CONTEXTO HISTRICO

O medio fsico:
Grecia: Pennsula Balcnica e do Peloponeso, illas do
Mediterrneo Oriental e costas de Asia Menor.
Cercana ao mar
Relevo montaoso e extensin por el Mediterrneo
Economa: Agricultura, gandeira, artesana e comercio
Sociedade: Ciudadans e non ciudadans
Poltica: Polis ou cidades-Estado
Relixin: Politeismo. Deuses con cualidades humans
Mundo clsico
Carcter antropocntrico a diferencia de
Exipto: faran = deus
Mundo grego xurde mis menos no VIII a.c.
ainda que o seu proceso de formacin conta
con mis de 3000 anos no Mediterraneo
(influenza exipcia, cretense e minoica)
Nas polis gregas o home pouco a pouco
interven na xestin do goberno, evolucionando
a arte cara un marcado antropocentrismo
O TEMPLO EXIPCIO FRONTE AO GREGO
Evolucin dunha arte monumental propia dunha
sociedade teocntrica unha arte feito a medida do
home caracterstico dunha cultura antropocntrica.
EXIPTO E GRECIA
ESCALA HUMANA
ESCALA SOBREHUMANA
Pensamento grego
O home ten a capacidade de crear un mundo
novo a travs do seu pensamento e raciocinio.
O home e a medida de todas as cousas. Polo
tanto a arte faise na sa medida. Non e nin
colosal nin serve aos deuses (exipcia)
Esculturas e arquitectura creada para o seu
disfrute, non para uns privilexiados.
Percura da beleza froito do estudo racional,
baseado no mundo real, pero correxido polo
home.
Pensamento grego
Beleza=harmnia de todos os elementos do
mundo real, cuantificada na proporcin urea
ou nmero de ouro (afirma, segn a tese
pitagrica, que todo no mundo real pode
reducirse a proporcins matemticas)
Esta idea de bsqueda da perfeccin das
medidas ideais dar lugar aparicin do
canon (proporcins ideais)

Pensamento grego
Na arquitectura todos os elementos
constructivos se supeditan a unhas relacins
fixas que darn lugar s ordes.
Na estatuaria a altura do corpo equivale a un
determinado nmero de veces a altura da
cabeza.
A expresin desta orde racional ser a teora
das ideas de Platn.

O canon: Policleto e Lisipo
CRONOLOXA
PERIODO ARCAICO (s. VIII-VI a.C.)
Empeza cos Xogos Olmpicos (776 a. C.)
Aparecen as polis
PERIODO CLSICO (s. V-IV a.C.)
Hexemona de Atenas
Aparece a Democracia como forma de goberno:
PERICLES como gobernante
PERIODO HELENSTICO (s. III-I a.C.)
Mezcla de elementos gregos e orientais

A ARQUITECTURA GREGA
RASGOS XERAIS DA
ARQUITECTURA GREGA
Medida
Proporcin
Escala
humana
BELEZA
Equilibrio
Simetra
Harmona
O ser humano e o
seu corpo son a
base da arte grega.
CARACTERSTICAS XERAIS
Materiais: sillares (mrmol do Pentlico)
Elementos sustentantes: muro e columnas
Elementos sustentados: Arquitectura Alintelada
Decoracin harmoniosa (relevo, policroma)
Proporcions humans (Antropocentrismo)
Harmona, proporcin i equilibrio
Racionalismo
Diseado para ser visto dende o exterior: ilusin ptica
(perfecin)
Non hai concepcin espacial (adaptacin ao terreo)
Carcter poltico, social e pblico. Relixioso
A ARQUITECTURA GREGA:
Tratase de Conxuntos
proporcionados.
Arquitectura (O templo)
para ser vista,
contemplada.
O edificio concbese
como unha escultura.
A beleza e, ante todo,
proporcin e medida (a
anttese do colosalismo
exipcio). Harmona
visual.
A esa importancia da
harmona debese a
aparicin das rdes.
Concebida dende a
dimensin humana (por
e para o home), ainda
que poida servir para
honrar aos deuses.
O edificio fundamental e materializacin
dos ideais estticos gregos e o Templo,
concebido como residencia do deus, non
como un lugar de oracin ou recollemento
para os fieis; de ah que a sua concepcin
do espacio interior careza de relevancia
arquitectnica: o que importa e a
concepcin do espacio exterior, o seu
volumen.
A ARQUITECTURA GREGA
O xeito no que estaban organizadas
as polis griegas non facilitou o
desenvolvemento de unha
arquitectura palaciega.
S permitiu , el desenvolvemento de
outros edificios: teatros, santuarios,
ximnasios, etc., que combinan os
ideais de beleza con solucions
prcticas de primeiro orde.
Teatro de Epidauro
Reconstruccin del gora de Atenas
Teatro de Atenas
SISTEMAS CONSTRUCTIVOS

Alintelada ou arquitrabada, de
apariencia equilibrada e serea (ainda
que coecan o arco e a bveda).
A columna (stylo) e o elemento
plstico caracterstico; o seu
tratamento (como unha forma
esttica, mis que de sustentacin)
determina a creacin das tres rdes
arquitectnicas gregas.
Os materiales constructivos utilizados
foron a pedra arenisca, a caliza e, na
poca clsica, o mrmore branco do
Pentlico.
As construccins policromabanse de
con cores rechamantes verdes,
vermello, azuis, dourados
ERECTEION
TEMPLO DE ATENEA NIK
O Muro
Ol aparello dos muros faise con
sillares de tipo isdomo,
perfectamente cortados
(estereotoma) e uniformes,
dispostos a soga y tizn, sin
ningn tipo de argamasa (a so),
colliidos con grapas de ferro.
As ordes arquitectnicas
Nos templos gregos non
hai dimensions fixas,
senon relacions fixas de
proporcins entre as
diferentes partes do
edificio.
A percura da harmona
visual do edificio, baseada
na medida e na
proporcin, conduxeron a
os gregos a creacin da
ORDE ARQUITECTNICA.
A orde e a articulacin das
partes fundamentais do
edificio nunha serie de
elementos, dotados de
funcin e formas
determinados, unidos por
reglas fixas de proporcin.
Cada orde consta de tres partes:
Entaboamento: e a
Parte sustentada do
edificio
Soporte: o elemento
Vertical de sustentacin
E a columna (stylo).
Basamento: e a parte
inferior e dividese en
escalns, o superior
chmase estilbato.
A ORDE DRICA
Cornisa
Friso, dividido en triglifos e
metopas
Arquitrabe ou lintel (liso)
Capitel sencillo (composto
por un baco e un equino)



Fuste estriado e con arista
viva. Non e un bloque
monoltico, senon que est
dividido en pezas, cada
unha das cales chmase
tambor.
Sin basa (o fuste descansa
sobre o estilbato).
Frontn
Tmpano
O edificio sola estar
levantado sobre un
basamento escalonado,
esterebato ou crepidoma,
que contribue a realzar o
edificio sobre o seu
entorno e enaltece a
contemplacin.
estilbato
esterebato
As orxes: o megarn prehelnico,
construido en madeira.

A fachada e o elemento principal do
templo, onde se crean as chamadas
rdes arquitectnicas.
o Templo grego
A ORDE XNICA
Su origen mtico: doc. 5
As columnas son mis altas e delgadas
que as dricas.
Cornisa de menos vuelo que a drica e
decorada con dentellns, vulos e outras
molduras.
O frontn est coroado por acrteras.
Friso decorado con baixorrelevos.
Arquitrabe dividido en 3 franxas
(platabandas) horizontais escalonadas.
Capitel formado por un cuarto bocel,
decorado con una lnea de ovas y un
cordn de perlas e duas grandes volutas
a cada lado, en espiral.
Fuste cilndrico estriado. E monoltico
(dunha peza). A veces se observa se
ntase
Basa tica. Consta de dous toros
separados por unha escocia. A veces se
apoia se nun pedestal cadrado chamado
plinto.
Origen del orden corintio
ORDEN CORINTIO
A orde corintia ten basa e o seu fuste e moi
esbelto.
O capitel ten pequeas volutas, i entre elas
presenta follas de acanto.
Acentanse os elementos decorativos no
friso e na cornisa.
E o mis ornamental das tres rdes clsicos;
desenvolvido polos gregos no siglo IV a.n.e.,
foi empreado con maior profusin na
arquitectura romana.
E similar en moitos aspectos orde xnico,
pero xeralmente de proporcins mis
estilizadas e caracterizado especialmente
por un capitel en forma de campana,
decorado con follas de acanto e un baco
con lados cncavos.
Templo de Zeus Olmpico
(Atenas)
Cella ou Naos, cmara sagrada
Que conten a estatua do
Deus ou Deusa titular do templo. Opistodomos ou cmara do tesouro
Pronaos, porticos de entrada
Peristilo, zoa entre o muro da
cella e as columnas.
Estructura interna
dun templo Grego
PLANTA TIPO DUN TEMPLO GREGO
Planta rectangular. Disposicin interior: dunha a tres naves. Pronaos
(vestbulo aberto); naos ou cella (capilla do deus) ; opistdomo (vestbulo
anlogo no lado oposto, que poda servir para gardar o tesouro do deus).
TIPOLOXA DO TEMPLO GREGO
Segn a disposicin das
columnas do prtico:
In antis. duas columnas na
fachada principal, pero na
mesma lia do muro.
TIPOLOXA DEL TEMPLO GREGO
Segn a disposicin das columnas do
prtico:
In antis. Posee duas columnas
na fachada principal, pero na
mesma la do muro.
Prstilo: columnas ante unha
soia das suas fachadas.
Anfiprstilo: columnas ante
as duas fachadas.

TIPOLOXA DO TEMPLO GREGO
Segn a disposicin das
columnas del prtico:
In antis duas columnas na
fachada principal, pero na
mesma la do muro.
Prstilo: columnas ante unha
sola das sas fachadas.
Anfiprstilo: columnas ante as
das fachadas.
Perpteros: as columnas rodean
todo o edificio.
Seudoperpteros: as columnas
rodean todo o edificio, pero
estn pegadas ao muro, de
modo que no e transitable ao
seu redor.
TIPOLOGA DEL TEMPLO GRIEGO
Segn a disposicin das columnas
do prtico:
In antis. Posee duas columnas na
fachada principal, pero na mesma la do
muro.
Prstilo: columnas ante una sola das
suas fachadas.
Anfiprstilo: columnas ante as das
fachadas.
Perpteros: las columnas rodean todo o
edificio.
Seudoperpteros: as columnas rodean
todo o edificio, pero estn adheridas ao
muro, de xeito que non e transitable.
Dptero: templo perptero con doble fila de
columnas.
Seudodptero: templo perptero, con unha sola
ringleira de columnas ao seu redor, pero a unha
distancia maior dos intercolumnios dende a
parede.
TIPOLOXA DO TEMPLO GREGO
Segn a disposicin das columnas
do prtico:
In antis. Posee das columnas na
fachada principal, pero na mesma la do
muro.
Prstilo: columnas ante unha sola das
sas fachadas.
Anfiprstilo: columnas ante as das
fachadas.
Perpteros: as columnas rodean todo o
edificio.
Seudoperpteros: as columnas rodean
todo o edificio, pero estn adheridas ao
muro, de modo que no es transitable.
Dptero: templo perptero con doble fila de
columnas.
Seudodptero: templo perptero, con unha sola
ringleira de columnas ao seu redor, pero a unha
distancia maior de dous intercolumnios dende a
parede.
Monptero: circular.
TIPOLOXA SEGN O NMERO DE
COLUMNAS NA FACHADA
PRINCIPAL



Tetrstilo: catro columnas.
Hexstilo: seis columnas.
Octstilo: oito columnas
Tholos de Marmaria
en Delfos
Naos ou cella
Pronaos
Opistdomos (adyton
nos templos de funcin
oracular)
Crepidoma
Estilbato
Peristilo
Columnas in antis
O Templo griego
Templo de Poseidn
(Paestum)
Centrase en Atenas
Carcter social
Desenvolvese o urbanismo
clsico


EDIFICIOS FUNDAMENTAIS:

Partenn
Erecteion
Templo de Atenea Nik
Reconstruccin da Acrpole
Acropole e unha zona elevada e
alonxada da cidade, donde
estn os templos relixiosos
adicados s diferentes
divinidades.
No caso da acrpoles atenense,
quizis sexa o simbolo que
mellor representa a cultura
grega de poca clsica ,cos
seus logros culturais e artsticos.

Despois da vitoria grega fronte
os persas comenza un breve
periodo de tempo donde a
cidade de Atenas ser
hexemnica dentro do mundo
grego.
Os gobernantes atenienses con
Pericles cabeza (445-429) van
a crear un verdadeiro programa
edificativo para o outeiro.

Deste xeito reconstruense os muros laterais, constrese
o partenn e mis tarde a Atenea Nik e o Erectein.
Na cima do outeiro facanse ceremonias civis e relixiosas
como a procesin das panateneas. Ceremonia na honra
da deusa Atenea. As xoves atenienses tecen e bordan un
peplo para ofrecerlllo, cada cuatro aos.

A acrpole tal e como a coecemos e polo tanto o
resultado da poca mis gloriosa de Grecia coincidente co
goberno de Pericles e os comenzos da democracia
Cles son as suas
caractersticas?
Dedicado a Atenea Prthenos.
Presenta un peristilo drico.
E periptero e octstilo (con 8 columnas
nas fachadas), con 17 columnas laterais.
Construido con mrmol do Pentlico e
policromado.
O acceso a o seu interior efectuabase
pola pronaos ou atrio, que daba paso
cella, dividida en tres naves por duas
ringleiras de columnas entre as que estaba
colocada a estatua criselefantina (de ouro
e marfil) de Atena.
A sala propiamente chamada Partenn,
situada tras a cella, estaba reservada
nicamente ao servicio das sacerdotisas
("parthnos").
A decoracin escultrica das metopas
presenta a xigantomaquia e a
amazonomaquia, la destruccin de Ilin e a
centauromaquia.
Os frontons, tamn atribuidos a Fidias,
presentan o nacimento de Atenea e sua loita
con Poseidn pola posesin da tica.
Correccins pticas
Curvatura do
entaboamento e
do estilbato
hacia arriba,
para evitar o
efecto de
pandeo.
Inclinacin
das
columnas
hacia
dentro
para
impedir a
sensacin
de cada,
creando un
efecto
piramidal.
ntase do
fuste das
columnas,
para reducir o
efecto da
concavidade
que producen
as columnas
de lados
rectos.
Maior anchura
das columnas
dos lados
(que se
recortan
ntidamente
no horizonte),
para anular o
achatamento
ptico que se
produce nese
punto.
Desigual distancia dos intercolumnios: disminuan hacia as
esquinas para evitar a sensacin de agrupamento no centro.
Estas alteracins permitan correxir os
defectos pticos que perturban toda creacin
articulada sobre las horizontales e verticais,
como era o templo grego.
Correccions pticas do
Partenn:
1. Orientado de Este a Oeste
2. Curva do entaboamento e do estilobato
hacia abaixo nos seus extremos
3. Inclinacin das columnas hacia dentro
4. ntase ou ensanchamento da columna na
parte central
5. Desigual distancia entre as columnas
(intercolumnios)
A Acrpole: O templo de Atenea Nik
Kalcrates, 424 a.n.e.
E un templo
Anfiprstilo
Tetrstilo
De orde xnica
A Acrpolis: O Erecteion (424 a.n.e.)
N
N
E un templo composto, dedicado a
tres deuses: Poseidn, Ccrope (rei
de Atenas) e Atenea. A sa
disposicin e de pranta rectangular,
con un prtico de orde Xnico
hexstilo. Destaca o prtico das
Caritides. O seu constructor foi
Mnesikls.
Erecteion
Cella de Atenea Polis
Cella do Poseidn Erecteo
Caritides
Comentario Erectein
FICHA TCNICA:
Ttulo: Erecteion
Autor: Menesicles
Estilo e perodo: Grego Clsico (finais sculo V a.C.)
Cronoloxa: Este templo foi construdo entre o 421 e o 406 a.C. no extremo norte da
Acrpolis de Atenas. Tralo final das guerras Mdicas.
Durante o goberno de Pericles emprendeuse a reconstrucin da Acrpole ateniense.
Menesicles, quen construra os Propileos ou a porta de acceso Acrpolis recibiu o
encargo de construr un templo nun lugar especialmente sagrado pois, segundo a
tradicin, nel celebrouse a disputa entre Atenea e Poseidn polo patrocinio de Atenas.

Ademais, no devandito lugar conservbase o olivo que se cra fixera brotar Atenea e
unha fonte natural que manara tras clavar Poseidn a sa tridente sobre a roca. Todo
isto obrigou ao arquitecto a desear un edificio singular que se adaptase ao terreo
desigual e respectase estes lugares sagrados.
Comentario Erectein
ANLISE DA OBRA: Realizado en mrmore do Pentlico, atopmonos ante un
templo complexo e orixinal que deba levantarse nun recinto onde se realizaban
cultos antigos e conservbanse os dons milagrosos que fixeran os deuses Poseidn
e Atenea na sa disputa polo dominio de Atenas. Nel tamn se renda culto aos
lendarios reis Erecteo e a Ccrope. Polo tanto a funcin de leste edifico era
relixiosa.
Comentario Erectein
COMENTARIO: O Erecteion est considerado un
dos templos de planta mis complexa e refinadas
da arquitectura relixiosa grega. A necesidade de
adaptarse a un terreo irregular e de respectar o
olivo e a fonte sagrada obrigou ao arquitecto a
apartarse das plantas tradicionais. En realidade
atopmonos ante dous templos unidos. Por unha
banda estara o templo dedicado a Atenea,
orientado ao leste, que presenta un prtico
hexstilo de esveltas columnas de orde xnico
Desde devandito prtico accdese a unha nica
cella rectangular onde se renda culto a unha
estatua que representaba a Atenea Polias
realizada en madeira. Este primeiro templo non se
comunica co segundo, que se sita s sas costas
e cuxo acceso, polo lado norte faise a travs dun
prtico tetrastilo, tamn de orde xnico. Unha vez
atravesado o prtico accdese a unha cella
dedicada a Poseidn que comunica, en ngulo
recto cunha cella dobre dedicada a Erecteo e
Cecrope.
Comentario Erectein
Ademais desde o prtico accedase ao recinto, situado no lado oeste do templo, onde
se atopaba o olivo sagrado e a fonte natural, recordatorios da disputa dos deuses por
Atenas. Desde a pronaos tamn se acceda famosa tribuna das Caritides, situado no
lado sur, que se caracterizaba polas sas esculturas femininas que facan a funcin de
columnas. O nome de caritides provia das mulleres de Caria, cidade aliada dos
persas durante as Guerras Mdicas, cuxa esclavizacin rememoraban estas esculturas-
columnas.

O edifico est rodeado por un entablamento que consta de arquitrabe formado por tres
franxas superpuestas, friso, cun relevo continuo e cornisa similar drica. Tia frontn
e cuberta a das augas.. Destaca a evolucin do estilo jnico visible na esbeltez das
columnas e o refinamiento da decoracin escultrica.

CONCLUSINS: O resultado final caracterzase por unha serie de solucins
parcialmente brillantes dentro dun conxunto que, con todo, incoherente. Tense a
impresin de que o arquitecto, impotente para impoer un plan racional, concentrouse
nas diferentes partes, que foron todas deseadas en orde jnico e nas que despregara
os seus extraordinarios dotes decorativas, acompaadas dunha rara perfeccin nos
acabados.
Erecteion. Caritides
El teatro y el estadio
O teatro era o edificio mis importante
da cidade, xunto cos templos. Era o
espectculo predilecto dos helenos.
O estadio era o outro gran
centro cvico. De pranta
rectangular e con unha cvea
sobre o desnivel do terreo,
serva para realizar diferentes
xogos atlticos.
Os gregos crearon o concepto
de deporte.
Teatro de Epidauro
(350 a.n.e.)
Estadio de Delfos (s. V a.n.e.)
Estadio de Delfos
Cvea
Orquesta
Escena
El teatro de Epidauro
O teatro grego tivo un gran desenvolvemento na poca helenstica. Construase
en espacios abiertos, aprovechando la falda de una montaa para, en ella, excavar
la grada.
El teatro consta de: orchestra, un rea circular en torno a la cual se organiza el
teatro; en ella cantaba y bailaba el coro. La escena o proscenio es una plataforma
en la que se situaban los actores.
Los accesos laterales reciban el nombre de prodos; por ellos entraba el pblico.
Planta
A ESCULTURA GREGA
CARACTERSTICAS XERAIS
Material e tcnicas: mrmol, bronce (Tecn. Cera perdida)
Tipoloxa: De bulto redondo (exenta) e relevo
Temtica: A figura humana
Formas de expresin:
Anatoma: Traballo delicado
Medidas y proporcins perfectas
Canon (cabeza como mdulo)
Figura masculina desnuda; Figura femenina semidesnuda
Rostro: Realista, pero idealizado
Movemento equilibrado: Contrapposto
Punto de partida: a natureza
Bsqueda da beleza (fsica e espiritual), concebida como
medida, proporcin, harmona, idealizacin
Valoracin individual do artista: as obras estn firmadas
CARACTERES XERAIS DA
ESCULTURA GREGA
1) A escultura tivo como
protagonista ao ser humano.
2) Os escultores gregos
trataron de plasmar a beleza
fsica do corpo humano, xa
que logo, aos homes e
mulleres tendeuse a
representalos espidos ou
usando tcnicas que
insinuaban a anatoma
humana (Ex. Panos mollados
de Fidias).

CARACTERES XERAIS DA
ESCULTURA GREGA
3) Deuse unha inclinacin
idealizacin do corpo
humano. Tratouse de
reflectir a beleza idealizada,
sen defectos. Anda que na
poca helenstica de deu un
xiro cara ao realismo, ao
aparecer as figuras tal como
eran no seu aspecto natural.

CARACTERES XERAIS DA
ESCULTURA GREGA
4) A beleza entendase
como a harmona entre
medidas, de proporcin
entre as partes do corpo.
A beleza resida na relacin
numrica de cada parte coa
inmediata e de todas co
conxunto.

CARACTERES XERAIS DA
ESCULTURA GREGA
5) Os artistas gregos non se limitaron ao
exterior das figuras senn que trataron de
exteriorizar estados de nimo (expresins do
esprito) desde a impasibilidad das esculturas da
poca arcaica, serenidade da estatuaria da
poca clsica, ata chegar a xestos de
dramatismo, de dor e desesperacin de certas
obras da poca clsica pero sobre todo
helenstica.
6) Outra preocupacin fundamental foi a
plasmacin do movemento. Partindo do
hieratismo (falta de movilidad) das
representacins escultricas arcaicas,
chegbase aos movementos serenos e contidos
da poca clsica (apolneo) ata desembocar en
figuras que se axitaban, retorcan
convulsivamente, movanse violentamente ou
estaban en disposicins forzadas (dionisaco),
como ocorreu nos momentos finais do
clasicismo e na etapa helenstica.

CARACTERES XERAIS DA
ESCULTURA GREGA
7) Era unha escultura
policromada. As obras
escultricas (feitas en terracota
ou mrmore) cubranse de
cores, anda que este aspecto
non se pode apreciar na
actualidade,por non se
conservar as pinturas na
maiora das estatuas (ademais
moitas delas son copias
romanas). Con iso acentuaban
o sentido de realidade

8) Os materiais utilizados foron diversos:
*Terracotas (figuras de barro cocido). As mis na poca arcaica. As
acrteras dos templos adoitbanse facer neste material.
*Caliza.
*Mrmore. Foi o material mis empregado e no que estn feitos os
mellores exemplos de estatuaria grega. O preferido o mrmore da
illa de Paros.
*Bronce.
*Ouro e marfil. Esculturas crisoelefantinas.
9) Os gregos fixeron tanto esculturas de vulto redondo como relevos
(altos e baixos).
10) Funcin. Nunha orixe a esculturas gregas estaban destinadas aos
templos, ben ao culto dos deuses ou como exvotos (ofrenda que se lle
ofreca divinidad como agradecimiento dun don recibido); e a
tumbas. Tamn foron frecuentes as representacins de atletas
espidos, de damas facendo unha ofrenda, escenas mitolgicas ou
fazaas guerreiras.

PERODO ARCAICO
(siglos VII al VI a.C.)

Caractersticas
Esculturas feitas en caliza e mrmore.
Rixidez: dificultade para dobrar dedos e extremidades.
Ausencia de movemento.
As figuras son autnticos bloques: dificultade para separar os brazos do
corpo.
Ollos amendoados que sobresaen debaixo dunha fronte estreita.
Pelo ordeado en superficies xeomtricas.
Expresin hiertica (solemne) froito da herdanza oriental.
falta de expresividade contribe o sorriso arcaico, un sorriso un tanto
inxustificado
Figuras dominadas pola lei da frontalidad e a lei da simetra: o corpo est
realizado para ser contemplado exclusivamente de fronte e dividido en
das metades exactamente iguais por un plano que pasara polo nariz-
ombligo; esixe o reparto do peso do corpo por igual entre ambas pernas
(algo que tamn atopamos en Exipto e Mesopotamia)

Caractersticas
Figuras claramente infludas pola plstica exipcia dado o
notable frontalismo, a xeometrizacin do corpo humano, a
falta de expresividade e a ausencia total de movemento.
Carcter votivo (son ofrendas aos deuses) das esculturas,.
Durante a idade arcaica atopamos dous tipos bsicos, xa
realizados anteriormente, pero que agora alcanzan o seu
mximo desenvolvemento:
a) o kouros (kouroi en plural): mozos espidos, de aspecto
atltico, con funcin relixiosa (exvotos). Como exemplos
temos: KOUROS ANAVISSOS.
b) a kor: mulleres vestidas cunha tnica e veo denominado
peplo drico, frecuentemente sacerdotisas (korai en plural).
Como exemplos temos a KOR DO PEPLO e a HERA DE
SAMOS.

Aprendizaje tcnico
Arcasmo: hieratismo, frontalidad y formas
estereotipadas (no hay rasgos individuales)
Influencias orientales (egipcias)
Tipologas:

KUROI O KUROS KORAI O KOR
Figura masculina Figura femenina
Xvenes atletas desnudos erguidos Mulleres vestidas erguidas
Imxes estticas Vestimenta tpica: tnica ceida (jitn),
manto (himatin) e chal corto (peplo).
Expresin hiertica (sonrisa arcaica) Elevan un brazo para soster ofrendas
Longa cabeleira terminada en rizos,
pegada a cabeza, moi xeomtrica
Carcter relixioso ou votivo

Ollos amendoados
Ejs: Kouros de Anavysos, K. de Piombino Dama de Auxerre, Kor Arcaica
Kours de Anavyssos (c 540-515 AC) (Atenas, National Museum)
policromado (pintado) mrmol
Kours de Anavysos Kours de Piombino
kours
"Hera," de Samos. C. 570 - 560 AC. mrmol
Kore con peplo drico. C. 530 AC. mrmol
Kore, de Chios (?). C. 520 AC. mrmol
Dama de
Auxerre
Kor del
Peplo
El Moscforo
SIGLO V (Estilo Severo)
Dura
Xurden novos valores que se implantarn no clasicismo (movemento, expresin das Obras, etc.)


1- Relevos do frontn do templo de Afaia en Egina. (s. V a. C.). Eran esculturas que estaban en
relacin ao marco arquitectnico no que se inscriban, xa que logo, a composicin adaptbase
forma triangular do frontn, aparecendo desde figuras ergueitas no centro ata arrodilladas
inclinadadas, tombadas a medida que nos acercabamos s esquinas. A escena mostra a un
grupo de guerreiros en plena loita, onde o dinamismo dos seus corpos indcanos o camio cara
ao clasicismo mentres o sorriso arcaica remtenos poca arcaica.

2-Relevos do frontn do templo de Zeus en Olimpia. Desenvolve temas como o dun grupo de
mulleres que estaba sendo atacado por centauros e que tratan de evadirse das sas captores. O
movemento est representado con gran maestra.

3-O Auriga de Delfos (s. V a. C.). unha estatua de bronce. Formaba parte dun grupo escultrico
maior. Trtase dunha figura rxida (de p), con sorriso forzado. A tnica do Auriga componse de
pliegues que caen de forma vertical que foron comparados coas acanaladuras do fuste dunha
columna. O cabelo presntao con rizos ordenados xeomtricamente e en disposicin
xeomtrica (non natural). Representaba a un auriga que sostia as rendas dos cabalos.

4-Zeus lanzando o raio. Estatua de bronce que se atopou no mar preto do cabo Artemisn. A
movilidad de pernas e brazos contrasta co arcasmo da cabeza e o rostro.

Ainda que perviven algunhos rasgos arcaicos (rixidez, sonrisa arcaica...)
Auriga de Delfos
Relevos do frontn do templo de Olimpia.

POCA CLSICA
SIGLO V
Caractersticas


Ser xa no sculo V cando se produza o mximo esplendor do
clasicismo, como consecuencia da consolidacin dos trazos que se
iniciaron na poca de transicin:
a) Dominio da anatoma.
b) Aplicacin do canon de beleza: proporcin matemtica entre as
diferentes partes do corpo. Con iso conseguen dominar as
proporcins.
c) Logro da simetra: relacin armoniosa dunhas partes do corpo
con outras.
d) Consguese plasmar o movemento, anda que anda contido,
acabando definitivamente coa lei da frontalidade. Isto supn o
triunfo do contrapposto (invntase en Grecia para romper a lei da
frontalidade: supn a oposicin rtmica das partes simtricas do
corpo humano; mentres unha perna avanza a outra se mantn
rxida e cargada, si un ombreiro se levanta o outro descende, etc).

Caractersticas
e) Coa mesma funcin utilzase o escorzo (disposicin dun
obxecto, un corpo ou un membro de forma perpendicular ao
plano do cadro), cuns membros que se moven con
naturalidade, adoptndose a distintas posicins. As, os
brazos se despegan do corpo e colcanse en diferentes
posturas.
f) Representacin do ethos (a personalidade do personaxe).
g) Tratamento mis delicado da pel.
Co desenvolvemento destas caractersticas consguese a
mxima perfeccin e serenidade, alcanzndose o IDEAL DE
BELEZA GREGO, anda que anda con reminiscencias arcaicas
(anda non se alcanza plenitude no movemento nin na
expresin).
A escultura deste perodo pdese analizar a travs da
personalidade dos seus tres artistas mis destacados: Mirn,
Policleto e Fidias.


MIRN
MIRN caracterzase por:

- Apaixoado polo movemento, predominando nas sas obras
composicins en arco de crculo.
- E a peculiar concepcin da escultura como imaxe dun instante fuxitivo
(capta o movemento no momento de mximo esforzo do exercicio
atltico, co que plasma o mximo desequilibrio do corpo).




O estudo anatmico: msculos perfectamente definidos, anda que
algo planos.

A pesar do dinamismo compositivo, a obra bastante inexpresiva,
non hai relacin algunha entre a tensin muscular e o esforzo fsico
que se lle supn ao atleta no momento de mxima concentracin e
a expresin do rostro, que parece alleo ao que o corpo executa.


Discbolo
MIRN caracterizase por:
A composicin moi atrevida, curvilnea
formando dous arcos, contrapesada polas
lias crebadas de brazos e pernas.
Esta composicin multiplica os puntos de
vista, logrando transmitir a sensacin de
instantaneidad.
A paixn polo movemento, predominando
nas sas obras composicins en arco de
crculo.
- E a peculiar concepcin da escultura
como imaxe dun instante fuxitivo (capta o
movemento no momento de mximo
esforzo do exercicio atltico, co que
plasma o mximo desequilibrio do corpo
Certo arcaismo no rostro e no cabelo.
POLICLETO
POLICLETO destaca como broncista e constructor de
exvotos atlticos. Cntrase en conseguir:
- A anatoma idealizada: glorifica os torsos e os msculos
(corpos ideais).
- As solucins aos problemas de estabilidade.
- As proporcins numricas ideais: escribe o Canon, no
que establece o canon ideal de un corpo igual a sete
cabezas.

Cntrase polo tanto no carcter anatmico das figuras,
ignorando a plasmacin de calquera sentimento: trata as
cabezas como esferas inexpresivas.


POLICLETO
-A xeometra determina certos criterios na
representacin e composicin da figura
humana: o pliegue inguinal (un semicrculo) e
o trax, son senllos segmentos de
circunferencia cuxo centro sera o ombligo.

DORFORO
Copia romana de mrmore.
Cara a 450-440 A.C.
Atleta maduro
Sostia unha xabalina na man

-Renovador do tema do kuros ao que dota de
movemento contido, sosegado e tranquilo a
travs de:
-o contraposto (oposicin armnica das
diferentes partes do corpo, especialmente
cando unhas estn en tensin e as sas
simtricas en repouso).
-Composicin asimtrica: lixeira curvatura da
cadeira e perna esquerda adiantada .
-Non existe virtuosismo noa elaboracin do
pelo, nin na expresin dos sentimentos.



Policleto
A sa mxima preocupacin son as
proporcins do corpo humano e a
ponderacin das sas masas nas
actitudes. Teoriza sobre iso na sa obra: O
Canon (A Norma).

Para este gran escultor a beleza reside na
harmona do corpo humano.

A representacin do corpo humano
alcanza a sa plenitude. O home un
perfecto estudo da anatoma humana
(idealizada), en estado de perfeccin e
plenitude.


Fidias
Escultor e supervisor das obras da Acrpolis en tempos de Pericles
- Caractersticas do autor:
- o mellor representante do estilo idealista clsico
- Creou figuras de expresins serenas
- Coecido como o Escultor dos deuses
- As sas obras destacan polo coidadoso estudo anatmico
- Tcnica dos panos mollados (pliegues e panos que mostran a forma do corpo)
Conxunto escultrico do Partenn
- Localizacin: metopas, frontones e friso
- Caractersticas: relevos de gran volume (case vulto redondo) e abundancia de escorzos (figuras com
parte do corpo xirada, un escorzo da figura humana por exemplo sera aquela parte do corpo que fose
en direccin ao espectador. O escorzo dunha man sera debuxalo ou esculpirlo de maneira que a
palma se mostrase en paralelo ao chan, facendo que o espectador s poida observar dela a punta
dos dedos.
- Temas representados:
- Batallas entre lapitas e centauros (metopas)
- Gregos loitando contra amazonas (metopas)
- A guerra de Troya (metopas)
- Nacemento de Afrodita (frontn E)
- Loita entre Atenea e Poseidn (frontn Ou)
- Procesin das Panateneas (friso)


Friso do partenon Fidias
Deuses no friso do Partenn
Xinetes do friso do
Partenn
Frontns do Partenn
Metopas
Procesin
Estatua
crisoelefantina de
Atenea Parthenos


Praxteles
Sculo IV
Abre os camios cara
escultura helenstica
Caractersticas:
-Estilo delicado e elegante
-Figuras dotadas de gran
expresividade e realismo
-Figuras que arquean o corpo
(curva praxiteliana)
-Os seus deuses estn espidos,
en actitudes indolentes e
mundanas
-Venus de Cnido
-Hermes con Dionisios pcaro
-Apolo saurctono

Hermes con Dionisos nio.
Praxteles
Hermes sostn no brazo ao seu medio irmn
Dioniso. A escena fai referencia a unha parada no
camio cara ao novo fogar do pequeno, que
Hermes ten que esconder para protexelo da ira
de Hera
- Estilo : grego clsico
- Talla en mrmore (2,13 mt)
- Composicin:
- Modelado: delicadeza das superficies
- Curva praxiteliana: foxe da lia vertical e
esttica
- Elegancia e sensualidad na definicin de msculos
e no tratamento das superficies
do mrmore.
-Aumento da expresividade e a
comunicacin entre personaxes
-Representacin do deus (Hermes) como
un adolescente gracioso e belo
Praxteles
O corpo de Hermes inclnanse haca Dionisio
formando unha curva bastante acusada (curva
praxiteliana) nun xesto de certo abandono ou
relaxacin.
Para manter o equilibrio da figura, o artista introduciu
un elemento de paisaxe (unha rbore coa tea de
Hermes).
A figura do neno e o brazo de Hermes forman un
espazo no que se establece certa complicidade
entre os personaxes, como ocorrer nas virxes
gticas.
O grupo presenta unha visin encantadora de
ambos personaxes: a composicin desequilibrada, a
suavidad coa que est puldo o mrmore e o
difuminado dos trazos dan como resultado unha
imaxe chea de graza e sedutora.
O espido contrasta coa abundancia do manto.
Malia o anecdtico (segundo Pausanias, Hermes
estalle ofrecendo unhas uvas a Dionisio e este
entusismase ao velo), a mirada de Hermes
transmite certa melancola e temor....

PERIODO
POSTCLASICO
Praxteles
A Venus de Cnido, Afrodita de Cnido ou Afrodita
Cnidea unha das mis soadas esculturas do escultor
grego Praxteles e unha das sas primeiras obras,
realizada en Atenas en torno ao ano 360 a.C.

A escultura representa deusa grega do amor
(principalmente no seu acepcin do amor ertico), a
beleza e a fertilidad feminina de Afrodita.

A escultura estaba destinada a exornar o naves dun
pequeno templo na cidade helnica de Cnido.

A desnudez un buscado elemento de erotismo: a
seducin foi acentuada merc tersura que se obtivo
no fino labrado do mrmore. Tersura realzada polas
curvilneas e suaves formas femininas do corpo.

A representacin mostra a Afrodita cando disposta ao
bao, deixa caer os seus vestiduras sobre unha hydria
(gran nfora para auga) que est ao seu costado.
A obra orixinal desapareceu, malia iso mantense
numerosas copias romanas.


Apolo Saurctono
Prxiteles

Orixinal do 360 a.C (Praxteles)
Na imaxe un Apolo de rostro xuvenil nunha actitude
ensimesmada que o afasta do espectador.
Curva praxiteliana: a figura apoia unha parte do seu corpo sobre a
outra creando unha lia elegante e sensual que se desmarca do
quietismo de Fidias e Policleto.
O Apolo Saurctono era unha estatua de bronce e de tamao natural
realizada por Praxteles no sculo IV a. C.
Mencionada por Plinio e representaba a Apolo na
sa adolescencia a piques de ferir a un pequeno lagarto que suba
polo tronco dunha rbore.
A postura de Apolo conserva a caracterstica curva
praxiteliana na cadeira, compensada co apoio do peso
sobre unha das sas pernas e sobre a rbore.
Esta figura podera representar a Apolo na sa condicin de pastor.
Segundo a mitologa grega, Apolo matou aos Cclopes e
por iso foi sentenciado a servir como pastor do rei Admeto.
Existen varias copias de leste mesmo tema, as mis famosas son as
dos Museos Vaticanos e a do Museo do Louvre.

Mnade danzante
Escopas
Sculo V (ltimo
clasicismo)
-Caractersticas:
A sa obra exalta o
trxico, as
violentas paixns,
a angustia, as
interioridades do
alma.
Mxima
expresividade
-Tcnica:
Ollos afundidos
Penetrante mirada
Boca entreabierta
Engurra as ceo
Mnade danzante
Sculo IV a C
Copia romana
Talla en mrmore

Esta obra coecida tamn como Mnade
danzante ou Mnade furiosa e representa
a unha das ninfas que acompaaba ao deus
grego Dionisos.
Scopas un escultor que se Mostra preocupado pola
representacin dos estados do alma relacionados coa
paixn, a violencia, o sufrimento e o patetismo,
tratando de representar o interior atormentado
da personaxe. Traducndose en corpos
contorsionados, cos que mostra as
interioridades do personaxe, acompaado de
bocas entreabertas, e os ollos afundidos.
Fuxe do idealismo para presentarnos dramatismo i
expresividade , ollos afundidos, bocas abertas,
Contorsins,etc.
A ninfa de Dionisos aparece representada
cando, posuda polo furor dionisaco,
danza frenticamente en pleno xtasis,
semidesnuda, polo que aparece nunha
violenta contorsin, debuxando o seu corpo
unha curva pronunciada, inclinada cara atrs,
abrindo provocativamente o vestido
por un s dos seus lados por efecto
do violento movemento.

Escopas. Mnade danzante
Escultor que inicia o interese pola dor
persoal e a exploracin dos
sentimentos, preferentemente trxico.
As sas obras, case todas perdidas:
- Expresan dor a travs de xestos
alterados, extremo do pathos. tensin
nas figuras.
- Dse un perda total do equilibrio na
composicin, pola violencia das
actitudes e a contorsin dos seus
membros:

Escopas
1. O artista
Scopas xunto a Praxteles e Lisipo unha das grandes figuras da escultura grega do sculo
IV a. de C., que se caracteriza por recoller a tradicin de Mirn, Fidias e Policleto, pero fronte
graza praxiteliana, Scopas mostra o pattico, a expresin trxica, a angustia. Da sa obra
moi pouco se conserva, polo que moi importante esta copia da sa Mnade, de pouco mis
de medio metro e moi deteriorada, pero de gran calidade.

2. Forma
A Mnade unha pequena escultura de vulto redondo que representa a unha sacerdotisa de
Dionisos no seu baile ritual, axitada por un impulso frentico. Esta concibida para ser vista de
lado, desde onde apreciamos o amplo arco que se inicia na sa perna esquerda atrasada,
chega ata o ventre e a cintura prominentes e contina ao longo o torso e a cabeza, que se
dobran cara atrs todo o que a anatoma humana permite. A perna dereita avanza
empuxando a roupaxe, que forma pliegues tan axitados como os seus longos cabelos.
Observada de fronte, a figura queda en acusado escorzo e vemos como a sa cabeza est
ademais virada cara esquerda. Trtase dunha postura tan forzada que parece froito das
convulsiones dun corpo que estivese en pleno transo. As sas roupas apenas o cobren e
deixan ao espido unha beleza esvelta e xuvenil, chea de vitalidade. Scopas xoga cos volumes
rotundos da coxa, o peito, o pescozo ou a cabeza, coa lia sinuosa do perfil, co contraste da
suave textura da carne, engrralas do ropaje ou a enmaraada cabeleira. A luz deslzase
polas zonas pudas e nas outras produce fortes sombras, que acentan a sensacin de
dramatismo. O patetismo alcanza o seu culminacin no rostro, volto cara arriba e cunha
mirada perdida no alto, que manifesta a completa enaxenacin do xtase.



Escopas
3. Contido

O antropocentrismo da cultura grega fai que se atriban aos deuses calidades humanas. O
home un ser racional, e este trazo est representada por Apolo, o deus das artes. Con todo, o
ser humano tamn paixn, emocin, sentimento, que o que simboliza Dionisos, o deus da
enerxa vital e non s do vio. A cultura grega valora mis a Apolo, porque na razn se
fundamente a civilizacin e a propia orde da polis, pero non nega a Dionisos.
O dionisiaco o complemento do apolneo. Esta Mnade participa na festa dionisiaca, unha
orxa desenfrenada e liberadora na que, coa complicidade do vio, supranse os lmites e dse
renda solta ao irracional.
Scopas quere mostrala chea de sensualidad e erotismo, e consgueo xogando coa
transparencia dos panos e resaltando mediante a postura as formas do seu corpo semidesnudo.
Nunha sociedade como a grega de entn, que discriminaba muller ata o punto de non deixala
participar nos asuntos pblicos e reclula no gineceo, esta actitude deba resultar enormemente
transgresora. Con todo, ese fervor que tolea a esta mnade sagrado. Quen a move?
Dionisos ou Scopas?, preguntbase ante ela un poeta.
Os escultores gregos do sculo IV a. de C. renovan o clasicismo e pasan dos rostros sempre
serenos e s veces fros das obras do sculo anterior expresin dos sentimentos, pero ningn
como Scopas soubo transmitirnos o pattico, o pasional con tanta enerxa, con tanto realismo.
Por este motivo, en Scopas inspiraranse os escultores da poca helenstica que seguen a
tendencia barroca, propia das escolas de Rodas e Prgamo, caracterizada polo dramatismo, a
expresividade dos rostros e os corpos retortos, o movemento.
Apoxiomeno
Lisipo
Escultor da corte de Filipo II de Macedonia
e preferido de Alejandro Magno.
- Caractersticas:
-Introduce un novo canon (8 cabezas)
-Corpo mis esvelto, figuras maior tamao
-Realiza esculturas con diferentes puntos
de vista (rompe co frontalismo) e cheas de movilidad
-Apoxiomeno:
-Sculo IV a C
-Tcnica: fundicin en bronce; Copia romana
de mrmore
-Altura: 2,05 mt
-Trtase dunha escultura de vulto redondo na
que se representa a un atleta espido,
que parece estar limpndose a
graxa coa que se embadurnaban para
as competicins.

Atopmonos ante unha imaxe que pertence arte grega, concretamente ao periodo clsico. O mundo grego
considerado a base da cultura occidental. Trtase dunha cultura antropocntrica, onde todo vira ao redor
do home. Concbese a escala humana, sendo a beleza a perfecta relacin armnica que debe existir entre
todas as partes dun todo. Os deuses sern representados como homes. O mundo grego organzase en polis.
nunha desas polis, Atenas, onde ten lugar o nacemento da democracia como sistema poltico, o que ter
un reflexo importante na arte. A relixin ser un elemento unificador desta cultura, xa que ser moi
importante na arte.
A arte grega divdese en 3 periodos: Periodo arcaico (s. VII-VIN a.C), Periodo clsico (s. V-IV a.C), momento
de maior esplendor artstico, Periodo helenstico (s. III-I a.C).
Trtase dunha escultura exenta ou de vulto redondo. A tcnica que se utilizou na orixinal foi a fundicin e o
seu material o bronce, pero nas copias utilizouse o mrmore e a talla.
O seu autor foi Lisipo, quen fai figuras moi naturalistas. Trtase dun gran broncista. Esta escultura representa
a un atleta que se limpa a suor coa estrgile. Trtase dun espido mis esvelto, onde se establece o novo
canon das 8 cabezas, segundo o cal a cabeza deba ser 1/8 do corpo. unha escultura antropomorfa. Pdese
apreciar no corpo o principio de frontalidad, pero o brazo estendido invita a virar en torno a el e ofrece
mltiples puntos de vista . Aprciase un naturalismo idealizado, o punto intermedio entre realismo e
naturalismo, onde se representa ao home perfecto, sen defectos. A travs do canon bscase a perfeccin
formal. Trtase dunha persoa que controla os sentimentos, podmolo apreciar na serenidade do rostro.
Eleva os brazos case altura dos ombreiros. Ambos brazos estn tensos. A figura apiase sobre unha perna,
a outra non est relaxada, senn que parece coma se desprazsese dereita e contribe a sustentar a
estatua. Aprciase o contraposto, desnivelndose a lia recta das cadeiras. Trtase dunha escultura
policromada, anda que co paso do tempo perdeuse a cor. Nesta poca aparecen xa as esculturas asinadas,
polo que importante a creacin artstica individual.
Comentario Apoxiomeno
PERIODO HELENSTICO:
A crise da "polis" e a desaparicin do seu sistema de vida tralo enfrontamento das mesmas na
Guerra do Peloponeso pola sa hexemona, seguida da unificacin de toda Grecia por Alejandro
Magno, que levou a continuacin as sas conquistas por inmensos territorios ata a India; as
como a fragmentacin rpida dese Imperio nunha serie de grandes estados (os "Estados
Helensticos"), que ira desde Macedonia a Persia e desde o Mar Negro ata Egipto, deu paso a
formas de vida (econmica, social e poltica) moi distintas s das polis e que explican as
caractersticas do chamado ltimo periodo da arte grega, o helenstico, ata a conquista por
Roma de todos eses territorios.
Desde o punto de vista cultural, a producirse como lxico a mestura de culturas de signo moi
diferente: a oriental (egipcia, persa, mesopotmica) e a occidental (grega).
Por outra banda, a organizacin de grandes estados nos que o cidadn dunha pequena
comunidade substituido polas masas, d paso s monarquas autoritarias de cuo oriental (en
lugar da democracia limitada grega), que necesitan prestixio e que en arquitectura impoen a
moda de conxuntos monumentales, nos que non importan a proporcins humanas, nin o
equilibrio, senn o colosalismo e a grandiosidad para impresionar aos gobernados: ALTAR DE
PERGAMO
Como consecuencia desa crise proliferarn as ticas persoais que darn resposta s inquietudes
dun home que xa non cre nos valores colectivos e que vive en cidades enormes nas que non hai
vida en comn.

Periodo de tempo longo desde a morte de Alejandro Magno no 323 a. C. ata o principado
de Augusto no 31 d. C.- e territorio amplo e diverso.

Periodo HELENSTICO
Cambios artsticos:
Novos centros escultricos (Prgamo,
Rodas, Alexandra)
Escultores que imitan aos clsicos como
Scopas e Lisipo:
Representacin do movemento esaxerado
Desequilibrio compositivo
Expresividade en rostros e corpos
Ruptura da frontalidade e emprego de
mltiples puntos de vista. Procura da
animacin teatral, expresins e emocins
Temas: dramticos, crueis, informales e
anecdticos

Laocoonte e os seus
hijos
ESCOLA DE RODAS
La victoria de Samotracia
Grupo Escultrico de
Atalo I. Glata
Moribundo
ESCUELA DE PRGAMO
Glata matando a mujer
Glata suicidndose
Relieves del Altar de Zeus en Prgamo
Torso do Belvedere