“Дархан-Хүнс” ХК Дархан-Уул аймаг Дархан

сум
  

Áèçíåñ òºëºâëºãºº
/2009 îíä ¿éëäâýðëýëýý ºðãºæ¿¿ëýõ/

 
Áîëîâñðóóëñàí: Î.Æàâçàíñ¿ðýí
Á.Ýíõòóÿà
Ö.̺íõñàéõàí
Ñ. Àäúÿà
Á. Äàâõàðáàÿð
Ã.Ýíõöýöýã
 
 
 Áîëîâñðóóëñàí îãíîî: 2008-2009îí
 
Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà: Ò. Öýâýãìèä 99165596
 
 
 

 
 
 
 
 
 
 
 Ãàð÷èã

1.Резюме 3
2.“Дархан-Хүнс” ХК-ийн товч танилцуулга
3. Áèçíåñèéí îð÷íû øèíèëãýý 6
3.1. Дотоод орчны шинжилгээ 6
3.2. Гадаад орчны шинжилгээ 7
3.3 Нөхцөл байдлын шинжилгээнд хийх дүгнэлт 8
3.4 Санхүүгийн харьцаа 10
3.5 SWOT øèíæèëãýý 11
3.6 Ìàêðî îð÷íû øèíæèëãýý 12
3.7 Микро орчны шинжилгээ 13
ªðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà 14
Õýðýãëýã÷èéí ñóäàëãàà 16
3.8 Бүтээгдэхүүний өөрийн өртгийн шинжилгээ 20
3.9 Үйл ажиллагааны зорилго зорилт 22
4. Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãºº 4.1 Ìàðêåòèíãèéí çîðèëãî
24
4.2 Çîðèëòîò çàõ çýýë 25
4.3 ªðñºë人í 25
4.4 Ìàðêåòèíãèéí èæ á¿ðäýë 26
4.5 Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè 27
4.6 Ìàðêåòèíãèéí çàðäàë
5. ¯éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé òºëºâëºãºº 28
5.1 Òºëºâëºãººíèé çîðèëãî
 5.2 ¯éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãè

5.3 ¯éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé õ¿÷èí ÷àäàë 30
5.4 Áàðèëãà, áàéãóóëàìæ 30
5.5 ÒÝÌ-ûí òîîöîî 30
5.6Àæèëëàõ õ¿÷íèé õýðýãöýý õàíãàìæ 31
5.7 ¯éëäâýðëýëèéí çîõèîí áàéãóëàëò 32
5.8 ¯éëäâýðëýëèéí çàðäàë 32
5.9 ¯éëäâýðëýëèéí ïðîãðàìì 33
6. Áîðëóóëàëòûí òºëºâëºãºº 34
6.1 Áîðëóóëàëòûí òîîöîî 34
6.2 Áîðëóóëàëòûí çîõèîí áàéãóóëàëò
6.3 Áîðëóóëàëòûí èäýõæ¿¿ëýëò
7. Õºãæèë äýâøèëèéí òºëºâëºãºº 35
7.1 Òºëºâëºãººíèé çîðèëãî 7.2 Äýâøèë ººð÷ëºëòèéí òàëààð àâàõ ãîë àðãà, õýìæýý
7.3 Õºãæèë, äýâøèëèéí èðýýä¿éä õ¿ðýõ çàì
7.4 Áàéãóóëëàãà äàõü á¿òýýë÷ ñýòãýãýýíèé õàíäëàãà
7.5 Ýíý òºëºâëºãººíèé ¿ð ä¿í
8. Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºëºâëºãºº 36
8.1 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí õýðýãöýý 37
8.2 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàíõ¿¿æèëò 37
8.3 Çýýëëýã 38
9. Ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãºº 39
9.1Òºëºâëºãººíèé çîðèëãî 40
9.2 Óäèðäëàãûí ÷èã ¿¿ðãèéí áàãöëàëò 41
9.3 Àæèëëàãñàäûí çàðäàë 41
9.4 Óäèðäëàãûí 1 æèëèéí çàðäàë 42
9.5 Àëáàí õààã÷äûã õºãæ¿¿ëýõ ñóðãàëò, ñåìèíàð 42
9.6 Ñóðãàëòûã õºãæ¿¿ëýõ çàðäàë
10. Ýðñäýëèéí òîîöîî 43
10.1 Àëüòìàíû èíäåêñ 44
10.2 Ä¿ãíýëò 44
11. Ñàíõ¿¿ãèéí òºëºâëºãºº
11.1 Çàðäëûí òîîöîî 45
11.2 Îðëîãûí òîîöîî 46
11.3 Àøèã 46
 
 
Резюме
Дархан хүнс компани нь бүтээгдэхүүнийхээ чанар үзэмж сав
баглаа боодлыг шинэчилэн сайжруулан худалдан авагчдын
хүсэл таашаалд нийцсэн өндөр чанартай бүтээгдэхүүнээр
хэрэглэгчдээ хангаж дархан хотдоо төдийгүй бүс нутагдаа үйл
ажиллагаагаа явуулах зорилго тавин ажиллаж байна. 2008-2009
ондоо ашгаа 20%-р нэмэгдүүлж үйлдвэрлэлийн хэмжээг 25%-р
өсгөж бөөний худалдааны төвөө 3-р нэмж бүтээгдэхүүнийхээ нэр
төрлийг мөн тоогоор олшруулах арвин их өгөөжтэй зорилт
тавин үйл ажиллагаа явуулж байна. Үүний тулд бид зах зээлийн
судалгаа явуулж бизнес орчны шинжилгээ хийснээр үйлдвэрлэл
маркетинг менежмент бүтээгдэхүүн санхүүгийн хувьд давуу
болон сул талыг нь тодорхойлж боломжоо ашиглаж аюулаа
даван туулах оновчтой арга замуудыг боловсруулж гаргасан.
. Үүнээс дурдвал байгууллагын ирээдүйн дүр төрхийг бүтээж
байгууллагын албан хаагчдад ирээдүйн зорилгыг нь
тодруулж өгч байдаг удирдлага буюу менежментийн
шинжилгээний дүгнэлтээр бид илүү нарийн төлөвлөгөө
боловсруулж удирдлагын албан хаагчдынхаа удирдах
чадварыг дээшлүүлэх төлөвлөгөө боловсруулж чадлаа.
Хэрэглэгчдийн судалгаа гаар бид хэрэглэчидийн хүсэл
шаардлагад нийцсэн ямар бүтээгдэхүүн хэрэгтэйг мөн манай
бүтээгдэхүүний чанарт үзүүлж байгаа үйлчилгээнд
хэрэглэгчид хэрхэн хариу үйлдэл үзүүлж байгааг мэдсэнээр
маркетинг борлуулалтын тал зохих арга хэмжээг авч
ажиллуулах төлөвлөгөө боловсруулан гарах зардлыг нь
урьдчилан тооцооллоо. Маркетингийн төлөвлөгөө
боловсруулснаар 4р буюу маркетингийн иж бүрдэл тус бүрт
авах стратеги үйл ажиллагааных нь зорилго зорилтыг
тодорхойлон түүнтэй нь холбоотой шаардлагатай арга
 замуудыг нарийн тоо баримт дүн шинжилгээнд
үндэслэн ирээдүйд хийх ажлаа төсөвлөн бичэв.
Борлуулалтын болон үйлдвэрлэлийн төлөвлөгөө
боловсруулснаар хэдий хэмжээний зардал гаргаж хэр
ашиг олохоо өмнөх жилүүдийн туршлага дээрээ
үндэслэн тооцоолон гаргав. Менежментийн
төлөвлөгөөний хэсэгтээ нийт удирдлагын зардал
сургалтын зардлыг тооцоолж цаашид явуулах арга
хэмжээгээ төлөвлөлөө. Эцэстээ санхүүгийн төлөвлөгөө
боловсруулж нийт мөнгөн гүйлгээ мөнгөн зарлага
мөнгөн орлогыг нь тодорхойлон гаргаж энэхүү
төлөвлөгөөндөө тусгав. Үүний үр дүнд бидний
ирээдүйд хийх үйл ажиллагаагаа төсөвлөн гаргаж
чадлаа.
“Дархан-Хүнс” ХК-ийн товч
танилцуулга
Компаний нэр: “Дархан-хүнс”
Хууль зүйн статус: Хувьцаат компани
Регистрийн дугаар: 2050102
Байршил, хаяг: Дархан-Уул аймаг Дархан сум
Үйл ажиллагаа: Талх нарийн боов, сүүн бүтээгдэхүүн, архи,
ундааны үйлдвэр
Гүйцэтгэх захирал: Т.Цэвэгмид
Хувьцаа эзэмшигч: “Цахиур”групп 80%
Нийт хувьцааны тоо: 37705614ш
Байгуулагдсан он сар: 1971 оны 2 сарын 18
Хувьчлагдсан он: 1992
Компаний түүх

“Дархан-Хүнс”ХК-ийн үүсэж хөгжсөн түүх нь Дархан хотын

“Хүнсний комбинат” гэсэн нэртэйгээр анх байгуулагдсан
бөгөөд ЗХУ-ын техник эдийн засгийн тусламжтайгаар барьж
байгуулан тоноглож иж бүрнээр нь 1971 оны 2 сарын 18-нд
ашиглалтанд оруулжээ.
Тус комбинат нь хоногт 18.7 тонн талх талхан бүтээгдэхүүн,
хоногт 20 тонн сүүн бүтээгдэхүүн, жилд 5.0 тонн чихэр болон
1000 литр ундаа, 300 литр архи үйлдвэрлэх цехүүдтэй, 700
шахам ажиллагсадтай үйл ажиллагаагаа явуулж байжээ.
1992 онд “Дархан-Хүнс”ХК болгон зохион байгуулжýý. 1997
онд тус компаний нийт хувьцааны 78,2% буюу 800 сая
төгрөгийн хөрөнгийг эзэмшигч нь Улаанбаатар хотын
“Цахиур”групп болсон байна.
Өнөөгийн үйл ажиллагаа

Тус компани нь 89 ажилтан ажиллагчидтай, талх нарийн

боов, сүүн бүтээгдэхүүн, архи ундаа зэрэг 20 гаруй нэр
төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн жилдээ 500 гаруй сая
төгрөгийн борлуулалт хийж, аймгийн төсөв, Нийгмийн
Даатгалын Шимтгэл, бусад татварт 260 гаруй сая төгрөг төлж
аймгийнхаа хөгжилд хувь нэмэр оруулж байна.
Хэтийн төлөв, хандлага:
Орчин үеийн техник технологыг нэвтрүүлж, үйлдвэрлэлийн
хүчин чадлыг нэмэгдүүлэн, ажилчдын чадварыг
дээшлүүлэхэд анхаарлаа хандуулан, гадаад дотоодын
томоохон пүүс компаниудтай найдвартай харилцаа тогтоон
цаашдаа чанартай бүтээгдэхүүнээр хэрэглэгчдээ хангаж
өөрийн эзэлж буй зах зээлийн хүрээг тэлнэ.
Компанийн эрхэм зорилго:

Компанийн хэтийн зорилго нь орчин үеийн бага

оврын тоног төхөөрөмжөөр шинэчилж
бүтээгдэхүүний чанар, өнгө үзэмж, сав баглаа
боодлыг олон улсын жишигт хүргэх, худалдан
авагчдын эрэлт хэрэгцээг бүрэн хангаж ажиллах
явдал юм. “Хэрэглэгчдийн эрэлт хэрэгцээг
хангахуйц чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн
бүс нутгийн зах зээлийг эзлэх”
 Дотоод орчны шинжилгээ

Шалгуур Үзүүлэ Аюул Сул Давуу Хэт давуу

лт тал тал
1. Үйлдвэрийн Үйлдв     +   
байршил эрлэл
2. Үйлдвэрийн хэмжээ     +   
3. Үйлдвэрлэлийн үйл     +  
ажиллагаа
4. Эрхэлж буй салбар        +
5. Үйлдвэрийн хүчин   +     
чадлын ашиглалт
6. Үйлдвэрийн зохион   +     
байгуулалт
7. Хүний нөөц       +  
8. менежментийн     +    
тогтолцоо
1.борлуулах Марк       +  
байгууллагын байршил етинг
2. Борлуулах цэг     +    
3. Борлуулалтын суваг       +  
4. Маркетингийн   +      
судалгаа
5. Үнийн өрсөлдөх     +    
1.Шинжилгээ Шинж   +      
судалгааны ажлын илгээ
эрчим судал
гааны
ажил
2. Шинэ бүтээгдэхүүн       +  
3. Патент ба зохиогчийн       +  
эрх
1. Эрх барих дээд Мене     +    
байгууллагын жмен
байршил т

2. Төлөвлөлт       +  
3. Хяналт шалгалт     +    
4. Шагнал     +    
урамшуулал

5. Компаний нэр хүнд       +  

6. Менежментийн ур       +  
чадвар

7. Гадаад орчинд         +
зохицох чадвар
1. Бүтээгдэхүүний хольц Бүтээг       +  
дэхүү
н
2. Чанар       + 
3. Бүтээгдэхүүний нэр         +
хүнд
1. Санхүүгийн давуу тал Санхү       +  
ү
2. Зах зээл дээр эзлэх     +    
хувь
3. Борлуулалтын өсөлт       +  
4. Хөрөнгө оруулалтын       +  
өгөөж
5. Өөрийн хөрөнгийн       +  
өгөөж
6. Хөрөнгийн эргэц       +  
Гадаад орчны шинжилгээ
Дав Хэт
Аюу Сул
Үзүүлэлт Шалгуур уу дав
л тал
тал уу
1. Чухал
     +  
хэрэглэгчдийн тоо
2. Орлуулах
бүтээгдэхүүн
     +  
үйлдвэрлэлийн хүчин
хэрэглэгч
чадал
3. Худалдан авагчийн
     +  
нэгдэх аюул
4. Худалдан авагчийн
     +  
худалдан авах чадвар
 1. Чухал нийлүүлэгчдийн  
тоо     +  
2. Нийлүүлэгчийн
бүтээгдэхүүн орлуулах  
чадвар     +  
Нийлүүлэгч
 
3. Үнийн өөрчлөлт
    +  
4. Нийлүүлэгчид
салбарын чухал
хэрэгсэл     + 

1. Ашиг орлогын байдал

      + 
2. Хөрөнгө оруулалтын
үр ашиг       +  
Нэвтрэх саад 3. Технологи         +
 
4. Үнийн өөрчлөлт
  +    
5. Барааны тэмдэгтийн
эрх       +  
 1. Тэнцүү
өрсөлдөгчийн тоо       +  
2. Эрэлтийн өсөлт       +  
 
Өрсөлдөөний байдал 3. Тогтмол зардал
  +    
4. Хүчин чадал  
ашиглалт   +    
5. Өргөжилт   +      
1. Хөрөнгийн  
төрөлжсөн байдал     +  
2. Гарах зардлын  
Гарах саад байдал   +    
3. Сэтгэл зүйн саад   +      
4. Нийгмийн  
хязгаарлалт     +  
Нөхцөл байдлын шинжилгээнд
хийх дүгнэлт
Давуу тал:
Үйлдвэрлэлийн хувьд
Үйлдвэрлэлийн ореон дотроо байршдаг мөн зах болон
гэрээт борлуулагчтай ерөнхийдөө ойрхон тул энэ нь
компаний хувьд хэт давуу тал юм. Мөн чадварлаг
мэргэшсэн ажилчидтай тул хэрэглэгчдийн хүсэл
таашаалд нийцэхүйц өндөр технологиор бүтээгдэхүүнээ
үйлдвэрлэж хэрэглэгчдээ хангаж байна.
Чадварлаг мэргэшсэн ажилчдаа алдахгүйн тулд тэднийг
урамшуулж идвэхжүүлэх арга хэмжээ авах, дэлхийн
стандартыг хангасан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхийн тулд
тоног төхөөрөмжөө шинэчилж үйлдвэрлэлийн хүчин
чадлаа бүрэн дүүрэн ашиглах шаардлагатай.
Маркетингийн хувьд
Борлуулах байгууллагуудын хувьд аймгийн өнцөг
булан бүрт байршсан байдаг тул хэрэглэгч бүрт
бүтээгдэхүүнээ хүргэж чаддагаараа давуу талтай
бөгөөд хувь хүн болон албан байгууллагын
захиалгаар бүтээглэхүүнээ үйлдвэрлэдэг тул
үлдэгдэл бүтээгдэхүүн гарах нь бага байдаг.
Борлуулах цэгээ улам олшруулж хэрэглэгчтэйгээ
илүү ойртуулан, тэдэнтэй тулж харилцах мөн
борлуулалтын сувгын хэлбэрээ олшруулж олон
төрлөөр бүтээгдэхүүнээ борлуулах.
Шинжилгээ судалгааны ажил
Хэрэглэгчдийн хүсэл сонирхолд нийцсэн шинэ,
шинэлэг бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэлдээ оруулж
байдаг давуу талтай.
Менежмент
Ирээдүйд хийх үйл ажиллагаагаа оновчтой
төлөвлөснөөр үйлдвэрлэл,болон бусад үйл
ажиллагаа нь амжилттай явагдаж байдаг. Мөн
байгууллагын хяналт шалгалт сайтай учраас
бүтээгдэхүүн нь чанрын шаардлага хангасан үйл
ажиллагаа нь тогтвортой явагдаж байна.
Төлөвлөлтөө илүү боловсронгуй бодитой болгож,
хяналт шалгалтаа өндөрсгөснөөр үйл ажиллагаа нь
илүү сайжирч төлөвлөсөн зорилгодоо хүрэхэд илүү
ойртуулж өгнө.
Бүтээгдэхүүн
Бүтээгдэхүүний хольц технологи нь сайн учир
хэрэглэгчдэд илүү таашаагадаж нэр хүндээ
алдалгүй илүү өргөж байдаг давуу талтай. Энэ
байдлаа алдахгүйн тулд технологийн чанараа
дээшлүүлж үр ашигтай ажиллах шаардалагатай
Санхүү
Борлуулалтын хувьд жилийн орлого, жил бүр
өсөлттэй гардаг нь ашиг сайтайг харуулж байна.
Хөрөнгө оруулалтын өгөөжийн хувьд сайн бөгөөд
хөрөнгийн эргэц нь маш хурдацтай байдгаараа хэт
давуу талтай юм. Энэ байдлаа хадгалахын тулд
орлогоо нэмэгдүүлэх үр ашигтай маркетингийн
төлөвлөгөө боловсруулах нь илүү үр дүнтэй юм.
Хэрэглэгчид
Дарханы хүн амын 50 орчим хувийг өөрийн бүтээгдэхүүнээр
хангадаг ба худалдан авагчдын хувьд худалдан авах чадвар
сайтай байдгаараа давуу талтай юм. Чухал хэрэглэгчдээ
олшруулж дарханы хүн амыг бүтээгдэхүүнээрээ хангах
нарийн төлөвлөгөөтэй ажилладаг байх хэрэгтэй юм.
Нийлүүлэгч
Нийлүүлэгчийн хувьд гэрээ хэлэлцээрийн дагуу ажилладаг
тул аль талдаа өгөөжтэй байж чаддаг бөгөд найдвартай
хэрэглэгчид олонтой байдаг. Цаашдаа харилцаагаа
сайжруулах шинэ нийлүүлэгчтэй болох хэрэгтэй.
Нэвтрэх саад
Ашиг орлогын хувьд өндөр байдаг бөгөөд барааны тэмдгийн
эрхээ авсан , бүтээгдэхүүний технолгийн хувьд өндөр тул зах
зээлд нэвтрэхэд онцын саадгүй болно. Үнийн хувьд
харьцангуй тогтмол бөгөөд бүтээгдэхүүний нэр төрөл олон,
чанар сайтай тул хэрэглэгчдийг татах, бусадтай өрсөлдөх
чадвар сайтай юм.
 
 Санхүүгийн харьцаа

онууд
200 200 200
үзүүлэлтүүд тооцоолох арга 5 6 7
 Нийт эргэлтийн
хөрөнгө / Нийт
эргэлтийн эргэлтийнэх 17.5 16.0 14.6
харьцаа үүсвэр 3 7 3
 НЭХ-бараа
түргэн хөрвөх Материал/ Нийт
чадварын эргэлтийнэх 10.2
хөрвөх чадварын харьцаа үүсвэр 9 9.73 7.46
нийт хөрөнгийн  Борлуулалт/ний 17.0 19.8 35.3
харьцаа т хөрөнгө 4 2 7
үндсэн хөрөнгийн  Борлуулалт/үнд 20.6 23.6 41.4
эргэц сэн хөрөнгө 7 2 4
бараа
материалын  Борлуулалт/ 201. 312. 492.
эргэц бараа материал 66 5 83
 Авлага/
авлага цуглуулах 1өдрийн 197. 173. 74.6
дундаж хугацаа борлуулалт 5 33 3
бүтээмжийн  Нийтөр/ нийт 40.2 39.6 29.6
харьцаа өрийн харьцаа хөрөнгө 5 3 4
SWOT øèíæèëãýý

Êîìïàíèéí îíîøëîãîî áà îð÷íû øèíæèëãýýíèé ¿ð ä¿íä

òóëãóóðëàñàí SWOT øèíæèëãýý íü êîìïàíèéí äîòîîä õ¿÷èí
ç¿éëñ áîëîí ãàäààä õ¿÷èí ç¿éëñèéã òîäðóóëàõàä
÷èãëýäýã. Èíãýñíýýð çîðèëòîä çàõ çýýëèéí õýðýãöýýã
õàíãàõûí òóëä áèäýíä áàéãàà òîäîðõîé äàâóó áà ñóë
òàëàà ìýäíý.
 
Äàâóó òàë Ñóë òàë
1. Дîòîîäûí çàõ çýýëä êîìïàíèéí íýð 1. õóâààðèëàëò õýðýãëýã÷äèéí
õ¿íä ñàéí, á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿ä íü çàõ çýýëèéí ñåãìåíòýýð
óäàà äàðàà “øèëäýã ÿëãàãäààã¿é
á¿òýýãäýõ¿¿í” øàãíàë àâ÷ 2. îäîîãîîð á¿òýýãäýõ¿¿íýý
áàéñàí ýêñïîðòëîõ áà èìïîðòûí
2. çàõ çýýëä ººðèéí ãýñýí áàéð á¿òýýãäýõ¿¿íòýé ºðñºëäºæ
ñóóðü ýçýëæ ÷àäñàí ÷àäàõã¿é áàéíà
3. á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðºë îëîí 3. ãàð àæèëëàãàà èõ áà õ¿÷èí
4. ººðèéí óíààãààð ¿éë÷èëäýã ÷àäëаа бүрэн дүүрэн
5. á¿òýýãäýõ¿¿í íü ÷àíàðààðàà ашигладаггүй
õýðýãëýã÷äèéí ñîíèðõîëä á¿ðýí 4. á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý áóñàä
íèéöýæ ÷àäñàí ºðñºëäºã÷èéíõººñ õàðüöàíãóé
6. äîòîîä ¿éë àæèëëàãààíäàà ºíäºð
êîìïüþòåðèéí ñ¿ëæýý äîòîîä 5. ñàíõ¿¿ãèéí ÷àäâàð ñóë
õîëáîîã àøèãëàäàã 6. á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààð
ñóðòàë÷èëãàà õèéäýãã¿é
7. íàéäâàðòàé áýëòãýí íèéë¿¿ëýã÷
áàéõã¿é
8. êîìïàíèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý
áóñàä Æį - í ãàðãàæ áóé
á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íýýñ ºíäºð
áàéíà.
Áîëîìæ Àþóë
1. êîìïàíèéí íýð õ¿íäýý àøèãëàí 1. çàõ çýýëèéí ìýäðýìæ áà Æį -
ººðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ í õÿìä çàðäëûí ºðñºë人í
çýýëä ýçëýõ õóâèéã íýìýãäýæ áàéíà
íýìýãä¿¿ëýõ áîëîìæòîé 2. èìïîðòèéí áàðàà ìàòåðèàëûí
2. á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã ¿íèéí ºñºëò
÷óõàë÷èëñíààð çàõ çýýëèéí 3. õýðýãëýã÷äèéí õóäàëäàí àâàõ
ñåãìåíòýä íýâòðýõ ÷àäâàð ìóó áàéíà
3. Хямд биш чанартай хүнс 4. áàðèëãà áàéãóóëàìæ òîíîã
хэрэглэх хандлагатай òºõººðºìæ õóó÷èð÷ õîöðîãäñîí
болсон
 Ìàêðî îð÷íû øèíæèëãýý

Óëñ òºð õóóëü ýðõ ç¿éí õ¿÷èí ç¿éëñ

Монгол Улс зах зээлийн эдийн засгийн харилцаанд шилжих үйл
явц 1990-ээд оноос эхэлж улсын үйлдвэрийн газруудыг хувьцаат
компани болгон өөрчлөн байгуулсан. Ýíý íü “Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ – ã
òîéð÷ ãàðñàíã¿é.
Óã êîìïàíè íü Ìîíãîë óëñûí õóóëèéí äàãóó ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëäàã.
Ýäèéí çàñãèéí õ¿÷èí ç¿éë
Ìîíãîë îðîí 1990 îíîîñ ýõýëæ ýäèéí çàñãèéí øèíý÷ëýë õèéæ íýýëòòýé ýäèéí
çàñãèéí áîäëîãî õóâèéí ºì÷èéí ýðõèéã õàìãààëàõàä ÷èãëýñýí áºãººä ÷ºëººò
¿íý, øóäàðãà ºðñºë人íèéã äýìæèí èðãýäèéí õóâèéí ñîíèðõîë, ñîíãîëòîíä
òóëãóóðëàñàí çàõ çýýëèéí ýäèéí çàñãèéã òºëºâø¿¿ëýõ ýõëýë òàâüñàí.
Øèëæèëòèéí ¿éë ÿâö 10 æèë ¿ðãýëæèëæ ñàéí ìóó ¿ð äàãàâàðûã áèé
áîëãîæ, ìàíàé îðíû ýäèéí çàñàã íýã ¿å õÿìðàëä îðñîí. Ãýâ÷ ñ¿¿ëèéí
æèë¿¿äýä Ìàêðî ýäèéí çàñãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä òîãòâîðæèæ, óëñ îðíû ýäèéí
çàñàã ºñºæ áàéíà.
Ìàêðî îð÷íû øèíæèëãýý

Òåõíîëèéí õ¿÷èí ç¿éë

Òåõíèê òåõíîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû õºãæëèéí õóðäàö íü
ºíººãèéí áèçíåñèéã àìæèëòòàé ÿâóóëàõ ãîë ò¿ëõ¿¿ð
áîëäîã áà òåõíèê òåõíîëîãîî óëàì á¿ð áîëîâñðîíãóé áîëãîõ
íü àëèâàà ¿éëäâýð¿¿äèéí ãîë çîðèëòóóäûí íýã þì. Óã
êîìïàíè íü ÎÕÓ, Õÿòàä çýðýã îðíû òåõíèêýýð òîíîãëîãäñîí.
 
 Микро орчны шинжилгээ

ªðñºëäºã÷èéí ñóäàëãàà
Õ¿íñíèé ¿éëäâýðèéí ñàëáàðò ºðñºëäºã÷èä èõ áàéäàã. Ýíý
ñàëáàðò øèíýýð îðæ èðýãñýä èõ áàéäàã íü íýã òàëààð ºäºð
òóòìûí õýðýãëýý ó÷èð õýðýãëýã÷ îëîí, íºãºº òàëààð õºðºíãº
áàéíãûí ýðãýëòýíä áàéäàã. Ýíý ñàëáàðò øèíýýð îðæ èðýãñýä
íü èõ õýìæýýíè õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ øààðäëàãàã¿é òýä
áàãà áàãààð àõèæ àìæèëòàíä õ¿ðýõèéã áîääîã.
“Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ – èéí õóâüä: “Íîìèí” “ßíçàãà”
“ªãººæ” “Öîãò”
“Ãîðõèò” “Áóóðàë” çýðýã ¿éëäâýð öåõ¿¿äýýñ ãàäíà óëñàä
á¿ðòãýëã¿é æèæèã öåõ, õóâü õ¿ì¿¿ñä çàõ çýýëèéíõýý áàéð
ñóóðèéã àëäàõã¿éí òóëä ºðñºëäºæ áàéíà
ªíºº ¿åä õ¿íñíèé ¿éëäâýð¿¿äèéí õóâüä ºðñºë人í ìàø èõ áàéäàã íü
æèæèã äóíä ¿éëäâýð áîëîí êîìïàíèóä îëíîîð áèé áîëñîíòîé õîëáîîòîé þì.
Ýíý ºðñºë人íò áàéäàëä õýí õýðýãëýã÷äèéíõýý ýðýëò õýðýãöýýã
ñàéí ìýäýð÷ òýäíèé õ¿ñýæ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýõ
áîëîí õýðýãëýã÷èä ñîíãîëò õèéõäýý þóíä àíõààðäàã áîëîõûã
èëð¿¿ëýõ, òýäýíä õóäàëäàí àâàõ òºëºâ áàéäàëä íü þó õýðõýí
íºëººëäºã çýðãèéã ñàéí ñóäàëæ ÷àäñàí íü ýíýõ¿¿ ºðñºë人íä ÿëàã÷
áîëíî. Õýðýãëýã÷äèéí äóíä ÿâóóëñàí ñóäàëãààíä: Òà àëü êîìïàíèéí
õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàæ àâäàã âý? Ãýñýí àñóóëòàíä
õýðýãëýã÷äèéí 52% íü “Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ, 33% íü “ªãººæ”, 13% íü
áóñàä æèæèã äóíä ¿éëäâýð¿¿ä, 2% íü “Íîìèí” ÕÕÊ ãýæ õàðèóëæýý.
Ýíäýýñ õàðàõàä òóñ êîìïàíèéí ãîë ºðñºëäºã÷ íü “ªãººæ” ÕÊ áàéíà.
Èéìýýñ ºðñºëäºã÷èéíõºº çîðèëãî, äàâóó áîëîí ñóë òàëûã àâ÷ ¿çüå.
“ªãººæ” ÕÊ – í òàíèëöóóëãà

 Êîìïàíèéí íýð: “ªãººæ - ×èõýð áîîâ” ÕÊ

 ¯éë àæèëëàãàà: Íàðèéí áîîâ, æèãíýìýã, 纺ëºí áà ¿ðëýí ÷èõýð, ãîéìîí,
õèàì, ñ¿¿í á¿òýýãäýõ¿¿í, ñàâàí
 Àæèëëàãñàäûí òîî: 350
 Áàéãóóëàãäñàí îí: 1936 îí
 Õóâü÷ëàãäñàí îí: 1991 îíä èõ õóâü÷ëàëûí öýíõýð òàñàëáàðààð
õóâü÷ëàãäñàí, 1997 îíä õ¿÷èí ÷àäàë øèíý óäèðäëàãàòàé áîëñîí.
 ¯éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäàë: 1989 îíä ¿éëäâýðëýëèéí îðãèë ¿å áàéñàí
áºãººä 6.460 òí íàðèéí áîîâ, 3.192 òí æèãíýìýã áà 1.416 òí ãîéìîí
ãàðãàñàí. Îäîîãèéí ¿éëäâýðëýë íü ýíý òîî õýìæýýíèé 32% îð÷èì áàéíà.
 Ãîë ºðñºëäºã÷: ”Òàëõ - ×èõýð”, “Àòàð - ªð㺺” áà áóñàä 179 Æį,
èìïîðò, ãýðèéí ¿éëäâýðëýë.
Õàíãàìæ: Òîñ, ãóðèë áà ýëñýí ÷èõðèéã Ìîíãîë, Õÿòàä,
Îðîñ, Óêðàéí, Àíãëè, Ãåðìàí áà Áåëüãèýñ, ñàâ áàãëàà
áîîäëûí ìàòåðèàëûã Õÿòàäààñ.
¯íäñýí òîíîã òºõººðºìæ: Îðîñ, Õÿòàä, Ãåðìàí, Ãîëëàíä,
Ôèíëÿíä.
¯éëäâýðëýëèéí öåõ: Æèãíýìýã, ãîéìîí, æèãíýëòèéí íàðèéí
áîîâ, ÷àíàìàë, ¿ðëýí ÷èõýð, 纺ëºí ÷èõýð, õèàì.
Õóâèàðëàëòûí ñ¿ëæýý: 14 ººðèéí äýëã¿¿ð áà áîðëóóëàõ
öýãòýé, 6 áîðëóóëàëòûí ìåíåæåðòýé.
 
Ýðõýì çîðèëãî
“ªãººæ - ×èõýð áîîâ” ÕÊ
ªíäºð ÷àíàð
ªðãºí ñîíãîëò
Øèíý ñàíàà
Øèëäýã á¿òýýãäýõ¿¿í
Áîëîìæèéí ¿íý
Áîëîâñîí ¿éë÷èëãýý
Óëàìæëàëò á¿òýýãäýõ¿¿íýýðýý
Óëñäàà òýðã¿¿ëíý.
“Дархан-Хүнс” ХК –ийг “Номин” ХХК –тай харьцуулсаныг
авч үзье.
“Дархан-Хүнс” ХК –ийн давуу тал:

Бүтээгдэхүүнийг нь үйлдвэрийн гэдэг утгаар нь хэрэглэгчид авах сонирхолтой байдаг.

Олон нэр төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг.
Хэрэглэгч олонтой.
Өөрийн гэсэн технологитой
Чанартай бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг
“Дархан-Хүнс” ХК –ийн сул тал:
Үйлдвэрийн байршил нь төвөөсөө хол
Хоцрогдсон хуучин тоног төхөөрөмжтэй
“Номин” ХХК –ийн давуу тал:
Орчих үеийн тоног төхөөрөмжтэй
Бүс нутгийн төвд нь байрладаг
“Номин” ХХК –ийн сул тал:
Харилцагч цөөнтэй
 Одоо “Өгөөж”ХК-ийн үйл ажиллагаанд хийсэн SWOTшинжилгээг авч ү зье.
 SWOT øèíæèëãýý
• Ãадаад дотоод хяналтын систем
сул

Äàâóó òàë Сул тал

Ãóðèëàí á¿òýýãäýõ¿¿íýýð, íýð 1. Áàðèëãà áàéãóóëàìæ
õ¿íäòýé, çàõ çýýëä õóó÷èðñàí
äàâàìãàéëàõ áàéð ñóóðüòàé ìºí 2. Íàéäâàðòàé áýëòãýí
õýâèéí áîîâíû çàõ çýýëä áàðàã íèéë¿¿ëýã÷ äóòàãäàëòàé
íî¸ðõäîã. 3. Òîíîã òºõººðºìæ çàñâàð
2. Ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë òîãòâîðòîé. ¿éë÷èëãýý äóòàãäàëòàé
3. Àæèëëàãñàäûí óð ÷àäâàð ºíäºð 4. Áîëîâñîí õ¿÷íèéã õºãæ¿¿ëýõ áà
4. Ñàâ áàãëàà áîîäîë ñàéí óðàìøóóëàõ áîäëîãî áàéõã¿é
5. ÓÁ áîëîí äîòîîäûí çàõ çýýëä 5. Õóâààðèëàëò õýðýãëýã÷äèéí
ìàðêåòèíãèéí íýð õ¿íä ñàéòàé. çàõ çýýëèéí ñåãìåíòýýð
ÿëãàãäààã¿é.
Áîëîìæ Àþóë
Æèãíýëòèéí òºðëèéí èë¿¿ àøèãòàé 1. Çàõ çýýëèéí ìýäðýìæ áà Æį
á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýõ õÿìä çàðäëûí ºðñºë人í íýìýãäýæ
2. Õÿìä ¿íýòýé æèãíýìýã áà ¿ðëýí áàéíà. èìïîðò áà ãàäààäûí
÷èõðèéã äîòîîäûí ººð õîò, õàìòàðñàí ¿éëäâýðèéí ºðñºë人í
àéìãóóäàä áîðëóóëàõ, Îðîñ çýðýã 2. Ò×Ê – èéí ç¿ãýýñ æèãíýìýã,
îðíóóäàä çàðèì á¿òýýãäýõ¿¿íýý ãîéìîí áà 纺ëºí ÷èõðèéí
ýêñïîðòëîõ ºðñºë人íòýé òóëãàðàõ
3. ×èõýð áà æèãíýìýãèéí õóâüä 3. Èìïîðòèéí áàðàà ìàòåðèàëûí ¿íèéí
èìïîðòèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã îðëîõ ºñºëò
áîëîëöîî 4. Çàõ çýýëèéí õºãæèë ÿäóó áàéãàà
4. Ãàäààä ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàë áà íü õºðºí㺠îðóóëàëòûí ýõ
òåõíîëîãèéí ýõ ¿¿ñâýðòýé õîëáîî ¿¿ñâýðèéã õÿçãààðëàæ áàéíà.
òîãòîîõ
Õýðýãëýã÷èéí ñóäàëãàà

“Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ – èéí ãóðèëàí á¿òýýãäýõ¿¿í òàëààðõ

ñóäàëãàà:
 çàõ çýýëä ÿìàð áàéð ñóóðü ýçýëäýã
 õýðýãëýã÷äèéí õýðýãöýýã á¿ðýí õàíãàæ ÷àäàæ áàéãàà ýñýõ
 õýðýãëýã÷èä íü õýäýí êã – ð ñàâëàñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã
õóäàëäàí àâàõ ñîíèðõîëòîé áàéäàã.
 Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý áîëîí àìò ÷àíàðûí òàëààðõ ¿íýëãýý
 Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íü õýðýãëýõýä ÿìàð áýðõøýýë ãàðäàã
áîëîõûã òîäðóóëàõàä ýíýõ¿¿ ñóäàëãààíû çîðèëãî îðøèíî.
Ñóäàëãààíû çîðèëãîòîé óÿëäóóëàí ñàíàë àñóóëãûí àðãûí
àíêåòèéí õýëáýðýýð 100 õ¿íèéã àñóóëãà ñóäàëãààíä
õàìðóóëñàí.
Õýðýãëýã÷äýýñ àâñàí ñóäàëãààã òàíèëöóóëúÿ
 • Òà àëü êîìïàíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàæ àâäàã âý?
Õýðýãëýã÷äèéí äèéëýíõ íü “Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ- í á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õóäàëäàí àâäàã áàéíà.

Õàðèóëò Ýçëýõ õóâü

“Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ 52%
“Íîìèí” ÕÕÊ 2%
“ªãººæ” ÕÊ 33%
Áóñàä 13%
Бүтээгдэхүүний өөрийн өртгийн шинжилгээ

Өөрийн өртөг гэдэг нь бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэж борлуулах

үйл ажиллагаатай холбогдож гардаг өнгөрсөн ба амьд
хөдөлмөрийн зардлын мөнгөн илэрхийллийг хэлнэ. Ашиг
хуримтлалыг бий болгох үндсэн хүчин зүйл нь өөрийн өртгийг
бууруулах явдал байдаг. Иймд өөрийн өртгийн шинжилгээг
хийх зайлшгүй шаардлагатай. Тус компанийн бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэлтийн хэмжээнээс хамаарч бүтээгдэхүүн бүрийн
нэгжийн өртөг хямдарч байна. Тухайлбал:
Талхны нэгжийн өртөг-150₮
Нарийн боов-440₮
Архи-1268₮
Сүүн бүтээгдэхүүн-240₮
Ундаа-2₮-өөр тус тус өмнөх оноос буурчээ.
Хэдийгээр бүтээгдэхүүн тус бүрийн нэгжийн өртөг буурч
байгаа боловч цех, нэгж бүр алдагдалтай ажиллаж байгаа нь
өртгөөсөө доогуур үнээр борлуулж байна гэсэн үг. Өөрөөр
хэлбэл бөөний үнэ мөрдсөнтэй холбоотой байгаа юм.
Бүтээгдэхүүн бүрийн нэгжийн борлуулалтын үнийг авч үзье.
Үүнийг үнэ=бүтээгдэхүүний борлуулалтын орлого/гарцын
тоо хэмжээ гэсэн томъёогоор тодорхойлдог.
Талх-275₮
Нарийн боов-667₮
Архи-2477₮
Сүүн бүтээгдэхүүн-713₮
Ундаа-147₮-өөр тус тус борлуулжээ гэсэн үг.
Үйл ажиллагааны зорилго зорилт

“Дархан хүнс” компаний зорилго нь ирэх онд үйлдвэрлэлийн

хэмжээг 25%-р нэмэгдүүлж , бөөний худалдааны төвүүдийн тоог
3-р нэмж, бүтээгдэхүүнийхээ нэр төрлийг 3-с доошгүйгээр
олшруулан хэрэглэгчдийн дунд нэр хүндтэй бүтээгдэхүүн болгон,
борлуулалтын шинэ сувгийг нээн борлуулалтаа өсгөх явдал юм.
Үүний тулд дараах зорилтуудыг дэвшүүллээ
Маркетингийн албатай болж үйл ажиллагаагаа идэвхжүүлнэ.
Ажилчдыг сургалтанд хамруулж мэргэжлийн ур чадварыг
дээшлүүлэх
Гадаадын томоохон пүүс компанитай харилцаа тогтоон хамтран
ажиллах
Бүтээгдэхүүний сав баглаа боодлыг орчин үеийнн хийц загвараар
хийж мөн жижигдэнгээр савлах
Интернетэд вэв сайттай болж өөрийн үйл ажиллагаагаа
олонд танилцуулах
Үзэсгэлэн худалдаа зохион байгуулж өөрийн нэрийн
бүтээгдэхүүнээ сурталчлах
Байнгын хэрэглэгчиддээ урамшуулал үзүүлж мөн тодорхой
хугацаанд хямдрал зарлаж борлуулалтаа нэмэгдүүлэх
Бөөний төв байгуулахын тулд хүн амын байршил ,
төвлөрөлтийг судлах
Технологийг сайжруулахын тулд гадаадын
мэргэжилтнүүдийг урьж авчирч туршлага солилцох
Өрсөлдөгчийн бүтээгдэхүүнийг судлан давуу болон сул
талуудыг нээн илрүүлж бүтээгдэхүүний чнараа дээшлүүлэх
зэрэг үйл ажиллагааг явуулах болно.
Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºãºº

Ìàðêåòèíãéí çîðèëãî: Маркетингийн албатай болж үйл

ажиллагаагаа идэвхжүүлнэ.
Çîðèëòîò çàõ çýýë:
Çîðèëòîò çàõ çýýëýý ñîíãîõäîî äàðààõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿äèéã õàðãàëçàí ¿çíý.
Íýãýíò áèé áîëñîí çàõ çýýë äýýð õàìãèéí òîì ºðñºëäºã÷ áîëîõîîð ãàð÷ èðíý.
Çàõ çýýëä íýâòðýí îðîõûí òóëä áèä äàâóó áàéäëàà àøèãëàíà. Çàõ çýýëèéí
õ¿ðýýã ºðãºòãºõ áàðààãàà áîðëóóëàõûí òóëä íýãýíò áèé áîëñîí
õýðýãëýã÷èäýý áóöààæ àëäàõã¿é ìºí õýðýãëýã÷äýý õàìãèéí îéð áàéõûí
òóëä àéìàãòàà òºäèéã¿é áóñàä îðîí íóòàãò ñàëáàðàà íýýõ äýýðõýýñ
õàðãàëçàí çîðèëòîò çàõ çýýëýýý ñîíãîñîí. Óã çîðèëòîòîä çàõ çýýëäýý
òºâëºðñºí ìàðêåòèíã õèéíý. Òºâëºðñºí ìàðêåòèíã ÿâóóëàõûí òóëä ñîíèðõîë
òàòàõóéö çºâõºí íýã ñåãìåíòèéã ñîíãîæ àâàõ õýðýãòýé. ¯¿í äýýðýý áèä
¿íäýñëýí àðõè áîëîí íàðèéí áîîâíû êîëëåêöîî ñîíãîæ àâñàí áàéãàà.
 ªðñºë人í
Õ¿íñíèé ¿éëäâýðèéí ñàëáàðò ºðñºëäºã÷èä èõ áàéäàã. Ýíý ñàëáàðò øèíýýð îðæ
èðýãñýä èõ áàéäàã íü íýã òàëààð ºäºð òóòìûí õýðýãëýý ó÷èð õýðýãëýã÷ îëîí, íºãºº
òàëààð õºðºí㺠áàéíãûí ýðãýëòýíä áàéäàã. Ýíý ñàëáàðò øèíýýð îðæ èðýãñýä íü èõ
õýìæýýíè õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõ øààðäëàãàã¿é òýä áàãà áàãààð àõèæ àìæèëòàíä
õ¿ðýõèéã áîääîã.
“Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ – èéí õóâüä: “Íîìèí” “ßíçàãà”
“ªãººæ” “Öîãò”
“Ãîðõèò” “Áóóðàë” çýðýã ¿éëäâýð öåõ¿¿äýýñ ãàäíà óëñàä á¿ðòãýëã¿é æèæèã öåõ,
õóâü õ¿ì¿¿ñä çàõ çýýëèéíõýý áàéð ñóóðèéã àëäàõã¿éí òóëä ºðñºëäºæ áàéíà. ªíºº ¿åä
õ¿íñíèé ¿éëäâýð¿¿äèéí õóâüä ºðñºë人í ìàø èõ áàéäàã íü æèæèã äóíä ¿éëäâýð áîëîí
êîìïàíèóä îëíîîð áèé áîëñîíòîé õîëáîîòîé þì. Ýíý ºðñºë人íò áàéäàëä õýí
õýðýãëýã÷äèéíõýý ýðýëò õýðýãöýýã ñàéí ìýäýð÷ òýäíèé õ¿ñýæ áàéãàà
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýõ áîëîí õýðýãëýã÷èä ñîíãîëò õèéõäýý þóíä àíõààðäàã
áîëîõûã èëð¿¿ëýõ, òýäýíä õóäàëäàí àâàõ òºëºâ áàéäàëä íü þó õýðõýí íºëººëäºã çýðãèéã
ñàéí ñóäàëæ ÷àäñàí íü ýíýõ¿¿ ºðñºë人íä ÿëàã÷ áîëíî.
Õýðýãëýã÷äèéí äóíä ÿâóóëñàí ñóäàëãààíä: Òà àëü êîìïàíèéí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèéã
õóäàëäàæ àâäàã âý? Ãýñýí àñóóëòàíä õýðýãëýã÷äèéí 52% íü “Äàðõàí – Õ¿íñ” ÕÊ,
33% íü “ªãººæ”, 13% íü áóñàä æèæèã äóíä ¿éëäâýð¿¿ä, 2% íü “Íîìèí” ÕÕÊ ãýæ
õàðèóëæýý. Ýíäýýñ õàðàõàä òóñ êîìïàíèéí ãîë ºðñºëäºã÷ íü “ªãººæ” ÕÊ áàéíà.
Маркетингийн хольц/4p/-ийн шинжилгээ

Бүтээгдэхүүн-Product
Бүтээгдэхүүний бодлого: “Дархан-Хүнс”ХК-ийн бүтээгдэхүүн
бусдаас илүү чанартай, шинэлэг, олон нэр төрлийн байх болно.
Бүтээгдэхүүний стратеги:
Цех бүр сард нэг шинэ бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлийг эзэмших
зорилгыг хэрэгжүүлэх.
Сав баглаа боодлыг сайжруулан, түүн дээр тухайн бүтээгдэхүүний
талаарх бүрэн дүүрэн мэдээлэл өгөгдсөн байх хэрэгтэй
“Хэрэглэгч-Хаан” зарчмыг үйлдвэрлэлийн бүх шат дамжлагад
мөрдлөг болгож, бүтээгдэхүүний чанарын ямар нэгэн доголдол
гаргахгүй ажиллах
Шинэлэг бүтээгдэхүүн нэвтрүүлэх, өрсөлдөгчид дуурайн
үйлдвэрлэхэд илүү хэцүү бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх
Дархан-Хүнс”ХК-ийн гурилан бүтээгдэхүүний түвшинг тогтоох зорилгоор дараах үзүүлэлтүүдийг хэрэглэгчдээр үнэлүүлэхэд:
“Дархан-Хүнс”ХК-ийн гурилан бүтээгдэхүүнүүд нь:

Хариулсан байдал
Үзүүлэл
Маш Боломж Тааруух Маш
т Сайн
сайн ийн ан муу
Амт 15% 29% 32% 16% 8%
Савлалт
, гадаад 21% 35% 26% 12% 6%
үзэмж
Үйлчилг
ээний 34% 24% 26% 20% 6%
соёл
Эрүүл
ахуйн
30% 25% 33% 7% 5%
шаардл
ага
Үнэ - price

Үнийн бодлого:”бүтээгдхүүн чанараар давамгайлж үнийн

зохистой бодлогыг хэрэгжүүлэх”
Үнийн стратеги:
Компанийн ашгийн талаар дэвшүүлсэн зорилт нь үнийг нягт
хянаж байхыг шаардаж байна. Энэ нь худалдан авагчдын
хэрэгцээ өрсөлдөгчийн үнэ ба ашгийн талаарх зорилт зэрэгийг
тэнцүүлэхийг зорих ёстой.
Үнэ тогтоох стратеги нь “зардал+ашиг” – аргыг хатуу
баримтална гэсэн үг. Технологийн албатай хамтран ашгийн
илүү боломжит бүтээгдэхүүний ба зах зээлийн сегментийн зөв
хослолыг эрж хайж болно.
Түүхий эд материалын бэлтгэлийн үнийг эргэн ярилцах
шаардлагатай.
Үнэ - price

Манай бүтээгдэхүүнийг дамжуулах худалдагч нар

мэдээж өөрсдөө үнэ тогтоох эрхтэй. Гэхдээ тэд
бүтээгдхүүний үнийг үйлдвэрийн үнээс бууруулах
ёсгүй.
Тус үйлдвэр нь бүтээгдхүүний үнийг тогтоохдоо
үйлдвэрлэлийн болон бусад зардлуудаа шингээж
өөрийн өртгийг нь тооцоод үүн дээрээ тодорхой
хувийн ашгийг нэмж зах зээлийн ханшаар тогтоодог.
Хэрэглэгчидээр уг компанийн гурилан бүтээгдхүүний
үнийг ямар түвшинд байгааг тогтоохын тулд
үнэлүүлбэл дараах байдлаар хариулсан байна.
Хуваарилалт – place:

Хуваарилалтын бодлого: ” хэрэглэгчидийн хүссэн

бүтээгдэхүүнийг хүссэн газарт нь байлгах ”
Хуваарилалтын стратеги:
Бүтээгдхүүнийг зөв газар нь борлуулах талаар хүчин чадлаа
нэмэгдүүлэх
Зах зээлийн шаардлагад нийцүүлэн дэлгүүрүүдийг сайжруулах
Бөөний худалдааны 3 – аас доошгүй төвийг шинээр байгуулж
бүтээгдхүүний борлуулалтын цэгийн тоог нэмэгдүүлэх
Дэлгүүрүүдэд барааг хүргэлтийг сайжруулсан барааны нөөцийг
хангалттай хэмжээнд байлгах компаний дэвшүүлж буй чанарын
бодлогын хэмжээнд борлуулалтын ажилчид чанарын шаардлага
хангахгүй бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрт нь буцааж байх журам
тогтоох.
Дарханы эмнэлэг, зарим сургууль цэцэрлэгт бүтээгдэхүүнийг
нийлүүлж орлогын татварт суутган тооцдог системийг цаашид
өргөжүүлэх, энэ төрлийн хэрэглэгчдэд тохирсон орц, жин ,
үнэтэй бүтээгдхүүнийг үйлдвэрлэн нийлүүлэх чиглэлийг
баримтлах.
Бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгчдэд хүргэх бүхий л үйл ажиллагаа үүнд
чиглэгдэнэ. Аливаа нэгэн үйлдвэрлэл эрхлээд бүтээгдхүүн гаргаж
байгаа үйлдвэрлэгч уг зүлээ борлуулах асуудалтай тулгардаг.
Тус компани бүтээгдэхүүнээ борлуулах гурван үндсэн
хувилбартай.
Захиалгаар үйлдвэрлэн борлуулах
Гэрээгээр борлуулах
Чөлөөт зах зээл дээр борлуулах
Эдгээр гурван сувгаар өөрийн нэрийн барааны
дэлгүүр, гэрээт борлуулагч болон бөөний
хэлбэрээр, мөн жижиглэн худалдаалах цэг
салбаруудаар борлуулдаг.
 
̺í õýðýãëýã÷äýýñ òóñ êîìïàíèéí ãóðèëàí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õýðýãëýõýä ÿìàð áýðõøýýë ãàð÷ áàéíà
âý ãýñýí àñóóëòàíä õààíà áîðëóóëäàãûã íü ìýäýõã¿é ãýæ
ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäûí 19% íü õàðèóëñàí áàéíà.
Èäýâõæ¿¿ëýëò- promotion

Èäýâõæ¿¿ëýëò ãýäýã íü ÿíç á¿ðèéí óðàìøóóëëûí àðãà áàðèëûí

òîãòîëöîî áºãººä òóñãàé çîðèëòîä çàõ çýýë áîëîí ºðãºí îëîí
íèéòèéí õàðèëöàí ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõàä ìºí
á¿òýýãäýõ¿¿íèéõýý äàâóó òàëûã ºðãºí ìýäýýëæ, çîðèëòîä
õýðýãëýã÷èäýä óã áàðààã õóäàëäàí àâàõàä òààòàé íºõöºë
á¿ðä¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí ï¿¿ñèéí ÿâóóëàõ á¿õèé ë ¿éë
àæèëëàãàà þì. Áàðààíû íýð õ¿íäèéã óíàãàæ ¿íèéã
áóóðóóëàõã¿é áàéõûí òóëä áîðëóóëàëòûí óðàìøóóëàëòûã
áàéíãà õýðýãëýæ áàéõ ¸ñòîé. Ñóäàëãààíä õàìðàãäàãñäààñ
êîìïàíèéí áàðàà á¿òýýãäýõ¿¿í, ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýíèé
òàëààð õýð çýðýã ìýäýýëæ ñóðòàë÷èëñíèéã ìýäýõ çîðèëãîîð
äàðààõ àñóóëòóóäàä õàðèóëò àâñàí þì.
Èäýâõæ¿¿ëýëò- promotion

¯¿íä: ñóäàëãààíä îðîëöîã÷äûí 23% íü á¿òýýãäýõ¿¿íèé

òóõàé õàíãàëòòàé ìýäýýëýë àâ÷ ÷àääàãã¿é, 12% íü
áîðëóóëàõ öýã áîëîí õààíà áîðëóóëäàãûã íü ìýäýõã¿é ãýæ
òóñ òóñ õàðèóëñàí áàéíà. ̺í á¿òýýãäýõ¿¿í áîëîí
ººðñäèéí ¿éë àæèëëàãààíû òàëààðõ ñóðòàë÷èëãààã ÿìàð
ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð öàöâàë èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé áîëîõûã
òîäðóóëàõàä: TV – ð 58%, ðàäèî FM- ð 27%, õýâëýë
ìýäýýëëèéí õýðýãñëýýð 15% ãýæ òóñ òóñ õàðèóëñàí
áàéíà.
Çàð ñóðòàë÷èëãààíû çîðèëãî:
“Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã õýðýãëýã÷äýýð õ¿ëýýí çºâøººð¿¿ëýõ”
Äàðààõ çàð ñóðòàë÷èëãààíû õýëáýðèéã ÿâóóëáàë îíîâ÷òîé. ¯¿íä:
ßâóóëûí õóäàëäàà-ÓÁ õîòûí çàõ çýýëä
áîðëóóëàëòûí óðàìøóóëàëò-çóó÷ëàã÷äèéã óðàìøóóëàõ, òºëººëºã÷ ãýðýýò
áîðëóóëàã÷
óõóóëãà ñóðòàë÷èëãàà-îðîí íóòãèéí áîëîí ÓÁ õîòûí çàõ çýýëä
á¿òýýãäýõ¿¿íèé äàâóó òàë ÷àíàðûã õàðóóëàõ
êîìïàíèä õýðýãòýé äîòîîäûí ¿çýñãýëýí õóäàëäààíä îðîëöîæ ìºí çîõèîí
áàéãóóëàõ
øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèéã çàõ çýýëä òàíèóëæ ñóðòàë÷èëàõ àæèëûã çîõèîí
áàéãóóëàõ
çóðàãò õóóäàñ, ïëàêàò, õóàíëè ãàðãàõ
çàìûí äàãóóõ ãóäàìæ òàëáàéä ñóðòàë÷èëãààíû ñàìáàð áàéðøóóëàõ
Õýðýãëýã÷äýýñ àâñàí ñóäàëãààíààñ ¿íäýñëýí :
 á¿òýýãäýõ¿¿íèé ñàâëàëòûí òàëààðõ àðãà õýìæýý
 á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààð ñóðòàë÷èëãàà õèéõ àðãà ç

Ìàðêåòèíãèéí ñòðàòåãè
Ìàíàé êîìïàíè íü ÷àíàðààð äàâàìãàéëàõ ñòðàòåãèéã
áàðèìòàëæ áàéãàà áºãººä àìò ÷àíàð ñàéòàé á¿òýýãäýõ¿¿í
¿éëäâýðëýæ çàõ çýýëä ÷àíàðààðàà õýðýãëýã÷äèéã òàòàõ
áîëíî. ×àíàð äàãàæ ¿íý ãýäýã. Ìàíàé á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿íý
çîõèõ õýìæýýíèé áîëîìæèéí ¿íèéã õýðýãëýãýä ñàíàë áîëãîíî.
 Ìàðêåòèíãèéí çàðäàë

¹ Æèë 2009 îí
1. Òºëºâëºæ áóé 1881420000
áîðëóóëàëò
2. Çàð ñóðò÷èëãààíû 3932000
çàðäàë
3. Óðàìøóóëëûí 1950000
çàðäàë
4. Òýýâðèéí çàðäàë 2620000
5. Ñóäàëãààíû çàðäàë 468000
6. Áóñàä çàðäàë 5690000
7. Ìàðêåòèíãèéí íèéò 14660000
çàðäàë
Үéëäâýðëýëèéí òºëºâëºãºº

¯éëäâýðëýëèéí çîðèëãî: Òåõíîëîãèî ñàéæðóóëæ,

á¿òýýìæèéã ºíäºðñãºõ, òехнологийг сайжруулахын
тулд гадаадын мэргэжилтнүүдийг урьж авчирч
туршлага солилцох
¯éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãè
Òåõíèê òåõíîëîãèéí øèíæëýõ óõààíû õºãæëèéí õóðäàö íü
ºíººãèéí áèçíåñèéã àìæèëòòàé ÿâóóëàõ ãîë ò¿ëõ¿¿ð
áîëäîã áà òåõíèê òåõíîëîãîî óëàì á¿ð áîëîâñðîíãóé áîëãîõ
íü àëèâàà ¿éëäâýð¿¿äèéí ãîë çîðèëòóóäûí íýã þì. Óã
êîìïàíè íü ÎÕÓ, Õÿòàä çýðýã îðíû òåõíèêýýð òîíîãëîãäñîí.
¯éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé õ¿÷èí ÷àäàë:

Тус комбинат нь хоногт 18.7 тонн талх талхан бүтээгдэхүүн,

хоногт 20 тонн сүүн бүтээгдэхүүн, жилд 5.0 тонн чихэр болон
1000 литр ундаа, 300 литр архи үйлдвэрлэх цехүүдтэй, 700
шахам ажиллагсадтай үйл ажиллагаагаа явуулж байжээ.
¯éëäâýðëýëèéí õ¿÷èí ÷àäàë:
C=M+Y Ì- çàõ çýýëä áîðëóóëàõ á¿òýýãäýõ¿¿íèé õýìæýý
 Y- ýðýëò èõýññýí ¿åä íýìæ ¿éëäâýðëýõ íººö õ¿÷èí ÷àäàë
Ñ= 1000ë+500ë=1500ë óíäàà æèëä ¿éëäâýðëýõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé.
Õ¿÷èí ÷àäëûí àøèãëàëûí ò¿âøí=¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé áîäèò
õýìæýý/ çîõèñòîé õ¿÷èí ÷àäàë
Õ×ÀÒ= 12.0/18.7=0.6 òàëõàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé õ¿÷èí ÷àäëûí
àøèãëàëòûí ò¿âøèí.
 Ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûí
òîîöîî:

1 ТЭМ нийт зардал

2 гурил 125960000
3 сахар 10126930000
4 ургамлын тос 182320000
5 масло 14320000
6 хий 3000120000
7 хаяг 1552380000
8 уут 1473720000
9 бөглөө 1000040000
1
0 шингэн сүү 6324580000
11 хуурай сүү 1955290000
1
2 өөхөн тос 7700000
1
3 алим 2600000
1
4 бусад 2504620000
дүн 28270580000
Àæèëëàõ õ¿÷íèé õýðýãöýý õàíãàìæ:

Тус компани нь 89 ажилтан ажиллагчидтай, талх нарийн

боов, сүүн бүтээгдэхүүн, архи ундаа зэрэг 20 гаруй нэр
төрлийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэн жилдээ 500 гаруй сая
төгрөгийн борлуулалт хийж, аймгийн төсөв, Нийгмийн
Даатгалын Шимтгэл, бусад татварт 260 гаруй сая төгрөг
төлж аймгийнхаа хөгжилд хувь нэмэр оруулж байна.
Àæèëëàõ õ¿÷íèé íýìýëò õýðýãöýý:
À=Àí-/Àî-Àä/
À=90- /88-2/=4
Àæèëëàõ õ¿÷íèé íýìýëò õýðýãöýý íü 4 àæèë÷èí àâàõ
øààðäëàãàòàé áàéãàà þì áàéíà.
 Албан тушаал 2005 2006 2007
Гүйцэтгэх захирал 1 1 1
Ерөнхий менежер 1 1 1
Санхүүгийн алба 3 3 4
Технологич 4 4 4
Борлуулалтын алба 5 5 6
Механик алба 3 3 3
Үйлдвэрлэлийн 40 49 49
ажилчид
Борлуулалтын 12 12 15
ажилчид
 дүн 78 88 90
¯éëäâýðëýëèéí çîõèîí áàéãóóëàëò

1.Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ¿éëäâýðëýõ á¿õ ¿å øàòàíä á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûí

øààðäëàãûí ò¿âøèíã õÿíàõ, MNS, íîðìàòèâ ,òåõíèêèéí áàðèìò áè÷ãèéí
øààðäëàãàä òîõèðîõã¿é á¿òýýãäýõ¿¿í ãàðñàí òîõèîëäîëä øàëòãààíûã èëð¿¿ëýí
çîãñîîæ , ãîëîãäîë ãàðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, á¿òýýãäýõ¿¿íèé àðãà
õýìæýýã äýýøë¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºãººíèé äàãóó õýðýãæ¿¿ëýõ , ìºí
¿íäñýí áà òóñëàõ ò¿¿õèé ýä ìàòåðèàëûã õ¿ëýýí àâàõ òåõíîëîãèéí ãîðèìûí
ìºðäºëòºíä òàâèõ õÿíàëòûã ñîðèëòûí àðãà äýýð òóëãóóðëàí ã¿éöýòãýíý
 
2.Ãàäíààñ àâ÷ áàéãàà ¿íäñýí áà òóñëàõ ò¿¿õèé ýäèéí äýýæèä ñîðèëò õèéí
÷àíàðûí ñòàíäàðò íîðìûã õàíãàõ òîõèîëäîëä ¿éëäâýðëýëä îðóóëíà.
3.ªäºð á¿ð öåõ òàñàã á¿ðèéí ¿éëäâýðëýëèéí äàìæëàãûí õàãàñ áîëîâñðóóëñàí
áîëîí áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé äýýæèéã ëàáîðàòîðèä øèíæèëæ , íîðìàòèâèéí
øààðäëàãàä íèéöñýí ýñýõèéã õÿíàíà.
4.Øèíý á¿òýýãäýõ¿¿íèéã òóðøèõ ¿å øàòàíä á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã
òºëºâëºãäºæ áàéãàà ¿å øàòàíä õ¿ðãýõ , ò¿¿íèéã øàëãàõ øèíæëýõ àðãûã
íýâòð¿¿ëýõ ã¿éöýòãýõýä ÷èãëýãäñýí ¿éëäâýðëýëèéí òåõíîëîãèéí áýëòãýë
àæëóóä õèéãäýíý.
5.×àíàðûí åðºíõèé ìåíåæåð ºã뺺 á¿ð áýëýí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûã øàëãàæ ,
ñîðèëòûí øèíæèëãýýíèé õàðèóã ¿íäýñëýí ñòàíäàðòûí øààðäëàãà õàíãàæ áàéãàà
òîõèîëäîëä ¿éëäâýðýýñ õóäàëäààíä ãàðàõûã çºâøººðíº.
6.Á¿òýýãäýõ¿¿íèéã áîðëóóëàõ õýðýãëýõ ¿å øàòàíä á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûí
òàëààð õóäàëäàí àâàã÷èä áîëîí õóäàãäàã÷èéí ñàíàë ãîìäîë , ýðýëò õ¿ñýëòèéã
öóãëóóëæ , ä¿í øèíæèëãýý õèéõ , ñóðòàë÷ëàõ, á¿ðòãýõ, ò¿¿íèé ìºðººð àâàõ àðãà
õýìæýýí¿¿ä çîõèîí áàéãóóëíà.
7.¯éëäâýðèéí ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ , á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàðûí äýýøëýëò
õýðýãöýýã òºëºâëºõ
8.Á¿òýýãäýõ¿¿í áîðëóóëàõ , õýðýãëýõ õ¿ðýýíä ÷àíàðûã íü àëäàãäóóëàëã¿é
õàäãàëàõ çýðýã àðãà õýìæýýí¿¿äèéã çîõèîí áàéãóóëíà
9.¯éëäâýðèéí øèíý á¿òýýãäýõ¿¿í øèíý ñàâ áàãëàà, õàÿã áîëîâñðóóëæ íýâòð¿¿ëýõ,
áàòëóóëàõàä ÷èãëýñýí àðãà õýìæýý çîõèîõ
10. ¯éëäâýðëýí ãàðãàæ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíðûã ¿éëäâýðëýã÷ öåõ, òàñàã,
àëáàä, óäèðäàã÷, àæèë÷äûí õàðèóöëàãàòàé òîäîðõîé óÿëäàà õîëáîîòîé àâ÷ ¿çäýã.
11. Òåõíîëîãèéí çààâàð áîëîí ÁÑÒ-óóäûã áîëîâñðóóëæ, òýäãýýðèéã
Ñòàíäàðò÷èëàë Õýìæèë Ç¿éí Òºâä ºã÷ õÿíóóëàí óëìààð íýâòð¿¿ëýõ ýðõèéã îëæ
àâíà.
 ¯éëäâýðëýëèéí çàðäàë:
¯éëäâýðëýëèéí çàðäàë=¯ÍÇ+ øóóä ìàòåðèàë+ øóóä
õºäºëìºð
¯éëäâýðëýëèéí çàðäàë:
1 ТЭМ нийт зардал
2 гурил 125960000
3 сахар 101269300
4 ургамлын тос 182320000
5 масло 14320000
6 хий 3000120000
7 хаяг 1552380000
8 уут 1473720000
9 бөглөө 10000400
10 шингэн сүү 63245800
11 хуурай сүү 1955290000
12 өөхөн тос 7700000
13 алим 2600000
14 бусад 2504620000
дүн 282705800
 ҮНЗ
1 цалин 36250200
2 НДШ 685120000
3 цахилгаан 23003300
4 шатахуун 14837800
5 хөдөлтөр 60090000
6 хангамж 2191200
7 ус 122360000
8 тээвэр 162580000
9 сэлбэг 195970000
10 засвар 192600000
11 зар сурталчилгаа 14660000
12 амтлагаа 110000
13 бичиг хэрэг 38190000
14 хөргөлт цахилгаан 2460000
15 шинжилгээ 340000
1
6 шуудан холбоо 700000
1
7 зээлийн хүү 2700000
1
8 харуул 300000
1
9 түрээс 115100
2
0 томилолт 536900
2
1 гэрээт хөлс 400000
2
2 үзэс зардал 199600
2
3 банкны үйлчилгээ 40000
2
4 удирдлага 3064000
2
5 элэгдэл 165900
 ¯éëäâýðëýëèéí ïðîãðàìì

Á¿òýýãäýõ¿¿íè Íèéò Óëèðëààð

õîíîãò
é õ¿÷èí 1-ð 2ð 3-ð 4-ð
Íýð òºðºë ÷àäàë

Õ¿÷èí ÷àäëûí 70% 100% 100% 100% 100% 100%

%, òîî
64500 64500 64500
Òàëõ, òàëõàí 600ø 860ø 64500
ø ø ø
á¿òýýãäýõ¿¿í ø
Íàðèéí áîîâ 400ø 570ø 42750 42750 42750 42750
/óóò/ ø ø ø ø
Óíäàà 1000ë 1430ë 53600 10725 10725 53600
ë 0ë 0ë ë
Àðõè 300ë 428ë 32100 32100 32100 32100
ë ë ë ë
Ñ¿¿, ñ¿¿í 1000ë 1430ë 10725 10725 10725 10725
á¿òýýãäýõ¿¿í 0ë 0ë 0ë 0ë
 •Áîðëóóëàëòûí òºëºâëºãºº
Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 1881420000

Òàëõ Íàðèéí áîîâ Àðõè Óíäàà Ñ¿¿í Íèéò

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé
á¿òýýã ä¿í
òºðºë äýõ¿¿í

Òîî øèðõýã 258000 171300ø 256800 53196 42900 1.647

ø ø 0ø 0ë 060
¯éëäâýðèéí ¿íý 370 660 1900 140 400 3.470

Íýãæèéí ¿íý 650 1200 3200 400 800 6.250

¯éëäâýðëýñýí Áª 954.60 113.058.0 478.920 74.474 171.60 933.5
0.000 00 .000 .400 0.000 12400
Ç.Ç-èéí îðëîãî 167.70 205.560.0 821.760 343.20 343.20 1.881.
0.000 00 .000 0.000 0.000 420.0
00
Öýâýð àøèã 72.240. 92.502.00 342.840 268.72 171.60 947.9
000 0 .000 5.600 00.000 07.60
0
Áîðëóóëàëòûí çîõèîí áàéãóóëàëò

Ìàíàé êîìïàíè íü áîðëóóëàëòûã

1.ªºðèéí õóäàëäààíû öýãýýð áîðëóóëàõ
2.Áóñäààð õóäàëäààëóóëàõ
3. Ãýðò õ¿ðãýæ ºãºõ çýðýã ¿éë÷èëãýýí¿¿äýýð õóäàëäààëíà.
Áèä õýðýãëýã÷èääýý õýðýãöýýòýé öàãò, õýðýãöýýòýé áàðààã íü õýðýãöýýòýé
áàéãàà ãàçàð íü ò¿ðãýí øóóðõàé áîðëóóëàõàä ãîë àíõààðëàà òºâëºð¿¿ëýí
áîðëóóëàëòûã èäýâõæ¿¿ëýõýä àíõààð÷ áàéíà.
Áîðëóóëàëòûã èäýâõæ¿¿ëýõ
Îéðûí õóãàöààíä áîðëóóëàëòàà èäýâõæ¿¿ëýõèéí òóëä çàð ñóðò÷èëãàà áîëîí
óðàìøóóëëûã õýðýãëýæ àæèëëàíà.
Ä¿ãíýëò
Ìàíà é êîìïàíè íü æèëä îéðîëöîîãîîð 10 ñàÿ òºãðºãèéí öýâýð àøèã îëîõ òîîöîî ãàðñàí
Ýíý áàéäëààðàà ¿éë àæèëëàãààãàà òàñðàëòã¿é ýð÷èìòýé ÿâóóëàõàä 1.5-2.5 æèëéí
äîòîð õºðºí㺠îðóóëàëòûí çàðäàëàà á¿ðýí íºõºæ ÷àäíà.
Õºãæèë äýâøèëèéí òºëºâëºãºº
 

Òºëºâëºãººíèé çîðèëãî:
Ìàíàé êîìïàíè íü 2008-2009 ондоо ашгаа 20%-р нэмэгдүүлж
үйлдвэрлэлийн хэмжээг 25%-р өсгөж бөөний худалдааны
төвөө 3-р нэмж бүтээгдэхүүнийхээ нэр төрлийг мөн тоогоор
олшруулах арвин их өгөөжтэй зорилт тавин үйл ажиллагаа
явуулíà.  
Äýâøèë ººð÷ëºëòèéí òàëààð àâàõ ãîë àðãà õýìæýý:
1.Òàðàã áîëîí äàðñ øèíýýð ¿éëäâýðëýõ
2.Øèíý òîíîã òºõººðºìæèéã íýâòð¿¿ëýõ, ººð÷ëºëò õèéõ
3. Øèíæëýõ óõààíû îëîòûã íýòð¿¿ëýõ
4.Àæèë÷äûã õºãæ¿¿ëýõ
5. Áóñàä àðãà õýìæýýã àâíà.
 Õºãæèë äýâøëèéí èðýýä¿éä õ¿ðýõ çàì.

¯íäñýí àñóóäàë 2009îí

Êîìïàíèéí ä¿ð òºðõ Îëíû òàíèë êîìïàíè áîëîõ.
Íýð õ¿íä Îäîîãîîñîî 50%-ð íýìýãä¿¿ëíý.
Êîìïàíèéí çàð Çàð ñóðò÷èëãàà ñàéí õèéæ áóñäàä 80%
ñóðò÷èëãàà òàíèãäàõ
Ñàíõ¿¿ 20%-ð íýìýãäýíý.
Õ¿íèé íººö Õ¿íèé íººöèéí àëáàòàé áîëíî.
ÇÇ-ä ýçëýõ õýìæýý 25%-ð íýìýãä¿¿ëíý.
Ãàäààä äîòîîäûí Îëîí ò¿íø¿¿äòýé áîëæ õàìòûí àæèëëàãààãàà
õàìòûí àæèëëàãàà ºðãºæ¿¿ëíý.
Áàéãóóëëàãà äàõü á¿òýýë÷ ñýòãýëãýýíèé õàíäëàãà

Ýíý íü á¿òýýë÷ ñàíàà÷ëàãàòàé, øèíèéã ýðýëõèéëñýí ¿éë ÿâöûã õýëäýã

áºãººä òåõíîëîãè, îð÷èí, áàéãóóëëàãà 3-í õàðèëöàí ¿éë÷ëýëèéí ãýíýòèéí
ººð÷ëºëòèéã õýëäýã þì áàéíà.
Áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ á¿òýýë÷ ñýòãýëãýýã õºãæ¿¿ëýõýä
àíõààðíà.
Àæèëëàãñàäûí øèíý ñàíàà÷ëàãà ãàðãàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëíý.
Øèíý ñàíàà÷ëàãûã óðàìøóóëíà.
Àæèë÷èääàà àëáàí áóñààð ýëýí äàëàíã¿é õàðèëöàà òîãòîîõ
Øèíý ñàíàà ãàðìàãö á¿ãäýä íü ò¿¿íèéã ìýýýëæ õàìäàà çºâ øèéäâýð
ãàðãàõ
÷àíàðûí õÿíàëò ñàéí òàâèõ
Õºãæèë äýâøèëèéí òºëºº õàìò îëíîîðîî ç¿òãýäýã áàéõ
Ýíý òºëâëºãººíèé ¿ð ä¿í:

Ýíý òºëºâëºãººã õèéñíýýð òåõíîëîãèî ñàéæðóóëæ, ººð÷ëºëò

õèéæ, øèíý òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëíý.
Òåõíèêèéí õ¿ðýýíèé õóâüä ººð÷ëºí øèíý÷ëýõ,
öîãöîëáîðæóóëæ, àâòîìààæóóëíà.
Õºäºëìºðèéí á¿òýýìæ íýìýãäýæ, àæèë÷èäûí àæèëàà õèéõ
ñîíèðõîë íýìýãäýíý.
Á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð íýìýãäýæ, çàõ çýýëää ýçëýõ áàéð
ñóóðü íýìýãäýæ íýð õ¿íä ñàéòàé êîìïàíè áîëíî.
 
 
 • Õºðºí㺠îðóóëàòûí òºëºâëºãºº
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí òºëºâëºãººíèé çîðèëãî:
¯éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýãýý ºðãºòãºæ, á¿òýýìæèéã äýýøë¿¿ëíý.
Õºðºí㺠îðóóëàëòûí õýðýãöýý
 ÌÕ-èéí  Àøèãëàëò
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí õýðýãöý ÕÎ-õ àíä îðîõ
  õýðýãöýý ý õóãàöàà õóãàöàà

 Ìàðêåòèíãèéí ¿éë
àæèëëàãàà /íèéò ä¿í/  2100000 2009.2.1   
 1.Çàð ñóðò÷èëãàà  600000 2009.2.1   2009.3.1

 2009.5.1-
 2.Óðàìøóóëàë  1000000 2009.2.1  5-12.1

 2009.3.1-
1  3.Õ¿ðãýõ ¿éë÷èëãýý  500000 2009.2.1  12.1

¯éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýíèé
õóâüä:  5000000 2009.2.1   

 1.Òºíºã òîõîîðîìæèéí õ¿÷èí  2009.3.1-

÷àäëûã äýýøë¿¿ëýõ  2000000 2009.2.1  3.30

 2.Ẻíèé õóäàëäààíû òºâ  2009.4.1-

áàðèõ  4300000 2009.2.1  6.1

2  3.Àæèë÷äûí öàëèíã íýìýõ  1000000 2009.2.1   2009.3.1

 Ìåíåæìåíòèéí ¿éë
àæèëëàãààíû õ¿ðýýíä  800000 2009.2.1   
 1.Àæèëëàãñàäûí ñóðãàëò 200000     2009.4.1

 2.Õºãæ¿¿ëýõ íîì, ñýòã¿¿ë  100000  2009.2.1  2009.3.1

 3.Àæèë÷äûã óðàìøóóëàõ  Òýìäýãëýëò
øàãíàë  500000  2009.2.1 áàÿðóóäààð
Áîðëóóëàëò, õºãæèë
äýâøèëèéí òºëºâëºãººíèé
õ¿ðýýíä  800000  2009.2.1  
 1.ªºð àéìàãðóó
õóäàëäààëàõ  500000  2009.2.1  2009.5.1
 2.Òåõíîëîãèéã
ñàéæðóóëàõ  200000  2009.2.1  2009.3.1
 3.Õºäºëìºðèéí á¿òýýìæèéã
äýýøë¿¿ëýõ  100000  2009.2.1  2009.2.1
 Õºðºí㺠îðóóëàëòûí ñàíõ¿¿æèëò

ÕÎ-ûí òîîöîî õýìæýý Ñàíõ¿¿æèëò

èéí
õóãàöàà
1.ªðèéí õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð 1.182.838.9
 ÌÕ-èéí ýõ ¿¿ñâýð 184.484.0
 Áèåò õºðºí㺠963.182.0
2.Ãàäíû õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýð 15.000.0
 Áàíêíû çýýë 15.000.0 2009.2.1
 Áóñàä òóñëàìæ
3.Áóñàä ºãëºã, àâëàãà 110.594.0 2009.4.30
4.Íèéò õºðºí㺠îðóóëàëòûí ìºíãºí 15.000.0 2009.2.1
ä¿í

5.Öýâýð àøèã 266.338.4

 Çýýëëýã
Ìàíàé êîìïàíè Õààí áàíêíààñ 15 ñàÿ òºãðºãíèé çýýëéã 1 æèëèéí õóãàöààòàéãààð
çýýëæ ýíýõ¿¿ ìºíãºí õºðºí㺺 ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýãýý ºðãºòãºæ,
á¿òýýìæèéã äýýøë¿¿ëýõýä çàðöóóëíà.

Çýýëèéí ýðãýí òºëºãäºõ õóãàöàà

Àâñàí çýýë, Òºëºëò /ìÿíãàí.òºã/

Óëèðàë
çýýëèéí Óëèðëûí ¯íäñýí
¿ëäýãäýë çýýëèéí çýýë
õ¿¿ 21.6
I óëèðàë 15000.0 3240.0 13000.0
II óëèðàë 15000.0 3240.0 15000.0
III óëèðàë 8000.0 1728.0 8000.0
IV óëèðàë 7000.0 1512.0 7000.0
Ä¯Í = 9720.0 =
Менежментийн төлөвлөгөө

Ìåíåæìåíòèéí төлөвлөгөөний зорилго нь удирдлагын арга барил , зохион

байгуулалтыг сайжруулах , бүтцийн дэвшилт өөрчлөлт хийх зэргээр орчин
үеийн менежментийн арга, ухаан эзэмшин бизнесийн зах зээлд мэдэгдэхүйц
дэвшилт өөрчлөлт гаргах , удирдлагын ур чадварыг эдийн засгийн хөгжсөн
орнуудын бизнесменүүдтэй эн зэрэгцүүлэх явдал юм.
Манай компаны удирдлагын зохион байгуулалтын бүтэц нь дивазиональ юм.
 Удирдлагын чиг үүргийн багцлалт
Гишүүдийн хурал нь компанийн эрх барих дэд байгууллага юм. Гишүүдийдийн
хурлаар шиидвэрлэвэл ёстой асуудлыг тодорхойлдог. Үүнд:
Дүрэмд нэмэлт өөрчлөлт оруулах
Дүрмийн сангийн хэмжээг өөрчлөх
Компанийг өөрчлөх татан буулгах
Баланс тайланг хэлэлцэж батлах
ТУЗ,ХШЗ-н гишүүдийг сонгох , чөлөөлөх урамшуулах
ТУЗ-н жилийн төсвийг батална
 . Гүйцэтгэх захирал: компанийн өдөр тутмын үйл ажиллагааг удирдах бөгөөд
ТУЗетэй ажиллах гэрээгээр ажилладаг. Компанийг төлөөлж гэрээ хэлцэл байгуулж
гуравдагч этгээдтэй харилцдаг компанийн албан ёсны тэргүүн юм. Гүйцэтгэх
захирал нь ТУЗ-н захирал байхыг хуулиар хориглосон байдаг. ТУЗ нь гүйцэтгэх
захиралын эрх хэмжээний хүрээг тодорхойлн
 Нарийн бичгийн дарга: ТУЗ-с сонгогдоно. Компанийн хүний нөөцийн асуудлыг
зангидаж ,ГХ,ТУЗ,ХШЗ-н хурлын шиидвэрийн бүртгэл гишүүдийн бүртгэл зэргийг
хөтөлнө. Түүний бусад эрхийг дүрэмд тодорхойлно.
 Хянан шалгах зөвлөл: компанийн удирдлагын үйл ажиллагаанд хяналт тавих
байгууллага юм. ХШЗ нь компанийн үйл ажиллагаа хуулийн дагуу явагдаж байгаа
эсэх, НББ, баланс тайлан , татвар төлөлт , эд хөрөнгийн үнэлгээ зөв эсэхийг хянах ,
шаардлагатай бол эд хөрөнгө бэлэн мөнгийг тоолох бүрэн эрхтэй.
 Үйлдвэрлэл эрхэлсэн дэд захирал: үйлдвэрт орчин үеийн дэвшилтэт технологийг
нэвтрүүлэх үйлдвэрлэлийн өдөр тутмын үйл ажиллагаанд хчналт тавих үү рэгтэй.
 Техник хөдөлмөр хангамж хариуцсан захирал: техникийн бүрэн бүтэн байдалыг
хариуцаж хөдөлмөр хамгааллын аюулгүй байдлыг хангах үүрэгтэй.
 Àæèëëàãñàäûí çàðäàë

үндсэ
д/ ажиллагчдын н НДШ ХХҮА хөнгөлө  суутга сарын жилийн
д мэргэжил цалин 10% Т 10% лт л цалин цалин
25000 251400
1 ерөнхий захирал 0 25000 22500 15500 40500 209500 0
18000 183360
2 дэд захирал 0 18000 16200 9200 27200 152800 0
18000 183360
3 ерөнхий менежер 0 18000 16200 9200 27200 152800 0
18000 183360
4 ерөнхий нягтлан 0 18000 16200 9200 27200 152800 0
15000 154200
5 тооцооны нягтлан 0 15000 13500 6500 21500 128500 0
13000 134760
6 нярав 0 13000 11700 4700 17700 112300 0
борлуулалтын 17000 173640
7 менежер 0 17000 15300 8300 25300 144700 0
10000 105600
8 туслах ажилтан 0 10000 9000 2000 12000 88000 0
Óдирдлагын зардал 1 жилийн зардал

Цалин хөлс шагнал 1229160000

Нийгмийн даатгалын шимтгэл 3612233000
Засвар үйлчилгээний зардал 403034410
Түрээсийн зардал 527100000
Албан томилолтын зардал 241250000
Тээврийн зардал 496420000
Зар сурталчилгааны зардал 918213000
Шуудан холбооны зардал 2340540000
Шатахууны зардал 3677515000
Бусад зардал 20597570000
Зээлийн хүүгийн зардал 2246739000
Ашиглалтын зардал 95000000
Нийт дүн 3516796010
Албан хаагчдыг хөгжүүлэх сургалт семинар

Хүний нөөцийн удирдлага хөгжил нь бизнес байгууллагын түвшинд

тавигдах чухал асуудлын нэг юм.
Дархан хүнс ХК нь үйлдвэрлэл үйлчилгээний байгууллага учир
хэрэглэгч рүүгээ илүүтэй анхаарсан тэдний эрэлт хэрэгцээг хангаад
зогсохгүй чанартай бүтээгдэхүүнтэй , харилцааны соёлтой боловсон
үйлчилгээ үзүүлдэг байхын тулд сургалт явуулж байна. Цаашид
ажилчдын мэргэжил ур чадварыг дэвшүүлэх хэрэгцээг үндэслэн
сургалтын хэлбэр , зохион байгуулалтыг сонгон авч өөрсдийн хүч
бололцоогоо ашиглан сургалт семинар явуулах төлөвлөгөөтэй байна.
Сургалтын урамшуулал хөшүүрэг
Суралцах сонирхол төрүүлэх
Шинийг санаачлагчдыг дэмжих
Хамт олны бүтээмч уур амьсгал бий болгох
Гадны сөрөг нөлөөллөөс хамгаалах 
 Сургалт хөгжүүлэлтийн зардал

Мэргэжил дээшлүүлэх 1500000

сургалт
Гадаад хэлний мэдлэг 2000000
эзэмшүүлэх
Харилцааны соёл 1800000
эзэмшүүлэх
Туршлага солилцуулах “ 3000000
гадаадын мэргэжилтний үр
чадвараас суралцуулах”
Техник ашиглах сургалт 1600000
Ниит сургалт 9900000
хөгжүүлэлтийн зардал
Ìåíåæìåíòèéí çàðäàë=Óäèðäëàãûí çàðäàë+ñóðãàëò õºãæ¿¿ëýëòèéí çàðäàë
3516796010+9900000=3526696010òºãðºã

 Албан тушаал 2005 2006 2007

Гүйцэтгэх захирал 1 1 1
Ерөнхий менежер 1 1 1
Санхүүгийн алба 3 3 4
Технологич 4 4 4
Борлуулалтын алба 5 5 6
Механик алба 3 3 3
Үйлдвэрлэлийн 40 49 49
ажилчид
Борлуулалтын 12 12 15
ажилчид
 дүн 78 88 90
Ýðñäëèéí òîîöîî

Äàìïóóðëûã îíîøèëæ, ò¿¿íýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ïðîãíîçûí øèíæèëãýý

Àëèâàà áàéãóóëëàãûí ñàíõ¿¿ãèéí áàéäëûí áîëîìæèò äàìïóóðëûí ò¿âøèí õýð
çýðýã áàéãàà òàëààñ íü óðüä÷èëàí øèíæëýõ òºëáºðèéí ÷àäâàðûí èíäåêñèéí
àðãà ãýæ áàéäàã. Óã àðãûã Ýäâàðä Àëüòìàí 1968 îíä àíõ òîìú¸îëñîí.
Äàìïóóðëûí áîëçîøã¿é áàéäëûã òààìàãëàõûí òóëä íýí øààðäëàãàòàé.
Z=3.3*Ê1+1.0*Ê2+0.6*Ê3+1.4*Ê4+1.2*Ê5
Àëüòìàíû òîîöîîëñíîîð èíäåêñ íü 2.675 ãýæ ãàðñàí áà Z>2.675 ãàðâàë
ñàíõ¿¿ãèéí õàíãàëòòàé òîãòâîðòîé áàéäëûã õàðóóëíà.
Z<2.675 ãýæ ãàðñàí áà Z>2.675 ãàðâàë ñàíõ¿¿ãèéí õàíãàëòòàé òîãòâîðòîé
áàéäëûã õàðóóëíà.
Z<2.675 óã êîìïàíè íü 2-3 æèëèéí äîòîð äàìïóóðíà.
 
¯ç¿¿ëýëò Àëüòìàíû èíäåêñ - -
0.247 0.104
 -0 . -
Õ1=àæëûí êàïèòàë/íèéò õºðºí㺠227 0.236
 - -
Õ2=õóðèìòëàãäñàí àøèã/íèéò õºðºí㺠0.225 0.244
 - -
Õ3=òàòâàðûí ºìíºõ àøèã/íèéò õºðºí㺠0.010 0.012
Õ4=ýçýìøèã÷èéí ºì÷èéí ä¿í/íèéò ýõ
¿¿ñâýð  0.597 0.604
Õ5=öýâýð áîðëóóëàëò/íèéò õºðºí㺠 0.015 0.198
Ä¿ãíýëò

Äàìïóóðëûã îíîøëîõ êîýô-óóäààñ õàðàõàä ñàíõ¿¿ãèéí áàéäàë

òîãòâîð ìàø ìóó áàéãàà áºãººä îéðûí õóãàöààíä ÿàðàëòàé
äîðâèòîé àðãà õýìæýý àâàõã¿é áîë äàìïóóð÷ ÷ ìàãàäã¿é
áàéãàà þì. Ñ¿¿ëèéí 2 æèë àëüòìàíû êîýô íü áóóðñàí ä¿íãýýð
íèëýýä ýðñäýëòýé áàéãàà òóë óäèðäëàãûí ç¿ãýýñ íýí
ÿàðàëòàé àðãà õýìæýý àâàõ õýðýãòýé áàéíà.
 
 Санхүүгийн
төлөвлөгөө
Борлуулалтын орлого
1881420000.

  зардлын нэгдсэн тооцоо

1 ТЭМ нийт зардал
2 гурил 125960000
3 сахар 10126930000
4 ургамлын тос 182320000
5 масло 14320000
6 хий 3000120000
7 хаяг 1552380000
8 уут 1473720000
9 бөглөө 1000040000
10 шингэн сүү 6324580000
11 хуурай сүү 1955290000
12 өөхөн тос 7700000
13 алим 2600000
14 бусад 25046200
дүн 282705800
 ҮНЗ
1 цалин 3625020000
2 НДШ 685120000
3 цахилгаан 2300330000
4 шатахуун 148378000
5 хөдөлтөр 60090000
6 хангамж 219120000
7 ус 122360000
8 тээвэр 162580000
9 сэлбэг 195970000
1
0 засвар 1926000
11 зар сурталчилгаа 14660000
1
2 амтлагаа 110000
13 бичиг хэрэг 38190000
14 хөргөлт цахилгаан 2460000
15 шинжилгээ 340000
16 шуудан холбоо 700000
17 зээлийн хүү 2700000
18 харуул 300000
19 түрээс 11510000
20 томилолт 53690000
21 гэрээт хөлс 400000
22 үзэс зардал 19960000
23 банкны үйлчилгээ 40000
24 удирдлага 3064000
25 элэгдэл 16590000
26 дулаан 23580000
дүн 92352640
нийт дүн 375058440
 “Áîðëóóëàëòûí îðëîãî 1881420000
Öýâýð àøèã=Íèéò îðëîãî- íèéò çàðäàë= 1881420000-933512400=947907600 ñàÿ òºãðºãíèé àøèãòàé
àæèëëàíà.

Òàëõ Íàðèéí áîîâ Àðõè Óíäàà Ñ¿¿í Íèéò

Á¿òýýãäýõ¿¿íèé
á¿òýýã ä¿í
òºðºë äýõ¿¿í

Òîî øèðõýã 258000 171300ø 256800 53196 42900 1.647

ø ø 0ø 0ë 060
¯éëäâýðèéí ¿íý 370 660 1900 140 400 3.470

Íýãæèéí ¿íý 650 1200 3200 400 800 6.250

¯éëäâýðëýñýí Áª 954.60 113.058.0 478.920 74.474 171.60 933.5
0.000 00 .000 .400 0.000 12400
Ç.Ç-èéí îðëîãî 167.70 205.560.0 821.760 343.20 343.20 1.881.
0.000 00 .000 0.000 0.000 420.0
00
Öýâýð àøèã 72.240. 92.502.00 342.840 268.72 171.60 947.9
000 0 .000 5.600 00.000 07.60
0