sibique assentientes
    ,
    ,

    ordo rerum toriee titterariee Franciee scriptam crediderunt Qcstarum seculi viii, nos vero sub finem viii inter ante medium Audoseculi aut initium ix, queeque suspecta esse ne- marumet quit de interpolatione cum habeatur in codice Adroaldum, valde antiquo, et recte congruat rum Vita S. Audomari ex alio codice edita, sra cum hujus
    ,

    habuit.
    Litterx A dro
    atdi,
    1,9

    Litteras Adroaldi

    seu donationis instru-

    mentum, ex Auberto Mirseo lib. 1 Donationum Belgicarum cap. 3 huc transfero, sicut etiam est apud Dionysium Sammarthanum tom. 3 Galliee
    \\

    Christianee inter Instrumenta col. 109, et apud Cointium ad annum H4S num. 30. Dominis
    sanetis

    Opusculi parte prima ; ex hac mquam , Vita dato instrumento collata, rerum ordinem conabor assignare. Primo ante adventum S. Bertini et aliorum Adroaldus conversus est a S. Audomaro. Secundo Adroaldus conversus mag-nam suae hereditatis partem cum omni sua multiplici
    , ,

    cum

    substantia Deo et beato optulit * Audomaro, videlicet, quse noto nomine vocatur Sithiu. (Apud Tertio villam videlicet etc. ) Mabillonium Audomarus ( adjutus nimirum beatus vero oblatis ab Adroaldo bonis) in praedicta villa ante adventum praedictorum ad eum virorum sociorum ) ecclesiam aedifica( Mummotini et vit in eo etiam loco, in quo suum pausat in pace corpusculum. Heec ecclesia deinde S. Bertino data nunc cathedralis est Audomaropolitana. Quarto ad S. Audomarum venerunt circa annum 638 aut 640 Mummolinus Ebertramnus et Bertinus. Quinto parvo post hsec temporis spatio transacto, ( aliquot forte hebdomadis aut mensibus) S. Audomarus cum prgedictis beadivina sibi stimulante gratia, monatis viris , steriumcog^itavit in Dei fundare nomine ad habitandum enim monachis, divina sibi larg*iente misericordia, locura habebat aptum, scilicet ex dona,

    apud Mab.

    olilulit

    presbyteris
    ,

    Bertino

    Mommoleno

    Eber-

    trando

    eg-o

    iu

    Dei

    noraine
    integra?

    Adroaldus, sana
    deliberationis

    monte

    sanoque

    consilio

    prout mundana peccata absterg"ere Dominus dignetur , dono vobis omnem rem portionis hereditatis

    meae,

    in

    pag-o Taruanense,
    ,

    quam

    do-

    apostolico viro , ad xemino patri Audoraaro nodochium suum ffidificanduni dare voluimus
    , :

    sed

    ipse

    salubre

    consilium

    nobis

    donavit

    ut

    ipsam rcm vobis delegarem, ut ibi monasterium principis Apostolorum in honore Petri con,

    struere

    debeatis

    ad

    conpersandum monachis
    et domestici
    fidei

    ubi

    beati paupercs spiritu


    ,

    ad-

    juvari debeant
    res

    quorum voces
    implet.

    quotidie ad

    aupeti-

    Domiui

    per.sonare

    noscantur,

    quorum

    tiones audit et
    sto patribus

    Propterea vobis in Chri-

    dono per hanc epistolam donationis


    ,
    ,

    in pago Taruanensi villum proprietatis nieas nuncupatam Sithiu super fluvium Agnione cuin omni merito suo, vel adjacentiis seu aspi-

    tione Adroaldi, quee subditur,

    cientiis ipsius viHas.

    Hajc sunt villa Magnig:elovilla

    ca,

    Vineiaco,

    Tating-a,

    Kilirieinio,
    ros, Alciaco,

    Lonsantavas, et Lauriadiaca, villa Franciliaco,

    Amreio, Masto Adfundenis seu Mal,

    cum
    ,

    ninni merito
    terris
    vis,

    eorum
    ct

    cum
    ,
    ,

    doraibus

    a^dificiis

    cultis

    incultis
    ,

    raansiones

    cum

    sil-

    52 Heec enim verba, locum habebat aptum qutt hanc locum ab Adroaldo fuisse donatum douadoiiem insinuant Audomaro, et non solum oblatum. Vox obtulit prxcesscnuit idem hic significare videtur ac donavit, sicut P etiam in Vita S. Winnoci apud Mabillonium sec. 3 Benedict. pag. 395 de Here?naro\dicitur Deo sanctoque Winnoco quoddam sui juris ob,

    pratis,

    pasouis

    aquis

    aquarumque decur-

    sibus seu fariuariia, manoipiis, accolabus, g-reg'es cum pastoribus mobilibus et imraobilibus, vel
    ,

    ubi vox obtulit sumitur pro doId rursum colligitur ex hisce, quee paulo post sequuntur Postquam erg-o prsefati Dei fatulit

    prsedium,

    navit.

    .-

    quibuslibet
    tjuibHt villam

    ledifieiis.

    muli ad
    cassent,
    villa.

    eum (Audomarum)
    ,

    pervenerunt, coneedifi-

    Silhiv

    eum

    50 EJbbo ninuia vobis ad integ-rura trado atque trausfirmo, ut hereditate teneatis atque possideatis,
    tis. si

    cessit illis

    ut

    monachorum habitaculum
    illis

    ubicumque

    in

    tpectantibut

    pnedicta placuisset

    ad eam doimt

    quibus volueritisad possidendum relinquaquis vero, quod futurum esse non credo, eg-o aut unus de herediims meis, vcl quffilibet
    et
    Si

    Non enim

    idpoterat concedere Audoma-

    rus, nisi Adroatdus locum ipsi donasset. Quapropter verba in litteris Adroaldi, Dono vobis

    opposita
    nire

    persona

    contra

    hane donatiohem vein prae-

    omuera rem...,
    ro,

    quam domino
    :

    patri

    o-it.nrnt
    fisco

    Audoma-

    ullo

    unquam temporo,

    sentia iram
    et insuper,
    ti

    Dei incurrat

    poudo xxx non valent evendicare. Et ut


    bus temporibus tirmissima
    boraviraus
    ,

    , et S. Petri offensam, oogente, auri libras xv, argencoactus exsolvat, et quod repetit

    ad xenodochium suum sedifieaudum dare voluimus sed ipse salubre conMliurn nobis donavit, ut ipsam rem vobis deleapostolico viro,

    garem

    etc.

    non

    excludunt donationem

    ante

    ha:c donatio

    omni-

    sit

    et qui

    sig-narent

    manu nostra ro, aut subscriberent,


    douatio

    ad prffisens Srptembris
    dovaii

    rog-avimus. FaotB
    ,

    vm

    Audomaro factam, ac ne hujus quidem acceptionem aut usum huic secundse donationi preeviu?n sed solum significant, voluisse Audoma;

    ldus

    rum omni
    donatione

    ju?n,

    anno

    quod in bona
    in

    illa

    acquisiverat
    S.

    xi

    regni

    reg-is.

    Actum

    domiui nostri CloAseio , villa Domiuica

    Adroaidi,

    gratia?n

    Bertini et

    sociorum ejus cedere, ut firma donatione ipsis


    traderentur.

    ,,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS


    iraderentur. Sic certe totus locus intelligi congrue potest, adeoque sic intelligi debet a quovis prudente qui mavult antiqua monumenta invi,

    561
    Psalterii

    ordiue

    decantati

    versiculum illum proin

    *"
    JS
    -

    nunciaret. Haec requies

    mea

    saculum

    saeculi.

    cem
    atqw
    tnter

    has ctiam est


    conttructio
    Veteris
    sterii,

    conciliare, quam inutiliter contendere* Verum ad ordinem rerum gestarum redeamus. 55 Itaque sexto Sancti ig-itur viri, Mummo,

    linus atque Bertinus


    sto
    sociis

    mona-

    cum ceteris eorum in Chrimonasterium aediticare in quodam loco coeperunt, quod usque hodie Vbtus vocatur Monasterium. Distat locus Audomaropoli uno cir* citer milliari. Observat vero Cletyus de illo

    monasterio sequentia Illud Vetus monasterium cum suis offlcinis per bella Gallorum et Ang-lorum combustum fuit anno mcdxcvii. Pelicioribus temporibus eodem in loco erecta fuit parochia sub nomine S. Mommolini, in spiritua:

    Lecto versiculo, navis stetit immobilis circa medium, ubi nunc est monasterium. Cognoscens lgitur illum sibi a Deo electum locum, ibi monasterium aedificavit in honorem Dei sanctique Petri Apostolorum principis anno dcxc * in quo fbru dl brevi tempore centum quinquaginta mouachos ""><" adunavit. Praesidebat tunc Ecclesiae Dei Martinus Papa primus. Hactenus Iperius. 5G Idem part. 8 ita habet Donatio Adroaldi, "ndonatio
    .-

    consilio

    Audomari facta Mommelino et Ebertramno de


    beati

    Sanctis

    Bertino

    Adroaidi ante
    ,

    villa Sithiu

    etejul

    appenditiis,
    futuris

    cum bona

    tlZ^Z
    f*cta
    rit,

    via

    fuerit et leg-itima, ut
    ,

    in~

    eam

    temporibus validior permaneret voluit '. Adroaldus litterarura suarum attestatione


    ,

    libus et temporalibus omnino dependens ab abbatia S. Bertini. Redeo ad ordinem gestorum.

    firmari

    quae
    etc...

    sic

    incipiunt

    Dominis

    sanctis

    Bertiuo
    bris,
    vei

    1'acta

    douatio

    Septimo in eo loco paucis morantes annis octo forsan aut decem, non vero anni.s [qua,

    vm

    Idus SeptemnostrS Clodo-

    anno undecimo regni domini


    etc.

    reg-is

    Actum

    in

    Sithiu villa dominica.

    tuordecim, quantum apparet, divina eis suadente gratia alium voluerunt eligere locum. Ratio mutandi loci fuit, quod, crescente mona,

    In ipso instrumento

    legitur,

    Actum Ascio

    villa

    qttam Iperius etiam donatio-

    Adrualdinx

    locus nimis esset anguquodque Adroaldus jam permotus esset a S. Audomaro , ut bona sua sineret impendi novaque donatione traderet ad monasterium istud sedificandum ac sensu congruo stabiliendum. 54- Hasce rationes satis clare indicat Iperius, eatenus hsec recte enarrans errores tamen

    chorum numero, prior


    ;

    Dominica. Ascium vero scriptores passim explicant de hodierno Aix inter Oppidum S Pauli
    et

    stus

    loco

    Pernas in Artesia. Verum, quidquid sit de K datarum litterarum, credidit Iperius donationem prius verbis coram testibus factam esse
    deinde vero litteris confirmatam. Incerta est ea opinio, nec tamen prorsus impro;

    ab Adroaldo
    babitis,

    prxponit,

    quosdam
    gemus.
    tur
    :

    suse relationi immiscens, quos corri-

    cap. i part. 6 de his ita loquiPrincipante sic Dag-oberto (corrige, Clodoveo


    filio)

    Nam

    sinon nimium ponatur intervallum inter donationem et litteras. Nam ea litterarum verba, Utibi monasterium in honore Petri principis Apostolorum construere debeatis, satis insinuant, monasterium necdum fuisse constructum, quando daLv sunt Litterx donationis. Qua de causa illud ipso anno 648 quo datse sunt litterw, inchoatum existimo.
    ,

    II Dagoberti
    thiu villam

    vir illustris

    Adroaldus supra
    alloquitur, ut Si-

    memoratus beatum Audomarum

    cum

    suis appendiciis, et ceteras pos,

    sessiones supra tactas recipiat

    et

    xenodochium

    suum

    construat;

    sed
    ,

    consilium
    viros

    mutavit

    sanctus Audomarus ejus consulens et Deo et beato


    ;

    Petro bona praedicta conferat


    ,

    quatenus ibi per Dei Bertinum Mommolinum et Bertrannum, qui sibi in opus Dei collaborabaut, monasterium
    chis
    ,

    $ VI.

    Examinantur rationes

    Cointii

    et Mabillonii,

    qui aliara texuerunt


    :

    construi debeat

    ad

    habitandum mona-

    ubi laudes Deo et orationes pro vivis et mortuis perpetuo decantentur, et Christi pauperibus
    hospitia praeparentur,
    et necessaria mini-

    chronotaxim
    alios

    contra eosdem et
    ,

    probatur

    Mummolinum

    Quod Adroaldus, prsesente beato Audomaro cunctisque proceribus urbis Tarvance, mag-na
    strentur.

    fuisse

    primum abbatem hodierni

    cordis Sithiu

    appenditiis. Hsec omnia narrat Iperius post relatam Veteris monasterii constructionem, cui donationem Adroaldi factam ad construendum S. Petri monasterium postponit, ut etiani patet ex ejus verbis num. 44 datis. Ita-

    cum cum

    alacritate

    complevit, tradens

    villam

    monasterii Sithiensis.

    Cointius eumque
    aedificationem

    Veteris monasterii

    secuti scriptores crediderunt, Mummotinus anno 648 primwdhbat


    nobii Mtatutu*

    que consentit eatenus certe

    rerum gestarum

    ordi-

    vum

    nisupra dato.
    licet

    corrigensit in aliis

    55 Sequentia, etiamsi corrigenda sint

    in eo

    vi donationis Adroaldinse; novero seu hodiernum camobium quatuordecim annis serius constructum esse per S. Bertinum, postquam Mummolinus ad episcopatum

    inchoatam esse

    dus

    quod Mummolinus dicatur Achario substitutus episcopus, quodque per errorem consequentem
    constructio novi seu Sithiensis ccenobii attribua-

    Ebertramnusque ad regendam abbatiam S. Quintini discesserant Congruen-

    Noviomensem

    ter huic opinioni

    Mummolinum quidem primum

    tur soli Bertino, eumdem alias ordinem rursum Iuterea decedente beainsinuant. Verba subdo ad episcoto Achario episcopo urbis Noviomse
    : ,

    patum ejusdem
    et
    *
    i

    urbis

    Mommeliuus

    provehitur,

    e.

    prxfici-

    lur

    Bertrannus coenobio sancti Quintini a Mommelino praefatur *. Sanctus vero Bertinus cum in vetere monasterio resedisset annis quatuordecim, quia locus ille permodicus erat, ut aptiorem quaereret, spem ponens in Domino, navem conscendit cum aliquibus sociis suis. Et ecce statim contra fluenta praecipitis fluvii angelico ministerio navis impellitur, donec Bertinus ex

    abbatem. Veteris monasterii, non vero novi adsicut antiqua monumenta sufmittit. Verum fragantur rerum ordini supra datse ita huic chronotaxi omnino repugnant, ut facite ostendi Cointium in hunc poterit. Quin imo existimo errorem esse tapsum, quod non vidisset sinceram S. Audomari Vitam a Mabillonio deinde editam nam ibi non solus Bertinus, sed omnes simut qucBsivisse dicuntur tocum novo monasterio construendo :Jbi huic monasterio primus abbas a
    ,
    ,

    S.Audomaro constitutus diciturMummolinus: ibi post Mummolinum episcopum factum abbas statutus

    562
    ,1 i.tur.i

    DE
    dicitur Bertinus,

    S.

    BERTINO ABBATE.
    nec nec Cointnts nec Mabillonius
    dubitat,

    *wte

    non

    in Veteri

    sed in proe-

    J.S.

    et 4 domari, seu in prima Vita edenda num. 3 illorum tam clare asseruntur t ut de factorum nec dubitasset , veritate nequeam dubitare
    ;

    dieto monasterio novo.

    R&c omnia

    in Vita S.

    Au-

    a7o vised Vitse interpoiatx, quam solam vidisset ausus non dit apud Surium ix Septembris, fidere
    opinor, Cointius
    ;

    '

    tac

    Vt/aw

    sa^is

    est,
    licet

    mini

    VU jit/rriji" S. Bertinnm

    quantum existimo. Hoc autem existimare cogor, quia nultas aut alicujus ponderis rationes apud Cointium
    58

    prorsus siluit. abbate creatum episcopum, neque adjunsecundus, ut discedentem fagit, oui successerit ante constructionem secundi monasterii, diciat quod successisse cit Mummolinum Achario agnoscunt scriptores mox falsum esse rursum hisce essepotaudati. Exigua igitur apudme in testauctoritas secundi hujus anonymi, aliorum-

    Sammarthanus D MummoliPrimus
    docet

    num ex

    queipsum secutorum,prsesertim cumlperius ipse


    perspexerit et docuerit, constructionem Veteris monasterii longe antiquiorem esse litteris donationis Adroatdi, idque ipsum hodieque velint eruditi Bertiniani.

    primnm

    fa-

    riant uhbattm,

    Mabitlonium invenio, quibus opinionem suam ad annum stabiliant. Omnis fere ratio Cointii
    648
    std,
    et

    rursum ad annum
    litterse
    :

    702

    num.

    31 in eo consisint ante

    Adroaldi datse non annum 648 ex quoinfert constructionem Veteris monasterii cceptam non esse ante eumdem annum. Possunt quidem adjungi Vitee plerxque

    quod

    60 Porro, licet prima illa Vita tanto magis quam fiueiiter mihi sufficere videatur, quanto minus suspectus ^agis secutus esse potest ejus auctor, acsi voluisset aliqua a Ber-

    Cointio, S. Bertini; at id compertum non fuit igitur sententise qui Vitas istas non vidit. Dico ipsius adstipulari

    anonymum secundx

    Vitse

    au-

    ipsum ctorem, aliosque omnes biographos , qui compiiatosecuti sunt. Audiamus anonymum edidit Mabillonius. B rem, cujus Compilationem Interea quidam vir no3 ita scribit Hic cap.
    i

    ad Mummolinum transferre, quia Mummo* Bersed Audomari lini Vitam non scripsit Winnoci alium tamen subjungam scritini et ptorem, qui prmcedeniem fideliter est secutus, et nonnulla clarius explicuit. Vita Ms. S. Mumtino
    , ,

    ^JjpJ^ :
    molin

    motini in codice nostro, qui notatur V. Ms. 159, post relatum adventum Mummolini et sociorum ad S. Audomarum, ita habet Parvo post haec
    .-

    bilis,

    vnlde prsedives

    opum
    ,

    nullum habens lilium qualiter maro et pra:diotis Dei famulis coepit suarum Ecclesiam heredem faceret. possessionum
    ,

    Adroaldus nomine, tractare cum B. Audo,

    temporis
    prsedictis

    spatio

    transacto

    S.

    Audomarus cura

    divina stimulante se gramonasterium cog-itavit in Dei nomine funtia, dare ad habitandum monachis , cui , divina larbeatis viris,
    g-iente misericordia,

    Quem
    sanoti

    B.

    Audomarus
    est,

    inspirante g-ratia Spiritus


    S.

    locus habebatur aptus.

    MoOG

    hortatus

    ut

    Bertiuo sociisque

    ejus

    pr&nominatis quaeque habere potcrat conferret, quat&EU8 ibidem coenobiurn in honore B. Petri piiin-ipis Apostolorum coustruendo turbam monachorum non modicam coadunarent. Quod Adroaldus, praesente B. Audomaro cunctisque proceribus urbis Tarvenn, magna cordis alacritate comuuncuplcvit, tradens villam suse proprietatis
    ,

    sequitur Adroaldi donatio, sicut in prima Vita, Pestquam erg"o prsefati Dei famu* et subditur li ad eum pervenerunt concessit illis ut mona:
    ,

    chorum habitacula
    placuisset.

    sedificassent

    ubicumque
    Christo

    eis

    Sancti ig"itur viri

    Mummolinus atque
    in
    sociis

    Bertinus

    cum

    ceteris

    eorurn

    patam Sithiu, anno ab Incarnatione Domini sexQanteBimo vigesimo sexto, anno autem uudecimo pegni Olodovei fllii liagoberli, octavo ldus Sepii

    monasterium sedificare in quodam ceperunt loco, quod usque hodie Vetus vocatur monasterixjm. Sed in eo loco paucis morantes annis, divina eis suadente gratia, alium voluerunt eligere locum. Beati ig"itur in Domini confidentes miserioordia, perfectum invenerunt consilium. 61 Protinus enim in navim ascendentes sine gubcrnatore ac remig-e ac sine ulla cibi vel potus cura huc atque illuc in spatioso stagmo, adhaerente prsedicto eorum habitaculo, navigan, ,

    tnbris.

    [n tertftorio

    igfitur

    ^uodam
    ,

    ipsius villae

    qui locus usmonasteriuni a-iUlicare cceperunt quc bodie Vetus vocatur monasteiuum. Fateor
    htec omnia favere Cointio, nec aliam aliorum ViUv scripiorum mentem, excepto reliqui enim constructionem Veteris primo mouusterii simititer narrarunt post donationem

    q ucm

    primnm
    fuissc

    abbatem
    doc

    C(Enobn

    tubens
    esse

    ^
    -jj

    tes

    Adroaldi.
    exigua illarum
    ei( auctorttat,
    ouffi (iiMciiriiinf

    u prfma

    Verum omnium illorum auctoritas mihi quam sit secundi anonymi , major non est qu&m tum attente sequi voiuerunt, td ipsius quoB9
    ,

    queerrores adoptaverint, aique aliis auxerint, dum annos Christi, et facta qusedam ab eo prmtsrmissa aujunxerunt. Jam vere aucioriias secundi unouymi in hisce ne comparanda quidem est cum auctoritate primi. Namprimumanonyrnwn secun&o prasluwisse clarius est, quam ut aiultis probari itebeat, cum integras ipsius seuictitns ipsaque frequenter rerba adoptaverU. rVotJ igitur sotis oapio, cur relata u primo scriptore de fundations primi et secundi monasterii
    ita

    omnipotentem rogabanl; Dominum ut in locum quem sua illis prosparavit misericordia , eos deduceret ill33SOs dicentes invicem quod non ascensuri essent de praedicto stagno nisi quando, navicula eorum aptum tenente portum contigisset illis secundum ordinem Psalterii, subsequentem cantare versiculum Haec requies mea in seculum seculi hic habitabo quoniara eleg-i eam. Misericors Dominus igitur qui suis ubique prsesens est famulis est enim ( prope Dominus omnibus invocantibus eum ) navim in qua fuerunt pra^dicti beati viri post aliquod spatium ilico deduxit ad terram. Tunc etiam il,
    , ,

    li

    navim

    praxlictum canentes versiculum, ac sine mora rclinquentes , leeti intraverunt terram ,

    uiuturc ratuerit,

    ul, negleetis

    fere

    Mummoli-

    cognoscentes etiam locuni illum a Domino ipsis traditmn. Dehinc beato Audomaro pio eorum
    patrc favente
    pivedicta villa

    no et ttbertramno, pleraque transferat ad solum IWiiuum, mutatoquc ordine llcrtiimin faciat antesignunum. Priwm scriptor Mummoiinum ubiuuc primum notninat, Bortinum tertium secen,ius Bertinum semper praponit. Primusdo:

    consilio

    monasterium Sithiu
    ,

    ex

    vium
    dictos

    in

    fluentibus

    nominatum super Ag-nionam fluDei nomine fedificare ceperunt. Conautem undique religriosis viris ad praifamulos
    pra?posuit
    ,

    Dei

    beatus

    cet

    Mummolinum

    fuisse ptwfectum

    primum

    in

    molinum

    multitudini

    Audomarus Mummonachorum.

    utroqae monasterio : secundus de ptwfectura Mv.mmoiim etium in Veteri monasterio, de qua

    Siquidem ex eo tempore initium sacrae Relig-ionis sumpsit etc. Post hsec subduntur multa de
    virtutibus

    virtutibus S.

    mme
    ac deindeepiscoputn Novio

    menscm post S. EUgium.

    fectura ipsius. 62 Demum promotio ejusdem ad episcopatum recte enarratur his verbis : Interea vir Dei Eligius Noviomensis urbis episcopus post niulta patrata miracula, in pace plenus dierum migravit ad Dominum cujus in loco praefatus Mummolinus ad pastoralis reg-iminis curara subrogatus
    ,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS. 56:5 Mummolini mutta de ejus regi- ctum diu ante annum 662, cum Mummotinus auctoque monachorum numero sub prse ab anno 659 aut 660 fuerit episcopus. Secundo
    ipsw Adroaldi
    litter<s satis

    crroic
    i.

    innuunt, donationem

    fuisse factam, ut construeretur

    novum monasle-

    rium

    Sithiense : sic enim habent : Vt ibi monasterium in honore Petri, principis Apostolorum , conetruere debeatis, ad conversandum monachis.
    ,

    est episcopus.

    Additur
    ,
    ,

    id

    factum esse tempore

    Lotharii regis
    si

    videlicet Clotarii III.

    Jam

    vero

    consideremus altata hujus Vitee verba optime congruere cum Vita prima ea vero , quse addita sunt de Eligio cui Mummolinus successit et de Ctotario, cujas tempore id factum est
    ;
    ,

    Nutlus e Vitm scriptoribus dixit Vetus monasterium fuisse constructum in honorem S. Petri. De novo igitur loquitur Adroaldus, quod in honoremS. Petri structum fuisse const.at. Deinde vox ibi utcumque innuit monasterium istud fuisse tedificandum in ipsa vitta Sithiu, quam donabat Adroaldus. Preeterea Vetus monasterium
    ,

    fuit

    angustum
    ,

    et

    accurate adjuncta esse dubitare nonpoterimus quin auctoritas harum Vitarum longe preeferenda sit omnibus Vitis posterioribus S.
    et
    ; ,

    vere

    numerus monachorum
    ex omnibus

    ibidetn

    exiguus

    ut

    cotligitur

    Vitee scripto-

    quibus Mummolinus falso dicitur successisse Achario, totaquenovi monasterii constructio soli S. Bertino male attribuitur. Quippe ex eo etiam capite, quod ne verbum quidem de B pnefectura Mummolini in iis Vitis legatur, clare
    Bertini,

    ribus, ita ut dicat Iperius Sanctosibi fuissequasi in eremitorio cum conventiculo parvo. At ver.
    . .

    in

    patet,

    anonymum secundum,quematii secuti sunt, supprimere voluisse gesta Mummolini, ac omnia magis referre ad S. Bertinum, quam veritas patiatur. Mummotinum enim primum fuisse abbatcm, tam certum undique est et indubitatum ex aliis quoque monumentis, sicut mox ostendam, ut suspecta mihi fiat fides scriptoris itlius qui id in prima Vita legit et tamen commemorare
    ,

    ba Adroaldi significant, donationem esse factam, ut amplum icdificaretur monasterium , in quo magnus esset monachorum. numerus. Hac de causa omnes ViLv scriptorcs asserunt, undique accurrisse midtos post constructum monasterium
    Sithiense, ut ibi

    Deo servirent

    non rero ante

    istam fundationem.

    noluit.
    Senlcntia
    billonii

    Ma

    63 Cointius

    Mabillonius

    et

    Sammarthanus

    monasterium Sithiense S. Petri ante annum 662, certissimum fit ex privilegiis eidem ante istum annum datis. Audiamus aliquid ex litteris Clotarii III, quibus anno 6 regni sui, id est, anno Christi 661 vel 662, mense Februario, confirmat permutationem variarum possessionum, inter Mummotinum tunc episcopum et Bertinum abbatem factam Igitur
    :

    65 Tertiotvdificatum esse

    E
    ac certy
    tntis

    falti-

    conrmci-

    tur fT niiiii
    diplomatibiu
    :

    de pri

    mo abbate
    Sithiensis cce-

    omnino
    fuisse

    ut certum admittunt,

    primum abbatem

    apostolicus

    vir

    Mummolenus Noviomensis
    ,

    urbis

    nobii

    sedvolunt, abbatem fuisse Veteris dumtaxat monasterii, atque id verum

    Mummolinum;

    episcopus

    abba
    pag-o
    visi

    de

    nec non et venerabilis vir Bertinue monasterio Sitdiu qui * ponitur in


    ,

    quod

    esset, si

    monasierium Sithiense non


    ,

    esset condi-

    Tarwanense

    a
    ,

    quorum amborum opere


    et est in

    662 quo Mummolinusjam erat Mabillonius tom. i Annatium pag. 401, ad annum 648 de hisce ita scribit Veabbas Mummolenus teri monasterio praefectus seu Mummolinus novo Sithiensi monasterio Bertinus quae res non satis animadversa auctores in
    episcopus.
    :
    ,
    :

    tum ante annum

    fuerunt a^dificare
    et saucti

    lionore

    sanetpe

    Marim Cenitris Doraini


    non
    Petri
    et

    nostri

    Jesu Christi, nec

    Pauli

    Apostolorum

    vel
    ,

    varias distraxit sententias, aliis

    Mummolinum

    ab-

    batem Bertino
    aliis

    praeferentibus, aliis posponentibus,

    denique ex albo Sitluensium abbatum om,

    ceterorumdomnorum Sanctorum constructus * ad pra^entiam nostram venientes etc. Certum cst Bertinum hic abbatem dici, non Veteris monasterii sed Sithiensis, nunc S. Bertini dicti: nam Vetus monasterium numquam vocatum est Sitsed istud nomen omnes novo diu vel Sithiu
    ,

    conslnulum

    nino expung-entibus
    tribuant.

    ut

    primum

    Bertino locum

    Mummolinus itaque abbas fuit primus, immo et unicus Veteris monasterii quod nomen S. Mummolini hactenus retinet; Bertinus
    ,

    monasterio attribuunt biographi. Stabat igitur novum monasterium initio anno 6G2 nec in,

    choatum est anno illo. Pr.vterea constructitm est non a so/oBertino sed amborum opere, nempe

    novi post

    annos quatuordecim

    constructione

    Mummotini

    et

    Bertini

    ut habent data verba.

    scilicet Veteris-monasterii ; cum defuncto sancto Eligio in sedera

    Mummolinus Noviomensem
    Cointii
    et

    subrog-atus.

    Eadem

    est

    sententia

    videri

    Dionysii Sammarthani; nec inficior speciosam qualemcumque conciliationem itlam va;

    riarum opinionum sed eam non invenio ullis antiquis monumentis congruentem, imo omniadeoque et a veritate bus fere repugnantem uti jam clarius probare inciaberrantem
    , ,

    Eodern anno sexto Clotarii III signatur charta S. Audomari qua coemeterium et basiticam S. Marim tradit monasterio Sithiensi. In hac autcm charta dicitur Ubi antea monasterium in Dei nomine a^dificatnm esse vidctur, uhi rejrulariter viventes adcr.-mt monachi etc. Non itaque inchoatum est anno 602 monasterium Sithiense de quo agitur. Preeterea in Privilegio Ctodovei III quod ex Fotquino diacono edidit M<i, :

    piam.
    refutatur ex
    litteris

    bittonius

    tib.

    dona-

    64 Primo huic opinioni repugnant Vitse S. Audomari et S. Mummolini jam laudatw. Pri-

    Mummolinus

    S. Bartioi

    de Re diplomatica pag. 60? vocatur antccessor, ibi,

    gueagitur de monasterio
    ,

    Sithiu.

    Non

    igitur in

    tionis
    di,

    Adroui

    merito esse suspectus, quia et de S. Bertino magis scripsit quam de Mummolino. Secundm auctor primum fideliter secutus est, et nonnutta magis

    mee

    Vitse auctor nequit

    reliquis est antiquior

    sed in Sithiensi Mumsoto Veteri monasterio molinus abbas fuitet decessor Bertini. ILvc mihi certiora apparent, quam ut ulteriori dubitationi

    relinquatur locus.
    66

    exposuit. Atirn quoque S. Audomari Vitte prsedictis consonant, sed eas adducere non est neceshabemus , Mummose. Jam vero ex his Vitis fuisse primum abbatem secundi seu Silinum
    thiensis monastcrii
    ;

    Porro

    drsrrenda Vitas posteriores S. Bertini, qutc hi.l-is


    I

    igi

    sce contraria narrant , dum in referenda constructione Sithiensis abbatiw de Mummotino taimo ante discessisse ad episcopatum assecent
    ,

    Inr rlirmwfaoinliif
    I

    Ul

    (/!.!

    l(X

    pnsleriores
    S. firtttni

    adeoque illud esse construII.

    runt fidem in hisce non merentur

    nam
    77

    manifesti

    repugnant

    Septembris Tomus

    564
    tl
    .

    DE

    S.

    BERTINO ABBATE.
    D

    lOftl

    festi

    convincuntur erroris, quia habent, Acha-

    i. s.

    certo succesrio successisse Mummolinurn, cum ad annos in iisserit Eligio. Si vero respiciamus ante anVitis enumeratos, clarum est diu

    VII.

    Quo tempore
    factus
    :

    S.

    Bertinus
    aliquas

    dem

    num

    662 constructionem Sithiensis monasterii ab

    abbas

    permutat

    atque aucloribus illarum Vitarum esse fixam; totis viginti duobus annis chroea est causa, cur Ipenotaxis Bertiniamrum, qui Vitas istas et

    possessiones
    ecclesiae

    cum Mummolino
    ipsi

    B. Mariae Virginis

    rium secuti sunt, prsecedat chronotaxim Cointii illarum et aliorum. At deserenda est chronotaxis ac chronotaxis Cointii et MabilVitarum seque cum utramque probaverim vitiosam et lonii aberrantem. Unum itaque restat inquirendum , nocur in tabulis donationis Adroaldi Bertinus
    ,

    pro coemeterio donata a S.

    Au-

    domaro.
    SeCum donatio Aldroaldina notetur mense mocumque Sithiense ptembri anni 648,
    S. Bertimis

    minetur ante Mummolinum et Ebertramnum. Cointius ad annum 648 num. 31 hanc redditrationem ConfectJB sunt, inquit Adroaldi tabulffi, monachis cura nondum ullus e tribus praedictis
    :
    ,

    circa remiunt
    Gii9 ubbas fu.

    nasterium necdum videatur eo tempore fuisse inchoatum, quia in litteris dicitur Ut ibi mona,

    ctus.

    sterium

    construere

    debeatis; verisimile

    est

    aut abbas aut episcopus acclamatus esset , ideoque Bertinus, qui monasticam vitam primus omnium susceperat, jure ceteris anteponi debuit.

    eodem anno ad finem vergente. An statim sequenti anno locum inhabitaverint monachi, non definio ticet hoc appareat verisimile. Verum constructo monaconstructionem dbbatiie cceptam esse
    ;

    B
    dartimu non
    rnlvlll) /u -iiliilh

    unde noverit Cointius velim scire Bertinum ante alios fuisse monachum, quod antiquiorum scriptorum nulli umquam in mentem
    67 At
    ,

    sterio

    ad

    prsedictos

    confluentibusque undique relig-iosis viris beatus Audomarus Dei famulos


    ,

    nominuim

    me

    quodque contrarium est iis quce scripsead annum 633 num. 13, ubisimul ad monasterium Luxoviense discedentes facitBevtmum, Mummolinum et Ebertramnum. Quid et ibidem
    venit ral
    ; ,

    monachorum, teste Vita prima, cujusauctor subhmgit Sed non multo post haec temporis intervallo prsefatus venerabilis abbas Mummolinus ad l\"o-

    Mummolinum

    multitudini

    prseposuit

    viomensis urbis episcopatum


    Gloriosus igitur poutifes

    provectus est

    longe probabilius paulo provectior

    adjungit

    Mummolinus
    ,

    aevo

    erat Bertino et Ebertramno. Quippe omnino milii persuadeo Bertinum non alia de causa Mummolino postpositum esse in regimine monasterii, quam quod eetate esset junior et verisimiliter etiam vita monastica. Dubitare igiturvix possum, quin Mummolinus duobus sociis prseessei a tempore, quo ex monasterio Luxoviensi simul discesserunt, ut in ipsius Vita quin iisdem prvcfuerit in Veterimoasseritur nasterio, sine abbatis tamen titulo; atque ea etiam de causa a S. Audomaro primus abbas mona, ;

    sterii Sithiensis fuerit statutus.

    verisimiliter caruerint abbatis titulo,


    ,

    etsi omnes quando datcesunt Adroaldi litteres unus tamen superior erat et quasi pater aliorum nec dubium mihi

    Itaque

    linum in prsedicto Bertinum. Itaque Bertinus creatus est abbas eodem anno, qao Mitmmolinus episcopus. Hic vero factus est episcopatus post S. Etigii obitum, qui a pluribus figitur anno 659, a Pagio 65S. Annus emortuatis suo loco examinari poterit. Hic interim dixisse sufficiat S. Bertinum abbatem constiiutum circa annum (jjU. 70 Magnus jam tunc erat monoxJiorum nu- cresccnle merus, isque adeo excrescere perrexit ut scri- monarhorum et posscssioptor anonymus in Vita a Mabiltonio edita asse- mt7ii mtmero, Intra modicum tempus (S. Bertinus) mulrat
    ,

    Audomarus post Mummomonasterio beatum pra^posuit

    videtur,

    quin

    is

    fuerit

    Mummolinus

    qui

    ea

    de causa primus erat nominandus in tabidis Adroaldi.

    videlicet centum quintitudinem monaehorum quaginta coadunavit. In Cistertiensi exemplari observat Mabillonius. Multos ducentos legi accurrisse testantur etiamprimi Vitse scriptores; sed determinatum non exprimunt numer^um
    , ,

    quemprimus Folcardus posuit,


    exaggeratione.

    fortasse nonsine

    c
    in liiterit

    ri,
    IfciJ

    Adroaldl,
    jiim

    me vehementer suspicarevera primxtm fuisse nominatum in tabidis Adroaldi sed ordinem nomi68 Respondeo itaque

    Mummolinum

    monachorum,

    eos

    ponaltw

    primtu.

    numdeinde fuisse mutatum, postquam MummoUnus et Ebertramnus ex abbatia Sithiensi discesserant. ProducUv sunt litterse Adroatdi ex
    Chartidario Folquini, ex quo alias plures produxit Mabillonius lib. 6, de Re diplomatica. At laudatus editor in annotationibus suis ad ea di-

    tia regebat S. ptor iisdem fere verbis cum primo Vitee scriptore, quibus subjungit : Nec deerant, providente

    Quidquid autem sit de numero magna prudentia ac vigilanBertinus, ut narrat laudatus scri-

    Domino

    vitae

    eorum necessaria.

    Affines

    enim

    et

    plomataplures observat omissioncs ac teviusculasnnUationes. Probdbilis igitur est etiam htec mutatio ordinis nominum, qua? tanto magis potuit videri innocua, qitanto minus alicui obesse poterat vel prodesse .namjus omne exd onatione ortuw, disrcdenfibus aliis ad solum devo' lutum crat Bortinum. Vlura de hisce non addam,
    ,

    quique nobiles, Christo devoti ejus ammonitione et doctrina plurima terrarum fundorumque illi conferebmt donaria sicut iuferius patebit. Vera heec sunt ; sed non omnes donationes S. Ber,
    ,

    ut

    ad ordinem rerum gestarum redeamus.

    compilator ille ; nec recto ordine singulas enumeravit ; nam donatio Heremari de villa Wormholt, quam mox subjicit longe serius locanda erat, ut suo loco videbimus. Nolim tamen negare, adventum S. Winnoci, qui postea factus est abbas Wormholtensis, et trium
    ipsius comitum locari posse circaprimos annos regiminis S Bertini seu circa annum 660 , cum cVtas S. Winnoci huic chronotaxi non repugnet : attamen probabilius existimo eos serius
    , ,

    tino factas recensuit

    QS>

    venisse, ut

    ostendam infra.

    71 Interim S. Bertinus

    cum Mummolino

    epi-

    possessionei

    scopo pactus est permutationem quorumdam bo- qnasdam pernorum atque ex hocpacto satis liquet, possessio- mutat cum S.
    :

    MummolinO
    episcopo,

    nes

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS


    nes abbatuv Sithiensis post donationem Adroaldi cito auctas fuisse. Folquinus diaconus in Charturare
    ,

    565
    iCCTOif
    J

    de Re Diptomatzca pag. 605 de hac permutatione scripsit seguentia Sub Francorum quoque principe [Chlothario] praedicti reg-is Hludovei filio, anno ipsius vi, Verbique incarnati dclx placuit venerabili viro Mummoleno Noviomensi episcopo domnoque Bertino abbati de Sitdiu mona6.
    :
    ,

    lanosuoapudMabilloniumlib.

    non potuit uti in palude. Super qua re sui omnibus adjntoris dilecti Dei antistitis Audomari consilium et opem non distulit quaerere. Qui praeclarus pontifex solita caritatis adfuit exhibitione
    ,

    S.

    ejusque

    bore
    bio

    fossa

    consilio communicato et laambiens cimeterium eidem cceno,


    ,

    sterio

    inter

    se

    aliqua permutare locella

    dedit-

    que venerabilis

    Mummoleuus

    episcopus

    Bertino abbati villam nuucupatam Vallis de parte dederat viro reverentissimo Ebertramnc abbate de sancti Quintini ccenobio, pro alia villa cog-nomento Tunninis
    g-lindino,
    ,

    domno quam

    consecravit in prredicti coliis vertice constructa in ejus medio basilica in veneratione sanctae Dei Genitricis Mariae. Quam communi perfectam opere S. Bertino ejusque ccenobitis concessit integre anno sexentesimo sexagesimo lucarnationis

    Dominicae,
    per

    donationem

    suam

    contra-

    firma

    facta
    in

    privilegrii

    descriptionem

    ditione,

    seu

    et Iubrag-o et In-

    rumque
    vientium
    ut in
    ingrresso

    ejusdem beati Patris cunctofratrum sub ejus patrocinio Deo serse

    qua

    vel

    in

    Selerciag-o.

    Hasc

    quinque
    e

    lo-

    orationibus

    cella
    vir

    domuo

    commendavit
    ,

    petiitque

    concessit

    Bertino.

    Et

    contrario

    eodem cimeterio
    ,

    eo

    totius

    carnis

    venerandus Bertinus dedit Mummoleno episcopo portionem suam de villa nuncupante Vausune, in pag-o Constantino, et locum aliud nomine Launardiaca villa ad integrum quam
    ,

    viam

    corpus exanime humarent. Iperius part. 10 deiis sic habet: Beatus pater Bertinus ecclesiam suam de veteri monasterio transferens,

    commutationem regia auctoritate confirmare petierunt quod et factum est Sequitur diploma Clotarii III jam ante a nobis laudatum quo
    :

    hoc Sithiu loco fundaverat sed quia locus tunc sic paludosus erat, ut in eo cemeterium habere non posset, a beato Audomaro episcopo suo cousilium et opem quaerit: qui sibi
    in
    :

    ille

    omnia

    hsec confirmantur. Iperius cap.

    part.

    cemeterium
    cravit
    in

    in collis

    vertice et basilicam

    conse-

    10 hujus permutationis et diplomatis Clotarii meminit, cetera narrans , ut hic relata sunt,

    sed perperam asserens, villam Vausuue, aut Vasime, ut ipse vocat, S. Bertino obvenisse ex hereditate paterna; quem errorem refutavi mtm
    31.
    quod factwn
    videtur anno

    Dei Genitricis Mariae et domno Bertino dedit in sepulturam fratrum hujus loci, rog*ans eum et obtestans, ut ubi naturae sors humanis eum rebus eximeret corpus suum ad hanc basilicam deferretur, et ibidem cum monachis subterretur *. Tunc bcatus Ber,

    honore beatm

    forte subier-

    72

    Annus hujusce commutationis non omninobis est annus 661,


    :

    662.

    no certus apparet. Folquinus assignat


    660, qui forte

    annum cum res


    mi-

    peracta
    hi patet,

    sit

    mense Februario

    nam non

    satis

    monachis, qui Deo scr- retur virent ibidem et ut de monastcrio suo priucipali ad capcllam, et e contra vicissim, per menses et hebdomadas sibi succedant.
    tinus ordiuavit
    ,

    de

    suis

    utrum Folquinus a mense Januario orsus sit annum, an a Paschate, quia usus ordiendi annum varius fuit, et Scvpe mutatus est apud
    Gallos. Mabillonius in Annalibus tom. 1 pag. 463 permutationem hanc narrat ad annum 661, uti etiam fit a Cointio ad annum 661 num. xi.

    74

    Traditionem hujus ecctesix

    et

    coemeterii

    $.

    Audamarut
    '

    jam

    verbotenus factam existimo, antequam scriptum est diploma Clotarii III, de quo supra egi, licet littertv donationis S. Audomari videantur anserius datic, quia notaLv sunt xvni Maii novi Clotarii. Ratio est, quod in litteris Clota,

    locum

    ,l "

    Hic

    recte

    661 composuit,

    annum sextum Clotarii III cum anno cum existimet Clotarium db an-

    rii

    monasterium
    sanctas

    Sithiit

    honore

    Maria?

    Genitricis

    constructum dicitur in Domini nostri

    coepisse. Verum Mabillonius notare debuit annum 662, quia Clotarii regnum orditur ab anno 656 fere finito, ita ut mense Februario anni 661 currere non possit annus vi

    no 655 regnare

    Jesu Christi, nec non et sancti Petri et Pauli apostolorum, licet alias non tegatur primarium

    monasterium fuisse constructum in honoremSanctissim.v Dei Genitricis Marim. Quare verba Clotarii videntursic intelligcnda, quod prineeps basilica sanctis Petro et Paulo; basilica vero cce.,

    Clotarii, sed is

    tantum inchoandus

    sit

    circafinem

    anni

    661, si vera sit demonstratio Mabillonii

    tom. 3 Analectorum pag, 514 et seq. concinnasse secredidit ex Inscriptio7ie Jonsc scriptoris VitcV S. Joannis Reomaensis. Placuit ea opinio Pagio ad annum 656 num. 17, qui ex ea colligit Clodoveum II adhuc in vivis fuisse hebdomada secunda Novembris anni 650. Hoc autem si verum est, Clodoveus II non modo annis octodecim regnavit, ut pterique habent scriptores sed fere totis novemdecim, cum mense Januario anni 638 mortuus sit Dagobertus pater ipsius. At quidquid sit de mense obitus Clodovei defunctum esse anno 650 mihi quoque aliunde apparet probabilius, ideoque factummox expositum anno 662 inectendum ci^edo. j:i Eodem anno sexto Cloiarii notatse suntlitAdfaciemhun cttmeterium tene S. Audomari, quibus monasterio S. Bertini comobio Siconcessit ecclesiam beatissimse Virginis Marise,
    , ,
    ,

    quam

    metcrii

    beatie

    Mariao dicata
    1

    esset

    ut

    advertit

    Mabillonius tom.
    terea

    Annalium pag.
    est
    ,

    16S,

    Prse-

    non omnino certum

    Clotarii litteras
    ,

    datas esse ante tittcras S. Audomari si enim Ctotarius regnxtm adeptus est anno 056 inter Kalendas Februarii quibus ejus littera sunt quo datcV sunt lilnotatcc et diem xvni Maii ac datcV terse S. Audomari, hcV prwcesserunt
    ,

    sunt anno 061. Quare non omnino cerf.um est, utrum diptoma prtvcesserit at verisimile admodum est, basiiicam beatcV Mari.v jam inhaoita* ri cozptam a monachis Sithiensibus ante utrum.-

    que.
    75 Qucvri ulterius hicpotest, an htcc ecclesur eadem videatur cum ea, quam S. Audomarus in Vita prima num. 2 in Sithiu construxisse dicitur ante adventum S. licri ini cjusque sociorum ?
    satis videri certum, cum distruxisse in eo etiam loco, in quo suum pausat in puee corpuBOUlum. Verum eo tempore ecclesiam dumtaxat construxit, eamque
    fnqu0 antea e//am hctll Mmi,
    i

    erexerat,

    lliiensi

    Audomaropotitana. Folcardus e Vitse scriptoribus primus hanc donationem ejusque occasionem narravit. Ex eo vero compilator anonymusapud Mabittonium rem ita exponit cap. 0: Omnibus ig-itur commodis ejusdem loci sui fratribus perquisitis, cimeterium paqusehodie
    est cathedralis
    ,

    Respondeo id mihi

    catur

    eam

    verisimiliter

    nonmagni

    operis.

    Posteavero

    <

    <<

    meterium additum, ac locus monachorum habitationi

    ,,

    566
    .i
    .

    S.

    BERTINO ABBATE.
    prrefata insula corpus

    mrti.

    tationi destinatus-

    s.

    quin et verisimite esl, ecclemajori opere instauratam, aut saltem ausiam


    ctani.

    meum

    adducere, et ibidem

    D
    qiubusvariu

    Posteriora sedificia monachorum prxcipue

    opera suspicor esse constructa; atque ita recte intelligetur

    recondere debeant. consensum fra77 Per quod decerno et juxta clericorum Tarvennensis ecclesiae, vel iilutrum
    stribus
    viris

    asserit,

    Audomarus in litteris suis basilicam communi opere esse sedificatam.


    ,

    quod

    * interdico,

    ut lpsa basilica sub *


    Bertini,

    J"**
    .

    S.

    umbraculo patrocinii abbatis


    temporis

    qui nunc pcrsoms


    Ms.
    sit

    vjris

    utrumque lomonasterium rexit idcum tamquam unum que successores ipsius fecerunt usque ad seculum nonum quo per Fridogisum abbatem monasItaque ab hoc tempore
    ,

    S. Bertinus

    videin antedicto monusterio preeesse guberseu a successoribus suis sub eorum tur , affectuque natione regenda cum divino cultu

    piissimo

    et dilectione

    qua decet

    et

    cum omm

    terium S. Audomari (ita deinde vocata est ecctesia S. Marise Virginis) a monasterio S Bertini

    in integra soliditate insulre Sithiu monasterio

    sui

    avulsum est, datumque canonicis secularibus. Verum, priusquam hsec pluribus probare aggredior, litteras donationis S. Audomari- ex Vita per Mabillonium edita huc transfero, notatis in margine diversis lectionibus ex collatione cum exemplari nostro Ms. Utroque loco prseponitur hictitulus: Exemplar Chartae S. Audomari. Litterae ipsse sic
    S. Bertino

    rebus iu juris obtineant vigore arbitrioque , vel ibidem adspicientibus, ut ueque ego , neque ul-

    habent

    neque episcoporum successorum meorum * muneris causa pro ejus adjutoprivilegio aut libertate iuterio servorum Dei, vel ipsorum gra reservanda, requirere non prresuinat. Et sicut antiquorum vel in novo tempore monasteria ita et hoc a propria privilegia sunt consecuta successoribus custodiatur ut * quidquid in ipsa
    lus
    , ,
    ,

    Ws. uec

    Mt

    ct

    donutperlit
    terat,

    7G Dornnis sanctis ac venerabilibus in Christo mihi adhirrentibus fratribus tam abbatibus quam vel omni clero et presbyteris vel diaconibus

    basilica vel ejus monasterio ibidem offertur,

    ipse

    abbas vel monachi ibidem servientes absque allius contrarietate vel repetitione episcoporum liberi

    '

    M. Taruan

    nensis

    Tarvennensis * ecclesioe optimatibus sublimibus


    ,

    seu viris
    personis
    ,

    illustribus

    cum
    ,

    Dei ajutorio
    ,

    hoc

    possideant

    et

    juxta* E
    *

    vel

    reliquis

    quampluribus Audomarus Christi gratia Tarvennensis ecclcsiae episcopus. Licet nos antiqua re-

    quod decretura est quidquid prsedictae basilicae monachi sub libertate euangelica regulariter
    viventes, regio munere seu a quibuslibet Chrimancipiis , auro argentove agris stianis iu
    ,

    *
    uxta

    rtna

    guhe constituta salubri convcniat, tamen divina


    li

    observatione

    custodire

    largitate inspirante uti,

    sacrisque

    voluminibus, vel in quibuscumque spe,

    Mt. eniolli

    vil
    *

    Ms, in nnlcn

    constituimus ut quod intrepida non derogat observatione conservetur. Quare placuit nobis juxta fraternalem consensum et visceralis pietatis affectus ita cor nostrum intrinsecus raollivit*, ut basilica in insula Sithiu, ubi antea * monasterium in Dci nomine aedificatum esse videtur, ubi Wgulariter viventes aderant monachi sub liberprovisione
    pertractare
    sacris

    deliberationibus

    vel qure ad ornamentum divini cultus ad opus eoruin monachorum pertinere noscuntur

    ciebus
    vel

    rebus collatis aut deinceps collaturis in praesenti vita nostris temporibus seu successorum meorum, neque ego nullusque sibi pontifex, ordinator clericorum ex ordiue aut aliquis Tarvennensis ecclesise, suis usibus usurpare aut

    m ceteris

    minuere, aut ad civitatem aliqua specie deferre

    tate constittiti

    ibidem

    pariter

    cum

    ipsis

    monabasili-

    non prresumat.
    78 Et quidquid ad ipsum altare in Dei nomia quibuscumque Deo inspine fuerit oblatum nihil sibi exinde pro reverante transmissum
    ,

    chis pro

    eorum consolatione

    vel adjutorio

    monasterio
    Sithiensi privilegia

    cam communi opere ad corpora eorum vel nostrum quicsccndn jr.iliticavimus in honorem S. Mariae
    Genitricis
    *

    Domini
    basilica

    nostri

    Mt.

    ilisi.ruiu

    praflOripta

    juxta
    ,

    Jesu Christi ut in sueorum * fratrum ple,

    rentia S. Marire
    vel

    in

    cujus honore

    ipsa basilica

    nissimum caritatem in ejus locello corpusculum iM iiin post obitum meum ibidem depositura vel conditnm deberet inter ipsorum corpuscula
    i

    tur

    reliquorum Sanctorum coustructa esse videpontifex aut ejus arcbidiaconus, vel quilibet ordinator ecclesiae Tarveunensis audeat vindicare
    ,

    monachorum
    *

    qui

    religioso

    habitu ad

    omnipo-

    monasterio. Neque in agris ipsius prrefato convivia * ego vel pontifices successores nostri
    vel

    Ms.

    commu-

    Mt. ojicris
    t;

    * Dei verbum convenerunt de dissimilibus gentibus, de spatiositate raundi in unius gremio sanctre Eeelesire pro amore Christi consolidati sunt, ut ab jugo mundi colla mentes excutiant, omnia deserere , terrenre curae pondera depotentis

    Mt. prccibiu

    ad creleste desiderium latius animi siiium l.ixcnt vitam remotam pro superna retributione petierunt, ut in ea sanctis virtutibus * dcditi et vetustatem cordis a societate srecularium strepitus disjungere et in igne amoris
    ,

    ncic, atque

    nia praesumat abbate saepe dicti monasterii Sithiu nisi ab spontanea voluntate fuerit rogatus et peracto divino ministerio absque ullo incommodo in sua studeat habere regressum *. Neque ulla alia Ms. potestate in ipso monasterio, ut diximus, neque sum in rebus seu mysterium aut ornamentum ipsius, neque in personis donandi aut commutandi

    archidiaconus

    prreparare

    non

    ingres-

    pro

    reverentia
    ,

    S.

    Marire
    eo

    vel

    Petri

    et

    Pauli

    Apostolorum

    Mt. DX

    tlllD

    Mt.

    |HISSI

    Domini couflati, ut ad creleste gaudium contemplandum se innovent. Proinde ego pia * fiducia provocatus, intcrcessores mcos apud clementissinnnn et omnipotentem * Dominum ut suis
    ,

    sub regnla sancti ipsi monachi vivere debeant ad ipsum monasterium deservientes, ut de perfecta quiete ipsa congregatio valeat, duce Domino illreso tramite per tempora exultare et ad portum
    quieti
    , ,

    vel pro

    ut

    iinim et opti

    preolbus prabere
    huiuiliter deposco

    mihi dignentur admiuiculum


    ,

    quietis aeternse feliciter pervenire. Et sicut plura

    ii iii

    tfi.

    nu&m

    ab ipsa congregatione supplico, ubi et ubi locus evenerit, in quo Dominus de hac luce me migrare jusserit consocia caritate, juxta quod * iu auribus vestris patefecimus quod voluntas nostra taliter deet taliter
    ,

    monasterio

    sub libertate viventes


    regis

    ut pro statu
    Ms- pritn^

    Ecclesise et salute

    vel stabilitate regni et

    crevit,

    ut cura

    ipsis

    peregriuis in ipsa basilica,

    * valeant in ipso loco vel ad Sanctorum plenius exorare et juxta decreta antiquorum Patrum Domino adjuvante valeant perseverare quatenus hanc
    trauquillitate patriee

    eorum

    reliquias

    quara pro eorum adjumeuto construximus, ibidem me requiescere secuudum ipsorum monachorum voluntatem et Dei adjutorio licentiam habere

    cum privilegio concesso atque indulto, ut diximus libertate , sicut plurima monasteria, ut monachi ibidem consistentes deepistolam

    sub

    ea

    debeam

    et ipsi Fratres

    de quibuslibet

    locis

    in

    beant in

    perpetuum permanere firmissime

    ut

    jam

    , :

    DIE QUINTA SEPTKMBIUS.


    jam
    dicti

    567
    4i
    <

    monachi a saepe dicto monasterio ejusque

    cellulas: quia nihil de canonica auctoritate convellitur, quidquid doniesticis fidei pro tranquillitate
    illud

    pacis vel reverentia

    ex qua pnecipue impetebantur, ubique conciliaverim excepto dumtaxat ordine nominum sanctorum Bertini Mummolini et Ebertramni,
    ri,
    , ,

    lutr

    Sanctorum
    ,

    tribuitur

    quem mutatum
    litteris

    etiam placuit addere

    ut

    absque introitu
    vel

    pontificis ipsi
    (

    monachi sub religione

    Regula

    diximus ) vivere debeant Christo protegente, qui adjuvet hanc epistolam conservantibus
    bus.
    hasque Utterat
    ,

    sicuti superius

    et qui destruat infringere

    eam praesumentino-

    de hisce plura non addam sed argumenta prtecipua contra litteras S. Audomari objecta, quanta potuero brevitate hic excutiam eo ordine quo ad itla respondit scriptor anonymus S. Ber, ;

    videri candide edixi

    tini.

    81

    79

    Quam

    Primum argumentum anonymus


    in

    definitionem

    scriptor j**numcontra eot flr?u"

    constitutionis

    muttorum
    tubscriptione
    firmavit.
    *

    ecclesiee Audomaropolitante

    desumpsitex illis ver-

    strae, nostris et futuris

    temporibus ut valitura sit, manus nostrae subscriptione roboravimus et fra,

    bis

    Ms.

    dictio

    ncra

    tribus nostris et illustribus viris, ut et ipsi perfirmare deberent, rogavi. Actum in basilica ipsa sub die decima octava Maii , auno sexto regni

    agris ipsius convivia ego ptum secunvel pontifices successores nostri , vel archidia- dumex Vita conus prajparare non praesumat etc. ; credit S. Audomari,
    :

    num. 78; Neque

    meutum

    ine-

    domini nostri Chlotharii regis. In Christi nomine quamvis peccator ego Audomarus nomine absque merito episcopus hanc epistolam volunrius
    tarius dictavi et recensere audivi, et qui subtescribere deberent , rogavi. Haec abocellis

    enim hujusmodi prohibitionem non congruere S. Audomaro, nec sanctitati itlorum temporum. At scriptor anonymus abbatiie S. Bertini in Opusculo Gallico
    aliis

    titulus , cui Origo ecclesiarum S. Bertini et S. Audomari, pag. 72 ostendit, similia


    ;

    fuisse

    feci, et alius

    manum meam

    tenens scripsit

    et

    subscripsit. In Christi
    *

    nomine Mummolinus

    acsi

    in

    \ts. htec

    vox non

    est.

    peccator , episcopus indignus * subscripsi , rogatus pro indiculo domni Audomari. In Christi

    in \f$.

    Cra-

    vangmis
    pr.rpositus est

    Bcrlcfrido
    *

    Ms AmlaMs.
    etsi

    charius
    *

    nomine Audebertus indignus subscripsi. In Chrinomine Drausio indignus episcopus subscripsi. Bertefridus * peccator hanc epistolam subscripsi. In Christi nomine Gravangerus episcopus indignus subscripsi. In Christi nomine Audobertus episcopus subscripsi. Amlancharius * In Christi nomine peccator episcopus subscripsi. Baginus
    sti

    quoque ejusdem temporis privilegiis inserta : nec sane tanta erat sanctitas et simplicitas morumsecuto vn, ut cautiones ejusmodi inutiles aut superfluse videri debeant. Quare tota itla objectio nullius est momenti. Secundum argu- E mentum impugnator litterarum desumit ex Vita S. Audomari, seu Vita prima inferius danda in quo num. 2 dicitur S. Audomarus ante adventum S Bertini ecclesiam struxisse in eodem
    loco, ubi

    nunc

    est ecclesia S.

    Audomari

    prout

    dictum est num. 51 et 75, ubi etiam expticui, quo modo ecctesia itla a S. Audomaro structa esse potuerit ante adventum Bertini, idque tamen
    concitiari

    acsi * peccator episcopus

    subscripsi.

    In

    Christi

    cum

    verbis litterarum

    quibus

    eccte-

    Ms. et ego
    Vs. liam
    -

    nomine ego * Abel acsi indignus abbas subscripsi. Ego Ramnebertus * peccator hanc epistolam subscripsi. Ego Landebertus acsi * indignus monachus hocprivilegium rogatus scripsi et
    subscripsi.

    sia dicitur eedificata comrauni opore

    nerbertus
    *
    ,1/s

    sanctorum Audomari et Bertini. Credidit anonymus impugnator ilta duo non posse simut consistere quod
    ,

    elsi

    antea construxisset ecctesiam quodqueecctesiamittamtVdifieassetcommui\io\)cve cum S. Bertino, ideoquc litteras S. Audomari falibi
    ,-

    S.

    Audomarus

    sitatisarguit.

    VIII.

    Expenduntur argumenta
    litteras

    quse contra hasce


    tionis objecta

    dona-

    Vitam S. Au- qu.r accusanda coyitenditque inter- non est, sed polatam esse, taudans testes interpotalionis Ma- cancitiandu

    82 Contra defensor Bertinifvnus

    domari vehementer accusat,

    sunt: subscriptio-

    bittonium sec. *2 Benedict. pag. 55i> Baitletum in Vitis Sanctorum tom. ii

    et
    ,

    664,

    cuffi titterit

    et

    Pa-

    nes improbantur ut mendosse vel


    supposititise.

    gium ad annum

    682.

    Verum mentem iltorum


    ,
    i'

    scriptorumassecutusnonestscriptorBertinianus,

    cum

    nuttus asserat

    Vitam itlam S. Audomari


    titidum
    . . .

    sicut edita est a Mabiltonio, interpotatam esse.

    Mabitlonius pag.
    Lis inler
    ecclesius S.

    55!)

    Vi/.v

    tntem

    pt-:r-

    Acris
    et

    hoc seculo nata

    est controversia inter

    figit

    Vita S. Audomari
    ,

    scripta

    ab auctoro
    eladeiii
    ,

    Audomnri
    S. Bertini

    et

    clerum cathedralis ecclesise S. Audomari monachos S. Bertini de fundatione utriusque


    :
    .

    anonymo
    xisse

    qui
    :

    ante

    Normannorum
    (

    vi-

    videtur

    apud Surium contracta


    Folcardo abbate
    ( tcge
    xi. )

    et inter

    hino impu-

    ecclesiw aliisque eo spectantibus

    gnatx Audo-

    atque ea eliam occasione disputatum est de veritate donationis S


    ,

    polata fortasse a

    imo monaRestituta

    cho ) Sithivensi scculo x

    ad

    muri

    li/tfi

    .1

    Audomari quam cterus Audomaropolitanus omnino negavit ; Bertiniani vero studiose conati sunt probare. Ea autem occasione non sotum im-

    pugnata est fides harum litterarum, sed ipsie etiam donationis Adroatdi iitterse in dubium vocatse. Porro ticet hactenus ita scripserim de ge,

    apoTaphum Corbeiense. Qux hic de interpotatiottr dirnniur, intetligenda suntde Vttaper Sli rium edita non de itta quam ex apographo Corbeiensi dedit Mabittonius idque magis patet in annotatis ad Vitam pag. 5(54- et 565, ubi varia affert ex Vita interpotata. Eadem est mens
    ,
    ,

    stis S. Bertini, acsi


    et

    de

    litteris

    totam illam titem ignorarem, Adroaldi ita locutus sim, acsi de


    dubitasset
    , :

    earum

    quod argumenta contra eas prolata non magni sint momenti licet etiam eodem modo usque ad /inem procedere mallem, quam dictam controversiam attingere video tamen id mihi hic licitum non esse si pro instituto nostro examinare vetim spectantia ad cum mentem meam de S. Bertinum. Quapropter
    fide
    ; , ,

    nemo

    Baitteti in Tabuta Critica ad ix Septembris et Pagii ioco indicato nam uterque asserit interpotatam quidem fuisse, sed integritati sxuv restitutam a Mabillonio. Iles mihi ciara est ex codice nostro Ms., ex quo editurus sum partem istius Vitze qute spectat ad S. Bcrtinum. Quare accusanda non est Vita itla, quce metior est etpurior
    : ,
    ,

    omnibus
    Vitis
    ;

    atiis

    tam

    S. Bertini

    sed

    itla

    cum

    titteris S.

    quam S. Audomari Audomari conci,

    Adroaldi satis suis locis insinuaverim easque cum prima Vita, seu Vita S. Audomalitteris

    tianda, prout fieri posse ostendi. Quod spectat ad alias S. Audomari Vitas , eas non adducam

    quia

    ,,

    568
    II
    ,

    DE

    S.

    BERTINO ABBATE.
    Ilanc epistolara voluntarius dictadentia verba vi et recensere audivi. Non itaque scripsit totam epistolam Audomarus alio manum ipsius diri; ,

    lililt

    J.

    s.

    postenoquia auctores habent rebus gestis longe voluequi narrata aprimo auctore augere res, est de Vitis runt eodem fere modo , quo factum
    S. Bertini.

    gente; sed

    eam
    si

    dictavit,

    scribente

    Landeberto

    tertium
    rit

    litte-

    magit favet
    noeet

    quam

    ri ac

    Au83 Tertium argumentum , quo scripto domaropolitanus litteras S. Audomari impugnaquibus ecclesia S. Mavit, petitur ab iis verbis, Audomarim constructa dicitur pro sepultura S. Sithiensium. Credidit nimimonachorum

    vera sint omnia. At Bertinianus scriptornimis videtur in contrariam partem de-

    monacho
    clinare
    ,

    dum

    verba

    ilta

    alius

    manum meam
    ne

    tenens scripsit et subscripsit,

    sic exponit, ut

    ad nomen quidem suum subscribendum


    , ,

    manum

    rum

    scriptor

    ille

    usum

    sepeliendi in ecctesns

    necdum seculo vn receptum fuisse, nisipro alidignis, quales auibus personis singulari honore episcopi ac Sancti. Verum ostensunt mariyres, totum istud argumendit Bertinianus scriptor, tum ineptum esse, cum usus sepeliendi in eccleeodem seculo sia monachos sacrasque virgines Ex multis exemplis, quw adducit, unum vigeret. quia ejusdem fere est tempohuc transfero Audoenus inVita ris, et loco satis vicinum. S. Noviomensis episcopi apud Acherium S. Etigii sequentia tom. 5 Spicilegii pag. 173 scribit
    ,

    suam accomodaverit aut dirigi siverit Audomarus acsi allegatse voces solum significarent atium scripsisse et subscripsisse proAudomaro,
    eoquejubente ac prsesente. Quippe difficutter credere possum per voces manum meara tenens
    ,

    tantum significari pro me


    dato
    ralis
    ,

    raeo loco,

    meo man-

    et

    me

    praesente

    ut

    ille

    contendit. Natu-

    mihi magis videretur expositio, si diceremus

    scripsisse

    Audomarum
    ,

    alio

    manum

    ducente

    non totam epistolam


    subnotatum.
    set difficultas illa, si

    sed

    nomen suum

    epistolse

    Eo sane modo probabiliter toili


    satis verisimite esset

    pos-

    Audo-

    cuncto opere monasterii ( sacrarum virginum quod Parisiis exstruxit S. Eligius ; peDei exracto, atque omnibus aedificiis ancillarum ajdificavit postremo basilicam in bonore pletis ancillarura Dci corpora sepeS. Pauli apostoli ad Eligii excilienda eic. Iloc ipsum exemplum S.
    Ig-itur
    , ,
    .

    marum eo
    cellis

    tempore fuisse csecum, sicut voce aboet sireliqiwe subscriptiones essent

    indicatur ;

    accurats;.

    86 Verum scriptor Audomaropolitanus non magnam habet difficuliatem, sine fundamento contendit, S. Audomarum non- quia Sanctus dum fuisse crncum, quando notaix sunt iitterce. non videlur eo

    tare potuit
    pr,<

    Audomarum ad simile beneficium siandummonachis Sithiensibus,quosut pater benigne semper fovit ac 'protexit. Qua de causa
    ipsam magis reddat
    verisi-

    Nam

    in Vita S. Audomari videtur insinuari eum tantum paucisannis supervixisse post visum amisswn quippe relata cseciiate, ad mortem
    ,

    tcmpore fuisse
    c.rcus ;

    ratio illa donationis adeo litteris obstare nequit,


    ut potius donationem

    ipsius

    enarrandam post pauca auctorsic progre:

    milem.
    ijnartum cx
    annii tcxto

    ditur annis

    Post

    baec vero

    paucis

    intervenientibus

    Ciolarti >nrpffl

    hoc tem-

    porv pctitum
    ett.

    Audomaropoquartum argumentum, quo impetit litterasS. Audomari, quia datte dicuntur annosexto Ctolario III, acsi Ctotarius quatuor solumans
    I

    Nihito melius est scriptoris

    Paucos igitur annos cmcitati et morti interponit auctor. Attamen S. Audomarus suetc.

    litani

    perfuisse videtur octennio toto aut diutius post

    annum sextum
    teguntur.

    Clotarii,

    quo

    hse litterne notatcV

    '

    Etenim Meichior Eeginatdus

    in Epi-

    nis regnasset,

    uti tradiderunt varii scriptores

    Chronicorum medio xvox etnon pauci neoterici, quorum opinioncm contendit prceferendam oppoqui annos quatuordecim sitte eorum sententice
    ,

    tome HistorLv Suessionensis inter instritmenta foi. 2 recitat iitteras Drausii Suessionensis antistitis,datasadquinqueepiscoposcomprovinciales, inter quos recensetur Audomarus. Atqui epistoia
    illa

    Clotario III attribuunt. Vidit istud


    ,

    argumentum
    ,

    notatur

    vi

    Iperius sed ineptc rcspondit , se eos scriptores ut intelligere de quatuor annia in se completis
    junctis eis parte anni prrecedentis et parte sequen-

    quarto regis Clotarii

    Kalendas Julii , anno decirao indeque Pagius ad annum


    ; ,

    682

    vixisse usque

    quo data C fuerunt lwuc duo privilegia ( S. Audomari nimirum, et Clotarii lII,dequo ante actum ) Ineptam il/.ri quia numquam perveniri y^eponsionem nisi quinius fuerit potest ad annum sextum completus. Verum cum videatur Qotarius aliquot annis solus totius regni monarchiam tenuisse eruditi aliquot neoterici quatuor iitosannos explicuerixit de monarchia ipsius, non de tempore toto, quo regnavit diutius in parte GalU;r. Si qnibus h;rr distinctio nonplacet, sinemultis,

    veniatur ad

    annum

    ejus

    sextum,

    in

    saltem forsan diutius quia nec annos episcopalis administrationis, nec annum emortualem primus Vitiv scriptor expres-

    num.

    10

    colligit

    S.

    Audomarum
    ,

    ad annum 670

    et

    vero tanto minus mihi fit verisimiie scriptorem per paucos annos, quos inter initium ctecitatiset obitum Sancti interponit, octennium totum intellexisse quanto pauciores reperio annos inter initium episcopatus S. Mummotini et annum sextum Clotarii, quo notantur
    sit.

    Jam

    Viise

    hse iiiterte

    quoque ccccus erat Audomarus


    ;

    si

    vera est subscriptio

    quandoquidem laudatus

    Vi-

    Lv

    ambagibus dicerepoterunt, Chronicorum compilatoresdeceptos fuisse, utissepein aliisenwunt: tam certis enim argumentis demonstrarunt relis

    S. Audomari scriptor inter episcopatus S. Mummolini principium et ccccitatem S. Audo-

    mari midtos interponit annos


    baec vero multis

    his verbis

    intervenientibus

    Post annis, B. Au:


    ,

    ccifioi-es
    .

    -egnasse, ut
    i

    III multo pluribus annis mirer talem contra litteras S. Audoobjectionemetiamnumnostro secuio forma,

    Clfttarium

    doraarus carnales

    amitten^ oculos

    cum Mummolinus non sit annum tertium Clotarii


    ;

    etc. Itaque factus episcopus ante

    tam
    Quiflfuin uei o

    /nisse.

    85

    Quintum impugnatoris argumentum a sub-

    argnmentum,
    quo
    tiibscri.iiuiti-

    scriptione S.
    voces hasce
    nlius

    Audomari petitum
    jiostremas
    .-

    est,

    prascipue ob
    et

    llase

    abocellis feci,

    ptio S

    mari itnpugnatm
    ,

    tenens soripsit et subscripsit. Voluif nimirum, hisceverbis si/jnificari totam chartam ita scriptam esse manu S.Audomari,
    ,

    manum meam

    hic per muttos annos non nisi triennium intelligi potest perpaucos vero annos octennium debet inteitigi. Hoc argumentum subscriptionem illam S. Audomari valde reddit suspectam. Observare tamen oportet in Vitis quibusdam aliis dici, Audomarum fuisse
    ;
    ,

    cmcum pturimis annis ante mortem idque


    ,

    no-

    ut

    eam

    alius duceret, dicitque id verisimile

    non

    minatim asseri in illa, quas Folcardo attribuenda videtur sed omnes iilse Vitne diu post primam
    ;

    esse.

    Contra observal defcnsor Bertinianus, conviliari non posse cum eo verborum sensu prxce-

    srripLv sunt, nec


    sunt.

    multum auctoritatis habere posS7

    Porro

    DIE QUINTA SEPTKMBKIS. A


    ulix r tium sub-

    569
    4LC701E
    i. S.

    S7

    Porro

    et

    alia in subscriptionibus

    dispti-

    scriptiones

    episcop&nun

    non

    videittur

    probabtlei,

    cuerunt scriptori Audomaropotitano, et dudum ante Cointio ad annum 661 num. 12, ubi epistolam hanc dubiae prorsus fidei sibi videri asserit propter subscriptiones, licet alias fateatur in ea nihil esse historise contrariuin. Utraque censura mihisequa apparet, idque paucis ostendam, omissis brevitatis gratia aliis argumentis scriptoris Audomaropolitani. Dicit S. Audomarus ante subscriptiones se rogasse non modo fratres, sed etiam viros illustres, ut et ipsi perfirmare deberent. Interim ex viris illustribus nullus legitur
    subscriptus. Initio quoque epistola dirigitur

    num. 10 diffxcultatem ex subscriptionc posteriorum episcoporum ortam alio modo toltere co20

    natur

    Sed illud, inquit in primis ob.-ervatione dig-num quod svnodicis diplomatibus non solum preesentes episcopi subscribebant, sed etiam absentes, immo et futuri. Unde factum est,
    :
    ,

    obitrvatio
    AtaJjiltonii,

    yui u&icri plionts

    tam

    dubiat

    ut in vetustis

    illis

    monumentis post praesentium


    ,

    nomina, aut certe iuter finem contextus et eorum subscriptiones amplum non raro sit relictum spatium quod abseutiura et futurorum subscriptiones capere posset. Ut id confirmet,
    , ,

    inter atia

    num.

    5 affert

    hanc ipsam epistolam,

    omnem clerum Taruannensis ecctesise:


    ex

    ad nec tamen

    clero ullus in subscriptionibus apparet, nisi forte Ramnebertus, cujus officium aut dignitas

    non exprimitur. Exduplicihac observatione cotligo, subscriptiones non esse integras, sedmultas
    excidisse.
    guia non ad
    episcopos sed

    ad

    clericos et

    opthnates di
    rigitur epistola,

    autem hic subscriptionum maxime notabitis est, quia nomina reperiuntur subscripta pturium episcoporum, ad quos epistola non videtur fuisse directa; ut facile probatur ex initio, quod tale est Domuis sauctis ac venera88 Defectus
    :

    de cujus subscriptionibus disputamus, ita scribens Paullo ante id tempus Audomarus Morinorum episcopus Sithiensibus monachis privilejrium concessit , cujus autog-rapho prseter Audomarum subscripseruut duo Morinenses episcopi Gravengerus, qui aliis Ravengerus , et Bag-inus seu Bainus qui proacessoris sui Audomari litteras unus post alium ratas habuere. 91 Miror sane Mabittonium ex subscriptionibus hujus epistoLv argumentum dcsumere neque
    :
    ,

    adducere non
    debuerat ad

    bilibus

    in

    Christo

    mihi

    adhserentibus fratribus

    tam abbatibus quam


    teros
    ,

    et presbyteris etc.

    Clarum

    est voce fratribus hic designari abbates, presby-

    enim ex incertis certa sumi potest probatio, et probandum, imttitit est omnes diptomatum defectus facile sanari pote- E runt, iis dumtaxat exceptis quse clare repugnant historise, si satis est, quod in aliis diplomatis seque labantibus et fidei non satis cerUv,
    ,

    aliosque clericos ecctesise

    Taruannensis,

    non vero episcopos. Id rursum evincunt hse voces num. 77, juxta consensum fratrum clericorum Tarvennensis ecclesise etc. Itaque per fratres
    ,

    similes reperiantur defectus. Verton, guidquid sit de simili leges diptomaticas condendi modo,
    illa observatio hic 7ion sufficit, cum ne sic 7 subscriptiones fiant cerisimites. Nam Gravang-erus subscriptus legitur non modo ante Bag/<

    qui num. 79 dicuntur y^ogati


    ,

    cum

    viris

    , abbates item acpresbyteri aliique clerici necessario sunt intelligendi ; sed nidlo modo episcopi , et-

    illustribus

    ut et ipsi perfirmare deberent

    cujus in episcopatu fuit successor, sed etiam ante

    Audobertum

    et

    Amtancharium

    quin
    ;

    et

    in

    iamsi hi alias sscpe fratres dicantur. Quapropter non satis capio, cur ex omnibus abbatibus, presbyteris, diaconis aliisque clericis ac viris illustribus, qui rogati dicuntur ad subscribendum, soli Abel abbas incognitus, atque scque ignotus Ramnebertus peccator in subscriptionibus compareant; atque eorum loco post Audomarum octo legantur subscripti episcopi, ad quos epistola
    et

    exemplari nostro Ms. Ante Bertefridum oportebit igitur aliam rursus invenire rationem, cur ante episcopos Audomaro contemporaneos et ante Bainum deccssorem suum Gracangerus isti
    ,

    autographo, ut vocatur, subscripscrit. 92 Hanc autem cum ego invenire nequeam, nec magis perspiciam, qua de causa toco cleri Taruannensis et itlustrium rirorum, qui ad confir-

    adfidwt

    ii$

    tubtciiptioni-

    but coneiifan-

    mandam donationem
    ,

    quia aliqui

    S9
    los

    non dirigitur. Augent hanc difficidtatem


    occurrunt
    ,

    erant rogati, subscripserint episcopi ad quos epistola non dirigitur ; demum

    dam.

    qui inter
    :

    il-

    cumvehementer dubitem,an Audomarus tempore


    hujus donationis fucrit ccvcus ; fateri cogor subscriptiones mihi admodum cssc suspectas, easque

    ex subscriptis
    episcopi nec-

    Gravaugerus
    ,

    et

    Baginus

    nam

    dum

    C7'ant

    hi , ut jam advertit Cointius non videntur alii c a Ravengerio et Baino, qui deinde fuerunt episcopi Morinenses. Probant id verba Folquini, quse Matbrancus adduxit in scholiis ad librum

    quibus quatuor S. Audomari sucAnno quoque hoc modo ejusdem regis Theodorici, qui erat annus Domin. Incarnat. dccxx, praefatus abbas Erkcnbodus Taruannensis ecclesiEe sublimatur episcopus,
    4,

    pag.

    G72,

    cessores recensentur

    omnino inutiles videri ad formandum eos iis aliquod argumentum. Quod vero spectat ad ipsam S. Audomari epistotam, cum in ea nihit reperiam quod fatsitatis convinci potest, cumque subscriptiones postea ab intcrpolatorc mutari aut
    ,

    adjicipol ucriii!

    ntilihi <tsxt>,
    :

    <><>

    cani. tji/oqite tolani

    esse supposititiam

    neque enim id certo erincitur


    ,
    ,

    Kavang'erii
    ris

    successor

    in

    ordine

    factus,

    qui

    et

    ipse successor extiterat Baini prajsulis, successo-

    Drancii

    qui post beatae memoriae prajsulem

    Audomarum
    ,

    Taruannensis
    S.

    ecclesiae

    suscepcrat
    vel

    pontificatum. In vita

    Erkenbodi

    Erkem-

    aut argumentis anlea excussis aut sotwcis^iiis ac barbarismis slylive obscuritate quibus laborat. Verum quidquid sit de fide illarum litterarum, ecctesiam beatse Marise Virginis, quse deinde a S. Audomaro nometi accepit, vere S. Bertinoc/onatam ab eoque posscssam fuisse mox osten, ,

    bodonis apud nos 'data tom. 2 Aprilis , pag. 93 iidem S. Audomari successores enumerantur, videlicet Drantius, Bainus, Ravengerus et Erkenbodo seu Erkenbodus. Verisimitia non proferunt Malbrancus et scriptor Bertinianus, dum ob leviusculam nominum immutationem Baginum et Gravagerum a Baino et Ravengero volunt distinguere, ut ignotos faciant prsesules. Leviusculse hse nominum mutationes iis tcmporibus tam
    t

    dam.

    C2D

    frequentes erant, ut argumenta ex

    iis

    desumpta
    lib.

    serium non mereantur responsum.


    90 Mabillonius de

    Re diplomatica

    2 cap.

    : ,

    570
    iiuiint
    J.

    m
    IX. Ecclesia

    S.

    BERTINO ABBATB.
    batim Sithiensis. Porro heeo abbatiain diptomate honore saneta; Clotarii III dicitur constructa in Genitricis Domini nostri Jesu Christi Mariaj nec non et sancti Petri et Pauli apostolorum, ceterorum domnorum Sanctorum. Iidem pla,

    s.

    B. Marise Virginis,

    vel

    deinde S. Audomari dicta, a monachis Sithiensibus possessa


    fuit

    quando
    rit,

    et

    quomodo

    iis

    ablata fue-

    privilegio Clone abbatize patroni recensentur in pag. 607, in priviiegio Chiiperici dovei re-gis pag regispag. 608, in charta Theodorici regis pag. 610, utt 609, in privilegio Caroli regis At constat in aliis quibusdam sequentibus.
    et
    ,

    ostenditur.

    primariam

    ecclesiam seu

    primum monastenum
    ;

    Eccletiam B.

    T^olcardus in Vita num.

    20, aliique

    omnesscru
    ,

    secunSithiense fuisse dicatum S. Petro apostoto consecratam. Reges dariam vero S. Mariee fuisse noigitur pr&dicti utramque simul intellexerunt
    Sithiensis, seu monasterii Sithiu aut Sitdiu, ut varie appettatur. Ex sequenti diplomate Caroh Magni regis quod datum notanno xx reg-ni ejus, pag. 611 aliud eruitur

    Marix

    pointt-

    tam fuitie a
    monachit Her~
    limanii.

    tractarunt, constanter asseruerunt


    beatce

    ptores Sithienses, qui

    ipsum

    secuti de hisce

    mine monasterii

    ecclesiam

    tura Chartulano suo raverat Folquinus diaconus in Audomarijam ante dahistorico, cui litteras S. S. Folquinus tas inseruit. His omnibus antiquior episcopus, qui eo viocit tempore, quo Morinensis

    Marix donatam fuisse S. Bertino pro seputmonachorum. Idem seculo x ante ipsos nar-

    argumentum.
    ,

    Igitur

    notum

    sit,...

    qualiter con-

    cessimus Autlando abbati et monachis ex monaquod est constructum in honore Sithiu sterio
    Dei omnipotentis et sancti Petri principis Apoubi sancti stolorum vel ceterorum Sanctorum Audomarus atque Bertinus Christi confessores corpore requiescunt etc. Hic sotus primarii mo~ E nasterii patronus nominatur S. Petrus. At S.
    ,

    monachi Sithienses

    dictse ecclesiae

    monasteriique

    certe notum tius ecclesicV sic loquitur : Omnibus confessores Christi est fidelibus, quoniam sancti

    tilteris suis adjuncti possessione privati sunt, in constructione et donatione ilinfra dandis de

    Audomarus

    et S.

    Bertinus requiescere dicuntur

    Audomarus atque Bertinus


    riori

    dum adhuc
    et

    in

    cor-

    supepore essent, cimiteriura in villa Sithiu in


    loco ad

    in Sithiensimonasterio,idemqueasseriturin duobus sequentibus Ludovici Pii imperatoris dipto-

    tumulanda sua

    monachorum
    i

    cor-

    matis.
    ginis,

    Attamen nulium

    est

    dubium

    quin S.

    in cujus medio pora communi opere fecerunt Mariae construxerant basilicam in honore S. quam etiam B. Audomarus S. Bertino suisque

    Audomarus
    nunc

    sepultus sit in ecciesia S. Marise VirS. Audomari, ibique manserit us-

    successoribus donans , per privilegium quoddam corepiscopale confirmaverat, et suum inter eos

    pusoulum

    sepeliri in

    eodem

    privileg-io

    rog-averat

    objiciuntur etc. QucV contra fidem hujus cpistoim scriptore Audomaropoiitanse eccieside, non maa gni sunt momenti, ut infra paucis ostendam. qui ex abbate probaul Ofifi94- In vita S. Erhembodonis guamonumon- Sithiensi fuit episcopus Morinensis seu Teruanidijnr ipm nensis secuto vui, data apud nos tom. 2 Aprilis credtdurunt pag. 93, post retatam emptionem variarum posdudomaran,

    tit,

    que ad tempus horum dipiomatum. Ctarum igitur rursum est, ecclesiam iliam S. Marise sub monasterio Sithiensi fuisse comprehensam. Hac de causa in diplomate Ludovici Pii pag. 613 monasterium istud vocatur Sanctae Marise et atque beatorum Christi sancti Petri et Pauli confessorum Audomari et Bertini licet jam tunc canonici inhabitarent monasterium S. Audomari. 96 Ex ipsa Vita S. Audomari, seu ex Vita prima, quam sibi scriptor Audomarensis faventem credidit, quamque Bertinianus nimis aver,

    quinidipsum
    sutis probatxti

    ex VitaS.

    te$

    sessionum per S. Erkembodonem factam, hsec subduntur Ex his sane possessionibus qnasdatn adhuo obtinet Sithivense coenobium quod quidem auno constat esse bipartitum. Nam pars, antiquo nomine et ordine retento, monasterium vooatur B. Bortini; pars altera, mutato nomine dicitur ecclesia S. Audomari. Ita et ordine
    :

    satus est, eadem possessio verisimili admodum ratione ostendi potest. Relata enim morte S. Au-

    Audomari,

    domari,
    bi gratia

    Vitee scriptor

    num. hsicpergit

    Praedisi-

    ctns ergo
    rabilis
    chis,

    venerabilis abbas Bertinus, divina


    revelante,
    obiit,

    statim ad locum, ubi vene-

    seuex

    cum

    suis

    perg-endo

    mona-

    Rertinianus ipsos allocutus est canonicos Audomaropolitanos sectdo xu, cum dicat S. Erkembodonem vixisse anteannos quadring-entos. Hahemus igitur testimonia omnium seculorum a secido ix, quibus constanter afflrmatur, ecctesiam S. Audomari antea fuisse monachoi^um S. Bertini nec invenio id negatum fuisse a canoquod niois S. Audomari antc secuium nostrum sane mirnndum est, si crediderint falsum esse. Quin imo fnttdatitssa'pi si rijjturKc/-titiianuspag. (iit adducit rerba antistitis Aitdomaropolitani,
    scriptor
    ille
    :

    mia

    et

    sacrum beati Audomari corpus cum psalhyranis canticis ad locum sepulturae de:

    duxit

    eumque

    in

    praedicta ecclesia,

    beatus pontifex in

    Sithiu

    aedificavit,

    quam cum

    ille

    imBer-

    menso
    Sanctus
    tino
    ,

    circumstantis

    populi

    sepelierunt
    prsedixit
    illo
    ei

    luctu.

    autem

    Audomarus beato
    fratribus
    ,

    no
    co
    tio

    in

    tempore Sithiu servientibus, ut quando


    sepelirent corpusculum.
    ;

    cunctisque

    Domilo-

    sors in-

    cerla

    extremae contigisset horse, in praedicto


    S.

    suum

    Nulia hic menBertinus


    sepelivit.

    ciericorum aut canonicorum sed


    suis

    cum
    riee,

    monachis S.

    Audomarum

    quibus adhuc anno

    L780

    Audomari

    et

    S.

    Bertini

    agnovit, ecctesias S. olim unius fuisse cora-

    Cum autemeum

    sepeliverit in ecclesia S.

    Ma-

    munitatis, prout decessor ipsius agnoverat subditas fuisse uni abbati. Il:rc sufficere possunt ad

    nunc S. Audomari, ecciesiam illa possidebat. Quis enim credat, Audomarum voluisse sepeliri per monachos eorumque abbatem, sed in aliena
    ecclesia ? Quis existimare possit, ecctesiam illam

    amovendum omne dubium.


    idem eufneunl
    varia regum

    D5

    erumtamen quta

    scriptor

    Audomaropoanti-

    litanus tenebras cla?\v veritati offundere conatus


    est;lub<-t id

    diphmata

    fuisse clericorum aut canonicorum, in qua monachi dicuntur sepeliisse episcopum, adstante populo,

    fdam probare ex monumentis


    i>

    quissimis et contemporaneis. MabiUonius in Opere de re diplomatica lib, pag. 605 et seqq. varia edidif regum diplomata, data in gratiam ab-

    97

    sine ulla cujusdam clerici mentione ? Prseterea, cum non soium S. Bertino, sed ubinarratur
    Sancti $epul '

    etiam monachis Sithiensibus curam suse sepuUurse demandasse dicatur dubitare nequeo,
    cit7ictis
    ;

    quin

    DIK QflNlW SEPTEMRRiS.


    A quin id scripto fecerit, sicut legitur in Vita alia S. Aitdomari, quse auctorem videtur habere Folcardum monachum, ut in Audomaro ostendam.
    Ille,

    571

    deserviebant
    potius
    reliquos

    Domino

    sexaginta
    Dei
    viros
    ,
    ,

    pro

    humana
    retinuit
    ;

    laude

    quam
    non

    pro
    vitae

    amore
    quos

    ctom *
    J

    districtioris

    relato obitu,
    est

    sepidturam

    sic

    narrat

    Trans-

    versitati putavit

    consentire

    suae perde monasterio

    latum

    bate Bertino ac choro

    autem corpus ejus a reverentissimo abmonachorum, et sepultum


    in

    cum quam

    expcllens abire perraisit. In S. Audomari quoque monasterio, ubi regulariter viventes aderant

    g-loria

    monasterio
    Mariae ad

    Sithiu

    in

    basiliea,
    sanctae

    jpse praeclarus

    pontifex in honore
    Sanctu.s

    Dei Genitricis corpora

    construxerat.

    tumulanda mnnachorum enim Audomarus

    quadraginta monaclii trig-inta canonicos ibidem ad serviendum deputavit in ministerio Christi. At posthaec totius abbatiae circuiens villas et quia duplex exstabat monachorum numerus,
    ,

    beatum Bcrtinum cunctosque fratres illo tempore in Sithiu Domino servientes in traditione cujus-

    dam

    privilegii

    rog-averat

    ut

    sicubi
    in

    ei

    sors

    duplam eis portionera villarura est largitus; canonicis autera, quia pauciores erant numero, simpla contra monachos est data portio ipse
    :

    incerta extremoe
    loco inter

    contigisset horae,

    praedicto

    ea,

    quae sibi

    monachorum corpora suum

    sepelirent
    ,

    versitatis

    maxime placuerant ad suae perusum reservavit. Et quia canonicus


    ,

    corpusculum. Tria habeo exemplaria Mss. in quibus eadem plane de sepidtura teguntur verba. Prsecedentia quoque in variis reperiuntur ita ui ex ipsis S. Audomari Vitis abunde probetur ecclesiam iltam S. Maruv olim fuisse monasterii S Bertini, quod mihi undique tam apparet certum, ut mirer negari potuisse.
    , ,

    erat,

    cum
    ille.

    canonicis in

    saeculariter vivebat.

    S. Audomari monasterio Hactenus ex Folquino ano-

    nyynus

    100 Iperius cap.


    Fridog-isus hujus loci

    xi de

    Fridogiso
    ,

    ita
    ,

    habet:

    <-/, b.

    tn

    Ang-licus, de .... ...


    et

    g*enere

    abbas undecimus natione Caroli Magni sacri palaii


    . ,

    Mari*- teu
    s A
    \
    '

    tdo,,,a -

    lmpermhs summus cancellanus, canonicus

    rt

    tmdtdtt
    ,

    B
    Possessio
    lu
    ,i

    se- eanomets

    9S

    Porro

    ecclesia illa S.

    Maruv

    Virginis

    cum

    mansit

    Bertinimm usqueadan-

    num820,

    adjuncto monasterio mansit sub abbatibus S. Ber... _ , ., -.-,.... tim succcessortbus usque ad temporaLudovici Pn imperatoris etabbatis Fridogisi aid Fredegisi, qui eam monachis ereptam canonicis dedit. Fa~ ctum id scriptoribus Bertinianis refertur ad an-

    num septimum
    ro 820
    ,

    Ludovici imperatoris, Christive.

    quod cum chronotaxi Pagii el aliorum neotericorum recte congruit Res narratur in Inventione S. Bertini a Bovone ahbate scripta, et inferius danda num. 20. At primus omnium mutationem illam breviter exposuit S. Folquinus, qui eodem tempore erat episcopus Taruannensis, in charta jam laudata quam mox integram dabo. Secutus est alter Folquinus diaconus Ber, ,

    abbas sancti Martini Turonensis rcg*ia donationc suscepit hanc abbatiam a Lndovico imperatore anno suo septimo, et simul hanc abbatiam tenuit una cum Turonensi pnedicta. Hic primus externae professionis, et nostrae reli* g*ionis expers, abbas noster statim in suo primo adventu, videns hanc abbatiam tot monachorum indivise sub uno et eodem abbate Deo servientium usibus deleg-atam utpote centum et
    cularis,
    ,

    triginta

    utilitatis

    visit

    aut parum suas usibus sequestratum, hanc abbatiam dinam capellam sanctee Dei Genitricis, quam
    ,

    monachorum

    nihilque

    beatns Audomarus
    arce
    villse

    ad
    .

    monachos
    canonicos

    sepelienrlos

    in

    dedicaverat
    ,

    expulsis inde quadrag"insaeculares ibiisto

    ta monachis

    triginta
    in

    tinianus, qui sequenti seculo in Chartulario suo historico de hisce scripsit uberius. Verba ipsius

    dem

    instituit:

    capitali

    autem monastcrio

    pro octoginta
    retinuit
    ,

    videri possunt apitd

    anonymum

    szepc

    taudatum

    sex monachis, solura quadraginta reliquos vero districtioris vitffl viros ,

    in Origine ecclesiarum S. Berlini et S. ri pag. 15S, sed plane eadem sunt

    Audomacum iis,

    qiuv compilator

    anonymus apud Mabillonium


    ,

    quos suis voluntatibus scicbat esse non consentaneos de monasterio expellens abirc permisit. Et quia .saecularis erat canonicus cum sae, , ,

    de hac exposuit aut potius compilafor Folquini verba ad Opusculum suum transtulit sine ulla cujusdam momenti mutatione. 09 Verba igitur ex editione Mabillonii huc C qwndoFriGlorioso, inquit, imperatore Ludovico, traduco

    pog.

    121

    cularibus canonieis vivere praeeleg*it in monasterio saneti


    nitricis.
    ris

    Audomari seu capella sanctre Dei GeQuare de omnibus bonis, villis, ac ter,

    ecclcsia^

    bus
    sibi

    assi^-navit et

    ogmts n,onieus, ubbas

    portionem canonicis pro suis graditradidit. [pse etiun ea qua? f


    ,

    Qn

    j,

    ]j

    ]yf a o-

    ni

    leque imperatoris
    ,
    .

    filio

    reo*nante,
    ,

    maxime placuerant
    Sic

    SU83 voluntatis

    usjbus
    ordi-

    faetm
    siV,

    i,thien-

    cum

    hoc antiqmim ct tunc regale coenobium ex temporc beatissimi Bertini cjusdem


    eatcnus
    fundatorireligione
    instituta

    reservavit.

    quaecumque prpedecesscres elaboeos elaborata fucrant et

    raverant,

    ac per

    prrecipui

    sacra

    monastici

    Ordinis

    nata, ipse in labores


    vertit atque subvertit

    eorum intrans, omnia per/f.vr l/>r,-ius,

    admodum nobilitaretur, atque secundnm canonum Fratrum adoptione ipsius recontigit ut quidam Frigiraen commendaretur
    ;

    dissentiens

    dogisns, Turonis,
    vig*esimo
    ,

    g-enere

    Anglus
    Verbi

    et

    abbas

    S.

    Martini

    anno
    et

    Incarnati
    regis
    coenobii

    octing*ete.simo

    praefati

    Lndovici
    regfia

    septimo

    abbatiam
    susciperet
    dis

    Sithiensis

    donatione

    gubernandam. Qui

    in

    initio tyraimi-

    universam tot utputa centum et trig*inta monachorum inter utraque monasteria, S. Bertini scilicet sanctique Audomari, degrntium, nihilque suarum voluptatum usibus sequestratum; avaritiae jaculo csecatus, monachorum impudenter ut res corum usibus a tentat vitam destruere
    suae

    cum

    cerneret abbatiam

    monachorura usibns

    deleg*atam

    a prcvcedente scriptore in numero monachorum majoris monasterii. Uter rectius numeraverit, non facile dixero. Atclarumest, monachos j>h>res abutroque recenseri dum numerum utriusque monasterii simul referunt, quam in singulis recensent locis. Quapropter centum ct trig-inta fere monachos in utroque simul monastciHo vixisse credo, dum numerus, qui non semper idem esse poterat morientibus suhinde nonnullis, e,

    rat

    maximus.
    rllt /,.

    101 Prrcter alia damna ex divisione iliorum monasteriorum orta, hoc etiam narrat laudatus anonymus apud Mabillonium Hic etiitm fraternae
    extitit,

    tmutatione
    "
    rt

    fa<

    caritatis

    utriusque

    monasterii

    destructor
    ,

    riinOHtCOS,

    fidelibus traditas suae

    lasciviae

    potuisset facilius

    dum
    ,

    et

    monachi

    sibi

    justum

    et

    ab an-

    "'.<

    pweci-

    mancipare. Quod diabolica sug*gestione mente nefanda est ab illo perpetratione conceptum peractum. Nam in capitaneo * Apostolorum seu
    ,

    tiquis

    patribus

    traditum,

    reverentiae

    honorem

    vindicant

    raciter defendunt

    puo

    s.

    Bertini loco

    ubi

    octog*inta et
    II.

    tres

    monachi

    canonico

    Septembris Tomus

    canonicorumque subjectionera sibi vcet canonici ab ipso abbate fallaci adsertione principatum ad se monasteriorum 78
    ;

    hn
    iCCTOIE

    S.

    BERTINO ABBATE.
    et petitioni Hunique incessabili compatiens aedilitagonis venerabihs abbatis adqmescens ipsius basihcae S. Petro santem seu custodiam monachum ad et ctoque Bertino reddendam
    ,

    J.S.

    monasteriorum pertinere dicunt. Post mortem veroFridogisi, quam idem scriptor, ut et TpeBugo, rius, innectit anno 834 , successor ejus guamvis et ipse secularis canonicus esset , teste Iperio, monachorum tamen partibus utcumque
    favere coepit. Audiamus Iperium cap. 12 Hugo inquit , hujus loci primus abbas duodefilius (illegitimus) imperatoris et Francimus
    ."

    pon( custodiam ibi ponendum cen.su quatuor temporibus in anno Missarum solemnia celebrarent, stabilivi, hoc est, in feria tertia die-

    rum Rogationum,
    ri,

    in

    festivitate

    quoque
    S.
    :

    B.

    Jo-

    corum

    regis

    Caroli

    Magni

    frater
    .
    .

    imperatoris

    hannis Baptistae, et
    in
    festivitate

    in

    depositione

    Audomaet quid-

    abbas de moLudovici Pii tunc regnantis. sceculanasterio sancti Quintini Viromandensis hanc ecclesiam regia donatione ris canonicus
    . ,

    Omnium Sanctorum
    veniret
    ,

    suscepit, et tenuit
    tini prredicta

    una cum ecclesia sancti Quinanno Ludovici fratris sui xxi, et

    ad ipsum altare absque ulla contradictione juxta morem pristinum secundum decretum beati Audomari quod in privilegio de traditione ipsius loei coequid
    Bertini

    monachi sancti

    anno Christi 834. Jlugo abbns 102 Et mox paulo inferius: Post hoc Fridogiti mc go abbas noster condolens hujus ecclesiae
    cestor,

    Hudivi-

    Ludo

    sioni
    toris

    vico tmptratorc

    atquc

    per Fridogisum faetae , fratris sui imperabeati Folquini tunc Morinorum anauctoritate,
    ,

    etsi ecclesiam S. Audomari ad Religionis obedientiam tamen ad hujus monasterii S. Bertini ac ejus abbatis subjectionem rednxit, sic ut ab abbate S. Bertini monachus ibidem instituatur canonicotistitis

    haberent, tenerent, perenni jure possiderent. Nec * episcopus aut archidiaconus ejus, seu aliquis clealiquid vel judex forensium rerum ricorum sibi exinde vindicent. 105 Denique jam quidam emerserant audanobitis scripsit et interdixit,
    et in perpetuo
    ,

    l's

    ne

    Ut mtelligitur

    non ad plenum

    cia

    temeritatis
    se

    decepti,

    dicentes

    primatum

    loco- ex

    Utteris S.

    rum ad
    pitularem
    palatii et

    pertinere debere.
    resistens, per

    tuosse superbias

    Quorum praesumdescriptiouem ca-

    Folquini,

    rum

    aedituus,

    et custos id est,

    illius ecclesiae

    qui qua-

    Rogationum, sancti Audofestisque beati Johannis Baptistae mari, ct Omnium Sanctorum, ibi majorem Missam decantet oblationes et emolumeuta percipiat, sicut in Privilegio super hoc a beato praeter in

    anno,

    in feria tertia
    ,

    coram quibusdam primatibus regalis hujus patriae eos huic loco subegi, et conatum eorum annihilavi. Hoc etiam scriptum ut per posteris relinquendum fore ratum duxi hoc quandoque resistatur inimicorum * malae vo,

    l's.

    invido

    sule

    Folquino,

    consensu
    continetur.

    Ludovici

    imperatoris

    hoc infringere volentium iniquo conatui. Quod quicumque futuris temporibus vel annihilare vel infringere * praesumserit quod
    luntati
    ,

    et

    rutn

    ftts,

    vcl in-

    confecto, plane
    ct

    absit, auctoritute Patris et Filii

    et Spiritus sancti

    fringerc vel

    S. Folqutno

    103 Privilegii

    chartam

    cujus initium dedit


    :

    epi$copo connrnticntibwt,

    Iperius, ex

    anonymo totam subjungo Ego


    gratia Morinorum

    Fol-

    quinus

    ])ei

    episcopus omni-

    bus fidelibus tam futuris quam praesentibus. Quidquid ob amorera Dei exigentes rei veritatem memoriae futurorum noscendum reliquerimus, valde id animabus nostris profuturum speramus dum et vcra innotescimus et falsata damnamua. Melius est enim ipsam veritatem ad
    ,

    digna pceaitentia resipuerit. Actum est auno lncarnationis Dominicae octingentesinio trigesimo nono Indictione secunda imperii autem Ludovici regis anno vigesimo sexto, praesulatus quoque nostri anno vigesimo tertio in ecclesia sanctae Mariaa duodecimo Kasit,

    anathema

    nisi

    annihilarc

    lendas Julii

    proeseute

    universali
    et

    synodo.
    rirmavi

    Ego
    Lu,

    Folquinus ex consensu dovici Imperatoris haec

    praecepto domini
    subscripsi.

    voluutarie
    subscripsi.

    et

    laudem Dei

    manifestare

    quam
    ,

    pro

    lucro

    aut

    cum

    episcopali

    interminatione

    negotio terreno

    eam

    celare

    ne

    scilicet

    homo

    Maximus

    archidiaconus

    Ego

    Ego Hugo
    ,

    Dei et Sanctorum ejus in hoc videatur incurrcre. Igitur ego Folqninus episco-

    peccator oftensam
    pus, suggestionc
    nobii,

    Ilugonis abbatis Sithiensis

    coe-

    quod est constructum in insula Sithiu in q Iionore B. Petri principis Apostolorum ubi B. Bertinns corpore quiescit perpendens injustitiam lacrymabilom quam Fridogisus praedecessor supra memorati abbatis eidem sancto loco intu,
    ,

    abbas subscripsi. Signum Adalardi monachi signum Amalberti monachi signum Mori monachi , signum Henrici * comitis, signum Odgini * advocati, signum Everwini railitis, signum Ber.n-ii militis. Ego Guntbertus levita et monachus jussu domni Folquini praesulis hanc chartam
    ,

    ibid. Unrici

    scripsi

    et subscripsi.

    lerat

    tota

    intentione

    excogitare

    ccepi

    quali-

    ter

    euradem locum ad pristinum houorem valereducere. Oinnibus

    '

    itfl.ciniitl

    rium

    certe notum est fideliquoniam sancti confessores Christi Audomarus atque Bertinus, dum adhuc in corpore essent, cimetermm * in villa Sithiu in superiori loco ad tumulanda sua et monachorum corpora conunuiii opere feoerunt: in cujus medio basi-

    rcm

    ad annum 839 num. 25 de hoc privilegio ita scribit: In dubium non vocamus quin Folquiuus episcopus Sithivensi monasterio ubi tunc monachi dcgebant et cano106

    Cointius

    qu

    nonprO-

    bniitur SUJipOsititi*

    bus,

    nici

    privilegium
    .
    .

    cesserit

    Folcardo
    stimatus
    verbis
    thiviensis

    rogante Hugone abbate conPrivilegium tamen , ut editum est a (imo a Scriptore anonymo) non exi
    .

    lioani

    in

    honore

    S.

    Mariae
    S.

    etiam B. Audomarus
    pale

    oonstruxerant, quara Bertino suisque succes-

    quia in eo Fridogisus Si, abbas, Hugonis decessor atrocioribus impetitur inveniturque character chro, ,

    sincerum

    soribua donans, per privilegium

    quoddam

    episco-

    confirmaverat
    sepeliri
    in

    et

    suum

    culnm
    fuafactimgue
    ftu
    iii

    eodem
    tulit
    ,

    iuter eos corpusprivilegio rogaverat

    104-

    Quam
    S.

    prsedictus

    abbas
    sed
    rjus

    ab Incarnatione Dominica ductus. Plures improbandcedictxchartc-e rationes non allegat sed hasce pluribus verbis explicat, dicens necdum in usu fuisse tempore Ludovici Pii ut
    y

    nologiens

    1'ridogisus

    non
    dictu

    tcch
    S

    solum

    Bertino

    etiam (quod
    oxpulit

    lui/o

    liorribile estj
    .

    numachos

    Drn honeste ibidem


    ,

    'Zl\7ZZt

    servicntcs

    cum magno dedeoore

    cano-

    ibi constituit, dum scilicet a temposauctorum Audomari atque Bcrtini religio raouachica ibidcm famulana rcligiosissime flo-

    nicosque

    verba duriora in Fridogisum, cujus vitam et mores a calumnia se vindicasse ait ad annum 820 num.
    .

    publicis instrumentis anni Dominicse Incarnationis apponerentur. At monachis imputat

    ribus

    12 et 13. Mabillonius in Annalibus tom. 2 pag. 12 post laudatas Folquini titteras de Cointii

    reret.

    Quorum

    objectionibus fuec addit


    Cointii
    ,

    lacrymosae

    Non immoror

    cenle-

    injustitiie

    reclamatio-

    surae Caroli

    qui

    hoc privilegium ob

    ves

    IHE QUINTA SKPTKMBRIS.


    ves causas suspectum reddere conatur , nempe quod duriora verba in Fridug-isum abbatem contineat, de Sithiensibus sane liaud bene meri-

    :rtZ

    Novembris, quo

    colitur, ubi et alia

    ad Winnoi

    cumsolum

    tum, quos
    litteris

    Folquinus dilig-ebat

    et

    ob

    annum

    Incarnationis
    plis constat.

    appositum

    quod

    in

    ecclesiasticis

    tunc temporis receptura fuisse, aliis exemTalia exempla adducit in Opere de Re diplomatica lib. 2 cap. % num. 17 et 18. Quod vero speclat ad Fridogisum, non ea in defensionem ipsius argumenta adducit Cointius, ut S. Folquinus non potuerit factum ipsius gravioribus verbis improbare. Iperius ipse de Fridogiso cap. xi part. 4- dixit, Qui preeter hujus ecclesise divisionem supradictam, satis eleg"anter
    rexerat annis quatuordecim etc.
    ;

    spectantia examinabuntur. Interim audiamus ex laudata Vita, quse ad Bertinum simid pertinent. Ig-itur, inquit auctor, post longa viarura spatia, ( quatuor illi socii) regioni tandem appulere Morinorum, ubi, fama vulgante,

    religMonemcompererant tunc floruisse Sanctorum! Erat tunc temporis in praefata Morinorum seu Tarvennensium regione B. Bertinus, in ornamento

    Ecclesiae Dei

    lapis

    pretiosus, in

    Sithiu

    mo-

    nasterio merito et
    sure

    officio

    abbas.

    Ilic

    sanctitatis
    et in mi-

    aromata

    long-e lateque

    spiraverat,

    litiam Christi

    exemplo

    sui

    quamplures attraxerat.

    at idcirco dt-

    visionem ipsam probare non debuit. Quapropter rationes Cointii satis a Mabillonio refutatas puto. Quae vero insuper contra Folquini chartam

    Cujua laudabilia g-esta nosse qui velit, ex libello plenissime actibus ejus inscripto palam habebit. Tantierg-o Patris regfiraonio pra^fati viri debito se
    subdidere ohsequio, et egreg-ium omniuo duxere, ad doctrinam Sancti animo pervig-ili peudere.

    nuperus scriptor Audomarensis satis pro majori parte jam refutata sunt ad reliqua vero respondit scriptor Bertinianus. Itaque ptura de hisce non addam, nec examinabo, quamdiu statuta hsec Folquini episcopi ac Hugonis abbatis
    objecit
    :

    Quiirum laudabili devotioni conyaudens memoDei, sub norma pii patria Benedicti edocuit ferre jug-um Christi ; et ut monasticis
    ratus Vir

    deservirent sanctionibus,
    actibus.

    et

    verbis
    S.

    instituit

    et

    Hactenusde adventu

    Winnoci ejusque

    fuerint observata, ut ad gesta

    S.

    Bertini redea-

    mus.

    sociorum, quibus illejunior fuissc dicitur. At nolim affxrmare, adventum ejus recte ab Iperio fixum esse sub Clotario III, id est, inter annum
    050 et 670.

    X. Adventus S.

    Winnoci ejusque

    sociorum, qui se S. Bertini disciplinse subjiciunt


    :

    Nullum quoque mihi est dubium, quin adventus ille ab eo perperam reiatus sit ante donationem ecclesuv S. Marice modo narratam, ut infra magis patebit, ubiageturde donatione vilIse Wormholt, ubi Winnocus cumsociis monaslerium
    109
    erexit.

    gesta

    cum Wal-

    berto comite

    Sanctus subscribit

    prima post mortem

    testamento S. Amandi.

    factum, quod narratur in Vita Wnlbertiu et sepulturam S. Audomari, cnmes tmru estinfoi-tunium et sanatio Walberti seu Walde- cuto tanoiu '< s berti viri nobilis ac comitis. Cum autem ynors mv Bertino Uomit, S. Audomari locanda videatur circa aut post
    670, potest hsec

    Primum

    annum
    AdS. Bertimtm cum trifrits

    Iperius

    cap.

    part.

    8 ait S.

    Bertinum

    ScVpe

    figi inter

    annum
    S.

    sanatio ex conjectura 670 et 6S0. Walbertus porro

    sociis ve-

    nit S.

    Wirino-

    cus,

    venisse ad S. Judocum eremitam in pago Pontivo, et S. Richarium abbatem Centulensem cum eodem illuc ivisse, ut invicem consolarentur in verbo Dei. At ignoro, unde id hauserit

    sanatus multa
    navit.

    Bertino cjusquc monaslerio doVitcV scriptores

    At primi

    non exprhnunt,

    qucV preedia aliave bona a Walberto donatasint ; neque edicunt, utrum Walbertus bona ista sta-

    scriptor
    lo

    ille ,

    nisi forte

    crediderit Sanctos,

    mera sit conjectura, qua non nimio locorum interval-

    familiaritate

    disjunctos, etiam familiares fuisse ; sed de ea in Vitis ipsorum nihil invenio.

    Idem Iperius

    part. 9 de adventu S. Winnoci et sociorum ad Bertinum hseo scribit Ciroa trium idem tempus ( regnante Clotario III) beatus Christi confessor Winocus, Judicail reg-is Bri:

    tim donaverit, an solum testamento post mortem ac demum, utrum Walbertus in seculari Vita permanserit, anmonaclius sitfactus. Verum posteriores Vitie scriptores omnia enucleatius enarrare conati sunt ; at non satis constat, an etiam verius enarraverint Post tres primos anonymos, qui de prsedictis nihii expUcuerani, Folcanhis
    .

    tonum filius sanctique Judooi frater, spreto mundo, reg*ni coronam tonsura sortis Domini, sceptrumque regale virga regularis disciplime cornmutans, sub beatissimo patre Bertino in hoc Sithiu monasterio monachus efficitur, cum tribus
    Hradanoco scilicet, Iug-enoco et fratribus Madoco. Pneerat tunc pater noster Bertinus turbae monachorum centum quinquag-inta, inter quos Winocus qnasi stella matutina prse eeteris clarescebat. Hsec relatio in variis corrigenda est.
    suis,

    primum seculo xi asseruit Walbcrtum factum essc monachum in Luxoviensi ccenobio. Plura explicare voluit anonymus compiiator apud Ma,

    biilonium cap. 7 ubi relato Waiberti casu ac prodigiosa sanatione sicut refertur in Vitis edendis, lucc subdit Cordisque compunctione replctus magmam haireditatis BUffi partem villam scilicet Arkas, et multa alia (sicut antiqui; : , ,

    tas

    adserit)

    praedia

    1!.

    Bertino tradidit,

    et

    usi-

    bus fratrum in Sithiu Christo famulantiura perpctuo deleg-avit. Sicque paullatim rebus sccularibus
    iiians,

    Primo, qui hic Hradanocus, in Vitis S. Winnoci vocatur Quadanocus. Secundo tres illi comites Winnoci, non fuerunt fratres ipsius. Tertio Vita antiqua non habet, Winnocum fuisse regio natum genere, aui consanguineum Judicaetis aut
    Judoci,
    yui jc

    renuntians,

    jamque

    omnique monuchus
    consilio

    studio c:elcstibus infieri

    desiderans,
    in

    S.

    Bertini hortatu

    et

    fretus,

    Luxovio

    habitura religfionis suscipere irrevocabili spoudet devotione


    110 Simon abbasin Vita metrica historiam illam Walberti prolixo expolire conatus est carmine. Dona vero Watberti sic enumerat
    Servos,
    ancillas,
    mler
    .}>/.*

    nedum

    filium facit Judicaelis aut Judoci

    '/u>

    (iH-

    cum

    Hlit ejusditci-

    plinx subjicil,

    fratrem. 108 Cum tamen Vita S. Winnoci, quam edidit Mabillonius sec. 3 Benedict. pag. 304 Winnocum ex regali prosapia ortum asserat, de stirpe ejus accuratius disputari poterit ad diem vi

    nuratw
    :

    oilta

    /r"/iii*

    reditus dans,

    pra;dia,

    ifxini

    villas,

    moua:

    Sanctum ditavitete. At non explicat atiquod prcvdium aut vitlam nominatim.

    chus dicitw factm

    574AUCTORt
    J

    DE
    cum

    S.

    BERTINO ABBATE.
    la conjectura,

    S.

    etiam Tperius mh Waiberto.quem larn Arkensem asserat donatam a recentiores Arkensera vocant Mabillonius aliique comitem, negare nolim villam illam a Walberto abbatiee S. Bertini donatam, De loco Mabillonius Est autem i Annalium pag. 480 hscc notat

    minatim. Verumtamen,

    esset

    cum Watberto

    quod Walbertus iste comes idem D abbate Luxoviensi ; preeser-

    tim quia primi scriptores Vitse S. Bertini, etsi sanationem Walberti referunt, de vita ejus monasticaattum silent, cum tamen videantur iltam
    scripturi fuisse, si scivissent
    fuisse
    le

    iom.

    villa

    Arkae haud procul ab Audomaropoli, quam aliis prsdiis "Walbertus dedit Bertino abbati Sithiensi. Consentit ssepe laudatus adjutor noster Bertinianus, notans, pagum esse distan-

    Walbertum factum primus eorum non facimonachum, quod


    istis satis

    \illamcum

    ignorare poterat, utpote temporibus


    113

    vicinus.

    tem Audomaropoli media


    et

    leuca, qui

    adhuc juns

    miror Mabillonium in Annalibus tom. ipag. 480 non saltem dubitasse de moQuare
    nastica comitis Walberti vita, sed

    prWquebio-

    dominii est S. Bertini. Quapropter dubitare nequeo, quin abbatia Bertiniana pagum illum a Walberto, ejusve filio Bertino, aut saltem a posteris Walberti acceperit, cum hac de re Ber-

    eam

    ita

    nar-

    ^f^Zn
    esl

    ine

    rare, acsi certa esset, licet ibidem observaverit

    maxime credendum sit. Dixi autem tocum donatum esse a Walberto aut fitio yptinianis ipsis
    sius, quia Iperius hsec scribit
    :

    Filius vero ejus

    (Walberti)

    sanctus Bertinus

    hic in Sithiu

    mo-

    nasterio sub beato patre Bertino professus, religio-

    sam vitam sancto

    fine concludens,

    ad

    Dominum

    g-loriose migravit. Cujus corpus cum corpore beati Arkcnbodonis et aliorum Sanctorum supra majus

    altare in ecclcsia

    canonicorum

    S.

    Audomari repo-

    eitum veneratur. Htec qui expenderit, in eam facile conjecturam poterit adduci, ut suspicetur Bertinum iltum, memorem sanationis paternse,
    se

    errorem eorum, qui Walbertum comitem cum Walberto abbate confundunt. Etenim cum ii soli Watbertum fecerint monachum, qui apertissimo errore abbatem dlxerunt Luxoviensem ipso errore eorum vita itla monastica fit suspecta, additoque antiquiorum scriptorum silentio ne quidem manet satis probabilis. Secundo hunc errorem auctem ab Iperio monui, qui Walbertum dixit primo monachum fuisse sub S. Bertino, quod atii non dixerunt, et quia Walbertum abbatem Luxoviensem fratrem facit SS. Pharonis E et Chagnoatdi, ac demum quia Walberto comiti
    ;

    cum
    ] 1

    possessionibus suis Bcrtiniano dedisse

    monasterio.
    Walbwliu
    fotti

    plures attribuit titulos quam ei videantur congruere; sed hsec latiusnon deduco, quodparum spectent ad S. Bertinum. 114 Anno 2 Theodorici III, die xvhi Aprilis,

    Sanctus sub~
    scrtbi
    la -

    et-

    Quod vero spectat ad vitam monasticam

    id

    est

    anno

    Christi 675,

    S.

    Amandus

    in

    monaitf

    4IIIU

    vttamum-

    tttr

    Walberti comitis, ea tot erroribus est implicita, non saiis appareat probabilis. Primus auctor Foicardus Watbertum non solum monachum facit Luxoviensem, sed etiam deinde abbatem. Simon abbas monachum Luxomensem, abbatem, miraculisque coruscantem et Sanctum
    ut mihi
    facit

    monasterio Elnonensi testamentum suumcondidit,

    y^
    Amandi.

    eique

    cum

    aliis Sanctis,

    partim episcopis,
    S.

    partim abbatibus, subscripsit

    Bertinus post

    episcopus primus, ut videri potest in Amando tom. i Februarii pag. 812. Liquet ex hoc facto,

    magnam

    fuisse de S. Bertino existimationem S.

    Confuderunt nimirum hunc Watbertum cum S. Walbcrto abbate Luxoviensi et successore. S. Eustasii, uti eiiamfacit Iperius, errorem illorum ampiectens, explicansque et augens, dum part. 10 Watbertum hunc facit SS. Pharonis, Chagnoaldi, ac Fane fratrcm, atque ita de eo pergit Sanctus autem WnlbiTlus successione pa:

    Amandi, qui eum


    actum, Iperius cap.
    i

    invitare

    voluit

    ad

    hunc

    part. 12 refert iranslatio-

    nem S. Vedasti, cui cum S. Audomaro testatur adfuisse S. Bertinum. Verisimiie idest, licet ea de re nihil legatur apud Vitx scriptores. Memorat iile hanc translationem ad annum G80 sed haud dubie citius peracta est, cum adfuerit S.
    ;
    '

    terna

    Pontivensis, Torncnbis et Arkensis coines,

    Audomarus, qui non videtur vixisse usque ad

    uxorem habuit sanctam Regeutrudam, (de hujus sanctitate nihil invenio) de qua filiuru genuit,

    annum

    G80.

    quem beatus pater Bertinuu de

    sacro fonte levans,

    Bertinum nominavitet utrisque pater coufessionum verbum vitffl Sfflpius proponcbat. Deinde, retato breviter tapsu et sanatione Waiberti, subdit
    :

    Sospes gratias referens, mKguam hereditatis sua3 partem Deo et bcato obtulit Bertino, Archensem
    scilicet
    dioiis

    XI. Variae donationes S. Bertino factse monasterium Wormhol:

    villam
    ct

    et

    comitatum cum omuibus appenrenuncians, hic primum deiu in Luxovio monachus

    tense excitatum, eique prsefectus


    S.

    ejus,

    sieculo

    sub beato
    cst

    Bertino,

    Winhocus.

    efleetus sub beato Eastasio. Post quem ipse Walbertus imraediate est in abbatem assumtufl, et deinum, ut aliqui referunt, post beatum

    Pharonem fratrem suum est Meldensis episcopus subliinalus. Pfurimi in hisce verbis sunt
    errores.
    at ciiiu ttmi-

    Tperius cap. ipart.l-Z ad propositit77i nostrum duec adducit Acquisierat S. Bertinus in mero
    Attiniensi fisco

    Pru-Ueyium a
    Sancto obtenFolqni-

    rlirontsmo

    apertinhno
    COIlfuSltS tlt

    cumS.
    berto

    \Vt

    a'tbtite,

    112 Primo error Fotcardi, Simonis abbatis, ac Iperii apertissimus est,dumhunc Walbertum Arkensem dicunt fuisse abbatem Luxoviensem, adcoqucS. Eusfttsii succcssorcm. Quippc mortuits erat S Ettslasius, et Watbcrtus erat abbas Lu.covicnsis aliquot certc annis prius,quamS. Bertinus ad partes Morienses vcnit, i<f cst, ptus-

    terras, quas a Theodorico con- lutn mts Concessit etiam ipse rex, ut nec ipse, uec successores sui, vel quisquam ex judi-

    firmari fecit.

    ciaria
    tis

    potestate,

    possint in terris nostris acquisi-

    functiones) publicas exercere


    :

    quam quadraginta annis, antequam Walbcrfus comes a S. Bertiuo sanatus cst. Ex hoc tam turpi anachronismo magna oritur suspicio, vitam monasticam Walberti comitis assertam esse ex so-

    quascumque factiones (id est t quod privilegium sic incipit Si aliquid ad loca Sanetoruin etc. Datum sub die decimo Kalend. Novembris anno decimo regui nostri Compeudio palatio. Totum Theoderici III diploma ex Chartutario Folquini recitat Mabiltonius de Re diplomatica lib. Qpag. GU6 et 607 cum epocha hic data atque hac subscriptione Signum gloriosi regis Theoderici. Vevel acquirendis
    :

    rum

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    A >'um hasce quoque adjungit annotationes Theoderici sollemnis subscribendi modus is erat. t In
    :

    575

    Ciiristi

    nomine Theudericus uex subsciupsi, ut rex

    cujus diploma sequitur apud Mabilloniumex Fol-<.v**. ' s quino. 118 Anonymus compilator in Vita de hisce qmmmuutt-

    relatis ejus formulis constat.

    Unde
    ,

    asserere licet,
    ip.sius
    ,

    ita scripsit
    fridus,

    hic non bene redditam

    fuisse

    Theoderici

    subscriptionem
    uti
    et in isto
    , ,

    a
    haec

    Folquino

    qui in superiori

    ipse

    Chlotharii

    diplomate
    reg-is

    formulam

    Vir quidam inclvtus, nomine Amal- ** domno Bertino monasterium , quod conditumS construxerat in proprietate sua , nomine Sjj^
    :

    tradidit

    llunulfricurt

    initialem
    1'eg'inge

    ad

    etiam

    atque cancellarii

    ac Baltechildis subscriptiones praiter-

    Scald, ubi et

    nomine
    videtur
    ret
    ,

    pago Cameracensi super fluvio ipsius illustris viri Auriana abbatUsa sanctimonialium rectrix esse
    ,

    in

    filia

    misit.
    i cAronofao:i

    eo tenore

    ut hoc ipse
    ,

    dum

    adviveobi-

    fmjus

    et

    aiw-

    al"?> ?V*

    observat de aliis diptomatis ex Folquino editis, idque notandum censui ne qitis auctoritatem Folquini alterius objiciat pro vindicandis subscriptionibus Chartse S. Audomari quas snperius improbavi. Tempus dati diplomatis laudatus Folquinus apud Mabillonium sic ex,

    110 Similia

    per precariam haberet


    ac
    filise

    ac post

    suum
    ,

    tum
    ac

    ejus

    Auriamc supradictusabbas Berhoc habeant


    teneant
    ibi

    tinus seu successores sui

    possideant

    et

    qucmcumque pnepositum
    ,

    prseponere

    voluerint

    licentiam

    habeant

    sicut

    primere
    tionis

    voluit

    Anno autem DominicaB IncarnaIndietione iv


    ,

    dclxxvi

    regnante glorio,

    etiam exemplar illius traditionis apud nos liactenus conservatum testatur. Hsec ille ex Folquino. Iperius eadem narrat atque hsec addit Dein, :

    Trancorum rege Theodorico qui prafati reg-is Chlothacarii anno x


    so
    ,

    erat
    ,

    frater

    de
    ibi

    fecit

    idem

    Amalfrido Aurianaque defunctis moniales succedere sancti Bertini successores inhibue,

    rex

    Theodericus Praeceptuin securitatis domno Bertino de eo quod comparavit in Attinio fisco.


    ,

    At annus Christi 676


    dorici III

    quo erat Indictio

    1,

    ne-

    et monachos ibi statuerunt. Ecclesia illa subjecta fuit abbati sancti Bertini. Quomodo vero sit abalicnata et ab hac obedientia no^tra

    runt

    B quaquam componi potest cum anno decimo Theoqui regnare ccepit anno 673 ante medium mensem Septembris, sicredimus Pagio, istud ad annum G73 num. 1*2 probanti. Nam secundum hanc Pagii sententiam diploma Theodorici cum datum sit mense Octobri , datum
    , ,

    non continent. Hisce antiquior Batdericus episcopus in Chronico Cameracensi lib 2. cap. 10 de eodem monasterio sic habet Transeamus ad monasierium sanoti Petri in villa Hunulcurt ubi sanctam Pollinam
    recesserit
    ,

    scvipta nostra

    requiescere
    Stris

    scripto reperi.

    Ihec nimirum
    ,

    illu-

    anno 682, quo currebat annus decimus Theodorici. Porro non hic solum sed ubicumque annos Christi ex annis regum assignare votuit Folquinus passim aberravit a vero. Qua de causa nemo mirari debet me ejus auctoritatem in similibus nihili facere miror ego magis Maest
    ,

    vir

    Amalfridus nomine
    ,

    cum

    uxore Chil-

    debertana fundavit deputatisque sanctimonialibus fjliam suam Aurianam prsefecit, ftiitque olim
    relig-ione florens

    et opibus

    nunc autem
    est,

    post-

    quam
    clade
    ,
    ,

    viris

    militaribus bencficiatum

    ad pau-

    donatio

    htstris,

    billonium lib. 2 pag. 19^ Folquini calculo et quidem aberrante uti voluisse ut probaret Clodoveum II anno 654 abiisse neque enim viro erudito ignotum esse poterat quam frequenter aberret Folquinus. AmaiAnno xii Theodorici regis alia donatio S. Bertino facta est mense Februario, ita ut innectenda videatur anno 681-. Folquinits apud Mabillonium pag. 607 rem in Chartutario suo breviter sic enarrat Auno ab Incaruatione Domini dclxxvii Indictione vi vir quidam inclytus nomine Amalfridus, tradidit domno Bertino
    , , ,

    Sunvxit tameu ab hac postquam rediit ad monachos Benedictinos Hunnocurtense monasterium, vulgo Ilonnecourt dictum situmque ad Scaklim flumen quatuor fere mittiaribus supra Cameracum. De
    cos cauonicos derivatur.
    ,

    eo agit IHonysius

    Sammarthanus tom. Gulluv ChristiancV recustV col. 112 et seq. 119 Donatio istius monasterii insinuat, quan- abteumma ta fuerit fama S. Bcrtini , cui Amalfridus subji- Ctodovraitl
    .">

    cere

    voluit

    monasterium
    ,

    satis longe dissitum

    i""

    ,lr(>"

    im

    Multa vero privilegia

    quee Sanctus a regibus

    Francorum

    obtinititincomuiodutit monasteriisui,
    ,
    1

    (j

    monasterium
    tate
    ,

    quod

    ipse construxcrat in proprie,

    sua nomime llunulficurte in pago Camaracense, super fluvio Scald ubi et tilia ipsius
    ,

    sanctimoniaHum rectrix esse videtur. Hisce verbis subjuncta est donationis Charta quae sine idlis subsc?Hptionibus finitur hoc modo Actum Vermandis quod iu anno xn fecit mensis Pebruarius dies vin reg*ni domini nostri Theuderici gdoriosissimi regus. Porro observat Mabillonius subscriptiones omissas esse a Folquino, sed eas ipse addidit. Initium quoque chartse prsetermissum a Folquino, sed istud expressum apud Iperium part. 12, ubiidem finempaxtllo diversum recitat hocmodo: Actum Viromandis quando fecit Februarius dies vni undecimo regni domini nostri anno dclxxix Theoderici gdoriosissimi regus. Notat editor Martenhcs annum Incarnationis ab interpolatore additum esse. At insuper hic ponitur annus undecimus Theodorici, apud Mabiltonium vero et duodecimus ; sed hic videtur preeferendus revera annus duodechnus prsetatus est a Maubi donabitlonio tom. i Annalium pag. 572 ad annum 684. Eam deinde antionem narrat no 14- regni sui confirmavit Theodoricus rex ,
    ,

    Auriana nomine

    abbatissa

    tucutenter ostendunt eum temporalium eeque ac spirituatium rerum insignem habuisse curam. Prseter variajam data Iperius ad hoc propositum Theodorico part. 13 rursum scribit sequentia Fraucorum regi successit filius ojus Clodoveus puer ( hujus nominis tertius ) qui anno suo primo privileg'ium dcdit beato Bertino, iu quo con:

    i<

    .-

    firmat orania

    cessa

    a prsedecessoribus huic loco conpraecipiens ut nulla judiciaria potestas aliintra nos


    :

    quid

    pos.sit

    quod
    illa

    sic incipit

    rex Francorum.
    tes nostri etc.

    Si

    beneficia

    quse

    Clodovcus parcu-

    Actum sub dic primo Kalendas Maii anuo prirno regni nostri . Totum privilegium ex Fotquino recitat Mabittonius tib. 6 Rei diptomaticcV pag. G07 et 608 sed ibi legitur Actum sub die i Kal. Junias etc. Utraque epocha
    "
    ,
    .-

    probabitius ad

    annum

    002 referenda

    est.

    Nam

    Pagius ad annum 088 num. o vttlt certum esse , Theodoricum III obiisse anno 601 sed non constat, quo mense obierit , et Ctodoreus regnare cceperit. Verum si regnum adeptus est anno C91 inchoato Junio aul serius , sive ante Majum anni 092 pricitegium istud ad annum 602 referendum
    ;

    est.

    retata morte Clodovei III et 120 Iperius successione Childeberti 111, part. 13 atiam re,

    fert

    57(>
    UCTO*E
    J.

    DE

    S.

    UERTINO ABUATE.
    ping*ue solum et frugibus abun , dans. Donationisinstrumentum apud Iperium inSi thiu datum legitur anno primo Childeberti reg-is.

    fert

    Heremarxts
    donal
    villam

    Bertino

    Heredonationem his verbis: Hoc tempore "Wormhoult divillam suam marus vir nobilis Pena beato train Flandria super fluvium ctam qui considerans viros Dei Wino, ,

    fluviolum Penara

    Minus clare hic aberravit nec tamen omnia sunt


    ,

    didit

    Bertino

    Worm

    cum
    ;

    et

    tres fratres (

    imo comites
    ,

    ejus iu Dei

    holl, ubi

    monasterium
    constructum

    misitmoconventum congregare construere nasteriolum pauperibus hospitia praeparare. Qnibus


    illo servitio plus ceteris profecisse, eos
    ,

    accurrata, ut infra ostendam. 123 Porro Vita prima habet donationem hanc Donatiopri et Vita S. mum facta esse factam S. Bertino. At Iperius videtur S. Mabillonium cap. 3 videntur inWinnoci apud
    ,

    Bertino, dein.

    Bristique

    Beremarug jam

    dictus villam

    suam Wormhoult
    assertione
    fir-

    cum

    appenditiis ejus privileg-ii sui


    sic incipit
    :

    sinuare donationem Heremari factam esse S. Winnoco. Verum apparens haec contradictio faci,

    dc S.

    Win-

    noco confir-

    mavit, quod

    Omnibus

    prassentibus

    le toltitur.

    Donatus primum

    est locus S. Bertino,


    ,

    mala

    etc. Actum et futnris, qui Christiana censentur Kalendis Novembnsanno i in Sithiu monasterio Epocka hsee designat an Hildeberti regis << ccepit num 605 quo Childebertus III regnare
    ,

    qui eo misit S. Winnocum cum tribus sociis quibuscum ex Britannia anle advenerat, et cum sicut habet Vita prima num. aliis monachis
    ,

    Pagius ad illum ante /inem Martii, ut ostendit Vita 6. Compilator anonymus in annum num. Mabillonium cap. 5 hanc donationem nar-

    monasterium erigerent. Erecto autem monasterio, mortuisque post aliquot annos tribus qui ex Britannia venerant cum istis monachis
    17
    ,

    ut ibi

    apud

    oportebat deceptus videcujus verba fideliter exscrilicet a Folcardo transferre, ita ut necesse non sit ea huc psit cum infra legi possint in Vita tertia num. 18 et
    ravit longe citius

    quam
    ,

    Winnoco, hic a S. Bertino monasterio pr&fectus et tunc demum Heremarus scripto donatioest nis instrumento locum S. Winnoco confirmare potuit consentiente atque ita cupiente S Bertino,
    ;
    ,

    quemadmodum
    S.
    ,

    ante dixi viltam Sithiu

    primum

    19.

    B
    varii tn hiice

    At dictus anonymus Mabillonium quoAnnalique in errores deduxit varios cum in


    121
    ,

    videri ; deindeque , eo volitteris S. Bertino ejusque sociis scriptis tente traditam. Hanc conciliationem utcumque exigit

    Audomaro datam

    errores Mubil
    lonii,

    bvs
    bat
    i

    scritom. i pag. 454 ad annum 660 ita monachorura numero ( in SiCrescente


    )

    annus datarum donationis litterarum


    ,

    si is

    con-

    thiensi monasterio

    et reliffione,

    crevit

    et pos-

    quidam praedives Sithiensibnsconac pius proximum Worimholtum sancti Martini oratorium erequo in loco cessit
    sessionum copia.
    ln primis vir
    :

    qum de setate S. Winferatur cum variis Quippe hic dicitur juvenis venisse noci dicuntur. arfBertinum eratque aetate dispar tribus suis sociisin Vitanum. 18. Fuit tamen deinde venera,

    quem rtuin est cum exiguo fratrum conventu , sanctus Winnocus prineiplo illustravit. Nunc parochialisest sancti Martiniecclesia in insula. Prseter nomen male scriptum
    ,

    senectute adgravatUB ante mortem , ut legitur in Vita Ms.; ac obiisse creditur circa annum 717. Heec omniasimul consistere nequeunt, si parvo temporis spatio transacto ut habet Vita num.
    bili
    ,

    scribi aut Wormhoutum cum locus vulgo dicatur holtum


    ,

    quod Wormholtum non Worimdebuit


    ,

    Wormhout

    structura monasterii, et haec sotum quo dat/e dicuntur Heremari sit ccepta anno t>95 nam inter annum 695 et 717 tantum non titterec
    17, ccepta est
    ,

    et vetusto

    sermone Wormholt

    quadruplex in

    est

    spatium

    ut

    Winnocus ex juvene senex


    ,

    fieri

    allegatis verbis esterror. Primus estin tempore, cum donatio multis annis serius sit facta. Secundus esl in loco qui proximus non erat Sithiensi,

    potuerit.

    IVcni'

    Cnssel

    sed quatuor fere milliaribus Audomaropoli distans, situsque ad Penam * fluviolum inter Casletum ab aliis Castellum Morinorum * dictum, quod diet Winnooibergam. Tertius error est

    bus

    124 Quapropter ex Vita prima quse scriptohic statuendus videtur rerum orris supparis do. Primo ad Bertinum venerunt quatuor Brito,

    fieraclis

    omni

    bus eo ordine
    Yi hie datur,

    nes

    quorum natu minimus

    erat S.

    monachique
    cundo,

    facti sunt in ccenobio Sithiensi.

    Winnocus Id
    ,

    fieri potuit inter

    annum

    660 aut 670 et 680. Se-

    cat modo esse ecclesiam parochialem S. Martini in insula, nam h,vc est Audomaropoli, aqua multum distatvicus Wormholt, ubinuncestprteposiC tura S. Winnoci dicta. Quartus demum error est in S. Winnoco quem monasterio isti statim prx,

    fectttm insiituat
    dv tadcm
    hi*

    cttm

    ille

    tantttm succcsserit post

    (/ iii

    mortem atiorum. 12 Laudatus


    sc/t
    .

    fundatione
    scripiit di-

    verso inodo

    pag. ne acsidiversam credidisset, aut oblitus fuisset rursum ita scripsit prsecedentium dictorum
    ,

    R08, de

    Mabitlonius ad annum 695 eadem donatione ac fundatio-

    Heremarus locum Wormholt S. Bertino donasset, hic quatuor prsedictos monachos -cum aliis Fratribus eo misit ad construendum Wormholtense monasterium quod ilti fecerunt. Tertio in illo monasterio per multa annorum spatia habitaverunt usque ad mor~ tem trium sociorum S. Winnoci, antequam hic loco prseficeretur. Quarto intra illud tempus anno 695 Heremarus dedit litteras donationis, si

    cum

    post annos aliquot

    Majoris

    perfeotionls causa

    (
    ,

    S.

    Winnocus

    pa-

    et cum sociis Qnatriam ao parentes dfiseruit qui genere itiIngenoco ao Madoco danooo
    ,

    dem
    se

    Bpeotabiles erant

    in

    Sithiense monasterium
    ,

    contulit

    ad

    sanotum Bertinum abbatem


    regularibus erudirentur.

    ut
    in
    re-

    ab eo

    disciplinis

    Cam
    ,

    brevi tempore multos progressus fecissent locum nb nliis rcmotum, quo libcrius divinis
    Itus

    accurata sirelatio Iperii num 120 data nam asserit per hasce litteras tocum fuisse confirmatum missis a Bertino Britonibus. At cum Vita S. Winnoci apud Mabitlonium cap. 3 habeat, locum esse ab Heremaro oblatum Deo sanctoque Winnoco dubitari potest an jam tempore confirmatse per litteras donationis Winnocus non prasesset monasterio. Id accuratius investigari poterit in ejus Vita. Interim hic duo in quibus errasse Mabitlonium monui magis probanda et elucidanda
    : ;
    , ,

    vaoarent

    seccdere jussi

    oellam construunt

    judicio.
    125

    oongruentem. Montbm san(ti WlNNOOl posteri appellnmnt. Dejrebat illis in locis vir illustris ac prasdives, Heremarus nomine qui novorum incolarum relijrione captus quod Woromquoddam juris sui pnedium
    Baoris oocupationibus
    ,
    ,

    Primum

    est,

    quod
    ,

    S.

    Winnocus non fue-

    FPuinocu*
    intito

    rit statim prsefectus illis

    quos e Sithiensi monasterio ad inchoandum Wormholtense demisit Bertinus.

    imn ah

    fuitabbas

    Wormholten
    sii ; sed pott

    Quippe id ctare habemus in Vitaprima

    holtus)
    est
    in

    vooabant

    Winnooo
    et

    tradidit.

    Morinorum

    Flandrise

    Loous confinio ad
    ,

    quae tonge anteferenda est aliis. Accedit Folqui- mtntem so nus diaconus, cujus verba de hac fundatione mi- ciorum hi ex Chartulario ejits communicavit seepe lau.-

    datus

    ,, ,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS


    A

    577
    S.
    CCTOIt
    J. .V

    datus adjutor Bertinianus, qu&que huc transfero Sanctus vero Hertinus Servoruro Dei multiplicare volens habitacula hoc ipsum coanobium ( Wormholtense) quatuor viris ad se a Britannise partibus advenientibus ad construendum regendumque commisit Quadanoco videlicet et lngenoco Madoco sanctoque Winnoco Post decessum vero supradictorum trium virorum Quadanoci videlicet et Ingenoci et Madoci S. Bertinus conventiculo Fratrum inibi degentium beatum concessit praeesse Winnocum. Hisce demum consentit Vita S. Winnoci
    :
    ,

    numquam Montem

    Winnoci. Tertio ecclesiam SS. Martiniet Winnoci ibi structam a Batduino Calvo Flandrisecomite affirmat sine ulla mentione,

    quod S. Winnocus ibi aiiquando habitasset aut oratorium struxisset. Iperius cap. 21 part. i refertconstructionemecciesigeSS.MartiniacwinnociBergis, ac translationem S. Winnoci ad dictam ecctesiam pro canonicis structam. Deinde cap. 36 part. % narrat constructionem abbatise
    Bergensis,transtatumqueeoS.Winnocicorpusex canonicorum ecclesia. Rursum cap 38 part. 4 et locisatiis deeadem agit abbatia. At nuliibi affir-

    4, ubi hzec teguntur: Contigit interea post discessum trium sanctorum virorum superstitem fieri S. Winnocum qui regularibus adprime imbutus disciplinis profecerat sane in omnibus iidei doctnnis proferens de thesauro cordis nova et vetera. Cumque s&pe memorati tres viri extremum clauderent diem, perpetuam translati in requiem S. Bertinus
    ,

    per Mabillonium edita cap.

    mat

    S. Winnocum Bergis aliquando habitasse nec ullus scriptor F/^S.Bertini deea S. Winnoci habitatione mentionem facit. Itaque omnino exi-

    unicam S. Winnoci ejusque sociorum fundationem esse monasterium Wormhottense, quod Mabiltonius in Annalibus petyeram confudit cum Bergensilonge posteriori. De Wormholtensi ccenobio deindeeverso et de Bergensi etiamnum floStimo,

    virura

    Dei

    gregi

    monachorum

    elegit prseesse

    quippe
    inferior

    quem jam
    sanctitate

    didicit humiliter subesse.

    Nam
    non

    B prafatis tribus viris minor


    etc.

    quidem
    si

    aetate, sed

    rente videri uiterius potest Gallia Christiana 5 col. 325 ac 332 et 333, ubi utrumque recte distinguitur et posterioris initia referuntur

    recusa tom.

    Itaque

    S.

    Winnoco

    ad seculum

    xi.

    Heremarus locum Wormholt anno


    vit
    ,

    jam tunc mortui monasteriumque Wormholtense multis annis erat constructum at incertum dixi, utrum soli Winnoco, an omnibus simul locum con/irmaverit Heremarus. ante monaste 126 Alterum, quod hic item probandum cenrium Worm sui, id est, quod nulla alia S. Winnoci fundahoUense tio Wormhoitensem prsecesserit. Quippe Mabiltonius sec. 3 Benedict. in Appendice ad kcta S. Winnoci pag. 327 hmc scribit Antequam Woromholteuse manasterium conderet S. Winnocus, aliquamdiu cum sociis consederat apud Scovebergam nunc Bergas vocant; ibique Eedicula et
    ;
    ;
    ,

    695 confirmaerant tres ejus socii

    XII. Postreraa Sancti gesta


    tus

    bea-

    obitus
    ,

    et

    sepultura

    annus
    et

    emortualis

    annique regiminis

    vitae investigantur.

    oratorio extructis

    circumpositos incolas adveri Dei

    cultum hortatus est. Idem scribit Malbrancus 4 de Morinis cap. 21 factumque refert ad annum 685. Mabittonius vero in Annalibus iplib.
    ,

    regimen abbatuv Si- PrivUegium deposuerat ad hunc enim itnpelratum referendum est privilegium, quod ab eo obten- aS Bertino, tum narrat Iperius cap. i part. 13 his verbis: 7111 Rigobertutn Hildeberti regis anno tertio beatus Bertinus ab eoprivik-gium impetravit coniirmationis omnium

    A;tkiensis nond.um

    nno 697

    S.

    Bertinus

    sum monasterium Wormholtense

    quod primo

    honorum nostrorum
    potestas ingrediatur
    Iiildebertus rex

    et

    quod
    nos
    ,

    nulla

    judiciaria
    incipit:

    locaverat Audomaropoli, deinde verbis num. 122 datis in Monte S. Winnoci posuit , Winnoci-

    in

    quod
    Si

    sic

    Francorum.

    illa

    benericia,

    Bergam intelligens. Decepit Mabiitonium, quantum conjectura assequi possum, hic locus Vitee S. Winnoci cap. 2 Cumque eos ( Winnocum et
    :

    quai parentes nostri etc. Actum sub die K;ilend. Junias anno tertio regui nostri . Verum,

    Britones Bertinus ) inter ipsa primordia conversionis culmen miraretur attigisse perfectionis locum eis, quo singularius Domino vacarent, delegavit et ut cellam in ea sacris occupationibus congruentem struerent imperavit. Parent imperio incumbunt aedificio. aedificando Est
    socios
    , ,

    tamen postea non diu solus regere perrexit sed anno 7U0 Higobertum jam habebat substitutum ut colligo ex verbis Fotquini diaconi mihi communicatis. Asserit enim Foiquinus saceitum S. Martini, quod constructum videbimus tempore Rigoberti substituti icdificatum esse anno sexto Chitdeberti id est anno Christi 700, li, ,
    ,

    autem idem locus Morinorum regione situs, Mons S. Winnoci usque in prsesentem diem vocitatus,

    mundo mundum inquam locus Mabittonio imposuisse videtur nam, ut ex annotatis ipsius patet, Mons S. Winnoci idem ipsi est, ac oppidum
    ubi viri Dei aliquamdiu positi, se
    ,

    crucifixere sibi.

    Hic
    :

    Winuoci-Berga atque id revera quitibet facite credat ex etymotogia vocis Belgicse Winocks-Bergen.
    ,

    Fotquinus annum 0S9 cum sexto Chiideberti male componat. At considerandi non sunt anni sere vuigaris in quibus Foiquinus aiiique scriptores Bertiniani istius temporis perpetuo fere errant scd anni regum qitos exprimunt pro chronoiaxi potius sequendi sunt, quod hos in antiquis monumentis reperire potuerint non itlos.
    cet
    ,

    127
    "<m videtur uliam vellam
    exstruxitse

    Verumtamen omnino mihi persuadeo


    :

    Winnoci- Ber

    aut verba attegata ab eo auctore non fuisse scriatio enim pta, aut aliam fuisse mentem ipsius modo loquitur de oppido Bergensi cap. 16, ubi ecclesiam S. Martini et S. Winnoci Bergis stru

    ctam narrat corpusque S. Winnoci eo transiatum. Quippe primo Montem S. Winnoci ponit in regione .Morinorum Bergas in Ftandria. Secundp oppidum Bergense semper Bergas vocat,
    ,
    ,

    ubi notaverat se multum differre ab atiis quibusdam inassignandis Christi annis, ita subdit: Xos vero non tjintum in hoc opere sequimur fidcm historiarum, sed magis sequimur fidern priviiegiorum nostrorum, et sigillorum autheuticorum regum vel aliorura. Sigiilum enim regum nec fallit nec iallitur. Itaque substitutionem Rigoberti collocandam censeo inter annum 097 et
    part.
    15,

    Hinc Iperius

    70U.

    129 Substitutionem

    hanc Compitator anonyhis

    mus

    cap, o

    narrat

    verbis

    Sanctis igitur
    Christi

    ::

    573
    IIXTOKI
    J. S.

    Christi coafessor
    in Sithiu

    Bertinus

    BERTINO ABBATE tatione, quam postquam Adroaldus

    DE

    S.

    ttbi

    tubslitml

    abbatem ; ab to eomtrncia S. Marliniccctesia:

    annum (imo quadragesimum v timnm virum venerabilem suum agens


    circiter )

    locum tradiderat
    sui
    ,

    quinquag-esimum
    ,

    se-

    jv-iminis

    monachum
    sibi
    vitffi
    . .

    successorem ag-ens reliquum ordinavit ipse vero privatim contemplatione. suffi, in divina se contulit

    Ri^obertum
    :

    nomiue

    D nec omnio asserere vetim nec necerte ingresconstatdeingressuinmonastenum Sithiengare mona$te Servatam sum$ui seper S Bertinum feminis interdicto rii omnon nibu muliequoque fuisse legem illam Sancti de feminis qui rihut severe introducendis usque ad tempora Arnulfi interdixil comeserat et abbas S. Bertini consenFlandrue nequeo probare tiunt scriptores Bertiniani. At
    .

    Venerabilis igitur

    abbas

    Rig-obertus

    vices

    annotationem Mabitlonii

    industria exexcubiarum ejus in gregem Domini jussu monastenum in sequens, ejusdem patris mag-uo honore B. Martini paucis temporibus

    devotioms opere asdificavit. Erat enim suinma; ejusque memonas hnnc confeasorem Domini ,

    qua> ita habet Istius perseverabat adhuc sub finem seculi interdicti usus ex Iperio cap. lii part. iv. tertii decimi, ut patet tnsmuet, %nQuippe, ticet Iperius ibidem revera usque ad istud tempus istud S. Bertini
    :
    ,

    terdietum

    Mabillonius plurimum inserviens et dilectioni. monasterium S. Martini ecclesiam innotat per


    esse parochialem. telligi ; eamque asserit nunc cap. Credidit nimirum de eadem agere Iperium Beato vero Martino facta 3 part. i his verbis
    :

    sic intelhgenda fuisse servatum, verba ipsius non nequeant auterroris sunt arguenda, si alio sunt, primum multeipse Iperius sensu exponi. hocprseris ingressum narrat cap. 23 part. 2,

    Nam

    fixo titulo

    De

    prirao ingressu

    feminarum
    ille

    hoc

    fuit
    ]is

    ecclesia juxta illam

    ecclesia S. Martini

    in insula.

    qutc nunc est parochiaVerum si recte

    ad an> monasterio. Factum refert scriptor Mabillonium hb. % num 93S, utet anomjmusapud

    attendamus ad verba Iperii, videbimus eum ageconstrure de gemina S. Martini ecctesia. Prima
    cta est vivente
    S.

    Miracutorum cap. 12, qui etiam assignat annum regis, quintum Ludovici Transmarini Franciae cum anno cujus annus quintus alias connectitur
    940.

    Bertino,

    attera

    quando

    co-

    B lebatur ut Sanctus. Folquinus diaconus de constructa S. Martini per Rigobertum basilica ait Qnod nnnc loci caput ct totius obbatias priucinobis patus existit. Cletyus, qui verba Folquini
    exscripsit,

    ISZPrima autem

    illa

    mulier erat Adala

    E
    vel
    nl

    prxceptum

    comitis Athala Ftandrise comitissa, et Arnulfi episcopis uxor. Hsec ob corporis infirmitates ab

    diu observu-

    tum, drindc
    vero mitiga-

    ex

    iltis

    observat

    hoc monasterium

    COnstructum
    fuissc
    [(

    honorem S. Martini non aliud quod adjunctum fuit ecoratorium quam


    in
    ,

    Futberto Cameracensi et Witfrido Taruannensi^ atque amonachis impetraverat licentiam adeundi ideoque Peria secunda PaschEe altareS. Bertini
    :

    tum

    inquit Iperius, introduxerunt

    eam

    praedicti epi-

    majori. Tate fuisse existimo vivente Bercujus corpusineo oratorio sepultum videbimus, Verum basilica sive ecclesia illa ab Erleie

    tino,

    mascopi in hoc monasterium, non sine timore feminarum prima ipsa facere quia hoc gno prawumpserat quod antea reg-inarum nullacon,

    frido abbate instaurata cst forma tongeampliori, et forsan ab eo tempore evasit prsecipua abbatise Sithiensis ecctesia, qualem fuisse suo tempore testalur Fut.qttinus, Dc Uigoberto structaque per

    oupiseere vel audebat. Sicquc introducta et ante nltarc beati Bertini prostrata , devote oratioplenam corporis sospitatem accepit. Sinc fusa
    , ,

    eum hac ecclesia


    mino

    Iperius part.

    Wsichabet: Do-

    isancto Bertino

    jam

    in

    senium vergente, sui

    regiminis anno lvii coenobiisui regimen Eigoberto venerabili viro oommisit, qui jussu beati Bertini
    eonstruxil

    qui scripsit seculo xn, idem factum pluribus versibus expressit, relataque sanatione comitissse ejusque munificentia in S. Bertini monasterium, hunc subjunxit versiculum Hacque patent cansa mulieribus ostia clausa.

    mon abbas

    ecclesiam
    ''>

    B.

    Martini

    episcopi.

    Erat

    enim beatus Bertinus in hnnc Sanctum Dei devotus. Deindecap. part. i docet, hanc ecclesiam fuisse

    ampliatum ab Erlefrido abbatepost mortem Bertini.

    Itaque seculo x ea occasione severum istud S. Bertini interdictum, quo nulti prorsus mulieri patebat ingressus, aut abrogatum aut certe ita mitigatum est, ut mulieres omnes non prorsus excluderentur. 133 Ipsum miraculum, quod suo tempore fa- miruculum ctumasserit Folcardus num. 30, nisi forsan ver- liac occusinnc

    ,h,

    ftu

    S.
    ii

    Btrtinui
    ,!.

    mono

    Biib

    ipOCtC

    "'II

    liorit tentatut
    ni-

    ftinnbni

    agt\ovi$tO ope
    -

    Mnrlim-

    L30 Causam hujus ecclesise construendx fuisse devotionem S Bertini erga S. Martinum facile credimus. Al dubitaripotest, an occasio istius devotionis ,quam narrat Folcardus num. 73, recte et vere sit exposita. Eamdem tradidit Compilator anonymus cap. l^,elpaulo brevius Ipevius hoc modo : Dicitur enim in beati Bcrtini Legenda, eum quodain Sabbatho sanguine minutum, eta maligno
    spiritu speoe puellaa regice fuisse
    lurci-pis.se
    ei

    ba antiquioris cujusdam exscripserit, sicut ipsa verba expressit compilator anonymus mox laudandus hoc inquam miraculum satis insinuat licentiam ingrediendi eo tempore midieribus datam fuisse, sed unam mulierem pras summa erga S. Bertinum reverentia uti noluisse ea
    :

    /Hitititum.
    [f

    tentatum,neccito

    facultate.
    vit

    dolos insidianun: sed Sanctus Martinus

    Reverentiam hanc viventis comprobaDeus in corpore defunctcV, Audiamus anonyFolcardi

    apparens, fraudes inimici detextt: quem siatim Bertinus signo sanctae crucis abegit, confestimque veniens ad Mandatum (lotio est pt

    mum

    verba

    describentem cap.

    10

    Regula S. Benedicti preescripta) Fratrum, eis reiseriem patefecit, ostendens monachis non exet ideo eis aditum pedire oonsorfia feminarum monasterii sui suh anathemate interdixit, Simon abbas prssdictam tentation&tn longe prolixius narrat at non ausim eatit pro certa et indubiVit.v scriplores de tattk habvre, cum antiquiores
    i

    Quod nostro tempore a quadam religmsa servatum muliere, ut scilicet ulterius nollet ire quam ea quoipsum Virum Dei didicerat constituisse
    ,
    :

    que mortua corpus servavit exanime. Nam eam in feretro positam ferentes, cum in ipso ejus an,

    tiquae adventionis pervenisset limite

    tanto con-

    grntaceant. Cletyus tamen in observationibus mihi missis notat, eam relationem a Folcardo

    desumptam
    ehi

    esse ex Qpusculo
    ,

    Sithiensis

    qui

    soripsit

    onte

    Fremboldi jnonatcmpora FolBertini


    tcn-

    cardi.
    131

    Verum quidquid

    sit

    dc

    itla S.

    pondere ut ultra ferri coacta etiam ad ferendum prresennon posset tium multitudiue. Sicque anus prieceptum quod ad reverentiam Sancti excoluit dum vixit defunctum corpus ad votum viventis anima? trans{rredi non potuit. Iperius de iisdem sic habet Uude semel accidit miraculum post obitum Viri Dei de quadam muliere, quod sibirnet in corde suo statuit hoc interdictum numquam pneterire
    festim divinitns
    ,

    figitur

    et

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    579
    iCCTOtl
    J.

    A
    fortt vivens

    quod ipsa veniens * tenuit, hoc etiam corpus ejus servavit exanime nam dum illud ad ecclesiam ferentes venissent ad illum, quem Sanctus
    et
    :

    pondere ut nou possent, etiam coacta populi multitudine. Dabaturjam mulieribus facultas ingrediendi, eaque verisimiliter paulatim dilatabatur at necdum oblivioni datum erat prseceptum S. Bertini, quando hoc factum est Folcardi tempore, seu seculo xi alioquin mulier
    ,

    praefixerat

    limitem

    tanto figitur

    eam

    ulterius ferre

    Observatio hxc non ineptaest; at assignati regiminis anni multum sunt diminuendi. 136 Compilator anonymus apud Mabillonium cap. 12 de morte S. Bertini et sepultura sic loquitur Condigna sancti Viri laboribus Christus rependere prsemia volens, vocatum ad se trans:

    S.

    Mort Sancti,
    qui trputlut
    ctt in eccbtim

    S.

    Martini;

    ire

    fecit

    plenum dierum

    perfectorumque

    meri-

    torum.

    Quem

    prsefatus abbas

    Erlefridus omnis-

    que coetus monachorum cum honore maxirao, ut tantum decebat Patrem conditum sepelierunt
    ,

    illa

    tantum

    fuisset,

    quod omnes

    aliee

    facere co-

    in

    Awi

    regiyni.

    nit Bigoberti
    /tuic substitu-

    tus Erlefri-

    dus

    gebantur. 134 Porro quot annis Rigobertus abbatiae S. Bertini prsefuerit, non invenio. Iperius cap. 2 Rig-obertus hujus loci abbas secundus dicit non tamen proprie, sed substitutus beati Bertini, pauco tempore sed elegantur rexit et pro:
    ,
    :

    pter

    aetatem et corporis gravedinem berius sancts contemplationi vacare

    utque

    li-

    praedicto beato patre

    posset , a Bertino indulg-entiam et re-

    quiem temporibus

    suis impetravit.

    Anonymus

    ait

    id factum post paucorum annorum sudorem. Prseerat adhuc Rigobertus anno x Childeberti, id
    est,

    constructum erat in honore sancti prassulis Christi Martini. Priora verba adoptavit Iperius, sed posteriora nonnihil mutavit hoc modo : Conditum sepelierunt hic in monasterio suo proprio Sithiu, quod ipse fundaverat, in quo ipse fuit primus sepultus. Mirum apparet quod anonymus dicat t ccenobium S. Bertini fuisse constructum in honorem S. Martini, cum constet S. Petro fuisse sacrum. Verum varise erant ecclesite seu oratoria ejusdem monasterii atque unum ex hisce oratoriis, quod Rigobertus construxerat, mandante S. Bertino,
    proprio,
    ,

    casnobio

    quod

    anno Christi

    704, ut

    colligitur

    ex Iperio

    part.

    H, ubi emptio villse Rurailico facla a Rigoberto notatur die xvi Maii, annoque decimo
    At anno xiii Chitdeberti Erlefridus successerat Rigoberto, ut rursum habemus ex Iperio part. 15, ubi emptio bonorum quoChildeberti.

    S. Martino Turonensi episcopo, in quo Sanctus fuit sepultus. Ilinc Iperius cap. 3 K part. i sic habet Post obitum vero beati Patris
    :

    sacrum erat

    Erlefridus basilicam beati Martini supra beati Viri

    tumulum
    ficavit
    ,

    ampliori opere,
    constructa

    qnam

    antea fuerat,
    ara

    aedi-

    jam

    venerationis

    ad

    caput
    est

    tumuli.

    De hac

    ecclesia

    jam supra actum

    rumdam per Erlefridum


    deberti g-loriosi reg-is.

    notatur contigisse sexto Nonas Maii, anno decimo tertio domini Hil-

    num.

    120.
    r/ii"

    adhuc vivebat
    Vitm scriptores

    S.

    Annus is erat 707, quo Bertinus secundum plerosque


    Jperium, quipart. 15 de Er:

    et

    137 Annum emortualem, cvtatisque ac regi- anmtsemorminis annos Iperius sic expressit Transiit autera tualit modo cxpretidem Athleta Domini Nonas Septembris anno tma tcriptoex quo monasterium ribut Domini dcxcviii anno
    .-

    lefrido substituto sic habet

    Monachorum
    ,

    hic tur-

    suum
    ;

    ba

    crescente, beatus P. Bertinus Rig-oberto sub-

    stituto

    suo

    requiem indulgens

    venerabili viro

    anfundavit in Veteri monasterio, lx\iii no vero a sui monasterii fundatione in hoc loco suse centesimo duodecimo. retatis vero lix
    ;

    Erlefrido a se nutrito coenobiPsui


    misit.
    multa a Sancto
    111

    reg^men com-

    135

    Ipse

    vero

    divinas

    contemplationi totus

    commo- intendit,

    plurimum

    in capella beatas Virg-inis per-

    dum

    monaste-

    rii Silhicitsis

    peracta

    noctans in precibus, diesque nihilominus explebat jejuniis. Pluraque per eum Dominus operatus est miracula quorum multa sunt scriptis commendata, pluraque sui humilitate ac celan,

    di

    g:ratia

    prsetermissa.

    Quibus tamen miraculis


    est
    ,

    labor in Dei servitio


    pervigll

    prseferendus

    et

    cura

    commissarum. Cujus etiam laboribus Deus sic affuit ut hoc monasterium suum suo tempore tam in Sanctorum resibi
    ,

    animarum

    008 morti S. Bertini assignat Folcardus num. 46 ; sed addit annum Childeberti regis decimuni quintum. De /etate ac de anno conditi Veterismonasterii prorsus silet ; at annum quinquagesimum nonum conditi monasterii Sithiensis primus produxit. Simon abbas, reliquis temporis notis pr&termissis, annum 60S emortualem S. Bertini dixit. Compilator anonymus apud Mabillonium cap. 12 hasce adduxit Transiit autera idera Dei Athleta nona notas anno In(in Ms. nostro Nonas) Septembris
    :
    ,

    Eumdem annum

    liquiis,

    quam

    etiara

    privileg-iis,

    possessionibus et
    privilegia per

    rerum abundantia
    tur.

    reg-alibus monas.teriis aequare:

    Idem

    inferius

    Carfce

    seu

    Verbi sexcentesimo nonag-esimo octavo, centesimo duodecimo (in Ms. noaetatis vero cxn alius cx , ) Childeberti vero Francostro : rura reg-is quinto decimo (in eodem Ms. xiv, anno, ex quo eumdem locum construerc coepit,
    carnati
    , )

    beatura Bertinum

    acquisita seu

    impetrata sunt

    numero undecim, annumeratis scilicet iis, quse per Rigobertum et Erlefridum, vivente Sancto, impetrata sunt aut transacta. Laudatus scriptor, ubi narraverat Sanctum fuisse sepultum inproprio suo monasterio, de industria ac labore ipsius rursum observat sequentia Ex quo clare conjicitur, ipsum beatum P. Bertinum in hac sui
    :

    plari Ms.
    rii

    quinquajresimo nono. Additur in laudato exemAnno a fundatione Veteris raonaste:

    lxxiii.

    138 Mabillonius in

    Annotatis adjungit

    Fol-

    Bertinianii

    monasterii fundatione dasse seu


    cipio sic

    multum
    invenit,

    et dilig-enter insu,

    laborasse

    nam locum
    ut

    quem
    arce

    a prin-

    paludosum
    et

    sepulturse non
    villae
    ...

    quinus Bertiao annos regiminia dumtaxat nv tribuit in Chron. lib. i cap. 21, an librarii errorer Cur hic vir eruditus librarii errorem suspicetur, non satis intelligo, cum ipse etiam pauciores annos regimini S. Bertini attribuere potuerit, si ab anno 659 aut 600, quo regimen S. Bertini exorditur tom. i Annalium pag. 454,
    1

    ntouricorum
    tle

    eo teittcn:

    lia

    esset idoneus;

    ideo

    atrium

    in

    beato

    Audomaro

    consecrati

    impetravit,

    ipse

    tempore sui regriminis, id est, septuag-inta tritim vel circiter annorum, materialiter elevavit aedificia lapidum terrae, ceterarumque rerum conge-

    .... fossatisque et aquarum commeatibus exsiccavit, ut sufficeret sibi ad sepulturam. Septembris Tomus II.
    stionibus,

    annos numerare votuisset usque ad annum 709, quo defunctum S. Bertinum scribit tom. 2 pag. 23. Minus etiam capio, cur ibidem dicat, Sanctum obiisse anno aetatis centesimo duodecimo a prima conditione monasterii Sithiensis quinquag-esimo nono. Neque enim annus ille quinquagesimus nonus convenit ulli ex epochis ante ab
    ,

    70

    ipso

    580
    AUCIOU
    J.S.

    DE
    lib.

    S.

    BERTINO ABBATE.
    Ric calculus omnino exactus esset, si constaret Sanctum obiisse anno 707. At cum illi ipsi mortem iiligaverint anno Chiideberti decimo quinto, qui est annus 709 ; ab anno 648, quo constructa est abbatia, usquead 709, numerandi sunt
    Compilator anonymus
    et Iperius.

    ipso datis. Malbraneus de Morinis

    4 cap. 49

    sinemulto examine Sancti mortem

    ad an698 cum scriptoribus Bertinianis, qui omnes num in eam abierunt sententiam. Cointius ad annum 702 num. 31 et 32 de hisce etiam disputat. Mortuum credit S. Bertinum anno 702, quia Folquinus diaconus annos quinquaginta et quatuor attribuit
    refert

    non longe abest a

    vero, et

    anniGl. Tempus vero a Veteris monasterii constructione,

    regimini S. Bertini, atque hos Cointius inchoat ab anno 648. Calculus Cointii exactus est, sed nec anni regiminis S. Bertini inchoandi sunt ab anno 648, nec vera Folquini videtur sententia, ut probabimus. Idem Cointius annos setatis nonaginta

    quod primus expressit anonymus seculixiu Compilator, adoptavitque deinde Iperius, non existimo esse annorum 73, ut iiti habent, sed annorum fere septuaginta, qui reperiuntur ab

    anno 639 usque ad

    709.

    dumtaxat Sancto adscribit, sed rationes non afr


    fert idoneas,
    obnt Sanetus
    eirea

    139

    Jam

    vero

    ut
    ,

    accuratior

    fiat

    horum

    annum

    omnium

    investigatio

    pauca sunt observanda.


    nec

    hic accuratiu 141 Demum de setate S. Bertini, quam Ipead an- exprimuntur. rius cum anonymo laudato extendit usque nos 112, id certum est, Sanctum pervenisse usque ad aetatem valde iongsevam. Addo etiam,

    700;

    Primo antiquiores

    Vitse scriptores

    annum

    emortualem memorarunt, nec annos astatis aut regiminis. Attamen secundus anonymus aliquid lucis subinfert, quando narrat, Sanctum viventi sibi substituisse Rigobertum, ac deinde Erlefri-

    satis verisimiliter vitam Sancti nonaginta annis circumscribi a Cointio, cum sic tantum

    non

    dum, obiisseque demum regnante Childeberto. Cum enim Rigobertus adhuc prseesset anno deciB

    mo

    Chitdeberti, id est, Christi 704,


    134, vivebat eo

    ut ostendi

    certeanno Bertinus. Secundo Folquinus diaconus seculo x chartas omnes Beriiniani monasterii collegit, atque ex iis annum Sancti emortualem propius investigare potuit. Hic autem, teste Cletyo in annotationibus mihi transmissis, asserit Bertinum obiisse anno Childeberii decimo quinto, quod Folcardus, Compilatorque anonymus apud Mabillonium fideliter
    sunt secuti. Omnes quidem illi annum decimum quintum Childeberti componunt cum anno 698 ;

    num.

    sed in eo errarunt more sibi consueto, quotiesannos regum cum annis Christi componere tentarunt. Itaque cum solos regum annos in chartis iilius temporis invenerit Folquinus, hujusce sententise auctor hi soii considerandi sunt. Annus
    ;

    annorum fuisset, quando venit ad S. Audomarum quod verisimiie non est. Quare Cointius fortasse non minus ionge aberrat quam Iperius nam si annos eetatis numeraverit triginta aut piures, quando venit ad Audomarum, ut saiis verisimite est, centum eetatis an- E nos impievit aut superavit. Verum vitse annos accurate exprimere velle, id divinare est sine sufficienti ratione. Id igitur sotum de deiate mihi dixisse sufficiet, Sanctum vixisse usque ad eetatem omnino decrepitam quas a centum annis non ionge abesse potest, et hosce etiam superare defunctum vero esse annis fere septuaginta post primum adventum ad sanctum Audomarum et constructionem primi monasterii sexaginta et uno circiter post fundationem abbatiaB Sithiensis; atque anno fere quinquagesimo post regimen ejusviginti circiter
    , :
    ,

    dem abbatiae susceptum, cum hujus initium candum sit circa annum 659, ut dictum
    num.
    69.

    lo-

    est

    autem Childeberti decimus quintus concurrit cum anno 700 quem hac de causa recte expressit Mabillonius. Hunc vero non longe abesse a vero, colligo ex charta per Erlefridum anno xiii
    ,

    XIII.
    duse

    Cultus
    :

    Sancti

    seculo viu
    in

    Childeberti

    id est,
    ,

    quia hanc obtentam


    Iperius. Quia

    biennio ante impetrata vivente Bertiuo scribit


    ,
    , ,

    inchoatus

    memoria

    Fastis

    (j

    tamen Folquinus tam propinquus nec tam exactus chronographus, ut uno alterove anno aberrare non potuerit annum 709 non certo determino sed
    non
    fuit
    S.

    corporis translationes.

    Bertino,

    Mabillonius
    6

    mortem S.
    censeo.
    regimmi*
    ntatit
    et

    Bertini circa

    annum

    709 collocandam
    tetatis et

    140

    Porro quod spectat ad annos


    S. Bertini,

    annia

    regiminis

    icriptoribut

    non rsctoonumerali,

    asserta VitcV scriptorum de hisce exiguam merentur fidem, tum quia in annis enumerandis perpetuo errant, tum quia antiquiores de hisce tacuerunt, ita ut certum videatur, posteriores de annis tetatis et regiminis

    in Opere de re Dipiomatica iib. Y pag. 610 testatur, in charta Felicis cu- Cullus Sancti inchoatus jusdam presbyteri, data anno 3 Chiiderici III, annis puucis de monasterio Sithiensihsec legi: Admonasterium po mortem Sithiu, quod est in honore S. Petri et S. Pauli apostolorum et S. Martini, vel S. Bertini cous

    fessoris
    cit etc.

    ubi ipse

    Domnus

    in

    corpore

    requies-

    Ex

    eo autem,

    quod in hac charta pri,

    mum

    momentis antiquioribus invenisse, sed suas sotum conscripsisse conjecturas, ex subdudis regum annis aut ex aliis enumerationibus haustas. Soios regiminis annos dedit Folquinus
    nihii in

    aliquid legatur de cuitu S. Bertini ait Mabillonius: Ex his litteris discimus, quo tempore Bertinus Sancti nomine donatus sit. Idem observat tom. 2 Annatium ad anuum 743 pag.

    eosque dixit esse quinquaginta

    et

    quatuor.

    Atea

    sententia nequit subsistere, sive regimen Sancti ordiamur a constructione Veterismonasterii, sive a fundatione Sithiensis abbatuv, sive ab eo tem-

    At mentem ipsius non recte percepit Vir Dominicus Georgius, qui Martyroiogium Adonis multis annotationibus iitustratum anno 1745 Romge edidit, quando ad v Septem121.

    Clarissijnus

    pore, quo S. Bertinus revera creatus est abbas post Mummotinum : nam a tempore constructi

    bris notaoit aiiata superius verba haberi in charta Childerici regis, cum-illa Mabiitonius dederit

    utriusque monasterii usque ad mortem Sancti plures rcperiuntur cmni a tempore suscepti regiminis pauciores. Folcardus a constructione cce;

    excharia nus autem

    nobii Sithiensis usque ad mortem Bertini annos posuit quinquaginta et norem, idque adoptarunt

    anno ni Childerici data. Ancum anno 744 vet 745 multi enim scriptores volunt Childericum Illnomen regis adeptum esse anno 743 at Pagius contendit jam anno 742 regem fuisse dictum. Videri potest ad annum 742 num. 1S
    Feiicis,

    tertius Childerici concurrit


    ;

    et seqq.

    .-

    :, ,

    ,,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS


    i

    581
    ipse

    et seqq.

    neque enim ad propositum nostrum ne-

    (Sithiu)
    tri

    cesse est,

    quem

    gare.

    dem colligitur illo tempore Sancti nomine gavisum fuisse Bertinum at nihil attidit Mabillonius ex quo certo colligatur cultum Bertmi nomenque Sancti non coepisse aliquot annis
    ,
    ;

    annum i Childerici studiosius investU Jam vero ex observatione data recte qui-

    apostoli,

    ubi in

    construxit in honore S. Pedivinis rebus prudens, in


    claruit

    CCTOtt

    J.S.

    malis simplex, divinis

    virtutibus.
    editit

    Mar-

    Quapropter, cum Iperius num. 136 iaudatus dicat, ab Erlefrido abbate, qui annis circiter duodecim Sancto superfuit , structam esse venerationis aram ad caput tumuli, existimo cullum S. Bertini inchoatum esse paucis annis post beatum ex hac vita transitum. Eodem seculo corpus verisimiliter elevatum esse ostendam t
    citius.

    Martenius tom. 6 Coltectionis ampiissimse, breviter hoc modo Eodem die natale S. Bertini abbatis. Hisce addipossunt neoterici plurimi quorum alii longiora texuerunt elogia, aiii breviora. At satis erit verba addere Martyrologii Romani quod breviter Sanctum annuntiat hoc modo ln
    :
    ,

    tyrologium Autissiodorense, quod

    pag-u thiu
    )

    Taruanensi,
    sancti

    monasterio Sithin
    abbatis.

    (
    ,

    imo

    Si-

    Bertini

    Menda

    quse in

    infra.
    memoria San cttprimum
    tacrii Fastis

    prolixioribus quorumdam elogiis occurrunt, corrigipossunt ex ante dictis in hoc Commentario.


    145 Prmter festivitatem prsecipuam duse corporis translationes, uti et inventio, Fastis inscriptse sunt. De hisce Mabitlonius in Observationibus prseviis ita scripsit Prseterea S. Bertini Absconsio a Folquino seculo ix facta antiquis
    :

    inserta ab

    V-

    suardo,

    a Floro Adone , et Usuardo sinceris Martyrologiis insertam asserit Mabillonius. At id verum non est de Adone, et ea de causa verisimilius est, Flori quoque verba non esse, quse de Bertino ejus Martyrologio inserta sunt ticet Flori nomine ea etiam verba
    S.

    143

    Memoriam

    Bertini

    item Fasti,

    *t"riptx du*
    tra '" lationa

    Kalendarii.s inscribitur

    vatio

    seculo

    xi vi

    laudet Solterius in Observationibus ad Usuardum die v Septembris, quia legitur in additionibus B Fiori ad Bedam, editum apud nos ante tomum 2 Martii. Quippe cum scripta Flori seque

    celebrata a

    archiepiscopo

    xvn Kalend. Aug-usti; EleWidone Kemorum Nonas Maii Translatio deni;

    ac Bedse prseiuxerunt Adoni, Wandelberto et Rabano, quorum nullus S. Bertini memoriam celebravit, dubitare vix possim,

    que in thecam pretiosiorem sceculo xiu per Petrum Morinorum episcopum xvn Kalend. Aug-usti. ^ Tres quidem Transiationes istis verbis comptexus est Mabitlonius, sed duos tantum assignavit
    dies,

    quod prima

    et tertia

    eodem

    sit

    peracta die

    quin a Floro item prsetermissus seu potius ignoratus sit S. Bertinus; preesertim cum Sollerius ipse in prsefatione

    primam translationem seu Absconsionem corporis maxime ceiebratam invenio


    xvi Julii, quo die
    :

    ad Usuardum cap.

    art.

    satis ostenderit

    phum

    Fioro non esse attribuendas additiones iilas, quas ei adjudicaverat Papebrochius in laudato Martyrologio. Quapropter primus S. Bertinum annuntiavit Usuardus , ei unicus inter antiquos his verbis ad v Septembris Eodem die, sancti Bertini abbatis. In codice Pratensi quem sine , nomine edidit Bouiiiartius , quemque autogra:

    simul cetebrata fuerit, non reperio. Accipe verba Motani in Auctariis ad Usuartertia

    an vero

    Monasterio Sithiu sancti patris Bertini corpus a beato Eolquino transfertur et reconditur anno dcccxlvi. Inventio corporis a muttis
    : ,

    dum

    neotericis item
    nii,

    commemorata

    est

    die xvi

    Ju-

    eam contigisse videbimus anno 1050. Audiamus rursum Motanum Monasterio Siquo
    :

    esse

    contendit

    legitur

    In pag-o Tarve-

    thiu, inventio pretiosissimi corporis sancti Bertini, quod repertum est sub capitaneo altaris * sancti

    Fatetur editor in autographo Usuardi, quod obiatum est Carolo Catvo, priora fuisse verba, adeoque agnoscit itla certo Usuardi esse. Verum observat sequen-

    nensi, sancti Bertini abbatis.

    Martini,
    et

    Lillnn

    olim a beato Eolquino translatum reconditum fuerat anno dcccxlvi. Jacuit

    ubi

    etevatum
    cro suo

    Quod cum esset contra morem nostri (Usuarquia iocus erat omissus ) totum versum delevit, minutiorique litterarum forma instauravit, ut esset spatium, quo locum ubi potissitia
    :

    autem ducentis et sex ferme annis [antequam sit anno 1052J cum primitus in sepulquievisset %

    oxlix

    annis.

    Idem demum
    :

    di,

    Molanus ad
    tiosissimi

    sic habet Monasterio Sithiu, g'loriosa Elevatio corpons pre-

    Maii de Elevatione
    Christi

    confessoris

    Bertini

    abbalis

    Bertinus colebatur, desig-naret. Conjectura est, quam omnino probarem, si constaret mutationes ilias, quse in codice Pratensi factse sunt post

    mum

    quae fac;a est anno Dominicae lucarnationis millesimo quinquagesimo secundo. De hisce idierius

    Operis pubiicationem, certo esseipsius Usuardi. Verum cum probabite non sit, Usuardum ante editionem Operis sui ignorasse locum, ubi potissimum Bertinus colebatur, cumque tamen iocum illum tunc non expresserii ; non admodum verisimiie
    amultisdeinde
    recentioribut

    Opus nostrum in Prsciermissis ad xvi Jutii, xvi Junii et % Maii, ubi ptures lauvideri potest

    dantur martyrotogi. 146 De prima ex his transiationibus agit Bo vo abbas in Opuscuto infra edendo num. 22, factamque ait anno tertio Adatardi abbatis, Chriimpressus, nec mendum irrepserit vitio transcribentium Scriptor anonymus , qui auxit librum i Miracuiorum quique omnia ex Bovone sumpsit, apud Mabiitonium pag. 125 tempus transtationis sic expressti H43,

    Prima
    <"

    (rant-

    tatiofact

    8i;

    sit,

    hanc ejus esse correctionem.


    ,

    si iocus recte sit

    1-14

    Annuntiatio
    .-

    quse Fiori credita est

    sic

    habet
    ris

    Eodem

    die depositio S.
    :

    Bertini confesso-

    amiwitiata

    in

    et monachi qui in divinis rebus prudens et malis simplex virtutibus claruit divinis. In

    auctariis Adonis

    apud Georgium supra iaudama-

    sit

    Rognante

    ium
    *
    i

    Eodem

    die, natalissancti Bertini abbatis,

    g-iminis Adalardi abbatis


    (

    eodem Carolo (Caivo ,) tertio reanno prcefatus prcesul


    ,

    inno-

    CQtiK

    gnse sanctitatis et ig*nocentiae * viri. Aberravit hic auctor a mente Solterii, dum hsec notavit A Eloro sumpsisse Usuardum potius quam ab
    ,

    Folquinus ) emeritos sancti Bertini artus anno


    Incamationis
    ,

    Dominicae

    gesimo
    prius
    qui

    sexto
    fuerat
    ,

    ab Adonis exemplaribus Bertinum abesse vidit. Nam de etogio, quod Ftoro attribui noverat, ait Hoo vidis.se
    aliis,
    ,

    censet

    Sollerius

    quia

    octingentesimo quadra(in Mss. 843 J secrctiori quam loco mire compositum locavit...
    ,

    solomnemque dicm
    est

    hunc nobis

    csse

    saneivit,
    :

    Usuardum, haudquaquam verosimile est. Ftorarium nostrum Ms. Bertinum ita celebrat Eodem die S. Bertini abbatis, magnae sanctitatis et
    :

    innocentise

    viri

    in

    loco

    qui

    vocatur

    Sirius

    seplimo decimo Kalendas Aug*usti ubi usque ad haec nostra novissima tempora scilicet ducentis qumquafrinta annis Altor et Pastor noster latuit. Ipsa fere Bovonis verba dedit auctor. Verum non videtur iranslatio fa,

    cta

    ,,

    , ,

    582
    JlTJCTOM

    DE

    S.

    BERTINO ABBATE.
    abbatibus

    J.S.

    nec latuit ibi ducentis cta anno 643, sed 646 quinquaginta annis. ut utroque loco impressum ad inventioest; sed annis tantum 204 usque nem aut annis 206 , si usque ad elevationem
    ,

    corum

    Athela itemnobilissima Roberti FranBalduini Insulani conjuge regis filia


    ;
    ,

    prsesente

    cum

    fratre

    Adaannos numeremus. Iperius cap. 13 part i. creatum asserit anno Domini lardum abbatem dcccxliv; translationemque subjungit his verbis : Hujus abbatis anno tertio beatus praesul Folquiprophetico spiritu praesentiens hujus loci nus corper Danos destructionem in brevi futuram, sub B. Bertini transtulit, et terra recondidit pus collesecreto abbatis et aliquorum seniorum de
    ,

    sacrorum pignorum susceptivum contradidit regnantibus Leone Papa Bertino cto devota Henrico II, Francorum rege IX, imperatore comite , Henrico I Balduino Insulano Elandrise relatio congruit Ghisnarum vero Eustachio. Heec apud cum charta tempore tertige translatioms in qua esedem personee prscsenies corpus inventa,
    ,
    ,

    suo Eudone, qua; brandeum san-

    gio

    cujus

    translationis

    festum

    fieri

    constituit

    fuisse dicuntur; et ex qua quorumdam hic mendose scripta correxi. 149 Cum data inventionis ac elevationis epocha,

    nomina

    Corpxis dela-

    xvn Kalendas Aug-usti. Annus tertius Adalardi K46, concurrit secundum Iperium cum anno Bovonem ejusdem ita ut vehementer suspicer quin imo ea de re dubilare fuisse sententise
    :

    qu3e certissima est, componere nequeo ea ud alia 26 quse leguntur in edito Iperii Chronico cap. part. 2, ubi hic est titulus : De delatione cor-

    tvm

    dicitur

    porum sanctorum Audomari atque

    Bertini

    ultra

    nam in charta quse in elevavix possum tione corpori apposita est, laudataque in instru: ,

    mento tertise translationis dando num. 152, corpus usque ad elevationem reconditum fuisse dicitur ducentis et sex annis. Quapropter pro-

    miraculis ibidem per eos patratis. Abbas Reg-enoldus Deinde res ita narratur jussu comitis Arnulfi reliquias sanctorum Audo-

    Rhenum

    et

    peractam

    B
    invMiioanno
    4080,

    babilius existimo primam esse anno 840. 147 De inventionis secuiseque elevationis die
    et

    illam translationem

    anno Bovo

    anonymusque

    ipsius verba ex-

    scribens, consentiuni

    cum

    reliquis

    monumentis

    mari et Bertini trans Rhenum ultra Neomasum, detulit, ut terras ubi tunc imperator residebat suas sibi vindicnrent. In qua deportatione miraculum accidit in Thialae portu de custode illius E ecclesise dictos Sanctos blasphemante, et eis inconfestim ibi a gressum ecclesise prohibente Deo percusso et mortuo. Quod miraculum im,
    ,

    Beriinianis:

    ubique inveniio contigisse dicitur die xvi Junii , et anno 1050; elevatio vero 2 Maii anni 1052. Iperius tempus inventionis non expressit, sed etevationis dumtaxat, In huita de utraque scribens cap. 37 part. i ecclesiae reparatione corpus beati Bertini abin batis dudum a IicmIo Folquino terra recondi: ,

    nam

    peratorem et populum valde ad devotionem inet peracto neg-otio citavit. Prospere tandem Fresquenas regia donatione percepta ecclesia cum praedictis Sanctorum reliquiis ad propria est
    ,

    reversus.

    Cum h&c facta referantur post medium


    ;
    , ,

    seculi x

    tum
    ul)i

    nunc sub altari capitaneo sancti Martini plusquam ducentus latuerat annis domnus
    ,

    quando abbas erat Regnoldus vera esse non possunt de corpore S. Bertini quodtunc latebat. An autem vera sint de S. Audomari cor;

    Bovo abbas noster invenitj multis miraculis attestantibus, solemniter elevavit, et diem elevationia ejus Bplemniter celebrandum instituit nnnis singulis sexto Nonas Maii, quo scilicet tempore

    pore, de quo solo id relatum invenio in Miracidis ipsiusMss. ad ix Septembris examinabitur. Ce-

    nundin tuuC
    Paotfl

    in

    hac

    villa

    tenebantur ex more.

    terum imperator, hic sine nomine positus, est Otto I Neomagum est urbs Geldrise ad Vahalim flumen, cui item adjacetTiala, oppidum, vulgo Tiel dictum, septemque circiter milliaribus Neomago
    ;

    fuit

    heeo

    elevatio

    anno
    ,

    Domini

    mlii

    distans.

    regnantibus Leone imperatore Eenrico II, rege FranPapa IX comite Flandrise Balduino oorum Henrioo l [neulano, Qhisnarum vero Euslachio. Nihil in hisce corrigcndum video, nisi forte annum nonum Bovonis abbatis nam inscripto, quod anno
    donini
    liovonis
    ,

    abbatis ix

    Porro quod sequitur apud Iperium de S. Bertini corpore ob signum crucis in vestibus hominum apparens, eadem de causa verum esse nequit, nisi forsan uirumque in150

    quxdamioca

    circumlato

    ^^"SX
    quiarumin .
    tcMgenda.

    1237 cum eorpore inventum est res peracta dieitur anno regiminis domni abbatis Bovonis quinto
    ,

    iltM'i]uo.

    Utrumqm'

    nrquit rssr

    vrrum

    utrnrtuju

    rsl in eo scripto,

    aut erravit lperius, mirorque

    ei

    elevath ini

    tranttatio

    secumtu QflnO
    1082.
    *

    illud non ridisse Mabillonium in Annalibus tom. 4 pag. 665, ubi mortem Bovonis et annos ejus regiminis secundum Iperii sententiam narravit. lls Ixr/tdio pr:r<tirt:r inccntionis et elevationis r,r Ms. Catalogo abbatum S. Bertini talis olim transmissa est Majoribus nostris Bovo ab:

    telligendum sit de reliquiis, qy.se in ccenobio Sithiensi servabantur tamquam reliqunv S.Bertini, quseque, invento covpore, judicatse sunt esse alterius Sancti, ut videre iicet in OpusaUo Bovonis abbatis num. 25 et 26. Quod vero narrat idem scriptor cap. 39 part. 2 de corpore delaio in Ostresela, ut prsesente Sancti corpore lites seideoque darentur factum dicitur anno 10S7 verum esse potest. Verum res exigui est momen,
    ,

    apud

    //

    bas
    bIsb

    S.

    Bertini

    \WYWL*,

    quseque parum facit ad propositum nostrum; atque ea de causa ad alia progredior. Bollandus tom. i Februarii pag. 48 in Actis S. Euberti
    ti,

    dum

    Sithiensis eccle-

    rinm xxxvii

    absconsum pluribusseculis 1). Bcrtini ferctrnin invenit anno ml ad xvi Kalendaa Julii, argentea sub dextrum ejus
    reparationi advigilat,
    ,

    episcopi laudat Meierum lib. 3 Annal. Fland., scribentem de dedicatione templi Hasnoniensis in

    Hannonia anno 1070 peracta, asserentemque


    li

    il-

    dedicationi adfuisse corpus

    S. Bertini

    cum

    cor-

    invciitn

    (Tiice

    tali
    :

    Bbhtinus aiuias

    cum iuscriptione quam ubi Lconi IX


    ;

    sANCrus
    Pontifici

    summo,
    cilio
    ,

    toto

    insuper Ilomro coaoto Patrum


    Apostolico

    conpost-

    trftnsmisisset

    mandato

    modum
    Nonas

    elevavit

    Maii episcopo
    ,

    astantibus

    Wido Kernorum pontifex ad \i Drogone MorinoS.

    rum
    S.
    n/. d/.

    llcremaro

    Ucmi^ii
    ,

    Alfrido
    S.
    S.

    Keuutdo

    Wasone

    Vuhnari Qervino S. Rioharii Bavonis , llumolo * S. \Vinoci Judoci supra mare, et Walone *
    ,

    Fulberto
    Ilerbcrto
    S.

    poribus viginii quatuor atiorum Sanctorum aut Sanctarum. Suspicor ad intelligendum esse de particula quadam reliquiarum, cum parum verisimile sit tot corpora Sanctorum ex locisionge dissitis ad unam dedicationem fuisse delata. Eodem fortasse rnodo intelligendum est, quod narratur in Vita S. Gudwali episcopi tom. i Junii pag. 743 Ue reliquiis SS. Audomari et Bertini seculo x delatis Harlebekam, et ad monasterium Blandiniense,

    Walarici

    quod tunc prope Gandavum

    erat,

    ac

    nunc

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    A nunc
    S.

    V-:;

    una cum

    urbi auctse includitur. Latcbat eo tempore Bertini corpus, sed retiquise mox memoratze
    S.

    ii

    Folquino translatum et

    reconditum
    levationis

    fuit.

    Hac
    J.S.

    autem

    Audomari

    reliquiis

    eo portari

    ii

    poterant, ut honorarent corpora SS. Gudwali et

    Berhdfi, quee Blandinium deferebantur.

    " " "

    hujus fuit causa. Monasterium incendio dissipatum minabatur ruinam cujus restaurationi dum fieret crypta, et ejus jacerentur fundamenta, insperato apparuit tam sanctissimi corporis gleba. Jacuerat in sarcophago quo ab Ilelfrido *,
    : ,

    inventionis,

    immo

    ai.

    XIV. Translatio corporis in thecam elegantiorem, quse tertia est


    vulgo nota
    et

    "

    adhuc vivens abbatem ordinaverat' sepultus est annis fere centum quadraginta novem in plumbeo vero scrinio quo ut diximus a S. Polquino sub altare terra reipse
    ,
    :

    quem

    Eilefndo

    postrema

    conditus
    tis

    at alia

    "

    tompus nostrum

    corporis elevatio aut translatio verisimiliter

    ducentis et sex annis usque ad quo levatus praesentibns viboni testimonii et vitas probahilis videli,
    : ,

    est

    " cet

    Widone archiepiscopo
    ,

    et

    Drogone episcoAdalae vtt


    All,3,a:
    ,

    praecessit

    omnes

    prse-

    "

    po
    sa
    ,

    in

    prjesentia

    uxoris

    dictas

    caput atque
    servatse.

    praedicti

    aliae reliquise

    domina; Athleta; * comitismarchionis qua3 in hoc

    "

    seorsum

    "
    "

    devotissimo deservivit Deo et saucto Bertino; prtesentibus quoque abbatibus his Bovone abbate hujus loci, lleremaro abbate
    officio
    S. Remigii Renuldo abbate S. WinGervino abbate S. Ricliarii Polberto abbate S. Bavonis Heriberto abbate S. Ju-

    coenobii

    noci

    Tramlutio
    onni 1257,

    Anno

    1237

    alia

    facta

    est

    sacri

    corporis


    ii

    translatio, de qua breviter scribit Iperius, sed triennio aberrans in assignando anno. Glo,

    doci,

    Wasone abbate
    Vulinari
    Olrico
    ecclesi;e
    ;
    ,

    S.

    bate sancti
    sis

    B riosa translatio sancti Bertini inquit cap. 47 part. 3, doinino Petro episcopo Morinensi ad preces requestam * domui abbatis nostri Jacobi, astantibus episcopo Atrebatensi Willelmo abbate S.
    ,
    ,

    Walrici , Alfrido abcanouicis vcro Remen-

    ecclesiae

    Constantio
    clericis

    Ilugone

    Tervanensis
    diacono
    aliis

    ,

    Johanne
    ,

    archi,

    Theodorico
    ;

    Gozelino
    S.

    Balduino

    et
    ,

    Winoci

    Johanne
    ,

    Alchiacensi

    et

    aliis

    quam-

    facta est anno mccxxxiv; imo 1237, utpatet ex ipso translalionis instrumento. Insertum hoc est Vitie editee per Mabillonium pag. 152 ; referuntur in eo dum pr&cedenles transla-

    plurimis

    Audomari Regardo Odberto Margero Rcmboldo. His oranibus cum innumera multitudiue
    , ,

    quampluribus Xorberto Auberto


    pra;sentibus
    )

    "

    est

    levatus

    et

    in

    hoc
    tria

    scriuio
    .

    repositus per omnia Benedictus.

    Amen

    Quo

    ipsumque etiam scriptum, quod in secunda translatione corpori appositum fuerat, totum continet. Quapropter instrumentum istud ex Mabillonio huc transfero.
    tiones
    :

    etiam die Dominus per ejus merita operatus e*t.


    154
    Igitur
    scrinio in aliud

    miracula
    totum rccita,ur!

    memoratum corpus a pi^edicto novum deccnter transpositum


    ,

    cujus tnstt

    mentum,

    152 Petrus Dei gratia Morinorum, et Asso Dei gratia Attrebatensium episcopi, universis Christi

    translatum est a nobis, et repositum in capsam novam, de auro et argento et lapidibus pretiosis

    ad hoc

    honorifice

    ad quos prEesentium notitia pervenerit, aiternam in Christo salutem. Cum ad honorem


    fidelibus,

    das Augusti, Maria;


    tissimo
    ci
    ,

    prroparatam quarta scilicet feria

    wu
    ante

    ETalen-

    fe.stum

    Magdaleme

    Dei, qui in Sanctis suis creditur honorari, de corpore B. Bertini abbatis ficret translatio a scrinio,

    centesimo
    et

    anno gratia; millesimo du, trigesimo septimo, regnante excellenPrancorum rege Ludovico filio Ludovifratre

    annos jacuerat, sicut ex scripto ibidem reperto perpendi potuit evidenter, inventum est sanctissimum illud corpus scrinio memorato pannis sericeis licet
    ,

    in

    quo per centum

    et octoginta

    quinque

    ejus

    inclyto
    in

    Roberto
    prinoipio

    comitatum
    comitatus

    Atreb itensem
    sui
    ,

    obtineute

    vetustate vehementer attritis

    diligenter involu-

    ab oinnibus ct cooperante gratia Dci Kalvatoris nostri, qui sanctorum oorpora relor- F mabit olaritati sui corporis conformata. Paota
    prsseunte
    ,

    tum tum

    et
    :

    ligatum, et sigillis authenticis consignaet cum solutum et apertum fuisset


    ,

    estaufcem haec translatio sollemniter

    ;i

    nobls et per

    inventa est inter ipsa saucta ossa crux argentea, inquafuit manifeste litteris capitalibus exaratum, sanctus Bertinvs abbas. Deinde a perquirentibus
    prsedictos inventum reconditum illud scriptum de quo supra fecimus mentionem, cujus tenor talis erat.
    ,

    nosin eoolesia pi-edicti Sanoti, pra^sentibus quamplnribu.s abbatibus et praipositis ceterisque ecolesiarurn
    ecclesia;

    pnelatis et aliis bonis viris, Jacobo tunc Ij. Bertini venerabili abbatc pr;esidente. In

    studiosius intra pannos

    cujus
    nostris

    rei

    testimonium pra^sentes

    litteras

    sigillis

    fecimus roborari, anno Domini millesimo ducentesimo trigesimo septimo sei>timodecimo


    ,

    cum

    tnserto
    ii

    153

    Anno Dominicae

    Incarnationis
    ,

    prxcedtnlis
    t7-anslatio?iis

    millc-

    instrumenlo,

    n
    ii

    "
    ii

    <i

    mendum
    Forte est

    est.

    <

    ii

    mendum

    u "
    r/

    <i

    simo quinquagesimo secundo Indictione quinta , regnante Francorum rege Henrico anno vigesimo quarto et octodecimo anno pne.sulatus domni Widonis Kemensis ecclesiaj archiepiscopi anno vigesimo nono Drogonis Tarvanensis ecclesias episcopi principatum Flandria? regionis tenente inctyto marchione Balduino anno septuagcsimo *, anno reg'iminis domni abbatis Bovonis quintodecimo * , corpus beatissimi patris Bertini quod biennio necdum expleto sub capitaneo S. Martini altari fuerat repertum, levatum est sexto Nonas Maii ab iisdem dominis episcopis de plumubi olim a sancto beo scrinio ab eo loco
    ,
    ,

    Kalendas Augusti. 155 Pauca ad hoc instrumentwn sunt obser- varixadiUud vanda. Primo Sanctus in sarcophayo in quo oburvtuioim, primum sepultus est, jacuisse dicitur annfs fere centum quadraginta novem. Ita creditum est se,

    culo xi, et ex eo calcido mortuus esset anno 607, quia transtatum a Fotquino crediderunt anno
    846.

    Verum serius

    obiisse

    Sanctumsuo

    ioco osten-

    neque opinio seculi xi multum habere potest momenti, cum secuto vn anni non numerarentur ab Incarnatione Domini, quos scriptores iliius temporis ex assignatis regum an?iis male cottegerunt. Secundo anni a prima translatione usque ad secundam accurate numeranturdacen~ ti et sex, videlicet ab anno 816 usque ad 1052.
    di
    :

    Tertio

    ,,

    584
    iiictoai

    DE

    S.

    BERTINO ABHATE.
    gillis

    J.S.

    usque ad terTertio anni a secunda translatione et octoginta quintiamrecte computantur centum nimirum ab anno 1052 usque ad 1237. Quarque,
    to

    obsignata

    atque

    instrumentum ultimse P
    t

    transtationis sacris ossibus superimpositum quod perlegit. Verum sigilla servans integra, instru-

    Robertus Artesiee comes creatus erat eodem anno afratre suo S. Ludovico rege, ut videri potom.bAugusti pag. test in Actis hujus sancli regis etiam firmatur assignata trans352 atque ex eo
    :

    mentumque translationis loco stio reponens, arcam y^ursum clausit, omniaque in eodem statu
    reliquit
    ;

    quemadmodum

    ipse testatur in Actis

    lationis epocha. Quinto,

    corrigendum tamen in

    hoc instrumento, quod translatio facta dicitur


    feria quarta, legendumque quinta, utjam monuit Mabillonius, cum anno 1237 dies xvi Julii in fe-

    de eavisitatione factis. 359 Altera sacri corporis visitatio facta est deinde rursum anno anno 1464 per Guillielmum II abbatem Berti-

    riam quintam
    AUaveriiimiliter

    incideret, ut colligitur

    ex

    littera

    episcopum Tornacensem. Hujus visitationis Acta modo non inveniuntur, sed ex aliis monumentis Bertinianis sequentia mihi sunt

    nianum

    464, qttando

    et

    }iare capitis

    in aliam the-

    camtramlaia:

    Dominicali D. cor156 Hactenus egi de translationibus totius


    poris vulgo notis et omnino certis. Verum S3epe laudatus adjutor Bertinianus me docuit, aliam verisimiliter corporis elevationem aut translatio-

    corporis

    elevatio facta

    communicata. Componendam curavit episcopus abbas eiegantem ex argento inaurato statuam dimidiatam, eamque gemmis, lapillis pretiosis atque adamantibus splendidissime exornavit. In hanc porro thecam die v Septembris in ipsa S.
    Bertini festivitate transtulit

    nem essefactam ante omnes modo memoratas. Ratio

    magnam partem

    ca-

    heec est. Folquinus diaconus in Chartulario

    suo scribit se

    ad

    Bertino a parentibus oblatum et monasterium ductum anno Incarnationis feliS.


    .

    ejusdem Sancti.Pretiosissima hsertheca cum prgecipua capitis parte hactenus seorsum a reliquo corpore servatur cum aliis reliquiis in sapitis

    ciesimffi

    Domini

    nostri

    Jesu Christi cmxlix


    Bertini
    ,

    die

    festivitatis Elevationis S.

    qufe

    succedit

    crario ecclesise Bertinianae, ubi illam anno 1746 prsesens lustravi. Exponitur vero venerationi fi-

    Omnium Sanetorum

    festivitati.
    S.

    Itaque seculo x

    delium in festivitatibus

    S.

    Bertini et in aliis qui-

    celebrabaiur Elevatio

    Bertini die 2

    Novem-

    bris, cum feslum Omnium Sanctorum ab eo tempore celebratum huc usque fuerit i Novembris. Ai festivitas translationis primee, quge facta est non agebatur 2 seculo ix per S. Folquinum Novembris, sed xvi Julii. Festivitas igitur translationis distincta erat a festivitate elevationis; et
    ,

    busdam. Eam ex delineatione minoris formae quam Audomaropoti humaniter submiserunt Religiosi Bertiniani, hic eeri incisam exhibeo in seatttem capitis partem in corporis anno 1464 separatam fuisse a reliquo corpore, satis videtur certum tum quod eo tempore a Guitlielmo episcopo et

    quenti pagina.
    illa

    Hanc

    visitatione

    seculo x facta erat aliqua corporis elevatio prseter translationem a S. Folquino peractam, cum verisimile non sit geminam festivitatem in-

    jam

    abbate, preesentibus episcopis

    Ambianensi

    et

    A-

    trebatensi
    statuee

    cum quindecim

    abbatibus, dimidiatee

    stitutam esse ob

    unam

    translationem.

    Qua de

    causa admodum verisimile est, sacrum S. Bertiin vorpus prima vice elevatum fuisse secutoviu, aut anle medium seculi ix neque enim heec elevatio facta esse potest post reconditum anno 846
    :

    impositam testetur seepe laudatus Cletyus ex Annalibus Bertinianis, tum quo ex nullo monumento colligatur, sacrum istud pignus citius a reliquo corpore separatum fuisse, aut seorsum conservatum, Tncredibile non est, plures retiquias eadem occasione separatas esse ; at de
    160 Tertia corporis visitatio facta est anno 1688 per abbatem Benedictum ad preces opinor,
    }

    Sancti corpus.
    atite

    aliis nihil invenio.


    tertio

    pnmam

    trumlationcm.

    quidem potest primo, quodindato mox translationis instrumento num. 153 dicatur corpus in sepulcro jacuisse annis fere centum quadraginta novem sine ulla elevationis mentione. Secundo objici potest, quod de hac elevatione apud omnes scriptores Bertinianos altum sit
    167

    Objici

    atmo
    Po-

    1688, quando

    silmliimt
    tebrata.

    tjmnft/itr dicta elevationis festivitas in

    nullis Fastis legatur

    Verum
    :

    silentium

    commemorata, aut post cetam scriptorum quam


    loquente saltem

    Fastorum
    Folquino

    fiuruiti

    obesse potest,

    magistratus oppidi Poperingee in Flan- rellquix peringam dria. Quippe, teste Ctetyo, laudatus abbas clemissx ro, magistratui et populo Poperingano x Augusti donavit partem mandibulae iuferioris, cui duo adhaerebant dentes, ut honorarentur iJ opering-Ee in ecclesia S. Bertini, quae prima ibi est v paroecia. Magistratus vero Poperinganus de accepto beneficio se gratum exhibens, quotannis
    cleri et
    ,

    nam

    similia seepe omittuntur a Vitge

    in festo transtationis xvi Julii


    mittit

    srrijitoribus et historiographis, nec

    semper

    in-

    notescunt martyrotogis. Heec autem elevationis festivitas omissa postea videtur, forte quia alia elevatio seculo xi celebrari ccepit, qua facilius prioris (estivitas abrogari potuit. Quare neque silcuduui svriptorum, neqitc oinissio festivitatis
    rf/icere

    Audomaropolim cereum duarum librarum, ut ardeat in ecclesia S. Bertiui ante thecam, in qua sacrum
    corpus servatur. 161 Porro sacer hic thesaurus eidem etiamnum thecee, cui anno 1237 impositus est, servatur inclusus sed nova subinde ornamenta thecee accesserunt per abbates Bertinianos. Cletyus eam Gallicemihi describit, prout verba ejus Latine exprimo Composita est ex arg-ento et gere inaurato, longa septem pedibus larg-a duobus alta tribus circiter. Opera aurificis, quibus ob;
    .-

    Oetcribitw
    theca, qu.i
    /ii

    necessitattbm

    possunt, ut non

    sit

    verisimile,^. Bertini

    rircumfertur

    corpus elevatutu fuisse, priusquam a S. Folquireconderetur. Quodvero in mstrumento transinsinuetur annis fere 14-9 in sepulcro jacuisse, ex errore fteri potuit, qttot/ elevationis nullii rssrt srrra/a notilia.
    uii

    tatiouis

    tegitur

    reprtesentant historiam

    vitas

    S. Bertini.
    ,

    Thecaprimum
    onno
    iri)!i

    operio/Wi

    Post alias translationes supra relatas quarum ultima est anni 1237 nullam deinde factam reperio, Hinc arca pretiosa in quam
    L58
    ,
    ,

    sacrum corpusanno L237 transposUum est,illa ipsa videtur, in qua etiamnum servatur. Aperta hSBC fuit ct nsi/ata (ribus vicibus
    ,

    Frons prima ornata est effigie Servatoris quem duo comitantur angeli ; altera effig-iem Virginib exhibet et duorum item ang-elorum. Tota quam longa est theca exhibet statuas SS.
    Bertiui
    ,

    videlicet

    rum

    et

    autio 1395 per

    abbatem

    S.

    Bertini

    Javobum lll

    sita est

    qui sacra ossa invenit pannis hneis honcstissime involuta t et quatuor mag-nis et authentioi Sl-

    Audomari duodecim Apostoloquatuor Prophetarum. Eodem teste, poin summitate altaris principis. prmcipis. Usu anti
    ,

    Folquini

    Silviui

    quo et religiose observato dum populus sive ob temporis necessitatem sive ob morbos con,

    tagiosos,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS


    tagiosos
    mittatur,
    flag-itat,

    585
    se offerunt, subjungo.

    ut theca S. Bertini ex alto de-

    egi.

    id non fit, nisi eodem temporis momento, q uo demittitur theca S. Audomari, iu hujus ecclesia conservata, aere campano utrius-

    Hic pauca, quse

    sius

    m Hterogazophylacio Belgico recensens reliet os

    Rays-

    4CCT0I

    i.S.

    que
    ceb

    ecclesiaj signum dante. Deinde duas Mse thenon iterum elevantur ad locum suum , antequamsint circumlatae in long-o et g-enerali supplicantium ag-mine. Ractenus de corpore Sancti.
    Rcliquiz alitju.i

    quias ecclesise cathedralis Brugensis, S. Donahano dicatae, inter eas pag. 200 numerat S Bertini

    aliis locit

    tervatx.

    176 Ceterum dubitari nonpotest, quin aliquot sacri hujus thesauri particulx ad alia loca fuerint deportatee. De portatis Poperingam supra

    de manu. Idempag. 128 in sacro thesauro parthenonis Burburgensis Ordinis S Benedicti recenset aliquid de S. Bertino abbate'. Plures alus locis servari suspicor at
    ;

    dentem

    hquiarum particulas
    esset laboris

    omnes reinvestigare, longe majoris

    quam

    utilitatis.

    hujus Sancti superesse videtur, ut varise ipsius sotemnitates etiam breviter exponantur. llarum

    XV.

    Varise festivitates S. Bertini

    prima

    et

    prsecipua celebratur die v Septembris,


    vita

    qua Sanctus ex mortati


    transivit.

    ad immortalem

    Solemnitas

    hwc

    in veteri Martyro-

    logio
    Prrcipua

    Ms.

    cccnobii Sithiensis
    :

    ad Nonas Septem-

    tMmmvi^lia

    Hactenus de antiquitate cultus S. HFastis eum memorantibus et de F<


    ,

    Bertini,

    de

    corporis ac

    octava

    ceiebratur,

    plenam

    retiquiarum variis translationibus solum egi. Ad igitur elucidationem glorise posthumx

    In pag-o Tarvanensi, monasterio dicto Sithiu, depositio almi patris nostri Bertini abbatis et confessoris, qui vita et miraculis inaignis, anno ab Incarnutione Domini dcxcviii migravitad Domiimrn. Deannoemortuati

    bris sic

    memoratur

    586
    ACCTORB

    DE

    S.

    BERTINO ABBATE.
    relogium d* iUa sio
    sissimi

    J.S.

    abbatia Bertiniana tatedieiemortualis. Reee in

    tuali disserui 12

    Hcautemdesolaagosoiemnivtgi-

    kaMad

    neraqitur ritu

    maxime solemni cum praema

    nasterio Sitbiu gloriosa confessoris Christi

    elevatio

    *Jf^

    corpons pretioabbatis, qua3

    Bertini

    Et vigilia quidem eo perlia etOctava sequente. Domini, xta aqiturmodo, quo vigiXia Nativitatis Laudibus cantetur ritu ut Offloium vigilise a

    pontificio apparalu duplici. Missayn solemnem Silvini Alciavigilia celebrat abbas S. in illa abbatia S. Bertim as-

    Incarnationis facta est anno DominicaB illam die 2 quinquagesimo secundo. Elevationem testatur Cletyus xn UU Maii diu celebratam esse, datis. Verum, inq^ ^b
    teris

    millesimo

    ad me nuperrime

    censis

    qui semper ex f abbas Alczacensis sumitur. In primis Vesperis In Bertini Officium peragii.

    festo aliquo tempore locum cessit secundffi classis. quod celebratur Officio duplici celebratur die iv Mau ntu dupliElevatio vero nuuc
    cis majoris.

    S.

    Walberti,

    simulcumabbateS.

    solemnem cantat aoirjsa vero fesiivitate Missam abbas Aliacensis cum bas S. Bertini; tune vero ehoro canit. Seduobus cantoribus Alllluia in peraguntur ut primae.

    167

    Quod

    spectat ad

    inventionem corpons

    Inventio inser
    la

    quam

    quibusdam neotericis Marratam vidimus locum illa etiam liabet in


    in Fastis
    }

    commemo-

    quitUm

    Martyrologio,

    non tamen
    Officiocele

    cundx demum Vesperx

    festivitatispauHsec de communicata mihi notitia de tota solemnitate facihs sit cis exposui, ut ex iis

    modo addiem tyrologio SiUiiensi,ubireferturJioc corJunii : Ipso die inventio pretiosissimi xvi
    poris sancti
    patris Bertini,

    brala.

    conjectura.
    acolim atiam
    feriatione ab

    101-

    opere

    habitus in Apostolo istius territorii. Hinc sermo edidit soiemnitate, quem in fine Actorum B Sancti

    populo Audotium hujus seculi celebrata est a feriatione ab opere, prout nunc fit maropolitano Audomaroet S. Bertinus intra sepia abbaiix patrono secundano et poli semper habitus est pro
    :

    Prxterea

    htec festivitas

    ohm usquead

    ini-

    quod anno Domimquinquagesimoreperca3 Incarnationis millesimo ubi olim tum est sub capitaneo altari S. Martini, translatum et reconditum jacuit dua B. Folquino
    primitus in sepulcro quadraginta novem fere suo quievisset centum ac ingerere annis. Hxc quidem verba nonnullam suspicionem de festo inveniionis olim possunt Kalenda- E celebrato at testatur Cletyus nullum in reperiri vestiriis aut Breviariis Sithiensibus indeque aliquando celebrati gium istius festi numquam fuisse usitatum, sicut merito existimat
    centis et sex ferme annis,

    cum

    Mabillonius
    simi
    fratres,
    tris et

    si

    inchoatur
    ,

    Gaudete

    dilectis-

    Domino, qui ad sanctissimi pasancti scilicet Bertim protcctoris nostri


    in

    sollemnia
    l:t;imini
    l

    convenistis
    et ex

    et

    spirituali

    jucunditate

    intiino cordis affectu

    clementiam
    :

    qiu Domini uostri Jcsti Christi erroribus ad agnitionem sancti ab idololatriae


    collaudate

    nos
    sui

    nominis

    per hujus

    sancti Sacerdotis praidicatio-

    tempore. Sane si rem ipsam inspiciamus, verisimile non apparebit, aliquod inventionis festum fuisse institutum, priusquam vero elevafacta erat corporis elevatio. Peracta qua inventione, una instituta videtur festivitas,
    in

    usu non

    est Jioc

    nem perducere di^natus est. Verumtamen, cum anno 1703 aut 1704, ut mihi prescripsit Ciemutta simul festa, quse feriatione ab opere celebrabantur, abroganda censeret illustrissimus Ludovicus Alphonsus de Valbelle episcopus Autyus,

    simul celebraretur titulo ElevatioPoterat nis, ad quam inventio fuerat necessaria. inventio seorsum etiam Martyroiogio insetamen conservaretur ri, ut felicis istius eventus melius
    tio et etevatio

    domaropolitanus,
    miscuit
    ctis
    :

    S.

    Bertini festivitaiem iis adest sine do-

    memoria. Hiscede cultu S. Bertini expositis, Acta subjungo varia, qum utinam tam copiosa essent
    et

    quod fortasse peractum non

    accurata,

    quam

    tanti Viri Sanctitas meretur.

    lore populi, qui patronos suos prse ceteris

    San-

    venerari consuevit, prsesertim

    cum

    urbs AuBertino

    domaropolitana incrementa sua tam


    debere videatur,
    Trunlatio>\is
    fcstuvi
    rliiuii
    I

    S.

    quam
    S.

    ipsi S.

    Audamaro.
    festum
    ,

    VITA
    auctore

    65

    Alterum

    Uertini

    quo opera

    serriliaetiunt ccssnnt inlra monasterii septa, ce-

    tolcmnr
    Julii
    :

    XVI

    lebraiur xvi Juliu Ejus causam laudatum Marq tyroiogium Sithiense declarat his verbis Kodem die saneti patris Bertiui corpus a B. Folquino inmsfertur ct reconditur anno Dominicai Incar:

    anonymo
    Ms.

    nationis octingentesiino quadrag-esimo scxto. Antiqitaw cssc fm,tr l'cslin(atem,ctab ipso S. Fol-

    Ex

    codice nostro

    quino institutam, colligitur ex Opusculo Bovonis infra dando num. 22 :nam, eo teste, translationes tam S. Bertini quam S. Audomari distinctis

    CAPUT

    I.

    temporum diebus

    BU8B m;iH'tiiiieeiitius eelehrandns sancivit.


    i(itc

    cuncto populo dioecesis JLrcalia-

    ibidem subjuncta insinuant, voluisse S. Folquinum, ut h/mslalionis festivitas celebrarelar feiiatione ab opere. At id clarius colligitur ex tribus primis miraculis, ouse infra in Appeni/icc legi
    ;

    Adventus S. Bertini ejusque sociorum

    ad S. Audomarum

    geminum mo:

    nasterium constructum
    fit

    Bertinus
    :

    possunt. Nunc minorest minusque late patcns /ittjas festivitatis celebritas magna tamen

    abbas post

    Mummolinum

    sepelit

    ctmmiatm
    Btovationii

    h,vc est jn abbatia S. Bertini, ubi ejus

    S. Audomarum.
    hoc

    Transtatio colitur Officio duplici secundic classis. L66 Kicradonem corporis primam verisimili(er cetebratam ftdsse die i
    ti

    fbtum otim 9

    Ma
    SIS
    .

    ..miriv

    os i en( n nur/l

    156,

    ex uno tantum loco omnino certa videatur, ad alterius transeo etevationis festivitatem, per quam prior abrogari /xitctt, st revera, fuit usitata. Sithiense Marty,

    Novembris, probabili At cttm festivitas tdeoque non innotescat

    hm

    Post

    non multo temporis intervallo, ad

    S. Bertiniet

    beatum

    Audomarum a
    et

    de

    prsedicta

    Conviri,

    sociorum
    adventus ad
    S.

    stantinense b regione, tres

    uua cum mente

    Audomtf
    a b

    Mummolinus
    pariter

    Bertramnus sanctusque Bertinus,


    parentes

    rum,

    venerunt, relinquentes etiam, secundum


    ,

    Domini preeceptum

    pacriam

    omnesque

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    que propinquos. Sanctus vero Audomarus praedictos Dei famulos gratifice recepit, immeusasque
    omnipotenti Domino gratia ag-ens, qui tales sibi ad praedicanduni Euang-elium adjutores deduxit. Erant enim prsefati viri in fide perfecti Catholiea,
    et

    5S7

    sub

    Deo servientibus, 4w*wo. dilectus atque amabilis beatus fuit Bertinus. Erat * enira vir venerabilis, in divinis rebus prudens
    ''

    districto * Regulae rig-ore

    et

    atque in divina Scriptura eruditi. Parvo post haec temporis spatio


    in
    ecclesiasticis
    disciplinis,
    ,

    transacto
    viris,

    S.

    Audomarus cum

    praedictis

    beatis

    divina sibi stimufante gratia, monasterium

    providus gregis sui pastor ; in malis vero simplex et innocens secundum Domini pr&ceptum Estote prudentes sicut serpentes et simplices sicut columbae. 5 Praedictus erg;o * venerabilis abbas Bertinus, Medtfimctvm divina sibi gratiarevelante, statim ad locum ^<*a
    :

    cogitavit

    dum
    cuju$ uuxilio

    Dei "fundare nomine. Ad habitanenim monachis, divina sibi largiente misein

    g, ubi venerabilis senex obiit, cum suis pergendo mona'/^J Mab. chis, sacrura beati Audomari corpus cum pal-

    fCTO

    ricordia,
    monailerium
    1'ctus

    locum habebat aptum. 2 Erat enim vir quidam potens


    divitiis

    mis
    ,

    et

    hymnis
    :

    et in

    canticis ad

    Iocum sepultune

    Adrowaldus
    :

    deduxit

    eumque

    prtedieta ecclesia,
    aedificavit,

    nomine, in

    hujus seculi vanis valde dives


    errore
    ,

    dictwn
    :

    beatus pontifex in Sithiu


    circurastantis

    comtruunt

    quem

    quam ille cum immenso


    Sanctus
    Mah
    >

    beatus

    Audomarus de

    gentilitatis

    populi

    sepelierunt luctu.

    ad fidem convertit Catholicam quemque cum omni sua baptizavit familia. Adrowaldus vero prudenti
    consilio
    fallaces
    divitias

    autem * Audomarus beato


    etisque Fratribus terapore

    priedixit Bertino, cun-

    ntfii

    illo

    Domino

    in Sithui ser-

    Mab. nors

    praesentis

    seculi
    suae

    vientibus

    ut,

    quandu
    .

    oi

    fors

    spernens, nec ullum habens filium,


    haereditatis

    magnam

    * inoerta extremae

    contig-isset horae, in pncdicto loco

    partem

    cum omni
    optulit

    suum

    sepelirent

    sua multiplici sub-

    corpusculum.

    stantia

    Deo

    et beato

    Audomaro,
    Sithiu.

    videlicet

    c quae noto

    nomine vocatur
    in

    Beatus vero

    Audomarus
    ficavit

    praedicta

    praedictorum ad
    in

    eum

    adventum virorum ecciesiam d sadivilla

    ANNOTATA.
    a

    ante

    etiam loco, in quo suum pausat in pace corpusculum. Postquam erg-o praefati Dei famuli ad eum pervenerunt, concessit illis,
    eo
    ut monachorum habitaculum aedificassent*, ubicumque illis in praedieta placuisset villa. Sancti igitur viri Mummolinus atque Bertinus cum ceteris eorum in Christo sociis monasterium aedificare in quodam loco ceperunt, quod usque hodie Vetus

    Hoc totum primum caput Vitx

    S.

    Audomari

    inseruit auctor. Ex eo huc transtuli spectantia ad

    apudMab.

    ledificarcnt

    vocatur monasterium.
    deindealium
    qtutrunt

    3 Sed in eo loco paucis morantes anuis, divina


    eis

    locum per stagnum navigando,


    ' ibid.

    suadente gratia alium voluerunt eligrere locum. Beati igitur viri in Domini confidentes misericordiam *, perfectum invenerunt consilium.
    ,

    Bertinum, omissis aliis. b Natum Bertinum in territorio Constantix Alemannicw consentiunt scriptores ut ostendi in Commentario num. 29. At non rectaex patria ad S. Audomarum venit Bertinus cum sociis, sed prius disciplina monastica instihttus est Luxovii, Ut ibidem probatum est num. 33 et 84. Hic scriptorvitam illam monasticam Luxovii inchoatam proctermittit, quia festinabat ad enarranda S. Audomari gesta; dicitque ex regione Constantiensi venisse Sanctos, quia inde revera prius exiverant
    ,
    ,

    mise-

    Protinus enira in

    navem ascendentes,

    Luxovium.
    c

    sine g*uber-

    ricordia

    Apud Mabillonium
    quse.

    in

    Vita

    S.

    Axtdomari

    natore et remigio, ac sine ulla cibi et potus cura,


    *

    ibid.

    iii

    omissum
    '

    huc atque illuc in * spatioso stag-no, adluerente prsedicto eorum habitaculo, navigantes, omuipo,

    additur villara, excidere potuit


    villara

    vox

    facile in transcribendo

    ita ut ptrobabilius sit

    legendum

    tentem rogabant Dominum ut in locum, quera sua illis praeparavit misericordia, eos deduceret inlaesos, dicentes invicem, quod nou ascensuri cssent de praedicto stagno, nisi quando, ibid. tcncndo navicula eorum aptum tenente * portum, contiG gisset illis secundum ordinem Psalterii subsequentem cantare versiculum Hsec requies mea in seculura seculi, hic habitabo, quoniam eleg-i eam. Misericors ig-itur Dominus, qui suis ubique prfflprope est enim Dorainus omsens est famulis * eum, navem, in qua beati ibid. h.rc vox nibus * invocantibus
    ibid.

    ad

    Qu<v autem ad donationem Adroicaldi et utriusque monasterii constructionem spectant, fuse disputata sunt in Commentario
    videlicet.
    5 et 0.

    tino,

    ecclesia, quscdeinde donataestS. Bermutta sunt disputata 7. vulgo Aa alios Agniona fluvius e Agnio dicitur. Modicus est, utpote in ipsa ortus Arteet prope Graveligam Ftandrise oppidum sia

    De hac

    mariillabitur.
    f Quo anno S. Mumraolinus ad episcopatnm promotus sit, ejusque successor S. Bertinus dbbas

    omissu

    fuerunt praedicti

    viri,

    post aliquod praevisum sibi

    spatium,
    illi
    ,

    ilico

    deduxit

    praedictum

    ad terram. Tunc etiam sine canentes versiculum


    , ,

    creatus investigavi
    g-

    7.

    Mors

    hic relata erat sine loco

    et

    tempore,

    mora
    terrana
    condtmt

    navem
    ,

    laeti intraverunt in relinquentes cognoscentes etiam locum illum a Domino

    sibitraditum.
    txbl

    cwnubium
    Sitlueuse,

    cvjus primus

    4 Dehinc beato Audomaro pio eorum favente monasterium nomine Sithiu, ex * praedicta villa nominatum, super Agnionam e fluvium in
    patre,

    de qitibus disputabitur accuratiits ad !) Septembris. Intcrim moneo neque annum C!(i7 rede statui a Mabillonio , cum sanctus antistes adkuc viveret anno 670, ut observavi in Commentario num. 80 neque adoptari posse annum 095 quem assignat Iperius, cum eo usque Vitam non
    ;
    ,

    produxerit.

    abbus Mujii-

    molinut tecun
    dus Bcrtitius;
    *

    Dei noraine aedificare coeperunt: confluentibusque undique relig-iosis viris ad praedictos Dei fa-

    mulos

    beatus

    ibid.

    axomis

    sum
    e

    titudiui

    prseposuit

    Audomarus Mummolinum mulmonachorum. Sed non multo

    post haec
    bilis

    temporis intervallo , prajfatus veneraabbas Mummolinus ad Noviomensis urbis episcopatum, divina largicnte gratia provectus
    ,

    est

    Gloriosus

    ig-itur

    pontifex

    Audomarus

    post

    Mummolinum
    Sanctis

    in prsedicto

    monasterio sancto

    monachorum

    choro

    num f

    beatum praeposuit Bertienim fratribus in eodem loco


    ,

    Septembris Tomus

    II.

    80

    CAPUT

    , ,

    5SS
    A

    VITA

    S.

    BEKTINI ABBATIS.
    post solis occa- D baverunt rei. Eodem enim die secundum nuntius, a Waldberto velociter sum ad beatum equitaudo sui senioris praeceptum postquam ad sancti venit Bertinum. Statimque pervenit , ejus provolutus ve, ,

    taauuo.

    CAPUT
    Virtutes Sancti
    ,

    II.

    Viri

    prsesentiam

    stigiis,
    :

    vinum

    divinitus ac-

    ster

    modo

    Domine vetremula ad eum ait voce amicus Waldbertus beuevolus in Christo vos conflnio mortis et vitse positus,
    :

    in

    ceptum eoque sanatus comes Walsepulbertus : aliud miraculum ad

    crum
    A
    ffius

    Sancli.
    post

    pro eo secuudum sohDei postulat nomine, ut misencordem detam vestrae caritatis pietatem conspevestras ut per precemini Dominum gloriosas preces de mortifero ctu ffiterni Regis requod sibi nuper accidit solamen
    ,

    periculo
    cipiat.

    Sandi

    virtuttt

    iffitiir

    praedictus

    abbas

    Bertinus
    in

    ac prudcn

    regimen
    *
    i. e. vix.il

    obitum * annis turbamque monaohorum Dei vixerat sacras Kesibi creditam sub districto a Domino custodiebat Pasolicita agius g-ulffi jugo mente scriptum est: Cui plus comBtor, sciens quod Dei plus ab eo exigitur. Beatis enim

    Abeati Audomari

    multis

    servit^o

    Postquam enim iu hac die de basilica beati perAudomari ad suam volens properare domum subito in medio vise spatio de suo , in rexerat,
    9

    lapsu ex equo

    graviter vul~

    neratur

    mittitur,
    faraulis,

    jus

    super equo dejectus quo velociter equitabat terram. Multisque m petrosam incautus corruit femoreque huhujus corpore membris conlisis morpenitus confracto beatissime Pater
    ,
    , ,

    sub sua cura consistentibus


    praedicando
    districta conversatione

    Domimca
    ,

    tem
    dit,

    sibi

    subitam adesse putat,

    nisi illum, ut cre-

    atque
    cottidie

    apostolica

    praecepta

    sua

    ac religiosis acti-

    vina.

    per vestras sacras orationes pietas liberet diquod hoc sibi periculum per Scit enim
    ,

    exembus suis magnura benc vivendi praebebat Sic luceat plum , implens quod scriptum est ut videant bona lux vestra coram hominibus ne glorificent Patrem vestrum opera vestra et
    :

    suam

    negligentiam, quia sine vestrae benealiqua dictionis tutamine, per hostis callidi astutiam
    contig-it

    necessitate se retrahente, de hoc bodie loco perrexit. Idcirco vos in Dei nomine, de prsedicta negligentia

    diclum

    secundum apostolicum praeceptum * aliis praeLargus igidicana, ipse reprobus inveniretur. diabotur bonorum operum retributor contra
    ,

    d veniam petendo, precatur, ut potum ex vestro sacro ore benedictum, sacrisque vestris manibus
    signatum, ad eum, autequam moriatur, transmittere diguemini. casu fidelis amici 10 Tunc venerabilis Senex
    ,

    persuasiones iudefessam sui militis Bertini Oculi enim Domini aspiciunt aspiciens pugnam super justos , et aures ejus in preces eorum raagnamque ejus de ovibus sibi creditis intuens
    licas
    ;

    huic Sanctus

    rogutus vinitm
    divinitus im-

    signis ac virtutibus gloricuram, almifieis De quibus, favente Domino, pauca subsefioavit.

    eum

    suo incunctanter praedicto jussit ex enoforo * , quod in sacrario posidiscipulo tum fuerat , vinum propinaret ut ad segrotan-

    commotus
    ,

    pelralum
    * i. e.

    ceno-

    WaWitrtut
    comet, S.
    Deitino ptCCBk'
    ta sita OOn/itBri sotitus,

    quentc narrubimus sermone. honorificus 7 Puit igitur quidam vir nobilis comes secundum vanam hujus saeculi dietiam uxor vero egnitatem, nomine Walbertus a
    ,
    :

    tem celerrime transmitteretur amicum. venis leniter sancto respondit Abbati


    reor
    dicis
    ,

    Tunc
    :

    ju-

    i)hoi'n

    Est

    ut

    beatissime
    ,

    Pater

    grum
    ,

    aut eo amplius , vasculo una folia


    Confessor
    dixit
    ,

    spatium mensis intequo nec in eo , de quo e fuit vini. Hinc ag-ius

    jus Itegendruth fuit nuncupata. Huic vero Waldberto et coujugi suae pater confessionum beatus

    Christi

    fide

    perfecta et caritate ple: , ,

    nec non et compater b fuit, sefuit oundum laudabilein ritum Inter Christianos ad cuNJuiigcnda fraternee oaritatia foedcra consecraBertinus,

    in Dei Vade fili Donomine ad illud, de quo dicis vasculum minus enim uoster cui omnia possibilia sunt ,

    nus

    suo

    discipulo

    tum. pe prffidicabat
    vir

    Beatus igitur Bertinus utrisque

    verbum saedivinum. Quapropter enim pius


    a

    Prope est qui adest adjutor iu opportunitatibus enim Dominus invocantibus eum omnibus; nocredo , salutiferum dabit stro aegrotanti amico
    : ,

    prrodiotus

    Waldbertus ad Bertinum saepe vebcato

    potum.
    ,

    Ilinc juvenis,

    sancti

    Viri

    praecepta

    se-

    nire

    solebat, ut
    :

    Viro

    diviua

    prfficepta

    audiret

    ct ut

    a sacro hujus ore post communi-

    oationem Corporia et Sanguinis Christi more benedioeretur solito.

    cutus in prsedictum intrando sacrarium , illud vas , de quo paulo ante sancto dixit Abbati quod nec una in eo vini fuisset folia, divina lar-

    siam,
    aliqua

    In

    Quadam igitur die ad ecclequa beatus A.udomarus pausat, Wald,

    hac vice plenum optimo invenit giente gratia vino, cujus mirabilis odor praedictani compleverat
    ,

    bertua veniens

    ibiilemque orationem complens,

    duraum.

    cum

    neceasitate subito retrahentc, ad bea-

    tiuu nefflexit venire

    Bertinumj sed ad suam pro-

    duiit HD SilhiU

    priam remeaverat 8 Tunc suus


    beato
    rabilis
    sto

    domum.
    diaoipulus
    ,

    nomine
    :

    Duodo

    domum
    titur.

    II

    rrr-

    nuntiavit

    Bertiuo

    dicendo
    beati

    Valde

    vcne-

    Tunc sauctus Christi coufessor Bertinus immensas omnipotenti Domino gratias agens De hoc vino aliquid AValdberti ait discipulo ad tuum velox recurre seniotecum portaudo immenso replerem. Tunc ille in eadem nocte
    11
    :

    mittit, '/""

    sanatur

    niultuque

    deinde danal
    Bcrtino.

    Pater, admiror, quod vir fidelis in Chri-

    tus

    amious Waldbertus
    basilica

    die

    Audomari c hoorationeni complendo .siue vestrae


    in
    ,

    bcnedictionis
    ' i.

    petitione

    ad

    suum
    plcuus

    subito perrexe-

    gaudio ad suum reversus est dominum totumque ei, quod factum fuerat, narrando misalutiferum sibi potum de prffidicto raculum propinaverat * vino. Postquam vero de eodem
    , ,

    propl
    mivil

    o.

    porrcio

    rat

    * domum. Tunc
    ,

    affius Christi oonfessor Ber,

    benedicto biberet potu

    iu

    eadem

    hora

    divi-

    rit

    tinus

    prophetioo
    ;

    spiritu
    fili,
    ,

    praedicto

    ait

    disoipulo

    Aute

    enim,

    bertus

    pervoniat
    *

    domum
    sine

    quam ad suam Wald;nl quam nunc pronostrca


    loco.

    sanus effectus est. Immensasque omnipotenti Deo salutis suae auctori gratias referens cordisque compunctione repletus,
    , ,

    na medente manu

    perando se oredidil cito esse venturum, valde se


    poBnitebat
    lcbit
    ,

    magnam
    II In

    suse

    hereditatis

    partem

    /'

    Deo

    et

    beato
    cae-

    quod

    benedictionis

    obtulit Bertino.

    muucre

    de

    hoc

    perrexorat
    viri

    Quod secuneffectus pro-

    hoc

    fratres

    carissimi

    sicut et in

    dum

    prtescientis boati

    vorbum

    teris gloriosis actibus suis,

    immensa omnipotentis

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    Quanta
    sit

    999

    Dei

    mitnificentia

    in relinquentes

    pro

    se

    omnia.

    Domini admiranda atque laudanda misericordia, eo quod in diversis mundi partibus per suos indesinenter servos implet, quod promisit. Qui derelinquit patrem aut matrera et caetera propter me, in praesenti seculo centuplum accipiet, et
    tis

    magnaet
    ter

    inenarrabilis est

    ctu Regis aeterni gloria.

    Sanctorum in conspeIllorum enim animffi in-

    A.Awo.

    innumeras cselestium myriadum fulgent turmas; ipsorum venerabilia corpora inter homines
    visitata, signis ac virtutiopera multis declarata populis, venerantur honore omnia enim praeteg-loriosa
    :

    pausantia,

    ab angelis

    vitam aeternam in futuro possidebit; sicut de his sanctis Christi confessoribus Audomaro atque Bertino probare possumus. Hi enim , ut praediximus parentes patriamque propter Deura relinquentes, centuplum in hoc seculo, divina eis larg-iente gratia, acceperunt insuper inmarcescibilem eis in vita perpetua tribuit corouam. Et
    ,
    :

    bus per

    mag*no reunt sanctorum gloria manet


    :

    in

    Christo in aeter-

    num.

    ANNOTATA.
    a

    non

    solura eos,

    quamdiu

    in

    carnis fuerunt prae-

    De Waldberto

    comite aliqua dicta sunt in

    sentia g, signis atque virtutibus glorificavit ; sed etiam adhuc per alta in couspectu ejus eorum
    raerita g-Ioriosas efficit virtutes sicut per suum agium confessorem prasfatum etiam Bertinum nuper mirabilem eg-it virtutem. Quod illi nobis testati sunt, in quorum conspectu k hsec gdoriosa
    ;

    Commentario num. 109 et seq. b Iperius asserit, filium Waldberti de sacro fonte levatum per S. Bertinum Folcardus vero num. S2 a Sancto baptizatum dicit. Utroque hoc

    modo compater Waldberti


    et

    Bertinus fieri poteral,

    alterutro factus est.

    virtus

    fuit

    facta,

    quam, favente

    Christo,

    sub-

    B
    Pisrator nocte
    Paschatis

    cnm

    SOCiis punitus,

    juxta monasteriura (servi enim illius erant loci) navem ascendentes, retra ad capiendos extenderunt pis*ces. Dein insolita
    beati

    sequente narrabimus sermone. 13 Tres ig-itur viri, in piscationis arte in nocte Dominica in Rhodano flumine
    Mauritii
    i

    periti,

    c Ex hoc loco colligo ecclesiam B. Mario>, quse deinde S. Audomari nomen habuit et etiamnum habet, eo nomine jam i^ocari solitam, quando hic auctor scribebat. Crebra miracula, qiuv

    martyris

    fiebant ad S. Audomari seputcrum, nomen istud B paulatim videntur induxisse,donec tandem prsevaluerit.

    eornm

    retibus
    ita

    in

    eodem nocte piscium

    intravit

    Negtigentia

    comitis

    magna non
    :

    fuit

    si

    multitudo,

    annorum
    tia

    etiam ut nec illis per prolixum spatium, quo in praedicto flumine re-

    omnia

    recte sint retata.

    solebant extendere, tales raagnitudine apparuerunt pisces : nec talem ante piscium multitu-

    dinem una ceperunt nocte. Hinc laeti navigantes ad portum, in quem soliti erant post piscationec se potuerunt de praedicta movere navicula. Duo enira ex ipsis pedum et manuum
    intrare,
    officio

    e Folia forte corruptum est a phiala nam secundus anonymus habet fiala. Potest tamenfoYm idem significare ac folietta, qute vox medio &vo usitata fuit pro mensura quadam vinaria, Gallice feulliette

    au*

    nem

    quid vero mensura.

    sit

    fillette, Italice Foglietta. Quidde voce, significatur exigua vini

    privati,

    toto
    officio

    fuerunt

    corpore

    contriti

    tertius

    autem
    est
    :

    pedum

    privatus,

    surdus
    ultio

    effectus

    super eos enim propter noctis Dotransgressionera

    minicse

    Resurrectionis

    supervenit divina.
    surdusquc
    sanatu?'
    ttd et

    claudusfartn,

    squdcntm
    Sancti

    ille, qui auditum et ambulandi amiusum, duobus enitendo fustibus, atque aliorum comitantium suffrag-io fultus, loca sancta

    14 Hinc

    sit

    f De donatis a Waldberto actum in Commentario num. 109 et 110. g De morte Sancti nuspiam scribit hicauctor : ex quo patet, eum non voluisse ptenam Vitam conscribere, sed tantum aliqua narrare facta. h Ex hoc loco clarepatet, hunc esse primum Vitse scriptorem ex iis, qui innotuerunt nam
    :

    alii

    non asserunt,

    se id

    orationis

    causa circuraire decrevit, ut juxta veDei sepulcra divinam postulasset misericordiam, ut amissam per suam neg-ligentiam corporis sui sanitatem per gloriosa eorum merita recipere meruisset. Post intervallum eo peragratis locis, ad praeig-itur, raultis ab
    nerabilia servorum
    dicti

    a testibus ocutatis,
    referant.
    i

    miracutum audivisse quamvis idem ipsi quoque

    Hoc monasterium alias Ag*aunense vel Agaunum dicitur situm est in Vallesia inferiori F ad Rhodanum inter Sedunum, in cujwt dicecesi in qaem Rhodanus est, et lacum Lemanum,
    :

    confessoris Christi Bertini in Sithiu

    monain

    influit.

    sterio

    positum
    Fratres
    in

    venerabile venit sepulchrum. Et


    praedicto

    cnm
    nocte

    loco

    commorantes

    Dominicae Resurreetionis in eadem ecclesia, in qua corpus beati pausat Bertini, nocturnas cantarent vig-ilias tunc ille vir praedictus,
    ;

    CAPUT
    Gesla S. Berlini

    III.

    immensa
    ecclesiam

    segritudine correptus,

    a suis sociis

    in

    orationem deductus fuit. Et cura longo spatio cum lacrymis orando suam sanitatem per merita beati Bertini a Domino postulasset, quando lectio Euangelii more solito recitata fuit tunc aegrotus multa vidit circa se lucere luminaria et paulatim ab eo infirmitas recedendo, auditu recepto, pedumque recupead
    ;
    :

    cum

    S.

    Winnoco

    ejusque sociis.

    Quando
    ...
    ,,

    ajrius Christi

    signis atque

    virtutibus
    ...

    decoratus,

    confessor Bertinus, yomaurium jn Sithiu sttfueiuein9 redtunlur


    II
    .

    ttlitt ctniiii iii

    fnciii

    ntiracn

    officio, subito divina largiente gratia, in praedictorum praesentia Fratrura sanus effectus cst. 15 Et post synaxim inmensas omnipotenti Domino et beato Bertino gratias agrens, suis gra-

    rato

    pncerat monachorum, cx ... divma eos stimulante multis undiquc p.-irtjbu.s gratia, relig-iosi ad eum veniebant viri, optan* te* etiam, ut sub sacraB Rcgulae jug-o secum in Dei perseverassenl servitio. Inter quoa qua-

    monasterio multitudini

    iiiiiucih, rt

    (vet

    toni

    a
    1

    llir; Cl

    diendo pedibus laetus et sanus ad Et alii in eadem rat domum.

    suam remeaveecclesia

    tuor
    ra,

    relig^iosi

    juxta

    qui

    his

    viri ex long-e remota Brittonum ternominibus nunoupati fucrunt, Qua-

    venerabile bcati viri Bertini sepulchrum de tali saepe in Dei nomine fuerunt aeg^itudine liberati.

    His

    crgo

    indiciis

    manifestum

    est nobis,

    quam

    danocus, et Ingenocus, et Madocus, sanctusque AVinnocus, parentes patriamque secundum Domini praeceptum relinquentes, ad eum unanimiter

    590
    A. A.WXY1I0.

    VITA
    venerunt,
    postulantes

    S.

    BERTINI ABWATIS.
    inter

    nimiter
    stitutum,
    igitur

    etiam

    ut

    agium monachorum gregem, sub sua cura coneos in Dci reciperet nomine. Beatus Bertinus eos in Dei amore fiagrare cerperfectamque bene vivendi in eos cogno-

    VITA ALTERA
    auctore

    uens,

    scens fuisse voluntatem, benigne eos recipiens, sanctse monachorum sine mora sociavit multitudini b.
    yuos
    licrtiiiut

    anonymo
    nostro

    17 Post haec vero

    accepta donatione

    acto,

    agius

    abbas

    parvo temporis spatio transBertinus intuens, prffidictos

    Ex

    codice

    Ms.

    Heremaad

    ri, mitiit

    Dei

    mona$terium
    eriycndum,

    ftlisse,

    famulos sagaces sacrae Reg-ulse sectatores nec non perfecta caritate et vera refertos eosque cum magna obedientiae inhumilitate dustria animadvertens labori manuum operam in Dei dare, eis in pago Terwanense aliquam
    :

    PRjEFATIO.

    Domino
    gitori

    omnipotenti
    multiplices
    :

    bonorum
    gratiae

    munerum

    lar-

    De mistione
    C/iristiad

    nomine

    juesit awlificare cellam.

    Quidam enim

    vir

    nomine, suam in praedicto dives, pago fructiferam hereditatem , quae "Wormolt c

    laudesque seduqui omnium creaturarum vilae sunt referendae sibilium et invisibilium conditor et gubernator

    salutem

    humu
    et

    ni acncris,

    Apostotoruiu

    Heremarus
    (

    vocatur,

    et
    )

    ideo

    eodem

    nomine
    optulit

    praedicta vo-

    catur cella
    ctus

    Deo

    et beato

    Bertino.

    San-

    igitur

    Bertinus Dei
    et

    famulus,

    multiplicare

    volens habitacula,
    ,l

    Christi

    tia praeparare, quae eo

    pauperibus hospitempore rara in prsedicto


    aliis

    fuerunt pago,
    fratribus
    ,

    eorum

    pnefatos Christi milites cum obedientibus praecepto

    in

    prredictum transmisit
    conditoqtte

    pagum,
    viri,

    ut in prsefato loco

    aptum Dei famulis constituerent habitaculum.


    1S Religiosi igitur cor

    unum
    exemplo

    et
    ,

    animam
    actualem

    Wtirmhaltrnxi
    crsnobio poBt

    unam
    spitibus

    apostolico

    habentes
    de
    solliciti,

    aliorum mor

    sectantcs vitura, plus


    Christi

    temS. Win-

    quam
    ,

    pauperibus atque hode semetipsis,


    Bertini

    nooum
    rtt.

    /'./1-

    secundura
    prasfato

    saucti abbatis

    jussionem, in

    pago

    commodara

    favente

    Domino,

    suum Unigenitum Dominum filium nostrum Jesum Christum ad docendas redimendasque omnigenas gentes misit ad terras. Qui causa salutis humanae ex Maria Virgine carnem sumens immaculatam, omne humanum genus, a primo homine diabolica persuasione seducto venditum, zabulique sub cruentissimo jugo redactum, morti poenisque addictum, de potestatenebrarum principis dignatus est eripere. te Dehinc omnes homines ab' Adam usque ad Christum, dEemonica fraude peccatorum catenis ligatos, maximisque scelerum ponderibus oppressos, ex omnibus orbis climatibus nunc per se Yenite liberatos vocavit ad vitam, ita dicens ad me omnes, qui laboratis et onerati estis; et ego reficiam vos. Qui duodecim Apostolos de
    existens,
    :

    icdifieaverunt cellam,

    atque in ea per multa an-

    turba totius generis

    humani

    electos, alios

    quo-

    norum spatia in Dei perseverantes servitio, extremum sortiti sunt diem. Post obitum vero praedictorum
    noci

    sanctorum trium virorum Quadaet Ingenoci et Madoci, heatus BertlnuB conventiculo servorum Dei, in prsedicta sanctum praeesse concessit oella commoranti
    ,

    videlicet

    que alterius ordinis lxxii, factis regionibus alne multae operarii deessent messi, jubet bis, omnes discipulos esse suos, hosque in cgenaculo Syon sancto Spiramine repletos, omniumque ad docendas linguarum mirabili ditatos douo baptizandasque omnigenas gentes ire prsecepit,
    ,

    Winnocum
    gulffl

    qui a pueritia a beato Bertino et a


    fuit

    dicens

    Ite,

    praedictis suis sanctis

    jugo

    pagensibus sub sacrae Renutritus qui licet praefatis Dei


    :

    % Hii

    vero

    loquentes,

    famulis sstate dispar fuit, perfeota tamen caritate atque obedicntia illorum erat sectator d.

    "Verbum Dei gratiam virtutes operantes, variaque tormentorum genera ssevo paganorum furore feren,

    omnes gentes. discipuli omuibus linguis in omnibus gentibus et provinciis Domini praedicantes multasque per
    baptizate
    Christi

    prxdicalioni

    bus bus

    et labnri;

    inter

    lioriim succes-

    sores

    Ando

    iiuirus ct Ber-

    tes,

    AXNOTATA.
    a ILvc omnia, quse sequuntur, desumpla sunt ex tertia parte Opascuti ejusdem Ms. seu ex
    y

    sociorum adventu ad S, Bertinum egi in Commentario 10, dixique deinde num. 184 adventum iltum ex conjectura figi posse inter annum 670 et 080, aut latius inter 660 et 680, aut quod in S. Winnoco magis examinari poterit ad 6 Novembris. De loco Wormnolt, deque condito ccenobio rVormholtensi, aliisgue huc spectanttbus varia disputata sunt in Commentario num. 120 et seqq. d Plura ea hoc Opuscido non adduco, quia ad S. Bertinum alia non spectant sed sotum ad S. Wiiinocum.
    t ,

    Vita S. Winnoci. b I)o S. Winnoci ejusque

    sanctumque pro Christo fundere cruorem tilMS, F optantes, per orbem perexere triquadrum. Post hos postque ipsorum successores alios gratia Dei prseditos, eodemque Spiritu repletos (neque enim est apud Dominum personarum acceptio ) implens quod promisit Effundam de
    , , ,

    Spiritu

    meo super omnem carnem, apostolorum

    in omnibus partibus mundi esse conUnde Deus omnipotens, cui cura est de omnibus, qui vult omnes homines salvos fieri, populis in Occidentalibus mundi partibus positis,

    Vicarios
    cessit.

    errorum
    subjectis,

    tetris

    caliginibus

    caecatis

    diaboloqne
    facino-

    peccatorum
    signis
    notos,

    mole
    ,

    depressis,
    divinis
    in

    rumque cloaca convolutis


    decoratos,

    muneribus
    multis orbis

    ac virtutibus

    partibus

    et Bertinumft abbatem, apostolicos donavit doctores. Deus omnipotens 3 Ideo te per gloriosa qnorum ''"'" eorum patrocinia precamur, ut largiflua tua& separatim w sapienties de supernis fluenta nostris, licet ma- scriptnrum ait anrtor. culatis, mentibus rorare coucedas, ut de tantorura virorum meritis atque virtutibus, quje per illos tua gratia gessit, scire volentibus, licet de magnis parva ac de multis pauca , de,
    ,
    '

    Audomarum episcopum

    promere possimus. Quis enim cotidianam eorum conversationem

    DIE QUIXTA SEITTEMBIUS.

    591
    ,

    conversationem atque iu Dei servitio tiam cunctosque labores quos in


    , ,

    constanocculto
    ,

    Deo tantum

    teste operati sunt scire atque enarrare potest? Quia ig-itur sancli viri loca regimiuis sui discreta habuerunt , honeste guber, ,

    nantes

    sanctus tum Tarvennae


    ,

    videlicet

    Audomarus episcopavero
    ;

    sterium ceperunt qui locus usque ho- A. Kwnm die vetus vocaturmonasterium. 6 Interea decedente Alchario d episcopo ur- iumecaubH bis Noviomae , ad episcopatum ejusdem urbis SfrMmiif, d venerabilis vir Mummolinus provehitur et Ebertraranus ccenobio sancti Quintini a Mummoaedificare
    ,

    beatus

    bium suum proprium

    Sithiu

    Bertinus ccenode eorum Vita et

    lino praefertur. bi a

    Sanctus vero Bertinus in loco


    resedit, cepitque

    si-

    Deo

    collato

    cum

    sibi

    coa-

    virtutibus siug-ulatim b pauca nobis dienda.

    sunt expe-

    dunatis redincandi ccenobii aptiorem quaerere locum. Sed dictum Dominicum animo revolvens
    ,

    Sine

    me

    nichil

    potestis

    facere

    perfecto

    usus
    se-

    ANNOTATA.
    a Tota prsefatio huc usque exscripta est, paucissimis verbis mutatis , ex prsefatione quam
    ,

    consilio,

    Dei

    providentioa
    ,

    cuncta dispouenti

    se ex

    animo committens

    protinus navim con-

    auctor primse Vitee preefixit Vitte S. Audomari. Hic vero Bertinum adjunxit hic auctor , ac deinde in sequentibus plura mutavit, adaptans nimirum utrique Sancto partem reliquam cum prior in prsefatione sua de solo loqueretur Au,

    scendit sine gubernatore et reraige. Per spatiosum stag-num, cui adhaeret praedictum monasteriolnm, Dei tantum nutu navis agebatur ang^elieo ministe-

    rio.Ceruerescarinam contrafluentapraecipitisfluvii e impiug-i, quousque aptum tenendo portum consisteret,


    et venerabilis
    vir

    Bertinus hunc verel-

    domaro.
    b

    culum ex ordine decantati Psalterii Haec requies mea in seculum seculi


    tabo,

    promeret
    :

    hic habi-

    Ex

    hisce colligo

    nymum

    scriptorem anoetiam scripsisse Vitam S. Audomari.


    ,

    eumdem

    B Qusenam ex multis

    S.

    Audomari

    Vitis hasc sit

    quoniam elegi eam. Cognoscens igitur a Domino sibi locum illum electum, siue mora navim relinquens mouasterium, nomine Sithiu, in eodcm
    loco in Dei nomine, et in houore sancti Petri care ccepit f.
    7
    aedifi-

    investigabimus ad diem 9 Septembris.

    E
    ,

    CAPUT L
    Adventus Sancti cum
    sociis

    ad S. Auutriusque
    beatus obi-

    undique religiosis viris in- quad mcftu tra modicum tempus multitudinem monuchorum Mtmopttme coadunavit cum quibus multis in Dei servitio regit vixerat annis turbamque sibi a Domino creditam sub districto sacra; regulse jug:o meute sollicita
    ,
    '

    Counuentibus

    vigil
    est
    ,

    domarum

    constructio
    :

    custodiebat pastor sciens quod scriptum Cui plus committitur plus ab eo cxigitur. Beatis enim Dei famulis sub sua cura consisten, ,

    monasterii etgesta alia


    tus ac sepultura.

    Adventus Bertini et socio

    CUm
    siftDQ

    sanctus

    rum ad S. Audomurum

    Audomarus episcopus eccleMorinensem reg-eret et sanctai Tri,


    ,

    nitatis
    :

    dicatione

    fidem stolidorum cordibus frequenti prseimprimeret tres una cum mente de


    ,

    Duminica atque apostolica praedicando mandata sua cotidie districta conversatioue ac religiosis actibus mug-num bene viveudi pra*bebatexeraplum, iraplens, quod scriptum est Slo luceat lux vestra coram hominibus, ut videant bona opera vestra, et glorificent Patrem vestrum ne secundum apustoli prfflceptum aliis praedicans [pae reprobus iuveniretur. Largus ig'itur bonorum opetibus
    :

    rum

    retributor contra diabolicas persiiasiones indc-

    tj

    Constantiuense ad eum venerunt; sanctus videlicet Bertinus a Mummolinus Ebertramnus relinquentes secundum Dorniui proeceptum parentes patriam omnesqne propinquos. Sanctus vero Audomarus eosdem Dei famulos gratifice recipiens omnipoid
    est
    ,

    patria propria

    fessam sui militis Bertini aspioiens pugnam, ^Oculi euim Domini aspiciunt super justos, et aures
    ejus
    in

    preces

    eorum

    inagnamque
    ,

    cjus

    de

    ovibus sibi creditis intuens curain, almiflcis signis ac virtutibus ffloriflcavit dc quibus
    vente
    B

    cum
    ,

    fa-

    Domino

    tenti

    Deo gratias

    pauca subsequenti narrabimus g

    eg-it,

    qui tales sibi ad praedi-

    sermone.
    Puit igitur
    ,

    candum Euang-elium
    sciplinis atque in

    adjutores misit. Erant euim in fide perfecti Catholica , et in ecclesiasticis di-

    quidam

    vir

    nobilis

    honoriflcus

    wtiUbtrm

    divina Scriptura eruditi. Subiprae-

    bant igitur onicium leg-ationis suae labore


    dicationis continuse.
    constructio
    Vetcris miiua
    sterii,

    secunditm vanam hujus seculi di- comu, gnitatem nomine Waltbertus uxor vero cjus Reg:entrudis fuit nuncuputa. lluic vero \\;ilietiam comes
    , ;

    Interea
    ,

    quidam

    vir

    nobilis
    ,

    valde prasdives

    opum
    lium
    ctis
    ,

    Adroaldus
    tractare

    nomine
    beato
    ,

    nullum

    habens
    et

    fi-

    cum

    Audomaro

    prffldi-

    suffl pater confessionum beatus neenon et compater fuit seounduni seculi iaudabilem ritum inter Cliristianos, ad conjungcnda fraterna; caritatis fcedera conserva-

    bertu et conjugi
    fuit

    Bertinus

    Dei famulis b cepit

    qualiter possessionuin

    tuui.

    suarum Ecclesiam heredem faceret. Quem beatus Audomarus, inspirante gratia Spiritus sanoti,
    hortatus est
    ,

    p6

    praedicabat

    Beatus igitur Bertinus utrisque vcrbum diviuum. Quapropter plus

    sae-

    vir

    prBsdiotus

    ut
    ,

    sancto

    Bertino

    sociisque

    ejus

    pramominatis quseque habere poterat , conferret , quatinus ibidem ccenobium in honore beati Petri principis Apostolorum construendo , tur-

    Waltbertus ad beatum Bertinum stepe et ut a sacro Jiujus ore post venire solebat orpori cuuiiniinicai ioncin e1 Sangmini hrifl more bcucdiceretur solito. (Juadam igitur die
    ,
    :

    <

    '

    bam

    monachorum
    ,

    non modicam
    praesente

    coadunarent.

    ad basilicam fanctsa Dei Genitricis semperque Vir-mis Mariau, ubi etiam bcatus Bertinufl san-

    Quod Adroaldus
    cunctisque
    proprietatis

    proceribus

    urbis
    ,

    beato Audomaro , Tarvennae magna


    ,

    ctum Audomariim

    sepelivit,

    supradictua

    \\;:It,

    cordis alacritate complevit

    tradens
    ,

    villam suae

    nuncupatam
    Dagoberti c
    ig-itur

    Sithiu
    ,

    anno undeeJmO
    Idus Septembris.

    bcrtus veniens, ibidemque orationem complene aliqua eum neeessitate subito retrahente* ad beatum nejrlexit venire Bertinum sed ad stiam pro:

    Clodovei

    filii

    viii

    priam

    inoaute
    ,

    remeaverat
    ,

    doraum.

    Tunc

    suus
    tino,

    In territorio

    quoddam

    Ipsius villae

    mona-

    discipulus

    nominc Dodo

    bcato nuuciavit Ber-

    592
    A

    VITA ALTERA
    : ,

    S.

    BERTINl AliBATIS.
    ei,

    Uosmo.

    tino, dicendo

    in

    quod vir proximo nobis hodie


    benedictionis

    Valde venerabilis Pater fidelis in Christo amicus Waltbertus


    iter faciens,

    admiror

    quod factum fuerat, narrando miraculum, salu-

    sine vestrae

    tiferum sibi potum de praedicto propinaverat vino. Postquam vero de eodem benedicto biberat potu, in
    est

    petitione ad
    Christi
    ,

    suam

    insolenter

    pe-

    rexeritdomum.
    ,""

    eadem hora, divina medente manu, sanus effecius immensasque omnipotenti Deo salutis suae ,
    ,

    domum

    Tunc

    sanctus
    fili

    confessor

    Bertinus

    auctori gratias referens

    cordisque conpunctione

    reverten$,

    prophetico spiritu plenus


    lo
    :

    praedicto ait discipu-

    repletus

    magnam

    suae hereditatis

    partem Deo

    et

    Antequam

    veniat

    domum

    ad

    ad suam Waltbertus perquam nunc properaudo se


    ,

    beato optulit Bertino.


    *'iV'< anplurima per sauctum Virum mi* ipse celanra Divinitas egit, quamvis ea partim Jjjjjjjjj negligentia deinde Erle [ di studio partim tunc praesentium occuluerit. Sed omnibus miraculis labor in Dei /Wdumi&f

    13 Praeterea

    credit cito esse


    bit
    ,

    venturum

    quod hodie
    hoc

    valde illum poenitesine nostrae benedictionis muloco.

    nere de
    rei

    perrexerit

    Quod secundum
    effectus

    bcati Viri praescientis


    rat

    verbum

    probave-

    Eodem enim

    die post solis

    occasum nun-

    servitio indeficiens est r praeferendus, vigil aniraarum sibi commissarum.

    cura per., Omni ltaque


    et

    J*ftft abbatem ;

    Waltberto velociter secundum Domini sui prasceptum equitando ad beatum venit Bertinum statimque , postquam ad sancti Viri praetreejus provolutus vestigriis sentiam venit mula ad cum ait voce Domine, vester benevolus in
    cius

    tempore
    traditi

    vitae suae in praeparatione


    :

    sudavit

    tia affuit,

    cujus labori ut suo terapore priscis monasteriis reet

    loci sibi a Deo Deo divina graa

    gia affluentia constructis,

    numero pignerum
    /(

    Christo amicus,Walbertus nomine, in confinio mortis et vita* positus, vos in Dei postulat noraine, ut

    pro eo secundum solitam vestrae caritatis pietatem vestras R misericordem deprccemini Dominum, utper in conspeetu aeterni Reg-is g-loriosas preces de mortifero periculo,

    Sanctorum et rerum abundantia coaequaretur. Se successorem sibi Rigoigitur adhuc vivente bertum h ordinavit cui etiam post paucorum annorum sudorem requiem indulgens Erlefrido venerabili viro a se nutrito ccenobii sui regimen g
    ,
    :

    commisit.
    14

    quod

    sibi

    nuper

    accidit,

    solamen

    re-

    Sub

    principe

    igitur

    Francorum

    religiosis-

    mors
    tura

    e( sepuf.

    cipiat.
    rijnh

    lapnu

    10

    Postquam euim

    in

    hac die sine vestra bepe,

    graviterque
    trat vulnera*
    lUS,

    nedictionc ad

    suam volens properare domum


    ,

    in rexerat, subito in medio vias spatio de suo equo dejectus , super velociter equitabat quo

    simo Hildeberto i, condigna sancti Viri laborivocabus Christus rependere praemia volens tum ad se transire fecit Nonis Septembris plenum dierum perfectorumque meritorum. Quem
    , ,

    praefatus

    abbas

    petrosara incautus
    ejua corpore

    corruit

    membris
    ,

    multisque in terram collisis femoreque ejus


    ,

    cum honore maximo


    trem
    prio
    ,

    omnisque coetus monachorum ut tautum decebat Pa,


    sepelierunt
    in

    conditum
    ,

    coenobio

    pro-

    beatissime
    sibi

    Pater

    penitus

    confracto

    mortem

    subitara adesse putat, nisi illum, ut credit,

    Domino. Post cujus obitum plurima circa venerabile sepulcrum per merita

    cooperante

    per vcstras sacras orationes pietas liberet divina.


    Scit enira
    tigil

    beati Viri

    Dominus peregit miracula

    e
    l

    quorum
    prorae-

    quod hoc

    sibi

    periculum per suam concallidi

    numerositate, Deo favente, paucissima


    raus.

    negrligentiam, quia sine vestraa benedictio-

    nis
    se

    tutamlne per hostis


    Idcirco

    astutiam
    de
    ,

    aliqua

    nccessitate rctrabente,

    de hoc hodie loco pe-

    ANNOTATA.
    a Clarum est
    ,

    rexit.

    vos in

    Dei

    nomine

    praedicta

    negligentia veniam petendo precatur


    \c.in) Bacro ore
    ,

    ut

    potum

    hgec

    ex Vita prima fuisse de,

    benedictum sacrisque vestrifl manibus signatum, nd eum, antequam moriatur,


    transmittere dignemini.
    i

    -11111

    )n r S

    11

    Bevtlnum tU
    oinitut

    ci

    Tunc vencrabilis Senex casu fidelis amicommotus , suo incunctanter jussit discipulo
    ,

    tmpo

    ex

    enoforo *, quod iu sacrario

    positum fuerat,
    celerrime

    trato,
    '

    sumpta, cum hic auctor seque ac primus habitationem Sanctorum Luxovii omiserit ipsaque prioris verba mox adoptare incipiat, Bertinum, quem illc postremum nominaverat , dumtaxat prseponens et alia qusedam subinde immutans. b QutV hic narrantur de Adroaldo, restituenda
    ,

    vinmn

    U'lill|l|lllll!

    propinare,

    ut

    ad ffigrotantem
    ,

    sunt secundum Vitam


    c

    primam num.

    2.

    amioum, At juvenis leniter sancto respondit AMuti; Est, ut reor beatissime Pater,
    mitteretur
    |)liinln

    spacium mensis intcgri, aut eo amplius, quo de quo dicis, vasculo una fiala * nec iu co
    ,

    Clodovei II concurrit cum anno 648, Litteras donationis dedi in Commentario 5,- sed ibidem etiam ostendi, donationem
    illam, quatenus facta est S. Bertino ejusque sociis, collocandam esse post constructionem Veterismo-

    Annus undecimus

    sanctus Christi Confessor, fide perfeoto et oaritate plenus, suo dixit discipulo
    fuerit vini.

    Iline

    Vade
    cis
    ,

    Uli

    in

    Dei nomine ad illud,

    vasoulum.
    possibilia
    ,

    Dominus enim
    sunt,
    qui adest
    est

    dc quo dinoster cui o,

    iiiin.i

    adjutor in op-

    portunitatibus (Prope bus lnvurantibus cum

    credo
    sancti

    salutiferum
    Yiri

    enim Dominus omniamlro , dabit potum. Tunc juvenis


    )

    nostro aegrotanti

    hunc vero scriptorem multa mutasse multaque ab Audomaro et Mummolino ad S. Bertinum perperam transferre voluisse: idque magis firmavi 6. Donavit primum Adroaldus bona multa S. Audomaro, atque eatenus ex ejus etiam donatione constructum est Vetus monasterium.
    nasterii;
    ,

    Eadem
    dente
    et

    vero deinde donavit, S.


    consentiente,
    S.

    secutus, iu prasdictum intrando sacrarium, illud vas de quo paulo aute sancto dixit Abbati, quod uee uua in eo fuisset
    ,

    prajcepta

    Audomaro

    sua-

    Bertino et sociis, indeque

    sedificatum et ditatum est hodiernum ccenobium Sithiense.

    onfi tlim

    o-

    vini fiala, divina Largiente gratia hac vice plcnum optimoinvenit vino, OUJUS mirabilis odorpra-diplain complever&t domum. sauetus Christi coufessor Bertinus 2 Tuno
    1

    d
    S.

    successit S.

    Legendum Achario. Verum Achario non Mummolinus ut hic dicitur sed Eligius, ac S. Eligio demum Mummolinus
    , , ,

    Hatmt multa
    donat Sanrfo,

    anno 658 aut 6o9


    e
    3.

    ut dictum in

    immensas
    Waltberti

    onmipotenti

    ai1 puero: portando ad tuum volo\ recurre Domiuum. Tunc ille in eadem nocte iramenso repletus gaudio ad suuin reversus est Dominum totumque

    Domiuo gratias Bffens De hoc vino aliquid te-

    Commentario

    Factum hoc narratur


    ibi nihil

    cum

    At

    ta praecipitis
    rui. est

    in prima Vita num. de progressu navis contra fluenfluvii. ltaque miraculum hoc pa-

    probabile, prxsertim

    cum non

    perfiuvium,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    vium,
    secl

    m
    locis,

    per stagnum dumtaxat dicantur navi-

    ab eo peragratis
    Christi Bertini
    in

    ad

    przedicti

    confe.soris A.
    '

    A:

    9 ass
    i

    % narrantur de loco qusesito et monasterio Quee


    satis bona, ut

    Sithiu monasterio positum

    vein

    nerabile

    venit
    loco

    sepulchrum. Et

    cum

    frwtres

    Sithiensi condito,

    Mummolino simul et Ebertramno attribuendasunt. Verum scriptor hic fide


    non

    prsdicto
    beati
    lias,

    commorantes nocte Dominicse Resurrectionis in eadem ecclesia, in qua corpus


    pausat Bertini, nocturnas cantarent vi""iprsdictus vir immensa DBritudine correptus, a suis sociis in ecclesiam ad orationem deductus est. Et cum longo spacio cum lacrvmis orando suam sanitatem per merita sancti patris Bertini a Domino postulasset quando lectio
    ,

    omnia
    et

    attribueret

    S.

    Bertino,

    Audomarum adjutorem
    gnanum,

    Mummolinum

    antesi-

    in primaVitacommemorato$,praeter~ mittere voluit. ConsuleigiturVitamprimamnum. 3 et 4 ac Commentarium 5 et G.

    g Omnia
    quitur,

    toto

    hoc numero retata tam fideliter

    exprimaVitasuntexscripta,utvixpauculasvoces reperiam mutatas. In facto Waltberti, quod se-

    Euangelii more solito recitata


    vidit

    fuit,

    ajgrotus

    ille

    circa se lucere

    multa luminaria, paulatimrecedere, auditu


    ,

    idem observo. h De tempore quo Rigobertus prxfuit ac deinde Erlefridus, consule Commentarium num.
    ,
    ,

    que a se sentiens infirmitatem


    recepto
    ,

    134> -

    Childebertus Illregnare ccepit secundum Pa695, atque ejus anno 15 obiisse Sanctum, asseruerunt posteriores biographi aliique scnptores Bertiniani. Hac de causa obitum Bertini circa annum 709 fixi in Commentario num.
    i

    officio , subito divina largiente gratia, in pnedictorum priesentia fratrum sanus effectus est. Et post synaxim omnipotenti Domino et beato Bertino gratuis a"-ens, suis

    pedumque rccuperato

    gium anno

    gradiendopedibusuetusetsanuspropriam repcdavit. ad domum. 17 Quidam homo, ex parte nobis incognitus,

    sed,

    sicut

    postea

    probavit

    eventus,

    mali-

    fur vasa argentcain ecclttia Sancli

    139.

    gno
    Videlicet in oratorio seu ecclesia S. Martini.

    spiritu repletus,
    ,

    cum cujusdam

    k
    1

    esse simulasset

    Vide Comment. num. 130.

    sumptum
    ait
    :

    Miraculum primum, quod mox sequitur, deest exprima Vita, cujus auctor num. \% Quod illi nobis testati sunt, in quorum conspe-

    per tres ecclesiam pnedicti patris nostri Bertini ingressus multotiens se humo postravit quasi compuncto corde funderet preccs sed quotiens exiit seras valvarum diliffenter
    orandi gratia,
    ,

    religionis se fuiatus, continuo dies , quasi E

    >,

    ctu hsec gloriosa virtus fuit facta. Cumautemhic auctor nihil similedicat,et yie quidem asserat mi-

    consideravit, aliud

    fingcns.
    ibi

    Nam

    tamen in pnesentia custodum aliquando se incurvavit, quasi incorrigias,

    racutum nuper fuisse factum,

    ut etiam affirmaveratprimus, evidenter ostendit se illo scriptore non modo posteriorem esse, sed tanto etiam tempore ah eo remotum, ut nonpotuerit vere dicere miraculum nuper fuissepatratum.

    dissolutas religarot

    aliquando
    *
    ,

    veMKinii.iritiii

    ro

    casum simulans manicharurn


    curvatus
    collegit.

    in

    eodem

    exitu

    Expertus tamen totum, quod voluit, notavit horam qua fratres post Sextam b causa rcfectionis ad panem percipien,

    dum

    peterent

    refectorium.
    pressit

    Sicque

    aggressus

    cultro arrepto,

    lignum per vinoturas

    val-

    CAPUT

    II

    iu transversum stringebantur, aliunde ferreo pessulo firmatum non esset, ita ut capite vectis ejusdem sursum elevato ,

    varum, quo ambae

    cum

    Miracula post mortem Sancti facta

    aditum pra3beret iutrandi. Tunc miser ille, sed non miscrabilis, malitiffi suae pandebat effectum. Nara ingressus furatus est vasa argentea, quffl sub coronis ac larapadibus coram retroque nendebantaltari.
    1S At
    porta3,

    {Juidttm sur-

    Tres
    cte

    igitur viri

    in in

    piscationis arte

    periti

    no-

    dum

    cgrcssus ccepisset qiwEiere aditum

    gi >!

    nequit,

    dus

    et

    cluutb

    fttrttis.

    Rodano flumine juxta beati Mauricii martyris monasterium a (servi enim illius erant loci ) navim ascendentcs retia ad
    Dominica
    ,

    ravit,

    mirum in modum vidit, sicut postea n.ir- F quam plurimos sibi et terribiles assisterc

    inimicos.

    Nam

    capiendos extenderunt pisces. Dein insolita eorum retia in eadem nocte piscium intravit multitudo ita etiam ut nec illis per prolixa annorum spacia, quibus in prsedicto flumine retia ex tendere solebant, tales magnitudine apparuerint
    ,

    quidem
    aufcrre

    est

    temptatus a diabolo permissufi avidus rapere pnedarn, sed penitus


    ,

    non

    est perraissus.

    Unde

    contigit

    ut

    dum

    portis patentibus ininimc pateretsibi regres*

    sus, rcvertens per mcdiura


    riperct,

    monasterium
    quffi

    iter ar-

    insulainquc peteret,

    intra

    nec tantam ante piscium multitudinem una ceperint nocte. Hinc lseti navigantes ad portum, quem soliti erant post piscationem intrare, nequiverunt se de prsedicta movere navicula. Duo enira ex.ipsis pcdura et raanuum officio
    pisces,
    privati,

    dam

    ejusdcm raonasterii sita est, ut ibi sibi cognitum reponeret, quod furtim

    paludem apud quema


    sa-

    orls abstulerat. [nterea

    eustodes ecclesi una oum fratribus refectorium exeunteSj durn persjuViunt


    ,

    toto
    officio

    fuerunt

    corpore
    privatus
    ,

    contriti.

    Tertius
    effcctus

    sacrorurn darnpna va.sorum mox coadunatorum concursus faotus est monaohorum et in tanturu
    ;

    autem
    est
    :

    pedura

    surdus

    super enim eos propter noctis Dominica: Resurrectionis transgressionem ultio supervenit
    divina.
    id

    sunt quid

    inente

    consternati,

    ut

    quid

    dicerent,

    ve\

    Sancli

    seputertuit

    tanutur

    16 Hinc ille, qui auditum et ambulandi amisit usum, duobus enitendo fustibus, atque aliorum comitantium suffragio fultus, loca sancta orationis
    bilia

    quo se verterent, non repperissent; sed suis hoc exigentibus peccatifl evenisse concorditer clamabant. Miscricors autein Dominus raeritis sancti Bertini confessoris sui a
    diu
    est

    agerent,

    passus

    jugiter sibi servicntium aniraos


    infelix
    ,

    periolitari.
    I!'

    causa circuire decrevit, ut juxta veneraservorum Dei sepulchra divinam postularet


    ut

    Fur

    enim

    jam
    inde

    memoratus,

    dum

    apittti

    ]iinc

    cuneos iniraicorum

    raisericordiam,

    amissara

    corporis

    sanitatem

    ludis

    impedimenta cernerct,

    aquarum ao pa(nam ut nescienti

    puttitur.

    per gloriosa
    tur.

    Sanctorum merita recipere mererePost intcrvallum igitur temporum, multis

    bus loquar, locus ille talis est, ut per millc passus etmulto amplius nlsi navigio non habeal in-

    gressum.

    , ,

    ,, ,

    594
    A. Akokymo.

    VITA ALTERA

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    vermis, et non homo, opprobrium hominum etabjectioplebis. Tu autem, Domine, susceptor meus e.%
    l>

    gressum, excepta una porta ab Occidente, per quam pedites et equites plaustraque ducentes liberum solent habere ingressum) concitos quasi per praecipitia parietum atque tectorum ccepit dare saltus. Quod cum vidissent ibidem degentes,

    sublata prorsus

    ambagine
    ;

    totius

    dubitatio-

    nis, hunc esse reum, hunc clamitant sancti furem extitisse thesauri et ideo taliter a dsemonio ugitari. Cum autem detinuissent eum, quolibet

    meum. Atpater monaDomino cor ejus intellexit visitatum, et ad portam eum collocavit, praibendo victum cotidianum. Ille autem, sicut jam dictum est, in poenitentia perseverans, animum ut
    gdoria mea, exaltabis caput
    sterii,

    ejus videns humilitatem, a

    arcum habuit extentum, quatinus saepissime humura lacrymis rigans mereretur audire Dimis:

    ing-enio interrogatus est,


    *
    i.

    c.

    mcnlc

    quare dementasset
    rei

    *,

    quid et statim

    sibi evenisset, vel

    sum

    est

    peccatum tuum. Quadam

    erg'o die,

    cum

    exposuit totius

    cepltu BSKl
    c
    ti

    veritatem. Quidplura? Prtevaluit contra


    :

    eum

    synaxis horae tertiaa a fratribus cantaretur, meraoratus frater juxta altare, quod in media ecclesia si-

    jus arbitrorum

    nervum c in loco famoso, Castello videlicet Menapiorum d. Condoluit autem super eo unanimitas jam dictae roiigreg-ationis, miseruntque ad comitem ejusdem
    unde missus
    est in

    tum
    tatis

    est,
    ,

    stetit

    ubi venerantur reliquiae Dominicae Nativiterram procasuque subitaneo


    ,

    ruit.

    23
    ra

    Quem

    tandctnque fratres citissime accurrentes, a ter-

    loci, et redditum est ei liberum exire. Sed quia in aliis quam pluribus tentus erat flagitiis, ut postea compertum est, ideo fore permodicum habuit poe-

    levaverunt,

    eumque aciem oculorum

    clarissi,

    invocatione
    liertini satm-

    me

    nitentiae

    tempus

    septimanam

    enira

    tantummodo

    supervixit.

    quam breve

    est praesentis vitae tem-

    protendentem videntes, protinus qualiter sibi a Domino foret salus data visionis. Dicebat autem eis, quod cum pura mentis induas faculas ex exoraret tentione Dominum
    ,

    rog-itavere

    tus,

    gradui

    suo rvstitnilur.

    pus ad comparationem omnes, qus haec audierint, que bona. 20 Multis ig-itur secularium horninum turbis H Mnmtclittt ob ad saepc dictum monasterium ob amorem Dei tjrtiviu peecata confluentibus, et monachicae relig-ionis desidemonaiterto Benjamin nuninter cseteros ardentibus rio
    seternitatis!
    , ,

    Hortamur ergo omittere mala fectari-

    sepulchro sancti Bertini vidit jactatas, oculis suis clarissimum lumen infundentes, sicque lumen ocu-

    ejectve,

    cupatufl,

    g-eneris

    secundum seculum
    aditum

    nobilitate

    lorum reparatum fore. Tunc omnibus claruit quod per merita beati Bertini pristinse redditus sit sanitati. Statimque sine mora eum in priorem propensius ei multam honorevocavere locum primis in initiis vitae monasticae, vequam ris, nerationera adhibentes. Ille vero nec in priori
    ,

    pollens,

    plurimum ex
    ut

    hereditate propria

    monalau-

    dejectione

    delapsus

    nec

    praesentis honoris cu-

    sterio conferens,

    petiit conversionis,

    mulo

    in se elevatus, rectissimo

    pede

    fidei

    per se-

    dabiliqtie,
    to

    facie tenus

    videbatur,

    simplicita-

    totum se contulit monasterio. Susceptus itaque hic atque inter fratres collocatus est ceteros. Sed non post multum temporis sagitta percussus diaboli, ccepit sua mala opera defendere,

    bonse operationis ex hinc ag-ebat itinera ac ei frequenter concinebat Exaltabo Christi, quoniam suscepisti me , nec delete, Domine ,

    mitara

    ctasti

    inimicos
    ,

    meos super me.


    ,

    Donrine

    meus

    clamavi ad te

    et

    sanasti

    me

    Deus Domine
    ,

    ac niraio instinctu inimici

    illudi, mortiferis-

    quc persuasionibus conscnsum pryebere. Cumque a fratribus spiritualibus saepissime corriperetur, non modo non emendatus est, verum exoquos ob suam perversitatem sos eos habuit, plurimum contristari conspexit. Diu itaque in hac pcrversitate toleratus tandem de monasterio
    cwcUatcquo u

    ab inferno animam meam. Sicque paulatim crescendo pervenit ad caritatem, quse perfecta foras mittit timorem. Ig-itur post in sancta convereduxisti

    satione plnres vixit annos, potitus gratuita misericordia Domini Christi, qui est benedictus in secula.

    24

    Quidam

    vir

    civis

    Aurelianensis

    Adam

    Vincula p&ni-

    est egressus,

    Deopuntlut,

    monasterium relinqucns ccepit ludomos propinquorum et quaerere qui illi secum habitandi asscnsum pra^beret, nequam scilicetejus operibus conseutiendo. At cum nullum reperiret, omnesquo oum propter amissionem propositi sui exosum haberent; coepitdemum frequen21
    Ig-itur
    ,

    strare

    tare furta, ccenosisque


    liobus

    nefanda excrctTe faciuora. solibus * inscquerctur cotidianis


    et
    alia
    jellfl

    nimiura iuquinari stupris, Cum talia ergo omnipotentis ,

    nomine, de vico Primiaco e ob fratricidium jus- tentisadseim!' crum solulu : su episcopi urbis Aurelianensis ferreis nexibus e ventrem brachiaque constrictus f cura per pluf res annos Sanctorura loca visitando tantse incommoditatis molem sustineret tandem a bea- F to Petro apostolo, cujus limina Romae frequentabat, duorum nexuum solutionem adeptus, per visionem, ut ipse tcstabatur admonitus est ut
    y

    coenobiura Christi militura Audomari atque Bertini per long^a terrarum spacia exquirendo , eo-

    otementia Domini, qusa ingratbs quosque per flavocat ad rcgnum, fecit cmn ex nimio capitis dolore lumen amittere corporale. Vix autcin post
    !;mi suis,

    rum
    nitis

    se patrociniis devote committeret.

    ejus

    parens
    adiit,

    per diutinos
    et

    anfractus

    Qui molocum

    desig-natum

    difam oarnia afllictioncm obtinuit a propinquis


    ut
    ci

    rum
    stoli

    Nonas

    Julii

    nocte octavis * Apostolo- * apud Mttb. in basilica sancti Petri apo- Oolavfp

    quocumquc
    ab

    illis

    videretur

    modo

    sola-

    fratribus

    nocturnas

    laudes

    celebrantibus

    tium

    propinquitatis aJiquod impenderent.


    illis,

    Su-

    primamque lectionem
    rore

    lectore pronunciantc,

    hor"

    soeptus ergo est

    scd jugitcr verborum

    contumaliis

    verberatus.
    ct solatio

    Propter

    salutem

    enim

    .statimque

    non modico circumfusus, pronus * cecidit, ferreus nexus confractus longiusque


    ,

    ibid. pinti-

    nus

    suam
    rum.
    ait jioi

    misericors

    oculorum,
    tam
    >

    Dominus lumen illi abstuHt uon aivit adesse propinquovalde contumelia divino compulsus in-

    Z-l

    Quadam

    igitur die,
    foret
    sibi
    ,

    cum

    monatU
    agit,

    ftequenti
    stinctu,

    moestus

    pomitentiam

    brachio propulsus est. Quem vocibus lacrymabilibus Deo et sancto Bertino gratias referentem Fratres a terra levaverunt simul etiam ipsi auctori Deo et patrono suo Bertino debitas grates laudesque referentes.
    ,

    ducatum

    tini prffiberi

    ad raonasteriura bcati Berrogavit. Quod oum factum fuisset


    ,

    coram

    ecclcsiaj januis prostratus

    cotidie

    Domi-

    de territorio vo tempore

    uum
    duis

    pneteritis neg-lig-entiis placare studuit insistcns jejuniis et oratiouibus laorymlsque assi;

    dc

    qufedam de familia ipsius Sancti nuncupato Melling;asele, a primaeofficio ambulandi penitus privata ita ut vix mauibus rependo spacia necessaria sibi manibus permearet viii Kalendas Julii , con25

    Puella

    clauda ?hhc

    psalmodiansque

    dicebat

    Ego autem sum

    currentibus

    nostris proviacialibus

    more

    reg-ionis

    ad

    DIE QUIXTA SEFrEMBRIS.


    ad festivitatem Johannis Baptistae ipsa quoque amminiculo necessariorum fulta interfuit. Et cum
    ,

    595

    potiusconfirmet,

    quam

    Henschentus

    alios

    sig-num vespertinpe.synaxisjamtertiumsonaret, ipsa procul ab ecclesia, quousque fceminarum accessus

    terram dedit, et omnipotentem per beati Viri patrociuium propitiari sibi deprecabatur Statimqueborrore concussa, omnibus

    licitus est, sese in

    Dominum

    Genapios ad Rhenum inhodiema Clivia t eorumque cum prxcedentibus confusionem fuisse causam cur tam varia de situ

    infirmet. Observat tamen quoque fuisse Menapios seu

    **

    Menapiorum

    scripta.
    e

    sint

    In Ms. Bertiniano

    et

    ccepit

    membris

    distendi

    protinusque erepta

    recepit officia, gratias ag-ens Creatori suo,


    dit sanitati.

    pedum qui eam

    apud Mabitlonium

    bitur Pruniaco, notaturque ibidem in marqine Gaiticedivi Prunay.

    scri-

    meritis sancti patroni sui Hertini diu optatae reddi-

    ad hunc locum ita scribit Sic passira horaicidia luebant illius temporis homines
    f
    .-

    Mabiltonius

    alii

    vero dato pretio..,

    alii

    verberibus et membro-

    annotata:
    ad Vitam primam lit. i, totumque miracutum ibi relatum videnum. 1 3 et seqq. nec difficulter indebis, prioris verba ab
    ;

    a Consnle de loco annotata

    hoc anonymo exscripta esse. b Post horam canonicam, quse Sexta vocatur, et ante prandium cantatur circa meridiem. c In nervu m legitur in omnibus Mss. eliam apud scriptorem anonymum, cujus compiiationem edidit Mabiltonius. Hic tamen pag. 118 edidit in B Nervium, crediditque ToTmcum intelligi, sed pa-

    rum rautilatione. Qui ad ecclesiara confugiebant, autdeprecatoresmittebant, levius puniebantur, aut ferreis nexibus, autpecuniaemulcta. Deinde, allatis aiiquot exemplis, subjungit Ex quibuspatet, non fortuita solum, sed voluntaria horaicidia, non pcena capitis, sed levioribus poenis expiari tuno solita, et poenasdiminui ob coufugium inlocasancta.
    .

    LIBER
    MIRACULOItUM,

    rum

    probabiiiter,
    ,

    cum Tornacum

    longius distet

    Audomaropoli quam ut verisimiie fiat furem eo ductum. Per nervum compedes significantur, nec ullum est dubium, quin missus e*t in nervum significet, in

    vincula conjectus

    Tomacum

    seu in carcerem. non designari,jam monui, nec veest,

    auctore

    anonymo
    nostro

    forsan

    eodem
    cum

    oppidum aiiud Audomaropoli longe dissitum. Quapropter omninoexistimo, significari oppidum quatuor miliiaribus Audomaropoli distans, et in monte situm , quod Casrisimile est significari

    Ex

    codice

    Ms.,

    collato

    editioneMabillonii, et Mss. Bertianis.

    tellum antiquitus dictum


    titia

    est,

    hodie vero Casletum

    quidem in NoGalliarum pag. 132 existimat, istud oppidum esse Castellum Morinorum at fatetur dici castellum Mennpiorum in tabuta Theodosiana, necadducit ulium auctorem antiquum, quinominat Castelluni Morinorum. Unicaratio, cur Valevocarisolet, vulgo Cassel. Valesius
    ;

    PROLOGUS.

    Hiis * a itaque
    sui temporis

    a reverentissimis patribus nostris

    omnium bonorum studiorum non

    /w ""
    ''"""
    *

    r ' or '
    IIMC

    'jltll IIIIHll}

    sius aiiique

    cum

    ipso crederint, istudesse Castel-

    lum Morinorum, hxc esse videtur, quia existimabant Morinos eo usque se extendisse, Menapios q vero longe ab eo toco abfuisse. Verum ex variis

    solum appetentissimis, verum etiam statussui loci tam columuis solidissimis quam luminibus praeclarissimis non minus veraciter quam tideliter devirtutibus beatissimi Patroni nostri facete pruilibatis,

    niiraeufod*-

    lf "''

    '""

    Menapios fuisse in maritimis Fiandrim partibus eorumque fines non longe Audomaropoii abfuisse. Unum subjungo locum ex iibro Miracutorum huic vitde subjuncto, ubinum. % deNormannis Gattiam vastanlocis tiquet,
    ,

    horum Actorum

    plurima postraodum, non (quod absit) inopia dictatorum, vel defectu scriptorum, sed muitimoda in
    surg-ente adversitate relatu dig-nissima.

    ac ne forte

    temporum, extant intermissa e numero itati* paucn, frivolitatis vel mendae notemur noxa,

    Quorum

    tibus seculo xi, ecciesiamque S. Bertini spotiare conantibus hsec leguntur Applicnerunt iu rinibus
    .-

    ea, qura aut ipsi vidimus, aut ab idoneis personis visa cognovimus, non proprias temeritatis fisi

    solum

    *ai Mcim
    r-iorum

    Menapuin* in sinu, qui vocatnrlserae-Portus. Neoportus oppidum maritimum Fiandrise hic necessario intettigendum, ut in annotatis ostendam.

    audacia, sed potius illius freti fidnoia, qui ling-uas infantiura fecit * disertas, quainquam minus eleg-anter, subinferrc satag-imus humiliter. Bt licet iug-enio tardi, sermone impcriti, ha?c qualitercumque
    *

    u" h

    fi,nt

    Itaque inhabitarunt atiquando Menapii atiquas saltem partes Fiandriee et confines fuere Morinis, quibus eos Csesar stepejungit. Plura dc hisce dixit

    ag-gredimur notiticanda, non ventosu? juctantiai vanitate, sed simplicis animi devotione, ac prassuinti-

    Henschenius in S.

    Amando lom.

    Februarii pag.

    malcntes potius, si qul BBmulifieri volunt, patere moraibiis degannientium, qnam mibili liumilitate,

    818, quse videri possunt. Hadrianus Vatesius pag. 3'6b et 3^0 ptura de Menapiis adducit quam elucidat sententiamque Josephi Scatigeri qui
    , ,

    racula ad laudem et g"loriara nominis Dei, Klecti sui meritis, nobis praesentibus, celcriter * peroetrata
    segrmter rcticere, et a memona abolen sucicedentium. Unde, quamquam simus Inertea, nuuc cordi
    ,,.,.

    Menapios etiam in Flandria hodierna posuit male refutare nititur ex eo, quod in Vita Ms. S. Ursmari Flandrenses et Menapes jung-untur quidem ut confines, nominibus tamen distinpuiuntur ut diversi. Nam neque Ftandri tunc totam incotebant Fiandriam hodiernam, nec totam Menapii, ita ut id argumentum Valesii sententiam nostram
    Septembris Tomus
    II.

    adest propoaita inchoare, et inchoata sumraa

    cum
    b

    devotione pro posse edere

    b.

    81

    ANNOTATA

    59G
    A.

    LIBER MIRACULORUM

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    :

    \mimm<

    rerunt

    verum monitu jubentis Domini obtem- D


    :

    ANNOTATA,
    a Mabillonius
    dit,

    perantes, quo dicit

    Si

    vos persecuti
    ;

    fuerint in

    nbt, erepiit

    una
    hunc Miraculorum librum ediprout a compilatore seculi xm insertus erat Vitm S. Bertini at agnovit alium hujusesseauLiber ctorem, idevgue hunc prgefixit titulum Miraculorum, ab alio auctore anonysecundus mo scriptus circiter initium seculi x, ex cap. x. Videri hunc auctorem eumdem cum eo, qui Vitam prwcedentem ex aliis compilavit, observavi
    : :

    civitate, fugite in aliam tempus, servantes secundis et melioribus rebus qui devoverunt se (si Deo plapraeter quatuor vitam finire, cuisset) ibi martyrio potius velle supervivere. Quod quia sui loci
    ,

    subduxerunt se ad

    fwja retiquis, qaatuor monuchot gravi-

    uraffligmt,
    * al. confiilen-

    tes

    quam

    desolationi

    subsequenti ex parte aliter Deus fieri disposuit, se patuit. Nomina autem illorum, qui eventu Woradus * et Witaliter devoverunt, baec sunt
    :

    'id.

    Worav
    Regen-..

    in Commentario num. 16 et

    ll.Attamen hanc
    :
    ,

    opinionem non omnino certam esse existimo nec multum refert, idemne sit auctor an alius cum
    constet

    eum

    scripsisse circa initium seculi x, ad-

    eoque sit comtemporaneus.


    b Hactenus preefatio auctoris, proui est in Ms., ubi subditur Explicit prolog-us. Incipiunt Mira:

    et Raynarnebaldus sacerdotes , Gerwaldus qui ab ipsis * diaconi. Quorum "VVoradus dus paene cunabulis sub norma monasticae religionis ita^ et educatus, et veluti tunc jam deerepitus diris in Christi tyrocinio emeritus miles erat nuditateque triduacolaphorum tunsionibus ictus,
    ,
    , ,

    dus
    *

    al.
    1 .

    cula. Editio Mabillonii satis

    congruit

    nam unam

    tantum vocem facete omissam inveni prteter variationes in margine notatas.

    et algu fere letotenus profligatus exstitit; "Winebaldus autem licet pro afllictione nimia sui macrore attenuatus pro Dei nomine corporis atque fuisset , acribus verberibus maceratus viscerum * distentus, etiam per nares infusione

    na

    al. visccri

    CAPUT

    Gerwaldus itidem, quamsemivivus quoniam vegetior et fortior aliis quam senior videbatur, licet diversis muitoque gravioribus E
    est relictus.
    ,

    I.

    Primus Danorum seu Normannorum


    adventus ad spoliandum Sithiense 1
    ,

    vexatus fuisset ludibriorum suorum irrisionibus, servante eum tamen Domino, etsi non pristinai ac sic non sauitati, saltem est vitse concessus sunt frudati desiderio martyrii *, quod inhiantev
    :

    marlyno

    totoa PP etebantvoto. 4 Quartus proinde


    succuleutior
    ne,
    variis
    (

    eorum
    )

    ccenobium
    sus
    :

    opifex
    et

    in

    lapsu

    illce

    ut prgetulimus

    qui et jumor ac Raynardus nomiillisque absce-

    et
    iis

    umtm

    ex
    :

    occidunt

    surdus

    mutus sanatus ac

    contritionibus fractus,

    dentibus et secum ducere conantibus,

    cum
    ,

    viri-

    deinde ccecus.

    bus
    tur
    ne,

    ,
    ,

    quibus potuit, ne
    si

    cum

    eis iret

    obnitere-

    elig*ens potius in Christi


    id

    nominis confessio-

    Normanni
    miiiit
    itif

    ua-

    ttlO

    em P oribus
    dovici
    ,

    diva3

    memoriEe Caroli a
    regis
    ,

    filii

    Lu,

    quivisset,
    re
    ,

    modo ab inimicis extorqueri martyrio ibi animam Deo commendaquoquo


    paternis
    cimeteriis

    prius

    postea

    imperatoris

    et

    corpus

    concinerari

    nattertaum
    Sit/iicitte

    u
    '

    i.

    e.lyron*

    nli

    sa3va tyrannides * paganorum emergeret famosa flumina Sequanae ac Ligeris advolans, et per totam grassando Neustriam , ferro igneque verum non tantum circumjacentes terminos Armoricse magnam partem consumeret ctinin post non multorum tandera annorum rotatus partim iii^rniose adacti, prfiesertimque respectu

    cum

    nomenque
    dibriorum

    fraternis

    dypticis inscribi,
    >:*

    quam

    lu*

    miserationia

    divinaa

    repulsi

    abscedentes

    repase

    suorum exsecrabilissimis spurcitiis tamen ut erat nexibus vinctus, miserabiliter protractus est ad villam propriae humanitus de matre profusionis /', distantem a mouasterio tertio miliario ad aquilonalem plagam, dictam Munnio g. Stipatus itaque multitudine ac tam pro plurima * vallantium iniquorum
    pollui; diris
    ,

    al.

    exccra-

    bilibus

    9
    e.

    lurma

    tri;ivi'i'unt,

    protestantes

    nullo

    modo usquam

    amiilius illius regni fines vastandi


    lituros.

    lassione repe-

    per

    quam densitate noctis, quia in ipso crepusculo eam transierunt, nesciens ubi esset, dictum
    :

    fraude
    avidi

    Quod tamen non multo post amica sibi more canino, qui quanto plus Lllfioiati,
    tanto

    est ei a concaptivis noti's

    Ecce
    imus.

    e regione portaa

    quondam
    vertisset
    ,

    nativitatis

    tuae

    Quod cum adcorruit.

    allieiuntur,
    ,

    mngis insequuntur
    ,

    pccunia
    sangni-

    subito

    in

    terram

    Cumque
    tundendo

    rapiua usitati

    prffida

    famelici

    aversis

    telis

    ab

    iniraicis

    ducentibus

    neque mentiebantur sitibundi. Nam anno lncarnationis Domini Christi octingeutesimo sexageimmodica iterato ooadunata navium plusimo classe iter notum repetentes , ac rima b toto nisi alto mari veliflcantes, spumantia certatim
    , ,

    cogeretur ut surgeret, et ille protestaretur se nullo pacto velle, sed magis inibi pro Christo oppetere ; crebris lancearum punctionibus perfossus una cum sanguinis effusione animam efflans Christo libavit h.
    5 Nec etiam reor silendum rei eventum , divino judicio meritis B. Bertini in ipsa egressionis hora peractum. Donaria enim immodica conjialiqiiot

    quoqnc

    sulcabaut freta, pertinacique eursu


    *

    Mub- Mnmpuninn

    applicuerunt in finibus Meuapum * in sinu, qui vocatur Isera> portus G et ibi prosiliontcs nulloque a publico pervio divcrtentes, iueendiis quoque ac casdibus
    :

    exsuis sus-

    pemtunt.

    cientes

    argenti

    super

    altare

    ecclesiffi

    requiei

    ejus cumulaverunt,

    et uni

    ex jam dictis Fratri-

    illius

    QOn

    d indulgentes,
    Christi

    ut ad famosissimum

    bus

    ne ab

    aliquibus raperetur,
    Illis

    locum pausationia

    confessorum Audomari

    legaverunt.
    exire
    ter
    tes.

    servandam deautem * cuneatim globatimque

    '

    al.

    vcro

    atque Bertini furtim properarent, aviditate thesauros ecclesiarum latenter subripiendi, ac spe servos Dei e iuibi comprehendi, brevibus noctium meatibus, scilicet Sabbato hebdomadis Pentecostes

    queepropere

    quidam Quod

    certantibus, restiterunt latenillorum , temere pecuniam involau-

    cum

    primoribus

    innotuisset

    jam

    egressis, subsistentes insonuerunt tubis in interstitio

    hora

    secuuda perveuerunt

    ad

    locum,

    duum

    quo tendebant.
    Sed provisione jugiter in se contidentium * tutautis Dei, nullos cx Fratribus ibidem repe5

    nautes*se sibi, quoadusque inventi coramque deducti


    judicio sacrilegorum

    mouasteriorum, subsistentes et coadurei sunt requisiti et


    eisque convictis et condemnatis , suspensi sunt
    :

    ri/,adu-

    nantes

    in

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    A in Australi parte juxta introitum portae monasterii, evidentissime promulg-ante Domino judicio etiam infidelium pcena brevi quali cruciatu
    ,

    597
    a. Ao%jttn.

    aiebat eos scire,

    Mab. prstcnlu

    plectendi sunt perpetuo sub praetextu * Christianitatis,

    quod sitim resting^uere potius gaudebat jugiter vino quam aqua nec oblato tunc eg-ere lymplue liquore. Actutum enim quasi
    ,

    tanti opinione

    infortunii Fratres

    cum

    cetera fastare

    nisi resipiscant sacrileg-i.

    Unde,

    carissi-

    milia
    illius

    mixtim manipulatimque
    lapsi aocurrentes
    ,

    mi, elucubratissima dilig-entia


    bis est,

    sicut ad exsequias

    advertendum notrahentes quasi

    cum comperissent
    in

    quam clementer Dominus

    incolumem, duxerunt eum gaudentes


    siam, fletus tristes in
    tes;
    laetitiae

    eccle-

    long-um funem irrumpibiliter peccata nostra improvisa immo invisa hostiuni invasione dig-nanter castig-ando nos redarguit: parique modo exactissima circumspectione considerandum quod misericorditer et locum tunc servavit et habitatoribus gratuita pietatis miseratione pepercit. Me, ,

    lacrymas permutan-

    ritis

    rari

    quoque patronorum loci dignum adnumequod eodem tempore captivati in brevi reversi sunt gaudentes universi et lseti.
    ,

    clangore grandisonas*increpitantes pariter simulque sollemniter -oi.gaudisoodas Deo * auctori et B. Bertino ejusdem mi- n " " Mab raculi subventori psallendo ferentes. Artifices quoque hac virtute nedum dicamus animati, quin Dom n
    ,
    '
    '

    campanas

    solito

    prolixo

    etiara

    roboratiores et audaciores effecti, inchoalffiti.


    ,

    turn opus explicuerunt constantes et

    Succedente

    Cum

    turris

    6
    tres

    Post

    discriminis

    praefati

    liberationem Fra-

    erigeretur sn-

    pra ecclcsiam
    S. Beittni,

    ejusdem ccenobii convenientes, lacrymisque non minus g-audii quam mceroris illiti, post ta-

    quidam et rum quia


    ,

    quoque tempore accidit ut Surdm si m natione et nomiue igmotus, nec mi- *******
    g-emino
    (

    miserabiliter

    morbo

    fuerat
    '<"

    constrictus,

    men
    lem
    luti rali

    animaequiores facti
    ,

    coeperunt praecordiali-

    ter tractare

    qualiter

    Domini offensam placabi,

    etenim a primaevaa profasionis hora * exstitit vacuus, et loquela privatus ) veniret peregrinando ad monasterium praefati

    auditu

    a.abhora

    " :,uli

    sibi potuissent facere

    seseque

    ei

    placabiles
    rei
    ,

    reddere.

    In

    argmmentum etiam hujus


    filii

    ve-

    mansueti

    admonitionem Patris

    pii g-ene-

    pacto consenserunt, gratiosiores se super hac

    castig-atione,
    lerti

    emendatiores fieri velle. Solcura cum senioribus consuluerunt quibus potissimum occupationibus quivissent priorum negdig-entiarum redhibitionem reddere. Sicque communiter tractatum est, ut tecta ecclesiarum vetustate consumpta et demolita i, ceterarumque oflicinarum perstillantia non

    immo

    Qui cum ibi multum temporis perautque prrr-tuliraus quia fari non potuit, E pulsatibus taratarantium tabellarum l stipem mendicaret, nulloque se alicubi diverteret, ejus**iuoft.
    Patris.

    geret,

    continufe

    constantiae

    jug-itatem
    loci

    ecclesiarumque ejmque

    quoque priores
    ,

    frequentiam Christicolae

    ferentesque non sine nutu

    , conDei talera siguifican-

    retractantes *

    uab. detrac

    lantra

    tiam
    et

    fieri

    in

    coeperunt eum humanius colligere ; xenodochio, quotidianae receptionis paupe, ,

    rum

    deleg-ato mansionem 1111 desig-nare. lbi autem paene annum conversatus, post hebdomadse

    solum resarcirent
    alterius
    rent.
    ita
    1

    rerum

    sine

    intermissione vel
    pleniter

    dominica3

    Resurrectionis
    id est,

    neg'otii

    interpositione

    renova,

    mo

    die,

    corapletionem quarta feria monachis


    ,

    deci-

    vesper-

    Quod

    sicut

    nostro

    opere ocius

    summa devotione inchoatum quam putabatur, Deo ef-

    tina debita
    re inchoante

    in

    ecclesia persolventibus,

    et

    canto-

    antiphonam ad crucem salutandam,

    td.

    pulclier

    rime

    fectum subministrante, pulcre * strenuissimeque est perfectum. Ecclesia quoque requiei S. Bertini celerrime exstitit miro opere plurabo cooperta. Sed et turrile ipsius licet noviter esset su,

    ita incipientera,

    pueroque

    Ite, nuntiate fratribus meis , subsequentcr pronuntiante versum " Dicite in nationibus , ceteris etiam sueto more ipsum tractim ac summisse porsequentibus in
    ;

    perpositum, quia antiquo more erat factum, deposuerunt et aliud mirae magnitudinis mirabi,

    quasi silentii hora coepit jam dictus surdus ac mutus blaterando imitari auditas psallentium
    ipsa

    lisque fabricse studuerunt aedificare


    g-itudo consistentis in

    cujus

    lon-

    voces,

    terra aequebat altitudinem

    culminis ecclesiae, cui superponendum erat. Nec

    mirum, tristeg-um enim (ut vulg^ariter loquamur) trium tripodum ordinibus factum fuerat, excepta

    9 Fratres itaque ad tam insolitum horrendumque sonum pavefacti substiterunt annuentes oeconomo pauperum ut inquireret causam. Qui cum solito ei annueret , nec proficeret, irasci, .

    SaMtie -c _

    c/M/aianofui

    summa
    ojiifcx

    claxendice k.
    ecclesiae

    bilis

    ut
    ipsa

    erat

    ccepit

    eum

    verbis increpare. At
    loqui nescivit,

    ex snturrl

    Itaque

    superposito et erecto, per


    ,

    ille

    eadem verba, quia aliud


    ei

    prema
    esl,

    jiaite htjisus

    mansiK/itc

    illasus
    *

    suprcmn

    singml&sque compag-ines juncto cum tholus pomifer in edito una cum triumphali signo crucis erigeretur ac in gyro ejusdem stipitis superrima* rota, ubi haustulae et tabulse praefatae claxendicis superinniti ac configM debuerant, humerando nomine Bertus copularetur unus artificum et stans super eodem circo arripuit raalleum quasi gratulabundus pro appropinquata pame con;
    , ,

    blissando * respondere temptabat.

    Tunc Pratres
    meritis
    IS.

    V
    imii.ti-

    protinus intellig-entes
    tini

    Domino
    et

    Ber-

    ln'inlo

    concessum

    esse

    auditum

    fatum

    hymni

    canoris psallentiis

    grates ac

    sig-norum pulsatibus Deo Sanatori ejus totis referebant viribus.

    cum

    llujusquc cuormis virtutis exhilarati triputlio, quia in primis auspiciis rlorida; ju-vimtutis erat, miserunt eum ad canonicorum scholam, littera-

    operis, ictum veluti jactanlongius colligrens incaute jecit. Sed eheu resiliente rota et quatiente vncillans pedibusque

    summatione tam miri


    ter

    rum

    stndiis,
    ,

    quantulo posset

    imlmondum, con-

    tinuoque
    nnlibus

    ubi diurnalia

    capitula

    cum

    vespertide'

    paalmia didieit,
    poposcit.

    comam
    cordi
    ,

    sibi

    capitis

    lubricans,

    de tanta

    altitudine praeceps terratc-

    ponere
    ccepit
    ,

    Ac * non longo post


    est
    sibi fore

    taxlere

    .1/..'/.

    ;i t

    nus venit. Sed mirum dictu mirabiliusque miratu, adeo nullam laesionem passus, nisi quod tantae

    professusque
    ,

    Homam
    Saxoni.

    petendi

    acceptaque licentia

    junxit

    se

    altitudinis

    praecipitatione
    fieri

    consternatus
    sit

    fuit,

    quatenus ambigruum

    tnm
    triSj
    ti

    esse

    eum

    alis

    non subventionum
    fas

    supportapa-

    beatis.simi

    cui servivit,

    Bertini. Adstipulationique tan,

    bus ultramarinis Romarr, perg-entibus * Cumque una cum illis pervenisset ultra Lingonuxn <*ivitatem n consociaverunt se cis Viriduncnses negotiatores, eamdem viam tendentcs usque ad
    ,

    al.

    petenti

    bile

    quam risibile et plausimiraculi apponimus et aquam sibi responsum accurrentibus


    , ,

    sine doloquasi pro refocillatione offerentibus ris anxietate protulit, scilicet quoniam in opere suo semper et labore jucundus erat , pro certo

    divaricationem via? duoentifl Hiflpanlam. Ibique tunc innotuit, quod antea fuit i^notum, civem videlicet ipsum csse Viridunensem quia ibi agno:

    vit suos

    licet

    difliciliter

    gnosci * propter

    ab insperatam

    eis

    posset ipse co'


    r.((

    reformationera iug-enitorum

    aguosci

    , :

    698
    A. AnOHfuo

    LIBER MIRACULORUM
    morborum.
    Iter

    S.

    g-enitorum

    tamen coeptum

    stre-

    BERTINl ABBATIS. quentiarum suarum omnium

    dig:netur ablui inqui-

    /.

    direcluni

    divertendi nue peragrns, iudeque rediens, sine desiderio directim * locum sanatioms ad propria

    namenta, quo mereatur ad Auctoris suse reformntionisfeliciter pervenire vocamina.

    Reparatori suo gratias inditum, retulit. Nomen etiam in baptismo sibi tunc quam a notis didicit quod prius nescivit
    suffi

    revisit,

    ac

    Deo

    et

    ANNOTATA.
    Mabillonius annotavit sequi anno dcccxl successitinpaterni reg-ni portionera, anno dccclxxv imperator salutatus. In Chronico Nortmannico
    a

    sicErmenfridus enira vocabatur que suis benefactoribus valedicens, refertus benedictionum copia, lastus remeavit ad propna. tepore *

    notificavit

    Ad hunc locum
    Id
    est,

    quentia:

    Caroli Calvi

    Laboranut in
    fetlivitate

    10

    Sicut

    nonnulli
    ita

    suse

    negdig-entise

    periclitantur

    divinae

    dispensationis saluber-

    Sancti creut
    fit:

    Mab. lcm-

    pore
    "

    al.

    Lcdo-

    rima castigatione ( ut in prsesenti eventu perspicue claret ) multi salvantur. Quidara enim vir de oppido ei appencoloniae ejusdem ecclesise Letfridus * nomidente , nuncupato Giraiaco
    , ,

    edito

    apud
    ,

    Chesnium

    tomo

    Histor.

    Franc.

    dicuntur Nortmanni bis Sithivense monasterium diripuisse nimirum anno dcccxlv et dccclxxxi.
    3 Annalium pag. 84- primam direptionem, de qua hic agitur, narrat ad annum 860. Iperius cap. 14 part. i eamdem referens

    Verum tom.

    friiltis

    congruenne, in Christianitatis devotione (ut communicipalibus ceteris tia post declaravit )


    rei

    euis

    minus curiosus
    die

    ut

    dum quadam

    solito

    exstitit. Ideoque et accidit, Dominica cives illius more ad ecclesiam non minus intima mentis de-

    votione anhclarent,

    quam

    gressibus

    pedum

    pro-

    al. |iiiiiiniio

    nlius

    mulcimine blandiloquii affatue a privatioribus *, ut secum iret, apverum etiam ivit pcilaretur; ncdum dicamus
    perarent,
    et ipse

    ut bolito

    invasionem Normannorum, tempus sic eccpresSabbatoque Pentecostes hebdomadffi huc advenerunt, anno Domini dccclxi. Pagius ad annum 860 num. 7 existimat irruptionem relatam in Chronico Normannico ad annum 845 distinctam esse ab ea quee hic refertur ad ansit:
    t

    raonita

    salubria

    adversus audire
    ,

    dissimulavit

    perg;ens ad paucula pecora


    se sui juris

    quse videbantur es,

    procuranda. Cui

    priu.squam perve-

    nissent ad pascuarum loca, accessit angx>r animi cum timore intolerabili et nimia horripilatione

    atque ut ab
    quasi totum
    aquffi
    :

    ipso

    post

    didicimus, videbatur

    ei

    perfusum se fuisse calore ferventis


    ig-notis

    et

    veluti

    lo<|uamur

    quia situs

    Verum, etsi Normanni variis vicibus omnino ad Sithiense monasterium venerint existimo primum eorum adventum contigisse anno 860, prout hic auctor asserit errasseque auctorem Chronici Normannici tam in tempore hujus irruptionis, quam in tempore irruptionis secundse, quam decennio citius, quam oportuit, ab eo relatam videbimus. Audiamus tamen ex ilto auctore pcenam sacritegorum hic omissam, sed
    860.
    , :

    num

    '

    Mab.

    siil

    cjusdem fundi, ubi hoc provenit, talis est, ut illic viantium obtutibus clarescat prospectus ecclcsiarum Christi confessorum Audomari atque misrr ille Bcrtini licet ob duritiam sui , seu obsequens * miraculum minime miserabilis, nisus
    ;

    breviter perstrictam

    Demum,

    inquit auctor Chronici,


    ,

    apud Folcardum num. 50. cum a quodam


    ,

    raonasterio

    nomine Sithiu
    , ,

    direpto
    ita

    incensoque,

    oneratis navibus

    repedarent;
    vel

    divino jndicio

    vel tenebris caecati

    insania sunt perculsi

    eqaona

    co,

    quamquam

    sero

    se divertere,

    quatenus

    il-

    lorum precibus juvaretur, non potuit ; sed psene examinis ante in terram proruit, nequaquam ut passione scotoraatica o ictus, sed pro animee
    illius
    g'is
    (

    ut vix pauci evaderent, qui Dei omnipotentis iram ceterisnuntiarent. De aliis Normannorum in Gal-

    tiam irruptionibus quas auctor breviter attingit y


    ,

    consuli possunt historici.

    ut

    postea claruit

    salvatione,

    immo ma-

    nominis Dei laude, ipsiusque dispositione luminuin delcctabilium visu privatus, ac bimatu
    vel eo
    ricatu.
    11
    in( ileinds,
    voto
    juito,

    amplius

    in

    hujus

    ca;citatis

    permansit ama-

    b Vox plurima, quse huic scriptori familiaris ab eo usurpatur pro multitudine, copia, aut turma. Mabiltonius verba utcumque mutavit dum edidit, immodica iterato coadunata manu, plurima classe iter notum repetentes etc
    est,
    ,

    Qui

    cum adhuc

    torporis sni teperet desi-

    dia, quasi

    funditus de sute sanitatis reformatione

    nunoutamt-

    diflidcns,
    tris

    hortatu tandem suorura beatissimi paperrexit visitare


    liraina,

    c Iserae-Portus modo Neoportus et vulgo Nieupoort dieitur, quod oppidum necessario hic y intelligendum est, cum sit maritimum cum portu
    ,

    tur.

    Bcrtini

    adferens

    quce

    obtiuere
    si

    potuit

    maxime

    cerea

    munera

    ad ostia Iserse fluvii, distans Audomaropoti duodecim circiter milliaribus Belgicis. Menapios in
    iis

    '

    Mnh.

    p)|

    clementissimo jara dicto Patri plarecipere mereretur amissa captorum orbium luraina, spondens ac confirmans quidquid super eo divina pietati placeat*,
    et

    quo

    Deo
    ,

    partibus habitasse, observavi ad Vitam cap.


    d.

    ruisset

    ejus meritis

    lit.

    roi

    reliquum

    vita^

    Quam
    *

    ejus

    suaj spatium ibi peragere velle. intimam cordis devotionem constan-

    ititm confci

    tissimam(ine

    sionnu

    professiouem * inspiciens occultocognitor Deus, raeritis et precibus clementissimi Patris reddidit illum visui et visum sibi,

    d Mabiltonius omisit particulam non, et substituit erg-o. Verum vox non reperitur in Ms. nostro, et sensum reddit perfectum nam abstinebant tantisper a preedationibus wtfurtim pervenirent
    : ,

    rum

    i'l

    Mt t -\/'

    tanta scilicot perspicuitatis claritatc, ut quoniam a pueritia iu donio cujusdam nobilissimi ejusdem reg"ionis viri adulto tenus educatus et altus fuit, atque in g-enecio * ipsius nendi cusandi p, te,

    ad monasterium. e Apud Mabillonium additur improviso. f Ad villam propriaj humanitus de matre profusionis, id est, ad villam, in qua natus erat. Ita clare habet codex noster. Mabiilonius pro humanitus
    edidit humanitatis, sed mendose.

    necivo

    xcndi
    ctus
    ,

    omnique
    quitlquid in

    artifieio

    muliebris operis edopr^dicta postmodum ecclesia

    Mab. pallo-

    llini

    palliorura * ornari habuit et emendari, seu ecclesiasticarum vestium lavari , ipse sollicita intentione procuraret , anhelanter adspirans et suppli-

    gum

    g Munnio habet codexnoster, Mabillonius Miramo, codices duo Bertiniani Munmnio. Credit Cletyus locum Gallice dici Meuth, esseque juxta paLeuling-em.

    quo velut ipse elaborando desudat qmeque emendare necessaria et emundare


    citer

    iinploraus,

    lurida;

    sic

    diviuffi

    miserationis clementia de in-

    capiti, quod hic finitur, apud Mabillonium, titulus est: De adventu paganorum Sequenti vero hic prdefixus est : Qualiter Dani Danos suspenderunt. Verum cum nec in codice nostro t nec in antiquioribus
    :

    h Hic

    Bertinianis

    tituli ca-

    pitibus

    , ,

    ) ,

    DIE QUINTA SKPTEMBRIS.


    pitibus legantur preefixi, de ceps non faciam,
    i

    5U9
    .

    iis

    mentionem dein-

    Et demolita

    omissum
    ;

    est

    apud Mabillonium.
    addusupremo ordine cam-

    Apud Cangium

    in Gtossario hic locus


    Id est,

    sumtu parvoque licet strenuo incolarum comitatu factam in pago Tarvennensi in loco, qui vocatur Sithiu circa monasterium eximii prsesulis Audomari fuste, gleba et cespi(pro dolor!)
    , ,

    Amrmo.

    ctus sic exponitur

    panularum, qui in emiuentiori parte campanarii


    collocari solet, ut in inferiori

    majorum campana-

    rum

    ordo.

    sicut artificiosissime, ita etiam firmissime constructam, jactanter in via proludenles primo impetu eara iufringere velle ac pro tenuitate seu paucitate inhabitantium facile capi posse. Auxite,
    ,

    1 Tabellse taratarantes significant crotalum seu crepitacuium, quo muti utuntur, quando mendi-

    liante

    tamen

    illis

    Deo, et patrociniis Sanctorum, qui

    requietionis ibi elegerunt sibi locum,

    more

    solito

    cant.

    m Vox enormis o?nissa est a Mabillonio. At habetur in codice nostro et in Bertinianis, significatque miracuium esse grande prseter modum. n Lingonum civitas , vulgo Langres, urbs est
    satis nota in

    intervenientibus, indignante Christo, prassumtuosa illorum jactanctia versa est comminus in dignam

    viudictam, ad
    14

    quam promuigandam calamum nunc


    venitudop/w*?<Mdum
    s,t,,,enK

    vertimus nostrum.
    nis

    Campania

    Gallica.
    ,

    ut non est vertiginosa Mabillonius notat in margine, sedvisus est obtenebratio. Significat auctor non naturali modo fuisse caecitate correptum sed divinitus eo malo puniium. o Scotomatica passio
    ,

    Nani post sanctum Paschalis Itesurrectiodiem transcursis quatuordecim diebus, die Dominico, hora, qua cardinalis * Missse conveno
    tus publice agebatur, apparuerunt protinus praefati invasores, descendentes per clivum montis
    ...
    .

    mu
    :

    nimentum
    .

    prominentis
    tur,

    p Cusandi, id

    est,

    suendi, a Gallico coudre.

    villte quae Locus-Ecclesiai h vocapro eo quod beatissimi martyres Fuscianus et Victoricus iu fronticipio * Christianitatis inco,

    i.

    e. ioitio

    larum

    primarium feruutur ibi construxiflse ecclesiam, respiciens contra mouasterium ex parterras


    te

    CAPUT
    Altera

    II.

    Occidentali.

    Quod ceruentes

    excubise

    autn-

    mantesque quod plurima * totius subsequeretur, veluti prius essendi fama percrebuit, exercitus,

    turma

    Danorum

    seu

    Normannorum

    prqtinus populo in ecclesia consistenti notiticaverunt.


    Illi

    vero non

    adeo

    tali

    nuntio
    facti
    ,

    consterna-

    irruptio

    ad spoliandum ccenobium
    :

    ti,

    immo magis
    corapunctive

    auimiEquiorcs
    sui

    Sithiense
    bari.

    repulsi divina ope bar-

    trociniis
    et

    Sanctorum causam

    Deo et pacomraendaverunt,
    rebaptizave-

    mutua

    confessione

    runt,

    ac humili perceptione mysterii Corporis et

    Sanguinis se munerunt Jdantea


    pro libertate et
    Normanni,
    obsesso fru-

    invicem

    dextras
    pro-

    loci

    tuitione se velle aut agiliter

    Ea etiam tempestate prseponderantibus


    solius vulgaris populi
    ,

    qua praegravantibus ac multimodis, non modo

    oppetere, aut strenue defendere, tinus

    murumque

    optimis

    ut

    mos incolarum
    ,

    regiouis est
    ar-

    slra Noviomo,
    '

    immo omnium

    dig-uita-

    armis

    prssparati

    e. delictis

    tum

    et

    ordinum delinquentiis *,
    ,
    ,

    non tantum

    prteparatis

    bellicis

    conscendeutes iustrumeutis
    Tali

    una cura prius


    munitissime
    paullo

    Franciae fines

    sed etiam totius regni principalia

    cem

    vestierunt.

    eorum constantia

    quaeque
    (

    quod
    ,

    Armoricaque provincia diutina loca nunc enumerare longum est sacrilegse


    )

    ante arrogantes iniraici comperta, necnon et parte inclusorum audacter sibi obvios ire extra mu-

    Danorum
    * i. e.

    gentis oppressione crudeliter


    illa
    (

    turma-

    ste

    que

    invaderentur ab pro sui numerositate

    classe

    , licet jupluriraaque *

    nitionem visa,
    cante*,

    Deo

    illos

    quam maxime
    mollita
    ,
    ,

    terrifi-

    animositatis superbia

    jactantia

    veluti epitheticus

    loqua:

    pressa,

    audacia remissa ac liquefacta


    agrcdi ccepta
    ,

    minime
    ad
    perepc-

    mur) magnus
    ,

    exercitus

    anno adventus sui in omni plaga ubi diffusus erat aduuatus in loco qui ob concursum insignium inibi aquarum Con,

    ab omuibus dicebatur ab regnum duodecimo

    audentes

    diverterunt

    se

    cora per agros

    pascentia

    caplenda

    ocius

    dare cupientcs vel 15 Residui vero

    cum

    tantilla prasda.

    ,.

    fluentia

    adscendit flumen 'dictum Isavocatur ra a, pervenitque et equitatu et navig-io subusque Noviomam b civitatem, facieus ibi inunitionem circa villam ex Australi plaga natura
    , ,

    vasione commoti , testatorumquc propriorura intervcntu


    te

    virorum nostrorum hac in- utNo man . pwescrtimque de Dei auxilio , e*dmtur
    fisi,

    repen- a Sithimibui,

    munitam

    scilicet

    aqua
    si

    et

    silva,

    vocatam

    Kiri-

    siacus c, intendens

    in brevi nequiret
    ,

    arta et

    erupcrunt de munitioue, irruinpentes post eos, equites quidem per compendia praeanticipando illos in planitie muntis, unde autc desccnderant, quia lentim pecora minabant, habflntes contemtui talia eos

    diutina obsidione civitatem


    tur,
    versus Bra-

    quia parva videbaibi

    13 Sed
    lentes
    ,

    capere posse. cum hemisphaerium, nihil


    ,

    Spraeva)

    buntiam

    cur
    ub

    sum
    i"u
    .-/

    dirigunt,

    aliquid

    cousummarunt d et (nedum dicamus verum magis fame ac siti proficerent


    ,

    audere; pedites autem post tergum hostes in medio. Itaque comperientes cinctos * se undique, secus fugam mollentes, desperabiliter ruperunt ad Oricnta-

    insequentes

    ponentes

    Mab. CUB-

    ctoi.

    ii

    idiis

    separutu

    omnique sultum
    bueruut
    ibi
    ,

    penuria
    (

    artati

    paene

    deficerent;
    )

    con-

    ut
    in

    eventum subsequeus patefecit haregno quondam Lotharii e irent


    maritima
    ,

    tractantes

    per

    transire

    et

    castella

    lem plagam per sinistrum cornu vallentiura, tendentes ad quemdam quernura * lucum, putantcs se ibi frustra aut defeudere aut effugcrc posse. Nostri itaque eos occidendo insequentes ( hora enirn fuit nona, quando exibant de castcllo)

    *<i/.

    quer-

    fiium

    incolasque omnes, nisi pars dederent , mortificare. Quo comperto se juvenum , qui sibi ceteris agiliores audaciorecens facta obtinere
    ,

    omnem illam pluriantequara pervesperasceret mam, ut ipsi jactabant, selectorum pugnatorum


    ,

    numero resque fieri videbantur quinquaginta, selegerunt se insciis aliis abripientes clam noctu quasi solito in aliam partem per,

    quingenti

    gendo, arreptoque itinere insubsistibili cursu directim tendebant ad munitiuuculam /' paupere

    licet non sine nostro consumserant majore tamen suo i. Omnes enim ibi occisi sunt, praiter quodquod de nostris mortui tot sunt ex illis fuga elapsi, uovem autem tantummodo ex omni illa plurima evaserant, et ex ipsis etiam a persequentibus eos in via mortui

    Dei

    bello
    ,

    damco

    Bunt

    ,, , ,

    600
    A.

    LIBEK MIBACULOBUM
    quinque
    reperti
    ,

    S.

    BERTINI ABBATIS.

    AROBn.

    sutit

    quatuor

    tantum protenmter-

    suratus, ac per potestates et ministeria ad perfi-

    dentes, ut postmodum ab eis,


    fuere exercitui, didiciraus,
    temeritatis

    qui tunc pervenerunt ad socios,


    ,

    tamquam audaciam vituperantes eventum elucubratim perscrupreesumtivae rei divisiones fecerantes. De exuviis quoque tres
    aliam oratoconsedentes tertiam aequa lance ribus et pauperibus dantes et compartientes nobiliores cum inferioribus
    runt,

    ciendum distributus, receptus p ex immodica parte jam cceptus, sed pro dolor! tam praepedientibus peccatis inconsummatus, quam pro gyri amplitudine excusatione nefaria atque infelici fuit impeditus et intermissus.

    unam

    ecclesiis

    18 Processu autem temporis g, cum tota jam * homiterra incensa et depopulata et plurima num fere consumpta , fame attenuata , dispersioneque fugse propulsata esstitisset; respectu

    s.

    Audomaru*

    ?>wnacho apparens, monct,


    ut perftcian-

    tur.

    merito.

    qnommvictortadlvino
    favoriattri-

    Scrutemur enira humanitus verbi victorm, quibus ma gis addicenda sit hujusmodi lobe lIatoribus h. Sed quoniam an
    ]Q

    gratia

    tandem clementis superque paucas reliquias miserantis Dei,

    ostendens quod
    consistit,

    non

    in multitudi-

    i.e. multitu^

    do

    oratoribus

    ne populi salus ejus


    sericordiis

    illum certaminis a meniis effari, quam intnms rat prospectari, quis valet l suspiriis oratores in scammatis praecordiorum

    cum

    Castelli facile fue-

    et miserationibus suis

    sed potius in mi- * i.e. indipropalans et- gentium


    ,

    iam quod competentibus necestuosorum


    tudinibus dignatur precibus

    vicissi-

    nipro sua liberatione Christo totis crebra et quam sibus flebiliter fuderint preces

    ipsiis lucta

    pro sibi votivis supplicatibus voluit B. Audomarum exorabilissimum antistitem


    j

    electorum suorum praebere effectum


    Bertini
    ,

    alta suspiria

    cum

    fletibus

    comas
    :

    et facies lanian-

    cuidam
    scilicet

    monacho
    ecclesise
    ,

    coenobii

    S.

    asdituo

    do incessabiliterque lacrimando procabant cum parvulis matre.s


    brachiis

    anhelanter reciquosque imbelle

    praefatu pra^sulis

    personee viro
    visione.

    nomine Herrico
    ut ipse

    memorabilis apparere in
    delectabiliter

    mittebat vulgus geraituuin mugitus ad caelum tensis palmisque pansis fiinfatigabiliter

    Qui
    ,

    postmodum

    B nem certaminis Dei


    :

    miserationi commendantes esse atque ideo siquis vel iniraice contentiosus reputetur causa, cui ordini potius haec coeperit dicamus, karissimi , dicamus immo veraciter te-

    multis audientibus referre solebat , procerse erat venerandse canitiei , habens in fronte staturse stigmata nitorem * pulcherrimse calvitiei divarinaso raediocantia, facie venustus et gracili manibus cum criter longo et parum abunco *
    , ,

    E
    *

    al. nilorc

    Mab. adunco

    t.cBSMdiinis

    stcmur, ac remota omni ambagine asserere non quod in hujus certaminis anxietate dubitemus oratores et imbecilles pulsatibus et improbitatibus*
    ,

    pracibui

    oralionum aures Dei ad clementiam inclinabant, quantinus propriis viribus minime prsesumentes adjuvaret, ac intercurrentibus electorum suorum Audomari atque Bertini meritis, potenti sua virtute sui ad perficiendam suorumque vindictam

    digitis locgissimis pulcherrima macroris tenuitate quem lucentibus *, infula episcopali vestitus sibi protestabatur dulci famine subinferre ita apan visopore Gravarisne , Frater pellando
    , : , ,

    al. translu-

    ccntibus

    gilas? Qui

    cum

    ei

    pro tam

    insolita

    visitatione

    personae tremens nec


    spondisset,
    (

    manus pugnantium

    misericorditer roboraret. Sic,

    in totum se dormire renec pro insita generaliter angustia quia timor somnolentiam solet ingerere ) posse se contineri, quo nimio labore fessa et anxietate

    que et eis addicatur merito victoria et oratoribus infatigabiliter Christo fine tenus famulantibus oorona. Ante omnia vero datori et auctori non modo prcesentis triuraphi, verum etiam largitori

    laxa non refocillaret membra, exserto brachio manum quasi versus illum porringens subintulit: Vigilandum potius vobis est et animo et corpore,

    bonorum omniura Deo cum Sanctis maneat


    ,

    lausetgloria per infinita secula seculorura.


    Cummunimenia,inSithiu etBpta,

    monitisque meissalubriussumraopereinsudandum, quum segni pigritia trioandum. Unde surge, et reliquiis populi ex asse devotis * salvationis suse tenore obnixe contestare, quatenus juxta quod sibi videtur prasvalere posse, non cessent arcem die nocteque firmare.
    visionis terrore
    ,

    al.

    devoti

    17 Vrceterea
    Christi,

    fratres dilecti et

    communitiones

    quibus cordium

    votis

    vel

    laudum

    psal.

    lenliis idonei esse


    l

    poterimus agendis Deo gratiis


    , ,

    jnanovent
    mipcr/rrtu,

    inopinata errptione tanti discriminis , quave l x .. ,. ,. teraentale possuraus dicere, quod lstiusmodi auq sus esset coeptus , nisi magno zelo misericordis

    Dei
    ctu
    ,

    fuisset

    instinctus?
    et

    lloribilis
    :

    enim

    fuit

    di-

    partim guodsita consultum ta- Sithiensibut. men super eo prius idonearum personarum po- F pulo convocato prsefatam visionem patris mo19 Qui
    refertus
    ,

    cum partim gaudio


    pavefactus
    ,

    post

    quia paene nobilitas jam terapore ob araorera terrffl illius ex multo \c\ dominatum sibi dominorum carorum nbsceshon-ibilior

    cceptu

    nentis',

    affectuose

    hortantis

    studiose

    jubentis

    strenue

    intimasset; compuuctivo corde laetantes

    serat, nativitatis patria

    relicta

    prseter

    paucos

    lacrymis gaudiosis flentes, omnes unanimiter cse Io pansis utrimque volis * succlamare coeperunt,
    dicentes

    a i.

    votis

    qui ita hereditariis prtediti erant patriraoniis, ut

    non esset
    blicis.

    eis

    neces&e subdi nisi sanctionibus pupars cura nobilissimis ac religiosis

    Horum

    simulque Deo devotissimis quoa nnraquam perac strenuissimis oanonicis


    iUius loci

    monaohis

    seoutionis ulla tribulatio cxterrere pnevaluit,

    lo-

    oum

    propositi sui derelinquendi sustcntabant, pa-

    riterque confortabant

    reliquiarum

    remissos

    fere

    referimus qui nos salutari visitatione patris nostri providen monendo do consolandoque reficere et con fortari dignatus est monita salubria viribus quibus possent, studiosissime adimplere velle pro mittentes, quaraque promissionem instantissimo protinus inchoaverunt cceptu ac quam pernicissimo * quiebant perficere satagebant effectu, di:

    Gratias

    omnipotenti

    Deo

    Mab. per-

    animos

    et

    invalidam plebeam manuin. Hoc prce-

    sertim in tutissimee spei anchoram preesumtlbilis(ac quia pro vita res que in Dorainura tiducise
    :

    gneque non modo de jam dicto sed et quod majus multo ac periculosius fuit, subsequenti discrimine tam clementis Dei provisione adjuti, pii,

    vicacissimo

    eral

    m
    M

    tes

    neoessari audaoise iudubitanter assumenviquod anteactis temporibus, Folconis

    que Patris hortatu animati,

    immo
    et

    trum

    intestatorum

    solita

    de experta paprovida defensione

    ejusdem loci tunc abbatis, Bemanse n ecclesia reincolis terrae adhuc verendissimi archiepiscopi omni abuudautia refertis et absque sui dimiuutione integerrimc vigentibus, ambitus castelli cum
    delioet generosissirai

    salvati, merito

    exhinc profusius

    Dominum

    et pro-

    post vero sanctte matria

    prios protectores inibi devotissime jugiter

    collau-

    dant et

    laeti.

    (>

    concensu populi etprocemm condictatus

    o,

    men-

    ANNOTATA

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    601
    \-

    ANNOTATA.
    a Mabiltonius contra
    dit Iseram. Oritur Isera

    ropoli

    consensum codicum edinonlonge ab Audomaaliisque ftuviolis junctus prope Neopor-

    Dionysium Sammarthanum vocatur Sanotus. Verum licet in quibusdam Martyrologiis neotericis ejus habeaturmemoria, apudnos die 17 Juniilocatus est inter prsetermissos, quia cultum non hat

    A*<>xr*o.

    bet ecclesiasticum.

    tum in mare decurrit. "b Noviomam, alias Noviomum aut Noviodunum dictum, et vulgo Noyon. In Chronico Normannico ante laudato ad annum S90 dicuntur Normanni fuisse diu prope Noviomum, indeque mense Novembri discessisse. c In codice nostro
    Kyrisiacus
    ,

    n Remanfe legitur in codicibus Bertinianis Innostro tamen codice mendose Romanas uti edidit Mabillonius qui notat Fulconem Remensiecclesixprxfuissepost Ilincmarum ab anno dccclxxxii ad cm. Abbas non erat,sed archiepiscopus Remensis quando haec facta
    ,

    teste Cletyo.
    ,

    sunt.
    Kirisiacus, in
    ,

    uno Bertiniano

    Id

    est,

    in altero Cyrisiacus apud Mabillonium Chrysiaeus. d HemispliEerium consummare hic significat tem-

    communi populi et procerum


    ,

    conseniramo.
    ,

    sudecretus. p Post receptus

    in

    uno codice additur

    pus
    e

    ierere.
    ,

    In reg-no habet codex noster res'num. Porro reg-num Lotharii


    ,

    Cwptam fuisse hujus arcis constructionem postquam Dani secunda vice concremaverant monasterium S. Bertini ait Iperius cap. 18 part. 2 sed opus intermissum fuisse dicit, quando Fulco discessit creatus ex abbate archiepiscopus. llla secunda monasterii combustio in Chronico Nort,

    Mabillonius in

    nomen habuit a
    ,

    Lothario rege filio Lotharii imperatoris indeque ortum est nomen Lotharingia. Verum regnum Lotharii multo latius erat quam sit hodiernus ducatus Lotharingice atque inter alia hodiernam Brabantiam comprehendebat. Itaque
    ,

    mannico refertur ad annum

    SSl

    et

    distinguitur

    B Normanni non ibant in Lotharingiam hodiernam, sedin Brabantiam,vicinasque Belgii provincias.

    ab irruptionibus, quce hic narrantur. q Hic apud Mabillonium addita est epocha temporis his verbis Videlicet anno gratia? octing-entesinio nonagresimo primo. At codices verba
    ;

    illa

    non habent.
    Henricus vocatur apud Iperium
    3.
    ,

    Iperius hocfactum narranscap. 19 part. 3 de munitiuncula istasic loquitur Nempe hoc fortaHtium a B. Fulcone tunc abbate nostro inceptum, incuria civium remanserat imperfectum. g Hic auctor voce cardinalis utitur pro preecipuo seuprincipali atque hic per Missam cardinalem significat solemnem, aut illam forte, ad quam monachi conveniunt, queeque a midtis vocatur Missa conventualisf
    : :

    qui idem

    narratcap. ISpart.

    CAPUT
    Normanni majori
    et

    III.

    ita habet Excubiae noseu speculatores annuntiantse videre Dauos descendentes per clivummontis, in quo SS. Victoricus et Fuscianus quondam primam hujus patriae ec:

    h Laudatus mox Iperius

    multitudine redeunt,
    ;

    strse

    oppugnant arcem Sithiensem

    sed

    clesiam aedificaverant, ideoque sanctus campus vulgariter , Helechbelt nunc vero corrupto nomine

    repelluntur ope divina.

    Hellefant nominatur. Loci nomen Belgicum fuit, opinor Heylig-h-velt id est Campus Sanctus: ex quo anonymus nomen Laiine Locus-ecclesiEe,
    ,
    ,

    ^nrmanni toto

    quod
    ,

    rei

    magis respondet, quam nomini

    vid-

    n:dem
    re

    ec etiam long-a post praedictam

    intereurrente

    mora a

    hostium creneqne enim pa-

    ntjminc venlurit.

    gari formaverit. Vicus Helfaut quem designat C Iperius distat duobus fere milliaribus Audomaropoli. i Hic apud Mabillonium interponuntur hsec verba, qude non reperiuntur in vetustioribus codicibus Bertinianis, nec in nostro Facta est autem csedes hsec in loco nomine Wiudig^amo. Verba hcBC postmodum assuta sunt vera tamen esse possunt. Iperius sic habet Cives autem nostri in Dommo confortati , scientes ibi non totiim esse exercitum , ad eos exierunt in equis et armis et in Windeg-aenio eis occurrentes, deDanisplus,
    .-

    titur ille antiquus

    Leviathan,

    inexplebilitor esu-

    riens ac sitiens

    humano generi moliri insidiaSj habemembrasua moras in persecutione ac laesione pioiuvidiai

    rum. Siquidem
    fervere.

    succensuS livoro

    quoniam
    tanto

    nostro recenti beneficio ac suinnui devotione doluit

    Nec mirum, quiaeo tempore maximc


    quanto quosque

    adsistit infestior,

    in proposito volun-

    tatisDei persenserit fieri forLiorcs. ideuque occumbenlium cog'natos velsocioscontribulesqueac com*

    plices * totis suaj crudelitatis viribus furendo uxcan-

    Mab-

    com

    plnru

    descere compulit in iram, saBvissimamque .^uorum


    (

    si

    Deus permisisset

    vindictam. 1'ondus cnim ho-

    quam

    trecentis occisis, reliquos in fug-am propu-

    lerunt anno Domini dcccxci. Idem annus notatur infra apud anonymum ubi narrat Danos deinde majori numero rediisse. Locum Windig'a,

    stium totius reg'ni adunari sug^g^essit in brcvi artissimas in angustias unius fuudi. Nain peracta post
    pravfatam stragi^n revolutione, ni fallor, proximi

    mo, alias scribi Windig-ahamo


    in annotatis suis asseriique
    tis

    testatur Ctetyus
    dici, su-

    modo Wins

    praque fluvium Agnionam situm adradiccm monHellefaut.

    Dominici dici hora secunda, ncbula pro naturaloci manicanter * nata adhuc aerem maoulante, apparuerunt pedites infestimabilis plurimffl * eodem clivo, quo et anteriores, desccndere, cursuqm: conoito castellum tcndcntes minime introieriint, sul)st qucndos ante

    c. iiiain1 e.

    multilu-

    k Sequentia usque ad fincm numeri omisit


    Mabillonius.
    1

    januam

    exterioris introitus prae.->tolantes.


    *

    Scamma pro arena, seu loco certaminis, apud


    :

    aliquot scriptores usurpatur

    hic

    sumi videtur
    et

    proipsapugna,

    Equites vero,.quasi arena innumera: multitudinis, diul. i|iionverterunt ad locum quemdam*certaminis , nil se- dum, idest cus quam sicuti jjrospectu novaj visionis doloresuo- priorlis rurn occisorum recrudescente, more elephantum, qui
    sanguiiiis visione excitantur in iram ad pru-dian-

    Folco vet

    potius Fulco

    apud Iperium

    dum

    602
    A. anonymo.

    LIBER MIRACULORUM
    -.

    S.

    BERTINI ABBATIS
    confinio
    vitae

    dum

    et

    acriter op-

    pugnant castellum Sithiense:

    exacuerunt ad suorum severius et crudelius sanguinem vindicandum. 21 Et cum aliquamdiu dolendo ibi deliberarent, nilque aliud proficerent, nisi quodtabida et putriita
    isti
    ;

    et in

    mortisque constitutis signifi-

    facto praepeti cursu , da corpora conspicerent munitiunculam captun, tamquam primo impetu

    care, ex qua parte imminentis levamen periculi deliberaret eis clementer transmittere. Ac ideo ut prsetulimus , monastici habitus judecrevit, venem arcum arripere , quamquam illicitum vel

    ' al.
    * al.

    pcdibus

    unaque rabido cum pervenerunt ad socios fremitu irrumpentes , predeiibus * decretum est diro impugnatione castellanos incessere *. Equi:

    huic Ordini arma tractare intendensque idem illum diligenti consideratione jactanter de propriis viribus licet dubius prosiliendum e
    inhabile
    sit
    ;
    ,

    im cdcre

    tes

    Deo tribuente , properabant ad loBertmi scilicet S. cum naturaliter munitum maxipiissimi suorum protectoris ac promtissimi mis in necessitatibus liberatoris monasticum b monasterium. Talia quoque nec sine Dei dispenquidem
    ,

    sed Dei tamen auxilio minime arabiguus , inserta implorans Dei adjutorium * tensa arcui sagitta chorda traxit fortiter ae divinffi impulsionis datione infixitfronti jam dicti tyranni viriliter. Hoc
    , ,

    al:

    auxilium

    credimus spicue experti sumus nutu


    satione exstitisse
    erat

    sicuti protinus

    per-

    ut ubi majorfienda

    communis

    victoria
    ,

    et perficienda caditus
    ibi

    autem mortuo cessaverunt alii ab impugnatioqui eventum mittentes protiuus nis tumultu nuntiarent raorando in atrio rei senioribus eorum curialibus tamen in ecclejam dicti monasterii quod sia beatissimi Petri in coneilio residentibus
    ,

    numerosior divini copia tur fortiorque hostium plurima. Venientes


    auxilii

    congregare-

    autem

    statim

    eodem

    momento

    reniserunt equos per

    factum cum a referentibus illis conquereretur non tamen magnopeeosque hoc aliquantisper re gravaret, lentiusque ac securius quid illo ve,
    ,

    pabulatores in pascua ad viliarum loca , talique studio acceleraverunt mansiones a3diticare , velupro firmitate 'ti post munitiunculae infractionem
    loci gromnarumque c opportunitate longo tempore inibi velint consistere. lnterim pedites ex tempore introitus totam diem cum agilioribus

    speri
    stitio

    agendum
    cucurrit
    irreverens
    ,

    esset deliberarent

    in

    tali

    inter-

    aliquis ex eis,
    :

    et deposuit

    crucem

    retro altare B. Bertini


    cios
    ,

    stantem reversusque ad socoram eis, coepit eam defabricari

    stilo fereo

    qui suol

    vocatur,

    unde

    solet excuti

    ignis a silice.

    equitibus
    oessantea,

    ad

    castelli

    munitionem pugnare non

    diversis et insolitis artificiorum generibus per vices successionem globatim et cuneatim contrarios lacessendo respirare vel ad modi-

    cum non
    et frusta
    lif
    *

    patiebantur. Siquidem ignita utensilia

    candentis ferri

    * in eos jacientes,

    more grandinisfundibusagittarum quoque imbres


    ,
    ,

    Nuntii autem prffifati tantae morositatis spa- tilioque, gui procacibus conviciis ag- sanctam Cru tio in iram accensi cem violabat, Cadicentes gressi sunt eos increpare durius divinituspuni. lumniosa multum res fuit et indigna, quam agi- to, non enim de vindicta occisorum nostrorum tis indignamini nec de nobis certantibus partimque nec super pro nobis deficientibus succensernini
    %4>
    ,
    , :
    :

    Mab

    fuudi-

    biliB

    in eos pluere non intermittentes, multaque alia offenquffi enumerare et fastidit et difficile fit dicula molientes; ad postremum fossas circa mu-

    castelli

    captione

    quse

    nihil tardaret

    libuisset illos impetere,

    studetis

    insurJer
    ,

    solum si quoque
    si

    nec de prgeda inhabita advertitis

    quoniara
    ,

    hi

    ctas

    nitionem mirte et altitudinis et amplitudinis famunientes, ceu vimiueis panetibus strami-

    tantum habuerunt spatium noctis


    que
    in
    :

    omnia

    sua

    neetomnigeno siccamine compleverunt


    inoendio

    conantes

    aut infodient, aut in puteis, seu abditis quibusquia timent se pro certo iocis abscondent

    proftigare, qu;bus aliorum artificiis argu-

    mentorum non potuerint prasvalere.


    S2 Sed aliquantisper eis se subtrahentibus, nosed

    deditionem vel in mortem ire. Atque illi in contiuuo de iram versi furibundi exarserunt sessionum locis exsilientes suisque diis vota sol,

    magno

    stri in

    tlumno rcpctluntttr,

    BtrueSj

    eosdem stramiuum aggeres lignorumque Deo donanle prosperoque eis venti tur,

    ventes

    scilicet i
    ,

    munitionem

    illo

    vesperi cape-

    bine flante, ignera


    jd

    caute

    nesoientibus

    minusque

    immittentes sperantibus

    illisque
    ,

    aeque

    nemini mascuiini sexus usque in mane parcere. Oujus fastuosae jactantise superbissima verba horreudpeque temeritatis minaeia prore potuissent

    igpnem ut idipsum eis facerent inserentibus , excaiidcscciitcftti-amiije plerique eorum ustulati suut,

    lata

    nulli fas

    est fieri

    ambiguum

    interventu B.
    in

    Petri apostoli precibusque exaudibilis Ghristi confessoris

    vix subrepti mortis diserimine.


    pilio
    tis

    Deo autem pro,

    Bertini, in
    ,

    quorum, quasi

    eorum con-

    ex nostris in tam d* prolixoscammaspatio niagnopere periclitabantur nisi tantum


    nulli

    tumeliam
    fuisse

    eeclesiis

    hsec fuerunt facta et dicta

    Mub.

    viluni

    /. iiif-uiiiii
    ttl.

    Gxercitu-

    occtsoque
    thtni

    grtio-

    txantesi-

    gnanis,

    unus Frater monaBtici Ordinis ictu sagittffi inter duo tabulata propugnaculi, ubi stabat, percussus esi sub inguine *: qui et ipse convaluit. Verumtamen ad vindictam minus armis excitati* ac ideo iniiiiis cauti jilagiatique sui famuli alium aeque ejusdcra Ordinia Fratrem permisit retribuere hosti bus dignam repensioncm. &8 Luit namque tyxannus quidam partis contrariorum ceteris omnibus ut videbatur, asperior et robustior, ae in arte puguandi argumentosis qui nec ad punctum (actionibus astutior aliosque quasi sine pugnare oessavit fortiter mora moenia oapturos, instigare. Ex nostra quoque parte quamquam pro erebra hostium inge, , , ,
    ,

    super his indigne ferentis Actutum etenim jam ut credimus fatus violator salutiferi sig*ni ad impediLionem tam crudelis edicti, percussus protinus est plaga insanabili. Nam os ei subito contractum est cura aure adusque occipitium oculique subversione retorti, et spumans et tremens volutabatur per terram g. 25 Quod cernentes paulo ante arroganter sffiad aures pietatis Dei
    supplieiter
    prolata.
    ,
    ,

    prxcipiti fuga
    se eripivnt,

    vientes

    coeperunt angustiari

    pallere

    tremere

    percussoque commanipulares dilectos prius , tunc velut abominabiles exsecrari solum sibi
    , ,

    asylum perfugii reputantes,


    repctere
    alii
    ieti
    ,

    si

    viam prius ventam

    concederetur. Tali
    aiii

    itaque Dei vindicta


    quaa,
    ,

    lerriti

    prsepropere arripuerant pro-

    Stione
    etioni
    ,

    tenacius iustarent defensioui


    artibus tnuieu viribusque
    ,

    quam

    obje-

    pria vexilla parietibus ecclesiarum innixa,


    inibi

    quibus pote-

    missa
    ,

    byssino

    splendore candentia

    reci;

    rant et habile fuit, strenue atque agiliter resistebant, oiiims intontissime omnimodis eertantes
    si

    pientes

    mirati sunt piceo colore nigrantia

    sic-

    q|uo

    modo infestissimum

    lllum quivissent impeulli

    quc rapido cursu per medias praecipites vacillando pToruperunt ecelesias non vino ebrii sed
    ,

    dire iuiraieum. Sed uon tum pro eo quod voluit


    ,

    fuit
    illos

    eorum tribuDeus intelligere


    ,

    indignatione
    nati
    :

    Dei

    et
    eis

    offensis

    Sanctorum consterattingere,

    tardumque

    videbatur monasterii portas

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS. A


    atting-ere, ita ut potius

    603
    in*A a*otmo.

    laetarentur tunc de exitu,

    fixerunt,

    paullo ante super diu desiderato introitu. Egressi vero, et aliquantisper paene elapso spiritu

    quam

    quo eminus prospicientibus terrorem

    cuteret.

    resumpto, residuorum recordati suntdebilium. Nec tamen ullus eorum ausus est pro eis reverti, sed vocantes ad se quemdam strenuum juvenem, quoudam captivatum de colonia S. Vulmari h, qui ab initio huic facto intererat, prasceperunt ei, ut quantocius

    2S Sed e regione eodem in minus evidentissime declarare

    voluit,

    loco misericors Do- <jrvmreferunt:ne,t* quod ipse de

    cBelorespicitsuperfilioshominura, nt videat siest mtelligens aut requirens Deum. Nam labarum prsefatum, quod nitidissimum fuerat ibi positum,
    inde, teterrimum evulsum est ac in tempore inceptionis mirabilinm prsefatorum nebulosa calig^o totumjam dictum texit nemoris locum, ita ut nec montani ab minoribus k, nec in:

    abreptum

    tentaret redire,

    ac,

    si

    vivi

    fuissent,

    eos

    adduceret. Qui reversus injuncta


    rit,

    perficere, repe-

    ut ante, errando huc illucque eos palpitantes, ac contractum ut prius jacentem fere exanimem, qui et inibi, quia egredi nequivit, remansit, plu-

    feriores a

    rimisque diebus miserabiliter tabescens eleemosynis

    superioribus videri possent. Columpna quoque nubea in medio caliginis ceelitus pendula super ipsum collem videbatur, simulans speciei
    su33 colore pluvialis iridis

    bonorum hominum

    vixit, latratibusque, quiillic

    varietatem,

    coaequans

    bus valuit, miracula Dei


    fuit.

    effecta testificatus

    magna
    lade.

    accepti

    26 Prsefatus
    tracti

    vero juvenis, data

    uni| ex ceecis

    manu, sicque unus post unum


    sunt ad ceteros
    :

    sibi haerentes, pro-

    qui etiam interim horrore mortis trepidi, c!ang;ore frequenti increpare citabant, stridentibus tubis sonitu mag*is sigmificante,

    sua etiam amplitudine suppositi collis latitudinem nec antea se fidelium intente eam considerantibus subduxit obtutibus, quam omnis illa hostium plurima funditus discessit evidentissime visibiliter omnipotente monstrante, immo provo:

    cante misericorditer nos Deo, ut illuc jugiter omni mentis intentione totaque cordis devotione dcbea-

    immo

    compellente fug-am,

    quam

    hortante ad pug--

    mus
    tibus

    oculos
    fig-ere,

    tam

    exteriores in

    omnibus

    necessita-

    B nam. Quod audiens

    omnis plurima, ubicumque

    fuerant, sive circa castellum, seu in tabernaculis vel in pascuis constituti, noto clang;orefug-2e pavefacti,

    * ftfab. ubi-

    cumquc

    mag-isque divina virtute conterriti, nec dominos, necsocios, nec notos repetentes, praecipiti fug-a, ubi ubi cuique * visum fuerit, quo ocius aut fug-ere, aut abscondere potuissent, tendebat.

    quo nospretiosissimi Filii sui san^-uinis redemtione dig*natus estinvitare, qui cum eo vivit, gloriatur et regmat Deus in uniiate Spiritus sancti per immortalia ssecula saeculorum.

    Amen l.

    autem prsefati cum eis, quos secum habere poterant, se adunantes, et e regione munitionis per ,portam introitus sui exire velociter
    Principes
    anhelantes,
    sent,

    ANNOTATA.
    a Apud Mabillonium titulus huic capiti prxfixus tempus proprius indicat, cum talis sit Quod sequenti die Domiuico venerit reliquus
    :

    nedum dicamus quod


    illuc
    illa

    illo

    propinquas-

    nec vultum
    vesperasceret,

    divertere,

    vel

    quamvis

    tunc

    nocte infra sex miliaria


    directim
    sicut

    restare
    Mah.

    audebant, sed

    illo

    que arcem quondam Domino Jesu * Christo


    liberando,
    ita alienos

    tendebant adusopinatissimam Menapum i,


    suos misericorditer
    a se dignis
    ,

    calamitatum
    terrendo,

    cruciatibus

    percutiendo

    divinitusque
    qui

    longe
    tione

    perditione

    tenusque
    fidelium,

    propulsando.
    praelio

    Kelainter-

    sed meritis S. Bcrtini niCodices Mss. hoc titulo wque ac aliis carent, ideoque non est magnse auctoritatis. At auctor infra, uti et IperHus cap. 10 part. 3, idem designat tempus, ita scribens Dominica sequente circa meridiera venerunt Dani in majori satis raultitudine, et dantes insultum
    :

    exercitus pag-anorum

    hil prsevaluerunt

    enim

    eorum

    pug-naverunt usque ad vesperum

    sed Dei

    San-

    fuerunt, didicimus, quod pervenientes ad locum,

    ctorumquc
    miraculo
    Bertini
    ne, ac

    Audomari,
    sunt,

    Folquini

    atque

    Bcrtini

    quo tendebant, in uno proelii congressu duodecim nobilium pugnatorum de illis proflig^ati q sunt, Deo illis dignanter in numerum occisionum et sacrilegiorum meritam pensionem recompensante.

    castig;ati

    sicut in ejusdem patris

    Legcnda

    legitur de

    Danorum

    excajcatio-

    etiam vexillorum

    suorum mutationc seu

    decoloratione.

    dig-num ducimus cselitus transmissum et eodem in tempore visum. Post quod mmdum ex t er us atrium portaa coenobialis monasterii non /ueral, longe retroactis temponbus a religuoso quodam ejusdem loci monacho nemus quoddam frugiferum pulcherrime plantatum fuit, cujus in medio quasi collis tumbalis exstitit, habens in summi* al 1'UJUS tate sui pirum, quse * pira nimise grossitudinis
    LabarumsuwiNormanni,

    27

    Antelatis etiam

    b Monasticum vocat, designans monasterium y S Bertini nam monasicrium S. Audomarij am tunc erat canonicorum.
    :

    c Ad hanc vocem Mabilionius: Gkomn/k seu oronna;, loca palustria ct hcrbosa. ln alio Ms. legitur grumaiium. CJroma vel gruma, etiam significat locum, in quo vise quatuor conveniunt. Atprior expositio magis congruii huic loco, cum herbarum copia opportuna sit equi:

    dulcissiraique saporis erant;

    referebaturque a se-

    tibus.

    nioribus, ex plantariis fuisse beatissimi patris Berpatrum sancivit indu.stria, tini. Quam ob rem
    Fratres
    feria

    d In tam habent omnes codices, Mabiilonius mendose edidit vitam. Vox scamma, quse sequi-

    omni anno sollempniter

    vestitos secunda
    psallentiis
    [sicut

    Paschse
    est

    cum

    reliquiis

    et

    totam illam hebdomadam per diversas facere, ) idem pomarium visitare, et in ipso monticulo completa oratione, ad publica sollempni reverti. Quod nemus, quia inter duo monasteria erat, ne forte latibulo inimicis

    mos

    officinas

    tur,pro confiictu sumitur. e Mabilionius edid.it jactantc prosiliendum, quod mendosum videtur, In codice nostro legiiur jactanter prosiliendura. At suspicor scriptum fuisse
    prosilientem.
    f

    Suol habet codex noster


    sool.

    cum uno
    sol.

    Bertiniano.

    In attera

    apud Mabiitonium

    esset, Christiani

    exstirpare

    decreverunt. Venienpag-ani,
    in

    tes

    itaque,

    ut prEetulimus,

    antefati

    collis

    cacumine,
    vocari

    principale vexillum,

    quod

    la-

    barum

    fertur, alto stipiti pro

    terrore in-

    g Hic, teste Cletyo, in codicibus Bertinianis aiiqua sequuntur, quse nec apud Mabiilonium, nec in codice nostro reperiuntur. Primus post voces per terram habet, sociosque suos. In eodem
    82

    Septembris Tomus

    II.

    momento

    004
    A.

    LIBER MIRACULORUM
    privati sunt lumi-

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    patris nostri

    Isomiio.

    momcnto duodecim oculorum


    :

    ta beatissimi

    Bertini,

    quam

    rescri:

    ne, ita ut claro die errando per cancellos ac paSoeiorumque suorietes haererent ecclesiae. Alter

    bere orsus sum, impellente causa multiplici


    si sic,

    quod

    rum

    in

    momento duodecim oculorum


    ita ut claro die

    privati sunt

    lnmine,

    errando

    etc.

    utsitpra.

    An-

    tiquiores sunt hi codices, ita ut hsec videantur excidisse in scriptione aliorum codicum : nam se-

    ex re constabit, examinis tui trutina proBoua siquidem dicturus facturusve, anullo malim quam ab ipso principium sumere, qui tot commodis iuservit nobis omnibus quotidie Dein vero quod quorumdam Fratrum devotae petitioni
    babit.

    quentia etiam insinuant plures fuisse divinitus percussos.


    S.

    De S. Vulmaro actum est 20 Julii. Oppidum Vulmari est in agro Bononiensi, et corrupte Samer vutgo dicitur. Per arcem Menapum vel Menapiorum Casletum intetligi, jam ante ostendi ad caput 2 Vitse
    h
    i

    qui dum aliquid apud oportuit me satisfacere tantillum videutur petere, mag-is imperare ex ipsa noscuntur petitione. Nec eo, fateor, ipsi petunt,
    :

    ut reor, aut eg'o


    sive ueg"lecto, hoc

    subaudio, ut, veteri posthabito Opus rapiatur in publico quod


    :

    absurdum nimis
    et tales,
    ita jubes,

    ut ita

    nec tale aliquid inter tot dicam, nubigenas moliri, sed si


    esset
    :

    lit. d.

    secundum
    parvitatis

    illud
    in

    Mahiltonius hahet, abjuk nioribus, codex unus Bertinianus imiroribus, alter imioribus. Hoc ultimo modo auctorem scripsisse suspicor, facto comparativo imior a voce imus. 1 Suhditur in codice nostro rubris litteris ExIta codex noster.
    :

    vasa
    hasc

    cum
    meae

    aureis, aiunt,

    quod lignea, et fictilia templo Domini sic


    ;

    descriptio

    servetur

    cum

    veteri.

    plicit

    Vita

    S. Bertini abbatis.

    VITA TERTIA
    auctore Folcardo

    qua coercenda limse laborem et moram 7"* Bouon nec longa die nec multa litura sum e mini *&J ct usus; idoneum fuit cousilium tuis primum offerre auribus, si tamen tu idem, venerabilis pater, te in hoc velis prasbere idoneum, ut scilicet recidas omnc, quod trahitur ultra profectum, parum claris lucem inferas, incompositis atrum E signum allinas, et ubi tua opera indig^et, servo
    3 In

    exosus,

    '

    tuo

    alter Aristarchus fias.


    sit secretis

    Qua3

    si

    tuo favore dosi

    monacho

    Sithiensi

    natur,

    membranulis
    quidvis, te
    vel

    tradita,

    ita vi-

    detur, donec aliud

    imperante, quod
    ,

    otiosum

    exerceat

    moretur

    chartis

    illuda,i

    Ex

    tur d.

    codice

    Ms. Bertiniano,
    aliis

    collato

    cum duobus

    Mss.

    ANNOTATA.
    a Usec dedicatio in solo legitur codice Bertinia-

    no, ubi hsec prsefixa sunt verba

    Incipit prologus

    DEDICATIO

    in

    Vitam

    S. Bertini.

    AD BOVONEM ABBATEM SITHIENSEM.

    Vitam
    duxit,

    b Mabillonius in Observationibus prseviis ad S. Bertini partem hujus dedicationis adediditque coram

    summo

    Pontifice,

    at

    mendose.
    c Dictio
    AuetortMpo

    "pvomino a suo Bovoni patrique desiderantissimo

    obscura

    est et forte

    mendosa sed
    ;

    satis

    nit.mrmhu
    IKIrtntHtl BCfi

    U^ater
    1

    intelligitur auctor conqueri,

    quod minus diligen-

    Folcardus
    ,

    nulli inserendus paffinse


    _

    pMrl(j

    quod snmraum cst coram summo Opifice b. Fortassis, pater mi, in tuum vernaculum, tuo quondam
    lacte, tuisque

    t>

    edueatum alimentis, merito frequentius sturaacharis, quod solum terram occupem, ut C ficus illa -inutilis, nec quidvis tua3, qua quondam puerum insevisti, proraam institutionis. Jus, fateor, esset, qute insevisti, etsi

    tem studiis navasset operam injuventute. d Post hanc dedicationem, in qua Vitse antiquioris iteratafit mentio, in Ms. additur Ex:

    plicitur epistola.

    PRiEFATIO
    Tyificse
    J-^nostrae
    tiari

    non digno, tamen


    :

    quocumque pullulare g-ermine deficiunt, pater optime quo


    ;

    Trinitatis

    clementia,

    frag-ilitatis

    sed cupido vires


    inter priva-

    Phirima Dei
    inhamineebenefidarecense " Sl""^' 0, ^'

    prascia,

    tanto

    excelsioribus

    San-

    cog-or

    Cujus meas invalenti te quidem possem arg-uere, quod immaturum nimis


    impulisti, ut

    tos ig-nobilis delitescere.

    ctorum suorum meritis Ecclesias suae statuit iniprincipia quanto fragilioris opificii futuros
    ;

    prsecedentis

    structurse

    narrem sine

    novit egere

    cortice

    rubigo tam a tenero expedisset c minus intendens eo, quo plus posset capessere. Dilectionis cnim tiue erga me affectus, ubi quidvis doctriiiie tuffl admisisse persensit, acsi illud quidvis

    mala mentis ung^ue, studium


    ni

    constantia

    quod
    ut,

    nimirum clementi providit consideratione, quos perditos omnique reparationis efficacia

    destitutos

    mugnum

    sive prajcipuum

    dedit: qui
    esse,

    cum jam nou


    illudque
    fit,

    foret, libertum esse libertnm, sed liberum


    li-

    beneficio pravenit visitationis sua3, a^ternaque morte damnatos sua vivificavit morte ad vitam, intra sinum suas foveret Ecclesias,

    quam uon habentem maculam


    demit
    ravit,

    vellein,

    pravo usu insuescere

    berius, uti

    cum
    in

    qui

    aurem

    g-atorabsit;

    vitium

    vellat puero, castilibertas excidit. Hinc te

    aut rugam sua remunivit tentatione, roboravit passione, animavit morte, sang-uine decoincarnatione, resurrectione
    lastificavit,

    ascensione fide-

    lem

    reddidit,

    sajpius rite indig:natum mece intertite concesserim, hocque a te in me beneficium libens

    illustratione

    sancti Spiritus' instru-

    summum

    con-

    ceperim.
    etqmdecau$C

    xit. Tot tantisque pietatis suafc prarogativis benignus JesusEcclesiam suam fundavit, cujus ba-

    2 Unde,
    n<1

    ses

    mox

    quaa

    hactenus

    rainus

    consulte

    in Apostolica soliditate constituit,

    maripso

    egi

    tyrum

    Z!Z'c
    iflmj

    Vi~.

    J ussura paternitatis tuie in melius trausferre curavi. Quod meditanti occurrit in medio, Vi-

    constantia erexit,
    doctrina

    dein

    fideli

    sanctorum
    se

    confessorum

    superadificavit,

    horum omnium authore summo angulari

    lapide

    Jesu

    ,; :

    DIE
    Jesu Christo, in quo oranis
    Sanctorum
    exetnpta
    iis

    QUIMA

    SEPTEMBRIS.
    exhibens,

    605
    ut ad id retatis pervenit, pueritias
    \

    aedificatio

    constructa

    qnoqne annuvterat,
    *

    crescitintemplum sanctum in Domino. ^ Et ne peccatis nostris ag-gravati, tam diviuo operi diffidamus nos posse inseri idem Kedemptor noster apprime persecutores suos in uni,

    mox

    Fou IMO,

    sufeprincipiaeuangelicaperfcctione Deo dicavit parentibus enim et patriae, Dominum secuturus, abrenunciavit.


    8 Et ut monachura

    perfectionis

    ut

    Domino

    tate corporis sui adscivit,

    nihil

    qui

    corara

    Deo * po-

    in

    siti, dum de peccatis nostris compuncti eos precamur, ex sua quondam frag-ilitate, ut pro nostra intercedant admoneantur, nobisque spem dent,
    ,

    Luxoviensi
    est.

    Dei servo abesset, coenobio sub patre


    ,

    "(Utica

    Eustasio b professus
    noe institutio
    ,

    Cujus vita

    et

    doctri-

    quam

    spiritualis

    gratire

    compos

    fuent,
    praefuit

    scire
    ;

    datur in

    quifi

    consecuti sunt, consequi


    vitae

    si

    cum

    eis in novi-

    ipsa excellentia frregis, cui

    prgesertim

    nunc,

    studueriraus innovari. Unitatis autem tantse g-ratiam nactis, ut virtutibus augere con-

    tatem

    cum
    ,

    evidentioribus

    tendant profectus sui commercia, velut pro exemplari speculo,


    * itl

    g-loriosa

    Sanctorum suorum sup-

    opnonil

    ponit* merita, qui cum lacte matris bonee exercitationis potarunt desideria, ipsumque iter justitiee, a cunis adgredi tota maturarunt dilig-eutia mentis
    et in coepto
    litatis

    eorum pateat sig-nis quos pluribus terris coram Deo suis scimus patrocinari meritis. Horura revera vitam, moresque Uertinus, puer c quidcra aatate, sensu autem senior, imisanctitatis
    tari,

    Spiritu sancto inspirante,


    g-ratias suae

    contcndit

    quem
    '

    postquam
    vit,

    perseverasse inventi, emensis mortahujus laboribus, ad Eeterna migrarunt g-au-

    charismatibus * mancipainter tales tantnsque patrea, ut eorum exeminstrueretur *


    ,

    '!" Mtt.

    'liiiMiimiliu* 11

    plis

    adscivit.

    perfectioribus * vitae

    Omnibus auctum muniis in


    vigore

    tandem
    pueritia,

    dia.
    '1/7111'

    trucret
    *

    inexhausto

    idao de

    cadestis

    dcsiderii

    S.

    Bertino

    8ci ilnt.

    omnibus sseculis praedicandum, beatum et prfedilectum patrem nostrura Bertinum, quanto sanctitatis Dominus titulaverit privilegio,
    dignosci potest, aestimato evidenti conversationis ejus praeeonio. Et quoniam eo cceptum est de EccleChristi sedificatione sermocinari, ut, quem se in ipsa Vir Domini exhibueri, manifesto debeat sersife

    6 Interquos

    prrcdituin

    /. perfecti-

    provehit in adolesceutia.
    9 Erg-o cum jam Dominus Militcm suum mnndo manifestius propalare disposuisset ne in absconso lucerna tantae claritatis lucens, tot mortalium spiritualia commercia differret, egressis ,1
    ,

    oris

    mlri n(u|
    ii.l
    ~\

    .hniii

    niaruni,

    /.

    suum

    moneprobari, officium sui *stylus exequatur,

    duobus tantum comitibus, Mummolinn et Ebertramno ma-me scilioet sanctitatis viris tertius E
    ,

    fa-

    vente in oranibus et adrainistrante gratia Spiritus sancti, qui tunc laudabiliter de illo, quem septifor-

    adjunctus, sauct;e Trinitatis perfectus cultor, Morinensium fines pervenit e, quibus tunc ejus compatriota,

    et,

    ut fertur, oousan^uineus

    mi donorum suorum
    narrari,
    si ea,

    /;

    egTojri us

    integritate donavit, concedit

    Christi prsesul

    Audomarus

    larg-a

    divinonun dogma-

    quae in eo, et per


    utilitati.

    eum

    g-essit b,

    au-

    tum

    dientium inseruerit

    fluenta propinabat. Qui ubi tantre sanctitatis viros agmovit advenisse, eos sibi in auxilium pradi-

    ANNOTATA.
    a Huic prsefationi, quse in omnibus tribus Mss. legitur, in Bertiniano heec proefixa sunt verba
    Iucipit Vita sancti
    Christi
    confessoris.

    cationiscredens divinitus missos fore, Domino immensas gratiaruin solatii hujus actioncs non neg-lexit reddere, seque petentes multa suscepit men-

    quos quia sacras Scripturre peritos a puero novorat, atque ejusdem loci, quo ipse primitis alacritate
    :

    Bertini

    abbatis

    g-lorisissimi
    :

    tias

    laborum suorum
    prtedicationis

    in

    Dei servitute instituerat,


    officio

    In

    Corsendoncano autem

    sanctte
    stere.

    mox

    jussit

    insi-

    Vitam S. Bertini abbatis et confessoris. In Accinctino primee voces mutatsc sunt hoc modo Omnipotentis Dei pietas, frag-ilitatis nostrae praescia etc. In ceteris consonant, exceptis mendis quibusdam, qu3c diversorum exemplarium ope passim potero corrigere.
    Prolog-us in
    :

    10
    stia

    Cujus prnecepto ut Domini parentes, agreadhuc Morinorum corda cailcstis verbi


    cultura
    in

    cvjutjuttit

    Marinisfldttn
    prifdicot,

    exercent
    ocia,

    inter secreta
    torrenti

    diutina meditatione felicium cxoroitiorum adhibuorunt


    ,

    et

    quod

    b Vox g-essit in soto erat Ms. Accinctino, sedvidetur necessaria.

    doctrinae instantia.

    salutem pliiiiraorum eructarunt Quibus adeo Dominici favoris


    cxtrinsoeus, sic in

    adfuit

    manus,
    :

    ut sicut ipsi

    audientium cordibus
    tus sancti
    ct

    coopcraretur

    gratia Spiri-

    quoniam eos Dominus operarios


    prawidit etiam, quibus
    innotescerel
    ig*itur
    ,

    CAPUT
    Sancti patria
    stica,
    et

    sua3 pnevidit messi,

    lar-

    I.

    gritatia suffl

    incrementis

    86

    oorura

    favere
    stis sati

    labori.

    Morinis

    semen g-orminat;
    uberiores
    fructus

    ot
    in

    conceptum caaleDominica purg-anto


    caelestibns
    horreifl

    natales

    vita

    mona-

    manu

    condere properat.

    Qui

    dum

    ieterna datur

    ple-

    adventas

    ad

    S.

    Aadoma-

    nius cog-noscere
    possita(;quircre.

    terreua dat, ut cog-nita atr rna

    rum.
    Sawti
    ei
    utitali'*

    Beatus

    puer

    Bertinus
    traditur

    g-enerosa progenitorum
    in
    ,

    pueritia:

    stirpe ortus

    Constantia:

    finibus

    quam Rhenus subterfluens sub ejusdem urbis muros in Apothamo a lacu ferme tribus stag-natur millibus
    :

    11 Quidam siquidcm terrenis opibus pollens, Adroaldus numine virili carens sobole pa-sr.>sionum suarum quia torrenum non liabuit heredom habere instituit cailcstcm. Super qua re consultum petit beatum et Deo dig-num pontiricem Auiloinarum, ut quom Spiritus sancti illu,
    ,

    Aiini'ildus,iu
    llli !'

    ill-

    domaro,

    quze hino e

    vicino Baioariam,

    il-

    strationc noverat inspiratum,


    silio

    cjus

    salutari

    conpra?-

    linc Burg-undiam,
    picit jug-a.

    ab Austro autem Alpina susHic itaque, suis pigmus admodnm dinutriebatur diligenter intantus in Domino post futurus. Cui,
    terrenae nobilitatis

    ag^cret,

    quod

    instituit

    agcndum.

    Cujufl sa-

    ne salutifora: moditationis propositum,


    g*emina; dileetionis
    ferventi

    cum

    lectura prog-enitoribus,

    sul percepiaset inclytus, inspirante Spiritu sancto,


    ,

    fantulus, uti

    Dei

    videlicet

    et

    proximi

    cum

    ad mundi gdoriam adeo

    amore

    perfectus, consulit uti,

    quod Deo
    ejus
    ejua

    suffragaretur dig^nitas,

    ab ipsis infantiEe major servitutis Christi coadolevit caritas

    cunis
    :

    dare

    disposuerat,

    beato
    ,

    Bertino

    sociisque

    quod

    prsetitulatis

    conferat

    quatenus eorum opora in

    C0Q
    A. F"
    i

    VITA TEETIA

    S.

    BERTINI AliBATIS.

    Dei ejus donationis fundo caenobium in veneratione Petri Apostolornm principis construatur, sanctique

    Deo deserviens monachorum turba coaduuetur, quorum Cliristo servientium


    perpetualiterque ibidem

    Dominnm semper iu Sanctis suis gloriosum D Dominum in omnibus operiet mirabilem bus suis praedicandum et laudabilem Ad preces
    !
    !

    in se

    confidentis Amici
    ;

    devotumfamulamenajternaliterccelisejuscommenvfjfotu Sithia

    donat

    conslructio Vettrit monattc-

    det devotionisoblationem. 12 Quod continuo praedictus vir magua cordis perfecit alacritate, tradens pontificis admonitione et consilio beato Bertino ejusque sociis
    sui juris

    menti suisque juris Domini, cujus imperio quondam induruit sub vestigiis Petri
    cinii

    naturam mutavit eleexors unda famulatur Servo


    ,

    apostoli.

    praeelectum
    tantae

    felicis tiro-

    Juvenem, quem

    apud

    se excellentiae

    Dominus haberi

    voluit enlcacem,

    ut in

    eodem

    ru.

    villam

    tionisque sua3
    privilegii

    tradiSithiu dictam nomine , mauumissiouem publica confirmana praesente eodem dilecto descriptione
    ,

    Dei Audomaro pontifice urbis Teruanae, anno sexcentesimo vigesimo sexto


    ,
    ,

    cunctisque

    proceribus

    Dominicae Incarnationis, anno autem undecimo g octavo regnantis Clodovei filii Dagoberti regis ergo in territorio quodam Idus Septembris. Mox ejusdem villae pariter insistunt operi, qui locus

    elemento faceret gloriosum, quo Principem quondam glorificavit Apostolorum tantaeque collationis dignitatem ejus invocationi aptaret, ut in uno eodemque momento, et navis unda famulante cursum subsistens figeret, et cur hoc esset, in ejus ore Spiritus sancti harmonia personaret.

    nimirum sic Dominus noster voluntati et obsequio Sanctorum subjicitomnia, qui ipsum desiSic
    ,

    usque ad praesens Vetus monasterium ex re ipsa sed intereadecedente e medio dignoscitur censeri
    :

    derant et quaeruntanteomnia. 16 Earum ergo rerum evidentibus signis beatus Bertinus locum illum a

    condic cosno-

    Deo

    sibi

    electum co-

    uium
    e,
    * i. e.

    Sithien-

    '

    ul.

    Berlxam-

    nus

    Novione h, episcopo venerabili viro Achario, Munmolinus ad praesulatum ejus provehitur, opitulante beato Audomaro, itemque Ebertramnus * a Mummolinosancti Quintini Viromandensi prsefertur ccein camino probadignusque repertus respectu loco sibi divinitus concesso, Dei

    gnoscens,
    lis

    quamquam

    fuerit impatiens, (erat

    natura sui * operosae moenim a colle Occiden-

    sua

    tali

    cespes vergens, et in

    planitie vicinam

    Bcrtinut

    B nobio. 13Beatus autem Bertinus, jam htus humiliationis


    divinae pietatis, Ln
    ,

    ipsa palustri lue,

    modum linguse devexa paludem ingrediens atque ex $ quae utrimque exundat, disso,

    lutus salicibus alnisque frequens). Egressus e naputri profundo petrinam molem firmare tentat, divinoque fretus adjutorio, pravam loci naturam magna laboris sui instantia superat, atque nobile templum brevi perfectum in honore Dei sanctique
    vi,

    cum

    ampltori

    oasnobio qusalturitt, navi se

    committil,

    gratia

    multorum

    saluti

    eum

    reservante, resedit,

    aptioremque ctenobitis locum quserere instituit. Ut enim situm ejus loci loquamur nescientibus hinc idem locis in humili colle situs fluvium Agnionam cum aquis palustribus ; illinc silvam longis supereminentemhabettractibus verum collis idem permodicus, minusque spaciosus constructionem alicujus magni non caperet apparatus. Sanctus itaque Bertinus spem suam omneque consilium ponens in Domino, (sciebat enim se nihil
    :

    quibus spiriinstrumenta, parandis insistit onicinis cunctisque ej us opera paratis, Fratribus congregatis praefuit n, uti pater, usibus filioPetri
    caeteris, in

    consummat. Deinde
    :

    tualia animae

    exercentur

    rum omnibus
    17 Erat

    provisis.

    enim

    in
    uti

    eo

    perspicere
    a puero

    totius

    specu- Mudque

    abbas

    lum perfectionis, censum spiritus


    dit

    quem

    sui fervore,

    Dominus acvas summae provimediae,


    clara

    sancle regit.

    posse facere sine ipso

    eum

    petitione

    invocavit

    electionis, statura

    discretionis

    humili, quo

    ad effectum perduceret placentis sibi consilii, ascensaque solus i rate, Eia, inquit, Domine, quo tibi plaeet, Servum tuum dirige nam quo me dederis consistere per me servum tuum tuosque, Domine
    cordis
    sui
    :

    desiderium

    quidem sed severa

    nec obeso, sed deducto corpore. Vigiliarum et orationum, laborumque usu jam media insenuit aetate , cum nondum reputans se aliquid egisse, emeritus Christi
    facie,

    Miles in dies

    Domino contendit

    crescere
    ,

    et ut

    mi

    fideles

    locus

    construetur

    habitationis tuae.

    sanctitatis ejus brevi

    Provide, Doinine, servis tuis locum, in quo tibi Berviant in pace et concordia, quatenus per

    piam

    inhabitantium vitam nomen tuum , Domine Deus, ab omnibus benedicatur et glorificetur in sa3oula.
    delaliuque
    (>

    Vir totus ex virtutibus ad unguem factus. Vitam vero gregis sibi commissi quam dignis ejus vitae ac doctrinae documentis Dominus provexerit , in ipsis a sancto Patre nutritis, summo divinae dignitatis
    tituletur status

    honore exaltatis

    manifestum
    e

    fieri

    voluit

    quos

    ttd

    14 Orantis ergo supplicis sui pio affectui vir-

    unanimi plebis
    in locis suis

    suas electione episcopos et abba:

    rrnm,

    Domini , navisque absque impellentis remigii adminiculo labitur alta secans fluctuque a-stuque secundo. Tum vero venerabilis vitae Juvenis, exteusis ad Domiuum palmis erectisque in coDluin luminibus, inter preeduleia suspiria, csstus adfuit
    lestisque
    laetitiae

    tes Eccclesiae suae praefecit

    quibus etiam nunc


    glorificatos

    muitarum virtutum signis

    populo suo ad salutem, et ad profectum patrocinari o conoedit.

    lacrynias,

    tum gratiarum

    aotio-

    nibus
    Illic

    tum Psalmorum

    ANNOTATA.
    a Apotamus vel Apothamus lacus, ut hic vocatur, nunc Scepius Const&ntiensis aut Brigantinus nominatur ab urbibus adjacentialias lacus Podamicus,

    insistit

    decantationibus.

    enim gloriam

    videre,

    cum ad

    et meritum Athletae Dei fuit ejus preces carinam contra prae-

    cipites dccurrentis fluvii

    sine remige,

    undas impingi cerneres perque spatiosum alvei sinum divi-

    no tautum

    regique Numine. Tanti igitur miraculi k illustratioue Domiuus Militem suum eo


    ferri

    bus. Porro nec Bavarite, nec Burgundiee adjacet Constantia, inter utramque tamen media est, ac
    sita in Sueviae circulo.

    usque insiguivit, quo ad locum divime electionis pervenit: ad cujus recognitionis evidentiam
    psalmi,

    quem

    in orc habuit, decantatio ubi l statio*

    b Quamvis hic biographus primus sit, qui S. Bertinum Luxoviidisciplinamonasticainstitutum asseruit, de eo tamen merito dubitari non posse,
    dixi in Commentario num. 33, ibique num. 34 et 35 ostendi incertam esse et minus probabilem sententiam illorum, qui voluerunt Bertinum venisse

    ni convenit.
    ranttit vcrsicn-

    15

    Mox

    navis in cursu

    portum

    stationis im-

    lum:
    Ilroc

    mobilis
    requics

    effloit,
    :

    sauctusque

    Bertinus

    Psalmum
    iu

    prosequens

    Ha30, hic

    inquit, requies

    mcii ctc.

    mea

    sascu-

    Luxovium post mortemEustasii abbalis sub


    Multos S. Eustasius
    habuit

    luin saeculi;

    habitabo, quoniam elegi eam.

    ejus successore Walberto.

    ,,

    DIE QUINTA SEFTEMBKIS.

    607
    A Fqlokm.

    habuit cliscipulos sanctos, ut videri potest in Vita ipsius, qiue data est ad 25 Martii. c Qaod Sanctus pueritise annis venisse dicatur Luxovium, ibique in adolescentia profecisse, conciliari nequit cum sententia Cointii, cujus chronotaxis sex tantum annos ejus ibidem
    habitationi assignat, ut observavi in tario num. 34-.

    CAPUT
    Donatio
    sterii

    II.

    Commen-

    Heremari

    et

    fundatio mona-

    d
    aliis

    Legendum

    ut habetur

    non egressus cum, in exemplari Bertiniano, patet ex exemplaribus, atque ex ipsa dictione, qu3e
    esse egressis,

    Wormholtensis, cui prcefectus


    :

    Winnocus

    ccemeterium ac ecclesia

    alias imperfecta est.

    B. Marice condita, ibique sepultus


    S.

    Observet sludiosus lecto/\ nihil hic dici de preevia per Galliam prsedicatione, quam Compie

    Audomarus

    Walbertus comes

    lator anonymus et Iperius asserueruntpost

    Vitam

    S. Mummolini Ms. Consule 36 et seqq.


    f

    duplici miraculo sanatus.

    Commentariumnum.
    in

    De hac opinione disserui

    Comment. num.

    32.

    Crescente
    taque
    sanctitate
    ,

    interea

    fidelium

    religione

    ejus

    per

    totam regionein

    g Annus Clodovei II recte expressus, sed annus Incarnationis DominiccV perperam additus, cum scribendus fuisset annus 648. Alter error est, quod donatio hsec relata sit ante constructio-

    tan- Cretcente modivulgata nachomm nu,

    pluribus

    soboles Christi

    utriusque couditionis suas obsequio nutriendas ei offerenti-

    mero, Bertino
    thtiatur vitla

    Wormliolt,

    nem
    3

    Veteris monasterii, cum ea sit aliquot annis posterior, ut probavi in Comment. 5 et 6.

    nonnuilis vero sub ejus mag-isterio se ipsoa subilentibus Deo eos augente et regente, centum quiuquaginta a fratres suis aduuavit teiuporibus . Nec deerant , providente Domino , vitas

    bus

    li Urbs est episcopalis in Suessionibus, alii Novioniagum Veromanduorum , plures nunc Novioduuum vel Noviomum vocant, vulgo Noyon. Hic Novione scribitur, acsi Novio diceretur ab auctore.Inaliis Mss. Noviome legitur atsuspicor legendum Noviomaj. Verum, quidquid sit de hac
    :

    eorum necessaria
    les
    ,

    affines

    enim

    et

    quique uobiet doctriilli

    Christo

    ejus admouitioue devoti

    na, plurima terrarum fundorunique

    confere-

    bant douaria.
    loci

    Post prredictaru etiam venerabilis memoriffi Adroaldi traditionem, q.ua se in ejusdem


    constructionis primitias
    prsedives

    primum exhibuit

    atque rnque notum est eruditis, Achario non Mummolinum, sed Eligium fuisse suffectum episcopum, Eligio vero deinde Mummolinum successisse.
    ;

    lectione, civitas satis

    nota est

    Non

    solus, sed

    cum Mummolino et Ebertram-

    Heremarus b suae proprietatis villam Wormholt dictam Deo sauctoque Bertino contulit. Qui scilicet beatus Vir tautorum divimfi largitatis impensorum non ingrutus, quidquid sibi a Dei conferebatur iidelibus eorum
    ,
    , ,

    quidam

    no idfecit. Conside Vitamprimam num. 3. k Cum jam observaverim ad Vitam % lit. e de progressu navis contra fluxum undarum in prima Vita nihil legi, ideoque miraculum istud

    saluti revera consulens, superuis sancivit usibus.

    19

    Nam
    c,

    in

    prsedicto

    fundo

    sanctum Winuo-

    ul>i

    fnnital

    mo

    non

    nullum in facto toto cla* rum invenio miraculum sed idcirco non negaverim singulari providentia Dei Sanctos fuisse directos ad locum, in quo deinde monasterium
    : -

    satis esse probabile

    a puero sua disciplina instructum, cum ejus aliis commilitonibus direxit; quibus, ut ad pauperum receptionem cellam ecclesiamque iu
    ,

    cum

    nastcrium,
    OUi pmfectns
    S.
    II

    1,1,111111*

    honore eancti Martiui sedincarent


    praedicti viri
    :

    jussit.

    Quod

    eedificarunt.
    1 Phrasis hic in omnibus Mss. luxata est. At corrigi potest Ms. Bertinianum, modo omittatur

    unanimes in Domino instanti labore compleverunt tempore modico statuto etiam Eratrum conventiculo, suum in omni sanctitatis exercitio aeniulum discipuium sauctum scilicet Winuocum praefecit. Qui quotidie pii Patris institutione

    vox ubi

    sic

    enim sensus erit

    satis perfectus
    est,

    m Collatio hsec nimis longe qusesita


    post
    o

    de virtute

    in

    virtutem

    progressus

    multa-

    summa;
    te

    humilitatLs contcmptusque saiouli virtute


    :

    que alia nimis sunt exaggerata. n Non statim condito monasterio prsefuit, sed
    auctor.

    quem perperam excludit Adi Comment. 6. Multos non modo episcopos et abbates, sed
    ,

    Mummolinum

    Sanctos etiamexSithiensiccenobioprodiisse, certum est. Iperius in prsefatione viginti et duos Sanctos Bertiniani monasterii in Ecctesia coliasserit
    ;

    nam, uti anpotissimum invaluit. Nec mirum nos dictum est, domi habuit, unde disceret. Taliter ergo beatus Bertinus omnium coenobiorum Teruanensis territorii auctor et pater extitit, tantoque g'ermine in proventus * Ecclesiaj Christi fructiiicavit. Omissis tandem omnibus, quanta industria cuucta necessaria loco propriae habitationis
    serie.

    al.

    jiruvuclu

    curavit providere, subsequenti narrabitur


    igitur

    at

    eorum nomina non

    recenset

    20

    Omnibus
    ,

    commodis ejusdem

    loci

    rirmrtt iiltul
    facit et ccclc-

    sui Fratribus perquisitis,

    coemeterium parari non potuit uti in palude. Super qua re in omnibus sui adjutoris dilecti Dei antistitis Audomari con* silium et opem nou diatulit qusrere. Qui * praesolita charitatis
    affuit cxhibitio;

    *iam

    S,

    Ma-

    ri.r accipit ilo-

    mitiuueS. Attdotnari,
    *

    clarus pontifex

    ul.

    CUJ

    ne

    ejusque

    consilio

    fossa
    cta

    ambiens
    in

    communicato et labore coemeterium , eidem ccenobio


    collice

    consecravit
    ctajDei
    bitis

    prtedicti

    vertice, constru-

    in ejus medio
    Genitricis
    ,

    basilica,

    in

    veneratione

    san-

    Maria;

    quam,

    communi d

    perfectam opere

    sancto

    Bertino ejusque cosno-

    concessit integre

    anno

    sexcentesimo sexag^esiino

    ; ;

    60S
    A. Fouxnno.
    e

    VITA TKKTIA

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    tur,

    suam gesimo Incarnationis Dominicae, donationem per privilegii descriptiouem e contirmans facta beati Patris cunctotraditione, in qua se ejusdem servienrumque Fratrum sub ejus patrocinio Deo utque in eodem tium orationibus commendavit,
    ccemeterio, eo totius carnis

    equino dejectus impulsu, ad terram praeceps excutitur, membris gravi ruina colliditur , femore etiam adeo laeso, ut penitus confractum
    videretur
    ;

    n
    cf/ito

    excussug

    graviter Ixdi-

    tur

    totius

    tandem corporis
    notae

    debilitate in-

    at petita

    ope Sancti,

    gente

    cari
    :

    Protectoris

    sero meminit, doletque


    ,

    viam

    ingresso, corpus

    neglexisse

    quem deinde
    defunctum in
    eu sepelit.

    exauime humarent, petiit. 21 Eadem siquidem tempestate


    sus Christi athleta

    insenuerat

    aetate,

    idem glorioqua etiam

    corporaliumoculorum caruit lumine f; cui Deum perspicaci conccssum erat conlumen


    verura
    ,

    pietatis praesumens speque e militibusquantocius ipsum jubet quod commiserat, sub ejus vice apud petere veniam commissi l deposcere eum accusare fideli suo uisi subveniat utque jam morituro succurrere, se per ejus merita sueum moneat

    actutum unum
    :

    tcmplari mentis acie

    qui

    factus hostia vivens

    per pristinae sanitatis recuperatione


    tidere, si

    multum

    con-

    sancta

    rationabilis,

    Deoque

    placita, post innu-

    mera

    corruptibilis

    vitae

    gloriose triumphata cer-

    g-natum

    potum, ejus ore et sanctis manibus simereretur accipere. Advolat ille pro

    tamina, usque ad exitum

    suum de hujus

    saeculi

    aerumnis sancti patris Bertini ejusque congregaad regna mitionis uuctor, amator, et adjutor, Cujus corpus moerens monachogravit caelestia.
    beato Patre luctu et gravibus atque condigno honore condeducit * lamentis * inter monachorum , ut petierat , corpora

    rum
    al. al.

    turba,

    cum

    domino beato Viro satisfacturus, qui ratromissus ejus provolvitur pedibus, negligentiam domini sui fatetur, casus tanti periculum indicat, eumque jam emori, nisi subveniat d-irmnum suum precari, ut potum a se benedictum ei mittat
    :

    dcduxit
    condilui

    quod ejus potatione


    dat.

    se

    convalescere fideliter crerinum afvncuo,

    dit
    in

    cartemplo sauctse Dei Genitricis g. Cujus in

    ne

    viventis

    et

    defuncti

    virtutes

    quam

    gloriosae

    quem ipse totius 25 Beatus autem Bertinus fons sua infuderat gratia, super tanta pietatis
    ,

    liic

    ferri jubet ex

    qui fuerint, leotis ejus vitae gestis scire possunt, autem virtutum titulis praedilegerint. Cunctis ctus beatua Bertinua tam vicini et specialis amici

    amici sui commotus invalentia, accito Fratre procuratori imperat, ut de vino, quod in sacrarro habefideli amico suo propinet batur, quae petierat
    ,

    vase

    vitam habens

    quasi pro

    speculo

    cunctaa perfe-

    pocula. Cuiille
    sis

    Est,

    inquit,

    Domine mi, men-

    ctionis viitutibus adcrevit, instrnente Spiritu sancto. CujUfl humilitatis devotio quam grata divi-

    integer aut eo amplius, ut aestimo, ex quo in

    no conspectui fuerit, manifestis miraculorum inde quibus propalare Domino placuit diciis
    ,

    ipso

    1'avente,

    ve]

    unum,

    et

    duo

    in

    eodem uno

    subsequens scriptum percurrit.


    eomcs Walbertun S, lirrtiun
    confitcri $oli
    (iii,

    Inclitus comes Walbertus /i, generis di%-l guitate clarus, divitiarumque exuberans opulentia, ct ad orane opus bonum devotus Christi-

    ejusdem sacrarii cella nec una hujus liquoris habetur propinatio. Tum vero Dei Famulus, memor Domini adjutoris in opportunitatibus, praesumens de benigna largitate ejus, cui se totum ab annis devovit puerilibus, Vade, ait, fili, confisus Dominum posse omnia, cujus consolatio et respectus servis suis sunt propriora * eum invocantibus in
    tate,

    forte propio

    angustia.

    Credo equidem
    in

    in

    ejus pie-

    cola

    liaritate
    eii.s;

    plurimura utebatur jam dicti Patris famicoque mutua processit dileet gratia ut pra-.fati principis filium idem Vir Dei
    , ;

    quod falutiterum
    qiii

    se

    fidentibus

    potum

    concedit manare,
    ti

    aquas sitienti populo afHuencopia in vasta produxit solitudine. Sciebat enim

    per caelestis lavacri undas regeneraret i Christo foesicquc vcr;i rantatis.connectione conjuncti
    ,

    Vir Dei, cui crediderat, et quia is potens esset depositum meritorum ejus, prout sibi placeret, detegere, certus erat.

    quod foris pepigerant ad spirituales anidus Religiosus mae profoctus transferre parabant enim comos sua boato Bertino confitebatur peccata beatus aulein Uertinus, ipse ejusque geHegentrudi dictae de amore uero.sffi conjugi osalestia vitaa salubria mferebat monita, quae ille frequenti reditu a Bitibundo ebibens pectore peractaque sacra Missarum beato petebat Patre
    ,
    ,
    . :

    26 Quid plura? Minister paret, dubius abit idque dimno quo suo fru- favore obtcnsed antequam ad locum pervenit ctifero palmiti vera Vitis mirabili * affluentia vin- tum,
    ,

    demiavit, odorem
    bit,

    exuperantis *

    meri jam ebi-

    * al.

    raullipli-

    ci

    mum

    quantique Patris imperio paruerat, tum destupens agnovit. Nimirum Dominus asti-

    i.e.

    exubc

    rantis

    pulationis suae

    memor, Servum
    cujus

    se

    dignantem

    sibi

    celebratione,

    caelestis

    mensae, eo adrainistraute

    dignum

    demon.stravit,

    virtutum principia

    partioipatus Euoharistia, aecepta benfdictiouis ejus


    licentia,

    laetus redibat

    ad propria, utque

    sic solito

    ejusdem miraculi materise dotavit, qua se Deum prirao innotuit m. Quietiam, utfidem augeretpolHcitationis suae,

    ageret
    cum,
    nmi2li

    devotio bouae voluntatis,

    usum

    praebuit

    qua

    fideles posteros suis actis


    efficaciae, aliquid

    ma-

    exeoutionis.
    eo

    jorissignorura donavit

    mirabilius
    :

    llic

    lutnto, rciiit

    Qenitriois,

    ergo quadam die basilicam sanctae Dei in qua idem sanctus Vir beatum Au,
    :

    suo Fideli

    domum,

    doinarum sepelivit oratum venit sed iustante necessitatc usque ad sanctum patrem Berti,
    ,

    quam sibi, sua praestitit pietate illic enim miraculi materiara, aquam in vinum versam, exhibuit hic solum Fidelis sui meritum cum gratia sua cooperari voluit, et in arenti cenophoro * vi;

    n/.

    amphora

    nnm

    solito

    venire

    neglexit

    domnmqne suam

    num
    silice

    sub omni
    cto Viro

    celeritato, useonso eqno, tendit. Quod cura qnidam vornarulorum k, Dodo dictus, san-

    ea dictione produxit, qua quondam aquas e torrentis * effiueutes impetu virga bis feriente

    al.

    lorrenli

    elicuit.

    mirando
    BlO

    extra solitum
    visisset,

    referret, quod praefatus comes, agens, tam proxiraus eum non inmirauti Vir Domiui vatidico afflatus
    :

    flamine, dixit

    Quod
    ia

    refers,

    tili

    non

    latet

    sed

    antequam
    /

    27 Caelesti igitur dato sanctus pater Bertinus Domino gaudens, et pro ejus tanto muuere gratias agens, medicam crucis intulit benedictiouem et ex eo ad debilitatum quam celeriin
    :

    vitttit

    Wutber-

    lo,

    qni eo
    :

    sanatur
    ta dona'

    mox mul
    cxno-

    pervenerit,

    quo

    nunc

    tendit,

    bio SWiienti,

    terproferri jubet principem.

    parvitatem

    nieam

    neglexisse pcenitebit.

    Qme

    Quo ille hausto pristinam epotavit sospitatem. Signum enim, quod


    Dominus
    Athletae sui concessit declarationi, aegiotantis amici ejus praestitit liberationi, utque pro devoto suo idem Dominus, dives in om-

    quia carnis aut sanguinis revelatione non didicit, sed ab inhabitatmv Spiritu saneto futurnm
    oognovit,
    bavit.

    quod prolatum

    est,

    rei

    erleetus pro-

    nibus, operaretur
    llle

    enim cum festinus

    volucri

    cursu

    fer-

    integre quem per eum cor* porea roboravit sanitate ad exsequenda potiora
    ; ,

    provexit

    ,, ,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS,

    A
    CV X
    ]mis!u

    provexit

    m
    t

    dente

    commercia animae grassantium dolorum


    levatum
    ,

    nam

    ubi
    ,

    excese

    debilitate

    non

    modo
    visit,

    SeUSit> STatlas

    verum etiam incolumem perDeo * a8>it Patronu m suum re'

    Heromarus. De hac autern donatione qum hic nimis cito relata est, secutaque fundatione Wormholtensi, consule

    a. Fo..^-m,

    Commentarium
    in

    haereditatisque suae praegrandem partem ei ejusque loco devote adscribit. Cujus donatio

    primam cap. 3. c De S. Winnoco egi


    et seq.

    xi, et

    Vitam

    Commentario num. 107

    quam

    proficua etiam adhuc


    ,

    cong-reg-ationi

    ejusdem loci fnerit eisdem csenobitis quotidie datur


    ,

    experiri.
    etvitammo1

    IZTaZtor
    deide
    titur.

    amptec

    28 Ille autem acsi ex castigati corporis levamine Dactus esset remedium quod a beato Patre de contemptu saeculi crebro perceperat documentum, ne diutius surdus lang-ueret audi,

    d Communi perfectam opere basilicam illam dixi in Commentario num. 75, etsi jam ante S. Audomarus ecclesiam ibi sedificaverat quia vel instaurata vel ampliata itla, vel certe aucta adjuncto monasterio. Hanc porro ecclesiam cum omnibus adjunctis S Audomarus, quatenus ad
    se spectabat, donavit S. Bertino ac monachis Sithiensibus, a quibus diu possessa fuit, ut ostendi

    ad boni effectus neg-ocium perducere meditatur relictaque patria et omnibus, in praidicto Luxoviensium coenobio relig-iosus infertur monachus n, deleg-atis reliquis, quae sui juris erant ejusdem loci fratribus quorum vitaj speculo ; suos adeo composuit mores et actus ut
    tor,
    : ,

    in

    Comment.
    e Ipsas
    y

    9.
    titteras,

    Audomari
    7, et

    quales hodieque ex-

    commissa
    tionis ejus
    g"ulae

    ei

    prtelatiqnis

    dig-nitate o,
    ,

    post conversa-

    exempiis

    praelucentibus

    sanctse Re:

    non modicum proficerent institutionibus

    al.

    auxit

    tantoque in se satorum g-ermine incrementa lucri Doctoris sui caelestibus thesauris hausit *.

    B Exemplo enim actuum

    ejus, et doctrina bona, et

    laudabili imitationis suae aemulatione sic se melioratum patefecit.


    ohservatio pia

    29
    fine
    tae

    Hoc

    erg-o

    tanto

    miraculo

    tam

    laudabili
    ,

    examinavi argumenta contra earum veritatem prolata. Cum autem notatsesint anno 6 Clotarii III, incidunt in annum 661 vet 662; neque tamen idcirco negaverim donationem ipsamfieri potuisse ab anno 660, si facta sit ante datas litteras, iisque solum confirmata. f Ceecum fuisse S. Audomarum sub finem vitse, omnino certum est ex ejus Vita. Verum an v jam ceecus esset, quando facta est donatio prsedicta, non mque est certum, ut ostendi in Comment. num. 86 neque auctoritas hujus scriptoris tanta
    8
    :

    stant dedi

    mox

    ccelitus

    consummato datur

    intellig-i

    quan-

    est,

    apud Dominum hic ejus Servus constet acceptionis et meriti, cum omnia ejus coepta tam fa* lici commendaverit perfectioni. Per heec enim in
    annuitur fidere ut scilicet, unde ille corporis meruit recipere, inde nos^ quse longe potior est, curationem speremus animae si studium fuerit ipsius imitatores existere,
    filiis
    , ;

    faciat certam. Consule de hisce Vitam primam num. 5. hlnprima Vita Waklbertus, in secunda Waltgi

    ut

    rem istam

    bertus.

    tanto

    Patre

    et

    sanato sanandi quoque ejus praeceptis voluerimus obsequi et parere. Quibus si quando impediente humanae fragilitatis neg-lig-entia, aber-

    cum

    Iperius scribit de sacro fonte levatum. Priocum solum asserant compatrem Walberbi fuisse Bertinum. Malim tamen Folcardo ut seniori adstipulari quam Iperio, prgesertim cum etiam verisimilius sif., baptizantis munusobiisse Bertinum quam patrini.
    res Vita? litemnon dirimunt,
    Vitis Dodo vocatur discipulus. Hcec nonnihit exaggerata sunt, cum in S. Bertinum non videatur peccasse Walbertus. Omnia simpticiori modo exposita sunt in Vita prima
    1

    klnprioribus

    vitiorum abrupta preecipitis ruinae contig-erit laesionem incidere missa ad eum vig-iharum et orationum cunctaeque sacrae exercita,

    rare

    perque

    tionis leg*atione,

    Fontem supernae

    pietatis

    super

    cap.

    2.

    movebit ariditate, salutiferaeque compunctionis flumlna impetrabit emanare quibus epo:

    nostra

    C
    n,

    animae, ineo lumitati restituet pristinae , solidata in nervum statusque sui compag-inem fractura, et collisione veteris ruinae.
    30 Curatis autem sua ope et industria mentibus quaemundi esse videntur, dabit vilipeudere, quae autem Dei sunt, tota intentione meditari et inquirere hocque pari modo quotidie prope est in se fidentibus eadem salubriori repetere operatione,
    , :
    :

    tatis,

    et lotis doloribus laug-uentis

    Loquitur de aqua in vinum mutata in Cana Galilgese, et cum hocprimo Christi miraculo comparat miraculum vini ex vase ante vacuo impetrati.

    Non

    satis probabilem, aut saltem incertam,

    esse vitam

    laudem

    Sancti.

    monasticam Watberti hujus, ostendi in Comment. num. 112 et 113. o Hic confunditur cum. S. Walberto tertio abbate Luxoviensi.

    quae tunc ejus meritis et precibus divina virtus in praedicto operata est principe. Virum cuncta-

    GAPUT
    Varia de

    III.

    rum laudum
    carnalis

    preeconio dig-nissimum
    cordis

    corruptelae

    quem tametsi contineat habitaculum; ta!

    men, quia omni


    munivit
    :

    custodia

    eum Dominus

    conversione
    :

    Morinorum
    substituit

    et

    hac animi virtute in terris ang^elus vixit. Quod ut sic constare liquidum fieret, vis divina aptum et evidens hujus testimonii indicium
    praebuit.

    virtutibus Sancti

    sibi

    abbatem Rigobertum, dcinde Erle-

    fridum
    ANNOTATA.
    a Ducentos habet Ms. Accinctinum ut etiam legi in exemplari Cisterciensi testatur Mabil, ,

    tentatio dcemonis

    ope S.

    Martini superata.

    lonius in annotatis ad Vitam a se editam, in legitur centum et quinquag-inta.

    qua

    Alia
    tim
    custos

    ....
    ille
    ,

    etiam

    minus per

    quam plunma virtutum sig-na Doeum dignatus est exercere, qtia? parcompos, suique
    occultatione
    .

    Post.SSVietorievmat

    Pmcianwm,
    n< " Sl0 '

    b Heremarus in Ms. Bertiniano legitur. Corsendoncanum habet Heremarius, Accinctinum

    verae humilitatis

    pervio-il

    imt

    sedula oppressit *

    partim

    L nmnKrit

    autem

    ,,,

    610
    A. Fouamjo.

    VITA

    TERTU

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    ta humilitatis
    hserentes,

    autem scriptorum incuria inoluerunt, nulli train dita notitiffi. Ante adventum siquidem ejus jam conreg-ione Taruanensi, exceptis his, qui
    doctrinam sanctissimi praesulis Audomari, omnes rciiqui indigenae idolorum adhuc deserviebant cultui. Quamquam jam .dudum a de sanctis martyribus, Victorico et Fusciano a, qui
    versi erant pcr

    radice , se omnis boni deputant bonis cceptis adeipertes esse, tantoque tenacius hic beatus recipi fine bono appetuut
    :

    Bertinus derans inveniri certius,

    a pulsante

    Domino

    paratum se desiaute diem obitus sui Doacsi nil a se tanto tem-

    mino decrevit famulari,

    candenti Quintinianae cohortis collegio divisi, praedicandum primi Christicolffl fines penetraad runt Morinorum, nomen Christi praeostensum quiillo

    siquidem Dopore actitatum esset boni. Eminus praecinspeculatus e nuptiis mini sui reditum
    ,

    ctus lumbos mentis

    et

    carnis

    cing-ulo

    egreg-iae

    dem

    fuit

    non prsedicatum

    quos beatum Quin-

    tinum b, qui jam pretiosse necis triumpho martyrium adeptus, e medio excesserat, suum investigantes colleg-am, dira persecutione Bictiovari, crudelis lictor ad permanentis vitae impeg-it coro-

    plena laborum nam. His qtiidem Morinis autem in suae voeffulsit laurea suorum cationis tempore suos ductores jam divina inspexecaelestis grloriae
    ;

    rat providcntia.
    ii>

    ardentem lucercastitatis, sanctse conversationis manibus bonae operationam servare studuit in fratres perpennis. Sua quoque vice, loco d, et uti , a se non perperam operatum fore , dens laborandum sibi qui jam vices pereg-it Martha;, ut etiam prffividit etiam in optima parte Mariae prfficedentium Sanctorum vitam procliomnium vem in publicam profectus sui transferret commoditatem. Regimen ergo coenobii sui cuidam suo scilicet commisit monacho viro venerabili
    ; ,

    doctores

    32 Apostolatum enim

    ejus partis Galliae sanctis


    scili-

    Rig-oberto nomine.

    dati

    Audomaet fierti:

    rut

    putribus et protectorihus nostris, Audomaro cct et Bertino, in salvandis delegaverat filiis;

    35
    suffi

    cum

    reliquum vitae in ptxfectuIpse vero privatim agens Mdi- ram monastein divina se contulit , contemplatione. rii sibi substi,

    nut

    ftic

    tignu

    quidem fucit,

    jam in omnem terram sata Apostolorum et martyrum uborioribus turgerent culmis in provectu sui gcrminis. Quorum alter, unde nunc nobis
    sermo
    est

    ficaverat etiam

    oratorium quoddain
    o

    adhuc

    vi-

    tuit

    Bigober-

    vente

    suo

    prwUec

    Audomaro

    potissimum,

    in ipsa sui pncdicatione

    quod ab Onentah plag templi sanct stmctum dedicari fecit ab eodem pontifice
    :

    antutato, tum, Petn con- E

    ve-

    multis claruit signis, quamvis nos lateant, uti jam est prrelibatnm. Sed quis ig-navus adeo sit, qui

    quo poneratione sanctffi Dei Genitricis Mariae precibus dies non mitissimum pernoctans e, in
    nus indefessus Christi Miles supplebat jejuniis Quando, illud Davidicum frequentans Domino inquit, Domine, veniam, et ante faciem tuam apparebo? Ut cervus sitiens fontium flumina sic te, Deus meus, mea desiderat anima. 86 Gloriosus enim Dei Athleta ac eximius Sa, ,

    super hoc queratur, pra^sertim cum summa nullius virtutis hoc secularis gloriae limite contineatur? Sed et si qua esse videtur, ea vig-ente,

    imminuta dctcritur

    c.

    Revera

    sig-nis,

    quffi

    sequi

    crcdentes pollicitus est Dominus, quod pluris


    eo pensatur, spiritualiter mag'is

    cum

    usum novimus,
    gioriae

    sibique dein-

    quod
    tanto
    solida

    quanto

    apud

    homines
    praemii

    minoris,

    apud
    tanti
    ?

    Deum
    fides

    habetur

    majoris.

    Et
    quae

    euT in hoc

    suum minuat meritum,


    dig-nitatem

    cerdos sibi suoque gregi , in continuae oppug-nasuccenturiatus , ut hostem tionis acie laboranti insompniis et inedia eo perturbaret robustius
    , ,

    ceps pie vivit

    culminis

    obtinet

    apud

    Deum
    ..ni

    ulrlutwn
    *

    33 Pucrulus siquidem parentes euang^elicis jussis


    pnstlmbuit, juvenculus patriam, ut Christum haberet, reliquit;

    vitiorum aculeos in suo detinuit corpore penitus, quo hostiles vires novit incumbere valentius. Cujus luctffi coeptum ut felici terminaret exhibi-

    rifi

    itnnn

    nii-

    raculti prtepo-

    exul Catholicam fidem euangeli-

    mff

    zavit, adolcscentiffi suaj


    dflorepitaa

    continuos
    :

    senectre

    conjunxit

    labores pene quodque his est


    tot tantisque polsi

    laudaliilius,

    non intumuit, cum

    operum, tum senium, tam approbabilis palaestrse gymnasio exercitatum, tum sanctffi voluntati aeternae vitae et permanentis gaudii pro emolumento victoriae subveniebat desiderium sicque quanto ang-elicus Pater carnali virtute defectus
    tione
    :
    ,

    leret virtutibns.

    Fidenti prolatu dicimus, quia

    morti
    tior,

    ex

    ipso

    senectutis

    morbo videbatur
    ,

    vici-

    hunc mundo progenitum Ncroniana vel Deciana aspirasset rabies, Tironem Dei ultro ignibus insilientem cerneres
    ,

    nior, tanto in

    ipsum
    animae.

    bonis actibus erigrebatur constanquod vix supererat corporeum vised profectibus compellens famuFiliis

    in

    exhibitione
    ,

    omnium
    ,

    sup-

    vere non suis,


    lari

    pliciorum eonstantiorem
    leo
    , ,

    non cruci non equunon gladiis non mille mortis generibus cedentem quominus eam qute est in Christo Jesu, aervaret charitatem. Sed quia ea tem,
    ,

    autem

    quos

    iterum

    dum

    Christus in eis formaretur, parturivit, quia se a


    priori frequentia eis subtraxit
    fuit,

    pestate, devotis fidei Christiame regibus et prin-

    cipibus,

    hcec Dei

    Agronista
    est,

    non

    pertulitj
    ,

    quod
    vixit,

    omnibus poenis majus


    oontlnuata
    martyrii

    omne

    quod
    :

    dig-nitate

    decoravit

    exce-

    pto enim, quod

    cum

    indesinenter

    impug-natione

    spiriUmlium nequitiarum non iucircumspecttis Satellea Impetereturj sibi commissorum animas pervig-ili

    reg-iminis

    sui

    cura tutaretur
    quffl in

    quotidiana

    foreneium negotiorum,

    suis administrabat,

    sollicitudinc urgcbntur, et super constructione loci,

    qucm Deo

    auctore

    tntendit Bedulitate, ut antiquis cceuobiis,


    regiae constructis

    rejrendum suseepemt, tanta opibus

    non minus carus quibus utique quanto rarior, tanto desideratior cernebatur unde quid colligat, sapienti satis dictum vidctur. 37 Venerabilis ig*itur abba Rig-obertus vices excubiarum ejus iu gregem Domini industria exequens laudabili ejusdem Patris jussu monasterium /' sedificavit in honore sancti Martini erat enim summas devotionis in hunc confessorem Domiui, ejusque memoriae plurimum inserviens et dilectioni. Fertur siquidem a senioribus nostris g eundem Virum Dei quodam Sabbato sanguine minutum, a maligno spiritu sub specie puellae reg"iae personae tentatum ; nec primum dolos tantarum per,
    :

    Hecletia S.

    Murfinn conStructit, t/noil

    fuctum

    dicttui

    g-neribus, et
    porc.
    Satiefui
    tiiia alia

    mnnificentisB, et Sanctorum pircrum opulentia, suo jequaretur tem-

    cepisse insidiarum.

    88 Sed

    cum jam
    ,

    tum h Domini
    Sabbatis

    S m

    cura Deo servtrc

    84 Quia erg*o Sancti quique summsa divinitatis propinquiores excellentia* illo suo speciali non
    ,

    ex
    ,

    Fratribus eum ad mandaquod apud monachos singrulis more celebratur opperientibus


    ,
    ,

    vb tcntutiuliem

    opc S. Marthti

    apparentis <n*

    peratam.
    h

    vellet abire

    illaque

    eum
    ,

    retinere

    tentaret

    lo-

    privantur munere

    eupitnt,

    quo

    scilicet

    quanto

    superna

    quens

    quasi

    de monasterii necessaria
    ut,
    si

    utilitate

    vicinius irradiautur claritate,

    tanto altius firma-

    mag:is autem anhelans

    posset

    captivum
    duceret

    , :

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    duceret Servum Domini sua turpi conimixtione, praedictus Dei pontifex * sanctus Martinus ei
    apparuit,
    affatu,

    611
    *>**

    Fratrem
    retexit
    :

    et

    amicum

    dulci

    compellans

    insidiantis in pellice inimici cavillationes

    quos mox idem Tiro i Domini a se crucis signo abegit surgensque Fratres se ad mandatum Domini prsestolantes, Dominum laudans super ejus tanta pietate, petivit. Tanta nirairum de ejus sanctitate Iaetitia
    dolosque
    :

    apud Morinos ante Audomarum et Bertinum, ita ut Folcardus nimium dicat dum asserit omnes fuisse idolorum cultores, quos necdum converterat S. Audomarus dum advenit Bertinus. Crediderim potius multos jam tunc fuisse Christiat t

    nos,quos excolerent, nec defuisse tamen gentiles, quos convcrterent. b S. Quintinus sub eodemtyranno passus est,et
    colitur 31 Octobris, ubi eocaminari poterit, an inter socios habuerit Victoricum et Fuscianum,

    erat

    caelicolis,

    ut

    non

    modo

    eos

    intercessores

    apud Dominum mereretur

    in supernis, sed etiam

    ut hic dicitur.
    c

    ut salutis ejus obsequio inservire pr33sentialiter parerent in terris, ne videlicet tantum remunerationis et gloris suae Coheredem amittereut in
    caelis.

    Duo
    i

    sic

    habent exemplaria. At Accinctinum

    Sanctus mufie?-t6u8 interdi-

    89 Considerans ergo pius Pater omnino monachis non expedire sexu foemineo quovis modo

    imraunita detegitur. Auctor extenuat gloriam, quse Sanctis oritur ex miracutis. d Phrasis est mendosa in utroque Ms. nam tertium exemplar Accinctinum, quod aliis erat
    :

    habet

    correctius,

    citingressxun

    jam deficit ,utpote mutilum.Legendum


    \

    , monasteni hoc prxceplwn mate ingressum tceminarum de aditis ejusdem cceamortuuetiam nobii. Quod nostro tempore l a quadam religiosa servatum t servatum muliere, ut scilicet ulterius nollet ire,

    communicari h

    penitus

    exclusit

    sub

    anathe-

    itaquc suspicor

    Suas quoque vices, locura, et

    Fratres perpendens,

    addendumque e\\st\meivit, attt

    k
    I

    quam ipsum Virum


    eam
    in feretro

    Dei didicerat constituisse, ea


    :

    quoque mortua, corpus servavit exanime


    positam ferentes,
    figitur

    nam
    tanto
    ferri

    quid simile. e Si haec vera sunt, habitasse videtur Sanctus eo tempore in secundario monasterio B. Marise. Atdeprecibustota nocte inoratorio B.Maruv continuatis, rigidisque illis jejuniis tacent priores

    cum

    in ipso ejus
    ,

    antiquee

    adventionis

    pervenisset

    limite

    confestim divinitus

    pondere,

    ultra

    biographi ; nec illa decrepito Seni, qualis tunc K erat Sanctus, nimis cong^munt.Facite tamen cre-

    non

    possit, coacta
    :

    etiam ad ferendum praesentium

    multitudine

    sicque anus praeceptum, quod ad re-

    verentiam Sancti excoluit, dum vixit, defunctum corpus ad votum viventis animae transgredi non
    potuit.
    ftigoberto ah-

    40

    Utque

    superiora
    se

    repetamus, jubenti
    tanti
    beneficii

    san-

    diderim S. Bertinum precibus et jejuniis multum fuisse deditum etiam in senectute. f Voce monasterium hic quidem ecclesia,seu ora* torium aliquod intelligitur, ut obscrvat Mabillonius at non existimo eam modo esse parochialera 8. Martini ecclesiam, prout adjungit. Consule
    ;

    bas suffectus Ertefridus

    cto patri Bertiuo,

    non iugra-

    Comment.num.
    culo
    xi,

    129.
    se*

    tum exhibenti, Rigobertus paruit in omnibus, magnoque opere templum paucis constructum
    reddidit

    g Qui seniores erant tempore Fotcardi, seu

    temporibus.

    Post

    hasc

    impetrata

    pii

    multis seculis distabant a S. Bertino, ideoque eorum auctoritas non magni potest essemo-

    Prseceptoris sui indulgentia, et ipse se in otium


    spirituale contulit
    ,

    m, perfectumque

    tanti Patris

    altero

    doctrina ejus et exemplis instrudiscipulum ctum, hac sui imitatione ostendit. Qui egregius Pater Erlefridum, suum a puero nutritium, abbatem successorem ordinavit qui alteri * non
    :

    iuferior,

    a paterna institutione non degeneravit

    quamquam adhuc primo juventutis premeretur tirocinio, meritis morumque coustantia talem se,
    ut servum Dei decebat, iu
    exercitio.
    multiplex
    Sanctibenedic-

    omni

    sauctitatis praebuit

    mentipro factohic relato,quod non omninocertum videri, monui in Comment. num. 130. h Mandatum vocatur lotiopedam, quas prasscribiturinRegulaS.Benedicti.qu&quenomenaccepit ab antiphona tunc cantanda, quse incipit Mandatum novum do vobis. i Hsec vox insinuat, non fuisse senern S. Berttnum, dum ea tentatio ei creditur supervenisse.At factum est relatum extra ordinem occasione ecclesiae S. Martino asdificatae.
    :

    k Lege, cum sexu


    ille

    femineo...

    communicare.

    41 Et adhuc
    ssecula,

    Dei

    quse puer coepit,

    Athleta gloriosa agens senex quotidie saucta

    Cletyus ad hunc locum observat, ticitwn fuisse ingressum mtdierum ante tempora Folcardi,
    1

    lio.
    11

    meritorum aug*ere studuit prascouia. Verum quid supplementi n sanctitatis ejus perfectioni, cum
    patenter
    signiri,

    ideoque credit verba antiquioris cujusdam scriptoris ab eo adoptata. Observatio vera est: sed

    ipsa meruit

    benedictione
    benedici.

    divinitus
    se

    in-

    qua per Prophetam suum

    timentes

    Dominus spopondit

    Ecclesia

    quippe
    suee

    quam

    regebat, sicut vitis abundans in


    ;

    domus

    Folcardus non dicit pr&ceptum Sancti suo tempore viguisse, sed mulierem illud observasse ad reverentiam Sancti quo tantumprobatur, necdum eo tempore datum fuisse oblivioni. Consule Com;

    vig-uit lateribus

    filii

    autem ut

    novellae olivarum

    iu circuitu

    mensae ipsius. Bonis vero, quae sunt in llierusalem, usus est in omnibus diebus vitse sueb
    :

    "*

    i.

    e.

    ad sevo-

    cato

    suorum pacem super Israel euangelizantes promeruit videre; jamque tempus inslabat, quo Servi sui memorati Dominum decebat, cui sibi advocato * mercedem laborum suorum reddere
    filiosque filiorum

    ment. num. 132 et 133. m Post aliquot regiminis annos inter annum 704 et 707 munus abbatis Rigobertus deposuit, ut dictumin Comment.num.VM ,ubi etiam de successore ejus Ertefrido.

    n Videtur addenda vox, defuit, tegendumque Quid supplementi defuit etc. ?

    disponebat.

    ANNOTATA.
    a SS. Victoricus et Fuscianus, qui cum hospitesuo S. Gentiano Ambiani martyrio coronati sunt sub Rictio Varo, creduntur revera prsedi* casse Morinis. Quantum vero ibidem profecerint: magis inquiri poterit ad xi Decembris, quo coluntur. Verum et alii non pauci praedicarunt

    Septembris Tomus

    II.

    83

    CAPIT

    612
    A. FlLClRDO.

    VITA TERTIA

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    ne ministraverat
    servitutis.
    ,

    vicem

    recompensaret

    bonae

    D
    Cl

    CAPUT

    IV.

    Sancti postrema gesta, beatus obitus,


    sepultura
    perstricta.
    ,

    quippe, quod primum praecipuumque " ^"? ut cogno- tmegr est, dedit, et cognosci se concessit, vere beatum Virum, qui sic servivit, cui vit. nunc discumbenti ipse Dominus transiens mini45

    Se

    ,nu*
    ra> '

    strat.

    Hinc

    tibi,

    Jesu clementissime, nos servi


    nostrce fra-

    et

    miracula

    breviter

    tui gratias reddimus, qui conditionis


    gilitati consulis, provisis
    tiae

    hujus apud te excellen-

    piuSancii,

    /^elebrem ergo
    V>Bertinus

    obitus sui diem

    beatus

    pater

    quos dum tantis gloriae tuae fascibus tibi adjungis; nos peccatores in eorum meritis confidere posse concedis. Petimus ergo suppatribus,
    plices
    tiae

    morteappropinquante, ad

    intentius bonis

    operibus

    invigilans

    tuam pietatem, ut

    sicut tunc

    omnis mili-

    p raeven it quem sibi imminere mcerenti astanlium filiorum turbae innotuit. Quos quia tanti Patris ministerio suoque sanguine sibi Christus Domictrina
    dinis

    tuae laetitia

    ejus prosecutus es assumptionem,

    sic spirituali

    gaudio tibique acceptis laudibus in

    nua acquisierat, indesinenti admonitionis ejus dout coepto sacri ordocere non cessabat
    ,

    hunc festivum hodie nos annuas celebrare diem, et eo intercedeute quandoque ad eam
    ejus honore

    proposito

    adhaerentes;

    locum tam

    prapcla-

    ol.feronii-

    rae habitationis non desererent, sed in eo finetenus * Christo servientes permanerent, ejusque apud Dominum suis precibus memores essent se vero, si quid posset, apud Deum intercesso-

    perducas, quam fidelibus tuis aeternam largiris solemnitatem. 46 Transiit autem idem Dei Athleta Nonas Annusemor Septembris, anno Incarnati Verbi sexcentesimo "
    ,

    nonagesimo

    octavo,

    Hildeberti

    vero Francorum

    teipsius,
    b

    regis quinto decimo b, anno, ex quo

    eumdem

    lo-

    B rem perpetuum

    pollicitus est

    pro omnibus eun-

    cum

    construere coepit, quinquagesimo nono. Qui

    dem

    incolentibus

    locum.

    piissimus Pastor suis conferre

    Hanc nimirum spem dignum duxit, tan-

    excepto quod familiari luctu

    nimium lamentaba-

    taque pateruae pietatis pactione in se fidentes praemunivit, ut scilicct grex ei devotus sciret, postliabito omni dubio, quia tanto Intercessore ejus

    corum Deo commendari posset devotio , assignari humilitas, comprobari stabilitas, roborari
    fragilitas.

    Nec

    poterat ferre Pater cselesti imbu-

    tus dulccdine,

    cum

    tot filiorum

    lamcntantium pro
    interccssionis suae.
    morbui extre-

    affectu

    indicibili

    plangentium et premeretur

    eum maximo plangentis moerore factus est justitium. Recolebatur enim ejus, qua nihil melius est, coelebs vita, in divinis meditatio continua, omniaejus opera secundum Deum facta, dulce colloquium et nil habens, nisi quod Dei honorem et salutem spectaret animarum. Iterabatur saepius ab illa cum deflentium frequentia, quia illiusmodi civium jam magna notur privatorum, publicum totius patriae
    bis est penuria.

    amore, quin dolentes consolaretur, pollicita ope


    48 Acri vescente >
    victor

    igitur

    aegritudinis fatigatione ingra-

    Quanta autem multitudo ad ejus triumexequias confluxerit, non facile verbis datur probari ; intelligentium autem conceditur
    47 phales
    aestimationi,
    praefuerit
    vis

    honorifica se-

    pullura

    '

    rhmt " 8

    Zuu,

    MnaU

    dcbilitatur

    dissolutione,

    cum

    cum

    ejus

    monachus

    c tunc * ecclesige

    c
    al.

    spiritus,

    indefessa quae Dei

    sunt volvens

    Morinensi, et qui in
    ejus

    eodem pago, ubi

    huic

    meditatione, iter, quo ad Dominum conscenderet, perspicua emetiebatur contemplatione. Advenit

    fuerat

    mundo abrenunciantium, congregatio


    constare dignoscebatur initio
    ,

    institutionis

    taudem

    illa

    beata dies, quae tantum

    Chri-

    praesertim cum, uti praedictum est, praedicatione

    sticolam coelis inferret,


    cepit,

    quam

    tanto securior ex-

    quanto eminus futuram praevidit. Munitus ergo caelestis Sacramenti viatico, inter verquibus suum Deo cui vixit commendabat exitum, plenua dierum perfectorumque meriC torura, corporeo cductus ergastulo, inter manus flentium discipulorum excipitur a Domino ocba
    , ,

    omnibus indigenis Christiana informata sit religio. Cujus decenter conditum tumulatur corpus in templo sancti Martini e retro altare principale, constructa venerationis ara ad caput tumuli, quo
    plurimis annis requiescens, multis glorioficatus est signis ad honorem Domini. Post cujus obitum
    praefatus abbas Erlefridus super ejus tumbam majori opere * ecclesiae erexit aedificium, condignoque
    "

    hymnizante militia superni exercitus et inter proscipuos caelestis curiae duces tanto divu) remunerationis triumpho infertur corouanet
    :

    currente,

    reverentiae cultu

    eundem

    requietionis tanti Patris

    aL

    apice

    dus

    a.

    Qbrla Smcti,

    U
    ria,

    decoravit locum, ita ut absque indice religione f, quis quantusque esset, qui illuc conditus veneraretur.

    gloriosa

    hujus

    Patris

    anima,

    quam

    Omnis eaelorum dignitas tam


    exultationis
    prteiniu,

    festiva excepit glo-

    18

    En quam

    fideli

    tam pneclara deduxit jucunditate ad atern

    foenore

    accepta

    divinse inali '

    quam

    modulatis

    laudibus

    ambit chorus, super qua ipse, qui pro omuibus immolatus est exultat
    ,

    supernae

    processionis

    Agnus

    et

    suavibus

    -caelestis

    melodiae

    demulcet

    conccntibus.
    patriarchas et

    beatum Virum,
    prophetaa

    geminavit hic Famulus Domi- mracula ni, quamque felici aedificatione fabricam erexit Ecclesiae Dei. Adamantinae si quidem naturae virtutem in coepta conversationis suae praefixit soliditate, qua post se ad Deum traxit omne, quod
    spirationis talenta

    cujus

    animam

    ad suos complectuntur

    et fovent siuus, Apostoli suis invitant sedibus, raartyres laureati eonstantiae suae sibi consi-nant iraitatorem , confessorum numerosus ordo

    visus est obtinere. Et quia se tam sedulum divinse voluntati exhibere studuit, quanti apud se
    cjelo

    constiterit,

    demonstravit.

    suum

    jam

    suscepit coheredem, virginum quoque candeus turba tam exoptatum recepisse gratulatui

    couspectu suo pretiosa eum donavit morte, quani tauta caelicolarura accumulavit exultatioue uti enim se de;

    Concivem.

    Revem Deus

    in

    vocem et surdum h integra sospitate donavit; caeci i quam plurimis amissam lucem restituit, vinctosque k
    ferreis

    Dominus ad ejus tumulum Infectum natale passo g cuidam auditum supplevit. Claudum eeque et

    *' *'

    incre,

    9
    .

    h
    k

    '

    nexibus saepius absolvit. Haec quoque, prout fides tenebat poscentium, saepenumero et

    cuit
    nis,

    memor

    factus

    est

    Dominus

    suas

    sponsio-

    ut centuplicata mercede Servo suo, qui be-

    vidimus l et legimus operatum, quae si singulatim sermo exprimeret, minus gratus studiosis lectoribus
    fieret;

    magisque tsedium quam profectum

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS


    A ctum
    generaret. Artificem

    CI3
    sedi

    operi ejus ecclesi

    msistentem de ipsius summo culmine excepit ruentem , eademque hora operi suo sanum misit etlaetantem. Monacho etiam suo profug-o n oculos extinxit dehinc ubi cordis tenebras pcenitudinis
    :

    observationem Tunc huic gerus successor Baini, qui


    S.

    prseerat

    Ravan- A.Powm M
    ,

    Audoman

    successerat Drausio

    clesiffi

    medelapepulit,revertentietpcenitenti lumen, quod


    abstulit, reparavit.
    breviter perstricta.

    49 Alium etiam loci sui monachum o diabolica invasum tyrannide super ipsam requietionis ejus tumbam salvavit, excluso dsemone. Quo pietatis
    suae beneficio

    Ravangero tumulatum fuisse IVislegiturinexemplariBertiniano, in atio jus dubito an legendum non sit ejus. At tota phrasis obscuraest, et verisimUiter mendosa Silbso
    : ,

    successori immediato. Breviarium eccathedralis Morinensis tradit S. Bertinum ab

    primum

    in

    eodem loco usus


    muliere.
    Alio

    gnificat auctor celebres fuisse exseguias, quia bant zn eo loco , ubi et monachorum

    fie-

    est

    honem
    ctus.

    in
    P

    quadam energ-umena

    mstituerat, et

    quoque

    congreqafidem prtedicaverat San-

    tempore eodem celebritatis suae die spicas avulsassang-uine affluentes p imbuit; sicque humanis usibus inutiles reddidit, vestesque eo die abluendas lotio in cruorem versa q infecit. Sacrilego r eosdem, quos in admisso scelere hortatores habuit
    ,

    eLocum
    num.
    ild
    136.
    est,

    sepulturae explicui in Commenlario

    rse loco patebat,

    absque religioso cultu, ex solo sepultuVirum esse venerandum, qui illic

    erat sepultus.

    ultores

    daemones

    visibiliter
    ,

    ostendit

    et

    aufugere conantem
    e.jndicum lit
    ,

    cum

    praeda

    quam

    furto abstu-

    in

    manus arbitrorum

    * conjecit.

    Prsedonum

    S Id est, muto et surdo nato. Latius koc miraculum narratur lib. Miraculorum num. 8 et 9.
    h
    i

    Hoc

    qui ad ejus loci direptionem venerant , sig-na niveo colore candentia , picca nigredine s tinxit B horrentia ; e quibus quosdam excaecavit quos,

    latius refertur in

    Vita

    prima num.

    13

    et seq.

    De lumine

    csecis restituto

    varia habet corpo-

    dam autem immisso


    praecipites egrit.

    ris Elevatio,

    ultiouis

    suae

    terrore

    fug-a

    Saeva etiam

    Danorum

    rabies

    cum

    k Vide Vitam 2 num. U, culorum num. 22.

    et

    Appendicem Mira- e

    totam Neustriam, immissis pelag*o piratis, flamma et armis premeret earumque saeva ferocitas plu,

    rimis reg-ionibus incumberet, tantique Patris locum pro diripiendis ecclesiss thesauris maxima manu invaderet ; eorum crudelitati profana? furenti

    Videre potuit auctor miracula facta in ele1 vatione corporis, qux tempore ipsius facta est, et relata in Comment. num. 148. Miracida autem,
    quse hic breviter perstringuntur fusius relata sunt in Vitisjam datis, aut in Appendice dabun,

    ad horam quidem consensit se spoliari tem de spoliis nequaquam passus est

    eos auUetari
    :

    tur, paucissimis exceptis.

    multos rabie nonnullos vero perculitcEecitate ; reliquum autem , quod superfuit tantsecladis, exercitus, extrema et proxima persecutus est inter,

    nam

    necione.
    Conclttsio

    m Vide hoc miraculum in libro Miraculorum num. Get 7. n Narratur hoc in Vita 2 num. 20 et seqq. o Nec hujus nec sequentis miraculi mentionem
    alio loco inveni.

    0-

    puscuti.

    pauca e pluribus quse compendiosa quidem terminavimus definitione, sed patentioris textus serie disponimus elucidare t. Solent enim cselestes divitiae tanto ardentius recipi a fidelibus quanto delicatior earum prasmonstratur usus. Hinc nos fastidiosis satisfactum, si itavolunt, putavimus sedulo autem lectori respirare concedimus ; quo ad Iegendum resufficiant
    ,

    50

    Hasc

    dicta

    p Idem habetur in Appendice num q Vide Appendicemnum. 1. r Consule Vitam 2 num. 17 etseqq.
    s

    2.

    De hisce irruptionibus Normannorum consule

    librum Miraculorum cap. 1, 2, etprmcipue caput 3,ubinum. et 25 leguntur mirabiliahicper-

    stricta.
    t Loquitur auctor de solis miraculis breviter perstrictis-.namgestasatisprolixeenarratasunt. u An atiud Opuscidum de miraculis scripserit Folcardus non constat. Potuit impedimentum aliquod inlervenire, quominus propositum suum exsequeretur. Certe nullum ipsius de miraculis ^
    ,

    creato spiritu

    vigoratus infra recognoscat , quse scire velit apertius sicque hunc vitse tantum bea:

    tissimi patris et protectoris nostri Bertini librum titulatis potius quam scriptis ejus post obitum mi-

    raculis, claudimus. Sub fasce enim voluminis gemeret nimiaeque infestationis ponderi robustus lector succumberet, si de tanti Patris vita delectatum importunus sermo superurgeret quia uti
    ,
    :

    S.

    Bertini Opuscutum innotuit Comment. num. 7.

    ut observavi in

    Subditur in M.

    Explicit Vita S. Bertini.

    ante nos expressit vetustas Omne supervacuum pleno de pectore manat. Ejus erg-o nos accomo,

    acsi jam de vita refecto subsequenter scriptis textum exequemur u signorum, quee per eum gessit Dominus Deus virtutum cujus geterna potestas dominatur etimperat per infinita saeculorum ssscula.

    dantes
    Patris

    satisfactioni
    ,

    clarissirai

    Amen w.

    ANNOTATA.
    a Quae hoc capite huc usque relata sunt, majosi scripta essent ab auctore antiquiore sed pleraque Folcardus pri~

    <D

    rem haberent auctoritatem


    ;

    mus
    b

    scripsit.

    Hunc annum convenire cum anno

    Christi

    Commentario num. 139, ubi etiam ostendi mortem Sancti circa annum 709 figendam esse. c Cletyus ad hunc locum sequentem adjecit
    709, observari in

    INVENTIO

    , , ;

    6H

    INVENTIO CORPORIS

    S,

    BERTINI ABBATIS.
    quam
    honorifice

    quamque

    mirifice

    ipsa celebris
    coimtlit,

    'INVENTIO
    ET ELEVATIO CORPORIS

    Sancti elevatio peracta sit, nullus tua experienquae celsituditia profecto melius norit : quippe nis tuae potentia sublimata , auctoritate consistit

    an

    ftanc inventio-

    )iem

    et

    eleva-

    subnixa.

    Quod cum
    posteris

    ita sit

    ad describendum

    tionem scriid pturus :

    notificandum mese imperitiae ipsum ac manum caritativa Eratrum nostrorum exactio suggerit non quia illis quavis prsestem scientia, cum cuncti me probitate , nonnulli etiam intel,

    auctore

    Bovone abbate

    lectus praecellant perspicacia

    verum ut
    censeatur

    ipsa san,

    Ex

    editione Mabillonii.

    si manomine insignatur. Quorum tamen conatibus nec in totum tuae magis nec in totum cedens renitens judiciali sententiae relinquo , meque sequendum

    ctse elevationis series dignior

    joris

    nominis titulo,
    ,

    scilicet abbatis

    PR.EFATIO

    profiteor quidquid super

    hoc potissimum judica:

    verit paternitatis

    tuse

    ceLsitudo
    ,

    ita

    tamen

    ut si

    relatu

    dignum duxeris

    meamque exiguitatem

    Epistola,

    qua auctor consulit Widoarchiepiscopum,


    :

    imperiosa auctoritatis tuae potentia ad id denotandum impuleris, cum tuis sauctis promtus pro
    posse paruere jussionibus
    cellentiae
    ,

    nem Remensem
    hujus responsio

    et

    tuae

    paternitatis

    ex,

    dedicatio

    Operis

    utcumque congestum venerit ad manus


    ejus

    quaeque
    riscis

    superflua

    apostolicae

    auctoritatis

    ad Widonem.
    B
    Amtor Widotwmarchiepiscopum, tiui
    corput eleva
    veratf

    confodiatur obelis,
    ;

    minus

    dicta dilucidentur aste-

    quatinus

    sicut

    tua

    gloriosissima et ex-

    spectata sanctae auctoritatis prsesentia

    eadem

    sa-

    T"\omino
    J-Jdoni a

    praestantissimo
    frater

    archiepiscopo

    Wi-

    cra elevatio magnifica habetur, sic ejusdem denotatio


    tur,-

    Bovo indignus abbas Sithieu-

    eodem adstipulatore ac

    praeside corrobore-

    siscoenobii, inter bencdictos benedici. Dum in corpore sanctae Dei Ecclesiae sub Christo sumrao capite eminentius
    sis
    piti

    Wido

    Remorum
    ,

    archiepiscopus

    venerabili
    quod eumfacerejubet Wido.

    membrum, domine
    ,

    pater,

    abbati

    Bovoni.

    constitutus oporteat

    et

    ut ita dicam

    collum te ca-

    honorificum est
    inquisitioui,

    Quoniam opera Domini narrare dignum ducimus tuae consulere


    pro

    utriusque partis
    letudine desidero
    ,

    atque iuhaerere vicinius animae videlicet et corporis, vaomnimodis tuam reverentiam pollere
    uniri
    ,

    quam

    describenda
    S.

    inventione
    nobis

    pariter
    effudisti.

    et

    elevatione

    corporis
    et

    Bertini

    Gaudemus enim

    quatinus

    nos

    suprema

    atque

    debilia

    gestis litteralibus

    judicamus id ipsum mancipari unde Deo placuit


    ,

    membra, te salubriter mediante, tam sano capiti Domino nostro possimus concorporari ne ( quod
    :

    ecclesiam vestram tam sublimiter insigniri. Et ut tuis apicibus denotasti, cum haec tuo stilo descripta
    fuerint
    ,

    absit

    secus agentes
    illud

    penetrabiliore ejus gladio

    nobis referenda
    ,

    mandamus,

    tuse paternitati
    :

    scindamur juxta
    quit
    ,

    Euungelii
    ,

    Non

    veni, in-

    pacem sed ^lndium. Quod autem sublimitatem tuam talibus imperitiae rneae convenerim verbis haud tantum temeritatis quantum instinctu agitur caritatis quae juxta Apostolum , Omnia sperat, omnia credit omuia
    mittere
    ,
    ,

    factum est describas quatinus descriptioni tuse, cum in manibus nostris venerit , nihil sit addere necessarium vel auferre.
    injungentes
    ut sicut vere
    Fideliter plane veraciterque talia oportet describi,

    ut haec ipsa
    Vale.

    ei

    placeant, qui se veritatem innotescit.

    sustinct. Salus
    gis.

    Nam

    ctcnim pastoris tuta spes est grepostquam promerui ad tuae paternae


    ,

    4 Glorioso Dei gratia domno "VVidoni archiepiscopo

    Hinc auctor

    cum omni

    suae -curse credito sanctae eccle,

    Widoni Opus
    dedicat,

    caritatis

    benignitatem notificari

    tametsi

    minisolli-

    mum
    dum
    tra,

    profuerit

    citus fui, et

    pervcnientes de
    litutem

    illis partibus sufortuua tui percunctari solitus iucolumem ac valentem tuam haberi nobi-

    semper tamen quosque ad nos de


    ,

    tuos salutis

    siae Remensis clero frater Bovo peccator dicunt Sithiensium abbatem beatam cum

    quem
    dextrse

    partis

    ovibus portionem. Suscepto reverentise tuae


    ,

    maudato, o pruesul magnificentissime quo elevationem sacrosaucti patris nostri Bertini jubes pauperis
    stili

    dum

    comperiebam gaudebam sicut econsegram condolebam quippe qui pa, ; ,


    :

    nostri ordiri denotatione,


    ,

    Sancti pia devotione


    ritatis

    ter nostcr

    spiritalis

    ac

    summus

    pastor
    ,

    haberis.

    praeceptione

    tum ejusdem tum tuae apostolicae auctotum Pratrum nostrorum


    importunitate
    ,

    Prreterea devotio
    di corporis
    S.

    paternitatis

    tuas

    quae elevanprointe

    quotidiana

    obsecrationis

    ne

    tuse

    Bertiui causis
    deservivit
    ,

    dudum tam
    ,

    ceisitudinis jussioui

    contrarius videar, pro captu

    tamque devote
    vioris debiti

    graut jugiter salutem tuam suspirarc, eademque continua intercessionum vota divinis auribus debemus iufundere. Quffl res etiam, ut caritas tua meminit adprimum
    obnoxios
    reddidit
    ,

    nos

    fidelitati tuae

    quamquam minus idoneus, eam utcumque narraturus aggTediar. Cumque veritatis viam cursurus, nostrae imbecillitatis maniingenioli nostri
    ,

    busjam
    lae

    ventis vela praetenderim,

    si

    forsan aemu-

    tempestatis

    turbines

    naufragosa

    meam

    discrimina

    exiguitateni

    tuce inaguificentiae

    notificari

    compulit. Cujus rei gratia

    paternitatem

    cum tuam adissem supcr hoc tuae experientioe consul,

    intentaverint, tuae ad hsse stationis sinu recreaudus excipiar , bene fidae manus tuitione defenser.
    est enim me tuae uobilitatais tutela confidentem muro tuae defensionis protegi, cujus jussu

    Par

    tum

    quaesiturus
    satis utili

    non modo ad investigationem


    cousilio instructus,
    tui

    meam
    ltus.

    verum etiam

    tautae molis ouera

    quamquam

    fragilis perferenda

    exspectata

    adventus

    sponsione

    domum

    redii

    suscepi.
    5

    2 Ubi

    dominc pater, cum

    dicto die
    ,

    uua cum

    lios

    Dehiuc vos sanctae Remensis ecclesiae fidominos nostros supplex deposco quati, :

    uti et clero

    Remensi,

    sancto cleri tui conventu adesses

    atque elevandis sacris artubus ipse satis devote inservires

    nus fraterni pacti reminiscentes


    praesidio
    et

    uunc mihi sitis , quandocumque haec nostrae nugacitatis

    : ,

    DIE QUINTA SEPTEMBKIS.

    615
    a.

    tatis

    congeries,

    apostolica

    porrigente

    dextera,

    vestras

    nicie invectionis flagella

    devenerit in

    manus, eidem

    vestros re-

    yerendos ne avertatis intuitus; sed quaeque ejus insulsa sale vestrae peritiae jussu domini archipraesulis condire non negetis, sicque fratres fratris onera ad jussum Apostoli ferre juvetis. Non

    cujusquam aures offendant, sed potius quicumque his se correxerint


    susceptionem filiorum recipiendos congaudeant recolentes quod sacra Scriptura nos in,

    Br

    in

    struit:

    Plagellat

    Dominus omnem

    filium,

    recipit, etc.

    quem

    autem congestum
    lertia
    ,

    est, ut hoc sibi peritorum soldignetur sed ut in hoc vel simpliciores nostri meditantes occupentur, aut saltem parta dictandi materies inde perito cuiquam quomodocumque habeatur ut etiam juxta Apostolum,
    ,

    ANNOTATIO.
    a De Widone archiepiscopo videri possunt Sammarthani in Gallia Christiana et Marlotus
    in Metropoli Remensi. Post episcopatum viginti et duorum annorum mortuum dicunt anno 1055 aut 1056,

    qui
    lo

    sibi soli, sed omnibus, seduChristo laborare volentibus series nostrse orationis ordiatur , tum vero exemplar Justi

    non laboravit

    in

    B
    docctts deinde

    nnde scribenda noverit,

    viri speculum pro posse nostro imiergo fiat, ut et deliciosi reperire valeat , quid optent, et fame sitique gravati viatores , unde Dominum sibi concilient. At vero qui sunt, et quae ac quibus infundant puer , ^gyptius in via lassescens, a domino suo Amalecite abjectus, congrue dilucidat qui a David persequente repertus ac ejusdem dapibus sufficienter refectus, eidem non soium ad inseqoendum Amalecitam conjungitur, sed et eo duce profanus ille inventus perimitur. 6 Ad has quoque quibusdam invitatis, dum varias occasionum suarum causas prietendunt,

    tum quidem
    tetur. Sic

    CAPUT

    I.

    Combustio coenobii Sithiensis


    ibidem sceviens
    :

    pestis

    kis castigationi-

    bus emendati monachi.


    Cunctis
    habetur

    pauperes, debiles

    cceci et claudi

    rum

    reperti admissi

    ad exitus viasunt. His igitur simpliciores


    ,

    namque
    ,

    sanctae
    ,

    Dei Ecclesia;

    E
    filiis

    notissimum
    sicut

    nostri

    accumbentes consedeant hi soli lac nostrum sumturi participi congaudeant. Et ne vestram magnificentiam,
    sufficientia o
    viri

    quondam

    misericorditer

    civitatem Hierusalem euangelica approbat adsertio deflevisse Salvatorem nostrum

    ...

    hJ^aZe
    pat rocinio ab

    apostolici, illarum

    ejusdemque

    civitaiis

    comminando

    futura^ ruince Sanctorum

    divitiarum

    tam

    quotidiana

    tamque
    libeat,

    sedula fastidiat,

    his abjectionis nostraR oleribus

    aliquantisper vobis

    oum

    vestris intendere

    donec

    examinis

    vestri

    sententia

    discernatur,

    cuncta praedixisse dispendia, ac posteaad dictum Domini contigisse omnia. Ilaud secus mod.rnis temporibus, exigentibus iniquitatibus nostris, ut oraculo caelesti ostensum est, utque digestum

    ^'"

    r~

    utrum vel parvulorum usibus digna an indigna habeatur. Hinc affectu infantis quodcumque audierit
    fari

    volentis

    sed

    necdum verba ad

    ple-

    num
    nisse
    ,

    formare potentis,
    scribendis
    ,

    cum

    venientias

    nonnullas rerum congestibus antehac perve-

    penes nos invenitur in memoria S. Vincentii a martyris, ultio super nos divinre pendebat indignationis nosque usque ad animam pcrculisset, nisi idem sanctus martyr cum sanctis pa:

    tronis nostris

    Audomaro
    pro

    meminerim quorum plura ego ipse viderim quaedam majorum haud spernendorum virorum relatu didicerim eademque hic utcumque balbutiens praelibare quam tacere malim quatinus his aliis admixtis, quomodo hoc tem,

    no, intercessores

    surrexissent.

    Verum

    videlicet atque Bertinobis coram Domino admiserator Dominus piis San-

    ctorum suorum interventionibus rlexus ad pietatem, indignationis suse ad tempus distulit correptionem
    sanctae

    pore circa nos, in quos finis sseculorum devene-

    confessionis nostrae poanitudines ac conversationis praestolans mcliorationem.


    ,

    C runt

    mirificaverit

    lucidius cunctis

    laudes
    et

    Dei

    misericordias suas Dominus, emicet et ex hoc dignius in sanctique sui Bertini totus nostrae
    ,

    Ut enim Propheta memorat, Nou


    redargutione immaniter
    perterriti

    vult

    peccatoris, sed ut convertatur et vivat.

    mortem Hac itaque

    religionis incolatus tripudiet.


    qua
    inten-

    Dehinc diligens
    ,

    lector

    tione scribat

    dignetur
    sculi

    si

    simplicioribus nostris notaudi


    prselibetur,

    haud mihi nunc inOpu;

    et ad tempus tenus in novi hominis sinceritatem a^mulatione sancta foret enitendum, a nonnullis more suillo iterato reditum est

    poenitentia ducti,

    cum

    fine

    ne cum solito durioextimescant sed quomodo , et ad quod dicantur significantius capiant. Dulcior quippe nobis est apum labor, si prius cra tinxerit malus sapor. Gratius astramicant , ubi notus nubes fugaverit densissimas.
    intentio

    in luti

    volutabrum.

    ra legentes

    offenderint,

    Tandem iniquitatum nostrarum enormilute


    supernus Arbiter
    nostris
    ,

    exteriorem domum urgentibus speluncam tolumcombu . latronum factam, uti longe antca divinitus com- riitr,
    irritatus

    suam, sed malis

    minatum

    fuerat, igni

    miscrabilitrr ad devoran-

    dominicas imprimis comminationes atque castigationes re gesta cum subsequente provectu divinae misericordise posterorum traditurus memoria; pium ac justum Judicem Dominum nostrum nos multipliciter delinquentes nunc minis suis terrificasse, nunc duris objurgationum suarum immissionibus digne multoties dixequatinus nobis ejusdem mali sarim correxisse post superporis gustu ad tempus exacerbatis venientis grex Dei gratioribus exhilaremur donis ; atque toties super nos factae visitationis sem,
    : ,

    Haud

    secus

    dum

    deliberarat. Nulli

    autem

    sit

    dubium, utrum

    casu fortuito, an praelibatae rei gratia hujuscombustionis super nos ingruerint dispendia; cum procul a monasterio illo ignc exsurgente ao crescente
    rit
    ,

    et

    ventus

    ei

    consurrexerit

    et

    concreve-

    $ omoi

    ac nonnulla

    domata * transgressus, versus


    ,

    per memores, in reliqua vitae nostrae tempora simus emendatiores. Verumtamen non haec Domi-

    vehementiore flabro immo peccato urgente impulerit. Et ut dictum est, a Sanctuario meo incipite, scdes Dei subito igne invaduntur , lamcntabiliterque edacis flammae voracitate liquantur; et quod diutino multoque sudore elaboratum exstitit, tunc pro dolor unius diei hora consumsit. Dehinc rapacitate sua to-

    tcmplum

    tius

    616
    A. BOVOXE AHU
    b

    INVENTIO CORPORIS
    gyrat confinia, et nihil intermisso exb.

    S.

    BERTINI ABBATIS.

    tius claustri

    terminat omnia
    10

    quod auctor
    divtnv punitio
    niattribuit

    Verum
    ;

    ut dictum est, nihil in terra

    fieri

    sine causa

    haud credendum
    dimisisse perire

    est

    Dominum
    :

    do-

    mum
    tinis

    suam

    frustra

    sed ut diu-

    malis penitus expiaretur, et ut

    domus sua

    ibidem videlicet commanentes, a pravis ne si malis suis actiouibus suis deterrerentur


    interior,
    ,

    dragesima cessatum est ab hujusmodi lue letifera, donec undecim nostrorum defunctis , ac totius anni diebus, quibus diutius abusi sumus, in tali mcerore atque anxietate decimatis, festivum Paschale sollemnium instaret, omnemque ejusdem cladis lacrymam ab oculis nostris pietas Dei abstergeret. Quod undenarius numerus ad pecca-

    tum

    pertineat
    :

    sacrae

    auctoritas Scripturae satis

    uoilent

    renuntiare, deterius ignis aeterni post in


    il-

    a^ternum punirentur damnatione. Huc eliam quod Quadragesimae oblud memoriae occurrit illud discrimen nobis acciderit, quanservatione do cuncti eanae fidei cultores potissimum errata atque ab hia digua aliorum temporum punire
    , ,

    poenitudine se operam dant expiare. Sic sic longanimis et multae misericordise et verax Dominus

    tempore hoc ccenobium coenobitasque nos tanta incendii percussione multatos a cunctis pecet in reliquum vitae cati spuroitiis examinasse quatempus o utinam velit emendatiores esse
    illo

    in

    Decalogus denarii sumincremento transcenditur. Quare quemadmodum per denarium Decalogi observatio , eodem modo per undenarium peceati figuratur transgressio. Cur et haec Quadragesimae tempori convenerunt , et quod de eodem tempore supra notatum sit, diligens lector videat ac quomodo res rebus, temporaque temporibus hic consequantur rationis vivacitate colligat. At paullulumcceptae narrationis digressus textum, ad idem jam nunc reflecto calamum.
    demonstrat
    quia sicut

    ma

    completur, sic

    undenarii

    tinus lioc rogo exstinguibili effecti castigatiores, aeterni ignis cruciatus possimus evadere inexstinguibiles. Sic etenim plerumque Dei sapientia in n corripiendo immissionem virgae suae modificat ut et delinquentium emendanda pie puniat, demumque in ipsa castigatione quiddam boni miseratione sua foveat, quod post in tempore suo

    ANNOTATA.
    Quod hic de servatione monasterii ab incendio Appen dice Miraculorum num. 5 et sequentibus.
    a

    breviter attingitur, latius relatum vide in

    opportune
    vitio

    demonstrat
    ita

    quemadmodum
    ,

    Ioco suo

    diligens lector inveniet.


    monucho
    :

    11

    Ilis

    consumtis

    insecuta

    nocte cuidam

    obluta

    ttn-

    tnnrutio
    nuttcrii

    mo:

    pcttc

    afflictimonachi,

    nostrorum seniorum (quem, quia adhuc superest, nolo nominare) in somnio visum est videre quemdara magnificum virum habitus candore niveum,
    vultus splendore fulmineum,

    b Iperius cap. SQpart. i id infortunium conait anno x Roderici abbatis qui Bovonem preecessit , testeque Tperio abbas consecratus est anno Domini mxxi. Incendium id evmisse in pcenam laxatse disciplinse idem auctor miro candore scribit, dicens Rodericum abbatem frustra laborasse, ut disciplinam monasticam restitigisse
    ,

    tueret,

    quodam

    claustri lo-

    monita

    subdensque Unde sit, ut qui pii patris contemnebant sunt ad viam veritatis
    : ,

    co perstitisse, diligentique obtutu

    circumspectis
    ccenobii
    ,

    omnibus extenta dextra


    benedixisse.

    locum locum a quibusdam conimissis jam expiatum, demunique in pristinum vel priorem decorem aliquando miseratione Dei convertendum c. Interea nobis

    omnem

    Qua de

    re etiam colligitur

    Deo vindice redire coacti. Ignis namque de quadam domuncula surgens et plusquam duo millia domatum transgressus , ventorum immo peccatorum flabro in hoc monasterium impul,
    ,
    ,

    parietibus tectorum denuo necessitudine urgente tecta reparentur murisque utcumque adhuc stantibus supponuntur *. Quid plura ? * forte nuper* ponuntur Cunctis pro tempore ac pro posse reparatis seu potlue dealbatis quidum nostroruni citius recto non multo post tempore visitationis suae obliti, C
    ,

    divo expositis

    ac

    murorum
    , ;

    suorum honcstate nudatis

    sus, primo ad claustrum inde ad dormitorium, totum denique monasterium unica die vorax flammaconsumsit, nihil omnino relinquens inustum. Et haec est quarta hujus loci destructio, quse accidit anno x hujus domni Roderici abbatis. c De hac visione laudatus Iperius sic habet: p
    ,

    Sequenti nocte in visione apparuit uni de senioribus in certo loco claustri vir celebris, amictu niveus, vultu fulmineus, qui circumspicienset dex-

    et ad abrcuuntiata irreverenter

    reversi, necdura-

    que

    fosce

    malorum suorum

    exinanita,

    demum
    :

    teram levans locum benedixit. d Audiamus de hisce etiam Iperium


    visione
    ,

    Hac

    diabolicae malignitatis

    illaqueantur pedica
    in

    cura
    post

    eoce diviua Majestas nos territura,

    demum

    aliquorum aunorum curriculum

    nos gladiuni

    suum
    la

    vibravit

    ac subita peste

    nostrorum
    lut

    leto tenus perculit.

    multum partem Nec erat tunc ulillis

    moricntium requies, sed dietim corruebant veraorbidffi

    praesumentes abbas et conventus, in opus reparationis materialis fabricae unanimiter accinguntur sed de spirituali fabrica, piique patris jussibus non curavit conventus. Propter quod Deus huic flagello se,

    inquit

    Deum pacatum

    cundum
    ut

    addidit subitse mortalitatis

    in

    oves.

    Cum

    tantum

    illo

    vel

    defunctis

    adhao eorura sepulturis inserviretur, ecce aliorura


    exitus subiti dcnuutiantur.
    phixittntta

    ad

    LB
    feoti,
    tis

    diictptinam
    rettttcitutttr.

    IMurimi interira ejusdem pestis horrorc afatque singuli super se subito futurffi mor,

    unius sepulturae inservitur, alterius exitus nuntietur. Multis monachorum sic mortuis, alios timor subitse mortis invasit unde ad poenitentiam
    :

    dum

    et pii patris
    vitae

    monita redierunt, quibus Rodericus


    S.

    puritatem et

    Benedicti

    suspecti

    multam

    Regulam observare
    exstitit, et in

    malorura suorura poanitu-

    docuit, cujus

    et ipse

    firmus amator

    diuera itcrato cceperunt gerere, ac intimis lacrymarura suspiriis exacerbatam malis suis Domini
    QOBtri

    finem permansit.

    ftkOiem

    placare..

    Tunc cerueres
    :

    illud

    Apo-

    stolicura

    bene corapleri

    Confiteraini alterutrum

    peccata vestra, et Orate pro iuvicem, ut salvemini. Nec rainus omnis peculiaritatis recula in medium proferri ante pedes domini abbatis Ro,

    GS>

    derici cunctas

    expoui

    crymarum
    cludara
    ,

    rluentis rebaptizari his

    dignae ]>oenitudinis et laet ut brevius cou;

    cunctisque malis
    iuuiti d.

    abrenuntiari
    sic

    et

    omnibus bonis

    Nec tamen

    omni Qua-

    CAPUT

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    statim.evulsoahari, ut dictum est, domura redie" a.Bo*.. rat. Tunc huc, tunc illuc vertitur

    CAPUT
    Instauratio
    ecclesice,

    II.

    ac corporis S.

    aniraus, quod potissimum ehgat valde anxius. 15 Tandem, super hoc communicato nostro- 7**** rum consiho, huc nos converti visum est me mu"'"*a lms ut his quos eadem dies attulerat, innixi testibus, ad investigandum

    quodcumque
    cleri

    Bertini

    inventio.

    procedereraus. Tunc post * vicedominum et


    stellanos et quosque

    esset
    ca-

    ."

    .,

    DumBovoab- ynterea
    baseccimani
    olltlH
    ii

    sic
    viae

    *i

    ii\ m

    ^ me liori

    nobis virga Domini flagellatis ac impulsis, paucorum annorum tem,,

    murat,

    P ore emeDS0 sanctuani panetes partim antiquitate, partim in incendio coeperunt dissolvi, atque se cernentium capitibus ruinam minari. Unde consultu principum nostrorum meliorandi gratia ad destruendum illud manus injecimus, quatiuus hoc
    renovato, in reliqua renovanda operam extenderemus Interim quidam de nostris simplicioribus nos adeuntes, hortati sunt coepto constanter insistere
    operi, pollicentes

    nuntio, ut nos omnes citi adeant, invito. Et mam Sabbatum erat, quibusdam vero ad q U0 foren sium legum jura convenientibus, nec mora haud contemnendus spectabilium personarum adest po pulus. Praeterea fama hujuscemodi exciente, plebeiam multitudinem eadem res non quivit latere: segregatim perstrepentes occurrunt stupide Ut autem majoribus cessimus ad accedendum data copia videndi loculum, actutum Landbertus
    prretor urbanus, aliis itidem personatis viris conclamantibus, nequaquam se inde inquit amoturum
    latentis dignosceret veria nobis certum habebatur, quod ibidem aliquis Sanctorum corpore detineretur verum de nullo minus quam de illo, qui prseter spem reperiendus erat, sperabatur. Interea cunctis circumstantibus investigandutautse rei gratia cum processionibus, crucibus,

    majores

    directo

    post
    circa

    B magnificeaDominovisitandum,

    Dominum nobis cooperari, atque non multum temporis Sithiense coenobinm

    pedem, donec

    rei inibi

    tatem.

    Jam tum enim

    et quiddam magni idem declarandum. Quibus tunc parvipensis, adaliame mox convertebam,etmaxime opportunis

    coepti

    operis administrationibus sedulus intende-

    * i. e.

    priEci-

    bam. Sic inter operandum cum tempora forent emensa quatuor annorum, ac quinto dehinc anno exteriormurusjam aliquantisper exsurgeret in altum ; aedificandae ibidem cryptje causa cardinale *
    sancti Martini altare

    peractis acceditur,
    tegitur, ac

    et

    nobis,

    et cereis ut decebat, interim

    mutandum

    fuerat,

    quod sine
    absente

    cunctisque demirantibus demulto multorum sudore a prima diei hora usque in vesperum ferreis instrumentis vix
    dissipatur.

    litanias cantantibus,

    pontificis fieri preesentia

    minime decebant. Quod


    pararetur,

    post octavas Paschse

    dum

    dum

    episcopo ingentes terrarum moles, quibus ara circumcingebatur, interim jussu nostro exportarentur; subito vehementioris segritudinis molestia me graviter invasit, debilitatumque sine

    Quod tandem opertum grandi molimine, plumbeum scrinium stantinm oculis apparet continuisse
    16
    cii

    satis

    artifi-

    omnium
    :

    ad-

    aptritw, corm "i ue s. Ber-

    illoque so-

    luto, cunctis

    circumstantibus

    dum

    pnnditur, cme-

    ^SdP iw7"

    mora

    lecto tenus

    sicque servus sciens voluntatem Domini non faciens plagis vapulavit multis. Nec credo me tantum peccatorem cuncti reatus obnoxium tam sanctae rei futurae aliquo modo promereri interesse, ni prius tanto Domini castigatus a expia:

    prostravit
    et

    sui

    riti cujusdam Sancti membra revelantur. Deinde nondum apparente ejus Sancti nominis titulo, omniumque oculis ad hoc ipsum iutentis, bis ter-

    rer verbere.

    c
    ilbwas!'
    Martini apparet hcutus,

    aliquamdiu res destruendi altaris 14 tunc differebatur ac interim copia terrse usque a(1 altare circumfossse exportabatur ; cum jeju-

    Ideoque

    nio quarti b,

    jam me a languoris vexatione


    ,

    que scrutato totius busti loculo, novissime sub dextro ejusdem Sancti humero crux argentea reperta extrahitur, nobisque ad manus praefertur, his tantum trium verborum insignita notulis Sanctus Bertinus abbas. Nec horret ab hujus Sancti prasconio, quod nobis adhuc insciis, neque de hoc, donec contigit, quidquam pnemeditatis animo, satis congrue in jejunio quarti men:

    ali-

    sis

    tam

    dilecti Patris

    quantulum convalescente
    strorum
    nutare,
    et

    sancta contigmt iuventio. P

    me
    et

    adiere,

    quidam seniorum nodicentes, aram illam jam,


    casuram
    fore

    Condecens enim fuit et valde commodum, ut ad tam sacrosanctum accessuri commercium, quartae
    et sextas

    exportata, quas
    ni

    in

    circuitu ejus erat, congerie,

    septimueque

    feriae

    cito subveniretur,

    monia aliquantisper

    effecti

    ob

    id

    episcopum,

    fuerat,

    celerius

    quoniam tunc Tarvenme mandari oportere. Cujus rei grabenevcle


    accurrit,

    ejusdem jejunii parsipurgatiorcs, ad tam

    venerandos Sancti artus investigandos pro|ieraredigniores. Qutecumque vero anpossunt prsesciri, ea pro modulo suo providentia valeant gubernari. Vcrum ista,

    mus

    aliquanto
    fiant

    tia accitus satis

    sextaque feria ejusdem jejuniiquarti aram destructurus cum multis accessit illaque subversa. eadem die,
    ,

    tequam

    nobis invitis,

    domum

    rediit.

    Quo

    in loco

    dum

    unde nulla cuilibet nostrum fuit notitia, quis ita disposita moderaretur, nisi solius Dei prtescientia ?
    etc.

    sequenti die, hoc est septima feria jejunii, uti ad locanda fundamenta. altus foditur, dum multa terrarum copia effertur, ecce sub ipso sancto altaris

    loco
    ,

    quoddam apogseum
    antiquoque

    duris

    lapi-

    indiciis prctioso super au- '"'*' ' invento ac comperto beatissimi f0dcmmomen t0 ' ublata: Patris corpore, cum eateuus diutina et gravissi-

    17

    Talibus ergo

    rum

    et topazion

    dibus

    tegulis

    casmento

    operose

    conditum offenditur. Hoc comperto, nos quidem idipsum visuri accurrimus, et videntes super eo admodum mirati sumus. Nec tegi, nec detegi ultra illud permittitur, ne forsan, si absque bonorum virorum testimonio detectum solveretur, aut tectum aliquamdiu occultari conaremur; nos quorumcumque temulorum nostra imprudeutia
    derogationibus criminaremur. Neque ea die episcopus attingi poterat, quoniam prasterita die

    terra decocta pessumdarctur siccitate, univcrsa segetum spe jam penitus sese frustrari quererentur agricolae eccc eodem momento, prgemissis multis tonitruis atque coruscanita ut
    ;

    ma

    omnis

    pluvialis,

    tibus fulminibus, plurima subsecuta est inundatio qua sufficientissime debriata tcllus,
    fructificando

    virescere , atque cultoribus novos fructus sese rediviva spe jamjamque ecepit dilatare. Itaque extunc salubri rore

    mox

    suis in

    omnes segetes

    confotss

    adsurgunt auris spirantibus,

    61S
    A.

    INVENTIO CORPORIS
    ,

    BERTINI ABBATIS.
    haec
    alias

    Roro*ru. bus, ac

    jam maturae messi quamvis ingens vix ut instantis anni numerua sufficit operariura rotatusterrigeuasDei gratia omni segetem eduearet sufficientia.

    videatur
    tur.

    plenius texenda

    conserven-

    ANNOTATA.
    revela-

    tnvintto

    nun-

    tiata S. S.

    ni

    18 His ita dictis, sacrum corpus jam Uo tum ac detectum eadem urna sua retegi, et lojussum est remuniri, culus, ut pridem fuerat quid super hoc quousque majorum consultu
    , ,

    ipso foret

    agendum,

    esset deliberari. Quantis in-

    terim
    nobis

    vexationibus,

    blasphemiis

    affecti
    illis

    sumus,

    Magna Bovonis humilitas et non minor pietas totoOpusculo relucet. Abbas factus, teste Iperio in cap. 37, ecclesiam instaurare ccepit, sed morte praeventus uon totam complevit. b Jejunium quarti, videlicet mensis, unutn est
    a

    ad purgationem noscat, ac

    ignoscat

    Dorainus. Hac tempestate domnus Papa Leo c f cognomento Bruno, sanctse Romanae praesidebat cujus sagacitatis ac probitatis fama Ecclesiffi per totum orbem spirabat odorem suavis fra,

    exjejunius quatuo temporum, quod a S. Leone vocaturjejunium Pentecostes, quia in hebdomada


    Pentecostes solet observari. Alias aestivum vocatur, alias quarti niensis, id est Junii, ut hic. Porro
    istud quarti mensis jejunium non

    grantite.

    Ad quem,
    et

    necessitate urgente, quo


    fidelis
    ,

    malega-

    jorum auctoritate corroboraremur,


    tus

    semper eadem hebdomada Pentecostes ob omnibus servatum est, ut ostendit Natalis Alexander in Historiam ecclesiaslicam seculi 2 dissert. 4 art.
    4.

    exquisitus

    repertus

    dirigitur

    quatenus
    gravioris

    Multis locis

    quidquid ipse de
    consilii

    his Apostolicus

    cum

    viris egregium sentiret, nobis pro nomine Domini mandare eodem legato non differQuem cum adisset ac jam coram eo adret. misso sibi data copia fandi esset, rem gestam per
    ,

    ordinem domuo Papae succincte, prout in multis


    tunc occupato, exposuit, testimoniaque seripturae et crucem cum sacro corpore repertam, quse secum
    pro testimonio tulerat, obtutibus ejus praesentavit. Quibusvisus, et his, qui tuno forte secum aderant,
    uti

    jejunium tribus diebus, ut fit in hebdomada Penobservatum fuit hebdomada secunda tecostes Junii atque id ipsum etiam hic factum est, Nam corpus detectum est feria septima seu Sabbato jejunii. In Miraculis autem apud Mabillonium pag. 147 detectum dicitur anno 1050, id est , die 16 E decimo sexto Kalendas Julii
    , y

    Junii. bat in Junii.

    At,

    cwn anno

    1050

    Pascha

    esset

    15

    Aprilis, Pentecoste 3 Junii, dies 10 Junii incide-

    Sabbatum hebdomadee primae post hebdo-

    qui ad

    Romanura concilium d tunc convene,

    madam Pentecostes, quse erat hebdomada secunda


    Leo IX, qui ex episcopo Tullensi Pontifex creatus est anno 101-9.
    c S.

    rant scilicet, patriarchse Aquileiae, archiepiscopis,

    pmsulibus

    abbatibus
    diflidi,

    ducibus

    demonstratis, talibus ait

    primoribus veritatis indiciis nequaao

    quain debere
    praesertim
    possit

    sed tutius ac firmius credi,

    cum

    in multis

    Annalium

    gestis

    satis

    d Vita S. Leonis data est ad 19 Aprilis , ubi in Commentario preevio 3 altera synodus
    '

    inveniri,

    cunetos

    paene Ualliae terminos,

    Romana memoratur anno


    1051.

    10ii0,

    altera

    anno

    inaximeque vestra ac cetera raaritima loca frequentihusDanorum incursionibus, depraedationibus, iucendiisque populata; et ob id multa Sanctorum corpora quredam a locis minus tutis translata, queedam vero clanculum ( sicut de saucto Bertino
    factum constat
    dita.
    IflgttlfffUfll

    CAPUT
    Qua
    occasione

    III.

    vel raaceriis vel terris sint recon-

    corpus

    sacrum anesset

    19 Quibus

    responsis

    Apostolicis nobis nostro

    llnruiir, ijuo

    tnodo Kttcntm
    fOVJHI* ihittrm

    fucrit dtpOttliim.

    iuuilio relatis, cx hoc ad memetipsura reversus memiuisse coepi Vitae S. Folquini, quiddam sueaque allata, quod voper hoc ipso loquentis quomodo idem lebam, cxquisitum recitabatur
    :

    tea

    S.
    in

    Folquino
    loco,

    depo:

    situm

    ubi

    inventum

    sanctus pontifex vcnerandum Sancti corpus trans-

    Bovo

    abbas
    et

    Remensem

    archi-

    latum

    reeondiderit, et

    nis festivum

    quod ejusdem Translatiodicm singulis annis agi per omnem


    instituerit.

    episcopum

    episcopum Taruanelevationem
    invi-

    dioeccsim siuun

    Quod exempli etiam


    ,

    nensem
    tat.

    ad

    causa

    hic

    denotari

    placuit

    S.

    Bertini

    corpus

    transtulit et recondidit,

    nobis esse sancivit,


    lejldas

    sollemnemque hunc diem qui est septimodecimo Karei

    Augusti. Diu

    etiam

    hoc Vulgaris opi-

    quod prselibatus praesul id nullis praeter paucos agnoscentibus elaneulum fecerit, ac ne palam quoquo modo neret, gravibus eosdem
    nio adjeeit,

    igitur imperatore Ludovico, Caroli Ma- lie ert auctor f gni aeque imperatoris filio regnante, cura eate- facta per Frinus hoc antiquum et tunc regale coenobium ex tem- do 9^ um ahb(l pore beatissimi Bertini, ejusdem fundatoris prteci- tem

    Glorioso

    intermiuationibus

    ac

    sacramentis

    constrinxerit.

    pui,

    sacra monastici Ordinis religione

    admodum

    Uoc
    tia,

    igitur viso, et
    vtd quoto
    sit,

    necdum cujus
    raanifesto
    :

    neeessitatis

    graid

    Doiniuicse

    lncarnationis anno

    faetnin

    satis

    nec mora

    quosli-

    canonura Pratrum adoptione ipsius regimen commendarotur; tunccuidam canonico, genere Anglo, Fredegiso a
    instituta

    nobilitaretur, atque

    secundum

    bet Annales &d antiquorum gestorum historias recitando petvurrens, eorumque disoerpta, qute iuvestigatioui nostrte
    rens,

    noraine, in beneficium pro dolor

    data, ac totius

    sanetae religionis candore marcescere, in externas

    videbantur opportuua, confeparvitatis

    manus
    te.

    pro

    uostrae

    modulo

    commen-

    tatus

    sum hoc raagno


    scilicet

    divinae dispeusatiouis prre-

    deveuire, et minorari a sua coepit integritaDenique numerum monachorum ibidem Domino militantium, qui octoginta tres erant, ad se-

    sagio factum,
    prutdicti

    pontifieis

    de

    venerabile corpus opera noto loeo in secretius peut diiucidius aperiatur,


    collatio

    xaginta diminuit,
    ctui

    villas

    et

    fertiliora prasdia

    vi-

    monachorum deputata,
    mouasterio
    ;

    in

    dominium

    sibi

    netval

    trnuslatum.

    Quod
    ordo

    usurpavit. Monasterium vero S. Audomari,

    eommdem

    cxcerptorum

    aperiatur.

    Sed

    cum
    evertit

    ue cceptaj rationis

    aliquautulum

    iuterraitti

    quod idem orat, penitus quoniam quadraginta monachis eliminaS.

    Bertini

    tis,

    DIE QUINTA SEPTEMBHIS.


    eorum substituit, tertiamque partem omnium bonorum, ad monasterium S. Bertini pertinentium, eorum usibus deputavit. Quid igitur iste aliud quam hujus motis,

    619
    A. ?*j*6XT
    Ct.

    triginta canonicos loco

    magnificentius celebrandas sancivit, ut quidquid


    in

    eorem

    depositionibus
    ,

    bri concurrentibus

    minus digne

    mense Septemurgente mensis necessitate, celebrarent, his sanctarum transsanctis,

    Qui etiam a beato Bertino in numero abbatum merito undecimus exstitit, quia in eo quod ea, quae a decem preedecessoribus suis bene ordinata fuerant, evertit, Decalog-i metas excessit. Omne enim peccatum
    nasterii flagellum fuit?

    lationum solemnitatibus liberius exsolvere possent. Tanto igitur thesauro abditis locis adsignato, non multo post temporis intervallo omnes
    istius patriae nationes

    undenarium b

    dicitur,

    aliquod illicitum quantum in peccante est

    quoniam quandocumque committitur, Decalogi summa,


    ,

    hinc surgentis gravissimae famis angustia consternati * illinc subitam Nortmannicae incursionis rabiem suspecti * omnis
    ,
    ,

    ' *

    consiemalx
    limenles

    violatur. Merito

    ig-i-

    paene nobilitas istius terrae praeter paucos, quos operum ac fundorum copia et castellorum vel

    tur praesumtor iste , Fredeg;isus videlicet , quasi Frig-idus vocatus est quia nisi cordis ejus aquilo ille possessor exstitisset , ad hujusraodi
    :

    munitionem fiducia detinuerat , post dominos suos, vel quocuraque tutius eis videbatur, discedebant.
    Praeterea

    residuos

    immani

    famis

    ut-

    praesumptiones nullatenus adspirasset. Quia ergo praesumtio hujus Frigidi monasterio huic tanti excidii caput et causa exstitit, actio ejus perversa et peccatum fuit, et poena peccati, et causa alterius peccati.
    in

    cumque

    exutos

    periculo

    demum

    rabida Dano:

    rum

    crudeliter

    laniatura invasit insectatio

    qui

    postqunm rabiem suae tyrannidis exacturi huc hostiliter irruperunt, nullum hic Fratrum prseter
    quatuor
    runt.

    damnum

    ccenobii Sithiensis, bel-

    laque inter
    filios

    Peccatum etenim vel etiam sacrilegium fuit, cum illud, quod mensae monachorum delegatum erat, in jus alterius cessit. Poena quoque
    21

    f palmam martyrii praestolantes inveneQuorum tres quautis poenis affeoerunt,


    leto

    qualive quartum

    multati sunt; ac quomo,

    do

    Ludovici

    peccati

    exstitit,

    quia

    nisi

    in Fredegiso aliquod

    Pii 07'ta,

    peccatum gravissimum prsecessisset, unde, cum sordidus esset, magis adhuc sordescere deberet,

    poterant direptis , monasteria cuuctasque officinas incenderint, cunctaque exterminaverint; textus vitae saucti Ber,

    cunctis

    quae

    invenire

    tini

    satis evidenter disserit.

    nunquam
    sisset,

    eum Dominus

    adeo

    excaecari

    permi-

    ut de tanto sacrileg'io cogitaret.

    Causam

    rum

    vero alterius peccati illud idem peccatum Fredeg-isi successoribus propinavit, quia quod ipse in

    23 Quid igitur? Si tuuc prcefatorum Sancto- qni monaiterium Sithientc corpora eminentioribus vel certis locata lograviter afflicis debite venerarentur, exportandane putaris in xerunt.

    dominium

    sibi

    sores ipsius

    apud omnes succesusque ad modernum tempus inextrivindicavit,

    mauu Domini g eriperentur? An non tunc multum oportebat, quod jam dictus sacerdos
    valida

    cabile perduravit. Tantilla vero


    stris

    haec pueris no-

    Dei tantorum malorum praesagus conservaudis Sanctorum pigneribus paullo ante effecerat ?

    me

    tetigisse

    sufficiat,
    ,

    ut quibus peccatis,

    Necdum locum huuc


    fensabat

    aliqua castelli vel valli deet

    a
    cti

    sanctuario Dei esortis


    corporis

    tanta

    mala consurre-

    munitio

    ideo,

    magis autem pecperfacilis


    ,

    xerint, pateat, ac quibus urgentibus causis san-

    catorum

    mole

    urgente,

    huc

    iniquo-

    margarita recondita sit, manifestius pateat. Imperatore praefato decedente a saeculo, Ludovicns et Carolus c , ejus Lotharius filii singuli patcrnum imperium aemulati, mox ab invicem disseutire coeperunt, atque ferocissima in,

    rum

    irrupit

    incursio.

    Nec modo semel

    verum
    non mevagi-

    bis terque

    Sithienses fines redivivis irruptionum


    profligare

    suarum vastationibus repeteutes


    cessarunt,
    ritis

    donec

    pra;dictorura

    Sanctorum
    attriti,
    :

    divina ultione multipliciter

    in

    ter sc
    *

    forte crucn-

    pago Autisiodorensi bellum ubi cum Francocruentissima * commiserunt

    pugua

    inserta in

    nam suam

    tissimum

    rum

    proeeribus

    et

    cum

    cunctis nationibus sibi

    subjectis

    mutua

    se caede

    prosternentibus
    seminarii
    ,

    tan-

    dem Lodoicus phum adepti


    durante
    per

    et Carolus

    fugato Lothario triumdisoordia

    compulsi sunt regrodi b Dehinc ut tcrtia quoque orbis examinaretur plaga, deinum famis et barbaricae cladis residuos xibicumque locorum rabies insequitur belluina , quos miseatquc inhumatos rabiliter suffocatos trucidat
    ,

    sunt.

    Cujus

    membratim

    discerpens

    exterminat.

    Tantis divi-

    quinquennium

    ubi

    paene

    omnes

    Francorum regiones cum habitatoribus suis ad nihilum redacti sunt, tandem pace facta, Franco-

    hane terram ferme centum annis occupantibus, denuo quasi quodam diluvio diluitur his decocta tribulationibus. Tautorum
    nae ultionis cladibus

    rum rcgnum

    sibi

    diviserunt,

    tuncque

    nostrae

    ergo
    xit

    malorum

    sacerdos

    Dei

    Folquiuus
    ignoto

    sancti
    \i-

    partes Occidentales Carolo regi cesserunt. Cujus

    Spiritus illustratione pra^raonitus,


    ,

    dum adhuc

    obtentu pacis nequaquam mala desierunt sed tripartito paterno imperio, dum sing'uli per singula reg'na patrizare, seque secundum pateruam magnificentiam protelare cupiunt, seque sua:

    vcnerabilc S. Bertini corpus

    loco,

    et

    haec nostra

    ubi minus putaretur, occuluit; ubi usque ad novissima tempora, scilicet ducentis

    que eonfundentes

    dejiciunt.

    Domini
    divisum
    cadet.
    et occultatio-

    excidit

    Omne
    ,

    Non enim verbum regnum in seipsum

    quinqunginta i annis, Altor et Pastor noater lauti jam donec fundandae cryptae causa tuit praenotatum est , eumden subversio principalis
    , ,

    desolabitur

    et

    domus supra domum

    arae detexit.

    24 Quibus

    indicii.s

    jam

    certior

    factus

    suscc- Bovoeon
    nto cor-

    nem

    corporis

    S. Bertini

    Eeg-nante eodem rege Carolo, tertio repraefatus praesul giminis Adalardi obbatis anno

    %%

    mclu Danoruffl,

    d
    '

    Lege

    com-

    anno Dominieas Incarnationis octingentesimo quadragesimo tertio d, secretiori quam prius fuerat loco mire composisicut paullo antc S. Audomari e tum * locavit
    emeritos
    S.

    Bertini artus,

    pta ab episcopo nostro epistola, Uemis ad archiepiseopum proficiscor supcr his consultum ubi cum venissemus, domno arquaesiturus locuturi processimus. Nobis quoque chiepiscopo
    :

    pore prjrmlcm
    llemeniem,
    epiitolam
    I <

    coram

    se intromissis,

    moxque

    sese toto exposito

    posilos
    e

    veuerabile corpus
    ligentiae

    furtim ereptum, sed suae

    di,

    divinitus

    concessum loco suo

    restituit

    ne haec patrfa tanto unquam fraudaretur patrono, haud di.ssimiliter abditioribus locis mandavit.

    Quorum etiam

    sanctas Transiationes distinctis


    a cuncto

    temporum diebus

    populo dioecesis suae

    Septembris Tomus IL

    ad seriem nostrae dicendae rationis, g-estae rei novitatem ei per ordinem primum retulimus, ac deinde epistolam domni episcopi cum teste scriptura, super hoc ipso loquente, ac crucis titulo, ipsi dedi in manus. Qui mox convocatis abet quibusque sanioris batibus, archidiaconibus mentis monachis atque canonicis , iu conspectu ducentorum.
    ,

    , ,

    6 20
    A.Botoskabb,
    1

    1NVENTIO CORPORIS
    tertio

    S.

    ii

    BERTINI ABBATIS.
    approbent testimonia, super hoc utroque consultum habeas, et auctoritatis tuse rescripto nobis super utroque consultum facias dissenut omni nebula ambiguitatis remota et pasionis etiam totius pellantur scandala
    dabilis
    :

    ducentorum,

    depositionis S.

    k Idus Januarii in festivitate Remigii in haac verba eadem re:

    I)

    gratia Domno Widoni Dei citata est epistola Remorum archipraesuli Drogo episcopus eo rum, qui dicuntur Morini. Cum divino munere apicem summae dignitatis obtineas , et
    t>

    //

    ii

    cis

    concordia in nobis
    in
    .

    pastoribus
    stor
    //

    sub

    te constitutis uti praecluens pa-

    "

    nomen Domini

    augeatur, et laudetur omnibus operibus nostris


    consultu
    ,

    te

    auctoritate simul et vigilantia consulas, de actus nostri pendent, ad te respiciunt concilia qnas si deifice et laudabiliter disponan:

    Amen
    26

    Qua

    perlecta
    jussit

    omnium

    omnium
    continenar-

    Wido

    arcliit-

    votis

    aliam

    rescribi

    eplstolam

    scopus eleva-

    tur,

    tua est utilitas simul et nostra. Unde si quando in ecclesiis nostris aliquid contingit
    solitum, ubi pro rei
    te

    tem hujusmodi responsa.

    Wido Remorum

    tionem suadet,
    teque adfutupotlicc,

    raagnitudine seu novita-

    chiepiscopus Drogoni fratri et coepiscopo , fe- rum liciter vivere in utroque sreculo. Quia sapien- tur
    et Salomon dicit semper sapienter agit et post factum consilio omnia fac cum Fili Frater carissime laudamus non pcenitebit pradentiam tuam, a nobis uti par est consitia
    , ,

    plene nobis sufficimus ad consuquippe ut ad lendum consequenter , ad te, caput a membris, recurritur, quatinus in dubiis nostris certiores nos tua auctoritas faciat,

    non

    satis

    //

    //

    quorum humilitas
    quod
    altiorem

    nihil per se

    temere

    definit,

    lium

    petentem,

    super

    recens

    inventi

    Sancti

    //

    considerationem et deliberatioNoverit itaque Paternitas tua, in dioecesi nostra his diebus novum quiddam

    nem

    requirat.

    super hoc ipso reliquiis. Nos autem cum nostris habito, ut petiveras, corpus quidem repertum S. Bertini esse decernimus, quia
    consilio

    contigisse

    et

    rem, tamque
    tiam,

    mirificum super hoc


    est

    quod ut

    tibi scribe-

    incerta

    certis

    omnino postponimus
    loci
    ,

    quod et
    di-

    efflagitarem

    senten-

    scriptura?,

    quam
    et

    nobis misisti, confirmant tein

    mihi fuisse consilium. Locus dictus Sithiu vicorum Dei est coenobium et se-

    visum

    stimonia,
    gnatio
    nota.
    bito
    ,

    quo repertum est,


    ,

    ac evidens indicium
    in

    crucis videlicet
    ,

    dis
    w

    nostrai parochia,

    eorum quoque non

    ulti-

    Ipsum itaque sanctum corpus


    honore levatum
    loco
    ,

    cum
    (uti
    ,

    de-

    mura, quae olim a regibus fundata simul et ditata antiquitatis reliquit memoria. Celeberrimum sane est multis Sanctorum inibi quiescentium pigneribus, inter quae quasi quodam
    meriti privilegio
    videlicet

    reverendo

    de-

    cet)

    ponite

    sed et alterius incerti

    ut

    dicitis, Sancti reliquias juxta ipsius S. Bertini corpus locate, confidentes de misericordia Dei,

    specialis
    ii

    beatus eminet Berrector prsecipuus.

    quia et ipsse cujus sunt

    in

    ipso revelabitur

    tinus,

    [paiua

    loci

    ii

    Res postulabat ut pro construenda crypta


    taretur
    cardinalis
    ara,

    muUbi
    ef-

    quod

    altiore

    consilio

    abbas facere

    instituit in nostra praesentia.

    tempore. Ceterum tam ad incerti Sancti l revelationem quam ad certi revelationem triduanum jejunium populo indici statuimus, ut orationibus ac jejunio populi sui complacatus,

    dum
    re

    post altaris destructionem terra altius

    //

    fQditur, reconditorium

    quoddam

    lateritio

    ope-

    quando vult et quomodo vult, nobis aperiat Dominus Amen . His peractis quibusdam
    , ,

    //

    ac

    caemento

    paene indissolubile oculis ad-

    domesticis ejus seorsum excitis,

    eumden summum

    "
    //

    stantium offertur.

    Quod tandem multo sudore


    et

    praesulem Ins internuntiis deprecamur supplices,

    destnu:tum
    rati

    ii

    scrinium plumbi corporis monstrat contineri


    ,

    ossa

    cine-

    quatinus dies Dei auxilio agendae elevationis futurus sui adventus praesentia honoraretur,
    dignitatis auctoritate solidaretur.
    suae

    cum

    sigillino-

    "
    ii

    tamino
    ~- >
    r
    .,

    satis evideuti.
    S.

    tea, titulua vero,


    \Uvc. rrs

    Sigillum crux fuit argenBeutinus Abbas.


    ,

    pus

    diemque

    percanctatus
    ,

    Qui mox temquando id Domino

    fphcopiTaruannfinrii,

    "

    qnosdam
    ,lilIi(I(,,1,
    i

    tam insperata cum perfunderet gaudio quosdam vero


    tam mira
    ,

    suffragante acturi essemu.s

    ut

    primum

    ve'l

    se-

    cundum Maii mensis diem


    cepit, sese
    ,

    nostro

    responso per-

    !/L3r'''''
    ratio

    " ct

    "
    ii

    ii

    "

    et stupore nimio abbati hoc testimoniuiu redit ad memoriam ct ad aliorurn minus credentium perducitur notitiam, cujus etiam tibi breviter perstrinximus sontcntiam. Legitur in ipsius loci arcliivi.s publicis, qnod S. Folquinus nostrse sedis episcopufl (cujus etiam corpus magnis
    ;i

    turbaret

    Fratribus supcr

    comite

    futurum vita tamen ac salute sibi benigne spopondit. Uude aliquantulum


    ,

    jam
    nis

    effecti

    animaeqniores

    suscepta

    descriptio- F

    epistola

    acceptaque

    licentia *,

    domum
    ,

    re-

    ('.

    0.

    dicto

    gredimur
    27

    celeres.

    ale

    Ubi

    autem Tarvennai pervenitur


    ibi

    domuus

    Bovoigitw
    oinina pr.rpu
    rul ad soleih'
    nituten.

    episcopus
    si
    ,

    offenditur

    cujus prDesentiaa admis-

    w celcbrc
    " si)

    //

    virtntibus

    in

    eadem
    ferro

    quiescit

    eccle-

    g-rassaute igne

    et

    Danorum barba-

    rie

    tionis

    por loca maritima, paullo ante hanc vastaluem corpus hujus Sanoti certa die
    :

    sua renotatam dexte^se ejus injecti. Qua recitata, sese ad summi praesulis consultum cuncta pollicitatur per dicecesim suam indiceuda. Dehinc nobis domum digressis obepistolam
    ,

    ad verba

    " terra rocondidcrit "


    "
    //

    ceterum quando vel a quibus post inventum sit, ne mcntio quidem aliqua, cxcrptii
    populi
    ruinore,

    qui
    rei

    sicut certa
    vcris
    in-

    pro incertis, ita plerumque falsa pro


    ducit.

    pro modulo nostrae exiguitatis misericordiam Dei patrociniaque Sanctorum medullitus quaBrere jamjamque approprinquantis agendae festivitatis apparatibus
    secrationibus, jejuniis, vigiliis
    ,
    ,

    ii

    llujus
    :

    rei

    testatio

    ad
    ,

    fidem

    nobis

    omnimodisstuduimus intendere
    molestias
    ,

    cum quidam

    pro

    ii

    ii

    ii


    ii

    "
    ii

    quod partim nos, vulgus autem minus intelligens non mediocriter angit. Nam quid dc rcliquis sub ejusdem Sancti nomiue in eadcm ecclesia in reverentia habitis fieri oporteat, si recens inventum Sancti corpus ad debitum honorem transferatur, nulla nobis ad votum defiuitio suftragatur. Prccamur itaque per eum , qui te nobis
    aatiafaoit

    sed est

    aliud

    hoc ipso grandes contradictionum


    persecutiones
    ,

    inquietudines,

    injurias nobis inferre,

    et ageudis

    Saucti mysteriis

    plurimum molieban-

    tur impedire.

    qui nou satis

    Ut autem de nobis sileam, quippe dignam malis nostris recepimus poe-

    nam
    ti

    sit

    criminis,

    sed in Sanctos Dei quidlibet moliri, quanarca illa testamenti, bobus calcilevites

    trantibus inclinata, evidentibus monstrat figuris

    prfflfeoit

    per sancta caritatis muut adscitis viris quos tuam connexioncm legis illustret scientia, vitae etiam laudivina3
    antistitcm
    , , ,

    quoniam dum eam


    levare nititur,
    tali

    temere tractando reultione addictus mor-

    divina

    mox

    vita frustatur.

    Haud secus quicumque quodlibet

    DIE QUINTA SEPTEMBKIS.


    A
    libet a servis Dei

    621
    tertio a.Botosi

    dispensatorie factum objurgrare


    ,

    rii,

    ideoque existimo male impressum esse

    caveant ne quandoque ni pcanituerint , vehementiore animarum damnatione percellantur. Multis dehinc vexati tribulationibus, tandem ab his Christo propitio, liberati
    ,
    ,

    moliuntur

    Idus.
    1

    Mabillonius hic ita notat


    hactenus

    Aiunt
    S.

    posteri,

    istas reliquias,

    cum

    reliquiis S. Bertini

    sumus.

    abbatis uno scrinio inclusis, esse nioris , filii Walberti comitis etc.

    Bertini ju-

    Verum

    ssepe

    ANNOTATA.
    a

    De

    factis

    ccenobii Sithiensis egi in


    et seqg,

    per Fridogisum in detrimentum Commentario num. 99

    b Bae numerorum subtilitates cum sequentenominis etymologia poterant omitti, cum nihil ad

    rem
    fitiis

    faciant.

    laudatus Cletyus istam negat traditionem, observans sequentia Adhuc hodie istse reliquiae inclusae sunt una cura reliquiis S. Bertini in scrinio bipartito. Eas esse S. Bertini junioris, filii "Walberti comitis Arcbarum, nulla est apud nos memoriavel traditio. Immo juxta Iperium (cap. 1 part. 10j corpus S. Bertini junioris cum corpore S. Erkembodonis et aliorum Sanctorum supra majus altare in ecclesia canonicorum S. Audomari repositum ve:

    Ludovicus Pius anno 840, relictis tribus superstitibus,nimirumLothario zmperatore, Ludovico Germanise rege et Carolo Catvo in parte Galliee regnante. Risce accedebat Pippinus nepos, qui etiampartem regnidesiderabat. Prsedicti filii jam reges erant constituti, vivente Luc Obiit
    ,

    neratur.

    CAPUT

    IV.

    dovico.

    De eorum

    discordiis et bellis,

    tam patre

    vivente quam eo defuncto gestis,videri possunt historici. Pugnam ad Fontanetum in pago AutisB siodorensi,ubi victus est Lotharius,refert Pagius ad annum 841. d Consule Commentarium num. 146, ubi ostendi numeros verisimiliter hic corruptos esse, cum non congruat chartse apud corpus inventse in

    Elevatio ac translatio corporis, varia-

    que miracula tunc patrata.

    Quid
    nus
    noster

    plura

    Primo

    Maii
    Droo-o
    .

    mensis
    etiam
    ,.

    die

    dommultis

    Pm$mtibut
    <nrhiepi$copo,
    fv xtcov<>>

    translatione tertia.
    e
    S.

    Wido

    summus
    personis
    .

    pontifex
    ...
    ,

    cum
    ,

    Anonymus apud Mabillonium

    inter miracula

    spectabilibus

    episcopus

    Bertini pag. 123 et Iperius cap. 12 part. 3 fa-

    ctum hoc fusius narrant. Paucis eorum mentem explicabo, cum res magis spectet ad S. Audomarum. Hugo abbas Sithiensis simul erat abbas S.

    suo honorabih clero, diversique cum suis domni adsunt abbates. Nec deest domina Adhela a, fratre suo Odone b raultoque proce-

    cum

    Ftiuidrix co-

    militKa

    mul .
    b

    tisquaaliu,

    rum

    Audomaad hanc abbatiam transtatum cupiebat. Usus adid est Moro, monacho Bertiniano, quieedituus erat constitutus ecclesim S. Audomari. Morus enim Sancti corpus clancidum cepit, et cum Hugone abbate aliisque id portavit usque ad viltam Liesgensburtz, ut habet anonymus, Iperius Llsbourg nominat Pagus est in Artesia ubi Lisa flumen oritur. Verum cum ibi morarentur cum sacro thesauro, S. Folquinus furtum edoctus, eo cum multis accurrit, fugienteque Hugone cum suis, sacrum corpus reportavit. Vide scriptores
    Quintini in Veromanduis, ac corpus S.
    ri
    <j

    Nihilo minus e diversis locis adventantes innumerce populi huc ruunt mulstipata milite.
    titudines,
    ecclesias

    implentur parietes. Verurata-

    men domno

    archiepiscopo

    cum

    suis

    ceterisque

    hospitibus, quoniara ex itinere fatigati erant, ea


    die quiescentibus, interim nos
    cessariis

    quibuscumque ne,

    prteparandis intendere procuramus

    ac

    omnia de Sancto ag"enda iu crastinum differimus. Cum enim -jam pridem prima Maii mensis die
    idipsum

    domni episcopi
    ;

    laudatos.

    super hoc ei nuntio quEererera ille mox salubriore consilio in secundum ejusdem mensis dicm potius indixit difterri, ne celeberrima sanctorum apostolorum Philippi
    faciendura
    ,

    deliberarem

    ac

    nostri

    adsensum misso

    Consule librum Miraculorum post Vitam ubi prima Danorum irruptio nar2 cap. J
    f
    ,

    et Jacobi sollcmnitas

    qme

    eadein die

    essct

    sua celebritate videretur minorari; utque eadem


    prsecedente,
    tantes
    vel
    ct

    ratur.
    g-

    demum

    salutiferyc

    Crucis

    invenperfrue-

    Deest aliquid, forte ut eriperentur, cladi vide-

    tionis festivitate subsequentc,

    quique huc advenotii

    licet

    Normannicse,

    hinc revertentes festiva

    De secunda tertiaque Danorum oppugnatione, eorumque clade vide caput i et 3 taudati libri Mih

    raculorum.
    i

    Immo
    ,

    ducentis
    tot

    novem annis

    inquit

    Ma-

    necdura cognoscentibus divina factum essc dispensatione credimus, ut futura dies jam quidem convenientia decoraretur ut sicut sancti Walberti c dcposiexsultatione.
    re
    id
    :

    rentur

    Qua dc

    nobis

    quippe anni ab anno dcccxliii , quo S. Bertini corpus humi absconsum dicitur supra, ad annum mlii facta^ translationis. Verum haltucinatur ipse Mabitlonius nam pag. 125 observat, corpus a Folquino tectum esse anno 846, detectum a Bovone anno 1056, ideoque legendum vutt ducentis decem annis. Tot Sphalmata faciunt ut etiam merito dubitem, an verba Bovonis recte impressa sint. Verutn quidquid sit de editione, cum dixerim corpus occultatum videri anno 846, iltudque detectum latuit annis 204 , et ibidem 1050 sit anno translatio enim anno 1052 mansit annis 206
    billonius
    ,

    tione imig-nificaia, sic

    demum

    sancti Bertini elevitffi

    vatione magnificanda haberetur, quos unius


    lectioncs

    coramendarentjCadcmque rcsponsoria con-

    celebrarent.
    ratis praisulibus,

    29 His omissis sequcntis diei primo mane pa- taerumeorpui abbatibus, raonachis atque ca- c ev atur
    t
    .-

    nonicis

    qnibusdam etiam

    Iaicorum

    majoribus
    processioni-

    in testimonium intro

    admissis,

    cum

    bus ad sacrosanctnm locum acceditur, litaniae canendae incceptantur, missisque operariis scri-

    nium

    sacrati
    ;

    corporis

    efibdi

    jubctur.
    ,

    Nec jussa
    locus eo
    scri-

    differuntur

    sed

    ejecta

    humo

    sacer

    usque paratur, quo ad extrahendum Sancti

    facta.

    nium
    obiit Idibus, seu 13

    k S. Remigius

    Janua-

    accessus cunctis daretur. Tunc pontifice nostro cum quatuor abbatibus probatioris
    facilis
    vitae

    , ;

    ,,

    C22
    A.BofoMiM. ritn viris, qui

    INVENTIO CORPORIS
    tractarent sacri corporis artus,

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    31

    Tum quidam
    rei

    circumpositis, panso scrinio, summus praesul Responsorium, Dirioatur obatio mea, cantando inin cOBptat, choroque suscipiente, Sicut incxnsum

    nimis

    eatenus nobis

    miumque huic
    fusus,

    etiam domesticus noster, sed hac parte dissentiens, niinsolens, tunc primum multa

    D
    tervi dt reli-

    7 ii* dubita~
    tio cotnitissx
    :

    poenitudine ductus, multo

    conspectu tuo Domine, idem intus extraque thurificat.

    Hoc praecantato, dum eodem


    Responsorii

    prgecinente

    cjusdem

    versu3

    elevatio

    manuum

    meaiuim sacrificium vesvertinum subsequeretur quod antehac cujuscumque rei gratia a nonnultentatum difficultate quadam denegabatur lis

    sed necdum fontem Dotis, quibus valebat, ipsum pietatis minum suppliciter orabat ut si id corpus S. quod ibidem tunc attractabatur Bertini foret dignatrino miraculorum signo cunctis declarare
    , ,

    per- dona eidem rei satis credulus, vo-

    lacrymarum fonte

    tunc

    paucorum manibus

    incertis

    cum

    agilitate

    ac facilitate extrahitur, in eminentiores scamnorum apparatus effertur, nobis terram cunctis petentibus veneratur, itemque thurificatur, nostris quoque tunc maculosis conspectibus tam eacrata

    pallio retur. Interea candido linteo pretiosoque qua3 comitissa ad ha3C libens paraverat, sanctis membris, ut olim concorporata fueraut, compo-

    ac in immodico scrinii busto a domno archiepiscopo reverenter collocatis , item praefata


    sitis,

    venerabilis matroua

    magnae devotionis
    ,

    suae,

    quae

    meinbra
    30 Interea

    revelantur

    aqua

    vinoque

    rorata

    erga

    Sanctum

    piantur.
    clericu$ urio
    .,<(('"

    quamdam
    quidam
    clericus,
    facta.

    propalans desideria habebat salinarem terram coram cunctis, qui

    cffOUI
    i

    tunatur

    Berwoldus nomine, uniufl oculi lumine orbatus , seorsum adstabat qui jam pridem eo usque utrosque ooulos perspicuitate pares habcbat, sed nescio cujus mali causa antehac quamdam venam secandam conti-

    aderant eidem Sancto, donatione tradidit legaliter


    32 His ita gestis,

    cum

    ingenti psallentium

    tri-

    iranslatio cor

    poris

    pudio in ulnis extollitur, ac foras crypta in sacum ecce relicrarium venerandum defertur
    ,

    B guam

    oculo,

    ut medicaretur, sibi incidi fecerat,


    :

    sed unde omne lumen ejusdem oculi amiserat id praeter paucos et domesticos suos ruboris causa

    pasne

    cunctis

    celaverat.

    Ilic

    sancti

    Bertini

    patrocinium, ut a Domino sibi reddi luraen amissum obtineret, intimis precibus deposcebat , at-

    quiescentium corpora prae foribus cryptae protenduntur obvia. Nec archieturbis compiscopo tunc Missas celebraturo dabatur facilis primentibus et accurentibus extra limina monasterii tunc ideoque exitus cuncta jussa sunt efferri, quatinus ea comitante

    qua Sanctorum

    inibi

    que

    quolibet
    ,

    Sanctorum

    membrorum

    quae ibi

    tractabantur

    tangi sibi oculum, multopere anhclabat, sed appropiare minime sibi permitti metuebat. At nobis tantae rei sollicite intendentibus,

    majoris multitudine populi , suramus pontifex Missas acturus, sancta sanctorum d sine impedimento posset ingredi. Quod cum opportune efficeretur, maximeque partes totius plurimae San--

    ac interim

    quibusdam

    canticis

    dictis

    ei-

    ctorum
    fice

    pignora

    subsequerentur

    suramo pouti-

    dem sacramento convenientibus, Responsorioque sauctuj Trinitatis adsignato, Quis Deus magnus
    sicut
    n

    sanctuariura ingresso Missae cardiuales age-

    bantur.

    Deus noster, tu es Deus, qui facis mirabilia a. deeantato; item cjusdem Saucti lie

    Bponsorium,
    ii

    Gloriosus igitur Dei atlileta,

    ac

    33 Interea mulier quaedam cum filio, bra- puer contra ctus, prxviu chia cruraque contracto , S. Bertinum pro illius visione 7Jionisalute rogatura, foris extra templum perstabat tus,
    in
    atrio.

    cxiuiius
    jejuniis

    sacerdos

    Bertinus

    in

    prolixa

    aetate

    Quae etiam antehac


    S.

    cum eumdem

    duo-

    ii

    et orationibus

    iamulans Regi
    dictus

    superre-

    dennem Coloniam ad
    que
    gitaret

    Heriberti e ceterorum-

    n
    I

    no

    choro morose cantandum suscipitur;

    loque inter

    cauendum jam
    sed oculi

    clericus

    bufl

    sufflciens,

    unius lumine carens,

    oum
    rrl

    sanctia artubus (ut

    jam dictum

    estj

    vere-

    ur

    aeccdcre

    quemdam

    aliquod

    sacrorum

    IVatrum nostrorum merabrorum summotenus di-

    ffitifl

    lo

    Buis obseorat aUiugere, suoque caecato ocueisdem digitis signamen imprimere. Quod noinsoiis

    Santorum inibi quiescentium suflragia codevehendum, quatinus eorum meritis obad tinere forsan mereretur officia raembrorum haec idem quaraquam puer iuquit se per visum jam ter admonitum, ne quoquam deportaretur uisi prius ad S. Bertinum latus ejusdem merita experiretur. Cumque. illic etiam per visum ventum esset et oratum, item idem quatuor eolurnj

    bis

    dum

    fieret,

    magis autem

    ob devo-

    bas candidissimas vidisse se ait avolantes foras

    iionein prsesentis Sancti liic flnis ResponBOrii ani-

    mos adhuc psallcntium demuleeret, Ilodie susoipit mcritorum pramia in Angelorum choro mox IUe luinine datur exspectato. Et sane quod Dominus ad laudem sui nomiuis, et ad Sancti meritum propalandum, coucessit fieri in se, ipse
    pudore reticeri voluit sed forte tunc OUidam Arnoldo sibi farailiuriter adhsereuti musSfiindo intulit, bono omine suo se illuc admissum, eo quod preasentis Sanoti attaotu diu amissum reoeperit visura,eidem omnino attestans, ut hoc taoerel nulli umquam aperiret. Verum alBtulto
    :
    ,

    mouasterium, ipsumque altare concussum instar contreraere seseque coram eo prosternentem, nec mora inde meritis Sancti sospitem surrexisse. ld igitur puero genitrici referente, jamfolii
    ,

    jamque fama elevandi Sancti adsequente, eadem cum puero multos * coraitatu advolat, proveutumque Domini interventu S. Bertini prae foribus praestolans monasterii supplex
    stabat.

    forte niulto-

    que

    cum

    filio

    per-

    bei
    vii,

    neguaquam tants
    Walterufl vere

    ejus iuscnsibilitati adquicsed circumstaniibus mox detexit. Quod quicontigiase

    3i Cumque ipsa inter comprimentes turbas ad osculandum Saucti feretrum impingeret ac repulsa importuna repeteret puerumque Sancti feretro apponere multo conamine niteretur; Deo anuuente idem puer brachia cruraque directus
    ,

    vigore donu-

    tnr

    dam
    tenta

    comperiens,
    indiceus,

    ex-

    sospitati

    donatur.

    Quod multi

    cernentes

    manu

    qui-

    ounctifl silcntium

    eumdem

    unius oculi visu diu damnatum, tuuc vero mentis Sancti exspectato luminis dono clamitat re-

    dam adstantium oppressae matri succurrunt, quidam vero puerum comprehensum efferunt. Quo
    innumerae multitudinis clamor Deus mirabilis in Sanctis suis vulgo prredicatur quoniam puerum quem paullo ante vix repeutem noverant , hunc prae oculis suis incedentem prtevia matre cernebant. Nobis interim in choro ad Missas psallentibus hujus
    attollitur.
    :

    facto tumultuantis

    Quibus auditis plurimum exhilarati, proa gaudio infundimur lacryrais, hac jam quadam spe consolamur, quod quibuscumque diviure
    paratUXQ.
    grBltiae

    indiciisomnibus a cordibus diifideutium du-

    bitatio pelleretur.

    rei

    DIE QUINTA SEPrEMIUUS.


    odor nobis illabitur suavissimus. Quod dum a uobis utrum verum foret, adhuc qusereretur, idem puer meritis sancti Bertini sanatus ingreditur, erectusque in medio nostrum, ducente marei
    tre,

    623

    pus noster a cuncto populo hujus dioeceseos de- *&<*. inceps venerandum, multaque devotione singu- ^?* fewh lis annis indixerunt colendum. His ita peractto,

    coram

    altari

    secundum modulum suum Deo


    coram
    altari

    gratias acturus prosternitur. Et dicto Euangelio

    domnoque

    archiepiscopo

    hymnum.

    TeDeum laudamus
    cerneres.
    CXCX VlSUS
    rmtituitw,

    inchoante atque multipliciter choro subsequente, multos Christo in re gesta conjubilantes, multos lacrymari prse lsetitia
    vero hymno completo, et adhuo nobis flentibus prae gaudio , qusedam etiain mulier cseca hujus civitatis mansionaria, ideoque cunctis nostris notissima , tunc visum recepisse deuuntiatur, ipsaque in couspectu om35

    domnis prtesulibus et abbatibus quiddam san/ ctarum reliquiarum impetratis, *, singuli singulis **""ui donati muneribus ad sua remearunt leetius. 38 Quorum unus, videlicet abbas S. Wale- t*etta$d*nu rici Wazo g, sanctarum reliquiarum quiddam ^^**' adeptus, postquam peracto sacrse elevationis sol- " ", lemnio, gaudens domum est regressus, quidam rusticus utrorumqueorbium pupillis gravibus maet

    ^"Jiut^-

    Necdum

    culis obductis caecatus, puero sibi

    dirigente gresantidoti tali

    nonnullis

    sus accessit ad
    stulaturus.

    eum, quidlibet medicationis poille


    :

    Cui

    Nihil, inquit,
    ,

    morbo novi

    salutiferum

    praeter

    cunctipotentis

    salutarisque Domini

    nostri Jesu Christi

    proven-

    nium nuntium hujusmodi illumiuata comitatur, ac puero ad laudem Dei et ad meritum S. Bertini protelandum prostrata admiscetur Quauta vero exultatione

    quantave dignitate ea die


    ,

    in

    Domino exsultatum ac delectatum est nulliua adsertio ad plenum expedire sufficict. Nam quo-

    rumdam
    eousque
    solati:

    inquietudinibus
    exacerbati;

    molestiis

    ignominiis

    tunc Dei

    nostri super nos

    tum. Verumtamen cujusdam celebris Sancti sanctissimo elevationis obsequio nuperrime nonnullis concurrentibus et ego conveni, sanctoque hujuscemodi negotio quamvis immeritus interfui ibi quoque quanti idem Sanctus fuerit, diversis miraculorum magnalibus Dominus cunctis nobis declaravit. De quo etiam unius sanctorum dentium dono ditatns huc regrcdiens at- E
    , ,
    :

    gratius coruscante gratia, facti

    sumus sicut oontunc repletum est gaudio os nostrum, et

    tuli,

    tali

    munere gavisus:

    et si fidera adhibueris

    exsultatione. Jam nunc prselibatSB singularis gratiae causa emicat, jam illud quiddam

    lingua nostra
    boni

    ejusdem meritis Saucti te posse sanari, actutum tibi jubebo prresentari. Ad haec ille Confido inquit. Isque mox in conspectu adstantium adfer:

    quod

    miseratione

    Dei confovendum, temprsedixisse

    re praecepit.

    Quo

    allato et utrisque

    ejus lumini-

    poreque suo
    infulminat.

    perducendum

    memini

    hus adhibito, confestim


    dere
    coepit,

    revelatis oculis clare vi-

    tum

    habeat,

    tiores

    Nullum nostrorum haec gratia ingraomnes nos Christo deinceps devoexhibeat, omnes ad laudem Dei vigilan-

    atquc

    super

    hoc nomine

    Domini

    benedicto, sospes hilarisque

    domum

    rediit.

    tiores impellat.

    Dum

    profecto his intendo

    et-

    iam trium verborum in inventa crucicula sculptorum mihi incidit mentio. Ut enim tunc tribus evidentioribus
    sicut in

    ANNOTATA.
    nAdhela erat fdia Roberti Galluv
    ,

    signis claruit

    elevatio.

    Nam

    regis uxor-

    inventione quisnam esset nesciretur, ni tria verba loquerentur; sic quoque in elevatioue

    snjtplc lucc

    fulgciit

    ne haud satis ab omnibus crederetur nisi his trium miraculorum iudiciis veritas clarificaretur. Quid igitur? Tantane nihil harum rerum couvenientia moveremur? Tria verba inventionem, tria miracula praedicant elevationem. quauta operum Dei consequeutia quanta lucet concordia Ilac verborum siguorumque * omnia ab omnibus Dei gratia pelluntur umbracula hac tanti Patroni nunc fulgorant * merita.
    , ,
    !

    c
    Corpu
    scri-

    36 Ceterum
    gnificentia

    peractis

    cum

    tantae

    glorise
    ,

    macete-

    que Ftandruv vomitis Batduini Insutani, ut halibet Iperius cap. 36 part. 3, Athelam vooans. b Odo erat fdius Roberti regis, sed numquam matrimonio junvtus fuit. c S. Waldebertus aut Walbertus abbas Luxovientis colitur 2 Maii; at suspicor hunc a Bovone etiam, sivxd ab aliis favtum vidimus, confundi cum Walberto Archarum comite '' quo agitur in lectioyiibus S. Bertini. d Habet hio auctor nonnullas cxpressiones minus usitatas. Arvhiepisvopum vovat summum pontificem; ad altare provedere, hiv divit sancta p
    ,

    sacrosanctis

    Missarum

    officiis

    nio inclusum
    alits reliquiis

    risque
    tis
    ,

    Sanctorum corporibus

    locis suis deporta-

    vocat

    sanctorum ingredi mox raultitudinem populi plurimam, et Missas solemniores, Missas


    :

    adjungilar;

    scrinium sancti Bertini adhuc immunitum super aram sanctae Crucis populo frequentandum exponitur jam sole ad occasum vergente, positis custodibus in diem crastinum signandum conservatur. Ilis bene gestis, corpora rebus procurantur, atque sic celeberrima dies illa cum inenarrabili gloria consummatur. Sequente vero die item acceditur, atque testis gestffi rei cauordinem tio tempus personam ac testes continens, adstante innumera populi multitudiue, recitatur ac perlecta cum inventa cruce sacrosancto corpori componitur , sicque compositum summi prsesulis sigillo signatur, scrinium claudi,
    , ,
    ,

    cardinales.
    e Colitur S. Heribertus archiepiscopus Coloniensis 10 Martii quo de eo actum est in Opere

    nostro.
    f De festivitate Elevationis tariumnum 166, dc retiqidis

    conside Commentero atibi serra-

    tis

    num. 100 g Abbatia

    et

    seq.

    S.

    Walarici est in Picardiapro/,,


    in/iuentem, ut
    1 <iirh>,,>

    fluvium
    est in

    Somonam mari

    Vita ejusdem Sancti -ad diem

    Aprilis,

    quee videri potest. Wazo abbas ex hoc soto loco vommemoratur in catalogo abbatum S. Walarici

    apud Sammarthanos.

    tur
    tur,

    ferreis

    circulis

    ctovisque artatur

    consui-

    vincitur, indissolubilitcrque

    connexum cum
    :

    innumerte multitudinis tripudio in saur-ta sancto-

    rum cum

    reliquiis inducitur
    et

    magnificandum

    ubi

    CZD

    nunc usque veneratur,

    doraino annueute vediein


    /'

    nerabitur in saicula saiculorura. Dehinc autem sacrue Elevationis 81

    raemorialem suminus prsul ac

    doranus episco-

    624

    APPENDIX MIRACULOEUM

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    ,

    APPENDIX
    MIRACULA ALIA NECDUM DATA CONTINENS

    eta S. Martino visitatus et liberatus considerans omnino monachis non expedire sexu femineo quovis modo communicari , sub anathemate ingressum feminarum de additis ejusdem coenobii peuitus exclusit. Quod ab ipsius B. Bertini tempore bene ab omnibus observatum est usque ad illud tempus, in quo b Adala nobilissima conjuxArnulfi c comitis et abbatis
    saepissime
    istius
    loci,

    I)

    Adata Flandrir comitigsu, ecclesiam

    Sancti printa
    Oigressa ibifjue

    cum
    d
    t

    magnis
    ,

    infirmitatibus esset ag-gravata

    desiderare coepit

    ut in

    hoc monasterio

    ei

    licen-

    auctoribus

    incertis

    et diversis

    Ex

    editione Mabillonii.

    CAPUT
    Quidam
    tes,

    I.

    tiam rnonachi darent intrare, ut coram altari sancti Bertini pro salute deprecatura liceret seprosternere. Hujus ig-itur rei causa advocatis venerabilibus episcopis Wicfrido Tarvennensis eccleet Folberto Cameracensis, denudasia3 episcopo vit eis desiderium suum ; accepta etiam a monachis licentia, anno Nativitatis Domini nongenteannoque quinto Ludosimo trigesimo octavo
    ,

    vici e regis

    feria

    secunda Paschsr
    episcopi
    :

    introduxe-

    festivitatem

    Sancti violan-

    runt

    eam

    prasfati

    puniti: cegri sanati: pericuincendii sublatum.

    non sine tremore maximo

    eodem monasterio, quoniam hoc illa priin

    lum
    Panaprodigiosa fcttum

    praesumserat, quod antea reginarum nulla concupiscere vel andebat. Sicque introductae et ante altare B. Bertini prostrata, devote

    ma

    facere

    TY Utii

    ef s
    is

    a festus translationis corporis beati paquae celebratur septimodecimo Bertini


    ,

    plenam corporis sospitatem recepit. Intrando autem plurima huic loco ornamennumquam dota /"contulit, et quamdiu vixit
    oratione

    fusa

    Kalendas Augusti, instabat, et presbyter futurum celebrandumque digno more ac solita consuetudinis

    nare cessavit.
    praetor

    reverentia indicebat.

    Eumdem

    itaque

    festum Translationis diem quaedam mulier postponens neglexit, opusque servile usque ad mediam diem peragere studuit post vestes sibi sed aliud munditic parandas abluere festinavit
    : :

    Eodem tempore Rodulfus, ipsius castelli filium suum nomine Walterum urbanus cum morbo quem medici variolam g vocant,
    4,
    ,

    alia sanatio

    subita.

    morti

    videretur
    S.

    esse

    proximus
    si

    ulnis

    propriis

    sustollens ante

    Bertiui altare deportavit,


    ,

    moresti-

    nachumque
    intercessione,

    effecturum
    spopondit.

    ejus

    pia
    et

    juvaretur
    S.

    quam
    subito

    rata erat

    eadem hora

    sibi contigit.
    ,

    Nam
    il-

    Quem mox

    saluti

    primum

    rubrae effectae sunt

    tum

    infectae

    tutum
    obtulit

    ac

    Omnipotenti famulum
    perpetualiter

    Bertino
    Citm festum S.
    Vincentii

    cruore

    sanguinem
    :

    distillare coeperunt.

    Instat

    monachum

    permansurum.
    qui

    lavnmlu

    lotum * vestes superare accrescentem nitens sanguinem sed quo magis abluebat, eo magis ipse sanguis inoremento abundabat. Nam inprila

    h sedula compertum
    5 Veridicorum

    virorum
    est

    iuterfuerunt

    relatione,

    quomodo temlo-

    pore
    sti
    ri

    viri

    venerabilis

    domni Odberti abbatis

    rais

    guttatim

    stillavit, postea, uti

    per stillicidium
    Sta-

    martyris solemnius faesset

    cus Sithiensis coenobii meritis S.

    Vincentii Chri- ctum

    aqua
    bat
    nita.
    eini,

    difltillare

    solet,
    ,

    fluxit.

    Quid ageret?
    ,

    martyris et sanctorum confessorum

    Audomasit i

    apud Sithien-

    stupefacta

    superque

    tanto

    Protinus fama signi volat


    protulit, inquiens:

    miraculo attoconcurrunt viillis

    atque Bertini

    dudum

    divinitus ereptus

    ab

    incendii discrimine.

    Quod quia videtur adeo autamdiu


    cela-

    pnesentes mirantur. Et quidam ex


    operata
    est,

    ve-

    dientium

    utilitati

    congruere, licet

    rura
    visti,

    Festum diem huuc solcum minime tibi licuisset ope,

    tum sit scriptorum negligeutia incuriae, tamen dignum ducitur officio stili commendari memoNulla istic antiquitus de praefato Christi martyro custoditio agebatur sollemnitatis, nisi tribus
    riae.

    rari.

    ad ecclesiam venia petitur, pumitnitia indicitur, cruor fluere desinit.


    Acceleratur
    ,

    translationis

    noncolentnwi.

    2 Altera autem mulier eodem die vanno annonam purgavit, purgatam molere volens. Verum antequam id operis aggrederetur, a nonnnllis, quod minime obsorvaret festum diem, reprehendebatur. Quorum verbis irritata, fertur

    lectionibus totidemque

    responsoriis

    at ubi proallata de-

    pria ipsiusa

    quibusdam Fratribus huc

    veuere Responsoria, extemplo a Fratribus eorum suavis mulcedinis percepta harmonia , uti sunt

    admodum
    plurimum

    delectabilia
    est

    respondisse

    Quot
    tot

    sunt

    quotque
    et

    numerantur
    codex
    inscri-

    delectata

    anni

    solos

    uostri

    presbyteri
    Dixit,

    observandae celebritati
    solitum
    ,

    Fratrum juventus atque futurae ex tunc adplene instructa. Exin


    his
    ,

    omnino molere voluit. li primo molas rotatu lignum pnlmae digitisque adhffiSit, tum brachium quoque totum diriguit. Mox etiam mola immobibis stetit, adhffirens manni lignnm ad sese traxit couata est avellere sed uon potuit, Taudera rubore confestivitates.
    1 ;
    ,

    ptas habet

    depositio supradicti Sancti singulis

    annis praeter

    ivssm

    vcrcrimdiara

    dcxirara
    errati

    ligno

    adhffirentem

    ostendit,
    adiit.

    nozamqua
    liynumque

    confitens,

    ecciesiam
    pra^sentes

    Monitu

    sacerdotis

    orationem

    fundunt,
    rediit
    :

    cecidit;

    ipsa lasta

    domum

    Alio

    cui usquc omnis festus dies timori fuit. quoque tempore eodera celebritatis suse die

    spicas avulsas
    liunianis

    saug"uine affluenter imbuit, sicque


    inutilcs reddidit.

    usibus

    3 Cum venerandus pater noster Bertinus postquani diabolo in specic mulieris tentatus esset

    duodecim lectionibus decentius coeperat ac Fratrum devotio raagis magisque erga Sanctum Dei quotidie crescebat. 6 Quod cum aliquorum annorum fieret revolutione nec Fratres desisterent ab hujusmodi sancta devotione contigit uno anno paullo post, transacta decenter ejusdem celebri depositione scilicet in ipsa S. Gregorii k festivitate, quae constat quadragesimali tempore maguam domum unius advocatorum claustro atque monasterio coutiguam ex immortuo cerei fungo succensam ardere. Quse ut erat valida horribiles flammas evomens, claustrumque illa parte, qua steterat fumo igneque velans omnibus monasterii officinis excidium minabatur, Fra*
    ,

    urto gravi tn

    cendio tn vici-

    na domo,

    tret

    candidx cotumbat cer-

    nunfuf

    tresque

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    A
    tresque

    025
    actio*. aoio.

    jam de

    tanti loci desperati liberation e


    ecclesise thesauros
    :

    eo-rectione

    meaqueexpartemagnasgratiarum

    lum ad extrahendos

    et

    quae-

    forte princii e.

    pi

    prseci-

    que supellectilia occupabantur cum propitia Dei providentia tres columbae instar nivis candidse ca^litus ut credo , utque post res edocuit elapsae campanarium palam multis videntur ter circumvolitare et nunc hic nunc illic super pinnacula sessiones alternare. Quod nonnulli cernentes , a Domino talia effici existimabant talibusque indiciis locum istum a tanto incendii discrimine servatum iri orantes exoptabant. Cumque adeo ingens esset, uti principis * adeo claustro immineret, ut vix aliquod intervallum interfuis,
    ( )

    nes cunctis ne negligas reddere, quod tantum devotionis atfectum circa me gerere, quodque mei natalis

    observationem tam decenter tamque humiliter instituerunt colere. His dictis, somniator evigilavit,
    et
    is, qui videbatur, disparuit Cujus revelationis nectare Frater ille mellificatus animum, imbre per-

    fundebatur lacrymarum.
    9
    ret
    ,

    scilicet

    Mane autem utrum


    ,

    facto

    cum
    ,

    in

    utroque nuta-

    ii(i

    monachut
    abbati

    reticeret

    quemdam priorum
    esset.
    Illo

    nomine
    hoc
    ,

    an palam faceret; Grimwaldura , acquid


    facto

    ille

    reliquitque

    cersitum consuluit super

    monachti

    opus

    declarooit

    puo
    t. e.

    domus

    set ; tantumque incendii ex hac grassaretur ut longe hinc distantia domata * exindeinvaderentur, magna etiam pars ipsius castelli consumeretur;
    ,

    autem hortante ac suggerente Sancti ipsius jussionibus parendum esse nec occultari debere una utrique * Patri vadunt indicare deinde ejusdem Patris jussu omni congregationis
    , ;

    e.

    ambo

    non solum omnis hic locus a tanto peverum etiam ejusdem ereptionis manifestiori revelatione non multo post glogratias,
    riculi dispendio ereptus,

    Deo

    phalangulse. Testabantur
    ,

    vero

    Fratris ipsius la-

    crymae quarum ubertim in referendo manabat inundatione omnia, quae dicebantur vera fuis, ,

    rificatus est.
    apparensquc
    S. Vincentius in

    se.

    Cumque

    inter

    plorandum
    Fratres
    ,

    et hsec inter dicen-

    somno

    cui-

    dam monacho
    revelasse dicitur,
    '

    Ms. monn-

    steriolum

    Adhuc autem duraverat illud avitum S. Pemonasterium * a S. Bertino patrono nostro ut dicebatur ) constructum ad quod crypta quaedam permodica ab oratorio S. Martini praebebat accessum. Quod quidam Fratrum , Kambertus nomine hujus loci monachus ob amorem S. Petri Apostolorum Principis sanctique Bertini ejusdem stmctoris recolens singulis noctibus peractis Matutinorum excubiis frequentare ac ibidem psalmodiis et sanctis medita7
    tri
    ( , , , , , ,

    dum

    audissent

    gratias sibi referri

    ex

    parte tanti

    martyris, actutum cuucti prorupti in

    jubilantes

    lacrymis terras petiere osculis, ac plurimum consuper his benignissimum Dominum laudaverunt et benedixerunt in canticis labiorum
    ,

    et citharis, qui

    sic

    placatur, et fertur io iniquiintercessioui-

    tatibus

    nostris

    Sauetorum suorum

    pernoctare solebat. Hic cum in eodem quadragesimali tempore paullulum post praefatam illius combustionis comminationem, quadam
    ,

    tionibus

    bus ac meritis. Qua de re praedictus abbas cum sibi subjectis omnimodis excogitans quo pacto praecipuum militem Christi dignius valerent extollere ac venerari quatenus tantum pro se in, ,

    tercessorem coram divina majestate jugiter possent promereri j peracto , quod nunc superest,
    oratorio B. Petri apostoli in
    ,

    nocte
    *et
    ,

    peractis Matutinis

    talibus

    operam

    da-

    aram
    et

    et

    quoniam Matutini

    solito citius

    ipsa no-

    eodem

    jussit

    constitui,

    ipsius martyris extunc omni anno

    cte sonuerant, vigiliis fatigatus sessum peteret, atque sicut est infirmitatis humanae , ibidem
    ,

    ejus natalem inalbis

    cum omni

    devotione decen-

    tissime custodiri.
    10

    somno gravatus paullulum dormitare ccepisset visum est ei videre quemdam magnificum virum
    dalmatica leviticisque l cultibus candidatum sibi adstitisse, seque an dormiret rogasse. Cum vero prae timore nihil, ut sibi videbatur ad hgec posset respondere Noli inquit is , qui videbatur metuere. Adjecitque Sed nosti quis
    ,

    Nos autem
    ,

    Fratres

    carissimi

    jam

    distri- quise

    divini-

    comminationis correctionem experti utpote qui nostro tempore omnem locum nostrum traditum desolationi ooulia nostris, peccatis nostris hoc promerentibus, perspeximus igne devorari , tandem tempus visitationis nopraelocutae

    ctiorem

    tus tcivatot

    crediderunt.

    sim ego
    iUe
    \

    Ad haec ille Ignoro domine. Tunc Ego sum ait frater Vincentius et gra!

    tias refero
    tatis

    vobis pro observatione

    meae celebricirca

    atque

    proba

    devotione

    quam
    ,

    me
    tres

    geritis.
    co?nobium ub
    incendio ser-

    Numquid etiam

    vos latet

    quid

    illae

    vatum S$.
    I

    incenlii,
    et

    Audomuri
    cinio
    *
    ;

    Herlini patro

    Ms. addit

    columb33 super nivem candidae * quae istic, iu furente Vulcano apparuerunt? Cui ille Latet nos, Sancte Dei auspicato nostrae protectioni a Domino talia arbitrabamur propalari. Et ille Eite inquit, arbitrabamini. Ego

    lmmensum
    :

    (uerunt

    enim eram cum sanctis Audomaro atque Bertino , qui huc vobis venimus praesidio. Nam quo-

    hoc nos oportet cognoscere, et quidquid Domino nostro perspeximus displicere, a sanctuario suo, hoc est a cordibus uostris festinemus auferre, atque gentes vitiorum, quas in hereditatem suam venere , ne ponant Jerusalem in pomorum custodiam eminus a nobis studeamus propellere. Illius quoque Dominieae super Jerusalem factae comminationis memores simus, quod non relinqueretur in ea lapis super lapidem qui non esset destruendus eo quod non cognoverunt suse visitationis tempus atque post tantam incendii desolationem jam Oei gratia monasterio nostro ac omnibus reaxlificatis et restaustrae

    in

    in nobis

    ratis in

    melius,

    hoc speculo castigatiores atque

    rumdam

    culpis

    exigentibus

    omnis locus

    iste

    in

    flammae a Domino fuerat traditus, verum causa meae memoriae quae hic in tam , longinquis oris a vobis agitur, et quia tam devote festivitas meae depositionis observatur, ego cum Sanctis , quorum hic emerita corpora venerantur , coram majestate Domini pro vobis opportunus interventor adfui , et a benignissimo Jesu ereptione hujus impetrata ccenobii nec
    ,

    deditionem

    mora huc adventavimus vestrae conservationi. Quae omnia abbati Odberto, cunctaeque congregationis Fratribus detege
    rantis
    ,

    et ut

    ex his misefiant,

    omni conamine procuremus, innumerabilium vitiorum exercitus qui Jerusalem sanctam Domini scilicet nos oppugnare non cessant diebus ac noctibus repurgantes Christo nobis praesule eflugemus, ac sacraria sua Domino nostro sanctarum virtutum decoremus ornatibus quatenus eius ad nos adventum quandoque promereri possimus. Sanctos etiam et electos Dei ad nostrum jugiter invocemus auxiliura, quos ita promptos per hanc revelationem novimus novis ad succurrendum , ac eorum exerapla sequentes crucifigamus nos moreffici

    emendatiores

    atque

    Domini objurgationibus emeudatiores


    districtius feriantur

    tificatione vitiorum

    et

    concupiscentiarum
    filios

    quainor-

    commone, ne aliquando

    cor-

    tenus

    nos Dominus noster possideat

    titicatorum,

    62G
    A. Akoktko.

    APPEXDIX MRACULORUM
    qui

    S.

    BERTINI ABBATIS.

    tifieatorum

    cum Deo

    Patre

    et Spiritu

    san-

    cto vivit ct reg-nat per

    omnia

    saecula saeculorum.

    Amen.

    abbas, oujw tempor* id c0 Iperius cap. 34, asserens Odbertum abbatemfactum anno 1000, periculumque incendii discus-

    ^3^^^f^ D

    ANXOTATA.
    sunt a Miracula, quse recito hoc loco, collecta compilaseculo 13 ab auctore anonymo , cujus plura tionem edidit Mabillonius. Verum longe sed pleraque Vitarum auctoriille compilavit, Bovoms bus restitui. Aliqua etiam in Opusculo

    scribens per sanctos Vincentium, Audomarum atque Bertinum, in specie trium columbarum candidarum hunclocum circumvolitantium, Res igitur et se contra flammas objicientium. seculi xi, ut etiam innuit contigit sub initium breBovo in Opusculo suo num. 8, ubi id factum dicit, quam viterperstringit. Verum Iperius plus

    sum

    primus auctor. De
    respr&cipue
    stris

    S. Vincentio martyre,

    jam
    '

    Mabillonium perstrinxit Folcardus in Vita 3 num.


    tertium.

    mutato. Rehdato leguntur ordine tantum spectant, huc transfequa, qucB ad S. Bertinum omitpertinent Sanctos ro, qum vero adalios apud Porro tria prima miracula leguntur to 120. Primum breviter pag. 125 et
    ,

    spectat,

    actum

    est

    ad quem a Majoribus nocelebratur 12

    ai

    22 Januarii.

    Festivitas S. Gregorii

    Magni

    Martii, ideoque semper tempore Quadragesimalis


    jejunii.

    50, uti et

    tius

    \Idest,vestitu diaconi fuit enim S. Vincendiaconus Ctesaraugustanus.

    Mib Hocfactum compilator annexuit libro 2 de eo heec notavit : raculorum pag. 138. Cletyus Cartulario, Hjec excerpta sunt ex Folquini levitse
    narratur; ubi hic ingressus comitissae Adalsefusius etex membranis Eremboldi, qui eodem seculo vivel 940. vebat. Factum refertur ad annum 938

    CAPUT
    Sanctus
    certanii
    :

    II.

    Folquinus igitur

    Eremboldus sunt cosevi. De teniatione JSertini, deque ingressu mulierumprohibito ac postea utcumque concesso consule Comment. num. 130 el seqq.
    et

    in

    duello

    favisse
    villm

    creditus

    raptor

    bonorum

    coenobii Sithiensis subitanea

    morte

    c Amulfus erat Flandrise comes et simul abbas S. Bertlnij sicut jam fuerat pater ejus Balduinus. Verum cum videret ex eo multum pati abbatiam reformanmonasticam disoiplinam per S. Gerardum, quem sibi abbadam curavit tem substitui voluit, ut narrat Iperius cap. 23
    ,

    percussus.
    Sancti a
    patris nostri

    Bertini hereditatis pars

    Noviomae urbi habetur

    contigma

    nam

    Cum

    de

    villa

    ibi- qnadam
    lis

    cceno-

    et 21.

    De Adala

    vel

    Athala laudatus Iperius cap. 23


    :

    de Qaumont adjacet, quEe tota juri ejusdem Patris debetur tradita enim illi ab antiquo tempore titulis auctoritatis sancitur. Ve-

    dem

    villa

    bii Silhtcnsis

    *******

    part. % sic loquitur Ilabuit hic domus noster abb:is etcomi-s uxorem nobilissimam Athalam, filiam Keriberti comitis Viromandensis, de qua genuit filium Ualduinum juvencm. Ilajc domina Athala cum
    sa-pi.
    .

    rum
    rum modo
    ,

    hujus

    tens potestate

    colonus quidam tyrannica abunimiumque opprimebat bona illomodo vi quidem tum autem quocumque
    villae
    ,

    imr

    matfnis inlinnitatibus g-ravaretur

    in
    al-

    mentem venit ei, ut, si in hoc monasterio coram


    tari S.

    poterat auferens. Hujus itaque insania ad id quidem deflectitur criminis, inque dcterius evasit, ut partem coloniae ipsius villae invaderet, per-

    Bertini

    prosuasalutedeprecaturasibi liccret

    aooedere, sanaretur. Deinde

    remnarrat, prout hic

    vasamque suo juri ac ditioni vindicaret. Cujus vim invasionis cernens ministerialis, qui ab abbate
    positus in sui loco cuncta villae providebat, nefaria

    relata est.
    c

    Jam monui

    in Comment.
    1

    num.

    131

    annum

    machinanti

    totis viribus

    obviabat

    furibundo

    quintum Ludoviciregis, cognomento Transmarini, connecti cum anno f


    i i I

    resistebat, atque fieri

    Deo sanctoque Patri injustitiam proclamabat. Tandem adeo multum ac saepenumero


    reclamante, nonnullis aeque etiam scientibus hujus
    rei

    f Inter hsec tis


    itil

    omamenla Mabillonius in annota-

    lninc

    kune locum perperam recenset cortinam magnitudinis operisque prsecipui, dequaagit

    veritatem
    in jus

    contradicentibusque insano ccepto


    est
    :

    illius,

    ventum
    illo

    tantum enim

    suis prae-

    ljn'r/r\ cnp.-l^:

    nam

    hiv testatur

    eam donatam
    :

    sumebat

    viribus.

    Ab hoc

    itaque injuriae causa de-

    acomitissa MaUiihh, et midto serius. et y; Idem plane habct Iperius cap. 23 part. 2 ante utrumgue Folquinus, teste Cletyo. Variola %utem morbusest notissimus, quivocatur a Gallis LS

    moustratur, ab

    vero minime quidem fore incontroversia agitur, et

    justitiadenegatur

    b. Sic sic

    ab utraque parte discurritur. Opponitur primum


    causa, ea palam statuitur, post
    sancitur.

    eadem deliberatione

    petite vrmlle.

    Tum demum

    ultima judicialis causse res

    h Unde hoc factum auctor habuerit, siepe taudatus Cletyus indicat kis verbis : Caput nv VeuinuiMM m </.'. verbatim ut eoutiuoiitur in libro,
    qui adhuo asservatur in bibliothecn Bertiuiana, et

    subsequitur.
    12 Si negas, inquit noster propugnator
    ditioni sanctique Bertini juri hujus
    lae,
    ,

    Dei
    vil-

    coloniam

    eaqv edueUo esset dccidendu

    quam

    injuste tibi vindicas,


    ,

    deberi; victus ta,

    qucm

    seniores nostri

    quod referuntur in illo e1 Vit aliorum Sanotorum pro quolibet anni


    otus est anno idcot
    i
    .

    vooabant passionaldm, eo Acta sanctorum martyrum


    die.

    meu
    et

    suam Sancto victus reddes istam tuam minime recognosces oppouam


    confitebere
    : ,

    Scriptus fuit jussu Johann,is abbatis, qui vita fun-

    Teste laudaio ad)utore

    aliqua hic deside:

    rantur in \fs. Bertiniano, in quo sic legitur qui interfucrnnt Veridicorum viroruin seduquomodo locus Sila compcrtuni est rclationc
    , , ,

    enim caput (et monstrat dextra caput) periculo tantum ob Dei justitiam ipsius confisus auxilio. Et econtra, inquit alter, me ipsum invenies paratum certare , numquam victum fore dices. Vades itaque dantur duellum firmatur,
    inquit
    ,
    ,

    dies statuitur. Post itaque

    rem

    tali

    jure c firma-

    ,.

    thiensis meritis

    S.

    Vinoentii testis Christi

    dudum

    tam minime sui villicus obliviscitur, sedaditOdbertum Abbatem (is enim eo in tempore Si,

    divinitus creptus sit etc, Omittitur hic

    Odbertus

    thiu regebat coenobium

    omnem

    rei

    seriem ordine

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    dine pandit,
    orat
    sibi

    627
    A.

    subveniri,

    ut

    constituto

    die aut idem praesens adsit, aut in sui loco ali-

    parvulo parcens quidera. Sed cum jam maxima ex parte quceque villannn adjacentia devastasset,

    Akwtmo

    quos boni

    testimonii

    viros

    illo

    mittat,

    maxime

    Caumont
    insania

    villa

    minime quidem secura ab

    ejus

    autem orabat, quod idem Abbas praesens esset. Spondet is id quidem sese facturum, et auctoritate sui praeseutialiter subventurum. Tum vero
    Dei providentiaa sedulo diuque se totum commisit, suique misereri oravit ac tandem petita benedictione abbatis, utens quasi quadam agilitate, magis soprostratus ante sanctura altare,
    :

    raptim revertitur. Primum tamen saepe et multum obnixe orabat, ne sui oblivisceretur. Veniente igitur statuto die, se duello pneparabat, tamen juxta promissum aliquos suo ventulito

    timens valde, quod sibi timebat, postea evenit. Et cum audisset et revera sciret peremtum sorte duelli, et injuste agentes in villam admittentesque injuriam sanctum patrem Bertinum vindicarc nullo modo insana mens ejus a solita rabieseu ab adsueto furore requiescendo cessabat verum quidem opportunum locum conveniensque tempus, quo villam invaderet, volvebat. Sed cum deesset, ubi suae
    exstitit,
    ;

    rabiei

    audaciam

    verteret,

    (jara

    enim incendio,
    )

    ros

    auxilio,

    sive

    ipsum abbatem

    exspectabat.

    rapina cetera pa^ne omnia consumserat ; armat ducentos equites, versus Caumont villam iter arripuit.

    Itaque post celebratam a presbytero Missam, devote finita prece, Eucharistia digne percepta, quod extra ecclesiam forte jacebat, super saxum

    15 Attamen primum per devia tendebat, si- cum tpotiaiitt multates fingens, quasi alio festinaret forte e villam eotno:

    magmum

    adsedit,

    versus locum
    ,

    Sithiu superius
    ,

    regione

    in

    villam

    irruit,

    armatis

    circumdedit,

    bii

    Sithicniti.

    B
    pugtl Sithien-

    sium adversarium vincit,


    ope
    S. Bertini,

    dictum erig:ens lumina tensas palmas vultum tenuit, solumque movcns labia, mag^ne puro corde clamavit 13 Eorte Dei providentia ut declararet dignurn meritum sui Militis, abbas alias intendens promissum neglexit d. Tum vero adversarius minas ingerens, verbis lacessens, moram facien-

    tum

    cuncta, quae infra erant, bona diripuit. Casu omnia sua animalia, pecudes, pecora ad pa-

    stum extra villam


    dirent,

    die

    illo

    ierant

    quae

    cum

    re-

    ut credidit,

    tem

    incusabat,

    et

    nonnulli

    suae

    parti

    faventes

    probra contumeliarum ingeminabant, eum timoris arg"uentes. llle tamen manebat, exspectabat, orabat, parvipendens exasperantes. Et tandem

    passim pasceutia campis invenit. IIcu heu! duplex infortunium illis subito advenit. lnfra villam quidquid habebatur melius, diripitur E extra vero qusecumque pecora pascebantur, abducuntur; cum ecce raonachus , nomine AAT inradus, bonaB memoria? vir dig-nus laude missus ab abbate Roderico g, utili quidem ecclesiae Dei
    ;
    ,

    erumpens
    la

    in

    vocem
    et

    Adhuc,

    inquit,

    una moruvero
    ecce

    nostrisque necessario teraporibus, depopulata villa, supervenit. Duplicatur erg*o clamor ejulatus-

    meum

    operibor

    dominum.

    Post

    que, postquam
    re
    ,

    eum
    ,

    videre

    Succurre|,

    succur-

    eminus adspexit,

    duas columbas e nive candidiores aera secare pennis vidit. In has ita diu lumina fixa tenuit, quorsum tenerent volatum quodve sig"ni volatus portenderet scire desiderans. Audierant enim quondam se dig;nari ostendere pium patrem Bertinum, et in visione tenere hu,

    optime vir bonc domine, iterant, accelera vadens post hostem, ad ipsum verba precantia funde, certi sumus, ut, quando te viderit,
    tibi reddet cuncta, quae per se dueit, quia omnia, quse infra villam erant, deprcedatus est. Tactus igutur mitis vir intrinsecus cunctarum magnitudine querelarum, velociter post ipsura admisso equo festinavit, consecutus eum salntavit. At ille typo * superbias ferocitate animi ininime quidem respexit, nec salutanti monacho scrvo Dei reverentiam exhibuit, quo saltem verbulum ilico

    jus

    avis

    similitudinem.

    Itaque

    veloci

    volatu

    omnem

    procinctum ter ambiunt, postque ab oculis videntium evanescunt. Ilico surrexit et horrendum tonans, clypeo fulminans, cum baculo in hostcm venit. Fertur denique quia dum surg"eversoque baculo saxum percussisset ret hoc digma, quae ex se sanguinis rivulum emisisse.
    ,

    typho

    redderet. 16 Urg*ens tamen isdem calcaribus cquum habenis moderans propius accessit, audacius locutus cst Prsedam hanc a villa sancti patria Berinjuste ducis reddc igitur, nc tini abripiens, ob injustitiae temeritatem, ne propter injuriie se: :

    et

    abtata rcsli

    roboratur
    dictu,

    adstipulatun.iue

    altero

    sig*no,

    mirum

    tuere noltet.

    mirum

    visu

    verum quidem Dei


    fidus invasor
    solo prosternitur.

    est

    sanguinem de saxo manare, omnia posse. Tandem per-

    crebris ictibus victus superatur et

    Tum adeo male multatus sese victum multoties profitetur f injuste invasisse villae illius coloniam proclamat. Ig:itur vix ereptus a manibus
    post
    victoris

    veritatem, iram Dei dig-ne


    spicere,

    incurras.

    dtdignatus
    is,

    est

    oranti
    :

    sum. Ignorat
    ignorando
    tiouis seu
    ,

    domum

    deportatur,

    et

    ig-norabat

    quid ag-eret dubitando

    Noluit rercdderc respondubitabat enim


    ,

    triduum mortuus est. Omnis vicinia hoc nierito factum esse dixit, miraculi sig*na eelebravit, sanctumque patrem Bertinum devote extollendo coluit.
    Nobilis prxdo,

    consilii se vertcrc posset.

    ad quid raVidebat cnim


    :

    se contemni, cernebat

    preces suas despici


    ,

    ve-

    rumtamcn

    pra^neditabatur

    quod

    fcrueitatem

    \\

    Verum quod
    et

    nonnumquam
    virtuti

    bonis

    formi-

    studentes maxime corrig"untur, atque interius divino munere nitescunt,


    dini est,

    unde

    audaciam sumunt, peccatum peccato addunt, verum postponentes, csecatique nube mortalis rei deterius sequuntur, et in eis illud propheticum impletur, Sang-uis saninde

    reprobi

    exterius

    animi ejus pollicendo aliquid molliret. Duo ig:ibouum tur illi offerre, caileste et iterrenum sententiae fuit. Obtulit priraum, alterum quidem non enim effectus, uon causa, haud obtulit non teinpus fuit. Hic equidem submissa voce, humili oratione hsac coepit proferre, vultu or,
    ,

    dinis

    mente

    g-uinem tetig'it, id est iniquus prava sive pessima malis sedulo factis addit. Igitur alter tyrannus in
    nutritus
    exstitit,

    servans reverentiam, quam ct habitu et g-cstabat. Oravit equidem, non autem perVerc spondco, ait, ccrte promitto tibi oravit.

    ducentas
    ille

    Missas

    cum

    perorare

    voluit.

    Venim

    sceleribus

    in

    praedicta urbe

    Novioma

    ferox animo, immanior scelere, ante omnes alios die noctuque sang-uinem sitiens. Itaque cum talis faraa foret suae iniquitatis, dolos,

    orationem ab illius ut comrauni vulgarique verbo ( et ore tulit utamur) monachus pie ducentas Missas, alter prave despectiveque protulit ducentas fessas h.
    indig*nans imperfectam
    ,

    fraudes hac illacque expandebat. Nam strag-es minon viro non mulieri , nec seri populi dabat
    , ,

    Ter denique eadem verba


    caribus urgcbat.

    repetit, et

    ferum *
    17

    i.

    cal-

    0.

    eqmm

    Septembris Tomus

    II.

    85

    Adhuc

    62$
    A. A>OMiti
    *ubita morte

    APPENDIX UIR.VCULORUM
    Adhuc itaque verbum contemtibile
    in ejus ore

    S.

    BEETINI ABBATIS.

    17

    punifw.

    caput ruit, versabatur, cum subito de equo cadit, in sentit figitur, collum ruinae casum g-alea terra
    :

    CAPUT

    III

    naturalem tum quoque humana et secreta alvi per parte plectitur meatum erupere. Merito ergo ex illa

    dignaque multatur poena, unde in sanctum Patrem quidem emanavere opprobria et juste digneque similem foeinferius putorem emisit, quisuperius revoivit. Intetoris causam labiis et lingua in ore ignorantes dominum rea sui ducebant preedam, tamen suum passum fuisse talis casus ruinam et dominum fama cogente prsdam dimittunt, ad
    :

    Blasphemus in Sanctum punitus : aliorum et sanationes qucedam


    ,

    pcence.

    Quidam
    ag-ebat
    ilit:

    mortuum quidem etmultatum vinredudictacailestisira^ reperiunt. Tandem prseda nomen Domini ab omuibus laucituradpropria,

    subministerialem Bodera nomine causam cujusdam, majoris a praB,

    Quidam dc
    injuriafrtisiru

    suum

    festinant,

    momtus.

    potestate,

    advocationemque
    Bertini,

    sibi

    vindicantis

    villffi

    proprii juris S.

    Caumont nomine.
    *
    i.

    tur.

    patrocinium veneradatur, sanctique patris Bertiui Hi Iffifci insiffnifl triumphi gaudia celebrant, illi
    !

    Hic quia una et timeri ac placere desiderabat, nimium nimiumque vicicolas * labore usque impense acto premebat. "Verum pro causa hujus moliminis et pro tanta? controversia injustitias qui quidam monachus, Heribertus b nomine abbati Bovoni in regimen hujus coenobii succesmemorise jam dicti sit, ex praecepto venerandae
    ,

    e.

    incolas

    vici

    Dominum omnipoteutem funera ducunt. o Deum in altitudine suis gloriosum in Sanctis majestatis, in potentia magnitudinis mirabilem Quis dubitet hauc palmam nobilis triumphi adtristia
    !

    scribi

    posse meritis sancti itaque fidei

    patris Bertini

    In ar-

    monachus supervenit, acg gumentum cedens humiliter oravit, verba precantia coram Deo fudit, qui numquam despicit sperantes in se,
    superbos seraper humilians, et humilibus dans gratiam, redditurus unicuique secundum opera
    sua, qui vivit et regnat per

    Bovonis ag-ens curam ipsius villaa, curavit hunc K seepius admonere, ut desisteret a nequam actu et

    ab omnium oppressione. At palam argmentem sceleris velut metuens fugiebat, clam autem illi
    subdolus machinamenta instruebat. Super his vero dolens monachus, dominum illius adiit , suorumque ac suam injuriam patefecit. Ego ipse, inquit, per me hunc primum curabo
    detrahens
    ,

    omnia

    saecula sfficu-

    lorum.

    ANNOTATA.
    zRelata cap 15 et Ifi apud Mabillonium, idest, contenta hoc capite, Gletyus innullo alio auctore antiquiore potuit invenire. At hoc factum narrat
    breviter Iperius cap. 34.

    minari
    sentiet
    alter

    et

    si

    deinceps haec

    admiserit,

    pecuniffi

    damnum. Revertente vero monacho, forte jam dictus advenit. Cui dominus ejus He:

    ribertus, inquit,

    monachus

    tibi succenset, dicens,

    ille

    meo servitio subdis. Kedit siquidem armatus praecepto domini, malumque evomit latentis veneni. Nam apprehendit boves illius in
    quia ruricolas

    b Id est, negatur injustitia. Perniciosus duellorum usus ad dirimendas lites frequens tunc erat in Galtia, ut vel ex hoc de 17fariu rulcre ticrt. Ouibertus ahbaslib.
    -I

    agro pascentes, et servitio domino sui subdidit, eosque per totum triduum tenuit. Ut autem placuit,

    macilentos

    multumque

    afflictos, uti fit, tot

    laboribus reddidit.
    19 Inde adeo motus

    sua cap. 14 refert duellum, in quo fur accusatorem suum occidit tegemque de probatione per duellum, suo tempore vigentem, improIluic enim legi certum est nullum bans, ait oanonem convenisse, Legem de duetlis abrogavit, duettaque prohibuit S. Ludovicus, ut dictum est n in ejus Actis tom. 5 Augusti pag: 461). d Forsan abbas judicio tam dubio adesse notuit quamvis atias videatur consensissepro consuctudine sui temporis, quo simitia duetta ticita esse credebant midti, ut satis patet ex pia hujits pu*
    ta
    : :

    hunc verbis
    libera exstitit

    aggTeditur

    quidem monachus, nequam Usque ad id temporis nostra curtis * ab omni servitio,


    :

    hlasphemamqite S.

    Bertt-

    ?jum, subita
    jjoeita

    perculi-

    fuitque suae potestatis, nec quis priorum ausus fuit tur : * i. c. in ea sibi vindicare aliquod jus sive vim invasionis.

    villa

    Quamobrem ergo
    si

    nostros

    boves abegisti, et
    ?

    scu prLcdium

    in servitium alterius vindicasti

    Non mirum

    qui-

    ore profert, majus est opus dictum Si tuus, inquit, sanctus Bertinus hos esset, jugo meo jungreretur, subque

    dem,
    ac
    si

    nequam prava
    :

    esset

    labore ingemeret,
    jnsudasse. At
    vir ? etsi
    ille

    qui tuos
    inquit
    :

    quereris

    gitis prtvparatione,

    Quod

    dixisti,

    meo labori nequam


    nequamerita
    virga.

    e Signum id erat valde incertum, sed ita ad fiduciam animabatur pugil. f Qui sevictum fatebatur,causa cadebat ;et cum eodominus, pro quodimicabat. g Rodericus, teste Tperio cap. 36, ex monacho agente Balduino sancti Vedasti Atrcbatensis Flandrix comite, factus est abbas Sithiensis anno 1021, ut languentem a mtdto tempore disciplinam monasticam restitueret. At id frustra conaius est, et monasterium Sithiense ejus tempore combustum. h Ex Gallico fesses, quod natessignificat.
    ,

    cogitares,

    quod nefas

    dicti est,

    quam palam
    plectere

    preferres.

    Plectere

    miser,
    iras

    poena,

    multabere

    cselestis

    Dum Nam

    igitur isdem valde raotus super his

    pedem

    averteret,

    merito

    facies illius

    digua percussus est plaga. ad posteriora ilico flectebatur,

    adeo ut occiput, quod erat sinciput, et sinciput, quod erat occiput, haberi videretur, prseter quod
    facies

    suis

    formis
    et et

    insigniri

    deberet
    labia

    collum
    qui-

    enim distortum

    tumidum,

    agque

    dem tumeutia

    aliorsum ac deberent versa,

    lumina quoque oculorum inversum adspicientia cernere erat. Quid plura referam? Quod mirum dictu magisque visu est, nihil humani in eo
    intuebantur. Talis itaque
    taurinos mugitus
    suae pcenae

    G^o

    emittens,

    domum deportatur. At omnem viciniam

    cruciatu movebat. Erat enim in homiue videre miseriam. 20 Verum suis * precibus aliorumque roga-

    tu

    ,,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    C29
    in- A
    -

    A
    deinde meliora

    tu

    et quia

    voluit

    videre

    multatum
    illo

    una cum
    venit.

    dignoscitur.

    Nec hac prsesumtione contentus,


    S.

    Axostmo.

    aliis

    noster

    monachus Heribertus

    Cu-

    super ecclesiam

    promittens sa
    natur,
    *
    i.

    jus prsesentiam intellig-ens voce

    e.

    eju

    (non enim visu hunc ipsum agnoscere quiverat) quo pro se oret deprecatur intente, ac ssepe multum rogat. At ille compatiens misero, (quis enim mortalis hunc hujusmodi cernens non compateretur ?) sciscitatur, funditusque priorem an velit amodo resipiscere
    ,

    sumtuose dum voluntatem suam licet contradicentibus monachis, superbe et arrog^anter comminatus est.
    ,

    Bertini ingressus, quod praeincoeperat, efFectui se daturum secun-

    Verum

    tantae arrog-antiaa et praesumtionis impatiens

    ultio divina

    haud longe
    loqui
    ,

    post subsecuta est

    ut

    illud impleretur

    vitam
    in

    corrig-ere.

    Eadem

    inquit
    ,

    passio et in-

    Desine grande

    frangit

    Deus omne sut

    curabilis

    percellat

    me

    feriens

    si

    sane sanatus

    perbum

    i.

    omnibus emendari neglexero. Credidit ig"itur bonus vir spousioni illius reversus est continuo, oravit, sanitati restitutus est. Sequente autem die
    ,

    Nam

    sequenti die praedictum opus aggressus operarios snos pro libito suo de conductu faciendo docturus, in eodem loco , equo suo sub
    eo calcitrante
    fracto cure
    , ,

    claris

    valentior atque sanior Mirantur omnes, qui eum novere perculsum, tam repente convaluisse sed ipse alia
    ,

    indutus

    vestibus

    humi prostratus

    est

    ibique con-

    solito apparuit.

    qui sanus

    equi transvectatione ad-

    fing"ebat
    ad

    componebat orationem, aliorsum verba

    detorquens ac deberet.
    retapsxtsque

    venerat famulorum manibus domum in lectica deportatus est ab invasione terraj nostra^ deinceps desistens, et terribile et formidandum inva,

    21
    stare

    injuriam,

    /jor-

    rendu morte
    perit.

    Verum cum saepe mendacio contra verum homo adsuesceret, faciendi assiduitas aluit
    ,

    soribus terrre

    Sanctorum

    (ut

    dictum

    est)

    exembiatphemi

    plum
    25
    nati

    relinquens.

    audaciam audacia vero cong*eminavit crimen crimen quoque meritam intulit mortem. Necdum triduo post haec transacto, boves cujusdam pauperis
    rapuit, ditioni falsi juris

    In burgro S. Audomari anno Verbi Incarmillesimo ducentesimo quartodecimo, homo


    ,

    quidam, Michael nomine, professione tonsor


    die

    in

    subdidit

    nimiis-

    depositionis

    B. patris nostri

    Bertini,

    cum

    que laboribus pro libito sui proque temporis quantitate insudatum tenuit. Necdum boves reddiderat, et majora quidem actum ire forte cogitatu volebat, cum forte eadem passione qua
    ,

    nonnullis vicinis suis objurg"aretur, quod festum

    primum, percutitur, cadit in terram, miser tum non mortale sonare viquoque non homo esse detur. Nam pro humanis verbis mugitus dat, pro planctu pro querela rabiem ag'resthim ferarum imitatur; orat amicos quo pro se rogent nec deprecatur nuntiis, ut sese visirefert quidem tatum veniat monachus id quoque minime quidem meretur. Igitur eodem die, quo rursus percussus eadem infirmitate est, vitam, quam postquam secutus fuit, posuerat perdidit; mortem
    ,

    non observaret nec ideo minus operabatur, sed Sauctum verbis convicians et in contumelias prorumpens a dsemonio correptus, per longum tempus in vase lig-neo, quo pasta pistafunibus ligatus jacuit quem tamen ri k solet
    Sancti
    :

    aliquanta sanitate per Dei misericordiam et Sancti

    melioratum / in ecclesanctum altare in choro vidimus, et moadstante domno abbate Johanne tertio Dei exorantem humiliter nachis quampluribus Sanctorum suffragia et et devote clementiam
    patrocinium recepta
    ,

    sia nostra ante

    implorantem.
    26 Cum presbytero de Remyng-hem u anno Domini millesimo ducentesimo nonodccimo uon licuerit comederc in refectorio in depositione B. Bertini, iratus in burgo comedit. Qui cum doi s.

    vidit,
    Alulicr vinculis

    invenit,

    sensit c.
    ,

    Bertinum "

    soluta,

    ferreis

    vinclis 22 Mulier d quaedam de Lotharingia brachia utraque habens pro poenitentia


    ,

    constricta

    iu

    hoc coenobio

    anno Verbi
    quinto

    Incar,

    mum

    nati millesimo centesimo vig-esimo


    tis

    mul-

    navi sanctum

    adstautibus, precibusque sanctissimi patris noBertini a dictis vinculis solvitur.


    ,

    stri
    alia-sunala

    cauonicis "Watiniensibus o in Dei Bertinum ccepit raaledicere et qua? ad eum pertiexcommunicarc et omnia Quem gladius Dei vindictam sumens ab nent.
    rediret
    ,
    ,

    cum

    ecclcsia guar-

    dam
    jecta

    venlo dis

    mem23 Puella quaedam , Goduina nomine bra habebat integra , sed nervis contracta ad sepulcrum beati Viri anno gratiae millesimo centesimo vig^esimo sexto sunt ei crura erecta. 24 Quidam abbas Lobiensis nomine Leonius, hujus Sithiensis ccenobii postea in reg"imen postulatus et adsumtus, in parochia S. Bertini, in territorio Eurnensi e, quamdam ecclesiam anno gratiae millesimo centesimo trig-esimo quinto sine
    : .

    eo, fere

    medium

    secuit,

    cum

    in

    amne
    ,

    nescius

    nisi canoa quo proecipatus, fuisset submcrsus nici extraxissent eum. Quod quia blasphemo ore

    et

    corde maligno iteravit, itcrato factum est. p. 27 Eodem anno Johauncs presbyter de Rubroch

    ^
    p
    divinitut

    pu-

    q,

    cum talis ludens ad aleas nescio spu ad scacos r, dum perdidit, sanctum Dei Bertinum maledicere coepit, et omnia, quae ad eum pcrtincbant et cum improperium ejus quamplurima bhisplie:

    nm.
    '/

    abbas quidam
    u( vult auetor '

    adsensu capituli ejusdem Sancti construxit quam ita ventus vehemens meritis /' Sancti jam dicti ut nec concussit, ac de terra evolare fecit junctura lignorum alteri remaneret. Anno adsumptse humanitatis Christi millesimo
    :

    miae verba protulisset, acsi ventus valfdua \eni-

    sonitum audivit, et alapam magnam in masuper scacariura vel alearum tabulam recidit, et per triduum mansit incibatus, neque
    ret,

    xilla recipicns

    audiens, neque videns.

    ob injuriam

    punitus

    tempore bonae centesimo septuag-esimo primo memoriae domni Godescalci hujus loci abbatis, res accidit celebri et illustri dig-na memoria, et omnibus Sithiensi um possessionum pervasoribus terribilis et formidanda. David enim non multo
    ,

    ANNOTATA.
    a Major hic urbis cujusdam prwfectum videtur significare, nisi forte vici dominum designet nam voxilla variis modis sumitur. Subministeerat rialis vero est, qui illius negotiis prsefectus in
    illo

    postquam consecrutus
    Claromarisco
    B.
    Bertini
    ,

    est

    abbas in ecclesia

    de

    levato calcaneo contra ecclesiam

    conductus aquarum et fossata per mediam terram praedictae ecclesiae in villa de Arkas molitus est facere h. Quae villa ab antiquis temporibus absque omni calumniae inquietatione ejusdem
    ecclesiae propria

    vico.
    ,

    morb Heribertum hunc abbatem factum tuo Bavone anno 1065, asserit Iperius cap. 18, ubi et hoc factum narrat, et prxclarum Ileriberti habet elogium.
    c Clelgus

    et libera

    fuisse

    630
    A. Akoktmo.

    APrENDIX MIRACULORUM

    S.

    BERTINI ABBATIS.
    tector accipiat
    ;

    Cletyus notat totum hoc miracuium legi in Chartulario Simonis abbatis , qui obiit, inquit,
    c

    animo studiosus
    tatis et cequitatis

    cum

    solo

    ven-

    amore

    sint observata.

    anno mcxlviii.
    d
    e

    Hoc eodem modo narrat Iperius


    i.

    cap.

    41

    part.

    Furna modicum

    est

    Flandrise oppidum, de-

    cem
    f

    circiter milliaribus Belgicis

    AudomorapoU
    ecclesise

    k Quo (vel in quo) pasta pistari solet hic est, in quo massa farinacea subigi sotet. cap. 46 part. 16 idem factum re1 Iperius sed quod hic dicitur, nonnihil auget, difert, Jocensi Quem tamen adstante domno abbate
    hanne
    et pluribus
    ,

    dissitum.

    Non

    video,

    cur ruinam hujus

    me-

    ecclesise nostrae

    de monachis vidimus in choro Dei et Sanctorum misericordiam


    :

    ritis S.

    Bertini adscribat auctor.

    De Leonio seu

    implorantem,

    sanitati pristinas restitutum

    nam

    Leone abbatse agit Iperius cap. 43, narratque


    ecclesiam illam vento dejectam. gClarus-mariscus, Gallice Clair-marais, abbatia est Ordinis Cisterciensis, uno fere milliari distans Audomaropoli, sitaque in terra paiudo-

    hic scriptor non dicit omnino restitutum sanised melioratum seu utcumque tati pristinx melius habuisse, aliquanta sanitate recepta. Joannem III abbatem egregio elogio exor,

    nat Iperius cap. 46.

    sa atque aquis cincta. h Utrum injuste egerit David Clari-Marisci abbas, judicare nec possum nec debeo. Suspicor tamen conlroversiam talem fuisse, ut abbas ille
    crederet se recte facere. Persuadet id mihi reliqui adhuc in primo erant gio Cisterciensium fcrvore. Nam quod abbas hic ego dejectus sit
    ,

    n Apud Iperium cap. 46 part.


    narratur
    ,

    18.

    ubi idem

    Rumeghem

    legitur.

    Pagum Rumin-

    g-hem in tabulis Aricsise notatum invenio prope confinia Flandrise et medio fere itinere inter Andomaropolim et Gravelingam Flandrise op-

    pidum maritimum.
    o "Watiuensibus apud Iperium. Porro Watene pagus est Flandrise prope confinia Artesise, inter Audomaropolim et Burburgum, aliud Ftan- B drise oppidum. p Nec hoc satis apertum est miracuium nam etiam iterato aiiunde causam labi in flumen habere potesf, quam ex punitione divina. Forie etiam presbyter illemagis obiocutus est mona: ,
    ,

    B cutum
    fert

    ac crus confregerit, cum nullum Deijudicio erat relinquendum. Iperius part. tam hoc quam plurima alia recap.
    in eo sit mira,
    ! l

    exempla principum

    et

    virorum illustrium,

    quos casligatos divino judicio asscrit, quod Isesissent jura abbaiise. Sithiensis. Verum quse ipse

    candide narrai de disciplina Sithicnsium illis icmporibus, non favent istis cogitationibus, ideoque omnia melius fuissent omissa. iScio constaniiam sscpe iraduci ab scmuiis pro arrogantia et superbia atque idcirco dubito, an David abbas fuerit potius superbus et arrogans, quam fortis et constans injure suo defendendo. Imo si scriptor ille tanta fuisset modestia
    ;

    chis Bertinianis

    quam

    ipsi Sancto.

    Si collector,

    quisolum sex septemve facta suo

    stylo narravit,

    dubia interpretatus fuisset in partem benigniorem, mitius scripsisset, quantum conjicio. q Rubroch, apud laudatum Iperium Rubrouc, in tabuiis quibusdam Eubroek. Pagus item
    Fiandrise est tribus fere miiliaribus Audomarojwlis distans versus Winnoci-Bergas. r Scacorum lusus , nomen accepisse videiur a voce Persica Scach quse regem sonat ; quod
    caicidus
    tes.
    ille,

    ct

    humiiitate prseditus,

    rit,

    ausus non fuisset

    quantam in aliis requiid factum divinse vin-

    dictm tlscribere; timuissetque merito, ne sibi potius ita judicanti et scribenti adaptari posset quam abbati jus suum allegatus verisiculus
    ,

    Uomani

    qui rex vocatur, primas agat parLatrunculos vocarunt, ut pierique

    bona verisimiiiter

    fide prosequenti.

    Hsec sequo

    existimant.

    DE

    S.

    TAURINO
    IN

    EPISC. ET

    MART

    AUGUST.E AUSCOItUM

    NOVEMPOPULANIA.
    SYLLOGE HISTORICA
    cultu,
    aetate
    et

    De
    Si
    i . .

    gestis

    Sancti

    iii,

    i\,
    VIII.

    \m

    OIIBAN

    CultutS. Tau.
    I

    iiu,

    quam

    ntiqua reneratio S. Taurini, quem Auxitani hoc die cotunt Officio duplici inter patronos secundi ordinis, longe certior est,
    sint

    S.

    Taurinus archiepiscopus Auscitanus qui colitur Septembris in ecclesia Auscitana sub ritu
    ,

    duplici

    omnia

    itla,

    qusc de gestis ac tvtaie

    ecclesise.

    ipsius vulgo circumfemmtur.


    est S. Taurini

    Ignotum quidem hujusnomen prcecipuis Martyro,

    tatis

    uti patet ex Kalendario ejusdem Asservatur in templo collegui SocieJesu Tolosanse pars costae mendosiE, et
    ,

    medium
    quiam
    pes

    os

    gui hodie in antiquis Fastis reperiuntur Tnurini duo altcr est Ostiensis aut Portuensis, alter Alexandrinus, et uterque ab
    logiis
    :

    nam

    ipsi

    unius digiti S. Taurini, quam relidedit illustrissimus Leonardus de Tra-

    hoc distinctus. Eum tamen ut Elusauum episcopum annuntiarit in Aquitania Casteitanus in Martyrotogio ^tniversali. Cuttum quoque ho-

    diernum abunde asscrnit Simon de Peyronetin Catatogo Sanctorum pag. 350 ubi scribit
    ,
    .-

    archiepiscopus Auscitanus anno mdcxx , xiu Januarii. Quse de cultu hodierno dicta sunt, conftrmavit R. P. C&sar Forel rector Collegii Auxitani per litteras hoc anno 1746 humanissime ad me scriptas, quique transmisit lectionem
    Officii

    mox dandam.
    2

    Amplissimus

    DIE QUINTA. SEPrEMHJUs.


    2
    et

    631
    sin
    AtCTOBI

    Amplissimus dominus Daignan du Sendat

    nem non

    esse

    magni faciendam. Sane

    metnona
    Fa-

    ipsius in
    ttis :

    canonicus archidiaconus et vicarius generalis Ausciensis litteris hoc item anno ad me datis ea-

    traditiones tanto minoris sunt momenti, quanto

    J s

    dem

    confirmat, asseritque numerari Sanctumin-

    ter patronos

    secundarios dicecesis Ausciensis.

    Idem pari humanitate et diligentia collegit alia qusedam ad cultum spectantia, qiuv huc transfeMartyrologia antiqita ecclesise Ausciensis et Lactorensis ita habent die v Septembris Nonis
    ro.
    :

    ptures reperiuntur ejusdem generis,qux mfflcienti carent fundamento. Hiec autem ne quidem asseritur in Rhythmismox dandis, in quibusnon foret prsetermissa, si communis fuisset et abunde
    testata.
    5 Rhythmos illos, seu hymnum ex Officio antiqui Breviarii Ausciensis, vatde antiquum esse existimant Auscienses, ut medocuit dominusDaignan. Iilumjam edidit Labbeustom. % Bibliothenhyihmidt eodem <'"
    que anti

    Septenibris in territorio Auscensi


    scopi et rnartyris

    S.

    Taurini epi-

    ^'

    ejusdem sedis Auxitanse. Martyrologium abbatise Pessanensis in dicecesi AuNonis Septcmbris apud civitatem Auxisciensi tanam sancti Taurini episcopi et martyris. Missale Ausciense anni 1555 In natali S. Taurini archiepiscopi Auxitani et martyris omnia ut nnius martyris. Hisce taudatus dominus jungit inscriptionem, quam testatur haberi in ecclesia metropolitana Ausciensi prope alta^e princeps ad latus Ecangelii, atque incisam esse marmori nigro litteris aureis Sanctus Taurinus ep. Au\. Sedit un. xix. Passus est sub Dioeletiano et Maximiano, sede Rom. vacaute, anno ccc. Si fuvc satis antiqua esset inscriptio, midtum vateret ad seiatem Sancti figendum at id necdum hic agi: :

    csemanuscriptorumpag.
    transcribo
    :

    598,

    ex quaeumdem hic

    Ave

    protopraesul almifice,

    Taurine, martyr inclyte, Qui, civitate Elisana demolita

    Vandalis et eversa,
    Vallisclarte,

    Transtulisti altare B. Marisa

    Ad vicum

    Ut Pateruus prophetaverat.
    Praesulundo Klisa?etdixerat
    Post
    :

    me
    1

    trcs, et

    postea nullus

    Elisana civitaticpiscopus.

    Vallemclaram

    erexisti

    lu civitatcm, cui pnefuisti

    mus.
    lcctio Officii

    Uno de

    vinginti anuis pnedicando,

    ejus proprit,

    Hsec sufficiunt ad ostendendum S. Taurini cultum ecclesiasticum et immemorabilem. Addam tamen ex Officio lectionem iltam secundi nocturni, quse de gestis ipsius agit, ut intelligatur, qualis sit de hoc Sancto Azisciensis ecctesise traditio. Hsec de eo leguntur propria Taurinus episcopus Auscitanus quantas aute Deum virtu3
    :

    Iltcrescs

    extirpando, ecolesiam

    con.-ecrundo

    In honorem Nativitatis B. Mariae, Annis ducentia aexagintaa Passionc Domini nostri Jesu Christi, Et ecclcsiam martyrio consccrasti.
    valde felix diea
    itla
    !

    tes
    Si

    operatus

    sit,

    novit

    ille,

    qui nibil ignorat.

    Qua civitas ista Auxia, Taurinum habuit patronum,


    Archipraesulem
    et

    quas enim

    litteris

    antiqui posteritati

    manda-

    Bponsum.

    verant, ecclesia Auscitana pluries

    cum

    pracipuis

    documentis combusta,
    tyrium,
    vavit
    et

    excidisse quis dubitet? Traditio

    ut virtutis

    memoria hominum tamen ejus marconsummata} prnsmium, serillas

    illoesum. Passus est,

    grassante Diooletiani

    Maximiani persecutione, die quinta Septembris, anno Salutis trcccutesimo. Mortem ejus miraculo Deus reddidit gloriosani; cum ab oppido
    Albineto,

    ubi

    eam

    subiit,

    magnarn

    capitis

    partem, g-ravi clava obtruucatam, duabus leucis Auscis distante, ad ecclesiam suam prai mauic bus sanctus Martyr reportavit Corpus ejus supra altare, in illius honorem dicatum, inag-na veneratione in cryptis colitur et dolore capitis afflicti ad ejus sepulcrum sanitatem aut levamcn intercessione beati Martyris episcopi a Domino
    :

    Hactenus hymnus, qui in pretio est apud Auscienses sattem atiquos at clarum est, vera non esse omnia, quse in eo Jtymno asseruntui- fieri tamen potest, td atiqua sint vera. Dionysius Sammarthanus tom. i Gulluv Christianx col. 060 producit verba qiuvdam ex instrumento , quod scriptum essc asserit anno ln Elisana 1108, et in quo luvc haberi testatur ig-itur civitate Fuerunt quatuor tantum cpiscopi priusquam Auscis (sedcs) transferretur Pater;
    ;
    ,

    <"*<
    8Cril
    '

    "'"

    nus

    Optatus

    Servandua

    rum mc,
    qui

    primus
    nil

    Patemus
    cx

    ecilicet
    :

    viveret,

    his verbis

    dicens

    ampiius,

    quo

    quoprophetavit dum Bffo unus, tres post F mutabitur scdes et


    , t

    Pompidianus

    altarc et
    et illos

    pig-uora B.

    Mariiu hino detulerit,


    ita

    me

    non relinquat. Quod


    long^o

    factum
    facta

    cst.

    mereatur accipere.
    Auscienskm
    do morte ipsnts opinio,

    Procedente itaque
    cutione
    Ciuascouia^
    et

    temporc,

    perse-

    4 Testatur laudatus dominus Daignan du Sendat in eadem ecclesia servari statuam dimidiatam argenteam, quse composita est manibus sic etevatis, acsi auctor statuie relatam capitis gestationem voluisset indicare ; aitque , pariem
    cranii, quse in illa dimidiata statua servatur,

    Wandalorum, qui dcstruxerunt


    civitatcin

    civitates

    Blizonam, trauslata est sedes, sicut sanctissimus Paternus prophetaverat a in Villam-claram, quaj nunc vocatur Auscia
    ,

    Taurino,

    qui

    fuit post

    quatuor prffl&tOS quiutus

    pontifex in Auscia civitatc. Ipsc


    lit

    namque

    transtu-

    Auhiet

    quatn Sanctus gestasse dicitur. Traditionem Ausciensium de occasione et modo martyrii, uti et de parte capitis gestaTurma idoioiatrorum in silva ta sic expticat prope oppidum Albinetum * congregata erat ad
    credi
    ea,

    eamdem

    cum

    Auscis altare
    in

    J5.

    Marite,

    quod uuuc

    ccrnitur,

    attulitquc qtiatuor saiictissiiuos praidictos episcu-

    pos

    ecclesia

    B. Petri sepultos, tumulavitque

    in ecclesia circa altare B. Johannis Baptistaj et Euangclistffi, quai nuuc vocatur ecclesia S. Orientii.

    sacrificia idolis offerenda.

    Cum autem sacrificia

    Quos

    post
    Prior

    multorum
    ipsius
    loci,

    curricula

    anuorum

    illa vettet sayictus Antistes, irruerunt in ipsumidoiolatrae,atque unus ex ipsis seu clavte seu securis ictu caput iili secuit. Hinc Sanctus defunctus caput aut partem capitis sui gestassc

    turbare

    Bernardus
    ]>us

    postea archicpisco-

    dicitur

    ad urbem Ausciorumusqueadplateam,

    Deinde tam episcopi aliique viri civitatis sepulturam quam clerici, apud S. Orieutium habuerunt. Emc traditionem
    rifice

    Toletanus eHei-tus, tumulatos invenit.

    in

    pnedietu loco ltono-

    quse hodieque S. Taurini nomen retinet. Verumtamen ipse fatetur iilam capitis gestati traditio-

    Ausciensium, qualis etiamnum apud quosdam perseverat, apte exponunt. Singuta modo asserta

    ,,

    DE
    iUCTMlf

    S.

    TAURINO
    ;

    EPISC.
    ribus

    ET MART.
    praefati
    ,

    ta de S. Taurino breviter

    expendam

    ac deinde

    principis

    Totili

    et

    Taurini

    Au-

    J.S.

    ostendam, quo modo sert&S- Paterni prophetise.


    7

    aliguidveri inesse possit asin confesso est,

    xiensis

    et Seraldi

    egregii

    praesulis

    Big-orritanae

    Obtervatur,

    Eltuamvcrisimiliter teculo

    8 destructam
    etse a Saraccnit,

    Eauso

    sedem metropolitanam Novempoputanise, quse nunc Augustw Auscorum est, otim fuisse Elusse *, quse urbs eversa est aut per Saracenos, ut probabilius est, aut per Normannos, ut vutt mox laudatus Dionysius Sammarthanus. Nolim quidem diu disputare de epocha eversas Etusae attamen paucis dico, probabitius eversam esse ab Abderame Saracenorum duce, quando circa annum 732 No-

    Primo apud omnes

    urbis. Othenartus hunc Taurinum inter episcopos Auscienses posuit circa annum 844, et satis recte, si vixerit tempore incursionum Normannorum. Verum cum Nicolaus Bertrandi post memorata qusedam longe anteriora sine ulla mentione ctadis, Novempopulanise atiisque pro,

    vinciis

    GallicV

    a Saracenis

    illatae,

    mox

    adirru-

    vempopulaniam et vicinas provincias vastavit post victum praetio Eitdonem Aquitaniae ducem. Ratio autem, cur non putem Elusam superfuisse

    ptiones Normannicas transeat ; verisimile est T scriptorem parum accuratum, et tempora non recte distinguentem, confudisse ctades a Saracenis illatas cum vastationibus Normannorum ; ideoque valde incertum manet, an Taurinus ille potius vixerit tempore irruptionis Normannicte

    Normannorum secido ix faDe nulto episcopo Elusano mentionem reperit Sammarthanus post seculum vn, quo ponit Patemum, haec addens verba Post
    usque ad irruptiones
    ctas, hicc est.
    :

    quam Saracenicce. Si autem revera vixit circa annum 732, quo Elusam probabilhts eversam dixi, transtatio metropotitanse dignitatis ipsi sine

    diffcuttate poterit attribui, veraque esse poterit


    S. Paterni precdictio
    :

    Paternum
    nse

    desiderantur
    :

    plurimi prsesules

    Elusa-

    nam si Paternus circa anadannum cir-

    ecclesiae

    in

    hoc

    enim

    loco

    perseveravit

    num

    663 aut multis etiam annis serius prasdixe-

    adhuc sedes Metropolitaua usque ad seculum ix, quo urbs a Normannis destructa est, et sedes
    Auscieneis metropolis honore fuit ceteris
    popnlaniai anteposita.

    rit, tres

    tantum post

    se futuros EhtScV antistites,

    hi facilte praeesse potuerunt usque


    citer 732,
    tuit S.

    NovemDestructam a Normannis

    eoque tempore, aut finito illo betlo, po- E Taurinus corpora S. Paterni et aliorum
    transferre,

    Etusam, nullo teste nullaque ratione probat. Quare silentium de episcopis illius urbis, et de urbe ipsa toto seculo viii, facit, ut probabitius secuto viii destructam putem per Saracenos. Elusam a Wandatis excisam, habent monumenta ante atlegata, Saracenos autem eo tempore ab aliisetiam scriptoribus Wandalos fuisse nominatos, observavi tom. vi Augusti pag. 97, ita ut nomen Wandalorum etiam opinioni nostrae faseculo ix
    veat.
    ct

    quorumdam prcvszdem Elusanorum


    et ecclesiam

    cathedralem sub

    titxdo Nativitatis

    beatissinitV Virgini dedicare, ac

    demum

    marty*

    rio coronari, sive

    per Saracenos,

    sive alia qua-

    piam
    10

    occasione.
    atque ex his
    colligitur,

    Sane de metropoti ad urbem Ausciensem translata constat traditio vero Auscienshtm habet, id factum esse per S. Taurinum, neque nu;

    posse S.

    Tau-

    pera
    bus,

    est illa traditio,


    itla

    sed

    jam

    rinum pricsse ar-

    vigebat seculo xn. mum

    Traditio quidem
    vero Paternum

    Patornum

    Jam

    quemdam

    post

    medium
    Quip-

    dum
    ,

    crassis intricata est errori- cliiepiscopum tvtas S. Taurini refertur ad seculum Ausciemem
    seculo $:

    qucmdam post medtum


    tecud 7
    lilu-

    seculi v n prtvfuisse Elusana? ecclesiae, prdbabili

    ratione ostendit

    Sammarthanus

    cot. 970.

    sunv

    ccclcrix

    py.rfuisto,

    pe privitegio Corbeiensi, quod refertur apud Mabitlonium ad annum 663 num. 28, subscripsit

    cum

    multis aliis episcopis Paternus Egloensis qui creditur fuisse Elusanus, nam et alias Elusanus vocatus reperitur Elosensis, \et Elosanus. Prseterea si hic Paternus ex abbate Moissiacensi
    factus est episcopus Elusanus, ut

    aut ab aliis ad quartum, quia certo constat seculo vi metropotiticam dignitatem fuisse Elusse, nec dubitari potest, quin ibidem permanserit usque ad urbem eversam. Non video tamen, cur traditionem ipsam ob dictos errores, quos amor antiquitatis et ignorantia invexit prorsus repudiare debeamus, modo errores ag~
    ,

    tertium

    nosci possint et corrigi,

    cum

    satis sit verisimite,

    rursum probabititer suspicatur Sammarthanus, jam sanctus aliquis Paternus pr.v/iterit ecctesiae Elusawe circa annum 603 nam Paternum suum Moissia:

    censes Sancti titulo honorant. Moissiacenses quidem tradiderunt, Paternum abbatem suum ter*-

    conservatam fuisse memoriam illius, qui civitatem Ausciensem ad dignitatem metropotiticam evexit neque xdlum alium nominet traditio quam Tanrinum, de quo agimus. Qucvret aliquis, an non potius duos Paternos Elusas, et duos Taurinos Augustas Auscorum attribuere oporteret,
    ;

    tium ad ecclesiam Ausciensem esse translatum;at Ausciensis ecctesia, cum ab Atusana acceperit dignitatem metropolicam, facili errore pro Etusana substitui potuit, satisque est verisimite id revera factum esse, quia Othenartus in Notitia
    ,

    quam
    ac
    S. S.

    credere S.

    Paternum

    vixisse seculo vn,

    Taurinum ad seculum vin retrahere, cum Paternum et S. Taurinum secuto iii attribuant
    ?

    Auscienses
    disse
    S.

    Respondeo,

    me

    nulla hactenus vi,

    utriusqus Vasconiae recensens episcopos Auscienses pag. 418 et seq. t Paternum huncnonagnoscit
    :

    monumenta, ex quibus cotligere possum Paternum Etusee aut S. Taurinum in urbe

    ex quo probatur, eum non haberi in Ca-

    talogo Ausciensis ecclcsuv. Itaque <vtas hujitsPaterni satis congruit cum tempore destrucUc poStea Elusas, ut credi possit tres tantum antistites

    Ausciensi episcopum fuisse alium, quam Paternum et Taurinum, quorum prHorem secido vii, secundo seculo vm probabititer attribui posse
    dixi.

    quem
    viii

    post ipsum Eluscv sedisse anteurbis destructionem. Quare celebris ilta pr.vdk-tiode sedis metropoliticv translafione eidem probabiliter attribui poterit, modo imvniri possit Tanrinus A*<s-

    vero itlum anachronismum in inciderunt Auscienses si revera seculo vixerit S. Taurinus non magis mirari de, , ,

    Immanem

    bemus,

    utiet Ttun

    fium

    7iicj?i-

    dam

    ecclesi.r
    rc-

    Auteiensi
    ritimititer

    eodem tempore metropotiticam dignitatem sicfuerit adeptus. 9 Nicolaus Bertrandi in Opere de Gestis Tolosanorum fol. 10 narrat vastationem Novempopxdanix per Normannos, atque indicat Tauciensis qui

    quod ab initio seculi non plures quam quatuor fuisse EtustV episcopos, cum, pr&ter quatuor ab ipsis
    ,

    quam miramur

    xii crediderint,

    nominatos, ptures
    pti.

    alii conciliis

    legantur subscrian Airardtts

    Hax- sic disputata credat studiosus lector,

    tecuto S;

    rinum atiquem Ausciensem episcopum his verbis Puit autem ista desolatio Yasconia; tempo:

    ut potius votuerim in verum investigare quam piimut fuerit , aliquid certi statuere. Si eruditi Auscienses mi- seculo 9,

    rmtur,

    me tantum

    antistitis sui Taurini,

    detraxisse antiquitati sancti majorem ipsius antiquita-

    tem

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS,


    tem idoneis rationibus dignentur ostendere,et me
    pta
    est,

    633
    IVCtMl
    J.S.

    pmmumomniumhabebuntconsentientem.Verum,
    consilium meum audire voluerint, numquam duo simul tentabant non simul, inquam, ostendere conabuntur, Sanctum seculo 111 aut ivvixisse, et metropoliticam dignitatem ecciesiee suae Ausciensi addidisse nam duo ilta simul consisterenequeunt. Dionysius Sammarthayius col. 977 existimat, dignitatem metropoliticam primum fuisse obtentam abAirardo, qui ecclesur Ausciensi prseerat anno 879, quo Joannes Papa VIII ad eum scripsit, et archiepiscopum nominavit. Rationem hujusce opinionis exponit his verbis Airardum primum fuisse episcoporum Ausciensium, qui mesi
    ; : :

    scriptoris clare possit intelligi. Primo itaque dubito, an itlud velit Odo, quod ex ejus verbis colligit Sammarthanus .SV.

    quam ut mens

    cundosi idomnino diceret Odo, dubitari potest, an numerus archiepiscoporum preecedentium ei


    satisfuerit cognitus. Tertio si

    supponamus Garsiamreveraseptimumfuissearchiprxsulem,quod non credo necdum ex eo certo constare poterit,


    ;

    quis fueritprimus. Certeipse Sammarthanus sex preesules inter Airardum et Garsiam numerat itaque, si hi omnes eo ordine sederint, jam Garsias erit octavus si ex eis aliqui sint dubii, jam primus cognosci nequit ex septimo cognito. Plus
    :

    tropolitani jure potitus

    non obscure sig-mficat Odo levita, scribens ad Garsiam archiepiscopum, quem dicit esse septimum ordine pontificem summo
    sit,

    guee Taurinum

    ergo tribuendum videtur traditioni Ausciensi, primum archiepiscopum facit,

    qnam

    ineptie epistolx

    cujusdam diaconi, cujus

    jurelig-andi et solvendi pneditum. Epistoia Odonis hic laudata legitur inter Instrumenta istius tomi

    verba trahipossunt ad varias significationes incertas, sed nihil certo significant. Ceterumcorpus
    S.

    pag. 150.
    12

    Taurini in ecclesia metropolitana servari testatur Sammarthanus col. 972.

    Verum

    ilta

    magis barbare

    et

    obscure scri-

    DE

    SS.

    ROMANO

    ET DAVIDE

    ALIAS BORISO ET GLEBO AUT HLIBO


    PRINCIPIBUS RUSSIS

    COMMENTARIUS PRiEVIUS
    I.

    j.s.

    Horum Sanctorum
    cos

    cultus antiquus, qui perseverat tam


    :

    apud CathoJi
    et qualia.

    quam apud

    Schismaticos

    Acta edenda unde accepta

    An. uxv.
    Sancti in >riis Fastis

    \asti,

    in quibus annuntiatur SS.

    Romani

    et

    an~

    nwntiatiad
    xxiv Julii

    Davidis memoria, jam enumerati sunt a Sollerio nostro ad xxiv Julii in Prmtermissorum catalogo, ubi hsec scripsit Boryssus et Gle-

    prwfigendam credidi, ex quo colligi possit, quinam ex iis, quos colunt Russi, pro Catholicis
    certo haberi possint,

    qui contra eerto fuerint


    possit dubilari.

    schismatici, ac
    et

    demumdequibus

    c bus

    ut principes martyres annuntiantur in Ephemeridibus Graeco-Moscis ante tomum primum Maii, quemadmodum et in variis aliis Fastis Ru-

    Ex eaporro Dissertatione 3 clarcpatet,


    Hlibum
    ( sic

    IJorisum Y
    scri-

    nomina a Ruthenis Latinc

    thenicis,
    sico,

    Menolog-io

    Sparwenfeldiano

    SIovo-Rusverisimili-

    buntur) certo fuisse Cathoiicos, cum conversi sint et occisi, antequam schisma ad ecctesiam Russo-

    nec

    non

    Polonicis,

    unde

    ipsos

    rum

    pervenerit,

    quando ipsa quoque

    ecctesia

    ex quo et in Ca.stellani Martyrolog-ium migrasse videntur. Laudati Fasti Sanctum utrumque conjungunt ad xxiv

    ter eduxit Spicileg-is Ferrarius,

    Constantinopoiitana, cuiillasuberat, cum Romana Ecclesia erat unita. Ex hisce tamen necdum
    sequitur, eos a nobis pro Sanctis haberi, posse, nisi etiam ostendatur, eosdem non sotum a schis-

    excepto tamen Castellano, qui eos disjunxit, et Borisum, in baptismo Romanum dictum, memorat eodem die xxiv Julii quo cum fratre colitur Gle;
    , ;

    Julii,

    quo simul coluntur a Russis

    immemorabiii tempore cuttos esse, et pro Sanctis agnitos. Hoc igitur nunc probare aggredior nam soli Fasti
    maticis, sed etiam a Cathoiicis ab
    .-

    Davidem, retutit ad hunc diem v Septembris, quo fuit obtruncatus. Hsec ratio est, cur Sollerius, moras de industria quserens ,'quod de Catholico cuttu dubitaret,
    vero,
    in baptismo

    bum

    utrumque Sanctum ad hunc diem remiserit, ut hic demum statueretur, utrum eorum Acta Operi nostro inserenda essent, an vero omnino preetermittenda.
    fuerunt hicer
    to CathoUci

    2 Cum autem perspicerem, longiori opus esse disputatione, ut dubitatio Sollerii prudenter de-

    ante laudati id satisnon evincunt. 3 Primo Potoni et Lithuani, qui notitias de Sanctis huc miserunt, inter eos passim recensent Borisum et Illibum, seu Glebum, ut ipsi scribunt, atias Romanum et Davidem, et nonnulli ex eis diserte observant hosce Sanctos etiam coli a Cathoticis seu a Ruthenis Romanse Ecclcsuv unitis. In una ex dictis notitiis, qua scrupulose inquiritur in cuitum Ruthenorum, /uvcipsare,

    r/

    iii

    ^itncti a

    Catholicis co

    luntur

    /ioc
    :

    tempore

    poni posset cumque adverterem idem dubium moveri posse de piuribus, qui tamquam Sancti coluntur apud Russos, Dissertationem huic tomo
    ,

    perioverba Solum nominarem Vladimirum cum duobus filiis Romano et David, qui vere pro
    :

    vel maxime Sanctis a tota Russia habentur. Huic notitise, qux muitis
    ,

    ab
    aiiis,

    unitis

    quos

    aliqui

    631.
    Atrcions
    J.

    DE
    ;

    SS.

    ROMANO ET DAVIDE.
    dum, Ostrogii anno 1617 datis dictani translationem eodem fere modo narrat, et Georgio I metropotitcv Kioviensi attribuit. Addit tamen atiqua hic omissa, nimirum Georgium metropolitam, qui horum Sanctorum corpora ante parvi fecif, sententiam mutasse et veniam de errorepetiisse, quia

    numerant cultum abjudiguamque idcirco tuto sequencat Catholicum dam existimo consonat catalogus Sanctorum Polonorum, quem nobis descripsit anno 1723 P. Franciscus Molitor Societatis Jesu ex libello Christophori Varsevicii, edito Uomse anno 1601. In hoc enim catalogo salisprolixo multos quidem
    atiquiinter Sancios
    ;

    D
    -7'

    corpora
    ;

    trunttulit

    murtyres passim voeantur,


    quia mortt
    violenta tublati
    .

    tam suavis ab

    apertis sarcopha-

    invenio Beatos dictos,


    esse

    de quorum cultu potest

    nullum prorsus reperio, qui suspectus esse possit de schismate, nidtum, qui a soAttamen SS. Romanus lis schis7naticis colitur.

    dubium

    at

    SS. GleDavid in eo recensentur hoc modo bus et Boryssus fratres et martyres, filii ducis Kyoviae. De hodierno igitur horum Sanctorum cultu plura non addo, cum is ex dictis satis videatur certus.
    et
    :

    rultut

    ille

    BTl

    tiquus

    Ctt,

    esse Romani et Davidis ostendi potest. Koialovicius in Miscellaneis Lithuanim recensens patronos sanctos magni Lithuanise ducatus, interque eos nu1

    Antiquum porro
    ,

    g-is fusus est odor. Cetera consonat, et preeter personas hic nominatas duo alii solum adduntur hegumeni. Jam vero ex adductis testimoniis y qucV recte consonant, et invicem in nulto articulo repugnant, non solum colligo, cultum horum Sanctorum inchoatum esse seculo xi; sed etiam infero, illum fuisse decretum per metropolitam Catholicum nam Georgium Catholicum fuisse ostendi in Dissertatione pr cvvia 7 num. 69. Quare nihil jam restat, quod dubitationem
    :

    cultum

    facile

    movere possit de Catholica


    et

    et

    legitima Romani
    titulus

    Davidis

    veneratione.

    An

    martyrum

    merans Davidem et Roraanum, horumelogium pag. 5 conctudit his verbis Frequentia sunt apud Russos sub horum beatorum Martyrum nomine H templa erecta. Pnlchrum est, quod ad Dunam ex adverso Poloccnsis civitatis simul cum abbatiaextat antiquitus fundatum, nunc sub administratione unitorum. Templum, quod antiquitus fundatum erat, quando auctor ille anno 1650 libellwm suum, edidit, antiquitatem cultus probabititer insinuat. Dlugossus tamen, utpote scriptor secidi xv, certius de antiquo cuttu protulit testimonium, quando adannum 1005, relata morte sanctorum Principum, htvc subjungit Colit hos duos Fratres Ruthenica ccclesia Ruthenicusque populus pro
    :
    :

    proprie ipsis congruat, certo sciri nequit, quia nescitur, an alia de causa mortem ipsis machinatus sit frater Suatopelcus, quam ut ditiones ipsorum possideret. Suspicor titidum martyrum ipsis datum a Ruthenis, quia sublati sunt E morte violenta, sicut factum est de aliis pluri-

    Cum autem sola mors violenta martyrem non faciat, nec martyrium eorumdem ex Actis probari possit, Martyres non vocavi nec tamen idcirco negaverim Martyres vocari posse, tum quia multis seculis ut Martyres sunt culti, tum quia revera martyres sunt, si ob fidem vel aliam quamlibet virtutem ad Deum retatam fuerint
    bus.
    ;

    mortui.
    7

    Verum quidquid
    et

    martyribus et sanctis, astruens illos nonnullis coruscare miraculis. Non desunt alia de antiquitate cultus testimonia at hcec addita Ephemeridibus Gnvco-Moscis, qucv eodemseculoxv composit,v sunt, sufflcere mihi videntur ad hocpropositum, prcvsertim cum mox ptura sint dicenda de
    :

    cto Roraani

    mine

    ecclesicV

    martyrio proprie di- gamna eorum festivitas. Davidis, Kulczynskius in SpeciOfficium proRutheniccV pag. 33 de celebri eo- priuvi.
    sit

    rum

    cultu et

    gemina
    tit.

    festivitate ita scribit

    Synfe-

    odus Zamosciana

    dejejun. etfest. pag\ cxxi

    cultus antiquitate, ubi ejus initium investigabitur.


    incfioatus vi

    stum horum sanctorum Komani et Davidis tum die prsesenti xxiv Julii, ) qua obitus, tum die secunda Maii, qua translatio eorumdem recolitur, inter festa
    (

    detur pcr

    Alia enim oriri. potest dubitatio, videlicet utrum horum Sanctorum cultus primum fuerit tnetropotitam Cutholicum. inchoatus per Catholicos, an vero per schismaticos sit exortus. Ad hanc dubitationem respondeo, cultum videri inchoatum per metropolitam C Cathoticum. Quippe Ignatius Kidczynskiin Spe5

    de prascepto connumeravit, et itain Lituania celebrare jussit. Idem scriptor in Appendice sua pag.

    l^proprium de iisdem Sanctis edidit Officium, quod concinnatum est ritu Ruthenico seu Grcvco.
    Officium de sanmartyribusacfratribus secundum carnem, Borisoet Hlibo, dictis in baptismo Romano et Davide. Facti historice in eo non enarrantur attamen
    -.

    Offtcio talis prdefixus est titulus

    ctis

    cimine Ecclesue RutheniccV pag. 111


    quinto
    pit
    iii.

    et

    112 de
    :

    Russorum metropolita
    I

    scribit sequentia

    Georgius
    llic

    Indigena gregi Russorum prreesse

    coe-

    anno Mi.xvni, ut

    scribit Stricovius lib. v cap. metropolita deorevit ac promulgavit cul-

    qui

    tura venerationemque sanetorum Borisi et Hlibi, nat.i e divo Vladimiro, et in baptismo Roma-

    Sanctorumvirtutes et miracula subinde breviter perstringuntur. Totum igitur istud Officium recudere non lubet ; sed nonnutla ex itlo devirtutibus et miracutis Sanctorum suo toco inseram. Hactenus de legiiimb cultu,nunc pauca de Actis
    edendis.
    8 Accepimus horum Sanctorum Acta cum plumbus ahxs ex Lithuania, ubi eadem anno

    Suatopelco fratricida per submissoBSioarios anno mx ( imo probabilius anno L01B) trucidati fuere. Honorat ipsos ecclesia
    dicti,

    nus ac David

    Actaundeacceptaetqmlia

    Ruthenioa ul martyres, fortassis quia Suatopelcus meditana tyrannidem apostasiamque


    a
    fide,

    tiquissimis.

    in

    odiura rcli^ionis
    scriptores

    cos

    mact.nvcrit,

    qitamquam
    Vladimi-

    1621 ex archivis fide dignis et raanuscriptis anfideliter desumpta et typo ac cog-nitione fidelium digna judicavit, suppositoque^no.

    mine

    OOBStanei

    consnlentes honori

    riani sanffuinis id suhticuerint. Sacra corum corpora translata fuere ad novum templum, honori eorum constructum in urbe Vislegorodo , anno

    mi-wii.

    Quam

    transtationera

    soleraniter co^bra-

    suo testatus est illustrissimus doGeorgius Tyskevicius episcopus tunc Methonensis, ac postea ad Vilnensem episcopatum promotus. Non tamen exprimitur quis Actorum sic auctor, nec exponitur, quo fere tempore
    et sigillo

    mmus

    runt Izashms, Suatoslaus s1 [Jsevolodus principes; Georg-ius metropolita, Petrus Perejaslaviensis

    MiohaSl

    Persiensis

    cpisco]^
    ,

    menus

    Piecxarensis

    Theodosius hegumultique alii pra3latiac


    ,

    scnpta fuerint. Imo dubitare potest, utrum Lahne pnmum fuerint exarata an vero ex alio sermone ad Latinum postea translata.
    ;

    con-

    6 Nicotaus Cichovius in litteris

    ad Boltan-

    ignorantia facit, ut non ausim indubitatam hisce Actis fidem vindicare, prmsertim cum methodus narrandi, qua usus est auctor, tam accurrata non sit t ut haec sola
    sufficiat

    omnium

    Horum

    ad

    aucto-

    ritatem

    :: :

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    ritatem irrefragabilem Actis concitiandam.


    mitlta

    Nam

    quidem Sanctorum dicta factaque tam mznutatim enarrat, acsi singulis py^sens adfuisaut certe didicisset ab eis, qui adfuerant: attamen verisimile non est, ipsum de singulis tam accurate fuisse informatum , cum nullibi
    set;

    quis fratnbus parem

    quem cum

    exitum intentat. B. Glebum, David nuncupatum, parentis nomine invitat. Ad


    festinus

    '

    quidpiam ex ullo qui adfuerat. Quin longe verisimilius est, Acta non esse exarata a scriptore contemporaneo et fortasse conscripta sunt aliquot seculis post mortem Sanctorum. Verumtamen pr&cipua Actorum capita non repudianda existimo, quia satis congruunt cum iis, qum scriptores Poloni et Rutheni de hisce Sanctis commemorarunt. Dabo igitur memorata Acta
    caedi adfuisse, aut
    ,

    dicat se

    Sanctorum

    tenderet, et lapsus ex equo aliquantum pedem attrivisset, Smoleoscum translens, naviculam Smadime consceodit. Jaroslaus a Pereslav.a sorore de nece
    fratris

    "

    Acl

    SElf

    ?m

    rentis certior factus,

    obituque pa-

    intellexisse

    more nostro
    strata, ut

    divisa
    iis

    iisque annotationibus illu-

    ex

    lector instrui

    utcumque possit

    de probabititate factorum relatorum.

    provisosicariiadvolant: et quos supplices prsstolatur, stnctis grladiis feroces experitur. Et cum pro temporanea vita preces non reciperent, iisdem pro feterna ad Deum conversis (mendum est lege idem conversus etc.) cultro a Torcim, coquo Boryssi confossus, v Septembris obiit. Corpus deserto loco inter duos truncos projectum ssepius luce desuper instar ig^neje columme et angehcis modulis honoratum fuit. Quod cum post plures annos a Jaroslao (is san fratris ff uinem divimtus ultus, duplici prBBlio Suiatopolcum stravit qm profug-us a djemooe correptus,
    . . .

    B.Glebo denuntiat. Ex im-

    que

    Varia dantur de Sanctis elogia, partim manuscripta, partim


    II.

    tur nos, errabundus a nescio quo occisus periit) requireretur, a quibusdam


    '

    omnibusmembris convulsus in lectica deferebatur, cont.nuo mclamans Fug-ite, fu-ite, sequun:

    impressa.
    V> r* ter Acta rnemorata
    '

    Smolenscensibus indicatum, a presbyteris studiose requisitum hononfice Wiszogrodum delatura, una cum corpore B. Borissi variis clarum
    miraculis, in
    a?de
    requiescit. Hactenus auctor hujus quod totum fere ex Actis desumptum est, Actorumque compendium dici potest An~ nus tamen emortualis hic alius assignatur
    S.

    Basilii

    lancToZj
    etogium,

    '

    SS.

    Romani

    et

    Davi-

    elogn,

    dls alia ^ueedam de iisdem invenio elogia, partim manuscripta, partim impressa. Hxc autem cum obvia non sint huc transferre lubet, ut ex iis utcumque appareat, qu&nam in Actis
    ,

    inActis.

    auam

    Janningus noster Romas anno 1700 accepit ex retictis per P. Melchior Inchoffer HistoricV Hungaricee scriptorem, sine ullo auctoris nomine elogium,
    aut Actorum compendium occurrit, quocl ita habet Borissus duxRostoviensis, parte Vladimiro duce Russiae natus, una cum duodecim fratribus et eo:

    sint probabiliora. Inter scripta, quze

    """"' huc anno 1G47 scripto transmisit. Totum, excepta translatione corporum ante memorata,

    Brevius est, quod Nicolaus Cichovius ex libns ecclesiasticis Ruthenorum colteQit atque

    U
    1

    '"" 1

    l((, "''-

    huc

    traduco: Boris et Illeb, Vlodimiri mag-ni ducis filii, barbara nomina nominibus Romani et Davidis, sacro intervenente et post

    dem
    sibi

    mortem
    sunt.
    Is

    parte baptismatis fonte renatus, commisso a patre exercitu contra Peeenienses, in Rusvi-

    patris enira,

    sui

    baptismo, commutarunt a fratre Suatopelco


    partis sui Vlodi-

    occisi

    cog:nita

    siam irrurnpentes, profectus, in reditu insidias


    tae

    suae intentari a fratre Suiatopolco ducatum biente, et patris obitum occultante, edidicit.
    fieri,

    am-

    Rem

    Deo commendat
    victima
    cffici,

    cum kcrymis, potiusque Deo quam fratris majoris natu victor


    Itaque
    frater

    delegit.

    impius

    Kiuoviae
    conspirat
    fraterni

    tum residens, cum Wiszogrodensibus C in necem Borissi, quem ad se specie


    amoris,
    invitat.
    qnodActis
    ita

    armis Piecinig-um distinetur, occupavit Rossise metropolim Kioviam quae sibi ne eriperetur, Visogrrodanos instruxit, ut Borissium reducem occiderent quod et feceruut piumque Ducem die Dominico orantem, et in obtutu imag-inis Christi defixum, g-ladiis confoderunt, una cum famulo ejus Georg-io
    : :

    miri morte,

    dum

    Borissius

    et favoris

    Ilung-aro. IUebum vero vel Davidem, duccm Muromensem, idem Suatopelcus tali fraude cir-

    amplificandi patrimonii illius


    Alt33

    cumvenit.
    finxit

    Dissimulata
    gravi

    patris

    Vlodimiri raorte,

    lOSed B. Borissus

    tnm commorans,

    nec,

    clnlolu"
    f. c. servis

    qUem
    solus
    torio

    nobiles militem

    suppeditarent,
    dies

    acceptans,'
    in ten-

    cum

    pueris * remansit, ac

    demum

    Dominicus illucesceret, cum sacerdote suo hymnos et psalmos decantabat. Quam vocem sicarii audientes in tentorium
    irruunt, ac crudeliter

    pernoctans,

    cum

    morbo, cupereque ut se invisat. Credidit David seque itineri dedit cujus cum mag-nam partem confecisset, cumquc unum a Smolensco milliare esset, mitites

    se

    detineri

    eum

    Suatopelci
    in

    invaserunt et
    deserto

    corpusquc
    visae

    loco
    ang-elici

    occiderunt defoderunt. Supra

    quod cantus
    sunt.

    Beatum lancea

    auditi et lucerme ardentes

    Cujus puer Georg-ius, natione torque a Domino donatus, supra corpus Domini sui corruens, et Principem deplorans, transfixus obiit. Beatus vero, vulnere accepto, ex tentorio exsiliit ac Deum pro suis occisoribus et g-ermano orans vitam finivit xxiv Julii,
    :

    configunt. Ung-arus, aureo

    De eis Menolog-ium xxiv Julii ita habet: Eodem die obitussanctorum martyrum ducum Uossijc, fratrum secundum carnein, Borissii et Illebi, vcl Romani et Davidis, qui a fratre suo
    Suatopclco occisi sunt, Boris lanceis confixus, Illeb
    verocultro.
    13 Tertium elogium subjicio ex Miscellaneis ttrtium imLilhuanitC, ubi Koialovicius pag. 5 inter patro- v ettumex nos Lithuanix Sanctos hosce sic memorat : SS. Koiahv "'

    anno mdcxxxii (forte auctor scripsit 1032.; Cujus corpus tentorio involutum et plaustro superpositum secum avexerunt. Ad silvas cum nissent, Martyr caput erigere coepit quod
    :

    ve-

    cum

    Suiatopolco
    vit.

    innotuisset,

    cor ejus

    transfigi curaoccisi

    David et Romanus MM., filii Vlodimiri monarcha; Russorum, patria ling-ua antiquoque ethnicorum raore Hlebus et Borysius dicti, nomina in sacro
    fonte

    Complures tum, qui cum Martyre erant,


    His
    peractis,

    mutarunt.
    (

    Mortuo
    Boris

    parente
    J

    Vlodimiro,

    sunt.
    11

    Romanus
    impiissimus
    II.
    fratricida
    relisis,

    olim

    dictus

    dux Rostovien86

    incitatus a

    saifl

    ut patri succedere vellet, fra-

    Septembris Tomus

    tremque

    630

    DE
    et

    SS.

    ROMANO ET DAVIDE.
    parens

    cwn
    J

    tremque suum
    lentum
    aut
    lia

    Suantopelcum, hominem trucufratrum reliquorum caedi ratentum,


    ,

    enim noster

    fraudis fraterns,

    infirmatur. Hlibus igmarus accinxit se itineri, et cum esset

    exigeret aut auferret respuit: quin

    sanffuinolenta consi-

    casum hesus adVolgam, ob repentinum ex equo

    JMJ*^

    imo

    ipse se

    ad illum contulit,

    eo itinere, suam ei obedicntiam probaturus. In malutinis Sabbati cum ad Altam sub tentorio divinarum horis oraret, iuter preces laudumque

    quo properanter uuo pede, conscendit currum, silvam Smiadinam, exceptus vectuscumintrasset quo jubente oircumfuit a sicariis, duce Horasiro, famulis Hlibi, d^derunt currum. Unus autem e

    Mfm
    *

    eont<man t.

    cantum a

    Vissogrodo Suantopelconsubmiserat, lancea confossus in terram cus Georg-ius, patria qui forte aderat, cidit. Puer, objeHungarus, ut ab ulterioribus vulnenbus
    sicariis,

    quos

    culina?, edunomine Torcinus, qui erat prajfectus dominum suum divum Hlibum, cto ense confodit Septembns. Corqui migravit ex hac vita die v lig-na, luce pusejusprojectum in silva iuter duo
    cselitus

    ctu

    sui
    :

    corporis

    Herum

    tueretur,

    eidem

    racu-

    labente,

    Deus

    revelavit

    pastoribus,

    qui

    buit
    est,

    prorupisset,

    confectus puer quidem ibi a parricidis tentonum prius extra Herus vero, cum latrombus et a coortis rursus in se
    et
    efflavit in-

    nientes
    reuter

    vero venuntiarunt incolis Smolenscensibus. Ipsi revecrucibus ac cereis, tulerunt cum


    exuvias, et posuerunt in teraplo. postmodum Suatopelco, et occupata Profligato jussittransurbe Kiovia, pius princeps Jaroslaus Hlibi Visseg-orodum, ubi positum corpus S.
    sacras
    ferre
    fuit

    tempus aliquod orationi impetrasset, orandum animam, ipsisque lacrymas t,


    -i-

    parri-

    cidisexcus.sit.
    inguononnullaaliterfxpo-

    14 Ha;c
    )

    gcsta
    t

    esse

    anno mxxviii, xiv

    (alias

    Dominus ad latus D. Borisi. Utrumque vero


    miraculis
    :

    *""'

    testantur veteres codices XXIV j u iii eoPaulo post David seu lllebus, cum ab ci. per Dunam navigadexn Suantopelco evocatus monitus, anteret, a Jaroslao fratre de insidiis

    Slavoni-

    clarificavit

    morbos

    enim curant,

    lu-

    restimine captos illuminant, claudis gressum obsessis expeliunt, e tuunt, da?monia e corporibus

    carceribus vinculisque

    liberant, et principes

    Ku-

    |>,

    quam
    navi,

    sibi

    consuleret,

    a submissis

    parricidis in

    post

    confixus

    impetratum orationi tempus, cultro occubuit v Septembris. Corpus ejus in


    inter silvas

    ignotum locum
    nio ceelesti,

    cujus concentum

    projectum, symphoSBBpius e propiupost tempore in-

    theuos praliantescontrainfidelesprecibusjuvant. conUtinam et nos humiles ipsorum intercessione etnunc ac in die judicn sequi divinam g-ratiam hic inquit efficiamur. Hactenus Synaxarium,
    digni

    auctor.

    quo pecuarii

    audiebant, longe

    dicatum, integruin invcntum, et a Jaroslao fratrc (qui jam, exacta Suantopclco, solus Russiam obtinebat universam) honorifice Vissogrodi iu templo S.

    Vitse ca% III. Assignantur certiora


    pita, et alia

    tumulatum, quo loco ante Romanus quoque sepultus fucrat. His addit nonnulla qiuv jamdata sunt de cultu utriusque Sancti
    Basilii
    ,

    qusedam examinanemortualis
    investi-

    tur

    annus

    superius.
    yiartumcx
    Kuiczynikio,

    15

    Quartum demum elogium adjungo ex Spe-

    gatur.
    Qiquisquatuor
    elogia

    cimine ecctesiw Ruthencise Kutczynshii, qui ad xxiv Julii cx Synaxario Ruthencio hicc Latine Sancti et gloriosi martyres Borisus et reddidit Illibus fuere fllii Vladimiri, qui baptismo Russiam illustraverat. llabuit ipse duodecim filios, quibus distribuit suas ditiones hoc modo, Vis\

    jam

    recitata diligenter

    Ocum
    satis

    Actis

    contiderit, facile

    videbit

    omnia

    su il>recensm .
    ,

    ^^
    t ur.

    consonare in factis prmcipue ad Sanctos nostros spectantibus. Primo enim omnium consensu Borisus et Hlibus asseruntur filii fuisse Vladimiri

    Sualzaslao Polocum Novog-orodum, Jaroslao post obitum Vistopelco Turoviam, Rostovum, Hlibo Boriao seslai Novoyorodum, Dereva, Usevolodo VlaC Muromum, "Suatoslao
    scslao
    ,

    Russim ducis. Secundo dicuntur ambo post pairis mortem occisi dolo fratris Suatopelci, et quidem
    ante bellum quod inter Vladimiri filios ea occasione ortum est. Tertio ambo abhorruerunt a erant dibelio fralribus inferendo, contentique Borisus nimirum dutioneavivo patre accepta, catu Rosthoviensi, Hlibus Muromensi. Borisi ducatus Rosthovia inter prsecipuos erat. Metropolis ejus Rosthow sita est ad lacum,e quo oritur Co,

    (limiriam,

    Mstislao

    Tmutorokaniam
    vcro

    Stanislao

    Smolensoum,
    Pscoviam.

    Bracislao

    Vocavit
    is

    Luceoriam, Vladimirus

    Sudislao

    Borisum

    Kioviam
    flliis
    :

    et

    enim erat ipsi charior pra3 reliquis cum nuutiatum esset Pecenigos invaLeoto

    dere
    vit

    Russiam,

    magno

    exercitu,

    expedi:

    torea fluvius

    eumdem Borisum ultra Boristenem ipse enim inlinnus jacebat et paulo post obiit. Post cujus obitum Suatopelcus ingressus Kioviam, oceupavit solium paternum, et repletum est iniquiMactabo omncs tate cor ejus, dixitque in se Eratres meos, et fiam monarcha in Russia. Haec
    :

    Wolgx Merum

    qui prope Jaroslaviam illabitur Muromum Hlibi metropolis, quee alias


    ,

    et

    Morum
    ,

    in tabulis notatur,

    ad Occam

    cogitans,

    convooatis suis
    et

    Vissegorodum, et Jelovicio magnatibua, Putza Euntes occidite fratrem Lasco, dixit ipsis
    profcctus est noctu
    ,

    meum
    ventis

    Boristim, et eritis
    ipsi BCelttS.

    intimi mei familiares.

    Promiseruut

    Et

    cum

    Borisus,

    non

    in-

    ac dimisso exercitu , rediens comitatu, pernoctassct ad fluvium Altam, huc venientes sicarii, hastis eum confoderuntj impoaitumque ourrui corpus oonduxePeoenigis,

    ubi infra eam Clesma in Occam influit. Quarto ambo dicuntur seputti, di~ verso tamen tempore, Vissogrodi aut Vissog-orodi, ibiquemiracutis ctaruisse. Vissogrodum autemin quibusdam tabulis geographicis notatum invenio non longe ab urbe Kiovia ad Borysthenem. At corpora idriusque deinde per schismaticos Moscuam creduntur translata ibidemque etiamnum servari. Hsec prcecipua et certiora sunt Vitse utriusque capita attamen ex aliis scriptoribus contra

    flumen posita est

    cum pauco

    primum
    objectio.

    et

    secundum formari potest non

    levis

    ruut Vissegorodum

    et iu

    templo D.

    Basilii

    tu-

    mulaveruut.
    1G

    18 Ditmarus auctor synchronus tres tantum Dumarustrtt """"'A<< S fdios attribuit Vtadimiro, itascribens lib. 7 pau' uttribuetis #. lo ante finem de Vladimiro Hic tres habens n- vladim i,- 0>
    x

    Misit

    post

    hffiQ

    Suatopelous
    ;

    Ulibum dicens cum

    dolo

    uuutium ad Veni absnue mora ;

    lios,

    uui eorum Bolizlavi ducis

    nostri
    etc.

    persecu-

    toris,

    nliam in

    matrimonium duxit

    Et infra, postquam

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.


    A postquam narraverat filium illum, cui Boleslai
    Polonize ducis fdia nupsera*\, a Vtadimiro car* ceri fuisse mancipatum, rursum ita habet : Post hase rex ille plenus dieruin obiit, integritatem hasre-

    637

    ditatissureduobus relinquens filiis, tertio adhuc in carcere posito qui postea elapsus, conjuge ibidera
    :

    relicta,

    ad socerum

    fugit

    Boleslatim

    nimirum

    ner erat, Russuv ducatum recuperaveril anno eron I,ft 1018; nam teste Ditmaro tunc scribente lib. vernmex anj? r. _ H circa finem, Boleslaus tnsignem de Jaroslao 01018,71 victoriam retulit mense Jutio anni 1018 ac j*r BoUiiaum mox Kioviam progressus hunc urbem obsedit Suatopetau Defensa est autem (Kiovia) ab suis habitatori- **** "' bus, sed celeriter patuit extraneis viribus nam- P
    ,

    c.

    Polonum. Si autem Vladimirus tres tantum filios moriens reliquerit, nequeunt hi duo Sancti ambo filiis ipsius annumerari, cum Jaroslaus et
    qui post mortem patris de imSuatopelcus perio contenderunt certo ejus filii fuerint. Fateor hanc rationem non esse contemnendam nam et Annalista Saxo ad ayxnum 1018 tres tantum Vladimiri filios memorat atque ex iis nominat sotos Jaroslaum et Suatopeicum, qui soli item nominantur a Ditmaro quem ille secidus
    ,
    ,

    quearege suo
    Septemb.

    in

    fug-am verso relicta,


    et

    xvm

    Cal.

    quem Zuentipulcumseniorem* suum


    Bolizlavum,
    .
    .

    diu amiserat
    .

    suscepit.

    Ex

    u.e

    iomi-

    his verbis uiterius coitigo, pr&cedentem

    pugnam, num

    qua Suatopelcus a Jarosiao

    victus est in Polo-

    niam fugere

    non posse ad ansed verisimiiiler contigisse anno 1015 aut 1016; nam vox diu, qua item utitur Ditcoactus, referri

    num 1017,

    est.

    nonvidetnr omnesnovisBorisius
    et

    19 Respondeo igitur ex dictis auctoribus revera dubitari posse, an omnes illi duodecim, quos a ~-* scriptores enumerant, filii fuerint Vladimi-

    EUbus

    ejus

    fiiiicreduntur.

    nam post mortem ipsius duo tantum vel tres a p UCl Dtugossum filii de regno contendisse leguntur, atque atii duo occisi. Prncterea vainos habuit filios Jaroslaus, atque hi potuerunt a fiosteB ris faciii errore haberi pro filiis Vtadimiri , cum
    ri
    :

    mamtstib. 1, ubi ait Suatopelcum diu expulsum a Botcslao postea restitutum esse exigit saitem, ut crcdamus inter expxdsionem et restitutionem ptus temporis intercesstsse quam unum annum. Prseterea tib. 7 pag. UG editionis Leibnitii dicititr Hemncns imperator mcnse Novembri anni 1017 intetlexisse Uussorum reg-em aiiquid molitum fuisse contra Boleslaum, sed irrito eventu. Itaque Jaroslaus ipse anno 1017 beltum Bo,
    ,

    leslao intutisse videtur,

    quando

    hic

    jam

    aiiquot E

    tres

    primi ex
    ,

    itlis

    apud Dlugossum ad annum


    ,

    1052 dicantur
    toslaus

    "Wsewoldus et Suanquse nomina sunt trium, quos VladiZaslaus

    annis belto impticitus erat contra Renricum impcratorem. 22 Ex dictis clare conseqttitur, victoriam Jaroslai
    iis

    coltat0 Clim

    miro

    filios

    posteri attribuunt.

    Verumtamen

    re-

    r.

    De anno cmortuaii divcvix

    nmtsenteniix:

    spondeo probabilius esse , duodecim fuisse filios Vtadimiri, cum prtetcr Acta et elogia data de omnibus distincte admodum scribat Dlugossus ad annum 1005. Quippe fieri potuit, ut non omnes innotescerent Ditmaro longea Russisdissito nisi forte Vladimirus solum tres filios habuerit legitimo thoro natos, eosque soios numeraverit Ditmarus. Verum quidquidsit de omnibus ditodecim, major est scriptorum concensus pro Boriso et Hlibo quam ut merito de iis dubitari possit, quia xtnum ex iis videtur ignorasse Ditmarus. Suspicor enim huic tantitm innotuisse eos, qiti rebus gestis aliquod nomen acqttisierant, nempe Suatopelcum PolonicV ducis generum, Jaroslaitm prioris cBmulum, et ve^Hsimiliter Borisum, qui omnes reliquos vero eidem exercitibus pnvfuerant fuisse ignotos, quod nutius eorum rebus beilicis inclaruisset, dum scribebat Ditmarus. 20 Altera ex verbis Ditmari objectio oritur, sed commodius diiuenda inferius , ubi annum emorqucedam exami( ua lem utriusque Sanctd et atia navero. Consentiunt scriptores Sanctum ittrumque occisum eodem anno quo defunctus erat Vtadimirus verum assignando illo anno in diversas abierunt sententias. Kidezynskius in Appendice pag 110 et 111 mortem Vladimiri itiigat anno 100S. Dlugossits mortem ejitsdem narrat ad annum 1005. Koiatovicius, cujus verba data sunt num. 14, annum 102S assignavit. In Actis num. 1 Viadimirus obiisse dicitur vig-esimo octavo anno quiv epocha ducit ad post susceptum baptisma annum 1015, cum Vladimirus probabitius baptizatus sit anno 988, ut ostensum est in Dissertatione de conversione Russorum 2. Et sane quse in Actis dicuntur de die emortuali utriusque et qute DitSancti, optime congruunt anno 1015 bellis in Russia secutis enarrat, clare marus de innuunt mortem Vladimiri non longe amoveri
    ;
    ,

    figendam non esse post annum 1016. Ex 'iL''^'^' iamentuto nequit inferri, affigendam esse ei- Ao.0n.urA1 dem anno 1010, nec rationem uttam invenio, VitfU qua id ostendatur. Dubitari etiam potest an
    > ,

    Suatopeicus a Jarostao primum victus sit eodem anno quo Vtadi^nirus Borisus et Illibus vitam finiverunt an vero anno sequenti. Potuit
    ,
    ,

    Jarostaus, audita patris et fratris Borisi morte, statim arma arripere fratrcmque sub finem ejusdem anni vincere, atque id verisunitius ap,

    paret,

    cum tempus non

    defucrit,
    ,

    ut

    ostendam

    in annotatis

    ad Vitam. Verum

    sive Suatopel-

    cus eodem anno, quo patris defuncti sotiumoccupaverat, ex Russia putsus sit, sive anno sequenti Acta argumentum suggerunt, quo mors Vladimiri probabititer admodum illigari possit anno 1015. Nam Borisus in Actis occisus diHtibus vero ciiur die Dominico et xxiv Julii feria secunda seu die Lumv et v Septemb,-is et
    ;
    .-

    Viadimirusin morbum supremum inci- F disse narratur vigesimo octavo anno post sitsceptitm baptisma. H<vc omnia congruunt anno 1015, qui erat vigesimus octavus post baptizatum Vtadimirum quoque dies xxiv Jutii erat Dominicus et dies v Septembris concurrebat cum feria secunda, ut intetiigitur ex Httera Dominicatib. Itaque. Jutc trium notarum chronotogicarum consonantia probabite prabet argumentum,quomors Vtadimiri, Borisye/ Illibi anno 1015 affigatur, prwsertim cum ex Ditmaro probatum sit eam ab hoc anno non tonge amoveri

    demum

    possa.

    quod in Actis num. 23 Potest quidem objici mors Borysi adscribatur anno 1028 qui iongeaveroabest indeque inferri nuliam tribui
    ,

    ttonundm

    vi

    ^.'"'' a """*

    posseabanno 1015, utpauiomagisprobareaggredior.


    21

    debere auctoritatem notis iitis chronotogicis, quas ex Actis produxi. Verum respondeo annum ittum videri a quodam recentiore adjectum : nutlibi cnimin Actis exprimitur annus a nato Domino, ideoque credere nequeo ibidem etiam expressum fuisse. Prseterea certum est, Russos so~ titos non fuisse annos numerare ab Incarnatione
    ,

    Nuttum

    potest esse

    dubium, quin Suato-

    pelcus per Boteslaum Poionise ducem, cujus ge-

    more Grzecorum a mundo condito. annus ille 1028 attribuendus est interItaque
    Christi, sed

    preli

    ; , ,

    (>33
    ii

    DE

    SS.

    ROMANO EE DAVIDE.
    quod omnia ad Russos spe- D npn curaverit sive quodlonge distans multa aliam ignoraverit. Non scripsit Ditmarus Russorum historiam, ideoque non curatantum de Vlavit omnia investigare; sed pauca
    topetci ciadem, sive

    roni
    S.

    pretiActorumaut interpotatori, non

    ipsi auctori.

    quodpaSiquis velitActa esse scriptoris Latini, rum est verisimiie, mate ilteex monwnentis Ruthequapiam nicisannum illum collegerit, aut ex levi At in eam deductus fuerit opinionem.
    conjectura

    ctantia enarrare

    eadem

    ratio

    non videtur de diebus mensium


    t

    et

    hebdomadarum quibus
    verisimiliter ab auctore
    ;

    occisi sunt Sancti-.nam hi

    Actorum

    in antiquis

    mo-

    numentissunt reperti tantoque majorem habent auctoritatem, quanto rectius secum et cum relatis a Ditmaro consonant. Itaque mortem utriusque Sancti et palris Viadimiri figam anno\0lo,doBella deinde
    tecuta in RlW>ia :

    dimiro, Suatopelco et Jaroslao narravit, eaque Germanicis^ fere, qu& cum rebus Poionicis aut Quapropter nec silentium Ditmari erant connexa. ac de prima Suatopetci tfec^cteBorici^Hlibi
    ,

    nec certiora quis doceat. AuSecuta vero bella sic ordinabo. Mense exercitum collegit gusto anni 1015 Jaroslaus quem contra fratrem Suatopelcum duxit, eum-^ Novembri que inchoata hyeme videlicet mense velDecembri ejusdem anni vicit et ad Boleslaum fugere coegit. Anno 1016 et 1017 Boleslaus

    nec dicta ejus de tribus Vladimiri fitiis, qux silentio de aliis gequivalent, nimis urgenda sunt contra consensum Potonorum et RiUhenorum. Nam hi, etsi tempore posteriores sint, majorem tamen auctoritatem habere debent dum quas studiose pertractant scribunt de rebus ilie, dum siiet dumtaxat ea, quse nec invequam
    clade
    ;
    , ,

    stigare curavit nec scribere. Contrarium tamen dicendum est, ubi Ditmarus ctare aliquid dehisce asserit, aut tempora rerum gestarum assignat.

    occupatus contra Henricum imperatorem tentavit pro Suatopelco contra Jaroslaum. nihil At inita pace cum Henrico, ad generum suum
    bello

    Hac

    de causa usus sum auctoritate Ditmari ad annumemortualem Sanctorum determinandum


    -

    inducatumRussiserestituendumadjecitanimum, idque efjectum dedit anno 1018, pro/ligato primum Jaroslao et capta deinde Kiovia cum aliis Russiie urbibus, non tamen expulso prorsus Jaroslao, quipostea desertum a Bolestao Suatopelcum iterum vicit et iota Russia expulit. At uttima hsec *Jaroslai victoria contigit post mor,

    petci, licet

    etveracredo, quse ille scribit de carcere SuatoActa taceant, et Dlugossus etiam contra

    ria narret. E 27 Quippe scriptor hic Polonus ad annum Diugossmde 1005 pteraque Actis de Boriso et Hlibo consen- mone Borisi BtHlibitatit tientia narrans in uno capite tam Actis quam
    ,

    Ditmaro repugnat, dum pro Suatopelco Jaroslaum patri Viadimiro rebetlem facit, castrum
    Kioviense

    errat tamen,

    tem Ditmari, anno 1019 dejuncti; ideoque iliius annus tam certo nequit ostendi. Ad propositum quoque meum nonest necesse examinare, quo anno Suatopelcus ex Russia omnino pulsussit, et
    deinde occisus.
    qucc

    cum

    tum

    asserit, reiiquaque sic

    thesauris paiernis ab eo occupaenarrat Quod pater


    :
    ,

    Wolodomirus accerbissime ferens


    nibus principatibus
    contrahit,
    ,

    copias ex om-

    Verum

    contraprimam Jaroslai victoriam,

    csedem Borici et Illibi, factam, Jormari potest ex Ditmari verbis,utantea


    insinuavi.
    reipondctw
    uii

    discutienda est objectio, et contra machinatione Suatopelci

    quos inter filios diviserat Quo filio puguaturus. Jaroslaus comperto, mittit et conducit Pieczyng-os et Varahos, patri resistentiam facturos. In-

    cum

    Jaroslao

    objectionem

    alteram,

    25 Etcnimhic scriptor lib. 7 sub finem,postquamnarraverat unie JUiis Vladimiri ,Suatopelco nimirum, nupiam Juisse filiam Boleslai Poionise ducis, de iis et episcopo Reinberno, simul in Russiam misso ita deinde ioquitur Quem ( Rein,
    :

    terim Wolodomirusduxetpater propter filii Jaroslai rebellionem et hostilitatem ex dolore proveniente gravi languore correptus, filium Borysz exercitui
    prBeticiens,

    contra Jaroslaum mittit

    ipse,

    morbo

    invalescente, paucis post in castro Berestow moritur


    . . .

    Ignari patrcm suum, scilicetducein Wolohi

    domirum,

    audiens ( iilium suimet hortatu Bolizlavi tacito reluetaturum


    prffidictus

    bernum)

    rcx

    Viadimirus

    excessisse,

    duo filii, Borysz et Suatopelkus, e vita certamen cum Jaroslao et gente sua

    ineunt, et victus Jaroslaus

    cum eodem et uxore, et in singulari custodia claudit. Mortuum deinde dicit Vtadimirum, tertio fitio, nempe Suatopetco, adhuc incarsibi,

    cepit

    cerc posito
    relicta,

    qui postea elapsus,

    conjuge ibidem

    adsocerum (Bolestaum) fiigit. Hcvc verba simulatque videntur insinuare Suatopelcum etapsus est e carcere, fugisse ad Boieslaum ; non vero fugisse post occisos Borisum et lllibum, neque post ctadem sibi a Jarostao Uiatam. At respondeo, Suatopetcum verisimilUer, mortuo parente, statim e carcere evasisse sibique animos Kioviensium conciiiasse, ac tum Frat?'ibus duobus mortem machinatum esse, tertio cero armis resti, ,

    et VaSuatopelkus vero occupat Kioviam et rapit principatum, altero fratre Borysz paternae mortis luctui vacante. Et licet dux praefatus Borysz in agmine militum quatenus Suatopelko fratre pulso, principatum Kiovienurgeretur, militum tamen sem ipse possideat

    cum Pieczyngis

    rahis adjutoribus suis fugit.

    j,

    instantias

    fratrem

    abnuens respondit patre absumpto patris


    , , ,

    se

    Suatopelkum culturum
    moli-

    loco, nec

    quicquam adversi

    illi

    se

    umquam

    turum.
    tri

    donec victus in Potoniam Jugerit. Nisi ita exponatur Ditmarus, non recte dixit de urbe Kiovia per Bolestaum intercepta Quem diu amiserat, /ueutipulcum seniorem suum, suscepit. Suatopelcus enim dominus non fuit Kioviensium, antequam Botestaus Kioviam expugnavit, adeoque hiec urbs dominum iilum non amiserat nisi eamoccupaverit Suatopetcuspost mortem
    tisse,
    .-

    Verum Suatopelkus disparem gratiam frasubornat No vogrodenses (imo Vissogrodenses, ut omnes aiii asserunt) viros Belial, qui Borysz ducem in cubili suo orantem
    28
    referens,
    lanceis transfodiunt,

    dum

    JaroS'

    luum patri
    suo rcbellem
    fadt.

    sed et armigerum ejus Gre,

    gorium , natione Hungarum dominum suum protegentem secum una necant. Mittit deiude Suatopelkus ad alterum fratrem Glcb in dolo ,
    ,

    invitans

    eum ad

    se

    sed a fratre Jaroslao nuper


    et

    contlicto avisatus

    ad occisionem se vocari, pres-

    so

    gradu
    viri

    substitit,

    magno
    ,

    ejulatu

    et

    patris

    Viadimiri.
    JIM formari
    potest ex Dit-

    mortem
    alii

    et fratris

    necem plangit. Veniunt tandem


    et

    26 Qua de causa respondeo omnium scriptorum Polonorum et Ruthenorum consensum unius

    Suatopelko missi

    Gleb ducem

    maro,

    abscisso capite interficiunt.

    Dibnari, quantumvis
    auctoritati
    ,

    Hactenus Dtugossus,

    co<vvi,

    ptwjerendum
    atiis

    esse

    prwsertim cum hic clare

    non

    contradicat,

    sedsolumnon

    referat

    primam Sua-

    cujus relatio de morte Boriso et Hlibo iliata satis congruit cum Actis et cum etogiis ante datis. Cum Actis etiam consentit, quod asserit Bo-

    risnm

    DIE QUINTA SEPTEMBIUS.


    A risum apalre segrotante ductorem exercitus creatum. Yerum in Actis Borisus cum exercitu missus non dicitur contra Jaroslaum, sed contra
    Pecinienses
    Pecinaci
    , ,

    630

    patris, ut interim

    clam fratribus solus totum posset A Asommo

    qui hic Pieczyngi vocantur, alias

    et

    communius a

    Grsecis Patzinacitaj

    aut Pazzinaci dicti. Vicini hi erant Russis et ipsisolimnon inferiores, ui videri potest apud

    occupare regnum. 2 Hjec ut beatus rescivit Borisus, csepit <!e- fratrUSuatoplorare mortem parentis intimo affeetu dicendo V&IImMIq* *** Hei mihi lumen oculorum meorum semita juventutis meaj etc. Ilei mihi pater mi, domine
    :
    ''

    mi

    Constantinum Porphyrogenitum in libro de Administrando imperio cap. 1, 2, et sequentibus, maxime cap. 37. Verisimile quoque non est Jaroslaum cum Patzinacitis fcederatum fuisse, cum illi postea auxilium dederint Suatopelco, teste ipso Dlugosso ad onnum 1008 imo et Bolestao Patzinacitee contra Jaroslaum adfuerunt, ut ha.-

    non fui Ipse tuum sepelivissemcorpus. Et multa alia dicebat pra;terea Cor mihi ardet, anima sensum turbat. Et
    ! :
    :

    etc. Vae mihi, qui prajsens

    Ad quem
    patris loco

    convertar

    iguoro

    gnificem tristitiam.

    Num

    hancque meam siad patrem n, quem


    , :

    bet Ditmarus lib. 8, ubi Petineos vocat. Itaque aut Patzinacitde proprio motu Russiam invaserunt, aut id fecerunt pro Suatopelco tunc ob rebellionem captivo, ut habemus ex Ditmaro.
    ,

    haherem ? Sed hic hujus mundi gloriam sequitur, ac mortem mihi meditatur sed interficiet me. Domiuo Deo martyr efficiar non contradico. Secundum Scripturam, Dominus Deus resistit su:

    perbis,

    humilibus veru
    dixit
    :

    dat

    gratiam. Apostolus
    est.

    quoque
    adibo
    frater,

    Siquis

    ait,

    Amo
    illi
    :

    habet fratrum suum, mendax


    fratrem.
    sis

    Deuni , et odio Hodie autem


    mihi,

    Dlugossus vero rebellionem Suatopelci, sive hsec in apertum bellum erupit, sive ante carcere ipsius compressa fuit, perperam videtur transtulisse ad Jaroslaum. Hisce demumActa subjungo, brevius in annotatis expositurus, si qua ulteriori
    discussione indigeant.

    Dicamus
    sis

    Tu

    mi

    Hsec et similia dicebat beatus Borisus, cursumque ad fratrem dirigehat. Loquebatur autem secum
    :

    pater,

    soror,

    sisque frater.

    Videbo o adhuc fratrem

    meum miuorem

    natu Gle-

    bum.
    :

    ACTA
    auctore

    3 Iterum diccbat Fiat voluntas Domini. Ac atmorimasecum nominando dicebat Si intravero domum ".ffuom patris mei, malorum linguie scutum mihi praner- r trinriP alum r
    .

    tetur p,

    kum

    persuadebuntque ut expcllam Suatopelac injuriam illi faciam proptcr gloriam

    mvaaere.

    anonymo
    ntisso.

    principatus.
    tela araneae

    Omnis autem commutatur

    gloria luee citius


    et

    .-

    quam cum hanc debuero

    Ex Ms.

    Vilna huc

    mortalem relinquere vitam, qualc responsum acquiram? Ubinam occultabo multitudinem peccatorum meorum ? Quiduam pater mcus ac fratres mci de hujus mundi gloria sccum abstule? Ubi auevanuerunt nec ullum contulit auxilium gloria mundi. Boua solummodo opera et sincera cliaritas auxilium adferunt. Eundo autem totus perfuudcbatur lacrymis, nec se a fletu cohibere potcrat omnes-

    CAPUT
    Vladimiri

    runt

    Ubinam

    est gloria vita^ illorum

    I.

    rum

    et

    argentum? Omnia

    ista

    Russorum
    filiis

    ducis,

    cum
    et

    duodecim

    conversi,

    morbus

    que,

    eum

    videntes tantopere lacryinantem,


    :

    la-

    obitus; S. Borisus

    fratris

    machi-

    crymabantur
    fatigatus et

    apparcbat

    namque Bcatus
    :

    facie

    natione occisus.

    corde contritus. Renovavit itaque iterum sermonem beatus Borisus , dicens Scio quod mali homines compellent fratrem mcum
    ,

    ut

    me

    iuterficiat

    quod

    si

    me

    interfeeerit

    ero
    divi-

    C Tyr agnus
    Bonsus
    ttb

    ille

    totius
    ,

    Russias

    monarcho
    filiis
    ,

    Vla,

    martyr Domino. Consolatus igitur verbis


    nis,

    J-

    -*-dimirus

    a cum
    d,

    divina favente gratia


    b,

    sa-

    zgrotunte pa

    cro fonte lustratus


    seslao
    c,

    cum duodecim
    Jaroslao
    e,

    pra-feciMs, ou-

    Izaslao
    /,

    Boriso

    WiGlebo
    ,

    eundum confortabatur in passione Domini, ajebatque Non despicias me, misericors Domine sperantem in te scd salva animam
    ac inter
    ;
    , :

    ditapatris

    morle,

    n
    e

    f g h
    i

    Usevolodo g, Mstislao h, StanisIao, Sudislao i, Suatopolko k, Christiana suscepit sacra: universam quoque Russiam salutifeSuatoslao
    ra Baptismatis unda expiari et illustrari curavit.

    meam

    propter misericordiam tuam.

    4 Suatopolkus

    autem rcsidebat Kioviaj post


    :

    int9r [

    mortcm
    Borisum
    bilire

    m Suatoul
    '

    patris Vladimiri, et mittebat


    ,

    subdole ad pdaumborsta" at Viuogroliense$

    /.

    dicens

    Frater mi, cupio teeum


    t-

    Vigesimo ergo octava anno post susceptum Baptisma rex Vladiinirus in gravem incidit infirmitatem. Venerat autem tuuc temporis ad patrem

    charitatcm, tuumuue amplificabo patrimo.

    nim
    .-

    nium

    Haec

    vcro

    fraudulenter
    ;

    ii

    mtcrfictant
    ;

    diccbat

    venit-

    infirmum
    tissimi

    dux

    Borisus Rostoviensis
    in

    pius pienap-

    regis
    :

    filius,

    sacro fonte

    Romanus

    pellatus
    z

    cui parens universum commisit exercil,

    tum
    in

    ac contra Pecinienses

    qui valida
    ,

    manu

    Russiam irruperant , expedivit maximoperc quod ob defectum sanitutis ac imbecillitatem corporis sibi ipsi propria persona non liceret hostium repellere audaciam. Borisum quocirca vocatum protinus contra hostes misit. Qui extemplo patri obtemperans discessit: sed inimicos non reperiens dum revertitur, triste acscilicet patrem jam esse defuncepit nuntium vero occultare mortem Suatopolkum ctum
    dolens
    , ,
    , :

    que noctu Visogrodum et clarn vocabat ad se Putsium q et Visogrodcnses quibus dicebat Omucm mihi narratc veritatem mecumue habetis amicitiam? Cui respoudit Putsius lmo omnes pro te capita uostra exponemus. Diabolus autem ut advertit beatum Borisum omnem fiduciam in ducem * collocasse , necem illi para- */orfeDcum re aggrcditur et quemadmodum quoudam Cain
    ,
    :
    :

    Abelem excitavit, sic miserum decepit Suatopolkum excitavitque , ut fratrcs intcrficeret suos solusque regnum possidcret Ruthenlcum. Tunc iis ad se voeatis Visogrodcnsibus
    gratis in
    ,

    miserrimus

    hominum Suatopolkus
    ,

    ait

    Putsio

    Quandoquidem

    frater

    promittitis

    ve.stra

    pro

    me

    640
    A.

    ACTA

    SS.

    A>oMu.

    ip

    intepDoncre capita, euntesclam fratrem

    BOMANI ET DAVIDIS. meum Suatopolki perditissimi


    tyrem
    Borisum
    ,
    ,

    famuli, sanctumque

    mar-

    Lsuminterficitc.Illeverosedictissatisfacturum
    P1
    Berisus vero,
    fruitra
    tollici-

    6 Interim

    beatus Borisus

    commorabatur

    Al-

    latus ad toli-

    um

    occupan-

    dum.

    pnmtem

    Quem nobilcs dictis cupandum patris solium


    t r

    suis
    ,

    incitabant ad oc-

    ostendentes

    paratam

    perfoderunt Liassho. Id advertens Elovis Talec Putsso dilectus S. Borisi puer Georgius, Ung-arus nacui beatus Princeps aureum torquera detione derat, corruit supra corpus Domrni illacrymans
    crudeliter
    ,

    lancea

    copiam militum. Verum B. Borimanus contra Busrespondit: Absit a me erigere habeo. natu fratrem quem loco patris majorem BeaQu bus praceptis milites discesserunt f puero suo. Erat id tus vero solus remansit cum suum Sabbati, ac bcatus Borisus in
    , ,

    deseram, Domine mi presetanubi tua emeruit pulmoriar et ego tissime chritudo. Quod cernentes misernmi ilb homioiSanctus autem d, etiara hunc transfoderunt accepto vulnere , exiluit ex tentono. Borisus

    Utinam non
    :

    te

    temporis dies cum lacrymis et gemitu se contulit tentorium DoDeum invoeans, dicebat Lacrymas meas servis confido te mine , ne silueris quia in Et reminiscebatur conjuogas me Domine
    : :

    tuis

    quoque martyrii

    S.

    Nicetae

    tf

    et

    S.

    Wenceslai

    Quid staAccedentes fimamus jussa. ^eumjntuentes supplex precabaBeatus Martyr hoc audiens parum Fratres mei charissimi dicens tur concedite temporis ut preces fundam obsecro ad Dorainum Deum meum.
    Illi
    tis

    vero circumstantes exclamaverunt


    r

    BarquiMinniteran nni aimiliter a fratre interemptus obiit, et S. ' euaui xa r iflprabat e tiam saUra&raeraoai quae a parente bara?
    .

    Elevatis

    erffo

    ad caelum
    :

    oculis

    cum
    Deus
    _

    la- dcindeetSan-

    crymis j

    Justi in Salomonis, dicentis et a Doraino mercedem cavivent aeternum Cumhis itaque sententiis consolabatur. pient vespertinas preces dequo jam vesperasceret decantandis cantare jussit Ipse quoque suam in divinis vespertinis assiduis lacrymis imlaudibus pendebat opcram. His finitis, cubitum se con-

    pientissimi verba

    mens

    ac suspiriis orabat y ac misencors, gloria


    fraude

    Doraine
    _

    cle-

    ctus^mpctratopriu*
    u ,. ?((o

    tibi,

    qui

    concessisti
    :

    mihi de

    fraudulentas

    vitas

    hujus exire

    UmpQra adorandum,

    gloria tibi,

    benig-nissime Larg-itor vitre, qui


    fecisti
    tibi

    me
    qui
    :

    participem

    laborum sanctorum martyrum


    ,

    tuorum
    g^loria
    ,

    g-loria

    Amator hominum

    concessisti

    mihi perficere desiderium cordis mei


    ,

    tulit,

    raulta

    solicitudine

    secum

    perpendendo,

    qualiter se ad mortem et passionem offerre debeat, cursum pcrficere, fidem conservare, et fidelitatis

    multse tuae misericordias , qua direxisti pedes meos in viam pacis, ut ad te sine aspice de excelso sancto offendiculo currerent
    Christe
    :

    tuo

    et respice

    dolorem cordis mei

    ct

    dcicrtui a

    mUitibtlij piis
    excrcitiii

    coronarn a Deo recipere C Summo ergo mane diei Dominici expergematutinarum factus, quum animadvertit tempus

    cepi

    a meo

    g:ermauo.

    Notum
    :

    est tibi

    versari nec contradicere

    habui

    quem susme non adenim in manu


    ,
    :

    ad

    mortem
    rat.

    te pit-

    orationum ad inchoandas laudes Servatoris nostri. Ipse quoque Beatus, postquam indutus faciem suam la,

    adesse

    sacerdotem

    suum

    excitavit

    mea omnem meo dilecta.


    tu,

    ac omnia patri His et similibus dictis addidit Sed


    patris mei militem,
    ,

    Dornine, respice
    ,

    et sis inter
    illi

    me

    et

    fratrem
    :

    meum
    ne
    ,

    et

    non statuas
    eos
    oculis

    hoc peccatum

    sed

    convissct, protinus ad preces Deo solvendas se Intcrea missi parricidte a Suatopolko in Altulit.

    recipe in pace
    respexit

    animam meam. Hac

    finita oratio,

    commiseratione plenis
    :

    cumque propius accessistam venerunt noctu ac voccm beati Borisi, deoantantis psalsent mos matutinos pcrcepissent tunc sig-nificatum
    , ,

    ac totus natans in lacrymis, eos affatus est tres, accedentes perficite opus , quod jussi
    sitque

    Eraestis,

    pax

    fratri
    illi

    est ei

    de oocisione,
    ,

    Sanctus ergo incepit recita:

    9 Haec

    omnibus vobis. audientes nullum respondere veret


    ;

    meo

    occidituret
    Vissogrodi
    '

    re psalraos
    ti

    dicens

    Domine,

    sunt, qui tribulant

    mc

    quid multiplicamulti insurgunt ad-

    bum
    bis,

    poterant; sed timore et angore pleni lacry-

    se-

    mabantur
    caecorum

    psalmos matutinos Circumdeusque addidit , cantando ad finera dcrunt mc cancs multi, consilium malignantium. dcmum caDominc Deus meus, in te speravi nonem Finito vero matutino convertit se ad C imaginem Salvatoris suppiex orando, atque dioens Domine Jesu Christe , qui taliter appaversura

    me

    etc.

    et rcliquos

    ac quilibet intra se dicebat Vae Princeps noster dilectissime, beatissime


    :

    rflft* r no- P

    Dux
    ,

    Vestitus

    Instructor

    rudium

    nudorum quomodo

    Scipio

    senum

    respuisti

    g*loriam

    mundi hujus? Quis non mirabitur tantam humilitatem? Et quis non humiliabitur tuo ductus p
    exemplo
    ?

    Sanctus

    ergo

    Borisus confestim beaJulii xxiv,

    tam

    Creatori

    reddidit

    animam
    illi

    anno

    ruistiiu terris, ct qui digmatus es voluntarie clavis affigi, et inortem in

    mxxviii u. Impii autem

    parricidse plures alios


    :

    pecoata nostra

    concede

    cruce suscepisti propter et mihi pati. Interim

    beato Martyri praesentes interfecerunt

    inter quos

    oirca tentorium exaudivit sibilum

    malignantium

    hominum
    tus est
    ;

    intra

    mugitus
    tibi,

    ac laerymando prccaJesu, propter in-

    Gloria
    pati

    Domine
    :

    vidiam
    proptcr

    me

    digmatus hanc tribulationem, et


    nolui

    verbum tuum
    :

    enim

    mc ipsum

    qmurcrc nec aliquid coucupiscerc secundum Apoomnia crestolum Charitaa omnia patitur in charitate non dit, uon qua;rit quce sua sunt
    ,
    :

    Georgium dilectum Beati puerum, cujus caput amputavit qui non poterat auream detrahere Quocirca corpus ejus truncum ag-notorquem Sancti autem Martyris corpus sci non poterat. tentorio involutum, curruque impositum, secum avexcrunt. Cum autem in silvis essent, Beatus caput coepit erig-ere x. Quod cum miserrimus Sua,
    .
    ,

    topelcus rescivisset, duos confestim misit, qui cor sancti Martyris gladio transfixerunt sicque Bea:

    cst

    timor
    ,

    churitas
    ,

    perfecta

    expellit

    timorcm
    :

    SotiefiM

    itufhfl

    rntm

    {(

    juoc-

    rmituj

    '/iis

    ciditur,

    namquc Domine oinnia moa scmper in maniqui Legis tme non sum oblitus ut tibus tuis bi, Domine, placet, ita fiat. cum pucro videutes Do7 Sacerdos autem commiseratione minum suum adeo afllictum diccutes ducti collacryraabautur perdilecte Ergo tanDomiuc, quauta bouitate repletus es tam militum copiam in raanibus habens, noluisti adversari fratri propter amorera Christi. Intcrim derepente irrupcrunt in tentorium perditi illius
    ,

    tus immarcessibilem adeptus est coronam. Corpus itaque vexerunt usque Visogrrodum y ibidemque
    in teraplo lierunt.
    ,

    D. Basilio consecrato, in terra sepe

    ANNOTATA.
    a

    De Vladimiri conversione

    factisque ipsius

    ad fidem promovendam, disputavi in Dissertatione de conversione et fide Russorum huic tomo


    prsefixa.

    b Non

    DIE QUIXTA SEPTEMBRIS.

    641
    -

    b Non videntur omnes filii Vladimiri eodem tempore cum patre baptizati nam eorum ali:

    piura menda

    qui verisimititer nati sunt post patris baptisma. Auctor igitur solum indicare voluit quantum opinor duodecim fuisse Vladimiri filios omnes,

    que seque acpatrem fuisse baptizatos. c Wiseslaus ab aliis item numeratur primus, eique Novogorodum a patre datum, cum aliis scribit Dlugossus ad annum 1005. Intclligenda autcm est Novogardia magna , a Russis Novogrod Weleki dicta quee sita est ad Ilmenum lacum in partibus Occidentalibus Moscovite. Ad~ dunt scriptores Wisestaum csse defunctum ante patrem.
    ,

    in exemplari Ms. reperio. Verum A a*to. pleraque , ubiclara sunl et solum legibus Grm maticte repugnant, corrigenda censui nec credidi operse pretium fore side singutis monerem lectorem, cum Acta non sint tanti momenti. o Vos hsec aynbigue erat scripta, totaque phrasis mendosa, quam ex conjectura restitui. Porro omnes hse sermocinationes Borisi, potius medita-

    tiones suntauctoris, qui istis internas ipsius affectiones exponere voluit.

    p Phrasis cst ambigua et ambigue scripta at sequentia clara sunt, quod sufficit ad mcntem auctoris intctligendam.
    :

    q Dtugossus

    ad annum 1005 de
    ,

    iis

    qui San-

    d Izaslaum item secundum recensent Dlugossus et Kulczynskius eique a Vladimiro Polocum donatum scribunt Urbs illa deinde Lithuanise accessit, ibique adjacet Dunse fiuvio vulgo Poloczki dicta aut Polocko. Plura de Izaslao nullibi invenio sed Jaroslaus item habuit fitium Izaslaum, qui Russiw principatum obtinuit. e Jaroslaus postmortem fratris Wisesiai apa,
    .

    ctos occiderunt

    Principalium virohabet rum, qui duces Borysz et Gleb occiderunt haec sunt nomina, Puchsza, Halicz , Lowicz ct Lasko.
    sic
    :
    ,

    Tres etiamnominantur in Commentario


    r

    num

    15.

    Altse hic et in

    primo
    ,

    elogio, acsi urbis aut

    dux Novogardiensis aut Novogrodensis, cum anteessetRosthoviensis.De eo ejusque fratribus Boriso et Glebo multa in Commentario sunt dicta. f De Suatoslao, quem Suentoslaum scribit Dlugossus, nihil invenio, nisi quod paterei tradiderit Drzewiany ut vult Dlugossus, Dereva scnbit Kidczynskius. Habuerunt Jarostaus et Vtadimirus II fiiios ejusdem 72ominis. g Huic iidem scriptores "vVolodimiriam datam assemait, necplura de eo addunt. Fuit et Jaroslao ejusdem nominis filius, et alii principes Russi id nomen habuerunt. Wolodimiria autem satis nota est et post Kioviam fuit Russorum metropolis donec magni duces Moscuam se contre constitutus dicitur
    ,

    nomen esset. Intertio elogio,in Commennum. 13 dato ad Altam ct ia quarto num. 15, ad fluvium Altam. Dtugossus ad an- ^ num. 1010 alia occasione tocum csedis Borisi statxdt circa Olham fluvium. Omnia hmc mihi valoppidi
    tario
    ,

    de obscura esse profiteor cum nec locum >i<><- fluvium alterutrius nominis invenire potuerim qui satis probabiUter possit designari. Atlamen satis perspiciolocum nec longeadmodum abfuisse Kiovia et quserendum in hodierna Volhynia
    , ,

    tulerint.

    h Mstislao attribuit Kulczynsliius Tmutorokaniam, Dlugossus Timutokany nominat. Ducem hunc Mstislaum deinde fratri suo Jaroslao duci Kioviensi bellum intutisse narrat Dlugossus ad
    ,

    ac verisimiliter idtra Borysthenem. Nam inter Kioviam et confinia Patzinacitarum Borisum tunc fuisse omnia insinuant confmia autem Patzinacitarum ab utraque Boryslcnis parte versus Kioviam, se extendebant, ut facile evinci potest ex Porphyrogenito lib. de Administrando imperio cap. 9 et alibi. s Consentiunt scriptores, 7ioiuisse Borisum armis principatum invadere. Itaque exercitus, peracta expeditione ab eo dimissus est, aid sponte defluxit, quod ducibus consentire nollet Sanctus, aut etiam quod per mortem Vladimiri imperium
    .-

    Borisi esset finitum.

    annum
    i

    1014-,

    quem

    consule.
    ct

    Inter Stanislaura

    Sudislaum unus omissus


    itte

    hic est filius, ut numeranti patebit. Bracislaus

    vocatur a Kulczynshio, a Dlugosso Posvisd. Non convenit etiam inter hos scriptores de hereditaria C portione tribus hisce junioribus per patrem attribida. Dtugossus nihil ipsis a vivente patre donatum scribit, sed Kioviensem et Berestow principatus ipsis servatos ait, ut eos post

    variis istius nominis Sandesignalum voluerit auctor, non facile dixectis ro. S. Wenceslaus Bohemix dux et martyr, qui DecoiiturZS Septembris.et S. Barbara, qum cembris,clarius indicantur.Verum tamhmcquan
    t

    Quem Nicetam ex

    sequentia meditatus

    est

    auctor,

    u Sanctum

    verisimiliter occisum
    ''.

    anno 1015,

    mortem

    patris

    possiderent. Alter singulis principatus suos adscribit s Stanislao Smolenscum, Bracislao Luceo-

    et sine ullo dubio ante annum ostendi in Commentario Iloc factum ( ctsi itcm asseratur
    _\

    kic assignatuwi,

    elogio in

    inprimo Commentario num. 10^ parum est creprassertim ob ea , sequuntur. Nam si San;

    Nolim hisce mejudicem interponere cum ne consentientibus quidem de filiorum numero et divisione principatuum daindubitatam ausim adhibere fidem. ta k Suatopelcum qui hic ultimus recensetur laudati scriptores tertium nominant nimirum ante Jaroslaum iliique Turoviam aut Turow a
    riam, Sudislao Pscoviara.
    , ,

    dibite, sed fictitium apparet

    qu v de
    (

    coy^de transfixo

    ex vulneribus acccptis non fuisset omnino mortuus , qui id primi advertissent , haud dubie inchoatam ccedemperfecissent. lis y Oppidum hoc fntstra quxsivi in Dictionan
    ctus

    patre concessum dicunt. 1 Patzinacitas vicinos et cemulos Russorum deobservavi in Commentario num. 28. de Patzinacitis assignavi, ac de iisdem uberius egi tom. i Septembris in Commentario prsevio ad Acta S. Stephani Hungarise regis

    gcographicis ; at tandem inveni in tabulis aut mappis in quibus notatum est ad Borysthenem scriptumpaucis milliaribus supra Kioviam
    , ,

    signari

    Plura

    ibi

    que "Wyszgrod, ut etiam in primo eloyio scribiBatur. Sanctum Vissogrodi seputtum in mde S. Commentario data. conscntiunt elogia in silii
    ,

    5^6. m Cum

    Ditmarus
    ,

    testetur

    Suatopelcum
    ,-

    in

    carcere fuisse moriente patre necesse est, ut ex illo mox evaserit per amicos qui etiam ad reliqua peragenda ipsi auxiliumprsebuerint. n Lege fratrem , ut exigit phrasis : nam et
    ,

    At Dlugossus de sepultura utriusque Sancti sie Corpora autem tam Borysz quam Gleb habet iu ecclesia S. Ba^ilii in uno in Kiow dcducta sepulcro tumulantur. Malim assentiri omnibus Vissogrodum aliis quamuni Diugosso, nisi forte
    :
    ,

    inter suburbia fuerit Kioviensis

    urbis

    quze eo

    tempore

    642
    A
    Amonvho

    ACTA

    SS.

    ROMANI ET DAVIDIS.
    na
    eos
    ,

    tempore maximafuisse dicitur, ideoque Vissogro dum a Kiovia non distinxerit.

    alloquebatur
    fratres

    parcite

    qui nihil

    Parcite obsecro, mihi D mei dileotissimi parcite mihi commisi mali. Non offendite me do*
    :

    mini mei.

    Quam

    injuriam

    feci fratri
    ,

    meo

    et

    vo-

    CAPUT
    Glebus

    II.

    ejusdem fratris Suatopelci


    in
    itinere

    machinatione

    occisus

    aliquam habetis injuriam ducite me ad principem vestrum fratrem meum et dominum. Miseremini servitutis * meae miseremini mei, domini mei. Sim vester servus estote domini mei. Quidnam mali commisi ? Perhibete testimonium et non dolebo si sanguine raeo satiari optatis.
    bis ? Si
    ,
    :

    '

    forte juvea-

    tutis

    En sum
    nime

    in

    manibus
    ,

    corpus in loco deserto projectum


    deinde
    topelco,
    ,

    et vestro principi.

    vestris paratus fratri meo His et similibus dictis illi mi,

    attendentes

    victo

    per Jaroslaum Sua:

    instar ferocissimarum

    bestia,

    incorruptum invenitur

    se~

    nihil eos sua curare verba, patris defuncti Fratrisque occisi opem implorabat , matremque ing-eminan-

    rum rapuerunt Beatum. Qui

    ut advertens

    pulcrum utriusque
    raculis

    Vissogrodi mi-

    clarum.

    do Salva me , pater etc. Tum etiam Salva tu quoque te ipsum frater et inimice mi, Suato:

    polke.

    13

    Tandem
    caslo
    et

    protestabatur
    terra
    ,

    innocentiam
    ;

    suam
    Boassi-

    inviaocdii'

    coram
    S.

    inferendo
    [

    Frater mi
    et

    wr

    HliOu dulo

    Interim
    kus
    ,

    impiissimus

    ille

    fratricida
    ,

    Suatopolpro-

    rise

    intercede

    pro
    ,

    me

    apud

    fratri Kio-

    communem omflexis g"eni-

    tali

    commisso scelere
    ,

    minime ad
    quoque

    viam

    inviia-

    nium

    Dominum
    ,

    ut

    habeam fiduciam
    illius.

    bitatem

    conversus

    verum
    ,

    sugg-estione diabolica
    fratres in-

    stere valeara

    throno
    dicens
    ,
    :

    Demum

    U de

    salute sua desperans

    alios

    bus orabat
    dissime

    Benig-nissime et misericor-

    terimere in animura duxit. Misit erg-o nuntios ad

    beatura

    Glebum
    ,

    in sacri fontis susceptione


    :

    Da-

    vid appellatura
    :

    fraudulenter dicens Venito cito pater te vocat, graviter namque infirmatur. Beatus erg*o Glebus , ut rescivit , ascenso equo

    Domine lacrymas ne despexeris etc. ViDomine et judica ecce enira parata est anima mea ante te Domine et tibi reddo g-lode
    ,
    ,
    :

    riam Patri
    oratione
    ,

    quam

    citissimo

    iter

    cum parvo comitatu aggres-

    sus est. In itinere autem lapsus sub ipso equus


    in quadam fossa pedem ei parumper attrivit. Cumque venisset Smolenscum a ac Smolensco
    ,
    ,

    discessisset ad

    ictum oculi Smadinse naviculara ingreditur. Ilis se ita habentibus ad Jaroslaum pervenerat rumor a sorore Pereslavia de morte patris Vladimiri , et interfectione Borisi. Quo, ,

    humilius dentes perficite opus vobis comraissum. Tunc miserrimus Plorazer c ocius illum mactare jussit. Coquus ergo Borisi nomine Torcim d cultro
    : ,

    etc. Finita placido vultu suos aspexit interfectores voce allocutus est eos Eratres, occi:

    et

    Eilio

    et Spiritui sancto

    beatum mactavit Glebum


    ag-num,
    projecto
    feria

    tanquam innocentem

    beati

    dam

    deserto

    circa Jaroslaus

    trem
    ter

    Glebum
    :

    quantocius direxit nuntios ad frasignificando Noli frater di: ,

    secunda, Septembris v. Hli vero Martyris corpore in loco quointer duos truncos ad impium
    ,
    ,

    Suatopolkum reversi
    cepti sunt.

    a quo infelici

    gaudio susCorpus
    tu sil-

    scedere

    pater enim noster e vivis excessit fratuus Borisus crudeliter a Suatopolko inter:

    14

    ctorum

    fectus est.
    duffi iterinUitttit,

    Dominus autem qui custodit ossa Sansuorum hujus quoque Sancti cadaver
    , ,

    va projectum
    prodtgiis divinis
    litr ;

    Glebus amare lacrymans exclamavit, dicens. Hei mihi hei mihi Duabus de causis lacrymor et suspiro. Ploro super te pater mi itcrumque vehementer ploro super te frater mi et domine Borise
    ,
    !

    11

    Ilaec

    ut

    percepit

    beatus

    incorruptumque long-o temporis spatio conservavit. Ssepe autem a pastoribus et venatoribus , aliisque circa illum locum iter facientibus
    et
    ,

    illfesum

    ho.tora-

    videbatur

    ig-nea

    columna
    caslestis

    faces
    ,

    accensa?,

    nonnumquam musica

    et ang-elici vi-

    quomodo
    frater,
    si

    crudeliter es

    transfossus?

    accepisti confidentiam

    dilecte mi apud Dominum


    ,

    debantur cantus e, omnibus stupentibus, nemine causam sciente, nimirum hoc sancti corporis
    alicui , divina sic permittente ad inquirendum sancti Martyris corpus in animum/ veniebat: donec princeps Jaroslaus lmpatiens tanti fratricidii , arreptis armis , exercitum contra impium Suatopolkum mitteret. Orabat Deum dicebatque Non

    ora pro vilitate mea,


    pati
    ,

    gratia

    fieri.

    ut et eg-o dig-nus sim haec

    Nec

    et

    tecum

    vivere.

    Cum

    providentia

    beatus Glebus hac

    et similia diceret,

    gemitus

    et suspiria g-eminan-

    do,
    do,
    bat.

    creberrimisque

    singultibus

    Deum

    invocan-

    in lacrymis quam in fluvio nataEcce ex iraproviso appulerunt a Suatopolko missi improbi homloid immisericordes sang-uiftlga, peaaimffi fene, furibundos habentes animos. Beatus autem navigabat in Scopsa b non prooul Smadina. IIos ergo cum anirnadvertisset Beatus, exultavit in anima. Qui
    ,

    non minus

    ego

    auctor sum sed 1116.' Tu, Domine vindica sang-uinem fratrum meorum Borisi et Glebi innocenter effusum. Ne obsecro et eg:o hac morte inteream , sed juste judica, ut malitia peccatoris
    fratricidii
    , ,

    non

    Domine

    eg-o

    hujus

    ipsi

    ng-noscen-

    finiatur etc.

    appropinquantes ad eum Sanctus amioam priBStolabatur ab eis salutationem:cumque jam adnatassent protinus pessi,

    tes contristati

    15
    cepit

    sunt

    Suatopolkus quoque,
    et

    quam priraum
    ,

    per- victoqm^
    Jarostanm
    Sual P elc "-

    Jaroslaura castra movisse

    movit Russiam

    universam com

    innumerum

    nu
    6

    llli

    latrones

    in

    eymbam

    tum

    et

    trans

    Sancti prosiluerunt
    gladios.
    ,

    Borystenem

    evaginatos
    prn?

    manibus tenentes

    manibus cunctis
    12

    romi exciderunt

    Extemplo omnesque

    ucai

    iis

    pcr

    Suatopetcum
    suhiit initii

    timore prapmortui sunt. Hfflc Beatus conspiciens seque ab illis interfectum iri advertens supplicibus eos intuebatur oculis facicraque suam lacrymis abluendo, iteratis suspiriis, voce commiseratioue pl e , , ,

    Jaroslaus vero ex altera fluvii parte. Curaque tribus mensibus ex utraqne parte nihil certatum eset et jam hiems grlaciem instar marmoris cong-elaret nocte quadem Suatapolkus cum suis inebnatus nihil mali suspicabatur. Interim Jarosaus cum suis transportavit [exercitum] feliciter, et scaphas a ripa repulerunt , ag-ressique [sunt] g pugrnam. Suatopolki autem exercitus
    ,

    conscripsit exercicastra metatus est

    inter

    DIB QUINTA SKPTEMBRIS.


    interduo stag-na ingrentia distributus erat; itaque, cum ab altera exercitns parte nihil auxilii liaberet
    propter

    643

    nullibiinvenio. At certum est, scriptorem illum a. Awwii. aberrasse, dum Sanctumin itinere perducit ad

    intermedias aquas stagnorum, milites Suatopolki, impetum hostium non austinentes, su-

    Volg-am

    ciscenti

    perglaciein recedebant, sed fracta

    cum

    illisglacies,

    multique submersi aquis, alii caesi. Sicvictus fratricida Suatopolkus, ad Boleslaum principem Polonum se contulit, Jaroslao solium patris Kiovis
    eoqne deinde

    neque enim Muromo Kioviam p\ adeundus est fluvius Volga, nisi velit in Septemtrionem prius discedere aut in Orientem, ut perveniat ad Australes et Occidentales Russue
    :

    partes.

    b Vox hsectam ambigue scripta


    legi nequeat.

    est,

    ut recte
    fluvii

    iterumpropigato
    tUO,
    et

    mor-

    occupante h. 16 Suatopolkus, impetrato auxilio a Polonis, mag-na militum nianu reversus, vicit etprofligain vit Jaroslaum i, Novo conscripto exercitu, Altha k constitit, ubi beatus Borisus occisus. Ibi
    elevatis

    Quare ignoro, an

    sit

    nomen

    aut loci aut navis. Locus, quo occisus est, in ducatu vel palatinatu Smolenscensi fuisse dicitur infra nitm. 17. Atque ita eliam insinuatur in

    Commentario
    . .

    in elogio

    primo, secundo

    et

    ad ctelum

    Ecce sang-uis miue, ut Abclis


    cit

    manibus et oculis, dixit fratris mei clamat ad te, Do:

    quarto. Tertium etogium num. 14 habet, occisum esse cum per Dunam navigaret. Verum Duna

    etc.

    His

    et similiuus dictis,

    fe-

    cong-redi

    exercitum.

    Ubi,

    cum

    triduo forti-

    concertatum fuisset, palmam obtinuit Jaroslaus. Suatopolkus vero fugrit, et inter fug*iendum correptus est a deemone l, omniaque membra ejus dissoluta sunt nec equo jam poterat insidefugitque usque ad re, sed lecticis portabatur 1'ugite, assiduo. Clamabat autem Bresctum
    ter
    :
    :

    satislonge abest Smolensco, nec ducit Kioviam. Dziesna fluvius, qui supra Kioviam iltabitur Borystheni, forsan indicatur. At sic occisus non
    fuerit Sanctus in vicinia urbis Smolensci, nec Smolenscum usque venire debebat, ut per fluvium illum navigaret Kioviam. Quare si in navi aedes facta est, cum plerique asserant factam

    fugite

    ecce

    enim insequitur me

    quamquam

    nullo insequebatur.

    Cumque
    Uei

    sic

    timidus ac vagaconsistere
    posset,

    non tongea Smoleusco, probabitius existimo Sanctum navigasse per Boryslhencm. Ceterum certo sciri non potest, utrum in navi an in curnt K
    esse

    bundus nullo
    loniam.

    in loco

    pacitice

    fuerit occisus,

    cum

    scriptores dissentiant

    et divi-

    totam pererravit, justu

    ira

    persecutus, Po-

    nare cogantur.
    c Ducem horum sicariorum llorasimm rocat Kulczynskius in Commentario nwn. 16, Forte

    Tandem

    in silvis inter

    Poloniam

    et

    Bo-

    hemiam, a nescio quo


    efnavituniiuam.
    ru/u Jui
    ostai

    occisus,

    impiam miscrrime

    quxsitum, sepelitur

    Viuo

    grodi:

    intenm principatum Russiae solus adeptus, de sanctorum Martyrum sepultura studiose inquirebat. De sancto igitur Boriso narrutum est, illum in Visegrodo sepultum esse in D. Basilii basilica. Beatus autem Glebus omuium effug-erat notitiam, nisi quud quis noverat eum Smolensei n occisum esse. Nonuulli ergo Smo17

    Jaroslaus

    Horazer scribi debuit vox, quse tamen Florazer videtur scripta in exemptari Ms. d Laudatus scriptor loco indicato Torcinum
    dicit fuisse e famulis
    prffifectus.
    lllibi
    .
    .

    qui erat culime

    lenscenses

    prsesentes
    in loco

    narrabant,

    qualiter

    circa

    Smolenscum

    quodam

    deserto appareat lux


    :

    At vix crediderim, Sanctum aproprio famutooccisum, quando consiut desicariis aliis subornatis. Idem rursumsoriptorrecedit ab aliis, dum adt/it eduoto onse confossum nam reliqui cultro occisum dicunt, ut habent Acta. e Fuisse qiurdam prodigia in loco, ubiproje:

    et faces accensae.

    Respoudet Jaroslaus

    Fratris

    mei

    ctum

    Glebi corporis indicia sunt. Misit erg-o sacerdotes ad inquirendum sancti Martyris corpus, quod in
    praedicto loco invenit.

    Sacerdotes ergo et diaconi,

    corpits, omnes conseutiunt. In Kuiczynskius inAppendics pag. 16 utrique idem male a/tribuitur prodigium his verbis Quorumvi' saora oadavera, in locis inviis ac
    est S.
    lllibi

    Offtcio a/pud

    ac reliqua plebs

    cum

    thuribulis ac facibus accensis

    desertis projecta,
    est, indicavit.

    coluxnna ignea
    lllibi

    indi^vtavit, id

    acceptum sacrum corpus Visegrodum deportaruut,


    ubi honorificentissime
    pelierunt.

    penes

    S. Borisi

    corpus se-

    c
    miraciilu apntt

    sepntcntm ntrittsqne.

    18 Accidit autem res omnium memoria dignissima, nimirum beati martyris Glebi corpus, quod tot annis o iusepultum jacuerat, totum il-

    corpore intelligendum. f Kidczynskius in Commentario num. 10 ait, corpus a Smotenscensibus subtatum ac Smotensci F primum sepultum. At id neque cum Actis neque

    At id deuno

    cum
    g-

    aliis etogiis congruit.

    laesum et
    vel

    incorruptum inventum
    lsesum,

    bestia carnivora

    a nulla avi colore lucido et


    est,

    Duas voces uncis inclusas addidi, utphrasitn explerem. Porro cum Vtadimirus obiisse dicalur
    15 Julii, et Borisus peremptus asseratur 4-1. ejusdemmensis, verisimileest, Jarostaumjam circa
    et mense Augusto exercitum coltegisraptimque collectitm versus Borysthenem duxisse, ita ut pugna itta prima post tres menses committi potuerit eodem anno mense Novembri aut Decembri. Quapropter omnia illa probabilius illiganda sunt anno 1015, quo Vtadimirum verisimittime obiisse ostcndi in Commentario 3, Si quis tamen malit credere pugnam iltam contigisse uno anno serius, opinio ipsius statitto anno emortuali non repugnabit. h Dtugossus hisce consona scribit ad annum

    pulcherrimo,
    sparg-ens

    integ-errimumque

    et

    suavissimos

    odores,

    Domino
    sui
    gratia,

    sic

    gloriticante et cu-

    stodiente Martyris

    divina concedente
    facta miracula
    :

    cseci

    Plurima autem, ad Martyrum sepulcra namque visum, claudi grescorpus.

    flnem Jutii
    se,

    sum, et a dsemonibus obsessi liberatiouem consequebantur p cum fidei reverentia ac timore ad sanctam illam ecclesiam confug-ientes. Ad majorem Dei optimi maximi honorem et g"loriam.
    t

    Amen.

    ANNOTATA.
    sitaque inter
    est ad Borysthenem, Kioviam, non tamen linea recta, At eo itinere Sanctus utipotuit, ut non recederet a terra Russica, aut ut per Borysthenem commodius navigaret Kioviam. Smadinam, aut silvam Smiadinam, in qua occisum

    Smolenscum urbs nota

    Muromum

    et

    dicit

    Kulczynskins in Commentario num. Septembris Tomus II.

    16,

    nimirum de conscripto ab utroque exerde pugna post tres menses inita, de clade Suatopetci ac de multorum submersione per glaciem fractam. Fugam vero Suatopelci hicexptiSuentopelcus autem dux vix manus hosticat repenti cursu in Poloniam auftlgtt, les evadens, et ad Boleslaum Polonorum rcgem se conferens,
    100K,
    citu,
    :

    87

    supplex

    644
    A.

    ACTA
    ferri

    SS.

    ROMANI ET DAVIDIS.
    urVoce Bresctum auctor designat, opinor, Lithuanix, Brescianensis palatinatus caput. bem ubi MuchaSita est hsec urbs ad Bugum flumen, scribitur apud Dlugosvecium recipit. Brzescie annum 1010, qui de fuga et morte Suato-

    fcNRiao.

    supplex sibi contra fratrem


    pluriraa offerens,

    Jaroslaum auxilia,

    plurima pollicens, expetiit. Caet expit atitem Jaroslaus dux Suentopelkonem, tradentibus ercitu ejus conflicto, castrum Kiow,
    se
    illi

    Kioviensibus, et sedit in principatu

    Kwir-

    sum ad

    viensi

    habens annos

    28.

    Error haud dubie

    pelci sic habet


    in Brzescie,

    Suentopelkus fuitvictus,

    et

    vemt

    repsit in illa verba, Capit

    autem Jaroslaus dux Suentopelkonem, cum non solum aliis omnibus quoque scriptoribus sint contraria, sed ipsius ad Boleslaum. Dlugossi dictisde fuga Suatopelci dux, Existimo legendum Capit autem Jaroslaus
    :

    Suentopelkone

    et exercitu ejus conflicto,

    castrum

    Kiow
    i

    quod a Boleslao Poloniie rege, Exinde vero prafecto atque prsesidio tenebatur. plurimum fidens, Poloclementia Boleslai regis restituendas niam procedebat, nova auxilia ad a Boleslao Polonorum petiturus suas calamitates correptus, mosed in itinere repentino languore deserto et ig-noto ritur, et a comitibus suis in loco
    :

    m suo

    etc.

    Suatopelci, aut potius Boleslai Poloostenniee ducis victoriam contigisse anno 1018,

    Hanc

    sepelitur.

    di in

    Commentario num.

    21.

    Dlugossus fuse de

    ea scribit

    adannum

    1008.

    n Id est, in territorio Smolenscensi. dubitari o Quinque forsan aut sex annis. At terra non potest, an insepultum jacuerit, et saltem
    fuerit contectum.

    k Dlugossus narrans secundam Jaroslai victoriam ad annum 1010, locum assignat circa Olham
    fluvium, in loco, ubia Suantopelcone occisus erat Borysz. Tempus pugnse ex conjectura figi potest

    p De miraculis consentiunt elogia, et Officium frequentissime sanationes aliaque beneficia generatim prsedicat, sed nullum particulare miracu-

    circa
    1

    annum

    1020.

    lum
    odium
    ipsius confictum est.

    ullibi

    scriptum inveni.

    Hoc

    fortasse in

    DE BEATO ALBERTO ABBATE PONTID^E PROPE BERGOMUM IN ITALIA


    c.s.

    COMMENTARIUS PR^VIUS
    1.

    Memoria

    in

    Fastis,

    loci

    notitia,

    scriptores Vitse

    Cinu
    IRCOL1

    Beati

    Ordinis martyrologi Fastis B. Albertum patria memoriu Bergomatem, professione monachum Benedictinum, monasterii S. Jacobi in Pontida in agro Bergomensi, abbatem primum ac fundatorem. In ccenobio sancti Jacobi de Pontida (inquit Wionius) juxta Berg-omum, saucti Alberti, primi
    hni:m
    XI.

    * acri Benedictini

    suis hac die inscribunt

    Albertum pro Sancto habent Bergomenses, teste Cselestino in Historia Bergomensi. Merito id a
    Cccleslino asseri,

    manifestumestexomnibusscri-

    ptoribus, qui de Sanctis Beatisque Bergomatibus scripsere hi enim omnes Albertum sanctitate ac
    :

    miracidis (quee tamen


    testantur, et

    nusquam produnt) claruisse

    ejusdem ccenobii abbatis, miraculis et sanctitate Eisdem plane twrbis ullum annuntiat Menardus in Ordinis sui Martyrologio, uti et Bucetinus in Menologio Benedictino, ubijam citatee annuntiationi hoc elogium subjicit Fuit Albertus natione Bergomas, nou solum primus sui coenobii abbas, sed et cjusdem fundator primus, cui ipse a sancto Cluniacensi abbate praefectus, vitse Btaotionum suarum dircctorcm ab eodem accepit bcatum Vitum eximia sanctitate monachum, qui Alberto in monaehica disciplina instituenda solerclari.
    :

    pro certo cuttus indicio, translationem sacri ejusdem corporis assignant. Hagio philos hosce scriptores recensitos lector infra reperiet sufficiat unius et alterius testimonio
    :

    nostro dicta confirmasse.


    3 Antonius

    K
    Vita
    et

    Guamerius de

    gestis

    San:

    et

    ll

    ' P ud scri

    ctorum Berqoraatum, in B. Alberto heec scribit ff . Albertus tandem cura et summis viris g-ratus esset, et longe ante alios acceptissimus pauperum
    acta, immortalibusque Beatorum sedes concessit, anno a partu Virgiuis mxcv iv Non. Septembris, et iu templo, quod extruxerat, sepultus

    ....

    ptores

    e'
    :

    90 '

    matet
    ris

    corpoi

    [ram

    at io,

    animis, vita
    editis

    sanctissime
    in

    operibus,

    tissimus cooperator adstitit.

    Fuit Albertus gravis-

    simorum miraculurum gTatlaet gioria a Numiue honoratus, obiitque anno Christi mxcix, PontidEe primum sepultus, inde autem postea ad basilicam sancta^ Mariffl Majoris Berg-omum translatus ubi
    ;

    Ejus mortem in conspectu Dei preciosam crebra testata sunt miracula. Narrat deinde, post 277 annos templum istud direptum
    est.

    fuisse,

    incensumque
    corpus
    rise

    froquouti iidolium concursu religiosissime colitur.

    Eadem
    suis.
    i)i

    fere habet laudatus

    Wionius in Notis

    eaque occasione B. Alberti translatum et in aede S. MaMajoris collocatum fuisse. Ccetestinus in Hifuisse,

    Bergomum

    storia
    relato

    quadripartita parte

    i,

    tib.

    5,

    cap. 16,

    sacri$ Fas-

    tli.

    Benedictinis accedit Philippus Ferrarius in Catatogo generati Sanctorum, qui in Romano


    9,

    Martyrologio non habentur. Verba ejus accipe Apud Berg-omum, S. Alberti, primi abbatis Pontidas in Notis vero addit, illum Kalendis Septembris obiisse, sed hac tatnen die ejusdem memoriam celebrari. At Mabitlonius Annai. Benedict. tom. f>pag. 240 satis jejune ait Huuc
    :
    :

    ejusdem templi hostili flamma incendio, quod anno 1373 itligat, in hunc modum Italico sermone prosequitur Corpus sancti Alberti,
    :

    fundatoris et primi abbatis

    dicti

    loci,

    et corpus

    cujusdam discipuli ejus, tunc abscondita, deinde mense Octobri ab episcopo, clero ac populo Ber<romum translata, et in ecclesia S. Marue Majoris deposita

    sunt

    ubi hodiedum in

    quodam

    al-

    tari

    , ,

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS


    tari asservantur.

    045

    Altare istud sacratissimo Cor-

    sterium, situm ultra flumen

    pori Domini sacrum esse, tradit oculatus testis Marius Mutius in Vita. S. Alberti. Verbaejusex Italico hdec sunt. Sepultus fuit in suotemploante altare majus inde ob direptionem et incendium monasterii et ecclesiae facta a Barnaba Visconti translatus est una cum ossibus beatorum
    :

    iccrote Abduam, Pontidense C. S. appellatum. 6 Scriptores Vitx suae varios nactus est B. Ab- ViU icriptobas noster sed neotericos. si unum Teutaldum reM neoteriei.
    ;

    excipias. Recitat eos

    omnes Donatus Catvi in Scena titteraria Scriptorum Bergonensium , in qua de Teutaldo heec lego Italice Teutaldus
    :

    Henrici et Viti
    joris,

    in ecclesiam sanctse Mariae


    illa

    quae

    eadem
    ,

    putantur, quse

    Maanno mdlxxx
    ,

    Domini ejusdem ecclesiae inventa sunt una cum laciniis tunicarum calceis et corriguis secundum usum Patrum Clucui inventioni ego etiam feliciter niacensium interfui. Denique post pauca concludens ait Huin altari

    Corporis

    Cluniacensis scriptor antiquus et raagnae auctoritatis cujus schedae multum profuerunt ad perficiendam Vineam Peregrini , fuit monachus Pon,

    tidensis
    bi

    et istius

    venerabilis monasterii S. Jaco-

    abbas

    tertius. Scripsit historiam S. Alberti pri-

    mi abbatis

    et fundatoris

    monasterii Pontidensis.
    :

    jus beati Patris reliquiae


    sancti Paneratii.
    Logi
    et

    qusdam houorantur

    in

    mona-

    tterii iitus

    4 Porro ad loci cognitionem pertinent ea, quse narratiohabet laudatus Guarnerius in Vita nem sic prosequens Patrimonio in duas partes
    ,
    :

    cum
    sita

    fratre

    diviso

    nonnulla praedia Pontidae poin valle

    Alberto forte obtig-erunt. Is vicus agri Berg-omatis , qua in Occidentem

    spectat,
    a fiumine

    non magna adjecta planitie


    H Abdua mille
    et

    situs est

    quiugentos passus
    et

    distat.

    Saltus
    ,

    tum

    erat totus ferme vastus


    et facinorosis

    perditis

    vebant
    et

    obsidebatur

    et a hominibus qui rapto vinunc cultorum diligentia

    sylvestris
    ,

    Heec historia non exstat in Museo nostro verum si de ea judicare liceat ex Vinea Barthotomsei de Peregrinis, illa aut interpolata est , aut contemnenda adeo improbabilia, imo inter sepugnantia narrat ut num. 9 et 10 sumus ostensuri. Inter neotericos prmcipui numerantur Bartholomaeus de Peregrinis Marius Mutius Antonius Guarnerius qui opus Marci Atitonii Benalii perfecit et Coelestinus Capucinus, ex quibus nullus seculo xvi antiquior est. Quapropter operse pretium non duxi eorum Opuscuta recudere ratus sufficere si qiuv ipsi fusiori stylo
    ; , , , , , ;
    ,

    pertractarunt, in

    quoddam compendium

    contra-

    herem.

    et studio fertilis et fructuosus est.

    Septentrione
    feraces

    Oriente aestivo
    ,

    colles

    terrenos

    placide accli,

    ves habet
    nihil nec
    :

    suavissimique vini adeo

    ut

    usu uberius, nec specie la^tius esse videatur a Meridie cditi montes vestiti densissimis Ad hanc faecunditatem castaneis objiciuntur. amoenitatemque summa caeli salubritas accedit locusque solitudinem et recessum quagrenti maxime opportunus existimatur. Ibi Albertus primum humile et parvum oratorium ut sunt ferme rerum construxit; inde erog-ata a piis hominibus initia
    , ,

    II.

    ^Etas,

    et

    corporis

    trans-

    latio.

    Stas,

    pecunia, inagnificuni templum condidit ipse mag*nam patrimonii partem iu usum etornatum templi
    :

    suprema qua Beatus vixit setate gemina est scriptorum sententia attera eam ad medium seculi x, altera ad finem xi refert. Posteriorem, quse communior est, sequitur Guarqui Alberti mortem iv Nonas nerius citatus
    e
    ,

    q H a(ioruU,m quiritur.

    Septembris anni 1095 afpgit.


    ,

    Eumdem annum

    contulit.
    et aliqualis co

    gnitio.

    De eodem monasterio agit Mabillonius tom. Annal. Benedict. ad annum 1087 num. 30 ubi ait In Bergomensi comitatu sed in dicecesi Mediolanensi conditum esc hoc anno S. Jaco5 5
    : , ,

    bi

    monasterium
    est
    ,

    de

    Pontida a loco

    ubi posi-

    emortualem statuunt Marcus Mutius in Vita Bartholomieus de Peregrinis edita anno 1610 in Vinea Bergomensi parte 2, cap. 16, Ferrarius inCatatogo generali Sanctorum, Carolus Sigonius tom. 2: de Regno Italice coi. 601 apud Lud. Muratorium quibus consentiens Mabiltonius Annal.
    :

    tum Odo

    nuucupatum, dotatum ex bonis, quae clericus eidem loco donaverat. Hoc mosubjectum
    fuit,

    nasterium Cluniacensi abbatiae

    ejusque reg-imen Alberto priori commissum a veuerabili Hugone abbate. Mox in dictorum confirmationem profert sequentia, quse in margine

    tom. 5 ad annum 1095 sic scribit vir $ Iuterim Albertus seu Adelbertus Bergomas monasterii Pontidenais in dirtcesi olira sanutus conditor et abMediolanensi nunc Bcrgomensi bas moritur Kalendis Septeinbris hujus anni 109j ) eiquc beatus llenricus Cremonensis subBenedict.
    , ,

    uncinis distinguit, Hic ( Hugo dicet


    :

    licet,
    )

    unde

    hauserit,

    non in-

    rogatus.
    dicitur
    in

    Sancti Alberti Vita a Caslestino


    Historia

    scripta

    Rohaud procul Cluniaco exsistens, cum conmani silio monachorum et custodis coeuobii sancti Pein

    atrio ecclesiae sancti

    euraque S. llug"onis abbatis Cluniacensis discipulum fuisse traqui eum seculo nono dunt. Falluntur itaquc

    Bergomensi

    tri

    iu

    praesentia

    famulorum

    suorum

    facuita-

    vixisse putant. Rectius Ferrarius et Sig-oniusejus

    tem indulget

    Alberto Priori sancti Jacobi de disponendi de rebus ejus prioratus ut Pontida, attendendo tamen consultius videretur ipsi
    ,
    ,
    (

    obitum hoc anno reponunt. Hisce omnibus proxime accedunt Wionius et Bucetinus, secundum quos mors Beati incidit in annum 1 009. At iaudatus su-

    fama Ordinis illaesa servaretur) et raaxime de bonis ab Odone clerico et ordinario S. Faustini Brixiae concessis. Sed non ut vocat assequor, quomodo ex his verbis eruerit, satis ccenobium illud anno 1087 pHmum conditum esse. Quod autem ait, Pontidam in dicecesi Meut bona
    ,
    ,

    pra

    Coelestinus annum circiter 940 ipsi

    fuisse contendil. In

    modum

    ivit

    supremum eamden fere sententiam postMaurius Mutius in Sacra historia


    I

    <i2 ubi Bergomensi Itaiice excusa anno Albertum circa annum Domini 9ti0 obiisse opina1
    ,

    tur.

    diolanensi sitam esse, id aperte negat lauclatus Ccetestinus parte 2 lib. 17, pag. 252, contendens, tocum iltum ad dicecesim Bergomensem per-

    Ejusdem rursus monasterii meminit ad inquiens annum 1113, num. 77, Perstat
    tinere.
    ,

    quse pro fine seculi xi certat, mihi ionge probabilior videtur, propterea quod in itla temporis ratio rectius congruat cum personis et factis , qute in Alberti Vita a variis
    8

    Accettui Thietbtrgr u Lothaito repudiatx.

    Priorum

    sententia,

    etiam nunc celebre

    in

    agTO

    Berg-oraensi

    mona-

    referuntur, et quorum pleraque fictitiasintoportet, si beatus Abbas ad secutum ix, et medium decimi.

    ) ;

    046
    u CTom C.S.

    decimi referendus

    sit
    ,

    ALBEETO ABBATE. tatur cum non minus prout ^videnter apparebit


    DE
    B.
    ; ,
    ,

    ex observationibus quas in discutiendis ejusdem Actis adhibebimus. Interim prsecipuum adversariorum argumentimi examinemus. Unicum quod ipsi proferunt, est, quod velint, Theutbergam quam Lotharius Francorum rex ducta Waldrada pellice repudiaverat ad B. Albertum fama sanctitatis altectam accessisse, ejusque piis mo?iitis instructam monasterium Fontaneltse et ecclesiam S. JEgidii non procul a Pontida condidisse ibidemque post vitam pie actam ?narmoreo tumulo conditam fuisse. Hinc Ccetestinus in Historia qnadriparlita Bergomensi, parte %, Adventus Theutlib. \1,sic Italice ratiocinatur Theberga et Thietperga (alii.s Toperga, pergae asseritur voeatur) ad Albertum in Pontidam
    ,
    ,

    nobis quam ipsi faveat. Restatigitur ut vel Teutbergae ad Albertum accessum,vel pleraque quse de B. Abbate memo,

    ratitur, inter fabulas

    numeremus utrum proba:

    bitiussit, judicent eruditi:


    itle

    mihi interim accessus


    ,

    tam certus non videtur ut propter illum retiquapro fictitiis habenda censeam ; prgesertim cum ex dictis pateat, Teutaldum aut interpolatum esse, aut sibi non constare, dum tam mate cohcerentia narrat. Accedit, quod Joannes abbas S. Arnulfi Metis, in Actis S. Glodesindis tom. 6
    Jviii pag\ 220 diser^te scribat

    Theutbergam Loviduam Metis ejusdem sanctcV monasterii regimen suscepisse in eoque fuisse sepultam unde Eecardas Francise Orientalls tom. 2 pag. 518 eam Metis obiisse insinuat idem habet Daniei
    ,

    tharii

    in Vinea

    a Guarnerio
    Terzi
    ;

    a Mutiis
    ei

    patre

    et tilio,

    ab
    est,

    Ilieronymo

    quod magui momenti a Theodaldo secundo (imo tertio) abbate


    ,

    Pontidensi in Historia

    quam

    '-onscripsit de actis

    ac vita sancti Alberti magistri sui et primi abbaut hac super re nullum dubium remaDeinde accessum Teidbergse anno 808 affigit. Hoc fundamento posito ita fere ratiocinatur cum ad B. Albertum Teutberga accederet, numerabat itle 40 circiter ad minimum annos miiilnvorat cuita in seeido, el annos aliquot ifi solitaria vita posuerat quippe cujus fama sanctitatis jam late sparsa erat, quiquejam numeroso monachorum gregi abbas prseerat, cum a pnedicta regina inviseretur. Siitaquead annum
    tifl:

    ita

    Francisead annum 7<10, ubi de ea hsec Gallice scribit \n 1'Vanciam redux in quoddam monasterium Metis se recepit ubi vitam posuit.A^ fuerit sane sepuiia prope Po7iiida?n no7% propterea dicenda erit beato Abbati nostro co?ivixisse, cum reliqua o?nnia, quse de ipso narrantur, conin Historia
    : , t
    .

    neat.

    13

    trarium mus.
    11

    evi?ica?it,

    ut oste?idimus, et oste?isuri su-

    E
    ,

    Sed unde, inquies

    scriptoribus supra re-

    ostcnditw,

    1(105

    aut 1090 pertigerit

    necesse
    ;

    est, ut

    267 aut

    plurium annorum senex obierit quod incredibiie


    videtur.
    mt Beulwn nc 'n iid) tec. >\,

    Recte

    nec mihi tantum senium probabiie


    re-

    apparet. At Quidni iiceat simili plane ratiocinio

    ad hocargumentum respondere? Facta, quse


    tatitrisumus ,asseruntur passima

    Bergomensium
    ,

    ce?isitis in mente?n venit iste Theutbergse ad Albertum accessus ? Mihi valde verisimiie apparet, Teodaidum aut maie i?itellectum , aut interpolatum fuisse. Occasionem prsebere potuit aiiaquadam Thetberga nobitissima femina, quse post medium seculi si in Italia floruit, et Abbate?nnostrum potuit conve?xisse. Deitla sic meminit Ugheltus Italise sacrse tom. 3, cot. 69 et seq. novissimse editio?iis, de archiepiscopis FtorenGerardo sedente anno mlviii ti?iis agens assurrexit nobilissima queedam matrona, Thetberg-a nomine, quae, extincto viro vita^religiosa? se addixit amplissimamque donationem contulit in
    :

    unde

    is

    error

    oriri potuerit

    rerum
    lio
    ,

    scriptoribus, nominatim a Bartholomseo de


    ,

    canonicos

    S,

    Joannis episcopi
    :

    etc.

    Dehide post
    ,

    Peregrinis in Vinea
    aliisque
    ,

    a Guarnerio

    a Mutio

    fi-

    ?nutta subdit

    Thetberg-a

    seu Tisberg-a

    ut vi-

    quod magni momenti est\ a Teutaldo seu Theodaldo ea autem omnia ad secuti xi finem pertinent: si itaque Teutbergaanno 308 ad Albertum jam quadragenarium acet
    :

    cesserit
    gerit,

    oportet, ut 2(16 vitse suoe

    annum

    atli-

    dimus, canonicorum benefactrix, illa eadem esse putatur, qua3 paulo post S. Felicitatis monasterii Ordinis S. Benedicti celeberrimi evasit abbatissa, meruitque pro se , suisque successoribus in eodem coenobio a Nicolao II reaedificato , sequenti
    privilegio exornari.

    quod incredibile videtur. Quod vero Albcrtus ad postre77ios secidi xi annos pervenerit habemus ex ipso Teutatdo in laudatse a Cmtestino
    ,

    Mox
    ,

    subjungit privilegiu?n

    prsefati

    Pontificis
    ,

    inquam
    cessisse

    signatu??i a?i?io 1059. Potuit, htec nobilissima matrona Albertum ac-

    Verba accipe. Haac vinea multa damna sustinuit eirca annum Domini mmiy quando Novocomenses et lnsulani ripse Abdiuc territorii Bergoiuensis inter se fecerunt inagnura bcllum At beatus Albertus Pontiden3,

    Vinece parte

    cap. 17.

    omnomquo
    ligontlnm

    di

    omnique diligentia * in tam atroci Novocomensium sedando bcllo adhibuit maxime quod datis obsidibus, Novocomenses Insulanis fidem fregerunt, ac maximis contra Iusulanos copiis irruerunt verum beati Alberti orationibus ct mmtis tandem NoYocomenses ab Insulanis fusi ac fugati fue,
    ,
    :

    sis

    abbatiffl

    fundator

    adeo

    laboravit

    et de ejusde?n accessu egisse potuit Teutaldus cumque hsec cognominis essetcum repudiata a Lothario regi?xa, no?i difficulter interpolator quispia?n induci potuit, ut crederet, Teutbergam regi?xam a Teutaldo designa?H eoque facUius potuit induci quod ( si vera ?\arret iaudatus Mutius pag. 215, secimdse editionis Fo?ita?ieiise in templo S. JEgidii non procul a
    ;
    :

    Po?itide?isi ccenobio, poste?noris


    :

    et tunc erat hujus vinen; pra^sul Attho hujus Qominis primus, Ihcc domnus Theutaldus tercius Pontidensis abbas in historia ipsius S. Alberti capituloxxni.
    :

    ruut

    commentitm*
    videtur
    :

    10 Quaie istud bellum fuerit, compertum non habeo at debuit aliquot annos citius accidisse, si Atto I obierit anno 1077, ut habet Ughellus Itali&sacwB tom. & coL 449 novissimx editionis. Quidquid sit , cx hoc testimonio habemus Albertum circa secuti xi /inem inter civos adhuc
    : ,

    sepuicrum ostendatur cum hac inscriptio?ie B. Thetberga Lotarii Regis Francorum uxor. 12 In opi?iio?iis nostrx co?ifir?nationem unu?n Obiitcircufihic addo argu??ie?itu?n quod etsi non convincat nem teculi xi sita?nen cum adductis adduce?xdisque ponderetur, sua vi non caret. Teutaldus seu Theodaldus ab omnibus recensetur Pontide?isis abbas ter:

    iius;

    inqiwd

    1119 e vivis erepto

    ??iunus He?irico C?'e?no?iensi anno successisse dicitur in Vi, ,

    nea pa?He%,cap.
    vinea, inquit
    dicti
    ,

    Operatus est etiam in hac B. Henricus Cremonensis civis


    18.
    ,
    ,

    S.

    Alberti socius

    cui successit in

    munere

    abbatis, justissimeque

    censeri a Theutatdo

    adeoque non

    est

    cur &&*

    aunoque mcxix ad
    gravit,
    . .

    iestinas biographi istius auctoritate tantopere ni~

    abbas annos xxiv vixit regna ejus anima mieique Theodaldus olim dicti S. Alcselestia

    berti

    DIE QUIXTA SEPTEMBRIS.


    berti

    64
    citatis Actis

    socius ac

    discipulus

    successit

    Ilaec

    ex

    quippe S. Hugo, ut ex
    S. Oditoni

    habemus
    ,

    memorata
    miserat
    ri potest
    )

    historia

    ( scilicet

    Alberti

    ut prse-

    anno 1049

    cap. xxi et xxv. Calculus hic confirma-

    que ad

    annum

    vita functo suffectus , us1109 vivis superfuit adeoque

    ex Tristano Chalco apud Puricettum in Monumentis Ambrosianw basilicse, tom. i pag. 556 editionis Mediolanensis anni 104-5, ubi Thebaldus prior Pontidensis dicitur anno 1119 Meexstructodiolanum venisse ut de fundato quefid est reparato auctoque, opinor ) Mediolanensium munificentia, Pontidensi aenobio graet immunitates quasdam impetratias ageret ret. Sane Thebaldus hic idem cum Theodaldo videtur, ul ex ejusdem prioratus tempore non obscure eticitur si vero idem sit, qua ratione tertius dumtaxat abbas potuit evadere in sententia adversariorum qui Alberti mortem anno 940 , aut 950 affigunt ? In ea certe opinione ad minimum 109 anni inter primum et tertium prsesulem intercedere debuissent. Verum hac de setate modo Beati Vitam prout a laudatis sufficiant num. G scriptoribus refertur examinemus ; ex quibus nostra sententia muttum confirmabatur
    , ,

    Alberto nostro

    diu synchronus vixit. Conatur

    quidem

    Coetestinus
    ,

    argumenti vim

    etidere, sub-

    stituendo

    ut supra

    monui
    ;

    in S.

    Hugonis

    lo-

    cum Bernone

    aut Odone

    sed quo fundamento

    nixus id agat, a nwm.9 examinatumest. Prseterea Beatum nostrum S. Augoni Ctuniacensi subjectum fuisse num. 5 ostendit Mabiltonius
    ,

    quamquam instrumentum exquo


    ,

    ilta

    excerpsit,

    memorise lapsu, ut reor indicare prsetermiserit.


    ,

    num. 7 et sequentes. 15 Guarnerius ssepe laudatus prsedictis sub- Diuidim: jungit grave quoddam dissidium, quod B. Al- ^dinur
    Videri possunt

    bertum interetepiscopum Berg

    m msemmorum
    speciosus
    ,

    ,p,um

    disparitas excitaverat. Rem ex ipso accipe. Arnulfus episcopus tum ecclesiam Berynmatem administrabat
    ,

    qui

    pelle

    ovina

    iutror-

    sum immanitatem

    lupi -erebat. Is Alberto bono-

    ribus virtutibusque eximio invidere


    ,

    ccepit...

    Ea

    III.

    Gompendium
    varns.

    Vitae

    ex

    item re maxime exacerbatus est quod injuriose sacerdotem quemdam pium et Alberti necessarium in vincula duci episcopus jusserat quo cognito Albertus Bergomum acourrit, et carceremiugres:

    prius inde extrudi non potuit quam sacerdos emissus est. Aversissimus hic Arnulfi animus

    sus

    ffidificaverat,
    Beaiipairia,
    adoieicentiu
    .

    inittamojiaste-

    parentibus strenue mititasse t ra( un t i donec lethdti vulnere ex pugna saucius voto se obstrinxit , fore ut sanctioris vitsenormam sectaretur, si prsesens periculum evasisset. Voti reus cum adscito sibi socio Henrico quodam
    honestis

    A Ibertum Bergomi
    ,

    ex

    X^natum
    ,

    in

    adolescentia

    Albertum nou fallebat quare cum templum, quod consccrandum curaret, magnis precibusasummo pontifice Urbano contendit ut cui velletepiscoporumexternorum,Uoc onus imponeret. Is Jabur Otryco episcopo Hymoke, qui ad concilium, quod Placentiae habcbatur, couveueral delegft:

    tus est.
    1G Lmtis aliis hac rc impetrata, Arnulfus ma-ynam et Amuifum invidiamtristitiamque praesetulit nam cum Otry- Uergomenttm emKomim cum Pontidam pervenisse,
    :

    Cremonensi, Hierosolymam religionis gratia peregrinari voluisse perhibetur at mutato consilio Compostellam adiisse; indeque in patriam redux,
    :

    ei

    renunciatum esset

    cum fratre hsereditate inprsedia qusedam Pontidse in agro Bergomensi posita, qitse ei forte obtigerant, secessisse ubi primum humili sacello, deinde vero ex suis piorumque hominum facuttatibus magnifico exstructo templo, monasterii sui incunabula posuerit. Aucto subinde discipudivisa
    , :

    fremeusira perinde acsi omne jus episcopatus ereptum esset, caterva suorumstipatus Pontidam praeoiplti

    celeritate advolat.
    ,

    Mox
    quo

    impotentem anti,

    qui vix a violentis manibus temperdbat orationem placidumque ad hanc Alberti responstitis
    ,

    sum satis pi-otixe


    retur,

    texit

    dum

    nihit profice-

    lorum numero, a S. Hugone Cluniacensi abbate


    impetrasse dicitur insignis pietatis ac doctrinse ccenobitam Vitum nomine qui novse isti familise vivendi leges prsescriberet. Idem Hugo post annos aliquot in Italiam profectus Albertum nostrum monasterio suo abbatem prsefecisse narratur. Ita fere omnes laudati scriptores prseter Coelestinum qui pro Hugone Bernonem , emsve suecessorem S. Odonem seculi x abbates substituit verum id ipse egit videlicet quia noverat , S. Hugonis setatem cum reginse Teutbergse ad Albertum adventu non posse concitiari.
    , ,

    circumstantempoputum pro beato Abbate muttis perorantem inducit -.actandem sicprogreditur Albertus interim iu templum ad oratio:

    nem, qua plurima


    gerat
    :

    alia

    consecutus erat

    confu-

    (;

    et illis instantibus

    monentibusque, ethoc
    ,

    Deum sujipliciter orante , contcntiouibus finis impositus est datisque dexteri.s oinuibus collaudautibus ex summi Pontificis decreto ma^na
    ,

    hominum
    fecta
    est.

    frequentia

    et

    studio

    consecratio

    per-

    Ut

    Albcrtus

    faventium

    multitudine,
    ;

    quam

    parta victoriafeliciordiccbatur

    sic episcopi

    Sed priusquam progrediamur pauca notanda


    ,

    iutolerandam superbiam saevitiamque Deus haud diu iuultam est passus nara non longe post coacto Mediolani concilio, episcopo erimini datura
    :

    sunt.
    qt^namexhis
    eerta.

    est

    res sacras quiestui habuisse se purg-aret


    ,

    cum non solum

    14

    Ex

    hisce
    et

    omnibus

    nihil certius videtur

    non
    ,

    sed etiam confessioue sua urg-e-

    quam quod Beatus noster monasterii Pontidensis


    fundator

    nemine

    prsesul fuerit : , contradicente, consentiunt. Quie vero de

    in hoc enim omnes

    damuatus est , cique episcopatus abrogatus. Hiec Guarnerius, quse fixsc a nobis setati
    retur

    S. Hugone adduntur subsistere nequeunt in sententia eorum , qui Albertum secuto x obiisse opi-

    nantur. Sanctus enim


    3 Aprilis pag.
    culi x,

    Hugo anno

    1021-

    primam
    se-

    lucem aspexisse, ostenditur in Actis nostris tom.


    629
    ;

    si itaque circa

    medium

    Abbas noster jam

    obierit

    qua ratione

    probe congruunt. 17 At Barthotomseus de Peregrinis, in Vinea onum parte i cap. 27 scribit, Pontidense temptum ab ipso Arnutpho consecratumfuisse. Ilic (Arnutphus) inquit anno Domini sixc cousecravit ecclesiam abbatiaj S.Jacobi Puntidm Ordiuis S. Benedicti. Cwlestinus quia nec Arnutphi nec Otry,
    ,

    dieUur,

    a sancto

    dum

    itto Ctuniacensi abbate id temporis nonnato camobiticas leges ac moderatoreyn petere, ab eoque suis monachis prsefici potuit ? At in nostra sententia nutta hic difficultas occurrit
    .-

    ci setas

    cum

    reginse Teutpergse ssepe

    memorato

    adventu starc potest, prsefatam ecclesiam a neutro consecratam opinatur contendique , Guarnerium in assignandis tempore et pirsonis hattucinatum
    ,

    , :

    t;is

    DE
    fuisse.
    ,

    B.

    ALBERTO ABBATE.
    noctes integras in sacris eedibus excubaret, ac n tres quadragesimas religiosissime Romse traduxerit. Queenam autem vaticinia protulerit , quse

    IGCTOM
    c. s.

    cinatum

    Tlaque eadem fere ac Guarnerius, de consecrando templo referens ait hmc sub Hagannone seculi ix episcopo Bergomensi contigisse causam vero acciti ad id opus ex al:

    non aliam profert, quam quod Haganno Lotharii partes in repudianda innocentissima Teutberga secutus, ab Apostotica sede anathemate tunc temporis esset itligatus. Coslestino in postrema hacparte opponit se Guerrinus in Synopsi rerum et temporum ecclesiee Bergomensis pag. 53, editionis anni 1734- ubi protera dioecesi antistitis
    :

    historiam sic prosequitur

    non exprimunt. Denique Alberti Guarnerius Albertus tandem cum et summis viris gratus esset, et longe ante alios acceptissimus pauperum animis, vibelta sedarit
    , :

    tasanctissime acta, immortalibusque editis operibus, in Beatorum sedes concessit anno a partu Virg-inis

    mxcv

    Non.

    Sept.

    et in

    templo
    in

    quod extru-

    xerat, sepultus est. Ejus

    mortem

    conspectu Dei

    txaminatur.

    bare nititur, Haganonem Teutbergse favisse, nedum fuisse adversatum. 18 Sed quidquid sit de illa controversia,mihi Guarnerii narratio non quidem ut certa, sed ut magis probabilisplacet prse opinione Coelestini, tum propter supradicta, tum quia Bartholomaeus Arnulphum ut jam vidimus de Peregrinis ad Alberti eetatem non obscure refert licet in retiquis hoc loco refragetur Guarnerio. Adde quod quse hic de Arnulpho memorantur ejus moribus plane congruant. Constat id ex epistota S. Gregorii VII anno 1079 data ad RainalU dum episcopum Comensem, in qua ei mandat ut in varia , quse de Arnulpho detata ad se erant,
    ,
    .

    preciosam fuisse, crebra testata sunt miracula. Inejus terjecto deinde cclxxvii annorum spacio loci incolae, qui Barnaboni tum Berg*omatibus im,

    peritanti

    infensi erant,

    Ambrosium

    ejus filium ex

    concubina genitum,
    trucidarunt.

    insidiis collocatis, adorti foede

    Quo

    facto, quodintelligebant,
    ,

    quantum
    periculi

    facinus commisissent

    pro magnitudine
    ,

    defensionem parare coeperunt templumque S. Jacobi occuparunt, et amicorum prsesidiis et armis firmarunt, tum opere tumultuaria arcis in modum munierunt. Pater interfecti filii injuria accensus partem suarum copiarum, quae templum expugnarent, misit. His Anotum vicecomitem, Paganinum Panicum Bononiensem, NicolaumTertium Parmen-

    j;

    diligenter inquirat , et pro meritis aut absolvat aut damnet. Inter objeclaautem critnina, simo-

    sem
    21

    praeposuit.

    nia

    et

    sanctorum virorum vexatio numerantur.


    ,

    Prast.crca

    inquit

    sanctus Pontifex
    quos servos Dei

    pestiferas
    .
    .

    simoniacae haeresis nundinas


    bctur.
    Ifuc accedit,

    exercere
    ,

    perhi,

    quos

    ut

    virum rcligiosura decet, tueri , et in cunctis adjuvare deberet, e contrario infestare et molestare conatur. Epistolam hanc studiosus lector
    totam reperiet apud
    col.

    li circumjecta templo multitudine, id magno excidium, corimpetu oppugnare aggressi sunt. Pontidenses duce poris tran$iah0 Clerico Caprinati Tedeschi filio, quem sibimetipsis praefecerant se primo constanter tutabantur, totumque quatriduum impetum hostium fortiter sustinuerunt sed eum magnis tormentis muri quaterentur, et ex paucis quotidie aliqui eorum caderent, amissisqueduobus monachis, et Nantellino Rivola,
    ,
    :

    Labbeum tom.
    hisce duo

    10 Concil.
    :

    habemus unum est, quod Arnuiphi prgesutatus in fixam a nobis Alhcrti cetateni inciderit atterum quod cpiscopus
    224 et seq.
    :

    Ex

    Guilielmo Colleone, Simone Brolo, viris insignibus occisis qui supererant, fessi et corporibus et ani;

    mis essent
    runt.

    pacti, ut inviolati abirent,


    id facilius,

    se dedide:

    Promissum

    quam
    .
    .

    prsestitum

    om-

    hujusmodi fuerit moribus ut quas contra Alhcrtum motitus dicitur turbidento ejusdem ingenio quadrent quam maxime. Quinimo non immcrito quis suspicetur, inter servos Dei, quos
    ille
    , ,

    nescontra interpositam fidem interfecti sunt, templum direptum et incensum. Omnibus ferro et igne vastatis, B. Alberti corpus Bergomum
    . . .
    .

    translatura

    et

    in

    sede S.

    Marise Majoris

    collo-

    infcstare

    gorio

    conatus dicitur a S. GreBeatum nostrum el familiarem eipresby-

    et molestare

    catum.
    habet Marius Mutius in Vita, Bergomum. i lib. 5, cap. 16 ; et parte%, lib. 17. Nihil tamen apud alios scriptores de hoc Pontidensis abbatim excidio literis consiet Ccelestinus

    22

    terum numerari,
    q
    tt ut

    Eadem plane

    citatus parte

    10 Cetenc etiam circumstantiie veritati satis

    probab _

    consonte videntur

    litcr

    vemm

    ostenditur.

    II teste Pagio anno 1088 S. Petricathedram tenuit usque ad annum I0d9 :concilium vero celebravit Ptacentiie anno 1095. Arnulphum autem seculo xi jam senescente anno videticet 1077, nominari electum Bergomensem
    :
    .

    nam Urbanus

    in Breviario tom. 2, ab

    gnatum reperio. Annales Mediolanenses ab auctore anonymo conscripti apud Ludovicum Muratorium

    Rerum
    :

    Itaticarum tom. 16
    interfecto

    col.
    t

    755

    meminere quidem de
    ,

    episcopum
    4,

    tradit Ugheltus in Italia sacra tom.


    ;

    additque, eumdem in concilio provinciali, habito Mediolani anno 109S de simonia convictum et episcopatu
    ,

    col.

    449 novissvuce editionis

    Bernabovis fitio ajuntque patrem ea nece tantopere contristatum fuisse ut velut amens prse nimio dolore redderetur : at de relata modo vindicta

    Ambrosio

    cxidumesse.Verumtamenin Otryco erratumvidetur Ughettus enim inter episcopos Imotenses nullum Otricum agnoscit ante annum 1122, ad quem eum refert in Supplemento cot. 274. Quam ob rem si prmdictum temptum ab episcopo Imo:

    nullumverbum faciunt. Fatendum tamen est Bernabovem ittum impotenti adeo crudetique
    indole in laudatis Annalibus depingi ut similis perfidia ac ferocitas ab ejus genio neutiquam abhorreat. Hmc autem Ambrosii cxdes ibidem
    ,

    anno 1373

    illigatur.

    Porro Guerrinus

    supra

    Otn/co substituendus est Otdo,qui testelaudato Ughetto tom. 2 col. 624 id temporis Imolensi ecclesix prsesedit quique anno mxcv Novocomi ecclesiam de Vostemati consecravit ex auctoritate Urfuerit
    ,

    lensi re vera

    tum consecratum

    bani 11.
    Pcliqna Beati
    OCiOj mors,

    monaaterii

    20 De Albcrto nihit prseterea narrant nisi quodprophetue spiritu clarus principibus vi?*is %n veneratione esset quod ejus arbitrio belta soptrenlur quod religiosis exercitiis addictissimus
    , : :

    translationem hanc factam esse a Lanfranco de Salvettis Ordinis Minorum,qui ab anno 1349 usque ad 1381 Ber* gomensem ecclesiam rexit. Ferba ejus accipe Corpus B. Alberti civis Bergomensis ex abbatia sancti Jacobi de Puntida ab eodem fundata , ad ecciesiam sanctse Marise Majoris Bergo-

    laudatus, pag. 77 scribit,

    mi

    transtutit. Cetera, qua> ad Beati corporis translationem spectant, dedimus supra num. 3.

    DIE QUINTA SEPTEMBRIS.

    649

    DE BEATO JORDANO
    ORDINIS PULSANENSIS ABBATE GENERALI
    IN APULIA

    SYLLOGE
    De
    CtRC MEDIUM
    SBC. XII.

    J.s.

    cultu

    et gestis

    Memoria

    Be-

    ati in Fastis,

    e tenebris eruere conaPapebrochius noster occasione S. Joannis Matherensis, qui istius Ordinis fundator fuit ac primus abbas, dum hujus Vitam illustravit tom. iv Juniipag. 37 et sequcntibus. In Commentario preevio ad eamdem Vitam num. 15 gemino testimonio probavit, coli item successorem S. Joannis Matherensis B. Jordanum cum aliis quibusdam ejusdem Ordinis. Idem Beatus memoratur hodie in codice Florentino Usuardini Martyrotogii apud Sollerium his verbis In
    \tu$

    rdinem Palsanensem
    est

    Ordinis Pidsanensis abbatem generalem ; cumque verisimile non sit, alium esse Jordanum, cujus corpus hodieque in ecclesia Pulsanensi servatur nam scriptores varii cum Martyrologio Florentino Jordanum abbatem nominant Beatum aut Sanctum, nec ullus aliam istius Ordinis B. Jorda:

    num
    3

    agnoscit.

    Tam

    hujus Beati,

    quam aliorum ejusdem


    ,

    didturroga'< imercedere

    Ordinis Sanctorum gesta excepto fundatore valde manse?ntnt obscura. Vita S. Joannis de Mathera de B. Jordano pauca habet nisf de
    ,
    ,

    P rodefunc ^:

    monasterio Pulsanensi, dioecesis Sipontinse, juxta Manfredoniam depositio sancti Jordani abbatis
    ,

    dicti monasterii.

    lam

    B. Jordani
    ;

    Miratur quidem Sollerius nulmentionem haberi in codice Pul-

    eodem plura dicantnr tecto nomine nam varia narranhtr de Joannis discipulis sine nomine addito, ita itt qiuvdam esse possint de B. Jordano, at non constat, qusedam de illo aut de aliis
    :

    sanensi

    at id cultui ipsius obesse nequit,

    cum

    sic fuerint relata.

    Primum

    factum, in quo no-

    Usuardinus, seu Martyrologium istud Pulsanense, scriptum videatur B. Jordano vivente, ut advertit Papebrochius num. 8, et magis probat Sotlerius in preefatione ad Usuardum pag. 58. Quapropter dubitandum non est de antiquo cultu B. Jordani, quem etiam afftrmat variis tocis Jordanus generalis Ordinis Montis Virginis in Chronico, uti et laudatus ab ipso Octavius Beltranus in Descriptione regni Neapolitani, cujus verba Jordanus adducit pag.
    ille

    codex

    minatim Jordanus exprimitur, refertur in Vita num. 39 et 40 ac tale est. Monachits Pulsanensis, cujus nomen non dicitur tale habuit somnium, ut sibi videretur deductus ad cceleste quoddam patatium ubi inter aiios monachos defunctos vidit quemdam nomine Oddonem. Hic autem Oddo, necdum piena fruens requie, cum de aliis rogavii, tum pra^cipue de quodam
    , ,
    ,

    fratre sig-illatim,

    qui
    ,

    familiarior

    ct

    amicabilior

    extiterat

    B. Joanni
    ,

    reverendissimo scilicet Dei

    498.

    famulo Jordano

    cultus

    quia monachi Ordinis Pidsanensis paulatim defecerunt ipsumque monasterium Pulsanense deinde inhabiiatum fuit a paucis Franciscanis Conventualibus, non satis
    2
    f ,

    Verumtamen

    ncm
    atque
    et

    totius

    qui post ipsum patrem Joanrongre^ationis regiraen prote,

    ctione Dei

    ca^li

    commorans, strenue,
    gubernavit
    vir

    justc,

    pie,
    ,

    fideliter

    Deo

    et liominibus rationabilis.

    bonus ac justus Postquam au-

    an Officio et Missa cultus fuerit B. Jordanus, neque scitur, quo die ipsius festicitas fuerit celebrata. Hac de causa Beati solum utor titulo licet Sanctus vocetur a variis ; et hunc
    constat,
    ,

    Oddo .Jordanum recte habere, indicacit se ob inobedientuv defecturh hactenus carere gtoria sibiparata, et a</j"'t.n/ Sed roga, obsecro, devotissimum virum Jordanum, ut pro me patrem spiridisset
    .

    quo habetur in laudato codice FloTestimonium de cultu B. Jordani huc missum anno 1642 a vicario monasterii, quia etiam de reliquiis agit, partim repeiam. Verba Et in eadem ecclesia (Pulsanensi) sunt accipe alia quoque duo corpora, scilicet S. Joelis praedicti et S. Jordani monacbi quae corpora reposita sunt uno in loco, ad cornu Euangelii altaris majoris multaque in veneratione habentur. Declaramus denique prsedictum S. Joannem de Mathera, et B. Joannem Bonum discipulum et B. Jordanum haberi pro ejus, et S. Joelem Sanctis et adorari a fidelibus harum partium quorum etiam referuntur miracula, hoc tempoelegi diem,

    rentino.

    re facta. Alii aliis diebus


    locis

    dabuntur.

    De

    solo Jordano

    cetebrantur, et suis hic observo

    non abbatemj at id factum monachum videtur ex ignorantia, cum constet ex Vita S. Joannis Matherensis Jordanum fuisse secundum
    vocari,

    tualem sanctisshnum Joannem deprecetur, quatcnus mihi culpas, quasin eum commisi, dimittatete. Si quis huic somnio non magnam habeat fidem negare tamen non poterit, Jordanum magni factum esse ab hov scriptore coieco, et insigni hic $imuioratcum ornari eiogio. 4 Atiud factum, quod etiam innuit B. Jor- S.Joami dani famitiaritatem cum S. Joanne Matherensi ."^J^*/" refertur num.h% et 53, atque istud compendio qU i litnraiur sic exprimo. Quidam e monavhis , Guilietmus nomine, cum equo, quo vehebatur, in prsecipi* tium iapsits erat, id S. Joanni Matherensi, quocum in via tunv erat eanctissimua famulus Domini Jordanus, divinitus innotuit , fratrisque pericutum Jordano indicavit. Ambo igitur ad locum properant cumque humano subsidio nutlusjuvare auderet S. Joannes ex divina conficum beato pariter Jordano sus misericordia
    ,

    in

    oratione se protinus gravi

    cum

    mcerorc prostravit.

    ,, ,

    660
    I

    m UKATO JOBDANO.
    incomprehenTrine et Une Deus immense, qui tua Majestate orbem imples universum, qui etiam nobis hunc sanctum

    *k
    J

    s.

    Finita vero prece, apparuit splendidissimus juvenis, qui monachum prmcipitio et periculo extraxit. Illi angelum crediderunt, quia subito ab oculis omnium rursus evanuit. Attristravit.

    Dominum

    sibilis et

    buitur quidem divinum istud subsidium precibus S. Joannis aitamen etiam B. Jordano pars quee;

    dam
    electus gene-

    laudis attribui potest, quia simul


    oravit.

    cum

    S.

    Joanne
    5
    ratissui Ordinis vocatur

    ad rcncm,

    Si luberet conjecturas sequi, alia qugedam probabiliter B. Jordano attribuere possemus ex relatis in eadem Vita. Verum missis istis, subjungo, quo modo S. Joannis defuncti successor
    fuerit electus, quidque electo acciderit. Laudata Vita num. 59 post relatam S. Joannis morTanti ig-item, aliaque mox secuta, sic habet
    :

    tua ineffabihujus sanctissimi servi tui Joannis, nobis insinuare dig-neris, utrum ad hominem istum ire debeam, an non. Hac oratiomox de sepnlcro clarem insonuisse ne peracta vocem hanc persentit, Ne ire, inquit, debeas admoneo; eg-o namque pro te sufficienter reg:i quos tecum locutus sum sed mitte cum eis dueere disposueras et fratrem Johelem. Tali
    in terra concessisti,
    li

    famulum tuum
    pietate et

    meritis

    denique accepto oraculo jussit eos cum fratre de quo monitus fuerat, festinare ad reg*em. Qui aliquantulum in principio itineris pro Patre, quia
    ,

    tur patris corporali prsesentia destituti , ita fere omnis valetudo et mentis robur doloris magni-

    cum

    eis non ibat tandem ad curiam;

    tristes

    effecti

    perrexerunt

    et ita familiariter a rege sunt

    tudine a nobis aufugit, ut quasi vecordes

    quid

    agere

    deberemus,

    iguoraremus.

    Tunc

    de Fratribus, cui intellectus erat sanior,


    dio Fratrem assistens,
    corruptibili

    quidam in me:

    ut non ad regem timendum, sed ad dilectir^om fratris se veuisse gauderet. Post multa itaque verba ilrecepti, et in doctrina moniti et hortati,
    lis

    taliter eos est affatus

    Si

    familiariter prolata, rogat eos

    ipseraet

    rex,

    carnis mole,

    Fratres mei

    detentus
    ,

    sanctus

    pater noster

    viam Dei nos docuit

    et

    docendo
    do

    monstravit;
    prius

    quam vehementius
    longe
    aestimatis

    terre-

    nis vinculis liber,

    sapientiae Dei

    quam

    inhzerens,

    alio monon posse


    P

    nobis

    temporalia et spiritualia

    ministrare

    Ad
    ,

    hanc igitur vocem tamquam de somno excitati, illum quem in cujus institutione potiorem et scicntiorem apud Deum et homines reperire valuerimus, nobis in pastorem erig-amus. Quod audiens rex Sicilia; Kogerius, per cartulas et nuncreberrimos (qua occasione impulsus netios nostrum ad se vocabat electum. Pastor scio
    )

    proprium salutarent Pastorem et pro excessibus suis cum congregatione sibi devote commissa Dominum dignaretur exorare. Eeec eodem modo sed brevius narrantur in Rhythmo, quo Vita S. Joannis exposita est apud Jordanum dbbatem generalem Montis Virginis pag. 526. Quamdiu porro Ordinem suum guberna7 verit B. Jordanus, nidlibi expositum reperio, uti nec reliqua gesta. Verum cum successor ipsius S. Joel, de quo supra mentio facta est, in Martyrologio quodam Pidsanensi apud Jordanum pag. 49$dicata praefuisse annis triginta tribus;
    ut ex parte sua
    ,

    ft

    x<as utcumqur
    <w, 'fl'" t" fl *

    uamque
    '

    disciplina

    sancta

    edoctus

    erat

    enim

    cumque
    B.

    Joel verisimiliter

    non

    esset juvenis,
    ;

    dum

    sapiens et providus) ne ulterius in hac electione


    i. r.

    regia

    * fjiiffreret suffragium , vel ultra quara deberet videretur ejus exstitisse dominium, non
    suura
    ire

    an eum disposuit. Cumque


    dies

    leg-ati

    ejus

    non

    deficerent, et potius per

    sing^ulos incresce-

    rcnt

    invasionem quoque non tam rerum quam personarum acriter minarentur, ab ipsis confratribus suis, ipse reverendissimus Dei famulus Jordanus abbas electus, ut ire deberet, corapel,

    Jordanus factus est generalis non videtur hic multis annis praefuisse, nisi S. Joel pervenerit ad setatem omnino decrepitam. Non obstat tamen hsec ratio, quo minus decem aut duodecim annis prseesse potuerit Jordanus, et fortasse etiam pluribus. Quapropter cum S. Joanni Matherensi
    successerit

    anno 1139, quo


    55,

    ille

    obiisse dicitur

    in Vita

    num.

    mortem

    B. Jordani

    ra fixi circa

    medium

    seculi xn,

    ex conjectunon negans ta-

    C
    tcdoramadfC' putcrum S.
    Joamiit,

    lebatur.

    men eum cum quadam


    die

    mo-

    nctur nc cat

    apudS. Jacobum esset, et precibus Fratrum compulsus, equos, ut iret ad regem, invitus sternere jussisset; ad beatissimi patris sui Joannis sepulcrum primitus accessit
    ;

    6 Qui

    obire potuisse aliquot annis citius, aut pluribus etiam serius vivere. Plura de hoc Beato semihinon obtulerunt ; verum ex dictisabunde

    colligitur,

    Virum

    fuisse multis virtutibus insi-

    gnem.

    ibique talem fertur oratiouem fudisse ad

    DltS

    DIES SEXTA

    SEPTEMBRIS

    SANCTI, QUl VIII IDUS SEPTEMBIUS COLUXTUIl.

    Zacharias propheta l^ in Judsea. S. Onesiphorus Apostolorumdis-hliW, Parii


    ]

    M anctus

    S.

    cipulus
    S.

    conus M. cum Sociis, inter quos forsan Eugenius, in Cappadocia. Frontinianus M. Albse Pompeiae in Italia.

    lin HelleS.

    Porphyrius ejuslsponto. Servus S. Faustus presbyter


    13

    Imperia in vico Mauprouvoir apud Pictones in Gallia.

    S.
    |

    Bibus vel Abibus diaconus S. Dionysius lector S. Cyriacus acolyS.

    Petronius episcop. Veronae


    in Italia.

    S.

    Sapphirus ad
    lia.

    S.

    Julianum

    dioecesis Bituricensis in GalS.

    thus,
    S.

    Andronicus miles

    Donatianus

    S. Prsesidius

    S.Theoctistus nau- martyres Alexan clerus


    S. S. S.

    S.
    S.

    Mansuctus

    con
    fesso .

    Episcop
    Africani.

    Germanus

    res

    Macarius

    ^rise in

    S. Fusculus
    S. Laetus

    Andreas

    ^gypto.

    Sarapambo

    martyr
    S. Eleutherius abbas llonue. S. Faustus abbas propc Syracusas in Sicilia.
    S.

    S. Cyriacus alter S. Andropelagia

    yirgo

    Thecla virgo S. Calodota conJ u S ata S. Sanctianus S. Augustinus S. Beata V.


    S.

    So
    S.

    Chagnoaldus episc. conf. Lauduni in Gallia. Bega abbatissa in Cumbria


    Anglise provincia. Magnus abbas Fucssse in Suevia.
    K

    /
    1

    MM. Seno
    nis in
    S.

    Gondulphus
    tia in Gallia.

    episc. conf.

    Mc-

    S. Felix
    S.
    S.

    Gallia.
    ]

    Aubertus
    Cottidus vel Quottidius dia

    B. Limbania

    virgo

    monialis

    Genuae

    in Italia.

    PR^TERMISSI ET AD ALIOS DIES RELATI

    V^
    ^3
    S.

    ancti Potiti

    M. memoria ecc unico codice Florentino legitur apud Sollerium nostrum in auctariis Usuardinis. Suspicor illum esse

    Analectorum pag. 1(99, pro hoc aut uno e sex sequentibus diebus nam tegitur Idus
    : ;
    .
    .

    /,.

    dppnd,
    viii

    <"i

    tom.

    Potitum, de quo Majores nostrz disputarunt

    ad diem
    Sancti Arapeli

    xm
    memoria
    quod
    est

    Januarii.

    habet Ampelius inter pturimos martyres Africanos, quorum Acta sunt data xi Februarii. An hic
    Sept. sine

    numero

    adjuncto.

    Locum

    Mptenib pag,

    771

    uQt,

    inKatendario Gartom. 3

    idem
    hil

    sit,

    non

    constat.

    Verum,

    si aliusest, ni-

    thaginensi,

    edidit Mabillonius
    II,

    Septembris Tomus

    de eo nobis praeterea notum. Vide igitur 88 Acta

    652

    PR/ETERMISSI
    respondebat acsi esset angelus, eratque sermo ejus gratiosus omnibus, semperque divino sale conditus. Non cessabat neque diebus neque noctibus a divina contemplatione
    tur,
    ,

    A
    S.

    Acta ibidata, aut edita deinde apud Baluzium xi Feb. Miscellaneorumlib. %pag. 56.
    Aselus M. colitur in basitica Antoniana Viennensi, ut habemus ex Kalendario. Verum de eo aliisque Sanctis ibi enumeratis simul actum
    est

    Humberti abbatis hodie in Addendis

    ita

    xmMartii. meminit

    nec a sempiterni luminis Christi meditationibus invictum animum relaxabat. Quare Fratres propter divinam gratiam, quae in eo relucequasi alterum nerabantur affeetu
    bat,
    bili

    Martyrologium Parisiense. In territorio Nivernensi, S. Humberti abbatis miraculis et virtutibus clari. Nihil de hoc Humberto rescire potui,
    idque

    ipse

    Moysen cordialissimo vevero in tam lauda-

    mirum

    apparet,

    cum

    clarus dicatur

    miraculis et virtutibus, nise forte ibi

    etiam co-

    usque ad finem vitaj deveniebat. Tandera in ultimo vitse die, cuni Iratribus loquens et gaudens, mag-na animi
    studio perseverans,
    Jaetitia

    latur Ilumbertus Maricollensis in Hannonia, qui hodie multis Fastis insertus est et variis locis cultus ob translationem corporis. Hujus

    et

    jubilo

    cordis,

    ad

    Dominum suum
    Suf-

    Jesum
    fortii

    Christum
    translatus.

    tendebat. Erat quidem

    fiani conditus, sed post tempus ad locum Bar-

    Acta data B. Redempti episcopi,


    vertit B.

    xxv Martii.
    alias presbyteri,

    qui con-

    martyrem, memoria habetur in Mss. additionibus Cariusise Bruxellensis. Datus est S. Redemptus episcopus viii Apri-

    Magnum

    Huncvero, mus.
    lis.

    si alius est,

    necdum

    satis noviviii Aprilis.

    Waddingum etiam audire quia habet queedam a posterioribus omissa. In Annaiibus Minorum ad annum commemoratos in 1234, post alios quosdam quorum uitimus est Marchia in loco Suffiani, Liberatus, eumdem tamquam ignotum, sic
    lubet,

    iaudare pergit
    sanctissimus,
    plationis
    et

    Praeter hos jacet ibi alius Vir

    3.

    Mamertinus, ul abbas S. Germani Autissiodorensis annuntiatur hodie

    sed

    apud Grevenum
    xx

    et

    extasis,

    anonymus, tantae contemut semper Deo inhaerere E


    staret absorptus in

    Molanum
    sunt
    S. Petri

    in auctariis Usuardi. Acta ejus data


    Aprilis.

    videretur.
    silva,

    Cum

    aliquando

    Tarantasiensis antistitis translatio cele-

    bratw* xpud Wionem, Menardum et Ferravm Maii. rium. Vila data est S. Medimnut navigioimpositus et submersus commemoratur in Menologio Sirletiano et in Menseis impressis.

    scapulas, humeros, caput et brachia advolarunt mira melodia concinentes. Cum a contemplatione redibat, tandiversse volucres in

    Verum mors

    ei

    nomen

    satis in-

    non alium esse a Menedemo, qui die v Septembris cum Urbano, Theodoro et Sociis
    dicant,

    celebraiur in Martyrologio

    Romano,

    et

    cum

    iisdem apudnos datus est xvin Maii. S. Eleutherius Papa hodie videtur annuntiari in Hieronymianis aliisque Fastis qua de re vide dicenda hac diein Eleutherio abbate. De Eleutherio Papa actumest xxvi Maii. S. Chlodulti episcopi Metensis translatio in Fastis variis memoratur. Vita data vni Junii. S. Eugenius episcopus Garthaginensis in agro Aibigensi hodie annuntiatur a Gallis. Viia ejus dataest xiii Julii. de Lauro Ordinis Minorum, de B. Libcratus quo apud nos actum est xxvi Augusti, hac
    :

    mentis lgetitiam prseferebat, ut ang-elus quispiam alterius seculi videretur. Pacies vel ex consortio divini sermonis a longfe resplendebat ad modum Moysis, ita ut eum aspicieningereret. et stuporem tibus admirationem Quando interrogabatur a quoquam, respondebat tamquam si esset angelus Dei, mira suadiebus, vitate, et modesto lepore. Neque neque noctibus ceseabat ab oratione, neque

    tam

    rerum caelestium animum ia hoc genere invictum relaxabat. Pratres propter divinam gratiam, quae in eo fulgebat, quasi alterum Moysem carissimo venerabautur affectu. In his sanctis exercitiis assiduus et constans, taudem pervenit ad vitse terminum,
    a contemplatione
    prsesente
    lit

    diutino

    languore,

    quem summa

    tu-

    patientia,

    leviura.

    neque medicamiue ullo petiit alSolum illud adhibebat verum et optisaepius


    vivifici
    ,

    mum
    pane
    beata

    solamen,
    salutari

    aut frequentius
    Sacramenti.

    refici

    die rursumannuntiaturinMartyrologiis
    )

    Fran-

    Voluit

    et

    Huebero, verum ita, ut ipsi nesciverint, se illum annuntiare Beatum, quem Incognitum dicunt et nominant, acsi a B. Liberato diversus esset nuilum tamen mihi est dubium, quin plane sit idem. At cum istud necdum perspexerit Pinius noster, quando egit de B. Liberato, elogium
    ciscanis ab Arturo et
    -.

    Virgo aliam
    :

    addere

    mirificam
    doloribus,

    consoet

    lationem ardentius
    sociata

    nam cum jam pene


    solito

    deficeret,

    cruciaretur

    appa
    as

    ruit ei ccelestis medicinse Apotheca,

    tribus

    virginibus,

    tres pixides

    ferentibus, e

    quarum
    mirificum

    una

    post dulcia
    ori

    colloquia cochleari

    intulit

    electuarium,
    mirifice
    et

    ad

    cujus

    dc li. Liberato actfungi potest, hunc transferam. Audi Hueberum, qui istud ex Utyssiponensi, Pisano, Waddindictis

    lnrn-niM,

    ijuQd

    go

    et

    Arturo

    collegit

    Suffiani in Piceno circa

    annum mccxxxiv
    minatus)
    se
    fecit

    lucognitus quidam (sic nosingulari sua virtute et sanctimonia


    tautae

    omnibus coguitum. Enimvero


    et
    g-ratiae,

    vehementer exultavit, ut tantum gaudium sub angusto pectore coutinere non posset quin statim exclamaret Non plus, o Mater dulcissima, non plus o Medica benedicta tantam suavitatem, Consolatrix generis humani, amplius ferre non valeo. Cum illa ad secuudam pixi, :

    gustum odoremque adeo

    erat virtutis

    vinus,

    et siepe

    in

    ut totus videretur diDeum absorptus. Cum a

    sua

    rcdibat

    contemplatione,
    ltetitia,

    veniebat
    vel

    cum
    anfa-

    tanta mentis
    ejus

    ut

    homo

    potius

    apposuisset altius exclamavit, primse pixidis pretiosum reconditum ferre non valeo, quid si secundi vasculi tradas potiora medicamenta? Cui illa. Si haBc
    ,

    dem manum
    dicens
    :

    Si

    gelus alterius seculi appareret;


    cies

    nam

    tunc

    tibi

    nimis bona

    videntur,

    potiora tibi

    dabit

    ex

    Divina;

    allocutionis

    consortio

    Piiius

    meus, propter
    dolores

    quem amara

    et aspera

    resplendebat, ita quod admirastuporem aspicientibus ingereret. Manebat semper solitarius, et rarissime loquebatur quando vero de aliquo interrogabaadmirabiliter

    hujus
    ties
    ptse,

    tionem et

    corporis

    meo

    ; neque amplius senex rei suavitate percedonec ego infra paucos dies cum Filio redeam, te ex hoc ergastulo eductura.

    vitae alacriter tulisti

    Quod

    DIE SEXTA SEPTEMBHIS


    A Quod
    lis

    C53

    suo bono probavit nihil ildiebus manducans ueque bibens omnibus


    ille
    ,

    summo

    transactis in
    dis latitia
    ,

    summo
    in

    jubilo

    et

    perpetua corang-ustiis
    ,

    alacriter

    qua absque mortis ex hoc seculo migravit


    ,

    cui alterum ante dictum accurate consonat. Jam vero ex hoc monumento clare patet Incog-nitum iltum esse B. Liberatum de Lauro, ex cujus cognomine orta est opinio ilta,

    quod
    ,

    in praedicto

    esset incognitus.

    licet postea cum ceteris transBrufortium. Jam vero hunc Incog-nitum non distingui a Liberato de Lauro, disco ex instrumento, quodpaucis diebus post ipsius mortem confectum est publico consilio ierrse Sernani (notatur Sernane in tabulis Marchiee Anconitame ut vicus ) quodque anno 1698 accepit Janningus noster tunc Romas degens.

    Dubitaritamenpotest, utrum
    ,

    loco Suffiani
    latus sit

    istud cognomen fuerit solum Incognitus an Incog-nitus Sanctus quod pendet ab interpunctione.

    Postremum
    ;

    censeo probabilius

    alias

    jam titulo

    quia

    Sancti

    exomatus fuisset eodem

    mense, quo obiit quodverisimitenonest. Ceterum ex hoc etiam instrumento inteltigitur,


    B. Liberatum multo serius obiisse, quamcrediderunt scriptores Franciscani , qui obitum ipsius collocabant circa annum 1231-, cum

    Germinum est ejus instrumenti exemplar alterum scriptum sxv Septembris anni 1698 in conventu Lauretano S. Benigni per R. P. Joannem Baptistam a Portu, secretarium provinciee Fratrum Minorum alterum ex orig-iali scriptum per notarium publicum Nicolaum Angelum Silvictum die 2 Octobris ejusdem anni. Audiamus hujus notarii prsefationem In nomine Domini. Amen. Hsec est
    , ;
    , ,

    defunctus sit anno 1258 , die vi Septembris. Reliqua de B. Liberato de Lauco qui habitavit in monasterio modico inter Sermanum et S. Genesium, ibique in magna veneratione du,

    copia cujusdam

    resolutionis

    factse

    a publico

    et

    g-enerali

    consilio perillusftris

    communitatis

    videri possunt ad diera wvi Aug-. abbas hodieest in Martyrotogio Pr&dicatorum. Cotitur et datus est i Septembris. S. Victorinum Amiternensem M. hac die cetebrat Viola Sanctorum. In Romano Martyrologio ubi apud nos de eo disputatum est, habelur
    ,

    dum fuit

    S. iEg-idius

    terrae

    dam

    Sernani, prout apparet reg;istrata in quaantiqua carta perg*amena per dictam cominter alias publicas.et antiquas scri-

    v Septembris. k
    SS.

    Eudoxii

    /enonis

    Itomuli

    Macarii

    MM.
    t

    munitatem

    pturas ac resolutiones ejusdem publici et g-eneralis consilii diligenter conservata in quadam capsa bene clausa in sacrario divae Mariae de Platea superiori ad perpetuam rei memoriam.

    memoria recurrit hac die apud Galesinium Ferrarium et in variis Fastis Grxcis. De
    ,

    hisce
    ri,

    cum Martyrotogio Romano actumest heneque hodierni alii sunt ab hesternis etsi
    ,

    Subdit deinde ipsum instrumentum his verbis

    ln nomine sanetse et individuje Trinitatis. Amen. Anno a Christo nato mcclviii septimo Kal.
    Octobris. Intimato ac convocato per publicum

    id insinuare velit Ferrarius. Vide itaque dicta v Septombris. Mille centum et quatuor Martyres seorsum an-

    prseconem
    nerali
    terrse

    et

    sonata de more
    in
    ,

    campana

    g-e-

    consilio

    palatio
    fuit

    nostrae

    residentise

    Sernani

    habitus
    ,

    dam

    viro relig-ioso

    qui
    obiit in

    sermo de quopaucis abhinc dieconventu Fratrum

    nuntiantur in Memeis impressis, iisque deinde Calodota jungitur. At priores spectant ad martyres Mititinenses Eudoxium Zenonem etc. de quibus heri actum Calodota vero una est ex tredecim Alexandrinis quorum
    ,

    bus fama sanctitatis

    Minorum

    Rivi Suffiani , et resolutio unanimis et universalis fuit, nemine discrepante aut contradicente videlicet Cum proximis diebus
    , : ,

    octavo Idus Septembris

    iu loco
    ,

    Suffiani

    Fra-

    trum
    ticus

    Minorum

    S.

    Francisci

    in pede

    montis

    hodie agmen ducit Faustus. Vide itaque dicta et dicenda v et vi Septembris. S. Columbas nomine hodie Officio duptici Styr& in Austria Superiore cotitur sancta Martyr incognita, cujus corpus Romse acceptum e ccemeterio Caltisti anno 1681, ac detatum ad abbatiam Garstensem, unde anno 1688 db Ansel.

    Kag-noli comitatus Camerinensis, decesserit esta-

    mo

    * et contemplativus servus Dei cog;nomento Incognitus Sanctus, Liberatus de Lauro de nobili et potenti familia de Brunforti nostra concive divinitus dum agebat animam a Matre Dei confortatus et recreatus;
    ,

    abbate Garstensi transtatum cst ad ecclesiam parochiatem Styrensem ubi colitur. De hisceomnibusauthenticamonumcntahuctrans' u
    ,

    missa sunt.
    Bernardus, septimus episcopus Mindensis,
    tituto Saucti
    ,

    cum

    Commune
    quium

    et

    populus Terrte Sernani


    patris
    S.

    in
    ,

    obse-

    Seraphici

    Fraucisci

    qui
    ,

    nobis cselitus dedit insig-nia

    Seraphinum

    ob

    benemerentiam potentis familise de Brunforte, et ob devotiouem et venerationem tanti Servi Dei convocato specialiter ad hoc g*ene,

    apud Ferrarium. Laudat autem Atbertum Krantzium in Metropoli lib. 3 cap. 18, et Democharem in Tabutis. Verum nec titutum Sancti invenio apud Demochratem Bernardo tributum nec Krantzii
    tegitur
    ;

    verba eum ipsi tituium satis vindicant. Nam unicum, quod pro ea opinione adferri potest
    ,

    rali

    consilio

    decrevit
    fuit,

    et

    plena

    et

    publi-

    est hic versicutus

    ca voce resolutum

    ut ad sepulcrum ipsius

    Sanctus
    ros.

    et

    electus Bernard fuit aeptimus he-

    ad perpetuam
    pensis ipsius
    familise
    ipsius.

    memoriam sumptibus et excommunis terrge Sernani fieret et


    rei

    poneretur tabula
    ,

    lapidea
    ,

    cum

    titulo
    ,

    nominis
    et

    apparitionis

    g^estorum

    mortis

    Actum

    in pubJico palatio dicti

    CommuOctobris

    Subdit Krantzius Brcve testimoniuin sed fidele sed bonum. Sanctus bt klkctus: hoc morihus, hoc vita promcruit ut eum titulum auro incomparabilcm merereiur. Trans\ ,

    nis

    Terrag

    Sernani

    septimo

    Kal.

    MCCLVIII.

    Et Eg-o

    Munaldus

    Gambii de Gualdo
    notarius
    ,

    publicus
    et

    Dei

    et

    imperiali auctoritate
    et

    pro-

    signum dicti Communis terrae Sernani apposui. Additur deinde qui anno 1698 testimonium notarii Silvicti ex autogy*apho descripsit exemptar nostrum,
    cancellarius scripsi
    ,

    scribitur ex hac luce ipso die S. M;igni meliorem lucem quam inhabitat Deus iuacoaasibilem. Hwc quidem probant Uernardura ornatum fuisse moribus sanctis in vita ; sed non evincunt cuitu ecctesiastico honoratum esse post mortem prxsertim cum Krantzius titutum Sancti nuspiam ejus nomini adjungat nec is ei tribuatur in Catalogo episcoporum
    isse

    In

    Mindensium

    ,,

    654

    PR.ETERMISSI
    Benedictus Florentinus sacerdos, Elorentite. Ludovicus de Varka, sacris concionibus et miracuclarus, Warssaviae in Polouia. Joannes de Povoa , gesto septies provincialatu
    lis
    il-

    Mindensiam, qui editus est apud Pistorium intersexscriptoresrerumGermanicarumpag.


    S.

    Eva annuntiatur a

    Castellano

    et

    in novo
    :

    Martyrologio Parisiensi. Prior sic habet cujus pe Drocas ( Dreux ) S. Evae virginis in ecclesia S. Stephani Drocis, ubi corpus est et ut urbis patrona. Paricolitur ut martyr
    ,
    ,

    Pro-

    lustris, in Lusitania.

    siense in addendis
    territorio

    ad hunc diem
    ,

    Drocis in

    Martinus Bertrannus laicus, Agelli in Calabria. Andreas laicus in Hispania. Franciscus de Oratino laicus, in Apulia. Jacobus Distemensis laicus, Trajecti ad Mosam in
    Brabantia. Francisca a Claromonte abbatissa
    ,

    et Carnutensi corpus illic in basilica S. Stemartyris, cujus phani quiescit. Plura reperire nulla diligentia

    sanctae Evas virginis

    Avenione.
    in

    Hi

    decem annuntiantur apud Arturum

    Marty-

    2)otuideS. Eva.

    rologio Franciscano, ultima etiam in Gynecseo,

    Eleutherio Donati episcopi legitur in codice Usuardino Antverepiscopo piensi et in Mss. additionibus Cartttsias BruVia Salaria Donati episcopi. Non xellensis
    ,

    memoria simul cum

    omnes cum

    Beati titulo,

    tribuit in suo

    quem tamen nulli hodie Menologio Hueberus, nec ego ul-

    dubitamus, quin Donatus ille alio die memoretur sed ptures sunt isthts nominis Sancti quam ut tuto possimus dicere, quis hic desi,

    gnelur. Mastnlinus episcopus annuntiatur apud Grevenum in Hibernia, et in Florario nostro Sanli

    ctorum Ms. sine


    ra reperio.

    loco.

    Eum

    Sanctorum Hibemorum invenio

    nec in catalogis nec alibiplu,

    Jassai rex in Fastis ecclesim Atexandrinse reperi-

    tur

    apud Jobum Ludolfum ac deinde a


    ,

    Castel-

    lano insertus est Martyrologio universali. Bassura episcopus civitatis Messalei martyr ocsed ad hunc nescio cujus currit in scheda
    , ;

    lum ex iis coli invenio. Simon etiam cum tiiulo Beati db Arturo memoratur Anconae. Waddingus in Annalibus Minorum ad annum 1323 num. 45 Beatum item et inscriptionem vocat affert positam in monasterio Franciscano S Francisci Scalarum, quae post alia sichabet In hac ecclesia sepulti sunt beati Eratres Simon et Amatus, sanctitate conspicui. Heec quidem nata sunt nonnul- E lam de cultu suspicionem ingerere. Cultxtmtamen non satis ostendunt, prsesertim cum de Fratre illo Simone nihil resciri potuerit a Franciscanis Anconitanis ut notatum invenio a Bollando cumque Hueberus ipse de eo agens Bea,
    .

    ti

    titulum omittat.
    ,

    diem reposita
    scopis
    Ejits
    ,

    in qua

    cum

    tribus aliis epi,

    videlicet
    ,

    Bastachio

    Bastalongo et
    Fastis
    et

    Theodoro

    passus narratur sub Diocletiano.


    in nullis invenio
    ,

    memoriam

    mentionem hodie invenio uti et Aug-uUterque est in Romano vn Septemb. S. Adrianus martyr in Hieronymianis hodie annuntiatur, neque is atius videtur ab eo, qui ibidem repetitur, et Romano Martyrologio inserAnastasii
    stalis.

    suspecta magis est scheda illa ptane anonyma, quam ut sine atiis documentis Bassuram cum prxdiciis Sociis inter Sanctos ausim commemorare. Dodicatio ecctesise majoris Interamnensis estapud

    S.

    viii Septembris. Michaelis archangeli celebris apparitio hodie reperitur in omnibus passim Fastis Grgecis. De

    tus est

    eaagetur in prsecipua S. Michaelis festivitate


    S.

    Ferrarium.
    Dedicatio sedis Sanctissimse

    Dei Genitricis Con-

    stantinopoii
    nicis.

    in

    Secundo annuntiatur in Me-

    xxix Septembris. Dachonna? vel Machonnae ut episcopn Hiberni mentio ex Colgano apud nos facta est in Preetermissis ad xvn Februarii, ut vel hoc die plura de eo dicantur, vel die xvi Novembris. Apitd

    Licinianum Carthaginis Spatariae episcopum huc remiserunt Majores nostri a die iv Maii, C quod non constaret de cidtupublico, de quo nihil hactenus didicimus. Joanna et Anna virgines cum titulo Sanctarum annuntiatur ab Artwo, qui eas nobilissimas facit patriaque Totosates, atque Ordini Carmelitarum adscriptas sedcultum non probat. Thomas Tzugi Societatis Jesu propter diuturnam fideiprwdicationem in Japonia, ubi natus erat, lento igne combustits est Nangazachii, utpluribus refertur in Ms. Menologio.
    ,

    laudatum Cotganum in Appendice 4 Vitm S. Patricii

    pag.

    21)4

    memoratur etiam

    S.

    Dochuma

    eremita, remittens ad hunc diem, vet xxx Octobris. Neutrum satis novi. Quare vet eos remitto ad xOct. etxvi Nov.
    S.

    Consolatam virginem
    in Catalogo
    :

    et

    Sanctorum

    Italiae

    martyrem Ferrarius hodie memorat


    :

    gii

    hisverbis Sancta Consolata virg-. et mart. Rein ^Emilia colitur in ecclesia cathedrali feruntque illi in dicecesi extare ecclesiam di-

    catam
    colitur.

    cujus memoria

    vni

    Id.
    ;

    Septembris reubi et quando

    Quai
    ,

    illi

    patria fuerit

    MiohaSlem

    monachum

    in

    Hemmerode Ordinis

    Beatum commemorant Kalendarium Divione excusum anno 1017, HenriCisterciensis ut

    Chalemotus. Mortem Michaelis refert Manrique in Annalibus Ordinis Cisteret

    quezhts

    sit haud mihi hactenus cog-nitum est ; non semel inquisitum fuerit. IUud certum, hanc Virg-inem non extitisse Regiensem majore enim in honore haberetur si a Regio or-

    passa

    licet

    ciensis

    ad annum

    1171)

    cap.

    6,

    sed nihil habet de cuttu Michaelis,


    vocat.

    num. 6, nec Beatum

    ut consuevit. Deinde quidem nose hiijus Consolatae nomen vidisse in Kalendario urbis praefatae sed dubitat,
    tat
    ,
    :

    tum

    duxisset,

    an eadem

    non
    ,

    sit

    cum

    S.

    Consolata,

    qxtse

    Joannes post varios episcopatus dimissos monachus Cisterciensis ut Beatus occurrit apud Henriqitezium, ut Venerabilis apitd Chalemotum. Joannesde Laudibua S. Francisci discipulusBettonii in Umbria. Miuuius Altimannus Thuscnv olim provincialis
    , ,

    Genuse

    coiititr.

    Quare cum

    die v Decembris apud scriptores Re-

    gienses nihit inveniam, quo

    dubium

    istud

    tol-

    in Etruria.

    Ferrarius in Catalogo generali serius scripto Consolatam Regiensem omisent; certiora requirimusdocumenta,priusquam de ea aliquid statuamus. Res utterius examinanpoteritad v Decemb.
    ;

    iam

    cumque

    ipse

    Othberti episcopi et

    confessoris

    memoria

    est in

    Mss.

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A
    Mss. additionibus Cartusuv Bruxetlensis. Nihilalibi de eo invenio, nisi Othbertus scriptum sit pro Autbertus, qui episcopus Cameracensis in
    Dag-oberti regis

    655
    legitur
    xiii

    Romano

    Decembria.

    I)

    meminerunt laudatse additiones.


    txiu Decembria.

    Dicitur

    coli S. Dag-obertus

    DE

    S.

    ZACHARIA PROPHETA
    IN

    JUD>EA
    J.S.

    COMMENTARIUS HISTORICO-CRITICUS

    I.

    Cultus Sancti Prophetse certus


    certa
    :

    alia

    de

    reliquiis

    et

    sepulcro

    in-

    gesta

    et

    scripta

    examinata.

    Cmc*

    an. munDiMMMDXL.

    rjfacbarite

    prophetre, qui

    undecimus

    est

    inier

    m Minores, memoriam
    -^do
    ,

    hoc die brevissime re

    sia disputabo inferius. Rayssius in Hierogazophyiacio Belgico pag. 2U0 in ecclesia calhedra-

    ZtTmcmo"
    riain Fusiis
    diebtts vaviis
    :

    f-J c l un t Beda, Rabanus, Romanum Parvum, Wandelbertos Notkerus. ln plerisque Hieronymianis Zachariam prophetam non in,

    Brugensi, S. Donatiano dicata, recenset reliquias S. Zachariae prophet una cum retiquiis S.
    li

    Samuelis prophetse. Istas rcrisimiliter credidit

    Attamen Martyrologium reginse Suecise, apud nos editum post tomum 7 Junii, eodem die
    venio.
    sic habet
    :

    Et depositio Zachariae prophetae. Usuar:

    dus paucula addidit hoc modo


    phetse,

    Zachariee pro-

    qui de Chaldsea senex in patriam reversus, juxta Ag-gseum prophetam jacet conditus.

    eum clarius B designat pag. 278, ubi inter sacra pignora coenobii LcVtiensis in Hannonia numerat de ossibus Zachariaa prophetse, qui de Chaldtea senex in pa triam reversus, juxta Aggseum prophetam coudiesse Zacharia?, de quo agimus. At
    tus jacet. Hse igitur reiiquise creduntur esse Zacharise prophetse.

    Usuardi elogium secuti sunt recentiores martyrologi, idemque legitur in hodierno Martyrologio Romano. Grseci vero et Mosci Zachariam hunc in Menseis et Menologiis suis prsecipue celebrant ad vni Februarii JEgyptii die sequente Zachariam nudo nomine annuntiant, uti et aiiis
    ;

    Terra sancta est sepulcrum Za Quaresmius in Elucidatione Temv sancLv lib. 4 cap. VI, dicens hunc sextum locum peregrinationis septim,v et sepulcrum Hoc sepulcrum est exciistud ita describens
    3 Celebre in

    tepvicrw
    *'"***

    charise, ut scribit

    I*
    ,-

    "t incev-

    lum

    ctijm

    diebus
    ita

    fit

    in Fastis JEgypiiis

    et
    ,

    jEthiopicis

    sum ex rupe montis


    solo inhaerens
    ,

    Oliveti

    ail

    radiccs

    ejus

    non omnino certum sit eumdem ab ipsis designari. Grseci in Synaxario uno Ms. etiam de Zacharia propheta mentionem faciunt ad
    ut xvi Maii, ut jam observatum est in Pnvtermissisad eum diem.Martyroiogium Parisiense ad vi Septembris S. Zachariam his verbis commendat Zacharire prophetse, qui una cum Ag-gaeo itidem propheta, Judaeos sub Zorobabel ad instauran:

    formae quadran^ularis,

    parumque

    acummatum
    Jacobi

    a latere autri sive cryptte sancti AlphaM. Cominunitcr appellatur ab omni,

    bus

    in

    partibus

    istis,

    Sepulcrum

    Zucharias

    filii

    Barachiae, occisi a Judoeis int.er templum et altare, cujus meminit Salvator noster apud S. Mat-

    thoeum.

    Idem sepulcrum eodem

    fere

    paulo proli.rius, describit Cornrlins


    liincre Orientali
    et
    iliius

    <l<-

    modo sed Bruyn in


    ,

    dum
    C
    cnrpus inven
    tiim mtl/ The-

    Dei templum cohortatus est. Sozomenus lib. 9 cap. 17 narrat inventionem


    ;

    odosio ti

    (tttc-

    rius Zachu
    ii.y
    .-

    reliquin
    ;

    aliqitfn

    corporis S. Zacharise prophetse crediditque Baronius in Annotatis ad Martyrologium agi de Zacharia quem memorat vi Septetnbris. At si vera narrat Sozomenus, eumque secutus Nicephorus lib. 14 cap. 8, corpus inventum non est hujus Zacharise prophetse, sed Zacharise istius,
    ,

    pag.Wt editionis GalUcce, ubi figura exhibetur in tabula adjuncta. y Porro dubitat Quaresmius prolixeque inquirit, demumque concujus Zacharise sit sepuicrum cludit, probabilius esse Zacharise pontificis filii Joiadse at id certum non facit. Gregorius Turo: ;

    quem Joas rex


    ralip.
    24.

    occidi jussit, ut narratur 2 Pa-

    i de Gloria martyrum cap. 27 videtur de eodem loqui sepidcro, idque attribuere Zacharise patri S Joannis BaptisUv sepulto, ut

    nensis

    iib.

    Nam

    ad pedes Zacharise inventus

    est

    infans regia sepultura honoratus,

    quem

    credide-

    runt esse filium prsedicti regis Jose. Non examino, an ea opinio de puero itlo satis sit fundata. At solum observo, illam opinionem nasci non potuisse post corporis inventionem, nisi creditum fuisset, istud esse corpus Zacharise fitii Joiadse. Ejusdem fortasse Zacharise os est, quod cum aliis reliquiis Lotharius imperator donavit ccenobio Prumiensi, ut exponunt ipsius imperatoris litterse apud Browerum in Annaiibus Trevirensibus ad

    monte Oliveti una cum Simeone et Jacobo fratre Domini. Qua de causa nihil certi invenio de itlo sepulcro. At si constaret, unum esse ex illis, de quibus Christus Matth. 23 v 2!)
    vutt,
    in

    scribis et pharis,vis dicebat ; /Edificatis sepulera prophctarum, et ornatis monumonta justorum etc;

    posset istud seputcrum <vque probabititer credx S. Zachariae prophetse, quam atterius cujuscumque Zacharise cum itie haud dubie ob promotam
    ;

    annum 855 lib 8 num. 114. Nominatur quidem in litteris Os Zachariae filii Barachiae quod magis convenit Zachariae prophetse sed no, :

    tempti instaurationem prseclarasque prophetias in magno fuerit honore apud posteros. Ab hisce incertis ad alia progredior. 4 Baronius in annotatis ad Martyrologium asserit, exstare encomium in prophetam Zacha-

    dfvertaejtu
    rtogta, partii

    Mts.

    men

    istud subinde etiam datur Zacharise


    iis

    filio

    riam
    cod.

    Coslnffl

    Vestiarii

    in

    bihliotheca

    Sfortiana

    partim

    impreua.

    Jdiadse, ab

    nimirum, qui credunt eum designatum a Christo Matth. 23, de qua controver-

    manu
    ,

    Ms.

    crip. num. 65. Habeo simile elogium quod olim Rosweydus accepit ex codice

    Uttrajectino

    ;,

    656
    AUCTOB

    DB

    S.

    ZACHARIA PROPHKTA.
    mortuus
    6
    et
    est,

    J.S.

    nihil Uttrajectino ecclesiee S. Salvatoris. At hoc et habet de Zacharia, quod ex sacra Scriptura
    ntartyrologiis, aut ex interpretibus sumptum aut crisi sufficiensit, et quidem sine multo ordine An melius sit elogium, quod vidit Baronius, te.

    ideoque mortem ipsius fixi circa an354-0.

    num mundi
    Nutlum

    non

    est

    dubium, quin multa de Christo


    ;

    Prophetia
    Sancli
    : eidcm Psulmi aliqunt a quibusdam

    mihi incompertum

    est

    nam

    istud ad nos non

    Ecclesia prophetaverit Zacharias at ea cum aliis ipsius vaticiniis videri possunt in libro ipso, qui a S. Hieronymo vocatur obscurissimus liber
    Zachariae prophetae
    ,

    atlributi

    .-

    pervenit. Simile Zachariae elogium dat Petrus de Natalibus lib. 8 cap. 42. In libro de Vitis prophetarum, qui olim S. Epiphanio fuit attributus,

    et inter

    duodecim

    long-issi,

    eique nunc rectius abjudicatur ab eruditis, legised netur item elogium Zachariae prophetse magni est momenti, cum auctor istius que istud
    :

    Opusculi, quiscumque fuerit. non paucas fabulas immiscuerit Vitis prophetarum imperite consarcinatis. Ex hoc interim fonte manasse videntur, quee Grieci habent in Menologio Basiliano ad viu Februarii, quseque cum iis tradidit U-

    mus. Hsec ille in prsefatione Commentariorum quibus totum Zachariae librum exposuit. Porro credunt aliqui, Psalmos quoque aliquot compositos fuisse ab Aggseo et Zacharia prophetis, quia Alleluia, titulus Psalmi cxi talis est in Vulgata et cxlv hunc reversionis Ag-g-aei et Zachariae
    :
    :

    habet

    titulum

    Aileluiae

    Ag*g*aei

    et

    Zachariae.
    ,

    suardus de sepulto Zacharia prope Aggseum. Certe in utroque elogio Zacharias varia dicitur prophetasse in Chaldsea, de quibus nihil reperitur in Litteris sacris. Fictitia igitur existimo, quee ibidem Zurharias prsedixisse dicitur Josedeco et Salathieli de filiis ipsorum nascituris Cyro Per;

    Verum argumentum desumptum a nominibus quse leguntur in titulis Psalmorum imbecille est, et nullo modo subsistere posse videtur, ut ostensum est a variis. Certe nomen Moysis legitur in
    ,

    eorumB sarum et Astyagi Medorum r-egibus de dem victoriis nec satis certum existimo, quod de sepultura Zacharia: apud Aggseum idem asse;

    Prttcipua San
    cti gcita

    ex

    m
    :

    ac demum totum istud elogium prsetermitquia plura continet falsa, quam vera eaque aliunde satis nota. 5 Ex sacris Litteris de Zacharia hsec habemus. prophetise suse se vocat Zachariam, Ipse cap.
    ruit
    to,
    :

    crit littcris

    filium

    Baracni
    filius
    ,

    filii

    Addo. Esdrse 5 nominatur

    Verum filius hic sumitur pro nepote ut ssepe alibi in Scriptura aut quemadmodus certe pro uno ex stirpe Addo Abraham iilii Christus dicitur filius David Mati. i. Ccepit autem prophetare Zacharias proin anno secundo Darii pheta in mense octavo id est anno ( cognomento Hystaspis ) regis mundi 8684:, ante natum Christum annis 520 secundum chronotaxim Labbei, quam non examino. Initio prophetise suse populum Judaicum
    Zacharias

    Addo.

    qui ex captivitate Babylonica reversus erat in Judseam, hortatur ad pcenitentiam ac deinde per varias figuras leetaprsedicit, itaque Judseos una cum Aggseo propheta, qui eodem anno, sed duobus mensibus citius, prophetare coeperat, excitat ad templum instaurandum. Hinc Esdrse 5 Prophetaverunt autem Ag de utroque dicitur
    :
    1

    frauis
    tant.es

    propheta et Zaeharias tilius Addo, propheml Judaeos, qui erant in Judasa et Jeru-

    in nomiue Dei Israel. Tunc surrexerunt Zorobabel rilius Salathiel, et Josue filius Josedec, et coeperunt ajdificare templum Dei in Jerusalem, et oum eis Propheta3 Dei adjuvantes eos.

    salem,

    Fortasse perfectum fuit templum ante mortem Zachariffi nam Esdrse 6 f 14 heec leguntur : iSeniores autem Jndieorum asdificabaut et prosperafcantur juxta prophetiam Ag-gEei propheta;, et
    :

    nec solum in Vulgata, sed etiam nonagesimus ut videri potest in Versione S. Hieronynii. Attamen ostendi in Moyse pag. 167 Psalmum illum non posse probabililer attribui Moysi, idque facile ostenditur de aliis. Argumentum igitur istud E etsi olim placuerit Patribus quibusdam, abunde videtur refutatum. Preeterea Aggsei et Zachariae nomina et titulis dictorum Psalmorum non habentur in textu Hebraico, nec apud S. Hieronymum. Itaque neque duos istos Psalmos, neque alios plures in quorum titulis nomen Zacharise apud Septuaginta aut alibi reperitur, Zachariae ausim attribuere aut Aggseo. 7 Calmetus in Dissertatione de auctoribus Psal- xedomwsPsalmorum, quam dedit initio tom. % in Psalmos, mi a pluribus sohus censenpag. 8 existimat, multos Psalmos fuisse composi- tui- Davidis. tos tempore captivitatis Babylonicse et post captivitatem, aliquosque ex iis ab Aggseo et Zacharia. Ratio est, quia in multis Psalmis videntur describi ea, quse facta sunt eo tempore neque enim satis probabile existimat, ea omnia Davidi revelata fuisse a Deo, aut ab eo sic conscripta. Pro exemplo afferri post Psalmus 136, qui inchoatur hoc modo : Super flumina Babylonis, illic sediraus et flevimus; cum recordaremur Siou. Verum ad hoc argumentum respoudit Ceillierus in Historia generali scriptorum sacrorum tom. i pag. 226, ostenditque plures Psalmos, qui certo sunt Davidis, ei abjudicandos fore, si admitteremus ratiocinium Calmeti ut legitimum nam in iis etiam graphice futura enarrat, acsi prsesentia fuissent. Quapropter fortius videtur argumentum ad omnes Psalmos Davidi asserendos, quod in Novo Testamento Psalmi ssepe laudentur nomine Davidis, numquam nomine alterius cujusdam prophetee aut hagiographi. Prseterea Vetus Testamentum nuspiam ullum alium Psaltitulo

    Psalmi

    89,

    in textu Hebraico, ubi est

    morum auctorem

    dicit prseter

    bilius igitur existimo,

    nullum

    Davidem. Probae Psalmis attri-

    Zacliariai

    filii

    Addo

    et

    aidificaverunt

    et

    con-

    et compleverunt domum Dei istam usque ad diem tertium mensis Adar qui est annus sextus reg-ni Darii reg-is. Non quidem certo probari potest vixisse Zacliariam usque

    buendum esse Zachariae, sicut nullus scriptis ipsius est insertus : atque hsec sententia comest apud sanctos Patres et alios doctores contraria a multis quoque fuerit defensa. Verum controversia illa accuratius examinari poterit in Davide.
    licet

    struxerunt...

    munior

    anni sexti Dariiid tamen vei'isimile est, cum caput septimum prophetise suse scripserit anno quarto Darii mense nono cumque postea per septem alia capita
    fere
    :
    , :

    ad finem

    ))ndtas

    ediderit

    prophetias

    nullaque

    mo?*tis

    ipsius mentio fiat in allegatis verbis. Itaque aut templum vidit perfectum, aut certe non diuante

    n.

    ,,

    DIE SfcXTA SEFIEMBRIS.


    10

    657
    diversis,
    tcro

    Redeo ad 5. Hieronymum. In
    et

    inquit, diversa legi,

    II.

    Utrum Zacharias propheta sit ille, quem Christus occisum dicit


    templum
    et altare ?

    debeo singulorum, opiniones ponere. Alii Zachariam filium Barachiee dicunt qui in duodecim prophetis undecimus
    ,

    JS

    inter

    existimant Christum scriptores qmstiodcZa- I\_]\fattk. 23 de hoc locutum esse Zacharia, charia inter Ideo ecce eg-o mitto ad Q * uando dixit Judseis templum el et sapieDtes, et scnbas vos prophetas et ex aitare occtso,
    Proponitur

    liqui

    nomen conseutit sed ubi rhanamprooccisus sit inter templum et altare Scriptura **** "' mcrwia" non loquitur maxime quum temporibus ejus vix ruime templi fuerint. Clarum est, prsesertim ex sequentibus, hanc sententiam haberi minus probabitem a S. Hieronymo certumque est, csedem hujus Zacharite in Scriptura non legi, ut
    in

    est:

    patrisque

    ^mmw za

    ^ttTc

    *
    .

    eo

    observat. Verum nihit quoque insacris LUteris habetur, quod csedem hujus Prophetse inter tem-

    plum
    tur,

    et

    attare improbabitem faciat

    nam quod

    ex eis flagellabitis in syuag-ogis vestris, et persequemini de civitate in civitatem ut veniat super vos omnis sang-uis justus qui effusus est super terram a sanguine Abel justi usque ad sang-uinem Zacharise filii Barachiae quem occidistis inter temillis

    occidetis,

    et crucifigetis

    et

    temporibus cjus vix ruime templi fuisse asseran-

    et altare. Idem hahetur Luc. xi, ubi mors Zacharise exprimitur his verbis Qui periit inter altare et aedem. Sententise apud sanctos PaB tres de Zacharia inter templum et altare occiso tres reperiuntur diversse, quas refert Chrysostonulmus, allegatum Matthsei loco exponens lam tamen ex illis probat aut improbat. Hiero:

    plum

    accuratum non est: ostendi enim num. 5 instaurari cceptum esse temptum anno secundo Darii Hystaspis, atque absolutum anno ejusdem sexto vixisse vero Zachariam sattem usque ad mensem nonum anni quarti prsedicti regis, et multa adhuc postea prophetasse. Ccrtum igitur est tam diu superfuisse Zachariam, ut aut mut:

    cta
    ter

    tum promota cumque


    :

    fuerit tempti structura, autperfe-

    altare

    jam ante
    3
    :

    sedificatum esset,

    ut narratur

    Esd*

    nihit est, quo

    minus

    in:

    nymus easdem memorat


    teris videtur pr&ferre.

    opiniones, et

    unam

    ce-

    temptum et altare occidi potuerit Z;ichurias imo csedes eo loco peracta tonge probabilior esset tempore sedificationis, quam perfecto et dedicato templo, si constaret Zachariam esse mortuum ante dedicationem nai, dedicato templo, soti sacerdotes versari poterant inter temptum et at:

    Tribus antiquorum sententiis neoterici duas alias addiderunt antiquis incognitas. Itaque cum quinque diversi assignentur Zacharise, quibus verba Christi adaptantur, nihil certi poterit statui, sed solum insinuari, quid appareat probabilius. Attamen tanto magis lubet celebrem hanc elucidare controversiam quanto probabitior mihi apparet sententia eorum, qui existimant Prophetam liunc allegatis Christi
    ,

    tare, at

    tempore sedificationis omnibus ad eum locum patuisse videtur accessus ideoque facitior
    ;

    tuncerat eo toco ciedes Prophetse.


    11

    Sotum

    csede Zachariai

    igitur Scripturarum sitentium de propheUe objici posse videtur. Ad

    nititotum r
    le,i ''*-

    hocvero responderi potest,picrasquc Propheta-

    " tt,nt

    "

    ,te,lt ''

    verbis expressum.
    tocmqne
    ctx
    in

    rum

    csedes prseteritas esse in Veteri Tcstahiento.

    Tes' lndaurp

    poa
    ssi

    cxdh hunc

    finem

    gnatur

    Tres antiquorum sententise atiquos e Patru at cum Patrum sententia jy US naoen t patronos sit adeo varia, necesse non est singulos laudare. Qua de causa expendam prsecipue verba S. Hieronymi in caput 23 Matthsei, ubisic habet Qua> rimus , quis sit iste Zacharias filius Barachiae quia multos leg"imus Zacharias. Et ne libera no9
    : :

    Saneexsolo Testamento Veterinon innotuerunt, quse de csedibus prophetarum scripsit Apostotus ad Hebneos cap. xi ^ 37 Lapidati suut, sccti
    :

    sunt
    sunt.

    tentati

    sunt

    in

    occisioue gladii
    et

    Certa tamen sunt


    ,

    moitui indubitata. Isaias

    Jeremias
    lati

    Amos

    aliique violenta

    morte sub-

    bis tribueretur

    erroris

    facultas

    additum

    est
    ,

    templum et altare C Meretur hsec observatio S. Hieronymi, ut accuratius exponamus locum occisi Zachariae. Per templum nihil hic videtur posse intelligi, nisi distinctumque ab templum proprie dictum siper templum omnia simul omnibus atriis. Nam atria aliaque sedificia ad templum utcumque spectantia designarentur, id aliquando fieri non inficior; Zacharias occisus diceretur inipsotemnon inter templum et altare. Altare enim plo non aliud designatur quam altare Holocaustorum quod positum erat in atrio sacerdotum
    occidistis

    Quem

    inter

    creduntur, etsi id nuttibi de eis referatur in Veteri Testamento. Cur igitur idem de Zachana credi nequit, etiamsi non tegatur in Scriptura Legis veteris ? Sane Cfwistus ipse mortem iltius p satis asseruisse videtur, dum fdium Barachi diprsesertim cum iis xit, quod atiis non congruit verbis csedem prophetarum Judscis exprobraverit, ut satis insinuaverit tonge ptures prophetas
    ;

    ab eorum patribus interemptos, quam occisi legantur in Veteri Testamento. Stcphanus quoque Act. 7 i 52 muttas prophetarum csedes Judtcis Quem prophetarum aoa exprobrat his verbis
    :

    sunt persecuti pntres vestri ? Kt ocoiderunl cos, qui prsenuntiabant de adventu Justi. Nullus
    scio t in Veteri Testamcnto tegitur occisus propheta, quiadventum Christi prcedixit. Eos tamen occisos testatur Spiritus sanctus et scimus Christi adventum a Zacharia prmdictum.

    ante templum proprie dictum. Itaque csedes Zachariee facta est in atrio sacerdotum, quod ex omnibus atriis proximum erat templo, seu certe in illo loco, ubi esse debebat atrium sacerdotum, si forte csedis tempore atria necdum erant instaurata. Primo igiiur quserendus est Zacha-

    quantum

    Itaque silentium Testamenti Veteris multum ob


    esse nonpotest, meritoque existimare possumus csedem Zachariaj ibi omissam, sicut prsetermissa
    est csedes Isaise, Jeremise,

    qui sit filius Barachise nam et hoc ad distinctionem additum est a Christo secundo qui sit occisus in atrio sacerdotum, non in quovis
    rias,
    : :

    atiorumque pturium.
    runone$, qu*

    templi atrio

    aut, si de nullo legatur, quod oc-

    12 Breviter igitur coltigamus rationes et conjecturas prsecipuas, quse impettere possunt, ut

    *^^ z

    "'

    cisus sit in atrio sacerdotum , prout revera non legitur in sacris Litteris, ulterius inquirendum,

    de cujus csede
    bilitas.

    tali loco

    peracta major sitproba-

    verba Christi de ZachaTia propheta intelligamus. IZamChri* Prima et prsccipua omnium est, quod Dominus ti V9rbiMd*i Zachariam vocaverit fitium Barachiae nam so- gnatum.
    .-

    lus hic Zacharias scitur habuisse patrem

    Bara-

    chiam,

    668
    MICTOM
    j. s.

    DE

    S.

    ZACHAKlA

    PfiOPHJBTA.

    inchiam, uno forsan excepto, qui probabiliter nequit, ut infraostendam. Hac de causa tetligi prophetse optime congruunt verba S.
    Zachariffi

    ratiouem, quomodo non quasi filios eorum, qui iuterfecerunt prophetas, etiam Zachariam exprobrat Jesus propter Zachariam, sed quasi qui ipsi occide-

    Hieronymi, sine tantum mutato


    ,
    :

    Et ne libera

    ruut Zachariam inter

    templum
    quod
    :

    et altare. Si

    additum est nobis tribueretur erroris facultas nam patris Barachiae nomen Fiui Bahachi^; ab a Christo additum videtur, ut hic Zacharias
    distingueretur. Secunda ratio est, quod nulZachariasprseterhuncproprie fuerit prophetus videatur is de ta, cum tamen propheta fuisse Eccprobraverat enim Juquo loquitur Christus. ideoque dtcis csedem prophetarum et justorum ;
    aliis
    t

    verum
    e

    est

    verbum
    et

    Christi,

    dicit

    tuncscribas
    inter

    pharizaeos
    et

    Quem
    ,

    ergo ad praesentes Vos occidistis


    est possibile

    templum

    altare

    non

    illum intelligi Zauhariam, qui est ex duodecim unus. Hcvc ratio seque repugnat omnibus sentenquibus statuitur aliquis Zacharias, qui non tiis,
    vixit
    ita

    cum

    Christo,

    refertur

    Verum verbum occidistis non ad prsesentes, ut Dominus dicere


    occisum esse ab
    :

    ex duobus, quos commemoravit


    militer propheta fuit,
    ter e

    alter

    verisial-

    voluerit, Zachariam

    iltis

    ipsis,

    nimirum Zacharias, numero justorum, ut deAbeleconstat. Tertemtio dubitari non potest, quin sedificantibus plum ssepe adesset Zacharias propheta constat
    ;

    sed occidistis qui tunc loquentem audiebant potius significat natio vestra aut gens Judaica interfecit. Is loquendi modus frequens est in Scripturis, et prsecedentia verba, ut veniat super
    vos omnis sanguis justus etc. eodem modo exponi debent, nimirum ut super vos significet supervestram nationem, idque facite o^tendi potest de multis aliis Scripturse locis. Quapropter videtur sententiaOrigeniset aliorum de Zacharia patre Joannis Baptistse idoneo carere fundamen* to, et minus esseprobabitis, quamvis multos ha-

    etiamdepr&dictionibusipsius, quibusmulta infausta admodum et tristia urbi Hierosotymitansv


    ejusque habitatoribus vaticinatus est. Habemus igitur de Zacharfa propheta, quod ssepe cum hominibus infimse sortis fuerit eo loco, ubi csedes
    est

    commissa, quodque ea prsestiterit, quorum occasione multi prophetse occisi sunt, ita ut mi-

    Altrra tententia

    dr

    Zacho

    riu patre 3oa7ii'

    Bapthtu

    nf\ttatur,

    rari nequeamus, siet ipse afurente populo caesus sit, et quidem loco assignato. Quare sententia de eo per Christum designato mihi tanto apparel probabilior, quanto minus probabiles videntur omnes aticV, de quibus nunc agam. Utfronymus secundam sententiam ita iS, Alii Zachariam, patrem memorat et refutat ex quiJohannis (Baptistae) intelligi volunt apocryphorum somniis approbantes busdain
    I."i i ,
    ,

    buerit sectatores
    15

    De

    tertia sententia,

    quam

    et

    ceteris

    pro-

    Tertia scnten
    tia

    babiliorem existimare videtuv, itadisserit S. Hieronymus Alii istum volunt Zachariam, qui occisus est a Joas rege Juda inter templum et altare sicut Reg*um narrat Historia. Sed observandum quod iste Zacharias non sit filius Ba: ,
    ,

    de Zurhafilio

    ria

    Joiudr

    rachiae

    sed filius

    Joiadae

    bacerdotis.

    Unde

    et

    Scriptura refert:
    " tris

    Non

    fuit recordatus Joas pa.

    quod propterea occisussit, quia Salvatoris praedicaril adventum. Hoo quia de Scripturis non eadem facilitate coutemnihabet auctoritatem
    ,

    qua probatur. Duplici argumento evertinam nec Zacharias ille scitur itla sententia iilins Barachi, nec constat de csede tur fuisse ejus, nedum de csede inter templum et altare,

    tm

    Joiadae, quia sibi fecisset bona " ergo et Zachariam teneamus, et occisionis conseutiat locus; quaerimus quare BAUACHI.E dicatur filius Joiad^ ? Bahachia et non ejus

    Quum

    m
    et

    lingMia

    nostra

    BENEDierus

    Domini
    Hebraeo

    dicitur

    sermone demonstratur. lu Euang-elio, quo utuntur Nazare


    sacerdotis Joiadae justitia
    ni
    ,

    quw

    verisimilis

    non

    est

    tempore

    istius Zachariae,

    pro

    filio

    Barachi/e

    filium

    Joiad^s reperi-

    deberet per ipsos sacerdotes esse peracta. Origenes, qui inter prsccipuos est hujus sententise

    cum

    scriptum. Hactenus S. Hieronymus, ad cujus verba, salvo eruditissimi Patris honore, ob-

    mus

    patronos, in cap. 2U Matthseieam defendereniparum probabili, ita scribens : de quo per Zaohariam dicil patrem Joannis Soripturas quidem oanonioaB ostendcre uon posBUmus , nec quonlam filius iuit Barachise, nec
    titur traditione
    ,

    servationes nostras adjiciemus, ad examinanda fundamenta hujus sententise, quam multis neotericis placuisse non ignoro. Mors laudati ZacharicV refertur
    verbis
    Joiadffi
    :

    Paralip. 24
    stetit in

    20 et seq. his

    Spiritus itaque Dei induit

    Zachariam filium

    qnia
    ditio

    scribaa et pharizaBi interiecerunt


    rt altnre.

    eum

    iuter

    sacerdotem, et

    conspectu populi,
    :

    tomphnn

    Sed veuit ad nos quaedam traaliquis locua in templo,

    etdixiteis: Hsec dicit


    derit, et

    Dominus Deus

    Quare trans-

    talis,

    quasi

    sit

    ubi
    :

    gredimini praeceptum Domini, quod vobis non prodereliquistis

    virgunibua quidem oonsistere licet et orare


    expertsa
    tnr in

    Deum

    Dominum,

    ut derelinqueret
    iapi-

    autem thorum virilem non permittebaneo consistere. Maria autem postquam


    ,
    .

    vos? Qui cong-reg-ati adversus eum, miserunt

    in illo

    Salvatorem ingrediena adorare, stetit virginum loco. Prohibeutibus autem eis, qui aoverant adhuo eam jam tilium gemiisse
    genuit
    ,

    des juxta regris imperium in atrio domus Domini. Etnon est recordatus Joas rex misericordise, quam
    fecerat Joiada pater illius

    secum
    ait

    sed interfecit
    :

    filium ejus.

    Qui cum moreretur,

    VideatDomi-

    Zaoharias
    go.

    Btetit

    atque

    dixit

    prohibentibus

    eam

    nus, et requirat.
    16 Locus peractse csedis est atrium domus Domini seu iempli, cumque Zacharias steterit in conspectu populi non videtur aliud atrium intelligi posse quam atrium popidi. Atqui altare non erat in atrio populi, sed in atrio sacerdotum, quod medium erat inter atrium populi et temptum. Itaque non videtur Zacharias iste occisus inter templum et altare, ideoque non video qua ratione occisionis consentiat locus Deinde cum Barachias sit nomen proprium, et satis usitatum in Veteri Testamento cumque
    ,
    , .

    quoniam digna

    est virginum loco, cuui sit VirBrgo quasi manifestissime Zachariam advcrsus Legem agentem, et in loco virginum permittentem stare mulierem, occiderunt inter templum et altarc viri generationis illius. Tota hsec traditio improbabilis apparet et fabutosa, atque

    etiam refuta-

    tnr nt

    minw

    iirobabilii

    S.

    ham etiam interapocryphorumsomniarecensuit quantttm conjicio licet ipse Hieronymus


    ,
    ,

    aliam csedis causam em


    refutaverit.
    respontletw

    aliis

    soriptoribus allatam

    14 Vidit ipse Origenes,


    traditio, ideoque

    quam

    infirma
    :

    sit ista

    ad argumen-

    tum

    Origenit

    opinionem suam alio argumento probare conatus est, ita pergens Tamen eos, qui hujusmodi traditioni uon credunt, exigamus

    ahus reperiatur Znchavizs, isque propheta

    notis,-

    simus, cujus pater dictus fuit Barachias non est verisimite, voluisse Christum eo nomine de-

    signare

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.

    signare Joiadam sacerdotem , proprio ejus nomine pr^etermisso nomen enim Barachia;
    :

    *;.-,9

    gis congruebat Joiadse quam justis aliis ; natumque erat in errorem pertrahere audientes

    non maaut
    le-

    ACCTOII
    J. S.

    cum ex totaphrasi non aliudpossit colligi, quam nomen esse proprium, et ut tale usurpari
    gentes,

    dam sed prseferendam communem aliorum omnium codicum lectionem quando Novum
    ,

    Quod additur de Evangelio quo^utuntur Nazarenon est magni momenti yiam ipse S. Hieronymus judicavit lectionem illam non esse sequen,

    Alia qusedam neotericorum sententia examinatur et refutatur


    III.

    ui

    ut improbabilis.

    Testamentum

    Graecse fidei reddidit.

    Hanc

    igi-

    tur sententiam minus probabitem existimo quia nec loco per Christum designato occisus vl detur Zacharias Joiadse fitius nec videtur satis probabiliter tolli posse difficultas quse contra
    ,
    ,

    ^nionem eamque cum


    ,

    audatus Calmetus quintam quoque affert opiXtoierici quiTillemontio ceteris om- dam Zacfia-

    hunc Zachariam ex nomine patris Barachisem


    aliam inventam
    :

    oculos statim incurrit.


    quarta senten
    tiade Zacharia alio, qui

    17 Galmetus in Matth. cap. 23 f 35 refert sententiam, nuper, ut videtur,

    etiam Barachi* fitius

    nutlusenim antiquus scriptor pro ea laudatur. De Oziarege 12 Paralip. 26 f 5 hsec leguntur:


    Et exquisivit
    lig-entis

    nibus videtur prseferre. Mihi, si mentem riam filium candide Baruch, qui etoqui velim, ea minime omnium videtur proba- dtu poit bilis, neque ulla exparte sacris Litteris consona. Chrutum Assignant itti Zachariam filium Baruch, qui diu occisutata post mortem Christi occisus est a Zelotis , ut re- Zelotit, fert Josephus lib. 5 de Bello Judaico cap. i secundum Rufini distinctionem ; at in Grseco lib. 4 cap. 19. Csedem ipsius audiamus, ut deinde argumenta

    Lattne diciiur

    Domiuum
    videntis

    in diebus Zacharije intel-

    et

    Deum. Fuit igitur

    fundamenta neotericsc hujus sententise examinemus. Josephus retata crudetitate Idumseorum et Zelotarum, qua duodecim miilia Judseorum noet

    aliquis

    Zacharias videns aut propheta tempore regis Ozise. Rursum tempore Achaz regis idem (ut creq dit illius sententise patronus ) Zacharias memoratur Isaise
    testes fideles
    ,

    bilium neriere

    asserit eos aprojniscua ilta csede

    ad formam quamdam judiciorum conversos esse, itapergens: Itaquecum illustrium quemdam Zachariam Baruch filium interficere decrevissent (irritabantur enim , quod nequissimis inimicus nimis erat et probis amicus itemque locuples) neque solum fortunarum ejus direptionem sperarent, sed etiam remotum iri virum ad se dejiciendospotentem , septuag:inta plebeiorum honestissimos ex prsecepto convocant judicum specie, potestate carentes, et apud eos Zachariam quasi res proderet Romanis accusant quodque ad Vespasianum proditionis causa misisset. Cum autem accu*
    ,
    ,

    8*2

    Et adhibui mihi Uriam sacerdotem et Zachariam


    : ,

    his verbis
    igitur

    filium BarachiEe.

    Hunc

    Zachariam

    cum
    ,

    sit filius BarachiEe, designari potuisse a Christo existimat auctor. Verum ut etiam observat Calmetus, verisimile non est eumdem utroque loco
    ,

    cujus consipropheta, regnavit annos qumquaginta duos et post eum Joatham annis sexdecim , ita ut valde tong&vus debuerit esse Zacharias ille, si vixerit usque ad tempora Achaz, qui post Joatham adeptus est regnum. Itaque Zacharias ille BarachiEe filius de quo
    ,

    memorari Zachariam.

    Nam
    ,

    Ozias

    liarius erat Zacharias

    ille

    satio esset frivola,

    magnaque tibertate Zacharias

    se defendisset, absotutus est communi judicum sententia, ut tatius refert Josephus, hsec subdens
    Illo

    Isaias, atius verisimiliter est a propheta et consiliario Ozise ; et uno tantum facto nobis innotescit.

    versi

    vero absoluto, Zelotarum clamor tollitur, et uuiquidem judicibus irascebantur, qui simulatio-

    18
    refutatur ut
    improbabilis

    Qua de causa ne probabite quidem

    est

    Za-

    nem datse sibi potestatis non intellexerant. Duo vero ex audacissimis ag-g-rcssi Zachuriam, in medio
    templo interficiunt, ... eumquestatim in subjectam vallem de templo projiciunt. Judices vero contumelise causa versis gladiis ferientes templi ambitu
    ,

    chariam

    iltum, Isdise testem, Christi verbis fuis-

    se designatum.

    Nam dubitarenon possumus, quin

    Dominus Judseis commemoraverit virum cetebrem notumque apud Judseos. At tatis non est
    Zacharias ilte qui nec propheta scitur fuisse, nec fama pieiatis, justitise aut rerum bene gestarum inctaruisse. Prseterea non modo csedes istius Zacharise ignota est, sed nec minima assignari potest ratio aut occasio ob quam occisus crederetur maxime inter temptum et attare. Demum ne nomen quidem patris istius Zacharuv idem prorsus est Hebrdicecum nominepatris Zach&viBd propheUe, sed una tittera atterum differt ab attero ut jam observavit Gaspar Sanctius in caput i Zachariae scribens ubi hanc qusestionem
    ,
    ,

    Hactenus Josephus, ex quo nihitomissum, quod ad elueidationem controversue propepulere.

    dessepotest.
    20

    Nunc argumenta audiamus

    E
    altata

    a Cat-

    votunt Christi
    verbii prdi~
    cluwi.

    meto, qui adoptavit ratiocinia Tittemontii tom. i Imperatorum art. 54 ; et sua addidit. Si cre-

    Arnu-

    damus Catmeto

    menta
    hujus opinionis,

    hscc verba Chrisli

    Ldeo ecce

    ego mitto ad vos prophetas, et sapientes, et scribas, et ex iiiis occidetis et crucifig-etis et ex


    , ,

    eis

    flag-ellabitis

    in symi^o^-is

    vestris etc.

    mul-

    tum ponderis addunt prsedictse

    cum mox sequatur


    sang-uis justus
    etc.

    sententue nam Ut veniat super vos omuis existimat per voces omnis
    :

    ditigenter tractavit

    et

    diffcreyitiam utriusque

    nominis assignavit. Adircpoterit studiosus tector laudatum interpretem, qui atias quasdam minoris momenti rationes, pro singidis sententiis altatas quas brevitatis causa omittendas censui, abunde discussit. Ego ipsius seyitentiam ita secutus sum, utprsecipua tantum argwaenta, aut certe, quse mihi retiquis prseponderare videbantur, ex eodem scriptore adoptaverim, ac meo modo proposuerim.
    ,

    etiam sanguinem Christi Apostolorum omniumque demumjustorum, qui occisi sunt usque ad excidium Hierosotymte, ita
    et

    sang-uis justus inteltigi

    ut velit

    Zachariam

    ante excidium urbis occisum


    juste occisus est

    uttimum a Judseis sicut primus inAbel. Porrosi quis tjH<vrat,cur


    ita esse
    , , ,

    Christus dixerit Quem occidistis acsi Zachariasjam ante esset occisus ; respondet Christum
    toqui ut prophetam
    ,

    et

    uti prjeterito pro futuro.

    Contendit insuper omnia adjuncta in isto Zacharia convenire verbis Evangetii primo nomen patris nam Baruch inquit idem est nomen ac Barachias , quia Hebrsci solent nominu
    ; : ,
    ,

    Septembris Tomus

    II.

    89

    bus

    660
    1UCTOK
    J.S.

    DE

    S.

    ZACHARIA PROPHETA.
    cumexstyloEvangeliorum
    festepateat.
    ,

    bus propriis adjungere nomen Dei Jah. SecunZado, locus ipsius judicio recte congruit quia charias iste legitur occisus in medio templo. Ter,

    atque ex sexcentis D
    ,

    prsedictionibus ibidem relatis

    contrarium mani:

    lempus, eodem judice, recte hunc Zachariam designat occisus enim est paulo ante destructionem templi et dispersionem Judaeorum, qui finis, est commiuationis a Filio Dei ipsis intentatse Bsec argumenta laudatse opinionis exposita leguntur
    tio
    :

    apud Caimetum.
    er quibu o/i-

    qua

    pendo

    dicta singula diligenter expriora mihi apparent improbabilia ac tria posteriora prorsus falsa. Ab hisce incipiam. Primo falsum est, Baruch et Barachias idem esse nomen. Quod Hebrsei nomen Dei Jah adjungunt nominibus propriis non est verum eo sensu ut
    21
    , , ,

    Verum dum

    Cum primus Calmetus ultimus vero Zacharias ; injuste occisus cumque inter injuste occisos a Judseis etiam nu~ merentur Christi discipuli non possumus aiium inteiiigere Zachariam quam fiiium Baruch, nisi vacuum reiinquere velimus amplum temporis spatium, ad quod Domini comminatio se extendit.
    23

    Verum

    inquit

    Przcipuum
    Calmeti argu* mentumexpenditur.

    sit

    Abel

    Obscurior est objectio, et nonnihil eiucidanda. Auctor verba Christi usque ad sanguinem Zaexplicat Usque ad tempus Zacharias charise
    ,

    acsi Christus

    minaretur Judseis pcenam omnium

    censeaiur idem nomen, sive istud additum sit, sive ablatum. Nomen Baruch simplex est, exponilurque a S. Hieronymo benedictus nomen Ba;

    quee factee erant aut faciendse a morte Abelis usque ad mortem Zacharise. Posna autem quam pluiiia erat destructio urbis et templi rima alia mala erant prmcessura , prseter pce-

    c&dium

    rachia vel Barachias

    compositum
    ,

    et

    benedictus

    nec magis eadem sunt nomina Baruch quam eadem apud et Barachias apud Hebrseos Laiinos sint nomina Carus t^Deocarus etsi Latini etiam nomen Deus nominibus propriis addant, B ut fit in allaio nomine Deocarus, aliisque non paucis passim notis. Secundo etiam videtur faisum quod dicitur de loco occisi istius Zacharise

    Domini

    seternam eorum, qui ?norituri erant in pecper Zachariam designari ulfimum justum a Judseis occisum ante excidium urbis Hierosolymitanse. Atprimo respondeo ne

    nam

    catis. Vult igitur

    verbis Chrisii congruente


    cisus
    in

    nam

    etsi

    dicatur oc-

    quidem constare, aut Zacharias ille filius Baruch E numerandus sit interjustos: nam probabilius Judseus erat non Christianus ideoque nec justus. Josephus quidem honorifice loquitur de Zacharia; sed idem eiogio longe magis honorifico exornat
    , ,

    medio templo

    crediiur occisus inter


    atrio sacerdotum
    :

    non ideo probabiliter templum et altare, seu in


    :

    occisus sit

    sed dubitari vix potest, quin in atrio gentiiium aut in atrio Judseo-

    rum. Etenim, licet Zeioise templum profanarent, cum tamen videri vellent in causa Zacharise formam judicii servare probabile non est judices fuisse introduclos in alrium sacerdotum ibi, ,

    cujus opera occisus est S. pontificem Jacobus. Itaque ex elogio Josephi nihit magis colet viligere possumus quam Judmum fuisse rum apud Judseos honoratum , prsesertim cum Christiani Hierosolymam reliquerint ante mor-

    Ananum

    tem Zacharise. 24 Secundo Zacharias ille certe propheta non fuit aut unus ex iiiis de qaibus Christus dixit
    ,
    ,

    probaturque

    non posse pro


    desse ipsius

    que peractitm, judicium. Imo ipsi judices qui nullo metu adduci potuerunt, ut condemnarent innocentem Zachariam verisimiliter noluissent atrium sacerdotum ingredi, quod sibi illicitum esse non ignorabant. Itaque cum in ipso judicii loco occisus sit Zacharias, verisimiie non est, occisum esse inter templum et altare.
    , ,

    Jerusalem Jerusalem quse occidis prophetas et qui ad te missi sunt etc. Quis igitur lapidas eos prudenter credat mortem istius Zacharise Judseis exprobrari a Christo, qui de morte prophetarum et discipuiorum suorum loquitur ? Vel so,

    sententix

    probautur
    faha.

    22 Tertio certo falsum videtur , quod dicitur de tempore peractse hujus csedis cum verbis Christi congruente. Locutus est Dominus de csede peracia, non decscde aliqua futura nam impro:

    ia igitur hsec ratio clare ostendit Zachariam istum non esse ultimum justum a Judseis occisum ante excidhan urbis. Sivero etiam Judseos istius iemporis inter justos a Domino numeratos ,perperam
    et

    improbabiliter contendere voiuerint adversarii s

    babile
    3

    prorsus
    est

    est

    et sine

    fundamento
    ,

    asseritur,

    post fuisse occisos

    usum esse pro futuro. a styto Euangeliorum nec ullus afjeretur locus ubi ita locutus sit Dominus. Multa futura prsedixit Christus in Evangeliis sed
    Christu77i ibi prseterito

    Alienum id

    invenient muitos alios pauto qui non minus aut magis etiam a Josepho laudantur ita ut ne eo quidem modo ultimus haberi possit Zacharias.
    legant
    ,

    Josephum

    et

    Tertio tot

    mala obruebant Hierosolymam, quanest

    do occisus

    Zacharias
    ,

    totque

    nobilium

    et

    semper
    Ita

    ita, ut

    quilibei facile posset inteiiigere


    ,

    non vero narrari prseterita. hunc quoque locum quem occidistis , de pnvterita non de futura esede iniellexerunt
    futura prcvdici
    ,

    optimatum sanguis per lclumseos et Zeiotas effundebaiur in urbe ut maia a Christo prsedicta

    jam tunc

    essent ecepta, iliseque nobilium cse-

    des potius essetpars

    malorum prsedictorum quam


    attentius

    sancti Patres aliique doctores antiqui ; atque ita omnino explicanda esse aitegata verba, ostendunt adjunctaomnia, quibits futura prsedicuniur , Ex
    illis

    causa
    25

    Jam

    vero pauio
    ,

    consideranda

    deindeobjecta

    occidetis

    omnia
    t 38
    ,

    etc. et mox i 36 Venient haac super generationem istam ac rursum Kelinquetur vobis domus vestra deserta.
    : ,
    :

    sunt itia verba Ut veniat super vos omnissanguis justus qui effusus est super terram, asan,

    ab eo Scriptu-

    rm verba
    cidantur,

    ehi-

    sto

    Sic sequenti capite plurima prcedicuntur a Chrised semper eo stylo et modo ut quitibet
    , ,

    intelligat fhitura

    pr vdici. Quareprobandum erat


    t

    noi\-r istius interpretationis

    patronis
    ,

    stylo ilio

    prophetarum Veteris Testamenti quo per prxteritum designatur futurum, usum esse Christum Dominum antequam id assereretur: nam licet Christus fuerit prophetarum omnium maximus, et futura wque ac ptwterita habuerit perspecta, ex eo recte inferri nequit eum de futu,

    usque ad sang-uinem Zachariee, occidistis inter tetnplum et altare quserendumque, an iis inciudantur omnes csedes justorum, quse patrandse erant a Judseis usque ad destructionem templi ; quemadmodipn contendit Calmetus. Existimat iile id sequi ex verbis preecedentibus Ideo ecce ego mitto ad
    g-uiue
    justi
    ,

    Abel

    filii

    Barachiaa
    :

    quem

    '

    vos prophetas
    illis

    et

    sapientes

    et

    scribas

    et

    ex

    ris

    locutum esse eo modo

    quo de pr&teritis

    At mihi contrarium videtur , idque manifestum fiet opinor si accurate perpendamus prsecedentia ; ac inquiramus qua occasione quaque de causa discipxdorum suorum csedem prsedixerit Dominus. Gtoriabantur scribee
    occidetis etc.
    ,

    et

    DIE SEXTA SEPTEMBKIS.

    eei
    4CCT0*C J S.

    Phariseei se abhorrere a ceedibus prophetarum, ut Chrislus ipse testatur f 30 his verbis Et diet
    :

    fuissemus in diebus patrum nostrorum, non essemus socii eorum in sanguine prophetarum. Hanc eorum hypocrisim, ut accurale observat S. Chrysostomus , refutat Dominus primo
    :

    citis

    Si

    20: Filius non portabit iniquitatem patris, et pater non portabit iniquitatem filii. Itaque necessario videtur dicendum vocibus, Omnis sanguis
    justus,

    solum significari ceedes preeteritas : nam eo etiam dirigitur Christi loquentis intentio, ut
    tampreedictione ceedium futurarum,

    quidem ceedem suam preedicens

    quam com-

    Et vos implete (id est , patrum vestrorum. Nam heec verba profert, teste Chrysostomo, non imperans, sed quod futurum erat praenuntians csedem videlicet suam. Deinde vero rursum f 34 magis explicat, quo modo mensuram patrum suorum paribus aut de,

    his verbis f 32 : implebitis ) mensuram

    memoratione pcenee ob eas

    infligendee, ostendat

    scribas et phariseeos parentibus suis pares aut superiores esse nequitia. Preedicit igitur Christus Judeeos daturos eam pcenam, quam omnesjusto-

    rum

    ceedes

    ab eorum majoribus patratee mere:

    bantur, quia ipsi eamdem suis quoque sceleribus erant merituri at non videtur dicere, eospro suis

    terioribussceleribusimplerent, ac preedicit ceedes discipulorum suorum verbis mox allegatis f 34 Et ex illis occidetis, et crucifig-etis, et es eis flag-el:

    labitis in synag-og-is vestris, et

    persequemini de

    ci-

    simul et parentum suorum sceleribus cumulata posna afficiendos atque ex hac observalione to* tum Calmeti fundamentum corruit. Eadem quoque observatione satis refutata est sententia Ru:

    vitate incivitatem.
    et ex

    perti, qui lib. 4

    occa-

    tione,

    qua

    26 Praedictis tot sceleribus ac ceedibus justorum, quee delicti gravitate, maxime ob ceedem
    Christi, non modo eequabant, sed longe etiam superabant ceedes preeteritas, satis refutaverat Dominus hypocrisim eorum, qui dicebant se a ceede prophetarum abhorrere. Itaque ex hisce omnibus

    dicta sunt,

    veru e07'um
    significatio

    eruitur,

    Commentariorum in Apocatypsim per Zachariam, Barachiee filium, intelligi posse Jacobum fratrem Domini, eodem fere nixus fundamento. 28 Ceterum breviter studiosum lectorem moneo , consulto me abstinuisse ab eo argumento, quo singularum fere sententiarum patroni ostensuspicatus
    est,

    obtervatioad
    totam

    *p'w

    controver-

    contra eos concludit, preedicitque eos ob ea crimina, quibus majorum suorum crimina erant superaturi, tantam daturos pcenam, acsi omnia

    tium

    dere nituntur Zachariam illum, cujus causam defendunt, aliqua ratione ultimum esse prophetarum a Judeeis occisorum. Abstinui, inquam,

    majorum suorum
    cipe
    :

    scelera ipsi luerent. Verba acUt veniat super vos omnis sanguis justus,

    ab
    iis,

    itto

    argumento,

    licet

    passim producatur ab

    qui effusus est super terram etc. stra scelera jam commemorata
    detis

    Id
    fiet,

    est,

    Ob veut tantam

    qui patrocinantur sententim, quam probabiliorem existimo. Etenim fateor mihi incertum
    esse,

    utrum Dominus Zachariam commemora-

    pcenam, quantam merentur omnes justorum ceedes hactenus perpetratee, quas vos dicitis detestari. Etenim locus ita nequit exponi ut credamus Judeeos fuisse punitos propter crimina parentumaut majorum suorum, quemadmodum interpretes passim agnoscunt; et ipse etiam Catmetus. Audi Chrysostomum: Non quod alieni peccati quis supplicium luat: sed quod ii, qui post alios multos in peccata lapsos et castigatos non meliores effecti, eadem, quseilli, perpetrant, eadem ipsa sup-plici&jure lu&nt. Et paulo ante: Si quis verodixerit: Cur omnium gravissima passi sunt? Responderim
    ,

    re voluerit tamquam ultimum prophetarum a Judeeis occisum, an alia de causa. Sane phrasis illa, a sang-uine

    Abel

    justi

    usque adsangui-

    nem
    et

    Zacharise,

    non necessario designat primum

    ultimum occisum. Multee ejtismodi phrases reperiuntur in sacra Scriptura. Gen. C r 7 di-

    cit
    vi,

    Dominus

    Delebo...
    ,

    hominem

    quem

    crea-

    eg'0,quia
    qua totum
    Calmeti fun

    27

    ommum gravissimascelera perpetrarunt. Ex hisce ulterius infero contra Calmetum,


    istis
    ,

    vocibus

    Omnis sanguis justus


    illas ,

    damentum
    corruit.

    prehendi ceedes
    dicebat, sed

    non comquas Christus Judeeispree,

    solum

    preeteritas.

    Etenim

    si

    Omnis

    sang*uis justus significaret ceedes preeteritas simul


    et futuras, luissent Judeci sua simul et aliena peccata. Atqui secundum Ezechielem cap. 18 f

    ab homine usque ad animantia, a reptili usque ad volucres. Rursum cap. 7 f 23 omnis substantia deleta dicitur ab homine usque ad pecus. Exod. xi f 5: Morietur omne primog-enitum in terra iEgryptiorum , a primoqui sedet in solio g;enito Pharaonis usque ad primog^enitum ancillffi, qua; est ad molam. Plurima adduci possunt similia nec tamen ultibi significatur, quis primo occisussit toco, autpostremo. Itaque, etsi constat Abetem esse primum eorum, qui injuste occisi sunt, non ideo tamen
    a facie terrse
    ,
    ,

    certo inferri potest Zachariam esse cum atiapossit esse oppositio.

    ultimum,

    DE

    662

    ACTA SANCTORUM.

    DE

    SS.

    0NESIPH0R0 APOSTOLORUM DISCIPULO


    ET PORPHYRIO EIUS SERVO, MM,
    PARII IN HELLESPONTO

    J.S.

    SYLLOGE

    I.

    Sanctorum cultus

    varia in
    et

    Fastorum

    elogiis

    de eorum gestis

    martyrio tradita.

    B
    Skc.
    i.

    Onetiphorut ct

    De
    sibus
    stis

    sanctitate el publica veneratione S. Onesi-

    pum.

    Videt studiosus lector, quanta in hisce sit E

    phori,

    quem Apostolus

    brevi

    commendat

    elo-

    Porphyrius

    gio,

    nullum potest esse dubium, cum memoGrsecos

    apud Grxcos $imul annuntiati

    ria ipsius plerisque Fastis legatur adscripta

    cum apud
    et

    diebut
    j

    variit

    diebus

    tum apud Latinos, sed menmultum diversis. In plerisque Fa-

    dierum, mensium, et rerum omnium diversitas. Quid ex hisce verius sit aut probabilius, necdum examino; at unum interimobservo, eumdem ubique memorari Onesiphorum Pauli discipulum, idque clarum esse ex elogiis, etsi subinde ex nu-

    Grsecis

    Porphyrius,
    socius.

    cum S. Onesiphoro conjungitur S. tamquam servus ipsius et martyrii Quod vero spectat ad gesta horum Sancto,

    mero Septuaginta discipulorum

    fuisse dicatur,

    rum

    de kisce pauca habemus relata

    et

    pau-

    ciora satis certa ob varietatem narrantium. Recensebo breviter dies et menses , quibus Sancti

    sed improbabiliter, ut infra ostendam. Transeam.us interim ad Fastos Latinos, in quibus brevius hi Sancti commemorantur. 3 Martyrotogia Latina pleraque Onesiphorum sine Porphyrio referunt ad vi Septembris, pauca ex neotericis Porphyrium adjungunt; plura

    in plertsque

    Lalinit Onesi-

    phorus solu$
    imnuntialusad
    vi

    annuntiantur deinde elogia qusedam subjiciam, ac demum facta dubia examinabo. In Menologio Sirtetiano ac in codice Taurinensi SS. One:

    siphorus et 'PoTip\iyrm&

    memorantur adxvJulii:

    iidem xvi Julii annuntiantur in Menologio Basiliano, in Menseis bibliothecse Ambrosianse Mediolani, in manuscripto membraneo Sirmondi, ubique cum elogio ac brevius in altero codice Taurinensi atque in Martyrologio ArabicoJEgyptio,quod Gratia Simoniusex Arabico Lati;
    ,

    ex antiquioribus, veluti Hieronymiana, Bedse, Usuardi martyrologia, Rabani Wandelberti utriusque carent memoria. Primus ex Latinis Onesiphorum annuntiasse videtur auctor Romani parvi seu veteris Martyrologii, in quo ad vi
    ,
    ,

    Seplcmbrit,

    scipuli.

    num

    reddidit.

    Eorumdem memoria rursum

    oc-

    currit die xvi i Julii, sed in uno tantum apographo Synaxarii Ms. chartacei Chi/fletii nostri. Hsec

    omniajam annotata sunt

    in Prsetermissis ad tres dies memoratos. Accedunt hisce Mensea impressa in quibus hi Martyres simul annuntiantur cum
    elogio

    ad

    vm

    et ix

    Novembris.
    Porphy-

    Oneiiphonis
    alii

    2 Prseterea Onosiphorus, prsetermisso


    rio,

    quoque
    niflmo-

    dfa&ui

    ratu

    eum
    :

    aMtcipulii

    Apotlotoruui

    apud Grsecos cum aliis quibusdam Apostotorum discipulis annuntiatur, tamquam unus ex septuagintaduobus Christi discipulis. Ita ad \\\\ Aprilis memoratur in Menseis impressis cum Evodio, et apud Maximum Cytherseum-, in Menotogio Sirletiano cum eodem Evodio ponitur, sed solum ibi ut episcopus Losonis. At in eodem Menologioadv n Decembris memoratur cum sex nliis, qui omnes fere disciputi fuerunt S. Pauli apostoti ut unus ex mimero Septuaginta,.., et
    ,

    Septembris ita legitur Et Onesiphori Pauli diSecutus est Ado, hisce eumdem annuntians verbis Item natalis sancti Onesiphori, Apostolorum discipuli. In libello de Festivitatibus Apostolorum idem scriptor Onesiphorum laudavit verbis Apostoli infra dandis. Prsemissa Ado- F nis verba adoptavit in suo Martyrologio Notkerus. In variis auctariis Usuardi apud Sollerium Onesiphorus etiam sine Porphyrio memoratur. At Molanus, qui etiam Onesiphorum solum ponit ad vi Septembris, eumdem rursus annuntiat ad ix Novembris, ut martyrem cum Porphyrio. Credidit, opinor, Onesiphorum, cum Porphyrio a Grsecis annuntiatum.distinctum esse ab Onesi-phoro Pauli discipido. Ex prsedictis porro colligo, gesta Onesiphori ignota fuisse Latinis scriptoribus, quibus ea tantum videntur innotuisse, quse de eo tradit
    : :

    Apostoius.

    4 Ex Apostolo quoque per conjecturam aucta ehgiaexPetro videntur, quse Petrus de Natalibus lib. 8 cap. ^Nataiibuset Floiano Ms43 brevi elogio innexuit hoc modo Onesipho:

    Sic etiam in Menologio Decembris cum iisdem ])onitur l *auli discipulis, ut unus ex Septuaginta. Mensea impressa item ad vui Deccmbris cum iisdem Onesiphorum annuntuint, ut unum e,r Septuaginta et episcopum Cassarea*. Entlem tamen Meniea ad vn Scptembris Onesiphorum rursum conjungunt cum Evodio, et Golophonis dicunt episco*
    liasiUtino

    episcopus (liorouere.

    rus discipulus Pauli apostoli, de quo idem secun-

    ad

    vm

    da epistola ad Timotheum mentionem facit ejusdem Apostoli imitator, et peregrinationis ejus comes phiribns annis fuit, et ei in ministerio
    ,

    deservivit.

    Et

    hic

    prtedicationis officio fideliter

    peracto,

    apud urbem
    ,

    Romam

    post Pauli passio,

    nem

    vni Idus Septembris ut ait Ilieronymus. Non invenio idin Operibus S. Hieronymi. Quse vero de morte Sancti per conje-

    in pace quievit

    cturam

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.

    6fi3

    cturam dicta sunt, inferius examinabo. Alia tradit auctor Florarii nostri Sanctorum Ms
    discipuli qui sollicitus in verbo Domini, ssepe B. Paulum et alios Apostolos et discipulos in Asia refrig^eravit et Pauli catenam et contumeliam non erubuit sed con:

    elogium siphori Apostolorum


    tale texens

    Eodem

    die natale S.

    One-

    nus Menologium Latine redditum editumque Urbini cura Eminentissimi Cardinalis Annibalis Albani. Simile elogium legitur in Synaxario membraneo Sirmondi, verbis tamen subinde mutatis, et additis quibusdam. 7 Ea licet ievioris sunt momenti, huc transfero.

    iCCTOH

    JS.

    rui alia qux-

    stanter

    ei

    sociatus

    Quem Paulum Onesiphorus propter verborum Romam sollicite visitando


    invenit
    in
    :

    Christum secum nuntiavit. dulcedinem


    quEesivit et

    asseritur Onesiphorus fuisse ex ge- tlum addtia nere Aniciorum. Secundo S. Thecta conversa di- lunt in o/iu GrMcorum citur , preedicante in domo Onesiphori Paulo.
    elogii$

    Primo

    a quu

    devote
    perfecto.

    susceptus confortabatur

    Tertio tocus , ad clarius exponitur

    \\

    Martyroio-

    ioRomano
    Sancti $imul
    conjuncti.

    Hic demum ab eodem Apostolo ad prsedicandum missus in Samaria, inibi ventilabro verbi Dei permundavit aream Christi, congregans illic triticum in horreum fldei ex paleis ig-ni inexting-uibili feternaliter comburentibus. Tandem post conversionem multorum sustinuit mortis araaritudinem brevem et modicam, et recepit dulcedinem immensam et interminabilem. Quievit in Samaria anno Salutis lxxiv. XJnde eam in Samaria prsedicationem et mortem acceperit auctor, nonperspicio. 5 Postremorum seculorum martyrologi diversas de Onesiphoro opiniones amplexi sant et plures ex iis eum solam nominant, creduntque Romse obiisse sine martyrio, secuti nimirum opinionem seu conjecturam Petri de Natalibus. Eminentissimus tamen Baronius Greecorum sententiam sequi maluit, et utrumque Sanctum Mar-

    omni opere

    Iconio fugit Sanctus , nam dicitur fugisse ad Hellespontum , et habitasse in urbe Pario ad mare. Nota est urbs Parium in Hellesponto provincia,
    .-

    quem

    ad mare Propontidem

    PaiHum a

    sita. Episcopalis erat urbs seculo iv et verisimiliter citius at deinde facta est metropolitica, prout videri potest apud Le Quien in Oriente Christiano tom. 1 col.
    '

    tyrologio

    Romano
    : ,

    inseruit his verbis

    ad

    vi

    Se-

    ptembris

    In Hellesponto sancti Onesiphori Apostolorum discipuli cujus meminit S. Paulus ad

    Timotheum
    cto

    qui ibidem una cum sanPorphyrio jussu Adriani proconsulis acriter verberatus, et a ferocibus equis raptatus, spiriscribens
    :

    In Menologio Grsece item legitur Haptov Parum Latine scripserit. Ex hisce intelligimus, cur Sirletus tocum martyrii dixerit apud Hellespontura et Baronius in Ilellesponto nimirum quia PaHum in Hellesponto erat situm. Quarto in Synaxario Onesiphorus dicitur voluisse Paulum comitari in Hispaniam, sed ab eo remissum esse Pariutn. Quinto passus refertur sub Andriauo proconsule. Eadem plane leguntur in Menseis Mss. bibliothecv Ambrosianse Mediolani, prseterquam quod nomen proconsulis ibi scribitur Adrianus sicut etiam hdbetur apud Sirletum. Sexto demum plura in laudatis Mss. teguntur tormenta Sanctis in/ficta, quam in Menologio Basiliano; Sancto?nimque martyrium ibi exponitur eo py^orsus modo, quo narratur in Menmis impressis, quorutn verba mox
    787.
    etsi interpres
    ,

    subjiciam.
    8 Quippe etogium quod Mensea impressa habent ad ix Nooembris, cum ab aliis differat, totum recitare placet, ex versione Ms. Raderi
    ,

    tum Deo
    :

    Plura ad heec observat in annotatis, ex quibus posteriora huc transfero Graeci. tradunt hunc creatum fuisse episcopum Colophonis Dorotheus ( seu auctor Synopsis vulgo Dorotheo adscriptie) autem dicit CoitONLa:. Habetur mentio de eodem in Actis
    reddidit.
    . .

    aiiudtkgtwm
    b Mim
    f(\io
    i

    omiliu

    nostri,

    textu Grasco contuti, et sa- Oneiiphori tis accuratam inveni. SS. Ouesiphorus et Porcum S. Pauphyrius ccepta persecutione de nomine Chri- lo :
    , ,

    quam cum

    ninl geita

    S.

    Theclse.

    Acta

    heec, quse Basilio Seleucide epi-

    stiano delati

    scopo attribuuntur, nec tamen accurate scripta sunt, leguntur apud Surium ad xxiii Septembris.

    ductique ad tribunal constantes et interriti Christum Deura verum cseli terraeque conditorem professi sunt. Propter quam
    sunt
    ; ,

    Secundum hsec Acta Onesiphorus habitabat Iconii in Lycaonia, quando eo venit Paulus
    :

    professionem nagroruin
    tibus
    ig-neis

    vcrbera multa ct ustu-

    lationes corporis pertulerunt.

    Deinde

    ita

    in

    cra-

    dicitur perhumauiter ab Onesiphoro acceptus, amicissimop

    Evangelium prsedicaturus
    que
    illius hospitio usus.

    nam Paulus

    Deinde Paulus etiam

    in

    aedibus Onesiphori docuisse asseritur, ibique audi-

    tus a S. Thecla.
    Grxeorum dc
    itt

    bonorum sibi praemium propositum intuiti, quamvis ;ib inipiis atrooia paterentur, a Dco tamen revclati sunt. lmpii autem illi et orudeles cum Sanctos illaesos spectarent, majori rabic iuocnsi, Sanctorum peextensi
    ,

    seternorum

    6 Hisce subjungo etogium


    silii

    ex Menologio Ba,

    sententia

    ex Menologio
    Uasiliano,

    imperatoris jussu composito in quo ad xvi Julii hsec leguntur : Onesiphorus Christi martyr, ex urbe Iconio oriundus, affinis Tryphcenae imperatricis
    ,

    des colligatos indomitis equis alliffarunt qui a militibus agitati multis lioris per spinas et tri:

    bulos aspcraque loca tractoruin carnes Sanctorum


    foede lacerarunt
    :

    quo

    iu supplicio etiam

    animos

    Iconii

    habitavit,

    ubi
    ,

    et susci-

    suas Deo tradiderunt.


    Christiani
    divinis laudibus

    Quorum

    sacras

    reliquias

    piens

    mag-num apostolum Paulum


    veritatis
    ,

    ab eo vertota

    bum
    '

    edoctus

    atque
    in

    cum

    domo

    baptizatus
    Grxce Pa

    Christum
    est.

    prsedicabat.

    Quapropter
    * abiit,
    g*erebat.

    clam collectas ln vico Panceorum cnm et gratiarum actione dcposuerunt. Dato elogio in Menseis prsemissi ieguntur
    hi versicufi
    P

    exagitatus,
    afflueret

    iconio migrans

    Parum

    rmm

    ibique commoratus
    ,

    Cum autem

    facultatibus

    "[n-RQtS OiWTi<pope itpdi 0601/

    TfAyw;
    currens,

    plurimam

    pauperum curam

    "K/-:t; awiitit&vovrot al rbv oixenjv.

    Sed

    et

    Paulo Hierosolyma abeunti, multas opes


    secutus est,
    cujus horta-

    Equis, Onesipliore, ad

    Deum
    et

    pro fratrum ministerio contulit, eunderaque vinctura


    Parium

    Habcs tecum equitantem

    scrvum.

    Komam missum

    tu iterum in

    Parum * rediit. Comprehensus autem a prseside una cum servo suo Porphyrio
    tormentis subjectus est ligatus, et milliaribus
    :

    versiculis impressum est ad ix Novembris, sed annuntiatio cwn O/ficio etiam impressa est ad diem prsecedentem.

    Etogium hoc cum

    dein ferocibus equis al-

    spiritum tradidit.
    lo

    quatuordecim raptatus Porphyrius autera una cura il,

    omnibus, quae pro Deo >ustinuit certaminibus tormenta passus, vitam finivit. Hactein

    n.

    , ,

    60i
    j.s

    DE

    SS.

    ONESIPHORO ET PORPHYRIO MM. martyre, qui cum servo

    suo Porphyrio passus

    est

    II.

    Elogium Onesiphori ex Apo:

    Menologia in Heltesponto. Synaxaria varia Greecorum, quibus calculum et suum adjecit Baronius in Martyrologio Romano.
    At elogium ex Menseis impressis num. 9 datum videtur opponi posse, cum nihil habeat de gestis Onesiphori cum Paulo, ideoque atium Onesiphorum videaiur facere Porphyrii socium. Accedunt

    Eumdem enim faciunt

    stolo

    dubia varia de Sanctis, ex

    praemissis elogiis orta, examinantur.


    Ehgium Oue- r-iost
    liphori cx

    Apottolo,

    cultum expositum, dataque ex Fastis Yeiogia, qua> invicem non satis consonant examinandum est, quse ex illis veriora appareant ceraut probabiliora. At iubet prsemittere, quid Apostolo, ut inde ti habeamus de Onesiphoro ex in lucis aliquid oriatur in obscuris. Paulus
    ,

    mutta alia Grsecorum breviora elogia, et plerique martyroiogi Latini, qui Onesiphorum Paidi discipuium passim annuntiant sine Porphyrio et sine ulla martyrii mentione. Jam vero si quis consideraret, Greecos invicem non consentire at majorem saltem esse consensum apud Latinos facile adduci posset, ut hisce prm illis assentiretur; praesertim cum eruditi non pauci Grascis
    , ;

    Epistola % ad Timotheum cap. 1 f 1C ita ioquitur ; Det misericordiam Dominus Onesiphori

    Fastis omnem fere auctoritatem nitantur abrogare. Verum candide edico, Latinos martyroiogos,

    domui

    quia ssepe
    :

    me

    refrigeravit, et

    catenam
    venisset

    sed meam non erubuit sollicite me quaesivit, et

    cum Romam
    iuvenit.

    Det

    illi

    Domi-

    nimirum auctorem Romani veteris, Adonem, Notkerum et plerosque aiios nullius mihi ponderis esse ad hanc dubitationem dirimendam, cum
    ex ipsorum verbis liqueat, Onesiphorum eis solum innoiuisse ex Apostoto eorumque Fastis insertum esse, quia laudatur in sacris Litteris. E Idem ferejudicium ferri debet de eiogiis Grsecorum, in quibus Onesiphorus cum aiiis Apostotorum discipulis simul commemoratur. Grseci enim iitis locis non considerarunt gesta Onesiphori, sed ipsum breviter cum atiis Apostolorum

    nus invenire misericordiam a

    Domino

    in illa die

    (judicii, seu post mortem.) Et quanta Ephesi ministravit mihi, tu melius nosti. Et cap. 4 i et Onesiphori Saluta Priscam et Aquilam 19
    ; ,

    domum. Hsec Romse Paulus iu vinculis et circa finem viise ex quibus certum est, Onesiphorum recte vocari discipulum Pauti, aut etiam Apostolorum ; multaque usum esse liberalitate erga S. Pautum, tum Romse, ubi eum vinctum studiose queesivit, tum Ephesi, ac verisimitiier muttis aiiis locis, licet Ephesum dumtaxat nominet Apostotus, quia facta ibidem notiora erant Timotheo , utpote episcopo Ephesino. Secundo ex
    :

    memorarunt ob communes.
    discipulis
    ,

    festivitates aliquas iis

    quod Ouesiphorus Romam venerit ut Paulum qucereret et refrigeraret, verisimite est eum ad muita aiia loca profectum esse, ut Apostolo
    eo,
    ,

    minisiraret, prceseriim
    rcfrigeravit.
    cxyito nequit
    ottendi, Onfl-

    cum

    hic dicat, Saepe

    me

    tiphorum
    futiU mortmim, dttffl
    itta icribcbut

    Puutus.

    ex verbis Apostoii recte inferri potest, nec Romse fuisse Ouesiphorum, nec Ephesi, dum scribebat Pauius hanc epistolam, quia nec cj/is nomine quemquam salutat, nec ipse Ouesiphorum satutat, nec ejus domum. Nonnuili ex aiOnesiphorum legatis verbis inferre voluerunt tunc fuisse mortuum, et ea forsan de causa aiiqui mortem ipsius fixerunt Roime. Ve?-um non video, quo id modo sequatur ex Pauii verbis nam quod Onesiphoriim non salutet, tantum insinuat, ipsum non fuisse tunc Ephesi quod dicit, Det illi Dominus iuveuire misericordiam etc.; teque
    10 Teriio
    , : :

    VI Soli igitur ex Latinis considerari possunt sed OnesiphoPetrus de Natalibus et auctor Florarii Ms., msmartyr obabtlms auorum verba dedi num. 4. Primus verbis Apo- P^ stoli mhit addidit, nisi quod Onesiphorus Evan- St pauiidisa gelium prasdicaverit et Romee obierit. Utrumgue puto. credidit ex soia conjectura assertum videtur preedicasse Onesiphorum, quia Pauli erat discipulus credidit eumdem Romse mortuum, quia ibi cum Pauto fuit. Hic igitur scriptor inter eos etiam haberi potest, qui nihil noverant cle Onesiphoro, nisi ex sacra Scriptura aut interpretibus. Aiier Scripturse addidit preedicationem et mortem in Samaria obitam sed nuiium laudat hujus sententise auctorem, ideoque exiguam potest habere auctoritatem aut fidem mereri. Ex Grsecis vero contra sententiam Baronii sotum fere objici potest elogium num. 9 recitatum ; sed p huic prsevalent Menologia et Synaxaria , quse Ouesiphorum martyrem eumdem faciunt cum
    : : :

    poterat dicere de vivente quam de defuncto. Itaque mors iita ptane est ineerta et parum probabiiis,
    est,

    ui infra ostendam. Verisimite

    quoque non

    Romx defunctum esse Onesiphorum, cum non tegatur umquam ibidem singulari cidtu honoraHaque ex his sattetn rationibus, quas adductas invenio apud Catmetum in tocum altetus fuisse.

    Onesiphoro Apostoti discipido et adjiUore. Qua de causa non quidem omnino certum, satis ta~ men probabiie existimo, Onesiphorum Pauli disciputum cum Porphyrio passum esse, cum non inveniam sufftcientes rationes ad geminandos Onesiphoros, aut ad martyriuyn S. Onesiphoro ab-

    judicandum.
    13

    Qudri secundo

    potest,

    an numerandus

    sit Bicnonfwt
    ex
    eP tua 9">

    galum
    phorus,

    Apostoli,

    non ostenditur mortuus

    One.-i-

    Paulus. Ex Apostolo etiam probari nequit, utrum Onesiphorus Evangetium jawdicaverit, an vero praedicantibus opem dum-

    dum scribebat

    inter septuaginta Christi discipuios, sicut inter iilos aliquot locis numeratur in Fastis Grcecis.

    Chritti disci
    putis /

    Dubituri
    potest
    iin

    est verisimite quia diversa profectum esse toca nec tamen certum, quia Romam venire potuit solius Pauti amoy^e, ut eum facultatibus suis juvaret, quantum posset. 11 Nunc dubia veniunt examinanda quit
    ,

    taxat

    pr vstiterit. Primum

    constat

    eum ad

    Onciiphorus
    iion sit

    gemi;

    naudut

    bus locum prxbent martyroiogi cum Gr&citum Latini. Primo dubitatur utrum Onesiphorus ab Apostolo laudatus, idem sit cum Onesiphoro
    ,

    Respondeo certum videri non fuisse Onesiphorum ex numero septuaginta discipulorum : nam verba Apostoti satis innuunt, Virum fuisse opibus prsestantem, prout affirmant de eo Grzeci in elogiis. Prveterea non videtur dubitandum, quin Onesiphorus esset ex Asia Minori cum familia ipsius habitaret Ephesi quando ad Timotheum scribebat Paulus. Quod vero inter septuaginta recenseatur a Graecis quibusdam Onesiphorus, commune ipsi est cum aliis pluribus Apo, ,

    stotorum discipidis, quorum atiqui certo non fuerunt

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS


    discipulis Christi septuaginta, itaut auctoritas Grgecorum hac in re nullius sit momenti. 14 Tertio dubitatur, utrum Onesiphorus/uer&

    runtex

    665
    et

    epncopus
    Colophonis tn

    Asia minore
    fuisse dicitut

    episcopus

    m Fastis suis habent ad hoc propositum.


    est
    ,

    nam varia admodum sunt,

    qiuv Grseci

    Aquila, quos eodem loco salutatApostolus, et ex aliis pluribus innotescit. Poterant xdfacere ium ob persecutiones in palria

    rent

    utex Prisca

    ACCTO
    i.S.

    suaexortas

    Memva
    ,

    impressa et Mss. Chiffletiana ad xxix Aprilis Onesiphorum faciunt episcopum KoXoipwvos id


    Colophonis.

    Fuit Colophon civitas episco-

    palis in Asia minore inter Ephesum et Smyrnam, ut videri potest apud Le Quienin Oriente Christiano tom. i col. 724, ubi alii Sosthenem

    ad promovendam pro viribus fidem Chnstianam,tumetiam ut longe abessent aconsanguxneisinfidelibus, et sic tutius Deoservirent.Scriptura igiturnonevincit, Ephesinum fmsse Onesiphorum ; necimprobabiieest,

    tum

    sem

    fuisse, Iconiique in

    domo

    episcopos faciunt. In Menologio Sirletiano Onesiphorus ad eumdem diem Losonis legitur episcopus, sed vocem Losonis ex Colophonis corruptam suspicor quia Onesiphorus annuntiatur cum Evodio episcopo Antioillius

    et

    Tychicum

    fuisse Paulum apostolum. 1S Secundo fabulosum

    Iconienipsius hospitem

    civitatis

    prorsus apparet, quod dicitur de genere Aniciorum cum Anicii passim eo tempore fuerint Romx, non in Asia, nisi dum
    ,

    alia in elogiit

    fafmlota de

    Sancti genere

    tbi

    prsefecturam aliquam exercebant. Quod de

    affnitate asseritur

    cum Tryphxna, qux

    ridicule

    cheno
    in

    nam ubicumque cum

    solo

    Evodio posilum
    ,

    Fastis invenio Onesiphorum episcopatum Celophonis ei adscriptum lego. Sic Maximus Cytherseus habet Ko*o<p<vos ad xxix Aprilis sic
    :

    rursum Memva impressa ad vn Septembris,


    ibi legaiur KoXoyoviaq
    ,

    vocahtrimperiitTix.videturquoquecommentitium, nec alia de causa dictum, quam quod Thryphama %n Vita S. Thcclte etiam compareat Iconii, dicaturque illustris reg-ii sailguinie propinquitate. Quod vero de opibus Onesiphori in elogio
    afflrmaest

    etsi

    tur, facile credi potest, quia


    prcvstitis.

    Greeci
    e[ alii

    maxime

    Itaque Fasti conspirant in episcopatum ColoColophonise.


    locis alios

    comonum

    iis,

    quse Apostolus ipse narravit de servitiis sibi ab eo


    19 Tertio probabilia et credibilia sunt qu& narrantur de gemino Onesiphori itinere inllel,

    B phonensem.
    guoque
    ei

    E
    at prxdicatio

    15

    Aliis

    tamen

    episcopatus attri-

    episcopalus

    adscribuntur
    sed ree est

    buunt Onesiphoro. Menologium Sirletianum ad vn Decembris Choronese episcopum statuit. Coronea autem civitas episcopalis erat Grmcise in Boeotia ut ostendit Le Quien tom. 2 col. 198, ubi hunc ipsum Onesiphorum dubitanter primum illius recenset episcopum. Cassarese episcopum dicunt Memva impressa ad vin Decembris : sed non additur cujus Csesarese aut in qua provincia neque res satis est verisimilis. Ex tot variationibus episcopatus Onesiphori parum est certus preesertim cum Fasti de episcopatu ejus
    ,
    ,

    mcerla

    martyrioque cum Porphyrio ibidem obito nam verisimilc est, Onesiphorum eo fuisse missum a Paulo ad pr&dicandum nisi forsan Paulus ipse eo cum Onesiphoro venerit, cumquc
    }

    lespontum
    :

    mnrtyrinm Parii in
    eju* et

    Helletponto

    ibi reliquerit.

    Fieri id potuit in

    ittis

    Pauli
    :

    itine-

    quando eum conjungunt cum Porphyrio; cumque Menologium Basilianum, quod majori certe cura collectum fuit, quam alia martyrotosileant,

    giaGrc-eca,Ones\]>h.or\episcopatumnullibiasserat.

    Hac de causa nidlum ex tribus episcopatibus certo


    attribuere

    possumus Onesiphoro, ne Colophonen-

    sem quidem,

    Non

    est

    im-

    probabile,
    lconii habitasse Onesi-

    licct plures in eum conspirent. Vehac de re infra recurret sermo. 16 Quarto demum qugeri potest, quid censendum sit de elogio Onesiphori et Porphyrii dato num. 6 ex Menologio Basiliano, et de adjunctis

    rum

    phorum

    .-

    num.

    7 et 8 exaliis elogiis, videlicet de patria, stirpe, conversionis occasione , iiinere iterato in

    Hellespontum seu Parium, genere


    rii.

    et loco

    marty-

    narrantur breviter Act. 10 nam tunc xlemtm Iconii fuit Paulus profectusque est ad varias provincias, inter quas Mysia est, ex qua f 7 cupiebatirein Bithyniam sed,omissa Bithynia, pertransivit Mysia?n et venit Troadem. Fuit igitur eo tempore Paulus in Hellesponto provincia enim hsec partem Mysi.v et Troadiscomprehendebat, et Parium mque erat in Mysia ac in Hellesponto provincia. Cum autem Parium civitas esset non ignobilis, verisimile est Apostolum ibi fuisse aut eo tempore aut postea ita ut Onesiphorus ibi relinqui potuerit ab Apostolo aut eo mitti ad preedicandum. Dico igitur probabile admodum esse, S. Onesiphorum Parii esse passum, cum nxdlus alius locus martyrio aut mortiejus assignctu, cum aliqua probabilitate nam quod neoterici aliqiti Romm defunctumdicunt quodque de Samaria dixit auctor Florarii Ms., sine auctoritate antiquorum et improbabiliF
    :
    :

    ribus, qztcv

    ter asseritur.

    Respondeoquccdamex iis apparereprobabilia,

    20 Preeterea valde probabile


    eoqite

    est,

    Evangelium

    probabilia

    alia fabulosa.

    Primo

    Iconii habitasse Onesipho-

    fuisse prcvdicatum ab Onesiphoro in Hctlesponto,

    apparent

    rum, quandoeo venitS. Paulus, atque ea occasione


    esse, Paulumque in domo ipsius prcedicasse f qu% dicuntur etiam in VitaS. ThecLv ) non est improbabile nec ralioni aut sacrse Scriptur<v contrarium. Nam S. Paulus multo tempore

    conversum

    quando scribebat de eo Apostotus ad Timotheum Cura Komam


    fuisse
    , ,

    Roma reversum
    me

    venisset, sollicite

    quffisivit,

    et

    invenit. Quip-

    pe videtur hcvc scribere Paulus, ut doceat Timotheum quid Romzc egerit OnesiphoruB, et nul,

    tiec

    tamen

    certum, cwn

    Scriptwa
    magis insinnet

    Ephesinum
    fuisse
    :

    mansit lconii, ibique conversa est Judaeorum et Graecorum copiosa multitudo, utdicitur in Actibus Apostolorum cap. 14. 17 Verumtamen res dubia videtur, quiaPaulusscribens ad Timotheum jubet salutari Onesiphori domum cum enim Timotheus Ephesinus esset episcopus facile hinc suspicari quis potest, Ephesinum /WsseOnesiphorum, ubi familia ipsius habitasse videtur , quando scribebat Paulus. Et revera Onesiphorus Ephesi ministraut hic ipse testatur. Hsec inquam , vit Paulo suspicionem ingerunt de Epheso potius quam sed neque ea suspicio lconio patria Onesiphori pro certa opinione haberi potest, cumprimi Christiani subinde cum tota familia patriam desere:

    ipsius insinuai sed reditum ad iocum, unde venerat. Si enim mortcm obiisset eam nonsiluisset ibidem Apostolus nam ne morbum quidem siluit Epaphrodili, qui Iin nnm >pu>que vener'at ad Pautum indeque ab eo remissus est Phitippos in Macedoniam, ut lcgitur in Epi* stola ad PhUippcnses cap. -I. Eiutcm ,,><!<> <>d PaiUum victum ex Hetlesponto venisse Onesiphorum, sed paulo post ab eodem remissum ad fidem in Hellesponto pnedicandam vehementer
    lo
    , :
    t
    ,

    modo mortem

    suspicor.

    Ex

    dictis ulterius sequitur, episcopa-

    tum Pariensemprxceterisprobabiiius

    atlribuen-

    si satis de episcopatu fore Onesiphoro ipsius constaret sed quia non omnes erant episcopi , qui tempore Apostolorum preedicabant
    ,
    .-

    dum

    ipsique

    , ;

    666
    ii

    DE

    SS.

    ONESLPHORO ET PORPliYRlO MM.


    tus est illo tempore, et verisimiliter rectius omissus in Menologio Basiliano. Tormenta etiam quibus cruciati dicuntur Sancti , supra verum exaggerata videntur prsesertim ubi per equos feroces raptatus Onesiphorus dicitur milliaribus quatuordecim. Plura quoque tormenta recensen, ;

    IGTOM

    J.S.

    ipsique episcopi non uni loco affixi, de Onesiphori gradu nihil certi statuere possum, nedum de urbe
    episcopali.
    21 Quarto tempus mortis autmarlyrii nuspiam exprimunt Grseci , atque hac de causa tempus lato modo expressi per seculum primum adfinem vergens. Pati potuerunt Sancti in persecutione Neronis, vel in persecutione Domitiani, aut etiam tempore intermedio si tamen quis conjecturam de tempore martyrii dare voluerit, nulli marty:

    J>

    adjuncta
    (/(/i

    q n>

    marlyrii
    :

    incerta

    at

    iptum marty 1 lum non ncgandum.

    persecutioni rium attribuet probabilius Domitiani quse inchoata est aliquot annis ante finem seculi primi. In quibusdam elogiis Sancti
    ,

    quam

    tur in elogio ex Menseis num. 8 dato quam asserantur in Menologio Basiliano et Sirletiano. Itaque difficulter dici potest quid verius sit de adjunctis martyrii. At non video cur non debeamus credere martyrem fuisse Onesiphorum cum Porphyrio, et utrumque Parii in Hellesponto, seu in Mysia minore, passum esse.
    ; ,
    ,

    dicuntur passi sub Adriano proconsule, qui igno-

    DE

    SS.

    MARTYRIBUS

    FAUSTO PRESBYTERO, BIBO VEL ABIBO DIACONO


    DIONYSIO LECTORE, CYRJACO ACOLYTHO
    ANDRONICO MILITE, THEOCTISTO NAUCLERO, MACARIO, ANDREA, SARAPAMBONE, CYRIACO ALTERO

    ANDROPELAGIA ET THECLA VEL THEOCLA VIRGIMBUS

    AC CALODOTA MULIERE CONJUGATA


    J.S.

    ALEXANDRI^E IN ^EGYPTO

    Ex
    Cwca

    Martyrologiis

    Grsecis

    et

    Latinis

    GCL>

    Martyre
    Alcxandrini,
    varie in Faiti$
    reiali,

    artyrologium Romanum ex Fastis Grsecis varios hodie annuntiat Martyres Alexandrinos hoc modo Alexandriae passio sanctorum
    :

    Mensea impressa, in quibus undecim nominatim sic exprimuntur ut non omnes iidem sint cum
    ;

    Martyrum Eausti
    qui

    presbyteri

    rum decem,
    martyrium
    annotatis
    :

    sub

    Macarii et SocioDecio imperatore et Vale,

    rio praeside pro Christi

    nomine

    abscissis cervicibus

    compleverunt. Addit Baronius in Ag'unt de iisdem GrEeci etiam in


    ,

    Menologio
    videlioet

    et

    post

    uomina singulorum referunt Faustum et Macarium recensetur

    Dionyeiufl leotor, Cyriacus acolythus, alter EauStuSj Andronicus miles , Theotistus nauclerus,

    Andropelagia
    nologio
    die natalis

    et ThecJa.
    ,

    apud Sirletum

    Plures leguntur in Mequi sic habet Eodem


    : ,

    Abibi
    Cyriaci
    lilis,

    sanctorum Fausti, Macarii Andrese diaconi et monachi Dionysii lectoris


    ,

    enumeratis undecimapud Sirletum nam in Menseis impressis unus tantum legitur Faustus, quem unicum revera fuisse ostendemus, geminus vero Cyriacus. Hic item geminatur in Menseis Mss. ubi insuper Parampambo accedit et Calodote mulier conjugata, quse est decima tertia, queeque etiam annuntiatur in Menseis impressis sed seorsum. Elogium laudatorum Menseorum Latine reddam, sed prius Grsece, quia ob defectum interpundionum vocesquebarbaras,etprsesertimquia nomina propria non inchoantur per litteras majusculas, subinde de recta inierpretatione dubitari potest quia conjecturis in verum hic inquirendum. Po: ,

    acolythi

    sancti

    Fausti

    Andronici mi-

    Theoetisti naucleri, et sanctarum


    et

    mulierum

    Andropelagi
    perature
    ,

    Theclae,

    (
    ,

    qui ) suh Decio im-

    quiscumque meam non admittet inierpretationem suam substituere. Hisceprsemonitis verba Grseca subjungo. 3 "AS^yjffis twv dyiav papTriptav yavGTov izpto&vterit igitur,
    , ,

    prteside

    Valerio

    apud

    Alexandriam

    Ttpov,

    j3t'(3ou

    dtav.ovov

    xai y.ovd'C,ovToq,

    oiovvuiov

    ava-

    horum elogium ex
    I.'-

    propter ChriBtiani
    oati
    ,

    nominis oonfessionem obtruu-

    animas Deo commendantes in ctelum migrarunt. Martyres hic nominatos habemus undecim, quos omnes etiam enumerat Ghisanotas

    yvwtjTov, v.hptaxov iTtav.olovSov tov (j.av.apiov tpauoroy, avdpoviv.ov OTpaTibiTQv, StoxTtaTov vavv.Xr]pov, ptaxaotou itofoTTVoptvov, dvdpiov v.ovpzv.TQpiavov,

    n.lli

    MSS

    <Tapandfxfiovo<;

    $o\zvtqv,
    xAtfg

    xvpiaxov 6y)}XQT0v,
    y.at

    uno excepio Andrea. Variat quoque in noAbibi diaconi quem cum Galesinio Abibam vocat. Eumdem ab aliis Bibum nominatum videnius,
    ittine
    ,

    dvdpontlayiac, xat

    2eo-

    napSivw ddzlyw,
    Ovtqi

    v.alodorr^ yvvaiv.bc, x.v-

    pov ivv.u^QvovOY^.
    Asiaq dzy.iou lv

    kfiaprripr^av

    em

    Trjq

    /3acnffuer^e-

    bimus,
    tredecim im

    dlz&vdpia noXti rr^ aiyvnTov


    paltpiavov
    ty.v

    aSivrst attinet
    voz,
    v.ai

    napd.

    mcro/Uiufl
    videntur
    :

    ad mimerum horum Martyrum, tredecim omnino fuisse dicuntur in Menologio Basiliano atque horum omnium nomina legunturin Menseis Mss. olim a Sirmondo communicatis, quse accuratiora apparent, quamsint
    %
    ,

    Quod vero

    v.ovpU T opoq
    QfxoAoyiav

    v.ai

    r.yzpo-

    Ata

    zv

    XpiOTOv

    TroA/a dtiOVTtq

    Va U7TOffTVT Ta;

    Xt^alaq

    7CTU>JT>lffaV f

    TOV

    aptS^ov

    Certamen sanctorum martyrum Eausii presbyteri, Bibi diaconi et monachi


    rpeffi,
    ,

    dzv.a

    Dionysii lectoris,

    Cyriaci

    acolythi

    beati Fausti,

    Andronici

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    Andronici
    militis
    ,

    Theoctisti

    m
    AOCTOtl
    :

    naucleri

    reipublic administri, Andrese xovptxToptavoO, decurionis , Cyriaci civis Andropelagias et Theoclae virg-inum sororum, et Calodotae uxoris Cyri, quae erat gravida. Hi ade-

    rn

    Maca-

    Sarapambonis

    a voce Latina corrector, qua> Grxcis etiam usitata fuit medio sevo. Dubito tamen designificattoneet zdctrco Grsecam vocem reliqui sine interpretatione
    voz

    cttjut textu

    Grxco

    osten-

    ditur, unilMi

    dumtaxal
    ttr uiot fuisse

    sunt coronam martyrii imperante Decio in urbe Alexandria Eg-ypti capti a Valeriano judice et praeside, ac propter fidem Christianam dira multi passi, capite minuti sunt numero tredecim. Hactenus elogium, cujus interpretationem nonnullis observationibus illustrabo. 4 Primo unus tantum Faustus inter hos Martyres fuisse videtur, quemadmodum unus dumtaxat nominatur Eaustus in Menmis impressis.
    pti
    , ,
    :

    correctoris, vel etiam fungens aliquo nobis ignoto, nisi Andreae fuerit cognomen. Qui sequitur Sarapambo, dicitur fiolzvrr^ quod idem hic esse opinor ac fiovhvrr.q consiliarius,
    ofticio

    mimstns

    nam corrector ipse vocev.^,-^?non designatur quia Valerianus ipse erat corrector seu gubemator, ut in eodem elogio dicitur, nec ntsi unus corrector erat in Mgypto, Quapropter ea voce designari potest aliquis ex
    :

    se-

    Faustum

    Duos quidem Faustos recensuit Sirletus in Menologio, quod Latinum fecit; at id solumcontigisse existimo
    XJbi

    ac medio sevo vocem Latine expressi,


    ,

    nator

    curialis,

    decurio,

    proul
    ple-

    Demum

    Cyriacus alter

    dnpoTYic.

    scribitur,

    ex verbis Greecis male


    ,

    intellectis.

    enim legitur tov paxxpiov ^avarov post recensitos Bibum diaconum Dionysium lectorem et Cyriacum acolythum, non alius videtur Faustus martyr designari, sed potius videtur significari,
    tres laudatos

    Clericos fuisse Fausti presbyteri


    tov ostendit

    agi de Fausto jam ante B nominato, idemque rursum insinuatur voce fiaquas nullis Martyribus in tototextu additur. Prseterea singulorum Martyrum qualitas exponitur, quod de secundo ilto Fausto
    y.arAov beati,

    nam articulus

    beium, vel tres, quee sequuntur, diffwultatem non habent id solum observo Calodotam in Men<eis impressis separatam fuisse ab aliis, et male conjunctam Martyribus MUitinensibus. 6 Ceterum, cum plura de hisve Martyribus aiiudeommAlexandrinis se mihi nonofferant.nisielogium dmdogiwn breve in Menologio Basiliano, istud huc trans- tenahgio.
    : ,

    qux vox proprie civem popularem significat. Feminm

    fero

    Sancti

    cio imperatore,
    olesiffl

    Faustus, et Abibus, Deille presbyter ecAlexandrinae fuerunt, quo tempore et Fahic

    martyres

    diaconus,

    omissum

    esset, si

    mum, cum
    ;

    Martyres cundo illo Fausto, dubitandum non videtur, quin additus sit ex errore, prsesertim cum Sirletus

    revera secundus esset ac detredecim numero fuisse dicantur hi atque is numerus habeatur sine se.-

    observationes

    eadem verba Grieca habuissevideatur in suo Menologio Grseco, ut colligitur ex voce, Sancti, quse Fausto secundo apud ipsum preefigitur. 5 Secundo nomina Martyrum enumerata non
    patiuntur difficultatem, quia pleraque satis sunt obvia, omniaque etiam leguntur in Menms zmpressis, excepto unico Sarapambonis nomine,quiin Meneeis impressis omissus, et tamen ad reliquos spectare videtur, tam ob nume-

    bianus Romee patriarcha, et Alexander Hierosolymorum pro Christo martyrium subiere. Retenti ig-itur ab Alexandriae praefecto graviterque torti quod a Christo deficere nollent, in carcerem truduntur. Rursumque inde educti compelluntur sacra idolis facere. Sed tantum
    , ,

    abfuit, ut

    ut praifectum

    errorem

    faciendum animam inducerent etiam redarguerent , et idolorum vanitatemque contemnerent. Quamobid

    ad

    rem
    ta

    sanctis Viris

    varis ad
    ciu

    off>-

    magnam

    numero tredecim
    ,

    abscissa capi-

    horum martyrum

    rum

    tredecim

    quam ex

    toto contextu.

    Tertio

    quorumdam

    Sed sanctse illorum anima; Christi Dei nostri manibus commend;itae pro nobia Christianis incessanter intercedunt, et fidelibus imperatoribus nostris adversus inimicos robur ac vires addunt ad gloriain Christi pro quo sang-uinem fuderunt. Nomen prsefecli hic tacetur.
    sunt.
    , ,

    officia

    magis dubia sunt ob vocum


    :

    ambiguitatem aut barbariem. NamMac&vms vocatur izohTvAp.zvoc, qum vox varia significat ,
    ;

    ut magistratum, publica neg-otia g-erentem reipublicae administrum curialem decurionem


    , ,

    In Menologio Sirletiano vocatur Valerius, in Menxis Mss. Valerianus nomen in valde eo tempore erat usitatum illustribus viris apud Ro:

    manos
    ctum.

    et

    frequenter

    aliis

    nominibus conjunnequit esse


    :

    De tempore martyrii magna

    plura alia. Vocem genericam Latina item generica expressi et vocavi reipublicse adminiet
    ,

    strum. Officium Andreae exponitur voce omnino

    sub Decio fuerint passi nam sic P verisimiliter passi sunt anno 250, quo et S. Fabianus Romse coronatus est ; licet etiam pati podifficultas, si

    barbara

    y.ovpf/.zopiavoc.

    Existimo vocem derivari

    tuerint

    anno sequenti.

    Septembris Tomus

    II.

    fUI

    DE

    , , ,

    66S

    ACTA SANCTORUM,
    D

    DE

    SS.

    SANCTIANO, AUGUSTINO, BEATA


    FELICE,

    VIRG.

    AUBERTO MARTYRIBUS
    SENONIS IN GALLIA

    j.s.

    GOMMEJVTARIUS FR^VIUS
    Hi Sancti
    variis

    modis

    in
    :

    Fastis memorati, et simul

    culti

    corporum

    translationes

    Acta trium priorum qualia.

    B
    Anno
    cclxxiii

    AUT CCtXXlV.

    Memoria
    hortim San-

    apad Saussayum et in Breviario Senonensi ad hunc diem, ubi in prsefixo Kalendario ita leguntur
    :

    anctos Martyres, qaos in tituloproposai, nallibi omnes simul annuntiatos reperio , nisi

    tiosus
    ,

    martyr

    (Sanctianus,

    setate florens juve,

    ctorum in
    Fasli$
    et

    Sanctiniani,

    Aug-ustiui, Felicis, Auberti,

    et beata Columba virgine egreg*ia nili sanguinis propinquitate sibi connexa, et aliis pluribus ab Hispaniis, fugitans dirse persecutionis acerbitatem, Galliarum nobilissimam urbem Se-

    cum

    cul~

    tu$;

    martyrum. Lectiones vero Breviario anni 1625 insertse de tribus fere tantum agunt, et brevissimam Felicis et Auhertimemoriam eo modo in fine addunt, ut insinuare videantur, hos duos non simul cum aliis tribus Martyribus paset Beatae virg.

    nonum

    attig-it etc. Mox S. Golumbee martyrium breviter perstringitur, et nihit de Beata in pree-

    fatione dicitur.
    cio,

    Hac

    occasione,

    quantum

    conji-

    sos fuisse, sed aliis adjanctos, ut

    omniumsimal

    vocem Beata deinde adjective sumpsit Papebrochius, festinanter tantum cetera percurrens, quod crederet in iis nihil reperiri adpropositum

    al.

    Scnouh

    ageretur festivitas. In codice Usuardino Pratensi tres ex hisce Marlyribus, de quibus Acta sunt scripta, in margine additi leguntur his verbis Senones *sanctorum g"ermanoruin Sanctiani et Beatae et sancti Aujrustini episcopi. Quam antiqua sint heec verba, non edixit editor hujus Martyrologii; sed in margine tantum teginotavit. In plerisque
    :

    suum conducens.
    3 Certum tamen est ex num. 5 Beatam a Columba in Actis distingui, et sororem dici S. Sanctiniani. Non aliam quoque esseBeatam, quse ab Usuardo refertur xxix Junii, quam S. Sanctiniani sororem,admodum est verisimile. Beatam tamen sotam ad xxix Junii annuntiant Casteltanus in Martyrologio universali, et auctor anonymus in nupero Martyrologio Parisiensi iidemque Beatam silent ad vi Septembris, acsicredidissenteam nihil spectare ad Sanctianum,<^em hodie ambo memorant; prior quidem sine ullo
    ,

    probabiiius

    eademestcum
    Beata S. Sanctiani sorore.

    Usuardinis ad x\ix Junii annuntiatar credunt tamen Beata aliqua, sed diversimode
    codicibus
    :

    Sollerius et editor Martyrologio Usuardini Pratenses


    t

    annuntiatam esse ab ipso Usuardo his ver-

    bis: In territorio Senonico, Beatae virg'inis. Dubitari potest,

    vocatur,

    an hwc Beata, qiue ab aliis Benedicta eadem sit cam illa de qua agitur in Actis
    }

    edendis.
    s. Hctttu,
    <i,

    % Papebrochius ad x\ix Junii disputavit de Beata vel Benedicta


    illa,

    qus
    ttgit

    'iuardus

    ud xxix

    quam memorat Usuar-

    Junfi,

    dus; sed magis eo propendet, ut credat Beatam istam non esse sororem S. Sanctiani. Verum cum perspiciam Papebrochiumineam inclinasse opinionem, quia Acta S. Sanctiani non satis attente consideravit, et daas Sanctas in iis memora-

    Augustino inhuncmodum: et Augustini martyrum. Saussayus totam Martyrum classem, prout in Breviario Senonensi prdeterito seculo erant conjuncti, his verbis expressit Apud Senonas natalis sanctorum martyrum Sanctiani Augustini
    Socio, alter

    cum

    S.

    Senonis, SS. Sanctiani

    Felicis et Auberti,

    ac Beatre virginis itidem purin elogio

    puratas.

    Verum dum

    omnes

    itineris et

    Beatam non distinxit, non clubito quin mutaret sententiam si viveret mecumque crederet Beatam illam
    tas,

    nimirum
    ;

    S.

    Columbam

    et

    S.

    xxix Junii sota referatur, probabilius sororem csse Sanctiniani. Observat enim ex testimonio Ctaudii Castelli sub nomine S. Beataa haberi
    etsi

    suburbano pervetustam ecclesiam festum propter concurrentiam natali Apostolorum ayatur vi Septembris , die S. Sanciani quem Saussayus putat ejus fuisse fratrem. Agnoscit eamdem quoque gerynanitatem affirmari a Clario seculi xu scriptore. Quapropter si eam in Actis legisset, et in Breviario Senonensi ; haud dubie isli sententix acquiecisset, saltem ut probabitiori. Decepit Papebrochium pnefatio, in quafuvc leguntur Hic denique preSenonibus
    in

    cum

    crypta,

    ubi

    martyrii Socios facit, tam Actis edendis quam Officio Senonensi utcumque repugnat nam in Felicem et Aubertum serius Ofificio insinuatur passos in Actis vero de iis omnino tacetur. 4 Quapropter lectiones ex laudato Officio quibus continetur Actorum compendium huc Insiguis Sanctianus cum beato Aug;utransfero etino ab Hispaniis se movens, una cum sua sorore virg-inis Beata nomine, aliisque pluribus usque Senonas, quae est Galliarum metropolis pervenit. Dura ergo Sanctianus cum sociis loca sanctorum martyrum orationibus insistendo fre: , ; , :

    O/ficii lectio-

    nes

    quentaret, et eorum ecclesiarum limina tereret, perlatum est ad aures Aureliani pervicassimi caesaris, quod ipsi essent Christiani. Aurelianus autem furiarum aculeis instig-atus, praecepit sibi eos

    adduci

    et

    interrogato de

    nominibus eorum et genere

    g-enere

    dixit ipse imperator

    litis? Illi

    DIE SEXTA SEPTEMBKIS 660 Quem Deum co- Saracema Gallis scriptoribus illiustemporis,quo
    hmc Acta
    nantur
    se

    *CCTOf
    J

    quasi ex uno

    ore clara voce respondecolere

    runt
    ex Breviario
    Senonensi,

    et

    Dominum Jesum Christum

    confessi sunt.

    Intueor vos florentes setate juvenili et ideo moneo vos ut a cultura Christianitatis recedentes, diis meis grata libamina exhibeatis, et in aula mea summo honore vos reddam decoratos , et muneribus ditatos.
    ,

    5 Aurelianus dixit.

    urbem Senonensem populabundi pervenerunt,


    vidempotest tom.
    S.
    vi

    scripta videntur, stepe Wandali nomiiidemque anno 731 vel 732 usque ad
    ui

    Augusti pag. 96
    ,

    Dig-nus
    Christi

    puer Sanctianus respondit


    in fide
    tincti
    ,

    Nos famuli
    et sacro ba-

    radicati et
    tuis verbis

    fundati

    ptismate

    scemus

    ciemur. culturam, et idola

    omnino non acquieneque cultores idolorum tuorum effiExecramur enim prophanae relig-ionis

    humana manu
    ,

    fabricata con-

    temnimus,
    de et ore

    et

    Deum

    bus per Saracenos illatam, id est non diu post 732. Dupticem igitur trium horum Martyrum translationem agnoscimus, primam, non diupost annumm-, atteram tempore Ansegisi praesutis, id est, annis non muttis ante annum 883, quo Ansegisus supremum diem obiisse scribitur.Petrus Mathoud in Opusculo de vera Se-

    verisimile apparet transtationem contigisse post vastitatem suburbanis Senonensu


    ,

    saadmodum

    Ebbone archiepiscopo Senonensi. Qua de cau-

    et

    seq. in

    annum

    qui in
    Si
    ,

    csslis

    habitat,
    ille,

    cor-

    nonum

    profitemur.

    inquit

    deorum

    capitalem mox Sanctianus Augustinus, et Beata virg-o dixerunt qua?i ex uno ore: Inimice veritatis Aureliane promissiones poenarum
    efficiamini,

    meorum

    cultores

    non

    incurretis

    sententiam.

    tuarum spernimus, atque


    promittis.

    Origine Christiana cap. 2 3 scribit translationem hanc contigisse anno 876. 9 Primus tamen sepultur^ tocus in venera- rimuM.epuiP tione fuisse videtur sattem usque ad secutum xn, Cur * l quo Chronicon S. Petri Vivi scribebat Ctarius. eliamin Hicenim de eo loco hxc memorat Est autem ralionefuU
    :

    ^-

    fallaces divitias

    quas

    ipse locus, ubi decollati sunt, quasi duobns millibus ab urbe juxta silvam in quodam monte.

    B
    Aclorum sunt eompenqute

    dittm

    Imperator Aurelianus ira furoris commoore nephario dixit Hos omnes qui deos meos spernunt, et mihi multimodas injurias ver6

    Fuit autem ecclesia ibi

    ab antiquis
    ,

    in

    tus

    honore ho-

    borum

    rum Sanctorum aedificata sed tempore Pag-anorum fuit destmcta. Est adhuc ibi crux lig-nea poubi quoddam mitemporibus evenit. Quidam juvenis et quaedam juvencula illic nocturno tempore advenientes, voluptatem suam voluerunt adimplere: qui statim defuncti sunt subitanea
    ,

    irrog-averunt

    capitalem
    sang-uinei

    imperamus

    su-

    sita

    pro Sanctorum reverentia


    nostris

    bire sententiam.
    ctos Dei

    Tunc
    eductos

    carnifices san-

    raculum

    una cum

    socia sibi virg-ine Beata extra


    ,

    muros
    citur

    civitatis

    in loco

    qui nunc di-

    martyres, gladio eorum capita amputant. Qui beatas animas cum triumpho martyrii transmittunt ad caelos. Corpora autem Sanctorum inibi tumulata sunt a Christianis qui tunc latenter Christum colebant Evoluto tem,
    .

    ad

    morte.
    miles

    Alio
    injuste

    quoque

    tempore

    Warinus quidam
    Petro
    advenisset,
    ,

    auferebat sancto

    terram, in

    quam dum pransurus

    quamdam mo*/b'""etiam

    poris long-o intervallo

    aedificata est ecclesia

    su-

    per horum Sanctorum membra ab incolis hujus civitatis. Viri etiam devotissimi Eelix, et Auber-

    nachi ejus adventum audientes corpus sancti Sanciani accipientes illuc detulerunt. Ille enim * equum suum ascendens obviam illis venit
    ,

    Sanctorum consortes effecti sunt per martyrium optante Domino cui est honor, et gloria
    tus
    ,

    comminans illos ne ingrederentur in terram suam. Monachi vero fiduciam habentes in Deo, constantes stabant. Pro nihilo erg-o computans
    ,

    in aeternum.
    Translatio

    corporum ad
    monaste-

    Odorannus monachus in Chronico S. Petri Vivi, quod seculo xi scripsit, referens ad annum
    7

    rium
    Vivi,

    S. Petrt

    qux
    est
    :

    secunda

    archiepiscopi Senonensis, heec deinde subjungit: Hujus (Ansegisi) temporibus corpora SS. martyrum Sanctiani atque

    S83

    mortem Ansegisi

    percutere feretrum. percussus a Deo in terram cecidit contractus toto corpore multos postea vivens annos in ipso languore frater vero ejus arreptus a daBmone continuo expiravit cernentes hoc caeteri in fugam sunt conversi. Post
    ,

    virtutem

    Martyris

    voluit

    Mox

    vero ut

    tetig-it

    Augmstini de
    tribus

    villa,

    quae dicitur Sancceias, a Fra-

    haec

    nemo

    fuit

    ausus ex ejus prog*enie aliquam

    a monachis S. Petri Vivi Senonensis) et presbytero ejusdem, nomine Eudaldo translata sunt in eodem monasterio vin Kal. Jul. Clarius in (hronico S. Petri Vivi de
    dicti loci (id est,
    ,

    jam

    calumniam in terram S. Petri inferre. Vocatur p autem ipse locus ad martyres, eo quod Pag-ani martyres illic decollare soliti erant. Malim credere nomenab hisce Martt/ribus ortum.

    eadem translatione sic habet Videns itaque domnus Anseg"isus archiepiscopus ita destrui circumquaque ecclesias, pretiosum Christi martyrem
    :

    Sanciunum

    transtulit de villa, quse ex ejus nomine Sanceia vocatur in basilicam sancti Petri, cum corpore sancti Aug'ustini martyris, qui ibi quie,

    Eodaldo ipsius villae presbytero. Transtulit etiam idem subsequenti tempore corpus S. Beatae
    scebat
    ,

    virginis in

    eamdem

    ecclesiam.

    Hanc autem

    trans-

    lationem ex villa Sanceia ad monasterium S. Petri Vivi atia translatio prgecessit , prout asseritur in Actis num. 9.
    primx
    et se-

    10 Acta horum Martyrum huc otim missa Actasub/ssunt ex Leg"endario Senonensi, ubi notantur ha- nmtnevk beri tom. 6. Titutus hic legitur inscripto exem- Vll,aunx i,cnpta; ptari prsefixus: Vita sancti Sanctiani Sociorum- '"" que ejus. Acta hiec scripta esse post primam corporum translationem et ante secundam, verisimillimum est, quia in iis prima transtatio breviter narratur, secunda vero sitetur. Itaque exarata sunt aut seculo vni multum provecto, aut probabitius currente jam secuto ix, cumprima transtatio non narretur ut nuper facta, sed ut
    <etas magnam Actorum scriptori auctoritatem concitiare nequit; nec methodus scribendi supptere potest setatis defectum cum multa de atiis Sanctis referat a

    dudum prseterita. H&c autem

    cundx transiatxoms temptii


    :

    quse in Actis traduntur de prima trium Martyrum seputiura videlicet sepultos esse in loco, qui voca8
    ^

    Etenim

    satis verisimitia sunt,

    inde vero translata esse sacra eorum corpora post destructam ecctesiam, quse supra sepulcrum eorum fuerat sedificata. Hanc transtationem seculo vm factam omnino
    :

    tur ad martyres

    proposito suo atiena, in iisque secutus videatur traditiones poputares Suspicor tamen auctoriin
    .

    iis, quce

    de Sanctiano

    et

    Sociis refert
    ,

    prgetu-

    xisse

    monumenta qucedam antiquiora


    et transiationis

    ideoque

    existimo,

    quiaprima

    itta ecclesia

    dicitur destru

    prtecipua martyrii
    bilia existimo.

    capita proba11

    cta per Wandalos, id est,

    per Saracenos

    nam

    Porro

    ,,

    670
    11
    J. S.

    nec ea anti-

    quiora probat

    Mathoud

    ItW

    detur utcumque repugnare, quod horiusdicit, se non potuisse reperire Passionis tempore Paganorum quae rum Sanctorum
    ,
    . . .

    SANCTIANO, AUGUSTINO, KT SOCIIS MM. subdiaconum torem , qui beatum Andelum e P07TO assignatx Actorum anliquitati mcaput ejus in quacrudeli morte interemit; nam laudatus Cla-

    DE

    SS.

    I)
    ct

    muUomm

    tuor
    lapide
    in

    jam departes secuit, et cathena pedibus


    plumbo
    infuso
    ,

    aliorum mar tyrium


    c

    functo colligatis
    in

    iniluliitiiOun

    Saracenos designat aut Normannos

    fuerunt

    Rhodani fluminis

    cum maximo amnem projecit ut


    , :

    eorwno$tendit ineensae. fidem


    -

    tanta non est Ciarii diligentia, ut hsec Acta exstare non potuerint ejus tempore, eumque latere. Hugo Mathoud in Dissertatione

    Verum

    hic ejus passione poteris reperire persecutione Chnnus f nequior nequissirao in Exiens in imperio Roraano successit.

    Aureha-

    3 de vera Senonum Origine Christiana cap. 2 hwc Actalongeantiquiorafacit,et germanae flargumentum, dei esse contendit respondens ad ex Clario qui de quod contra Acta objici potest Narrant etiam antiqui S. Augustino ita habet
    ;
    , :

    stianorum Aurelianus vero a Roma infestus Christianis sanctum partes Galliarum peragrans Lingonas g Speusippum Symphorianum h et sanctos geminos Eleusippum et Meleusippum cum avia sua Leonilet ad superos caelicolas Porro per effusionem pretiosi sanguinis transmisit. presbyterum DiBenignum i magnificum

    la martyrio trucidavit

    de

    isto sancto

    Augustino
    ,

    quod

    fuerit archiepi-

    sanctum scopus Treviris, orationisque causa ad hospifessus a labore Martinum devenerit et ibiilla villa Sanceia diverterit; tandi gratia in
    ,

    beatum

    vione castro
    lo aedificare

    quod ipse truculenta bellua a sok jusserat, lanceas ictu peremit et

    que agrotans diem extremum clausit sepultusqueestjuxta tumulura Sanciani martyris. Assenvideri tior laudato scriptori, Augustinum non nedum archiepiscopum Treviepiscopum fuisse, rensem, etsi id etiam ex Clario habeat Robertus Autissiodorensis in Chronico;sed potius haben,

    martyrem gloriosum populis Gallicanis effecit. Idem autem atrocissimus persecutor Christiani nominis Aurelianus sanctorum martyrum sanSude-Lo* dicitur antiquitus, clarissimos martyres Aucus

    guiuem

    sitiens

    etiam
    l

    in

    loco

    qui

    E
    *

    Saulicu

    Galli8
    l

    dochium
    3

    et

    Thyrsum

    martyrisavit, et angelicis

    dum pro martyre


    B
    Acta.

    et

    socio

    S.

    Sanctiani

    secundum

    ccetibus consociavit.

    Attamen Acta ipsa seculo viii aut ix antiquiora credere nequeo nec ausim dicere ea esse
    ;

    germanae

    fidei.

    Si Acta integra luci publicse ex-

    posuisset Mathoudus, forte

    minus fidenter eorum commendasset aut antiquitatem. fidem

    Adveniens autem furore saeviens Trecas et sanctura Savinianum, qui beatum Patroclum diversis nunc habeutur duo luminaria civitas tormentatos poenis, ad cselorum regna cum gauAutissiodoro deuique in dio transmeare fecit.
    ,

    bievitcr per
    strnigit.

    silva, quae

    bus

    suis,

    nuncupatur Pusceia missis satellitisanctum Priscum cum plurima multitu,


    ,

    ACTA
    auctore

    et in putei iramanis profundine ferro cecidit Quidam vero Chriditatera projici imperavit.

    anonymo
    Senonensi.

    caput beati Prisci n latenter afferens quatuor millibus juxta civitatem Autissiodorum abdito loco recondidit , et ibidem in quodam
    stianus

    diu incognitum mansit. Longo autem post terapore evenit jam Christiani nominis gloria lon,

    ex Legendario

    ge lateque coruscante
    apostolico

    et

    beato

    Germano
    episcopis

    viro

    cathedrse

    ecclesiae

    ipsius praBsidente

    PR^FATIO
    Prxfalio tcriptorii, ijni S,

    qui ejusdera
    extitit,

    patriae pra3
    ipsi
    ,

    caBteris

    decus

    ut

    illi

    clarissimo praesuli ab ang^elo


    ut eo loco venerabile caput

    sancto
    ui

    revelaretur

    aliquid

    utile

    vel

    honestum

    meditando
    ;

    Q:

    'de

    profundis cogitationibns cordis sui

    sive

    Columb*

    divinarum couatur in prospcctu legentiura pauca proferre, pro viribus sequam materiara debet assumere ne currente rota volubili eat retro finis debct ctiam assiduo oratu Dei surami vel illius Sancti opem implorare de quo scribere sua sponte vel sui superioris impulsa a, ut invitatus infusione sancti Spiritus desideratum condigne valeat aggrcdi ad perficiendum incoiptum opus. Ad beati igitur Sanctiani praeclari martyris gesta cxplicanda non ex toto, sed ex aliqua parte manus stolidaj articulos ad describendura applicare ausi ut vcridica fama vulgante concivibus b Christo rectore ipso vero Martyre adminiculante, extcndimus enaiTure. Ilic denique gratiosus Martyr aetate fiorens juvenili cum beata Code thesauro

    priscarum

    scripturarum

    absconsum perquireret, et ecclesiam ibidem construeret. Qui dicto citius sanctae revelationi operam studiose dans non segnis operator extitit; et ecclesiam condiguam martyri prasclaro aedificavit o. Super lgauna p vero fluvium idem paganissimus caesar sanctum Sydronium exiraium martyrera iu pago Senonico martyrio consummavit et corpus ejus martyris in devexo monticulo super ripam ipsius alvei a Christianis de, ;

    centissime
    psius in

    humatum ibidem

    quiescit,

    ecclesia

    i-

    honorem desuper a populo

    sedificata.

    ANNOTATA.
    quid simile. ambigue adeo erat scripta, ut fuerit divinandum. c S. Columba, ut Senonis sub Aureliano imperatore passa, Martyrologio Romano adscripta est die 31 Decembris, ubi de ea agi poterit. d Aurelianus imperator Chrislianos persecua
    desiderat, vel

    Adde

    b Vox hxc obscure

    et

    luraba c
    fugitans

    tate sibi connexa, et aliis

    san^uinis propinquipluribus ab HLspaniis, dira) pcrsecutionis acerbitatera, Gallia;

    virgine

    egregia,

    lum nobilissimam urbem Senouura attigit et ibisub Aureliano d crudelissiiuo tyranno, qui Romanorum imperio solus iioticbatur, martyrii coronam diu
    sibi

    tus est in Gallia fuit anno 273, et iterum anno 274. Alterutro anno locandum S. Columbas martyrium, uti et Martyrum, de quibus At

    desidcratara
    virg-o

    adipisoi

    proraeruit.

    Eteadem ipsajamdicta

    jussu ipsius saBvissimi principis railliario ab urbe Senouica gladio csesa cum raartyrii palma occubuit.

    % Post

    Severura etenim

    nequissimum

    cta pr<ecipue sunt conscripla. e Acta S. Andeoli , sub Severo imperatore passi, ad 1 Maii data sunt, in iisque cap. 3 de secfo Sayicticapite, etcorpore in Rhodanum projecto, simiiia leguntur.

    irapera-

    Verum Acta

    illa

    non sunt

    scriptoris

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.

    671
    A.

    scriptoris cosevi aut accurati, ut observavit schenius in Commenlario pr&vio.

    Hen-

    Aionmo.

    f Aurelianus non statim Severo substitutus est imperator, sed multi alii fuerunt intermedii interque hos aliqui Christianorum persecutores.

    CAPUT UNICUM
    Relatio martyrii, sepulturce
    et

    imperitus videtur deceptus a et Sociorum, apud nos editis tom. i Januari, pag. 77 Aurelianum Severo clare substituit. g" Per Ling-onas verisimiliter auctor intelligit Lingonum metropolim, Gallice Langres nunc dictam ubi Speusippus, Eleusippus, Meleusippus cum Leonilla et aliis martyrio coronati leguntur. Potest tam etiam totus Lingonum
    scriptor

    Verum

    Warnahario, qui in Actis SS. Speusippi

    translationis.

    ig"itur Sanctianus martyr, ut jam prae- S. Sanctiantu libatum est ab Hispaniis se movens cum rum Socris er beato Augnstino, et sorore sua virgine Beata, lliipanii >e-

    Insig-nis

    et nobilissima

    aeque virgine

    Columba

    noncu perla,

    aliisque

    pagus utcumque intelligi. h De S. Symphoriano actum est ad 22 Augusti. At hic Sanctus non Lingonis, sed Augustoduni ; nec sub Aureliano , sed sub Marco Aurelio Martyrium subiit. Sub eodem Marco Aurelio item probabilius passus est Speusippus cum Sociis hic memoratis. Verum auctor indiligens ex ante laudatis S. Speusippi Actis hos omnes erroris hausit : nam ibidem plerique martyres hic memorati dicuntur passi sub AureliaB no in iis etiam mentio fit Symphoriani sanati divinitus, et postea martyris quem hac occasioneab auctoreetiam Lingonas ab Augustoduno translatum suspicor.
    : ;

    pluribus usque Senouas, quse est Gailiarum metropolis , perveniens aliquanto tempore cum
    ;

    prsfatis

    virgimbus
    existimabat
    ,

    inibi

    commorans

    martyrii
    se

    palmam, quam
    habet)

    se evasisse (ut

    humaua natura

    consequi promeruit. Namque avito tempore beatus Petrus princeps Apostolorum a Roma beatos praesules Savinianum et

    Potentianum a ad urbem Senonicam dirigens, ut


    in g-estis illorum passionis reperitur,

    eaudem meecclesias b

    tropolim martyrii sui confessione illustrem fece- E


    runt.

    Qui

    infra

    muros

    civitatis

    tres

    parvo sumptu construendo


    in

    aedificaverunt,

    unam

    Benignus Romano Martxjrotogio insertus Novembris diciturque ibidem Divione passus, sed etiam sub Marco Aurelio, Auctor rursum secutus est Acta S. Speusippi, ubi cap. 3 martyrium S. Benigni breviter refertur. Plura de hoc Sancto ad i Novembris. k Utrum Divionem primus exstruxerit Aurelianus an vero instauraverit dumtaxat ut vult Valecius in Notitia Galliarum, hic non dii

    S.
    i

    honorem Sanctae Dei Genitricis Mariae, alteram in houorem sancti Joannis Baptistaj, tertiam in honorem saucti Stephani primi martyris, qui
    in terris positus Filium hominis stantem a dextris virtutis Dei in caelis contemplari meruit.
    5

    est

    Dum

    ciis loca

    erg:o veuerandus Sanctianus cum So- cum ntque sanctorum martyrum orationibus et je- comprehcutui,

    juniis

    insistendo assidue

    frequentaret, et

    eorum

    fidem conftt
    tui.

    ecclesiarum limina tereret; perlatum est ad au* res Aureliani pervicacissimi cassaris quod ii,
    ,

    sputo.
    1 De SS. Andochio et Thyrso quibuscum passus est Fetix, agetur ad 24 Septembris. Occisi sunt prope Augustodunum, sed tocus varie scribitur. Eorum quoque martyrium probabilius reducendum erit ad tempora Marci Aurelii licet in laudatis S. Speusippi Actis, et alibi sub Aureliano dicantur passi. Acta S. Patrocli data sunt ad 21 Januarii Acta quoque S. Saviniani aut Sabiniani q Trecensis ad 29 ejusdem mensis. Ea consuli possunt, et dicta utroque loco de his Sanctis, qui revera sub Aureliano videntur passi. n De S. Prisco ejusque Sociis Cociaci in agro Autissiodorensi passis tempore Aureliani, consule dicta ad 26 Maii ubi et Acta sunt
    ,

    qui talibus operibus se exercerent, essent Christiani. Qui furiarum aculeis instimulatus, et sang*uiue

    Sanctarum temulentus, eos e vestigio


    praecepit
    :

    si-

    bi adduci

    et

    torvo vultu eos


    :

    intuens,

    in

    haec

    intimate
    dit
    :

    verba prorupit Nominum vestrorura vocabuln. Sanctus Sanctianus respon-

    A parentibus Sanctianus nomen mihi impositum est hic autem vocitatur Augustinus haec vero, quae et mea soror est Beata vocatur. Tunc Aurelianus beatam Columbam c a consortio cotequalium cong^reg-ari prtecipiens sine iuterrogatione proprii nomiuis maudat eam quam postea ut carcerali custodiae maucipari
    : : , : (

    in

    passione

    ejus

    reperies

    decolari

    fecit.

    Ad

    beatum vero Sauctianum conversus Aurciianus,


    civitatis ? an ab huc adventastis P Beatus Sanctianus respondit Hispano sumus gcnere oriundi , spectabili progenie. Imperator dixit Quem Deum colitisr* Illi quasi ex uno ore respoudePatrem colimus ingenitum, runt clara voce

    dixit

    Estisne indig*enaj istius

    exteris natiouibus

    edita.

    De

    revelatione capitis S. Prisci,

    reliquis-

    que hic relatis, consuli possunt taudata S. Prisci Acta cap. 2 sed omnia ibi referuntur modo
    :

    nonnihil diverso, nec facile dixero, utri monumento major debeatur fides. p Igauna vel Icauna fluvius, Gallice PYonne dictus, oritur in ducatu Burgundisc, urbemque Senonensem prseterlabitur, ac deinde in Sequanam influit. Acta S. Sidronii, sed plane fabulosa edita sunt ad xi Julii, ubi occisus dicitur Sanctus super fluvium Igone, voce quidem corrupta, eumdem tamen fluvium indicante. Ba ctenus auctor mutta non necessaria ad propositum suum de aliis Sanctis collegit ; ideoque hmc omnia dedi tamquam prxfationem, ut relata de Sanctiano et Sociis conjungantur.

    Eilium ejus unig-euitura Jesum Spiritum sanctum; tres Personas et


    et

    Christum, et

    unum Deum.
    nec hlandttui

    Ctesar

    dixit

    Hujus confessio nomiuis pe:

    nes nos nullius est honoris nec amoris. Bonae inquia non dolis adolescens Sanctianus respondit
    est vera in
    te

    fhxut

    sapientia

    qute Christus est, id-

    ignoras ea, quiae Dei sunt. Aurelianus diIntueor florentes vos a;tate juveniii, et ideo moneo vos suasibilibus vcrbis, ut ab hac culdiis meis gprata tura Christiauitatis recedentes
    circo
    xit
    :

    libamina exhibeatis
    ter enutritos
    tos
    ,

    et in

    summo
    claros.

    mea vos gratanhonore vos reddam decoraaula


    ditatos,

    et

    muneribus ampliflce
    et
    :

    efficiam

    locupletes

    Dig-nus
    Christi

    puer
    ,

    Sanctianus
    Christo radicati

    respondit

    Nos famuli

    in

    672
    A. Aso.ntmo.

    ACTA
    fundati ab ipsis

    SS.

    SANCTIANI, AUGUSTINI, ET SOC. MM.


    timorem mortis cum reliquis omnibus pessimas religionis capitalem imperamus subire sententiam. Tunc sang-uinei una cum socia sibi Sanctos Dei , carnifices Beata, eductos extra muros civitatis virgrine qui nunc usque duobus fere millibus in loco gladio illorum capita ad maetyres dicitur amputant et beati sanguinis unda perfusos g*audenter cum martyrii triumpho transmittunt ad caelos. Acta sunt hsec in civitate Senonensi sub
    ad incutiendum
    crucicolis
    , ,

    cati et

    pene cunabulis, et sa-

    cro baptismate tincti, tuis falsidicis et deceptoriis

    verbis omnino non acquiescimus neque deorum execramur tuorum cultores usquam efficiemur enim prophanae relig-ionis culturam et idola humana manu fabricata , aurea vel argentea lig-nea lapidea , vel gypsia, quae sunt dasmo:

    num

    habitacula,

    contemnimus
    corde
    et

    et

    Dominum,
    profitemur.

    qui in caelis

    habitat,
    :

    ore

    Imperator dixit Miror te tam puerilis aetatis Adolescentulum tam proterve et audacter conet a deotra principem orbis terrarum loqui rum meorum injuriis linguam tuam criminosam non refraenare. Sanctianus Dei puer respondit Cur te principem orbis terrarum inaniter esse
    ,
    :

    Aureliano sceleratissimo octavo Idus Septembris.

    Bomanorum

    principe
    **pcliuntur

    9 Corpora autem Sanctorum Martyrum inibi tumulata sunt a paucissimis Christianis, qui latenter ob timorem saeva? persecutionis culto,

    u*rpora acp08lea

    jactitas ?

    cum

    illum

    Deum
    ,

    ig-nores

    qui totius

    res

    erant

    Christianae

    decentissimae

    religionis. (ront^runfur.

    mundi
    tur
    :

    fabricator extitit

    et

    pugillo suo terram


    et orbis

    continet, et
    et

    palmo limhum maris


    caeli

    meti,

    quidquid
    ,

    continetur

    ambitu
    ,

    di-

    acrttcr

    numero mensura et pondere quouiam haec omnia suo continentur nutu. 7 Aurelianus respondit Multa verborum coB necminis pja tibi subministratur; verum si deorum meo>cd tyrannum rum mraor t a ]i um cultor simplex cum tuis Sociis r
    sponit
    :

    vero longi temporis intervallo disponente Deo sedata persecutione Pag^anorum, caepit Ecclesia sancta in reg"ione florere, et secure loca sanctorum Martyrum circuire. Tunc sedificata est ecclesia super horum sanctorum membra ab incolis hujus civitatis opere lapideo, ut testantur fundamenta, quae nunc usque sunt pa-

    Evoluto

    E
    d

    cum

    tentia in

    eodem
    ,

    loco.

    Vandalorum d vero rabies


    est

    SocUi repre-

    non
    tiam

    efficiaris
    ,

    capitalem

    mox

    subibitis senten,

    iusana perag^rans Gallias, multas Christi subvertens


    ecclesias

    hendcm,

    exemplum omnibus qui sunt pessimi contemptores et sacrorum meorum perfidi rebelles. Tunc beati martyres Sanctianus,
    ut
    fiatis

    etiam hanc
    solo
    ,

    ex toto demoli-

    ta coaequans illam
    do. Transacta

    ut cernitur usque

    moc

    persecutione

    memorata

    transpor-

    Augustinus et Beata virgo dixerunt velut ex uno ore loquentes Inimice veritatis, Aureliane tyranne , qui multa Sanctorum corpora variis angorum generibus dilaceras animas autem
    (
    :

    illorum sanctissiinas
    g-atas

    omni

    faece

    peccatorum pur-

    tenere non potuisti, promissiones pcenarum

    Sanctorum praefatorum corpora a loco supradicto qui dicitur ad marty res in alio loco , qui nuncupatur Sanceias , ibi in proximo , ibique recondita sunt , aedificata a populo desuper ecclesia. A nomine autem sancti Sanctiani vocatur usque in prsesens locus ipse Santata sunt
    ,
    ,

    tuarum omnimodis spernimus, et fallaces divitias quas promittis, quse nec tecum diu permanere possunt tamquam stercus in medio platearum contemnimus; quoniam caslestium di, ,

    ceias

    f.

    ANNOTATA.
    a SS. Sabinianus et Potentianus MartyroloRomano inscripti sunt ad 31 Decembris ubi examinari poterit an ad ipsis Apostolis gio
    ,
    ,

    vitiarum nos possessores esse cia speramus. Tu etenim in

    omni spe
    brevi
    eris
    ,

    et fiduin

    tempore
    ubi

    profundum
    piefi

    inferni

    demergendus

    reci-

    ubi hahentur

    congruas poenas pro tuis operibus malignis, omnes dii, quos fallaciter pro Deo
    colis,
    ,

    vero

    ig-neis

    cathenis
    sibi

    religati

    et duriter
    ,

    constricti

    qui

    nec

    missi sint in Galliam nam heec Acta non satis antiqua sunt aut accurata ad id probandum.
    t

    valent

    auxiliari
    :

    nec

    quidquam

    misericordioe

    suppeditare

    qui enim

    omnium homiuum nequissimorum


    C
    terunt adulteriis,
    tionihus, et
    et

    b De erectis per S. Sabinianum ecclesiis ejus Acta disputabitur.


    c

    ad

    nequiores exti-

    fornicationibus et incanta-

    An

    omnis spurcitiae in omni sua malig-na vita invcntores et executores permanserunt, tibi,
    miserrime quomodo sucergo in proximo volens nolens sodaberis, nt praedictum est a nobis. Est cnim digniflfiimum, ut, quos imitatus es vivendo,
    ,

    Constat de martyrio S. Columbm Senonensis. vero cum hisce Martyribus ex Hispania ve-

    nerit, ac

    omnium
    currere

    homiuum

    possunt?

    Ilis

    iisdem simul comprehensa fuerit inquirendum erit ad 31 Decembris. d Per Vandalos intelligi Saracenos, observa,

    cum

    vi in
    e

    Commentario num.
    7 et 8.

    8.

    De

    translatione et loco vide

    num
    f

    ibidem dicta

    particeps fias et pcenarum ipsorum

    in futuro.

    cum
    tem.

    eis

    dam-

    natur ad moi

    Omnes

    capite mi-

    nuunfur.

    et nimia ira fremens quem vix capiebat aula furentem, in hasc verba protulit sententiam, ore nefario diceus Hos omnes , qui sacra deorum meorum superbiendo spernunt, et
    , :

    Tunc Aurclmnus
    B

    iu

    ira

    furoris

    commotus

    imperator

    Addit alia quasdam auctor de interpretatione Sanctiani et de reditu Aureliani in Italiam, funestaque ejus morte cui preemittit martynum S. Alexandri Papse et aliorum, qui

    nommis

    mihi multimodas injurias verborum

    irrogarunt,

    integro seculo et ultracitius coronati sunt. Nolui his chartam implere, quia plane inepta sunt
    et

    aproposito aliena.

    DB

    :; :

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.

    673

    DE

    S.

    COTTIDO,

    VEL QUOTTIDO DIACONO

    ET SOCIIS MARTYRIBUS, INTER QUOS FORSAN EUGENIUS


    IN CAPPADOCIA
    j.

    s.

    Ex

    Martyrologiis

    Cottidus in

    leronymiana apud Florentinium hodie

    ita

    Bieronymiun\s annuntiatus cumSociis,

    suis.
    tis
    :

    H
    tit

    habent In territorio Cappadocife civitate Reaten natalis sancti Quottidi cum Sociis Consonat fere Corbeiense ibidem in annota:

    In territorio Cappadocias civitate

    talis S. Cottidi

    cum
    :

    Sociis suis.

    Readden naAntverpiense lo,

    cum martyrii magis immutat


    hoc

    et Socios omtiCappadocise civitate Teriaten natalis Cuttidi. Usuardus codices priores secutus videtur nam in genuino textu, omissis Sociis, ut

    modo

    Cappadocia, Eugenii episcopi. Gutti *. Labbea- - Coiiidi num vero Capad. Custi. * Eugenii episcopi. Ac- Coitidi cedit Antiquissimum ut vocatur, apud Martenium tom. 3 Anecdotorum cot. 1559, quod habet Cappadocia Eug-enii episcopi, omisso Cottido. E Hsec tria non parum favent sententise Baronii, preecipue quia etiam priora Martyrologia Socios attribuunt Cottido. Verum refragatur Richeqoviense apud nos , in quo hsec leguntur In Cappadocia civitate Teriatina, natale suncti Guttidi.
    :

    .-

    seepe alias, sic habet

    ItemCappadocige urbe Kea-

    ten

    sancti Cottidi diaconi.

    Rabanus ex

    Sociis

    videtur nominare, cum hsec in eo legantur In territorio Cappadociae civitate Ructensi, natale
    ,

    unum

    S. Cuttidi

    Eug enii
    -

    episcopi

    et

    Sociorum

    ejus.

    Certe Galesinius, secutusque Baronius ita intelhunc locum, quando Martyrologio Romano inseruit sequentia Iu Cappadocia Sanctorum marlexit
    :

    et Sociorum, licet titulum episcopi non attribuerint Eugenio forte quod ipsis minus verisimile esset episcopum com-

    tyrum

    Cottidi diaconi, Eug^enii

    post diaconum. Attamen incertum esse existimo, utrum Rabanus voluerit Eugenium annuntiare tamquam socium Cottidi an vero
    ,

    memorari

    Eug'enii. Rhinoviense omittit cum Eug:enium et Cottidum sic memorat In Cappadocia civitate Teriatin, natal.sancti Guttidi. sed dubitatur, 3 Vides, opinor studiose lector, non omnino an '* CotutU certum esse quid statuendum sit de Eug-enio. SoeiittUan Addi potest et alia ratio, qua augeatur difftcul tas certi aliquid statuendi. Quippe Albigenses Cappadoda in Gallia hodie colunt S. Eug-enium Carthagi- P""" nensem episcopum tamquam eo die defunctum Viancii in agro Albigensi, ita ut quis existimarepossit, hunc annuntiari apud Rabanuh>. In quidem non admodum verisimile apparet ob celebritatem S. Eugenii Carthaginensis, de quo plura videtur fuisse dicturus Rabanus, si cuva
    aliis
    , : ,

    Alibi, sancti

    tamquam martyrem separatum cum Sociis suis prsesertim cum post Eugenium dicat, Et Sociorum
    Sociorum eorum si Socios anonymos Eugenio simul et Cottido voluisset adjungere. 2 B.ICC ratio fortius urgeret, si accuratius esejus
    ,
    ,

    annuntiasset. Verumtamen obaltegatas dubitandi rationes non ausim certo edicere, inter Socios
    ;

    ubi Latine dicere debuerat

    et

    inter quos

    Eug-enium aliquem ticet atias appareat probabilius Eug-enium eodem die annuntiatum, esse distinctum ab Eugenio Cartha- y ginensi. Hac de causa Eug-enium dubitanter titulo
    Cottidi fuisse
    :

    eubinde recensert vide-

    set

    impressum Rabani Martyrologium. Baronio

    inserui, et titutum episcopi sic omisi, ut

    tamen

    tur S, Exujc-

    geniu

    contra favet, quod locus non varietur, atque idcirco Eug-enius eidem Cappadociae loco videatur
    adscribi.

    Sed neque id certum

    est

    argumentum

    pro Baronio, cum subindelocus martyrii omittatur apud Rabanum. Baronio partim suffragantur alia Martyrologia antiqua, quee Eug-enium annuntiant in Cappadocia, partim adversantur, eum alibi annuntiando aut omittendo. Augustanum apud nos post tom. vn Junii sic habet
    ,

    nolim asserere episcopum non fuisse. Locus martyrii eeque obscurus est nullibi enim in Cappadocia apud geographos invenitur Keaten, aut Keadden, aut Teriaten, ut in variis exemptaribus appettatur. Hinc prudenter Baronius in Martyrotogio locum martyrii solum posuit in Cappadocia. Demum martyrii tempus prorsus incertum est ac ne ipsum quidem martyrium in Fastis antiquis asseritur sed satis ex voce natalis ac ex Sociis adjunctis cottigitur.
    : , ;
    ,

    CAi)

    DE

    074

    ACTA SANCTOKUM.

    DE

    S.

    FRONTINIANO MARTYRE

    ALB/E POMPEIyE IN ITALIA


    j
    s,

    SYLLOGE
    ,^\ nuntiat
    ,

    S.Frontimam ttmam memoria ain


    solis Fasttt tti*
    it. pii neotericu, ted

    cuitxuanti-

    7*

    K/taturque eum coli Albae Pompeiee in ducatu k y> Montis-Ferrati ad Tanarum fluvium. Frontinianum quoque memoratCastellanus in Martyrologio universali, et quidem gemino die, nimirum advi
    Septembris,
    antiquis

    ^ anctum Ferrarius ^ ^
    k

    Frontinianum martyrem hodie anin utroque catalogo, tes" *-'

    nec diem illam in Officio inventam existimo sed inquononvi ab Ughello additam vix enim credi potest adeo dent w certa omnta: *' ta* hallucinatum esse Ferrarium, qui OfHcium Ms.
    , :

    et iterum ad vi Octobris. In Fastis Sanctum hunc non reperio, de cultu tamen abunde constat. Quippe prope Albam abbatia exstat pervetusta nomineS. Frontiniani inH signita, in qua corpus ipsius olim fuit servatum, donec anno H55 translatum est ad ecclesiam cathedralem Albensem in qua hactenus servatur ut infra magis exponam. Nulta igitur
    , ,

    se missum fmsse testatur, ut Septembrem pro invento in Officio mense Octobri tribus locis substituerit, prsesey*tim cum post scripti/ ui primum Catalogum moneriper Albenses potuerit si in

    aa

    mense errasset. Porro hic scriptor in Catalogo ge*

    de antiquo et legitimo cultu S. vehementer miror tam diversa scripta esse de die festivitatis, ut tres diversos
    est
    ;

    dubitatio

    Frontiniani

    at

    ad vi Septembris de Actis datis ita loquiActa instar Responsoriorum quibus olim ea ecclesia (Albensis) in hujus Saneti festo utebatur, accepimus manuscripta potius inter apocrypha rejicienda. In priori Catalogo de tempore martyrii conjecturam suam sic exprimit Nulla temporis, neque Cassiani (socii) exitusmentio in Officio Ms. ad nos transmisso fit. Verinerdti

    tur

    scriptoribus qui loco tam vicini fuere, ut singuli videantur rem facile cognoscere potuisse. Quippe Hyacinthus Baresianus in Vita Italica Margaritx Sahmnlir.vpag, 151 affrrmat, S. Frontinianum
    iis
    ,

    dies reperiam

    assignatos ab

    festi-

    vo Officio coli in ecclesia Albensi die vn Augusti. Ughellus tom. 4 Italige sacrse recuscscol 28H<?amfestivitatem remitti/advi Octobris. Ferrarius vero tribus tocis testatur, Sanctum colidie
    vi

    dem

    Septembris, ad quem apud nosremissus est


    :

    elogium cx

    in Prsetermissis die xix Februarii nam eo die Sancti translatio memoratura Ferrario in Catalogo generali.
    2

    anUnuoO/ficio

    De AcHs

    Offww Ms.recitant Ferrariuset Ugheltus. Ea, licet non sint magni momenti, aut potius non C satis certa, huc transfero ex Ughello Frontinia:

    ^ g^ ^^ ^ ^
    ,
    ,

    tamen est Frontinianum persecutione adhuc in Christianos perdurante passum esse. Conjectura hsec tanto incertior est, quanto minus constat de veritate Actorum nam Frontinianus etiam pati potuit tempore Longobardorum imo , si consideremus abbatiam fuisse conditam in loco ubi occisus creditur, probabilius apparebit, seculo vi vn aut viii passum esse Sanctum, quam tempore imperatorum gentilium, maximesi huic considerationiaddamus sitentium Fastorum antiquorum. Paucos enim reperimus primorum seculorum martyres in Fastispreetermissos , quorum deinde celebrata est memoria plures vero reperiuntur medio sevo quorum obscura memoria tandem e tenebris erupit. M)e sepultura S. Frontiniani Ughellus post s Fronliniani datum elogium ita scribit Porro ea quae de antigua abbasimile
    , ; : ,
    ,

    Cami.s.sone in Gallia Christianis ortus, a primasva aetate pieeducatus


    nu.s

    sepultura dicuntur

    ita

    parentibus

    sunt accipienda, ut cor-

    tia >
    *'

    littens et relig-ione floruisset


    est.

    postea cum diaconus ordinatus


    (

    pus ipsius manserit eo ipso loco, in quo a Christianis conditum fuit in ecclesia scilicet in illius
    ,

    Quoin munere
    ,

    memoriam
    lis

    dicata

    cura vigiliis
    lectionibus

    cui

    eleemosynis
    ,

    precibue

    sacrisque

    abbatia

    monachorum

    insisteret

    san-

    ctitatis suffi

    mag-num speciraen

    dedit.

    Nam

    Komae

    ad

    sanctorum

    cum

    Apostolorum sepulcra veneranda Cassiano comite profecturus, mnto loquelam

    et ca-co

    lumen

    rairabiliter restituit.
    ,

    danum
    pelago

    Ubi ad Rhoalto
    ri-

    fluraen pervenissent

    Bubmem

    navis, quae in

    que ipsa abbatia episcopali mensaa unita, corpus vero ejusdem in ecclesiam cathedralem translatum ftiit. Franciscus Augustinus abEcctesiain Opusculo de Cardinalibus ac prtesulibus Pedemontanceregionispag. 179 ait,abbatiam Fronet deinde 307 abbates illius monastenialiquot recensens de eo heec prxmittit: In Albensi dicecesi vix primo ab ipsa civitate lapide cernitur pervetusta S. Frontiniani eoclesia, olim Cisterciensis Ordinis non obscura abbatia qua3 deinde episcopali mensa^

    deinde addita fuit nobiS. Benedicti quoadus,

    fuerat,

    confespersistentem capite plectunt. Cujus oorpufi a Christianis sepultum, in ecelesia


    ,

    Alba cum soCarcassonem reverteretur egressum comprehendunt ac in Christiana; fidei


    cio
    ,

    oranibus credentes in Christo, sacro lavacro expiati ld pnelectus irapius indig-ne feren.s, satelhtes suos mittit, S. Frontinianum
    sunt.

    pam mcolumis appulsa est. ln reditu ad patriam apud Albam Pompeiam puellam a dfemone oppressam hberarunt. Quo miraculo parentes cuinsuis

    eorum preeibus ad

    timani/MmeolimOrdinisS. Benedicti

    Cisterciensis.

    Idem pag.

    ut

    civitatis

    cum Martyris ranslaUone umta fuit


    fuerit
    ,

    titularis
    ;

    ejusdem cathedralem

    sed

    sione

    fortiier

    facta

    ca-

    thedrali reliffiose asservatur


    die sexta
    litur.

    Octobris

    ejusque natnlis hac anniversaria celebritate co:

    p 0st corpus transZ tum, iradtt Augustinus Lubin in AbbaHis Italim

    umonem

    hactenus paueis annis

    quando hasc unio non reperi. Factam

    Cetera sine ulta fere mutatione


    at

    apud Ferrarium;

    leguntur

    B ianUS n VUa Mar 9rit* Sabaudicx Ja pag ^asserit, corpusab abbatia ad ecclesiam

    vT

    omissa

    ibi sexta Octobris;

    catnedratem translatum anno 1455, diexixFer Oruani,

    p ZSLSZ
    ca(h ^aiem

    ex uu co>

    A ibensem

    .-

    A bruarii.Eadem
    ,

    BIE SEXTA SEPTEMBRIS


    in
    ta fuit

    fl7

    Alarino episcopo Albenside hac translatione scribit laudatus Ugheltus coL 290 cujus verba subjungo Ceterum ante ansuffi mortis. hoc est mcdlv. xi Kalendas MCDLV Maiz (lege Martii translatum fuit corpus S. Frontiniani ex ecclesia abbatiae ipsius in ecclesiam cathedralem Albensem per venerabiles dominos, presbyterum Andream de Tornatoribus de Ga:
    i
    .

    TZ
    anni
    ti

    nam

    WuTllVZi? ** **" S? i 25l 1458, et aernaraus Ath, w Bernarth,* Albensis


    j

    Hoe

    ioitur

    ***** "yuui
    ]

    iOCWM
    J
    s.

    necrologio obiisse dicitur anno

    episcopus in

    ?W e^^nepiscopusAlbensis,
    S.

    l0, vocatuZ
    ac

    ^.
    corpo
    x

    resio,

    et
    ,

    nicos

    presbyterum Martinum de Vitia canonec non Petrum Boussanum massarium

    Augusunus ab
    8.

    dict*

    ecclesia,
    fuit

    Ipsumque sacrum corpus


    altari
    ,
    , .

    collo-

    catum

    in

    armario super

    insi san,t, ipsi sancto

    Frontiniano noviter exstructo in dicta ecclesia S. Laurentii, in sacello magno a parte dextera. Baresianus primum e canonicis non Andream," sed Amedaeum vocat secundum vero Marcum!
    ,

    episcopos Albenses Fuchar-' ? * FuChar , '^. '*" US Vocatur) * ^acho Brcmetensidictseecclesise prsefectum, de eo hsecaddit: Qui Gezoni abbati Novaliensi corpora SS. Frontiniani et Sylvestri

    Recensensemm inter dum 7aV Uahelo

    Frontimam translationem memorat seculo

    Frontiniam. Xaiidato a n / Franciscus Ecclesia pag. 180 atiam

    IZ

    W T

    contulit,

    Tertium nominat dominum Petrum Baresano, dicitque fuisse illius ecclesise massaro. Vocem hanc non explicuit Ughellus. At illajam variis locis exposita est in Opere nostro. Tom. 2 Martiipag. 493 hsec leguntur : Nunc fere nomine Massarii
    Qufestor
    rarius

    verbis Chronici Novahciensis, quse adduxit Ugheltus col. 285 satiscolhgitur, non agi de totis corporibus, sed de rehquiarum parte, quse ad abbatiam Novalicien-

    Historia Novalesi*.

    ut in

    Verum ex

    sem, in Valle Segusina ad radices montis Cinisii


    sitam, transtata dicitur.
    7
    illis
    :

    capitularis
    ,

    sive

    ab B quandoque et gazophylax seu sacrse supellectilis custos. Ultimo modo hic verisimititer sumitur, cum agatur de translatione reliquiarum, quarum cura etiam spectat ad custodem sacrsc supellectilis. Displicuit quidem ea expositio vocis Massaro,auMissarius, Clarissimo Muratorio, quieam

    intelligitur

    ut vocant, Thesauarchidiacono diversus :


    ,

    Quapropter verba Chronici subjungo In o,,,,.,^,, dum Gezo abbas advcniret in Al- dabbatiam bam civitatem quidam episcopus nomine Ful- *watici""' cardus coutulit ei duo mag-na p iff ora, scilicet
    diebus,
    ,

    SS. Frontmiani et Silvenl *Beceptis autem pig- >*pudU iM. 8 nonbus, dum ad Tanagrum fluvium advenisset '"" Sih-estri aqua divisit se in duas partes, et domnus Gezd E transivit per siccum in medio ejus. Ideo hoc ir-

    rationabihs
    vectoris

    tom. 2 Antiquitatum Italise col. 1245 improbat, et Massaro unice exponit Caput familia^ rusticame at dubito, an vir eruditus satis expenderit contex-

    creatura

    eff it,

    ut

    patefaceret,

    bus mentis apud Deum obtinent Sancti, ut nec

    qui-

    humida

    tum totum

    loci assignati. Sane neque eo toco neque hic vox Massaro exponi potest de capite familise rusticanse, ut quilibet facile videbit, modo adjun-

    nostrum dilexit locum quia monachus fnit. Ita in Chronico ipso col. 741 legitur apud Muratonum, qui illud edidit tom. 2 Scriptorum Italise
    ,

    faceret vestimenta. Is Fulcardus

    cta consideret. Prseterea considi potest

    recusum

    rum
    66aia quoque
    episcoputui

    nuperrime Vocabularium Italicum academicodella Crusca ad vocem Massaro aut Massaio


    ;

    Albensi unilu
    reliquix ali
    qu.r Sancti

    .-

    ubi data expositio etiam legitur. 6 Ughellus in Bernardo Alarini successore de abbatia S. Frontiniani unita episcopatui Albensi sic habet Quo ( Bernardo quem anno 1456
    : ,

    part. 2 at contextus apud Ughellum non parum luxatus est. Laudatus mocr editor in prsefatione observat, Chronicon istud scriptum videcirca annum 1050,- sednon carere narratio:

    fabutosis. Non ausim igitur spondere pro veritate miraculi hic relati; sed minus dubitan-

    mbus

    ad cathedram promotum
    tia S. Frontiniani a Pio
    II

    dicit ) sedente, abba-

    episcopali mensse uni-

    videtur de reliquiarum parte translata ad abbatiam Novaliciensem, quse eo tempore celebris erat; at nunc a paucis monachis Fuliensibus inhabitatur.

    dum

    DE SANCTA IMPERIA
    IN VICO

    MAUPROUVOIR APUD PICTONES


    1N GALLIA
    j.

    s.

    Culius 5(ni-

    ctxapud
    ctones
    :

    !'/

    '2

    e S. Imperia in Martyrologio Gallicano tom. pag. 1251 mentionem fecit Saussayus ex

    ceptis,

    monumentis ecclesix Pictaviensis serius achmc scribens: S. Imperia (saincte Im:

    vicensis, ibique festum etiam conncctitur cum vni Idus Septembris. Ex festivitate autem apud Lemovicenses memorata colligitur, ibi etiam
    ali-

    quando cidtam fuisse


    certe

    pere) quas virg-o an martyr fuerit, nescitur. Festum habet vi Septembris et paroscialem eccle-

    Imperiam. 2 Dubitari potest, an corpus S. ImperiiE, aut


    S.

    qusedam ejus

    siam in vico de Mauprouvoir dicecesis Pictaviensis; ubi sita est abbatia S. Salvatoris de Carrofo. Bsec repetiit Peyronet in Catalogo Sanctorum pag. 409 et 4S3, addens tamen S. Imperiam

    vatse in dicecesi

    non fuerint conserLemovicensi. Nam Gaufredus


    reliquise
    i

    roiytuubiter

    vatum

    unam

    esse e patronis

    dioecesis

    Pictaviensis

    et

    vellapsu memoriae vel errore typothehv festivitatem Sanctse perperam referens ad xxvi SeptemB. Imperiae virginis ut ibi tom. 2 GaUise Christianse coL 57S occasione sepulti obbatis S. Augustini Lemobris.
    festivitate
    fit
    ,

    De

    vocatur, mentio

    prior Vosiensis, quiscripsitcircafinemseculixu, in Chronica sua apud Labbeum tom. Bibhothecse Mss. pag. 286 agens de Sanctis dicecesis Lemovicensis, Imperiam memorat his verbis: Monasterium dc Charmis beata decorat Imperia. De~ inde Bernardus Guidonis apud laudatum Labbeum tom 2 pag. 632 scribens item de Sanctis dicecesis Lemovicensis, ita habet Sancta Imperia monasterium de Charnix honorando decorat.
    t :

    Septembris Tomus

    II.

    91

    Verum

    G7C
    JkQCTOM
    J

    D SANCTA IMPERIA.
    de

    Verum cum non inveniam ullum monasterium

    Charmis aut de Charnix in dicecesi Lemovicensi, luxavix dubito quin nomen istius monasterii sit

    eadem, licet corpora eorum alibi conservarentur. Itaque, cum teste Saussayo, cui etiam accedit Castelianus, S. IvQyerin etiamnum colatur
    versati iu

    dcUriou

    gctta

    et

    *tas

    tum; cumque abbatia Carrofum (Gallis Charroux) non longedistet a dicecesi Lemovicensi, utpotesita ad fluvium Carentonum in pago Briocensi*, vehementer suspicor hanc ipsam fuisse designatam a laudatis scriptoribus. 3 Prior enim pag. 285 dicit, se recitaturum

    etecclesiamparceciaiem habeat invicoMauprouvoir prope abbatiam Carrofensem hanc voce luxata indicatam fuisse existimo. Ceterum laudatus CastettanusS. Iraperiamvocafmulicrem maritatam. /fanc ipsius conditionemunde cognoverit postalios, qui

    de ea nihil prseter cultum didicerant,


    certo asseruerit ejus
    ro:

    quamque

    tgnotu.

    nomina corum
    riores

    qui

    in

    toto episcopatu

    pracla-

    matrimonium, prorsus ignoidlibi scrip-

    pag. 629 se etiam daturum nomina quorumdam Sanctorum, aut conqui fuerunt de Lemovicensi oriundi
    habentur.

    Alter profitetur

    namne tempus quidem,quo vixit,


    reperio.

    tum

    DE SANCTO SAPPHIRO
    j.s.

    AD

    S.

    JULIANUM DIOECESIS BITURICENSIS


    IN GALLIA

    U
    <'\lltUS Sltiirll,
    rl

    olus Casteltanus in Martyrotogio universali

    l00UI,

    III

    hodie annuntiat S. Sapphirum


    .

    Gallice

    Saf-

    paironus factus est secundarius. %Porro ignoratur indicta parcecia, quoSanctus


    itte

    rcliqniaamnia
    '9"'-

    f/no

    colilw

    iierj

    confessorem in vico

    S.

    Juliaui

    prope

    vixerit tempore: nec

    notum

    esse intetiigo,

    Bituriges in archidiaconatu Sicalonise.

    Nihil ve-

    ro de hoc Sancto nosse potuiprseier cidtum,de quo mihi pauca perscripsit R. P. Berthier Socielatis nostrse, unus e scriptoribus diarii Trivultiani et continuator Hisiorise ecclesise Gaiiicanse.

    TestaiurUlesibi ex civitate Bituricensiperscripta


    sequentia
    esse

    nimirum S. S;ippliirum secundarium patronum parcecise S. Juliani ad Carum fluvium prope oppidum Viliam Francam (Gallice
    ;

    Ville

    Franche.j Qlim
    iila

    S.

    Sapphirus patronus erat

    vicinie ecciesise paroeciaiis in loco Vallette dicto.

    Verum destructa
    est

    ecdesia,parochiatranslata ad prioraium S. Juiiani, ibique S. Sapphirus

    fuerit martyr an confessor, episcopus an abbas; 7*eprsesentari vero inpicta tdbula ecciesiae S. Juliani cum mitra in capite. Hsec tabula mihi suspicionem ingerit de dignitate episcopali aut abbatiati: sed nihit certi potest statui, quia nescitur, quanta sit tabuise auctoritas aut vetustas. Hacde causa amplissimus dominus decanus ecclesise cathedralis Bituricensis, qui heec ipse declaravit, quandonovum Breviarium Bituricense fuit compositum, propriam S. Sapphiro fecit antiphonam quod ignoraret cui Sanctorum ordini ipsum adscriberet. Ceterum hinc coltige, S. Sap, ,

    utrum

    phirum

    coti in dioecesi Bituricensi.

    DE

    S.

    PETRONIO EPISCOPO
    VERONvE
    IN ITALIA

    s.

    SYLLOGE
    '-^ anctum Sanctum

    P081 U

    iii

    Dlt

    SlJJlI li

    rnl
    ''
    i

    Petronium episcopum Veronensem hodie a annuntiat Martyrologium Romanum his veri)is Verome sanoti Petronii episcopi
    -.

    tUi

    r-'

    et confessoris.

    Eadem

    thgium

    verba habet Galesinius

    eademque

    repetiit

    Castellanus, sed kic notat in

    margine, incognitum esse omnibus Fastis prsecedentibus, quodverum est de Martyroiogiis editis et passim notis, quamvis alioquin de legiti*no Petronii cultu nullum sit dubium. Quippe A.ugustinusVaierius antistes Veronensium in Antiquis monumentis episcoporum Veronensium generatim primo, et deinde singulatim, probat cnltum triginta sex episcoporum Veronensium inter quos recensctur S. iVtrunius. Deinde fol.
    11
    i

    teraporibus Dei cultus rairifice Veronensi amplificatus est miracula etiara edidit quam plurima. Obiit octavo Idus Septembris sepultusest in basilica sancti Stephani. Hiec omnia adoptavit Ferrarius in Catalogo Sanctoriua Italuvad vi Septembris, ubi hanc adin

    HujUs

    Episcopi

    ecclesia

    didit

    annotationem Corpus in una cum curpore S. Andronici


    ;

    sede S. Stephani
    et

    aliorum con-

    marmorea indicat. Servatum deinde fuisse in eadem ecctesia corpus S. Petronii probat laudatus Valerius
    ,

    ditura est,

    ut tabula antiqua

    fot.

    tali

    eum

    cetebrat elogio

    S.

    Petronius,

    Vero-

    10 ex tabula marmorea,... ex tabula vetusta, ex membranis,... ex arca marmorea,... ex Francisco Corua et ex tabula Sanctorura die vi Septembris.
    ,

    eximia doctriua,

    episcopus, vir fuit admirabili vita sanctitate, et singulari quadam eloqueutia.

    2 te

    Vitam S. Petronii nultam exstare, aut cer- potttitse vide nidtam, quse accurate scripta sit, cotligo ex tuvpottmeAtoysio

    fa,WBBT

    '

    DIE SEXTA SEPTEMBRTS


    Aloyso Lipomano Veronensi item episcopo, gui in prxfatione tomi 4 Vitarum Sanctorum se exet successor S.

    677

    quod non ediderit Vitas Sanctoy^um Veronensium, fateturque Vitas eorum aut scriptas non esse, aut indignas, quas ederet, licet alioquin in insigni illa ecclesia, eodem teste, xxxiu
    cusat,

    episcoporum
    ria,

    sanctorum

    celebris

    agatur

    raerao-

    Manii, seditque seculo v, ac verisimiliter obiit post medium istius seculi, cvm tnterS. Petronium et S. Simplicium, qui circa flnemejusdemseculifloruit, unus tantum ponatur medius S. Cerbonius. Hieronymus Dalla Lorle in Historia Veronensi part. i lib 4 paq
    197 scrzbit
    :

    IMMM
    J.

    S.

    Petvonmm Manio

    et anniversaria festa

    cum

    solennibus Missis

    recolantur. Itaque gesta hujus Sancti parum sunt nota, nec plura de iis inquiram : sed paucis so-

    lum examinabo, quo fere tempore videatur


    niisse. Si talis estsuccessio

    flo-

    episcoporum Veronensium, qualis recensetur apud Ughellum tom. 5 ltalisc sacree, a qua alii catalogi non longe rece-

    dunt, episcopus fuit Petronius trigesimus primus

    quam ul probabile fiat, Manium et Petronium secxdo ix sedisse, prsesertim cum utrique locus sufpciens sit seculo v, quo passim locantur ab alns.

    non dubito, quin longe a vero aberret nam catatogus episcoporum Veronensium seculis vi, vn, vin etxi plenior est apud Ughettum, successioque episcoporum iis secidis magis probata
    ix

    successisse seculo

    at

    DESS. DONATIANO, PR/ESIDIO


    MANSUETO, GERMANO ET FUSCULO CONFESSORIBUS,
    B

    AC L^TO MARTYRE
    EPISCOPIS 1N AFKICA

    SYLLOGE HISTOIMC!
    1. Martyrologia; Acta ex S.
    eadem,
    in

    J.

    L.

    Victore Vitensi;

    episcopi confessores
    passi.

    qua Sancti, persecutione

    POST ANNCSI
    CDLXXXIll.

    1n

    Martyrotogio Romano parvo hodie memoria celebratur coniessorum Donntiani et cetero-

    lores incendio

    concrematus

    est.

    Solius Martyrolo

    Elogiu inhlai
    lyrologiis

    gii

    rum. Unum dumtaxat martyrii laurea et quatuor confessionis gloria insignes episcopos S. Donatiani socios nominavi quia non ptures ei c adjungunt Ado, Usuardus et alii martyrologi licet pmnium dux Romani parvi auctor per vocem ceterorum plures intelligere potuerit, de quibus inferius sermo redibit. Adonis h&c est annuntiatio Apud Africam beatissimorum confessorum et episcoporum Donatiani Pra^sidii Mansueti; Germani Fuscoli, qui persecutione
    ,
    .-

    Romani, quo nunc utitur Ecctesia, tecotum adjungo, licet ab Usuardino paru?n difjerat.

    In Africa sanctorum episcoporum Donatiani, IVa-sidii, Mansueti, Germani et .fusculi, qui in persecutione Waudalica jussu Hunnerici reg-is Ariani pro assertione Catholicffl veritatis dirissime Cfflei,
    exiliu eliminati sunt.

    nomine

    Ltetus,

    Inter quos etiam epiacopus, strenuusatque doctissimus vir, post

    diuturnos
    secuti

    carceris

    squalores

    incendio

    concre-

    matusest. Ado,
    ,

    quem juniores martyrologi sunt


    Sanctis etogium
    accepit
    et

    suum de

    Wandnlica apud Africam jussu Hunnerici


    Ariani pro

    ex

    reg'is

    Wandalick sub regibus Genserico


    persecutio?iis

    assertione Catholicse veritatis durissiet exilio


    ,

    Historia, a S.

    Ilunerico Victore rpiscnpo

    me

    fustibus caesi

    quos

    nuum

    damnati sunt. Inter etiam episeopum nomine Lsetum streac doctissimum virum, post diuturnos car,

    Vitensi pie

    fldetitey^que conscripta.
    ,

    Auctorem
    t

    ceris squalores incendio concremavit.

    Tunc etiam

    decreto publico per diversas provincias executores dirig-ens, episcopis quasi ad concilium Carthng-ine
    congreg-atis
    clausit,

    una die universas ecclesias Africae , universamque substantiam episcoporum et

    quia hunc ei titidum sufflcienter vindicavit noster Cuperus tom iv Augusti a pag. 628. Episcopum Vitenscm, non Uticensem agnomino ; quia non hujus, ut mxdti putarunt, sed illius sedis antistitem fuisse, extra omne dubium ponitur ibidem pag. G2i) et seq. Dcinpag. GliO demonstratur, sanctum scripto. i<>,->

    istum

    appelto sanctum

    ecclesiarum suis episcopia condonavit. Adonis verba transcripsit Notkerus.


    classicis, nc

    Omnia

    fere

    Historiam suam
    cst,

    titteris

    mandasse anno

    87, id

    tribus quatuorve annis post SS. Donatiani

    cepta cx fidc

    digniuimo
    Victoris
    leusis
    I

    S.

    /-

    Qfierr

    2 Usuardus elogium Adonianum hoc modo In Africa beatorum confessorum et contraxit episcoporum Donatiani, Prcsidii, Mansueti Germani, Fuscoli, qui pro assertione Catholicffl veri:
    ,

    et Sociorum confessorum exsitium ac S. Laeti martyrium, uti ex dicendis patam fiet. Aureum S. Victoris Opush/pis l'<rrisiensibas anno 1694

    in lucem prodiit opera et studio noti eruditis

    tatis

    dirissime

    ctesi

    et exilio eliminati sunt. Inter


    ,

    Ruinartii

    cujus editione utar,

    utpote ceteris
    3
    ltr.c

    quos etiam episcopus


    atque doctissimus
    vir,

    nomine Letus

    strcnuus

    accuratiore.

    post diuturnos carceris squa-

    6 7a
    MCTOKi
    J
    ,

    ^X Hunericus,

    DONATIANO ETC EPISCOPIS AFRICANIS. restituisse refert, cum Arianorum erroribus ad- dam visum
    DE
    SS. in Africa
    ,

    festo

    Epipha- D

    "

    dictissimus,

    rem Catholicam

    barbara

    nite

    Domini baptismum, pro ecclesue Africanee


    c

    lEjSL*

    immanitate affligere ccepit ctim 5. ftpffm queepiscopus Carthaginensis ordinalus esset, madmodum patet ex S. Victoris Historia lib.2

    num.

    3 et seqq.

    apud Ruinarlium qui in Commen:


    .

    tario historico de Persecutione Wandalica cap 8 nwm. 2 ittuu consecrationem anno circiier 481 consignandam esse ostendit. Persecutionis ab Hu-

    more, solenni ritu administraret. pro5 Dein narrationem suam num. 18 ita Appropinquabat jam futurus dies ille sequitur ab eoLalumniosus Kalendarum Februariarum Conveniunt non solum dem Hunerico statutus.
    :
    ,

    met

    a l

    universa? Africae,

    verum etiam insularura multa)

    rum

    ( itti

    subjectarum

    episcopi

    afflictione et

    nerico motge primordiis enarratis, S. Victortoidem a num. 8 usque ad 13 egregia Christianee


    fortitudinis

    moerore confecti.

    Fit silentium

    diebus

    multis
    *

    exempla proponit,
    ,

    videlicet episcoalia
    Ecclesiffi

    pos

    presbyteros
    id
    est
    :

    diaconos

    ct

    quousque pcritos quosque et doctissimos viros interim separaret *, calumniis appositis enecaunodos. Nam unum ex ipso choro doctorum
    ,

    ' cxinde

    su P crarc

    membra,

    quatuor

    millia nongentos se-

    qui, postguam augustis carceriptuaginta sex bus non tam inclusi quam acervatim congesti

    mine Lretum, strenuum atque doctissimnm virum, post diuturnos carceris squalores incendio tali exemplo timorem aestimans concremavit
    , ,

    sordibus quasi, sepulti fuissent, ad horribitiseremi exsilium a Mauris abducti fuere; in quodtamen omnes non pervenerunt, cum mulet ipsis

    in

    incutiens
    tur
    cet,

    reliquos

    se elisurnm.
    ,

    Tandem
    ad locum
    iis,

    veuiscili-

    ad disputationis conflictum

    quem

    deleg-erant adversarii.

    Ex

    qum

    in

    Marti in itinerc varie excruciati obierint. In Baronii illustre istud partim tyrotogio Romano
    Confessorum partim Martyrum agmen ad xn tiOctobris annuntiatur, ad 4966 contractum
    ,

    cet in laudata Historia editionis Ruinartianse,

    famoso congressu Carthaginensi accidisse narrat S. Victor, sequentia huc solum transfero, quorum mentio y^ecurret num. 16. Videns Cyriia, Arianorum pseudo-patriarcha Catholicos episcopos ad conflictum magis fuisse paratos, omnino
    ,

    Usuardo et Nothero B Romano parvo Adone numerus 4976 clare exprimatur Exsilium et martyrium passi fuere annocirciter 482. Ob rationem num. 14 adferendam sanctum nostrum
    ,
    , .

    nare.

    volebat audientiaradi versis cavillationibus decliQuod ante nostri prasvidentes, libellura de


    satis
    :

    fide conscripserant,

    decenter sufficienterque

    Donatianum inter laudati agminis Confessores fuisse credo qui quam gravia in teterrimis carceribus, in itinere ad exsilium atque in exsilio
    :

    incommoda pertulerint, hic sigiltatim non commemoro quoniam S. Victoris ea exacle describentis narratio datafuit tom. iii Julii apag.
    ipso
    ;

    498, ubi

    agitur,
    tur.
    eertamina

    et

    de S. Eugenio episcopo Carthaginensi ad xn Octobris haud dubie recude-

    nostram fidem cognoquam teuemus. Hic subjungitur dictus iibellus, seu professio fidei prsesulum Orthodoxorum, quce Historuv S. Victoris librum tertium constituit, et in qua ex sacris Scripturis egregie contra Arianos probatur, unam in Deoesse naturam seu substantiam, intribus Personis subsistentem, ac proinde Paconscriptum, dicentes
    Si

    scere desideratis, haec est veritas,

    trem
    6

    et

    Filium

    et

    Spiritum sanctum recte dici


    ita

    consubstantiales.

    noiirorum

    4 Tantus Cathoticorum exsitio et martyrio affectorum numerus prieludium fuit majoris persecutionis. Cog-itat Huno-icus, inquit S. Victor
    ntim.
    qui
    13
    ,

    Librum quartum

    exorditur S. Victor

    P r* Silluni J
    1
    %

    acriora

    adversus Ecclesiam Dci


    absciderat,

    ut

    totum laniando pcrderet corpus. Ea de causa Orthodoxis universcv Africm episcopis edicto imperat, ut cum Arianis de fi.de disputaturi, et Fitium Patri consubstantialcm ex sacris Litteris probaturi, Carthagine conveniant ad diem Kalendarum Februariarnm proxime futurarum. Datum autem fuit edictum sub die decimo tertio Kalendas Juanno septimo regui Hunerici nias qui erat Christi 483. Cum edictum py-iesxdes Catholici suscepissent, S. Eugenius Carthaginensis coepiscoaliqua
    , ,

    mombra

    Qui ( episcopi Ariani ) cum noster libellus le- 'J*| J" geretur, oblatum veritatis lumen nequaquam suf- nismulctaferre oculis potuerunt insanientes , vocibus in- vit Bvneriew: frementes graviterque ferentes , quare nos uomine nostro Catholicos dixerimus Statimque mentientessug-g-erunt regi de nobis eo quod strepitum fecerimus, audientiam fuguentes. Qui eadem hora accensus et credens mendacio, festinavit facere quod volebat. Et jam conscriptum decretum habens et occulte cum eodem de- p
    '

    creto per diversas provincias suos

    homines

    diri-

    grns, episcopis Carthag;ine positis, una die universse AfricEe ecclesias clausit,

    universamque sub-

    stantiara episeoporum et ecclesiarum suis episcopis

    porum nomine communique


    ,

    consitio respondit,

    munere condonavit,
    tionis

    non Africse dumtaxat sed ecciesiarum iotius orbis causam agi, ideoque transmarinos etiam episcopos ad cotlationem vocandos esse. Hoc agebat Eug-enius, non quoddeessentin Africa, qui adversariorum objecta refellerent sed ut ilH venissent , qui alieni ab eorum dominatu , majo:

    Cathoiicos, nisi ante

    omnesque cujusvis condiKaiendas Junii ve-

    ram fidem

    desererent, iisdem p>enis subjecit, quas olim imperatores adversus Arianos atiosque hmreiicos decreverant. Subjicitur impii regis edictum, datum sub die Kalendas Martias Cartliagine anno 484. Deinde enarratur, quam cru-

    rem fiduciam libertatis huberent, pariterque oppressionis nostra calumnias universis terris et populis nuntiarent. Ule autem qui nectebat dolos, audire noluit rationem, agens argumenta,

    quamque indignis modis venerabites episcopi pro Christi fide ac divinitate tractati, quibus injuriis affecti, qua fraude circumventi,
    deliter

    tionibus

    crebris

    ut

    quoscumque episcoporum

    Jam ad

    audierat eruditos, variis insectationibus agitaret. exsilium Vibianeuse secundo Donatia-

    quam durum denique coacti fuerint in Africa velCorsieaexsiliumpati.S. Victoris relationem quam modo paucis attigi, Cuperus ad xiii Julii

    edidit,

    S.

    centum quinquagmta fustibus , miserat episcopum, nec non et Sufetulensem Prsesidium, virum satis acutum. Tuuc et venerabiles Mansuetum, Gerinanum Fusculum et mul,

    num

    Eugenii episcopi Carthaginensis

    impositis

    Actis a

    num. 33 insertam. Ego iiiusirium istorum

    prsesuium, qui post congresswn Carthaginensem varie vexati et in exsilium deputsi fuere, me-

    moriam

    tos alios fustigavit. Ita S. Victor

    qui, paucis interjectis,

    S.

    num. Eugenium

    15 et 16;
    ceeco cui*

    quia licet ipsis inter hujus non concedatur, aliquibus tamen eo non indigni videri possunt. At hac de re
    :

    hic renovo

    diei ccelites locus

    piuribus

    DIE SEXTA SEPTEMBHIS.


    pluribus agetur, ubi nonnulta prxmisero de pretioso sacree antiquitatis monumento, quod Ruinartius S. VictorisHistorix aliisque vetustis Opusculis pog. 128 subjecit, quodque in Commentarii decursu identidem citabitur.
    secundum No
    lilium ecclesiv

    m
    ai

    Africanx in
    lyj-anni
    istius

    persecutione
    "

    Cartliaginem

    cujus jam statim memini , hunc titulum przefert Incipiunt nomina episcoporum Catholicorum diversarum provinciarum, qui Carthag-ine * ex prsecepto reg^ali venerunt pro reddenda ratione fidei die Kalend. Februarias anno
    7
    :
    ,

    Monumentum,

    Martyrotogia Romano parvo recentiora ex episcopis, exsitium aliasque pcenas pro fide passis, qui in Notitia ecciesiie Africanse ccclxxvhi numerodifiniuntur,ad vi Septembris non alios ut Sanctos annuntiant quam Laetura martyrem
    9

    Hr

    GSMI L
    tez

    tutittim reft-

    ruat martyntiort

    cum

    confessoribus Donatiano, Prmsidio, Mansueto, Germano et Fusculo. Ceteros tamen non omnino
    tacitus prseteriit Ado, dum iltorum etogiis ista subjecit Tunc etium Hunericus decreto publico per diversas proviucias executores dirigens , episcopis quasi ad coucilium Carthagine con.-

    attctoreffoma-

    parvi, yut
    aliot.

    muttoi

    Hunc Catalogum deinceps Africanse vocabo, quia ab eruditis istud nomen obtinuit. Ruinartius in Notis pag. 217 monet, codicem Ms. Laudunensem, quo ususfuit, in titulo mendose habere anno sexto reg-is Hunerici ; cum legi debeat anno viii nam ex S. Victore certumest, Hunericum annoregnisui septimo indixisse collationem Carthaginensem, anno sequente Calendis Februarii celebrandam.
    sexto reg-is Ilunerici.
    ecciesiee

    Notitiam

    gre^atis
    clausit,

    una

    die

    universas

    ecclesias

    Africffi

    episcoporum et ecclesiarum suis episcopis coudonavit. Ihec vet similia etiam adjunxere Notherus , Beda Plantinianus et atii juniores martyrotogi at
    ;

    universaruque

    substautiam

    ul non secus atque A<Io ccnsendi sint noluisse reliquos episcopos tamquam Sanctos
    eo

    omnes modo,

    In fine Notitiee prsesxdum in ea memoratorum summa ita subducitur ; Ac sic fiunt oinnes epi-

    commemorare, sed solum votuisse Ecclesur per* secutoris Hunerici hnpietatem referre, At quo-

    modo Martyrotogii Romani parvi exponenda


    hsec annuntiatio Confessorura Donatiani et ceterorum? An ad quinque dumtaxat iltius socios restringenda est vox ceterorum P ht S. Victoris Historia lcgitur Hunericus post collationis
    est
    :

    numero cccclxvi. B Additur Ex quibus perierunt numero lxxxviii... Permanserunt numero cccclxxviii. Legendum, ut
    :

    scopi diversarum provinciarum

    gati

    moxpatebit, ccclxxviii. Sequitur/ Corsica relenumero xlvi. Hic relegati nuraero cccn. Fu.-

    numero xxviii. Passus numero i. Confessor numero i. Qui omnes simul accepti constituunt ccclxxviii episcopos qui permanserunt, His adjunge lxxviii, qui perierunt tequabis summam cccclxvi, primo loco adductam. Si tamen omnes antistites in Notitia allatos seorsum recenseas, invenies tantum cccclxi, qui nominantur,
    g-erunt
    ,
    ,

    Cartriaginensis indictionem, quoscumque episcoporum audierat eruditos, variis insectationihus agitasse. Primi ex itlis iaudantur SS. Dod

    nuse^ Praesidius fustibus cassiet in exsilium jjidsi. Proxime sequitur Tunc et venerahilea Mansue:

    tum
    et

    Germannm

    Kusculura

    et
    S.

    multos
    La'ti,

    &X.IOS

    fustig-avit.

    Post alia intermcdia

    doctissimi viri,

    martyrium

    strenui narratur. Ecce


    S.
    ,

    etduos anonymos inprovincia Byzacena, quorum sedes exprimuntur. Sed cum exjam dictis manifestum sit, numeri cccclxvi lectionem genuinam esse ; relinquitur, ut e Notitia quinque episcoporum et trium sedium episcopalium nomina exciderint.
    pro fide passi
    fuere episcopi 578, qui in

    hic raultos alios prsesuies eruditos

    Donatia-

    no socios adjunxit sacer historicus ab Adone et sequacibus de eorumel Sanctorum numeroexsed quos ego generati cetcrorum voce clusos comprehensos fuisse arbitror in Romano parvo cujus auctor primus S. Donatianum cutn sociis
    ;
    ,

    vanas

    classes

    8 Titlemontius tom. 1G Monumentorum ecclesiasticorum pag. 567 auctorem Notitice per vocem perierunt designasse censetprtesules.qui persecu-

    annuntiavit. 10 lmo suspicio mihi est ejusdem Romani imo omntt ad auctorem voce ceterorum comptexutu fuisse 6 Septembrit
    ,

    distribuuntur.

    tioni

    succumbentes a
    aliis,
    ,

    fide defecerunt.

    Tillemontii

    quam

    Senteniiam ipse adfert, argumentis


    Inter

    omnes episcopos, quos Hunencus anno 483 ad coliationem Carthaginensem evocavit, et w


    dei causa exsilio altisque pa-nis affecit. S. Victor
    tria cetebrat

    forte uofttfl

    oiiinoidar.

    stabilirem

    si id hic necesse arbitrarer.

    ccclxxviii episcopos, qui permanserunt in fide Catholica, xlvi in insula Corsica etc. cccn in Africa

    viotentum exsiiium passi fuere. Postremis sequente accensebuntur SS. Donatianus et Praesidius, ante coliationem Carthaginensem exsidare coacti. De SS. Mansueto, Germanoe^ Fusculo nihit asseveranter dicam, nise eos exsulasse. Qui, finita coltatione, in Corsicam et ad diversa Africce loca vi abducti fuere ligna csedere agrosque colere debuerunt, teste S. Victore in fine tibri 4. Prmsides xxvm, quos Notituv auctor fug"isse ait, in voluntarium exsilium secessisse puto, priusquam alii, de quibus agit S. Victor jamjam citatus, vi in itlud detruderentur Hoc certum est illos, quia Catholici erant, sedibus suis extor,
    .

    exsutare jussa promiscui sexus,


    ;

    confessorum agmina ab Hunerico videticet 4076 Cathoticorum


    tetatis

    ac conditwuis, quorum

    num.
    sermo

    ii

    memiui
    est; et

    episcoporutu, de quibus nunc

    thaginensis

    omnium ciericoriuii ecciesueCarcum suo episcopo S. Eugenio, qui


    fere
    lib. 5

    numero fuerint
    idem
    S.

    quing-enti

    vel

    amplius, ut

    Victor

    num

    9 scribit.

    Ex

    tribus

    hisce confessorum classibus nuitam i)ive?iio in

    res vixisse, eorumque ecclesias clausas et bona Arianis tradita fuisse nam contra omnes pro:

    mutgatum fuit ferate istud Hunerici edictum, cujus num. 6 mentio facta est. Ilte unus, qui passus dicitur, est noster martyr S. Laitus. Etsi ceteri omnes honoynficam confessorura appettationem mereantur; in Notitia tamen asseritur fuisse confessor numero i. Huc Tillemontius citatus eum esse credit, qui inter Numidisc episcopos septuagesimus sextus ita memoratur Doraninus Moxo:

    Martyrologiis antiquioribus auctore Romaniparqui postremam ad xiii Jutii ita annuntiavit ; SS. confessorum Eugenii episcopi et universi cleri ecclesire Carthaginensis ; primam ad xii OctoApud Africam sanctorum Conbris hoc modo fessoruin, quatuor millium ijcccclvi etc. Qitidni Confessorum Douatiani et et brevi hoc etogio ceterorum, nobitissimam illam laudatorum Prsesulum turmam referre votuerit eorum vero quasi ducem constituere S. Donatianura, quod a
    vi,
    :
    -.

    S. Victore

    primus memoretur, in quem sseviit Hunericus? Quia tamen hsec conjectura vatde incerta est, et ceteri omnes martyrologi S. Donatiano quinque dumtaxat Socios attribuunt
    ,
    , ,

    ritanus metallo, idest,

    ad metalla fodienda dam-

    natus.

    nec satis certo evincere possim Adonem qui eorum numerum primus determinavit, Romani parvi annuntiationem ad nimis paucos restrinxisse, ego ittam ad plures extendere non ausim,
    et

    .1

    roivi

    J.L

    ETC. EIMSCOPIS AFRICANIS. Ruinartius] in Notis pag. 172, S. Fusculus? iis locum dare, quos e* infer hujits diei Sanctos nisi forte Fusculum, inquit, reperire uon liquit, ut tales ma> nullus sacrorum Fastorum scriptor eadem Byin Filtiosus Aggaiutanus adsexnostros fuerit nifesteproponit. His itaquemissis, loco vigezacena provincia ab auctore Notitise quos in Ecclesia pro Sanctis haPrmules redeo, Certe pro Fusculus in Mar- simo nono memoratus. beriet vi Septembris coli certo constat ex In UsuUsuardi autographo habetur Fulcolus. tyrologiis. fere est ardinis musei nostri codicibus ubique
    680

    W SS

    DONATLANO

    I)

    Fuscolus, nullibi Fulcolus

    % II.

    Sanctorum Prsesulum sedes;

    variae in

    eorum certamina obser-

    ne quidem in Praautographo PP. Betensi, quem pro Usuardi Romano nediciini nuper typis vulgarunt. Cum Fusculus scripsi , quia ita legitur %n Baronii
    ,

    vationes.

    minus Victore. Si alata Ruinartii conjectura in Notitia unum arrideat, Sanctum ex omissis
    S.

    esseputa.
    episcopi Notitia ecclesise Africanae quatuor
    ,

    Anignantnr
    &ritropittut,

    jw
    rum

    Baronius ad hodiernam in Martyrologio Romano annuntiationem de S. Lasto martyre


    13

    8 Lxtus
    .

    fv.it

    e/tiscopiw

    Nep

    quorum

    Loccurrunt, quibus nomen Donatianus

    nimx-

    uni

    veriiimilitcr

    prtfuit S.

    Donatianus

    Veselitanus et Teglanensis in provincia NuUsinadensis in midise, Eliensis in Byzacena, et Mauritanise C&sariensis. Eorum aliprovincia

    istud annotavit vitatis, utscribit


    ria

    Fuit episcopus Leptinensis ciS. Isidorus Hispalensis in Histovci


    ,

    Wandalorum. Pro Leptinensis

    ut alibi

    quis idem est

    cum
    :

    nostro

    S.

    Donatiano;

    si

    tamen
    se-

    apud Ruinartium mendosus non Jam ad exsiliura Vibianense ctoris locus

    sit hic S. Vi-

    etPIulippus Labest, Leptensis, Isaacus Vossius beus laudatee S. Isidori Historias editores posueNeptensis. Atque hoc verum civitatis, in

    runt

    qua

    S. Lsetus

    M.

    sedit,

    nomen

    esse,

    tum ex

    Victo-

    cundo Donatianum... miserat episcopum, necnon Franciscus et Sufetulensem Praesidium. Petrus Divione anno Chifftetius, qui illius historiam qui locum variique scriptores 1664 edidit operibus inseruerunt, habent Vibiaistum suis
    , ,

    ris Tunnonensis S. Isidoro antiquioris Chronico, in quo ad tertium Zenonis augusti consulatum

    Neptensis ecclesiseepiscopus vocatur,


    titia ecciesise

    tumex No

    Africame

    didici, in

    qua unus dum-

    taxath&tusoccurrit, isque Neptitanus; atqueinpr&sides Byzacenos decimus quartusnotatur Qui eo tempore, quo S Lsetus martyr Neptensis vel Neptitanus, utriusque Leptis, raajoris, scilicet
    ter
    et minoris, episcopi fuerint,

    nensem, adeo ut sensus sit, S. Donatianum fuispotest se episcopum Vibianensem. Et sane videri sic et S. Prsesidii S. Victor, uti Sufetulensem
    ,

    Vibianensem S. Donatiani sedem exprimere voluisse. Si ita sit, hic Sanctus administravit episvopatum, aliunde nultis, quod sciam, auctoribus

    eadem docet

    Notitia;

    sacram

    vel

    profanam

    Africee geographiam
    ;

    illu-

    in qua inter Byzacenos trigesimus sextus legitur Fortunatianus Leptiminensis, id est, Leptis minoris ; primus vero inter Tripolitanos Calipides Lep-

    strayitibus ne nominequidem notum

    atqueinter

    tima<rnensis, idest, Leptis raajoris.

    prccsules,

    quorum nomina

    et

    sedes in Notitia de-

    siderantur, recensendus est. At hoc meaopinione non tam facile statim concedi debet : loci vero Vibi.-mensis tanta obscuritas , ut nudum ejus

    Qui plura de hactenus memoratis sedibus episcopalibus scire desiderat, eruditas Ruinartii in seepius laudatam Notitiam ecciesise Africanse Observationes consulat.

    nomen ex

    solo S. Victore innotuerit,


    injicit,

    nonnullam

    susjiiriimon

    illum

    sede episcopdli insi-

    gnem non

    fuisse.

    Ruinartius sanctum Prsesulem

    ad exsilium Vibianense secundo missum fuisse scribit,secutus quatuor codices Mss.et duos impressos; in quibus, uti in Notispag. 171 et seq. c videre est Vibianense vel Vinianense habetur. Secundum hanc leetionem, quee mihi magis pla,
    ,

    sub Hunerico bis exsuiasse hisce verbis affrmat S. Victor Jam ad exsilium Vibianense secundo Donatianum .. miserat episcopum. Tyrannus, utnum. 3 dictum fuit, anno circiter 482 ad exsilium condemnavit
    14

    Sanctum Donatianum

    Smguia,qur
    S. Victor

    .-

    quorum aliquos idem S. Vi4970 Catholicos ctor diserte testatur episcopos fuisse, nomina,

    cet,

    Sanctus non distinguendus


    ecclesuv Afrivanse
    exsilii

    est

    ab aliquo ex
    ,

    quatuor Donatianis, quorum sedes episcopales ex


    Notitia

    adduxi

    Vibianensis

    autem
    infra
    SS.

    tocus in iis solitudinibus Africse

    ,]n;vrvuth(s, in

    quibus primavice cxsulavit. Adi

    num.

    I.

    PtviUN,
    I
    ixtiiii
    I

    Mantueti
    Qet

    Inter episcopos provincise Byzacense vigesimus ittt Notid.v inscribitur Prsesidius fusetu12
    .-

    tim ex hisce iaudans Felicem Abbiritanum. Ex prsesuium istorum numero etiam. S. Donatianum fuisse judico, et consequenter primum, quod sub contigisse circa anHunerico tuiit exsitium num 482. Ratio est, quia inter consecrationem S. Eugenii episcopi Carthaginensis, qua anno 481 peracta persecutio incepit et secundum S. Donatiani exsilium, quod ultra initium anni
    ,

    pa

    irit S,
    n.\

    <

    lensis

    exsilium
    S.

    Is ipse est noster

    S.

    Praesidius;

    w
    :

    todei
    ai

    cum etiam
    1

    certtt

    dicat, Interdictse provincise

    Victoreum episcopum Sufetulensem Byzacenm preesules


    Peradainicnsis.

    Pmculi
    ( ((
    .-

    inctfi

    quartus notatur Mansuetus Afufeniensis, ac triges/m/fs

    primus Gormanus

    Hi duo

    procul omni dubio iidem sunt cum nostris SS. Mansueto et Germano guia utrumque nomen non nisi senxel in Notitia memoratur. Leontia filia sancti Germani episoopi a S. Victore lib. 5 num. i laudatur interMartyrespost <oltationem Carthaginensem anu<> lm in Africacoronatos?et Fastis sacris at/ vi Decembris adscriptos S.Leontiam

    484 differri nequit nuttos alios episcopos exsiliomulctatos memorat exactissimus ejusdem persecutionis scriptor, quam qui inter dictos 4976 Confessores fuere. Hos omnes inquit num. 8, ad exsilium ererai destinavit Hunericus, eoperducendis a Mauris, qui muttos in via, ut num. 12 narrat, mariyrio affecere lleliqui ad solitudinis loca perveniunt in quibus collocati hordeum ad vescendum ut jumenta accipiunt. Ubi
    , , ,

    etiam

    venenatorum aniraalium atque scorpionum


    nt ig-norantibus in-

    tanta esse dicitur raultitudo,


    credibilis videatur.

    Si mecum opineris in editione Ruinartii recte legiml exsilium Vibianense


    bis

    M. nostri S. Germani, episcopi deinde Peradamiensis, filiamessecreda nominis in Africa prsesul assignetur, <j>>i spater esse potuerit. At cujus sedis autistes fuit

    mittas,

    fuisse S. Donatianum et simul adquod prudenter mihi non videtur posse negari, Sanctum prima vice in istis Africse de,

    missum

    sertis exsidasse

    etiam fatearis necesse est, Vibia-

    nensem

    DITC

    SKXTA SEPTEMBIUS
    Mausuetus, Germanus
    S.
    Victoris
    et
    ;

    fiM
    M CfflH
    J

    nensem
    sertis
    :

    exsilii locum situm fuisse in iisdem dequse alieubi in Mauritania verisimilzus cotlocabis, quod gloriosorum exsulum agmen, cui

    ite

    omnibu$

    Donatiauum adjunxi, a Mauris in illa fuerit abductum. 15 Ubi Hunericus mense Maio anni 483 omnes prcvsules Catholicos per universam Africam constitutos Carthaginem evocasset, ut collationi i Februarii anni sequentis cum Arianis habendse interessent , S. Donatianus rediit ex primo suo exsilio. Rediit quoque S. Felix episcopus Abbiritanus, de quo ad xn Octobris agetur nam in
    S.
    ;

    Fusculus, ex historia qui hos tantum fustibus Civsos fuisse testatur, quando priores in exsilium misit Hunericus. Non putem tamen tres posteriores sanctos Pr&sules collationi Carthaginam eos viros eruditos esse tynensi adfuisse

    non

    liquet

    L.

    rannus
    viros

    inteltexerat, qui, leste S. Victore, circa


    et

    initium Februarii peritos quosque

    doctissimos

    separavit, calumniis appositis enecandos. Sed nemini mor-

    ab

    aliis collationi interfuturis

    tem
    vitj

    intulit

    prseterquam

    S.

    Lteto

    quem

    post

    diuturnos carceris squalores

    incendio concrema-

    Notitia eeclesice Africse seu Catalogo antistitum Orthodoxorum, quiex prgecepto regio Carthaginem venerunt interProconsularis provincise pr<esuies
    fuerit

    tum

    secundum locum occupat.


    ;

    Rediit etiam
    et

    S.

    memoratse Notitiee tannumero 1. Ratio autem, cur exsilio, carcere, aliisque modis episcopos, quos ad veram fidem contra Arianos propugnandam
    in fine ssepius

    nam

    dicitur passus

    Praesidius, si S, Donatiani in pritno exsilio socius

    maxime

    quod incertum

    est.
    .-

    Audi iterum
    ,

    ex-

    sine dubio fuit

    pende verba S. Victoris Jam ad exsilium Vibiaimpositis centum nense secundo Donatianum
    quinquaginta fustibus, miserat episcopum, necnon et Sufetulensem PraBsidium, virum satis acutum. Licet obvius hujus locisensus sit, non modo S. Donatianum, sed etiam S. Prsesidium ab Hunerico ad exsilium Vibianense secundo fuisse amandatum dubito tamen, an sensus iste conformis sit menti autoris qui forte significare tantum voluit, S. Prsesidium relegatum fuisse ad exsilium Vibianense cum S. Donatiano cui soli
    : ,
    ,

    idoneos noverat, a ceteris separarit, ea quam adfert Baronius in Annalibus ad annum 484 num. 47, scilicet ut qui relicti essent ad conventum hujusmodi celebrandum, utminus periti, dant.es manus causa caderent, et sic de tide Catholica impietas Ariana trophaia vi,

    ctoriaeerig-eret.

    18 Licet SS. Mansuetus,

    Germanus
    ;

    et

    Fusculus

    E
    ei

    abitrvatio-

    ejusdem
    lud
    :

    pcena secundo fuerit irrogata. IIImpositis centum quinquaginta fustibus, a$


    exsilii

    utrumque Sanctum refero. Eodem tempore SS. Mansuetum Germanum et Fusculum fustibus
    ,

    qui paulo post S. 484 in Epiphania Domini Ccvco visum restituisse narrat. Unde cognoscitur, sanctos Confessores non serius passos fuisse, quam uno circiter mense ante Calendas Februarii, quo die collationem Carthagine haberijusserat Hunecsesos fuisse scribit S. Victor
    ;

    Eugenium anno

    eodem, quo SS. Donatianus et Prpesidius, tonpore in exsitium pulsi non fuerint nullum tamen poquia omnes test esse dubium, quin 'exsularint totius AfriccV episcopos, qui in vera fide perstiterunt, deecctesiis et sedibus suis dejectos nudatosque bonis omnibus extorres vivere compulit quam post coltationem iniquissima sententia Carthaginensem exeunte Februario anni 484 tulit Hunericus. At ambiguum manet, ad quam exsulum episcoporum classem referendi sint an ad eorum, qui ultro sedes suas deseruerunt seu voluntarium in exsilium fugerunl an vero alio:
    ,

    ntbu

    ricus.
    memorai.

    qui post dictx sententise promulgationem ad insidam Corsicam vel ad diversa Africse loca exsules vi abducti fuere, coactique vel ligna cxdendi vel agros colendi servitutem pati. Quia ta-

    rum

    16 Qucvret hic forte aliquis, ubi quinque sancti Confessores fustibus pet^cussi et unde priores
    ,

    men secundum auctorem


    videre
    est,

    num. 7 et 8 exsutum exiguus fuit voluntariorum


    Notituv, uti
    hic

    duo, scilicet SS. Donatianus et Praesidius, in exsilium missi fuerint ? An Carthagine ? Ita ad utramque queestionem respondere malim quia de
    ;

    numerus,

    fti

    cum

    aliorum, quibus violentum


    ;

    plerisque nidlum potest esse dubium, quin eorum c nomina habeantur in Notitia ecclesuv Africanse * ex Carlhaeincni seu Catalogo episcoporum, qui Carthagine
    praecepto reg-ali

    exsilium tolerandum fuit, numero comparetur his potius quam illis tres sanctos Pr&sides accensebis et faventia etiam habebis Martyrologia, in quibus exilio damnati, vel eliminati fuisse asse;

    venerunt pro reddenda ratione

    fidei

    die Kalend. Fabruarias anno 484. Neque obstat, quod uno vel etiam pluribus ante istum diem mensibus exsilio et fustium ictibus puniti fuerint:

    F runtur. 19 Sanctus Isidorus Hispatensis in Historia ittmtrautur Wandalorum de S. Lteti martgrio ila meminit apud Labbeum tom. t Bibliotheav Mss. pag. 71
    :

    Tunc Laetus Neptensis


    L'ontag;ii

    civitatis

    episcopus,

    quem
    vi-

    causa, cur citius quam ceteri episcopi Carthaginem advenerint, interalias essepotuit, quod

    nam

    labes Ariani

    maculare non

    potuit,

    ctor repente Cielos obtinuit. S. Isidoro antiquior

    a S. Eugenio
    sent, ut

    totius Africse

    primate

    acciti fuis-

    operam suam conferrent ad componenillum ac satis prolixum contra Arianos libellum de trium Divinarum Persona-

    Victor Tunnonensis in Chronico ad tertium Zenonis augusti consulatum, qui in annum Christi
    179 incidit,
    clesiaj

    dum egregium
    rum

    Tunc

    inquit

    Laetus

    Neptenaia ec-

    episcopus g-lorioso

    consubstantialitate,

    quem,

    ut S. Victor su-

    Kalendas Octobris.

    Ad

    martyrio COPOnatur TUL hunc diem Castellanus

    pra apud nos num.


    ;

    5 afftrmat, episcopi Orthodoxi conscripserunt ante congressum Carthaginensem in quo etiam recitatus fuit aut saltem recitari ccepit. Suspicari licet, dum libellus iste conficiendus erat, advocatos fuisse nostro Episcopos confessores cum eorum eruditionem commendet sacer historicus, S. Praesidium speciatim laudansab acumine ingenii. Accersiri etiam postrenuum atque tuit S. Lffitus martyr, quem ille
    , ;

    in Martyrologio universali S, Lsetum seorsum annuntiavit, ejus passionem afjigens nnn \V.\ Ad vi Septembris recte nssn/narat annum L84, quo itlum martyrium consummasse em IHsto-

    riaS. Victoris Vitensis manifestius patet, qvam ut id probare sit necesse. Uti annum, ita etiam diem alienum a Victore chronographo dctermina

    tum fuisse censet Tillemontius tom. mentorum /,!</. 559, as&erens sibi em
    clarum videri S. fuissemense circiter Februarm At egonondum satisperspicio, q
    historico
    ,

    Monu
    V\

    doctissimum virum appellat.


    ditcutiUulW

    S. Lsetum cor
    dicti

    Certwn est S. Donatiani, pro secunda vice in exsilium abeunSS. sed an hunc quoque comitati fuerint tis
    17
    :

    Praesidium socium fuisse

    S.

    anm nodom
    clare

    verbis, quie

    num.

    5 retata considerari possunt,

    ...
    Al'CT(lftt

    DE

    SS.

    DONATIANO ETC EPISCOPIS AFRICANIS.


    co Latine editus,

    J. L.

    ctare demonstrari queat, errasse Victorem Tunnonensem, dum Sanctum xxiv Septembris mar-

    Ctaudio Maltreto nostro Parisiis anno 1682 Grselib. 1 de Bello Wandalico cap.

    coronam consecutum fuisse scribit. Apud auctores antiquos neque de sanctorum quinque Prscsutum confessorum vita, postquam in exsityrii

    lium discesserunt, acta, neque de loco, tempore aut mortis genere quidquam inveni. Verisimile

    10: Joannisprasfectipr&torio expeditionem dissuadentis orationi assensus imperator, studium ingcns belli remisit. Tum quidam ex ordine saab Oriente quos episcopos vocant cerdotum
    , ,

    profectus, habere

    se

    dixit, quse

    cum augusto
    ,

    non
    484,

    est,

    quemquam eorum

    obiisse ante
    :

    annum

    communicaret.

    Ad colloquium

    iutroductus

    as-

    quo passus fuit S. Lai-tus atque ideo superius ad num. 1 hujus Commentarii in margine posui, omnes post annum cdlxxxiii ad vitam feliTutoncdinequit, Ju*tinia-

    seruit se a Deo secundum quietem mandata hsec ut imperatorem adiret incusaretque accepisse
    ; ,

    quod cum

    Africa?

    Christianos
    ,

    tyrannide

    exemesset

    ciorem transiisse. 20 Laudatus Victor Tunnonensis in Chronico,


    565
    ,

    pturum

    ii

    se

    recipisset

    vano deinde metu

    deterritus. At, inquit, hfec dixit


    lanti
    ipsi

    q U0Ci a(i imperium Justini II seu annum perduwit ad quartum Justiani augusti con/tortatuS. Justinianus imp. visitatione n Wtmda sulatum hsec habet ab Ilunerico Vandalorum rege Laeti episcopi tit btllum ihttiltiU, martyre facto *, exercitura in Africam, Belifario martyris magiatro militum duce contra Vandalos mittit facti etc. Simitia ex ejusdem Victoris Chronico haud dubie accepta leguntur apud S. Isidorum Hispalensem citatum. At utroque antiquior Procopius Ceesariensis qui Constantinopoli degebat, cum beltum adversus Wandalos Justinianus annum
    /...

    adero

    subque ejus
    ".

    Dominus imperium
    ,

    BelAfri-

    imp.

    cam suhjungam

    Quo

    audito

    continere se

    augustus non potuit, quin milites ac naves cog-eret, arma et corameatus pararet ac prseciperet Belisario, uti se accingeret ad exercitum, primo

    quoque die ducendum

    in

    Africam. Bellum suc

    cessu mire felici confecit Belisarius nam capta Carthagine devictoque Gelimere ultimo Wandalorum rege,Africam Justiniano subjecit,qui Cathotuit.

    licam in ea retigionem pristinum in statum restiSed imperatorem istum ad Wandalos debet-

    jj

    no Christi 533 susciperet, episcopum quemdam Dei monitu ex Oriente illuc advenisse asserit, cujus exhortatione incitatus imperator bellum istud decreverit. Rem ita enarrat Procoponi, a

    landos inductum fuisse visitatione Lseti episcopi, ut Victor Tunnonensis scribit, tuto credi nequit, nisi Procopii adversantis gravior auctoritas elevetur.

    DE

    S.

    ELEUTHERIO ABBATE
    ROJVLE

    j.

    s.

    COMMENTARIUS PR.EVIUS
    Memoria Sancti
    in

    Fastis

    recentioribus

    cultus

    antiquus: nonnulla de

    gestis, setate et elogio

    edendo.

    Cibcaan. dlxxx

    Mjtdxc. Metnu-

    7'evenus et Motanus in additionibus ad Usuar.dum hodie memorarunt S. Kleutherium ab \A oatem Spoletinum sed Romse defunctum. Fattii recenIfosce secuti sunt Galesinius et Baronius in tioribut C Martyrologio Romano quod ita habet Romae

    rius.
    sic

    Apud Florentinium
    :

    in textu

    H\eronymiani
    natalis

    quibm n6n
    videtur inttr
    lus ex errore

    legitur

    Eomse

    via Salaria

    sancti

    Eleutheri episcopi.

    Ad

    hsec verba multis disputat

    Florentinius

    Papa, an
    Maurolyco

    utrum designetur S. Eteutherius , alius sanctus Eteutherius, creditque


    ,

    sanetl Eleutherii abbatis

    servi Dei

    quem san-

    Eleutherium abbatem ea de causa a Galesinio


    et

    ctus Greg-orius Papa scribit oratione et lacrymis

    mortuum
    nuntiat

    suscitasse.

    his

    verbis

    Maurolycus eumdem anRomae Eleutherii abbatis


    ,
    ,

    apud

    Spoletum tempore beati Gregorii Papse. Menardus quoque Wion Bucelinus aliique martyrologi Benedictini Eleutherium abbatem
    ,

    Baronio ad hunc diem fuisse commemoratum, quia putabant hunc designari in Hieronymianis idque etiam de Baronio credidisse Casteltanum, insinuant verba ipsius mox
    ;

    data.
    no,

    Verum

    facite

    quidem assentior

    Castella-

    ad eumdem diem celebrarunt. In Martyrologio Parisiensi commemoratur eodem die et ornatur hoc elogio Korase, sanoti Eleutherii abbatis, qui in mmiaslerio sancti Greg-orii vita functus es1 post multa preoibus et laorymis patrata
    :

    Eteutherium Papam esse, qui in plerisque Hieronymianis die vi Septembris, aliquando cum
    ,

    titulo episcopi, aliquando sine illo titulo legitur memoratus idque etiam existimarunt Majores nostri, quando ad diem xxvi

    Maii de

    miracula, ipsique Greg-orio restitutam sanitatem. Secutus est etiam Castellanus in Martyrologio

    universali, sed addens annotationem marginalem, qua dicitur S. Eleutherius abbas hac die positus i

    Romano Martyrotogio

    therii Papie, qui in


    titulo episcopi.

    occasioue S. Eleumanuscriptis non ag-noscebatur

    2 Sane in Ilieronymianis apographis die vx Septembris annuntiatur Eleutherius aliquis, nec

    statim in oculos incurrit, quis

    Eteutherio Papa dispidarunt attamen idcirco non credo Eleutherium abbatem ex solo errore ad hunc diem fuisse relatum sed commemoratum hac die a Baronio post Grevenum et Motanum eocistimo, qui credidit sanctum Abbatem die vi Septembns obiisse. Certe Petrus de Natalibus tn Catatogo Sanctorum lib.&cap. 45 longum ex S. Gregorio texens etogium, in fine diem emortualem sic exprimit Ipse autem Vir sanctus in eodem monasterio inter brachia Gre^orii spiri: ;
    :

    sit itle

    Eteuthe-

    tum

    fcliciter emisit

    vin Idus Septembris.

    Hanc

    sontentiam*

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.

    0S3

    senteyitiam,
    t

    quantum

    conjicio, secuti sunt Greve-

    nus Molanus, Baronius, aliique scriptores launeque enim in Annotatis suis Baronius asserit Eleutherium dbbatem legi in Hieronymianis,
    dati
    :

    sed

    Bedam

    ct

    Adonem perperam

    laudat,

    cum

    hi

    scd guia eo

    nullum hodie in sinceris Martyrologiis habeant Eleutherium. 3 In Kalendario quodam Benedictino Ms. Eleutherius ponitur in perviqilio S. Greqorii, seu die
    XT
    f,. Martn, ut
    ...

    cto s s Mabillonius tom. 1 Annalium pag. 170 de monasterio S. Marci ita scribit Sub *%!!*' medium seculum tertium-decimum abbas et mo- .e^n..u/ nachi ibidem defecerunt. Itaque verisimite est, <*'** translationem corporis ad monasterium S. Martius.

    viguerit, et verisimiliter inchoatus sil multo ci-

    Nam

    tUe,hcetettam
    annunttetur
    aiiis

    ...

    diebus

    ibi

    apud nos

    legitur in Prsetermxs-

    t-

    obUsse credi-

    /ur *

    Philippus Ferrarius S. Eleutherium in utroque Catalogo memorat ad xviii Aprilis, sed varia habet de die emortuali. Nam in Catalogo Sanctorum Italiee prius scripto ita de morte S. Eleutherii habet Tandem Abbas senio confectus in
    sis.
    :

    medium seculum decimum tertium; adeoqueet cultum Sancti ante istud tempus inchoatum. Demum si consideremus verba Adriani Papse I in epistola ad Carolum Magnum tom. 7 Concitiorum Labbei col. 955, vix dubitabimus, quin jam seculo vin S. Eleutheci contigisse ante

    monasterio

    S.

    Andreae in

    suum Deo
    notatis

    reddidit spiritum

    no Salutis dc. At

    S. Gregorii xiv Kal. Maii, anin Catalogo generali in An:

    manibus

    ad eumdem diem haec observat Ex tabulis ecclesise Spoletanas hac die... Videtur idem

    Verba ipsa Sed et sanctus Gregorius Papa in monasterio suo pulcrum fecit oratorium, et ipsum diversis historiis piug-i fecit, atque sacras ibidem erexit imag-ines ubi et .cum beato Eleutherio pro aegritudine stomachi sui ingresPontificis subjungo
    : :

    rius fuerit in veneratione fidelium.

    sus
    vir

    cum
    B

    eo,

    de quo in Martyrologio

    Bomano ad diem

    in oratione pariter exauditi sunt. Et ille sanctds Eleutherius , quem dicunt et mor-

    vi Septembris. Corpus Spoleti in sede Cathedrali. Hnec autem dies ( xvni Aprilis) translatiouis esse

    videtur. Suspicor

    Ferrarium de

    die emortuali

    primum scripsisse ex
    tur Sanctus

    conjectura, illumque notasse xvin Aprilis, quia eo die Spoleti olim coleba-

    deinde vero credidisse, eum esse : translationis diem. Ludovicus Jacobillus in Vitis
    edidit, tom.

    Sanctorum Umbrize, quas tribus tomis Italice %pag. 209 non mddoasserit S. Eleu-

    ante ipsas sacras imagines se divinam exorare clementiam cum sancto Gregorio non dubitavit sed fidem ferentes perfectam, pariter exauditi sunt et usque hactenus E apud nos venerantur. Cum Eleutherius ab Adriano beatus vocetur et Sanctus.Jam tunc videtur ecctesiastica veneratione honoratus fuisse ; uti et idtima Adriani verba indicarent, nisi is de sacris imaginibus ageret et tam antecedenlia quam
    ,

    tuum

    suscitasse
    ,

    prosternens

    therium obiisse vi Septembris, sed geminam quoque corporis translationem fuisse afprmat. Hic auctor, qui Fulginii scripsit, ideoque Spoletinorum sententiam melius perspectam habere potuit, accedente Petro de Natalibus, mihi persuadet Baronium aliosque non temere neque ex solo errore, S. Eleutherium ad diem vi Septembris retulisse, sed id fecisse, quia eo die defunctus
    ,

    sequentia insinuarent, de iis dici hzec verba Et usque hactenus apud nos venerautur. Verum hcvc sufficiant de antiquitate cidtus. Ceterum Piazza in Hemerologio sacro Urbis ad vi Se:

    ptembris
    rii
    S.

    scribit
    fieri

    Magni

    Ronwe in ecclesia S. Gregofestivam commemorationem de


    ,

    Eleutherio.

    6 Nonnulla hujus Sancti gesta innotuerunt Aiiquagesta ex Dialogis S. Grcgorii Magni, qui de eo va- nwmwow a

    creditur.
    PubtiraSanctiveneraiio

    ria narravit
    -

    lib.

    3 cap. 33. ILvc deinde edide-

    s Grr 0""".
    '

    4 Plt0 ^ ca s
    ctntiquior est,

    Eleutherii veneratio longe etiam

    tonge videtw

    andqnior,

    runTalfui'
    neotcrid,

    suspicatus est Bailletus in Eleutherio ad vi Septembris, ubi ait verisimiliter cultum non esse publice Eleutherium ante seculum XVI ^ M2 a Earonius Eleutherio episcopo substi^ u ^ Eleutherium abbatem, ut ipse quidem credidit. Nam ea quse sacra Elentherii veneratione
    *

    quam

    '

    omnino insinuant eam esse antiquorem. Verba ejus Latina reddo Sacrum ipsius corpus translatum est die xvni Aprilis ad ecclesiam suam Spoletinam S. Marci et post multos annos fuit transportatum ad ecclesiam S. Petri istius civitatis olim cathedralem atque hac de causa clerus Spoletinus, ejusque dioeceseos festivitatem ipsius celebrat ritu duplici hac die sexta Septembris, et translatio olim celebrabatur xviin Aprilis. Deinde, laudatis aliquot Martyrologiis,
    scribit Jacobillus,
    : : :

    runt Lipomanus, Surius, Gononus, Mabillonius, atqueexiis elogia formarunt Bellovacensis, Trithemius Petrus de Natalibus aliique plures quos enumerare non est necesse. Recudam et ego preedictam S. Gregorii relationem, eamqucannotatis illustrabo. Verum cum et aliis locis S. Gregorius de S. Eleutherio meminerit, aut qiuvdam narraverit ad eum utcumque spectantia, qiuv fere negtecta sunt ab aliis, ea primum colligam, atque huc transferam. 7 Gregorius lib. ^cap. 14 agens de S. Isaaco 0llt Etmtheabbate, cujus Acta apud nos data sunt xi Apri- rium tenem lis de S. Eleutherio sic meminit Multa au- s " "" '**/f tem de eodem viro narrantc venerabili patre "" nalione fmuc Eleutheno, agrnovi, qui et hunc familiariter no- uidetur
    , ,
    , ,

    rf <*

    '

    n,.,,

    verat, et cjus verbis


    his verbis

    vita

    fidem
    S.

    pnebebat.

    Ex

    Syrut,-

    primo habemus

    Gregorium varia

    in

    quorum uno

    dicitur xviii Aprilis est Spoleti

    in Dialogis relata didicisse ab Eleuthcrio,

    quem

    festum ejus translationis, iterum addit Italice, quse Latine reddo : Plures in honorem ipsius ereuna nominatim in dicecesi ctas sunt ecclesia?Spoletina. Alteram addit in dicecesi Rcatina ecclesiam cum monasterio at cum alius S. Eleutherius, de quo actum apud nos xvni Ajwitis, a Reatinis cotatur nihit ausim de itla ecclesia noverint ipsi Reatini utrius certi affirmare sit Eleutherii. Ex dictis tamen concludo , cut, : ,
    :

    tum lum

    S.

    Eleutherii

    satis

    antiquum

    esse

    et

    ve-

    risimiliter
    xvi.

    inchoatum multis seculis ante secu-

    item testem laudat tib. 3 cap. 21 et lib. 4 cap. 35 ; secundo Eleutherium fuisse familiarem Isaaco abbali alterius monasterii Spoletini. Tertio mox subdit Gregorius, Isaacum non fuisse ortum ex Italia, sex venisse de Syrhe partibus ad Spoletanam urbem. Idem de S. Elcutherio a/firmat Jacobiltus, sed sine ulta auctoritate antiquorum, ideoque improbabiliter prwsertim cum S. Gregorius id de Isaaco studiose observet de Eleutherio autem ejusque fratre Joanne ?iihil simile uspiam dixerit. Probabitius igitv.r
    , ,

    est,

    Eleutherium natione Italum fuisse


    Italia

    atque
    i

    5 Imo, ex transtatione S. Eleutherii ad ecclesiam monasterii S. Marci, non videtur dubitandum, quin jam seculo xin cultus S. Eleutherii

    in

    natum. 8 Gregorius rursum tib. 3 cap. 21 $ic kabet Eei namque, quam narro, vir sanctissimus Eleu92
    therius

    cnergutmnu$
    '<<*"'"'<

    Septembris Tomus

    II.

    , :

    6Si
    CTOKS
    J.

    DE
    pater, cujus
    testis extitit,

    S.

    ELEUTHERIO ABBATE.
    superius
    bant.
    11

    therius senex
    feci

    memoriam

    Quo

    defuncto, in monasterio facta est

    magna D

    s.

    mihique hoc intimare cuntvit; n Spoletana urbe puclla quaedam jam nucaelestis vite desibilis cujusdain primarii Alia pater ad viam vitas resistere derio exarsit, eique
    nuod
    ,

    ^*ia
    T mout ad monastenum ahud longe cessarium fuit es, ctushlcJmn positum transmitterent. tlluc erg*o _eu ejusdem monasterii monachos tristes vc- nctabaUo omnes
    f em7)0J
    ,

    yuano

    duieui uie

    uum

    ^uL
    .

    sed contemto patre, conversatiouis sancta3 habitum suscepit. Qua ex re factum est, ut eam pater suae substanti* exheredem faceret, nihilque ei aliud nisi sex uncias unius possessiunculae largiretur. Ejus vero exemplo provoconatus est
    :

    *ynonym hementer invenerunt. Quibus cum dicerent mcerore depriQuid habetis, quod vos in tanto Loci hujus desomitis? Responderunt, dicentes
    : :

    lationem gemimus, quia unus


    est

    frater,

    cujus nos

    catae coeperunt

    apud eam

    multse nobilioris g-eneris


    de-

    vita in hoc monasterio continebat. hodie dies

    quartus

    puellse converti,

    atque omnipotenti Domino

    quod ex hac luce subtractus


    ,

    est.

    CumQui

    dicata virg-initate servire,

    Quadam

    vero die idem

    que fratres

    qui venerant

    studiose inquircrent,
    :

    Eleutherius abbas vir vitse venerabilis, ad eam gratia exhortationis atque aedificationis accesserat, et cum ea de verbo Dei colloqucns sedebat; cum repente ex eodem fundo, quem in sex unciis
    ;l

    qualiter dictus fuisset,

    responderunt

    Ubstjs,

    vocationis ejus

    horam

    subtiliter inquirentes, ipso

    eum momentum
    fuerat vocatus.

    cog'noverunt exisse de corpore,


    est,

    quo per Johannem, qui apud eos defunctus

    patre perceperat,

    cum

    xenio rusticus ve-

    Qua ex

    re

    colligitur,

    quia utro-

    nit.

    Qui

    dum

    correptus

    ante eos assisteret, malig-no spiritu cecidit, fatig-arique nimiis stridoribus

    atquc balatibus cCBpit. 9 Tunc sanctimonialis femiua surrexit, atque B irato vultu magnie clamoribus imperavit, dicens per virginem piani jtibcnlc Exi ab eo, miser, exi ab co, miser. Ad cujus
    vcritimiliter

    rumque par fuerat meritum, eisque datum est, ut in una mansione socialiter viverent, quibus e corpore contig'it socialiter exire. Htec S. Gregorius de fratre S. Eleutherii, quem cum atio Joanne confusum invenio apud Jacobiltum. Certe hic scriptor asserit Joannem hunc S. Eleutherii fratrem RonicV defunctum esse, et memorari in Mar- $ tyrologio Romano die xvii Januarii cum SS. Antonio et Merulo, ideoque et Joannem Eleutherii

    voccm mox per


    dicens
    :

    os

    vexati

    diabolus respondit

    Elcuthcrio.

    de isto exeo, in quem intrabo? Casu autem juxta porcus parvulus pascebatur. Tunc suuctimonialis fiemina pra&cepit dicens
    Et,
    si
    ,
    :

    fratrem Sancti honorat


    l\3ec est

    titulo.

    Verum manifesta

    et in hunc porcum ingredere. Qui Exi ab eo statim de homine exivit, porcum qu^m jussus fuerat invasit occidit et vecessit. Hactenus Gregorius doctrinam moralem mox subdens, necimprobans mandaium de porco ingrediendo, quia idem dsemoni Christus concessit. Totum autem /toc factum huc transtuli, quia dubitandum non videtur, quin S. Eleutherius partem in eo habuerit, sed id modeste tacuerit. Primo enim sancti Abbatis consilio usa videtur pueiia, quando nuptias aversata est, et vel invito patre virginilalem jjrofessa. Deinde dsemonem a sancta illa puelta fugatum jubenle aut certe horiante S. Eleutherio, prorsus mihi persuadeo neque enim id virgo sanctaprudenter aut decenter tentare po~ terat coram S. Eleutherio, nisi tpso jubente aut
    ,

    duorum
    tolii

    facile

    confusio, quse ex solo S. Gregorio potest. Primus Joannes , de quo S.

    Gregorii verbajam dedi, frater erat S. Eleutherii, et defunctus est ante ipsum in monasterio Spoletino. AUer Joannes, de quo agit Gregorius lib. 4i Diaiogorum cap. 47, erat magmas indolis adolescens, et defunctus est Romrn in monasierio S. Gregorii, ita ut luce ciarius a fratre S. Eleutherii sit distinctus. llte

    Antonio

    et

    autem annuntiatur cum Meruio in Martyrologio Romano


    ,

    ad xvn Januarii ubi de Sanctis istis etiam apud nos actum est. An simili cultu honoreiur Joannes Eleutherii frater hactenus mihi non
    ,

    liquet

    hortante.

    Jottnnrs Suiiri,
    j)

    ator niorfcni
    dii 10

    alium
    vocat,

    vap. aliud factum mirabile narrat Gregorius quod huc transfero , quia fratrem et discipulum Eleutherii spectat Solet autem, inquit, plerumque contingere, ut egressura anima eos etiam recoguoscat, cum quibus pro aequalitatc oulparum, vel etiam praemiorum, in una est mansione deputanda. Kain vir vitse venerabilis Eleutberius senex , de quo pracedente libro multa narravi in monasterio suo
    o~>
    , : ,

    10

    Lib.

    12 Nunc,priusquam elogium Sancti ex Gregorio subdam pauca restant dicenda de anno emortuaii. Ferrarius ex monumentis ecclesuc Spoiethuc notat annum 600, sed ipse deinde observat errorem essc mdnifesium. Jacobillus mor,

    annus cmor
    tualis incertixs.

    tuum

    statuit Eleuterium circa

    annum

    bittonius in Actis tom. 1 pag.

    585 ; Ma305 ponit circa

    germanum
    se

    fratrem nomine

    perhibuit,

    Johannem se habuisqui ante dies quatuordecim, suum

    dlxxxvi. Idcertum est ex etogio dando, Eleutherium defunctum esse,priusquam Gregorius Dialogossuosscripsisset, quod factum est anno 593 aut 594. Baiiletus ad vi Septembris in Eleutherio asserit, ipsumnon esse defunctum,antequam S.Gregoriusanno 5S5 a iegationesua Constantinopoiitana
    at non video id certo probari posse. Credunt quidem aliquiid se^zwordispositionemonasterii, de qua loquitur Gregorius post relatam sanationeyn suam, precibus S. Eleutherii obtentam Sed difpcutter ostendent, nuiiam monasterii di:

    reversus est

    fratribus

    cxitum pnudixit. Cumque decrescentes quotidie computaret dies, ante triduum, quam
    vocaretur
    nici

    ex

    corpore
    et

    febre
    .

    correptus
    accepit.

    est.

    Ad

    horam vero mortis


    Corporis

    veniens

    mysterium DomiVocatisque

    Sangruinis

    nbus, coram se psallere praacepit, quibus tamen antipbonam ipse per semetipsum imposuit, dicens Aporite mihi portas justiti, et ing-res:

    spositionem pertinuisse ad Gregomum ante preedictam legationem. Quapropter incertum mihi


    est,

    Domiuo htec porta Domini, justi intrabuut per eam ". Cumque coram eo assisteutes fratres psallerent, emissa su"
    :

    sus iu cas eonfitcbor

    utrum Eleutherius sit defunctus ante istam legationem, an tempore legationis, aut post reditum Gregorii, aut etiam post pontificatum

    "

    ab eo susceptum anno 590


    Eleutherii tatiori aut 590.

    modo

    producta voce clamavit, diceus Uiise ut dixit, eductus e corpore mortalem vitam rinivit. Mirati suut fratres quia hoc , quod morieus frater clamaverat ignorabito
    et
    :

    : ideoque mortem notavi circa annum 580

    veni.

    Quod mox

    ACTA

    DIE SEXTA SEPTEMBKIS.


    Petrus. Credo, quod ei elatio parva surrepserat K.B.Gumuo sed ejus discipulos omnipotens Deus facti illius esse MiCW) :

    ACTA
    auctore S. Gregorio

    voluit ndjutores.

    Magno
    .

    Gregorius. Ita est. Nam quia pondus miraculi solus portare non potuit, divisithoc cum fratribus,
    et portavit.

    Ex
    Sanctus vixit

    lib.

    3 Dialogorum cap

    33.

    3 Hujus Viri oratio quantfe virtutis esset, in memetipso expertus sum. Nam cum quodam tempore

    S. Gregoriu$

    Btetaherii

    in monasterio positus, incisionem vitalium paterer, P reri6ui

    Eleutherius pater mcmasterii


    est,

    beati euangelistae

    crebrisqueangustiisperhorarummomenta ad

    ,an0' tt,

    exi-

    cum

    S.
    :

    Gredicitut

    Marci, quod in Spoletanae urbis pomoeriis situm

    tum propinquarem, quam medici molestiam


    eloquio syncopin vocant
    :

    Graeco
    fra-

    gorio

    mortuum
    su&citatse
    :

    ai.

    a piorando

    diu mecum est in hac urbe in meo monasterio conversatus, ibique a defunctus est. Quem sui discipuli referebant orando * mortuum suscitasse. Vir autemtantas simplicitatis erat et compunctionis, ut

    et nisi

    mefrequenter

    tres cibo reficerent, vitalis mihi spiritus funditus intercidi videretur, Paschalis supervenit dies. Et

    cum

    dubium non

    esset,

    quod

    illse

    humili simplicique mente

    editae,

    laehrymas ex tam apud omnipoten-

    sacratissimo Sabbato, in quo omnes et parvuli pueri jejunant, eg-o jejunare non possem, C03pi plus moerore, quam infirmitate, deficere. Sed tristis ani-

    tem Deum multa ohtinere potuissent. Hujus erg-o aliquod miraculum narro, quod inquisitus mihi simpliciter et ipse fatebatur.

    mus

    consilium citius invenit, ut secreto in oratorium duccrem,

    eundem Virum Dei eumque peterem,

    B
    pueruvi dx-

    vespere

    Quadam namque die dum iter cum ad secedendum locus


    :

    carperet, facto
    deesset, in

    mo-

    monis vexu-

    thnc

    liberaf

    nasterium virginum devenit in quo quidam puer parvulus erat, quem malignus spiritus omni nocte vexare consueverat. Sed sanctimoniales fceminae, ut virum Dei susceperunt, eum ro^averunt, dicentes Tecum, pater, hac nocte puer iste maneat.
    :

    quatenus mihi, ut die illo virtus ad jejunandum daretur, suis apud omnipotentem Dominum precibus obtineret quod et faetum est. Nam mox ut oratorium ingressi sumus, a me humiliter postulatus b sese cum lachrymis in orationem dedit, et post paululum complcta oratione exiit Sed * ad vocem
    :

    ^
    b
    *at. ct

    benedictionis illius, virtutem tantam meus stomachus accepit, ut mihi funditus a mcmoria tolleretur

    Quem

    secumque eum nocte eadem jacere permisit. Facto autem mane, cceperunt sanctimoniales fceminae eundem patrem vigilanter
    ipse benig-ne suscepit,

    cibus et segritudo

    c.

    Co?pi mirari quis cssem, quis

    fuerim
    nihil in

    quia et

    cum

    inquirere,

    si

    quid

    ei

    puer,

    quem dederant

    nocte

    me ex his, bam Cumque in dispositione

    ad aniraum redibat infirmitas, quae memineram, recognosce-

    eadem

    fecisset.

    pondit, Nihil.

    causam,

    et

    Qui miratus, cur ita requirerent, resillae ejusdem pueri mnotuerunt quod malignus spiritus nulla ab eo nocte

    Tunc

    monasterii mensoccupata esset, obliviscebat funditus aegritudinis meae. Sivero (utpraedixi) rediret aegritudo ad memoriam, cum tam fortem me esse sentircm, mirabarsi non
    fortitudinisinveni, ut,

    recederet, indicaverunt,

    summopere

    postulantes, ut

    hunc secum ad monasterium tolleret, quiajam vexationem illius videre ipsaa non posseut. Consensit senex puerum ad monasterium duxit. Qui cum multo tempore in monasterio fuisset, atque ad hunc antiquus hostis accedere minime praesumpsisset, ejusdem seuis animus de salute pueri immoderatius per lastitiam tactus est. Nam coram positis fratri:

    comedissem. Qui ad vesperam vcniens, tantae me si voluissem, jejunium usque "ad diem alterura transferre potuissem. Sicque factum est, ut in me probarem ea etiam de illo vera esse, quibus ipseminime interfuissem.

    ANNOTATA.
    a Non dicit Gregorius, se prxsenle aut in monasterio tunc degente defunctum esse Eleutherium, ut aliqui perperam asseruerwit. Hac de

    * al.

    sibi

    bus dixit Eratres, diabolus


    :

    ibi

    cum

    illis

    sororibus

    jocabatur

    at vero ubi ad servos Dei ventum est, ad hunc puerum accedere non prassumpsit. Post quam vocem hora eadem ac momento idem puer coram
    :

    causa annus emortualis incertus

    est.

    Consule

    commentariumnum.

    12.

    cunctis fratribus, diaboloseinvadente, vexatus est.

    Quo

    viso,

    Senex se protinus in lamentum


    :

    dedit.

    lug-entem diu fratres consolari voluissent, respondit, dicens Credite mihi, quia in nul-

    Quem dum

    vestrum ore hodie panis ingreditur, nisi puer daemonio fuerit ereptus. Tuncse in orationem cum cunctis fratribus statuit, et eousque oratum est, quousque puer a vexatione sanaretur. Qui tam perfecte sanatus est, ut ad hune malig*nusspiritus accedendi ausum ulterius non haberet.
    lius
    iste a

    b Ita habet editio novissima Operum S. Gregorii, quam ubique secutus sum. In aliis editis legitur Nam mox ut oratorium ingressi sumus, humiliter sese cum lacrymis in orationem dedit. c H&c sanatio etiam refertur in Vita S. Gregorii a Petro diacono, ibique ponitur ante legationem S. Gregorii. Frustra igitur laborant, qui ex hoc facto probare votunt, non obiisse Eleutherium ante annum 585,2^ observavi in Commenta;

    rio

    nwn.

    12.

    DE

    6S6

    AOTA SANCTOIIUM,

    DE

    S.

    FAUSTO ABBATE
    IN SICILIA

    PROPE SYRACUSAS
    c. s.

    SYLLOGE
    yracusis antiqua nobilique Sicilise civitate, hoc die celebratur memoria S. Fausti, abbatis monasterii S. Luciee nonprocul a prsedicta urbe distantis. Inter martyrologos, quorumpauCatalogo cis notus est, Philippus Ferrarius in
    generali Sanctorum, ad
    sic

    ClBCA AXKCM
    DCVII.

    Mcmoria

    in

    tacris Futtit

    enim inquit Omnium antiquissimura Ordinis D: Benedicti sub titulo S. Lucise Syracusanse e'o situm in locoest, ubi praeclarissima virgo martyrium Christi fidei fecerat. Mox inter sanctos hujus loci viros S. Faustus ita ibidem commemoratur Fau: :

    vm
    :

    Jdus Septembris
    S.

    sic

    illum annuntiat
    monasterii

    Syracusis,

    Kausti, abbatis

    stus anno nxcv sub Tiberio et Mauritio imperatoribus ejus festum die vi Septembris. Hcec ipse :
    :

    sanctae Luciffi

    in Annotatis citat Tabu-

    verum Benedictini Ordinis


    Adducit quidem locum ex
    gorii, quse in

    fuisse
    i

    non probat.
    lib.

    larium ecclesite Syracusanw et Martyrologium B Sicidum. Ad eumdem diem refertur a Menardo Syraeusis, sancti in Martyrologio Benedictino Bucelino in ejusdem et a Gabriele Fausti abbatis Ordinis Menologio. Eumdem diem ipsi sacrum' assignant Franciscus Carrera in Pantheo Siculo; et Rocchus Pirrus Sicilite sacros lib Spag. 139, laudans Kalendarium Syracusanum, et Octavium Cajetanum, qui in Idea Operis de Vitis Siculorum
    :
    : .

    epistola

    8 S. Gre-

    novissima editione est prima lib.io, sed is nihil minus, quam istud probat. Verba S. Gregorii audiamus Prasterea petiit a nobis supra
    :

    Trajanus frater noster (episcopus Melitensis, non Milevitanus, ut habet Pirrus,) ut de monasterio suo, quod in civitate Syracusana situm est, ei quatuor vel quinque dari

    monachi debuissent. Quis

    Santorum,
    vel sattem

    illis

    prseivit, Videtur autem vel statim, non diu post obitum suum, cultum
    ,

    apud Syracusanos obtinuisse cum anonymus quidam Siculus, scriptor coxvus Vitse S. Zosimi
    episcopi Syracusani, qui Sanctinostri discipulus fuit, illum jam tum Sancti titulo celebrarit, ut

    mox
    Puii abbat

    oslendemus.

    momttnn

    s.

    /.iin.r.-rfiici-

    De Sancti Actis nihit habemus, nisi qitod abas fuer U monastcrii S. Lucir virginis martyris, ^ rom Suracusas, et S. Zosimum, qui ei postea
    2
    fr

    hinc deducat, monasterium S. Litciee Ordinis S. Benedicti fitisse, aut ex eo monachos Benedictinos a Trajano petitos? Sane prius ostendere debitisset Pirrus, Trajanum illum Benedictinum fuisse quamvis nec sic quidquam evinceret cum S. Gregorius agat de monasterio, quod situm erat non prope Syracusas, sed in civitate Syracusana, adeoque ioqui potuerit de quolibet alio monasterio intra urbem condito.
    ,

    s.Zotimwn.

    tn abbatiam successit. ac denique ad Syracusanam cathedram evectus est, disciplina monastica


    pie sancteque imbuerit. Id
    Vita S.
    tii

    4-Menardus lib. i Observationum ad Martyrologium sui Ordinis tantum ut probabile admittit, illwn Benedictinum fuisse; de Octavioenim Caietanoait: Etsidubitet,anhicS.Faustusfuerit Basilianus, au Benedictinus, probabile est tamen, eum
    fuisse ex
    cidi in Sicilia.

    Ordinisfaerit.

    habemus ex taudata Zosimi, quam Majores nostri tom 111 Mar:

    a pag. 839 ex Octavio Cajetano recuderunt. In C hac num. fi biographus sic scribit Sanctus enim Zosimus cum aetate, tum virtutibus inter Sanctos proflciens, custos pretiosi loculi sanctse virginis Luciffi constituitur a S. Fausto abbate ipsius monasterii, oujus ut vitam moresqueest imitatus,ita dignus,
    qui
    illi

    prima propag-atione discipulorum S. PlaSimititer dubitanter loquitur Gabriel Bucelinus ad hunc diem laudans Octavhtm et Menardum. Fuit hic, inquit, nonnullorum opinione ex prima discipulorum sanctissimi Placidi ^
    protomartyris nostri in Sicilia propagrinc, abbas Syracusani, conditi in honorem S. Lucia? virg-inis martyris ccenobii. Sed nec quidquam luminis hac
    in parte affitndit cozevus
    phtts, citjus
    ille

    in Rcsponsoriis

    succederet,habitus est.Eadem fere dicuntur i Nocturni in Officio proprio ejus-

    S.

    Zosimi biogra;

    dem

    S. Zosimi, olim in

    Syracusana
    :

    ecclesia reci-

    num. i memini; quippe qui de Regula

    tari solito. Verba accipe

    vetusti istius monasterii altitm silet

    Sanotus Paustus pater redis et adjutrix dextera JSmulanti sanctos actus ot Sanctoram corpora
    Sncrie raartyris commisit pretiosa funera.

    prteterea S. Gregorius, licet ejusdem ccenobii in epistolis suis semel et iterum faciat mentionem. Quarecum ni-

    Deinde in Responsorio 2 Noct. dicitur S. Zosi-

    mus

    sancto Abbati nostro successisse Sanotus Faustus cunctce carnis viam ut ingre:

    diturete.
    /.r,h(iii

    utrumBatiUani,
    11

    Bmtdiotini

    autem Ordinis abbatia S. Lucuv, adeoSanctus noster fuerit, certo non tiquet communior tamen opinio pro Benedictino stare videtur. In ea, quantum apparet, fuit Mabillonius tom. i Annal, ad annum 591, ubi ait Duo tunc erant apud Syracusas monasteria uuum situm eo in S. Lucice extra muros loco ubi beata virgo martyrium passa est alterum S. Petri ad Bajas etc. Rocchus Pi?*rus Sicilix sacrx lib. 3, notitia 2, pag. 20-i idpro certo habet :
    3 Cujus
    et

    que

    alterutram partem occurrat, utrique, relinquo. Notat porro taudatus Pirrus, idem istud monasterium post varios casus, suo tempore, id est anno 1617, ab episcopo Joanne Torres datum fitisse Fratribus Minoribus reformatis de Observantia. 5 jEtatem, qua Sanctus vixit, manifeste diseimus ex saepe laudata vita S. Zosimi, ejusdem primum discipuli ac deinde in monasterii regimen
    hil certi in

    siqua

    est,

    suam probabilitatem

    s
    '

    "P'

    e"

    m
    '

    San '

    "'V '" S

    successoris.

    Annum emortualem certo definire non licet, quia Zosimi incertus est verumtamen non procul a vero aberrare nos sinit
    ;

    po-

    steriorisbiographus.
    le

    Secundum hunc sanctus


    S.

    il-

    Syracusanus episcopus

    Fausto in abbatiam succedens

    DIE SEXTA SEPTEMBKIS.

    i\<i
    IK.Tjtt
    c. s.

    eam annis quadraginta rexit quibus elapsis, sub Theodoro Pontifice maximo Syracusarum episcopus ordinatus est quo in munere tredecim alios annos expleoit adeoque 53 annis sancto Abbati suo superfuit. Quare si de Zosimi emortuali anno constaret , S. Fausti susuccedens,
    ,

    ejusdem sancti episcopi obitum circa annum 660 sive sint anui statuit inquit, duo tresve ausive adjiciendi. Rationes t ob quas sic ferendi
    , , ,

    opinetur, loco citato


    periet.

    num.
    ;

    3 studiosus

    lector re-

    premus

    vitse

    annus extra dubium


    sit,

    foret

    verum

    cum

    ille

    incertus

    hic pariter incertus manet.

    In hac sententia mortuus est Sanctusnoster circa annum 607 etenimsi illos 53 annos, quibus S. Zosimum ipsi superstitem fuisse ostendimus annis GGO substrakas, prodibit annus
    ,

    Octavius Caietanus in Vitis Sanctorum Sicidorum pag. 226 5- Zosimi mortem anno Christi 656, S. Fausti vero pag. 223 anno 602 illigat. At Henschenius noster tom. in Marlii, pag. 83S

    607

    circa

    quem eum

    obiisse necesse est, sic ta-

    men,

    ut quot annis S.

    Zosimi mors serius aut

    citius statui potest, totidem pariter hujus felix e vivis excessus differendus aut maturandus sit.

    DE

    S.

    CHAGNOALDO

    EP. ET

    CONF

    LAUDUXI IN GALLIA

    COMMENTARIUS HISTORICUS
    B

    s.

    I.

    Varia Sancti annuntiatio

    Acta unde concinnanda.

    INTER

    \Ti.

    IiCXXXl ET

    UCXXXVIII.

    Sancti varia

    memoria

    nter sanctos Laudunensis ecclesise in Belgica prazsules hac die cultum obtinet S. Chagnoal dus, gui ab aliis Chainoaldus, Chanoaldus et Agnoaldus appellatur Martyrologia classica nus-

    quam, quod sciam

    meminerunt at in recentioribus satis frequens est memoria, non eodem tamen die signata. Katendarium vetus Ms. Sanctorum Ordinis Benedictini illum ad diem xxxi Januarii annuntiat nec sine mendis quse
    ,

    ipsius

    ptembris,Sancti memoriam consignat Castettanus sed in Martyrologio universali Gaiiice edito nultam pariter particularem festicitatem desihujus urbis gnans Lauduni S. Chagnoaldus frater sanctaj Farffl. Consonat Ma>episcopus tyroiogium Parisiense anno 1727 excusum, quod ad prcccitatum diem sic habet Lauduni S. Cha,
    i

    g-uoaldi

    episcopi

    fratris

    S.

    Faraa

    abbatissae

    qui concilio

    liemensi sub

    Sonnatio

    aubseripsir.

    infra corrigemus

    Chalnoaldi, ex raonacho
    ,

    tu sacii

    Fustis.

    interim verba accipe Sanoti Luxoviensi archiepiscopi Lugdunensis fratris sanotorum Pharaonis et Walberti. Ftorarium nostrum Ms. die viii Februarii eumdem desigyiare videtur, dwn sic annuntiat Eudoaldi alias Oudoaldi Lug'dunensis episcopi; eumdem inquam designare videtur, proutjam suspicati sunt Majores nostri in Praetermissis ad citatum diem nam et Chagnoaldus etiam ab aliis Lugdunensis episcopus perpcram staiuitur et inter hujus ecclesix: antistites nullus S. Eudoaldus vel Oudoaldus occurrit et Chaynoaldi nomen a variis varie scriptum legitur. Gabriel Bucelinus in Menoiogio Benedictino bis illum commemorat, ei primo quidem xxxm Augusti ac deinde hoc die sive vi Septembris utrobique satis protixw)i elogium texit, quod infra recitabimus : cur autem bis annuntiet, non edicii suspicor tamen non atiam ob causam id illum fecisse quam quod primum prasdictorum dierum apud suos Benedictinos alterum apud Laudunenses Sancto sacros reperisset. 2 Ut vero sic existimem suadet Mabittonius, qui tom. \Annal. ad annum G'6i num.ZO de Sancti
    ;
    : : :
    ,

    Denique ad eamdem diem ilium refert Simon Mothierin Indice Sanctorum Gatiuc quem Ro,

    mano Martyroiogio
    :i

    Gattice verso subtcxuit.


    Elogia

    nostrum

    Septembris sanctum Episcopum hosAudreas Saussayus in Martyroiogio Gatiicano ipsum sequenti etogio exornat Apud Laudunura Clavatum S. ChaAst
    atii vi

    celebrant. Inter

    qui Bangnoaldi episcopi et confessori.s gloriosi sanPharonis et Walberti cpiscoporum ctorum


    ; ,

    beatorumque Phar abbatissie frator Columbani et l^ustasii in coenobiarcha Luxovicnsi discipulus, jam a pueritia divinis opcribus prajcta^que
    ,

    stans

    cura
    ,

    mentis

    pictate

    vitae

    an

    nitcret
    sis

    post

    electus
    nisi

    Richbertum episcopus LaudunenQuo in divino munere (quod p est.


    subiit,
    ita se

    .-

    non

    Eegrc

    latcbris
    ,

    pio

    humilitatis

    studio deditusj

    gessit

    ut

    cosleste Christi

    regnum
    lis

    et vitae Euangeiiosa exemplis et miracudivine editis propagant. Itaque cura egregiis

    niuuiinentis
    tis

    ecclcsiam suara InstruxisseJ , incrilegibusque sacris viudicaudis iudictae synodo Iteraensi cum raultis Calhcanaj ccclesiaj patribua ffltate t^t virtute oonspicuus inornasset
    ,

    terfuisset,

    demum

    pontiiicatu ct vita felioiter coniu

    Ejus obitus Augusti ubi nuttam colitur in Martyrolog-io Benedictino de vi Septembris mentionem quamvis facit quem Secuto 2 prasin Indice Sanctorum mittit, utramque annuntiationem aynoscat his

    apud suos cuttu

    ait

    die xxiii

    summatis, occulos carnis

    raortem clausit, aeter-

    Christo victurus ad ereluin perrexit. 4 Gabriei Buceiinus , qui, ut jam monuimus, eum xxiii Augusti honorifico elogio ceiebrat

    numque cum

    hincindc mendota.

    eumdem

    verbis

    Colitur xxiii

    Augusti

    et vi

    Septembris.

    pariier ad comiis prosequitur

    prmentem diem
    :

    lus<>

    Suadet eiiam ipse Bucelinus, qui ad hunc diem


    laudat

    monumenta

    ecclesiastiva et O/fictumpro,

    prium Laudunensia
    Augusti.

    quod non

    facit

    ad xxin

    Ad alium

    rursus diem,

    iv videlicet Se-

    Lauduni Clavati in Ciallia, Chauoaldus, S. Chanoaliti epiBCOpi et cunfessoris. tam Caiualdus ( nounullis Chag-noaldus , sive gcnerusissirao illeccbrarura munRainaldus ) hujus conteraptu illustrissiraus, Hagnertdi
    i

    cum

    f.SS
    ACCTORE

    DE
    Burg-undise
    ,

    S.

    CHAGNOALDO
    comitera
    ,

    EPISC. ET CONF.
    batis

    cum

    potentissimnm

    CS.

    matrem pari nobilitate Leodegundem Galliarum habuit. Terreni autem principatus et Regis g;rareg-is favores aspernatus, solam regum exambnt, tiam paupertate et humilitate solida
    patrem

    primi Resbacensis, qum apudnostom. vi D Augusti pag. 571 probabilius ante annum 690

    scripta esse ostenduntur.


    alia desunt
    ,

    Exhisce

    igitur

    dum

    monachumque
    ,

    in

    sanctissimo Luxoviensi cceno-

    pulcherrima contentione cum gerbio professus Walberto Farone manis fratribus sanctissimis
    ,
    ,

    et

    Fara

    in

    stadio

    ac studio perfectionis decerfelicissimas aeternitatisbra-

    qualecumque sancti nostri Antistilectiones tis Vitce compendium concinnabimus Laudunensi Breviario recivero, quse de eo in cum nihil contineant tantur, preemittemus prxter ea, qute ex antiquioribus monumentts tradituri sumus.
    : ,

    tavit,

    cumque iisdem

    vitae vium meruit. Extraetus autem pro meritis in candelabro pontificatum Laudunensem ad
    ,

    II.

    Sancti
    ,

    illustres
    et

    natales,

    fa-

    positus

    radiis sanctitatis late et

    cathedramque

    suam

    ffiternis

    mire resplenduit, meritis exornavit,

    milia
    na,

    patria

    domus

    pater-

    et sub annum cui annis plurimis utilissime praefuit ipse laudcxl sancto fine decessit. Hsec Christi

    monachatus Luxovii.

    Proprium LauMenardum, dunensia, Flodoardum, Thuanum


    dans monumenta ecclesiastica
    et
    ,

    Chenu, Claudium Robertum et Severtium, prae* qui Sanctum nostrum Lugdunensi ecclesiae
    ,

    fuisse opinatur, sed male

    Porro hoc utrumque

    ut infra videbimus. elogium suo loco discutie,

    Chag-noaldus ex illustri apud Francos gene- Sanctiparcn^Frateret re ortus patrem habuit Chagnericum seu soror : Austrasiarum regi a Agnericum, Theodeberto
    1
    .

    consiliis et

    familiarem
    et

    mus
    H
    Curdeeohoc
    <Uc agatur

    interim alios martyrologos audiamus.


    rein Martyrologio
    :

    a Christiana pietate

    sapientia

    matrem Leudegundem commendatam

    Ad eumdem hunc diem Chagnoaldum


    g
    m

    fe rt Menardus
    flfajg
    ,

    SanctorumOr-

    Benedicti sic scribens Lauduni Clavati Canoaldi episcopi et confessoris. S. iu Gallia secutus estSimon Peyronetus in CaMenardum
    citans talogo Sanclorum in observationibus suis Breviarium Laudunense, Vitamque Sancti in eo

    Frater ipsius Faro sive Burgundofaro, primariis E in aula muniis functus, dimissa velataque conjuge sua ad Meldensem episcopatum evectus et post vitam sanctissime actam inter Sanest
    ,

    ctos relatus.

    Nec minori
    ,

    sanctitate floruit ejus-

    contentam. Hisce martyrologis accedunt Mabilquorum prior lonius et Jacobus Longuevallius in Indice Sanctorum ad Seculum 2 Benedictinum posterior in Historia ecclesise Gallicanse
    , ,

    soror Fara nomine alias etiam Burgundofara appellata ; quev virginitatem suam Christo consecrans Evoriacensem parthenonem inpago Briegio condidit, in eoque sacris virginibus prsesidens ad cselos evolavit Sanctarum pariter nu-

    dem

    mero

    ^pag. 471, sacram esse, testantur. Vix dubilo, quin hi omnes agant de festivitate qua in sua Laudunensi dicecesi Sanctus gaudet, etdequa Cointius tom. 2 Annal. Franc. ad annum 625, num. 5n scribit Sancti Chainoaldi epiGaliicevulgata, tom.
    bris Chngnoaldo nostro
    ,

    diemvi Septem-

    inserta. Porro si a laudatorum fratris sororisquenominibus conjecturam sumerevelimus,

    videtur sanctus noster Antistes gente Burgundio fuisse aut saltem ex Burgundionum genere oriundus etenim prout notat Mabillonius in observaiionibus prmviis ad Vitam S. Burgundoex Fredegarii farev, sec. 2 Benedict. pag. 438
    : , ,

    Laudunensis festum diem colunt solemnam et Bucelinus et ni Officio Laudunenses Peyronetus ad vi Septembris monumenta et Proprium istius ecclesise laudant et Longuevallius in Ecclesia Gallicana haud dubie diem illum prse rcliijuis assignarcvoluit, quo Sanctus insuadicecesicotitur deniquc scheda contincns Lectiones q proprias, quas Chijfictius ex Breviario Laudunensi descriptas ad nos olim transmisit, pro vi Septembris inscribitur. Quamobrem cumin Opere nostro de eo agere hucusque dilatum fuerit visum est id hoc die prgestare. Actu unde G Acta S. Chngnoaldi nemo veterum ex proconcinimmia. esso ifHeris mandavit, aut si quis mandaverit, / ea ad nos non pervenerunt sunt tamen nonnulla aliorum Sanctorum Vitis hinc inde inspersa , qutV ipsius memoriam ab ingralse antiquitatis oblirione vindicant, nec omnino ignotam esse patiuntur. Prwcipuus scriptor, qui illius meminit, est Jonas monachus Bobiensis in Italia, auctor Sancto tvqualis aut suppar. Hic in Vitis SS. Columbani et Eustasii, quorum Chagnoaldus discipulus fuit quwdam refert, quee Sancti Actis utcumque concinnandis opportune usui esse possunt. Vita utraque exstat apud Mabillonium seculo 2 Benedictino, postwior etiam in Opere nostro tom. Hi Martii. Prxterea Chagnoaldi iiluscopi
    :

    per Burgundofarones optimates Burgundiones sive Burgundiag farones id


    Chronico cap.
    44
    ,

    est

    barones dcsignantur,

    quemadmodum

    eos re-

    conus

    ipsa appellaverat cap. 41. Similiter Paulus dialib. 2 de Gestis Longobardorum cap. 9 di-

    Longobardorum faras esse g'eneraAdeo ut Burgundofaro Burgundicv baronem seu optimatem sonet. Blustris- p sime sane familicc fuisse, tum ex infra dicendis paiebit, ium manifestum est ex Epitaphio sororis ipsius S. Farse, quod Mabiltonius sec. 2 Benedictino, pag. 449 ex codice, ut ait, tempore in quo Caroli Calvi, manu descripto excudit
    serte tradit
    tioncs vel
    ,

    lineas.

    hsec leguntur

    .-

    Fraucorum soboles regum, virgo inclvta Fara lluic sanctas tumulo credidit exuvias. Virtutum lux clara fuit, pharusque pudoris Fara, et Burgundo sanguine progenies.

    Ex quibus consequens
    que
    et

    fieret,

    ut sancta

    illa

    adeo-

    germanus

    ittius S. Chag-noaldus,

    corum

    regio, et iltustri

    ex FranBurgundo sanguine or,

    tumduxerint. 8 Verum quidquid ea de re sit Chag-noaldi pater Chagnericus prope Meldas, Briensis provincise caput

    Prope

    mdas

    natnsvidetur

    strem familiam, vitam monasticam, operam in regendo Evoriacensi S.Fatw, seu Burgundofarse, sororis sux puellari monasterio collatam , ac Laudunensem denique episcopatum, paucis memorat anonymus quidam in Actis S. Agili ab,

    habitabat in vilta Pipimisio et , Theodoberti Austrasise regis obsequiis erat addictus. Ita discimus ex Jona in Vitis SS. Coiumbani et Eustasii apud Mabittonium seculo 2. Benedict. , ubi in prioris Vita iter S. Columbani e Theodorici regno expulsi descynbens, hsec habet Deinde ad Meldense oppidum properat quo cum venisset quidam vir nobilis Hag^nericus
    ,
    :

    ( alibi

    ,, ,

    DIE SEXTA SEPTEMBUIS.

    1W.<

    ( alibi

    Chagnericum appellat ) Theodoberti convallatus, erat. Is

    vicus

    itle

    ad dexteram Matronx situs

    num-

    *?<>

    viva, vir sapiens et consiliis regis gratus et nobilitate ac sapientia

    quam

    virum Dei

    miro gaudio
    spopondit
    ,

    recepit,

    qualiter

    aulam

    Benedixit
    ejus
    ,

    seque habere curam ejus ad Theodeberti accederet ergo vir Dei domum ejus
    ,

    provincia Briae comprehensus fuerit , contra ac Jonas de Pipimisio asserit, dum ait Fuit ergo arrepti itineris via per saKum pagumque

    Cs

    Briegium
    citur.

    Chagnerici

    perventumque est ad quamdam villara villae vocabulum PipimUium di: . .

    filianique

    nomine Burgundofaram

    quae

    Res ut

    patet, incerta est

    verumtamen

    Du

    benedicens eam Domino vovit. Fusius idem auctor loquitur in Actis S. Eustasii num. i, dum de hujus sancti abbatis ad Clotarium regem profectione agens, sic scribit Fuit ergo arrepti itineris via per saltum pagumque Briegium perventumque est ad quamdam villam Chagnerici quo dudum aliquantisinfra infantiles annos erat,
    :
    :

    Ptessis opinio mihi magis arridet. Atque hxc de Sancti natati, aut certe paterno loco observasse
    sufflciat

    de ejusdem cenda supersunt.


    :

    iltustri familia

    pauca

    di-

    vocabulum Pipimisium distans ab urbe Meldorum circiter mildicitur libus duobus. Ibi nunc Chagnericus cum conjuge sua Leudegunde nomine, Christiana ct sanse mentis femina morabatur et suum filium
    Villae
    ,
    ,

    per moratus fuerat.

    11 Sanctum Faronem Meldensem episcopum S.FaroSaneti Chagnoaldi fratrem fuisse diserte traditur in XtUm patrut* ipsius Vita, cujus auctor creditur Hitdegarius, i,t fuit quem Mabillonius in Observationibus laudatee Vitee preeviis Sec. 2. Benedict. pag. 607 ab anno circiter dcccl usque ad dccclxxiv episco,
    .-

    palem Meldorum sedem tenuisse habemus ex teslamento S. Farae,


    )

    Chagnoaldum cujus superius lumbani ) fecimus mentionem


    , ,
    :

    Vita S. Copenes se habe, bant. Viso itaque Eustasio Chagnericus miro cum gaudio recepit eratque simul cum patre
    (

    in

    nulfum, ( qui videtur idem noaldo et Burgundofaronem germanos suos

    Idem quo Chagfuisse cum Chagasseril.

    in

    matreque filia, Burgundofara nomiue, quani, ut superius (in laudata Vita) diximus, B. Colombanus

    Domino
    inviiia Pipi-

    sacraverat.
    sit Pipimisii
    ,

    Quis

    locus, quove

    misio:

    bulo appelletur

    non

    satis constat.

    nunc vocaHadrianus

    Valesius in Notitia Galliarum existimat, esse vihodie Poinsy dictum, qui Matronse flumini adjacet, distatque Meldis duobus aut tribus passuum millibus. Mabiltonius tom. i Annalium Pipimisium pag. 304 de eodem toco ita disserit nonnulii putant esse vicum Poixsy supra Meldos situm ad Matronam, una fere leuca distantem a Meldica urbe cui vico adjacet, fiuvio

    cum

    dicitur enim instrxtmentum istud confectum fuisse, faventibus dulcissimis germauis suis Chagnulfo Burgun- E dofarone et Agnetrade vide taudatum Annalistam ad annum 642 num. 50. Ad eamdeni prceterea familiam pertinet S. Agilus, primus abbas Resbacensis ; quippe ex Agnoaldo, sancti Episcopi nostri patruo genitus,ut legere est in przedicti Agili Actis aqud nos tom. vi Augusti pag. 577, unde sequentin excerpo Ingredicns Agilus asvum pueritiae committitur Eustasio sa.-

    Aguetrudem sororem agnoscit


    ,

    cris litteris

    erudiendus

    cnm

    aliis

    nobiliuin

    viro-

    rum

    tiliis,

    qui postea ecclesiarum prseaules


    (
    ,

    ex-

    titerunt,

    intermedio
    S.

    Trajecti-portus

    paroecialis

    ecclesia

    CUagnoalAgnoaldo scilicct id est do) tt Waldcbcrto Ilagnerici patrui ejus filiis qui monasterio, quod soror illonim Para in pa,

    terpres

    Petro dicata, Ast Gallicus Vitae S. Feras inex veteri traditione Pipimisium reddit
    ,

    terno solo iuter

    Albam

    et

    Mucram
    ,

    in loco

    qui
    alter

    dicitur Eboriacus, sdifieavit

    coustrnendi et do-

    qui locus nunc redactus in simplex Opigny pertinet ad monastermm prsedium rusticanum S. Faras. Kaic non longe abcst ecclesia S. Petri, cum prioratu in loco Bregy vulgo appellato , abbatiae Resbacensi subjecto quae forte illa sit S. Petri, ad quam S. Fara confugisse dicitur, ut patris violentiam qui invitam nuptui tradere constituerat, evaderet : Priori loco meliu> conC venit et analogia Gallica Pipimisii nominis et homo extraneus distantia ab urbe. At Jonas facile errare potuit in assignanda Ioci acourata
    ,
    :

    cendi regulares magi^tri olaruerunt,

    quorum

    Lugduno
    ordinatus.

    clavato, alter Mcldensibus est episcopus

    12 Eadem fere de S. Waldeberto legunturin mS.Waldt'"''''"* fraUr VitaS. Faron/s supra laudata ven Eustasii "^ splicent eruditis, qui Waldebertum S. in Luwoviensi abbatia successorem agnoscunt sed eumdem SS. Chagnoaldi, Faronis et Warm frclrem, aut Meldensem episcopum fuisse pas- j sim negant. Videri potest Mabillonius in Elogio historicoS. Waldeberti Sec. 2 BenedicL pag. 603
    .

    1,

    distantia

    cina ad Meldensem ecclesiam pertinent,


    scilicet S.
    ,

    pleraque praidia posteriori loco viex dono B. Faras germani. Forte PiFaronis
    et

    et

    sequcnti, et in Actis nostris


    :

    tom.

    vi

    Augu-

    qaiiocusho-

    diedum incertus est.

    pimisium olim vernacule dicebatur Au Pimv, quod deinde Opigny corrupte vocatum sit. Esec Mabillonius, qui prius seculo 2 Benedictino ad Vitam S. Eustasii locum Opigny in Bria ignorans, opinatus fuerat, vicum vernacule Changy, mutuato, ut putabat, a Chagnerico nomine, duabus fere leucis supra Meldas positum ipsum esse Pipimisium : verum hanc opinionem in Annatibus, utostendimus, ipsedeseruit. 10 Tossanus du Plessis in Historia ecctesim Nota 13 tom. i Meldensis , Gallice edita
    , ,
    ,

    stipag. 578 pauca tamen hic observanda sunt. Watdebertus, de quo loquitur laudatus auctor, haud dubie idem est cum eo, de quo Jonas n etenim uterque scriminit inVita S. Eustasii ptor tradit, eum xtna cum Chagnoaldo S. Farw germano, parthenoni Evoriacensi mdiflcando, ordinandoqi prmfuisse, quamvis Jonas non ad: ,
    1

    '-

    dat

    Waldebertum

    quem Walbertum

    rocat

    S. Farit
    teste

    germanum
    ei

    fuisse.

    Porro Walbertus

    ille,

    Pipimisium verisimilius fuisse, ubi modo est Champigny, exiguus vicus duas leucas a Meldis juxta abbatiam Pontis dominarum quse (Galtice est Du pont aux Dames) in via abbatia ducit Cresciacum. Addit Chamab hac
    existimat,
    ,
    , ,

    contemporaneo, S. Eustasio in Luregimen successit, quod ab anno 625, quod Eustasius obiit usque ad 665, Quod tenuit, ut ex Watdeberti Actis habemus. perspicio, qua ratione dici si ita est, non satis dum S. possit errasse scriptor Vitx S. Agiti , Faronis et FaWatdebertus SS. Chagnoaldi rm germanum et Metdensem episcopum fecit. Non satis id, inquam, perspicio, si vera sint t

    Jona

    xoviensis ctenobii

    pigny Latinde verti posse ager Pipimisii. Sentenquse Opigny assignat tia autem Mabillonii minus ipsi probabilis apparet, propterea quod
    , ,

    et professione moS. Agiti Anastica referuntur in Commentario Augusti, pag. 571. Etenxm ctis prxvio tom. vi

    qum de taudati scriptoris setate

    si

    , ;

    ,:

    090
    ACCTORR
    c. s.

    DE
    ille

    S.

    CHAGNOALDO
    annum
    684 et

    EPISC. ET CONF.

    si

    biographus

    scripserit inter

    690, et jam monachus , ut probabile asseritur , in Luxoviensi monasterio aliqua ex S. Donato didicerit, consequens fit, ut
    dictus biographus sub S. Watdeberto in prsefato coenobio vixerit Donatus enim verosimiliter tantum circa annum 660 obiisse ibidem dicitur
    :

    ibidem tamquam

    Jonas de custodia pastoris sui segre- D custogari Luxovienses monachi non vellent inquiunt, nequaquam hunc sequi alios des reg-ii

    mo

    ait

    nisi quos sui ortus terra dederat, permissuros secuti fuerant; vel qui e Britannico arvo ipsum
    ,

    ceteros

    qui alio essent orti solo, prteceptis re:

    Waldebertus vero post 40 annorum regimen anno demum 665 e vivis excessit. Haec autem si vera sint, difficile intellectu est, qui potuerit S. MelWaldebertum, quondam abbatem suum densem episcopum dicere, si re vera non fuerit. Quare nihil restare videtur, quam ut dicamus, vel Waldebertum abbatem post scriptam SS. Co,

    remansuros quod quidem tam seobservatum est ut etiam post discessum vere Columbaninecpedem e monasterio impune efferet re liceret, donec S. Agili opera Theodoricus istud edictum revocaverint, Brunichildis placati teste ejusdem Agiti biographo, apud nos tom. vi
    giis ibi esse
    ,

    Augusti, pag. 577.

    lumbani et Eustasii Vitam ad Meldensem cathedram evectum fuisse, vel Jonam, licet opusculum suum Waldeberto abbati inscripserit duos Waldebertos confudisse, aut certe Vitam S.
    ,

    111.

    S .Columbanum exsulem
    Brigantiam
    : :

    adit

    Pit dtteipulv
    el minitter S.

    Columbuni

    non tam vetustam esse, quam perhibetur. Secl ad alia progredior. 13 Chagnoaldum adhuc juvenem una cum aliis nobilium virorum filiis sacris litteris imbuendum, traditum fuisse S. Eustasio, discipuin Luxoviensi ccenobio, aulo S. Columbani
    Agili
    ,

    gesta prope

    Luxo-

    vium

    reditus

    cura Farensis

    mo-

    nasterii.

    ctor est biographus S. Agili, cujus verba


    ,

    num.

    Sublato

    u recitavimus De tempore nasterium ingressus est, non constat at quantum ex Actis S. Agili colligere licet, factum id
    :

    quo primum mo-

    edicto de quo mox locuti sumus Afiquanto pott Columbanum pro- ad S. Columregio, S. Chag-noaldus ad fectus, solito apud ipsum ministerio functusest. banumprofe Potuit istud iter arripere una cum S, Eustasio,
    , ,

    est circa

    annum

    G90 aut potius aliquanto serius.

    qui

    licet in

    primo persecutionis fervore abbatem

    In Vita S. Faronis dicitur a S. Columbano puer Deo Devotus fuisse Acta ipsius sub SS. Columbani et Eustasii disciplina, defectu biographi,
    oblitionis tenebris involuta latent, praeter
    el

    suum sequi prohibitus, ab eoque violenter avulsus fuerit, postmodum tamen eidem prope Brigantiam in Suevia moranti adfuit, ut auctor est Jonas in Vita ssepe laudata. Porro Columbanu% ad Theodebertum Austrasise regem contendens per viam ad Chagnericum Chagnoaldi patrem divertit a quo perbenigne exceptus Bergundofaram Sancti germanam Deo vovit. Incertum id est, an jam tum ei adfuerit Chagnoaldus tamen verisimile est, si, ut suspicor, Eustasium hujus itineris socium habuerit. Nam Jonas narrans alterum Eustasii ad Chagnericum accessum, quipost aliquot annos accidit, ita scribit Perventumque est ad quamdam villam Chagne.

    unum

    alterum, quse ejusdem abbatum Vitis inserta ex quibus de ipsius sanctitate, ceterisquas ignoramus virtutibus conjicere liqite
    sunt, et
    ,
    ,

    Fuit Chagnoaldus S. Columbaninon ^modo discipulus, sed et ininister, quemadmodum eum non semel appeltat Jonas. Nam abbatibus, inquit Mabillonius tom. i Annat. ad annum 610, num. 51, ministrare quemdam ex monachis moris erat. Hujus vero muneris fuisse videtur, ut abbati suo semper adesset, etiam cum solitudinis ergo in eremum secederet, prout ex Vita S.
    ceat.

    rici

    Columbani manifestum est, et mox dicturi sumus. De eodem officio ita meminit biographus Chagnoaldus ihi aderat, qui miniS. Faronis ster Dei viri Columbani in offieio clericatus puer Deo devotus fuerat. Occasione hujus ministerii Sanctus Columbano famitiaris fuit et virtutum ejasdem prve reliquis spectator. Hinc Jonas de iis agens, ita scribit Nee mireris, eur sic bestiae
    :

    quo dudum aliquautisper moratus fuerat quibus verbis agere videtur de hac ipsa commoratione Columbani prsesertim cum supra dixe,
    :

    rit,

    Chagnericum sategisse, ut virum Dei (Columbanum ) secum quamdiu valeret tenere potuisset, et ejus doctrina domus sua nobilita,
    ,

    retur.

    16 Mabillonius tom. i Annalhtm ad annum cnm eodem 910 num. 49 de hac Columbani apud Chagne- prope Brigun -

    ac
    et

    volucros

    viri

    Dei

    parereilt

    imperio

    nam

    ricum mora agens


    in hdec verba
    et
    .

    Chegnoaldo Lugfduno Clavato


    minister ot discipulus
    ;

    pontifice,

    qui ejus

    fuit,

    cognovinius refe,

    perquam obscure loquitur Ambos conjuges ( Chagnericum Leudegundam ) cum universa familia vir Dei
    , ;

    tiam commo-

    ratur

    ivntr

    qui se testnhatur srepe vidisse


    vel jejunio vel orationi

    cum
    ,

    in

    benedixit

    ercmo

    vaoana deambularet, s;i'pr solitum feras, bestias ac aves acoersire quae ad imperinm ejus statim veniebant quas m;mu blandions attrectabat ete.
    ,

    in primis Burgundofaram liam tura infantem quam etiam Deo


    ,

    eorum
    vovit,

    fi-

    uti

    Chagnoaldum eorumdem

    tjuu

    taxi

    liutn

    puUo,

    Non solus autem Chagnoaldus eo munere apud Columbaimm factus est nam et in ejus
    1
    1

    filium qui postea Lugduui-clavati episcopus factus est. Ubi sivir eruditus velit, Columbanum Sancto nostro tum pri,

    mum
    se,

    bene precatum fuisse, Deoque consecras;

    Luxoviirema*

    hallucinatur, sibique contradicit


    vitse

    s W'rio

    purrulus
    ipse
    S.

    quidam

    nomine Domoalis
    dicitur.

    ejusdem religioste
    594.

    exordia referat ad

    fuisse

    et

    Eustasius, discipulus et mini-

    cum ipse annum

    Ceterum de gestis ejus in Luxoviensi coenobio nihil memorise proditum legi. Columbanojussu Theodorici Burster sancti viri

    apud Jonam

    gunditV regis a Brunichilde instigati, inexitium

    At forte nihil aliud hic dicere voluerit quod Burgundofaram Deo consecraverit, ut olim consecraverat S. Chagnoaldum. Hinc 'columbanus, et cum eo Chagnoaldus, si non falnisi
    litur nostra conjectura,

    anno 610 proficiscente, Sanctus verisimititer Luxovii remansit, vetantibus regiis ministris, ne quis, qui Scotus aut Britannus non esset, san-

    rege

    adito,

    luisset,

    Theodeberto Austrasiee dataque in ipsius regno ubi vohabitandi facultate, locum prope Bri-

    ctum abbatem suum sequeretur. Cum sequo

    ani-

    suis

    gantiam Suevuv oppidum selegit,ibidemque cum commoratus est, donec c<eso Theodeberto,
    ejitsque

    DIE SEXTA 8EPTKMBMS.


    ejusqueregnoin Theodorici potestatem anno 612 redacto, in Italiam commigravit. 17 Cum vero apud privdictam Brigantiam morarentur, insigne divinse in suos providenticV miracidum experti sunt, quod Jonas ab ipso Eustaqui tum aderat, edoctus posteritati commenHujus prodigii Chag-noaldum etiam participem fuisse, satis ctare insinuat idem biograsio,

    91
    irCTfrtlt

    bertus Austrasi3e rex a fratre suo Theoderico Burgundix rege prope Tutbiacum cassus caplus-

    nbi

    cum

    reli-

    que

    quia

    fame

    piessus

    sux Brunichitdis jussu necatus est. ob indneretum >tm < ; Occasione hujus pugnse rursum Sancti nostri IZnbaZ mentionem facit Jonas, ita narrationem suam t"" secutus Eo igitur tempore vir Dei in eremo
    et aviee
    < :

    davit.

    morabatur,

    phns dum mox alterum ipso tempore ab eo quare juverit iltud huic patratum subjungit Commentario inseruisse. Vacante itaque Columbano, inquil laudatus scriptor, cum suis penes
    , :

    contentus tantum unius ministri Chag-noaldi famulatu. Ea ergo hora qua apud Tulbiacum commissum est bellum, supra quercus putrefacta: truncum vir Dei librum legens resi,

    debat quem subiuis sopor oppressit, et quid inter duos reg-es ageretur, vidit. Moxque excitatus
    :

    Brigantiam urbem, duras egestatis tempus obvenit. Sed quamvis alimoniae deessent, manebat intemerata atque inconcussa fides, quag necessaria apud

    Ministrum vocat
    indicat,

    cruentamque reg"um pugnam


    :

    multum humanum sang-uinem

    pirans.

    fundi susCui temerario conatu Minister ait Pater

    Dominum

    impetraret.

    Cumque jam

    triduo jejunio

    fessa corpora essent, repercrunt

    tantam copiam alitum, velut Israelitarum castra coturnix olim opealitum multitudo oppleret. Intellexit vir Dei.suara suorumque ob salutem has dapes terrae diffundi, nec prorsus alibi evenire prseter eo, quo ipse moraretur in
    ruit; ita
    loci
    illius
    ,

    mi, Theodeberto tuis prsebe precibus suffrag-ium, ut communera debellet hostem Theodericum Ad
    haBC

    utomnem pagum

    Columbanus Stultum ac relig-ioni alienum consilium administras non enim Dominus voluit, qui nos pro iniraicis nostris orare prsecepit in
    : : :

    arbitrio est

    jam justi

    Judicis, quid de eis fieri

    velit.

    Inquirens erg-o post Minister

    eam

    fecmporis

    diem

    et

    loco.

    horam, reperit
    fuerat.

    ita fuis-e, sicut viro

    Dei revelatum
    E
    Cf> l ii

    3
    dirimtus
    pateitur.

    Jubet suos prius grates laudesque repensicque alitum dapes capere eratque mirum et stupendum miraculum capiebantur aves, prout patris imperium urgebat
    1S

    dere

    Conditori

    nec abscedere pennig*era fuga nitebantur. Mansit ergo alitum raanna per triduum diffusa; quarto vero die quidam pontifex ex vicinis urbibus frumenti copiam, divina admonitus adspiratione, ad B. Columbanum direxit sed mox Omnipotens, qui penuriam patientibus alig-eros prsebuerat cibos, ut farris adeps advenit, alitum phalangesimperavit
    :

    Discedente in Ttaliam Columbano sub annum 013 Chag-noaldus Luxovium rediit ubi tum S. Eustasius p-/\verat. Acta ipsius sub hoc sancto abbate nos omnino latent unum hoc scimus, quod monasterii, cui soror ejus S. Fara seu Burgundofara prteficienda erat, tvdificandi
    21
    ,

    mba no

    Italiam ptten""'

    LllJ>0vium

    curam, una cum

    S.

    Waldeberto susceperit, ju-

    bente Eustasio, et ab codem novello isti virginum ccetui prcvpositns fuerit, %d eas religioScV vi*
    tse

    Eustasiumhoc cognovimusrefereutem, qui eo tempore inter reliquos sub viri Dei obedientia ibidem tenebatur adnexus quod nullus
    abire.
    ,

    Nam

    normam sub S. Columbani Rcgula edoceret. Ita tradit Scvpe laudatus Jonas in Vita Eustasii,
    spectant, transfero sequentia
    :

    ex qua, quse huc


    ta

    Ig-itur venerabilis Eustasius,

    ut superius (in ViItalia

    fuerit in caterva

    qui

    ante talium g-enera ali:

    Columbani) diximus, a B. Columbano ab


    ,

    tum

    se vidisse referret

    ct

    tantus sapor in cibo


    :

    paterno affectu directus


    tas reg^eret catervas

    dura aequo jure subdi-

    dapes vinceret. Hsec Jonas ex quibus tum austeram Sancti vitam sub Columbani disciplina actam, tum admirabilem flduciam in Dei providentiam, et hitjus paternam benignitatem licet admirari. Post hsec idem biographus itlustre obedientiee specimen a S. Chagmoaldo exhibitum proponit, quod totidem verbis huc transfero. 19 Ipso itaque tempore cum sub quodam scor
    Urtum
    habet
    * al.
    :

    aderat, ut reges

    communi
    g^eret
    ,

    necessitate ad

    monachornm, evenit, ut pro re^em Chlotharium per-

    sibi

    pulo inter vasta eremi jejunio corpus conficeret


    (

    obsequentem

    Columbanus )
    .
    . .

    et nihil
    ,

    aliud

    ma

    in cibos caperet
    ,

    praster ruris povenit assueta abditae *

    avidx

    voracitatis fera ursus


    ,

    coepitque

    necessarios de-

    ac poma ore detrahere. Cnmlambere cibos Chagmoaldum que hora refectionis advenisset suum dirigit, ut consuetara mensuram ministrum pomerum deferret. Qui cum abiisset ursum in,

    qui eo tempore in ultimis Gallice rinibus Oceani maris habitabat. Fuit ergo arrepti itincris viapersaltum pairumque Briegium, perventutnque est ad quamdam villam Chag^nerici ... Ibi nunc* Chag-nericus cum conjuge sua Leudeg-unde... morabatur, et suura filium Chagnoaldum... penes se liabebant. Sed antequam pergo, observandum est, in Ms., quod Henschenius noster tom. ni Martii, pag. 780 edidit, ptane aliter legi in hunc modum Ilujus (Chagnerici) filiura secum habebat unde consequens fieret ut Sanctus non apud parenles suos versaretur, cum Eustasius eo venit, sed ut simut cum abbate suo e Lu:
    :

    al.

    '

    xoviensi vcenobio ad eos accesserit.

    Nunc

    cfvpta

    teriores

    frutices

    rubosque pervag-ari perspexit


    carpere. Festinus
    ille

    ac

    poma lambendo
    indicat
    :

    redit, pa,

    trique

    imperat

    ut

    eat
    ,

    partem-

    dedii

    aliamque que fruticum in cibos ferae dimittat partem sibi reservare jubet. Abiitque Chag-noaldus ac jussa implevit, divisitque virga frutices et partem suam qure poma ferebant rubosque imperium egit * ut fera comejuxta viri Dei
    ,
    , ,

    resumamus. 22 Narrat deinde sanatam a S. Eustasio Burgundofaram fuisse, et post edita heroiae constantiiv specimina tandem cotlaborante eodem sancto, a patre impetrassc, ut assumpto vetd virginitatem Christo servaret. Mox iu rcru nostram de
    Monasterium quoS. Eustasio sic prosequitur que virg-inum Christi SUpra patcrnura solum in:

    cnxiin
    ttn-n

    iiiiniii

    snrom

    ,IM *"*'

    v"

    ter fluvios
    ,

    Mugram

    et

    Albam

    ipditicat,
    ,

    Fratres-

    dat, aliamque partera in nsus viri Dei reservat: Mira in fera obedicntia nequaquam ex prohibita parte ausa est capere cibos, sed in segreg-ata permissaque sibi fruticum parte tantummodo pabucomraola requisivit. quoadusque vir Dei in eo loco
    !

    deputat que qui aedificandi curam liabeant g^ermanum puelhe Chagnoaldum et Walbertum,
    qui ei postea successit,
    cernit.

    ut Reg^ulam doceant de-

    ratus

    est.

    Quod quam strenue exseculi fuerint, colligere licet ex sanctitate alumnarum, qiuv in eo statim floruerunt, ut in Vita cjusdem Burgundofarie videre estapud Mabitlonium sec. tBenedict. a pag. 439. Porro monasterium koc olim
    93

    20 Morabatur aidem ibidem adhuc et cum Theodeeo Chag-noaldus anno Christi 612, quo

    Septembris Tomus

    II.

    Brigense

    .:

    DE
    tHkTOU c.s.

    S.

    CHAGNOALDO

    EPISC. ET CONK.
    S.

    et Evoriacense, nunc vulgo S. Farge Fare-Moutier) appellatur et Regulam S. Benedicti districte sercat nomine ac opibus

    Brigense
    (Gallis
    ,

    Aruulfus Metensium cum Theoderico Chainoaldo Lauduni Clavati


    etiam
    interfuisse
    ,

    praesul

    invenitur
    .
    .

    Lugdunensi
    etc.

    Videri potest

    florens inquit Mabillonius, qui tom. 1 Annal. pag. 804 et seq. hxc refert ad annum 614, quia exislimat, Eustasium ea omniadisposuisse, cum Italia reversus Cotumbani responsa ad Ctotarium relaturus accederet, ab eoque rediret Luxovium. Verum hsec opiuio mihi minus probabi,

    Menardus

    in Observationibus in Martyrologium Benedictinum tib. 2 ad diem vi Septembris , ubi Severtii opinionem solide refutat. Rectius
    ,

    igitur Gallite Christianee so-iptores tom.


    39,

    4, cot.

    sanctonostro Antistiti inter Lugdunenses episcopos locum negant, monentque, eumdeminter

    lisapparet.
    tiles

    Etenim

    si

    Burgundofara

    infraiufan-

    Laudunenses collocandum

    annos

    erat,

    dum anno 610 a Columbano devota

    Sammarthani

    esse utijam fecerunt fratres in sua item Gallia Chri.-

    Deo est, ut asse?nt Jonas et Mabillonius admittit, vixquatuor annis infantia egressa fuisset, cum prsefatum monasterium condere ccepisset, et retiquis sanctimonialibus abbatissa preefecta esset.

    stiana, ubi Sanctus vi recensetur.

    Laudunensium episcopus
    Inquiritur
    inUiumepiscopatus,

    Deinde Jonas prassens, de quo agimus, iter satis clare distinguit ab eo, in quo Cotumbani tiiteras Clotario detulit; utpatetex ipsius verbis num. 21 relatis, et in quibus nutta facta Coiumbani episioUe mentione, dicitur evenisse, ut dum squo
    jure subditas

    regeret catervas

    monachorum pro

    Chlotarium perob rem preefati monasterii fundatio fortasse melius aliquot annis serius statuereiur verum hmc discuti potuet^unt in Actis S.
    geret.

    communi

    necessitate ad reg-em

    Quam

    Burgundofarw, qum adiv Decembris illustranda


    venient.

    IV. Fit episcopus Laudunensis,


    interest

    synodo Remensi

    tempus

    quo episcopalem sedem adeexploratum habeo. Laudati Sammarthani tantum ajunt, illum vixisse anno 623, et successisse Roberto I, de quo preeter nomen nihil noverant. Cointius iom. 2 Annal. Eccl. Franc. pag. 709 existimat, eum unno 619 episcopatum inire potuisse idem censet Claudius Robertus Gallias Christianos pag. 377, ubi Sanctum v Laudanensium prcvsulem recenset. Accedunt Scriptores rerum Gallicarum, qui tom. 3 pag. 504. hmc notant : Episcopatum Laudunensem iniisse creditur Chanoaldus anno ncxix at nullus eorum suum hac in parte assertum probat. Verumtamen hevc opinio non procul a vero abesse videtur, quamvis nihil obstet, quominus aliquot annis episcopatus exordium differri possit t aut forte etiam citius collocari. Etenimprima iliius ut episcopi mentio flt in synodo Remensi , cui teste Flodoardo inierfuit ut num.
    ,

    25

    De tempore
    nihit

    ptusest,

    mortis; sepultura.

    superiori ostendimus. Celebrata autem fuit heec synodus circa annum 625 ut apud Cointium
    ,

    in Annatibus,
    alios videreest.
    I''it

    Pagium

    in Critica,

    Labbeum

    et

    f;jiNf/j)(K

    I.ftiultuirnsis

    non Lvgdu iirnm.

    39, sed Lugduni sedisse. Laudat in hanc sententiam Vitas SS. Cotumbani et Eustasii, quas non soti Jonte ui debuerat, rerum etiam Bedx attribuit, quia scihcet interhujus opera a quibusdam referunC tur.EcGhisce,inquam 3 duos textus recitat, quibus sententiam suam stabilire conatur. Priorest
    1,

    parthenone instu J-iuendo utilissimam operam collocaret Chagnoaldus ad Laudunensem cathedram evectus csl. Jacobus Severius in Chronologia historica archiepiscoporum Lugdunensium , num.
    ,

    Ttaque cum

    in Eboriacensi

    26 Gesta Sancti in pontificatu omnino latent sed de anno emortuati certiora habemus. Vivebat etiamnum anno Christi 631, citjus mense Novembri die xxn subscripsit charUv cessionis perS. Etigium factgein favorem monasterii Sotlemniacensis, cui tum S Remaclus pra?sidebat Exstat illa apud Mabillonium inter Additiones ad secutum 2 Benedict. pag. 1091 et seq., nota.

    cl

    Sancti

    cmoiluafe

    tempm.

    et

    Scontendit,

    eumnon Lauduni

    Vita, in qua sic iegitur Chagnoaldum Lug-duni pontifioem qui ejus minister et disoipulue fuit cognovimus referentem. Aller ex Eustasii Aclis ila habei De
    .-

    ex Cotumbani

    sub

    eju.s

    Fratribus regimine coustitutis postea plures ec;


    :

    olesiarum prassules extiterunt Chagnoaldus Lug-duni vtc. Vvrwuin editione Mabiltonii utroque loco diserte dicitur fuisse episcopus Lugduni
    Clavati

    norem

    recitavimus num. 13 poste Multi eorum post ecclesiarum prosules extiterunt, Chagn6aldus Lugduni
    subjicio
    :

    Pnmum

    vati ctc.
    ut

    Cla-

    perpwam
    Sn;-,t,s

    U
    esset

    riltl

    Quinimo licet utrobique vox non propterea per Lugdunum


    ,

    Clavati

    ab

    Masao, acpostripa Reno pergit. Cognoscatis Chainoaldum episcopum ictuatum etiam fati munusimplesse.

    annuntiantur Habeseam totum apud Chesnium Hist. Franc. tom i, pag. 885, unde quse huc spectant, excerpo De regis conditioue innotescimus, nuper per Viro' dunum Remos pergrit, ibique Nativitatera Doraini expectat. Inde autem Leuduno accedit et inde in

    tam anno e vivis excessisse, coltigit Cointius ex epistola Paxth Virodunensis episcopi ad S. Desiderium, antistitem Cadurcensem, in qua S. Chag-noaldi mors et genus mortis

    turque facta sub decimo die Kalend. Decemh. anno decimo regni D. nostri Dagoberti reg*isqui annus in Christi 631 incidit. Subscriptio vero sancti Antistitis nostri sic habet Chanoaldus V episc. rogatus ab Eligio hanc cessionis suse chartulam subscripsi Proximo post signatam char:

    tntelhgenda esset

    metropolis

    antiquos s vpe appetletur ut in Hadnani Valesii Notilia Galliarum videre est; tum quod teste Flodoardo, eodem tempore quo S. Chag-noaldus Laudunensi ecctesix pr%erat, Theodericus Lugdunensi prwsederit Etehb. i Hist. ecciesuv Remensis, cap.hrecen srusepiscopos, qui sub Sonnatio Remensi syno do circa annum 025 interfuerunt, sic ait Ubi
    (

    imdunum apud

    tum quod Lugduni nomine

    mm

    ttcmTrJ7 "T) Smm A USi P^fectum, ut filium suum S.Sigebertum uurn^tn 7 Metisregemconstitueret.Audamus Cotnuum. Ista, inquit,
    f

    autem regis itinere, quod ibidem mfert laudatus Cointius, epistolam tstamexaratamfuisseeircafinemanni 631 aoi Unere Da 9 be ^. ouem constatai ZZnn-" %n 6t V r * ime ^secu27
    illo
    ,

    Ex

    descnbtlur

    Seutentiu
    Coinlii illud
    atl.

    uHuiU52

    teferentts

    mimo* Natmtatia
    (

    632

    cum festum Doimmineret, exeunte hoc anno scnpta snnt siquidem ad hunc annum
    ,

    pervenit

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    qu i fundationi Solemniacensis mouasterii, x Calend. Decembris anno x regm Dagoberti subscripsit, ut anno priori observatum est et ad Deum migravit octavo idus beptembres, quo die colitur a dicecesanis.
    ,

    pervenit Chainoaldus

    Ita Lointus, cui et alii quidam consentiunt erudih, quonun sententise ego libens subscriberem
    si

    sestatuit, cujus sciticet anni die xxxi Octobris "*"* "* adhuc tn vivis fuisse dignoscitur ex laudato germanm suee testamento. Mutto

    habeant,non subsistit sententia Cointii, qui-Sanctum yi Septembris anni 632 ad

    c.s.

    Deummigras-

    minus cum prldichs concihampotest suspicio-MabUlonii, qui ejus-

    tam certum

    csset,

    quam

    ipsi existimant, agi

    potest,

    cum nulla in ea de Dagoberto, nidlade Sigeberto fiat mentio, nec quidquam aliud conhneat, quod prsedictum iterprse quovis
    alio de-

    tbidem de itinere Dagoberti, in quo anno regni sui xi Sigebertum filium Austrasiis regem dedit. Verum id ex tota illa epistola extundi non

    29 sto scnbens: Eodera mense (Augusto ul prcemtserat) et forte eodem anno ChagnoaTdus cpiscopus Laudunensis fati
    ,
    ,

    dem mortem m mensem Augustum incidisseipl natur iom X Annal. ad annum 632 nZ.
    ,

    munus

    ictuatus

    implevit
    difficul-

    signet.

    num.
    tur.

    Subotuit tamen, opinor, htec tas Mabillonio, qui propterea tum hoc
    30 de

    loco

    tum
    vide-

    Difflteri nequeo,

    Dagobertum

    tempore in Austrasiam venisse, cum id diserte tradat Fredegarius in Chronico hisverbis : Dagobertus anno regni sui xi Metis urbem veniens Sigebertum filium suum in Auster regnum sublimavit sed unde probabit Cointius, ad illud tpsum zter esse, de quo ioquitur Paulus ? sane posterius non Metas deducit, sedab eaurbe abducit. Et quidni potuit loqui de aliquo itinere S B Sigeberti jam regis qui cum Majore domus suc-e ahquot urbes adirepotuit, ut Austrasios,
    .

    eo circiter

    anno emortuali dubie tocutus


    loco

    Posteriori
    Si

    Chagnulfo

    ait

    ipsum Chagnoaldum indubitanter dixerat, hxc


    :

    quem prius

    Chag-nulfus idem est


    ejus
    (

    quem germanum
    fuisse,

    cum Chagdoaldo Burgundofarx ) fratrera

    Zide,"Z

    anno senus statuendam esse, probabiliter suadet testamentum S. Burgundofarte collahim


    altero

    qui diu regem proprium desiderarant, sua prmsentia in fide confirmaret? Certe huic suspicioni nihit contrarium continet laudata epistola. 28 Pr3sterea rnortem Sancti uno saltem aut
    7

    ex Jona indubium est; in vivis adhuc Chagnoaldus cura testaraentum condidit Uurgundofara id est xxvi Octobris anni 632 adeoqueejusdem mense Augusto nonpotuit obiisse. Hasc sunt qu3e me impediunt quominus Coinhi sententige tamquam certx subscribam non tamen inficior, probabilem esse, tum quia de Dagoberti, paulo antequam Sigebertum regem constitueret, per Austrasiam itinere S.Pauli Verodunensis epistola non incommode
    erat
    ,

    intelligi

    potest

    quo Sanctus obiisse perhibetur. Tossa2 Hist. ecclesiie Meldensis istud inter instrumenta primo loco recitat ex tabulario monasterii Eboriacensis, seu S. Farx
    die,

    cum

    nus du Plessis tom.

    dies Sancti emortuatis perperam in Martyrologiis notari; tum etiam quia istasentenha non longe a vero potest aberrare, quantum dtiunde colligere licet.
    ,

    et

    domno Dagoberto rege gloriosissimo sub die septimo Kal. Novembris. Confectum igitur fuit die xxvi Octobris anni 632 quo Dagoberti in Neustria regni annus vjam inchoatus erat.
    , ,

    idemque recenset laudatus Cointius ad annum 632 num. 23 cum aliquo tamen discrimine. Sic autem exorditur Anno quinto regnante
    ,

    Galliee Christianee auctse tom. 3 col. 6 interfuit ordinationis S. AutbertiepiscopiCameracensis, quam Cointius ad annum 633 , Henschenius ac Papebrochius in Annotatis ad Vitam S. Lundelini abbatis pag.

    autem, testibus Sammarthanis,

    30 Attola enim, sive Attita ut eum vocat uitraannum fitodoardus hb. 2 cap. 6 Ecdesite Remensis, se- 37 r/.^rn cundum omnes S. Chagnoaldi successor fuit. Hic no />'"<
    ,

    Idem
    testa-

    postea recognitum fuisse videtur,

    cum

    1066 tom. 2 Junii, ad annum 637 referunt queeque certe ante 638 Dagoberto emortualem

    in finead-

    datur
    ComMecen
    per
    xa.

    Ego

    feci

    fieriqne

    mandavi,

    dum

    mentum meum mihi


    Actum
    in

    saspius

    volui revisere *

    et

    smgula recognovisse, constipulatione subnicoenobio

    cum hic S. Autberto jam episcopo familiaris et erga eum munificus fuisse tradatur in hujus Vita, quam emcudit Surius ad dtem
    contigit,

    Eboriaco

    sub die

    se-

    C ptimo Idus Octobris; sed quo anno non additur. Porro in eo instrumento pra>fata sancta de Chagnulfo germano suo tamquam de adhuc vivente loquitur ita enim habet apud du Plessis Pro: :

    xni Decembris, qu&que ad pr&dictum diem in Opere nostro discutienda veniet. Hxc vero S. Autberti consecratio sit anno 633, ut rult Cointius,

    illiganda

    fit

    obitus

    anno 632 consignandus


    ,

    procul dubio Sancti nostri cst ; sin vero ilta


    ,

    dono, dulcissimis gerraanis meis faventibus, Chagnulfo Burg-undofarone et Agnetrade, portionem meam de villa vocabulo Luvra
    pterea
    ,

    Cointius legit Propterea dono, dulcissimis germanis meis faventibus centum libras Chagnulfo Burgundofaroni et Ag-netrada? portionem meam etc. Itaque die xxvi Octobris anno 632 vivebat quidam Chag-nulfns Burgunetc.
    : ,
    ,

    rem cum incerta pro certis venditarenon lubeat, malui Sancti mortem inter annum Christi 632 et 638 cotlocare. Quod autem Trithemius lib. 3 de Viris iitustribus, cap. 69 ait Sanctum nostrum claob
    ,

    ad 637 differenda nihil obstat hic ad aliquot annos differatur.

    quominus

    et

    Quam

    ruisse anno Domini Dv.xL,omnhto improbnbiteest,


    ut liquet
    31

    ex

    dictis.
    ,

    dofarse
    S.

    germanus
    614,

    hunc vero eumdem

    Quod ad supremi morbi genus pertinet


    :

    esse

    cum

    i Anmihi plane verisimile est, cum constet, posteriorem sanctse germanum fuisse, de alio autem Chag-nulfo nonitem; cumque ceeteroquin nultam Chag-noaldi mentionem fecerit, ubi tamen locus faciendi non deerat,

    Chagrnoaldo existimat Mabilloniustom.

    nal.

    ad annum

    num.

    10, et

    dum
    tur.

    de paternae haereditatis partitione loquebaContra ejusdem Chagnulfi iterum meminit Dare volo vineas, his verbis quas contra germanum meum Chagnnlfnmiu concambio visa sum
    :
    . .

    vtdimus supra, eum ictuatum obiisse qua> vox cum csesum vei percussum significet, Mahitlonius aliique passim arbitrantur, iilum apoplexia subtatum fuisse neque improbabiliter cum tamen ea vox latius pateat, non video, cur pro quaiibet atia subita morte usurpari non potuisset. Saepe laudatus Du Plessis iib. i, num. 37 scribit, illum sepidtum fuisse in monasterio S. Vincentii non procxdab urbe snn f/itsrojxilt. L\r.
    : ;

    , (lllf/1I

    .. mow,,,*,

    wuttura,
    retl

    i mx

    stat istud

    monasterium , inquit Sammarthani Gailise Christ.tom. 4, pag. 014, in suburbiis


    ;

    accepisse.

    29

    Nunc

    ut ad

    rem

    veniatnus, si ista ita se

    Laudunensibus uno ferme lapide Lauduno dissitum, estque Ordinis S. Benedicti addunt fuisse
    antiquitus

    094
    lUCTOM

    DE

    S.

    CHAGNOALDO EPISC ET CONF.


    Porro in eodem ^nonasterio Sancti corpus per- D
    mansisse videtur, cum laudatus Du Plessis citans in margine archivium parthenonis S. Faree hujus sanctimoniates anno 1623, xn asserat Novembris aliquas Sancti nostri reliquias mensis
    , ,

    c.s.

    istiussedis, antiquilus mausoteum episcoporum ex diplomate Roriciiseu Roriconis prout patet abbatiam episcopi Laudunensis, qui anno 961
    se

    in quo diplomate ait, illam monachis restituit eam restaurandum inductum fuisse maxi:

    ad

    me, quia non tantum hujus sedis episcoporum habebatur sepultura. sed etiam canonicorum.
    . .

    inde impetrasse.

    DE SANCTA BEGA ABBATISSA


    1N CUMBRIA ANGLI-ffl
    1

    ROVINCIA

    C s

    COMMENTARIUS PR^VIUS

    I.

    Memoria

    in Fastis variis diebus adscripta, varia Sanctse

    nomina, ec

    translatio. clesia antiquitus erecta, Officium ecclesiasticum, corporis


    K

    1'osl

    MllillM
    VII.

    \ M artyrologium Anglicanum

    Joannis Wilsoni

    ofpcio celebrari solitam reperio.

    opera anno 160S editum, etpost hoc alia hac Sanctt mcmuT I die annuntiant S.Beg-am virginem,primam, ria a marti/ut ferunt,emuliebri sexuin Northumbria monasrologtf
    SEC.

    VI

    /icvri/.-r

    inquit,

    alumnam et propagatricem. In Cumbria, commemoratio S. Begae, virg-inis, quse ex

    valde
    flde

    nobili Btirpe progenita est, instructuque in

    Christiana in nostram Mag-nce Britanniee insuvitamque multis virtutibus refertam lam vcnit duxit in prffidiota Cumbrise provineia; ubi ininsi,

    Sunt, qui geminam S. Beg-am virginem ag Ab aliquibut sub eodetn, noscunt inter hos Philippus Ferrarius utram vel vurio no que ad hanc diem vi Septembris refert, in Ca san In Cumbria talogo generali sic scribens ctaa Begae virginis. Et aliquibus interjectis tamquam de altera ab hac distincta In Scotia sanctse Begee virginis. Ferrarium secutus est Artuuterque autem annotat, eam rus in Gynieceo
    3
    : i , :
    :

    gni

    vitaa

    sanotimonia ac miraoulorum operatione

    tandem animam cselesti Sponso suo reddidit. Antiquis Catholicis temporibus olim in ipsius honorem erectum fuit in Cumbria amplum templuraac motia et veneratione asservari solebat
    :

    etiam Bedam appeltari. At Castellanus in Martyrologio universali Galtice edito duas itidem commemorans, primam hoc ipso die Gallice sic annuntiat Prope Egremondam * in comitatu
    :
    ,

    Egremond

    reverenab incolisistius comitatns qni locus tum temporiscelebris erat pero<>'rinatione,pra:scrtim populi ex borealibus Angliae
    nasterium, ubi ipsius oorpus
    plagria

    magna cum

    varO

    ilirhas

    % Post laudatum Wilsonum ad eumdem diem iltam referunt P. Ilenricus Fitz-Simone Societate

    i/fi.vu.

    Jesu in Catalogo prascipuorum Sanctorum fnuio 5 in lucem dato, et 1619 Fcrrarius in Catalogo geneet 1(1:11 recogni/o Arturus in Sacro Gymeceo et Wionius rali qui omnes in Appendice ad lib. 3 ligni Vitss hcis cifafis ipsam Beffam appettant. His accedit
    Ili/nTui.T
    1 ( 1
    : , , :

    S. Beg*a virg-o Hyberna Cumbrise in Ang*lia patrona regni Norvegiae. Atterius memoriam In comialligat diei xxxi Octobris his verbis tatu Northumbriae, sancta Beg*a Virg-o. In margine observat sequentia: Beg*a diversa est a S. Bega Egremontana, dicta etiam S. Vega. Preeterea nonnutti eamdem, xd ostendemus, sanctam Virginem sub gemino nomine variis diebus com memorant. Utraque enim editio laudati Martyro V togii Anglicani ad xxx Maii celebrat memoriam S. Hieu, seu Heynse virginis in civitate Calcariae, quamprioreditioColcestvlam in Essexia Angliee provincia interpretatur altera Tadcaster in pro,
    , :

    Thomas Dempsterus in Menologio Scotico vi Septembris sic scribens In Scotia loco Kilbeg* Begsa vlrginis magnorum operum, quaa Norvegiam laboribus suis Christo luorata dicitur; unde Norvegia quasi Norbegia verum hsec de Norvegia fabulis annumera. Ast alii eamdem Sanctam nostram sub eodem aut etiam alio vocabulo atiis dicbus annuntiant. In primis lau:
    ,

    vinciaEboracensi.Anglicanum secuti suntFerrarius in Catalogo generali et Arturus in Gynaeceo. 4 Verum mihi una eademque sancta Virgoest, quse Bejra Beda, Veg*a, Heyna vel Heju seu Hieu fuerit appellata. Advertit id Michact Alfordus in Annalibus Anglo Saxonicis tom. 2 pag. 291, ubi hoc solide probat in hunc modum Moritur hoc anno ut in nostro Martyrolog-io.
    ,
    , :

    Iierfterm

    (jemnuitur

    leg-itur

    datum Martyrotogium Angiicanum recusum anno 1610 eam ad diem \\\\ Novembris commemorat simili fere quo supra etogio. Camerarius de Scotorum pictate tib. 3 diem vm Septembris ipsi sacram assignat Gabriet Bucelinusin Notiienctatore Menologii Benedictini, diem xxvm Decembris statuit Grevenus in Auctariis Usuardi ad \\\i Octobris, guo die atiam in Breio insignis ecclesise Aberdonensis inScotia, cdito anno 1809, ipsius mcmoriam ecclesiastico
    ;

    S. Ileyna Virg-o quam Beda passim Heju vocat, alii communius Begam. Hsec cum Heorthu monasterium fundasset, Hillamque ei praefecisset , ad Tadcaster oppidum fecisset, ibique sancto fine quievit. Iu eo sing-ulariter memorabilis quod prima fuerit e Northumbria;
    , ,

    virgrinibus,
    Scio,

    quae

    relig-iosum

    habitum

    suscepit.

    aliquos

    Heynam hanc

    a Beg-a disting-uere

    quos sequi videtur nostrum Martyrologriuro, ubi ad xxn Novembris Beg-a leg-itur sancte mortua

    anuo Domini dcl

    Heyna autem nctvn ad xxx


    Maii.

    ,: .

    DIE SEXTA SEPTEMBKIS.

    Maii. Sed

    cum

    de utraque dicatur

    ibi

    quod priraa

    hisce

    faeminarum monasticam vestem induerit in reg-no Northumbrias a S. Aidano episcopo eo ipso satis
    ;

    annum

    innuitur f uDameamdemqueesse.

    Necmultum
    ;

    obest,

    , discimus chartam illam circa 1121 conscriptam fuisse hoc autem sic ostendo. Facta estea donatio sub Henrico i Angliae rege post obitum Matildis reginas , et eorurn

    inquam

    s.

    .-

    quod HeinadicatureNorthumbrise regibus descendisse Bega vero Hiberna vocetur quia Hibernicae insulse Northumbris vicinse frequenter sang-uinem
    ;

    filii

    miscebant.
    Cur
    ftoc die

    Guitielmi Normannuv, ducis, ut indicare videntur heec verba fundatoris Hanc eleemosynam feci pro salute doraini mei Henrici regis Anyliae, et pro anima Mntildis regins et WiiUel:

    Huic Alfordi

    sententise

    adhserendum puto

    Uetw,

    mi

    tum ob rationes db ipso allatas, tum quod nullam necessitatem videam duas Begras adstruendi. Heynam aut Ileju sive Heru eamdem cum S.
    ,

    filii eorura. Cumque praedicta Matitdis anno 1118 e vivis excesserit, Guilielmus autem anno 1120, incurrente in scopulum navi, naufragio pe-

    rierit, teste

    ex Bedrn Historia collata cum iis, quee de S. Bega nostra reliqui omnes tradiderunt quemadmodum per decursum probabimus. Quod autem quidam scribant eam Norvegos Christo lucratam fuisse morari nos non debet cum id nullo idoneo tecte confirment auctoremque habere videantur Thomam Dempsterum quem in patrise suse gratiam nimium fabidis indulsisse, notumest. Porro Majoresnostriaddiem xxx Maii S. Heynam sive Hieu inter praetermissos retulerunt, monueruntque, de B ea agi posse vel ad xxxi Octobris, quo die in Au-

    Bega

    esse,

    manifestum
    ,

    est

    came ad annos
    ta

    Alfordo tom. 4 Annal. citatos, consequens

    eccles.
    fit
    ,

    Angli-

    ut lawla-

    chartaanno 1120 aut atiquot annos post fuerit


    8

    conscripta.

    ctario Greveni

    men

    legitur ,

    ad Usuardum Beg-aj virginis novel xxn Novembris quo a Wil,

    sodo annuntiatur. Breviarivm Aberdonense de anno 1509 Officium Sanctne proponit ad xxxi
    ,

    Octobris, quo obiisse ibidem traditur.

    Verumcum

    Verum cum in eodem instrumento nulla aut diu antf. mentio de Adelica regina, cujus cum Henrico nuptias citatus Alfordus anno 1121 ittigat, probabilius apparet fundalionem iltam factam fuisse ante Adeiicse nuptias ,. pro cujus salute alioquin etiam facienda fuisse videtur. Eo etiam tempore donationi interessc potuit Turstinus, si- E ve Thurstanus, quianno 1119 Eboracensis archiepiscopus a Catisto II ordinatus post multas simuitates anno demum 1121 permittente Henrico in Angliam reversus suam cathedram adiil, si vera narret laudatus Annalista. Idem Monasticon exhibet aliud instrumentum ejusdem Guilielmi continens donationes varias Deo et sanfiat
    , ,

    plures martyrologi preedicto Breviario recentiores ejusdem memoriam huic diei affigant, cum hisce de ea hodie agendum censiti. Quod si in re
    incerta conjecturis

    ctae

    Mariie Eboraci et sanetre Beg-je et raonachis

    quidquam tribuere licet, Sancta re vera mortua sit xxxi Octobris, ut


    ,

    si

    ibidem servientibus factas. Hitic et alia carta ex eodem loco deprompta subjungitur qua Ranutphus Meschinus Guilielmi filius ocdesiam
    ,

    in

    ipsius Ofjicio asseritur

    forte hac vi Septembris


    ,

    Culuut anti/niir,

    probalui

    ex ecchsia
    ipsi

    ejusdem Translatio celebratur quampost quadringentos circiter ei sexaginta annos peractam fuisse, idem Officium affi.rmat. 6 Quod ad citltum Sanctae exhibitum spectat non dubito, qitin is antiquus sit et immemorialis Hujus enim rei certam fidem^ facit carta fundationis
    celtse

    Begae

    in comitatu
    et

    Cumbrm,

    quam Rogerus Dodswort


    , ,

    Guilielmus Dugdale in Monastico Anglicano pag. 395 et seq. totam recitant desumptam ut asserunt ex outographo servato in turri B. MaritV Eboracensis. In eo instrumento Guilielmus Meschiinter nes dominus Couplandiae in Cumbria
    ,

    a patre suo Eboracensi donatam concedit fundationemque confirmat atque amplifu-at. Deni<j\tc exstant ibidem carta Guilietmi de Forz comitis AlbcmarlicV et aliud regium quoddam diploma facta in favorem ejusdem pcclesiae santse Begffl in CoupHandia. Ex quibusomnibusmanifesf.efiqit.et, Sanctam nostram seculo xn adotescente jam habuisse templum suo cultui dlcatum in Cumbria, cujusparsest Coupelandia. Sedaquo tempore S.
    sanctae Be^se, qure est in Couplandia,
    abbatipp.
    ,
    ,

    \\o<x;v

    nomine nuncupari
    :

    cceperit

    nusquam me-

    moricV proditum reperi quarepotiuf jam nfiquot seculis prius istndsaceUum i/ixijam crertitm fuisse, cum videatur fuisse prirnum\Sanctx monasteriolum, utnuvn. \:\ririebimits.

    cetera sic ait

    I)edi etpreesenti

    chartula confir-

    mavi
    bii

    ecclesiae sanctae Marise Eboracensis coenoecclosiam sanctae Beg-ae qnae est sita in Caucarucatas terrae quietas et et, septem palandia
    ,
    ,

    ab orani seculari servitio. Subjungit et multa dona ac privilegia et tandem subdit: alia quod omnes has eleeraosinas dedi Et sciendum
    solutas
    ,
    ,

    Alterum cum antiqui tum recentioris cultus indicium habemus ex Breviario Aberdonensi anno 1500 Ed/mburg.v e.crnso. In co ad xxxi Octobris recitandum proponitur Officium novem lectionum de S. Be#a virgine ct S. Quintino martyre ex fectionibus tres priores totidsmque
    9
    , :

    i/f"

    tuneccle-

    siaslicum,

    tiamiatio cor
    porii

    posteriores sunt de Sancta nostra, tres


    :

    prsedictae

    abbatiae Eboraci consilio Turstini archie-

    piscopi et uxoris meae Cecilia? et

    hominum meomei
    ,

    medim de S.Quintino oratio isff/.vc prwscribilur Deus qui cunotarum virginum oaatitatia ea custos, bea:

    rum
    et

    et concessione
    ,

    Ranulphi
    ut ibi
    sit

    filii

    tali

    con-

    ta3

    virginia turc Beghse precibue


    fii:is

    aures pro
    et tibi

    nofi-

    ventione et pacto

    cella

    monachorum

    bis supplicniilis

    (miffiTc di^narc,

    dtcatajam a
    teculo
    x.ii

    abbas Eboraci et capitulum semper mittant et habeant in ecclesia sancta Bejras Priorem et cnm eo sex monachos ad minus residcntes et servientos ibidem Domino. quo heec carta confecla est, facile 7 Tempus eruimus ex iis, quse mox subjungit in ha>c ver,

    deliter

    servientibua

    flaramam. Per cultu tuvc habet ; Uevolutis . pluribus annis aniraa sanctissima a pridie Kal. Novemhris excclsns pcnctravit super asthecorpore divisa
    .
    .

    omnem extiugue libidinla Domiuum etc. Lectio octava de


    .
    . .
    .

    Hanc autem eleemosynam feci pro salute ba et pro anireg-is Ang-liae domini mei Henrici Matildis reg*inae et Willielmi filii eorum et ma
    : , ,

    nubos bus quod


    ra
    ;

    oorpusque terras trarlobatur pulvoriin oisdom per annos circiter quadrininoojrni,

    frentos ot aexaffintfl cunetle mortalibns

    tum

    jacobat

    (juod

    divinitus

    rovolatum
    ost iu

    nunc

    pro
    dio

    salute

    Turstini

    archiepiscopi
    et

    et

    pro remeet

    dig-no

    cum honore
    in

    fcranslatura

    inonnstorio
    Ianj|rui-

    antecessorum meorum rneffi et liberorum meorum


    ,

    meo

    uxorie

    de Whitbe

    maerio

    habotur protio,

    et fidelium

    meorum
    etc.

    testibus hiis

    Turstino

    archiepiscopo

    Ex

    Quibns rcrhis citatum Breviarium luculenter testatur coryus


    dis in praesens sanitatom i>r:obons
    ,

    SancttP

    <SM
    AUCTORb

    DE

    S.

    BEGA ABBATISSA
    abhorrens, nisi quod unoet attero locoaveroaberrent quem propterea aliunde emendabimus. Prmdictas lectiones ob Actorum penuriam ex Mss.
    ,

    Sanctmotim translatum, etiamnum miraculis claruisse initio seculi xvi.


    10

    I)

    s.

    ad monaste rium WhU


    bensc, cujut
    notitia

    Monasterium WhitbeseuWhitbyense,anti, ,
    ,

    quitus dictum Strenshalh sive Streaneshalh conditum fuita S. Hilda filia nepotis Edwini regis

    vocabnlo Hererici

    teste

    Beda
    ,

    Hist, eccles. gentis


    :

    Anglorum

    4 cap. 23 ubi ait Contigit eam suscipere etiam construendum sive ordinandum
    lib.

    monasterium in loco qui vocatur Streaneshalh, quod opus sibi injunctum non segnitur implevit. Loci fundator creditur fuisse Oswius, NorthumbricV rex qui contra Pendam Merciorum regem pugnaturus votum conceperat de consecranda per virginitatem fiiia sua Eifleda Deo quodrelata memorabili victoria fideliter adimptevit prout videre ticet apud laudatum Bedam lib. 3, cap. 24. Pauca qum huc pertinent accipe : Intravit autem inquit praefata regis Oswi filia Deo dicanda monasterium quod vocatur Heruteu id est Insula cervi,) cui tunc Hildaabbatissa praefuit. Quas post biennium comparata pos, , ;
    ,

    excudemus, postquam ea qum apud atios scriptores de ea reperimus curioso tectori exhibuerimus. Venerabitis Beda Historim eccles. gentis Anglorum Ub. 4 cap. 23 honorifi.ee de Sancta nostra meminit, occasione B. Hildm hmc scribens: Post hffic facta est ( B. Hilda) abbatissa in moquod videlinasterio quod voeatur Heortheu cet raonasterium factum erat non multo ante a
    ,
    ,

    relig-iosa

    Christi

    famula Heru

    quaa

    prima

    fce-

    minarum

    fertur iu provincia

    Northanhymbrorum

    propositum vestemque sanctimonialis habitus, consecrante Aidano episcopo, suscepisse. Sed illa post non multum tempus facti monasterii secessit ad civitatem Calcariam, quse a g*ente Angrlorum Kalibique mansioneni sibi instiIn Beda cetera prosequens spectantia ad Hildam. Quod autemveligiosa Christi famula Heru, de qua ipse eadem sit cum S. Bega manifestum est ex eo quod eadem prorsus, qum de Heru ex Beda retulimus, a reliquis scriptoribus de S. Bega narrentur. g 13 Smpe memoratum Monasticon Anglicanum Monacha facta tom. i pag. Whlaudans Vitam Sanctm nostrm et condu ceiiam Caupl'an Letandi Coliectanea, quatuor monasteria per S. dia in Anglia exstructa asserit. Deprimo sic Beg*am habet Bega primum humile monasteriolum construxit in Cauplandia versus Carlelan in extremis Ang-lise finibus , ubi nunc sunt aliquot monachi Mariani urbis Eboracensis et vulgo vocatur Sainct Beg-es. De hoc monasterio sive cella S. Begse
    cacester appellatur
    ,

    tuit.

    sessione decein familiarum

    in loco

    qui dicitur
    j

    monasterium construxit in quo memorata regis filia , primo discipula vitaa regularis deinde etiam inagistra extitit In quo monag sterio et ipsa et pater ejus Oswi et mater ejus Eanfledetpater matris ejus Edwinuset multi alii noStreaneshalh
    ,

    ibi

    biles in ecclesia S. apostoli Petri sepulti sunt.

    Hmc

    datur

    Beda. 11 Alfordus tom. 3 Annal. ad annum 869 laudatus Harpsfetdium sec. 9 cap. 14 Historim Angticanm, scribit, itlud monasterium a Danis ever-

    Monasticon Anglicanum tom i pag. restauratum fuisse ostendit circa an~ num 1067 adeoque quinto post S. Begae obitum seculo, utproinde ipsius sacrm exuvim post quadringentos et sexaginta annos quemadmodum
    esse.
    ,

    sum

    71 et seqq.
    ,

    jam egimus num. 6 et seqq. Addoaliqua deejusdem situ ex Britannia Camdeni quipag. 630 in descriptione Cumbrim de eo ceu promontoriolo
    ,

    ita scribil
    hit
    ,

    Littus in

    Occasum pedetentim
    ,

    se prove,

    in Breviario asseritur

    eo transferri potuerint.

    Porro antiquato prisco nomine nunc Withby appellari solei, situmque est in Septemtrionali Eboracensis comitatus plaga vulgo Northriding nun%

    cupata.

    De
    :
    .

    eo

    hmc
    ratus

    scribit
    .

    Camdenus in Britannia pag. 587 Inde Dunus Sinus, a Ptolomaeo memoDunesley viculus assidet,
    et

    promontoriolumque efficit quod S. Bees pro S. Beg-a vulgo vocatur. Bega enim virgo Hibernica pia et relig-iosa vitam illic solitariam egit, cujus sanctitati miracula adscribuntur de tanro cicurato
    ,

    et copiosissima nive

    quas solstitiali

    die

    illa

    pre-

    cante

    valles et

    cui

    huic

    xerat. "Vix mille


    li

    contiguum Whitby, Saxonice Streanes-heale, quod


    r
    Sinus Phari interpretatur. Et post atiqua Edelfleda Oswini regis filia amplissimis redditibus
    licda

    montium summitates alte intehinc passus Egremont castrum col-

    imponitur

    etc.

    g33,

    hoe postea adauxit, ubi et patri justa solvit sed demum DanicaedcpiTedationis tempestasomninoever:

    sedes olim Guilielmi des Meschines In hoc ipso toco conditam fuisse ceitam S. Bede qua superius, tiquet ex cartis fundationis
    ,

    tit

    et

    qimmvis Serlo Percius

    per Guilielmum et Ranulphum de Meschines quas supra retuiimus et in quarum attera Gui,

    instaurarit,

    nunc

    ta-

    lielmus ita ioquitur


    ecclesiie

    men

    antiquffl dignitatis vix

    tenue prae se

    Reddidi etiam et dedi eidem


    . .

    fert vesti-

    gium. Ceterum de hoc Whitbyensi monasterio paulo latius egi, ut loci, in quem sanctm Virginis nostrm corpus transtatum cuttumque dicitur, notitiam darem.

    parochiam suam videlicet quidquid Witohona usque Chechel et sicut eadem Chechel cadit integre et egre in mare et nominatim capeilam de Egremund, qua est sita
    .

    continetur a

    prmdicta

    intra praedietos terminos etc. cella secuio xvi, ut

    II.

    Sanctse

    gesta,
    tura.

    mors,

    sepul-

    sacrarum mdium anno regni ejus 26 confectus, et postmodum in libros Primitiarum et Decimarum relatus, teste laudato Monastico pag 1038 et 1045 nunc cetera prosequamur.
    , .
    :

    Exstabat etiamnum fidem facit catalogus in Angtia jussu Henrici vm

    Sinut.i gesta
    cd\illitts\Offi-

    cioet Beila

    potittimHM

    desumemlu.

    A Cta Sanctmnulta exstant prmter jam laudat\tas tectiones in Breviario ecclesim Aberdonensis, qum an ex antiquiori scriptore depromptm, an initio seculi \vi ex traditionibus
    certis
    ;

    omnino me latet quare nec certum judicium de rerum veritate qum in iis naivantur, fei*re mihi licet nihil tamen continent minus wedibile aut a vemtatis specie
    \ :

    incertisve conflatm fuerint,

    inquit idem Monasticum loco num. prmced. citato sedvensimihus perperam Beda enim. lib 4 cap 23 istius cccnobii fundationem ad S. Aidanumepiscopum Lindisfarnensem et Hildam referre videtur. Bedam audiamus de vita et obitu Hildm ex pro/esso scribentem. Deinde
    , ;

    Deinde ad Septentrionalem fiummis monasterium construxit


    14

    non

    ex$trtucit

    partem Wire

    7nonasterium

    ad

    Wtrum

    flumen, ted
    benc Heorlliente,

    scopo

    ab Aidano

    epi-

    cum

    patriam revocata ( Hilda ) accepit unius familias ad Septentrionalem

    in

    lo-

    plagam
    Wiri

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    Wiri fluminis; ubi seque anno uno monachioam cum perpaucis sociis vitam agebat. Certius est, quotl iidem collectores subjungunt Herutey (ab alns Herthu dicitur,) qui locus Latine sonat Cervi insula commigravit coenobiumqne virg-inum ibi condidit, pauloque post Hildaj sacrae virgini cessit. Quo in loco monasterium istud
    : ,

    6f!7

    cum

    Heorthensem abbatxam S. Bega; successisse, mox de hac ita prosequitur:Se& illa post non multum tempus facti
    in

    dixisset, S.

    Hildam

    i-

    erau

    C.S.

    monastern

    secessit

    ad civitatem Calcariam
    Kalcaccster
    appellatur

    a g-ente Anglorum

    qus3
    ,

    conditum fuerit, certo non constat Camdenus in Britannia censet fuisse in Hartlepole celebri emporio, quod in episcopatus Dunelmensis 0:

    rientali oceani littore collocat. Littus inde,


    quit,

    qne mansionem sibi instituit. Verum an mansio illa ccenobium fuerit, ex citatis verbis non satis hquet: probabile tamen apparet ccenobiolum aliquod aut cellam fuisse, in qua ipsa seu sola seu cumaliquot virginibus reliquum
    ,

    ibi-

    in-

    vitae

    tra-

    duxerit.

    promontoriolo solum uno prominet vix septem supra Tesis (fluvii) ostium milliaribus,
    Hartlepole,

    Quod ad Calcariam

    spectat,

    Camdenus
    Wfierfum
    exi-

    cui

    emporium
    insidet.

    percommodo

    celebre et statio fida situ

    puiat esse Tadcaster, quam in comilatus Eboracensis Occidentali parte statuit ad

    amnem. Wherfus

    Heortu Beda vocare videtur, (quod Hunting-doneusis Cervi insulam interpretatur) ubi Heju mulierem religiosam
    :

    inquit

    per

    Tadcaster
    ,

    guum

    quidem

    oppidulum

    defluit

    quod tamen
    .
    . .

    monasterium onm iundasse memorat si Heorteu non sit potius terntonoli illius nomen, quod Dulnemensis liber innuit, et Heort-nesse alibi appellat, quod in mare long-ms procurrit. Comuli etiam potest Bollandus noster Vita S. Elfledm tom. 2 Feb pao r y

    Calcariam misse ex distantia, soli natura et nomiuis notatione non possum non sentire Ad nonum enim milliare Italicum ab Eboraco abest, uti Calcariam statuit Antoninus. Calx etiam quse... vix alibi in hoc tractu reperitur hic
    ,'

    copiose
    nis
    g-lis

    erTunditur...

    Cum

    autem

    illa

    Britan-

    '

    B
    in

    181.

    Saxonibusque
    Calc

    olim et Septemtrioualibus An-

    Dunelmensi

    15

    Tempus
    iis,

    cumitatu, non

    mus ex

    muttum

    conditi coenobii Heorthensis eruiquse de aetate B. Hilda? quae sancta?


    ,

    Abbatissae nostraesuccessit, tradit venerabilis Beda hb. 4, cap. 25. Bollandus mox laudatus de
    setate illa agit 4

    nomine dicatur... et Calcariensis in Codice Theodosii dicantur, qui sunt calcis excoctores non absurdum videatur , si
    ,

    Homano

    duobus sequentibus; quare ne longior gequo sim in compendium contraham, quae ibi curiosus lector proliociori stylo ex Beda reperiet. Obiit Hilda anno
    ,

    num.

    nominis ratio a calce petatur,... maxime cum etiam Calca-cester Beda? dicatur ubi meminit
    ,

    19 et

    mulierem quae prinus in hac reg-ione sanctimoniales vestem suscepit ad hanc civita,

    Heinam

    tem

    Christi 680 , xtatis suae 66 ex quibus triginta , tres posteriores in monachica vita Domino consecravit: anno igitur 647 vitam monasticam
    ,

    Beda, amplexa est. Biennio ante quam S. Bega3 successit, in Orientalium Anglorum apud quos propinquus ejus regnabat,
    cessit, ut

    teste

    provinciam re-

    inde ad monasterium Calense in Galha, ubi soror ipsius Hereswit Deo serviebat, virginitatem suam Christo sponso consecratum
    trajiceret.

    Verum

    mansionem sibi instituisse. 18 Bega tandem a Calcaria peregre proficiscens obiit apud Hacanos, mouasterium velatarum virg-innm, ait idem Monasticon et hujus exemplo Mabillonius tom. 1 Annal. pag. 4*6 idrobique vero Hacanos seu Haconos tertio milliari dissitum dicitur a Scardoburgo, quod Anglisc castrum est in Septentrionati Eboracensis comitatus plaga, et orw maris Germanici insidet. Monasterium istud a S. Hilda conditum fuisse anno 680, quo obiit, auctor est Beda qui addit,
    secessisse, et
    ,

    Sanctanonrm oid$tw atta


    ab
    itla

    Begu,

    in ea provincia per

    annum

    integrum retenta
    po
    nis;
    iu
    farailise

    est. Deinde ab Aidano episcopatriam revocata, accepit locum unius ad Septentrionalem plag-am Wiri flumi-

    distantiam inter hoc et Streaneshalense cceno* bia fuisse trecedim ferme mille passuum. At quod

    ubi aeque anno uno monachicam cum perpaucis sociis vitam agebat. Post haec facta est abbatissa in monasterio quod vocatur Heor,

    theu,

    quod

    vidtlicet

    monasterium

    factum

    erat

    uon multum ante a religiosaChristi famula Heru ut habet Beda.


    :

    ante

    annum

    10 Bollandus, qui inter triginta tres annos , quos S. Hilda in monachica vita Domino con-

    eodem S. Bega vixerit, obieritque, nusquam quod sciam tradit saltem dare nihilominus existimo praecitatos scriptores id non aliunde, quam ex Beda conjecturando desumpsisse. Hic enim lib. et cap. citatis agens de obitu S. Hitdge, lacc scribit Qua videlicet nocte {qua praedicta Hilda obierat) Dominus omnipotcns obitum ipsius in alio long-ius pusito monasterio (quod ipsa eodem auno construxererat, et appellatur llain
    ,

    couos) manifesta

    secrasse dicitur,

    annum

    illum numerat, quo in

    Erat in ipso

    visione revelare dignatua est. monasterio qusedarn sanotimonialifi

    Anglorum provincia commorata ex dictis deducit, edm anno 647 secularem habitum posuisse, anno 648 monacham factam, ac denique anno 649 monasterio S. Begae abbatissam praefectam fuisse. Hinc ulterius conflcitur, pnefatum monasterium non multo ante annum 64U a Sancta nostra conditum fuisse. Qiuimdiu autem ccenobium istud floruerit, incompertum mihi est cum post Hildae tempora nuliam de eo fieri mentionem reperiam. Forte eadem Danica irruptione qua post medium seculi ix monasterium Streaneshalense cum muttis atiis periit, hoc quoque destructum est, nec postmodum reparatum. $ed ad Monasticon Anglicanum redeamus.
    Orientalium
    ,

    est

    trig-inta et amplius Doraino virginitate , in mouachica conversatione serviebat. 19 Hasc tunc in dorraitorio Sororum pau-

    fmmina nomine Begu, quaa


    dedicata

    annos

    ui

    mort

    Ihhl,

    sans, audivit

    subito in aere
    orationes

    notum cainpame
    vel

    so-

    num,

    quo
    ,

    ad

    excitare

    convocari
    e-

    solebant
    aspexit

    cum

    quis

    eorum
    (ut

    de

    seculo fuisset
    videbatur)
    ,

    vocatus, apertisque
    ,

    sibi

    oculis,

    ,-

    per

    detecto domus culmine lucem otnnia replevisse. Cui


    solita

    fusam
    videlicet

    desuluci

    dum
    Dei

    intenderet,
    ang-elis,

    vidit

    animam

    prajfatse

    famula; in ipsa luce, comitantibus ac

    du-

    centibus

    eam

    ad coelum ferri.Cumque
    vel
    in

    somno

    excus.sa viden-t casteras pausantes circa se


    vel iu somnio,

    Sorores, intellexit,

    visioue

    hinc Catcai

    17 Beg*a autem,

    inquit

    relicta

    ntin secedens,

    rutey contulit

    se

    Calcarium,

    de Hequae a Saxonibus
    insula

    mentis ostensumsibi esse, quod viderat. Statimquc exurg*ens nimio timore perterrita cucurrit ad
    virg-inem
    praefuit,
    ,

    novam cellum
    iti/jt

    condtt

    vocatur llelcacester, et novum sibi monasterium condidit. Hausta hsec sunt ex laudato Beda, qui

    quae tunc

    monasterio abbatissae
    erat

    vice

    cui

    nomen

    Krigryth,

    fletuque

    ac lacrymis

    ,k
    auctokb
    ,:

    tt
    multum perfusa ae

    S.

    LJEGA AHBATISSA.

    lacrymie

    suspiria longa trahens,

    nia
    .

    uuiiciavit, raatrem illarum omnium Hildam ombatissani jara migrasse de seculo etc. Quae ex ipso eventu verissima comperta fuisse,

    ab-

    affirmat.
    monaiw-io Hacanos

    dk '

    20 Ex hoc t inquam, loco Monastici collectores hausisse suspicor, quae de Sanctae nostrae in monasterio Haconos habitatione scnbunt. Favet

    alterum iltam suo eadem abbatissa fuisse seputtam cumque de soto Heorthensi ccenobio 77ieminerit, consequens fit, ut ex istius auctoris sententia S. Beg:a in eodem monasterio post depo sitam praelaiura^n sub S. Hilda vitam duxerit, obierit, in eodemque fuerit sepulta. Prima hufuisse;
    i

    l>

    jus asserti pars satis a

    num.

    20,

    7iobis refutata est supra ubi ex Beda osiendimus, iltam reli-

    tumtempus, quod egisse dicitur Beg*a enim noin monastica vita stra a S. Aidano episcopo, qui ab anno 634 vel 635 usque ad 6.jl Lindisfarnensem cathedram
    ipsis

    tum nominis

    affinitas,

    secessisse, nec laudatus ve7ie7*abilis inde reversam videri ; cum scriptor civitatem Calcariam velut uttiniam

    cto preefato coenobio

    Calcariam

    tenuit, vetata fertur, ac propterea si circa postremos S. Aidani annos monacham induerit,et

    SanctcV mansionem assignet. Verum igitur non est, eam sub S. Hildas custodia usque ad vitee suaeexitum permansisse, nisi forte Calcariensis
    cettu 7nonasterio .Heorthensi
    sas fuerit subjecta.

    6b0 pervenerit, jam triginta et amplius annos dedicata Domino virgunitate, in mouachica conversatione serviebat; quodipsumhic de Heguasseriiur. Verumtamen mihi probabilius

    ad annum

    ejusdemque abbatis,

    apparet, hanc
    esse.

    Nam

    Begu a Sancta nostra distinctam primo, quorsum Beda illani in ejus,

    eodemque capite, modo non lleru sive Ileju, modo Hegu appellasset lectore,eam binominem fuisse ? Secundo monito secessissi S. Heru ex urbe Calcaria in Haconos indicaturus fuisse set, videtur id Beda verbo B nota enim Heru sive Beg sanctitas revetattonis (idem magis commendasset quam alterius cujustibet triginta aut plurimum annorum inmonasticis disciplinis transacta vita. Id tamen neutro loco facit imo contrarium insinuat, dum prio-

    dem

    orationis contextu

    sepul- h sepulta t i 23 Quod vero ad secunda^n partem tura^n scilicet, attinet, lubens admitto, Sa7ictam inmomMwio Ueorthe *> nostram in Heorthensi ccenobio mandutam terrae quippe vatde verisimile est, demortuae fuisse corpus Calcaria iltuc translatum fuisse, ut in suo
    :

    ipsius monasterio sancta Fundatrix quiesceret. Prcvtereaatterum argumentum eruitur expreeciCorpus terraj E ita enim habet tato Breviaro quod in eisdem per antradebatur pulveribus
    ;
    : ;

    nos circiter quadring-entos et sexag-inta. bat

    jace-

    ri toco de Calcaria

    tamquam
    ad

    ultimo Sanctae do,

    micitio

    ait

    Secessit

    civitatem Calcariam
    :

    ibique mansionein sibi instituit

    in secundo auait:

    temtamquam de alia quadam


    monasterio quaedam

    Erat in ipso
    icemina, no-

    sauctimonialis

    revetata tru-

    ditw,

    mine Begu etc. ~1 Denique si Sancta nostra anno 680 superquadraginta potius aut forte plures fuisset ipsa retigiosse vitae annos tum numerasset enim, ut habet Beda, prima foeminarurn fertur in
    ,

    quod divinitus revelatum nunc digno eum ; lionore translatum est in monasterio de Witbe etc. ex quibus liquet, S. Begte corpus in Heorthensi ccenobio, de quo solo ibidem agitur, pri7num seputtum fuisse, nisi quis aut aliam quamdam priorem tra^islationem fingere velit aut eam, quae in Breviario traditur, sine fundamento negare. Porro ex hac Heorthensi seputtura auctor Breviarii male deduxisse videtur, S. Beg-am in eodem monasterio post depositam pr cvlaturam, postremam aetatem suam exegisse quippe cum de sepulto ibidem ipsius corpore constaret, pro:
    ,

    num
    eam
    24

    erat scripiori
    in

    minus

    ditigenti existimare,

    eodem

    toco obiisse.
    liquet,
    :

    pi-ovincia

    Northanhyinbrorurn

    propositum

    ves-

    Ex

    hactenus dictis

    Sanctam circa OMU pott


    quo anno nata
    nwiftw
    hteP lwu

    temqne sanetimonialishnbitus, consecrante Aidano episcopo suscepisse; idque si vera narret Breregnante sancto rege viarium Aberdonense Oswaldo, qui anno 642 martyrio coronatus est, ut ostenditur in Actis tom.. 2 Augusti pag. 85. Mihi ituquemulto verisimilius appa7-et,virginem C Begu, cui mors S. Hiidae divinitus revelata iUcitur, fuisse unam ex ascetriis Heorthensis coenobii, in quo religiosam vitam profiteripotuit sub S. Beg-a nostra, vet quee ei anno 049 vel sequenti successil, sub S. Hilda t ajqua in monasterium Havonos recens a se conditum, missa
    ,

    medium
    aut

    secuti vii floruisse


    ,

    at

    denata fuerit cum divinare non lubeat , determinare non possumus. Divinat enim Martyrologium Anglicanum Witsoni, dum ad diem xxx Maii S. Hienae qua^n eamdem cum Bega
    ,

    diximus

    mortem anno

    657 illigat, et

    ad

    vi

    Septembris in priori editione, in poste7'iori vero ad xxii Novembris, S. Hegam obiisse statuit anno 050. Vnu77i hoc certum est, quod ad medium
    prevdicti seculi pervenerit,
    650, relicto S.

    videtur,

    cum jam

    triginta aut plures 7'eiigionis

    cum anno 64S. aui Hiidse Heorihensi ccenobio, Calcariam commigrarit, ibique sibi domicitium exstruxerit , ut supra vidimus sed quamdiu in
    :

    probabiUu
    obnt

    Cakarh;

    annos numcrarct. 22 Quare ego Monastico, quod Sanctam nost7^am apud Hacanos obtisse, ex hoc, ut apparet, capite censet, consenti7*e no7i possum. B^vviarium Aberdormise atium ni07'tis locum nionasterium scilicet Heortimxse assignare videtur etenim ittius auctor cum dixisset, sanctam Abbatissam 77ionaste7'ii sui Heorthensis curam et
    , :

    eo

    deinde vixerit, nec Beda tradit, 7iec aliunde discere potui. Nihit etiam erui potest ex translatione, quse annos cireiter quadring-entos et sexaginta ab ejus obitu in Breviurio Aberdonensi
    facta refertur, tum quod annos tantum circiter assignet tum quod annum, quo translatio facta fuerit, non determinet. Probabile tamen est, eam aliquos, salte^n paucos, annos Calcarias in
    ;

    moderamen
    dit
    :

    in S.

    Biidam

    transtidisse,

    moxsub-

    vivis superfuisse,

    SUffi
    tis

    Sub cuju> cnstodia B. Begha u.sque ad vitse exitum sancte vivendo permansit. Revolu,
    . . .

    bem

    cum de ejusdem in hanc ursecessu conditoque inibi domicitio, non vero


    fixi.

    itaque in ea pluribus annis


    a

    anima san-

    de morte meminerit Beda. Ob hasce rationes Sancta? obitum post medium secuti vn

    ctissima

    oorpore davisa exeelsas penetravit super rethera mibes, corpusque terrae tradebatur pulveribus, etc, qu<v infra 7ium. 5 legere est. Duo hic asseruntur : primwn est, Sanctam abdicato abbatisstV munere, sub S. Hitdae moderamine reliquum xtatis exegisse ac vita functam

    VTTA

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS


    A
    buit
    filios,

    m
    D
    haereditati
    ; ;

    paralyticum ct a nativitate de jure succedere debuerat; alterum fistula occupabat qui plu-

    unum

    mutum,

    qui sua

    VITA

    rima Sanctorum suffragia postulaverat tandem divinitus admonitus, B. Begham et aepulchrum


    ejus

    cum

    filiis

    suis visitavit

    qui in oratione pausanitati


    restitue-

    Ex

    lectionibus propriis in Breviario


    ecclesice in Scotia.

    lulum perseverantes una hora bantur n.

    Aberdonensis

    ANNOTATA.
    Begha virgo
    gloriosa cura a parentibus

    S.

    Bega ex

    Lectio

    i.

    Bibernia
    fugiens in

    conjug-ali daretur thoro,

    audiens, quod tanta

    Britanniam,

    Christi fides in Britannia floreret,

    Hyberniam, unde

    duxerat ortum, et parentes reliquit, acceptoque oraculo ab ang*elo in somnis, dum sopor omnes, qui intra paternos lares erant, oppresserat, clam regia deseruit palatia a et ad marina littora confestim properabat, et ad portum quemdam aptum perveniens, navim prseparatam juxta divinum pro-

    a Retulimus num. 4 in Commentario, Heinam, quam eamdem cum Bega putamus in Martyrologio Anglicano e Northumbrite regibus ortam dici, sanctam vero Beg-am ex nobili Hybernorum sanguine, ibidemque ex Alfordo respondimus, qua ratione utrumque verum esse passit nolim tamen alterutrum pro certo afflrmare, cum nihil in hanc rem tradat Beda, qui in eodem capite 23 de S. Rilda scribens, hujus illuslres natales tam studiose commemorat. Por,

    missum

    adinvenit.
    ii.

    ro
    ingressa prospero

    quse

    hic

    tum de angelico

    oraculo,

    tum de

    2 Lect.

    Illamque

    cursu

    prima in Nor- in Scotiam pervenit quse post longam suam et ; thanhymbrodiuturnam peregrinationem, in jejuniis et vigiruffl provinaa liis et orationibus continuis corpus suum castisanctimonialis

    fuga ex Hybernia narrantur, nescio, qua auctoritate nitantur.

    facta,

    gando, a beato patre et sanctissimo viro Aidano episcopo b, tempore, quo Oswaldus c in Nor-

    thumbria rex reg-navit Christianissimus, primum benedictionis velamen in Britannia accepit, quam primam monialium religionis constituit abbatissam.
    condilo wioiiasterio prxest,

    b De S. Aidano episcopo Lindisfarnensis actum est in Opere nostro tom. vi Augusti, apag. 088, ubi ostenditur anno 634- vel proximo subsecuto episcopum ordinatum fiusse, anno vero 651 obiisse. De vetala ab ipso S. Bega vide Comment.

    num.

    12.

    3 Lect.

    iii.

    Constructaque

    cellula

    per prssfa-

    tum regem Oswaldum in insula quadam deserta d, quam plurimas virgines Deo sanctas et corpore castissimas sibi sociavit quas Begha beata
    ;

    Oswatdus Northumbrioe rex et martyr de quo vide tom. 2 Augusti, apag. 83. Regnum iniit anno Christi G34, optimeque de Christiana religione meritus, occisus est anno
    c Fuit hic S.
    t

    612, ut

    ibidcm videreest.
    liquet, hic

    cum omni

    dilig-entia et cordis vig-ilantia in

    divi-

    na instruxit lege, et ut mater sibi charissimas filiolas ad Deo serviendum quam benig-ue persuasit et
    exhortabatur
    quod deinde
    S.

    e.

    Hildx regen-

    dum

    Galliffi

    4-Lect. vii. Sed B. Hildavirg-o Deo deditissima a confinibus reversa, quse ibidem in monia/,

    trudit.

    agi de monastemidta diximus num. 14 et duobus sequentibus. At cur in deserta quadam insula conditum dicatur, non perspicio an forte prima S. Begse cella, quamnum. 13 Commentarii Camdenus collocat in promontoriolo Oceani, cum Heorthensi confunditur, et quia in mareprocur-

    Ex consequentibus

    rio Heorthensi, de quo

    lium Reg-ula erudita erat


    t

    auditaque per prsefaut ocius contempla-

    rebat, insula appellatur


    e

    tam

    S.

    Begham

    ejus

    fama

    et monasticae conversa-

    tionis reg-ularis observantia,

    Post lectionem tertiam in nostro Ms. sic noMediae lectiones ( tres sciticet) de S. tatur
    :

    tioni vacaret,

    accessit ad

    Aidanum episcopum,

    Quintino.
    f S. Hilda relata est apud nos inter prxtermissos ad diem V Martii et xxv Augusti, ubi F ejus Acta diiata sunt ad diem xvn Novembris. satis prolixe agit Beda lib. 4, cap. De eadem

    petens ab eo, ut virgiuem Hildam consecraret abbatissam, et eam * a dicto ofHcio exonerare. Beatus vero episcopus votis Virginis annuens, eamdem
    absolvit, et

    omnium

    virg*iuum consensu in abba-

    tissam B. B. Beg-ha usque ad

    Hildam

    eleg-erunt; sub cujus custodia


    vitse suas

    exitum sancte vivendo

    permansit g.
    Moritur
    ; et

    23, ex quo aliqua in Commentarium transtutimus. Dum autem hic dicitur e Gallise confinibus reversa, ubi in monialium reguta erudita erat,

    transfertw ud muiiaslcrium
    Wltitbycnsc,
    h

    5 Lect. viii. Revolutis itaque in ea pluribus annis, in mag-na mentis puritia, pridie Kal. Novem-

    bris h, omnibus angelicis sociata virtutibus anima sanctissima a corpore divisa excelsas penetravit super cethera nubes, corpusque terrse tradebatur pulveribus i ; quod in eisdem per annos circiter quadring-entos et sexaginta cunctis mortalibus in-

    adstrui videtur, eam in Catensi Galtise monasterio, ubi soror ejus Hereswita Deo sese consecraverat, atiquo tempore commoratam fuisse, prout aliqui existimarunt verum huic opinioni manifeste refragatur venerabilis Beda, qui loco
    :

    mox
    bens

    citato
    ait,

    iliam quidem

    Vitam S. Hiidse ex professo conscriad monasterium Catense

    cog-nitum jacebat, quod divinitus revelatum nunc digno cum honore translatum est, in monasterio in de Witbe k in mag;no habetur pretio, languidis
    praesens sanitatem prasbens.
    ubi miracuUs
    claret.
    *

    in Gatliam trajicere voluisse, sed in provincia Orientatium Angtorum, quorum regis propin-

    qua

    l.

    fuerit

    huma6 Lect. ix. Beata ig-itur Beg-ha rebus nisjara corporaliter exerapta, quam speciosa fueanima, rat * in conspectu Dei ejus sanctissima diversis locis attestantur facta miracucrebra in Nam territorium ejusdem undique ejus merila. tis

    retentam fuisse anno integro, indeque Heorthensis a S. Aidano revocatam, monasterii Videtur igitur Breviarit regimen suscepisse.
    erat,

    auctor hoc toco a vero aberrasse. g Quod S. Eilda Heorthense mmasterivm laudatus post S. Begam rexerit, diserte tradit

    quibuscumque furtis, injuriis gaudet immunitate


    a

    rapinis, molestiis aut


    l.

    Beda verbis, quw in Commentario num. VI dedimus verum quod h&c sub ittius custodia sive
    :

    De Gallia

    vir etiam

    disciplina reiiquum vitx traduxerit, eidem Be-

    quidam dives Cartiotensis Septembris Tomus II.

    urbis, qui duos ha-

    dm

    aperte adversatar,

    cum

    de Sancta nostra eodem 94

    700

    VITA
    loco dicat
    :

    S.

    BEG^

    ABBATISSJ3.
    i

    dem

    post non multum tempus ad civitatem Calcanam, facti monasterii secessit Kalcacester appellatur, quie a gente Anglorum

    Sed

    Ubi

    In monasterio Heorthensi Vide dicta

    illa

    ibique

    mansionem

    sibi instituit.

    Quare lectionum

    nisi forte Calauctor hic rursus errasse videtur,


    :

    num. 23^24. Commentano k De hoc monasterio egimus m de revelatione translanum. 10 et 11. Ceterum jam dictis nihil quidquam apud alios
    tioneque

    Heorthensi ejusque cariensis cella monasterio fuerit verum cum saabbatisscB Hildx subjecta Begam in Heorthensi ccenobio
    tis

    insinuet, S.

    obiisse,

    >ancredere, hic erratum fuisse, Calcana, quod suctamque nostram in civitate insinuaL pererat tetatis exegisse, ut Beda diem obitus didicent Breviarn h Unde hunc incompertum est forte non editor, mihi omnino hac die in Kalenaliunde quam ex eo, quod incertum sit hoc ; sed quam dariis annuntiaretur patetvel ex eo, quod ipsius mefundamentum, affigaiur, ut moria diebus variis a martyrologis

    Breviarium autem unscriptores reperire potui. excusum notatur anno de hsec desumpta sunt, sacrum sanctse Ab1509 adeoque id temporis eiiamnum ibidem in honore erat

    malim

    batilsx corpus laudatse lectiofulgebatque miraculis, nisi forte editioni annx 1509 nes ex antiquiori Breviario
    insertse sint.
    1

    Quid de hac immunitate verum

    sit,

    plane

    ignoro.

    m Forte

    mendose pro

    Carnotensis, ita ut tar-

    Commentarii ostendimus. Nec magis cerquo egimus a num. tus est annus emortualis, de
    initio 18.

    nutum, seu Chartres, Gallise civitas significetur. esse n His subjungitur, in Officio recitanda communi unius virginis non caetera omnia de
    martyris,

    cum

    oratione prtedicta,

    quam num.

    recitavimus.

    DE SANCTO MAGNO
    J.

    MONASTERII FAUCENSIS ABBATE PRIMO


    FUESS^ IN SUEVIA

    c. s.

    COMMENTARIUS PR^VIXJS

    I.

    Vitae

    Scriptor et

    interpolatores,

    antiquitas,

    auctoritas,

    apographa

    editiones: recentiores biographi, Acta edenda.

    PnonMllLlTiR
    ittLV.

    ancti Mag-ni

    acta illustraturus labyrinthum

    Acta Sancti,
    f/n.r

    n Theodo

    ingredior, cujus speciosus ingressusnonpaucas fefellit, incautosque in multiplicem re-

    o iCriptQ,

    rum, personarum ac iemporum confusionem pertraxit. Totius mali caput est Vita qusedam, qux sub TUcodori monachi vel eremitae Campidouensis nomine circumfertur. Hic S. Magni soC dalem se facit, ejusdemque in exantlandis aposocium, prodigiorum fere stolicis laboribus omnium oculatum testem, fidelem denique in morte ac sepultura amicum describit. Juverit ex Vita, quam daluri sumus, his pauca delibasse,
    ut pateat,

    reconditum in sepulcro. Theodoro * & 2 Verumtamen Vita hac, prout a conscripta . / conscripta dicitur, si tamen ab ipso (tH quippe cum seculo ix est, ad nos non pervenit Sancti corpus elevaretur, episcopus qui sacra il:

    la ceremonia fungebatur, inventam in loculo pene putridum cuidam Ermenrico corrigendam tradidit.^i accersivit, inquit interpolator quemdam monachum prudentem et industrium ex monasterio Elewauga, nomine Ermenricum, tradiditque ei ipsos quaterniones ad legendum atque emendaudum. llle autem assereus, se minime ita
    ,

    l'

    quam pronum

    fuerit, hisce Actis in-

    doctum

    esse,

    ut
    ,

    talia

    innovaret,
    valeret
    ,

    atque,

    prout

    dubitatam fidem adhibere. Relata S. Magni, sodalis seu potius magistri sui, morte, ita auctor Purgato erg-o ipso surcophago ille progreditur (lapideo, quem opportune invenerant) assumpseruut (S. Tozzo et Theodorus) sanctum cor:

    dignum
    et

    erat

    inserere

    necessitate

    obedieutise coustrictus,

    suscepit illud pictacium,

    secundum

    virium

    suarum
    contemnere

    considerationem,
    nolens,
    adini-

    jussionem
    rigens

    pontificis

    plevit, que ibi invenit, scripta

    innovans, et cor-

    pus

    et recoudidL-nnit
    sibi

    in

    loco; ubi Pater ipse ora.

    culum tam in
    :

    couslruxerat.
    suo,

    poneutes

    ejus

    Vi-

    scriptam virtutibus plenam sub auctoritate Theodori, cicm hac subscriptioKgo itaque Theodorus monachus ex mone
    capite

    omnia, atque, Domino annuente, seriem capitulorum luminibus emendavit. Hucusque Vita circa finem ex quibus conse-

    confusam
    quens

    nasterio saucti
    '

    Galli,

    jussu

    Tozzouis
    sancti

    episcopi,

    Acta, quse modo habemus, ab alio emendata (imo vitiata) in ordinem redacta, et prout dignum existimabat et inserere valebat,
    fit,

    sicut a Theodegesilo

    monacho

    Columbani

    de tanti Viri conversatiouibus simul Columbauo comperi, et post oculis


    vidi, et

    cum

    beato

    aucta atque interpolata esse. Verum utinam secundum virium suarum considerationem fidelem
    potius amanuensem,

    meis ipse auribus audivi, seu posteaquam me reliquit in cellula Cainpidonensi, et sicut postea a Tozzone de virtuproefato veuerabili episcopo sed nou omnia, in tibus ejus didiei, plurima, pictatio meo scribere curavi, et ad caput ejus posui

    quam emendatorem

    inter-

    polatoremque imperiium agere studuisset ; utinam inquam ipsa Theodori verba, confusa utcumque gestorum serie, integre fidetiterque
    posteritati tradidisset.
    3

    Nolim tamen

    vitiosas

    omnes

    interpolationes,

    ab aius

    DEE SEXTA SEPTEMBKIS.

    701
    ,

    quas infra examinabimus, Ermenrico eerto adscribere, cum alium auctorem habere potuemnt imo reipsa habuisse, non inaniter suspicatur Mabillonius in Actis Benedictinis sec. 2, in Elogio S. Magni cujus verba quia in Ermenrici notitiam [inducunt huc transfero. Ermenricus monachus Klewangensis aclevita, quem alii Ermcnoldum vocaut, is est, qui Vitam sancti Solaa monachi scripsit, eamque prout in to: ; , ,

    nes,

    gregatione nostra scendi causa ex

    et alterius qui ad nos dimonasterio S. Magni venit, Adalham dictus, quique nunc in S. Afrse coenobio abt)as est constitutus. Prsemiserat autem, se anno Domini 1062 ex Ratisponensi S. Emmera,

    ecwat

    c 8
    *

    mi monasterio secessisse adeoque


    i

    S.

    Magni Acta
    Urvata au'"'
    tt

    post mediumseculi xi ab ipsoexarata sunt. 6 Porro hunc ipsum esse pr&dictee Vita>, quam

    mo

    Ruodolfo didascalo suo tempore Hrabani Mauri quem in illo Opere commendavit ; ac taudem abbas anno dcccxlv electus septimo loco prsefuit monasterio Elewangensi dioscesis Augustanae
    iv Canisii reperitur
    ;
    ,

    habemus emendatorem ex ejusdem prologo manifestum est sic enim exorditur Juxta in, , , ;
    :

    nuncupavit

    vixitque

    telligentiae

    meae parvitatem complevi, quod tibi, dilecte frater Adelhalrae proraisi. Te enim petente una cum alio charissimo Fratre nostro,
    ,

    ...

    An

    vero S.

    Magni Vitam

    qualis typis edita

    exaraverit, certo pronuntiare non licet. Sane ex verbis paulo ante, de ipso relatis conjicimus, expolita quidem ab ipso fuisse B. Magni Acta, sed ab alio quopiam temere aucta fuisse Neque enim se industrium, prudentemve jactasset Ermenricus, qui in Epistolis ad Gundramnum et Ruodolfum longe modestius de se ipso sapit. Sed quisquis ille est, qui vulgatam S. MaB gni Vitam cousarciDavit, male omnino meruit de
    est,
    :

    S. Magni Vitam visioso nutantique in pluribus locis ab institutione graramatica stylo antiquitus prolata emendarem etc. Deinde post

    ut

    midta protogum his verbis conctudit


    ri

    Etsi igna-

    sint (lectores) personre meae,

    sciant,

    me

    esse

    unum

    Eramerami congregatione. Vt autem,undedigressisumus, redeamus, anonymus ille, relata sacri corporis Viteeque juxta
    ex sancti
    ita prosequitur Et advocans (episcopus) queradam prudentem monachum ex monasterio Elewanga nomine Ermenricum tradidit ei ipsos ( quaterniones inventos) ad legendum atque corrigendum... Similiter quoque ego feci, qui diu postulatus hanc iterum Vitam correxi. Quibus sane ve?*bis manifeste evincitur, illa S. Magni Acta jam seeulo xi, ut antiquitus a Theodoro conscripta et ab Ermenrico emendata, habita fuisse. ut hac speciosa larva 7 Atque hinc factum decepti non pauci, iisdem, prout modo exstant, certam fidem adhibere, non dubitarint. Nec mirum nam, ut recte advertit citatus Mabiltonius, quos non credat homini pio ac testi ocuqualem fuisse Theodorum , existiraare par lato est ? Einc ipsius auctoritatem passim secuti sunt, qui Augustanorum antistitum catalogus texuerunt et ipse Bollandus et Henschenius multa ex eadem in Acta Sanctorum transtulerunt adjuncta tamen, quam meretur correctione. Nam prior quidem tom. ni Februarii, in Vita B. Pippini qusedam huic beato duci attribuit , qu& moin illa de Pippino rege falso asserebantur

    posits: inventione,

    S.

    Magno

    ita ille.

    temereintopoiata sunt.

    4 Suspicionem de nova interpotatione facta in Opere Ermenrici auget exemplar quoddam ejusdem Sancti Vitse manuscriptum, quod apud nos servatur etdequoinfra agemus. Inhoc, inquam exemplari circa prodigium in servanda cerevisia patratum quod vide in Vita, num. 3, in margine notantur sequentia Kota bene huic margini tenuissima , sed antiquissima manu adscriptum ex priori per Ermenricum conscripta Vita Cum autem cervisa defluens urnam supy ,
    : :

    cttu

    mu/di

    ptaemt.

    ii

    mirum in modum instar ' coronae super urnam excrescens stetit Quze periodus, quamvis in exemplaribus tum manuscriptis, tum excusis, quse vidi, habeatur quoad substantiam, in nullo tamen eorum reperititr
    i>

    positam implesset

    quoad ipsa verba


    vis oritur suspicio

    unde ut jam dixi non leVitam Sancti, prout ab Ert

    menrico primum aut correcta aut interpolata est, non esse illam, quse modo sub Theodori et ipsius nomine circumfertur\ Quin et magnam iltius partem et Ermenricus non pertinere , probabilissimwn sit ex eo, quod plurima Actis illisperperam inserta sint ex Vita S. Galli scripta per C Walafridum Strabonem qui eodem prorsus quo Eimienricus, tempore floruit adeoque hunc infamis plagii arguere potuisset, si aliena male detorta pro suis venditasset. 5 Quidquid sit de incerto hujus Vitsescriptore, Eorumdem antiquie.ts eam jam seculo xi Theodori illud certum est ac Ermenrici nomine venisse. Id vero liquet ex exemplari ejusdem Vitee ab anonymo quodam, Ratisponensi monacho interpolatce quodque in fronte sequentes notas priefert Ex pergam. antiquiss. codice Ms. Augustse ad SS. Udalr. et in 4. ,Tit. Leab ann. 700 conscripto Afram
    , , ,
    , ,

    net

    autem pag. 254, num.

    26 et 28,

    eam

    vi-

    tiosa chronologia laborare, esseque interpolatam.


    2 Januarii ad diem xvi, Acta y rursumque tom. ZAprilis, ad diem xviii, S. Wicterpi, ex eodem Theodori ac Er-verum hic non, menrici Opusculo ittustravit

    Henschenius tom.

    S. Tozzonis,

    secus atque Bottandus, de inepta interpolatione

    conqueritur.

    infra demonstraturi
    riti scriptores

    Quod quam juste meritoque faciant, sumus ubi et atias impe,

    imposturas lectori ob ocutos ponemus, postquam hujus larvati Operis exemptaria, ejusdemque editiones enumeraverimus.
    8

    Variahujus

    Vitte

    apoqrapha exstant inmuretiquis

    Vafiahvj**
    '"*
    *

    seo nostro, inter quse, quia


    ,

    integrius

    gendae aliquot SS.

    lit.

    z. n.

    36.

    Hujus
    indicat

    vitse scri;

    ptor nonien

    suum nusquam

    sed post

    medium
    libellus
    sis,

    seculi xi scripsisse, facite ostenditur. apud Mabillonium in Veteribus Anatectis Exstat

    cujusdam anonymi, monachi Ratisponen-

    quamvis non purius primo toco nominandum venit, quod descriptum notatur ex Ms. S. Maximini Treviris. Quadruplicem hujus copiam habemus, cum eo tamen discrimine, quod non earum quippe una omnibus idem sit titutus Vita S. Magnoaldi, qui et Mahunc prsefert
    i
    :

    >lana

    tentationibus suis conscripsit. Is parte 2, secundum distinctionem a Mabiltonio factam, elucubrationes suas enumerans inter
    ,

    quem de

    (ex monasterio ceteraait Fuldensi ad suum Ratisponense) Vitam S. Macompulsus fratrum duorum precigni scripsi
    :

    Postquam vero

    redii

    gnus discipuli S. Columbani et Galli. Altera vero hunc : Vita sancti Magni seu Magnoaldi, ex monacho Luxovicnsi, abbatis monastcrii Eaua Thcodoro ejus cium, in diceccsi Augustana primun conscripta, deindc ab Ilermenrico, socio
    ,

    Elewangcnsi monacho,

    recensita

    et aucta. Reti:

    bus intimis et

    assiduis, Wilhelmi

    scilicet

    ex con-

    qum

    duse relatis verbis recte addunt

    denique

    70*
    hVCYOltl

    DE
    cta.

    S.

    MAGNO ABBATE.
    Faueensi
    :

    s.

    Prmierea exemplar nobis olim transmisit P. Gaaeminum mans ex Societate nostra t vir ob prtesiitam museo nostro operam ssepe ex Augustana SS. Udatrici et Afrse bibliotheca eodem prodiit, non tamen eodem codice , nec
    stylo conscriptum.

    in utraque

    patrocinante concessa, referuniur.

    pturima prodigiaS. M&gno D Porro ego ma-

    memorandus. Utrumque

    manwcripta,

    alterum conscriptum notatur ex Ms. codicc pergameno vetustissimo, ab annis 800 et


    9

    Horum

    nuscriptum S. Maximim coliatum cum rehquzs edam, ita ut varias eorum, quse ahcujus momenti quid sint, lectiones in Annotata relaturus sim ne desideret. Vitse subjiciam miracula exduolector bus laudatis scriptoribus , utiet ex manuscriptis annotationibus Henrici ejusdem monasterii abf

    batis.

    pluribus conscripto, ex
    Afriffi,

    biblioth.

    SS. Udalrici
    ,

    et

    Wenzelai, tit. Vitffi SS. Magni Vix tamen credere possum, hanc Vitam temporepatris Gamans, id est, circa medium seculi xvnjamab octo secutis, adeoque non diu post primam ipsius emendationem per ErAugustae,
    z.

    Arnolfi.

    59.

    II.

    Cornmemorata Acta
    discutiuntur.

    menricum factam, prsefato codici inscriptam jam esse; neque enim verisimile apparet, eam foedis parachronismis scatuisse, nisi tum tam horum omnium auctorem facere Ermenricum veiimus. Ceterum istud exemplar cum enumeraquod piuribus in mendosum sit. Denique alterum ab eodem locis Gamansio transmissum, est illud, quod ab anonymo Ratisponensi emendatum diximus num. 5 et (5, di/fertque a prsedictis non modo penis stytum verum etiam alia qusedam, quse ipse, eo quod incong-rua aui impossibilia, ut loquitur, sibi mlrrentur, pro sua censoria arte immutavit suis tamen, ut cetera omnia, non caret errotis salis

    Mabilloyiius
    S.

    2. Benedictino , a pag. 505 Mag-ni Acta examinans, eorumdem aucto-

    Sec.

    Latvaiw
    *'"/''"

    bio-

    convenit, prseterquam

    rem,quem Pseudo-tbeodorum

    appellat, manxfesti

    (iler

    plagii convictum tenet, totque in iis deprehendit neevos, ut ea vel invitum omittere compuisum se

    Nec immerito quod enim ad ptagium E negari nonpotest, quin Vita illa magnam partem ex S. Columbani Actis per Jonayn conscriptis compilata sit, prout coilatis ittriusque scriptoris verbis lucuienter probat laudatus Mafateatur.
    attinet,
    :

    ribus.
    varitrquo

    editianu re-

    cemcnlur.

    1 A manuscriptis ad editas Vitas progredior. Henricus Canisius Antiq. lect. tom. 5, eam ex mcmbrnnis Mss. monasterii S. Magni, in pede

    pontis Ratisponensis, typis Ingolstadiensibus vultjnril (tnuo


    Ifll) l.

    Eamrion

    inler Aliimortnicarum

    rerum

    scriptores, altero post anno, Melchior Hai-

    minsfeldius Goldastus, retulit cum sequenti epigraphe, quam in nulto alio reperi : S. Tbeodori
    ereniitffl

    de Vita S. Mnyni confessoris, sodalis sui, nb Ermcnrico Elcwangensi monacho emcndatus et ilisiiuctns. Deinde post caput 13, nova inscri-

    ptione

    continuatorem
    :

    modum

    Operis indicat in hitnc Ermenrioi Ele\vang'en.sis monacbi sup-

    multis differt a Canisiana, nam ut minuiias prseteream integrse periodi, imo et capila ex hac in illa desiderantur, ut utramque editionem conferenti manifeseditio
    ,

    plementum.

    Hvc

    billonius et nos iatius ostensuri sumus. Neque porro soiius Jonee lucubratione, sed etiam Watafridi Strabonis, abbatis Augiensis, Opuscido de Vita S. Galli usus est Pseudo-Theodorus, pessima utrobique fide. Utrumque moxprobabimus, postquam ostenderimus, cur biographum nostrum pothts, quam Jonam aut Walafridum de plagio accuse?nus. Jonas Bobiensis in Italia monachus Vitam S. Coiumbani circa medium secuii vn exaravit, eamque Bobotene Bobieyisi et Waldeberlo Luxoviensi abbatibus inscripsit faictur autem, muita se inhoc argumentitm didicisse a SS. Attala et Eustasio S. Cotumbani discipitlis atque uliis Bobiensis monasterii ccenobitis, qui non audita, sed visa narrarent Non potuitigiiur Jonas S. Mag-ni Vitam legisse, quse in Sancti sepidcro
    :
    .

    per Theodorum deposita, primum secido


    perta
    est.
    :

    ix re-

    Quam ob rem oscitasse mihi videtur Mabillonius, dum iu Actis seculi % Benedictini,
    tum
    crit.

    Neque dixeris potuisse Jonam aliquod istius exempiar a Theodoro accipere quid enim causseafferes, quod ipse, quiin prtefatione sua
    lucubrationis suge vades, ut diximus, diligenter laudat, nultam hujus Viise aut Theodori mentio-

    pag.

    Goldastus hoc solo differt a (anisio, quod ipsnm Vitara in duos libros ac in
    r .

    "">

    hsec vnonuit

    aria partitur in

    ultimum,

    quod libri secuudi caput quoErmcnrici interpolatoris opcra meeapita, et

    nemfaciat, nihiique de SAlagno narret, quiinter prsecipuos S. Coiumbani discipidos frequenter in


    ea iaudatur? Adde, quod larvatus noster biographus infra in Vita cap. 2, num xi aperte fateatur, se atiquam S. Columbani Vitam prie oculis habuisse,
    lii

    moratur,Oanisiana3editionideeBt.(?o?(^K^Mw^CMC?i

    curavit anno 1001 Joannes Porssius; Canisius vero cum annotatis Jacobi Basnage prodiit typis

    dum

    ait

    Sicut in B. Columbani Vita

    Amsteiodamensibus anno 17*25 denique eadem S. Mag-ni Vita ex Canisio ab anno 1017 relata fuit
    .-

    continetur.

    De Walafrido Strabone magis dubiumvi;

    compilavit cx

    in

    tertiam Surii editionem, ad diemxi Septem11

    bris.
    Biograplti
    recentiures.

    deri potest,cum ipse inprscfatione ViiseS. Galli Jona et Walapr&fixa dicat Alienis insisto vestig*iis, verita- frido Stratisque

    Acta

    uticle

    edenda.

    Praterea Sancti nostri Acta Latino idiomate edidit anno 1021 Martinus abbas Faucensis, qux mihi videre non licuit; sed nec necesse putavi, cum non deessent aliorum Opuscuta ex iis partim concinnato. Jnier hos Mat(h<vus\ Raderus e Societate nostra, in Bavaria piaex taudato abbate Sancti Vitam con.sc/ ipsit, ut ipse notat in marginc. fiursum alia prodiit anno 1721 Latine itidern exarata a P. Ludovico Rabenstuber, BenedictinoadB. Virginem Ettalensemin superiori Bavaria; ac denique alia anno \Vl Germanice evutgata est, auctore anonymo quodam, ccenobita
    t

    tenendae
    nobilera

    lineam novis tantummodo cogor

    hone.

    passibus

    dimetiri.
    ,

    Vitam

    ig-itur

    sancti...

    Galli..

    sensu

    deg-enerem vultis a me lumiue recta3 locutionis ornari et seriem confusam capitulorum distingui limitibus quibus
    scripto
    :

    vei^bis clare invincititr,

    Walafridum

    in concin-

    nanda S. Gatii Vita alterum scriptorem pree manibus habuisse. Favet eiiam tempus ; qitippe Walafridus hoc Opusculum suum Gozbertoseu Cotzperto Sancti-gattensi abbati dedicavit; qui teste Mabillonio, anno S37 abbatiam resignavit. At multa sunt quse omnem piagii suspicionema
    ,

    Walafrido

    : , , ,

    :; ,

    DIE SEXTA SEPTEMBIUS.

    703
    ' tCT0

    A Walafrido guam

    longissime removeant. Inprimis fuit ipse vir eruditus, qui tantummodo annos triginta quinque natus erat , cum anno 842 monasterii Augiensis regimen subiit, jam clarus ing-enii sui monumeutis quibus deiuceps plura alia adjecit inquit Mabillonius tom. 2 Annal. ad datum annum num. 62 at scriptor noster tam fcedis laborat annchronismis, ut a supina in multis inscitia excusari non possit. Deinde si Walafridus Vita S. Magni, saltem qualis nunc exstat usus est, alienis non institit vestigiis, nec veritatis ienendee lineam novis tantummodo passibus dimensus est, sed aliqua etiam infideliter omisit
    ,
    ,

    Jona recitavimus, adjunctis tamen mutatisque quibusdam circumstantiis, qua> scriptons imperitiam et malam fidem manifestant, qumque^roptereapaucis castiganda sunt. In prirnis Autierni facta Magnoaldo adscribit sed in contrariam
    ;

    "

    partem detorta; iste enim teste Jona, S Columbano valedicere et ex Vosagi solitudine in Htberniam peregrinari cogitabat, hic in ipsa lhbernia eumdem Cotumbanum peregnnantem ac,

    immutavit quod de ipso nolim suspicari. Adde, quod certum sit, larvatum biographum multa ex Jonse Opusculo deprompta mutatis subdole nominibus et quibusdam adjunctis licet iisdem
    et
    ;
    , ,

    cedens, in ejusdem famitiam recipipostutat. Panem non post duodecitnum , sed tertium diem defecisse asserit nihilque dicit de relictisduobus, et S. Coiumbani iterato jussu- allatis piscibus.
    ,

    S3epe verbis

    suo inseruisse nilmirum igitur, eum in reliquis simiii plagio usum fuisse. Ut autem existimem, illum Walafrido potius
    ,

    libello

    16 Prseterea ait inventam fuisse illam ca- ^nuadpturam piscium olim a pastoribus consertam *"*"' in amue, qui vocatur Lignona at non advertit tmprudens, Lignonem {vulgo Loignon ) non
    , :

    Hibernise

    sed

    Burgundue amnem
    unde
    in

    esse.

    Verum
    errot

    quam antiquiori anonymo, quem Walafridus ipse secutus est, usum fuisse omnino persuadent in,

    nondifficite est divinare,

    hunc

    iegrse sententue ex Walafridi lucubratione in B Sanctinostri Vitampaucis mutaiistransiatse. Sed hsec omniaper decursumcum Commentarii, tum Vitse, manifestiora fient quare rem ipsam aggrediamur. FactumAuI4i Laudatus Jonas apud Mabilionium sec. tiemimonachi % Benedictino, in Vita S. Columbani num. 18 sic scribit : Eo itaque tempore (quo S. Columbanus cum sociis Luxovii morabatur ) quidam frater nomine Auticrnus pulsare ccepit ut
    : , ,
    ,

    lapsussit: legerat scilicet apud eumdem Jonam post verba numero superiori data, Qatlum, cum
    alia vice

    a Cotumbano jussus esset in flumine Brusca piscari irrito labore ia Lignone pi&catumesse: hinc ipse aut obtitus av.l ignorans K scriptoremitlumagere de Columbani in Vosago mora, se vero de ejusdem sancti in Eibm
    ,
    ,

    peregrinatione

    suum

    traustutit.

    Lig-nouem intrepidt Dubitaci equidem primum,an


    ,

    Mag-noaldus forte idem fuisset cum Autiemo sed postquam rem malurius considerav

    scrupuium deposui
    ,

    pereg'rinandi in Iliberniam causa perveniret. Cui

    Pergentes in eremum voluuutrum desideratum iter arripias, au in ccetu Fratrum permaneas. Pergentes erg'o simul tertium adolescentem nomiin comitatu sumunt ne Somarium et ad destiuatum in ercmo locum pervenerunt, unius tantum pauis cibo contenti cumque jam duodecimus trausisset dies nec quidquam de panis fragmento remansisset, horaque refectionis appropiuquaret imperantur a patre ut per pra> rupta ruris eant, atque ad ima vallis perveniant et guidquid ad cibum opportune repeiiant deferant. Ovautcs illi per concava vallis Mosellatcnus advenerunt capturamquc piscium olim a piseaC toribus consertam et undis oppositam cernunt accedentesque quiuque magnos reperiunt pisces sumentesque tres quia vivereut, patri praBsennou quiuque tandos vehunt. At ille ; Cur, inquit detulistis? Eespondent, mortuos reperisse duos Nequaquam ex proinde reliquisse. At ille ait nisi quos dimisistis venerint. his comedetis

    Columbanus
    tatem
    Dei

    ait

    neque enim biographusnosteropus habuissetJo7uvtii<ta tam infideiiter torquere si Ma-noaldum eumdem oum Autt.
    -.

    probemus,

    c?^edidisset.

    Conferat

    modu curiosus
    et

    lector Jonce
    iis
    ,

    narrationem a num. 14 rclatam, cum


    infra in

    quse

    Vitaanum. ihabentur,

    imperita
    uiracuium
    r"

    furta agnoscet.
    17 Pergit Pseudo-Theodorus vel Erme\ ex alienis laciniis suum fcetum eccornare, aliquantulum majori veritatis specie. Jonas lauaatum Maodlonntm quem mteltectum voto, quoties Vitas SS. Columbani et Gatii num. :H> narrat prodigium, ({uod per B.
    .

    ruce>evi -

    <

    <

    <

    ,-

    ,,

    lumbanum
    cujus

    et

    cjus

    cellarium factum

    1'uit,

    ei

    que hujusmodi. Circa horam refectionism

    nomen
    ,

    tacetur,

    cum

    cerevisiam

    < dolio de-

    At
    tise

    illi
    ,

    miraculo perculsi de provideutiadiviuas grapernici cursu repctunt, increpanturque, cur

    repertam
    rare

    jubentur.
    ,

    mannam reliquissent, Nempe Spiritu

    et sic

    cibum parepletus

    sancto

    noverat

    sibi a

    Doinino passim dapes paratas Hsec

    Jonas.
    maie detortum
    s.

    Magno

    hoc loco Theodorus noster Vitam MaauSpi ca tus, Autierno in Mag-noaldum transformato , aliam condit historiam. SS. Coiumbanum et Galium peregrinandi causa in Hiber-

    15

    Ab

    promeret jussu Columbaniper quemdam e Fratribus arcessitur ille ardore obedienti efi nonobturato dolii meatu ad nutum votat post accepln mandata suse neyligi>nt'w memor, ad celiam recurrit ratus omnem cerevisiam effusum iri. At mox promptse obedientim prsemium tulit stetit sequidem in coronx modum supra suppositum vascutum liquor, ne minima quidem stilla in ierrayn deiapsa. Cellarium kunc Theodorus Mag-iKKiMnm fadt , ministrum Soniarium miracutwn vero totum judice Golumbano MaNarn ego vidi, inquit g-uoaldi mcritis attribuii S. Columbanus, angclum Dei ante te pracedentem , quando Soniarium vocabas, qui * faoto
    .-

    -.

    .;.

    aquo

    signo supra
    tiaj

    typrum,

    stctit

    sicera in

    modum

    co-

    niam inepte deducit mox Magnoaldum profert ineorum disciplinam transire postulantem. Tum Columbanum eodem fere modo loquentem faoit voluntatem Dei Pergentes, filii ad heremum
    :

    O maghum divinte poten qui adhuc neophito suo Servo tantam g-ratiam conferre dignatus est, ut jam ,\];ig-nus inter fratres voceris. Ita ipse : at Jonas de
    ronae, sicut vidistis.

    donum

    angeto

    et

    Mag'uoaldo'^7eHA',
    ,

    memoratum

    prodi,

    probemus

    utrum
    ,

    tum

    arripias

    prope verbis panis comeatu


    ,

    propositum animi desideranon. Post hsec subdit iisdem an quse de Somarii comitatu unius
    ,

    gium, non Frutris qui alium vocaverat imperantis Cotumbani simut et obedientis
    rii

    sed

    cetta-

    merito totum attribuit hoc


    fuit
    !

    epiphonemate
    !

    Quantum

    imperantis ineritum
    ut sic

    qusesitis et inventis piscibus,

    ex

    dieutia subsequentis

    quanta obeutriusque tristitiam

    Dominus

    704
    UXTORE
    c.s.

    DE
    voluisset avertere etc.
    itt,

    S.

    MAGNO

    ABI3ATE

    Domiuus
    fit,

    Unde consequens
    ,

    vocat.
    etc.

    qui cellarium Columbani nulla jussu appellavit , fuerit S. Mag-noaldus prodigii pars teste Jona, ad ipsum perkujus Sanctum tineat sed cum infra dicturn simus nostrwn probabilius numquam fuisseinfamiliam probabilius etiam est, S. Columbani adscitum tam hxc, quam reliqua sub Cotumbani disciplina a Sancto patrata mera esse scriptoris commenta. Miraculum ipsum vide in Vita cap. i, a
    si

    Frater

    ille,

    Et rursus Cui temerario ausu ministerait Inquirens ergo minister etc. quo toco ma: :

    nifestum

    est,

    consentientibus editionibus Suriana

    et Basileensi,

    Chagnoatdum ministrum

    S.

    Cotum-

    bani designari, et tamquam ex munere ipsi proprio ministrum appellari.

    nuni.
    Chagnoatdi
    mirabile in

    3.
    ,

    urtum impe rium Sancto


    adicribit

    Commemorato prodigio subdit aliud de quo hmc observat Mabiltonius Nec solum Authiermi factum larvatus ille auctor S. Magno
    18
    ;

    Quare ego verissimum judico Magnoalin utramque editionem irrepsisse sive id ex librariorum errore, inquem utriusque nominis affinitate facile potuerunt induci sive ex eorumdem interpretatione coniigerit ; cui hsec ipsa S. Magni Vita occasionem po20
    ,

    f ostenditur.

    dum pro Chagnoaldo


    ,

    tuit prasbere.

    Ne

    vero id gratis asserere videar,

    exemplum

    accipe. Patricius

    Flemingus Minori-

    sed etiam Chagnoaldi

    modut ; et facili Hefert iste auctor in Chagnoaldura transformat ( Jonas ) S. Columbanum, dum a Theodeberto e Galliaexpulsus cum suis in eremo Brig-antiae urbi proxima moraretur, nec quidquam alimenti prseter Chagnoaldo in mandatis ruralia poma haberet dedisse, ut urso poma devoranti partem suo suog rumque usui cessuram interdiceret , partem aliam
    .

    eidem accomoculorum lapsu Mag-noaldum


    res
    g-estas
    . .

    ta Hibernus, in Coltectaneis sacris per

    Thomam
    ,

    urso permitteret.

    Kem

    ita

    ut praecepta

    fuerat,

    impletam fuisse. Quse eadem Pseudo-Theodorus totidem peue sententiis in Magnoaldum transfert. Confer, si lubet, quse referuntur in Actis Columbani cum verbis biographi nostri a num. 5 in Viia , simulque adverte , utriusque narrationem in eo discrepare , quod prior scribat, Chagnoal-

    Sirinum ejusdem Ordinis castigatis et auctis Jonse lucubrationem qua de agimus edidit, usus ad hoc ut in prxfatione indicat vetustissimo codice monasterii S Maximini Treverensis, cujus ipsi copiam fecerat Rosweydus noster. Hic codex itidem Chagnoaldum ministrum, non Magnoaldum legit Magnoaldum tamenin textum retutit. Rationem dat in Commentario pag. 351 num. 133 sic scribens Ms. codex Chagnoal- E dum (habet) sed perperam sermo est enim
    ,

    dum, conspecto inter frutices urso, sine moraad Columbanum remeasse ad eoque redire jussum, suam urso pomorum partem assignasse: alter vero asserat Magnoaldum clam magistro suo Cotumbano mirabile istud in feram imperium exercuisse. Equidem Mabillonio libens assentior: id enimprobat utriusque textus conformitas, nec
    , ,

    non de Chagnoaldo Lugdunensi pontifice qui teste Jona, Columbani minister et discipulus fuit sed de alio ejusdem sancti viri ministro discipuloque et concive, S. Magnoaldo, quem ColumbaMagni nomine a Deo donandum przedixit, nus
    , . . . : . . .

    Magni Vita, a collega et concive Theodoro collecta narratur cap. vn. Ecce sola biographi nostri auctoritas palliata nomine Theodori sufficiens Flemingo visa est, ut a vetusto Jonte exemut in ipsius

    obstat intcgritas auctoris

    jam

    plari discederet intruderetque Magnoaldum cujus nec hoc nec alio in loco scriptor ilte meminit.
    ,

    alias in ptagio de-

    prehensi.
    ted perperam

    21

    Ex
    2,

    dictis cotlige

    19 Favet nihilominus Theodoro nostro editio Suriana, quie in S. Columbani Vita hoc loco non Chagnoaldum sed Magnoaldum legit favet etiam eadem Vita inter opera Venerabilis Bedse excusa tom. 3, col. 302, editioms Basileensis anni 1503 quee hac in parte Suriana* consentit. At mendum in Jonre lectionem seu librarii
    :

    sendum
    cap.
    inter et

    sit

    de

    iis,

    vitio,

    seu

    ipsius

    Surii
    ;

    interpretatione irrepsisse

    qui haud dubie idem de C Basileensi editione censurus fuisset Quippe Mss. codiees, inquit , quibus usi sumus, constanter
    constat

    Mabillonio

    a num. Theodoricum enarrat more suo Mag-noaldo adaptans , qum de Chagnoaldo alibi tradiia repererat. Juvat Jonse iextum recitare , ut cum Theodori verbis commodius conferripossit. Jonasigiturin Vita S. Colwnbani apud iaudatum Mabillonium num. 57 , reiato apud Tutbiacense castrum infelici preeiio ita , sermonem prosequitur Eg-o igitur tempore vir Dei ( CoE lumbanus) in eremo morabantur contentus tan,

    , erudite tector, quid cenRursusC/mquee~plagiarius noster in Vita 9oaidum 10 circa pugnam Theodebertum

    Chagnoaldum
    nae veteres
    "

    praiferunt.

    Immo

    tum unius
    ,

    etiamsi

    membra-

    ministri Chag-noaldi famulatu.

    Ea

    er-

    /.

    aubslituc-

    icul

    Chagnoaldo Magnoaldum substituerunt * omnes corrig-endte utique essent. Ilii enim sermo est de ministro Columbani Chagnoaldum ministrum suum dirigit inquit Jopro
    ,
    ,

    qua apud Tulbiacum commissum est bellum, supra quercus putrefactaa truncum vir Dei, hbrum leg-ens residebat.
    ,

    go hora

    Quem

    soporoppressit, et
    tur, vidit
    :

    quid inter duos

    subitus reges ag-ere-

    uas. Porro

    ex superioribus
    ac

    ipsius

    verbis
    ,

    Cha-

    gnoalduin
    bani

    Lugduni Clavati pontificem

    cruentaraque

    Colum-

    discipulum fuisse , convincitur. En Jonoe verba apud Surium num. 16 relata, quce in nostra editione num. 3U habentur

    miuistrum

    fundi , suspirans. Cui temerario conatu minister ait Pater mi Theodeberto tuis praebe precibus suffragium ut com,
    :

    humanum sanguinem

    moxque excitatus ministrum vocat regum pug-nam indicat, multum

    Chagnoaldum Lugduuo Clavato pontificem, qui ojus et minister et discipulns fuit, novimus referentemflte.
    :

    qu;c

    cum

    S.

    Maguo
    ,

    seu Maguoaldo,

    qui

    numquam
    etiaui

    eidcm

    Hxc

    cum addo

    nequeant' nec poateriora possunt convenire! Mabiilonius quibus ego et alium lo: ,

    episoopua fuit

    aptari

    debellet hostem Theodoricum Ad haac Columbanus Stultum ac religioni alienum consihum administras; non enim ita Dominus voluit quinos pro inimicis nostris
    :

    munem

    inarbitno estjam justi Judicis, quid de

    orare pracepit

    eis fieri ve-

    in quo Chagnoatdus S.

    minister quater appetlatur in

    Columbani laudata Vitaapud

    Mabillonium num. 37
    Dei
    tus

    Ego

    igitur tempore vir

    (Columbanus)
    :

    in

    eremo morabatur couten-

    tantum unius ministri Chagnoaldi famulatu. Dein post pauca Moxque excitatus miuistr u m

    ^contentum
    di

    d d U9phum S. MaJ\et citato, et leC gmtoco iitZ % miraberis hommis in imvo-

    K>

    inMaanoal-

    nendozmpudentiam. Jonas qui ab ipso C de Col b ^oacceperat, diserte

    rf\

    dumLntformat.

    famulatu

    tautum unius rainistri ChagnoalTheodorus Chagnoatdo Magnoal-

    dum

    A dum

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    subsiituit:

    705
    ,

    atsolum

    soh Columbano oUatam visionem scribit hic eamdem eodem tempore Mag-noaldo exhibitam att. Jonas Chagnoaldum, qui solus aderat, stulte

    fuisse inficiatur. Ille

    sunt ex iisdem S. Columbani Actis

    rursum

    cum

    hoc

    -<=cro

    discrimine, quod in hisce nihil de SS. Mag-noaldo et Galto memoretur,


    et

    c s

    consulentem, tum inducit


    alterius

    et
    :

    propterea a Columbano increpiTheodorus insanum consilium in

    Columbano apparuisse

    angelus soli

    dicatur.

    Nec atiunde

    detorquet

    cujusdam fratris nomine Eunuchicaput ipsam vero increpationem inter SS.


    :

    hausit, qxue habet cap. 2, num. 10 et 11*, de facta a Theodeberto rege, ubicumque voluissent,

    Columbanum et Mag-noaldum sequaliter partitur postquam enim primam ejusdem partem illi adscripserat hunc dictis ita applaudentem
    ,

    xnditxonesua habitandi potestate concessisque per Mogunhnum antistitem divinitus monitum ahmentis quod ipse compilator diserte fatetur
    , :

    his verbis

    Sicut in B. Columbani Vita continetur,

    profert Vere domine , vestra sanctitas bene de hoc sentit, quoniam in arbitrio justi judicis esse debet, quid de eis fieri velit. Dein subnectit ex eodem procul dubio auctore Theodeberti csedem, divinam in Theodericum ejusque liberos vmdictam ac dignas denique de impia Brunichzlde exactas per Clotarium poenas qua> utroque citato loco latius videre est. Perqo ad
    .-

    apud Mabillonium num. 51 et 52. Deniquebiographus postquam commissum a Theodeberto


    et

    Theodorico regibus prselium


    ,

    et

    qu<e inde

    secuta sunt
    21,)

    commemoravit (vide supra num. Opusculum suum usque ad S. Columbani


    discessam
    perducit.

    in

    Italiam

    Ex

    quibus

    alia.
    eodem Jona deprom-

    AUa

    23 Post enarratum prodigiosum S

    Mag*ni in

    feram imperium, dequo num. IH egimus, aliud divxnse xn suos providentise miraculum refert num. 7, non ex alio, quam ex quo superiora, fonte haustum. ln Actis S. Columbani num. 54 res m hunc fere modum describitur cum prsefatus sanctus prope Brigantiam cum suis alimentorum inopia premeretur tolerata jam
    :

    omnibus hactenus commemorath nemini dubium esse potest, quin hsec S. Magni Vita usque ad num. 14 ex Jonse lucubratione mate et infideliter consarcinata sit adeoque Theodoro adscribi non possit.
    ,

    % III. Discutiuntur reliqua.

    T)erducta ad Italicam profectionem Columbani E*

    Watafndo
    Gaili

    triduo inedia, ingens alitum copia loco, in quo morabatur, incubuit. Qua re cognita Colum,

    Vita

    nihil prseterea subsidii


    :

    reperit compilator
    officina

    alia

    apud Jonam itaque adeunda fuit

    b,osrapho

    banus missas
    bet
    :

    sibi

    divinitus
    ,

    dapes

    colligi ju-

    inquit Jonas, et stupencapiebantur, aves prout patris imperium urg-ebat nec abscedere pennig-era fuga nitebantur. Mansit erg*o alitum manna per triduum diffusa; quarto deinde

    Eratque mirum
    :

    dum miraculum

    ex qua perficiendo Operi suo cento, nes compararet. Et opportune obtutit sese Vita S. Galli a Walafrido Strabone abbate Augiensi, seculo ix conscripta. Quis fuerit Watafridus',

    docuimus num. 13 unum hic locum ex Hepidan;

    die

    quidam

    pontifex ex vicinis urbibus frumenti copiam, divina admonitus adspiratione, ad B.

    ni ccenobitee Gallensis Annatibus addoi dcccxlix... Walahfredus abbas Anyiensis obiit. Ille vir litteratus

    Vitas

    SS. Galli et

    Othmari

    Columbanum
    ,

    ad petitio-

    direxit

    sed

    mox Omnipotens,
    praebuerat
    ,

    qui penuriam pacibos

    tientibus

    alig-eros

    Gozperti abbatis compilavit eleg-anter. Reliqua huc spectantia dedimus numero mox citato. Quam midta vero ex taudato scriptore mutuaverit noster Pseudo-Theodorus, nemo non perspiciet, qui Acta, qiuv edituri sumus, a num. 14

    nem

    ut

    farris
    ^ *

    adeps advenit

    alitum phalang-es imperavit abire. ffasc ipse ex S. Eustasio ieste oculato et beneficii participe.
    et

    Magnoaido]

    parumfideii-

    miraculum biograp k U s noster ex eodem Jona refert\ sic tamen ut S Magmoaldo primas aut saltem prsecipuas

    84

    Hoc

    divinse providentise

    C post Columbanum in eo partes tribuat, ct qiuc dam insuper pro libitu suo mutet. Ut enim cetera prseteream, de tempore, quo hoc prodigium : Capiebautur aves, prout patris imperium erat, nec abscedere pennig-era fuga nitebantur, donec B. Mag-noaldus ait; Si placet
    duravit, sic scribit
    patri

    nostro,
    et

    habemus per triduum aves

    usque arf33, cum S. Galli Vitaconfc-re voluerit. Exstat ea apud Mabillonium Sec. 2 Benedictu no apag. 228, quam inteltectam volo, quoties S. Galli Vitam laudabo. 27 Porro ne lectori tsedium pariam s/ngula plurtmamtit compilatoris ptagia in hoc commentario non enu- " tavil com'"' cleabo operose, ratus consultim fore , si unde t tor: quielibet excerpta sint in annotatis ad Vitam indicarem. Unum tamen specimen, ut ex ungue teonem agnoscas, exhibebo: deinde subjiciam,
    ,

    sufllet sic

    cienter,

    ideo

    bonum

    est,

    ut recedant
    :

    alitum phalang'es jubet abire

    et

    sumpto

    vola-

    quse ipse in rem suam textui intrusit, aut immutavit ut facilias S. Magnoaldo adaptaret cetera paucis verbis suffecerit indicasse. Faten, :

    tu, qui remanserant, recesserunt; sicque divina misericordia ex vicinis urbibus frumeuti copiam per bouos viros in g'yro manentes ad B. Colum-

    Acta hac in parte sinceriora esneque enimjam Autiernus aut Chagnoatdus in Mag-noaldum transformatur,
    est, se,

    dum tamen

    quam inpriori

    .-

    rexit.

    banum per manus felicis Galli et Mag^nonJdi diSecundum hunc igitur avium copia, quse
    triduum
    sufficeret,

    in

    simul

    et

    semel capta

    est,

    accommodata.

    ac deinde reliquse ex Mag'noaldi consilio jusste sunt avolare secundum Jonam vero per triduum se se capiendas prdebuerunt donec frumento aliunde allato, sponte sua demigrarent. Utri cre* dendum sit, nemo prudens potest dubitare ego quidem qusecumque hic de Mag;noaldo narrat, inter /abulatoris figmenta reputo cum infra ostensuri simus, Sanctum nostrum verisimillime numquam discipulum S. Columbani fuisse. 25 Quse cap. i, num. 9 tradit de capto adeundi oblataque visione deprompta Slavos consilio
    :
    ,

    sed quse de hoc reipsa apud Walafridum referuntur ejusdem Sancti ViLv licet hinc inde pautulum immutata inserta sunt. Dubitat qaidem Mabiltonius in Etogio historico jam s,vpius citato, an apud Watafridum pro Mag-noal,
    ,
    ,

    do iegendum non sit Mag-nus sed utrotibet modo legas, eadem Sancti nostri persona designatur. Nunc propositum exsequamur. 28 Laudatus Watafridus caput exorditnr in T ubu$aiiaua
    ;

    hunc modu/n Post haec ig-itur cum proficiscendi tempus iustiret, B. Gallum repentina fe.-

    brls invasit.

    Unde

    abbatis sui pedibus advulutus

    iudicavit,

    se

    infirraitate

    ideo

    iter

    propositum

    vehementi laborare, et non posse perficere. Ille


    vero

    706
    m cron

    DE
    eum
    loci
    ,

    S.

    MAGNO ABBATE.
    vaticinium istud merum figmentum sit, prmser- n tim cum Mag-noaldus verisimiiius numquam fue rit discipuius Cotumbani, prout 7 probabimus. Reliqua 31 Ex dato specimine erudito lectori pronum de reliquis ex eodem Walafrido desumptis vel potius magnam partem descriptis judicare. liia ego, ut supra jam monui, hic enucteate non exhibeo, tum ne tongior sim, tum quia in annoerit tatis
    erit.

    vero existimans,

    pro laboribus ibidem cou-

    S.

    summandis amore
    detractare laborem
    tibi

    detentum
    ei
    :

    viae
    ,

    long-ions

    dicit

    Scio

    frater,

    jam
    fati,

    onerosum esse tantis pro me laboribus tamen hoc discessurus denuntio ne g-ari
    :

    me

    vivente in corpore,

    Missam celebrare praesumas.


    per
    est

    Et
    set,

    cum

    ei

    licentiam

    viam ingressus

    abeundi

    se conversandi dedisPost discessus

    magiatri et sociorum, Gallus retia sua et sagenam navi imponens, ad Willimarum presbyterum
    venit; et
    et

    ad Vitam aptus de singulis monendi locus Interim observo ea, quse a num. 15 usque
    ,

    cum

    suspiria, causas circa fratres suos. Deinde infirruitatis suae dignaretur aperiens, rogavit eum, ut sui curam

    obtulisset ei retia, inter Iacrymas retexuit omnia , quae gesta fuerant

    habere.

    Qtii

    suscipiens

    eum cum omni

    caritatis

    vicinam ecclesise ejus necessiobsequio, Magnoaltati concessit, et duobus clericis suis do et Theodoro hanc sollicitudinera commenda-

    domum

    ex sedecim ad minimum 32 referuntur Vit& S. Gaiii capitibus deprompta esse. Ut autem magis magisque constet tarvatum Theodorum Opusculum suum ex laudata Vita comquod quemadmodum pilasse, observo secundo narrat, ubi prolixum reperit Walafridum, multa ita etiam brevissimus sit, dum nihil in eodem

    ad

    vit,

    ut

    cum omni
    Exactis

    diligrentia ejus recuperatioui

    servirent.

    aliquot diebus,

    Doraino,
    ,

    qui

    quod Mag^noaldo adaptaret. Primum manifestum erit cuilibet utriusque textum conalterum non minus ctare probabo. ferenti
    occurrit
    , :

    mcdicus est verus, medelam impertiente coepit temporum sumere cibos et per incrementa sanitaest indeptus perfectam confortatus
    ,

    Numero

    28 ita scribit

    Interea itaque

    comma-

    nens B. Mag-noaldus cum S. Gallo fere annis decem post perpetratum iter ab Italia decimo ve;

    tem.

    ro

    anno videns eum infirmari

    misit
    ecclesiae

    nuntium E
    prsesulem

    B
    corrupto

    29 Consule
    14,
    et

    nunc
    ,

    S.

    Magni Vitam cap.

    2,

    a num.

    ad
    etc.

    Joannem
    :

    Constantiensis

    Walafridi
    tcxtu,

    utriusque textus omnimodam simiiitudinem agnosces prceterquam quod posteriori quaedam de Mag-noaldo insertasunt, qusepriori contraria apparent.In primo siquidem narrationis limine inducitur Magnoaldus postulans, ut sibi Gallum sequi iiceat postulanti non modo annuit Columbanus, verum etiam Theodorum socium adjungit et utrique dat in mandatis ut Galtum quam studiosissime curet ejusdemque imposterum impcriis pareat Addit vaticinia Columbani de Mag-noaldo, de violando Galli sepulcro etc de quibus omnibus verbum nullum in Vita S. Galli legere est. Imo vero contrarium satis clare asseritur, dum de sociis , qui cum Gallo manserint, nidtaprorsus facta mcntione dicitur[: Post discessus magistri (Columbani) et sociorum, QalluB rctia sua ct sagenam navi imponens, ad Willimarum prcsbyterum venit etc. Quod si id; , , ,
    .

    deinde enarrat mortem S. Galli ejusdemque sepulturam a S. Mag-no, Joanne episcopo et Theodoro curatam. Rursum num. 30 sic habet Ig^itur post triennium, (a morte Galli) ut compleretur prophetia sanctissimi Columbani, violatum est ejusdem S. Galli sepuicrum. Quid vero totis iliis decennio, triennioque Sanctus egenon alia utique de caurit, non commemorat sa, quam quod nihit reperiret in Walafrido, qui inter allatum ex Italia per Magnoaldum S. Columbani baculum et Gaili mortem nihil scripium reiiquit prseter unicum S. Gaili miracu: ;

    postulantium

    Luxoviensium eumdem in abbatem suum legationem. Quis autem credat Sanctum nostrum tot annorum spatio nihil memorabile patrasse, quod ipsius socius Theodorus memoriee proderel si hic re vera ejus Vitam tam

    lum

    et

    prolixe conscripsisset
    32

    terius

    omnia mature consideremus

    non

    satis

    Neutra igitur ex hisce dudbus partibus


    :

    unde dcsumpla
    loto
    ;

    improbabilta
    aitjxmxit.

    apparebit htec compilatoris narratio, ut ex sequenti observatione palam fiet. 30 Cum Gatlus ob affiictam valetudinem Italico itineri aggrediendo sese imparem causareverisimilis
    lur,

    Columbanus malede
    tulit,

    ipso suspicatus,

    idadeo

    segre
    rit,

    ut acriter increpitum posna mulcta-

    viro religioso sane gravissima, videlicet ne se vivo umquam Missam celebrare praesumeret.

    Quis neget hanc S. Columbani severitatem alios a simili petitione deterrere debuisse, ne simili poena castigarentur ? Nihitominus Mag-noaldus, si compilatori credimus, veniam Gallo adhcerendi petit, et facile obtinet, adjuncto insuper altero comite Theodoro: At enim ilti, inquies, a Columbano relicti sunt ut Galli vatetudinem cnra* rent. Ita quidem ait biographus sed si Columbanus GaUum re vera infirmum agnoverit, cur tam acri increpatione tamque g?wvi et diuturna pcena castigavit ? Sin vero morbum ejus ex ignavia simulatwn censuerit, cur, qiuvso, se,
    :

    veritatis siuv

    immemor duos

    socios

    imo

    disci-

    putos obsequiis ipsius mancipat, quem velut simidatorem altari interdictum rolebat ? Sane hcec niihi non satis verisimilia vidcntur. Addit qui-

    dem idem scriptor, Mag-noaldum ideo praesertim cum Gallo relictum fuisse in Alemannia, quia
    noverat Columbanus, illius ope plurimos ex ea gente Christi sacra amplexuros at vereor, ne
    i

    Theodoro adscribi potest, sedJonse et Walafrido, ab imperito compilatore pessime interpolatis ea denique quas a num. 33 usque ad finem referuntur aut aiiunde desumpta sunt aui proprius sunt compilatoris fcetus non sine fabulis et anachronismis compactus, ut non semet observabimus. Quid igitur ? Nullamne totius Operis partem Theodoro aut Ermenrico reiinquemus ? Mabilionius Theodorum quem Pseudo-Theodorum appeltat, omnino exctudere videtur de Ermenrico axdem dubitat verba ipsius dedimusnum. 3. At Jacobus Basnagius in observationibus praeviis ad hanc Vitam, ita totam tribuit interpotaiori, ut nihil Theodoro, nihil Ermenrico vendicari posse arbitretur. Cui ego libens assentior, si vetit, nuitam Vitse partem, prout modo circumfertur genuinum esse Theodori aut Ermenrici fcetum id enim jam satis probasse videor, et ex sequentibus magis magisque confirmabitur si vero contendat, nihil a laudatis viris de S. Mag-no memorise umquam proditum fuisse, quod compiiator quidam partim ex Jona et Walafrido mate interpolaverit, partimpro suo sensu auxerit, et depravaverit : id argumenta ab ipso proposita, neutiquam evin,

    quid ex

    Opusculo

    .-

    cunt. 33

    aiiquid

    Quinimo mihi probabilius apparet, utriqtte tribuendum esse. Hoc utcumque suadet

    Theodoro

    et

    Ermenrioo
    attribuiposiil-

    ;; , : .

    DIE SEXTA SEPTKMBIUS.

    707

    det vetus de hac Vita existimatio quee jam secido xi eam ad Theodorum et Ermenricum
    ,

    suam admissus,cum adhuc


    num.

    ferebat; quod ut de toto Opusculo ob allatas rationes verum esse non potest, ita nihil obstat, quominus id de aliquibus ejusdem partibus intelligamus. Potuit enim Theodorus, qui, teste Walafrido Mag-uoaldi sub Gallo sodalis fuit, cum eodem ad Fauces contendere, ac post ejusdem obitum breve quoddam Vitae compendium, per modum epitaphii seu elogii concinnatum demortnisepulcro imponere quod per pictatium seu pitatium in Vita designari videtur. Potuit Ermenricus idem istud compendium, in elevationem corporis repertum, pene putridum, novis characteribus restituere, eique elevationis rela, ,
    ;

    Hibernia, ex qua secundum Mabiltonium ante annum 590 in Burgundiam trajecit cap. autem
    i,i
    :

    vevsaretur

    *ccrou

    4,

    30 idem Sanctus noster narratur triennio circiter consedisse ad sepuicrum magistri sui S. Galh, atque inde ad Fauces Jutias commeasse ; ubi condilo Faucensi monasterio post 26 annosviveredesiit viu Idus Septembris,

    annis

    natus

    73,

    ut habetur

    Cap.

    num.

    G5.

    habemus sanctum Abbatem S. Gallo supervixisseannos circiter 29 cum vero Galli obitus non
    :

    Ex

    his

    diu post S. Eustasii, abbatis Luxoviensis, mortem, quse in


    citur in

    apud

    tionem subtexere quse omnia deinde quidam sciolus insulse ampliata in integrse Vitse formam
    :

    annum Christi 625 incidit, ut diActis nostris ad diem xxix Martii Walafridum contigisse tradatur, conse',

    quens fit, ut

    redegerit.

    Huic opinioni favet

    quod suprema

    Sanctisetasacompiiaioreassignatarectecohsereat cum numero annorum, quos a Columbani in Italiam aditu usque ad Sancti mortem computat B licet eadem setas minime starepossit cum ejusdem prsetenso monachalu in Hibernia sub Columbani

    M;tgnus circa annum 55 seculi vn vel si Gallus usque ad annum circiter 610 vitam protraxerit , ut placet Mabillonio (qua de re postea) ultra annum ejusdemseculilh mors Sancti differri non poterit. Contra vero idem Theodorus eumdem sanctum Abbatem usque ad tempora Pippini regis et
    S.

    obiisse dicatur

    Cartomanni jam monachi, id


    culi vin inter vivos producit.

    est

    Hinc enim conjicere ticet quod compilator, qui passim nulia temporis
    disciplina suscepto.

    ad medium

    se-

    ratione habita fcedis anachronismis laborat hisce in locis certius aliquid prse manibus ha,

    quotemporc
    Vitacompitata
    '

    quod sequeretur cumque prsedictum annorum numerum ex Walafrido discere nequiverit, verisimile fit ut ex laudato epitaphio raiduavei-it. Idem computus recte convenit cum iis, quse 7 dicturi sumus videlicet, Mag-num verisimilius non Hibernum sed Aiemannum fuisse, ejusdemque monachatus initium ab ItaUca Columbani profectione repetendum esse Quodvero spectat ad Ermenricum, 8 ostendewius nihil obstare, quominus sancti corporis
    buerit
    ,

    Operm pretium arbitror scriptoris verba ex cap. 6 num. 54 huic toco intexere Profectus est cum eo inquit suprascriptus episco36
    . , ,

    F
    v liet j

    m i-

    i^refen.

    pus Wicuterpus ad gloriosum regem Pipinum, qui tunc lemporis Germaniam totamque Galliam regebat, cum epistola B. Columbani quam ad Lotharium direxit flag-itans pro sanctis viris
    ,

    Gallo et

    Magno
    in
    ,

    consisteutibus in

    reg-no suo,
    ,

    ut

    eos benig-ne

    Domini foveret eisque familiaria loca prout opportuuum foret in sua ditione tribueret sed quoniam Lotharius
    , :

    amore

    rex minime adimplere valuit,


    riosus rex propter
    sui charissimi

    praefatus g-lofratris

    amorem

    et petitionem
    ,

    *"'

    nc8Wun1

    '

    Elevatio ipsi attribuatur. 34 Mtatem compilatoris divinare non lubet nullamenim chronologicam notam Vitaprsefert, nisi quod elevationem corporis referat, quam probabiiius anie medium seculi ix institutam
    fuisse, S ostende?nus. Nikil

    Karolomanni qui propter Deum relinqueus temporalem reg-ni gloriae pompam


    et eleemosynae suse larnec non et petitionem praifati episcopi ipsum locum sublimare in aiiquo largitionis suae
    ,

    monasterio se tradidit
    g;itatem,

    quidem habet de

    translato sub ejusdem seculi finem Sancti brachio ad Sancti-gallenses ; verum ex hoc silentio nihil
    certi concludi potest,

    eam

    scriptor vel ignorare potuerit, vel de industria prsetermittere, ut

    cum

    Subjungit vereregiam Pippini munificentiam, regiis titteris dein pergit ; llis reg-ia; potestatis firmatam prsesul Wictherpus adoruatus solatiis et sublimatus
    solatio dig-naretur.

    erga S

    Magnum
    :

    majoreyn antiquitatem suo Operi conciiiaret, et sub Ermenrici nomine tutius tegeretur. Idunum asserere possumus, Vitam iilam jam secuio xi ut antiquam reputatam fuisse, ut ex anonymo Ratisponensi non semel monuimus. Porro universim notare iicet, eam partem Vitse, quse ex Jona et Watafrido deprompta non est, fabulis hinc inde respersam esse eadem prseterea cum sana chronologia quandoque tam manifeste pugna.t, ut Theodoro neidiquam adscribi possit imonec Ermenrico, nisi eum historise prorsus
    :

    honoribus, impartitisque donisoptimis beato Alag-no a reg*e Pippiuo, laetus ad patriam rogreditur, injung-ens beato Viro

    ca omni dilig*entia, daiu^que

    ei

    potestatem, ut in loco sibi commendato ad supplendas beatae Marke excubias et sanctae Afrae,

    Ecce,

    omnem ordinem et canonicam institueret vitam. quem annis Zdpost S. Galli obitum adeo-

    que seculo vir, setatis sua? anno quarto et septuagesimoevivis excessisse,supra tradiderat,eumdem hunc circa medium secuti viii apud Fauces Julias degentem, terris bonisque a Pippino rege, suffragante Cartomanno monacho, auctum scribit.

    ignarum

    fuisse, dicere velimus.

    % IV. Sancti setas inquiritur.


    intcrpolttf '"'

    Sanctum od "
    l

    sectUutn

    ''

    (^\u i setatem Sancti definire voluerit ex iis, \quse compilator variis in locis sparsim narrat, is statuat oportet, eum secuto vi natum post medium secuti vn anno setatis suse 74 obiisse, et tamen circa medium secuti vm mona, ,

    37 Ex hoc, quantum apparet, ioco Gaspar hineBnucMut Bruschius in Epitome episcopatuum Germanite, >t(u> anno 1510 Norimbergse excusa, S. Mag-num ad seculum vm protraxit, dum in Catatogo episcoporum Augustanorum deS. Wictherpo, quem Victerbum appeilat, scribit sequentia Eligitur tandem in Augustanum episcopum a rcg^e Gallia:

    rum

    Pipino

    prajfuit ibi

    laudabiliter ac
    et

    summo
    ve-

    Cliri.stiana?

    pietatis

    promovendss
    S.

    amplianda;

    studio,

    annis sedecim.

    Ad hunc Victerbum

    sterio suo

    fundando incubuisse. Mirabile paradoxumpaucisexpono. In ipso Viise exordio dicitur Mag*noaldus a S. Cotumbano in famiiiam
    Septembris Tomus
    II.

    nit sanctus Mag-uus,

    Galli discipulus, petens


    B6
    reg-is

    ab eo veniam ac potestatem aedificaudi pro ac discipulis suis caenobii, quod sumptibus


    95

    708
    ncroni
    c. s.

    DE

    S.

    MAGNO AMBATE.
    .

    g-is

    Pipinij et hujus episcopi auxiliis construxit

    Obiit Victerbus xviii Aprilis anni a nato Christo septingentesimi quinquag-esimi secundi.

    nd tecutum
    viii

    3S

    Secundum

    hsec oportet, Fuessense


    et

    mona-

    Quoto autem seculi vn anno defunctus non adeo certum est, verumtamen ob rationes num. 33 allatas, probabilius ad annum 655 pervenit, isque illi supremus fuit, ut ex sequentuatur.
    sit,
    fiet. Cap. 7, num. 65 heec Mag-nus per dies scdecim laborans , expletis viginti sex annis commorationis suae in illo ccenobio (Fuessensi) astatis vero suse annis et septuag"inta tribus, in die sancto Dominico ti

    1>

    rvfert

    sterium a Pippino rege

    sancto Abbate nostro

    catculo verisimile
    :

    fundatum fuisse inter annum 736, quo S. Wicterpum Augustana insula auctum censet et
    ,

    lego

    B.

    quo eumdem obiisse arbitratur. Idem auctor in Centuria prima monasteriorum Germanise, pag. 120 fundationem illam paulo citius
    752,

    in octava Idus Septembris,


    et

    commendans

    se
    ,

    Deo
    cir-

    statuit,sed

    eodem tamen

    seculo

    Fundatum

    est,

    venerando

    pontifici

    in

    senectute bona

    ad preces S. anno Domiui dccxx Magni, uniusex oranium primis Germaniae apostolis, a potentissimo Francorum reg*e Pipino. Et pagina versa IIujus loci abbatum talis reperitur catalogus. 1. S. Mag:nus S. Galli discipulus, primus hujus coenobii una cum Francorum rege Pipino fundator, ejusdemque primus abbas praefuit x\v annis Obiit anno Christi dccxlv. Sed cum idem Bruschius in laudato Opere pag. 113

    inquiens

    horam nonam diei ipsius Dominicae sanctam animam Deo reddidit. Hiec compilator, quas cum reliquis ipsius calculis a 'morte Columbani initis
    ca
    recte cohserent. Cap.

    enim

    3,

    num.

    28 dicitur

    Sanctus post mortem S. Cotumbani annis fere decem Gallo adh&sisse ; post quos defuncto Galto, apud ejusdem sepulcrum triennio com-

    moratus

    est,

    ut traditur cap. 4,
    et

    num.

    30

    se-

    pulcro subverso

    restituto,

    ad Fauces penesex annis,

    GallumMagnimagistrum anno 640 vita functum scribat, aut sibi contradicit, aut Discipulum magistro annos omnino 100 et 5 superB stitem facit, quod non est verisimite. Prseterea
    S.

    trasse narratur cap. citato et seqq., ubi in condito Fuessensi ccenobio expletis viginti

    donationem illam a Pippino rege S. Magno etiamtum in vivis supersliti factam, in qua ipse opinionem suam fundat, merum esse scriptoris figmentum, probabimus 13 quare non est, quod ob eam Sanctum nostrum ad vin seculum
    :

    ad meliorem sp.ternamque vitam evocatus sit. Secundum hsec vixit Magmus annis 39 post S. Columbanum at quoniam inter eversum Galli se- E pulcrum Mag-nique ad Fauces adventum annus
    :

    potest
    :

    referamus. De S. Wicterpo multis etiam dispuulii

    metiui

    ad
    :

    teculum vn

    tabimus^ 6. 30 Propius ad verum accedunt sententise eorum, de quibus Raderus noster in Bavaria pia pag. 18S ita meminit De S. Mng*ni extremo
    :

    ejusdem obitus statui anno quadragesimo post mortem Columbani hsec autem incidit in Christi 615 cui si quadraginta addideris, prodibit annus 655, cujus vm Idus Septembris dies Dominicus erat, quo
    circiter intercessisse potuit
    ,

    in vita dicitur obiisse. 41 Ex dictis deducitur sequens qualiscumque chronotaxis. Sub annum 582 Sanctus nascitur
    :

    W**Sonctf
    <i

    uali Mwnque
    -

    anno inter scriptores valde certatur dum alii defunctum ajunt dcliv alii dclxxiii alii dolxxxiii alii dclxxi In idem seculum conspirant Bernardus Hertfelder et Carolus Stengelius; quorum primus in Basilica SS. Udalrici
    vitae
    ,

    anno 612jam diaconus mtatis suse circiter 30 vel 31, Willimaropresbytero in castro Arbonensi prope Brigantinum lacum addictus, segrotanti Galto inservit, et una cum Theodoro in ipsius discipti-

    chromtaxis

    et

    Afrse parte
    :

    3,

    in Chronico,

    mortem

    iltigat

    an-

    no 670 alter in Commentario Rerum Augustan. parte 2, cap. 8 incidisse refert in annum 689 -vel 091. Mabillonius annum circiter 665 assignat, cujusrationesinfra examinabimus Horum sententia in quantum Sancti obitum seculo vn afflgit, satis mihi certa apparet. Constat enim ex Walafrido, Mag'noaldum discipulum fuisse S. Galti, cujus disciplinse una cum Theodoro sese tradidit, cum itle ob afftictam sanita.

    nam transit. Anno 615 a magistro suo mittitur in Itatiam ad monasterium Bobiense, ut de S. Cotumbani morte inquirat qua comperta, demortui bacxdum, quam cambottam vocant in reconciliationis tessaram Gallo defert. Anno 625 Gallus vita fungitur: post triennium ejusdem se putcrum violatur; sanctus vero Magmus et Theodorus vulneribus pene confecti, resumptis viribus sepidcrum restaurant. Inde anno 629
    .-

    ad

    tem Cotumbano vatedicens acl Willimarum presbyterum apud Arbonam secessit. Idem testatur B. Notkerus, cognomento Balbutus, qui fioruit secido w ct initio x, in Martyrotogio suo adprsesentem <lieu< sic anmtntians Nativitas sancti Ma:

    Fauces Julias contendit; ubi condita cellula, y quse postmodum celebris sub ejusdem Sancti nomine abbatia evasit, post viginti sex annos ad ccelum evolavit anno Christi 655 setatis suse
    ,

    Procedit quideyn hsec chronotaxis ex vitiata tot erroribus Vita; verumtamen cum omnia
    74.

    g-ni

    confessoris,

    discipuli

    et

    comitis beati Galli,

    rairnbilis et

    sanctissimi viri. Consonant

    carmina

    tam recte cohsereant, merito suspicari licet, Ermenricum eas temporum notas ex genuino Theodori manuscripto didicisse, ut
    viynus.

    ab Eenrico Canisio tom. 5 Antiq. tect. edita, quorum qu&dam composita videntur occasione translati ad Sangallenses S. Magni brachii seculo ix.

    Et

    vero, si Theodorus

    num. 33 observacompendium ati

    In eorum altero, quod 9 daturi sumus, quodque Ratperto adscribitur, dicitur Sanctus
    Aurtus
    Et
    111.'

    a Qallo

    Superis

    amando
    larg-o.

    dogmate

    Vitse apud Sancti corpus seposuerit , verisimiltimum est, quod in eo expresserit non modo supremam setatem , verum etiam temporis spatium, quo sivecum communi utriusque abbate Gallo, sive in suo Fuessensi ccenobio versatus est

    quod

    rursum
    post

    clarum rcmanens mag-istrura,


    etc.

    Quare cum nihil certius, quod sequamur, occurrat, prsedictis catculis adhseremus.

    Ejjus
    tjui
    '1:11111

    exemplis inhiansbentis

    Btf

    protiabiliut
    hiit

    40 Porro, dns clericus

    eodem

    teste

    Walafrido, Mag-noal-

    jam

    erat anno 612,

    maro sacerdote ad curandam S.

    cum a WilliGatli valetudi-

    nem deputatus
    tatis
    ,

    est : atque adeo jam tum id eehabebat, ut centenario major obiisse dicendus sit si ad seculi vm initium pervenisse sta-

    '

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    dat,

    709

    monachos Luxovienses post Eustasii mortem de Gallo jam fere centenario cogita ut illum ex remota regione abbatem sibi arces, ,

    bwm
    C
    8

    V.

    Respondetur ad

    argumenta

    serentP

    tum, quod

    nostrae opinioni contraria.

    argumenan apud eruditos tantum roboris habiturum, sit, quantum kabere viest Mabillonii

    Hoc primum
    haud

    scio,

    sum

    Examinantur
    Mabillomx

    ]U" abillonius

    fuit suo auctori. Insolitum est. fateor, tam decrepitee setatis viros ad episcopales cathedras evehi : at non defuere ,quibus id eetatis sat virium

    in

    elogio
    et

    historico

    jam swpe

    taudato pag. 505, cti emortualem statuit,

    annum

    circiter 6G5 SanS.

    nihilominus pag. 509

    num.
    Gallo

    14 ita scribit
    supervixerit
    ,

    Quamdiu

    Magnus

    B.

    ad tale munus pro dignitate obeundum.. Unde ergo probabit eruditus vir, illum ad simites curas prse senio nonfuisse idoneum ? Poterat igitur Constantiensis clerus, eximia Galli sanctitate
    esset

    inoertum.

    Pseudo-Theodorus

    viginti quinque annos superstitem fuisse scribit; quod quidem non rejieimus. Sed priusquam pro-

    suam ilti cathedram offerre, gnari utique, viripietate,prudentiaet zeto facile compensandum,si quid attritse corporis vires nezeloque perspectis,

    grediar, observo, falti Mabillonium

    si velit

    garent.
    ,

    sanctum abbatem Fuessensem ex biographi mente annis dumtaxat 25 S. Gatto superfuisse nam quod ad minimum 29 post hujus mortaa ipsi tribuat supra satis ostendimus, Nunc unde digressi su?nus redeamus. Ctir annum B circiter 665 figat, nullam prorsus adfert rationem imo vero, si sibi constaret, 671 circiter signare debuisset. Etenim tam in Actis, quam in Annalibits, arbitraiur S. Gallum obiisse circa annum 646; cui si 25 annos, quos Sanctum superfuisse non negat, adjeceris, ad 671 pervenies,
    .

    45

    Nec plus
    :

    difpcultatis

    argumenti
    re

    nam

    habet altera pars quid, obsecro, in eo tantopesancti

    ?w d,
    Gaito

    mirandum, quod Luxovienses Galtum,

    patris sui Columbani quondam socium, in abbatem expeterent, qxtem et morum sanctitas, et acta sub Columbano ynagistro vita, maxime com-

    mendabant ? At enim senium obstabat, inquit. E Cui rei? an muneri? Atqxtimens et consitium
    et ratio,

    quse solet esse in vegetis senibus (>jnafuisse,

    lem ipsitm non

    non probat) procul

    </u-

    quem

    Magno supremum fuisse, consequenter Non est igititr quod in hacparte nos moretur Mabitlonius at quo?xiam mortem Galti, post quam anno trigesimo Magmim defitnS.

    dicere debuisset.

    suscipiendo itineri? Sed enim eremicola, qui peregrinationibus insenuerat hanc etiam viam non ta difficulter confecturus credi poterat. Quin et ipse Mabitlonius factum huic prorsus simile admit,

    bio prascipwe prselati sunt dotes.

    An

    ctum diximus, multo serius, quam nos, statuit, argumenta,quse in hanc rem adducit ,examinanda
    sunt.
    argwnenta, P etita

    in Cotumbano. Quippe Annat. tom. ad annitm 615 num. 17, ita scribit ln Carmine ad Eedolium Columbanus ipse dc st> ipso ita
    tit
    i , , :
    :

    43 Watafridus Strabo in Vita S. Galli

    apud

    canit
    IIa3ctibi dictaram morbis oppressus amaris,

    Mabitlonium

    sec. Benedictino 2, cum cap. 28 narrasset, monachos_ Luxovienses, defuncto S. Eustasio abbate suo, communi consilio apud Galtum institisse, ut in demortui tocum succederet, itiumvero id oneris subire recusasse, moxcap. seq. Gatti mortem relaturus sic orditur : Non multo post cum jam bonorum omnium Auctov

    Corporequos

    Nam

    fragili patiov, tristique senecta durn prsBoipiti labuntur tempora cursu,

    Nunc ad Olympiadis ter senas venimus annos. Adquse vcrba notat sequentia Ubi si Olympias
    :

    pro annis quimiue sumitur,


    let

    ut

    quidem sumi

    so-

    Propagator athletam suum de mundi agone sublatum prasmiorum laureis vellet perennibus adomare etc. dein subdit, eum post paucorum C dierum morbum prope Arbonam humanis exem.ptum fuisse. Igitur ex Walafridi sententia Gallus obiit non multo post Eustasium, qui xxi\ Martii anni 625 vivere desierat ut in Actis nostris tom. in dicti mensis ostensum est ex quibus commode inteltigi potest, Galli obitum, qui
    et
    :
    ,

    \imo pro quatuor accipi solct) annos aonaginta tunc attigerat, cum prscdictos versus scribebat. Neque hoo insolens apud Scottos, nt S. GaUi satate
    liquet.
    i,,

    ad minimum ut probabite, S. Cotumbanum ad nonagmta annos pervenisse atqui tamen idem Benedictinus asserit eumdem sanctum anno 610, id est. quinquen46 Admittit iqitur *
    : '
    ,

    ...

    narrat

    ata-

    fridut

    no 012

    nio circiter ante mortem, Luxovio putsum, anin Itatiam pervenisse, ibi<j/>c ccenobiu

    eodem anno G25 contiquod apprime concordat cum verbis compiiatoris nostri, qui Gatlum fere annis decem superstitem facit S. Columbano, anno 615 defuncto. Vidit id Mabillonius at cum idem Walafridus Gallo annos vitve 95 tribuat, ab eo dissentiens notat sequentia Ex dictis hujus capitis
    xvi Octobris signatur,
    :

    gisse

    Bobiense condidisse, prout ad citatos annos ridere est. E.r quilms amscqucus //'/,, ut (/dmittere etiam debeat, S. Columbanum 86 annos numerasse,

    septimitm ad

    cum Luxovio excederet, et octogesimum minimum attigisse, cum Bobiens/


    .

    monasterio ledificando occuparetitr

    annum

    initio, B.

    Gallus obiit non multo post B. Eustasium,

    Rursus ad num. 3, ait, eumdem Cohtmbanitm biennio ante mortem a Clotario rege per S. Eu618,

    quem anno ocwv ad Superos migrasse probavimus.


    In Vita S. Magni, seu Magnoaldi, Gallus B. Co-

    lumbano anno ncxv denato, annis dumtaxat decem


    superfuisse dicitur
    evertunt.
    KBxiati
    que,
    aliit:

    ut proinde anno ncxxv

    mundo

    excessisse videatur:

    verum multa hunc calculum

    44 Si
    decessit

    annos
    ginta
    cap.

    Gallus annos natus nonaginta quinque Constantiensi clero ante quis putet decem venisse in mentem ut horainem
    ,
    ,

    stasium invitatum fuisse, ut in Gatlias adeoque ad suum Luxoviense monasterium reverteretur ac proinde Clotariumre ipsa de Columbanc jam prope nonagenario cogitasse, ut illum es remota reg"ione, Bobio videlicet, arcerserel /Atxovium. 47 Atterum argumentitm taudatus Benedictinus format a Gatti setate, quam 96 <>-niorum Jam granda'vum fuisee, infacit Watafridus
    :

    i^tudtm
    VUa.

    decrepitae aetatis,

    ultra

    annos quinque

    et

    octo-

    quit
    cere

    Gallum ac
    superion-m,
    necesse
    est,

    B.

    Columl)ano
    in

    magistro

    s.uo
    ,

    provectum, in sedem vacuam (uti supra xxii legitur) promoveret? Immo quis cre-

    a^tate

    diun
    si

    (ialliam

    vmit

    di-

    uonagenario

    major

    anno
    DCXXV

    ,,

    710

    DE
    est,

    S.

    MAGNO ABBATE.
    stit t

    iicnv mortnu
    do.
    tiocinii

    quod adversatur Walafrisecunda ra:

    At pace Mabillonii di.cerim, pars in ipsiusmet principiis conc idit nam si Olympias ipsius judicio pro quinquenmo sumatur, atque adeo Columbanus nonagenarius aut eo major, anno dcxv obierit; Gallus vero anno pcxxv moriens, annos tantummodo 95 numeraverit, debuit hic ad minimum quinquennio minor fuisse magistro suo, cum in Galliam apmtatis dipeileret. Fateor tamen hoc exiguum scrimen non apparere sufficiens, ut concilietur cum Walafridi cap. i, ubi Gallum multo juniorem Columbano facere videtur. Deinde cum Olympias nonpro lustro seu quinquennio ,sed pro quadriennio accipi soleat, major esset objecta quo laudatum si tam de tempore diffxcultas conscriptum est, quam de suprema Cocarmen lumbani eetaie constaret : at cum utrumque incertum sit, nihil inde certi erui potest. Incertum etiam est, an in assignando tempore, quo Eustasium Gallus superavit, Walafridus erraverit potius, quam in Vitse annis exprimendis
    ,

    quod inprwfata VilaS. Eustasius ad Deum D migrasse dicatur, cum curam Fratrum {Luxoviensium) post discessum magistri (S. Cotumbani) tribus non parum minus egisset Lustris.

    Horum

    laudati scriptores referunt

    quod proxime ad annum 610, quo Coiumbanus Luxovio pulsus est, Pagius repetendum censet ab auno dcxii, quo Theodeber15

    annorum

    initium,

    quo anno dcxiii monarchiam adeptus est. Argumenta, quibus id a se demonstratum num. 6 opinatur, proponit ad annum 613 et huc fere reducuntur. Videtur Eustasius secutus fuisse Columbanum, dum Italiam peteret quamvis enim a regiis ministris prohibitus fuerit, postmodum tamen magistro suo in Austrasia occurrit, et sub ejusdem disciplina
    tus rex obiit,

    aut potius

    ab

    Clotarius II totius

    Erancia)

    vixit.

    I'.

    sane si mors Galli usque ad annum 646 differenda sit, ut vult Mabilionius, quia annum vite05 explesse dicitur dicendus erit Waiafridus annos 21 particulis nec multo post conclu:

    rjasdem urg\t-

    menlum ex
    Hatpcrto.

    muito post Eustasium obiisse scribit. Verum hseclatius discidi poterunt ad xvi Octobris, quo die S. Gallus in Romano annuntiatur ego interim prsedictis calculis adhmreo. fc8 Postremum denique argumentum idem auctor proponit his verbis Denique Gallum B. jam ad Dagoberto Chlotarii fillo supervixis.se
    sisse,

    dum eum non

    50 Hoc vero ex Jona Columbani biographo erui putat, eo quod de miracido quodam tempore famis sub eodem sancto apud BHgantiam hoc cog-novimus, repatrato, ait : Eustasio ferente, qui eo tempore inter reliquos viri Dei obedientia ibidem tenebatur. Subjungit et aliud ex scriptore Vitee S. Walarici, primi abbatis Leucaniensis qui cum dixisset, quod sanctus iltepastores quipost Columbani discessum partem monasterii Luxociensis occupaverant, coeperit ejicere sic prosequitur : Inter haec B. Austasius
    ,
    ,
    y

    VMs

    ss.

    Columbani

    (id

    est

    Eustasius)

    B.

    Columbano

    fuerat de,

    ad hoc ipsum ccenobium regendum cum adhuc quadam ex parte fines ipsius monasterii quidam utique seculares possiderent. Cum autem de ipsis secularibus dejiciendis calumnia
    stinatus
    et
    lis

    caput

    xiv
    est
    ,

    (tege

    xv) notavimus. Cui


    illustris,

    rei

    arg-u-

    insurg^ere
    ipse

    conaretur,

    tunc
    Dei

    B.

    Austasius,

    mento

    quod Talto vir

    regis camcrarius, S.
    veret, coluisse dicatur

    Gallum cum

    Tagoberti in corpore vi-

    cum

    esset et
    ,

    nobilitate generis et

    decoratus

    una cum famulo

    moribus Walarico sic


    ,

    a Ratperto lib. de Casibus S. Gatti cap. i, ut ipse citat in margine. Verum adductus Ratperii locus tantum probat, Gallum ad Dagoberti regis tempora pertigisse, ut
    recte
    027,

    illos sua^oriis et suis mellifluis

    eloquiis, auxilian-

    625
    ista

    hic
    ait,

    in Critica, ad annum cumque Dagobertus ante annum Auslrasuv rcgnum tenuerit, nihil obsiat Tattonis cum S. Gallo amicitia, quominus assignato anno obiisse dicatur. Quod autem

    notavit
    31

    Pagius

    num.

    -.

    te Domino, de prsedictis finibus monasterii promoverunt ut de ipsorum secularium controversia nullum inter eos scandalum exurgeret. ILvc ipse ex laudata Vita, post pauca concludens Non videtur Eustasius ante prcesentem annum (dcxiii,] quo Clotarius universarn Francorum monarchiam obtinuisse anno sequenti ostcnde, : ,

    rnus, suae pra^fecturae,


    iniisse.

    seu abbatise possessionem

    vixisse, id

    Gallum B. Dag-oberto Chlotharii filio supernon probat, sed mere divinat Mabil-

    51 Inficiari nequeo,

    ubi dicitur Gallus expulisse datmonem ex Fridiburga, regi Sigeberto Theodortci filio desponsata, observat, narrationem iltam si tamen vera sit , convenire non posse Sigiberto Theodorici filio, sed vel Sig-iberto Dagoberti rilio (quemadmodum vetusta abbatiffi S, Martini Mettensie instrumenta docent
    lonius,

    dum ad

    cap.

    15,

    duciposse, S.
    se

    ex aiiatis testimoniis deEustasium aliquo tempore abfuis:

    et

    iVaiarici

    Luxovio et apud S. Columbanum degisse sed quod anno 613 preedictee abbatise prseesse pricoeperit, ex iisdem non probatur. Potuit

    mum

    quippe Eustasius magistrum suum Cotumbanum prope Brigantiam commorantem adire, ibidemque sub ejusdem obedientia teneri, tum ut de
    rebus siuv abbatise cum eo ageret, tum etiam ut tam chari patris consuetudine quamdiu res si,

    apud
    Ilist.

    Mcurissiuni

    Medaurensem

    cpiscopum

    in

    Mettens. episc. in PappoloJ vel certe Sig'ibertOj seu Sigberchto Orientalium Anylorum regi
    etc.

    in

    Porro hanc ipsam suspicionem ipse improbat Annatibusad an, 613 num. 8, scribens Neque
    :

    hec narratio tribui potest Sigiberto Dag-oberti

    filio,

    Quod autem eumdem inltaiiam secutus sit, minus mihi probabite apparet ex ipso Jona, qui diserte tradit, S. Eustasium a regiisministrisprohibitum fuisse, Columbano in
    nerent, frueretur.

    qui ineundo eonjugio habilis non fuit


    Qallo.
    Dt/ficultate$
    l'agio
    ttl-jtrt.i

    vivente

    Antonius Pagius in Critica Baronii tom. ad annum 627, num. 81, nobiscum sentit, quo Euslasius obiit, anno S. Gallum eodem aut saltem altero post illum, animam Deo reddidisse sed in eo dissentit, quod Eustasii mortem ad annum 627 referat. Rationem loco citato, num. 27 repetit ex eadetn S. Salabcrg tv Vita, ew qua Henscheiiius et Mabillonius eamdem itiigant anno 625. Summa rei in eo consiL9
    I,
    ,

    exsilium proficiscenti adhivrere in Italiam postmodum comitatum, aut inde ab eodem Colum:

    bano submbnarchia Ctotarii remissum fuisse ut Luxovio prsesiderei, nusquam scribit imo vero contrarium innuere videtur, dum de Clotarii
    , :

    jam rerum
    tus

    potiti benevoto erga Cotumbanum ejusque discipuios animo ait Interea memora:

    prophetiai (qua pnvdixerat) effectum iu se fuisse impletum cernens veuerabilem Eustasium qui ejus iu locum Luxoviense monasterium rc-

    rex

    Chlotarius,
    ei

    viri

    Dei

    monarchiam
    ^

    g-ebat,

    DIE SEXTA SEPTEMBIUS. A


    gebnt, ad se
    ,

    711
    cio.
    c.s.

    venire imperat

    quem

    pio affami-

    ctae

    ne rog-at ut sibi cum supplemeuto publioo legationem fungi curet, sociosque, quos vellet nobiliuin virorum haberent, qui sui vadimonii
    ,

    arbitri essent
    et

    post B.
    loco

    quocumque

    suasu ad se venire
    restituto in

    Columbauum pergerent eum reperissent eleganti hortarentur. Nullum kic de


    ,

    Luxoviensem abbatiam Eustasio ver-

    bum facit Jonas; sed potius supponit,eum iliijam prosfuisse, cum Clotarius solus Francorum monarcka
    discutiuntw.

    tom. 5 col. 894, assumpto MabiUonn ratiocimo maiunt, quamvis dubitanter compttatori nostro adkierere, eamque anno 649 affiynt; quia S. Gattum anno 646 obiisse cum lavdato Annalista arbitrantur. Melius fortassc, inquiunt, revocanda fuerit ilfa renovatio ( sepulcri per Bosonem, de quo ibi agunt, facta ) ad aunum dcxlix post triennium a morte S. Galli, quo tempore et louge postea superstites fuere'
    ,
    ,

    Ma-

    evasit.

    52

    p ree terea
    :

    quee ex Vita S. Walarici addu-

    cta sunt, ea Clotarii regno

    minus convenire

    vi-

    dentur cum enim ipse erga Columbani socios optime affecius esset, non fuisset necesse, seculares illos suasoriis et mellifluis eloquiis a monasterii finibus amovere, qui sola regis auctoritate

    (qui S. Galli obitum nobiscum iiiigat anno 625; Annat. Eccl. Franc. tom. 2 violationem kanc ad annum 628 refert ductus auctoritate Theodori, cui, ut verum fatear , nimium tribuit. At,

    g-nus et Theodorus.

    Carotus Coinlius

    tamen ipsius sententia, uti et Sammarthanorum, in quantum hi triennio favent, miki probabilior videtur, tam quia id suadent rationes

    coercendi expeltendique fuissent. Et quid causw esse dicemus, quod laudatse Vitse auctor, nulla Clotarii regis ratione habita, generis nobilitati, moribus ac eioquentim Eustasii acceptum referat,
    ta?

    tam
    tio,

    propositse,

    3 num. 33 et 4. a num. 40 tam quia nutia apparet probabilis raob quam compitator, qui tam mutta ex Wahic,

    quam

    quod intentata ab invasoribus tis fuerit sopiCrediderim itaque, in primo persecutionis sub
    fines, sive

    lafrido miduatus est, iriennium pro <pui<lraginta annis signasset si quadraginta annos
    ,

    B Theoderico fervore monasterii

    caulas et extimas officinas a laicis illis occupatas fuisse, ex qulbus eos paulo post S. Walaricus, et reversus a Columbano, ut supra diximus, S. Eustasius, jam abbas designatus, suavi eloquentia expxderint. Favebat hac inparte utrique san-

    guare miki vatde verisimite fit, eum sive in suo Walafridi exemplari, sive in S. Magni etogio per Ermenricum restituto, reipsa triennium istud reperisse. Ad:

    apud Walafridum

    legissei

    Eustasio praeterea generis nobilitas, et forte etiam potens cognatorum patrocinium nam supra dicitur nobilitate generis et moribus decoctitas, et
    :

    quod ex posteriore sentenliu Mabillonii seSanctum nostrum prope centenarium fuisse cum ad Fauces accederet si ul ipse nobiscumsentit, anno 612 jam diaconus fuerit, et nikitominus primum anno ejusdem secuti 87, violato Galli sepidcro, iter ad Fauces arride,

    queretur,
    ,

    ratus, et in prsefatione ipsius Vitee pr&fixa in Opere nostro ad diem xxix Martii, e Burgundio-

    puisset.

    mim

    g-enere nobilis natione fuisse; in Vita vero S.

    Columbani avunculum kabuisse Mietium, qui


    Lingonicfe ecclesiae pontifex erat. Non est igitur, cur cum Pagio initium prsefecturae Eustasii ad

    S VI.

    Utrum

    S.

    Magnus
    et

    convixerit

    monarchiam
    Aiiadifpcuitw

    SS. Wictherpo
    pis Augustanis.

    Tozzoni episco-

    Clotarii

    aut Theodeberti obitum

    txiocoWa-

    disseramus. 53 Superest maxima ex Walafrido in sxpe taudata S. Galli Vita 'difficuitas, quse nisi in
    ,

    eum tocum mendum


    cabilis est.
    Galli,
    li

    quam

    irrepsent, plane inextnAuctor ille violationem sepulcri S. ex Vita S, Magni triennio post Gat-

    Biograpkus
    dit
    ,

    seu interpolalor noster cap.

    -1

    tra- }nlemiatQr

    contigisse diximus, annoposi ejusdem C obitum quadragesimo adscribit unde consequens fieret, ut S. Magnus 60 annis illi supervixis:

    mortem

    et ad annum Christi 691 pervenisset. Utri e duobus scriptoribus Theodoro an Watafrido, credendum sit, ex adjunctis certo determinari
    set,

    nonpotest. Ottoinus enim sive Otlvwinus ejusque prsefectus Erchanoldus, seu ut in aliis exemptaribus
    scribitur,

    Erchonaldus

    et

    Erwinus, ex
    etiam Bo-

    solis laudatis Vitis noti videntur, uli

    sonis episcopatus. Mabillonius in annotatis ad Vitam S. Galli dubitat, an tibrariorum hailu-

    cinatione in Walafridi textum hoc loco mendum non irrepserit. Rationem dubitandi addit in hunc

    sanctum presbyterum qucmdam To> ss. Witihirzonem nomine, divinitus admonitum adS. Gat- p<".ctTo:jo li sepulcrum acccssissc seque S. Magno qui nm ibidem degebat, et ad Fauces pro/icisci constituerat, itincris comitcm ductoremque exhibuis. se. Deinde capiie 5 narrat, eos ad iocum quemdam, quem Eptaticum appeltat, in dicecesi Au. gustanasitwu, j)C/venisse, ibidemque a S. Wictherpo ejusdem ecclesueeptsi 'opo benigne exceptos, multisque donis auctos fuissc. Dcniquc cap. 6 et 7 addit, S. Wictkerpum sacrum presbijteratus ordinem conferre votuisse S. Magno, Tozzonem vero priefato aniisiiU post ejus excessum e ricis in episcopalum successisse. Verum. idem scriptor narrationi suce kujusmodi circumstantias adjun,

    modum:
    fridus
    sioni

    ao Theodorum isti impresmemoret certumque videatur eos lon(si quid in S. Magni historia veri est ge postea devixisse tantum intervallurn a morsuperstites
    , ]

    cum Magnoaldum
    Certe

    in

    capite proximo,

    Wala-

    te S. Galli

    ad cladem hic descriptam

    effluxisse

    non

    potest.
    probabiiim

    modoso.

    Verumtamen idem Benedictinus tom i Annalium ad annum 687 num. 61 prsedtctam se51
    .

    pulcri viotationem post

    quadraginta a Galli obitu annos statuit, nixus Watafridi auctoritarelatum ne attinte; argumentum autem mox
    git

    quidem. At

    scr-iptores Galiise Christianse au-

    qui ipsius impcriiiam et turpissimos errores non deprekendat. Quippe ut v ostendimus, si ittius auctoritate stare veltmus, dicendumerit, S. Magnum ultra centum <! \cptuaginta annos numerasse, cum S. Wiotherpus ad fundandum coznobium annuos reditus et sattum a Pippino rege impetraret; et nikiiominus anno vitse sua? 7-i ad Superos demigrasse. Verum ea jam superius satis discussa sunt. videticet 56 Superest kic aiia quwstio an quemadmodum interpotator b. Mag-imm Vippino regi ac Cartomanno perperam, syncltronum fecit, ita etiam ejusdem Sancti ictata-t cum icmporibus SS. Wictherpi et Tozzonismate conna >>,,gii, ut CcBcus sit,
    , ,

    n
    et

    Cariomanno

    $snchronos

    facit

    rit.

    , :

    712
    rit.

    DE
    Augustanorum antistitum

    S.

    MAQNO ABBATE.
    etj saixs osiendumcontendunL Verumcum 4 Abbatem Faucensem flodissevideamur,sanctum quieum advmreferunt. ruissevu seculo, hinc ahorum debent, quo mmus ad non
    I)

    c.s.

    catalogi omnes intcr ejusdem sedis episcopos prlvfatos Sanctos

    recensent: sedquiinitlosscripserunt,noniisdem annis aut seculo alligant. Catalogus Kruegeri Wictherpi opera editus Augustse anno 1614, S. annum 646, mortem vero ad ordinationem refert
    de662 hujus successorem S. Tozzonem anno 676 functumsubdit, citans pro utroque VitamS. Magni.Bernardus Hertfelder in Basilica SS. Udalinitium episcorici etAfrse parteS, in Chronico,
    :

    nos morari properemus. sententiam examinandam parStengelius Rerum Augustan, 59 Carolus Wictherpum, de quo agtnum. i
    te

    Arguminta.
    tjur S.

    Wie-

    patus S.Wictherpianno m,finem me subsecuto adscribit; S. Tozzonem 676 defun-

    miautproxi-

    hanc in remex vni \ynchronum Benedictoburam verba Fundatione monasterii consiho Aug-ustens.s sequentia: Beurn mndatum proviri. In Eranciam venerandi
    facit, citans

    mus

    cap. 5, S Bonifacio

    tlirrpmu

    Germanim

    apostolo,

    seculo

    Bicterpi, valde
    fecti

    ctum statuit; utrumque S. Magno contemporaneum affirmans. Ad idem tempus S. Tozzoms


    obitum refert Raderus noster in Bavaria pia pag. Viiam sancti 187, secutus, ut ad marginem noiai, AbbatisnostriaR.D. Martino Fuessensi prgelato
    editam.
    Varix de pru

    Moguntmi conductu et annisu B. Bonifacii piissimis regibus Carolomanno arcbipra.sulis, a


    hbertatis Pipino irrefragabilia perpetuae acquisienmt quam privilegia Burensi ecclesice

    atque

    etiam ab metropolitano
    ce

    dictorum

    Sanctorum
    xtatc

    At vero alh prsefatos sanctos antistites ad et cum iis S. Magnum. seculum vin trahunt In hac sententia sunt Gaspar Bruschius in Opere de Episcopatibus Germanise, et Petrus Cratepolius de Sanctis Germaniee scribentes, tam B S. Wictherpum, quam Tozzonem a Pippino Galliarum rege ad Augustanam cathedram evectos alterum 765 esse, et horum alierum anno 752,
    57
    , ,

    percepere * Cathohcas exMox convenientibus illustribus et et a supra memorato pontif. cellentiae personis Aug-ustense episcopo Bicterpo reverendissirao Novemb. die in nomine S. Tnmtatis, xi Cal Jacobi, necnon et B. in honore 8. Benedicti
    honorificari,

    sanctitatis eodem tantae auetoritatis et regalique edicto publidedicari


    ,

    iidem

    principes

    '

    l.

    prscc

    perr

    quorum et pluriplurimorum SS. memoriam ecclesia demas congregaverunt reliquias hajc


    ,
    ,

    mortuum, utrumque

    S.

    Magno

    convixisse.

    Viam

    dicataest etc.

    Idem num.

    7 asserit,

    monastenum

    mediam
    >

    ingressus est Carolus Stengelius abbas Anhusanus, Rerum Augustanarum parte 2 ubi et 6 S. Wictherpum anno 755, S. Tozcap.

    zonem circa annum

    708

    obiisse,

    arbftratur

    annum 78:3 funS. Michaclis Fultabacense circa ab eodem Wiciherpo, hortante S. datum fuisse Bucelinus Bonifacio. Stengelio fere consentit 35, verbo FultenGermaniee sacrse parte 2, pag.
    ,

    cap. vero 3 emortualem S. Mag-ni annum cum Christi 689 ex sententia Tschudii , aut 691 ex Judoci Mezleri placito, connectit. Consequenter

    bach. 60 Prxterea

    laudatus Stengelius

    in

    eodem

    admediu
    scrnli
    viii

    Opusculo num.

    15, 5.

    Wictherpo Augustano attn-

    ad hanc sententiam prmmiserat cap. 2 de Wi chone, quem secido vn Augustse sedisse statuit, Sub Wichone , non AYieterpo ut hsec verba
    : ,

    buendum

    putat libellum
    ,

    quemdam anno

    a nonnullia

    Megnus,

    floruit S. perperam creditum fuit dio&ceseos Augustanse patronus. Simi,

    qui in Ratisponensi S. Emmerami scriptum monasterio servari perhibetur, atque ita subquamscribitur: Scripsi eg-o ipse Vichterbus
    ,

    quam

    peccator
    ,

    liler Mabillonius in Actis Sanctorum, sanctum Wictherpum* de </uo Vita, ad seculum vm refert, quamvis S. Magrnum s.vcuto vn adscribat. Hos duos postremos scriptores sequitur Corbinianus Khamm in Prodromo Auctarii partis i Hierarckim Augustame, prsesentem controversiammultis iractans, contendensque, S. Magnum una cum Theodoro monacho seculo vii in Algo-

    nonagenarius
    calig-antibus

    puto episcopus jam senex aut supra, dolentibus membris et


    ,
    ,

    in menPippino filio in diebus decem scripsi hunc libelse Junio lum, hoc est anno dccliv a Nativitate Christi, Hunc iibellum in manibus habuit vii Indict. Aventinus, qui lib. 3 Annai. Bojorum pag. 280 Servatur ibi (Ratisponee in sic itlius meminit
    , ,

    Tertio anno oculis../. rege Francorum Caroli

    regnante

    sub episcopatu Wichonis, aut Mannonis qui iiium pnvcesserat ibidemque a Pippino I Mitjore-domus regum Austrasi&accepisse facidtatem condendimonasterium Faucense; cui deindeseculovm S. Wictherpus episcopus priviiegia tntcorum rege impetraverii a Pippino TIIj
    rinni venisse
    ,

    prsefaio monasterio) libellus, in quo episcopus adeo vetustis lihortatur amicum ad pietatem ut mihi de integro terarum notis scriptus est
    :

    in

    literarum pistrinurh
    fig-nrse

    redeundnm
    :

    et

    elemenumbili-

    torum

    condiscendse

    fuerint.

    Ad

    I'''

    denique S- Tozzonem proxime nominato sancto antistiti suffectum fuisse; adeoque conficta, quas,,', interpolator de horum cum S. Mng-no/amiliaritate enarrat. Nunc utriusque partis argu-

    Scripsi eg-o ipse cura haee verba adscripta sunt Vichterpus etc. Pagius in Critica Baronii adannum 756 num. 9 hunc Aventini textum recitans,

    monet in eo mendose legi anno Dccimpro dccliv, uti in editione anni 1554, qua usus sum, reipsa
    :

    menta perpendamus.
    smtmtttt.

    tegitur. 61

    Quicumque ss. Magnum, Wictherpum ac Tozzonem conten yporaneos faciunt nituntur quantum hucusque dcprehendere potui sota
    58
    , , ,

    Corbinianus
    i.

    Khamm

    ejusdem
    ,

    cum

    Sten-

    eferendum

    gelio est

    sententise in

    Prodromo ad Auctarium

    partis

    auctoritatc Vxtse Sancti nostri, qu<v sub nomiyie Theodori ac Fnyienrict, ut s<vpe monuimus, cir-

    num.

    5S approbans, quse

    ubi Relat. 2, HierarchicC Augustanas Stengetius habet de

    vn affigunt, pro Pippino rege substituunt Pippinum 1, Maretiqua vero J07'eh/ domtts regum Austrasue
    Gumfertur.
    /;,<

    his,

    </<<i

    cos seculo

    >ji>;r

    ad alterum seculum spectant, interpolatoris imperitim aihcribere dcbent qui autem illos seculo viii vixisse opinantur, proiis pr&ter citatam Vitam militant argumenta, quee pro SS. Wictherpi et Tozzonis aHate in medium addu:

    fundatione dedicationeque ccenobii Benedictobu rani, addit, huic narrationi suffragari manuscriptum codicetn et Antiquitates preedicti monasterii: quse tamen quantee vetustatis aut notae sint, non edicit. Aliud insuper argumentum profert Relat. 3 num. 36, ita scribens Mona:

    a Benedictoburani eodices vetustissimi hu"Wicterpo episcopo Aug*ustano Lantfridum


    sterii
    , ,

    jatis

    monasterii anno

    dccxxxvi fundatorem

    et

    cunt scriptores, qui S.

    Mag numa& hisseparani

    circa

    annum

    dccliv

    mortuum,

    esse terrae

    man-

    datura,

    ;,

    ,:

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A

    718
    ,

    datum, diserte affirmant, atque expresse, N. B. Sanctum nominant. Denique post multa num.
    51

    concludit
    2

    Assero
    S.

    salvo aliorum

    judicio

    cum
    culi

    Mabillonio in Actis SS. Ord. Benedict. Se,

    fol.

    dvii

    Magnum
    ,

    atque adeo si hic alius a nostro fuerit duos SS. Wictherpo Augustanx sedis episcopos agnoscendos esse unum seculo vii ex auctoritate biographi alterum circa medium
    , ; ,
    ,

    c
    -

    seculi viii
    :

    Eptaticum ac-

    ex

    cedentem

    rum
    tium.

    a S. Wicterpo Aug-ustse Viudclico, episcopo fuisse exceptum esse commenti-

    codicumBenedicto-buranorum cum tamen non nisi unicum referant catalogi. Dein omnes, mquit iaudatus Corbinianus relat. 3,
    fide
    ,

    num.

    36

    quos

    leg-i

    historici et

    a S.

    Magno

    Et vero ex preedictis confici posse videtur, Wictherpum aliquem circa medium seculi vin episcopum in Germania fuisse quod autem idem ilte sit, de quo Vita, suspicari facit ipse interpolator. Manifestum esse enim Pippinum regem ejusque fratrem Carlomannum monachum ad tempus assignatum pertinere, ac proinde si vera narrat etiam Wictherpum quem cap. 6 his synchronum facit. Nec ad aliud seculum spectant Utilo, siveOtilo Bojoariorumdux, et S. Othmarus abbas Sancti-gallensis quorum ultimum cap. 3 asserit a SS. Gatto et Mag-no eruditum scholaque magistrum constitutum fuisse alterum Theodoro Sancti nostri so62
    :
    ,

    chronographi

    Wicterpum episcopum Augustanum, S. Bonifacii anno dccxl in vinea Domini cooperatorem veinteliig-unt AVicterpum sanctum in templo SS. Udalrici et Afrae, Augusta beneficiis clarum eumdem videlicet quem alii ex fide Theodori statuunt S. Mag-no contempora, , ;
    ,

    nerantes

    neum. 65 Adde,

    cum

    quocl Bernardus Hertfelder , et qui expendumur eo auctoritate Vitse hac in parte standum
    ,

    arbitrantur

    gustanam cathedram post


    ,

    AuTozzonem S. Wictherpi successorem ultra centum annos vacasse aut saltem nomina prgesulum qui tot an,

    consequenter dicere debeant


    S.

    norum spatio

    cio convixisse, tradit cap. 7.

    Itaut luce clarius


    viii flo,

    B appareat, personas varias, quas secuto


    ruisse constat, ad S. Magni tempora
    in
    ,

    in ea sederint , penitus intercidisse. Quippe inter S. Tozzonis mortem, quam anno 676 intelligant, et S. Simperti prxsulatum,

    ejusdem

    cujus initium ad

    annum
    :

    Vitaperperamreferri.Noviequidem responderi hic posse personas illas ab imperito et historise ignaro interpolatore intrusas esse quemadmodum de Pippino rege et Carlomanno reipsa
    ,

    circiter 800 referunt,

    nultum numerant intermedium. Neque


    diffitendum putant

    id ipsi
    heec ha-

    nam

    iaudatus Hertfelder
    sanctitatis opi-

    parte

    3 Basiticse

    ad annum 676 diserte

    bet: Tosso episcopus

    cum magma

    existimarunt Bollandus et Henschenius, ut num. 7 dictum est. Sed quidni eodem jure suspicari liceat, acta S. Wictherpi huic Vitee, quam etucidaremovendum

    nione moritur.
    et

    quod

    excurrit. Similiter

    Vacat sedes Aug;ustana c annis, auctor catatogi anno


    ,

    mus, maie insertaesse ? 63 Enimvero hujusmodi scriptor non potest non esse suspectus. Et tamen omnia ilia quse
    ,

    1614 Augustce Vindelicorum excusi postquam Tozzonemanno GIQobiisse dixerat subdidit Post haec vel sedem aliquamdiu vacasse, vei aiiquot episcoporum nomina iutercidisse, temporum
    S.
    ,

    Magno cum Wictherpointercessissenarrantur, hujus solius auctoritate nituntur Atque hocjam


    S.
    .

    ratio ostendit.

    olim advertit Paulus Bernriedensis presbyter seculi xn scriptor inVitaB Herlucee virginis quam Henschenius tom. 2 Aprilis ad diem xviii edidit, ubi cap. 4 de S. Wictherpo observat A diebus S. Mag*ni confessoris quem idem pnesul apud Eptaticum primitus vidit cselesti lumine coronatum et paulo post ibidem g-ratulabundus ordinavit presbyterum nullatenus ejus mentionem vel audiendo vel leg'endo suscepimus usque ad tempora S Herlucae excepta dumta, ,
    , : , ,

    66 Atque hiec sunt pr<eeipua quec pro S. qwlicn Wictherpi xtate ad seculumwu rejicienda producuntur, quseque a nobis nunc paucis pensayxda
    ,

    sunt.

    Inprimis subscriptio
    circa seculi

    libelli

    qui Ratispo-

    nse asseroari dicitur, probat quidem,

    Wictherpum
    ;

    quemdam
    ,

    vm medium

    floruisse

    sed

    quod idem ilte sit cum sancto Augustano antistite non probat imo diversum fuisse non levis
    :

    est suspicio.

    Audiamus Avenlinumnum.
    libelli
    ,

    60 cita-

    tum de

    laudati
    ,

    (;

    xat

    trauslatione

    quam

    senes, qui viderant, ipsi

    ego, ait Ludovico Pio Aug*usto


    Boioaria?

    auctore opinantem. liunc Vichterbum iu carminibus quae sub


    ,

    filio

    Caroii

    de episcopis
    (

    j?

    Herlucge sic referre solebunt.


    in hsec verba exordiens

    Nec

    aliter sensit
    ,

    scripta exstant

    in

    eo monastcrio

    S.

    Henschenius, Vitam S. Wictherpi toco citato Minime omnium vi:

    Emmerami

    Ratisponas
    ,

    )
    ;

    pontificem
    cui a D.

    Reg-inoburBonifacio
    et

    grensem fuisse

    reperio
    reg-ulo

    dentur a
    sciri

    vere aberraturi

    qui

    dicerent

    nihil

    Utilone Boiorum

    quam fuent

    posse de rebus gestis S. Wicterpi , antead sedem poutificalem promotus:


    in

    lecta,

    Carmina ille unde excerpsi sequentia

    Geovalda. edidit Mabitlonius inter Vetera Ana-

    suffectus sit

    imo de rebus

    pontifk-atu

    g-estis
    :

    solum

    sciri

    Magni continentur atque ita recte dixisse Paulum in Vita B. Herculae, nullatenus se aliam ejus mentionem vel audiendo vel lequse in Actis S.

    Quam
    67

    Hic Keg-inensU scdis vocituturab urbe rexit primo Wicterpus episcopufl


    ,

    ille;

    Post alius

    Cauvijjaldus qui nomiue dictus.


    idprobabilt

    gendo suscepisse.
    madent,

    Critica Baronii

    Aventini opinionem sequitur Pagius in ad annum T.iti, iludoHque alium

    f<tciaut >

    64

    Ex

    solo igitur
    ;

    biographo seu interpolatore


    ,

    preeterea locum profert ex veteri additamento

    ista habemus qui cum Pippinum regem

    Cario-

    ad Annales Mascianenses
    Bibtiotheca tom. 2
    :

    apud Labbeum

    in

    mannum monachum
    ,

    Utitonem

    sanctumque
    ,

    tebres,

    Othmarum omnes circa medium seculi viii cecum eodem S. Wictherpo connectat mede Wictherpo, qui secuto

    rito censeri potest

    vm

    pag. 733 , ubi h<vc legunanno v rcgrnante Pi]>pino tur Anno dcclvi obiit Wicterbus episcopus et abba suncti reg"e Martini. Euit autem Baug^oarius , genere Heilol,
    ,

    floruit

    egisse,
    S.

    eumque non secus atque taudatos

    ving-us, senex

    et

    plus

    quam

    octog-cnarius

    us-

    ex errore et ignorantia temporum immiscuisse. Suspicionem auget taudatus Carbinianus dum supra notat Wictherviros
    ,

    Magrni gestis

    tempus sedebat propria manu scribens libros. Hunc taudatus criticus eumdem putat cum Ratisponensi. At Marcus Velserus Rerum que ad
    id

    pum Augustanum antistitem ,| num 754 Landfredum sepeliisse

    qui

    circa an,

    Boicarum
    dubitat
    ,

    tib.

    ad annum 754 affirmare non


    ,

    dicitur

    inve-

    tustissimis codicibus diserte Sanctum appellari

    Vhicterbum ubivis terrarum potius quam Beginoburgi extitisse episcopum. Utrum

    horum

    714
    ALCTORE

    DK
    sit
    ,

    S.

    MAGNO ABBATE.
    '

    C.S.

    non est hujus loci discutere ideo tantum adduxi ut ostenderem, non sedfuvc posse ex isto libello aliguid certi statui pro sentencum auctorem habere possit Witia Stengelii ctherpum quemdam Ratisponensis aut alterius

    horum verum

    Legenda

    ejus

    non

    raanifestat.

    Attamen ex
    ,

    traditione

    jam

    inolita dicitur prog-enitus ex reg"io

    Scotorum

    cujus pater fuerit Severus mater Theoclea. Hoc docuit anno mdxv tempore abbatis Benequidam orator regis Franciae nomine Pedicti
    g-enere,
    , ,
    ,

    sedis episcopum. Certe et setas et scribendi in ea studium,qusein laudatis additamentis de Wicterbo notanlur, suadent, ut hic libelli auctor credatur : at cum idem episoopus et abba sancti Martini appeltetur, diversus ab Augustano Wictherpo

    trus Cordier
    ctor,

    episcopus Parisiensis, decretorumdo'


    e. legatus

    apud

    qui tunctemporis ambassiator* prrefati reg-is iraperatorem Maximilianum aliquo tempore

    hic in Fuessen propier

    trahebat, et
    et

    quaedam negotia moram Benedicto valde familiaris erat abbati

    merito censeri potest.


    non tamcn
    certoevincunt

    68 Efficacius foret argumenlum , dicibus Benedicto-Buranis depromptum vidimus, prsestarent. si iUi vetustate Vitse S. Mag-ni certo

    quod ex

    co-

    homo in historiis antiquis multum versatus. 70 Hic ergo reliquit in scriptis abbati Benedicto, natum quidam aflirmant quod S. Mag-nus de praefatis parentibus ex reg*io
    Scotiae

    sangruiue
    ,

    sit

    prog^enitus.
    ,

    Quod

    didicisse

    Corbinianus Khamm vetustissimos sed cum setatem non exprimat, dubitare licet, an laudata Vita eis in hacparte non sitprseferenda hsec enim certe etiam antiqua est quippe quse ut talisjam seculo xihabebatur. Quam ob rem non possumus codicibus illis certam et indu-

    Vocatquidem
    ;

    illos

    bitatamfidem adhibere. Quodautem ait idem Corbinianus,abomnibus historicisac chronographis,

    B qui

    8.

    Wictherpum Augustanum

    antistitem, S.

    Bonifacii in apostolis laboribus socium venerantur, intelligi Wictherpum illum, qui in templo

    SS. Udalrici
    ciis

    et

    claret, nih/l evincit.

    Afrse in urbe Augustana benefiNam quinam sunt illi

    chronographi ? Suntne antiqui,anneoego enim apud ; proferantur veteres S. Bonifacii biographos mentionem de S. Wictherpo episcopo Augustano factam nusquam. reperi sed bene S. Wigberto abbate Fritislariensi, cujus Acta ehtcidata sunt ad diem xin Auguhistorici et
    terici ? Si antiqui
    : ;

    Hybernia quam taraquam JYancorum ambassiator peragraverat. Anonymus Fuessensis in Vita Germanica cap. i 2 pro regia Sancti prosapia similiter certat ; in cujus rei confirmationem meminit de quadam perin qua exhiheri ait S. Mavetusta pictura gnum adolescentis principis habitu patri in regali solio considenti et juxta adstanti reginas Citat prseterea tibrum genitrici valedicentis quemdam Ms. a sexcentis annis , ut ait exaratum, et Joannem Leslseum in Descriptione Scorise cap. de Orcadibus insulis. Hibernum etiam et regia stirpe procreatum facit P. Ludovicus Babenstuber tib. i, cap. i notat tamen ab aliis Alemanse
    ,

    ajebat

    in ipsa

    num
    71

    haberi.
    i'enii isti

    libus
    et

    Quid de hac Sancti patria et regiis natacensendum sit, clare patebit ex num. 75 seqq., ubi probabimus, cum verisimilius Alefuisse et Willimari
    ,

    confundere
    videntur

    sti,

    quemque forsitan

    aliqui

    cum Augustano pree-

    sule confuderunt. Si vero scriptores


    rint,

    illi sint neoterici,nihilagunt,nisi id ipsum solide probave-

    apud ArbonamdiaQuod si' verum est, frustra ipsi natale solum in Hibemia, regalemque in ea insuta prosapiam quserimus

    mannum
    conum

    dum

    se S. Gallo adjunxit.

    quod hucusque tam efficaciter factum non vidi, ut ab interpotatore certe antiquo discedere debeam. Libens tamen fateor, rem dubiam esse
    ,

    cum parentes ipsius, cujuscumque demum fuerint


    non regise, extra Alemanniam non videantur qu&rendi. Verum age rationes examinemus quibits oppositse opinionis
    conditionis, at certe
    ;
    ,

    acpropterea eam eruditi tectoris judicio relinquo, quieadem opera de S. Tozzonis setate arbitrabitur, si hic
    illi,

    assertores nituntur

    quasque
    ,

    illi

    ab auctoritate

    ut

    communis

    sententia est

    in epi-

    scopatum
    rii,

    successerit.

    Verum utramtibet partem

    elegeriSyfrustra fitndationemFuessensis monaste-

    prout a compilatore narratur, cum veritate concitiare tentabis, quam fabulosam esse, probabimus 13.

    VII.

    An

    Sanctus fuerit Hibernus


    sanguine progenitus

    et regio

    an

    S.

    Columbani discipulus.

    Petri Cordier antiqua pictura vetusto codice et Joannis Leslsei testimonio repetunt. Quod spectat ab biographum qui Riberniam Sancto patriam assignat, ad eum latius infrarespondebimus. Quantse eruditionis fuerit Petrus Cordier (quem Sammarthani inter episcopos Parisienses non recensent ) non disputo at mihi certo persuadeo illum qusecumqite hac super re in Hibernia intellexit, ea non de S. Magno abbate Fuessensi sed de cognomine Orcadum principe accipienda esse. Eadem opera, qua id ostendero ad reliqua simul ar^gumenta respondero. 11 Seculo *xi et initio xn floruit in Orcadi- Sanctum nobus Socise insulis S. Magnus, earumdem insu- strum cum
    et
    ,
    ,

    biographi

    Stttirtum e

    Sanctum Magnum

    patria

    Hibernum

    fuisse

    regio Scoto-

    diserte.tradit larvatus

    rum tanguim

    Theodorus biographus,
    ,

    cujus auctoritatem secuti sunt fere omnes qui ipsius gesta conscnpserunt. Ex his aliqui eum dem ex regio Scotorum sanguine patre Severo
    ,

    larum comes qui sanctitate conspicuus, ab impio Hakone patruele suo circa annum 110G occisus est coliturque ut martyr et gentis suse contra hostespatronus. Acta illius habes in Ope re nostro tom. 2 Aprilis ad diem xvi qua in sacris Fastis ipsius memoria celebratitr. Ea autem sic Exordiuntur Beatus Mag-nus apud Or,

    Magno Or atdum prinS.

    cipe

    asseverant quamquam id nusquam indicet biographus. Henricus ab bas Fuessensis in annotationibus suis Mss. super hoc argumento habet sequentia Notandum
    , :

    Theoclea matre

    natum

    cades insulas oriundus nobilissimus g*enere et alti sanguinis parentela fuit Pater illarum insu,

    quoad historicos coustare S. Mag-num fuisse Scotum ex provincia Hyberniai oriundura sed quo sang-uine uobilt vel ig-nobili sit ortus
    ,
    :

    larum comes et dominus nominatissimus fuisse dicitur juxta nomina magnorum qui sunt in terris j mater vero haud minoris sanguinis propa^
    ,

    g-ine decorata.

    stimo

    qua de

    Adhunc inquam, referenda exiS. Magni natalibus in Hibemia


    ,

    acciperat

    ,,

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A acceperat laudatus Petmts Cordier quacque ipse
    ,

    715

    similitudine
    etmmtyre.

    nomimim deceptus sancto Abbati Fuessensi perperam adscripsisse videtur. 73 Rem ita ut dixi se kabere, solide sua, ,

    kabuit commento. Tn primis Autiemum in Magnoaldum transformat, Uliusque factum in Gallia,

    c.s.

    rerum scriptoribus apud qztosS.Magnus, Orcadum comes, celebratissimus est, Fuesssensis Abbas passim ignotus. De prioriagit Thormodus Torffaeitsin Historia Orcadum variis in locis asserens illum db earum incotis sanctum tutelarem haberi: verum hicpatrem ipsius Erlindum matrem Thoram appellat. Ejusdem meminerunt Hector Boethius Deidonanus Historiae Scotorum lib. 14, ubi de insigni quadam Scotorumde Anglis victoriaagens, Quo die avitem pugnatum fait, eques ita scribit
    deri potest ex Scoticarum
    , ,

    mutata scena, ad hunc transfert in Hibernia commorantem prout supra num. 14 et seqq. clare probatum est. Alibi cujusdam cellarii ali~ bi Chagnoaldi res gestas, quas apud Jonam repererat, eidem Sancto adscribit, ut in hoc Commentario num. 17, 18, 21 etc. videre est. Denique nihit profert pro Sancti patria Hibernia ejusdemque sub Cotumbano monackatu, quod ex Jona non hauserit, et infideliter immutatum depravatumque Maprnoaldo non scripserit. Qua* om,

    nia

    quidam fulgentibus armis Aberdoniam transiens, victoriam Scotorum maximam nunciavit idemque visus est Pictorum Bosphorum equo trajecisse. Vulgo autem habitus fuit divus Magnus, Orca,

    jam clarius ostendisse me arbitror, quam ut necesse sit ea hoc loco repetere. 76 Porro ut in commentitiis narrationibus fieri assolet, nonpotuit compilalor totam historiam
    suam
    contexere, quin in fcedam contradictionem
    incideret, atque ita

    ottendit " r

    impmtdens ostenderet, quam


    ,

    dum quondam

    princeps.

    Nec de

    alio agit

    Joan-

    nes Leslaeus in Descriptione Scotiae loco citato

    quem anonymus Fuessensis male pro


    dat, ita
    :

    se lau-

    B gno

    enim habet Ipsi (Orcadenses) divo Masno patrono proxirae post Deum plurimum attribuunt quem et contra hostes sibi in summo discrimine positis saape apparere in prsesi,

    fidem mereatur. Ut enim praeteream quod Lignonem Sequanorum amnem in Hibeimia collocet posteriores ipsius catculi susceptum a Magnoaldo in Hibernia monachatum prorsus elidunt. Rem paucis enucteemus. Secundum compilatoris calculos obiit S. Mag-nus anno aetatis suae 74, Christi 655, ut num. 40 ostendimus. De anno, quo S. Columbanus in Galliam trajecit non
    ,

    diura

    diennt.

    gio

    Scotico
    vi

    Thomas Dempsterus in Menoloutrumque Magnum confudit dum


    ,
    ,

    ad diem

    qui Fuessensi Abbati sacer est, sic annuntiat. In Orcadibus, Magni illarum g-entium apostoli et martyris, quem Scotum faciunt K. C. id est Kalendarium Adami Kegii Jacobi Cheynasi etc. Collectanea Gilberti Bru-

    Seplembris

    Cointius id ad 568 refert, Mabitlonius paulo ante 590 contigisse contendit. Utrum horum vermn sit, necesse non habeo discutere at cum neutra sentenlia compitaconvenit inter cruditos
    :

    toris calcidus potest concitiari


    sit Cointii

    etenim si vera

    opinio

    debuisset S. Mag-nus tredecim

    Vides lector unde ea de S. Magni Fuessensis abbatis regia stirpe opinio oriri potuerit, quod de videlicet dum huic attributum est sancto cognomine Orcadum comite apud alios memoriae prodihtm legebatur nunc reliqua exani etc.
    ,
    ,

    minemus.
    guod a pictura petitur de retiquaeorumcuj U s vetustate non constat, infirmum est praedem uvgumenser ^ m $ um alia desunt, imo dum in contrariam ta partem majora inclinant pondera rationum. An eodem cum Dempstero et anonymo Fuessensi errore laboret vetustus ille codex, de quo supra, affirmare nequeo cum nec mihi eum connec ipse textum recitet verum sulere licuerit C cum ipse anonymum illum pro eodem Magno de quo agit Leslaeus suspicari licet laudet non in eo quoque agi de Orcadensium comite de Abbate Fuessensi. De antiquitate praedicti codicis mihiplane ignoti nihil disputo atsit sane sexcentorum annorum diserteque loquatur de Sancto nostro, non propterea ejusdem regia prosapia aut Hiberna patria admittenda erunt cum prior tam Walafrido quam Theodoro vel Ermenrico, aut quisquis hujus Vitae compilator
    Bxaminantw

    74

    Argumentum

    aut quatuordecim ayxnis antequam natits est, in Columbani disciplinam transire, cum inter annum 568, in quetn Columbani in Galliam adventus incidisset etannum&h** Sanctiemortualem anni 87 intercesserint. Sinveropraedictus adventus cum Mabillonio pauto ante annum 590 statuendus sit non potuit Mag*noaldus nisi sexennis fuisse, cum Columbanus ex Hibernia emiquod omnimodis pugnat cum compigraret qui eum jam virum aut sattem latore nostro maturum adolescentem facit, dum sub Columbano in Hibernia commorante monasticum vitam auspicatus et mox cellae penuariac praefe,

    ctus

    est.
    ,

    77 Vides, studiose lector

    quam putrido

    fun,

    damento nitatur Sancti nostri patria Hibemia sitsccptusque sub Columbano monachatus. Hinc Cointitts, qui Vitam hanc alias magni facit hoc
    ,

    probatur s <"" l " "


    1
    i

    "_ isnittliu$Ale-

    initiuutiit

    fu iU$

    in locomenditm agnoscit : quodut corrigat, statuit, Mag-noaldum circa annitm 600 ex Hibernia Luxo-

    vium advenisse,

    itbi

    familiam admissus

    vel auctor est

    praefato codice antiquioribus penitus ignota fuerit ; posterior vero cum utriusque scriptoris historica narratione minimecohaequemadmodum nunc probare aggredior. reat
    ,

    credcre mato, eum bani discipulum fuisse sed Atcmannum et Willimari prcsbyteri apud Arbonam in Suevia diaconum , dum Columbano in Italiam proficiscente,
    ;

    a Columbano in religiosam At ego cum Mabillonio nec Hibernum nec S. Cotumsit.

    Nagnimomchatussuh

    Columbano commemiiius

    Sanctum nostrum Hibernum faciens, sanctique Columbani in Hibemia tam imperitis plagiis commentisdiscipidum w ma nifestum sit, eum fabulam est e quam ad finem usque prosequi non potexuisse, oriuntuerit. Etenim ut Mag-num ex Hibernia et Gatlum dum persuadeat SS. Columbanum verbum Dei et peregrinaudi a d diffamandum
    75 Compilator
    Vitae

    Galhts ad prwfatum presbyterum valetudinis causa divertit. Nititur haec sententia Watafrido Strabone S. Gatli biographo, cujus verba recensuimus num. 88 <juem locum compitator noster infidetiter depravarit, ut Magnum Cohtmbanidi:

    scipulumfuissepersuaderet, quemadmodum num.

    ^ ^^

    qui in Hicausa in Hiberniam pervenisse fingit, in Galtiam peregrinati sunt. Ut.aubernianati

    SOprobavimus. Estquidem Walafridus duobus circiter se- ttnUtS.Gatto """<" culis S Matrno posterior, sed tamen antiquior est compilatore, quem multa ex ilto mutuasse jam XHm variis in locis demonstratum est. Favet mihipiwterea siientium Jonae quiin Vita S. Columbani nusquam Magni aut Magnoaldi meminit unde
    29
    et

    78

    tem Columbani discipulum


    Septembris Tomus
    II.

    faciat,

    non uno opus

    et

    compilator non modo plagii, sed

    et

    impostu96
    rae

    : ,

    71fi
    AlCTOItK

    DE
    ;

    S.

    MAGNO ABBATE.
    itaque eo (sarcophago) inventum est corpus ejus totum illaesum et Vita ejus ad caput posita sed membrana tantum fuerunt tabida, ut vix a
    , ,

    rm convincitur siquidem

    ipsius verbis usus con-

    c. s.

    tra ejusdem expressamsententiam multa Magoaldo adscripsit, uf 2 non semel observavimus. Favet etiam B. Notherus Balbulus in Martyrologio ad hunc diem ubi non alium S. Mag-ni ma,

    quoquam

    leg-i

    potuisset

    inquit auctor--appendi-

    gistrum prseter Gallum agnoscit


    Nativitas S,
    mitis beati

    sic scribens

    Magni confessoris, discipuli Galli. Unde ego sic existimo

    et co,

    duos

    cis, addens prsefatam Vitam ab episcopo LantonetraditamfuissecuidamErmenrico^cxsnoUise Elewangensi, ut eam emendaret, quod ipse diu reluctatus, tandem perfecerit. liaec omnia cap.

    Theoiltos Witlimari clericos S. Mag-noaldum et dorum, cum febricitanti Gallo , ut jussi erant
    inservirent, perspecta ex continuo usu viri sanctimonia, eidem sese socios discipulosque ad-

    verum hocce examinanda veniunt, quee relationem hanc non parum de falsitate suspectam
    8 lector fusius descripta reperiet
    :

    loco aliqua

    junxisse quod si verum cienda sunt qusecumque de Sancti patria et monachatu sub Columbano compitator enarrat, adeoque et ea, quse de ejusdem regio sanguine alii
    i

    est

    ad commenta

    reji-

    addiderunt.

    reddunt. 82 In primis aliqua hujus Vitse exemplaria ab omnibus nostris in hac parte paululum variare videntur. lllud enim, quo Carolus Stengelius usus est, addit, Lantonem, priusquam de elevando corpore cum Otgario archiprsesule suo ageret t consensum Hadriani secundi in eumdem finem impetrasse. Idporro liquetexlaudato Stengeiio, qui

    Aliqua apo-

    graphahabent,

    devationem
    lianc

    VIII.
    B

    Corporis
    et

    elevatio

    quo

    Rerum Augustinarum
    ex biographo

    parte

    2,

    cap. 14
    :

    num.

    recitat sequentia

    Cum

    tempore
    facta
    sit.

    sub

    quo

    episcopo

    Lanto episcopus templum restauraret et ornaret, sacrum D. Magni corpus in medio ecclesiae requiescere sinens , sicut prius positum fuerat
    donec

    cum

    omni

    dilig-entia

    ao reverentia con-

    Lauio epiico-

    pu$
    nu$,

    Awjusta

    -A quem
    fuissc

    ucior Appendicis ad Vitam Sancti nostri, verisimillime alium ab Ermenrico

    sensum ab Hadriano summo Pontifice expetiisset deinde venerabilis praesul Lanto Othg^arium seu
    Otg-erum
    accessit
    ,

    jam monuimus

    tradit S.

    Magni corpus
    Otgario ar,

    S.

    MoguintinaB ecclesise archiepiscopum

    sub Lantone episcopo Augustano, et Luchiprsesuie Moguntino, regnante Ludovico dovici imperatoins filio, inventum, ac solemniter elevatumfuisse. Rei totius retationem, quam ipse
    protixe describit in Vita eap.
    8,

    suumque illi affectum aperuit. Tum Metropolitanus omnes fratres suos episcopos ac
    quatenus cum eis conausus esset ab illo locoinalium dignum fore transferre. Concluserunt autem pretiosum ac sanctum corpus in meliorem atque sublimiorem locum si Deus vellet, transponere. Sicque reversus est cum licentia piissimi reg"is Ludovici ad propria etc.
    suffraganeos convocavit
    sultaret
    , ,

    si

    eum

    in

    compendium

    contractam accipe. Defuncto S. Simperto, qui Fuessense camobium, bellicis tumultibus muita passum restaurare cccperat, in Augustanam cathedram successisse ait Battonem, et huic Nittarium (ab aliis Nidgarius appellatur)a quo S. Mag-ni ecclesiam a fundamentis resedificari cceptam asserit, sed nec ab ipso nec ab ejus successoribus perfici potuisse, donec Lanto ejusdem
    ,

    sensis, in annotationibus suis


    :

    Henricus abbas Fuesmanuscriptis ita Lantho episcopus Augustanus (anno observans 870 ut ipseprmmiserat) consensu et jussu Hadriani
    83
    tegit

    Eodem modo

    Hadriani
    Pont

    II

    il/ax.

    consensu fa
    cttnn esee

    ted perperam*

    sedis episcopus,

    cum

    consilio

    anno quinto prsesulatus sui cam tandem ad perfectionem perduxerit. 80 Perfecto itaque opere Lanto, eodem au,

    secundi Papse, et de voluntate Ludovici regis, consilio et auxilio arcbiepiscopi Mog-untini Othcarii,

    Oitjariiarrliiipiscopi,

    ctore teste

    consitium

    iniit

    cum

    Otgario archie-

    Saneti corpui
    rlevat.

    piscopo Moguntino, ceterisque coepiscopis suis, de etevando S. Mag-ni corpore, quod eo usque in medio ecclesiw sub terra latuerat et in tocum
    ,

    aliorumque coepiscorum corpus D. Magni de primo suae sepulturae loco sublevavit. Quantse fidei fuerint apographa ilta , mihi incom,

    pertum

    est

    at in nullo e nostris, quee

    supra

    re-

    honoratioremtransferendo.PiacuitomnibusLantonis cortsiiium quare hic convocato clero suo triduanum jejunium indixit, monuitque divinam misericordiam implorare, ut sacrum ittum the; , ,

    censuimus, ulia fit de Hadriani secundi consensu mentio nihii de eo etiamhabet anonymus ille
    ;

    Ratisponensis, S.

    dem Vitam
    monuimus terea cum
    anno 867
    ceretur
    ,

    seculo xi emendavit

    Emmerami monachus, quieamut jam ssepe


    ,

    sauritm
    ces fuere
    ,

    rrrctare dignarelur.
    :

    Nec

    irritte pre-

    nihil etiam Goldastina editio, Prseconstet , Otgarium jam 20 circiter


    ,

    quippe postrema triduani jejunii nocte Sanctus ipse placidi senis habitu apparuit monacho cuidam qui ex diuturna infirmitate pessimisque ulceribus contabuerat apparuit, inquam ei spondens fore ut ea ipsa die invento corpore suo, pristina sanitate donaretur. Iile his promissis lietus, rem totam episcopo exponit qui nihil xdtra moratus, egesta terra in lapideo sarcophago Sancti corpus integrum reperit
    ,

    annis obiisse

    priusquam

    .preefatus

    Hadrianus
    preefivitio-

    universee

    Christi
    est,

    Ecciesiee

    ptanum etiam
    ;

    locum hunc

    sum interpoiatoris cujusdam imperitise adscribendum esse quare ego manuscriptis nostrisinhserebo acproinde examinandum est, utrum co;

    rum

    occttfionv

    Mtraculum cu im;

    petraium

    Vitu invenfa.

    sublatumque adprmparatum locum transtulit. si Deinde Frater cui Sanctum apparuisse diximus , ad vacuum tumulum admissus eum veneratus est , et tumxdi pxdvere aqua et oleo mixto idcera sua ungi curavit atque ita sani.

    hoc toco sarta tecta consistat. ut patet , difficultas versatur inpersonarum quse in hac elevatione memorantur ietate ac prselatura conciliandis. Hseautem quatuor sunt ; videlicet Otgarius archiepiscopus
    fides

    84 Tota

    Trantlationis

    tempus inqni

    Moguntinus, Ludovicus rex, Ludovici Pii imperatoris filius Ermenricus monachus Etewangensis, et Lanto episcopus Augustanus. Detribus prioribus nidla potest esse controversia ; nam
    ,

    postera die una cum , episcopo ad novum Sancti sepidcrum Deo debitas grates persolvit, ]*orro in hac sacri corporis inventione simul reperta dicitur PtlaMagni, qu tv a Theodoro primitus scripta perhibetur Aperto
    tati pristinee restitutus
    .-

    Otgarius ab anno 825, ut habet Pagius in Critica,


    cet.

    vel

    a proxime subsecuto, ut

    aiiis prsepta-

    usque ad 817 Moguntinam ecciesiam rexit; Lxidovicus Baiorix regno anno 817 a patre donatus
    .

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A natus,

    717
    his

    omnem
    ;

    prseterea

    Germaniam usque ad

    826 et 847

    Rkeni fluenta anno S43 obtinuit, teste Annalista Metensi Ermenricus denique abbatise Elewangensis moderamen anno 845 adiisse et usque ad 862 tenuisse perhibetur in Catalogo abbatum Elewangensium apudCorbinianum Khamm
    ,

    enim terminis quibus archie-

    'n-ion

    piscopatus Otgarii circumscribitur, Ludovici regnum t vitaque monaslica Ermenrici recte conveniunt omnia itaque salva erunt si Lantonem t id temporis AvgusUr sedisse GsU>n<f< ,,,,> En tibi vero apud Labbeum tom. 8 Concil. col. 39,
    : .

    s*

    Tm/l^'
    td, q ucm

    in

    Auctario partis

    Hierarchise Augustange.
    :

    Optime igitur Ermenrici setas cum Otgari archiepiscopatu et Ludovici regno cohseret at quominus idem dicatur de Augustano episcopatu Lantoyiis, obstant onines ejusdem sedis Catalogi, quos Bruschius, Bucelinus, Demochares, Stengelius, Joannes Kruegerus, Corbinianus Khamm,
    et quorum aliqui Lantonis episcopatus initium ad annum 869, alii ad 870, et alii denique ad 878 referunt, nullus cum Otgarii archiepiscopatu connectit ac proinde se. cundum eorum placita elevatio corporis S. Magni sub prsedictis Otgario et Lantone peragi ne-

    inter episcopos, qui synodo Mogutinse I sub Rabano Mauro anno S47 coactse interfuerunt, Lan-

    memoratur. Non additur quidem t cujus sedis fuerit ; sed Augustanse fuisse, duo faciunt verisimite. Primum est t quod constet,
    to episcopus

    aliique edidere,

    quivit
    Conjwa
    Stenfieiurejicitur.

    85 Hinc laudatus abbas Stengelius, suspicatus t rei gestse seriem ab interpolatore confusam

    H fuisse, dum uni attribuii, quod duobus aut for~ te etiam pluribus adscribendum fuerat, nodum solvere conatur in hunc modum Si quid ex con jecturis assequi licet, ut ista omnia melius concilientur putarem inventionem corporis S. Magni Hautonii adscribendam esse fuit enim contemporaneus Otgero moguntino archiepiscopo deinde Nitgario inchoationem structu:
    , , : , :

    nutlum ex retiquis episcopis, qui ibidem undecim numerantur, istius ecctesise antistitem fuisse cum tamen dubitandum non videatur, quin Augustanus episcopus isti concitio interfuerit. Atterum est quod prse reliquis cathedris Augustana Lantoni illi probabilius attribuatx, In hac sentenlia est Eccardus Franciss Orientalis tom. Z,pag. 391, ubi episcopis in ea synodo pr&sentibus suasdiceceses assignans,Lantoni Augustanam adscribit. Juverit ipsiusmet verba recitasse, ut ex tota serie lector de hac opinione fa- E
    ;
    t
    .

    cilius dijudicet.

    Augustxepi:

    Samuet erat episcopus *pum Wormatiensis. Pro Egorbaldo substituendum est


    88 Sic itaque habet
    Gozbaldi,

    fitiw,

    nomen

    episcopi

    Wirccburg-ensis.

    Ba-

    duradus sedem Paderbornensem nbtinebat. Ilebonem Schatenius llildeshemensem episcopum fuisse, asserit. Gorbrathus est Gerbraohus,
    . . .

    episcopus

    Curiensis

    Ilemmo
    ; ;

    llalberstadensis

    rse

    templi

    Fuessensis

    Vodalmauno

    vero
    ;

    con-

    seusura a

    summo Pontifice impetratum denique Lantoni perfectionem structurse et translationem ipsam Ermenricum vero ab Hantone (dudum enim in vivis esse desiit, antequam Lanto fie:

    jussum esse scribere Vitam S. omnia salva erunt certum est enim, Ermonricum non esse auctorem appendicis illius, salvo interim meliore judicio. Hsec Stengelius cui ego libens assentirer, duo rerum caret

    episcopus)

    Magni.

    Et

    sic

    Waltgarius Verdensis Anseharius llamburgensis Otgarius Eichstettensis Lanto vel Lando Augustanus; Salomon Constantiensis et Gebehardus Spirensis. Hsec Eccardus quse an omnia exacta sint, nec hujus loci est inquirere, nec ad propositum necessarium id unum hinc coliigo, Lantonem, qui anno S48 iaudatse synodo subscripsisse legitur, probabiiius fuisse episcopum Au;
    :

    pita, quse ipse ut certa supponit, certa esse, osten-

    deret. Asserit

    enim Hantonem, non Lantonem, eodem tempore sedisse Augustse, quo Otgarius
    prseerai Moguntise
    se,
    ;

    Ermenricum vero diu obiisfieret episcopus


    :

    sed utrumque probandum erat, quod non facit. 86 Imo vero mihi probabilius apparet, eieC vationem hanc sub Otgario ac Lantone, florenProbabMus fucta est snb iq Ermenrico contigisse. Id suadet in primis ipse Lantonemauctor appendicis qui licet Ermenricus non sit,

    antequam Lanto

    gustanum quod siverwn est,nihit obstat,quominus atiquot amiis antc translationem, qua dc agi~ mus, curasse dicatur. probabMui 89 Neque atium hoc ioco episcopum, quam apparti Augustanum, Lantonis nomine designarc potuerunt Carolus Stengetius, Corbinianus Khamm et anonymus Krucgeri opera Augnstx editus anno 1614 quare, ut hanc difftcuttatem evadant, adstruere coguntur t Hantoni etiam nomen Lan- y
    :

    tonis fuisse. llanto, inquit Stengetius, aliie LanEum et paulo post to, Baronio Sancto dictus
    : :

    '

    'etU7

    antiquus tamen scriptor est, seculo xi ut talis jam habebatur, ut supra jam ostendimus. Quin et verisimile est f appendicem iltum ab ipso Ermenrico primitus conscriptam fuisse, quamvis postea

    fenint sedisse annos vn et inter/uisse .<ynodo Moguntinae anno ducc\lvii. Deinde cum adcerteret, hsec non satis cohscrere cum sententia sua, qua statuerat, Simpertum Hattonis decessorem, anno circiter Christi 818 vivere desiisse, paucis Ceterum sivc in numero seinterjectis subdit ptem annorum episcopi nostri (Hatlonis) ersive sedis a Sirapcrii morte per aliquot ratum
    : ;

    ab

    Etenim

    si ille

    quopiam fuerit interpotata. Vitam S. Mag-ni corrigendam, post


    alio

    transtatum

    corpus,

    susceperit

    (quod nec ipse

    Stengetius inficiatur)

    omnino

    verisimiteest,

    eum

    annos
    lera

    vacavit.
    illi

    Si conjecturis
    ;

    locus

    esset,

    mal-

    prsefatam translationem, adeoque et episcopos sub quibus instituta fuit, eidem Vitsc subtexuisquam ob rem non adeo certum est, quam se existimat Stengelius, Ermeuricum non esse auctorem appeodicis, si hsec verba ita accipiat t
    :
    {

    ab ea penitus exctudat. Equidem fateor, auctoritatem scriptoris stari illius hujusmodi non esse, ut ea sola tuto
    ut

    omnem Ermenrici operam

    at nihil dcfiuio. Eodem tnbuerc plane modo loquitur iaudatus anonymus, prseterquam quod uttiman conjecturam non addat. Quodsiab iispetas, unde habeant, quod Hanto etiam Lanto fuerit appellatus, respondet anonymus In Vita S. Mag-ni Lanto appellatur Liu-

    xlvii

    to

    autern

    episcopus

    Itaronius

    Sancto

    habet)

    possit

    nec tamen sine solida ratione rejicienda prsesertim si dicta ipsius probabiliter admitti est, suadent sepossint, prout reipsa admitti posse,
    :

    quentia.

    84 elevatio ex men* 87 Secundum S25 vel fieri debuit intra annos te scriptoris
    'dicta

    num

    anno doocxlvu. synodo Moffuntinee, Stengetius vero nuttum testem citat. Utrique favent etvemplaria Canisii et Goldasti, in quibus Simperti successor non Hanto, sed Lnnsedin eo, quosecuio xi usus est anoto dicitur nymus Ratisponensis etiam Ilanto habebatur. Verum etsi demus, iltum eo quoque nomine appeilatum
    interfuit

    Ita ipse

    , :

    71*
    tooTont
    C. S.

    DE

    S.

    MAGNO ABBATE.
    modo ostendendum
    est.

    a pellatum fuisse, verisimilius tamen alius fuit ostendeLantone, de quo agimus, ut num. 93 mus.
    90 At,
    inquient, obstant

    in Historia Frisingensi, tom.

    Carolus Meichelbeckius n i, parte 2, edidit

    Ttttt Rtginone,

    catalogi

    Augustaslatuant,

    Lanto

    norum preesuium, quicum Lantonem

    non

    est suffe-

    ctm

    Witgarii successorem, manifeste ostendunt, itlum ad Moguntinam synodum venire non potuisWitgarius enim, teste Regione, excessit e se re vivis anno Ghristi 887. Recte sane, si Lanto
    :

    varia instrumenta, quorum primam partem usque ad medium seculi ix excerptam ait dissert. vi pag. xxxiv, ex vetustissimo codice tabularii Frisingensis. quem vocant librum antiquum tra-

    vera successerit
    talogi.

    Verum
    :

    sic

    scribens Vuitgarius episcopus de Augusta civitate obiit, maguique ingenii et Abaldero, nobilis generis

    Witgario, ut volunt citati caid diserte negat Laudatus Regino Eodem anno (887 ut prsemiserat)

    scriptumque asserit jussu Hittonis, ejusdemque successoris Erchamberti, cujus moriem circa annum 854 contigisse scribit. Inter hxc num. cdlxx, refertur instrumentum, in quo preefatus Hitto, secundum Meichelbechium sexditiouum,
    tus Frisingensium episcopus, repetit a Nitkero (ita etiam Nidgarius seu Nitger appellatur) eccle-

    siam in Chemperc, quam Hanto Nitheri decessor


    ibidem dicitur evendicasse, ad episcopatum Augusta; civitatis ad sanctam Mariam. Notaturautem haec charta in n Kalendas Septembris anno gloriosissimi Illudowici imperatoris vmi, Iudictioneij ubi sumpto a morte patris exordio, annus Christi 832 designatur sed pro Indictione i, videiur xv substituenda. Ex quibus habemus, Nidgariumjam anno S22, id est, 4-2 annis prius
    ;

    ac prudentiae vir
    ei in

    cathedram

    ejus

    obtinuit,

    et

    episcopatuin successil

    Adalberonem

    igitur,

    Witgurio,

    non Lantonem, Witgarii successorem statuit Regino, auctor non modo utrique synchronus, sed qui etiam hoc ipsum Chronicum suum eidem Adalberoni inscripsisse ab aliquibus creditur.Notandum vero est t ab hoc ipso Adalberone S. Magni brachium ad Sanctigallenses transtatum esse, ut sequenti docebimus ex quibus contra Stengeiii conjecturas sequitur,primam S. Magni transtationem, de qua in Vita, a Lantone, qui WUgarii successor fuerit, perfici non potuisse. 91 Agnoverunt Reginonis auctoritatem catalogis Augustanis contrariam laudati Steiigelius cujus pondus ut excuterent, ad et anonymus, novas recurrere conjecturas. Prior postquam ad;

    quam

    stanam divecesim rexisse

    Auguex quo rursus advertere licet, Hantonem illius decessorem Moguniinse synodo anno 817 sub nomine Lantonis interesse non potuisse. Contra vero recte intelligitur, quomodo Lanto, Witgarii vel Vodalmanni
    in Otioburano

    catalogo statuatur,
    :

    jj

    successor, prsedictam transiationem


    rio

    Moguniino archiepiscopo curare,


    synodo,

    cum Otgaet Mogun-

    ducla verba recitasset, sic suam instituit Quibua verbis Lautonem manifeste exclusit (Regino :) unde credi posset, abeunte "Witgario in quodammodo coadjutor vicarius Helvetiam vel ut nuuc loquimur, suffraganeus, nou pleno jure episcopus fuisse. Verum heec conjectura est ad etudendam Reginonis auctoritatem unice
    :
    ,

    tinge

    subRabano Mauro preecitaio anno


    ct

    celebratee, subscribere potuerit.

    tedprobabi-

    Um
    $it.

    ji}.\(CB-

    excogitata.Magis frivotum est alterius effugium, forte Kegino Lantonem exclusit dum ait quod eumdcm cum superiore (Witgario) crederet. Quam inanis hicc conjectura sit, nemo non videt quare non lubet ei refuiandie inhserere tantwmobservo, utrumque scripiorem circa duas personas, de quibus quscstio, Lantoncm sciiicet ac Hantonem maxime laborare ut liunc ad synodi Moyunthuc tempora admovcat ittum ab iisdem dtmoveat. 92 Ut igitur in re perobscura aliquid staiuamus dicendum videtur Lantonem Witgario pr&ponendum esse hac enim ratione inieliigi poiest anno 817 ssepe dicUe synodo inierfuisse, et aiiquot annis ante sub Ludovico rege et archiepiscopo Otgario, corpus S. Magni iranstxdisse, inventamquc iu sarcophago Vitam Ermenrico, jam monacho Eiewangensi, recensendam emen: , ; ;
    ,

    Manifestius errat catalogus in Witgario, episcopatus initium anno 8S8, mortem 902 illigat cum tamen constet ex Regione, eidem anno SS7 defuncto Adalberonem successisse, ut vidimus supra num. 90. Nec desunt alia, quee Witgarii adeoque et Nidgarii episcopatum midto citius statuendum suadent. Tradunt enim
    9-1-

    Witgwii

    citjus

    ecclesia

    rerum Augustanarum scriptores, in catJiedrali sua servari zonam seu cingulum beatissimse Dei genitricis Mariee, a regina

    Hemma

    LodoviciregisconjugeWitgarioepiscopodonatam, proui ei superinducta inscriptio fidem facit his


    verbis
    :

    Hanc zouam regina potens sanctissima Hem-

    ma
    Witgario
    Obiii
    tribuit,

    sancta spiramine plenam.

    .,
    ,

    autem

    Hemma

    anno

    87G,

    adeoque

    si

    WUgarius jam tum erat Quam ob rem Stengelius hic notai Hinc erroris facile convincas, qui Wiggerum sic Witgarium nominat ) dccclxxxvju
    ista donatio vera sit, episcopus Augustanus.
    :
    (

    anno episcopatum accepisse fabulantur.iVemo igitur


    miretur, qnod tam vitiosi catatogi calculis stare recusem.

    dandamquecommisisse. Novi equidem huic opinioni mese multum refragari Catalogum abbatum Ottoburanorum apud Bucctinum Germanise sacrse parte i, el Corbinianum Khamm Hierarchise Augustanse parte 3, pag. 346, in quo S. Neodegarius, atiis Nidgarius et Nidgerus, inter quem et Witgarium Vodatmannus medius ab atiquibus recensetur, anno primum S64 ad Augustanam cathedram evectus annoque 869 dcfunctus scribitw- quod si verum est, non potuit Lanto, Nidgarii et Vodalmanni successor, tetnpore a nobis supra assignalo Augustcejam se, ,
    :

    Ex quo autem tempore episcopatum inienon constat verum illum circa annum 860 jam eoauctum fuisse, coliigimus ex epistota Nicoiai I Pont. Max. apud Martenium et Duran95
    rit,
    ;

    ostcndunlur

    dum

    Cottect.

    amptiss. tom.

    i,

    col.

    149.

    Scripta
    t

    ilta est

    ad Carolum archiepiscopum Moguntinum

    ejusque suffraganeos, qui in causa cujusdam incestuosi conjugii congregati, eade re preedicium Pontificem consuluerant. Porro inter ejnscopos iltos, quibus epistola inscribitur, diserte nominaet hunc Augustanum fuisse mecenset Eccardus, Francias Orient. tom. 2 pag. 473, ubi singulis suam sedem assignat. Et

    ^Witgarius:
    rito

    disse.
    Errores cotalogi

    Ottobu<ita-

    ranidrea
    tcin

    Sed catalogum ilium in calculis suis errare, suadent varia instrumenta, quse tam Nid'>'>

    Sidgarii

    garium, quam Witgarium episcopos appetlant muttis annis ante tempora in illo designala, ul

    vero nisiper Witgarium Augustanus antistes inteltigatur, huic inter Mogumtinee sedis suffra-

    ganeos

    locus nuttus fuisset. Advertunt

    aidem
    taudati

    ,,

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS

    710
    ,

    laudati collectores epistolam, qua de agimus, nec ante annum 860, quo Nicolaus creatus est Ponti,

    pulus.
    teri

    Primus inquit damentis ecclesiam B.

    "Kitcarius

    ca-pit a

    funcifc-

    ftflCMl
    C. S.
    '( di/ficulta-

    Magni construere;
    .

    fecc,

    nec post 863, quo Carolus ar^chiepiscopus obiit, scriptam videri. Prseterea apud Hansixium Germanise sacrse tom 1 pag. 161, ex Ms. Bibl. C&s. dicitur "Witgarius eps interfuisse synodo Wormatiensi anno 868 apud Schatenium vero Annal. Paderborn. parte 1, lib. 3, in eodem con.-

    vero pra?sules eum subgequentes, prout potuerunt, similiter construxerunt,. donec. Lanto

    lemtziertplfjrt ujrpendieit
    :

    ipsam sanctam sedem adeptus est. Quibus verbis auctor inter Nidgarium ac Lantonem piures
    , , ;

    cilio legitur

    signuin LuitgariiAugustburg"ensis epi;

    pro quo lege "VYitgarii cum tunc nullus Luitgarius istam sedem tenuisse inveniatur. Exscopi,

    stat concilium istud


    ei interfuerunt,

    apud varios

    at episcopi, qui
    teste

    diu ignorati sunt, donec,

    Schatenio, eos vetustis tabulariis suse sedis eruit Ferdinandus episcopus Paderborncnsis,
    Hespondetur

    96

    At quoniam contrarise

    sententise

    propugna-

    torespro se citantAugustanorum episcoporum catalogos, qui Witgario Lantonem sufficiunt, eorum auctoritas hic paucis ponderanda est. Antiquissimus, quem quidem viderim, is est, quem Joannes Kruegerus bibliopola Augustanus typis edi curavit, totidem litteris descriptum, ut ipseprsefatur, ex catalogo manuscripto qui exstat in codice bibliothecae SS. Udalrici et Afrs, sig-nato 7. H. 4.. Notat autem idem editor illutn duabus partibus constare, quarum prior, una ea,
    ,

    num qui Nidgario suffectus dicitur nullum possim producere sed si verba illa in rigore accipienda sitit videtur umts aut alter cotalogo excidisse, quod in istis antiquitatis tenebris faciie potuit accidere Nam quod obscura episcoporum istius temporis memoria, dubiaque series sit, constat tum ex dictis tum etiam ex eo. quod apud Bruschium et Bucelinum, quibus non refragatur Corbinianus Khamm Waltherus et Adelgerus medii recenseantur inter Hantonem et Nidgarium qui alibi sibi successisse traduntur. Denique quam incerta sit prmlicto, ,

    quam unum episcopos supponit cum in nostra opinione unus tantummodo intermedius occurrat. Candide fateor, quod prseter Vodahnan:

    rum prsesulxtm

    series, lector facile colliget

    exse-

    quenti specimine.
    99 Tn syllabo

    g
    et

    apud Bruschium

    Bucelinum

    et

    ttatuitur

    inter ceteras successisse sibileguntur sequentes episcopi hoc ordine : Hauto sive Hanto, TValte-

    trawiatio >u&
    Lantotn;

    exarata, desinit in Embricone, qui in adjecta eodem charactere notatione , an. 1064 episcopus creatus dicitur. Alter^am partem alia variaque manu conscriptam asserit, terminarique in Friderico I, quem anonymi observationes statuunt obiisse anno 1330. Denique pars utraque prseter nomina episcoporum sibi invicem succedentium, nilul habet de eorumdem gestis aut tempore, quo vixerxtnt, nisi pauca de solo Embricone, sub quo prima pars concinnata perhibetur proinde quidquid apud neotericos rep)eritur de annis, quibus singuli episcopatum adepti sunt aut tenuere id omne postmodum pro cujusque scriptoris sensit adjevetusta
    : ,
    ,

    demque

    manu

    rus

    Adelg-crus

    NeodgNirius

    sive
    ,

    Nitgarius

    Lnntho sive Lancko seu Dancko Udalmannus, Widgarius aliis "Widogerus A-dalberus. Corbinianus Khamm "Walterum et Adclgrrum in dubium revocans subdit Vodolmannum alias
    , ,

    Udalmannum, dein "Witgarinm,

    ctum
    ad cataiogos Augustanos

    est.

    Lantonem et Adalberonem. Carolo Stengelio displicent Waltlicrus et Adelg-erus, ideoque apud ipsum Eantoni suffcitur Nitg-ariu^ et huic Vodalmannus "Wig-g-er scu "Wideg;arius Lanto Adelboro. In Catatogo Kruegcri opera edito prseter Waltherum et Adelgcrum deest prseterea Udalmannus, atqueitategitur Hanto, Nitger, Wigger, Lanto, Adalpero. Contra rursits Catatogus, quem Eccardus in Corpore scriptorum mt tom,
    ,

    itaque catalogus ille non ante annum 1064, id cst duobus circiter post Lantonem et
    97

    Cum

    2,

    cot.

    2241

    vutgavit, sic habct

    Ilanto,

    Nit-

    Witgarium seculis confectus sit, quidmirum, si in uno alteri postponendo errasset, ut re vera in successore Witgarii errasse cx scriptore syn,

    chrono Reginone probavimus Multo minus moq rari nos debet catalogus ab Eccardo in Corpore
    .

    historico medii sevi tom. 2 col. 2230 excusus et, ipso teste, ad Frederici Imperatoris temporaper-

    ductus. Quare ex hactenus dictis concludcre


    r

    licet,

    Lantonem Witgario prseponendum esse nemo enim est qui neget Augustanum episcopatum Lantonis sed hunc itlius successorcm non fidsse
    , :

    demonstravimus ex Reginone scriptore synchrono ut autem ejusdem decessor crcdatur ct circa


    :

    Odalman, Wigg-cr, Lanto, A.dalberto. Hsec circa prsesentem controversiam notasse sufficiat ut ostendamus catalogos prsedictos non saiis certos esse, ut propter eos auctorem appendicis in re, de qua agimus, rejicere debeaillum igitur sequimur , donec eruditi mus Augustani de cpiscoporum suorum serie certio-. ra protulerint. Porro quamquam ann; 5 hsec translatio instituta esl, determinare non possimus ; si tamen Ermenricus anno 8 1>5 abbai ctus est, ut habct catalogus Elewangensis Bucelinum Ger?nanuv sacrse />";,'. : pag. 29, antc prsedictum annum probabiliter statui potest. Id utcumque colligo ex eodem appendicis
    g-cr,
    ,

    ..

    annum

    847 sedisse, favet concilium

    Moguntinum

    num. S7 favet eiiam Nidgarii setas ex traditione 470 Frinsingensi data num. 93, et quidquid denique de Nidgarii Witgariique svtaex quibus omnibus comte hucusque attulimus
    ;
    :

    commemoratum

    cum ipsi danda a Lantone episcopo commiih


    auctore, qui Ermenricui,)
    ,

    Vita
    > <

    ei
    ,

    tui

    dicii

    fuissc monaclniin prudentem et industrium ez monastcrio Elowanga, quem probabilius abba-

    tem dixisset
    tus fuisset.

    si

    jam tum

    ea dignitaiv prsedi*
    uuiu
    cccte-

    modo

    intelligitur

    Lantonem
    ,

    circa
    et S.

    annum

    840

    AugustcV sedere potuisse adeoque

    Mag-ni cor-

    pus transferre sub Otgario archiepiscopo Moguntino, et Ludovico Germanise rege, Ermenrico jam monachum induto in Elwangensi ca-nobio. Quare non video, cur hac in parte a scriptore appendicis recedendum sit, qui xttut interpolator fuerit, antiquior tamen est catalogis, qui in contrarium citaniur quosque in errore teneri,jam osten,

    100 Locum, in quo deposihn,, fuit saerum corpus, non satis determinat idem scriptoi cum de nutto alio tempto fiaf mentio omnino verisimile est, in eodem, quo ante, collocatum fuisse, sed in novo seputcro et ante altare eum
    ,

    c(

    factu

    mdcm
    siam

    in finem forte constructum : in Vita enim n 74 Sanctus cuidam ulceribus afjlicto apparens, inter cetera ait : Postula, fili , ab episcopo,

    dimus. 98 Superest ex ipso auctore appendicis scru-

    ut quando hodie corpus

    meum

    invenorit,
    ,

    illud*

    que a cripta

    in

    qua nunc jacet

    abstulerit

    ip^am

    72ii

    DE
    criptam te osculari permittnt

    S.

    MAGNO ABBATK.
    et ante

    lUCtOM c.s.

    ipsara
    altare
    te
    :

    novum, quod coDstruetum

    est,..

    prosterne

    loquibus verbis veteris ac novse sepuiturse

    cum non
    videtur,

    improbabiliter videtur designare. Abopinari bas Henricus in suis annotationibus Mss.

    etiam, quam, ut diximus, concambiaus jam loco trndiderat, et nliis quibusdnm enm dotaveconcessione, rnt. Hnrmuti tunc quidem abbatis ut in die Sancti ipsius Fratres convivarent, constituerat; se etiam

    novum tumulum populo celatum


    :

    fuisse

    nam de scriptoris hac super re silentio agens, Noluerunt enim, ait eum de industria siluisse inquit, illi antiqui tantum thesaurum teinporibus tam bellicosis omnibus esse manifestum addit taipsum intra eamdem ecclesiam in choro
    :

    men

    sub ipso altari depositum fuisse. Forte determinatus sacris corporis locus populo clam fuit ignorain qua templi parte is esset, minime
    licet

    Deo placeret, ibi sepeecclesiam speliri velle, aiebat. Reliqua ad hanc dabimus 13, in quo de templis, sub S. ctantia Magni invocatione Deo consecratis, agemus. 103 Annum, quo hsec celebris translatio instituta est, non indicat Ehkehardus sed quantum tum ex ipso tum aliunde colligere licet, videtur intra annum 887, quo Adalbero, teste Reginone, episcopatum auspicatus est et 889 ad quem initium vitee monasticee Salomonis referunt scri,

    si

    Temput

    r iU

    tramiathmt.

    retur.

    Postremum

    satis patet

    tum ex

    diclis,

    tum

    ptores Gallise Christianse tom. 5

    col.

    901 novis-

    dicatur, quod eo, quod in Vita num. ultimo plurima signa ante sepulcrum B. Magni post... corpus reconditum Domiuus ibi revelare dignatus est; nisi hasc de vetere sepulcro sint acci-

    ex

    simee editionis

    peracta fuisse.

    Primum mani-

    pienda.

    $ IX. Brachiorum alterum ad Sancti-gallenses transfertur tempus


    :

    ex ipso Ekkehardo supra disertis verbis asserente, has sacras reliquias ab Adalberone episcopo Augustano donatas, transiatasque fuisse. Alterum eruitur ex eodem auctore, qui hsec omnia narrat, antequam de Salomonis monachatu ioquatur sed cum scriptor vix ullam temporum rationem servet non possumus hoc pro certo affirmare. Errat tamen Mabitlo- K
    festum
    est
    :
    ,

    nius,
    15 ait

    dum in sa?pe laudato Elogio historico, num.


    :

    hujus translationis, hymni hic occasione

    monasterio

    compositi

    an

    Sanctus

    fuerit canonizatus.

    llracliium

    Circa ejusdem seculi finem,


    brachium
    videlicet,

    Sancti traim-

    fbrtw ad
    Sanctigallcntes

    S. Magni reliquise, ex Faucensi monasterio, magna cum pompa et celebritate ad coenobi,

    tas Sancti-gattenses in Helvetia translatse fue-

    Magni corpus sepultum est in Faucensi es quo sub annum dcccxxcv ipsius brachium in mouasterium S. Galli curante Salomone abbate delatum est. Errat, inquam, cum eo tempore Adalbero nondum fuerit episcopus Au~ gustanus. lliud indubitatum est, prsedictam solemnitatem ultra annum 898 differri non posse t prout ex diptomate Arnolphi imperatoris, hac super re dato, quod 13 recitabimus, ctare apparebit. Unde etiam erroris convincitur P. Babensluber, qui iib. 3 Vitse cap. 5 translationem hanc anno 908 innectit, perperam pro se laudans MaS.
    ,

    runt

    et

    in templo

    recens extructo honorifice

    billonium.
    tus videtur

    eoilocatse.

    Translationem hanc curavit Salomon cognomcnto Ramschwagius, vir illustris ac potens, qui ab Isone S. Gaili monacho puer erudipostmodum ejusdem loci monachus et abtus
    ,

    104 Occasione prsedictse translationis composihymnus, quem inter ceteros, e San-

    Hymni

    cti-gallensis bibliotliecse vetustis codicibus Mss. a Judoco Metztero excerptos, edidit Henricus Ca-

    tandemque Constantiensis episcopus, ejus nominis 111, creatus est. Hic nondum monachus,
    bas
    ,

    nisius tom. 5
    iranstuli.

    frater conscriptus ut vocant, apud Sancti-gallenses crebro versabatur quod ut sine


    ,
    .-

    tamquam

    monasterii incommodo

    fieret,

    collem

    quemdam

    amceniorem ultra rivum Iram nomine, ut qui modo oppidum S. Galli interfluit, facta permutatione sibi comparaverat, condito ibidem sediquo diverteret. In eodem colle templum ficio dotavitque munifice excitavit quo perfecto, Adalbero Augustanse sedis anlistes, ejusdem rogatu, brachium S. Mag-ni eo solemniter trans,
    ,

    dubio fuit cosnobio, ubi eo secuto ars poetica florebat. Quatuor primi versus Sapphici sunt reliqui Ado- K nii priores post quinos Adonios, ut intercalares perpetuo repetuntur. Totum vero carmenfestivam invitationem complectitur, qua Sanctus rogatur, ut ad Sancti gallense monasterium, in quo olim cum S. Gatlo vixerat, placidus redire, incolasque ut patronus tueri dignetur. Exstat
    , :

    Antiquarum lectionum, unde huc Auctorem nullum prseferi at procul is atiquis monachus e Sancti-gaiiensi
    ,

    tidit.
    in

    autem apud laudatum coliectorem in hunc modum.


    105
    Invitatio S. Magni.

    taoellum u

    Satomone,

    libro de Casibus S. Galli, cap. 1


    :

    postmodum
    episcopo

    Con-

    ttantiensi ,erc

    ctum.

    Discimus hsec ex Ekkehardo juniore, qui de taudato Salomone sic scribit Tradidit autenj tle praediis, quibus habumlaverat, S. Gallo locum qui Golda dioitur, conoambium sibi faoiens, ut collem quemdum, qui ultra Iram amoenior sibi
    102
    ,
    . .

    Miles, ad castrum properes novellum,

    pridem

    et notos repetas locellos,

    posside terram tibi praeparatam,

    videbatur,

    cum

    patris sibi et

    agellis adjacenti-

    bus possideret. Tum post atiqua ita prosequitur Incipit igitur tandem in colle coucambii sui
    :

    jam comes Gallo, Nos sua, Magne,


    miserat ad te

    sociare

    illi.

    pig-nora Gallus,

    teque venire
    Miles etc.

    ecclesiam in bonorem et modura S. Crucis a?dificare, in quam ad unguem pcrductani S. Magni

    oppido poscit.

    Nunc

    studetille

    o*. triumphi
    tripudiis

    Adalberoue episcopo dante% et prosequente, de Faucibus sumptum inagnis hine inde velut triumphis trepidus * iutulit, et in honore eam S. Crucis et ejusdem privati Patroni

    brachium

    te veniente,

    Rus laquearque, comere laute


    ;

    nil remoreris.

    Miles etc.
    vir

    Sexus uterque, turba pedestris,


    vociferantur. Te, Pater, aetas

    mulierque,

    costus equestris

    uostri dedicavit,

    et

    prsediis suis,
    ,

    id

    est

    Tege-

    rinouua

    Hernhardicella

    Stirundorf,

    Goldahun

    Miles etc. expetitomnis,


    ut

    : ,

    DIE SEXTA SKPTEMBIUS, A


    cuncta mederis et modulantur. Miles etc. ingrediaris, Quando parata tecta, Patrone, nos famulantes
    ut veniendo
    ipse tuere.
    ;

    721

    inde caelestem merito decorem


    possidet ipse Bis quater

    mmam
    etc.

    Mire

    summis speciebus ecce

    praeditus, splendet Pater hic beatus;

    Miles etc.

    omnibus nobisveniam benignus


    conferat idem. Mire Inde nunc caeli rutilans in aula, cujus * aeternae sociusque turmse
    etc.

    Ad

    tua quisquis
    esto misertus.

    limina stratus
    Sancte, favere,

    te sibiposcat,

    Ig-ne nocivo,

    Miles etc. grandine, morbo,


    Marte, fameque Miles etc.
    relliquiarum

    * i.

    cim

    nostra placatus, pius et benignus

    daemonis astu, protege cives. Corporis ut qui condere partem


    juveris illos.
    huju$ trantiationii

    crimina tergat.
    Praestethoc nobis Genitor perennis,

    Natus

    et plenus patrii vigoris,

    promeruerunt,
    Miles etc.

    Spiritus sancti moderante nostros

    carmen apud eumdem Canisium, quod Mabillonius tom 3 AnnaL pag. 178 in margine citat inter festivos apptausus,
    106
    Eccstat et aliud

    quos Patres Sancti -gallenses sacro brachio excipiendo accinuere. Auctorem prsefert Ratpertum
    prsefati monasterii

    lum de

    eo

    monachum, qui tamen nulverbum facit, sed tantummodo in

    luminesensus. Mire etc. 108 Mabillonius in Actis Sanctorum sui Ordinis seculi %, in Elogio historico S. Mag-ni recitat prseterea partem alterius carminis, quo in hac ipsa translatione Sancti-gallenses Sancto nostro applausisse arbitratur verum mihi multo probabilius apparet, istud de translatione S. Othmari
    :

    Aiter

    f"*"1
    n,ul

    Aymmu, Ma^-

    agere

    quam

    ob

    rem huc transferendum non

    cen-

    Sancti laudes per octo Evangelicas beatitudines excurrit*


    B

    sui, preeserlim

    Versus Ratperti de

    S.

    Magno

    Mire cunctorum Deus et creator,


    mitiset fortis solidator orbis,

    votaservorum

    tibi

    subditorum

    curiosus quitibet lector iltud apud laudatum Canisium tom. 5 lect. antiq. legere possit. Rationes, propter quas a Mabitlonio g dissentiam, accipe. Unicum, quodpro Mabillonio militat, est, quod de S. Gallo, quem poeta celebritati e ceelo adesse fingit, sic dicatur Omnes qui paritersanctade voce salutat, Et proprios lares, Magne, suhire rogat.
    ;

    cum

    accipe clemens.

    In toto reliquo carmine nulla


    at quee prsedictis versibus

    fit

    Magni mentio

    Pangimus clarum cupiditriumphum,


    mente g-audentes simul
    et precantes,

    mox subduntur,

    neuti-

    Sanctus ut praesens super astra gaudens, nos benedicat.


    llle

    dum

    vita fruitur caduca,

    quam videntur ad prsesentem translationem posse pertinere ita enim pergit poeta : Ut quos aetherei retinet communio templi, Hic quoque consortis jung*at honoris amor
    ;

    lucis ceternae radios videre

    Interea Othmari prsestabit cura beati

    visibus cordis subiit sub imis,


    fretus abalto.

    Mansio constructa quoque parata fuit. 109 Hsee, inquam, tdtima carmina translatio-

    huc$pectar

    Nomenhic Wagni
    viribus

    reserando plebi

    magnis

    colitur celebris,

    auctus a Gallo Superis amando

    dogmate largo. immitem domuit furorem, pacis authorem comitando suavem


    Hostis

    omnibus
    Ille

    sanctse placidaeque vitae

    normula factus. post clarum remanens magistrum,

    ejus exemplis inhians beatis,

    turbidum mundi reprobans honorem,


    terrea sprevit.

    Othmari sonare mihi < videntur, quod ut pateat pauca notanda. Iso magister monachus Sancti-gallensis lib. ide Miraculis S. Othmari cap. 3, 4 et 5 scribit, hujus sancti corpus sub Grimaldo abbate anno 864, abepiscopo Constantiensi Salomone, ejus nominis primo, magna cum pompa translatum fuisse ex oratorio S. Petri in ecclesiam S. Galli, ibidemque juxta hujus altare honorifice primum depositum ac deinde post S. Joannis Baptistse u aram collocatum, donec ecclesia ipsius S. OthmaS.

    nem non

    Mag-ni, sed S.

    ri perficeretur.

    Per numerosae

    multitudinis po-

    Spiritu pauper fuit hic Minister

    pulos,

    inquit cap. 4,

    magno cum honore

    du-

    hinc et in regno micat ille dexter mitis exstabat, tenet atque terram
    viva gerentem.
    aSanci\ gutlensibus

    ctus ( S.

    Othmarus
    S.

    ecclesiam

    seu potius ipsius corpus) Galli ingreditur ac juxta ejus alta,

    107 Fervido planctu simul hic dolebat

    com-

    }mUt

    inde solatum Dominus corouat, tristibus spretis, lachrimisque tersis, perpete regno.

    rium in dextera parte deponitur. et cap. 7 In proximo quoque Sahbatho id est quarta die a beati translatione, sanctum corpus post aram S.
    :
    ,

    Mire

    etc.

    Johannis Baptistye interim collocatur, donec nova basilica, sub ejus honore dedicanda ipsius
    ,

    Famisen justse
    unde

    paritersitisque
    fuit hic

    habitationi aedificaretur
    ;

    in

    quam triennio
    %,

    circiter

    damna perpessus
    gaudet

    Beatus

    post,

    eodem

    teste tib. 2, cap.

    solemniter denuo
    verotimiiius

    divinis dapibus repletus


    in astris.

    Mire

    etc.
    :

    Hic fuitclemens, miserans misellos ejus et Judex miseretur altus, tota cum mundispeciesabibit Mire etc. fine sub uno. mundo fuit atque puro Corde nam hinc Deum clare meruit videre, filius summi simul et vocari Mire etc. pacifer orbis.
    ;

    transtatum est. 110 Quis non videat, primam S. Othmari translationent, ab Isone descriptam, apoeta' designari ? Tria enim disticha mox a nobis recivitata, non alium nisi hunc sensum habent
    :

    agitdetrantlato

    Sanctum, cujus corpus transfertur, ad suum templum inut quibus templum sethereum, seu csevitat
    delicetj S. Gattus

    omnes

    salutat,

    et

    lum commune

    est,

    iis

    etiam

    commune

    sit

    terre-

    Fersecutoreni toleravit
    justa dum
    vovit,

    iste,

    Domiuoque

    reddit;

    interea curetur ipsi etiam propria basilica exstrui et decenter ornari. Hsec autem uttranslationiS. Othmari rectissime congruunt,
    ;

    num dum

    ita

    728
    irCTORE

    DE
    S.

    S.

    MAGNO ABBATE.
    sunt anno dccclxxtii. Seriptofi hujus n Opusculi nusquam seprodit, ita ut de ejus auat quisquis ilctoritate nihil statuere possimus parvw fidei esse patet ex eo, quod de S. le fuerit, Benedicto Rosalia ineodem catalogo scribat A ex sang-uine VI S. Rosalia, virgo Panormitana unde conseanno dcccclxxii Magni
    canonizati
    : : ,

    S.

    Ma<rni mininie conveniunt, quantam apparet ex verbis Ekkehardi num. 102 allegatis. Prseterea in hoc carmine certe agitur de paranda S. Othmaro ecclesia ; quas cum teste
    a7a translationi

    Tsone anno SQljam perfecta, illius sacrum corpus exceperit, non potuit in translatione brachii S. Mag-ni, quam ante annum 887 non contigisse ostendimus, nonpotuit, inquam, de illaparanda tum
    corporc 5.

    Caroli

    Othmari.

    mentio fieri. 111 Denique huic sententise favet idem poeta, dum de angelis canit Qui saucti ferctrum circuravolitando beatum, Alarum expansu undique membra tegunt. Quse sane aptius de integro S. Othmari corpore, quam de S. Magni brachio intelliguntur. Quid igitur respondendum est ad hunc versiculum
    Et proprios lares, Magne, subire rog*at? Respondeo, vocem Mag:ne hic non ut nomen proprium, sed itt appellativum usurpari, quo modo in eodem hymno poeta supra dixerat Jam nunc servitiis famulura consuesce tuorum, Prosper ethuc vultum flecte, serene, tuum.

    morspost quensfieret, ut prsedictasancta, cujus medium seculi xn contigit, jam uttra centum
    annos
    114,
    ,

    prius

    quam

    nasceretur

    canonizata
    certo stari d
    ut indubi-

    fuisset.

    potest

    Sed nec Breviariis recensitis recentiora enim sunt, quam

    tatam fidem faciant, praesertim cum in antiquioribus, quae vidi, ea de re nullum verbum fiat. Certe Breviarium Constantiense, quod illustrissimus Hugo de Landenberg anno 1499 typis Augustanis excudi jussit, uti et aliud, quod Christophorus Mezterus, ejusdem sedis episcopus,

    Ubipatet, voces prosper


    B

    nomina
    va.

    et serenus accipi non ut sancti alicujus propria, sed ut appeltati-

    Atque hsec sunt, propter quse a Mabittonio hymnum S. Magno etiam inscribit, discedendum putavi. Sunt et alia caruti et Canisio, qui illum

    mina in

    laudatis lectionibus antiquis Canisii, quse

    Alirjui

    San-

    clumcanonizutum dirunt a Jounne IX,


    ulii

    de Sancto nostro meminerunt, sed ea, ne nimius sim, prsetermitto. cultum san112 Ex dictis manifeste patet cti Abbatis nostri seculo ix in Germania cele,

    anno 1501 Lugduni imprimi curavit prsefatam canonizationem non commemorant lectiones ex utroque descriptas nobis Constantia transde quo jam ssepe memini R. P. misit idem Chardon, qui et aliam addidit ex Breviario quodam antiquiori Ms. fere toto pergameno , cujus tamen setatem, quia capite et calce mused in hoc tilum erat, agnoscere non poterat quoque de canonizatione nihil prorsus reperire est. De eadem altum pariter silent Officia San,
    :
    ,

    cti

    propria Augustanum

    et

    Curiense

    silet

    etiam

    Sancti-gallense et vetus Sorethanum, quod R. P. Evermodus Lorinzer in annotationibus suis

    brem

    fuisse

    quseri

    hicjam

    potest,

    utrumidem

    ad me missis jam
    affirmat. 115 Adde,

    ab Uuilna-

    Sanctus canonizatus fuerit. Itaplane asserit Officium ipsius proprium in ecclesia Constantiensi, anno 1725 editum et anno 1739 recusum, in quo lectio 3 secundi Noctumi his verbis conctuditur: Quem mirnculis clarum Joannes IX, Pontifcx

    secido xv aut xiv in ecclesia Sorethana [Schussenriedt) recitari solitum fuisse,


    incer

    no

    //,

    Maximus

    in

    Sanctos adscripsit.

    Consonat

    aiiud antiquius, vulgatum videlicet anno 1671, annoquc 16S7 recognitum. Denique et his vetustius, quod screnissimus et eminentissimus epi-

    scopus

    et

    Cardinalis Andreas ab Austria anno


    ;

    1599 edi mandavit

    verum istudpaulo

    aliter,

    sed

    quod Breviarium Constantiense an~ ommno ta est. ut no 1599 ab Eminent. Andrea de Austria diximus, editum, in eo ipso loco, quo Sanctum canonizatum asserit, excusari ab errore nonpossit, dum initiumPontificatusJoannis IXanno 870 cum constet, illud ad minimum 28 annis affigit serius statuendum esse. Errorem hunc advertere posteriorum editionum curatores , qui annum creationis Joannis IX, uti et nomeyx Dantonis,
    , ;

    male (ut infra ostendemus ) habet in hunc mo-

    qui

    dum

    Quem

    miraculis

    clarum Joannes IX Pon.

    Max., qui crentus legltur nnno Christi octing^entesimo septuag-esimo, Dantonis Augustani episcopi
    prccibus in Sanctos adscripsit. Faucensis abbas

    cum istius Pontificatu non recte cohserebat, caute expunxerunt, quamvis ipsam canonizationem ipsissimis, quibus in priori concepta erat,
    verbis retinendam censuerint.
    nizatio ista

    Cum

    itaque cano-

    Martinus in Vita Sancti Latine edita anno 1021, capiti 37 huncetiam titulum prsefigit De trauslatione et cnnonizatione S. Mngni sed canonizationem illam Jladriano II adscribit forte quod in Ms. suo tegisset, hujus Pontificis consensum pro sacro corpore transferendo a Lantone Augustano antislite impetratum fuisse. Ejusdem etiam sententiic fuit Henricus, abbas item Faucensis, in suis observationibus Mss. saspe memoratis, in quibus transtationem sub Lantone factam, ad quam Iladrianillconsensum accesisse etiam existimavit, non uno in loco canonizationem
    : :

    non possumus illam ut certam admittere. Nec magis certaest aliorum sententia, quse eam ab Hadriano secundo factam statuit procut dubio enim
    vitioso testimonio nitatur,
    :

    tam

    nititur exemplaribus Vitse

    in quibus dicitur Lanto, episcopus Augustanus 3 consensu et jussu Hadriani secundi Papse, corpus S. Magni transtutisse qua de re quid censendum sit, abunde di, :

    ximus

    8,

    num. 82

    et 83.

    X.

    Corpus Sancti deperditum


    ejus
    ,

    appcltavit.
    i/uidam atito

    reliquise

    in

    monasteriis
    et

    113 Prmterea est in

    dam,

    Italico

    museo nostro libellus quiidiomate Ponne anno 172G editus

    Fuessensi
    mitano.

    Sorethano

    Sale-

    occasione canonizationis SS. Aloysiiet Stanislai.


    llabet hic libellus duos catalogos,

    quorum

    pri-

    mus continens nomina Sanctorum privatim canonizatorum a summis Pontificibus, canonizationem S. Magni etiam adstruit at eam nec Eadriano II, nec Joanni IX, sed Joanni VIII adA Joanne VIII S. Amscribit. Verba accipe
    ; :

    Jam

    pelius

    episcopus

    S.

    Magnus

    nbbns.

    Pra?dicti

    diximus supra tocum in quo Sancti corpus post elevationem in Fuessensi templo factam reconditum fuit a scriptore appendicis ad Vitam non satis determinate indicari. Lapsu temporis corpus ipsum deperditum
    ,

    Corpus jain
    nliquol seculix

    deperditum
    e$t

    cconjectuva

    fuit,

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A
    sivequodscpulturatmemoriapaulatim exciaerxt, sive quod a barbaris Alemanniam devastantibus erutum, dispersumque fuerit authorum metu absconditum, aut alio denique casu perierit. Ex quo autem tempore cceperit latere,
    ,

    fuit,

    723

    tulationis

    csetens

    plus

    quam

    applicantur tamen cum aliquando reliquiis. Jara vero de Cruce

    adscribitur

    notum

    nihil

    compertum habeo, nisiquodjam

    tribus se-

    tonanti calo, lademque agris minanti objicitur, disjici nubil,, serenari aerem , fuo. ari

    dum

    exploratumque

    est

    ea

    culis et ultra latuerit.

    Discimus hoc ex Henrici abbatis annotationibus, qui ad rem prsesentem


    hsec observat
    Incidi in librum quemdam vetustum, in quo abbas Joannes Heff de sepultura S. Mag-ni conjecturando ita scribit. Sequuntur
    ;

    terapestatum conciutores daemones impendentis a g-randine vastitatis


    nes.

    fru^esque

    prastari

    immucalix, crux,

    119

    Porro e calice multi hactenus sanitatem


    :

    Joannis verba Germanice conscripta, quse mihi Latine reddita sic sonant. Item erat quoque exstructum mag-num sepulcrum ex lapide in medio templi; quod dicitur esse sepulcrum S. Conradi,
    qui dicitur fuisse secundus abbas post S. Mag-num.' Et cum inferius seu profundius fodiebamus, in-

    mcolumitatemque biberunt illi quidera crebrius, quibus aut febris, aut venenum, aut magica maleficentia pemiciem consciverat sed et aliis
    :

    eorunvjvs n>-

    inde hausisse, multoties remedio fuit praesenti, qui vertig-ine rotabantur, doloredentium cruciabantur,

    syncopen patiebantur, aut


    tudinibus conflictabantur.

    aliis

    quibusdam

    segTi-

    De pedo mox

    latius

    veniebamus sepulcrum

    muratum

    supra

    quod

    erat positus. Et in sepulcro inveniebamus corpus

    totum consumptum non aliter aesi fuisset impositum et sepultum in suo habitu monachali. Illius ossa deposuimus in sacristia et dictum sepulcrum est prope altare, spatio duorum pedum
    ;
    :

    agemus, postquam pauca de cruce notaverimus. Hsec crux illa ipsa creditur, qua Sanctus, dum viveret, usus dicitur cap. 5 num. 49. Habebat autem B. Mag-nus diaconus pendentem in collo crucem, in qua continebantur reliquiae beatse Dei
    g-enitricis

    Mariae, et de lig-uo sanctae Crucis, atque

    distans a sepulcro presbyteri,

    medio. Eg-o credo firmiter corpus sit corpus S. Mag-ni.


    pli

    quod est in temquod prsedictum


    ,

    sanctorum martyrum Mauricii et sociorum ejus, necnon beatorum confessorum Columbani et GalE li

    Easdem

    illas reliquias
    ,

    confido ejus gratiae. ricus: Haec praefatus abbas Joannes Heff anno MCDLXVII.
    :

    revelet

    Utinam Deus id Dein subdit Hen-

    inclusas

    esse

    idem seculo

    hodiedum cruci adhuc anonymus Faucensis proxime elapso testatus est sxpe
    scribit
    :

    Benrici abba
    tis

    117

    Verum

    hsec

    mera
    :

    conjectura

    laudatus abbas Henricus, qui illam aperiens, septem in ea particulas deprehendit, sine ulla
    inscriptione. Juverit ipsius verba retulisse, ut quid de his statuendum sit, eruditus lector ipse dijudicet.

    est,

    Fuessensis

    nullo

    incerta.

    addi saltem oportuit, an corpori isti brachiorum alterum, quod ad Sancti-gallenses translatum diximus, deesset, necne: hinc enim in alterutram partem solidum argumentum haberemus. Porro ossa ista servabantur etiam in sacristia, seculo xvn jam aliquot annos inchoato, nec adhuc ut S. Magni certo agno-

    argumento subnixa

    120 Notat, inquit, quod iliae reliquiae in leg^enda positse, absque dubio usque hodie in crucicula S. Magni sunt inclusce, maximeque ve-

    et aliquatit

    notitia.

    quemadmodum ex eodem Henrico habemus, tum hoc loco, tum alibi, ubi rursum de Sancti corpore inquirens,prosequitur in Jwecverba Sufficiat nobis quod S. Mag*nus in sua
    scebantur,
    : ,

    Nam eg-o abbns Henricus haec scribens anno mdcvii, die xiv Aug-usti, hanc cruciculam in pra?sentia Eratris Abrahami Hayl supprioris,
    nerandae.
    et

    F.

    Caspari

    Weber

    custodis

    ac

    quorumdam

    saecularium,

    aperire feci, ct inveni septem parti-

    canonizatione fita elevationem appellat) de suo primo sepulchro fuit sublevatus, et in eadem nostra

    culas (sic divino,


    penijcjclin,

    Germanice enim legitur sibeu


    :

    quidem in choro et subtus altare sit reconditus; illiusque reliquiae non paucas tum corporis, tum aliae adhuc penes nos sint. Denique anonyecclesia et

    recte et affabre inclusas

    vel

    si

    reperire potui) sed non habent schedas; habuerunt, antiquitate sunt corrosae. Quod

    quam vocem nusquam

    Faucensis ccenobita, qui anno 29 laVitam Sancti Germanico idiomate vulgavit, lib. Scap. 5 3 fatetur, sancti Abbatis corpus eo,quo scribebat tempore,nondum in lucem
    bentis seculi

    mus quidam

    ad formam ac materiam spectat, tradilurin Vita Germanica lib. 3 cap. 5, 3, diciturque tota esse argentea nisi quod crucifixi Domini imago
    ,

    deaurata sit. Stipes cruciculos in longitudinem porrigitur quinque unciis cum dimidia,pars vero,
    quse stipiti transversa incumbit ,quatuor etmedia:

    erutum
    Reliquix San
    cti

    fuisse.

    FuSsss

    cento cuculli,
    stola,
    lus.

    118 Ceteras sancti Abbatis reliquias recenset P. Babenstuber lib. 3 cap. 5 in hunc modum Visuntur in hierophylacio, praeter centonem cu:

    semiunciam paidulum excedit. Additur in quatuor crucis extremitaiibus, pretiosos lapillos fulgere quorum nomina acpretium
    ,

    latitudo ubique

    manf/w

    stola et manipulus, ut quibus indutus ad aram faciebat. Adin quo itidem est prseterea calix argenteus operari Sacris consueverat. Monstratur etiam arAsservatur denique celeg-entea crucicula
    culli,

    quo amiciebatur,
    :

    vocantur

    ignorentur. 121 Venio nunc ad prodigiosum illum bacuBaculus, lum continuis beneficiis per universam Sueviam pedum vct a SS. longe celeberrimum. In Vita cambuta, carabut- 'o/uni&ano, ta et cambotta vocatur ; qua voce modo pe- Galto <( dum pastorale, quali antistites utuntur, modo gno tractatut:
    i

    ,i,',f.

    bris illa in
    it;i

    cambatta (baculus seu pedum) ut olim


    feras

    boas et

    validior orani

    ciava

    Herculis,

    sustentaculum axiiiarc, modo scipio viatorius denotatur in posteriori significatione adhiberi in


    .-

    hodiedum vermiura, murium,


    g*eneri

    noxiorumque
    et

    Vita,
    est.

    insectorum
    bilis.

    universo terribilis

    exitia-

    Tum

    paucis

    interjectis, assignat beneficia

    tur,

    ex gestarum rerum contextu manifestum Sanctus Cotumbanus eo primum usus dicieumdemque, cum supremo morbo con/ticta-

    per usum harum reliquiarum a Deo impetrari


    solita.

    retur, S. Gallo, disciputo


    concitiati

    quondam

    suo, in re-

    Et de lacinia

    cuculii

    quidom

    inquit

    fama

    fert

    antiquissima, sasculis

    jam

    anterioribus
    in

    solitam

    aegrotis ac prsesertim
    ,

    foeminis

    partu

    laborantibus
    eventu.
    serico

    religiose applicari,
    et

    optato Ia?toque

    Stolae

    viridis coloris,

    manipulo [confectis ex holoteste anonymo Faucensi


    )

    animi tesseram, post mortem suam deferendiim tegasse, quod et S. Magni opera adimpletum est, ut habet biographus in Vita cap. 3. Post aliquot annos defuncto Gallo, scipionem hunc adeptus Mag-nus, ad Fauces Jutias pertuiit inquo itinere jnvpe Campodunum, oppidum
    :

    in

    Vita

    Germanica

    nihil
    II,

    peculiaris

    oppi-

    Algese in Suevise circulo, hoc ipso baculo enor97

    Septembris Tomus

    mem

    kuciom
    C. S.

    :n mem

    DE

    S.

    MAGNO ABBATE.
    don, Societatis Jesu collegii Constantiensis in Suevia rectorem, a quo, ut plurima alia, eam acceptam seri incidendam curavi, servata, quantum ehalcographus potuit, partium proportione. Notat autem taudatus P. Zeilter, materiam ejusdem tignum esse, incognitum tamen argenteas laminas, quibus ipse bacutus includitur, partim ad ornatum , partim conservationis causa additas fuisse ne scilicet vetustate sua, longoque usu pauiatim tereretur. Ad ornatum item spectat Sancti effigies (deaurata, an aurea sit, ignoro imposita. Totus scipio ad tres pedes Antverpienses extenditur; figuram sequens tabula exhibet.
    : :

    draconem peremisse perhibetur, in eadem Vita cap. 4; ubi tamen tam incredibilia immiscentur, ut non diffculter hac in parte fabuiatoris cujusdam interpolatio agnoscatur. Non inficior equidem, draconem aliquem id loci a Sancto nostro interfectum, vermesque aui serpentes Campodunum, aut vicina huic loca infestantes, prsedicti scipionis usu abactos fugatosque fuisse, quemadmodum hisce temporibus frequen-

    ter fieri constat sed totum istud vermibus habitatum, ac propterea ab incolis penitus desertum fuisse, nugator iste mihinonper:

    oppidum

    solis

    suaserit.
    i monastcriis

    Fuitsensi

    et

    Sancti-gaiiensi

    122 Incertum est, quamdiu salutifer ille baculus, translato ad Superos Mag-no, apud Fuessenses p ermanser it. Rationem dubitandi prsebet

    Videtur autem quasdam sacras retiquias inclusas habere ; nam Henricus abbas postqnam de quse num, 120 Sancti crucicula annotavit ea Hac occasione et retulimus, ita prosequitur
    , :

    Ekhehardus, dictus Junior, seculi xi scriptor, iradit, quide Casibus monasterii S. Gallicap.
    '>\

    baculum

    S.

    Magni

    apcrire curavi

    ubi inveni

    *.

    Caili

    eum a?tate B. Notheri Balbuli, id est seculo ix et initio x, in preefato Sancti gallensi cocnobio inter sacra cimelta servatum fuisse. Ait siquidem B.Notkero,cum incrypta duodecim Apostolorum t sanctique Cotumbani piis lacrymis indulgeret, B dicmonem forma canina apparuisse quem illc arrepto SS. Columbani et Galli baculo probe mulctatum abcgerit. Verba ejus hsec sunt Eestinato autom aram S. Qalli adiens (Notkerus) carabocam suam * et mag-istri ejus (Columbani) multarum virtutum operatricem cum spera illa
    ;
    :

    rellquias divse Virg-inis, S. Benedicti, S. Mag*ni, S.


    Galli, S.Udalrici, S. Sebastiani, S.Eustachii et
    ritii,

    cum

    schedis suis,

    Maunomina continentibus. Item

    aliam particulam absque scheda legibili. Hsec ipse

    anno
    \Z$

    1607.

    E
    Ejusdem particulasei-vatur

    Porro frequentissimabeneficia, quse Deus in Sancti sui gloriam per eumdem baculwn conferre dignatus est, non immerito alios etiam religiosos viros impidere, ut aliquam ex eo particulam obtinere satagerent. Inter ceteros Sorethani canonicilregulares, Ordinis Prsemonstra-

    apud Sorclhanos
    t

    Ordinis

    Pr.rmonstratensis,

    S.

    Crucis notissima rapuit, et in introitu cryptse

    dextero

    spcra posita,

    cum

    caninum illum a^grcssus

    baculo sinistrorsum cst diabolum. Subdit

    deinde, eum tot ictus tentatori inflixisse, ut baculuni ruperit ; quem proinde , ut res lateret,

    de quibus 12, a num. 148, iterumque notabilem particuiam impetrarunt, quam pretioso pedo inclusam, non minori quam Fauceyises successu , contra noxia
    tensis,

    13

    agemus

    agris hortisque insecta adhibent. Accipe, quse in

    clam ictum
    glt.

    refici

    curavit. At ille inquit , cum ei ultimura fecissct, baculum sanotum fre,

    Et post pauca

    Baculo per fabrum rcparato,

    fii

    neralione

    CtVUtlf.

    quoU factum est, ad tempus occultavit. 123 llunc baculum eum ipsum esse qui in Fucssensi monasterio servatur, liquet ex Vita ejusdem B. Notkeri, per alterum EkkeJtardum Sancti-gallensem <iecanum,seculo xiii conscripta, quam Papebrochius noster tom. i Apritis ad diem edidit, In ea enim num. 39 expresse dicitur Notkerus eam cambotam in caxlendo dsemone adhibuisse, quara sanctus magister ColumC banus per Mag-nonldum diaeonum miserat cum
    ,
    \
    \

    hanc rem communicavit mihi ssepe laudatus P. Lorinzer luter cseteras, quas possidet Sorethum, et universa Suevia veneratur, reliquias, minime postremum locum sibi vendicat baculus prodig*io:

    susS. Mag;ni, abbatis confessoris et patroni nostri.

    Huncquasijure hseredit:irio accepit a SS. patribus Columbano et Gallo, Sorethum vero a monasterio Faucensi non quidom integrum baculum sed solum partem illius notabilem de vero baculo sum,

    ptam, et apraedicto conventu Sorethensibus donatarn. Quo autem tempore haec donatio facta fuerit, determinare non possuraus etenim variae tempo:

    rum

    epistola absolutionis

    felici

    discipulo suo Gallo

    revolutioues, tot bellici tumultus, tot invasiones, expilationes ac devastationes monasterii, quse

    multarum virtutum operatricem. De eodem baculo rursum mentio fit in Processu canonizationis pnvdicti beati, sub Jidio n anno 1513 inchoato, in quo in Actis nostris ymm. 38 hsec teguntur Idem etiara testis (Ulricus Herr rao:

    a prima fundatione usque ad hsec postrema tempora contig-erunt, omnem retro meraoriam obliterarunt, et authentica
    lerunt.

    monumenta penitus
    communis
    a
    et

    abstu-

    12G Interim tamen

    certa et per-

    naclius professus,
    Qalli,

    et

    conventualis

    pretioso pedo

    ut pr&mittitur) bacalura

    monasterii S. valde antiquum,

    petua

    habentem fracturam, de quo in xxvi (apud Papebrochium num. 39 et 10) capitulo Vitae 13.
    Noiktri
    mentiOj attulitj qui dicitur baculus S. Colmnbani, cuni quo idera B. Notkerus daemonem vorbornssc asscritur Verba hsec me dubium
    (ii

    nemine hactenus impu- inclusa, cujus gnata, atque ab ipsis monachis Fiessensibus ul- formam exhibemus ; tro asserta, particulam nostram de vero bacutenet,
    lo
    S.

    traditio

    Magrai

    fuisse

    sumptam

    idqne innumeris

    prodigiosis effectibus, qui ex baculi nostri contactu et devota applicatione hactenus subsecuti
    suut, sufficientissime comprobatur, et

    reiinquunt,utrum taudatus Ulricus Herr bacidum itlithi ex S<uuti-gallensi,anFuessensi abbatiaattulerit, (f(<jue adeo an initio secuti xvi in hac, an in illa servaretur. Sed quidquid sit de tempore, quo sive ad Sancti gallenses, sive ad Fuessenses percenit, jam diu apud hos, nemine,quod quidem sciam, contradicente, custoditur, magno circumjacentium agroi-um bono, ut ex sequenti paragra-

    quasi

    ad

    oculum demonstratur, Hsec de sacra particuia Lorinzer de pedo vero, cui ea inserta est, ait, iliud totum argenteum esse auro obductum, variisque distinctum gemmis, a capite ad catcem quatuorpedes Sorethanos, totidemque pottices in
    :

    pho apparebit.
    cjus detcriptio
    tt

    longitudinem exiendi. Unde obiter adverte, errasseAnnalistam Ordinis Prasmonstratensis,dum tom. 2 Annal. col. 834 bacidum illum vocavit
    altitudinis portentosas

    fbrma.

    P. Columbanus Zeiller, ejusdem camobii professus anno 1715 transmisit ad R. P. Mauritium Char-

    124

    Formam

    bacidi ac longitudinem R.

    in quem errorem lapsus videri potest ex male intellecta voce : prodigiosus, quas bacuto addi consuevit; quamque ipse de altitudine interpretatus sit, cum de
    :

    prodigiis per

    eumdem

    , , ,

    DIE SEXTA SEPTEMBIUS.


    eumdempatrari solitis explicare
    de

    725
    acctom

    debuisset. Deinlaudatus Annalista col. 833 de Didaco Strobele, qui anno 1719 Sorethensis abbas ele-

    dum

    ctus est, ait

    Prodigiosum

    S.

    Magni abbatis baita intel-

    culum

    pretiosis acclusit

    lipsanis; aut

    ligendus est, ut velit preedictum prsesulem particulam baculijama multo tempore in abbatia asservatam, pretioso pedo inclusisse, aut

    cum

    verbis

    Lorinzeri, qui

    num
    ().!

    pugnat sacrum istud do-

    mamus, In
    pectore

    mutto facit antiquius. Nunc ccepta resuipso pedi apice fulget Sancti statua,
    in cujus

    ex eodem pretioso metallo elaborata,


    ,

    commemorata sacra particula, duos fere pollices longa dimidium lata sub crystallino
    ,

    vitro asservatur, poputique venerationi exponitur. Ceterum rem non ingratam Suevis me fa-

    cturum arbitratus sum

    si

    et

    hunc baculum

    cujus salutifera ope toties gavisi sunt, lectorum oculis objicerem. Habe itaque illum in sequenti tabuta pag. 726 una cum sacra particula, secundum delineationem a seepe laudafo Lorinzero mihi transmissam.
    item alta apud
    Salemitanos,

    127 Aliquod etiam frustulum ex eodem Faucensi bacido obtinuit monasterium Salemitanum,

    Ordinis Ci-

    Ordinis Cisterciensis, in Suevia ut discimus ex epistola a quodam ejusdem monasterii religioso,


    ;

    ,,^i

    ad supra memoratum P. Chardon anno 1744


    hac super re data, in hsec verba Ultimus Reverendissimus et pientissimus abbas noster, Stephanus Jung*, cum visitaturus monasteria sua
    :

    qua vicarius generalis

    S.

    Ordinis nostri per su-

    periorem Germania, Fuessam venisset, non partem, sed particulam de baculo ibidem asservato
    obtinuit
    illius
    ,

    et

    baculum

    Fuessensis fieri particulam de baculo

    Joannis

    1
    111

    Reverendissimo DD. nostro prassuli Constantino Muller partem de cuculla S. Mag-ui, quam ab ejusdem monasterii abbate, cum sig;illi abbatialis impressione obtinui supplex Dein praenorainatus R. D. Constantinus tam baculi quara cucullte particulam baculo argenteo, ad normam prioris lignei facto, indidit. Mittitur hic baculus ad loca monasterio nostro ubilibet subjecta; et profecto uberrima contra vermes et alia noxia insecta beneficia inde sentimus. V
    obtulit
    ,

    annos autem Baptist,

    ad imitationem pnedictam S. Mag-ni inclusit. Ante quatuor, scilicet mdccxl die S.


    prorsus
    ,

    jussit

    eique

    1
    XI. De miraculis per
    vocationem
    ,

    S.

    Magni

    in-

    et

    usum

    baculi

    fieri

    solitis.

    Ludovicus

    Babenstuber
    :

    lib.

    Vitas,

    cap.

    5,

    iViraflilis
    icf-i

    prodigiosi scipionis admirabiles effectus kis verbis complectitur Ejusdera Cambattae vis adversus insecta, aliasque bestiolas frugibus infestas, plane adrairanda est quod vere et asstate
    :

    contra

    superque demonstrant quotidiana fere experimenta, quibus manifeste deprehenditur, illiussatis

    modi animalcula eamdem


    usitatos terrae

    inter

    preces
    ;

    ritusque

    infixam ferre
    ,

    extemplo emori
    vearura
    insecta
    latebras
    se eripiant.

    vel

    non posse sed vel migrare alio vel in fout


    ,

    properare,

    praesenti

    exitio

    Fugantur
    ,

    prceterea

    aut

    necantur
    terra
    lustra-

    ramis
    iila

    frondibus,

    ramentis, aut
    S.
    ,

    hoc baculo (vel etiam cruce


    tis,

    Magni)

    dum

    hortis

    pratis

    agris inseruntur,

    hao

    , ;

    DE

    S.

    MAGNO ABBATE.
    hac in pulveres comminuta solum conspergitur. D Atque hinc fit, ut sacrum hoc Alexicacon certatim expetant Tirolii, Algoii, Acroniani, Brigantini,

    Helvetii,

    Suevi, Boii

    aliique populi.

    Simi:

    habet Gabriel Bucelinus, in Menologio Benedictino ad diem vi Septembris sic scribens


    lia

    Expetitur in diversas superioris Gerraanice provincias lituus sanctissimi Abbatis, argento hodie auroque affabre circumdatus contra frequentes
    ,

    insectorum plagas et miserandas pratorum atque agrorum vastitates magnoque occurrentis populi
    j

    plausu,
    i

    pompaque solemni

    excipitur, deducitur, et

    ZZ.

    llli

    perpetuato, tanto decursu soeculorum, miraculo, prodigiosissime interfectis, an depulsis ejusmodi bestiolis, arHictissirais populis opitulatur.
    terrae infixus,

    H'
    :

    Hnec ipsi, quas modo idoneis testimoniis confirmabimus. 129 Ac primo quidem, ut ab antiquiori ordiamur, in Annotaiionibus manuscriptis Henrici abbaiis Faucensis ante annum 1611 exaratis, reperio sequentia
    :

    variisprodtr J l,s

    Quoad

    ejus

    baculum experientia

    hactenus abunde docuit, quod, dum in terra figitur, ubi verraes demoliri conantur frumenta et
    alia

    teme naseentia

    quod

    vermes

    illico

    deci-

    dunt, abscendunt et moriuntur. Et sic divus Magnus quoad mortificationem vermium , a Do-

    mino Deo peculari


    similis inventus
    sit

    est
    illi,

    gratia

    donatus

    ut vix
    mortiherbis-

    qui ita expellat,

    ficetque verraes, ciniphes,

    erucas et reliqua no,

    civa
    :

    frumentis

    arboribus

    segetibus

    adeo ut horum mirabilium fama attractis que hominibus, experientiaque edoctis, saspissime reliquiai praefatse sint petitse, asportatae et circumductoe
    cis
    ,

    in

    Helvetianis

    Bavaricis regionibus Atticis Sueviubi Dominus ac consimilibus


    ,
    ,

    Deus, per merita sanctissimi patroni nostri Magni,

    magna

    valde est operatus; adeo ut iu ipsa


    ,

    processione et circumductione reliquiarum

    veret

    mes

    a frugibus

    teme

    ceciderint

    recesserint

    mortui fuerint.
    130 Sic sub abbate Benedicto
    Staingadiensis
    ,

    rogavit abbas aeculovnt xrii

    ut dirigeret noster
    reliquiis
    S.

    abbas custoin

    dem nostrum cum

    Magui

    Stain-

    gaden, quia vermes, vulgariter dicti crucse, herbas arrodere parabant. Cui abbas noster favens
    ut vicino, misit
    ei

    custodem

    qui reliquiis divi

    Magni benedixit illa olera et terrae nascentia. Et cum postea ille abbas nostro custodi huma$
    nitatis

    obsequia exhiberet, ecee


    edentis

    cum gaudio
    ,

    ad-

    venit

    pavonum curator de Staingaden ad mensam

    abbatis

    cum

    custode

    nostro

    et

    accla-

    mavit comedentibus, ut accurrerent


    mirabilia,

    et viderent

    quia re vera recederent


    ,

    omnes
    et

    ver-

    mes ex

    hortis

    relinquentes

    herbas

    olera

    nec amplius comparuerunt. Similiter factum anno mdliii. Item anno mdlx , anno mdlxviii. Item anno mdlxxx anno mdlxiii , anno mdliv. Item auno mdlxxxv , anno mdlxxxvi anno mdlxxxvii anno mdlxxxii , anno mdcvi ; et
    , ,
    '

    iu plurimis locis, praesertim circa loca Brigantina, iu Schongau ; in Vils in Seckh et Riekhholz Ayttwang Rettenberg , Immenstat etc. Ita ut propter praesentissimam virtutera tres pagi diuastise Brigantinae, nempe Krunenbach
    aliis
    , , ,

    Kestras et llettenbach diem annis feriari promiserint datis


    ,

    S.

    Magni

    singulis

    litteris;

    quod eos

    diligentissime observare experimur.

    Observandum
    ,

    porro

    laudatum abbatem beneficiis, qu^e refert, scriptorem esse contemporaneum quippe qui anno 1604 ad S. Magni preelaturum primum
    est t

    evectus est.
    131 Recentiora sunt, quee in

    idem argumen-

    etxxmexpiorata

    tum

    DIE SEXTA. SEPTEMBRIS 727 A tum accepimus ex Suevia. Reverendus P. Codem faciendam munitam, procuravit nobis amitXCtO*t lumbanus Zeiller, abbatias Faucensis professus, c cissimus noster R. P. Chardon, qui et eas Latine inlitterissuisad R. P. Chardon, anno 1745 davertit in hunc modum. tis super hoc argumento, sic scribit Quod be134 Reverendissime preenobilis et amplissime prodigium neficia attinet, sciendum et secure patribus Antdomine, domine Prselate, domine gratiose. ann/> 171ft * verpiensibus insinuandum est, ea singulis annis Deo optimo raaximo infinit* sint gTates, quod murtumex in benedictionibus agrorum, pratorum *"*""* anno elapso eara nobis indiderit raentem, hortoet prorum etc. nocivis animalibus iufectorum condigiosum S. Magni baculum contra mures aliaque tingere uti abunde testantur Suevia Bavaria noxia insecta huc mittendum expetierimus re: f
    ,

    Tyrolis

    Brisgoia

    et
    ,

    praecipue suepius

    nomi-

    natim
    fere

    experta est Helvetia ob iusolitos favores , et depulsos aut statim emortuos ejusmodi noxiorum insectorum greges. Advertendum insuper pro locorum
    attonita
    ,

    anno mdccxxxi

    verendissimas vero et praenobili amplitudini vestrse, et toti laudabili conventui ac monasterio nos cum universa fabricae praefectura in omne asvum
    obstrictos fatemur;
    stras
    et

    utpote

    quse

    ad

    preces nonecessitate

    in

    extrema

    qua affligebamur,

    qualitate

    ubi sanctae reliquise desiderantur


    ,

    ad-

    venientem P. Custodem baculum S. Magni ferentem summa cum pompa excipi incolas sub
    , ,

    calamitate, prodigioso hoc S. Mag^i baculo nobis illico succurrit, et eumdem per

    dum

    K. P.

    suppiice agmine extra porobviam venire sicque reducem comitari etc. Hsec P. Columbanus at quoniam domesticum testimonium quibusdam male criticis forte suspectumvideripossit, addo et alia aliunde petita.
    ,

    pulsu campanarum
    ,

    admoAugustinum Wundt, rarum omnino

    tas

    zelotem et laudatissimum sacerdotem ( cui Superi ardentissimas suas preces, quibus Deus in nostra vota flecti debuit indefessam operam et
    ,

    laborem
    gratiose

    aeternis

    prsemiis

    remunerari

    velint

    submisit.

    Et
    re

    sane

    Diligentissimus adjutor noster

    prodigiosam
    ,

    hanc

    preefatus R. P.

    Sancti
    nostris

    nomine
    ,
    ,

    et

    ChardonscripseratadmonasteriumCampodunenB se Ordinis S. Benedicti in Suevia ut si qua in archivio suo de S. Magni actis aut miraculis monumenta haberent ea communicare ne grava, ,

    experti

    ut per integrnm postea


    hortis et

    rentur.
    et variis tesli

    quodpiam insectum, vel videri vel sentiri sit datum adeoque nunc divite et ubere messe fruamur.
    ,

    opem ita sumus annum in agris domibus, nec murem, nec aliud g

    Magni

    132

    Responsum

    tulit

    moniis confir

    perhumanum, monumen-

    135 In Ievidense

    ma

    Quippe post rebellium rusticorum furorem , quo monasterium istud anno 1525 penitus devastatum fuit nihil propemodum ex sata nulla.
    ,

    signum

    legamus
    ,

    summae gratitudinis nostrae decem fiorenos in arculam


    dispositioni

    pa traium,
    gratmtetta(ur
    :

    reponendos

    et

    gratiosa;

    reliuqui-

    mus, num

    Mss. superfuisse et quo eadem abbatia anno 1632 extrema passa est omnino sublatum fuisse. Addebant tamen prsefatse litterse insigne testimonium, quod totidem verbis huc transfero. Non obstante tamen deploranda hac nostra pe,

    cris reliquiis et antiquis

    hoc ipsum

    reverendissimse et praenobili amplitudini vestrae placeat ut duo vel tria Sacra in ho,

    bello Suecico

    norem S. Magni ex hoc aere legantur nos ipso S. Magni festo in gratiarum actionem, et ad
    ;

    abundamus Magni apud Deum


    nuria
    ,

    vivis testibus de

    aestimatione
    viciniis

    in hoc

    territorio et
    sit,

    magna S. cum vix ullus homo sanse mentis


    ;

    ulteriores Divi favores , solenne Officium decantari curabimus, nec umquam permittemus, ut hic Ingolstadii casleste hoc beneficium ingratie oblivioni tradatur, adjectis demissis

    impetrandos

    precibus

    bilis

    dignetur reverendissima et prsenoamplitudo vestra apud S. Magrni pretio.^os


    ,

    reperiendus
    tercessionem
    tione

    qui non jurato affirmare possit,

    cineres pro
    xilio

    nobis

    intercedere
    frui
    ,

    ut ojusdem
    ;

    au-

    se suosque parentes ac vicinos multoties per inS.

    etiam deinceps

    Magni iiberationem ab
    ,

    infesta-

    gratioso

    annutu
    ,

    freti

    mereamur qui hoc omni possibili modo et


    et pereunes favores nos

    insectorum obtinuisse. Statim enim ac hujusmodi plaga in hisce regionibus


    et

    murium
    ,

    devotione

    in gratiosos

    obsequiose

    commendamus.

    Ingolstadii xxv Julii

    haud rara

    sese insinuare videtur

    pie recurrunt
    ,

    MOCCXXIX.
    ReverendissimEe, pr&enobilis et amplissimce domi$
    nationis vestrse,

    agricolae ad

    Faucense
    baculo

    pro ablegando

    monasterium supplicant S. Magui quo obtento,


    :

    et peracta cum congruis orationibus supra agros prata etc, benedictione, mures et alii iugrati messores agrorum quasi instantanee disparere solent. Deiisdem, nisi fallor prodigiis loquitur Carolus
    , ,

    Obsequiosi

    JoannesReusch,
    iEdilis major.

    J.

    U. lic, urbis Pro-pra;tor, etp.

    t.

    Meichelbecius Benedictinus Benedicto-buranus Historise Frinsingensis tom. i, Dissert. 2, pag. xiii, ubi de S. Magno agens hsec habet Cujus
    :

    Vitus Kleydorster, civitatis Capitaneus, et pro tempore JSdilis minor ;

    Ad calcem autem copise

    Atque universa Fabrieae praefectura. nostrae Gennanicee ipse


    :

    sanctitatem quotidiana omues naturae vires excedentiabeneficia etiamnum testantur, ipsisqueetiam


    heterodoxis lumen Catholicae ndei aliquando acceudunt.
    Litterx, qui-

    abbas, apposito sigitlo suo, adscripsit

    Ilanc co-

    piam suo originali de verbo ad verbum esse consonam sub fide abbatiali testatur Benedictus abbas ad S. Magnum in Euessen. vi Jan. mdcc,

    bus mugistra
    tus Ingohladiensi$

    autem quam vere asserantur , colex authentieis litteris a magistratu Ingolstadiensi anno 1729 ad abbatem Faucensem datis quibus simile prodigium , ope bacuii impetratum, cum gratiarum actione Ingolsta133 Hsec
    ligere licet
    ,
    ,

    XLV.

    dienses attestantur. Scriptse esesunt idiomate Germanico, et a Proprsetore ac sedili majore , nec~ non a civitatis capitaneo , ut vocant , et sediti

    hac epistola duo hic obiter observanest, quantam Suevioe et adjacentium regionum incolse in S. MagDi meritis spe,,> fiduciamque collocent cum Ingolstadienses, rnter quos et Faucense monasterium Tabulse F. De Wit distantiam viginti miltiarium commu136

    Ex

    Circa quat

    da. Atterum

    pauca notantuv.

    nium Germanicorum
    in

    collocant

    baculum illum

    minore et universa fabricse prsefectura subscriReveren ptse. Earumdem copiam manu propria dissimi domini Benedicti pro tempore abbatis
    ,

    ad

    ut aiunt, necessitate et calamitate se deferendum curaverint, quod profecto non

    extrema

    Faucensis subnotatam, ejusdemque sigilloadfi-

    videntur facturi fuisse, nisi de ejusdem salutifera opeexcerta fama aut experientia sibi satis

    : ,

    m
    Mt
    I"RI

    DE
    Alterum
    est,

    MAGNO ABBATE.
    Fuessensijam inpartibusgrassaretur, et iu urbe senatus populusque interiissent aliquot pecora concepere, oblaFuessensis, inito consilio, votum vaccam qua3 vespen pnma a
    ,

    tisconstitisset.

    quam

    utiliter feh-

    c s

    citerque

    spem suam

    loquuntur, quippe qui ex extrema, ut ipsi modo liberati sunt, cessitate et calamitate non ut per integrum postea annum sed ita liberati nec hortis et domibus nec murem in agris suis,
    ,

    collocarint Ingolstadienses ; ne-

    turos se S.

    Magno

    pascuis portam oppidi ingrederetur


    cessaret.

    ut ope b. 1 a-

    aliud
    sit

    noxiis insectis leetati sunt.


    Similia beneficia

    sentiri quodpiam infectum vel videri vel inopia, quam a datum ; unde et pro frugum verebantur, divite et uben messe

    Voto ita facto, et betroni lues pecorum acanimalibusbaculo divi Magm nedictione pascuis nec ullura ab ea impertita, illico cessavit lues, Quod beneficium grato die animal in urbe periit. testatur. Potuere Fuessenruessensis

    animo

    civitas

    ad me per137 De Sorethano prorsus similia

    ses id consilii capere

    ex

    felici

    eventu

    quem

    per par-

    inter cetera scripsit scepe laudatus P. Lorinzer,

    tieulam Soreihanatn

    non a vicims asserens, baculum illum suum a procul dissitis vicis conmodo, verum etiam expeti traejusmodiagrorum pestes frequenter
    subinde tres unde fiat, ut Sorethani sacerdotes hebdomadas hoc benedicendi auVetiam plures cogantur. munere occupati a monasterio abesse

    pecudum majores eorum anno 1498 m simili fuevotum post nuncupatum ejusmodi lue
    ,

    Annotatiorant experti teste Eenrico abbate in proitt infra in Miracuhs nibus manuscriptis , ostendemus. ahud 140 Neque hic tacitum prseterire possum Gollaium juniori beneficium ab eodem Sancto
    ,

    Fdm mm.

    quis Ne vero hsecspeciose magis, quam vere dicta suis,hocan7io arbitretur, in novissimis litteris recentissi1747, die xv Martii ad me datis ,

    cum jam de ipsius salute aut esset. Ne vero quidquam pene'desperatum


    comiti

    De Spaur

    J^
    palomtQ}
    subit0 CO nmtescit.

    mum

    exemplum profert his verbis Hac ipsa litterae hora, dum h*ec scribo tradnntur mihi
    : ,

    huc transaddidisse aut dempsisse videri possim, R. P. Chardon fero iisdem verbis, quibus istud

    uostrum praesudirecUe ad Reverendissimum D. magistratus Uberlingalem, in quibus consul et instantissime rogant, mitti unum ex sacernus
    dotibus nostris
    fecta
    ,

    mdccxxxix ex Faucensi monasterio accepit. Anno comes De Spaur cum le- E illustrissimus dominus
    ctissima conjuge
    et

    gum,

    celeberrimum

    ibidem
    ,

    ad loca nocivis animalibus cum baculo benedicenda


    ,

    inS.

    dinis S. Benedicti (

    geminis liberis, Sonnebur( nobilium virginum) Orin comitatu Tyrolensi ) mo-

    Magni

    cujus

    opem

    toties

    et

    tam

    mirabiliter

    Uberexperti fuerint temporibus anteactis. Distat xn leucis Soretho. Quo urbs imperialis Hnga ,
    ,

    porro modo
    virga

    et

    excipi

    populi applausu enarrat soleat


    ,

    salutifera illa
    alio

    loco

    in
    be-

    negotia, nasterium, ad qusedam ibi pertractanda cum subito proles est peregre profectus mvalesceque coepit aegrotare ; et adeo malum haud ut medici de iis conclamatum esse bat, mox ex vano augurarentur. Et enimvero altera hoc fatum ildie filiola vitam finiit. Perterruit
    :

    hunc modum: Quando eadem sacra


    loca aliqua

    reliquia ad

    benedicenda portatur

    sacerdos

    nedicturus honorificentissime excipitur, et sub cum clericorum pulsu omnium campanarum


    ,

    lustrissimum comitem utque nimiae tristitiae modum poneret, eidem Sonneburgenses raoniales suadent ac persuadent, pro servanda filioli vita
    :

    pnesentium comitatu nc devotissimo concursu


    ,

    populique
    ,

    numerosissimo ad loca postula dedusolitis, sic

    et concepit votum ad S. Magnum conciperet ab illahora juvenis comes convaluit. Quam pri:

    mum integrae rediere vires, Fuessam

    contendit

    illu-

    citur.

    strissimus comes, beneficium collatum multis de-

    Scmctl den

    38

    De

    beneficiis

    autem impetrari

    prfiBdioavit. et grntiis caelesti Sospitatori actis, prse-

    lem molartm
    exhiberi
    tolitia.

    habet: Hocirrefragabiliter certum risexemplisdemonstraripotest, eumdem f&acwJumJ quoties cum vera fide et sincera devotione appliest, et

    innume-

    senteillustrissimaconjugeetjuvenecomite,oblatum argenteum anathema Divi arse appendit in aeternum


    gratitudinis suas

    monumentum. Plura miracula

    catur

    tim palam

    atJmirabiles producere effectus. Id praeserfit in vere et aestate, quando videlicet

    dabimuspost Vitam.

    in agris, hortis, vineis, pestiferi

    aut nlia

    demum quaecumque

    grassantur vermes, nociva animalcula,

    qua

    radices
    flores

    folia,

    segetum arrodunt, aut inficiunt, vel aut fructus arborum devorare incisacer iste baculus

    XII. Sancti cultus celebris in Ger-

    mania.
    Celeberrima apud Germanos
    .

    piunt,
    tis

    quam priinum

    cum

    soli-

    ubi pestis
    leni

    precibus et benedictionibus terrae infigitur , illa grnssntur, coufestim cessat et ex-

    praesertim in CtUbru
    ;

    Srm-

    stinguitur, ipsique pcstiferi vermes milleni ac mil-

    quam
    ,

    velocissime migrant, vel in se ipsis de-

    ficiunt,

    aut in

    momento
    :

    dispereunt.

    Deinde addit
    ,

    quam apud se servatum S. Magni de dente Similem et fere eamdem virtutem esse credunt liabet dens, qui unus ex molaribus S. Magui traditur, atque ut talis semper est habitus ab ecclesia nostra, et per plures

    eiivenera^o ce- .eer qloria Suevia est S. Magni gloria posthuma cultus, ob frequentissima prodigiain '"^^" leberrimus mortalium solamen jam a multis seculis in ho- pUCSSX) diernum usque diem continuata. Venerationislocus non unus est prascipuus tamen et antiquis,
    "

    simusmonasteriumFuessenseseuFaucense,quod
    sancti Abbatis sui sepulcro olim nobilitatum fuit,

    giosissime cultus. Ilic,


    ,

    anuorum centurias reliinquam cum sacer ba,

    oulus nbest iu alicna territoria forte delatus vices illius subit iu pnestandis beneficiis supra commemoratis.
    Pei/itpecoiii ceiiai

    pottfacttim

    votum, pasrua

    et

    littaih

    tustrata.

    139 Aliud prseierea beneficium R. P. Columbanus Zeiller tamquam minime dubium Actis anno 1745, die xxvii Janostris inserendum nuarii perscripsit ad amicum nostrum R. P. Chardon jam sx>pe laudatum virum quod propterea ipsissimis illius verbis recitare visum est, cum pestis auimalium nostris Anuo mdccxliii
    ,
    , ,

    nunc, perdito, quantum apparet, sacro corpore, ejusdem prodigiosum baculum aliasque quasdam reliquias, religiose servat, et ad publicas privatasque calamitates arcendas, perutiliter adhibet. Situm est hoc monasterium ad Lycum amneminSuevia Germanise provincia, in oppidulo cognomine , quod a multis etiam Abusiacum appellatur. Michael Baudrandus in Novo Lexico geographico Philippi Ferrarii, hanc illius notitiam tradit Abusiacum, seu Abodiacus, Fues,
    :

    sen

    oppidum

    alias "Vindelicise in Rhsetia

    nunc
    variae,

    Sueviae, provinciae Germaniae,

    in ipso limite Ba-

    DIE SEXTA SEPTEMBIUS


    in ditione episcopi Augustani. milliaribus Germanicis ab Aug-usta
    variffl,

    729
    0*1

    Distat

    xn
    se

    15
    :

    Vindelicorum

    in
    eu/us loci brevis nolitia

    Meridiem.
    142

    Proderit tamen Gatesinii textum attulisAd Fauces, inquit , sancti Magni confesso|

    C.S.

    ns
    ,

    Idem ex Ferrario prsemittit sequentia:


    , ,

    datur

    Abusiacum seu ut alii codices babent, Abusacum et Abuzacum, Fuissen oppidum Rhsetiae ad Lycum fluvium, intra montium ang-ustias situm quod propterea Fauces unde Faucense
    ,

    cosnobium) etiam Latine dicitur a Campidona ni leucis ( Ferrarius in Catalogo generali SS., 5 millaria statuit ) in Eurum in via , quae Tridentum ducit, occurrens. Non ptacet etymologia Melchiori Gotdasto, qui ad cap. i Ekkehardi junioris de Casibus S. Galli hsec notat: Fauces (Fuesson) ad pedes Alpium Juliarum unde et nomen invenit ut ab antiquis
    ,

    frvptentiuimt qui sancti Galli discipulus divino , memorttur. candi muncre multorum animos ad pie ag-endum mflammavit, miraculorumque ac vita relig-iose actie laude nobilis in Sanctos summi Pontificis auctoritate ab episcopo Augustano adscriptus est. Honorificum prseterea de
    :

    eodem etogium

    exstat
    no,
    tia.

    apud Bucetinum
    ,

    in Menologio Benedictiest,

    ex quo, quia prolixius


    Decessit
    in

    excerpsi sequen,

    ut

    annis, sic meritis cumulatissi-

    Fauzin, id est Pedes, diceretur ita enim veteres pronuntiabant. Et postpauca Monachi nostri imperite Fauces reddidere. Verum hasc eruditis Germanis examinanda relinquo. De monasterio plura trademus sequenti. lnterim ad Sancti memoriam in ecclesiasticis Fastis et variarum dicece: :

    ad Fauces Jutumulatus cujus memoria apud Gcrmanos longe est celeberrima ita ut propter continua miracula quse per ejus venerandas reliquias tam in agri.s quam in jumentis et hominibus passim patrantur quatuordecim Sanctis , ut vocant Aixi,

    mus,
    lias

    suo quod condiderat vulgo Fuessen ) ccenobio

    sium Breviariis cetebratam propero.

    B
    Nomen
    Romano
    est
    :

    Saneti

    Martyrologio
    in-

    Mirum sane, S. Mag-ni nomen nondum Romano Martyrologio inscriptum esse cujus rei
    143
    :

    memorabili sane meritorum commendatione, decimus quintus ipse adjunct: Hscc ipse, subjungens miracula, quse per Sancti bacuium divina ctementia in misc, vamen frequenter operatur de quibus egimus
    , ;

    liatoribus

    prcvcedenti.

    De

    receptione inter Germanise AuE

    causa non alio forte ex capite repetenda

    est,

    tcriptum non

    quam quod ii, quorum maxime intererat, apud summos Pontifices non institerint, ateum honorem Patrono
    Quidquid
    tio
    sit,

    xitiatores hoc ipso paragrapho ioquemur. jussu Pontificis Sanctorum canonicjhcriptus discassimus 0.

    An
    sit,

    116 Porro ex hactenus

    dictis,

    infraque
    s
    .

    di-

    Auxitiatori suo concederent. frequentissima est ipsius annuntiaet


    ,

    cendis nemini

    dubium

    esse potest, quin

    apud martyrotogos qui magno numero S. Mag-ni confessoris sacram memoriam hoc die consignant ex his atiquot accipe. Beatus Notherus
    :

    g-nus in Suevia VUVerit, obieritque, et


    vise

    M post mor-.

    Tamayi commenta erploduntur.

    Balbidus, qui seculo ix


    vi

    et initio

    Septembris

    sic

    eum annuntiat
    discipuli

    x floruit, ad diem Nativitas sancti


    :

    Mag-ni confessoris,
    lis

    talem vitam sanctisshne actam, in Fuessensi Suemonasterio prascipuum cuitum obtinuerit quare risu dignusest Joannes Tamayus in Martyrologio suo Hispanico Sanctum nostrum in Hispania sic annuntiat Ad Fauccs, oppidum
    '

    beati Galli, mirabi-

    in

    Vettonia

    Ilispanire,
    S.

    sanoti

    Migni,
    vcnisset

    qui
    ,

    cum
    mo-

    Martyrologium Richenoviense seu Augige divitis, quod Sotlerius noster tom. vi, Junii parte 2 inter Hieronymiana contracta edidit
    confess.
    :

    et sanctissimi viri.

    Hispanias nasterium
    torio

    cum
    S.

    Columbano
    in

    et

    Martiui

    Placentina;

    urbis terri-

    vm Id.

    Sept... natale sancti Mag-ni

    contra

    abbas inelytus construxisset, et alia plura ha^rcticos machinasset post hujus vitae
    ;

    Ibidem Martyrologium Augustanum monasterii S. Udalrici adcitatum diem Mag-ni conf.


    :

    excursum miraculis
    cuus
    ,

    celebris et sanctitate

    conspi-

    De

    utroque consuli potest laudatus Solierius in Prsefatione ad Usuardi editionem sed a quo tempore Sanctus noster iis inscriptus sit, exploratum non habeo. 144 Hisce consonat antiquum Calendarium
    :

    esternam quictem confessor properavitstrenuus. Hiec et similia, quse ibidem de s Magni in Hispanias adi'entu,monasterioruin erec.

    ad

    tione,

    canonizationeper Bentonum seu Lanthonem


    in

    Gfiesaraugustanum vel Augmstanum


    tanissad Faui

    nppido Lusi-

    pum

    pluribus

    ali*

    Lirinensis monasterii a Martenio tom. Thesauri Anecdot. excusum, quod ipse ante annos 600 scriptum arbitratur. Consonat et
    3

    exMs.

    ibidem ex suppositili is
    tariiiterentv.r.

    hmc inquam, qu& Juiianoct Luitprando frufat to,

    stra probare conatur, risu digna sunt, ncc refu-

    atiud vetus Verdinense, aprsefato coliectore editum tom, fi Collect. ampliss. cot. 682. Accedit Trevirense S. Martini Martyrologium., itidem Ms., quod taudatus Solterius pag. xn inter Hie-

    ronymiana
    cee,

    collocans, suspicatur,

    ad usum

    ec-

    clesise alicujus

    aut Trevirensis, aut etiam Belgiprimitus concinnatum fuisse. In hoc ad vin


    :

    Idus Sepiembris similiier legitur Ad Fauces, Magni confessoris. Inter Kalendaria, quse Dominicus Georgius anno 1745 cum Martyrologio Adonis Romse edidit, duo etiam ejusdem Sancti meminerunt. Primum vocat Katendarium Palatinovaticanum, Sacramentario Gregoriano secuti xii prsefixum alterum, cujus sctatem non exprimit , inscribit Kalendarium Mediolanenseii: utrumque ad prscsentem diem S. Mng-num
    : :

    vere autem idem Bucelinus assememoriam apud Germanos tonge ceieberrimam esse,probant varuv GcrmaniseBreviaria et Missalta, ex quibus discimus, Sancti cidtum non modo in Suevia , verum etiam in Bavaria , Rhcni eirculis , Franconia, Alsatia imo et in Belgio receptumfuisse. Quippe ex Breviariis, quse in museo nostro exsiant, diceceses omnino sedecim reperi, quse illum annua veneratione prosecutse sunt ,aut etiamuv -> prosequunIi7
    rat, S. Mag-ni
    ,
    <

    Quam

    Cultu*

    ifi

    to-

    " rftemftiu

    tur.

    Hujusmodi sunt

    <>,

    <

    f/idicecesis

    Mogunti.m,

    ejusque suffraganese Augustana Vindelicorum, Argentinensis, Herbipotoisis, 0)ns/.> Eistadiensis, Spirensis, ct Wormaciensis iti-mecclesia Viennensis in Austria, Pataviensis ac Ra.

    confessorem annuntiat. Nec minus frequens est ejusdem memoriain Auctariis Usuardi,quseapud Soiterium nostrum videre est, quseque brevitatis

    sia,

    tisboncnsis in Bavaria, Vratistaviensis in SiieMindensis in Wcstphalia, ac denique Colo-

    '

    niensis

    ad Rhenum. His accedunt duo


    ,

    r>>->'riaria
    ,

    Beigica

    Tuntfrense

    scilicet

    gratia prsetermitto. Eadem de causa prsetereo recentiores martyroiogos, quos tongo ordinepos-

    utrumque antiquum.
    quin
    et

    Uitrajectinum Neque dubitayxdum est


    et

    in aliis, prseter

    jam enumeratas
    :

    dios-

    sem

    recensere.

    cesibus cuiium obtinuerit

    id enira et conti?iua

    beneficia

    ,:

    730
    UllHHf
    c. s.

    DE

    S.

    MAGNO ABBATE.
    Perampla patris praBdia
    Sprevitet matris
    I)
    ;

    beneficia et Auxiliatoris

    Germanise titulus exige-

    re videntur.
    ]

    gremium

    Cultm
    fUUt

    anti

    4S Item procul
    t

    omni dubio statuendum de mo,

    nasteriis

    quee ipsius nomini erecta

    inferius

    ostendemus Non possum tamen hic tacitusprseterire celeberrimam abbatiam Sorethanam, sacri Ordinis Prsemonstratensis, in superiore Suevia

    Desertaque perambulans Qusssivit oves perditas. Absolve nos, Jesu bone.

    Magni

    beati meritis

    Delens malum, quod respuis,

    cujus zetus in promovendo S. Magrni cultu non parum elucet. Accipe igitur, quse mihi in hanc rem inter cetera humanissime transmisit Rev. et eximius dominus Evermodus Lorinzer, ejusdem abbatise canonicus regularis et S. Theoquo doctor Quo zelo et fervore inquit,
    ;

    logise

    itidem

    pietatis

    et

    sing*ularis

    devotionis afTectu,

    semper coluerint S. Mag-num abbatcm et patronum nostrum, ex eo satis quo collig-itur, quod non contenti communi Officio, confessores celebrautur ab Ecclesancti abbates et
    patres et majores nostri
    ,

    novum et proprium composuerint, ex Vita ejusdem Sancti desumptum, illudque quotannis in die
    sia,

    ejus festo et per totam


    rint.

    Octavam

    solenniter decanta-

    Addens bonum, quod respicis. Laus Trinitati, etc. ut supra. 151 Prseterea die xxn Martii iidem Sorethani Preemonstratenses translationem S. Magui recolebant eodem Officio, prseterquam quod lectionibus 2 Nocturni substituerunt Sermonem Venerabilis Bedse presbyteri in Natali S. Benedicti ac pauca etiam Audiens a Domino Petrus etc alia mutarent. Neque hic stetit eorum in Patronum suum pietas sed qualibet insuper Feria v per annum, festo duplicinon impedita, inLaudibus ac Vesperis sequens Antiphona cum Oratione dicendaprasscribitur Laudemus virum grloriosum et parentem nostrum sanctum Mag-num in genera.

    in

    Swvia

    ubbatia

    Duravithic cultusper ducentos circiter annos; desinere coepit, ac taudem B quibus evolutis, paulatim ing-ruente bello Suecico sub annum mdcxxxii, quo religiosi omnes in exilium pulsi sunt, ipsumque monasterium corabustum, omnino cessavit. 149 Officium hoc prse manibus habeo a laudato

    tione sua, cujus intuentes exitum, conversationis

    ejussequamurvestigia. f. Justum deduxit Dominus per vias rectas. ty. Et ostendit illi regrjum Dei. Oratio. Sancti Magni confessoris tui, qusesumus,

    domino Lorinzero missum. Anliphonas proprias habet ad omnes Horas, uti et responsoria Nocturnorum lectiones 2 Nocturni item proprias, necnon et hymnos et reliqua fere omnia nihil tamen, quod ad Sancti acta pertineat, continet, prseter ea, quse in Vita enarrantur. In primis
    : :

    Domine, meritis adjuvemur, ut quod possibilitas nostra non obtinet, ejusnobisintercessione donetur. Per Chnstum etc. Hic fuit antiquitus apud Sorethanos S. Mag-ni cultus, de hodierno sic prosequitur.

    152 Quod vero cultum modernum attinet CultushodierOfficium nunc fit de Communi Abbatum, pras- nus ter Lectiones 2 Nocturni quae sunt ex Pro,

    Vesperis hic hymnus prsescribitur Sydus refulget jam novum,

    prio Qonstantiensi.

    Deinde paucis descripta Con:

    Magui clarum solemniis, Germaniam et Galliam Novo beat Apostolo.


    Laetare plebs solemniter,

    Vexata quondam graviter Du:moniorum, vermium, Et bestiarum furiis.

    Jam

    luce Christi fulg^eas,

    Et pace cordis gaudeas,

    Deumque
    (j

    laudes jugiter,
    ipse plantulas

    Per totam hanc numerosissimam et spatiosissimam dioecesim colitur Sanctus noster quotannis vi Septembris sed majore pra3 caeteris cultu in ecclesia Sorethana, tamquam Patronus illius, et post divam Virginem in ceelos assumptam specialis et primarius in hac quippe colitur non solum in choro, sed etiam in foro, cum praecepto et oblig-atione audiendi Missam, et abstinendi ab opere servili per totum tractum Sorethanum. Eamdem oblig-ationem in foro non ita pridem sibi imposuerunt plura alia
    stantiensis diceceseos amplitudine, subdit
    ;
    :

    Et Mag-noaldum praedices.
    Ilas

    loca et
    runt.

    integrae

    civitates

    propter recentissima

    Magnus

    beneficia, quse per intercessionem Sancti

    obtinue-

    Virtutis arvo coudidit,

    Virtutisque cultoribus
    Ple fovendas tradidit.

    Precamur

    erg-o Coelites,

    Nostras vias ut muniat,

    Quo
    Vitte

    post

    eum

    socurius

    153 Concursus populi in ipso festo ad ecclesiam nostram propemodum infinitus plures ecclesiae cum solemni clericorum comitatu eo processionaliter veniunt et S. Magnum, cujus statua in naturali magnitudine, pretiosis induta
    :

    F
    in

    eudem

    ubbatia

    teramus semitas. Laus Trinitati simplici,


    triplici,

    Et unitati

    Patri, Patrisque Eilio,

    in medio ecclesise exponitur devenerantur. Pro concione dicit praedicator extraneus, inter omnes, qui haberi possunt, celeberrimus et disertissimus Sacrum so, ,

    paramentis
    votissime

    Surrtltana

    Ameu. 150 Hyninus ad Matutinum excerptus est ex versibus, qui apud Henricum Canisium Aatiq. lect. tom. 5 adscribuntur Ratperto, quos num. 106 jam dedimus in Laudibus vero sequens caniSpiraminique compari.
    :

    lemne cantatur a proprio abbate in pontificalibus, cum insigni tam ministrorum quam mu,

    tabatur.

    sicorum appartu vel a preelato extraneo, cui hoc honoris officium ex humanitate fuerit oblatum. Einito Sacro populus sacrum baculum a canonico sacerdote exhibitum pio osculo ve:

    Vox clara laudes resonet


    Noctis quieto tempore,

    Magui

    patris encoiniis

    Miscens devotos jubilos. Uic Mug-nus alta ccelicae


    Perfeotionis

    culmina

    neratur. Prseter diem obitus, qui est vi Septembris, celebrat ecclesia Sorethana festum translationis S. Magni quotannis die xxn Martii necuon qualibet Feria per annum, festo aliquo non impedita, cantatur de eodem sancto Patrono nostro Missa major , seu conventualis, prae-

    Prendens, g-erebat Ang-eli

    ter

    Vitam mortalicorpore.

    citur
    S.

    suffragium commnne quod de eodem diad Laudes et Vesperas. Et hsec de cultu


    ,

    Patroni nostri

    tam antiquo, quam moderno. 151- Deinde

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A

    tSSLi
    invooatur

    cultum, quem in Constantiensi C6Si obtinuit >l<dati Lorinzerischedulxhisce verbisbreviter complectuntur Per totam quoque reliquam dioecesim colitur et invocatur ut
    165
    :

    Deinde

    731
    :

    Suevia ecclesiastica pag. 326 dicens


    Ionged.ssitaset exterasnationes
    S.

    Etiam apud

    Magnue honore,

    ut Apostolus ut Comraunis Pater et auxiliator omuium moerentium et afflictorum. At quoniam ex Bucelino supra intelle,
    ,

    Thaumaturgus

    festoquediesolemniter colitur, iterque eos Divos, quos ob speciales quasdam priErogativas Auxilmtores vocamus, praasentissimus patronus habe-

    ximus,

    eumdem quatuordecim Auxiliatoribus decimum quintum adjunctum esse, locus et ordo


    quos

    postulat, ut id ipsum paucis explicemus. Sanctos Auxiliatores suos Germani eos vocant,

    XIII.

    Templa

    et

    ex

    veteri

    quodam

    monasteria sub

    instituto prsecipue invocant

    tamquam

    sis,

    Thomas abbas Lanchemiensis, Ordinis Cistercienpeculiare Opusculum Germanico idiomate circa medium proxime elapsi seculi edidit de
    ,

    peculiares apud Deumpatronos, sive ad arcendas ingruentes calamitates, sive ad beneficia impetranda. Reverendissimus dominus

    Sancti invocatione

    Deo

    erecta.

    inter

    Sanctis Auxitiatoribus qui Lanchemii in dicecesi Bambergensi sub eo titulo invocantur. Quatuordecim recenset, inter quos S. Magnus non nominatur, uti nec in Missa de ipsis celebrari solita. Grevenusin auctariis Usuardi, ad diem vm AuB gusti, quindecim enumerans, gloriosam Dei Genitricem prseponit iisdem quatuordecim quos laudaius libellus ac Missa recensent nidla itidem S. Magni mentione. sanctos 155 At inveteri Missali dicecesis Ultrajectina;
    , ;

    Tnter sacra loca ad S.Magni gloriamper GerXmaniam Deo dicata, antiquissimum est monasterium Fuessense, quod eumdem Sanctum

    Fundatio

    ^m
    >

    en ,,

    >routint ' a

    suum primum abbatem ac fundatorem veneratur. De fundatoribus, quorum opibus primuni


    conditum ac deinde restauratum auctumque fuit sequentes versiculi circumferuntur Coenobium Fuessen regali dote Pipinus
    :

    Fundavit, sancti permotus numine Magni Vastatum caasar reparavit Carolus idem, Atque AugustanaSimpertusprfesul in urbe

    j;

    in Belgio, inter Sanctos Auxiliatores locum habet. Liber ille excusus Leidee anno 1514, inter Missas pro variis calamitatibus legendas, unam

    Austriacfeposthaac Leopoldus raarchio terraj, Guelpho Suevorum dux ampliter augmentarunt.

    proponit De quindecim Auxiliatoribus collecta autem est hujusmodi Omnipotens ac mitissime Deus,
    :

    qui electos Sanctos tuos, Georgium, Blasium, Herasmum, Pantaleonem, Vitum, Christoferum, Dionisium, Ciriacum, Achatium, Eustachinm, Magnum,

    interpolator noster regem facit Carlomanni fratrem, asseritque illum hujus )am monachi gratia, litterisque olim a S. Columbano ad Clotarium datis et a S. Wictherpo
    et

    Pippinum hunc

    sterio

    Egidium, Margaretam, Barbaram, etKutherinami privilegiis decorasti qufesumus ut omnes, qui in necessitatibus eorum imploramus auxilium, secundum tuae promissionis gratiam petitionis nostne. salutarem consequamur cffectum. Da nobis Domine veniam peccatorum et ipsorum iutercedeutibus meritis, ab omnibus
    specialibus
    ; , ,
    , ,

    permotum fuisse, ut eedificando monamonachisque in eodem alendis locum et annuos reditus munifice suppeditaret. Verum cum Pippinus iste rex integro pene seculo S. Magno sit posterior non potuit prxfatam donatioexhibitis

    nem Magno

    in vivis superstiti facere. Mirabetam fcedos parachronismos crassosque errores labi potuerit : sed tate scilicet erat hominis ingenium, ut ecc aliorum lucubraris forsan, qui in

    tionibus
    tus,

    suum opusculum
    curaret,

    adversitatibus

    consarcinasse contenea, quse

    libera

    et

    deprecationes nostras

    minime

    utrum

    benignus exaudi. Per Dominum etc. In Secreta el Complenda eadem repetuntur nomina. SimiC lem Missam legere est in antiquo Missali archidicecesis Moguntinas anno 1493 excuso
    ,

    ex

    iis

    sua

    fecerat,

    rerum, quas tractabat,

    eetati

    conveni-

    rent.

    quiB etsi

    tihdum
    et

    prseferat.

    Adjutoribus

    sanctis,

    De quatuordecim nihilominus in collecta


    S.

    vero id gratis dixisse videar juvat namtur, ipsa Walafridi verba recitare, utiiscumcom- ""' pilatoris textu collatis, lectori hac super re nul158
    ,

    Ne

    quindecim,

    expresse veneratur. Eumdem etiam inter illos recenset Missale Ordinis Prsedicatorum anno 1550 excu-

    inter hos

    Magnum

    relinquatur. Itaque Watafridus de Miracutis cap. xi apud Mabil. Sec. 1. Benedict. pag. 255 et seq. hsec habet Carlomannus. ob amorem regni caelestis, saaculalib.
    :
    .

    lum dubium

    sum.
    Juxithtarcs.

    ris

    gloriae

    pompam
    Romara
    -

    deposuit
    gallense)

    et
    ,
    .

    156

    Dubium quidem

    cum causa
    .
    .

    esse potest

    an Magni
    ;

    quietioris vitse

    tenderet

    ad

    idem

    nomine sanctus Abbasnoster hic\veniat


    et

    cum

    et

    raonasterium
    accessit
    :

    (Sancti

    eausa

    orationis

    varii ejusdem nominis in Ecclesia celebrentur a Joanne Baptista de Franchis in Opusculo Italico Panormi excuso, inter Sanctos Auxiliatores S.
    seatur.

    audiensque assiduis signorum virtutibus


    beati viri
    :

    eumdera locum pro


    illustrari,

    dixisse fertur

    mcritis a Domino Tenuis quidem hic locus


    II.

    Magnus episcopus Opitergiensis recenMalim tamen credere, Abbatem Fau:

    est

    facultate,

    sed

    pro

    meritis

    Galli celebri

    censem designari in Mogimtino ac Ultrajectensi Missalibus cum enini utraque dicecesis ad Gerprobabilius est Sanctum aliquem in Germania beneficiis celebrem, potius
    ,
    ,

    diffamatus rumore. Cumque vellct ibidem degentibus aliquod suae largitatis conferre solatiura,

    sed retractaret, negotiis se regni disjunctura explere

    maniam

    pertineret

    nou potuisse

    quod voluit

    fratri scripMt,

    quam episcopum
    usque Po? ro
    %

    ecclesiee

    Opitergiensem in Italia, ulriAuxiliatoribus adjunctum fuisse. eumdem titidum ei attribuit Babenstuber


    his verbis inscribens
    :

    ut sui amoris iutuitu eidem monasterio aliquod reg"iae largitatis solatium dignaretur impendere.

    nstemt.tur

    159 Subdit, annuisse

    Pippinum

    sanctoque

    Othmaro mandasse,

    ut in loco sibi comraenda-

    Opuscutum suum
    Mag-nus

    Sanctus

    Algoiorum

    apostolus

    Germanorum

    coramunis Auxiliator. Consonat Franciscus Petrus canonicus regularis S. Augustini, in sua Septembris Tomus IL

    B. Galli excubias, regularis to, ad supplendas ordinem institueret vitffi deinde concessisse itli quosdam tributarios de eodem pago. et vectigalia, quse annuatim regiis redditibus inferre de: . .

    98

    bcbant.

    732
    iPCTOBK

    DE
    Et ne cujusquam, inquit
    obsisteret
    ,

    S.

    MAGNO ABHATE.
    firmi

    bebant.
    ti

    avaritia tan-

    s.

    inerementis

    boui,

    diuturme

    tatis epistolam fecit conscribi, et ut moris est circumspecta roborari cautela etc. Denique ca put his verbis concludit His regias pietatis Othmarus abba donatus solatiis et sublimatus honoribus monasterium lsetus regreditur et ex
    :
    ,

    ubi vero tabusexaginta latum amplam circumferentiam ad supremam usque superficicm vasta3 adinstar turris aperit, ad quae centum omnino pedes ascendit. Latitudo
    rigitur; altitudo ad
    ,

    crucis

    figurai

    quam

    ecclesia refert,

    octogiuta
    ginta.

    quatuor pedes continei


    ,

    conveniat , reliqua sexa-

    illo
    li

    tempore monasticae

    vitae in
    ,

    coenobio

    S.

    Gal-

    exordiura quidem ccepit

    augmentum autem

    hodieque laudabiliter dilatari non desinit. Ex hoc inquam, Walafridi loco compilator fundationem monasterii Fuessensis concinnans, in tam crassum errorem incidit, ut cuiet profectus
    ,

    Duodecim columnis ficto per artem marmore mire fulgentibus, quas totidem sanctorum Apostolorum ex pretiosissimo marmore artificiosissime elaboratae rotundse imagines magnifice exornant per setota moles innititur xaginta triplicis speciei fenestras oblongas, rotundas et luuatas, lucem accipit. Infra fenestras
    ,
    :

    utrumque scriptorem conferenti manifestum Quod autem tradit de epistola S. Columbani ad Clotarium regem ; id procul dubio fecit, quia apud Jonam in istius sancti Vitanum. 61 repererat, illum ad przedictum regem litteras ex
    libet
    fiel.

    lunatas
    lata
    e

    ingens
    pariete

    projectura tres circiter pedes prominet, ut quis percommode


    ,

    totam ecclesiam obire, et tam picturis, quam aliis ex gypso celaturis, quibus totum tabulatum excultum est, iufestum pulverem abstergere valeat.

    Italia dedisse,rogasseque,utso&<i\e&sxios

    (\xi\

    Luxo-

    viumincolcbant.regaliadminiculoacprffisidio foveret.
    forte B.
    Pipi

    no regiadicribenda.

    Februarii pag. 254- et seq. hanc iltustrem donationem S. Abbati factam censet a B. Pippino, duce et Majore-domus regum Austrasise cujus Acta ibiiii
    ,

    160 Bollandus noster tom.

    Paulo inferius quatuor oratoria , ut vo- novi tempU duo majora musicis reliqua orantium ru 'nffc devotioni accommodata e pariete prominent : ex uno horum patet aditus ad cathedram ingeniosa sculptoris mauu e ligno nobiliori artifi- E ciosissime elaboratam ; ex qua divini verbi prae163
    cant;
    , , ,

    ]j

    Neque improbabilis est haec Bollandi opznio certum enim est, Pippinum Martelli filium, Carlomanni fratrem monasterium istud vivente Magno fundarenon potuisse. Forte etiam non procul a vero aberrabimus si dicamus utrique Pippino aliquid tribuendum esse; et B. Pippinum quidem aliquos reditus Sancto donasse, quod deinde altero postseculo
    illustrat.
    :

    dem

    co

    pro

    concione

    dicere

    solet.

    Tabulatum

    de:

    cem magnificis arcubus mira

    arte distinguitur

    quos iuter ingentia rotunda spatia tendentur in quibus felicissima pictoris manus ad Zeuxis et Apellis invidiam, immortalia suae artis posuit
    ,

    Pippinus rex confirmaverit, auxeritque. In hac


    conjectura non difficulter intelligitur ,quaoccasio-

    neinterpolatorinparachronisnos,dequibussupra
    sxpius, lapsus sit. Pronumsiquidem erat homini imperito duos illos Pippinos confundere, atque ita uni eidemque adscribere, qux duobus erant tribuenda; exquo errore perturbatio temporum necessario consequebatur ut Pippinus rex,
    ,-

    Reliquum tabulati varia ex gypso minoribus picturis, quae divi Magni vitam et miracula silenti ore loquuntur, splendide exornat. Chorus ad divinam psalmodiam diu noctuque persolvendam in rotuuditatem, ita tamen ut circulum integrum haud
    celatura
    ,

    monumenta.

    interjectis itidem

    perficiat

    longiuscule ductus est; ubi prtecipue


    artis

    insigne

    sculptorias
    :

    ingenium demirandum
    vulgare, sed ple-

    etcommendandum lignum haud


    rumque
    gnat.

    nobile, et cui natura ipsa varias ad

    ornatum

    Car-

    lomannus monachus, S. Othmarus abbas, Otilo Boiorum dux circa medium seculi vn S. Magno contemporanei statuerentur, qui sub iis adjunctis
    Ftte>tpiiig

    aspersit maculas, stationes suas psallentibus assi-

    ad medium

    164 Pavimentum chori nigro et albo marmore pulcra varietate et ordine stratum est cho:

    mo

    1717

    seculi viii pertinent.

    rum
    ,

    claudit

    altare

    monatUrii primordia ct

    progremts

    Quidquid sit, Faucensis monasterii primordia repeti solent ab exiguo quodam sacello quod S. Maguus in honorem S. Salvatoris
    161

    summum

    marmore magnifice juxta

    pretiosissimo ex ac artificiose elabora,

    con-

    in eoque cum discipulis suis divinas laudes celebrasse perhibetur. Sacellum hoc , una C cum cosnobio semel iterumque destructum , re-

    dzdisse,

    tum. Interjecto triginta circiter pedum quadrato spatio, cancelli marmorei miri splendoris a sum- y mo altari populosam et importunam plebem prohibent. Reliquum templi spatium in octo capellas

    stauratumque tradunt; donec tandem seculo ah episcopis Augustanis a fundamentis


    ,-

    dispescitur, duas

    majores, quag crucis,

    quam

    ix

    rursum

    exstrui cwptum, amptior ecclesia evasit qua> a Lantone episcopo in S. Salvatoris ac Magni honoreni dedicata, istius viciniae parcecialis

    partem efflciunt ceteras minores ; omnes marmoreis altaribus conspicuas. In duabus majoribus eminent altana, quorum altitudo ad quadraginta sex pedes
    ,

    ecclesia

    habet

    transversam

    mam,
    ducriptio

    Denique anno primo labentis seculi idem monasterium templumque denuo multum augustiusrenovari ccepit sub Reverendissimo domino Gerardo, ejusdem loci abbate ui, ac tandem annomi, die xv Februarii consecratum est a Reverendissimo ac Serenissimo domino Alexandro Sigismundo, episcopo Augustano, comite Palatino etc. Splendidum sane ac magnificum templum esse, licet colligere ex ejusdem graphica descriptione, quam R. P. Chardon cottegii Constanhensis Societatis nostrw Rector a Faucensibus acceptam, nobispro more suo humanissime transmisit, quamque ad Sancti gloriam posthusit.

    tuta

    consti-

    diset organo. Sellas omnes oranti populo soulptor eximio artificio ex ligno haud
    vulgari elaboravit.

    ascendit majestate plena. Tria Jorgana, unum almajus et insignius, invitant musices peritos ad laudandum Deum in tympano et choro, in chortero

    165 E majori ecclesia pauci gradus deducunt subtus terram ad sacellum divi Joannis Baptiste et divi Magni patroni ecclesiaa. Prius

    consecrati.

    iisdemverbis subjungo.
    Facies

    columme marmoreae sufifulciunt a latere juxta aram divo Joanni sacram fons Baptismalis marmoreo clausus baptisterio, abluendos exspectat. Praecipue autem enitet sacellum divi Magm, huic S. Joannis sacello contiguum quod
    :

    quatuor

    162

    ecclesin

    interior

    expnmit: longitudo

    illius

    figuram ad ducentos pedes por-

    crucis

    ditur,

    cnjus non solum ara, sed et parietes, pavimentum, mira varietate, insigni artificio

    ( ex autheuticis documentis cella sancti Viri cre-

    et
    et

    splendore

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    733

    c.s.

    nasten, fund

    ne e rectum

    vsTur

    cum monasterio et partim devastationibus iterum innovatum cum ecclesia et monasterio anno mdcci noviter e fundo ereoto et hoc sacellum e fundo noviter exs.ru! Ul errirae eX rnatUm fuit
    ,

    summohonorehabitum
    ,

    menta dicunt fuisse habitaculum et ipsissimam cellam, m qua S. Magnus primus fundator etpatronus noster hab.tavit in viyis ; e t ideosemperin
    saepius
    ,

    curator ips us cellul-p ehos et totidem cos

    '

    ti

    '

    /*".

    ibidcm sempe

    cue

    rn:

    ," ramqUe familiam

    "*"

    treS

    m0na -

    ecc esia partim incendio des tructum sed semper

    vaverU went

    il "' eumdem ^mper loeum sernn quem habuit, vivente S. Magno nost
    <

    l
    um

    "omme

    emel , anuo abbati fn hostem pergenti


    ipsuin

    ST* jS
    Templume apud Sancti
    galletises sec.
    11

    posthac in saeellum

    gredtr 166 Diximus supra

    m0nasterio
    '

    *> adaliapro-

    Unde quoque hoc pr^sens conflrmationie nostra, p^. ceptum fieri jussimus firmiter pra^cipientes " ut
    ,

    equum

    Tum
    '

    trahente

    praTs e

    2
    str*

    SSTS T

    titati0

    stabihs in iEternum perseveret absque ulliusperP


    tfeUdicui0
    -

    pra;libat ecdesi

    "tha^c

    confirmatl"
    in

    crectum

    jam senescentea Salomone Hamschav'iononpro,

    ouot annos post Sancti elevationem

    num

    101 seculo

    ali _

    cul a

    plum znhonorem
    13

    monasteno Sancti-galiensi
    S.
    ,

    Crucis
    et

    inistud soemmter translatas fuisse c*ter2qu* hucspectant ac Cl pe. Idem Salomon prxdictx eccleL quosdam canomcos addixit qui
    :

    erectum dotatumaue

    in Helvetia temsanctiaue Magni

    hujus reliqJas

    manu no annulo nostro assiSignum Dommi Arnolfi imperaUeilpeT n tariUS ad ^eotmari u archicappehani, recognovi et subscripsi. Data u, la. Octob. anno Domini
    stra subter

    omma

    auctontas inviolabilem

    tempora obtineat stabilitatem

    noDei nomine per


    ,

    eam

    roborantes

    S-ari jussimus.

    '

    anno xi regni Arnolfi


    ro

    pii ss i

    citer.

    ActumEigiua Amen.

    dcccxcviii, lndictione > i regis, impern vl

    civitate

    fa Dei

    nomine

    feli-

    Peragerent et jam abbas Sancii-gallensis scopus Constantiensis


    creatus, novis

    ibidem divina

    et
    ^r'-

    p ag 63 diploma Ar nulplu unperatoris, auo fundatio ejusdemect. regia auctoritate confirmalur.


    ,
    .

    te

    cupleiavU. Exstat apud Marauardum Herrgott Oeneatog ia Gentis Habsburgicx, tom.


    i

    eambonisll
    2

    MHucusquediploma, circa quod qu&dam cidandasunt Laudatus Herrgott olserm nesnotas chronologicas recte
    ,

    elu-

    circa quo

    ot

    mstrumento 103

    quam emm anno

    se habere prxlr Indictxonem qux anno prima recurrelat non secunda. At mihi non minus Indictio ouam ceerx te fa
    %

    ^^
    , ,

    ejusdem dotatio
    diplomate

    msererem. Sicilcique habet. 167 In nomine sancts et individu* tis. Arnolfus divma favente clementia
    ,

    sacrVbZ chn supra commemoravimus, multum conducit tum ipsam fundationem illustrat, studiosis lectoribus gratum fore arbitratus sum si illud totum prout a laudato Marquardo rex archivo S Galh depromplum recitatur huic Commentario
    , ,

    adcomprobanda,qu X de translatione

    Quia verotum

    designato Indictio

    potuiteaa mense Septembri, puta xxxv anniprxcedentis inchoari, gux propterea eadem die siqnah anni 898 terminabatur a qua die Inahctio 2 imtiumdesumebat: cum igitur pr&dictum diplomaiu IdusOctobrisdatum sit recte IndicUoni 2 zlhgatur, Uoba quee in diplomate occurrit et attas etiam huba gova, bobunna etc.
    , ,

    curreret

    tur
    ,

    modus agri

    est

    cum

    Trinita-

    gmtum
    ro
    ,

    Dei cultoribus nova institutione Dom.no dicata immo competenti ornatu , oulta doteque suffulta nostra relevamus auctontate mansura nobis gaudia inde provenire posse , non dubitamus. Idcirco omnium Christi ridelium tam prasentium quam futurorum
    ,

    rator

    imoe

    Si

    loca a

    mquit Cangius in Giossario quis chartis reperitur, prout


    hcet.

    vocahabitatione cotoni
    ,

    et

    sa>pe in anti-

    De
    ,

    apud ipsum videre


    idem Glos,

    terra salica consuti potest


    salica

    sarium ad vocem Lex


    ,

    ubi ex Eccardi sententia qute ibidem rcliquis ^wxfertur, terra salica ea dicitur qux spectat ad prxcipuam
    curtis

    domum,

    quse sala et
    servitutis

    domus

    salica consue-

    co-

    sul

    esse volumus generalitati quia Adalbe, sancta; Augustensis ecclesia venerabilis pra?nostris patefecit auribus Salomonem
    ,

    verat appellari.
    170

    Per copiam

    ge

    quod

    istius ecclesiee

    sihcum
    cti

    monasterio sancti Galh consentiente atque cooperante Fratrum ilhc Deo et sancto Gallo famulantium collegio super fluvium Nigra aqua vocitatum, ba,

    stantiensem episcopum

    Con

    gni festo

    quamdam

    , convivium procurator in quotannis pendere tenebatur

    intettipuuca notanS.
    ;

    Ma-

    tur.

    in

    meminerunt Ephemerides Sanctigattenses, quas anno 1272 conscriptas Goldastus Alaman. rer.
    exhibet; in quibusad diem vi Ex institutione Salomonis episcopi et abbatis datur priebeuda de Uolda Fratribus in houorcm S. iMa^ni coniessoris. Parafredus est equus agminatis ; sauma,
    i

    de eo

    tom.

    i,

    parte

    in

    honorem

    Septembris

    sic iegitur

    sancti

    construxisse

    qua etiam quia ipsius Dei Ele, pignora sancti corporis venerabiliter reconet sancti

    Magni

    confessoris

    duntur., loca quaidam de

    vitium Dei

    nachorum, ipsi loco conferre placuit id est, in pago Turgowe comitatu Adalperti ad longum Kihhanpah hobam unam illuc pertinentem
    :

    eadem abbatia in serMagni cum consensu mo,

    Cangium, idem quod sagrna


    notat
    :

    apud

    et

    sarcinam de-

    parafrcdus igitur onustus saumate,

    equum

    et in Brisihgowe com. Wolfun i , in locoEotii leim , arpennas duas in pago vero Thurico com. Adalgozzi, in villa Hoenka , baptismalem
    ,

    sarcinarium cum sua sarcina significat. Denique de institutis ibidem canonicis dotationeque per Arnutphum confirmata rursum memi,

    nit
    i

    dum ait Salomonem


    , ,

    Ekhehardus junior de Casibus S. Galli cap. inter suprema mandata


    quatinus ecclesiam ab eo in loco S. Galhonore S. Crucis, sanctique Magni coustru,

    ecclesiam
    hobis.

    cum

    terra salica et illuc pertinentibus

    a Sancti-gattensibus monachis vehementer postulasse


    li
    ,

    in

    108

    Hajc
    ,

    omnia

    quippe
    monasterio

    idem

    pontifex

    qui ipsi

    reverendus praesse dinosci.

    ctam et sub regiie auctoritatis privilegiis dotatam tuerentur ibique servitium canonicorum
    mimii

    , : ,

    73*

    DE

    S.

    MAGNO ABBATE.
    secutioni

    mmui
    0.
    s.

    Ptwdiefum
    (mpliuii in*

    nderf

    non pntereutur. Alia Ekkehardi in /iaric sententiam verba dedimus num. 192. 171 Exstat in Opere nostro tom. i Maii, die 2 Tita S. Wiboradse ac B. Rachildse virginum Ordinis S. Benedicti, quas Reclusas vocant. Ex hac discimus
    ,

    mandatam esse, fundata ibidem Prsepo- D


    et.

    situra, ut vocant, Ordinis Prsemonstratensis, cui

    rtdfis/joncn-

    prsedicta parmcialis ecclesiacum curaanimarum

    $e Sancto

    con-

    sccrutu.

    prsefatum

    S.

    dem virginum

    sepulcris

    Magni templum earumnan sine divina reve:

    perpetuofuit annexa. Lapsu temporis, testeAnnalista, ad liberse et imperialis abbatiee dignitatem evecta et insignibus prserogativis ornataest. Alte-

    latione nobititatum fuisse

    prior illud etiam

    in cellula ipsi contigua a prsefato


    sa,

    Salomone reclu-

    sanctissimo vitse instituto ac demum martyrzo, anno 925 ab Hungaris illato, consecraverat. Me-

    rum, quod insinuavi monasterium, erectum fuit in Bavaria ad pedem pontis Ratisponensis estque canonicorum regularium Ordinis S. Augustini. Deeo Andreaspresbyter, ejusdem monasterii ca}

    morabile est , quod hujus occasione martyrii de hac ecclesia a barbarorum incendiis prseservata tradit Hepidannus lib. i, cap. 6. Ait quippe

    nonicus, in Chronico suo generali apud Bernardum Pez, Thesauri Anecdot. tom. 4. hsec habet AnnoDomini Mcxxxvniincarnati Salvatoris, qui est tertiusinchoati pontis supra Danubium Ratispona?,
    ripensis agricultura, id est
    in praeurbio RatisponaB

    Hungaros cum irruptione in Germaniam facta omnia ferro flammaque vastarent prsefatam sacram sedem, apud quam S. Wiborada se Deo consecraverat aggesto rogo exurere frustra
    ,
    ,

    monasterium
    ,

    S.

    Magni,
    per

    mutari coepit in

    aedificia

    venerabilem

    dominum Gebehardum
    ,

    presbyterum

    molitos fuisse.
    frtutra conantnr Ilnngari.

    nem
    rici,

    canonicum Ratisponensis ecclesise ad cujuspetitiocum consiliofratrissui Henrex Conradus


    ,
    .

    vastatioue basilicam S. Ma172TaIi, inquit voluerunt ct illam rogo exstrugni adeuntes


    , ,

    ducis Bavariae, praeurbium Ratisponas monasterio S. Magni largitus est. Plura legere licet apud
    i,

    cto

    coucremare
    ,

    sed

    divina

    potentia
    eflectu.

    eis

    Hundium in Metropoli Salisburgensi tom.


    197, tom. %>pag. 450 etalibi.

    pag.

    resistente

    eorum voluntas caruit

    Con-

    sonat Ekhehardus Junior cap. 5 de garorum irruptione sic scribens

    eadem HunNequaquam

    templum

    Galli

    sicut nec

    verant. Perseverasse

    Magni incendere quiibidem post S. Wiboradse


    ,

    martyrium cellas virginum Reclusarum docent tum proxime laudatus auctor, tum Ephemerides num. superiori citatse quse ad x Kal. Feb. et v
    ,

    itidem Kat. Jan. notant anniversarium Juntseet

    Magni cuipostmodum prsedictum ccenobium additum est, primordiis narrantur apud P. Babenstuber, cujus verba dabimus infra in Miraculis num. 135 et seqq. Ait siquidem, sub annum Domini 1134, cum Danubius apud Ratisponam ponte nondum stratus esset, SS. archangelum Michaelem et Magnum hanc venerabilis senis habitu
    175 Fabulosa apparent, quse de hujus S.
    ,

    E
    Q nid C emendwm de poste non$ pnmordiis ? alia loca

    sacelli

    Sanclo dicata

    Irmingardse celebrandum de ortis juxta capellam Sororum apud S. Magmim. Denique Goldastus Alaman.
    iutril/ >/<><<{,

    rerumtom.
    ,

    templurit,

    i, in cap. i Ekkede quo agimits quod, olim

    situm erat extra oppidum postmodum ejusdem muris,sed extimo loco, pariter cum ccemeterio inctusum fuisse atque ita etiam itlud exhibet Matthmus. Merianus in Topographia Helvetise , addens idem Calvinianse hieresis quam Sanctigallenses cives,proh dolor! amplexi sunt , exer;
    ,

    illum elegantis orisjuvenis, Danubium transmissosesse atque in hujus rei perpetuam memoriam sacellum primum S. Magno excitatum fuisse, addito deinde monasterio. Verum si hsec reipsa se ita habeant cur non seque S. Michaelis, quam S. Magni memoriee sacellum istud consecrarunt ? Porro idem scriptor subjungit sacetlum istud
    .-

    anno 1633 a Suecis Ratisponam obtinentibus eversum fuisse, creditumque fuisse eosdem hujus sacrilegii pcenas dedisse, cum anni proxime subsecuti vi Septembris, qui dies S.

    ciiio
    Itmplv
    et

    poslmodum

    cessisse.
    ,

    Magno sacer est

    mo-

    17;J

    Prseter hsec

    duo alia
    ,

    S.

    Magno templa

    ntuteria So-

    rethanum

    quibus et monasteria deinde in ejusdem Sancti gloriam addita fuerunt. Horum alterumest Sorethanum, indigenis Schus-

    antiquitus dicata reperio

    Biberacum Sulgarium et Waldseam situm fere sequali irium milliarium Germanicorum distantia. Castrum ibi quondam fuerat, Schu.ssenriedt pariter nuncupatum nec
    scnricdt, inter oppida
    ,

    procut inde ecclesia parcecialis sub invocatione


    S.

    Magni

    quse quo tempore

    rit,

    nusquam
    ;

    erecta fuereperi memorise proditum. Acces-

    primum

    prope Nordlingam memorabili prselio victi csesique sunt. Sunt et alia loca S. Magno consecrata cujusmodiest monasterium virginum Chiebachense seu Kuebachense, in cognomine vico Bavarise, quod Hundius in Metrop. Salisburg. tom. pag. 246, initio seculi xi conditum arbitratur apud Steinbachenses, in Suevia sacellum prope Huglfingam in Bavaria paroeciale templum, excitata dicuntur infra in Miraculis num. 89 et 134 sed pluribus supersedeo libuit tamen heec paulofusius tractay^e, ut de insigni Sancti cultu manifesta
    ,

    sitpostmodumabbatiasacriOrdinisP7\-emonstracujus primordia ad annum 1188 referunt ejusdem Ordinis Annales anno 173G editi tom. % a pag. S20 citantes Chronicum
    tensis
    ,
    ,

    indicia lector haberet.

    Ms.

    auctoris , ut ajunt pene sequalis. Verba accipe : Clemente 111 Pontifice , et Frederico 1 , cognomcnto Barbarossa, Romanorum imperatore , eraut Beriugerus et Couradus , ipsi imperatori
    ,

    satis
    '

    accepti,

    l.

    non habo-

    hahercnt *
    cuit eis
    ,

    reut

    qui cum divina inspiraute gratia , plaut in eodem loco , ubi castrum eorum
    :

    iu

    castro Schussenriedt

    filios

    erat, fundarent claustrum alieujus Ordinis, ad honorem Dei et S. Mariai semper virginis, sancti-

    que Maguiconfessoris, qui erat patronus in parochiali ecclesia quai erat extra castrum, et omnia puedia sua conferrent illi claustro, ipsum Christum fuciendosibi haeredem.
    ,

    171-

    luntatem

    Deinde subdit hanc piam fratrum vo, annuente imperatore , anno 1188 ex,

    VITA

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    et

    731
    A
    tT
    7.

    ad cibum opportunum reperiant, deferant. Ovantes illi ierunt per concava v.llia,

    quidquid

    ;|.OU,
    etc.

    ranm,

    VITA
    Auctore, ut fertur, Theodoro mona-

    inveneruntque capturam piscium , olim a \, toribus consertam in arane, qui vocatur Lignona i, undique * obpositam. Quod inspicientes
    .

    ct

    cho Campodunensi

    ab

    Eret

    Deo gratias agentes sumentesque quos repererunt pisces k venerabili Patri prassentaverunt.
    , ,

    al.

    undis/jue

    \t ille

    nempe

    menrico Elewarmensi aucta,

    ab

    passim

    ru m actionibus

    Spiritu saneto plenus, noverat sibi a Domno dapes P araias et cum gratia

    aho mterpolata,

    Ex

    Ms. S. Maximini
    lato

    Trevirensi, col-

    sumpserunt cibum, et post ci Pegerunt Conditori. Quod inspieiens Magnoaldus, sequens beatum Gallum, laeto animo pronmit, se imperiis eorum pariturum Domino * jugiter serviturum quem vir *al. clChrislo sanctus Columbanus suis beatis manibus rece- Domino

    bum

    iterum

    gratias

    cum
    sex

    editionibus Henrili CaniGoldasti,

    ptum

    magnificentiam
    sii et

    Melchioris
    aliis

    necnon

    cnm
    bus.

    Mss

    exemplari-

    posuit donatumque juxta suam nomen imposuit dicens Magnum te faciat Domiuus in sapientia etastutia, a cujus magno nomine Magnoaldus voca, :

    in

    obedientia

    ris

    l.

    Et iterum addidit

    Cognita

    ministeria monastica, a quibus

    tibi sint omnia cognomen habes * E

    CAPUT

    I.

    Magnoaldus. * al. habcbis 3 Eactoque monacho tradidit ei clavem cel- Dum cettx larii m. Statimque aperuit Deus voluntatem suam curam ftabet, adversus beatum Magnoaldum n in isto miracu- cerevitia prolo

    patrato.
    ,

    Cumque jam hora


    et

    digtote terva-

    refeetionis
    ,

    Sanctus Magnus inter monachos admissus a S. Columbano, suis meritis

    pinquaret

    mine , vas , quod tiprum o nuucupant ad cellarium deportavit, et ante vas, quo cerevisia condita erat
    , ,

    minister refectorii cerevisiam admiuistrare conaretur

    approSouiarius no-

    fur

    ,-

    cerevisiam
    :

    sistit,

    ne diffun-

    apponit,

    tractoque

    serraculo

    mejitus

    in

    ti-

    datur

    urso

    imperat, aves divini-

    prum

    currere sinit.

    Quem
    ,

    subito patris imperio


    :

    Magnoaldus Souiarium
    ,

    celeriter vocavit

    at

    ille

    tus missas capit, ab


    tur.

    angelo edoce-

    ardeus obedientiae igue obserare meatum oblitus pernici cursu ad beatum pergit Virum et serraculo, quod duriculum * vocaut, manu de,

    l.

    duciolum

    lato,

    ante

    conspectum Magnoaldi
    sanctissimis
    viris

    adstitit,

    vi-

    dentibus
    S.
    i.

    Columbauo
    ,

    et Gallo.

    Magnus a Columbano
    b c

    Tempore
    diversa
    loca

    illo

    nus b simul

    cum beatissimus Columbacum beato Gallo nepote suo c


    ,

    d
    e

    ad diffamandum verbum Dei , et peregrinandi causa in Hibernia d pervenirent quidam frater , nomiue Magnoaldus e es praefata patria Hibernia /"procreaperlustrarent
    ,

    et

    Dei Magnoaldus q quae voluerat imperare deprompsit interrogavit eum Quid est quod tenes in mauu tua At
    sibi vir
    ,
    :
    *.'

    Postquam autem

    ille,

    viso serraculo,

    recordatus negligentiae,

    ve-

    tus,

    pulsare coepit

    aures

    beati

    Galli,

    discipuli

    sanctissimi Columbani, ita alloquens: Beate

    nam-

    que magister et domine, video vos in servitio Dei c tantum sollicitari ut heremum concupiscentes, * al. aliquanquantisper * ibi morantes ferae bestiarum scitisper licet ursorum, bubalorum luporum multitudo frequentet, et ad vestrum imperium recedant g.
    , , , ,

    ad cellarium rediit, aestimans nihil in vase, de quo cerevisia decut-rebat, remansisse. Intuitus ergo vidit, supra tiprum oerevisiam crevisse, quatiuus, qualis et quanta rotundita.s infra tipri inerat coronam, tulis in altum crevisse urna videretur r , et ne miuimam stillam foras r
    lociter

    cecidisse.

    4 Praefatus
    inspiciens
    ,

    vero

    Soniarius

    illud

    miraculum

    fttnc

    oritur
    inter

    deposco ut spretis faleramentis saeculi, et prsesentium pompam facultatum contempnens, aeterna praemia cavestris

    Unde

    vestigiis

    provolutus

    pere merear.
    videlicet
    et
    *

    Quod beatus Gallus

    ceruens,

    eum

    al.

    uniusqi

    ad poenitentiae medicamenta concurrere, uniuscujusque * coenobii septa, ubicumque Dominus juberet, per ejus orationem concupisci, visitare velle
    lit
    ;

    ad pedes beati Magnoaldi accessit narrans ei ea, quae de sicera vidit. Ille pavore ignorans perculsus, quid agere deberent concitus perrexit ad Winigozum 5 presbyterum, eumque adsumens secum ad cellarium duxit et omuia secundum narratiouem pueri Soniarii invenit. Corruens ergo ad pedes ejus, ita locutus est: Domine Winigoze, quid dicturi sumus
    , , ,

    jrfttfll

    SS.
    et

    M<tgnum Columba-

    nxtmcertamen.
    t

    beato Columbano hoc indicans, obtu-

    patri
    rit?

    nostro

    beato

    Columbano
    ;

    si

    haec

    audie-

    eum

    suis obtutibus, sciscitans ab eo consilium

    At
    t
    :

    ille

    respondit

    Absit

    Frater,

    ut mise-

    voluntatem. Cui beatus Columbanus respondit voluntatem Dei Pergentes , filii , ad heremum probemus ; utrum propositum animi arripias, an
    et
    ,

    ricordia Christi tanto viro patrique

    uostro cele-

    uon
    i

    h.
    ,

    eremo pro-

    Outus, vitam

    religiosum

    ampUvtUur.
    Cantiius

    tertium adolescenergo simul tem nomine Soniarium * iu comitatu sumunt, et ad destinatum in heremo locum pervenerunt,
    % Pergentes

    unius panis tantum


    tertius transisset

    cibo
    ,

    contenti.

    Cumque jam
    fra-

    Souarinm,
    JonasSoiuix-

    dies

    nec

    aliquod panis

    rium

    remansisset , horaque refectionis appropinquaret, imperantur a patre , ut per praerupta ruris eant, atqna ad ima vallis perveniant,

    gmentum

    gradu perrexerunt ambo, veneruntque ad pedes beati Columbani, et narraverunt ei omnia quae accidcrant. Quibus beanon Fratres mei , hoc Columbanus ait tus meritis actum est; sed iutercessione viri meis ille hoc audieus prostravit se istius Magnoaldi Domine pater, noli ad pedes ejus, et dixit hoc dicere quia scio, pro vestris sanctis meritis hoc actum esse, non meis. Respondens beaNam u ego vidi angetus Columbanus dixit lum Dei ante te praecedentem , quando Soniarium
    tur
    et

    concito

    73fi

    VITA
    qui
    facto

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    ,

    A.

    THtoDono,
    btc.

    rium vocabas:
    gfejft

    signo

    supra tiprum
    sicut vidistis.

    ctfmtv*,

    sicera iu

    modum

    coronae,

    magnum
    neophito

    divinas

    potentise

    donum

    Servo tantam voceut jam Magnus inter fratres dignatus est, beatus Magnoaldus, graris. Ad hasc conticuit misericordia tiasagens Deo in corde suo de tanta

    suo

    qui adhuc , gratiam conferre

    Mag-noaldusait: Si placet patri nostro, habemus pertriduum aves sufficienter, et ideo bonum est, ut recedant; sicque alitum phaiangres jubet abire, et sumpto volatu, qui remanserant, recesserunt; sicque divina misericordia ex vicinis urbibus frumenti copiam per bonos viros aa in gyro manentes ad bea-

    tumColumbanum
    aldi direxit.

    per manusfelicisGallietMagno-

    sua.
    D

    ! W^
    impcrat,

    quodam sco Eo itaque tempore w cum sub afflcerent mter vasta heremi jejunio corpus et nihil aliud prseDea tus Columbanus et Gallus,
    5

    saucti Co- Angehts iter terminos adi- ad Slavos ditlumbani, quatenus Sclavorum bb suadet. luce ret, eorumque cascos mentes Euangelica bb

    9 Interea ruit cogitatio in

    mentem

    w
    *

    ter ruris

    poma

    in cibos

    capere

    valerent

    venit
    ur-

    illustraret,
    ritatis

    ac ab origine per avia errantibus ve-

    al.

    melius

    quadam

    avidse
    *

    al

    detralicrc

    * voracitatis fera delambere cibos, ac su^ * Cumque jam hopassim poma ore distrahere
    die assueta abditae

    coepitque

    necessarios

    viam panderet. Cumque hasc beatis Gallo et ita patrari se velle et Magnoaldo narrasset Gallus dixit Magnoaldo: beatus profiteretur,
    ,

    ra

    refectionis

    advenisset

    dixit sanctus
    :

    Colum,

    banus ad beatum
    cognita sunt

    Magnoaldum

    Frater

    tibi

    * l.

    densos

    poma meliora; vade et defer nopomorum qui cum bis consuetam mensuram * frutices rubosque abisset, ursum inter densarum videns lambendo carpere ac poma perspexit eum Magnoaldus, jussa patris implere uamque
    :

    quid tibi de illo itinere nostri abbatis videtur? Eespondit; Domine mag-ister, perquipostea si rite in primis Domini voluntatem, et dignum duxeritis ad proficiscendum , proficisciFrater
    ,

    volens,

    B miuo,
    * al.

    valde; sed confortatus x in muniens se signaculo sanctaB Crucis

    timuit

    Do,

    ait

    palribus

    Christi sta ad feram: In nomine Domini mei Jesu * dum eligam poma, quae fratribus paulisper, usque aliis dem conostris suntferenda, ettibi partem ex

    Hoc audiens beatus Columbanus, jussit triDomini misericordiam duanum jejunium fieri ut eis indicaret suam voluntatem. implorans Tertia vero nocte ang*elus Domini per visum ilquasi eolis tribus apparuit, et ambitu parvo, circulum munorbis describi let paginali stylo
    mini.
    ,
    ,

    di

    compage
    ,

    monstravit

    dicens

    Cernitis,
    :

    in-

    Can. comcde-

    ie

    medenti*. 6 Mira
    sua3
    ille

    in

    fera obedientia

    severitatis

    quippe

    nepoma
    voret.

    de-

    oblita stetit,
    divisit
    ;

    caput inclinatum tenens: tum


    ,

    virga frutices rubosque


    et

    quae
    ,

    poma

    ferebant
    viri

    elegit

    partem ex

    hiis

    quse juxta

    quod maneat totus mundus desertus diquae Perge dextra levaque cite Columbano non ut comedas laboris tui fructum legis * est tibi opus illuc properandi. Haec audiens beatus Columbanus, intellexit similiter per visionem sibi monstratam, non esse gentibus * illis in prornquit
    : ,
    , :

    Canisixis,

    uuicumque
    oligas

    * al. gentis
    illius

    Dei imperium meliora erant


    ;

    ad opus suum
    ut comede-

    ptu

    ridei

    ferenda
    :

    aliamque partem dedit


    :

    ferse,

    lummodo
    panderet

    profectum, et ideo quievit in loco, socontentus tantum unius ministri Macc.

    aliaque ista in usus ret et dixit ei sanctissimi viri Columbani et beati Galli reserva. Fera ergo tantse obedientiae exstitit, ut nequaquam

    Comede

    ista tu,

    gnoaldi famulatu, donec aditus ad Italiam viam

    ex prohibita sibi parte ausa esset carpere cibos sed in segregata permissa sibi parte tantummodo pabula requisivit. Alia vero die iterum beatus Magnoaldus requirens poma, invenit salva et be-

    ANNOTATA.
    a Quid de hac inscriptione censendum sit, fuse ostendimUs in Commentario i et seqq., ubi diximus, Vitam hanc ab imperito quodam interpolatore tot plagiis fartam esse, ut certe minima pars Theodoro adscribi queat. Damus tamen sub eo
    titulo,

    al.

    Budicns
    fcra

    autcm

    ne reservata et gratias agens Deo ait ad feram In nomine Domini ita age cottidie auditus * autem a fera, poma procul dubio salva reservavit quoadusque Vir Dei illo in loco commoratus
    ,

    tum quod ita circumferatur, tum quod non

    est.

    improbabile
    Quarta vero die y iterum Dominus cibum
    suis discipulis
    ,

    p
    piaiaborantes,

    gii

    sit, eam a Theodoro per modum eloprimum conscriptam fuisse, quam deinde

    Atimonix fno- praibens

    tanta copia avium adloci illius

    Ermenricus Elewangensis,
    xerint
    seqq.
    et

    et

    post hunc alii au-

    venit

    ut

    omnem plagam
    ,

    alitum mul-

    interpolaverint. Consule

    Comment. iet

    hortantcSancto,

    titudo

    suppleret. Beatus
    ,

    vero Magnoaldus
    ,

    videns

    intellexit

    ob necessitatem patris
    ;

    hoc suo-

    et ait rumque a Deo has dapes terrse diffundi Jubeat pater hsec altilia caad beatum Gallum pere ad usus fratrum, si placet; quoniam a Deo Ilaec dicente eo ad beatum datse sunt dapes. Tu Magnoalde, Gallum, ait beatus Columbanus qui in nomine Domini urso jussisti reservare poma ad opus nostrum, fac iterum juxta tuum nomen magnum opus, et impetra a Deo, ut volatilia ma: :

    b Colitur hic sanctus abbas Bobiensis 21 Novembris, quo die illum cum Romano Martyrologio daturi sumus. Videri interim potest Mabillonius in Actis Sanctorum sui Ordinis, sec* 2, ubi ejus Vitam tradit ex Jona monacho Bobiensi
    fere aequali.

    c S. Gallus in preedicto

    Martyrologio annun-

    neant, donec capiantur a fratribns ad usus necessarios. llle

    ammirans

    quomodo palam factum


    tamen non audebat
    in-

    fuissct z beato viro de fera,

    16 Octobris, ad quam de eo agemus. Acta ipsius, auctore Walafrido Strabone, abbate Augiensi vide apud taudatum Mabillonium. Porro voces ittse nepote suo desunt in editione Melchioris Goldasti, et in uno Ms. Chifftetii
    tiatur
    ,

    terrogare
    bat.
    aves

    sed jussu ejus prosternens se in oratiopariter et Gallo ora-

    in reliquis, uti et

    nem, cum beato Columbauo


    8

    in editione Henrici Canisii habentur. Mabillonio displicuisse videntur, dum

    elogium

    S.

    Hvimtut

    missa capiunt.

    Erigena autem se abbas dixit beato Mapnecipe capere aves gnoaldo; Surge surgens
    ,
    :

    mo

    id dixit

    Magni texens, illas sic excipit Nesed non est hujus loci istud exami:
    :

    nare.

    Magnoaldus
    coepit aves

    et gratias

    agens Conditori omnium,


    !

    d Anonyynus S.
    nobita, qui, ut

    Emmerami

    capere

    culum valde

    cum reliquis fratribus. Miramirum et stupeudum Capiebantur


    ,

    in

    Comment.

    nec absceaves prout patris impcrium erat dere pennigera fuga nitebantur, donec beatus

    hanc Vitam post medium su correxit, hunc etiam interpolatoris errorem merito emendavit, in hunc modum In tempo:

    Ratisponensis cce i ostendimus, secuti xi pro suo sen-

    re

    : ,

    , ,, ;

    DIE SEXTA SEFTEMBRIS.

    7.^7

    quo beatus Columbanus sanctusque Gallus virtutibus magnificis pollentes in Hibernia clarissimi habebantur frater quidam , nomine Magnoaldus ex eadem Hibernia oriundus ad beatum Gallum accedens ita eum alloquitur
    illo,
    ,

    re

    Varia hic occurrit


    ,

    lectio.

    Goldastus habet

    '

    etc.

    Et merito, inquam, sancti enim Coiumbanus et Gallus ex Hibernia oriundi, non in Hibemiam, sed ex Hibernia in Gatlias peregrinati sunt verum nec sic omnem errorem sublatum esse, mox
    :

    Intuitus erg-o, vidit tiprura in tantum cerevisiam crevisse ut non jam plus profunditatis in vase, quam supra vas cumulata altitudinis habere videretur. Ms. nostrum ex aniiq. codice bibtiothecse

    *
    *

    Ttowo,

    Augustanx SS. Udalrici et Afra>


    monet: Nota bene
    :

    in

    margine

    haec

    hic ( in dicto codice)

    apparebit.

    marg-im tenuissima, sed antiquissima manu adscriptum , ex priori per Ermenricum conscripta
    Vita
    "
    :

    Cum autem

    cervisa defluens

    Jonas in Vita S. Columbani apud Mabillonium in Actis sec. 2, narrat fralrem quemdam nomine Autiernum monachum Luxoviensem, cum a S. Columbano postulasset, ut in Hiberniam sibi peregrinari liceret, ab eo ductum fuisse in soiitudinem, ut divinam voluntatem explorarent, ibidemquedeficientepane, ad Mosetlam fluvium pisces opportune reperisse; verba dedie
    ,

    urnam sup-

    positam implesset, mirum in modum instar coronae super urnam excrescens stetit. Jonas,
    hasc

    unde

    depromptasunt,ita scribit:

    Intuitus-

    que supra tybrum cervisiam

    crevisse, et nec miin lon-

    nimam

    stillam foris cecidisse, ut crederes

    mus

    gitudinem tybrum g-eminatum esse; ut qualiset quanta rotunditas infra tybrum inerat corona?, talis in altum crevisset urna.

    in Comment. num. 14. Quae omnia ineptus interpolator male distorta Mag-noaldo in Hibernia adaptat.
    f Sanctum nostrum verisimilius non Hibernum, sed Germanum fuisse, docuimus in Com-

    chum
    num.

    Goldastus et unum Ms. legunt : WiniaCanisius Winniacum quis hic fuerit ignoro. In sazpe laudata S. Columbani Vita
    s
    , :

    21-

    et 28,

    quidam "Winnocus

    presbyter me:

    B mentario 7. g Haec periodus tam in excusis, quam Mss. ex* emptaribus vitiosa est Ratisponensis vero ano:

    moratur, qui S. Cotumbano familiaris fuit ex hocforsitan Winiachum vet Winigozum in presbyterum fecit.
    t Editio Goldastina addit : qui absque nostra narratione, per spiritum et cum Deo omnia, qus facta sunt, se cognovisse, lstatur.

    nymus eam praetermisit.


    h Goldastus, Canisius, et unum Ms. legunt utrum desideratum arripias iter an non quse verbaex Jona deprompta sunt, inquoS. Cotumbanus Autiernum monachum sic alloquitur Peri , : :

    Eadem
    ,

    editio
    ,

    cum

    Tace

    frater

    scio

    Canisio et duobus Mss. : utique nam eg:o vidi etc.


    :

    gentes in eremum voluntatem Dei probemus, utrum desideratum iter arripias, an in coetu Fratrum permaneas. i Hicoblitus estinterpolator, se cum SS. Columbano, Gallo et Magno in Hibernia versari: Ligno

    Porro totum hoc pium certamen et quidquid hoc num. 4 continetur, invenire non est apud Jonam. qui etiamhocloco de Magnoaldo non meminit. Consule Comment. num. 17. Patricius Flemingus in Coltectaneis S. Columbani ad mit

    enim (vulgo Loignon, seu ut


    tur,

    in aliis Tabuiis legi-

    gundise.
    sit,

    LougnonJ Gailiae fluvius est in comitatu BurUnde in errorem hunc lapsus videriposqui, ut

    raculum, de quo agimus, notat sequentia llujusmodi olim in monasterio Sancti-gallensi exemplum contigit ; cujus rei testes usque in hunc diem remanent versus aliqui in porta capituli
    ;

    num. 16. monuimus, hsec omnia de Autierno narrat, ait, hunc cum Gallo et Somario
    vide in Comment.

    ubi

    tum

    loci cella vinaria fuerat,

    k Jonas,

    fecta
    ipse.

    obedientia sua

    appensi. Perimperfecta relinquit heec


    :

    quinque pisces reperisse, ex quibus cum tres, relictis duobus, qui mortui apparebant, ad Columbanum attuiissent, ab eo increpitos fuisse, jussoque relictos queerere. Consule num. 14 in Commentario. \Editio Goldastina et unum Ms. habet voceris. q Sed numquidjamprius non vocabatur Magnoaldus ? Ita supra eum nominat dicens quidam fra:

    w Miracuium, quod enarrare aggreditur, se~ cundumJonamaccidit,postquam S. Cotumbanus anno 610 Luxovio exputsus, prope Brigantium in Rhastia moraretur. Monuimus autem in Commentario, hoc prodigiosum in feram imperium aprsedicto Jonaadscribi Chagnoaldo quarene F actum agam, vide quac ibidem disputavimus num.
    :

    18 et seqq.

    ter Mag-noaldus

    nomine. m Cellarius est qui ceilse vinarias et penui praeest, sive cui cibi potusque ministrandi cura incumbit. n Laudata editio et Ms. legunt statimque divinum in eo manifestatur miraculum. Mabillonius o Apud Canisium est typruni in Vita S. Columbani num. 25, ubi hoc mira,

    x Jonas scribit, Chagnoaidum, viso urso, ad Cotumbanumproperasse, ab eoque redire jussum,


    praedictas ferae

    tam mirabiliter imperitasse.

    y Apud Jonam num. 54 miracutum hoc prsecedenti praeponitur, diciturque contigisse tempore durae egestatis,... cumque jam triduo jejunio fessa corpora essent sednuiia hic quoque deM&:

    culum, suppresso nomine ministri, Jonas refert, in alia iegit tybrum monetque in annotatis ejusdem Vita per anonymum conscripta legi g*illonem. Est autem gitto vas figulinum vel vitreum ad potum excipiendum conflatum. Apud
    :

    videdicta in Comment. num. 23 et seqq., ubi utriusque scriptoris discrepantem narrationem notavimus, z Atqui tamen Jonas, ut supra lit. y diximus, diserte tradit, rem hanc conscio et jubente S. Cog-noaldo mentio
    :

    lumbano contigisse.
    aa Quarto deinde die (verba Jonaesunt) quidam pontifex ex vicinis urbibus frumenti copiam, divina

    Cassianum

    lib.

    4 Institut. cap.
    ,

    16 dicitur

    Si

    quis gillouem fictilem

    quem baucalem nuncu-

    pant, aut hujusmodi aliud casu aliquo freg-erit


    etc.

    p Per serraculum
    :

    inieltigit paxillum, oriepisto-

    admonitus aspiratione, ad U. Columbanum direxit sed mox Omnipotens, quipenuriam patientibus alig-eros praebuerat cibos, ut farris adcps advenit, ali-

    miiinsertum,quique educitur, cum e dotiopromendus est liquor infra duciculum vocat


    .

    tum phalaugesimperavitabire. Quam parum fidelis sit interpolator noster, ex numeris lit. y citatis
    deprehendes.

    interpolatore q Mag-noaldus hic insertus est ab Coiumbano toquitur. Jonas enim de S.

    bb Apud Jonam legitur

    Interea

    cog-itatio
    in

    73S
    a
    THtoi,oo.
    etc.

    VITA
    ruit, ut

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    etexspectanteseventuminterTheodericura etTheoie
    rt

    in

    mentem
    ^

    Venetiorum,quiet Sclavi dicun-

    iTm*.

    tur term jnos adiret, etc.

    paidoahter cc Qux hoc numero$relatasunt sxpe dicto Jona consule Commennarrantur a tarium num. 25.
    t
    :

    Dum hac
    et

    dericum
    ter eos
    lio inito,

    agerentur ab illis * inter TheoTheodebertum ortum est bellum in,

    J~
    i

    juxta Tulbiacense
    perierunt
    :

    castrum, ibique praeutro-

    innumera hominum multitudo ex


    victus

    umbanutel Magnu* o&'.

    CAPUT
    Mora muiu,
    in

    II.

    tandem Theoque exercitu Ea ergo hora, qua apud Tulbiadebertus fugfit. cum bellum commissum est_, vir Dei_ Columbaoperantibus discipulis Gallo et Magnoaldo
    nus,

    J
    Goldou
    addrtscditione

    firanta

    cum
    rant,

    casteris

    Fratribus

    qui

    ex Luxovio venele-

    supra truncum quercus sedens librum


    ;
    .
    . :

    reqno tcyw
    et

    Theodeberti: pugna r o
    ^

    inter

    hmC

    Theodericum

    The0~

    deberti

    ni cwdes, poena Iheoaenci et


    :

    gebat quem sopor oppressit subitus, dorraiensexquid jnter duog reg es ag ere tur, vidit vocat Magnoaldum k, qui per gefactus ministrum pugnam indiet Magnus, cruentamque regum

    ^^

    catj et
    spirat.

    humanum

    sa nguinem

    muitum
    ,

    fundi su-

    BrunicMldis
    S.

    profeCtO in

    Italiam
    et

    Columbano, SS. Gallus

    Ma-

    gnus permanent in Germania.

    qui et Magnus, Respondit Magnoaldus Et ego pater domine, prostratus ad pedes ejus sopore oppressus jacebam subter unam arborem conflictum abietis, et videbatur mihi, simul eos volebam arreptoque baculo inter se habere et liberare Theodeberpercutere Theodericum tum sed prohibuit me species quaedam dicens E
    : :

    Non
    orta B Interea
    S.

    est

    tibi

    necesse

    eum

    percutere

    quoniam

    est

    lis

    inaestimabilis

    inter Theo-

    Cofumba-

    nui

    rum

    tai$

    u TheodeberV)

    bcnigneet-

    rcptut

    dericum a regem et Theodebertum b, utrissuperbientibus. que gentium robore in invicem Dei ad Theodebertum venit c Inter quse vir eumque suis sedibus atque intra suos fines libenquacumtissime recepit, deditque ei optionem quaerere loque in parte voiuisset, experimento cum, qui sibi suisque placeret ad habitandum
    ,

    Dominus cito vindicabit magistrum tuum Columbanura de eo in interitu ignis. Illico evigilans festinabam huc ad vos venire, et narrare
    hanc visionem
    vi
    l.

    Dum

    vos me interim vocantera audiergo mirarentur ambo de iis visioni,

    nomine, bus, alius minister astans Eunuchus tuis precibus temerario conatu ait j Pater mi przebere deberes suffragium Theodeberto, ut ho,

    a beatis viris Gallo et iuquisitoque Mn^uoaldo, qui jam perlustrata habebant spatia locum laudabilem fore intra Germalncornm Alemannia circa Renum niffi terminos, situm in quod Briolim dirutum oppidumque fluvium nuncupabant; quem procul dubio ragantiam d et ut impetratur a rege tum ducebant fore partem saltus ipsius juxta ipsum oppidum stanubi apta loca invenire quiverant ad mateno
    loco, audivit
    ,

    stem communem Theodericum debellare queat. Stultura ac religioCui beatus Columbanus ait non ni nostra? alienum administras consilium enim Dominus ita vult, qui nos pro inimicisno Vere stris orare praecepit: et Magnoaldus ait bene de hoc sentit; quoDomine vestra sanctitas niam in arbitriojusti Judicis esse debet, quid de
    ;
    :

    eis fieri velit.

    nendura.

    Dedit

    ergo

    eis
    et

    beatorum Columbani
    , ,

    rex juxta petitionem Galli atque Magnoaldi

    locaque vasta intus in saltu prcefatum oppidura sed non plurima nisi pauca, ubi consistentia invenire potuissent apta loca ad eellulam con-

    Theodoricus vero persecutum Theodeber- *'<* TheodebwtiXvina tum apprehendit, et ad aviam Brunichildem n eum clericum factum, non post T/ieodcricum direxit, ipsaque multos dies impie nimis perimi jussit o. Theode- $uvv u c ium
    13
    ricus itaque

    morans penes Metense p oppidum,


    ,

    Brunichihiis
    clotliarins

    divinitus percussus, inter flagrantis ignis incenet beatus Columbanus a q mortuus est * vindicatus. Porro Lotharius collecto qua3 suae ditioni debebanexercitu, fines regni qui ei retur, praecepit *, perempto Sigeberto cum quinque filiis Theoderici sistere volebat r Brunichildem vero captam indomitorum equorum caudis ligatam miserabiliter vita privamemor vero prophetise viri Dei t, fundivit s tus radicitusque deletam Theodorici stirpem *, trium regnorum solus potitus est monarchia. Cognoscens quippe in hoc facto viri Dei beati Columbani prophetiam in omnibus impletara fore, praefatus Lotharius voluit beatum Columbanum magnis honoribus ditare u Sed ille hoc respuens, relicta Gallia atque Germania, Italiam ingressus est ubi ab Egilolfo Longobardorum rege honorifice susceptus est largita ei optione,

    struendam. Reni navigantes per11 Sicque per alveura c veneruut Magontiam, ibique ab episcopo e ipsius in iptlm p'8gno 'illus eaj- loci sumptibus necessariis suffulti, sicut in beati ttnnt. Columbaui Vita continetur, pervenerunt ad praee

    dia

    Deo

    Can. cx-utu-

    'oi. recepit

    fatum oppidum
    tes

    et ibi

    morati sunt exspectau-

    eventum

    rei

    inter

    Theodericum

    et

    Theode-

    bertum.

    Magnus cum beato Gallo, cum beato abbate, qui jam reliotia Fratribus, venerant ad eum quasi ab hostium i-\ Luxovio
    Beatus vero

    .s

    al. dclalQ

    stirpc

    pneda

    /',

    ingressi sunt in

    saltum, et in eo huc
    loca

    illucque

    pergentes

    diversa

    circueuntes

    reppererunt intra ipsius saltus terminos loca venusta et faraulis Dei ad omnem opportunitatem proximasque nationes undique haberi congTua
    ,

    '

    ItolatUei

    ountes

    ad piwdieandum. Heversi ergo iterum ad virum et laudantibus eis loca, quae inveneDei sunt Ovantes* illuc, moremur alivir Dei ait runt, quod temporis spatium ibi et coustruamus celusque dum Dominus det nobis aditum lulam proficiscendi in Italiam. rerrexerunt ergo ad looum, unde beatus Gallus ortus erat, id est cirinde perovautes ad loca lacum Turicinum g
    ,
    :

    ut infra Italiam
    bitaret.

    quocumque

    in loco voluisset

    has.

    14Qualiter autem beatum Gallum et Magnoaldum discipulos suos in Alemannia reliquit non est silendum quoniam hoc Dei consultu actum est. Peragratis igitur locis circa lacum Tu,

    Coiumbano
    n ' e,

    inltaliam

    f Q^l
    l

    cum antiquum destructum


    na h
    ,

    ibique morati sunt

    qui vocatur Arboconstruentes cellam

    ricinum

    et

    pervenientibus ad caput laci ipsius


    in

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A
    d locum qui Tuconia dicitur inde venerunt ad lacum Brig-antiuni qui nune ConstanHensis dicitur x ad pnefatam cellulam quam apte construxerant pradicantes populo Chri1

    730

    re vult, et vocaberis a populo terrse illius Ma- AJ9mmm*, jrnus fjT, propter fidem quam pnedieatnrus ,Trt "'"
    ,

    eris,

    stum
    sta

    convertens eos ex inanitate et cultura dmonum ad fidem Christi. Ibi enim occurrenttibi

    simulachra vana et surda in fruob quam causam zelo diabolico populus inflammatus propter simulachra diruta in frusta comminuta, coeperunt cum Sygecolere, et

    comminuere

    dfemones mala multa tibi ingerentes; sed tu confortatus eris a Domino, qui te illuc depntavit ad

    morandumntque manendum
    est.

    et hisdictis,profectus

    berto

    principe tractare

    ut eos a finibus ut

    suis

    ejiceret.

    Egit

    lioc arte

    sua diabolus,

    popu-

    lum

    quem

    ANNOTATA.
    a Theodericus I patri suo
    siae et

    in

    prsesentia lucis

    nem beatorum

    per prEedicatiovirorum amittere ccepit disce,

    dente sanctitatis fulgore, tenebris occuparet antiquis. Ig-itur sancti viri moleste ferentes, quod sede pellerentur amabili, consilio communi inito, Italiam petere decreverunt, relinquentes beatum

    Childeberto Austra-

    Burgundise regi, anno 596 defuncto, in Burgundiae regnum successit,


    b Theodebertus itidem
    filius,

    II,

    preefati Childeberti

    Gallum

    et

    Mag-noaldum cum nonnullis


    :

    aliiscleri-

    paternum Austrasix regnum anno 596 ob.

    tinuit.

    cis z, ita dicentes

    suum

    Deus, cui servirnus, angelum mittat nobiscum, qui nos perducat ad Egilol-

    fumreg-em Longobardorum, ubi ejusclementiaprseparante humauos affectus, et plenum habitationis locum inveniamus; vos autem aequo animo estote
    fratres.

    c S Columbanus idque anno 610 secundum Mabittonium in Annal. ad hunc annum num
    ,

    4,9.

    15
    chiii S.

    Ig-itur
    ,

    cum jam

    proficiscendi

    tempus

    oppidum Germaniee est in Suecomitatus cognominis caput, incolis Breg-entz dictum. Situm est ad lacum Brigantinum,
    d Brigantium
    ,

    via

    in-

    Ma-

    ;itaret

    beatum Gallum repentina

    atias

    febris invasit;

    yno

    et

    Ttteodo-

    ro in

    Germa

    pro qua re advolutus


    cat,

    nis Bodenzee

    abbatis sui pedibus indi,

    nia permanet.

    se infirmitate
    iter
    ,

    vebementi laborare
    perficere
    ;

    ideoque
    ille

    propositum
    exidtimans matis
    bi

    non posse

    vero

    eum

    pro laboribus

    ibidem
    via?
    ,

    consum-

    amore

    loci

    detentum
    dixit ei
    :

    long-ioris de,

    tractare

    labores,

    Scio

    frater

    jam

    ti-

    onerosum esse tantis pro me laboribus fatitamen boc discessurus denuntio, ne me vivente in corpore Missam celebrare praesumas
    gari
    :

    et
    '

    cum

    ei

    licentiam per se conservandi dedisset,


    est *.

    Can.et Gold.
    .-

    viam ingressus
    procidit

    Audiens hoc Magnoaldus aa


    :

    addunt eundi

    ab

    Constantiensem Germa- E appeltatum. In Itinerario Antonini Pii per Simlerum edito Brigentia et Brigandia nuncupatur. Augusta Vindelic. m. r. xxvn. Rostro Nemaniae. m p. xv. Campoduno m. r. xxxn. Vaemania m. r. xvi Brigandia m. p xxiin. Arbore felice m. r. \x. Folio autem 14-2 Vemania m. r. xv. Brig;autia m. p. xxiiii. Arbore felice m. p. xx. Canisius in Vita Sancti perperam tegit Prigantium. e Videtur is Leonisius seu Leunisius fuisse, quem Gallite Christiande scriptores tom 5 novissimtV editionis, hoc tempore Moguntise sedisse,
    et
    ,

    Podamicum
    et

    Constautzer-zee

    ad pedes ejus et dixit Domine pater, vis ag-erePSi reliquero eum absqueadminiculo, destitutus erit et deficiet tamen sequar te , si volueris ipso relicto sicut Petrus secutus est Dominum, relictis retibus suis. ReScio spondit ei beatus Columbanus te Maquid

    statuunt. Porro
    S.

    qua ratione prsefatus episcopus


    inopia taborantibus succitata S.

    me

    Cotwnbano

    et sociis

    currerit, tegi potest in

    sxpe

    Vita num.5%, ex qua

    moresuo

    hgec

    Cotumbani mutuatusest
    :

    interpotator

    quod

    et

    hic ipse fatetur, dicens

    Sicut in beati Columbani Vita continetur.

    Notan-

    gnoalde
    hb
    * al.

    mag-num futurum

    esse,

    et

    lucrari
    ;

    Deo

    dum

    noh

    tne-

    Orientalibus bb plurimum ideoque nolo te mecum proficisci * , sed relinquo te et

    ex

    populis

    curo |noficisii
    *

    Can. frlios-

    iimnm

    Theodorum fidelissimum * nostrum Galli obsequiis parituros, ut cum omni diligentia ejus recuperationi serviatis. Dico tamen tibi, Magnoalde, quid te volo esse acturum,et quomodo eum eo morari
    ,

    tamen, hanc periodum ct quidquid de narigationehicdicitur, desiderariin editione Goldastina unde suspicio esse possit, ea ab alio quodam interpolatore intrusa fuisse. ildest, opinor, qui Luxovio, bellimetu aufit:

    debeas

    futurum -est enim, ut peractis aliquot

    die-

    bus, diaconatus officium ab episcopo Constantiensi


    accipias.
    S.

    gerant. q Gotdastus et unum Ms.legunt Brigantinum, retiqua Turicinum, et ita etiam est apud Walafridum Strabonem in Vita S. Gatli, De Brigantino

    ,,

    Columbnnrndtcit

    16'

    Sic

    volo, ut moreris

    cum
    ,

    Gallo

    usque

    egimus supra lit. d. Per Turicinum Tigurinus HelvetuclacuSy indigenis derZuricher zcedenotatur,

    nus S, Mugno
    vttfia

    dum tempus
    rum. Itaque
    tibique

    veniat
    si

    me

    ut hac luce

    discessu,

    mutata

    tittera

    lieri

    potest

    ad

    me
    ,

    segrotante

    Spiritu sancto
    ,

    potueris

    gratum

    quoquo
    fuerit,

    modo

    aio

    ad me venire mihi est alias mihi defuncto Domino annuente revelatum


    revelante
    ;
    ,

    bonis explicatur rum ret^um tom


    reperio
    :

    T in Z. Ita hic tocus Straapud Gotdastum Atamannicai,

    parte

    2, tibi

    intcr cetera hsec

    accelerare festina ad sepulchrum accipies et ad confratres meos , et inde et carabutam cc , quam affer lam meam
    ut
    >lt{

    meum
    episto-

    Veteres Alaraanni ro T mutare amabant Turcinum, Zurich; Taberna;, Zabern; Durae in Z. aqnae, Zurzach. Lacus autem hicaprwfato oppi-

    Gallo

    eum

    absolvas a

    meo

    judicio.
    ,

    Nuutio

    autem

    tibi,

    quia

    defuncto

    Gallo

    post

    triennium

    dd
    fue-

    vastandum erit sepulchrum et ut hoc actum et Theodoro inspiciente


    ,

    ejus a raptoribus, te

    sic properare ferit, restaurato sepulchro ejus quod ubi auditum liabemus ad locum stina prscepit sanctus Narcissus ee episcopus diabolo
    , , ,

    do Tiguro, quod ipsi adjacet, nomen sortitus, ex adverso opponitur lacui Brigantino, qui interjectam Titrgeam, Hetvetise tractum, ad Ortum <tisterminat. Sed quomodo ex hoc toco beatus Gallua ortus erat, quem constat hibernum fuisse? Forte idverius deS. Magno asseruisset. Adverte tamen, errorem hunc in Goldastina editione minime reperiri.

    h Arbona, olim Arbor fehx, de qua supra ex


    yierario Antonini,
    lit.

    Iti-

    draconem
    te
    ,

    interficere

    ibique Domino

    opitulaneo-

    d,

    castrum

    est

    ad prxdiotim
    incolis

    plurimos
    tibi

    ad

    fidem

    rum nomen

    Domino lucraturus eas


    II.

    habebis ibi sublimaa Deo impositum, sicut te


    ,

    convertes atque

    animas

    ctum Brigantinum tacum.


    i

    Tulpiacum
    ,

    Vbiorum

    oppidwn et Tolbiacum nunc oppidutum Germanite


    ,

    Septembris Tomus

    99

    Zulch,

    740
    VT FSftllR,

    VITA

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    bertifratribusatterum Childebertum victoris ma- D nus fuga evasisse, duos alios Corbum et Meroveum pariter captos tradit, et Corbum quidem enecatum, Meroveum autem fido custodi commissum

    Zulch, in ducatu Juliacensi, sedjuris Coloniensis


    etc
    est, x raill. pass. aCoOccasum, uti xvi a Bonna Aquisgranum versusxvm, inquit Baudrandus in Lexico. Porro Fredegarius in Chronico ad annum 612 scribit, inter Theodericum et Theodebertum bis pugnatum fuisse, ac primo quidem prope Tullum : unde Theodebertus ingenti clade ubi deinde apud Tolbiacum affectus, fugit Theodebertus novis copiis auctus Theodericum

    ad Nafelam amnem situm


    lonia Agrippina in

    plures post annos superfuisse. Hinc corrigendus videtur Jonas, dum Sigebertum, fratresque ejus quinque Theoderici filios a Ciothario peremptos
    tradit.

    denuo infeliciter aggressus, ceeso exercitu suo, e fuga retractus in Theoderici manus vemt. Eadem habes apud Jonam in Vita S. Columbam, num.
    57.

    Brunichildis suppiicium idem Fredegarius Per triduurn eam (Clotormentis adfectara jubet prius tharius) diversis
    s

    cap. 42 his verbis describit

    camelo per oranein exercitum sedentera perducere; post haec coma capitis, uno pede et brachio ad vitiocissimi fa&Yferocissimi) equi

    kJoiiasloco citato diserte scribit, solum Cha~

    calcibus et velocitate cursus


    tur.

    caudam lig*are ibique membratim disrumpi:

    gnoaldum

    ipsi adfuisse.

    Audi ipsum
    ,

    Eo

    igitur

    tempore vir Dei in eremo morabatur contentus tantum uniua ministri Chag-noaldifamulatu. Hinc statuat lector, quid de SS. Mag-ni, Galli et Luxoviensium monachorum preesentia judicandum
    sit.
    1

    tS. Columbani, qui apud Jonamnum. 48 monarchiam ipsi preedixerat. u Ista perperam huic loco inserit interpotator, qucV Jonas post Coiumbani in Itatiam discessum narrat. Ait siquidem num. 59 Columbanum, cum
    cseso

    Nihil de hac Mag-noaldi visione


    est.

    apud Jonam

    reperire
    \

    Theodeberto, hujus ditiones in poiesiatem inimici sui Theoderici redactas videret, in Ita-

    mEditiones Goldasti et Canisiiutiet anonymus Ratisponensis legunt, Eunochus Jonas autem heec Chagnoaldo ministro attribuit, quo, ut monuit, tum solo ministro utebatur Columbanus.
    :

    iiam profectum et ab Egiiolfo Longobardorum rege benigne exceptum fuisse. Deinde num. 61

    Verba dedimus in Comment. num.


    sule

    21,

    quem

    con-

    n Brunichildis AUianagiidi llispaniarum regis fllia, Sigeberto i Austrasiee regi nupta ei


    ,

    Chiidebertum genuit, qui in paternum regnum sub tutela ejusdem Brunichildis ynatris suee anno 575 successit. Chitdeberius fiiios habuit Theodebertumet Theodericum, quorum primo Austrasiee regnum, aiieri Burgundiee reiiquit. Porro Brunichildis, teste Fredegario cap. 19, ab Austrasia ejecta, a Theoderico nepote suo benigne excepta est, cujus deinde partibus adoersus Theode-

    Chiotarium jam monarcham, vatis sui Columbani minime immemorem S. Eustasio Luxoviensium abbati mandasse, ut ei reditum ex Italia suaderet ad quee omnia noster PseudoTheodorus non satis adcertit. Ceterum hucusque S. Mag-ni Acta consarcinata sunt ex Jona S. Columbani biographo quee sequuntur, maximam partem deprompta sunt ex Waiafrido Sirabone,
    scribit,
    :
    :

    biographo S. Galii. w Goidastus in glossis ad Vitam S. Gaili


    ,

    ait,

    bertum favit. o Audi Jonam Persecutus est Theodebertum Theodericus, etsuorum proditione captum adaviam
    :

    Tucconiam hodie Tuguum, indigenis Zug" vocari. Est aidem Tugium Heivetiee opjridum, Tugiensis pagi caput, cotti impositum ad lacum cognominem, habetque ab Ortu Lucernam, a Meridie Tigurum, distans ab hoc 18 mill. passuum, abillavero \%, teste Baudrando in Geographia.
    batur.

    Brunechildem direxit quem cum avia recepisset, quia Theoderici parti Brunechildis favens erat, furens Tiieodebertum fieri clericum rogavit at non post multosdies,irapie nimis post clericatum perimi
    :

    x Canisius habet qui tunc Constantiensis diceUtraque lectio, quee interpolatoris operam
    :

    jussit.

    manifestat, in Goldastina ediiione deest. y JEnigma est, quem hic Sigebertum principemdesignet. Certe non potest hic intelligi Sigebertus Theoderici II filius, qui, Fredegario teste
    ,

    Metffi

    seu Mettae, urbs Mediomatricum, vulgo

    anno vn

    Metz, vetus
    ta est
    pit.

    regum Austrasiorum

    sedes, condi-

    Christi

    circiter

    vet vi regni patris sui 601 aut 6U2 natus ,

    adeoque

    ad Mosetlam fiuvium, ubi Satiam reciPlura de hac urbe curiosus lector inveniet apud Hadrianum Vatesium in Notitia Gattiarum. q Ita etiam Jonas, unde heec excerpta sunt at Fredegarius in Chronicocap. 39 ait : Theudericus
    :

    anno 613

    jussu Chiotarii, interfectus est vix duodennis. Walafridus in Vita S. Galli, apud Mabillonium in Actis sec. 2,pa#. 234, ubi hanc persecu-

    tionem latius describit, pro Sigeberto habet ducera Gunzonem de utroque infra cap. 3 sermo
    :

    redibit.
    2 Eelinquentes B. Gallum et Magnoaldum cum nonnullis aliis clericis, desideratur in editione Gotdastina. Desunt hinc inde et aliee minutiee,

    Mettis profluvio

    ventris moritur. Mortem hanc , quatiscumque fuerit, interpolator noster Theoderico incussam insinuat ob expuisum e regno suo

    S.
    r

    Columbanum.
    ,

    Hanc tragicam historiam pturibus enarrat laudatus Fredegarius ex quo eam compendio
    accipe.

    Spoponderat Theodericus Ctothario Sues-

    se

    sionum regi ducatum Dentetini, sive Denzetini, daturum post devictum Theodebertum, ea le-

    ge, ne huic suppetias ferret. Itaque ceeso Theodeberto, Ctotharius ducatum iitum, qui sibi ex

    quas imposterum preeteribo. aa Queecumque hic de S. Mag-no ac Theodoro usqueadnum. 17 referuntur, verisimitius abinterpolatore conficta sunt, ut coltigere ticet ex dictis 3 a num. 28, et 7 num. 75 et seq. bb Suevos intetligit, qui Austriee regibus parebant.
    cc Goldastus habet
    in Vita S. Gatti,

    pacto debebatur, occupat opponit se Theodericus sed dum contra eum exercitum educit Metis moritur. Mox Brunichildis Sigebertum Theoderici fdium in patris sotium subrogat, qui
    :

    cambocam

    Walafridus

    battam

    cambottam, Babenstuber camsignificant.

    omnes baculum

    Sed

    cum Clothario confligens ,a suis proditus, captusque, CloUuwii jussu interfectus est. Sige-

    pastoralem, an viatorium? Nil obstat, quominus utrumque fuisse dicamus, nam si quid Sancti nostri biographo, aut ejus interpoiatori credimus, eo certe in suo ad Fauces itinere usus est.

    num

    Quin

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.

    A Quin

    Thomassinus Deveteri et nova Ecctesise dtsciphna, parte i, lib. 2, cap. 58, num. 2 de pastorahbus baculis episcoporum agens , conjicit
    et
    .

    m
    Beatus
    felix a tanto A ccepit laborare in populo, ut
    et
    ,

    tati

    restitutus.

    vero

    languore l.beratus,
    eis

    Ttomm,

    viam

    ejusmodi baculos, seu

    regum

    veritatis ostenderet

    seu episcoporum

    et

    gestarentur, vere baculos iilos ipsos fuisse, quibus gradum fulciebant, ubi long-um emetiendura erat iter; ideoque nec materiae ejus pretium, nec formffi artem, curas mag-nopere fuisse.

    manu

    Talis igitur S. Columbani baculus fuisse videtur. Quod spectat ad vocem cambuttam sive

    bos sua sacra prajdicatione depelleret. Investigato a quodam diacone nomine Hiitiboldo d, qui omnes semitas heremi ipsius notas habebat mvenit locum spatiosum et planitie formosum atque bene aptum ad manendum

    animarum mor-

    rrc.

    cambottam

    etc. , Cangius in Glossario eam a voce cam-bot vel bot-cam, quas Armoricanis Britonibus, inquit, est ramus a summitate recurvus deducendam monet. Nec inficior verumtamen an hic baculus de quo agimus , extremorum
    : \ ,

    circumquaque per g-yrum montes excelsos torrentemque opt.me fluentem ; sed et feris ac
    ,
    ,

    serpentibus, nec non

    et

    bcstiis atque diabolicis habitationi-

    bus plenum.
    18 Assumens ergo secum duos discipulos beatum Magmoaldum et Theodorum e, ad ipsum lopervenit , cooperanteque divina sanctis intercessiouibus Magnique
    locus
    ille
    deindt in Zrt-

    mumtecedunt.

    cum

    alterum incurvatum habuerit nec asserere nec negare possum. Dedimus eum, qualis nunc in Fuessensi abbatia asservatur, in Comment.
    ,

    gratia suis

    sui pedissequi,

    a feris et vermibus seu diabolicis ha'

    bitationibus

    mundatus
    et

    pag. 725, num. autem 124


    reperies.

    est

    et

    eumdem descriptum

    cella facta, cospe-

    runt

    ibi

    habitare

    Deo

    servire.

    Porro beatus

    dd Post triennium etiam habent omnia exemplaria tam Mss., quam excusa ; ita etiam legit

    Magnoaldus, expulsis a sancto Gallo ab illo loco diemonibus , perrexit rursum in montem qui
    ,

    vocatur Himilinberg:
    pra^cepitei in

    anonymus Ratisponensis seculi xi at Walafridus in Vita S. Galti apud Mabillonium scribit, B eam sepidcri violationem post quadraginta annos
    :

    ibique invenieus ursum,

    a S. Galli obitu contigisse Vide dicta in Comment. 5, num. 53 et seq. ee De S. Narcisso episcopo et martyre actum est tom. 2 Martii ad diem 18. Quod spectat ad draconem jussu ejusdem Sancti a deemone intersectum, et quid de hac mirabili historia sentiendum sit, consule ActaS. Afrae martyrisjom. 2 Augusti die 5, 2 Commentarii, et in annotatis ad cap. i Conversionis prmdictee S. Martyris. Videri etiam meretur Marcus Velserus in Commentario ad Conversionem S. Afrse, a notatione
    :

    nomine Domini, ut abscederet, et continua audita ejus voce, discessit g. Nuntians itaque hoc beato Gallo, retulerunt pariter gratias
    illis

    Domino, qui salvat sperantes in se. Interea ibidem commorantibus nuntius venit ad
    , :

    prsesbyterum indicans, Constantiensem episcopum nomine Gaudentium h de hac vita migrasse et hoc audito, unanimes pro requie pastoris precibus institerunt et lachrimis.
    19 Denique non post multos dies epistola cujusdam nomine Gunzonis ducis i venit ad Beatum Gallum postulans ut quantotius properaret ad eum, veniensque filiam k ejus, quae illi
    ,

    S. Gallutie-

    mei ttcrumqut
    rogatus

    erat unica, et a maligno

    spiritu

    invasa

    a dae-

    89.

    monio

    liberaret.

    [\\e

    vero

    omnino

    interdixit
    :

    Quantopere laborat auctor, ut Sancto nostro Mag-noaldi ^Magni aS. Columbano impositum persuadeat ! Cap. l, num. 2 Columbanus ait, itlum a magno Dei nomine Magnoaldum vocandum paidopost idem vocabulum a ministeriis monasticis ei tribuit nunc ab apostolico munere Mag-nus appellandus prsedicitur cap. 4, num. 35 in itinere Ca?npodunensi ob illuminatum ceecum ab incolis terrse illius vocatus est Maff

    nomen

    dicens, tale quid acturum se esse indig-num et ideo refutavit venire. Iterum atque iterum prse fatus dux deprecans per legatos vel epistolas *

    vcl epislolas

    eum

    accelerare

    indicavit

    jam continuato
    ;

    puel-

    deest in Can.

    .-

    lam triduo

    sine alimonia perdurare ipsa spiritum

    et nisi ce-

    leriter veniret,

    cum

    diabolo exha-

    laret. Heec igitur audiens beatus Gallus prostratus in oratione diutissime oravit, et confisus de Dei

    gnus.

    misericordia et pietate, sumens secum duos discipulos suos Mag-noaldum et Theodorum , surg-ens profectus est post legatos, et venit ad du-

    cem
    20

    l.

    Domino

    igitur gratias referens, vidit puellam

    /iliam duei$

    CAPUT
    S.

    III.

    valde conturbari ; et orante Gun:oni$ beato Mag-noaldo, imperavit beatus Gallus da^mo- energumcnam.
    spiritu

    a maligno

    nio

    in

    nomine Domini
    avis

    liberat
    ,

    ut exiret; et

    recessit
    fcetore

    Gallus

    cum

    S.

    Magno

    in

    similitudinem

    nigerrimae

    et

    Theo-

    cum
    ,

    nimio, atque
    puellee
    ,

    doro ad Willimarum divertit ; ener-

    eadem hora apprehendens manum elevavit eam et surrexit sana reddi,

    taque est matri

    cum

    gaudio.

    Manifestavit

    au-

    gumenam
    in

    Uberat,mittitS.

    Magnum

    tem Dominus

    in

    hoc sig-no,

    cujus meriti

    erant

    Italiam.

    beatus Gallus et Mag*noaldus , typum sequentes beatorum apostolorum Petri et Pauli , ut


    beato Paulo apostolo Petrus daemonibus, qui ferebant Symoncm mag-um in aera,
    sicut, orante
    ,

    SS. Galhts

    et

    Nagnus ad Willimarum
    presbyterum
    divertunt
    :

    a ejus quoque discessum Gallus retia sua et sag-enam navi imponens , cum duobus clericis suis Mag-noaldo et Theodoro b ad Willimarum c presbyterum venit; qui susceptus

    Post

    impcravit,
    dit,

    ut

    eum

    reliuquerent, et relictus ceci-

    sicque divisa sunt omnia viscera ejus, mor-

    u h
    c

    ab eo et
    est.

    cum omni

    diligentia suis adminiculis

    tuusque simul cum dtemonibus ad iuferna deorante enim Maductus jacet ita et isti g;noaldo, et inipcrante Gallo, daemon a puella

    pr.Tparatis,

    a Magnoaldo et Theodoro procuratus

    la

    abscessit.

    Transactis aliquot diebus,

    Domino medelam

    21

    Hiis ita,

    Domino annucnte
    offerri

    patratis

    dux
    ,

    oblalum propterca episcopa-

    impertiente, qui verus est medicus, ecepit sumere cibos, sicque per incrementa recuperationis temporum confortatus, pristinae est sani-

    jussit ei

    dona

    mag"na,
    beatus

    et

    insupcr ut ^ra-

    dum

    pontificalis

    officii

    dig-naretur assumere
    ita respoudit
    ;

    tum

    recu$at.

    postulavit.

    Cui vir

    Ecce
    testis

    742
    A. luEosono,
    i

    VITA

    S.

    MAGNi ABBATIS.
    ^endum. Cui
    Joaones episcopus ita respondit paterua sollicitudine mecum hiis dicMag'ister, bus reliuquite, ut adveniente jejunio Quadragefaciam , quod simali quatuor temporum futuri
    :

    nmi n.

    ITC.

    meus, lnihique valde amabilis Magnoaldus altaris offlcium iuterdiBCit, qui hoc vidit, quod beatus Columbanus magister; et hoc xitmihi ipso usurpare non audeo nisi ab eo perinissus regimiuis, quod viveute qua de re poudus hujus si hoc offers, suscipere non possum. Verumtamen
    testis
    , :

    hortaris.

    beatus Gallus paterno honecessitatum subsidio relinquens* cura nore omni

    Quo

    audito,

    tuppln Joan-

    indubitautcr

    fieri

    cupis, sustiue

    me

    interim, do-

    nec prffisentem

    Sodalem meum cum epistola mea mittamad abbatem meum, beatum Columbanum; licentiam et et si cognovero ejus voluntatem oblatum ouus curae pastohabuero, tunc demum eum; Fiat ralis a te suscipiam. Et dux ad susceiuquit, secuudum verbum tuum. Sicque dux dimisit eum ptis donis ei a duce oblatis,
    ,

    justissimo Magnoaldo, ingenti venerabilis Patris familiaritate confisus, eum multiplicato comracn-

    llLMIl

    autem sancta solemnibeatus Magnoaltate ventursB Quadragesimse antistite sacra benedictione dus acoepta a Joanne
    davit amore. Adveniente
    ,

    diaconatus
    actiouibus

    officii

    reversus

    est

    cum gratiarum
    patris
    sui

    Deo

    relatis
    t.

    ad

    cellulam

    sanctissimi Galli

    pace.
    doitufjue egenis

    distribuijubetj

    eellam cx~

    itruit.
    o

    22 Vir ergo Dei Magnoaldus sumens, hunata fuerant, detulit ad navim, impositisque Theodoro et Othmeris discipulorum suorum , maro o. Veuerabilis nutem Pater impetravit a

    quae do-

    autem tunc temporis beatus GalMagnoaldus dificare ecclesiam, construere monasterium mansiones per gyrum ad commanendum fratribus prrcparare, suffulti Sigiberti w
    25 Coeperuut
    lus et
    ,

    S5. Gallus

    et

    Mugntts

    mom-

    siermm condunt, priori

    mors
    tatur

    S.

    Co-

    Arbonensi praefecto solatium ei et conpraebere ad conficiendam cellulam suam tam manifesto compunctus indicio tinuo dux
    duce, ut juberet
    ;
    ,

    sanctitaiis ejus, jussit

    omuia

    fieri,

    quae poscebat,

    et

    constrni

    cellam

    juxta

    suam

    dispositionem.

    Valedicens vero Pater duci recessit, ascendensque

    Gunzonis. Construxeruntque monasterium mirae magnitudinis w, fraet exemplis ad tres* sibi coadunatos doctrina seternorum desideria concitarunt Othmarum x puerum Alamannorum genere curiose nutrientes, atque juxta doctrinam magistri Columbani, disciseu ceterorum libroplinam Grammaticae artis
    regis
    adjutorio
    et

    ducis

    lumbtini ifrr:

    navim, venit ad castrum Arbonense: et prascepit Magnoaldo, ut faceret convenire omnes paupequae res, quoscumque invenire posset, et dona
    ,

    rum
    scolae

    divinorum

    eum
    Die

    erudientes
    itaque

    magistrum

    constitueruut.

    quadara

    dum

    post lafcorem matutinalis officii,


    tia lectos
    ,

    quiescendi gra-

    a duce data detulerat,


    tus
    :

    illis

    distribueret. Cui bea-

    Magnoaldus dixit Pater, omnia, quae praecised habeo vas pisti, libenti animo complebo ut argenteum pretiosum vis, ut servem illud sacrum vas ministerii ex eo faciamus? Ille requod possides, cum eeteris spondit Fili vas
    :

    primo diluculo vir suos reviserent Dei vocavit Magnoaldum diaconum suum, dicens ut sacrae oblationis ministerium illi; Instrue
    ,

    pecuniis pauperibus couferre curato, ne


    rius inveniaris

    coutrare-

    exemplo salubri
    Petri
    apostoli

    in

    memoria
    , ;

    tlnens

    beati

    sententiam
    protulit

    quam
    Argen-

    paralitico

    postulanti

    pecuniam

    possim divina sine dilatione celebrare mysteria. Et ille; Num inquit tu Pater Missam celebrabis? Dixit ergo ad illum Post hujus vigilias noctis cognovi per visionem, dominum et patrem meum Columbanum de hujus vitae angustiis hodie ad Paradisi gaudia commigrasse y pro ejus itaque requie sacrificiura salutis debeo im, , : :

    Haec audiens beakt aurum kon est mihi. Magnoaldus gratias agens Deo de tanti viri jussione, omnia pauperibus erogavit. Et hiis

    tum
    tus

    molare.

    26

    Et sig-no pulsato oratorium ingressi


    se in orationem,
    et

    cxplctis rcvcrsi sunt ad dilectaesolitudinis locum,


    et coeperunt construere

    cellulam

    p cum

    ingenti

    prudentia,
    fdem Sancfui
    Jotmncin,

    23 Nam non multo post tempore misit q epietolam beatus Gallus ad Joannem diaconum, ro-

    quomdtun
    eonuiH

    dia-

    gans eum

    ad se
    gratia

    venire.

    Qui cum venisset ad


    libris

    conifl

    inri cpisco/ntili.
    <1

    eum

    erudivit

    eum
    scientia

    divinaj
    ,

    scientiae

    et

    cefebrul, c S. agere et precibus insistere pro commemoratione Magnum ad monsteriuw beati Columbani. Finito sacrae devotionis officio, Bobiensemitvenerabilis Gallus dixit ad Magnoaldum diaco- tit, num Eili, non tibi grave videatur petitionis F meae pondus, sed arripe viam, et Italiam petito, pertransiensque usque ad monasterium quod Bobium z nonainatur, diligenter perquirito, quid

    straverunt

    procoeperunt Missas
    ,

    hinc Mtsstun

    cooperantc

    Dei

    coustituit

    eum coram
    atque
    :

    duce plenum

    et

    virtute

    diviua-

    actum sit circa abbatem meum. Nota et ergo diem et boram, ut si eum compereris esse defunctum, possis agnoscere , utrura visio mea veritatis fulciatur effectu. Haec ergo omnia sollicita, investigatione perdiscens regressus nuntiabis mihi. Diaconus ad pedes magistri provolutus, ignotum sibi iter conquestus est sed vir benedictus voce blauda eum, ne timeret, ammonuit: Perge inquiens et Dominus diriget gressus
    ,
    :

    rum

    Boripturaruxn intelligentia, dicens


    ,

    iudigena viciuorum locorum

    Hic est cui merito potest


    :

    testimonium
    '

    aptari

    <ti

    uincLum

    divino
    fero

    eum

    credens

    virum

    promovendura

    quod sancto viro * decet electum judicio, vobis ofCumque hac attestatione vir
    ,

    sauctissimus

    Joannem laudaret

    dux eum cum

    electione populi et congregationis et ceterorum cpiscoporum diutissirae laudibus prosecutus, pontificatum Constaiitiensis civitatis

    a vicinis

    episcopis ductus ad

    beuedictionis ofiicio

    eum

    Qui solempni consecraverunt antistiei

    tribuit.
    ,

    altare

    Hac consolatione roboratus pii doctoris Alumnus praecepto paruit et accepto benedictionis viatico, viam festinanter agressus est memor prophetiae beati Columbani, qui asseruit, eum
    tuos.
    ,

    tem
    S,

    r.

    titag-

    24 Doctor
    ilui-

    itaque
    sancti

    venerabilis
    viri

    hiis

    perpetra-

    num

    vcro

    ''0(i(i(ii

    iml/tt-

    ritrtil.

    Columbani de diaconatus offlcio beati Magnoaldi; futurum a Constantiensi episcopo fore s, inter multa salutis,

    mcmor

    prophetiaB

    venturum esse ad sepulchrum suum in Italiam, et cambutam * suam assumere, sanctumque Gallum per eam absolvere aa. 27 Cumque pervenisset ad monasterium ut
    ,

    Goldast. ba-

    culum
    o

    consolationis vcrba hiec ssspius narravit beatuui Magnoaldum qui erat jam cum eo omnium vcneratioue sublimis, congruo tempore adveniente iuitii Quadragesimalis jejuuii primo divino eum comSabbati jcjunio perpctrato
    tiferce

    ut

    invenit omnia ita contigisse, sicut pa- qui inde bacn lum S. Colnm tri suo per visionem fuerant revelata. Mansit au- bani ad S. tem ibi una nocte, et accepit a fratribus episto- Gttllum deferl
    ,

    volebat

    lam ad
    transitum

    beatum Gallum, continentem venerandi Columbani. Qui et baculum ipsius


    ,

    quem vulgo cambutam


    coni transmiserunt,

    vocant, per

    manum

    Dia-

    mendaret judicio ad

    diaconatus

    officium

    pera-

    dicentes,

    sanctum abbatem

    suum

    DIE SEXTA SEITKMBKIN


    A suum ante transitum
    jussisse, ut per

    743

    mum

    pig-nus

    Gallus absolveretur.
    ,

    hoc notissiDimissus au-

    gentia ejus recuperationi servirent.


    lubet,
    75.

    Consule

    si

    *f**"o
    tT

    Comment.

    tem ab illis iter acceleravit et prospere in omnibus agens, die octava pervenit ad dominum suum et patrem ferens epistolam relationis et
    , ,

    a num. 28
    :

    et { 7

    num

    "<

    c Canisius legit Wilhmakum at in Vita S. Galli plus vice simplici

    Walafndw

    indicium. Lecta epistola , sanctus Gallus charissimi patris amorem pleno retinens corde, lacrymas profudit uberrimas, et collectis fratribus causas mceroris apperuit ; deinde tanti
    patris

    absolutionis

    eliam Willimarura habet. Fuit Willimarus parochus apud Arbonam, ut ex laudato Walafrido discimus d Preedicti Willimari diacono ait Watafri,

    dus.
    e Credibile est, S. Magnum et Theodorum perspecta Galli, cujus valetudinem curaverant,

    memoriam precibus

    sacris et sacrificiis sa-

    lutaribus frequentarunt.
    a'.

    Gaitm mo.

    rttur

    COnSl,i
    "

    r.ione

    2S Interea bb itaque commanens beatus Magnoaldus cum sancto Gallo fere annis decem post perpetratum iter ab Italia: -decimo vero anno videns eum infirmari, et a febrium contraCti ne * Valde lan uere misit nuntium adJoan
    >

    sanctitate

    ei sese discipulos tradidisse


    ,

    .-

    Walacle-

    fridus enim
    li

    qui Magnoaldum Wiltimari

    ricum appeiiaverat, postmodum eumdem S. Galdiscipuium nominat. In Ms. quod excudo perperam tegitur Himilbre, quare iliud ex reliquis restitui. De monte hoc sic scribit Goldastus in glossisad Vif
    ,

    'id<rmadB.
    flallum

    Constantiensis ecclesiae praesulem , invitans ad visitationem beati Galli *, qui valde in infirmitate febrium jam detinebatur. Audiens

    nem eum

    tam

    ergo

    Joannes,
    in
    et

    eum
    illas

    infirmari

    velociter

    pro-

    perare coepit

    partes

    ce

    cc cumque jam prope oppido Arbonensi Joannes praesul appropinquaret beaB tus Gallus a febrium vi fatigatus expletis suae
    :

    potuum landum

    ciborum diversa

    assumens genera ad refocil-

    secum

    eum

    Mons Coelius nonnumquam a interdum Mons cceli olim Monkelen, nunc Menkelen, dictus. Consonat Matthatus Merianus in topographia Heivetim pag. !i9, ubi montem iltum non procul ab oppido S. Galli
    S.

    Galli:
    ,

    monachis

    statuit.

    g
    ,

    annisaetatis nonaginta quinque, in senectute bona


    <td

    sancta

    illa

    anima carne
    pace.

    soluta
    ,

    est dd,

    et

    ab

    ergalusto spiritum

    saeculari

    cum

    liberata reddens Domino Itaque prsefatus praasul au-

    diens beati viri ab hac luce discessum, flens et ejulans pervenit ad locum , ubi corpus jacebat
    tisepetnur.

    g Vehementer vereor, ne interpolator noster, acta Galti Sancto nostro accomodando hoc loco lectori rursum imponat. Ita suspicandi causampr&bet s&pe laudatus Walafridus, qui apud Mabitlonium cap. n scribit, S. Gallum dum in eremo cum Hiltiboldo diacono aptum exstruendo domicilio locum qugereret, urso cuidam im,

    exanime. 29 Expletis vero ofl&ciis quse fieri debebant in obsequio tanti viri, simul cum beato Magno,

    perasse, ut ex valte quam elegerat perpetuo excederet, et in proximis montibus nulti homi,

    aldo

    facta

    oratione

    et

    benedictione

    feretrum

    ni aut pecori noxius vagaretur. h Cointius in Annatibus tom. 2

    Gaudentii
    auctoris
    il-

    te

    corpore sancto imposuerunt super equos indomitos ee et absque freno vel duce eos dimiserunt ire ubi Dominus juberet. Equi autem indomiti suscipientes feretrum mansueti acsi
    , , ,

    cum

    mortem
    i

    refert

    ad annum
    qui

    614.
    ,

    Scilicet

    Alamanniae

    seu Sueviae

    lorum

    nummorum,

    cantur Gunzenpfeuning,

    hodieque a Suevis, vode quibus in libro De


    :

    domestici fuissent, inneutram partem declinantes,


    recto
    itinere

    pervenerunt ad cellam
    ,

    quam

    vir

    Dei ante construxerat ferentes sanctum corpus valde Eequanimiter. Et cum pervenissent ante oratorium steterunt depositoque feretro, discipuli ejus beatus Magnoaldus et Theodorus elevantes pii doctoris sanctum corpus intulerunt
    , ;

    nummis Germauorum vetustis ita Goldastus. k In Vita S. Galli Eridiburga vocatur diviturque tum desponsata fuisse Sigcberto Theodorici filio, sed exputso per S. Gallum dxmone,
    ,

    infra ecclesiam,

    pariter

    cum

    et ante altare posuerunt. Deinde episcopo orationem pro illo facien-

    tes, prssmissis congruentibus oificiis,

    sepelierunt

    reiigiosam vitam regio thatamo prsetidisse et parthenoni S. Petri in urbe Metensi ab ipso Sigeberto prsefecta fuisse. Verum multa sunt in hac retatione, propter quee eruditi eam ad fabulas relegant, ut videre est apud Cointium tom. i y Annal. Eccles. ad annum 614 a num. 6 ubi
    ,
    :

    eum. Post

    ha3C

    cum

    episcopi benedictione omni-

    bus rite consummatis, ipso episcopo ad propria remeante , relictus est beatus Mag*noaldus et Theodorus, seu vir pulcherrimus Othmarus cum casteris fratribus non plurimis ad custodiendum
    sancti
    viri

    biographum S. Magni tamquam scriptot*em synchronum prwfert Walafrido et merito<[\<idem, sicerto constaret, Acta ilta qum Theodoipse
    :

    corpus.

    ri nomen prseferunt Theodori csse sed cum eorum interpolatione dubitari non possit, incertum quoque est, utrum in hac parte pura per* manserint. Fatendum tamen ea hoc loco iis
    ,
    : ,

    ANNOTATA.
    a

    vitiis carere,

    ob quse Walafridi narratio eru-

    ditis
    1

    merito displicet.
    ,

    Qusecumque

    hic usque

    ad num. ZSnarranqua cap.

    tur, desunt in Goldastina editione, in

    teste Qui ad Ibuniingas villam Watafride quo do, cum fitia energumena morabatur
    :

    8 ea breviter
    bis:

    Non

    post

    dumtaxat multum

    perstringuntur his ververo temporis B. Gallus

    loco hsec notat Gotdastus

    In dextro litore lasus


    ac Suevite

    Pontamici
    sedes,
    ling*en

    tum Alamauniae
    libera

    ducum
    ,

    divina pietate convalescens,


    cis sibi

    postquam filiam duoblatumque Guntzonis a daemonio Iiberavit ab eodem principe Constantiensis eeclesise
    ,

    nunc

    imperii

    Romani urbs

    Uber-

    m De
    Petri
    et

    pontificatum humiliter recusavit, misit epistolam

    hac historia consule, si lubet, Acta SS, Pauli, tom. 5 Junii ad diem 29, pag.
    scilicet,

    ad Johannem diaconnm

    etc.

    m.
    n Constantiensis
    cujus sedes per obi-

    b Walafridus, ex quo htec omnia desumpta sunt solum Gallum a S. Coiumbano relictum ad Willimarum accessisse scribit , qui duobus hanc solclericis suis Maguoaldo et Theodoro
    ,

    tum Gaudentii

    vacabat.
    ;

    licitudinem

    commendavit

    ut

    cum omni

    dili-

    o Lege Theodori ct Otlunari imo potius eum Canisio et Ms. Augustano SS. Uldarici et Afr<r istli&c omitte neque enim S. Othmarus, quem hlr
    y

    744
    A. TlUODORO,
    CT FIHIIH.
    ETC.

    VITA

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    614 non potuit contingere. Walafridus cap. 23 prsedictum Joannem triennio a Gallo excultum fuisse, antequam episcopus etigeretur veait,
    .-

    hic designat, ut infra videbimus S. Galli disci-

    pulus esse potuit. p Cella hsec pritnordia dedit celeberrimo illi monasterio Sancti gallensi Ordinis S. Benedicti, et cognomini oppido, vulgo S. Gallen, in Turgea,
    Hetvetise tractu, condito

    unum

    circiter milliare

    quatuor Lindavia, si Baudrandus. omissis quge de Gunzonis q Hic Goldastus habent narrationem filia reliqua exemplaria
    a lacu Constantiensi
    recte notavit
    , ,

    et

    id minus probabile apparet. lit. y. In Golu Vide annotata ad cap. 2 dastina editione rectius prsetermissa sunt, quse abinitio hujus numeri usque ad Die itaque quadam etc. narrantur. w Hic certe interpolator manifestat se diu post tempora S. Othmari scripsisse hic enim,
    , , :

    rum

    suam resumit. r Hoc loco nonnihil variant Canisius dastus. Prior sic habet Dux eum cum
    :

    et Gol-

    electio-

    ne populi,

    vellet,

    nollet,

    collecta congregatione

    caeterorum episcoporum, pontificatum Constantiacensis civitatis ci tribuit , immo a vicinis epi/.

    ductum

    ductus * ad altare solenni benedictionis ordinaverunt antistitem. A Canisio parum discrepat Goldastus. Walafridus Strabo in Vita S. Galli apud Mabillonium electionem
    scopis
    ,

    officio

    lib. de Miraculis S. Galli celtam S. Galli adhuc exiguam seculo 8 regendam accepit, eamque in monasterii formam redegit. Hinc Mabitlonius in Actis Sanctorum sui Ordinis sec. 3 , parte 2 pag. 154 sic scriMonasterium S. Galli in dioecesi Constanbit sua debet primordia et incretiensi situm menta Othmaro abbati qui cellam exiguam a et pene destitutam amplifiS, Gallo conditam

    teste

    Walafrido in

    cap.

    xi,

    cavit et necessariis instructam sedificiis

    monachis

    hanc

    latius

    tractat

    cap. 24 et
    ,

    25.

    Scriptores
    edit.

    Benenedictinis adsig-navit

    Gallise

    Christ.

    tom. 5
    titulo

    cot.

    893 noviss.
    collocant

    x S. Othmarum, qui
    prsefuit
    ,

    illi

    monasterio seculo 8
    ,

    Joannem cum

    Beati

    decimum

    B Vindonissensium et Constantiensium episcopum, monentque exstare apud Canisium, Antiq. lect. tom. 5, et tom. 6 Bibliothecse Patrum Germanicse editionis, orationem,

    designat ut infra ex cap. 7 apparebit sed. quam imperite, liquet ex emortuali ejusdem Sancti anno, qui fuit Christi E
    interpolator
    .-

    quam

    S. Gallus hac

    quemadmodum apud Mabillonium mox laudatum videre est pag. 158. Qua igitur
    circiter 759,

    occasione ad
    s

    populum

    dixerit.

    verisimilitudine S. Galli discipidus esse potuit et

    Hsec periodus vitiosa est in omnibus exemplaribus tum editis, tum Mss.: Goldastus paulo aliter legit in hcvc verba Memor prophetiae S. viri Columbani quam praedixerat de diaeona: ,

    quidem ante
    :

    Columbani obitum

    id est

    ante

    annum 615 sane si ita est, oportet, eum plures, quam 150 annos numerasse, dum ad Superos
    evotavit. Varolus Cointius

    Annal.

    eccles.
    ,

    futurum etc. Ut sensum integrum habeas substitue qua prsedixerat , quid futurum esset de diaconatus officio S. Mag-noaldo c onferendo. Ceterum, priusquam progredior, monendus est lector conficta mihi videri qiuvcumque hic de collato per Joannem diaconatu S. Magno referuntur. Walafridus enim contrarium aperte tradit dum cap. 24 de S. Gallo ituro ad concilium, in quo Joannes episcopus electus est, ita scribit Cumque haec synodus tantse multitudinis celebraretus
    officio

    B.

    Mag-noaldo

    fore

    .-

    tom. 3 ad annum 661 num. 2 auctoritate Theodori contendit


    ,

    et alibi
    ,

    Franc. motus
    Oth-

    geminum

    marum Sangallensi monasterio prsefuisse, unum


    seculo
    7
    ,

    qui a SS.

    Gallo et Mag-no educatus


    ,

    postea cap. 7

    Theodorum
    :

    alterum seculo
    :

    latus est

    ut dicitur in Vita qui inter Sanctos reutrumque autem ab Ermenrico, cui


    recepit
    8,
    ,

    tur accessu ra dierum


    silio
    , ,

    et trium spatio denuntiaretur futu, beatissimus Gallus divino plenus conassumptis Johanne et Magnoaldo diacoofficio

    Appendicem Vitse adscribit confusum fuisse. At mihi tam vitiosa Vita tanti non est, utpropter eam Othmarum, ceteroquin omnino ignotum, Sangallensem abbatem statuendum putem. Fateor tamen absolute fieri potuisse ut aliquis Othmarus a laudatis Sanctus eruditiseo tempore
    ,

    ad oppidum c deinde post pauca subdit electionem Joannis. Secundum hsec Sanctus noster jam erat diaconatu
    perrexit

    natus

    sublimatis,

    in Sangallensi cella prseesset , cum Walafridus cap. xi dicat : Post venerandi patris beati videlicet
    Galli.
    .
    .

    depositionem, quotidianas excubias apud p


    discipulatus ejus
    a temporibus

    sacri

    antequam Joannes episcopatum accepisset, adeoque eo Ordine a Joanne initiari non potuit. Novi equidem Walafridum suis etiam erroribus non carere sed cum satis a nobis oinsignitus,
    ,

    rici vel

    quidam religiosi clememoria vel divino amore succensi per multa annorum curricula sciJicet quasi

    corporis ejus reliquias

    Dag-oberti reg-is usque


    et

    ad

    stensum

    sit,

    interpolatoris dicta de vita

    stica Sancti nostri,

    monasub Columbani moderamine


    ;

    Carolum patrem Carlomanni laudem Christi ministrabant.


    y Anno 615,
    z

    Pippini

    ad

    xi

    Kal.Decembris,

    ait

    Mabillonius

    non subsistere suspecta mihi etiam est ejusdem Columbani prsedictio de diaconatususcipiendo, adeoque et ipsa diaconatus tum temporis susceptio qusc ex priedictis consequitur prxsertim cum Pseudo-theodorum nostrum tot in locis infidelis ptagii conviclum
    ,
    .-

    in Hibernia suscepta,

    in Vita S. Columbani.
    et

    teneamus. t Si vera narret biographus luvc contigere anno verisimilius 614 Gallus enim in sestate vel sub autumnum anni 612 ad Witlimarum divertit adversa laborans valetudine a qua dum convalescit, dum locum in eremo inhabitandum eligit dum Gunzonis filiam dsemone liberat
    ,
    :

    Conditum est in confinis ditionis Januensis ducatus Placentini ad Trebiam fluvium. Lapsu temporis sedes circa illud exstructse in urbem coaluere , modicam quidem, sed episcopalem, suffraganeam primum archiepiscopo Ra,

    vennati, at

    nunc Januensi. aa Id est sublati interdicti a celebranda Missa indicium ostendere. bb Quse hoc et sequenti numero referuntur de obitu et sepultura S. Gatli, in Goldastina editione
    bis
    S.
    :

    ac prsesertim

    dum Joannem diaconum


    ad minimum ad

    scientiis erudit,

    divinis anni 613 Pa-

    dumtaxat perstringuntur paucishis verCommoratus est autem B. Mag-noaldus cum Gallo fere annos decem post perpetratum iter
    Italia:

    ab

    decimo vero

    scha pervenit : ac proinde si S. Mag-nus diaconatu a Joanne episcopo initiatus sit Quadragenariijejunii initio, ordinatio hsec ante annum

    anno

    defunctus est B.
    Canisius.

    Gallus.
    cc

    De

    altato

    commeatu

    nihil habet

    dd Verisimitius

    ; ,

    ColZZn^f^ qU mutuatus est ? teZZT1 Wrpotetor rcmpatttowm*miftsrc/er^Ai7cmw

    7S;j
    f

    ann

    m
    i

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    '

    74g

    Ut ostendimus

    &

    cllouald ^auctoremhujusscelerisetOtwinumita! a

    Namnonpostmultum
    co P iosum
    misit

    '

    l3eC

    " . ad devastaudum Alemanr.orum "*


    temporis Piphms exercitum
    repleretur incursu
    -

    w,o,

    prxfatum episcopum cum

    Provinciam.suaBquedicionietTrancorumsubjuffan-

    ^pr^^^^^^
    :
    ,

    S.

    Magnoaldo,

    FFtffc-

    dum. Cumque tota terra hostili Otwinus et Erchonaldus

    Ar&onenst ecctes^a (Arbonm enim obierat) tumutere wtttme * cum nwJte vi feretrum e terra levare valerent episcopmn ratum, quod res erat, aliud ipsi sepulcrum deberi, tum demum indo mitos equos adhibuisse, Deumque orasse, ut eos ad locum illum deduceret, quem sua providentia
    sepulturge sancti destinaverat.

    propter prsedones, qui aderant, se se flecterent loaim semetipsos gladio interfecerunt/quatinus ultionem divinam in eosperactam, collata signa manifestarent h.
    ^

    JS W3 -^MflT
    C*n

    com

    simul

    33 Beatus h igitur Magnoaldus et Theodorus ^^mtatan prostraverunt se in orationem, Domini Deiiwr**rcn-

    GAPUT
    S.

    misericordiam implorantes, ut disponeret iter il"^fy*"' lorum secundum suam voluntatem partibus Orienr" tis ne quasi fraudulenter abscedentes, beati patris corpus relinquerent memores iterum pro:

    '<

    IV.

    phetise
    fore

    Magnuset Theodorus a violatoribus QPnnlrri <2 balll male / 4 SepUlCn fc. PnlU 1 mulctantur :
    7

    Columbani qui dixit venturum in heremo Orientali ad fontes Alpium Juliarum i, ubi beatus Narcissus, episcopus Tolesanae k civitatis, jussit diabolo draconem interficere, quando sanctam Aphram l convertit
    beati
    ,
    ,

    Magnoaldum

    ,-

    &

    ab episcopo Bosone reficiuntur


    B

    Fauces Julias contendunt


    itinere

    '

    ad

    ad fidem. Sequenti vero nocte per visionem sanct0 Mag noaldo monstratum est, ut fiduciaiiter
    *

    pergeret,

    et

    Domini

    adminiculum

    sibi

    semper e emper

    acta in

    nosset adesse: facto igitur mane, iterum orationibus attentius exorati sunt * ut Dominus eis de-

    Pinrft

    monstraretviametitercommodum.quomodovellet,
    illuc veniendi.

    venrot

    Tgitur post triennium


    Sepulcro S.
    Galli ab hosti-

    a,

    ut compleretur pro-

    bus violato, S.

    Magnus

    et

    Theodorus
    graviter vulnerali,

    J-phetia sanctissimi Columbani, quam ante pra;dixerat beato Magnoaldo, quasi in ultionem sui venturum fore de sepulchro beati Galli, Otwinus b pessimus dux, et Erchonaldus consimilis
    ejus
    puli,

    34 Adveniente ergo meridie prasbyter qui- adm s. n*. ex ipso pago venit, nomine Tozzo m, ,gw*il qui jam auditam habebat famam beati Galli, et Fai c ** Jutiat J iuhh ,t. ideo causa orationis veniebat ad sepulchrum
    ,

    dam

    ejus

    ferens ardentem

    cereum

    in

    manu
    :

    quem
    /.

    tamen

    praefectus,

    collecta multitudine

    po-

    a
    b

    ccenobium evaginatis gladiis, et frangentes ostia, devastaverunt totum monasterium , sumentes omnia quie ibi reppererunt in auro et argento et cffiteris utensilibus nec non oratorium ingressi fregernnt sepulchrum
    ,

    vallaverunt

    ipsum

    cereum miro modo illuc attulit scilicet, ut quando noctu proficiscebatur, cereus ardebat *,
    et

    ardercl

    nullo

    modo a vento
    ,

    extingni

    poterat

    die

    etc -

    vero astante
    subtracta

    lux

    ab

    ipso

    cereo per se

    illico

    est.

    Cumque eum

    videreut beatus Ma(

    beati

    Galli,

    putantes
    beati Galli
    ,

    ibi

    magnum
    ,

    gnoaldus et Theodorus veuientem cereum quippe minime minui, mirati sunt) obviaverunt

    thesaurum
    invenerunt,

    repositum
    ' l.

    esse.

    Ut autem

    in eo nihil

    relicta ossa
    relictis

    inhumata
    ,

    * interfece-

    runt omnes

    quos invenerunt
    et

    praeter

    beatum

    ossibus inliuraatis

    Magnoaldum
    :

    eum, unde veniret at ilordinem exposuit, unde erat, et quomodo ei revelatum fuit, ut visitaret sepulchrum sanctissimi Galli; imo eos, quos inveniret velei

    et interrogaverunt

    le

    per

    Theodorum, quos etiam

    flagellatos

    le

    proficisci

    partibus

    Orientis

    *,

    recto

    itiuere

    et vulneratos atque spoliatos reliquerunt jacentes in atrio.

    duceret,
    nirent.
    se in

    usque

    dum

    goM
    t:l1

    ad

    ad locum

    desideratum ve*

    partcs Oricu-

    31 Audiens
    et

    autem hoc Boso

    ab episcopo
    refecti

    ctae

    Constantiensis ecclesise
    esset
    in

    Bosone

    nomine prassul, quod


    c
    illuc,

    sanviola-

    sepulcrum rcs
    taurant.

    tum
    tes

    Illi autem hsec audientes, prostraverunt orationem, Domino gratias refereutes, qui ? talem ducem illis ostendere dignatus est, ut ne-

    "

    sepulchrum sancti
    properavit,
    et

    Galli, celeriter par-

    illas

    veniens

    inve-

    nit coenobiura desolatum et destructum, altaria nudata et beatum Chagnoaldum vulneratum seu * Theodorum, qui sacri corporis reliquias tumulo

    que per angustam viam eos errare permittcret. Et tunc demum susceperunt presbyterum, dcosculantes eum duxerunt in ecclesiam ad sepul-

    chrum

    beati Galli,

    et

    facta

    oratione,

    eum

    in

    hospitium
    necessaria,

    suum,
    et

    tribucntes

    ei,

    miserunt prout
    .eis,

    restituere volebant, sed


    praescriptus

    vires

    non habebant.

    poterant
    orto
    li
    ,

    conviatorera

    eligentes.

    Tunc

    episcopus

    misericordia motus

    Sicque praefatus presbytcr pernoctaus

    cum

    super eum, consolatus est valde, et iterum sacrum corpus beati Galli cum suis clericis venepsalmis et hymnis cceterisque orationibus in eodem sepulchro d repositum reconrabiliter

    mane,
    et

    orantes coram sepulchro beati Galbenedicentes Deum atque valedicentes

    cum

    Eratribus,

    qui

    ibi

    erant,

    simul

    profecti

    sunt.

    Can. desuo

    vestimento

    Data ergo be* et Theodoro, largitus est eisdem sua vestimenta *, necnon alimenta praebens, dedit eis licentiam, sanitate redidit,

    fossamque terra replevit.

    nedictione duobus Fratribus

    Magnoaldo

    Brigantinum, relinquentes eum in sinistra parte usque ad locum, qui dicitur Brigantia, ibique morati suut
    dies duos.

    Arripientes ergo iter juxta lacum

    35

    Tunc

    vero

    illis

    ibi

    commanentibus,

    cffi-

    i".

    cepta, proficiscendi, ubi


    bat,
    Divina
    in eos-

    Dominus dispositum habe-

    quod venirent. 32 Misit autem post Othmarum e prseclarum


    et accersivit

    dem

    violato-

    res vindicta.
    e /

    virum, qui fugam iniens evaserat,

    cus quidam, qui multorum hominum coguitioni pago in illo consistentium notissimus erat obvius fit beato Magnoaldo, postulans ab eo alimentum necessarium. Ille autem reminiscens

    tn via

    Magnus ciaim
    :

    illuminat

    eum ad commanendum
    a Pipino cabatur
    ,

    /",

    locum *, donec qui tunc temporis major-domus voillum


    ,

    interrogaret

    quid

    de

    ipso

    coenobio

    fieri

    vellet. Ultio

    itaque divina venit super Er-

    Non sum ego diApostolicae, dixit gnus me aequiparare ejus sanctitati, qui dixit Ai-gentum et aurum nou est mihi n sed in nomine ejus , qui ipsam potestatem dedit ut fasententiae
    : : ,

    ceret,

    746
    A. TllfcODOKu.

    VITA
    fecit
    ,

    S.
    ;

    MAGNl ABBATIS.
    cussit
    tira

    reret, quod
    *'
    riri

    et

    c;ecum illuminavit
    ut videas,

    ape-

    ti rwTin,
    *

    RC

    oculos tuos

    iraploro,

    et raani-

    Deum vivum et verum. Et cum hoc dixisset, pereum de cambuta sua in capite et eonfes;
    :

    nl

    tperuc

    bus tuis laborando victura acquirere possis. Bt hoe dicto lenivit oculos ejus cum saiiva sua nec mora plurimus sanguis ex oculis ejus prorumpens aperti sunt, et videns corruit ad pe,

    vcrmis crepuit medius, et mortuus est coeteri vero vermes, qui intus in oppido, et circa ipsura

    des

    ejus

    et

    dixit

    Domine,
    ieris.

    video

    quoniam
    si

    ma^nus
    quar
    te,

    es tu, et

    magna

    opera tua;
    Ille

    vis,

    se-

    quocumque
    servire,

    respondit;

    Si

    vis

    tunc sequere me. Sicque post perpetratum, ab incolis terrae illius signura hoc vocatus est Magnus. Et profecti sunt ambo, seilicet beatus Magnoaldus et Theodorus, secutusque

    Domino

    Gold.comi-

    latm-quc

    prope

    Cam
    a

    Domino gratias agens de recepto visu, comitans*cum eis duxitineris presbyter praefatus nomine Tozzo.
    est caecus,

    oppidum raorabantur, omnes in fugam versi sunt, nusquam comparuerunt. Sicque roundatus est locus; et morati sunt ibi unam hebdomadam, Domino gratias referentes, qui eos exaudire dignatus est, et prseparare ipsum locum ad habitationem hominum. ut vidit tam magnum 39 Theodorus itaque signum factum a Domino et a beato Magnoalsurrexit de loco, in quo jacebat orans; et do, elevatis manibus ad caelum dixit Domine Deus omnipotens, qui fecisti cselum et terram, mare et omnia quse in eis sunt tibi gratias refero,
    et
    ; ;

    >

    caqucsucei.

    (ttW

    **A*ani

    podunum

    36

    Venerunt itaque post aliquos dies


    qui

    ad

    lo-

    te

    invoco, te

    adoro,

    tibi

    laudes

    psallo,

    qui
    tali

    vocatur Campidona o, ubi reppererunt oppidum valde formosum, sed ex toto desertum. Tunc interrogavit beatus Magnoaldus

    cum,

    nos liberare dignatus es a tanto periculo et a devoratione


    concurrit ad

    praefatum presbyterum
    caretur,
    I'.

    quomodo
    ibi

    ille

    locus vo-

    vel
    :

    fluvius,
    iste

    qui

    defluebat.
    terras

    Ule

    resae-

    vermium. Et cum hoo dixisset, beatum Magnoaldura, Uexoque poplite osculatus est genua ejus, necnon quasi lingens manus ejus et oculos, et dixit Vero non
    :

    spondit

    Locus
    ausi

    ab iucolis
    et

    hujus

    vocaberis ultra Magnoaldus, sed

    Magnus

    quout

    pissime

    visitatur,

    vocatur

    non

    sunt

    saltem

    una

    Campidona; sed nocte hic manere


    qui hic sunt. Fluest,

    niam
    bus,
    tus

    tibi

    Dominus tantam gratiam

    contulit,

    per te locus iste purificetur

    non solum

    a vermi-

    propter diversa genera

    vermium

    vius vero vocatur Hilara

    p; quod non

    quia

    multos homines conturbat propter velocissimum cursum suum, eosque potius in moerorem verquam in gaudium. Nos autem oportet vetit,
    locius
    transire,
    si

    verum etiam a daemonibus. Ad haec beaMagnoaldus; Noli dicere, frater, non sum magnus, sed minimus servus servorum Dei, qui
    dignatus est de tali periculo. Tuse ergo orationes exauditae sunt a Deo, et ideo non meis meritis, sed Dei jussione isti vermes recesserunt. Nunc autem voca conviatorem nostrnm, et pergemus ad locum istum, quia Dominus eum vult praeparare ad aedificandam cellam. Memento r,

    nos liberare

    ne sentiant, nos hic esse

    quosu-

    niam
    mines,

    senticnt,

    magnum impetum

    facient

    per nos

    ad devorandum. Plurimos namque hoqui

    causa venationis huc

    venernnt,

    de-

    una nocte hic jacere. Respondens beatus Magnoaldus Vere Dominus noster Jesus Christus potedixit
    voraverunt,

    non

    permittentes

    eos

    saltem

    quomodo domino
    accidit in
    ita et

    et

    patri nostro

    sanctissi-

    mo

    Gallo

    loco suo,

    quem
    :

    ipse

    elegit

    ad manendum;
    nientibus, a

    nobis, suis meritis interve-

    statem
    ejicere,

    habet similiter hos


    sicut

    vermes de
    ursos

    isto

    loco

    habuit ejiciendi

    et

    lupos,

    dubium

    est,

    Domino ordinatum est idcirco nulli quin Dominus velit sibi praeparare
    autem
    ut
    vidit
    ,

    caeterasque feras, irao et vermes, necnon et daemo-

    istum locum.
    40 Tozzo incolumes
    eos

    nes per orationem domini et magistri nostri Galli,

    ambos
    ,

    fore

    muitosudfi

    (erribilem

    de loco, quem elegit ad coustruendam cellulam, et ad eorpus suum sanctum sepeliendum. Nos ergo, C permittente Domino, oportethac noctehic manere '67 Et dixit ad Theodorum Frater Theodore,
    :

    descendens

    de

    arbore

    ad

    quam

    demco " ve '"


    "'

    confugerat, et csecus,

    draconem
    culo

    ba-

    tuuin est orare, et Dei raisericordiam


    ut nobis

    iraplorare,

    de loco

    isto,

    auxilium praebeat ad ejiciendos vermes et daemones, qui in eis latitant quo;

    niam a
    ;

    te est loous

    iste

    construendus etsedifican-

    dus ideoque oremus pariter, ut Dominus nos exaudire dignetur, et raundare istum locum, qui eet ab hominibus propter timorem vermium inhabitabilis
    :

    visum receperat, sieo, prostraverunt se ad pedes eorum, et ait Tozzo Vere Dominus est in loco isto qui beato Magno tantam gratiam contulit, ut cum sua cambuta tale signum inauditum face- E ret nunc ergo fiducialiter ducam vos per deserta et angusta loca usque ad locum, quem eleclum habetis ad raanendum; quia video vobis tantam a Deo datam potestatem, ut per vestra
    qui

    mul cum

    merita,
    tia

    diversa loca hiis in

    partibus "consisten
    habitabilia
    dixit
    '

    et

    haec

    dicens, prostraverunt se

    in

    purificentur,

    orationem.
    yocis

    Dum

    Domino annuente
    hic

    ergo orarent, egressus est

    foris

    efilciantur.

    deoppido vermiB magnus, cui vocabulum erat a


    sono Boas q t et irapetum faciens super beatos Virosjaeeutesm oratione. Prwsbyter ergo
    lozzo, qui

    Respondens beatus Magnus

    Praesentem
    ficerous

    hebdomadam
    s
    istius

    moremur

    et sedi'

    oraculum

    parvulum, ut discat ponu


    eis

    lus

    terrae

    qualem misericordiam
    isto

    eosducebat,
    dicens
    :

    videns eum,
    siraul

    Do
    all,

    yooe

    magna
    iu

    lleu roihi,

    exclamavit quia vos adduxi


    !

    minus

    inferre *
    ibi

    Ergo
    mtorficit, et

    iu^am versus

    cura

    eo, qui cas-

    oue fuerat,
    abactis scrpenttbus, ur

    festmabant ad

    unam arborem,

    ut se

    38

    bem

    ttabitabi-

    confisi

    Itaque beatus Magnoaldus et Theodorus * de Dei miscricordia surgeusque Ma;

    lem reddit, " addc sunl

    gnoaldus, tiraute Theodoro, et faeiens Crucis coram se, arripiensque sanctaa

    signum cambu-

    tam, quam a beato Gallo acceperat, et crucero, quam secum gerebat, perrex.t in occursum vermis, et dmt; Jrapero tibi m nomine Domini

    Tozzo vero cu currit per vicina loca sibi cognita ad horoines qui ibi morabantur, et diffamavit hoc signum vene runtque ad locum, et attulerunt alimoniam praefatisFratribus sufileienter nimis, valde admirantes detantavirtuteDei; et plurimi per praedicationem beati Magm diaconi ad fidem conversi, baptizati a praafato presbytero Tozzone, et Domino sratiaa agvntes roanserunt ibi, colentes terraro
    illaro et

    seruntqne

    dignatus est in istam hebdomadaro

    loco

    man

    conferre

    constrnentes cellulam simul Theodoro.


    41 Transactis nootant.bns in
    i

    cum

    culu ma b no et beatoMaCe

    mei

    Jesu

    Christi,
    latitat,

    ut

    hic

    jaceas,

    et

    diabolus,

    q ui I. te

    ,pse te

    intertCt

    adJ Ura tus per

    cum

    matutinale

    J^^JStoSfiT -
    offlcium
    tertia

    ff itur

    tribus

    rliw

    nocte,

    oriente

    To:zonem

    aurora

    DIE SEXTA SEPTEMBIUS.


    A aurora diei surgentes celebrare vellent , subito dajmones in aere volitantes et ejulantes, atque cura magno strepitu vel fremitu voces emittentes, atque impetum quasi supra Tozzonem praes(

    SS^^
    ^
    m
    dldesteodem
    loculo,
    :

    Vitameumdemnon-

    inimice senioris t nostri et noster ut quid induxisti Virum istum cum socio suo in locum istum qui , et nos et membra nostra per quse multas animas lucrabamur, de isto loco fugavit ? Magister autem illorum semper nos cum suis malefi,
    : ,
    ,

    byterum

    facientes

    clamabant

    Tu

    n lL que ^gnitus mihi ErchJaiH^ quz ahbi Erchaooldus ?l chonaldus, et Erwinus scriMfar laudata VitavocaturVr^cti (Otwini)

    " -l "c

    a.t^

    invocato nomine Domini, vincere consuevit. Ille vero non solum nobismetipciis,
    8ui>i>h

    sicut et iste,

    G /dnosmemembr^noslra

    verum etiam in membris nostris cum ternomine Adonai victos habet et expulsos U C audiens P^dictus prjesbyter tremefactus,' tamen mumens signaculo sanctas Crucis, festinus perrexit ad Virum Dei, et indicavit ei, quaj visis *,
    ribili

    quantum colligoex Walafndo, qui szc habet Episcopus sumens loculum n quo sanctum corpus erat, posuit super terram', mter panetem et altare, et desuper, utmorisest arcam altiorem construxit,
    fossam vero terra
    et

    plevit
    e Videdicta cap.prmced. adlit.x, aacap. 7 tit, u.
    f

    re-

    dicenda

    et

    Magmtm,

    etinmodomr,
    *

    derat et audierat. 42 Tunc Bellator fortis et electus Dei * pariter cum beato Theodoro prostravit se in ora-

    tionem,
    catus
    est

    et

    Gold.

    hujusmodi verbis Dominum depredicens Deus omnipotens iueffabilis


    :

    ToncS.Ma

    Bonitas,

    inasstimabilis Pietas,

    qui nos

    secundum

    lebruampag. 850. & Ineptus compilator geminam S. Gatli sepulcri violationem quam apud Watafridum re,

    nus Senior, cujus Acta Ulustrata reperies tom 3

    Si vera narret interpolator, fuit

    is

    B. Pippi-

    misericordiam tuam,
    stra,

    non secundum merita noa membris istorum dsemonum, et a vene-

    nis mortiferis illorum eripere dignatus es, audiH tu placido has a nobis suscipe preces, sicut suscepisti in hiis ipsis verbis magistri nostri
    Galli,

    jube hos damones locum deserere, ut sit sanctificatus in honorem nominis tui, cottidie cantantibus gallis u. Et surgentes ab oratione, cgredientesque ab oratorio audierunt eos clamantes et ejulantes atque dicentes Tu Magne tria noet
    ,
    :

    mmis sero statuat ut jam alias monui Divmam m hosce violatores vindictam
    lius
    ,

    pererat,inunamconflavit: quare utramque ex Walafndo breviter accipe Primam, de qua hic agitur, describit lib. 2 de Miraculis, cap i apud Mabiltonium quamquam eam
    ,

    verisimi

    versi dum ostium oratorii singuli pneoccupare mterentur, insania agitati, evaginatis
    ,

    heecverba: Huic sacrilegio inservientes invasit eos treraor immensus. Qui n f ugam con .
    , j

    exponit

    mina portas in capite tuo et cum Trinitate nobis tanta mala objicis et tu Theodore, qui tibi est nobiscum? Venient dies quando non habebis
    :

    Magnumjuxta te, et tunc pugnaturi erimus adversum te per varios errores homines terrae istius
    ,

    adversum
    quosSomcius

    te excitantes.

    43
    Miseri
    '

    Sanctus vero
    confiteiaini,
    :

    Magnus respondens
    si

    h
    7edere

    dixit

    ,Z'r

    scitis,
    ,

    tem Dei et ilii dixerunt bilem esse et immensam

    sanctam TrinitaScimus , eam ineffaet

    beatus

    Magnus

    Can,

    sanctam Trinitamcriiis tem, impero vobis , non meis nominibus * infimis sed per immensam potentiam Trinitatis, ut huuc locum deserentes , in montes desertos eatis, ubi Dominus voluerit, et huc revertenC di ulterius potestatem non habeatis. Ad hanc vocem continuo dasmones dixerunt Heu quid faciemus? alium Gallum hic habemus imo iste
    estis
    ,
    : ! :

    Nunc jam,

    quia

    confessi

    Erchoualdus vero hujus auctor sceleris, timore cogente volens ex^ilire per ostium, caput superliminari illisit, et ad terram concidens, alienatus mente jacebat. Cumque a suis perduceretur ad propria nitnia i D firmitate et novis doloribus ccBpit urgeri. Toto itaque ipsius anni curriculo fortissimis maceratus raolestiis, capillorum honore et cutis superficie spoliatus, etiam digitorum ungues amisit: et ut oranibus longo tempore ultionis in eum divinitus collata; signa paterent, cunctis vitae suae diebus hac deformitate notabilis fuit. Heec de prima viotatione de secunda agit
    ,
    ,

    vicem

    gladiis in

    se

    conciderunt.

    3.

    Post

    multum

    ; cap. vero temporis, inquit, misit Pip-

    exercitum copiosum ad devastandam Alamanuorum provinciam et iterato F Fraucorum ditioui subjugandam Quiuque autem supra memorati prineipissatellites ingressi
    .
    . .

    pinus Major-domus

    "

    Gallus pejor est priori, quia cum suis galliciniis w nos et membra nostra pariter ejicit sed nec in heremo manere permittit. Porro ex illa die tam pleniter abscesserunt et in fugam versi sunt, ut postea ibi nou comparerent dignum quippe erat,
    : :

    utjamquia

    servi iniqui et

    venenosi discesserant

    per deprecationem tanti

    Viri,

    venena animarum
    :

    recederent, et habitationi cedereut sanctitatis x sicque factum est, ut ab illa die omnes homines
    in
    illo

    quasdam ancillas ejusearum , et adduxerunt eas captivas in Frauciam. Eodem vero anno a malignis spiritibus arrepti et amentes effecti, nudi circumquaque discurrebant etc. Pippinum hunc Caroti Magnipatrem fuisse, existimat Mabitlonius, qui violationem hanc anno 745 innectit. Porro ex Walafridi verbis cum interpotatoris nostri textu collatis clarum est, hunc utramque irruptionem confudisse, indeque unam mate conibi

    oratorium, repercrunt
    loci

    dem

    cum

    parvulis

    loco

    tranquille

    Domino

    gratias

    agentes

    sarcinasse.

    habitare permissi sunt.

    ANNOTATA.
    a Consule

    omnia mutuatus videtur SS. Columbani et Galli. Quae sequuntur, ea proprius ipsius fcetus esse apparent. Apud Gotex
    Vitis

    h Hucusque compitator

    Commentarium num.

    53 et 54. Inedi-

    tione Goldasti desunt, quee hic narrantur usque

    ad num.

    33.

    b In Vita S. Galli dicitur prsefeotus, et parat mihi tium earumdem potestate praeditus Otwinus seu Othwinus ptane ignotusest. Felix
    :

    dastum hic incipit Liber secundus. Marcus Vetserus annotatione 89 ad Conversionem S. Afrse observat ex Simtero, Alpes Juiias triptices esse, unas apud Taurinos, alteras in Rhsetia, tertias apud Venetos. Deinde subi

    dit

    De

    quibus

    Narcisso

    sermo fuerit,

    dum
    tra-

    scilicet

    dsemonem, ut sequitur,eo misit ) dubi-

    Fabri Hist. Suevor.

    lib.

    cap. 19

    apud Golda-

    tare licet.

    Me

    certa?

    coujectune

    ad Rteticas
    100

    Septembris Tomus

    II.

    hunt,

    748
    v

    VITA
    quffi

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    ptor, sed
    is talis

    Tiieomro,

    01 FEJIHB,
    STC.

    late a Septimo usque Braulium montem Rhteet in quibus Oenus fluvius oritur etc. patent, ticas hic certe intellexit biographus. ad k De S. Narcisso actum est tom. 2 Martii
    ]

    non

    est,

    ut statim

    fidem me-

    lun t,

    reatur.

    diem

    1S,

    ubiostenditur, fuisse episcopum non To-

    Quze sequuntur usque ad numerum sequentem, desunt in Canisii Lectionibus. s Id est sacram eediculam orationi destinatam.
    r

    losanum, sed Gerundcnsem in Hispania Tarraconensi Afram. Hujus 1 Rectius alia exemplaria habent Martyris Acta iltustrata reperies tom. 2 sanctse

    Augusti ad diem
    litt.

    Adi supra annotata ad cap.

    2,

    signiflcatiot Id est domini sive principis: in qua ne exempla plura congerit Goldastus in suis observationibus ad hanc vocem. u Cottidie cantantibus gallis non habet Goklased ut stus. Canisius legit cantanti gallis
    ,

    dd.

    patet,

    tom.%Januariiaddiem 16, sedexhacVita quam Dicipree manibus habemus pr&cipueexcerpta. tur postmodum parochum egisse in Watdenhoven,acdeinde ad episcopatum Augustanumevet

    Acta S. Tozzonisdata sunt in Opere nostro

    mendose: monet autem in margine, forsit ut sensus sit te legendum esse S. Galli locus iste sanctificatus in bonorem nominis tui
    ,

    et S. Galli.

    Egoper

    cantantibus gallis galticinium

    atque ita scriptoris mentem interpretor: Locus iste quotidie sub gallicinium laudibus tuis
    intelligo

    ctus, ut infra

    videbimus.
    3.

    resonet.

    n Vide historiam in Act. Apost. cap.


    o

    w Ludunt deemones in voce ecquivoca Gallus^ze^


    et S.

    Campidona alias Campouunum Kempten) Germanias urbs est in Sueviee circuestlo ad Itarum fluvium in confnio Bavarue, imperialis et libera. Martinus Crusius in que Annalibus Suevicis parte i lib. 9 cap. 3 ocreginm, Caroli Magni B casione B. Hildegardis conjugis,de eahxcnotat: Campidoni.. vel Camsive Uermonin arce Hillemontana pidone
    (indigenis
    , , , ,

    Magni magistrum

    et

    gallum gallinaceum

    significat.

    x Contenta parenthesi desideraniur apud Can,


    et Goldast.

    CAPUT
    ReliqilUm iter
    .

    V.

    tona
    liti

    ab

    llaro vel Hilaro fluvio


    praedicti

    habitare so-

    sunt
    :

    majorea
    raine

    duces (Sueviee) Hiltegardis qua? arx hodie nulla est, sed ambitum
    ,

    Ctd

    FdUCeS, alius
    i

    dmCO
    i

    adhuc tantum muri videmus

    Burckhaldam no-

    interfectus, expulsi dcemones, sacel/

    p Vulgo Iler; oriturin episcopatu Augustano in confiniocomitatus Tirolensis; undein Sejjtentrionem fluens, Campodunum alluit, etjuxta Uhnam

    condita

    Danubio miscetur.
    q

    vocis

    sono

    melius

    nibus Canisiana et Historios naturalis lib. 8

    omittitur in editioGoldastina. Cajus Plinius


    ,

    H
    num
    qui
    tius,

    iis

    ita

    gestis

    beatus
    ;

    Maguius diaconus

    di-

    Relicto

    xit
    ,

    ad Theodorum

    Deo

    gratias
    :

    frater

    Campoduni
    Theodoro,

    cap.

    14 aliam ety-

    ag-amus
    est

    motogiam tradit
    scribens,
    lia

    dum
    :

    de ejusmodi monstris

    nunc boquia dsemones recesserunt ut locus iste a te construatur et cuut sanctificetur populus
    istius loci,

    Sanclus ad
    Fauces proficisccns

    hsec subdit
    boae,

    Faciunt his fidem in Ita-

    stodiatur a,

    appellatse
    ,

    in

    tantam amplitudinem es,

    deinceps venturus est huc

    cuntes

    ut,

    divo

    Claudio principe

    occisae

    in

    quam
    :

    ad orandum poad venandum. Theodorus respondens


    ,

    Vaticano solidus iu alvo spectatus sit infans. Aluntur primo bubuli lactis succo, unde nomen
    traxerunt.

    Aliud sed magis mirabile vocis ety-

    Hieronymus in Vita S. Hilarioubi simitem draconem aprtedicto Sanctoproq pe Epidaurum, Dalmatiee oppidum, interfectum tradens ait Draco mirse magnitudinis ( quos gentili sermone boas vocant ab eo, quod tam grnndes sint, ut boves glutire soleant omnem late vastabat provinciam nec solum armenta et pecudes sed agricolas quoque et pastores, tratradit S.
    nis,
    : )

    mon

    juxta preceptum facio ; sed consolidatum in loco a Deo tibi electo , veniam ad te et visitabo te. Et hiis dictis, valedicentes simul , seque invicem deosculantes profectus est beatus Mag;nus , accepto secum socio conviatore et duce itineris praesbytcro Tozzone , relinquens cum Theodoro csecum qui visum receperat. Itaque cospto
    dixit

    Mi domine
    ,

    ut audiero

    te

    itinere

    transitoque fluvio

    perrexit
    ;

    recto tra-

    mite

    sicut

    eum
    ,

    viator

    ducebat

    sicque vene,

    runt ad locum

    qui vocatur Eptaticus b

    et in-

    ctosque ad se vi spiritus sui absorbebat.

    Ptura

    venerunt
    licensis

    lege, si lubet apud Velserum in Commentario ad Conversionem S. Afree martyris, annot. 90 ubi etiam recte monet, antiquitatem multa fabutosa circa dracones sibi indidsisse, atque adeo ejusmodi historiis non temere atque indiscriminatim (idem esse adhibendam. Inter fabulosa numerandam esse hanc, de qua agimus historiam, suadent omnia: quis enim credat, urbem Campodunensem ob serpentium infestatio nem penitus vacuam ab incolis fuisse? Adeone parum frequens erat tum temporis Rhietia, ut serpentes integrum oppidum valde formosum oc~ cuparent ? Prgeterea quid aliud, quam fabulam sonat boiv istius ex oppido egressus, et reliquorum vemiiumpost hujus necem repentina fuga ? Diceres, c&so duce, militares copias e suis sta~ tionibus aufugisse. At enim diaboli suis piwstigiis hcec monstra agebant: ita quidem innuit scri.-

    exempta

    episcopum sanctas Augustse Vindeecclesia^ nomine Wictherpum c. Tozibi


    ,

    zo

    igitur
    ,

    propter notitiam

    quam

    in
    ,

    episcopo

    habebat prsecessit beatum Mag-num venitque ad prsefatum episcopum et narravit ei omnia de


    sancto Viro, quEe viderat et audierat, seu de itinere ejus, necnon de adventu suo ad eum, immo
    et de loco ad quem eum Dominus destinatum habebat admanendum. Praefatus autem episcopus interrogavit de qua origine esset et respondit Tozzo: Domine, sicut audivi aTheodoro, qui nunc derelictus apud Campidonam, de Hibernia c?pro, , ;

    vincia est ortus.

    45

    TJt

    autem audivit episcopus


    suscepit

    bonam,
    eo loqui
    tus est
    tidie
    ,

    atque

    ejus famam eum benigne, coepitque cum cum honore fovere et mora:

    a Wicthcrpo
    antistite

    Augustano
    tur.

    be~

    eo paucos dies, sciscitans ab eo quoepiscopus "Wictherpus de beato Columba-

    cum

    7iigne excipi-

    no

    et

    Gallo

    seu

    de

    itineribus

    eorum

    nec-

    non

    , ,

    ,, ,

    DIE SEXTA SEPTEMBHIS.


    non de conversatione et fide vitaj eorum, seu de virtutibus, quas fecerunt. Deinde interrogavit eum,
    :

    719
    in
    A.

    rexit etdixit

    ubi voluntas sua esset proficiscendi. Kespondens beatus Magnus diaconus dixit Domino annuente directus sum ad locum qui vocatur
    ,

    regionem longinquara ipse, sicut Tobiae faraulo n nmi, trc. suo mittet angelum suura mecum qui mo liberet
    ,

    Deus omnipotens, qui eduxit me


    ,

    Theomia,

    Fauces e, ubi prope sunt fontes Alpium Juliarum et ubi draco fuit qui jubente Narcisso episcopo , a diabolo interfectus est /*; quatenus Domino annuente quidquid boni ibi aedificare potuero faciara. Nunc igitur paternitas tua de, , , ,

    de ore istius draconis et ostendet nobis locum desiderns aptum salutaribus. Et haec dicens munivit se signaculo sanctffi Crucis,et de pane sanctifi,

    cato m.sit ra os suum et paululum aquae ; sicque venit ad locum, ubi draco jacebat, relinquens omnes socios in tabernaculo prseter
    ,

    cem
    48
    xit,

    unum solum
    ,

    du-

    itineris.

    quomodo tua voluntas sit me agendi*quoniam adtuum imperium prompto animo agere debeo sicut Dominus mibi revelaverit per os tuum. Ego autem jam senex et grandaevus cupio in ultimo meo tempore illum locum, si tuse paternitati placet, invisere et Deo ad serviendum praeparare, exemplum sequens dominorum beacernat
    ,
    ,

    Cumque
    impetum
    in
    :

    vidisset

    eum

    draco

    illico

    surre-

    mirabilittroeeidtt.

    faciens super
    et

    eum
    ,

    ille

    autem ha-

    bens

    manu picem

    resinam

    projecit in ore

    Adjuva me, Domine Deus meus. hoc dixisset confestim ccepit ardere crepuitque medius et mortuus est m. Ut autem
    ejus, inquiens

    Et

    cum

    tissimorum

    meorum

    Columbani
    :

    et Galli.

    Ad

    haec

    Wictherpus episcopus respondit Locus iste valde est angustus et inhabitabilis hominibus et ; etiam ferae diversae ibi morantur; id est cervi
    ,

    apri

    15

    ab eoque dimisWOMf

    h
    * Gold. talcm gratiam

    multi plurimi ursi et propter illorum multiplicationem dominus rex Pipinus g ad suam venationem exercendum illum saltum ad opus suum tenet. Vermes etiam plurimi et diversi generis ibimorantur. 46 Beatus Magnus diaconus arripiens statim boni pastoris initia h dixit Pater tale ministerium * habuerunt magistri mei Columbanus
    ,
    :

    qui cum eo erat, hoc actura surcontinuo et pervenit ad socios, atque dixit: Surgite, egredimini et venite quia iste magnus Vir draconem raortuum habet. Surrexerunt ergo et invenerunt beatum Magnum
    vidit
    ille,
    ,

    rexit

    et Gallus

    l.

    expulerit

    Dominus
    neris
    pulit

    ut quando ad talia loca venerunt noster Jesus Christus feras diversi ge-

    diaconum in oratione jacentem et gratias Domino referentem dignum quippe erat ut quod divino inchoabat amore, instantissima prece semetipsum * Domino commendaret quoniam Dominus sicut per os beati Narcissi episcopi ipsum diabolum compulit ut alium draconem interficeret ita et per raanus tanti Viri fecit socium * ejus per ardorem ignis et fiam:

    scractipsam

    abnndat

    i.

    e.

    similem
    71

    marum

    et vermes per orationes illorum illico ex* ab illis locis in quibus manere decernebant. Similiter ego credo quod Dei misericordia non permittet eos manere in ipso loco dum advenero. Adquievit autem Wictherpus
    ,
    ,

    n interire. Ut viderunt autem draconem mortuum descenderunt ad rupem de qua idem draco impetum facere visus est super sanctum Virum. Tunc praesbyter Tozzo dixit Gratias tibi agimus Domine qui nobis talem Virum et tam magnum ostendere dignacrepidines
    , :

    tus es,

    episcopus
    ,

    verbis

    ipsius

    et

    dedit eis solamina

    ciborum prsebens ei conviatorem supradictum praesbyterum nomine Tozzonem , et duces itineris , qui eum perducerent ad locum a Deo sibi destinatum, Cumque venissent ad locum qui vocatur Caput equi i jacebat ibi in uno loco augusto draco magnus qui non permittebat ullum hominem per illam viam transire neque equum et idcirco vocatus est iste locus Caput
    ,

    ut per merita ejus ista loca purificentur, efficianturque babitacula * quae ante erant
    ,

    "

    al. Iiabilabi-

    inutilia.

    lia

    49

    Facta

    vero
    ,

    oratione

    transierunt

    illum

    angustum locum

    Indeprofe-

    viam jux- vtns,juxtaLyta Lycum flumen ad locum spatiosum, qui non cum amnem habebat nomen o erat tamen ibi planities bona. Habebat autem beatus Magnus diaconus pendentem in collo crucem p in qua contine, ;

    et pervenerunt per

    bantur

    omnes venatores reliquerunt ibi caet pedestres ibant quocumque poterant ad venandum k. Cumque ergo beatus Magnus diaconus jam prope isti loco esset dixit ad Tozzonem praesbyterum Frater conequi
    ,

    quia

    ballos suos

    Dei Genitricis Mariae et de ligno sanctae Crucis atque sanctorum martyrum Mauricii et Sociorum ojus necnon beatorum confessorum Columbani et Galli. Invenit ergo juxta praefatum flumen locum valde honestum et formosum in quo loco a littore
    reliquiae

    beatae

    struamus nobis tabernaculum hic hac nocte ad manendum et oremus Deum ut expellat praesens membrum diaboli ab isto loco atque aditum permittere dignetur nobis ad properandum. ut imperaverat et manserunt Fecerunt itaque
    , , , ;

    praefati

    fluminis spatio quasi cubitis triginta in;

    venit arborern q pomiferam valde decoram suspenditque cruciculam in ipsa arbore et vocavit
    ,

    prsesbyterum Tozzonem
    paritcr

    atque

    prostraverunt se

    coram

    crucicula in

    oratione.

    Tunc
    ,

    vir

    ibi.
    in vtu post

    venerabilis

    beatus
    :

    Magnus diaconus

    bujusce-

    prolixas pve-

    ces,horrendum

    draconem

    nocte non cessavit beatus Domini misericordiam imdraconem subvertere dignaretur. plorare ut Circa mediam vero noctem surgens beatus Madixit ad Tozzonem prsesbytegnus diaconus

    47 In tota

    autem
    ,

    Magnus

    orare

    et

    rum
    :

    Mitte

    mecum hominem
    ,

    qui

    me

    ducat ad

    Domine Jesu Christe qui modi preces emittit pro salute generis humani de Virgine nasci et mori dignatus es; ne despicias deprecationem mcam pro peccatis meis sed pcrmitte nos construere in hoc loco oraculum ad honorem * Genitricis tuae, et prgepara hic habitationem tuis cervitiis ap;

    Gold. in ho-

    uM.-iii

    nomictS.
    icis

    locum angustum, Timeo ego, ne zo


    ,

    ubi draco jacet.


    si

    te

    illuc
    :

    Et dixit Tozinduxero ab
    ,

    tam

    r.

    nu
    Finita vero

    iui

    50
    re in

    oratione

    coeperunt

    (.ii!

    construe-

    lu

    Et si Deus eo devoreris. Ad haec Vir sanctus quis contra nos l. Pergamus ergo pro nobis fiducialiter ; qui qui liberavit Danielem de lacu leonum potest et me eripere de manu hujus
    ,

    bestise

    pessimae.

    Itaque

    cum hoc

    dixisset

    misit

    peram panem sanctificatura, et manu suasumens picem et resinam atque cambutam sancti Galli, crucemque appendens in collo suo, perin

    hoc loco , qua perfecta , invitaverunt Wictherpum episcopum ut veniret et eam Domino et sauctae Mariae consccraret. Venit ergo pra-fatus admirans valde quoepiscopus ad illum locum illuc pervenire possent*, nisi per gratiam modo Dei; et dedicavit ecclesiam in honore Dei Genitricis Mariae et sancti Floriani s, et sic admiecclesiam
    : , ,
    ,

    fundamentum

    et ffidificavcrunt succtlum
    crstmil.

    '

    Gotd, poluis-

    senl
    i

    nistrare

    : ,

    750
    A. TnEOPono,

    laudem
    t

    MAGNI ABBATIS,
    ipsum oratorium in honore Domini Christi subnomine sancti Salvatoris y.
    nostri Jesu
    t)

    nSstrare coeperunt ad

    Igitur
    itc.
    I *

    cum fama

    Christi divina offieia. quas Dominus per beati virtutum

    ut abumlat

    Confessoris sui merita pie quaerentibus exhibere dignatus est, ut * longe lateque circumpositorum

    ANNOTATA.
    in hoc loco, nonobilium Suevorum bile in primis coenobium facile feminarium ac totius Suevise monasteriura cujus abbas inter principes Imperii princeps quatuor-viros locumhabet, teste MdbUlonio tom. a

    mulceretaurespopulorum, coeperunt undique alacri devotioue ad tanti Patris suffragia postulanda concurrere, eumdemque locum ob suse dignitatis memoriam Cellam sancti Magni nuncupare ; et
    ,

    Conditum

    fuit

    postmodum
    ,

    multiplicibussubstantiae sure possessionum araplificare donariis.

    hac largitate fidelium acciinde $eceden$, secessit beatus Vir propter muldissent collatae, aiidit dtemom* et perrexit ad vicina loca titudinem hominum supradicta , quae vocantur Fauces quatenus ibi sibi Domino annuente iamiliariorem locum relinquens prsefatum ad manendum construeret
    Non procul

    51

    Cumque

    res

    Annal. ad

    annum

    752,

    num.

    65.

    Porro ex
    ,

    hisce S. Magni Actis Theodoro primam hujus inCarapidonensis monasterii originem tribunt quae sine dubio Audequit idem Benedictinus garium (idque anno 752 J auctorem habet. Ita ipse: at fuerit sane primus monasterii fundator
    ,

    pra?sbyterum Tozzonem^ in ecclesia sanctse Mariae ad populum illuc venturum cuslodiendum u vocavitque ipsum locum Synagoga, id est Con;

    gregatio populorum. Ergo cum circa meridiem causa quietioris vitae ad parvum locum tenderet, in

    Audegarius non obest, quominus integro seculo ante ibidem cellam exstruxerit, habitaritque Theodorus noster atque hinc factum puto ut apud Canisium Campedonensis abbas primus voci, :

    tetur.

    supradicto

    loco requiescens

    subito dae-

    mones
    Can. Lcchi

    H de vertice

    montis
    alios

    monte vicino cum magno strepitu proximi quasi una voce voin pelago Lici *
    :

    b Goldasius habet Epthaticus Canisius Eptaticum, Raderus in Bavaria sacra Heptaticum. fuisse pagum in Boica inter Posterior addit
    , ,

    caverunt
    sistentes

    fluminis
    et hii
    ,

    conqui

    quasi nominatim
    ,

    cumque
    ,
    :

    Schongaviam ad Lycum amnem, quod infra confirmabitur in annotatis ad

    Landspergam
    cap.
    6.

    et

    jj

    quasi de profundo vocabantur praesto se esse responderent , ajunt ipsi de monte Surgite,inquiunt nobis in adjutorium, ut Peregrinum istum pessimum et magnum ejiciamus de his sedi,

    c S.

    tom. 2 Aprilis

    Wictherpi episcopi Augustani Acta extant ad diem 18. Consule Commenta 6.

    rium nostrum
    d

    bus; quoniam ipse


    nostra contrivit
    tur
    , ,

    more
    ,

    Galli
    ,

    et populura

    simulachra qui nos sequebasui


    ,

    An Hibernus

    fuerit Sanctus noster, exami 12,

    post

    se

    avertit

    insuper et

    stros

    interfecit.

    Commoveat
    et

    dracones noautem vos injuria

    quam patimur,
    .

    uniti viribus

    communem

    praB-

    sentem Hostem a nostris terminis funditus expellamus.


    contrario ipsi de profundo responderunt quod de vestris nanatis angustiis nos ex nostris percipimus calumpniis nam angelus ejus jam nos in pelago premit, et nec ausi sumus ex pelago exire, nec quicquam ejus contingere quia invocato nomine Domini de ore ejus ideo angeius cum flagellis igneis nos flagellat
    lleu
    !

    de$c multa
    ci)i\i[iicn

    62

    ntis

    ijuibusexjutb

    num. 141 etseq. ad cap. 2. lit. ee. g Pippinus cognomento Brevis anno primum qua igitur ratione S. 750 ad regnuni pervenit Magnus diu ante medium seculi vn ad Fauces sub ejusdem regno commigrasse dicitur? De hoc parachronismo qui etiam infra recurret egimus in Comment. 13; ubi num. 160 notavimus non hic alium intelligi posse Pippinum, quam B. Pippinum seniorem, regum Austrasise Dagoberti let S. Sigeberti Majorem-domus. h In Gotdastina editione B. Magnus diacof

    navimus 7. e Adi Comment.

    Vide, si tubet, dicta

    quapropter nec vobis prodesse valemus, nec nobis; quia tam sortis BellaC tor est iste, ut nostrae versutire saltem necfimbriam vestimenti ejus superare queant. Iliis audi:

    et recedere compellit

    vir Dei beatus Magnus munivit se undique signaculo sanctro Crucis et dixit illis In nomine Domini nostri Jesu Christi, non per mea merita, scd per merita beati Calli confessoris Christi
    tis
    , , :

    nus Spiritu sancto repletus dixit etc. Occurrunt sdepe alias ejusmodi lectiones variantes, quas consulto preetereo, ne nimiis annotatis lectorem gravem. y i Indigenis Eosshaupten ros enim Germanis
    :

    caput: hinc Raderus Grasca interpretatione habet Hippocephalum. Notatur


    |)onpt
    :

    equus^,

    61

    per ejus gloriosamdepositionem, adjuro vos, ut

    recedatis de isto loco et ulterius neque hic


    tis
    in cotlnn lncu

    manere

    neque aliquem nunc recedentcs lasdere przesuraa53

    autem pagus hic in tabula, quam Carolus Stengetius Commentario rerum Augustanarum prsefixit, ad Lycum amnem paulo ptus uno milliari communi Germanico a Fuessensi oppido Augu stam Vindelicorum versus.
    ,

    Et

    hiis

    dictis

    festinus rediit trans


    sanctte Marise
    ,

    flu-

    uliud tacttlum
    ><li/<t<nf

    men x ad
    struxerat;
    nia
    ,

    De hac etymologia nominis,

    et

    venatoribus
    et

    ecclesiam
    audicrat

    quam

    con-

    nihil dicitur in

    exemplari Canisii,
    :

    narravitqne

    anonymi
    ,

    quaj

    Tozzoni prcesbytero omin loco illo. Cumque vo,

    Ratisponensis.

    veq)ertinum psallere auditaj sunt voces dasinoniorum per montium summitates quasi discedentium ejulatus cura terrore confusi. Kt luec audientes Servi Dei prostraverunt se in orationem Domino laudes et gratias per,

    luissent

    terapus

    Goldastus habet Non possum timere 1 quia Deus illum tradet in raanus meas. Priori modo etiam legit laudatus anonymus.

    solventes,

    qui eos liberare dignatus


    :

    est de ter

    roribus

    malignanlium spirituuni

    m Goldast. Coepit ardere et crepens mortuus est. Sed multum vereor ne interpolator noster pras octttis habuerit historiam draconis a propheta Daniele simili fere modo interfecti
    ,

    sicque regres-

    sus est beatus


    ,

    sequenti die ad prsefatum locum et Tozzo praesbyter cura eo atque cum adminiculo suorum construxerunt oraculum par,

    Magnus

    Dan
    est

    14, eamque S. Maguo adaptaverit. Non quidem abbreviata manus Domini, qui dum
    ,

    lubet

    miracida renovat

    verum
    ,

    stri auctoritas ea

    vissimum
    Tozzone

    in

    eodem

    non

    est

    loco

    scriptoris nout quxlibet asserenti


    legitur apud. Cani-

    Wictherpus

    , accersitusque est a episcopus et dedicavit

    facile

    credamus. n Per ardorem ignis

    etc.

    non

    sium

    , ,

    A sittm
    o

    DIB SEXTA SEPTEMBKIS.

    De

    S.

    Narcisso vide annotata ad cap.


    ittu stra tis

    751

    -s titt. ee.

    Locum hunc

    rta
    *Sb,

    creditur, quz> etiamnum in abbatia Fuessensi asservatur. . 120, 6,- e* #,, aWftfe diximus, eam anno 1607 apertam, inventasoue in eadem sacras

    pH&c

    aitquenunc Waltenhofen appellari.

    in opposita Lyci ripa in Bavacollocat Raderus noster, Bavaria? pite pag.

    Deeodem

    loco ait

    Raderus

    .-

    Walten-

    "",

    aoiura etiam nunc praest.

    eadem

    LTflKSTl M
    .

    rehguias fuisse, sed sine epigraphis


    crucicula

    eadem videlur

    quam

    Porro hxc Walafridus


    ,

    Straoo in VUa S. CaUi eapseUa* voclt aut certe retiquise, quae in hac servabantur in illam mclusx sunt, ut mox apparebit lit. r. q P-LudovicusBabenstuberin VitaSanctiad
    ,

    cap. 5

    aunuc

    Adami Mayr Waltenhofensis, prope templum


    :

    lib. 2 notat sequentia : Arbusculam illam stare ac virere perliibent in horto cujusdam

    qum S. Gallo prope Brigantium accidere Magno apud Faucenses agenti eisdem s<epe verbis adscribat. Quam ob rem nemo miretur quod hasdc-emonum querelas et fugam inter fatorea,
    fa.
    t

    ZZ^ acZTsse *>?JZ t GaU90COnliaere ^ m0ne deteaere ZrZuTleZt ^? dZTnrZ^rn^f^^ ^ ^al d^ht^X lSSSZ^
    S.

    SVMW! '^onem pla^oZTro ^rffiK?T h * "** eademvZlTn ,^T


    ,

    Leclorem prasmonitum velim


    , a'
    er

    aut

    aut seouen to lalam esse >

    Se ''

    tiam

    rochianum et tametsi aiiquando per imprudentemere ahscissa mutilataque


    sit,

    pa-

    outosa adjunctareputem. x Recte : nam Waltenhofen


    sitas

    iterum

    tronduisse ac floruisse nec defuisse advenas, etiam per plura milliaria qui surculos et folia mde decerpta in a-ris pratisque depang-erent adH versus mures , eosque hac ratione mox solum vertere compellerent. Ita retulit Joannes Adamus Iruckrailler, parochus
    ; ,

    satis certa ut apparet, ittustrat. Extra suburbicen Fuessense' mquit, ubi est fullonia, in utraque ripa Lyci notantur partes petraj depressiores
    cceteris,

    et Fauces oppoLyci ripas tenent. Ludovicus Babenstuber hunc locum quadam traditione non

    Waltenhofensis anno mdccxu, xsi Aug-usti. Hmc ipse sed quaverisimilitudme, lectorisjudicio permitto
    ,

    gus S Mag-ni vestig-ia (S. Mangen schritt) nomi- b nat; quae Divus destituerit ibi impresa, quando amnem superavit seu vado seu portatus ab angelo. Non tamen referunt ea, ut satis
    ,
    ,

    quas vul-

    Hgectotanarratio suspecta mihi est: vereor enim, ne interpolator noster S. Galli acta S Magno adscripserit. Quippe s&pe laudatus Walafridus referens, qua ratione S. Gallus

    queat fig-uram plantarum causa ajunt esse vetustatem


    sci
    , ,

    agno

    humanarum
    quae

    in

    prope Arbonam

    in eremo

    sedificandcB cella;
    :

    legerit, inter cetera sic scribit

    sum locum seSumens vjrgam


    qua contineMariee et SS.

    bnum, nivumque adjuta, manifestiora lineamenta exederit. Hucusque Babenstuber Henricus abbas meminit quidem de loco ad Lycum S. Manfren
    :

    madore im-

    schritt appellato,

    sedde impressis

    vestigiis nihil

    colurneam, fecitcrucemetfixit in terram. Habebat

    habet.

    autem pendentem
    bantur
    in et
    vir

    collo capsellam, in

    reliquiae beatae Dei Genitricis


    et

    martyrum Mauricii
    ipsa

    Desiderii.

    Quam

    cum

    cruce

    prostraverunt
    venerabilis

    suspendisset, vocavit diaconum , se pariter in oratione. Tum

    taudatus abbas hxc observat Nota.., oraculum illud, quod S. Mag-nus in loco nostro Fauceusi primo coustrusit, et episcopus Wicterpus in honorum Salvatoris
    :

    y Hoc fuit primum sacellum Faucense gnominis abbatise primordia. De eo

    et co-

    dedicavit,

    fuisse

    hujusmodi

    mea quidem

    preces

    opinione) supra

    emisit

    Do-

    mine Jesu Christe , qui pro salute humani g-eneris de Virg-ine nasci et mortem subire dignatus es , ne despicias desiderium meum pro peccatis

    petram majoris

    nostras ecclesiae, horto nostrocon-

    ventuali contig-uam,
    clesia nostra major.

    ubijam constructa manet ecPlura lector reperiet in Com-

    ment.

    13.

    honore sanctae Genitricis tuae et martyrum, confessorumque tuorum praepara in hoc loco habitationem tuis aptam serviin
    *
    tiis.

    meis;

    sed

    CAPUT
    Monasterium

    VI.

    Cotitur S. Fiorianus

    martyr

    Maii

    ad

    quem diem

    ejus Acta data sunt. Carolus Sten-

    gelius in Monasteriologio intellexit hgec de dedicatione ecclesiee monasterii Fuessensis : sedper-

    Faucense

    fundatur

    Wattenhofium plus quam dimidio Germanico a prsedicto ccenobio distat, idque in altera Lyci ripa, prout in ipsa etiam ta~ buta ejusdem Commentario Rerum August. preefixa notatur. Neque solus tamen hac in parte erravit Stengelius nam abbas Henricus in annotationibus suis Ms. ait Collig-e falli
    milliari
    ,

    peram,

    nam

    Sanctus sacerdotio
    colas
    ferri

    initiatur,

    in-

    ad Fidem

    convertit,

    venas

    mirabiliter reperit.

    eos, qui hanc ecclesiae


    ecclesiae

    dedicationem attribuunt

    Igitur a cum fama virtatum per Confessoris sui merita quas Dominus cum illo in eodem
    ,

    Sanctut ditci& ch

    ?
    ga t:

    Faucensi

    nostra

    enim prima
    et
    S.

    ecclesia

    loco exnibere

    dig-natus est

    venerabili

    episcopo

    wZta

    non
    sed

    in iu

    honorem honorem

    divae Virginis

    Eloriani

    nota facta sunt, quosdam


    disciplinatus

    relig-iosos clericos
    ;

    in ^'pu

    Salvatoris nostri

    est

    dedicata.

    S. Tozzonis,

    Deinde recte notat Henschenius noster in Vita sanctum hunc in hac ecclesia re:

    divino

    memoriam commendavit qui amore succensi per trig-inta b annorum


    ejus
    ,

    lictum fuisse, cum S. Mag-nus ad loca vicina , quas vocantur Fauces, pergeret alia ergo est a UU-f-i :'<>( IMtt/ CU monasterio Faucensi. Quse sequuntur usque adcap. G desiderantur
    J.
    .

    obsequia praebentes, laudem Christi die ac nocte , horis atque momentis jussu suo administrabant. Kelictis itaque venerabili Patri ^-'11 '<> ildlM. ibidem lli -i " quae necessaria erant 1U1UCUJ degentibus cum eo, I"
    curricula,
    i

    iitione Goldastina.

    u S. Tozzo hic parochum egisse , indeque ad episcopalem Augustanee civitatis cathedram eve-

    Wictherpus ad g-loriosum reg-em Pippinum c t q -, qui tunc temtotamque Galliam regebat poris Germaniam cum epistola besti Columbani, quam ad Lotha,

    profectus est supradictus episcopus

    rium

    ,,

    752
    A. TllKODORO,
    VT FERTIR.
    ITC.

    VITA
    d nagitans pro
    ,

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    uomen usque
    desinit.
    S. Magnug 57 His itaque praelibatis , cum audisset Theocum Theodoro Campidonense mora- accedil apud castrum dorus, qui Wict-

    riuru direxit
    et

    santis

    viris
    ,

    Gallo

    hodie ibi

    laudabiliter dilatari

    non

    d
    Can. mcrccde

    ut eos Magno, consistentibus in regno suo amore Domini foveret, eisque famibcnigne in sua ditioforet, in liaria loca, ut opportunum Lotharius rex mine * tribueret. Sed quoniam

    batur,

    nime

    implere

    valuit

    hoc

    propter

    'GoW.regaiis
    f

    diversorum Dei infestationes e, fratris sui sus rex propter amorem et pctitionem Deum relincharissimi Karolomanni, qui propter moquens temporalem regni * gloriosae pompam
    ,

    iuimicorum prasfatus glono-

    beatum Magnum consolidatum in loco, properare coepit quem Dominus disposuerat partes in illas, ut videret, qualiter et quomodo, in illis locis moraretur. Ut Domino annuente
    ; ,

    icypumt

    autem ad eum

    pervenit

    salutantes se invicem

    nasterio se tradidit/^et

    eleemosymE

    suaj largita-

    narraet deosculantes oculos pariter et mauus , vit ei Theodorus diversa et innumerabilia, qua3

    episcopi, tem, necuon et petitionem prasfati solatio locum sublimare in aliquo largitionis suae

    lpsum

    dignaretur.
    aPippinoregc

    passus est a pagensibus Hilargaugensibus o; sed tamen, quamvis tantas injurias et calamitasedificavit ibi ecclesiam sustineret tes ab eis
    ,

    55

    Cumque

    gloriosus
    ,

    princeps

    praefatus

    ac-

    cepisset epistolam

    compuntus ex

    petitione fra-

    parvam super littus Hilarae, quam postulabat, ut apud Wictherpum episcopum impetraret, quaipsam basilicam in honotenus illuc proficiscens re sanctae Mariae Genitricis Dei consecraret. Venerunt ergo ambo ad locum, qui vocatur Eptati,

    suis precibus terna, diligenter interrogare coepit ex^Alamannia, qualis iste locus esset , quem

    prajfatus
    n
    *

    episcopus

    postulabat

    sublimari.

    Tunc
    Belo,

    dux Guuzo h
    tise

    Gold.

    Au-

    ex rcspondensdixit

    provinciis Augustensis *
    :

    cus,

    inveneruntque

    ibi

    praenominatum episcopum
    ;

    Vere domiue rex


    , ,

    ille

    gusla: ct Retitc

    sed optimus cus tenuis quidem est facultate ad venandum; impeditio vermium deesset si ibicesque quia plurimi servi, damulae et hinnuli ibi morantur; ursorum quoque ac lupodiversi rum multitudo plurima. Wicterpus vero epi,

    in oraculo_p suo sedentem et orantem. Ergo ut obtutibus ejus prsesentati sunt, narravit ei beatus

    Maguus abbas de Theodoro qualiter cum magnu labore ecclesiam coustruxisset in loco E
    ,

    Campidonensi,
    ipse illuc

    et

    quomodo
    ,

    ille

    deprecabatur, ut

    properaret

    ipsam ecclesiam

    Domino

    scopus ccepit narrare

    quomodo
    ,

    de virtutibus draconem inadjuvante virtutes, quas Dominus per et caeteras terfecit merita ipsius et orationes ostendere dignatus est, ubi beavel quomodo ille locus purificatus sit
    ,

    beati Viri

    consecraret.

    Domino

    K8 Audiens hsec venerabilis episcopus, respon- apnd qucm er Dicam prius vobis venien- humilitale redens dixit ad eos
    : ,

    tus

    sus

    Magnus morabatur. Et haec audiens rex Pippinus commotus valde animo


    sit

    gloriodixit
    :

    congruo tempore, Domino aunuente, proficiscar. Vere charissime pater Magne, nunc sedens cogitabam, ut quia Deus omnipotens ita te magnificavit * in loco illo per
    tibus,

    quae cogitabam

    cKsan* sacer-

    et sic

    dothim

    al,

    magnifi-

    In veritate comperi, quia


    tenuis
    ri

    facultate,
    erit

    quamvis ille locus tam tamen pro meritis tanti "Vi-

    rumore; sicut auditum habemus, jam locum esse, ubi corpus beavidetur. Inquisivit ergo a ti Galli, requiescere
    cclebris

    diffamatus

    praefato

    Gunzone, ubi vicinis


    rcditibus

    locis

    potuisset tri-

    multa miracula sua, accersirem te venturae solempnitatis jejunii septimi mensis q, et ad sacerdotii dig'nitatem superna gratia favente, promoverem. Inclinato denique capite, beatus Magnus inquit Cur hanc objectionem asseris, pater? Peccatorum meorum squaloribus et flagitiis foetere
    :

    caium habei
    q

    butarios invenire de

    eodem pago, qui vectigalia


    regis
    inferre
    ,

    me

    video

    idcirco vita

    mea non

    est

    talis

    ut

    aunuatim
    tcnstein
    solvere.
    i,

    invenit in ipso vicino


    i

    pagum

    debeant qui vocatur Gel:

    et

    amabilis

    paternitas tua

    sibi

    per omuia annuatim tributa per-

    q
    annuos rcdiiut

    5G Inter csetera ergo munificentiae suae dona,


    qua; impertivit beato Viro, dedit ei totum

    ipsum
    vi-

    pro Sancti monattsrto impc'//

    saltum gua j fl

    cum marcha
    fecit
    l,

    firmitatis k,
    j
    .

    quse in episto-

    tem promovere nostram pro peccatis nostris abjicere; sed provomandatis iucipe salubre iter catus Domini viamque veritatis desiderantibus aperi postea mihi servo Dei indigno, quando paternitati tuee placuerit, sanctum benignitatis munus impende,
    ,
    :

    ad tantam dignitaqueat. Ergo noli deprecationem

    me

    conscr D
    i

    e t vectigalia

    centum

    ginti tria

    quae ex praefato pag'0 inferre * debenefi.

    Goid. iniVrri

    idem pcrma

    beant annuatim, quatenus pro memoria ciorum ejus perpetuo ibi permaueret *
    eujusquain

    Et ne

    bfrcnl

    umquam

    ex

    successoribus suis tanti


    ,

    ne refutare videar, quae a Deo disposita sunt super me servum suum. 59 Et dum haec diceret viderunt ambo id est , "Wictherpus episcopus et Theodorus coronam splendidissimam adheerentem capiti suo * in
    ,
    , ,

    ]?

    emlettitumine

    irradiatur

    s.

    Magni

    obstaret incrcmenti

    contradictio
    ,

    fecit conscribi

    modum
    et

    suaB firmitatis epistolam,

    atque ut mos est requatenus gum, circumspecta roborari cautela quam oranes deinceps tam ipse dum viveret sicuti marcha continetur, in eodem loci illius saltu ad sanctam Mariam et ad sanctam Afram,
    ,
    , ,

    solum in nubibus fulgentem. Continuo autem surgens amplexatus cst eum


    rotse circa

    osculatus
    ,

    oculos et os ejus

    dixit

    Dominus

    omnipotens qui per potentiam majestatis suse in te tantam virtutem ostendere dignatus est, ut pro ejus amore patriam tuam derelinqueres et
    praecepta ejus conservares, ipse te faciet*locum ab eo tibi destinatum custodire et sublimare
    , ,

    per
    tia
    ,

    regiam
    prffifatus

    traditionem,

    absque

    illius
    ,

    violen-

    Can.

    facitkt

    "Wictherpus omnesque successores ejus, obtinerent auctoritatem m. His


    episcopus

    cooperante gratia Spiritus sancti

    et respondit

    regia potestatis praasul "Wictherpus adornatus solatiis et sublimatus honoribus, impartitisque donis optimis

    bcato

    Magno

    ad patriam regreditur,

    a rege Pippino, laetus iujungens beato Viro ea


    ei

    Theodorus Amen. Ad haec iterum inquit episcopus Bene vocatur iste locus Eptaticus r, quia iu medio constat inter monasterium beatae Afra? s
    :

    omni diligentia
    loco sibi
    riae

    dansque

    potestatem

    ut in

    et

    commendato ad supplendas beatse Maexcubias et sanctse Afrae n, omnes ordinem canonicam institueret vitam. Ex illo tempore

    ipse locus a beato viro


    tatie

    Magno exordium

    tuam ideoque scias quia post meum discessum hanc haereditatem permanere cupio ad sanctam Mariam et ad sanctam Afram quatenus quasi mediator sit locus iste successoribus nostris inter monasterium tuum et civitatem sanctae Auet cellulam
    :

    sancti-

    auginentatus autem et sublimatus a poutificibus Augustensis ecclesiae, Christi


    acoipiens,

    gustensis ecclesise t. 60 Hiis dictis, surrexit venerabilis episcopus et profectus est ad castrum Campidonense de,

    scenditque

    DIE SEXTA SEPTEMBIUS


    inde

    753

    cum

    ns-

    dem

    ecciesiam

    scenditque cum eo beatus Magnus, comitante simul cum eo Theodoro, et venerunt ad castrum.

    tonem
    davit
    et

    et
    et

    praecepit

    eum
    -.

    venire et afferre

    secum

    A.Tmoooio,
    "

    securim

    fossorium atque asciam, et


    urso et dixit

    in ripa Uilar.r

    dedicandam
    contendil.
    al.

    Convocata autem multitudine populi in die solempni dedicationis ipsius ecclesise , venerabilis episcopus praedicationis dulcedine amborum *
    corda
    refecit
    ;

    eum

    commen- "^^ "e Istum hominem salvom


    ,

    ipsorum,

    nf.avidoi-utn

    sicque jussu suo beatus

    Magnus

    incolumem perduc ad locum quera Dominus ostendit nobis, et cave, ne aliquam laesionem ab aliis feris patiatur.
    conversa obediens jussioni ante hominem et aperire viam atque monstrare semitam sicque adduxit eum ad locum , ubi arbor corruerat nullam aliam feram permittens ad eum appropinquare,
    ejus
    ,

    ea, quae dixerat, tanta sapientia luce vestivit po-

    63

    Bellua

    itaque

    veruu ferri
    dttegit.

    pulorum corda
    *

    ut

    summa cum

    gratulationc au-

    coepit pergere

    Gold. hono-

    re ornatus.

    veneratione a cunctorum sit ore laudatus *. Biduo itaque ibidem manentes cum gratiarum actione, populusque * benedictione
    ditus et ineffabili
    tanti

    Catv a cunctorum ordine


    sit

    Patris
    tributo

    ornatus

    pacis

    armatus * et ab episcopo osculo ad sua reversi sunt venerabilis ,


    ,

    Gold. popu-

    loquc
    *
    li>

    idem

    idem gno moranlc

    pnesul et sanctissimus abbas, relinquentes Theodorum ad custodiendam ecclesiam Campidonenarmasem. Beatus itaque Magnus morans * in ccenoB- Ma- bio suo , quod sibi paraverat ad Fauces, per viginti quinque annos
    ,

    donec vir effodiens coraplevit sarcinulam suam *, *GoW. sacet per eamdem semitam usque ad cellulam Viri cumsuum Dei reduxit. Hoc facto ursus ad saltum re- mctall versus est homo vero prostravit se ad pedes beati Magni et dixit: Vere Domine mi cogno,
    :

    sco
    est

    et

    certus
    ,

    sum

    quoniam Dominus omnino


    heremi obediunt
    ursus
    tibi,
    :

    magnas

    virtutes ibi operactecos,


    prse-

    tecum

    quia et bestiae

    tus est

    Deus per eum; illuminando

    veluti Jesu Christo


    vidit

    w nam me
    ,

    tam

    prae-

    bens surdis auditum, dsemonio a pluribus ejiciens, claudicantibus tribuens gressum ; sicque docuit populum et convertit ad fidem Christi et ad credulitatem ejus, ut relinquentes * idola vana et surda et credentes in Dominum Jesum ChriB stum. * idem rclin61 Insuper etiam per orationes ejus ostendit querent et Deus venas ferri in montibus in gyro positis ita. tn/rucredercnt Sacerdotio uri- Post susceptam benedictionem saeerdotalem, cum tiattts, ex in~ ipse circuiret montes et valles per diversa loca dicio ursi, apta ad manendum quadam die ascendens in
    ,
    ;

    et custodivit ut nec saltem alias feras ad me accedere permitteret. Ille autem dixit ei Cave diligenter, ne alicui hoc dica dum ego vixero; sed praepara aditum caeteris hominibus sicut ipse ursus te duxit, quatinus viam no.scant E illuc proficiscendi et Domino annuente , deinceps opem habeant ad victualia oxteraque necessaria per ferrum acquireuda. Ab illo ergo die
    , ,
    ,

    notae factae sunt

    incolis

    terrae illius
    ,

    in illo loco

    et in g-yro diversae vena; ferri

    montem excelsum,
    ibi

    qui vocatur Suilinc w, invenit

    Domini gratia per merita beati Magni permanent usque in praesentem diem x.
    quae

    rocitate

    plurimos ursos commorantes in maxinia fesed facta oratione cceperunt ante


    : ,

    eum tam

    ANNOTATA.
    a

    mitis effecti ingredi,

    ut veluti boves,

    qui ante bubulcum pergunt, ita irent ante eum. Vir ergo sanctus prostravit se in figuram crucis ad terram et preces Domino devotas
    ut populo in illo pago commoranti aliquod adminiculum praeberet ad victualia adquirenda. Iuterea ursus unus appropinquans adeum cum magna mitigatione, coepit cum pede moneffudit,

    Hic Goldastus narralionem landem resumit. Reliqua omnia exemplaria tam edita
    ,
    , :

    Mss., si unum excipias legunt viginti quinque et recte, nam infra dicitur S. Maguus

    quam

    expletis
    illo

    viginti sex

    annis commorationis suae in

    ccenobio obiisse.

    abietem magnam et quasi significans quod sub ipsa arbore copia venarum ferri consisteret. Hoc ut Homo Dei vidit , dixit ad festrare
    ,

    Gold. secu-

    rim

    Praecipio tibi in nomine Domini ut ad ipsam abietem eas, et quia g*ladium * non habemus neque fossorium ut possimus radices eC jus incidere, neque effodere tu in nomine Do; mini cum pedibus et dentibus tuis radices ejus
    : ,

    ram

    Consule Comment. 13. d Jonas in Vita S. Cotumbani scribit eum cum a Clothario rogaretur, ul Luxovium rediret , ynandasse Eustasio, ut ab eo itinere suscipiendo apud regem se excusaret, ceterum se tantummodo poscere , ut sodales suos qui Luxoc
    , ,

    viuni incolebant
    foveret.

    regali udininiculo ac prsesidio


    :

    Addit

    Jonas

    Litteras

    castigationum

    rumpendo quatinus nobis Dominus demonstret suam voluntatem in adjutorium populi


    evelle
    ,

    affamine plenas regi dirigit gratissimum niuuus; at de SS. Gaito et Maguo nutlum verbum facit
    :

    non dubito tamen, quin hasce


    15S.

    litteras in-

    istius terrae.
    f/uem sibi ob-

    terpolator noster designet. Vide Comment. 13,


    praeceptuni

    6
    sa
    ,

    Ad
    coepit

    ejus ergo

    bellua
    et

    conver-

    num.
    e

    sequenlem ha
    bel,

    radices arboris
    ,

    rumpere
    arbor

    tibus

    frang-ere

    donec ipsa

    cum dencum radice

    ; sicque monstrasunt diversse vense ferri ad sumendum. Vir denique benignissimus gratias Deo agens assumens panem de pera sua, quam secum habebat, integrum famulanti porrexit, et ita ei prsecepit: In nomine Domini mei Jesu Christi panem istum manduca et sequere me , atque ad istum locum hominem, quem tibi monstravero, absque ulla

    funditus ab urfo effossa corruit


    tse

    Quas hic inimicorum Dei infestationes commemorat, quibus Clotharius II prohibitus fuerit Dei servos fovere? Certe Clotharii monarchia
    diu
    asserit

    cum
    quit

    tranquitla fuit et felix: et Jonas diserte ittum Luxoviensibus monachis munifi* se exhibuisse. Omni deniquc pra*sidio , in,

    supradictum mouasterium munire studet prout tcrminos undique annuis censibus ditat
    ,

    lsesione
    feris
    ,

    adducere stude, defendens


    si

    eum ab
    et

    aliis
    ,

    voluntas venerabilis Eustasii erat, auget. f Carlomannus circa medium seculi 8 se requi potuit ergo comligiosse vitze mancipavit
    :

    eum

    laedere

    voluerint

    hoc facto

    circumpositos montes et colles cum aliis feris habeto communes, ita ut nullum hominem hio laereneque pecora eorum. Et hiis dictis datis vir Magnus ad cellulam suam, versus est beatus secutusque est eum ursus sicut canis, qui sequi, ,

    mendatitias litteras adolescente seculo 1 pro S. Magno dare? Scilicet interpotator ut in Commentario s&pe ostendimus, personas et tempora imperite commiscet perturbatque. Vide dicta in Comment. 13 a num. 157, ubi ostendintus, ex quo capite in tam foedum parachronismum au,

    tur

    Dominum suum. Ergo

    pinquavit

    ut ad cellam approvocavit hominem suum nomine Lui-

    ctor videri possit incidisse. g Rectius cum Goldasto leges suos proceres. h Goldastus

    751
    A. TiiKOnoiwi.

    VLTA
    ilie

    S.

    MAGNl ABBATLS.
    ,

    idem h Goldastus Cuntzo: hic


    e.r

    videtur

    investigavi

    cujus

    filia

    Frideburga dsemonem expuhsse b.


    ,

    locus
    dici

    STC.

    Qallus supra dicitur. Goldasto KelCanisio dicitur Geltinstein i qui adtinstein, abbati Henrico Gelltenstain exstare sub eo pagum illum non amplius dit Manomine, putatque in Tyroli situm fuisse. di2 Annal. ad annum 839 recitat billon. tom.
    :

    (verba Stengeiii sunl) num adhuc et B. in Vita 8. Magni Eptaticus pagum nunc Eppach Herluc vocatus extaret De ecclesia non ita constabat
    ,

    ille

    inveni.

    Inquisierunt eumdem locum, cum quidam viri, illuc forcterpi legissent, eximii tituli se invesan transeuntes; sed nihil hujus
    nisse, testati sunt.
    Inoidi

    inVitaS. Wi-

    datum, ploma Ludovici augusti pro Campoduno Keltenstein. in quo etiam mentio fit de pago sed mendok Jta etiam est apud Canisium sic Goldastino exemplari textum se, quare ex
    ,

    quem rusticanum quid ecclesiarum sub


    ,

    diligeutius

    taudem in liommem examinans num


    ,

    titulo B. Mariae Virgiuis et

    S.

    Laurentii extaret

    respondit

    in

    pago Eppach
    ,

    cum marHedit ei totnm ipsum saltum restitues etc. Nunc paufirmitatemque in epistola
    t

    cha, locum ca notanda. Goldastus ad hunc

    ait

    Mar-

    legimus, Zumarckuriederomarc, Gossonueromac, etc, pro in quibus caZuckuriederiana,marcaGossoviana:


    scilicet Keltinstein.

    cham

    vocat,

    quam paulo

    prius

    pagum

    dixerat,

    Sic in chartis

    nullam quidem ecclesiam hujus tituli extare cum duas habeat itinere vero unius horae non loco omnino solitario et longe a Lyco flumine parvum omnino sacellum superesse inculto, hujus tituli. Quo responso in eam omnino deveni hanc ut mihi persuaderi paterer sententiam
    :

    quam nominibus marca nihil aliud est ut nunc appellant. Eenrxdistrictus torium, excipit sequentx cus abbas Fuessensis hunc locum illum , quem Pipinterpretatione Nota saltum fuisse totum Magno donasse dicitur
    ,

    tern-

    qua delectatum fuisse ipsam esse ecclesiam legimus , ubi postea Herluca B. "Wicterpum vitam egerit, ut tradit Paulus Bernridensis in hujus Vita. designat jejuq Per jejunium septimi mensis nium Quatuor temporum mensis Septembris, qui
    ,

    pinns

    S.

    in prima iemporis digestione per

    Romulum

    facta,

    iflura districtum
    ,

    et

    fundum

    magnum

    et spatio-

    Hornbach sum desertum quod se extendit ab et quo parochia Asehauer usque ad Erspach, et toto parochia Aschaspatio pracipue contiuetur Saxenriedt, Uohenfursch, bona in Niderver,

    Uieuhausen, Weyssensee et etc. Esec Henricus quae an omnia reFuesaen subdubito cum eorum aliqua cte se hdbeant in tabulis geographicis aliter notentur at cum ipse res domesticas accuratius explorare potuerit,
    hoffcn et Altenstat,
    : ,

    septimus erat a Martio, a quo annum auspicabantur: et quamvis Numa Pompitius Romuli successor Januarium et Februarium Martio prgeposuerit, septimi tamen mensis vocabulum retinuit: hinc S. Gelasius i epist. 9: Ordinationes etiam presbyterorum et diaconorum nisi certis temporibus et diebus exerceri non debent; id est,quarti mensis jejunio, septimi et decimi etc.
    ,

    Floruit S. Gelasius circa finem seculi quinti. r Anonymus Ratisponensis in prsefatione hunc
    inquit idem locum carpit , quasi interpretetur medium ( Eptaticum
    ,

    ex ipsius

    referenda censui. Porro per firmitatem in epistola conscriptam denotat insirumentum seu diploma, quo prsedicta donatio continefide

    et

    vocabulum non poseptem


    ,

    tius

    numerum
    7rra.

    sonet septenarium
    ;

    qui Graece diille

    batur.
    1

    citur
    et

    Recte

    sed quidsi locus

    Centum

    tredecim dicitur in reliquis exem-

    plaribus editis et Mss. Laudatus abbas Henricus circa ea vectigalia hanc notavit conjecturam puto ego esse centum et Si conjeeturari lieet tredecim llbraa argenti, quae quotannis penden:
    ,

    erant ex Aschawensi S. Mag-ni ecclesia nam et tredecim librae faciunt sexaginta quatuor florcnos, triginta crucigeros et unum haledffi
    :

    oentum

    rum. Sio hodiedum nobis etiamnum pendunt Aschawenses quotannis pro censu sexaginta quatuor florenos. Quod ego pro ratione conjecturae mese assertum volo. m Vitiosa hsec periodus , quse in Goldastina editione rectius deest in Canisiana vero seque vitiose exstat, mate distorta huc translata est ex Watafrido de Miraculis S. Galti cap. xi. Ver~ ba accipe. Et ne cujusquam avaritia tanta incrementis obsisteret boni diuturnse firmitatis epistolam fecit conscribi, et, ut moris est, circuinspecta roborari cautela quo deinceps tam ipse,
    , , ,

    utrimque dissitus fuerit inter Augustam scilicet et Fauces medius ? Tum sane nihil erit, quod improbet anonymus. s Nisi recentioris cujusdem interpolatiohic iniervenerit, per monasterium S. Afrae intellige ccetum canonicorum regularium qui locum iilum incoluisse dicuntur, teste Bernardo Hertfelder in Basilica, priusquam anno 1012 Benedictinis traderetur quamquam nec certo asserere ausim, canonicos itlosjam a S. Magni eeiate ibi degisse. t De donatione hac , nihil habet Goldastus
    circiter
    leucis
    ,
    :

    apud quem tantummodo leguntur sequentia Ad


    :

    hec iterum inquit

    episcopus

    Bene vocatur

    iste

    locus Epthaticus , quia in medio constat monasterium B. Afrae et cellulam tuam.

    iuter

    u Goldasto dicitur Swiling, anonymo autem


    Faucensi in Germanica Vita Seyling postremo modo montem itium vocitatum reperio in Topographia Suevise perMerianum, ubi notatur prope oppidum Fuessense in adversa Lyci ripa.
    :

    qui

    quara successores ejus idem monaaterium per regiam obtinerent auctoritatem. Plura de hoc playio disseruimus in Comment. 13,
    aderat
    ,

    w
    x

    Veluti Jesu Christo rectius deest in

    Golda-

    stino exemplari.

    Quod

    istse

    ferri fodinse perseveraverint us,

    a num.

    167,

    n Gotdastus, omisso S. Afraa nomine, tegit ad supplenda B. Mariffl obsequia etc. per excubias autem et obscquia psalmodiam divinumque
    :

    que in diem, quo hsec scriberentur non habet Goldastus habebatur tamen i?i exemplari, quo circa mediumsecutixi ususest anonymus Ratisponensis, apud quem sic legitur ab illo igitur
    ;

    cultum
    o

    intettige.
    est
    ,

    diversae

    ferri

    venae inveniebantur ln ipso loco

    Id

    Hilarse accolis t sive


    incotentibus.
    incolis

    rse

    adsitum

    pagum, HitaAnonymus Ratispo-

    usque

    in praesentem
    ,

    diem

    nisi forte

    anonymus
    ,

    indicare voiuerit
    scribebat,

    nensis substituit ab

    Campidonensibus. p Henschenius in Actis S. Wictherpi ad diem 18 Aprilis de loco Eptatico ejusque sacelto notat

    fodmas iftas seculo xi quo etiamnum supreuisse. Ssepe laudatus


    lib.

    Babenstuber
    bit
    :

    sequentia ex Caroli Stengelii Commentario: Diu

    cap. de iisdem ita scrihodieque sed cum ferrum habeant notse non adeo bonae quod ut aliud
    3
    ,

    Visuntur

    illae

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.

    755
    hosti

    a vicinis negotiatoribus importatur, venditurque tolerabili pretio, pridem desertse sunt. Ceterum historia hmc satis mirabilis est, quam proplerea vellem a magis idoneo scriptore quam interpolator noster sit, traditam fuisse.
    t

    rissirao

    Amico salutares

    Domino immolan-

    ATn
    ,

    studeamus.

    rmm,

    66 Einito itaque fraternae commemorationis "* * '*******> obsequio r o r ...invenerunt ambo sarcophagum opti- impotifa locv. mura lapuieum a quodam duce antiquis terapo- toSmciiVH* ribus nomine Abuzaco constructum qui et g
    ,

    ipsum castrum g construxit

    et a

    suo nomine simi-

    CAPUT
    Sancti mors
    et

    Hter

    VII

    sepultura
    et

    ipsius tem-

    \i ph devastatio

    restauratio.

    Abuzacum vocavit sed non fuit in ipso sarcophago positus neque sepultus quisquam. Purgato ergo ipso sarcophago, assumpserunt sanctum corpns et recondiderunt in loco, ubi Pater ipse oraculum sibi construxerat, et cooperuerunt humum, ponentes ejus Vitam in capite suo scriptam virtutibus plenam sub auctoritate Theodori. Ego itaque Theodorus monachus ex monasterio sancti Galli, jussu Tozzonis episco:

    pi, sicut

    quinque anni a et sgrotautem Dominus illum locum per merita tanti ViillVISUlll li. ri sublimare dilatareque dignatus est *, WictherTozzoet The odorvt, po episcopo defuncto quartodecimo Calendarum Majarum die, Tozzo per electionem beati MaGold. decrc gni ad pontificatus honorem a Pippino glorioso vissct 6 rege &jam in ultimis suis diebus deductus est. c beatus Pater Sed finitis viginti sex annis c ^ aegrotare coepit atque infirmitate febrium languescere. Misit ergo ad Theodorum sodalem suum, qui tunc temporis in Campidonensi cellula motransissent viginti
    * f

    Sunclum

    Cumque

    lumbani de
    beato

    a Theodegisilo h monacho sancti Cotanti Viri conversationibus simul cum Columbano comperi i, et post * oculis
    et

    /.

    meis
    sicut

    ipse vidi

    auribus audivi,
    cellula

    seu

    posteaet

    "

    post deett in

    quam me

    reliquit in

    Campidonensi,

    Ccm.

    rabatur,

    et accersivit eum, ut acceleraret atque eum visitaret et sua visitatione refoveret fidelissimnm Amicum. Audiens hsec Theodorus,

    postea a preefato venerabili episcopo Tozzone de virtutibus ejus didici, plurima, sed non omnia in pitatione k inen scribere curavi, et ad caput ejus posui reconditum in .sepulchro/; quatenus futuris temporibus, quando, Domino rc- ^ velante, corpus ejus sanctum inventum fuerit, sicut, Domino annuente, qui tuuc pastores et rectores sanctae Ecclesi fuerunt, invenerint ju-

    stum

    et

    dignnm

    fore,
    et,

    ita ea,

    qua?

    corrigenda
    sunt, einen-

    fuerint, corrigant,

    qure

    emendanda

    commotione maxima de invalitudine tanti Viri, animoque mossto, celeriter partes in illas profectus est, sumens secum, prout poterat, ea,
    quae in infirmitate laboranti noverat congruere.

    dent, nccnon pro me servo Christi intercedere non dedignentur, quatinus orationibus tanti Patroni suffultus,

    anima mea
    ergo

    iu

    rcquiem sempiternam
    episcopus

    procedat.
    67
    post

    Veniens autem ad prasfatam cellulara invenit bea-

    Vir

    venerabilis

    Tozzo roi
    tur

    mori-

    tnm Virum
    oi,

    in

    maxima

    infirmitate detentura

    et

    misit celeriter ad Tozzonem episcopum, intimans


    ut acceleraret et

    tantum Patronum, priusquam

    ab hac luce sseculari discederet, visitare veniret. Cura audisset igitur hoc prsefatus episcopus, velociter partcs in illas profcctus est et pervenit ad
    quornm

    inter

    coenobium beatiViri. 65 Cumque beatus


    firmitate

    Magnus patronus
    videns hoc
    dicere
    :

    in in-

    lacri/mas pfe

    maxima
    ccepit
    !

    laborasset,
    flere

    Tozzo
    pater

    morilur

    episcopus,

    et

    Heu

    amande

    me
    qui

    quasi

    Heu doctor egregie, in hiis periculis orphanum dimittis Ad hsec beatus vir
    \

    obitum beati Magni, prout potuit, ipsum ccenobium semper eum suis * custodivit, secuudum facultatem loci regens et gubernans, atque disponens ea, quae ad ipsum raonasterium pertinebant * jure, custodiens sanctum corpus cum clericis etofficiis divinis atque luminaribus usque qui permanens post discesad obitum suum sum beati Magni in pontificatu annos quinque decimo Calendas Feet menses tres, septimo bruarii vitam saecularem finivitn, tradens ante obitum suum haereditatem suam ad sepulchrum
    :

    Can

    aJ.il/
    lillUi

    cuito

    Can.etGold.

    portinerade
    ,,eba " 1

    fl

    Magnus

    inquit
    in
    tot

    Noli

    flere,

    venerabilis

    prawul,

    Magni cum firmitate et secundum legem Alamannorum


    beati

    adstipulatione
    ;

    *'

    scpultusquo

    me

    mundialium
    perspicis,

    perturbationura pro-

    a clero

    suo Augustensi sub testiraouio in eadeni


    gloriosi

    cellis

    laborautem
    libertate sit

    misericordia
    litatis

    Dei, quod

    quoniam credo in anima mea in immortagavisura tamen dcprecor, ut


    :

    hsereditate.

    68 Denique post obitum


    ni p, in
    filiis

    regis

    Pippi- Thtadonuva*
    Utilo

    Buis

    litigantibus,

    erectus est

    j* ["f"*^
    "

    orationibus tuis sanctis

    mihi
    tuae

    peccatori et animae
    intercessionis adhi-

    mese non desinas opem


    *. Inter haec
    ,

    verba beatus Magnus per dies SeM. ummc bere expletis viginti sex annis ati|M\aic sedecim d laborans d commorationis * suae in illo coenobio, aetatis
    "

    ducatu Bavariorum, et Gotefrit r in regiraine Alaraannorum. Sicque orta magna seditione et rixa inter Bavarios et Alamannos, devastantes spoliantes omnia, qute in et depraedantes seu marchis f duarum regionum consistebaut, minime quivit Theodorus t, fidelis raonachus sancti locum Campidonencustodire Galli et Magni, sera propter varias persecutiones et raalorum ho-

    "

    '

    '

    Can. inoro

    tionis,

    Gald. oralioIIIS

    vero SU83 annis septuaginta cto Dominico e et in octava

    tribus,

    in

    die

    san-

    csl apttd

    Domiuici itoti Outd.

    se Deo bona circa horara nonam diei ipsius senectute /", Dominici * sanctam animam Deo reddidit

    commcndans

    Idus Septembris, et venerando pontifici, in

    minum
    suis

    a pagensibus ipsius loci oppressiones necnon in semetipso. Idcirco rclinquens

    in
    il-

    Elentibus aude hujus vita3 liberatus ergastulo. corara lectulo ejus, temibi episcopo et Theodoro Veni Magne audita est vox de caelo dicens
    :

    lum

    looiim

    profectus est iteruin ad inonasterium


    ;

    sencti

    '

    flotil. et

    Cau

    praipnvatam
    hllllCt
    *

    Caa.

    in

    im

    quam tibi Domicoronam, suscipe veni, * Audita ergo hac voce, dixit nus^praaparavit flere, irater, quia Tozzo ad Theodorum Cessemus animie ejus immorde potius nos oportet gaudere * in hoc signo audito, quam luctum
    :

    beatum Othmarum u jam senem et granabbatem ipsius provectaeque cetatis, sed Domini gratia dffivum Spiritu sancto plenum et virtutibus diviuis imGalli

    invenitque

    monasterii,

    butura. 69 Narravit
    confessore

    ergo
    seu

    ei

    orania de beato
    acciderant,
    ct

    Magno
    de
    pluriiu.t.

    ,.,>./,,.

    Christi,

    quse

    loco rQb*nign$utP* |W
    -

    talitate

    mortaliuuc

    sumpttc

    facere

    sumpta ut pro tam chased eamus ad ecclesiam,


    II.

    Carapidonense,

    de

    persecutione
    101

    qunm

    Septembris Tomus

    750
    A iuiODORO,
    l

    ViTA
    est a

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    morationis suae
    in
    illo

    quam passum

    HMlli.

    II.

    paganis vel a malis Chnsliaet Haeo audiens beatus Othmarus dolens nis. etiam et de mcerens de tanta persecutione, seu sua ipsa, quara jam a pessimis comitibus Wari-

    coenobio, obiisse,

    patet,

    reliquorum exemplarium lectionem prwferen-

    dam esse.
    d Canisius et Goldastus per dies tredecim ; magis magisanonymus Ratisponensis, cum que per dies quatuordecim in infirmitate labo. . .

    Ruothardo w, qui tunc tempons quasi totius Alamanniae curam administrabant, patiedeinde quemdam ex fratribus suis Pebatur retgothum x uomine monachuin, optimum virum et prudentem, cum quatuor monachis aliis
    no et
    :

    rasseteic.
    e

    In Goldastina editione
    :

    est in si

    die S.

    Domi-

    flluo

    direxit,

    qui ipsum locum


    opitulante,

    custodirent, doreddita,

    nec,

    Domino
    Karolo

    pace

    a rege

    dorum morari
    suum.
    Vurolus rcx
    ecctetiam S.

    in

    sublimaretur j monasterio usque

    permittens
    ad

    iterum Theo-

    obitum

    de sancto Ordinis nici at perperam Prxdicatorum fundatore agatur, isprimum anno 1221 ad cselos emigravit, sed necaliumhujus nominis sanctum scio, cui dies sextus Augusti sacer sit. Prieterea in die Dominico etiam
    ;

    nam

    legit

    anonymus Ratisponensis

    et cetera

    exempladicendis

    70

    Igitur

    Karolo

    y rege
    Galliae,

    consolidato et con-

    ria, atque ita legendum esse ex

    mox
    et

    firmato
    dificans
    solatae

    in provincia
    ecclesias,

    Magni reitau
    rat.

    quae a

    malis

    restaurans invasoribus deejus

    et reae-

    apparebit.
    f Ohiit

    igitur

    anno

    655,
    fuit,

    quo

    dies

    sextus
    scripto-

    erant,

    totam

    Germaniam Dominus
    priucipibus

    Septembris Dominicus

    et in

    quem

    'J

    subjugavit imperio, interfectis

    Ger-

    maniam
    to

    possidentibus.
    injuste

    Cumque
    de

    Othmaro
    imo

    acta et ad

    audisset de beafinem obitus us-

    que
    nensi,

    perducta,
    et

    necnon
    de

    ccenobio

    Campidoquippe

    civitate

    Augustensi,

    de monasterio sanctae Afree z, et cellam sancti B Magni pene destructam et desolatam, compunctns corde, iterum reaedificare coepit ipsas ecclesias et

    ris calculi conveniunt, ut ostendimus in Comment. 4-. g In Goldastina editione per errorem, ut apparet, omissum est castrum, unde sensus exsurgit, quasi ipsum sarcophagum Abusacum appellasset. De duce Abuzaco nihil mihi occurrit casirum vero Abuzacum, quod ab aliis Abodia:

    cum

    sublimare.

    Constituit

    autem

    episcopum

    Sintpertum aa nomine in ipsa civitate, et dedit secundum morem regium per firmitatis praeceptum ad pruifata loca omnia, quae ab antecessore
    suo Pippino
    dit
    '

    et Abudiacum nuncupatur hodie volunt csse oppidum Puessen, inquit Philippus Cluveriusin Vindelicia et Norico, cui opinioni ipse etiam
    ,

    subscribit.

    illuc tradita

    fuerant

    insuper et addi-

    plurima. Suscepto ergo episcopatu, Sintpertus profectus est ad Augustam Vindelicam,


    Gold
    ipso.

    monasleria

    hb

    CC

    etper annos fere triginta rexit ipsam ecclesiam*, construens basilicam ganctffl Afrae, et restaurans coenobium suncti Magni bb. Parochiam cc vero

    im ambarum partium Lici fluminis per auctoritatem dd domini Karoli jam facti iraperatoris in
    utroquc
    navit.

    regno

    simul,

    Domino

    favente,

    coadu-

    h ldem ipse videtur, qui a Jona apud Mabilloniumsec. 2 Act. in Vita S. Columbani num. 23 Theudegisilus vocatur, et cui resectum falce digitum S. Columbanus restituisse narratur. i De tanti Viri conversationibus simul cum B. Columbano comperi desunt in Goldastino et anonymi exemplaribus et recte ; nam nec S. Magnum, nec Theodorum sub S. Columbani disciplina vixisse ostensum est in Comment. k Canisius in epitafio meo, Goldastus in pictatio
    ;

    ANNOTATA.
    Ab ejns primo ad Fauces adventu quo annorum spatio quid egeril, antiquitatis tenebris ina
    :

    meo. Apud Cangium in Glossario legitur pittacium, pitacium, pictacium etc. usurpaturque pro membrana sive charta.
    1

    Goldastus
    :

    paulo brevius habet in hunc mo-

    dum

    Ego

    itaque Theodorus

    monachus

    S. Galli,

    volutum latet, prteter pauca quse commemoravimus. Sed cum Algoiorum apostoli titulo apud

    jussu Tozzonis episcopi, sicut a Theodegisilo mo-

    omnes exornetur, dubitandum non est, quin C omne istud tempus apostolicis laboribus impenderit, iisque prodigiis fulserit, quse apostolicos

    nacho S. Columbani audivi et postea ipse oculis meis vidi et auribus audivi, seu postquam me reliquit in cellula Campidonensi, plurima, sed nou

    omnia

    in

    pictatio

    meo

    scribere curavi, et ad cain

    viros comitari consueverunt , quiequesupranum. 60 scriptor perstrinxit : Per viginti quinque annos

    put ejus posui recondito eo tenus etc.


    '

    sepulchro, qua-

    imignas virtutes ibi operatus illuminando caecos etc.

    est

    Deus per eum

    mendosus est, sive Pippinum regem cognomento Brevem intelligas, sive B. Pippinum de Landis Majorem-domus. Prior enim circa annum 654, quo ha>c facta dicuntur, natus nondum erat, nedum rex. Posterior anno 046, id est jam octo annis prius excesserat e vivis prout olim observavit
    :

    b Hic locus omnino

    Goldastum prseponitur sequentibus epigraphe Ermenrici Elewangensis monachi supplementum sed et hoc supptementum a recentiore auctore imperite interpolatum fuisse, jam ostendimus in Commentario, et ex dicendis
    hdec
    :
    :

    m Apud

    manifestum
    n

    fet.

    Hensche-

    Tozzonis ad diem 16 Januarii : ubihanc addidit conjecturam Temere fortassis Pipini hic repetitum nomen, eique adscriptum, quod vel Grimoaldus ejus filius, vel ipse S. Sigeber:

    nixts in Actis S.

    hoc loco Henschenius noster tom. 2Januarii, ad diem 16, S. Tozzonis obitum ad annum circiter C61 refert. Adverte tamen locum hunc mendosum esse, etpro menses tres substituendum
    esse
    S.

    Ex

    menses quatuor,
    obiit,

    Magnus

    tuscurarat.

    Canisiana, tam Ingolstadiensis anni 1604, quam Amstelodamensis cum Observationibus Jacobi Basnagii anni 1725, legit fini:

    c Editio

    zonis Ratisponensis, qui stylum mutavit, ita habet Post obitum B. Magni in pontificatu annos v

    tot enim a 6 Septembris, quo ad 16 Januarii, diemS. Tozemortualem intercesserunL Anonymus


    :

    et

    menses
    o

    vi (forte ivj gerens,


    finiit.

    xvn

    Cal. Eeb.

    vitam

    praesentem

    quinque annis at cum infra in eadem editione dicatur Sanctus post morbum tre~ decim dierum, expletis viginti sex annis com;

    tis viginti

    Exstat ea Lex apud Goldastum Alamannicatom. 2, parte 1. p Perturbatissima hic est rerum, ac temporum series. Pippinus rex, cognomento Brevis,

    rum rerum

    obiit

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    anno 76s u * apud omnes certum est. PipA pmo Carolus et Carlomannus successerunt, quorum simultates Berta seu Bertrada eorumdem mater sopire conata est.
    ohiit

    v~
    (

    monasterii fundatoribus
    >.

    et

    cumferuntur Vastatum caesar reparavitCarolus idem,

    restauratoribus cir- A j 9Vmmt

    ^^^
    nc

    '

    q Utilo sive Odilo Bajoarice


    ,

    ducatum

    tenuit

    usque ad annum circiter 747 quo obiit, prout ostendit Eccardus Francise Orient. tom. i lib. 23, num. 102. Qui potuit igitur post obitum gloriosi regis Pippini, qui ipsi plus quam viginti annos supervixit, erigi in ducatu Bajoariorum? Verius id dixisset de Tassilone Odilonis fllio et successore, quem, quo tempore Caro,

    Atque Augustana Simpertus praesul in urbe. cc Abbas Henricus insuis obserxalionibus Mss. monet, parochiam hic accipi pro dicecesi, asseritque Augustanee dioecesis timites subS. Si?nperto
    uttra
    significatione

    lus et

    Carlomannus dissidebant

    nora molitum

    fuisse constat. Rebellavit quidem Odilo , at non sub preedictis regibus, sed sub Carlomanno et

    ReAugust. Vindetic. lib. 4 testatur, compertum sibiesse, Carolo Mag-no imp. divo Simperto episcopo Augustanae ecclesiae dicecesim .auctam esse. Et rursus post aliqua ait In vetusto ma-

    extensos fuisse et recte, in ea enim cum cap. seq. num. 73, tum alibi ssepe parochia usurpatur. Prseterea Velserus
    :

    Lycum

    rum

    .-

    Pippino Majoribus domus a quibus et subjugatus est. Has duas defectiones imperitus scriptor
    ,

    nuscripto codice legere memini Simpertum Augustanam dioecesim Noricorum finibus auxisse
    ,

    confudit.
    r Canisio et anonymo Ratisponensi Gotafrid, Goldasto Gotefredus. Hunc ducem Alemannorum
    ,

    antiquum namque Noricum. ad Oenum tantum, posteriusad Lycum usquepertingit.^ademcfcSim. .

    fuisse,

    Francorumque jugum

    perto habet Stengelius ex vetustis, ut ait, monumentis. Hsec forte discutienda venient tertio Idus
    Octobris.

    excussisse

    habe-

    mus ex fragmento Erchanberti apud Chesnium Hist. Franc. script. tom. i, pag. 780 eumdem
    :

    obiisseanno709, tradunt Annales Nazariani apud

    laudatum Chesnium tom. Z,pag.


    itaque hic post

    3.

    Nonpotuit

    mortem

    annum

    768,

    cum

    Pippiiiiregis, id est, post Odilone Bajoariorum duce bel-

    dd ln Canisiana et Goldastina editionibus legitur per auctoritatem domini Leonis tunc temporis Papse et confirmationem domini Karoli etc. atque itapariter saepe laudatus anonymus. Hic Leo fuit ejus nominis III, qui anno 795 se,
    .-

    dere

    ccepit.

    ligerare.
    s Idest, intra terminos seu limites: marcha enim terminum sive limitem quandoquc significat Pro duarum regionum Canisius et Goldastus habent duorum regnorum. t Quam inepte Theodorus S. Magni socius ad Caroli et Carlomanni temporaperducitur! Enim.

    GAPUT
    Corpus elevatur
    :

    VIII.

    vero si vera narret interpolator

    oportet
    ;

    dorum tum annum

    176 circiter egisse

    Theoquippe

    Vita

    cum

    eo reperta

    ab anno 612, quo S. Columbanus Italiam adiit, usque ad 768 Pippini emortualem anni 156 effluxerunt ; quibus si annos 20, quos ipse tum
    ,

    Ermenrico emendanda traditur.

    numerare potuit
    nies.

    addideris

    ad 176 perve-

    u Colitur S Othmarus die 16 Novembris. Actaejus exstant apud MabUlonium sec. 3 Benedictino parte 2 unde in rem prccsentem no,

    Magni repertum sit, BeeUtiaSmequas ante sepulchrum urettauratur, ejus Dominus per merita sua revelare di^natus ^moepitcopw est, quam maximam virtutem tunc, reperto cornon est silendum. Depore suo manifestavit
    beati
    et inter cseteras virtutes,
    , ,

    Qualiter ergo corpus

    Othmarus cellam S. Galli regendam accepit anno 720, eidemque per annos 40 priesidens, Ruadhardi et Warini opera de adulteyno falso condemnatus, in carcere obiit anno 759. Hinc collige lector, quid de hoc Theodori ad S. Othmarum accessu censendum sit. Fabulam utique dices prxterquam enim quod Pippinus non potuit Brevis supervixerit S. Othmaro
    to

    sequentia

    S.

    successor ejus functo igitur Sintperto episcopo Hatto a in episcopatu pastoralis regiminis curam b
    ,

    Theodorus eumjam abbatem novisse nisi annum agens circiter 130. Vide dicta ad cap. 3 litt. w
    et x.

    Consule, si lubet, S. Othmari Acta

    apud

    lau-

    sumpsit sed cum non amplius quam septem an- F nos in pontificatus honore ipsam ecclesiam reminime quivit in hiis rebus gere visus est nisi tantum in Bavaria propter sublimari c suam progeniem d quam ibi praesentem habebat, ea, quse potuit ad ipsam ecclesiam acquisivit. Finitis autem transactisque septem annis temporibus suis successores ejus, qui in ipsa sancta ecclesia constituti sunt, primus Nittarius e ccepit a fundamentis ecclesiara beati Magni con;

    <t

    datum Mabillonium.
    Goldastus Perechtg-ox Canisius Berthg-ozum zum, anonymus Ratisponensis Pertg-ozum. y Carolum cognomento Magnum designat, qui Carlomanno fratre anno 771 defuncto, Francorum monarchiam obtinuit. Acta ejus habes tom. %
    ,

    struere; eaeteri vero prcesules

    eum

    subsequentes,
    ;

    tamen prout potuerunt, similiter construxefunt non fuit aula basilica: ad perfectioncra operis perducta f, donec Domino annuente, a gloriosissimo rege Ludovico, filio Ludowici clarissimi imperatoris, Lanto ipsam sanctam sedera, eo tribuente, adeptus est g.
    /

    Januarii die 28. z In Goldastino exemplari correctius legitur coenobium Campidonense Cumque audisset monnsterium et civitatem Aug-ustensem quippe et
    :
    .

    'j

    S.

    Magni

    et

    cellam

    S.

    Afrae

    pcene

    destructam

    72 Consecratus ergo praefatus vir in pontifi- agit de eln aH _ catus dignitate , quinto anno episoopatus sui ec- docorpor. clesia perfecta est * et omni pulchritudine deeo- "GoU.etx\t~ siam pcrfccii rata; sanctumque corpus iufra mediam eccle.

    etc.

    siam requiescere sinens


    rat,

    sicut prius positum


    ,

    fue-

    aa Matth&us Raderus in Bavaria sancta voL 'Mpsius elogium recitans, illum S. Simpertum vocitat.

    cum omni
    si

    diligentia et honore

    donec

    cum

    archiepiscopo

    veniret,

    suo et cseteris fratribus suis coneum ausus esset ab illo loco ad alium

    bb Huc

    pertinent versus

    qui de Faucensis

    transferre.

    Consilio

    autem

    inito

    cum

    archiepi-

    scopo

    ,, ,

    , , ,

    ::.s

    VITA

    S.

    MAGNl ABBATIS.
    Eegro puerulo actura esset

    nomine scopo suo sanctss Maguntieusis * ecclesiae , episcopis suis suffragaOtgario h, caeterisque aliis 11 tLKTI)R,ETC. " i. corpuset e. Mogunneis, inveneruut, dignum fore, sauctum t.M.V pretiosum ab illo loco in meliorem et sublimiorem,
    1

    HMJDlMU,

    custos itaque accepto cursu, ad ejus rnansiunculam cucurrit , ut videret, quid de eo Domiuus promissione sancti Magni
    :

    si

    Deus

    vellet, transponi.

    Sicque reversus

    cum
    ,

    Ludowici ad propria ad eoenobium beati Magni accelerans, gratissimum omnibus, qui aderant praebet repertum consiIicentia

    piissimi regis

    ostensum haberet. rera 76 Mirum opus divinsc operationis actura praeterita die ulcera quia sicut coguitam fecit sunt patebant quam plurima, ita alia die tantum laesioue sana reperta, acsi vix saltem absque aliqua
    :

    natur.

    lium.

    cicatrix inveniri potuisset.

    Tunc demum episcopus

    73 Erat autem quidam in eodem monasterio Sanctut apparentxgropTX' frater i ex pago Duria ortus k, et quamvis paudicit tanitatem perculus tamen ex bonis parentibus * natus. k i Cumqup ibi studio discendi moraretur et assidue
    ,

    eum suscipiens ante sepulchrum beati Magni novum r ubi ejus corpus reconditum fuit, sanum
    ,

    Ootd. c\

    liberiori

    gene-

    re orlus

    quasi quotidianum victum suis laboribus quaerigravi taret, quodam dolore percussus in latere contabuit, per spatia temporum longa infirmitate
    ,

    iucolumemque adduxit sicque gratiarum aotiones* Domino de tanto miraculo peractae ob meraoriam redditaesanitatis: ipsepuerDomino etsancto Magno
    :

    '

    Qold. aciio-

    nihus
    et

    infra pe-

    raclia

    ita

    ut

    ab bumero

    videlicet
    in

    corporis

    partem

    usque ad extremam uno latere ulcera saniem


    infirmitate

    semetipsum obtulit quatinus reliquum vitae suae tempus deinceps in ejusdem sancti loci excubiis omuibus diebus vitae suae fideli devotione transi,

    geret.

    emittentia patercnt

    quam plurimu. Qua

    adeo gmvatus est


    culo gressum

    ut vix sine aliorum adminipotuisset.

    quoquam movere

    Lanto

    omnibus ita transactis de corpore saucti et beati Magni, assumsit secum praefatus episcopus Lanto pitatium pene putridum
    77

    Igitur hiis

    Lanto Vitam
    repertatn

    emendari curat.

    vero episcopus,

    convocatis plurimis ex parocbia

    B Dcmini

    sua prcebbyteris , indixit triduanum jejunium misericordiam implorans, ut praepropera sandiebus festinatione l transactis tribus
    ,

    sed tamen Dei gratia paginae infra divina sanctione s ad legendum sunt conservatae ; et accersi-

    ctum corpus revelare dignaretur


    riti

    cujusque meitaque
    illi

    quemdam monachum prudentem et industrium t E nomine Ermenricum ex monasterio Elewauga Gold. ettradidit ei ipsum opus * ad legendum et corvit
    , , *

    ipsos

    esset

    ostenderet.

    Sequenti
    et

    tertia

    nocte,

    dum

    corporale

    medicamentum
    ,

    aegro

    rigendum atque emendandum rens se minime ita doctum esse


    :

    ille
    ,

    autera

    asse-

    quaLcrniones

    ut talia inno,

    adUibituin nihil prodesset

    a semetipso atque

    a cuuctis eum conspicientibus jam jamque in desperationem lapsus adesset vidit in somnio

    inserere vaprout dignum erat vare, leret , necessitate obedienti constrictus suscepit pitatium et secundum virium considerationem

    atque

    sibimet assistere gravitatis lnultae

    Senem et

    placido

    vultu blandisque sermonibus causas infirmitatis in-

    quirentem.
    tt

    invrntionem

    74

    Cumque
    :

    aeger

    se

    interroganti

    totius
    ,

    ex
    ut

    adirajussionem pontificis contempnere nolens scripta renovans * plevit et quae ibi invenit omnia et corrigens atque Domino annuente seriem coufusam capitulorum luminibus emen, ,
    , ,

    idem rcvo-

    cans

    rorporit, quod
    itle

    ordine infirmitatis suae replicaret eventum

    dixit
    ,

    davit.

    epitcopo
    :

    ad

    eum Senex

    Postula

    fili

    ab

    episcopo

    indirut

    quando hodie corpus meum invenerit, illudque a cripta, in qua jacet abstulerit, ipsam criptam
    ,

    te

    osculari

    permittat

    et

    dum

    osculata fuerit

    Quanta vero et quam plurima signa ante sepulchrum beati Magui post orationem ejus, corpusque recouditum Domiuus ibi revelare dignafastidium potus est, si omnia scribi possent
    78
    ,

    Omrlusio uuctoris.

    sume

    ciueres de ipso loco, et misce cum aqua atque ex oleo sancto n simul, et ante altareuo-

    tius facerent legeuti

    nausiantis

    mentem

    a,

    quam

    studiosis propter

    vum
    roga
    facto

    quod
    te
    ,
    :

    prostcrne
    pristinae

    et si

    constructum est prout poteris, necnon et ulcera tua perungere hbc fcceris, Dominus te continuo
    ,

    sanitati restituet.

    Evigilans ergo aeger,


    ,

    mane

    venit ad ecclesiara
    custodi ecclesiae
    ,

    et

    quod
    ,

    in
    et

    som-

    no audierat,
    de ad
    fuerat
    ,

    retulit

    cum
    custo-

    ipso ecclfsiara ingressus

    pariterque

    cum

    pedes episcopi prostratus, sicut edoctus episcopo narravit inter angustias ac ge-

    mitus. Assumpto o fossorio ccepit fodere ; et iuvenitsarcophagum lapideum splendidissimum, in quo sauctum corpus jacebat more carbunculi
    optimi.
    deinde, invento

    corporr,

    tc-

    totum
    aed

    75 Aperto itaque eo inventum est corpus ejus illaesum , et Vita ejus ad caput posita
    ,

    pulclmtm
    nerntus,

    r>e-

    membrana tantum fuerunt tabida ut vix a quoquam legi potuissent, Pars vero corporis in
    apparebat /> corpus vero tautum quasi colore mntato jacebat candidum. Et congruo satis miraculo indicia sanctitatis ejus primo claruerunt nam episcopns , elevato corpore de sepulchro permisit custodi ecclesiae
    ,
    :

    vcstimento

    corrupta

    copiam possint comprehendi memoria. Nunc ergo ad laudem Domini nostri Jequi semper Sanatos suos glorificat su Christi quatiuus lectoris anihaec pauca inserta sunt mus devotus existat adlegendura, vel auditoris promptus ad audiendum quam taedium aliquod minime mon^trans vel nausiara rugata mente possint laeto animo percurri w. Itaque sufficiant sed obsecreista de tanto Patrono couscripta mus eum ut sicut sanitatem corporum animarumque adorantium eum multis suis meritis a Domino eis contulisse , credimus ita nostris mentibus divinae miserationis medelam implorare dignetur, ut peccatorura remissionem consequi mereamur, et vitam aeternam adipisci cc. Celebratur autem solempnitas sancti Magni confessoris Christi octavo Idus Septembris, ad laudem et gloriam nominis Christi qui cum Patre et Spiritu sancto vivit et regnat et gloriatur sine
    , ;
    , , :

    Deus per immortalia Amen.


    fine

    saecula

    sasculorum.

    ANNOTATA.
    a In Canisiano et Goldastino exemplari Lanto
    at anonymits Ratisponensis cum uno exemplari Ms. legit Hanto reliqua duo Hatto. Adi Comment, anum. 89. b Apud Canisium est pastoralidicium suscepit. c Can. et Gold. minime quivit aliquid ex hiis

    ut aegrum afferret

    quatinus

    ipse

    secundum

    vi-

    sionem sibi ostensam perficeret. Custos vero allatum corpus pueri q permisit eura osculari locum, iu quo sanctum corpus jacuit, sumensque cinerem de ipso sarcophago miscuit cum aqua
    et oleo sancto
    Vold.

    dicitur

    parte

    ubi *

    et perunxit puerum aegrum ea dolorem possederat. Die vero al,

    iiuom

    tlolor

    tera sciscitatus

    est episcopus a custode,

    quid de

    uosscdertt

    rebus (puta ecclesiis

    sublimare.

    Anonymus

    DIE SEXTA SBPTEMHKIS. Anonymus Ratisponensis Verumtamen ex ditum fuit non habet A parentelu, quam in Bagoaria habuit, quaedam bona isthxc adduntur.
    d
    :

    750

    Goldastus

    rectius

    tamen
    :

    A t wdo.o
    ,'
    ,

    ad episcopatum acquisivit. Ubi, prog-eniem interpretatus est parentelam. Simili modo apud Cangium in Glossario Capitulare Compendiense anni dcclvii, cap. l.Si in qnarta progenie reperti fuerint conjuncti non sepuramus. Progenies, ut patet, hic pro cognatione usurpatur. Porro Hatto sive Hautto e nobitissima Andecensium comilum familia ortus traditur. e Alibi Nitcarius, Nidgarius et Nitkerus appellatur. De tempore episcopatus ipsius aliqua dixi-

    tlA1lti

    '

    8 Correctius in Goldastina edilione legitur Sed tamen divina sanctiente providentia, paginae,
    licet
    ta?.

    mus

    Commentario num. 93 plura de eodem lector inveniet apud Caroluni Stengelium, Corbinianum Khamm, aliosque rerum Augustanarum
    in
    :

    obscuras, tamen ad legendum suntconservaPorro pictatium hoc est ipsa S. Magni Vita, qu3ea Theodoro ejusdem socio conscripta, et in sepulcro una cum Sancti corpore deposita traditur: qua de re quidprobabiliterstatuipossit,diximusin Comment.num. 33. t Merito ex hoc loco interpolatorem colligit Mabillonius neque enim verisimileest, Ermenricum semetipsum prudentem et industrium appellaturum fuisse. Consule Commentarium num.
    ;

    scriptores, qui illum inter sanctos antistites suos

    ZetZ. u Mendosum

    venerantur.
    f Hic desinit Canisii exemplar, reliquis omnibus,quee sequuntur, desideratis, quamvis supra scriptor prsefatus sit se corporis inventionem traditurum Qualiter ergo, inquiens, corpus B. Mag-ni repertum sit,... non est silendum etc.
    ,

    sensum restituo ex Goldasto fastidium potius facerent nauseamque legentis menti, quam a studiosis etc.
    .

    Est

    et haec
    .-

    stum

    sic exstat

    periodus vitiosa apud Goldaquatenus lectoris animus devotue


    :

    De Lantone episcopo
    vici Pii fitio
    8.
    ,

    et

    Ludovico

    Ludo-

    existatpotiusad legendum, vel auditori> promptus ad audienrlum, quam tsedio aliquo aut nausea rug-ata fronteminime possitlaetamente percurri, forte percurrere.

    factaque sub iis sacri corporis elevatione multis egimus in Commentario toto

    x In Goldaslina editione subditur

    praestante
    titusol-

    Domino
    h
    lo

    nostro Jesu Cbristo etc.

    Anony mus Ratisponensis Otkerum, Goldastus Otkarium nominat. Adi Comment. num. 84. i Per Eratrem intellige non monachum sed
    ,

    Additionis
    S.

    sequitur

    Deindesub Celebrutur autem


    Christi

    lemuitas
    abbatis,

    Magni

    confessoris

    atque

    discipidum, qui litteras discendi gratia ibidem habitabat id autem colligo tum ex eo quod quotidianum victum suis laboribus quseritaret,
    :

    quarto Tdus Septembris ad laudem et gloriam nominis Domini. Adverte tamen, perperam ibidem legi quarto ldus pro octavo Idus Septembris.

    tum etiam quod Sancti munere


    stjtutus sese

    incolumitati re-

    ejusdem Patroni sui obsequiis man-

    cipaverit.

    kAnonymus Faucensis
    3,

    MIRACULA
    in Vita Germanicalib.
    et in

    cap.

    o,

    ^Zvocat Durach

    tractu

    Campodu-

    nensi collocat.
    Praepropera festinatione rectius deest in Goldastina editione.
    1

    Auctore P. Ludovico Babenstuber


    Benedictino Ettalensi.

    Goldasto esset; idest, cum tumalii tum ipsedesua sanitate desperarent. n De antiquo olei usu ad morbos infirmitatesque tollendas vide Baronium tom. 7 Anna-

    m Legecum

    CAPUT

    I.

    lium Eccles. et Mabillonium in Prxfatione ad seculum Benedictinum primum 9 num. 101

    ubi ostendit, modo oleum ex Sanctorum tumulis divinitus scatens, modo ex lampadibus ante

    Phrenesiset rabidi canis morsus sanata,

    eorum corpora ardentibus desumptum, modo etiam benedictum ad curandos infirmos adhibitum
    fuisse.

    puerperce

    difjicili

    parta

    levatce y

    proles
    et

    impetrala, varii morbi, lues


    infestationes abactce.

    Hunc hiulcum sensum ex


    :

    Goldastino exem-

    dmnonis

    plari sic restitue


    pto fossorio etc.

    Pontifex erg-o diutius

    cum

    pre-

    sbyteris orans, inter angustias et g-emitus,

    assum-

    Quas
    silet

    opera naturse viribus majora patravit Ma-

    De

    partis corruptione
    ,

    Goldastus. Cete-

    ad minimum 170 a Sancti obitu, ut colligere licet ex Comment. 8 quamdiu autem incorruptum perseveraverit, non liquet certe Ekkehardus Junior de brachiorum altero ad Sancti-gallenses
    hsec acta sunt, erat
    : :

    rum annus quo

    translato agens, de ejusdem incorruptione nihil addil abbas Henricus credidit, corpus quoddam carnibus nudatum, sub Joanne Hess, qui usque ad annum 14S0 Faucensi monasterio ab:

    adhuc mortalis, libris superioribus retununc ad ea quoqueconvertenda est narra- t9Mribn tio, quse ccelo jam receptus, Divusque appellatus prmonet. hactenus edidisse memoratur. In quo g-enere mesed rito, ut niliil nos lateret, optandum fuerit quoniara, seu vetustatisminori diligentia, seutemporum injuriis, factum est, ut pleraque interciderent, pauca dumtaxat, quibus postiteratas tabulariorumclades inmajorum monumeutis, aut relatiotrnus
    :

    limus

    nibus recentius annotatis, contigit supcresse, in

    basprsefuisse dicitur a Bucelino, inventum, ipsas eas esse S. Magni exuvias, adeoque supposuit communi corruptioni obnoxias fuisse. Vide Com,

    medium dabimus. Neque dubium

    est, vel ista suf-

    fectura piis lectoribusad coujicicndum, quam gratiosus apud Numen omnium poteus noster sit Thau-

    ment. num. 116.


    q

    maturg-us.
    legit
    :

    Emendatius Goldastus

    Custos vero ec-

    In

    vicinia

    Mindelhcmii
    ,

    quod '

    est
    .

    Sueviae

    permisit etc. clesiae, ablato corpore, puero ubi ejus corpus (jam recensj conr Novum,

    urbeoula,
    raverat,

    hominem runcolam amcntia


    ut

    -.

    Phreneticus ad

    sic

    effe-

    taRammenlem
    reductut,

    noctu strata reliuqueret, inque

    s\J-

    vas

    700
    A. i\

    MIKACULA
    cum
    bestiis

    S.

    MAGNI ABBATIS.
    quse patiebatur hor- j. contraxit adco gravem, ac ve- puellx hementem, ut integro novendio velut jam con- graviuimiu clamata?, et mox ituraecad plures advigilaretur. wbwabta<tt*' Porro morbi iliius indolem memorant fuisse plasensia
    filia
    :

    Biuk

    vas profugus

    vagaretur. Familia et
    frustra

    luec a somniis,

    SUBKR.

    cog-nati iu vcstig-ando
    fuissent,

    amissum cum diu

    ribilia

    morbum

    opus esse rati, viciuorum suppetias implorarunt. li ducenti omnino, haud secus, ac si immanem feram quampiam pcrsequerentur, partitis inter se indaganin id oculis

    plurium

    ne exoticam.

    Quoties
    ,

    enim virg-uncula
    artubus
    e

    in

    som,
    ,

    sylvas ingressi avia quaevis ac invia perlustrant integro triduo; nihil tamen minus , quam insanientem exulem reperiunt. Quare, dedi studiis,
    ,

    num

    concesserat

    totis

    violentissima

    succussidne

    cohorrescens strato elevabatur

    moxque
    usque

    in

    idem resupinata soporem hauriebat,


    viribus ac vivido colore defecta
    ,

    his quoque consiliis, cognati per sese conquirere pergunt fugitivum sed incassum omnia. Tandem divinitus eis injecta mens est,

    speratis
    soli

    adeo

    ut

    ut

    opem
    ,

    S.

    Magni accerserent
    voto
    precati,
    ut,

    quod

    dum

    fa-

    ciunt

    edito

    qui

    feras

    olim

    cicurasset,

    hominem quoque amissum

    pristinse

    mansuetudini ac sibi restitueret, statim is, qui pervestigantium tam diu latuerat e silvis adest, discussa penitus amentia sanus ac
    tot oculos
    , ,

    Mortum

    rabi-

    sospes, unaque cum sui Magno agit gratias. Communis Fussiaci


    JJ

    inventoribus

    summas

    S.

    nec
    S.

    uno

    tantum exiis,

    di canii sanat

    perimento
    sunt,

    testata fides est,

    Magnum

    qui da-

    a noxiis animalibus venenati inque furorem


    ti

    praesentem medelam afferre.

    Forte Nas-

    Nnssareut

    sareitii

    in Tyroliis rabidi

    canes quinque homi-

    nes invaserant;
    pestiferos triduo
    ,

    qui

    omnes exacto post


    ferret,

    morsus
    Juve-

    cum nemo

    seu mortalium seu

    immortalium opem

    mortui

    suut.

    nem

    praeterea

    quempiam vegetum
    ejus

    ac validum

    ejuamodi Cerberus secundum brachium


    ter laniaveraf
    :

    immanivicem vehementer anxii paimplorarunt;


    et
    polliciti
    ,

    rentes,

    S.

    Magnum

    si

    filium sibi

    vivum ac salvum
    dictu
    !

    servaret, illum Fus-

    siacum sese adducturos,


    turos.

    Sospitatori prsesenta-

    Mirum

    edito

    hoc

    tali

    voto

    tan-

    tum

    abfuit,

    feralis

    quidquam periculi crearet morsus, ut ne turaoris quidem aliquid post


    ut juveni
    :

    se relinqueret

    velut omnes, qui, vulgatare tanta,

    spectatum venerant,
    tioue S.
    uberem quo4.

    cum

    admiratione acpraedicafor-

    Magni

    testati sunt.

    mortua nounisi ex anhelitu, quem trahesex ipsis aut sepbat tenuissimum, distinxisses tem diebus tenuit ea mali ignoti saavitia, mirantibus universis, qui ex vicinia ad misellam invisebant, quo pacto fieret, ut eo usque proMcestissima parens, ubi advertit, actum viveret. esse de salute filiolae, nisi opem eidem mortali majorem accerseret, ad Divos primum, Divasque complures, preces inter ac vota confugit. Verum, cum iidem (ut mirabilia sunt Dei consilia) minime subvenirent, sanctum denique Magnum singiilatim oravit medelam, idque fiducia eo firmatiore, quod eundem Divum jam aliquando propitium in gravi partus discrimine habuisset. Memorant, mulierem filiolas causam egisse verbis usque adeo emphaticis , et sapien- E tiam spirantibus fceminea majorem ut omnes, qui aderaut , summo.pere mirarentur. Pollicita est autem edito voto, si salutem conclamata? impetrasset, curaturam se, ut hujusce beneficii fama undique didita, Dei divique Magni honos non vulgariter amplificetur. Quid plura ? Virguncula cunctis admirantibus postea convaluit et parentem voti ream effecit. 7 Donawerdse d mulier quaedam integro octi- Pmvperxdifduo summos inter iolores parturiit; parere ta- faiu nien ^on potuit, nec quidquam humauae opis qua praesenti subduceretur discrimini, suppeditavit imo ne cselites quidem , votis jam pluribus plures incassum pulsati, velle subvenire vi-

    eam

    Agricola

    quidam oppido probus seque


    assidue

    debantur.
    laboranti

    "^i."""' ntidam agri


    col* impttrat

    tunaS(l ue suas

    Deo,

    divisque

    cajlitibus

    Quae cum ita se haberent , aderant, venit in mentem

    iis
    ,

    qui

    divum

    comracndare insueverat. Cum itaque ab annona3 cantatem quam aliquot annorum sterilitas
    ,

    gnstiis,

    invexerat, inmag-nis versaretur rei familiaris|ana S. Magno precibus et concepto voto

    Magnum vel maxime esse unum e Superis, qui suo patrocinio secundent puerperia. Hujus pro inde auxilium fervidis precibus expetunt ; imo
    et

    obtinent citra dilationem

    illa

    enim salva
    ,

    et

    (;

    quopiam contendit, ut arva sua, jam diu messium prope inania, pristina foecunditate bearet. Cordi fuisse Divo hanc hominis de ope sua fiduciam luculente monstravit eventns factum
    ,
    :

    incolumis
    laudes
    suit.

    mox prolem

    enixa est

    venitque

    e j

    postea, interque
    nostri

    maximas gratiarum actiones ac Thaumaturgi, rem gestam expopraterea

    quippe
    cellis

    est,

    ut

    inferrct,

    semper plus frumenti horreis ac quam vicini, idque non absque

    Fuessensem

    quampiam octiduana

    itidem

    iuvidentia ipsorum.
    stitit n

    Grntum porro quotannis


    iis

    se

    allato

    dono ex

    rebus

    quas

    S.

    Magno
    ,

    referebatin acceptis a.
    5

    PHagedi na ah
    equoabavttt

    Alius
    ut

    iuvito

    quidam agricola equum emerat Mercurio b mox enim phagedaena


    :

    sed
    ,

    ea-

    que
    1,1111

    putabatur
    ecepit.

    jumentum

    prope incurabili laborare Commotus ca re domiuus vo,


    ,

    nunoupaYit S. Magno, et cquum una cum rauneribus ad oedem ejusdem adduxit cum vero illum per fores etiam intromittere albae men:

    quoque foeminae notassent, omnium judicio de salute laborantis actum esse credebatur. Imminehat tum forte dies, quem Dominicum vocamus unde in eam sententiam itum
    caitera
    :

    cum

    sed plane incassum advertit enim obstetrix fcetum contra suetas nascendi leges partem sui posticam luci, in quam edendus esset, obvertere quod
    :

    pariendi difiacultas summos inter dolores oppresserat. Quare multse ad eam mulieres, cum consilium laturas , tum opem , inviserant;

    fiarlu levatv

    est,

    ut

    tis

    homo

    pararct,

    Prior, ne

    id

    fieret,

    inter-

    preces
    rentur.
    pristina

    cessit. At Corydon nihilo secius S. Magnum, ut animal sauum sihi reddat, orat vehementer, imo cxorat nostri quippe coenobitse avenam attactu prius reliquiarum S. Magni et sacra precationc lustratam afferunt, ex qua postquam equus
    :

    misera puerpera publica; ad populo rogatu concionatorum


    ,

    pro

    Deum
    indice-

    Verum

    et istas

    irritas fuisse discriminis

    conUimaeia^doouit^De secanda proinde


    '
    :

    voravit,
    utibilera
    tisceret.

    convaluit,

    operam
    fuit

    pnestitit,

    ac deinceps constanter sanus douec senio tandem fa-

    partunente, ut saluti prolis saltem consuleretur cogitari cceptum sectaque fuisset haud dubie nisi cruentum consilium S. Magni preesens
    tulatio

    opi-

    tempore discussisset
    cseterisque
    si

    nam

    mane
    factu
    tur.

    ecce altero

    obstetrici,

    raulieribus

    v.sum

    optimum
    cuculla,

    7 Puellula

    reliqui* S.

    novenuis, civis cujusdam Fues-

    Magni

    accerseren-

    Adfuit haud gravate

    P. custos

    cum

    WE
    A
    Ia,

    SKXTA SEITEMBRIS.
    quietem
    fervide
    S.

    baculo, et cruce divi Patroni, eaque singula jam couelamatte, nec magis cum partu , quam morte luctunti, sacras inter preces admovit. Quibus peractis, cum idem sacra pignora domum reportasset statim infans in utero factus anticus f, salva matre, lucem prodiit

    761

    Magnum, quem
    visa

    ante et
    est

    filio

    et sibi

    P Kimt

    invocavcrat,

    Exinde statim, quod plane mireris, dira et infames pustula utrimque

    habere adstitem. "wo.


    sc.-.bies

    quem

    mulieres

    gaudio

    tnumphantes e voque Magno

    vestigio templo illatum Deo, diinter mille gratiarum actiones praesentarunt, ac P. custodem prope vi adhibita

    exarescere, ac subsistere, et octidui intervallo penitus evanescere. Adfuit postea mater et sua, et filii salute l*ta,

    remque gestam

    inter

    refern

    tabulas petiit

    nec

    filn

    tJ

    impulerunt, ut rem miraculo plenam populo promulgaret. Gesta haec sunt xxm Januarii anno mcdxcvii g.
    ,

    notum

    maximas gratiarum actiones nomen tamen nec suum


    :

    esse voluit

    Augusto

    anno mcdxcvii, mense

    Prviespost

    9 Alia
    rat

    :r;;t
    vetrata.

    eoque praeterea vivendo t, etiamsi aliquando peperisset, deinceps parere per setatem desineret sed quomam carere liberis non mediocriter
    *

    ^r^rT^ Ea
    sterihs
    *

    quEedam mulier Kaufbura h ubi xxv Fussiacum cum marit


    ,

    13 Cum Maxirailianus I k in civitate Fussia- tubUua co, ac coenobio S. Magni esset varii * ad eum
    ,

    legati

    cum

    erat

    -*-

    Germaniae, tum

    exteris

    principi-

    am

    P rovecta

    bus confluebant; solebatque caesar iu triclinio abbatis prandere, apertis foribus. Die quodam convivarum quispiam post primum statim vini haustura
    os sibi
    surgit,

    pustulis
    obseri

    Gallicanaj porriginis testibus

    <

    desideriis ac votis asstuaret in templo, a P. custode contendit majorem in modum, ut sacras sibi sancti Prajsulis reliquias religioso contactu venerandas porngeret Id ubi obtiuuit, factum est, ut conciperet. Verum circumactis, quos natura postulat,

    divum Magnum assidue atque vehemeuter orare institit ne mori se permitteret pemtus improlem. His talibus
    ,

    esse rebatur,

    calamitosum

    abvertit.

    De sigmate

    proinde

    cum

    ac plenus rubore e conclavi secedit. At hominis vicem haud mediocriter anxius illi divinam opem divique Magni patrocinium enixe implorat. ttatas fuis^e preces, illico monstravit eventus dum e vestigio,
    caesar ipse
    , ,

    subsidentide-

    bus vesiculis, turpis hinc, ut par erat


    ,

    lues
    actte

    recessit.

    Gratias

    anno

    praiter

    propter

    uten mensibus, integrum triduum cum acerbissimis partus doloribus usque adeo conflictata est ut non solum obstetrices, sed etiam
    alii

    MCDXCVII.

    ei

    viribus enitendi abjudicarent; idque praesertim, quod esset tomina provecta state,

    spem humanis

    omnem

    Eadem impetigo civem queradam Fiesseusem cum omni familia corripuerat. Is, re ;.uimadversa, seque suosque divo Magno clam devovct, >acrisque reliquiarum ejus attactihus admoveri petit. Quod
    ubi impetravit, testati sunt universi, id sibi saluti
    fuisse.

    antea numquam mater. Ad caBlestem igitur opp rursus fuit itum, et P custos
    et

    gm advocatus,
    vit,

    cum

    reliquiis S.

    quas ubi

    is

    laboranti ex

    Mamore admoxviii

    ac

    demde domum

    tissime peperisse inaudiit.


    Junii.
    Duoinfantes

    reportavit, illam statim la>

    Anno mcdxcvii,

    recennau

    10 Rursus alia in ea civitate mulier oppido proba pepererat quidem, sed Lucina i

    14 Sed ad alia nunc opitulandi genera con- Wwniiwvertamur. Trimula filiola ruricob-ecujusdam AVeis- ta: " senseensis n erat eam oculorum aBgritudo adeo male habuit, ut initio cacutiret, ac paulatim obtusa penitus acie cajca oberraret. Ipsas tres hebdoraadas malum tenuit, quod cum abigcre vis
    :

    nequaquam

    quippe in lucem prodiit exanimis, ut apparebat, ac pedibus sursum actis orique adnatis, monstro similior quam homini. Ex~ horruit visam puerpera eique S. Magni opem fervidis precibus inclamavit. Hoc facto, mirum
    ,

    secunda. Proles

    nulla mortalis posse videretur, parentes cadestem S. Magni medelara edito voto et petierunt , et obtinuerunt; statim quippe visus puellula: ad
    officium rediit
    :

    id S.

    rueruut Patres Augusto.

    Magni anuo

    quod oculato testimonio ae mcdxcvh mense


    i

    dictu
    ta3

    infans

    oculos
    :

    atque

    os

    aperire

    ac

    vi-

    esse manifestus

    lustrico dehinc fouti ex

    mo-

    re Christiano
    r,

    admotus xvn adhuc diebus super-

    15 Forte dira pestis Fussiaci armenta et greges immaniter populabatur; neo erat spes ulla continuas stabulorum atque pra?sepium clades no-

    ,estit

    pecoi-um

    rr "'" r " ,:

    vixit.

    littpericulo

    nepu.

    Iu eadem civitate quaedam inter maximos dolores puellum fuerat enixa quem cum obste11
    ,

    trix,

    tum

    alias,

    qute parienti aderant,

    vita cas-

    sum
    ita
    tis

    judicabant.
    dolenter

    Non

    poterant

    istie
    tristi

    initio

    rem

    clam habere, quin mater de


    mussitantes
    consternata,

    fato infau-

    animadverteret.
    statim
    S.

    summopere
    jus
    to
    illi

    Ergo Mag-num, cu-

    Quare Fiessenses divum Magnum, ut ipse feral suppetias, oraut, addito voto, vaucam eidcui oblaturos, quaecumque sub vesperam a pastu redux portam urbis prima intrasset. llanc jussi notare apparitores, et iu monasterium adductara abbati sistere quod feceruut mense Julio, circa diera divae Magdalenae sacrum. Factum deinde, ut lues

    stra opitulatione averruncandi.


    consilio

    communi

    species veluti prsesentis objiciebatur, edi-

    penitissirae extingueretur o. Porro

    eam buculam,

    voto rogat, ut

    suo
    :

    prolem apud
    :

    Deum

    pa-

    trocinio vitae reddat

    secundum
    ,

    quse revera puer

    quce erat Joaunis cujusdam Daxhardii, dato pretio redemerunt, imperatis binis quincuncibus iu sin-

    ciere sese,
    et

    ac vivere testari

    mulieres gratulari,
    qui
    Christiano ritu

    gula civium capita, quibus pecus erat iu paseuis,

    parata aqua sacerdotem


    accersere.
    inter
    ,

    annOMCDXcvm.
    10 liursus alia hic ftemina visu utebatur adeo
    " ,u/
    '

    lustret,

    Verum

    ista

    dum

    properantur,
    :

    mox

    altera

    mulieres oritur consternatio


    e vivis abiisse videbatur
    S.

    infans quippe
    desito rursus

    acsi Coelites benefieii pceniteret,


    :

    omni motu,

    sed post iteratam a puerpera

    Magni

    invocatio-

    paulatim ingravesceute hebetudine periculum esset, ne oculis prorsus caperetur. Vcrum, ut sacris divi Magni piguoribus secuudum caput attacta est, pristinam cernendi perspicaciam
    debili, ut

    ahactum

    '

    nem,
    Lnes fceda

    iterato miraculo revixit

    anno mcdxcvii, meuse


    vocant,

    recepit.

    Septembri.
    '^
    *

    17
    ,

    lu

    hac

    eadem

    civitate
    ,

    agafoni

    n luem etiam
    fuit S.

    quam Gallicam
    Illa

    puerum matri atque mox ipsam matrem vulunice charum gato contagio invaserat quam rem cum foemina doleutissime ferret, nocte quadam secundum
    virtus.
    ,
    :

    magna

    Magni

    equi eraut clitellarii duo genere illo quod a verme nominant, correpti uterque. Forte homo, ut equorum saluti consuleret, aliquut avena3 modios admotis divi Magni reliquiis ac
    ,

    cuidam morbi

    tquitanaii

    sacra

    precatione

    lustrari

    curavcrat

    postcaque
    iu

    762
    A. P. Rvhin-

    MIRACULA

    S.

    M \GNI

    ABBATIS.

    snnn

    jumenta ejusmodi pabulo, onusta propellens abierat. Ibi sole oceaso, raontanum tugrurium ingreditur; et, exoneratisequis, saccum foeno fartum humi sternit, eique alterum saccum praedicta avena gravem superimponit, sui rerumque suarum securns cum incendium repente exortum non modo tugruriuin, sed etiam saccum fcano turgidum baurit, saeco, cui avena inerat, illeeso,
    in Alpes,
    :

    cum amnem, quinque milliaribus Germanicis %n p Ortum distans Memminga.


    Lucina a gentilibus partui prieesse fingebaSed cur, obsecro, profana luvc impii paganismi numina sacrarum rerum narrationi ini

    tur.

    seruntur k Maximitianus I, Frederici III, aliis IV, imperatoris filius, archidux Austrige et imperator.
    1

    licet

    is

    sacco exusto incumberet. Equis prteterea,


    pasti sunt, pristina sani-

    postquam eadem avena


    tas rediit.
    per/eufefum

    Odoricus Raynaldus Annal.

    Eccles.

    tom.

    19

    ad annum
    , ,

    1495

    scribit

    luem

    veneream

    puerivutuu*

    subuonna;1

    Hohenfurchum haud procul Schonga p pa^. us est j bi ngricola deg*ebat perquam egreg-ia vij tute> T n nuj UH sobole, quam ex conjug^e, pari probitate fcemina, numerosam susceperat, duode1S
    _

    erectum adeo filiolus in cultrura forte violenter prolapsus erat, ut cuspis a tergo inter
    cennis
    scapulas ad pectus usque penetrarit. Parentes eo

    sub prsefato Maximiliano in Germania viguisse. Eodem inquit tempore qno in Italia lues venerea g;rassata est, etiam in Germania scortatores afflixit, atque a piis existimatum est, eam pestem ad blaspheraorum in g-aneis et lupanari,

    bus
    nitus

    lascivientium
    iramissara
    ,

    coercendara licentiam

    divi-

    casu attonitos,
    vitse

    cum

    in

    puero vix tenues amplius

    adeo ut Maximilianus caesar novo casu percitus sanctionem in blasphemos ediderit.

    notarent reliquias, omnis

    humana

    opitulatio,

    operaque defecere. At minime diu defuit caelenoctu quippe secunste divi Magni auxilinra B dum quietem patri objicitur vir senio venerabilis, mag^nopere suadere visus, ut filiolum divo Magno, in cujus aliunde esset dominio, commendaret
    : :

    m Sig*ma hic pro mensa usurpatur est autem proprie ipse lectus in quo veteres mensx accumbebant, in modum 5 stratus. Hinc Martiatis lib. epigrammate 48 de convivio convivisque 10
    ; , , ,

    agens, sic canit


    Stella
    ,

    .*

    id

    enim eidem

    saluti fore.
    ,

    Ille,

    discusso somno,

    Nepos
    :

    Cani

    Cerealis

    Flacce

    ve-

    paruit monenti, seque

    natumque Thaumaturg-o

    nitis

    nostro devovit. Eo facto ita culter evelli se pas-

    Septem sigma capit

    sex

    sumus

    adde Lu-

    sus est, ut neque sang*uis, neque dolor sequeretur,

    pum
    n "Weissensee vicus est haud procul ab urbe Fuessensi secundum geographicam tabulam Frederici De Wit. Simile prorsus beneficium Fuessensibus rur,

    imo nec ulla


    puer
    ,

    cicatrix notaretur.

    Testatus

    qua plag*am acceperat, se contrectantibus nullam sibi inde creari molestiara. Exercuit hanc mirabilem medelam divus Magnus iu autumno auni
    est insuper

    ea

    parte corporis
    ,

    sum

    obtigisse

    mcdxcviii.
    dxmonit
    inft$-

    Zeiller,
    cselestis

    ano 1743, ex litteris P. Columbani ejusdem abbatite ccenobitde, diximus in


    139.

    19
    pefi
    f

    Daemon quoque
    ut
    sae p e

    Patroni nostri
    est

    vi,

    Comment. num.

    tattoHcs depui-

    a ]j ;ls

    expertus

    anno mdvii

    quando bominem quemdam dira obsidione pressit. Solebnt is prodire, dextram laevamque lapidibus armatus, ac more leonis rugiens, obviis quibusque
    interitum minari, et intentare Caeterum a parentibus et cognatis ad reliquias divi Magni ductus, ab-

    p Alias Schong-avia , incolis Scongaw , oppidum est in Bavaria superiori ad Lycitm amnem, tribus cum dimidio miliiaribus Germanicis Fuessa dissitum, nisi errent laudatm tabidce F. De Wit.

    jectislapidibusoranera furorera exuit

    dies postea Sospitatorem siuim calidissime oravit, neab orcoseporro infesta:

    complures a templo avelli impatiens


    furiarique sineret.

    CAPUT

    II.

    ri,

    r
    8

    ANNOTATA.
    Pie sane
    :

    Divina vindicta in Sancti contemptonon


    facile

    quamquam
    ,

    in similibus

    res, varii

    miracuhtm agnoscatur
    fuerit, ut sine

    morbi sublati usu


    vis

    V
    reli-

    nisi ea messis ubertas miraculo aut potius bene/icio ha-

    quiarum, baculi mirabilis


    tra insecta.

    con-

    beri

    non

    soleat.
    :

    b Id est infelici mercatura

    Mercurius a genti-

    Ubus credebatur mercalurm pr&esse. c ldest, moriturre quod autem subdit,aA plures advigilaretux, aut voces HLv ad plures significant, multos ipsi adstitisse, aut mendose expresste
    :

    sunt.

    d Urbs Germanuv in Sueviaatque in ipso iimite Bavarue et ducatus Neoburgensis condita ad Danubium, ubi fiuvium Vernitium recipit. e Fuessam, utasserit abbas Henricus in annotationibus suis Mss., in quibus hoc ipsum miraculum seu beneftcium narrat, notans Donawerdam viginti et uno milliaribus a Fuessensi oppido
    distare.

    ad se "**" prompte adfuit ita in sui contemptores acriter qnandoque vindicare visus est, id, quod ex eventibus jam memorandis monstrabitur. In vicinia Staingadii a, a quod est monasterium Bavariae rustici
    confug-ientibus

    Verum

    queraadmodum divus Magnus


    hucusque

    '""'

    consulesset

    tabant inter se
    si

    an non ex re ipsorum

    verso deorsum capite. g Eadem prorsus refert laudatus abbas Fuessensis Henricus. h Incolis Kautfbeuru urbs parva, sed imf

    Id

    reliqui per ag-ros ( ut fieri assolet) seg-etibus conservandis circumg-estarentur ? Nonnulli, qui easdem reliquias afferri curaverant, id plane volebant caeteri
    :

    divi

    Magni

    est,

    tamen omnes
    :

    dissenserunt

    sed grandi malo

    omnium

    statim
    ,

    enim altero die, orta tempestate saevissima totam ilhs spem anni g-rando pessumdedit anno
    ,

    MCDXCVII.
    21

    perialis in Suevia, in

    Algex tractu ad Werta-

    Diem divo Mag-no ab Ecclesia

    sacratum

    quosdam

    DIE SEXTA SEPTEMBRIS.


    A quosdam jam
    in Sancti con~

    temptore$

    olim feriando honorasse itaque noxia insecta ab agris suis avertisse eos autem, qui id facere decressent nec tali hoc decreto stetissent, gravibus arvorura cladibus fuisse raulctatos, a majoribus nostris accepimus. Ejusce rei unum saltem e pluribus exemplum memoremus. Non procul Prochenzella c, in dicecesi Constantiensi, Mathaeus Mock, et Michael Weishaupt, ut divus Magnus agros ipsorum a populatione
    ,
    ; ,

    7*3 conjugis filiam, Afrara nomine, octo oirciteran- A.I\B.,nbs natam, gravis morbus non tantum acerbis m-ict. exercebat doloribus, sed et. quinque diebus 'jrane*
    elind>m-

    guem reddiderat. Pluribus consiliis ad frtmgendam mali saevitiam infeliciter adhibitis Anna
    ,

    t-um pwttta-

    rum

    Margarita Weldia,

    illustri

    loco

    fflemina, conjiinx

    Wolfgangi
    vini
    e

    Simonis Remersthalii, qui tum arci Fuessensi pra^erat, hortata est, ut misellie quid
    calice
    S.

    Migni

    prseberetur.

    vermium
    ab opere

    Quod

    ubi

    patrocinio suo tutaretur, die ejus festo

    '
    \

    (,

    duorum

    faciundo sese continere statuerant, idque reipsa praestiterant inde plane factum, ut a noxiis animalculis nihil detrimenti acciperent. Sed vir quidem nobilis cum ejusmodi religionem insuper haberet id non impune tulit nam in agro illius, qui segetes duumvirum *
    :

    factum, usque adeo increvit dolorura immanitas, ut virguncula violenter incurvata mutataque in tetrum nigrorem facie, sui dissimilis horrorem
    ,

    spectantibus incuteret. Loqui deinde coepit, remittende nonnihil cruciatu. Post alterum haustum
    visa est habere meliuscule.

    templum

    S.

    irorum

    interjacebat medius, vermes, quidquid excreverat, depasti sunt, anno hdcxvi narravit D. Urbanus Lidel, id loci parochns, vir fide dignus.

    memoratorum

    Magni adducta,
    ,

    Denique a mstre a et e calice ejusdem

    tertium pota morbi insolentiam tim ablegavit.


    26
    la^

    omnem

    paulamorboi fuaat

    ejusque fest.r
    dieiviolatores;

    22
    cro,

    Anno mdxxviii,

    ipso

    die

    divo

    Magno
    ,

    sa-

    sub horam septimam vespertinam


    ,

    grando

    vehemens et copiosa ruente plusquam mediara horam glaciato imbre, ut decimo post die adhuc ejus pilae ac crustge passim incecidit adeo
    ,

    venirentur. Caeterum ea tempestas fere oppidum, ac campum Fuessensem verberavit id ideo fa:

    Eadem potio salutem attulit Marise, fiiioduodecenni viduae cujusdam Fuessensis, quae uxor fuerat Mathaei Winter. Ea puella menses duodeviginti circumferebat ventrem fcede inflatum ac turgidum. At ubi bibit e calice S. Magni, tumor rescedit, salvamque et incolumem reliquit, anno mdcxxvii, mense Septembri. 27 Griienbachium, quod est juris Austriaci in agro Brigantino, allatse reliquiae S. Magni, adhibitis,

    iijnotum pneri

    maium

    ctum creditur quod mul Dominicus erat


    ,

    cives
    ,

    eum diem

    qui

    si-

    ut

    mos

    habet, saeris ritibus,


    :

    insecta
    ,

    celebratis nundinis profa-

    strenue sustulerant
    diverterat
    P. custos

    verum hospes
    ,

    quidem apud quem


    ,

    tollit.

    nasseut.
    somiscampanv
    aercaspotestates coercet.

    vicem

    filioli

    lugebat

    cui

    anno mdlxiv pauper quidam operarius Joannes Spetel nomine, Weissenseia oriundus in valle binis sylvis interjecta mediaque hora circiter a coenobio S. Magni dissita, die quopiam ssstivo foenum rastro corradebat; cum, densatis in tempestatem nubibus, fulgure tonitruque minacem, vox graudis auribus hominis ex altero monte per abietes allapsa est hortantis quempiam Verbera , verbera; et alterius e re23

    Forte

    vel

    maxime opus adhuc


    is

    erat ope

    gni. Erat

    puer decennis,

    medica S. MaAndreas nomine,

    lenta morbi tabe usque adeo exhaustus, emacia-

    tusque, ut

    spirantis cadaveris potius,

    quam

    vivi

    hominis referret speciem. Omnes latebat origo mali unde non deerant, qui stygia accusarent maleficia. Iiic ergo talis puer, cui nec spes sanita:

    tis

    recuperandse, nec vitae diuturnioris superabat,

    Non gione inter densas arbores respondentis quia canem S. Magni lapossum, non possum trantem audio. Qua metaphorica periphrasi im:
    :

    monitus a parentibus, reliquias S. Magni adesse, ingens continuo desiderium bibendi ex Divi calice
    concepit.

    Ut

    voti

    compotem

    fecit P.

    custos

    ro-

    pjus

    ille

    campanam
    tum
    in turri

    indigitavit

    quae

    S.

    Magni

    gatus a parentibus , paucos intra dies salvum, sospitemque se vidit. Contigere haec sub annum
    MDCVII.

    dicitur,

    sonantem

    testatusque lu,

    culenter est, ejus sonito


    conatus, in

    magorum

    sagarumque

    hominum, aut frugum perniciem temirritos reddi. Est autem pestates coucitantium ejusque cruce hsec campana dicata S. Magno
    ,
    ,

    28 Joanni praeterea Neumayr, ejusmcdi haustus saluti fuit. Is

    civi

    Fuessensi, arum cum C&n


    pellio
    diglutitam
    expellit
    ;

    opificio

    cum

    die

    quodam domum

    rediisset oppido famelicus,

    initiata.
    I

    inuiii tn

    24,

    In

    eadem parochia Fuessensi Weissenseia


    intestini,

    Sancti calicc

    vermes
    puellse

    incertum unde

    enati,

    ventrem

    in fragmen panis, quod agglutinatam, incertum quo casu, habebat acum (operis pellicei faciundi instrumentum incidit idque una cum acu imprudens tngessit latranti stomacho. Ulioo sensit,
    J

    benedlctum rermes expct


    tit:

    eujusdam insederant, assidueque morsistrenue quidem cruciabant acerbissime plura medicamina, ut sede sua extentata sunt pellerentur diri indigenae; sed nihil profectum. Denique parenti vicem filiolae multum anxio
    cando
    :

    quam
    tio

    inauspicato gulse litasset.


    ,

    Verum nec

    ra-

    suppetebat

    nec

    consilium a

    devorata acu

    corpus liberandi
    talibus probi
    ut,
    si

    citra noxam. ln angustiis his quidam homines viro authores sunt, malo invenire medicum vclit opem S.
    ,

    mens
    affert

    injecta est

    Venit igitur
    patri

    medelam accersendi a S. Magno. Fuessam, emptumque vini sextarium sacrorum custodi, orans majorem in

    Magni
    tendi
    petit.

    imploret.

    Paret
    noxiis

    ille

    lubens

    ac
    et

    volens

    conceptaque
    decreto

    de
    ,

    poenitudine,
    e

    confi-

    potum
    , ,

    thauranturgo
    advertit

    calice
    (

    modum,
    stretque

    ut is fundat in calicem S. Magni, luadhibita ejus cambatta, et precatione

    Eo
    citra

    praebito

    statim

    acura
    )

    etsi

    ritns consueti.

    Obsequitur agricohe desiderio cu-

    stos, finitoque negotio,

    vinum
    ut

    ei reddit in

    suam
    filiola

    attamen moderatos ad ima quam et postridie sub meridiem alvi descendero egessit illassus d. Fuit is dies 2 Octobris anno

    non

    dolores
    :

    langunculam.
    inde pota

    Quam

    domum

    retulit

    MDCXXII.

    primum

    leni sopore
    ;

    demulsa

    est,

    paulo

    29

    Cum annoMDcxxxn

    Sueci e Fussiacum occureliquiis

    intetSino dn(oret totlil.


    c

    egesto ververo post habuit melius ac demum, vivorum ingenti glomere , penitissime mium

    convaluit: sed neque destitit tum iu se Dei, et S. Magni


    care
    o.

    quoad

    vixit,

    tan-

    passent, caenobitre S. Silzium, quod estin ValleLycatica/*, se receperant perfugiicausa. Erat tum D. Joanni Henseler, paro-

    Magni cum ejusdera

    beneficium praedi-

    cho

    loci, ancilla,

    quam oppido

    infestabantintc^tini

    quidam
    tati.

    dolores.
    fuit.

    Rursus in eo pago Weissenseia pauperem Joannis cujusdam Doser, et Ann puellnlam


    5
    ,

    depulisse

    At ex calice S. Magni bibisse, eos Id factum mense Julioanni ante no102

    Septenibris Tomits II,

    SOKinsavia

    >

    764
    A. P. BuntkTUAER.
    .

    MIRACULA

    S.

    MAGXI ABBATIS
    ut
    P.
    est.

    qua baeulo

    Sancti luttrata,

    OgrOrwn

    intccta abigit.

    30 Kinsavia g est in Boica infra Sehongam. EJjus pagi agrestes aute annos jam xxxvi pro singulari sua, qua? in S. Magnuin ferebantur, fidueia, aquam sacra cambatta lustrari curaverant, inque cuprea urna clomi asservabant, rati, nullum ad-

    quadraginta

    omnino
    ,

    aliorum

    restimationem

    cequarit.

    Id quod idem tura voce, tura datis ad asseverantissime testatus custodem litteris

    35

    Cum

    unda prassidium potentius in quo sane minime decepti sunt; nam toto, quo aqua durabat, tempore nihil insectorum notabatur. At ubi anno mdcxxiii
    versus infesta agris insecta
    :

    esse hao

    tica o

    quadam
    S.

    flictaretur,

    fonUrsula Heblerin Gerwangas nata corporis calamitate periculose conet ipsa et maritus GeorgiusWeinhart
    ,

    MU tier >mt
    invocatum San gravi

    ^m
    i

    salutem
    potuit,
    et

    Magno
    id

    institit

    commendare
    :

    quam

    of U

    enixe.

    Audiit extemplo

    supplices Divus,

    raorem calidas exsiccavit urnam, iterum comparuit nota frugum pestis. Quare aliam id genus aquam procurarunt iidem pagani. Ha3C S. Magni opitulatio h antea incognita innotuit iv Octobris, anno memorato, cura ejusdem reliquias late per Sueviam et Boicam
    fervor
    asstatis

    praeter

    malum

    omne abegit ab Ursula

    Quae una

    cura eodem marito salvam ac sospitern caslesti xv FeMedico se anno mdclxxxi stitit,
    ,

    bruarii.

    circuraferebantur.
    Vaupcrcuta
    vovens

    qu3 est i mv ot ulo quoe du- Sanai auxiiio, dextra aure ''"' a "u e dura obsurduerat, nihil penitus percipiebat. Sed a
    , i
    .

    36 Georgius Schnidele Berwanga? *


    ,

    in Suevia

    ludimagister
    .

    ''

    31

    munus

    B
    ,

    j
    .

    caj
    .

    Virgo qmedam Sabina Wagnerin , gente Marbachii nata, Eberfingse, qui Boica? su-

    cmendican-

    dum

    acer-

    balpinae

    pagus

    ...

    est,

    multis

    anms pauper

    ...

    ancilla,

    bittimitventris dotoribut

    doloribus adeo saevis intra copus cruciabatur, ut

    serpente non uno


    videretur.

    assidue morsicante sibi

    foeta

    ,. ... . ., n neque ratio ulla jam, aut consnium plunbus nequicquam initis, occurrebat usum illius recuperandi. Forte accidit, ut cambatta S. Magni eo locorum adversus populationes insectorum deferretur quod ubi accepit Georgius nihil
    ,
    :

    surdus audi(

    'Bcrwanj;

    iberatur,

    In ea

    calamitate ad
    ,

    medicam
    ,

    S.

    Maaras

    habuit antiquius,
    sensit.

    quam

    ut

    Divum

    imploraret

    gni
    id

    manum

    confugit

    edito voto

    mappam

    sternendse curaturam, oblaturamque,

    nummis

    in

    mendicando corrogatis, si pulsis doloribusinde evaderet incolumis. Quara cepisset salubre consilium, luculente damnata voti, extemplo didicit. Porro condictam mappara, seque una inter gratiarum actiones divo Sospitatori stitit vni Decembris anno mdcxxvu. Affirmavit insuper
    ,

    Eam vero brevi prsestitam paulo post cum Lembfriziam * pergeret, repente animadvertit aurem ad ofBopemque precaretur.

    E
    *

    Nam

    LentsfrUl

    cium rediisse quemadmodum anno mdclxxxv, i Augusti ipse exposuit P. custodi , binis parochis et Berwangensi, et Probstriedensi * prse
    :

    Probstriad

    sentibus.

    37

    Vilsii

    p quEedam Maria

    Ostlerin

    ancilla P uclla ex
    lapsu pericii
    tans subito

    rei

    gestae fidem D.

    Nicolai curionis Eberfingani


    et

    litteris.
    sancti bacutus
    ifl

    32 Ad Helvetos quoque
    accolas S. sent allatae, non

    Helvetia
    i

    Acroniani i Magni reliquia? anno mdcxvii cum esIacus

    Joannis Hofs Zythepsae q fuit.Haec anno mdclxxxiii, ix Septembris e foeni plaustro impetu cerealis r, qui resilierat, mali repercussa, cum bis decidis-

    sanitatem,
    recipiunt.

    sed

    accidit

    tantum profligarunt insecta noxia, insuper, ut febrientes non pauci ex

    omni officio sensuum aliquamdiu jacuit defecta. Unde et a circumstantibus quos inter
    set
    , (

    Andreas GeisenhofT
    thopaeus
    ,

    civis Fuessensis

    itidem Zycoeperat.

    haustu vini, in salutifero calice consueta precatione sacrati, paucas post horas pristinam valetudinem recuperarent.
    't
    ffl

    erat

    jam

    decessisse

    credi

    Staingadii
    liavaria

    msecta nvxia,

    natalem md cum Benedictinis Fuessensibus jus diceret abbas Benedictus I eo nomine, cambattam S. Magni P. custos Staingadium k tulit adversus erucas, quae olerum hortos populari coeperant. Einita suppli33
    Christi

    Anno post

    Verum, notatis post aliquod temporis intervallum quibusdam vitse vestigiis domum portata, et ultimis Christiane morientium Mysteriis est pro,

    curata.

    Quinto deiu die,


    misera puella

    cum periculum etiam


    spesque salutis nulla

    tum

    esset prsesentissimum,
    ,

    affulgeret
    e turri S.

    sonum

    aeris

    campani

    Magni, quod

    forte

    pulsabatur, audit

    catione rituque caetero, qui in rem opus erat, prandio accumbitur, cum ecce tibi villicus ejus
    ,

    cursu et gaudio anhelus, in triclinium irrumpit, universosque evocat spectatum ut


    ,

    coenobii

    campe l hortos, oleraque desererent, utque gregatim et turmatim solum verterent. Et sane compertum est, non desitam esse fugam, usque

    dum
    nlibi Minrvj

    universa evanescerent. 84 Eadein cambatta in mures quoque caelestem

    fiigat.

    vim suam
    pluribus,

    hucusque exseruit multipliciter. Ex qute referri possent, hujus rei specimen

    sacri metalli voce ad fiduciam in collocandam mirifice excitata clamat in hsec verba: Jesu, Maria, Josephe , et S. Magne juva me et cum dicto creditu mirabile ) sur- F git e strato sana et sospes, jungitque se cEetera? familia: inopinato hoc ejus superventu haud secus, quara occursu spectri cujusdam attonitae cum nemini, etiam per somnium de reddenda tam subito decumbenti salute quid venisset in

    statimque ea

    Divo

    mentem.
    s, quod Ill/anlem re Campodunensis t, tribus horis Ottobura cens natam dissitum, xxv Novembris anni mdcliv filiola nata ""''* 'lem subit Mt erat sed nequaquam favente Lucina u quippe ""' motus, aurasque vitalis eorum qui aderant, 27-'' judicio ita expers, ui pro mortua conclamaretur. In hac magna parentum consternatione l patro-

    insigne anno mdclxxx Grosaitinga mirata est. In pagi ejus arvis post autumnalem sementem mures enati erant tanta multitudine, ut caver-

    38 Francisco Karg, futori Porwangii

    est juris

    nularum suarum

    mfiBandris innumerabilibustotos
    ,

    agros suffoderent , sataque aut vorarent aut corrumperent; imo indies latius extensa vastitate campi (quem ibi vocant) inferioris, ne quiutam

    quidem partem reliuquerent intactam quippe quam et ipsam integris jara centuriis insederant. Verura allatus S. Magni lituus non tantum stitit populationes myocephalorum w sed insuper cladem ejus arvi compensavit cum fcenore,
    :

    cinium auxiliumque S. Magni cum enixe fuisset imploratum, pupa revixit admotaque
    ,

    fonti

    lus-

    strico

    nomen

    pro-

    ventuque id
    multo,

    loci

    inaudito.
    eaateri,

    Cumulatius

    tamen

    Divique liberalitatem persensit quidam Christophorus Mair caupo tabernarius, cujus ternorum jugerum seg-es ssstate insecuta adeo densa fuit, et opima,

    quam pagani

    eam

    Dei,

    Pnori gratumque ob tantum beneficium oblato dono institutaque noxiarum exhomologesi se stitit vn Junii, anni mdclxxxv, quo tempore adhuc vivebat et valebat
    ,

    Catharinag accepit. Retulit ha^c PP. et custodi parens memoratus,

    Catharina.

    39 Alter pedum,
    cus,
    to

    quem ruperat in

    You might also like