Tema 8 As actividades terciarias

1- O sector servizos ou sector terciario

2- Os sistemas de transporte
3- A actividade comercial
4- O turismo
5- Os servizos financeiros ou sociais

Que o sector terciario:

o sector econmico que incle as
actividades que non producen bens
materiais, senn que prestan servizos
poboacin.
O sector terciario na actualidade:
O sector terciario foi o ltimo sector en
desenvolverse, pero vez, o que
actualmente adquiriu maior importancia,
sobre todo nos pases ricos
A variedade de actividades do sector terciario:
O sector terciario ou sector servizos incle a
educacin, a cultura, a sanidade, o comercio, o
transporte, a banca, etc. Serve para mellorar a
calidade de vida das persoas.

Clasificacin:
Segn quen presta o servicio:
Pblicos: O seu obxetivo e o de dar beneficios sociedade
(Estado do benestar)
Privados: Obtencin de beneficio econmico
Segn o tipo de actividade:

Servicios empresa
Servicios de distribucin
Servicios sociais
Servicios ao consumidor

A diversidade do sector servizos:

O sector terciario caracterzase pola
gran diversidad de actividades que
comprende: sanidade, educacin, turismo,
comercio, transportes, etc.
A mxima expansin do sector terciario
alcanzouse coa sociedade da informacin,
que produciu o desenvolvemento tcnico e
cientfico, a mundializacin da economa,
etc. Flase de revolucin do terciario.
O conxunto das actividades relacionadas
coa tcnica e a ciencia forma parte do
sector terciario superior ou cuaternario.
Hai un sector terciario banal dedicado a
traballos que esixen pouca preparacin e
estn mal remunerados: servizos de
limpeza, venda ambulante, etc.

Os servizos e os cambios sociais

recentes
Os servizos tamn se multiplican para
dar resposta aos cambios sociais
recentes.
OO aumento da esperanza de vida fai
necesarios unha serie de servizos
relacionados co coidado das persoas
maiores ou dependentes.
OA incorporacin da muller ao mundo
laboral fai urxente a creacin de escolas
infants e de servizos que faciliten o
traballo domstico.
OA reducin da xornada laboral e as
vacacins pagas explican a oferta de
actividades de lecer e a importancia do
sector turstico.

Caractersticas
Actualmente as actividades do sector terciario
caracterzanse por:
Ser moi heteroxneas, non s pola variedade de servizos
que existen ou pola cualificacin do persoal, senn tamn
polo tamao das empresas que os ofrecen.
Ser actividades intanxibles e inmateriales.
Ser actividades imposibles de almacenar.
Estar situadas preto do consumidor.
Ter un nivel de mecanizacin relativamente baixo.
Ser actividades en expansin en todos os pases do mundo.
Estar desigualmente repartidas.

Clasificacin
Existen diversos xeitos de clasificar as actividades
terciarias. Unha delas organzaas en catro grupos:
Os servizos sociais agrupan as actividades
vinculadas administracin, educacin, sanidade,
etc.
Os servizos de distribucin agrupan as actividades
relacionadas coa circulacin de persoas, bens e
informacin.
Servizos s empresas.
Os servizos ao consumidor estn relacionados co
comercio polo mido, hostelera, lecer, reparacins e
instalacins, etc.

O sector servicios o sector terciario

Os servicios mostran as diferencias entre os pases desenvolvidos e subdenvolvidos

Subdesenvolvidos

Desenvolvido

Gran variedade

Diversidade

Servicios banales
e escasa
cualificacin

Gran accesibilidade a
servicios bsicos e
non bsicos

Acceso da pooacin

Difcil acceso a
servicios bsicos e non
bsicos

Predominan servicios a
empresas e pblicos

Participacin no PIB

Predominan servicios
persoales

Participacin no emprego

Menor porcentaxe e
femenino

Maior porcentaxe,
tamn de emprego
femenino

Localizacin do sector
terciario no mundo

O transporte e as sas caractersticas

O transporte e a actividade que traslada persoas e mercadurias entre

dous ou ms lugares xeogrficos
Transprtes e o territorio interactan:
Por unha banda ou transporte reflicte os desequilibrios espaciais na distribucin
d poboacin e non desenvolvemento econmico.
Doutra banda pode introducir cambios non territorio (incide non
desenvolvemento das rexins) convertndose en elemento esencial d ordenacin
do territorio.

O transporte e as sas caractersticas

Caractersticas principais:
-O medio fsico desfavorable ( orografa accidentada, condicins
climticas).
- As redes terrestre radial con centro en Madrid e orixe no S.
consolidndose no S. XIX coa rede ferroviaria tamn radial.
- No trfico de pasaxeiros e de mercancas predomina a estrada.
- A rede presenta importantes desequilibrios territoriales en canto a
densidad, intensidade e calidade. As competencias sobre transporte
se descentralizaron a raz d implantacin do Estado ds autonomas.
A poltica espaola de transportes rxese polo Plan Estratxico de
Infraestructuras de transporte (2005-2020) cuxos obxectivos son:

Asegurar as condicins de accesibilidad equitativas por todo o territorio.

Corrixir ou predominio d estrada, fomentando ou transporte ferroviario, e a

interconexin dos diferentes modos de transporte.

Contribur movilidad sostenible, diminundo as emisins contaminantes do transporte.

O transporte e as sas caractersticas

-

A rede de transporte espaola est integrada na rede

europea. A UE impulsa as redes transeuropeas e a mellora
das infraestructuras das rexins perifricas as como ou
respecto do medio ambiente.

As principais repercusiones desta poltica son:

Mellora ds conexins coa Ou.E.(autovas, trens de alta

velocidade, formando un corredor entre Irn e Lisboa).

A recepcin de fondos europeos para mellraa ds

infraestructuras (especialmente en rexins perifricas de

Espaa).

Adopcin de medidas para reducir ou impacto ambiental.

O sistema de transporte exerce un impacto sobre o medio

ambiente: visual (alteracin d paisaxe), acstico e de

contaminacin atmosfrica (emisins de vehculos). A partir
de 1986 obligatorio realizar unha avaliacin de impacto
ambiental para construr calquera infraestructura.

TIPOS DE TRANSPORTE
O transporte por estrada
A rede de estradas unha infraestructura clave para a accesibilidade do
territorio. As caractersticas deste tipo de transporte son:

A rede presenta unha disposicin radial, con centro en Madrid (configurada

no S. XVIII). Na dcada de 1960 modernizouse, consolidndose o modelo radial
para conectar a capital cos principais ncleos da poboacin e da actividade
econmica.

As competencias sobre a rede de estradas reprtense entre o Estado, as

comunidades autnomas e as diputacins provinciais. A rede estatal comprende
os itinerarios de interese xeral. Incle a maior parte das autopistas e autovas
que teen tamn unha configuracin radial, anda que se desenvolveron outros
eixes transversales como o do Ebro, o Mediterrneo e o andaluz.
A estrada recibe a maior parte do trfico de viaxeiros e de mercancas.

Existen claros desequilibrios territoriales na densidad e intensidade da rede e

na accesibilidad. A densidad maior corresponde s comunidades mis
desenvolvidas econmicamente (Madrid, Catalua e Comunidade Valenciana), as
que presentan poboacin dispersa (Galicia) ou con maior fragmentacin
territorial (Cantabria). A menor densidad prodcese en zonas de nivel
econmico mis baixo. Pola sa banda a accesibilidad mis alta nas zonas
industriais e tursticas.

O Plan Estratxico de Infraestructuras

de Transporte contempla:
Dotar a todo o territorio dun elevado
grado de accesibilidad construndo unha
rede de alta capacidade que conecte as
capitais de provincia.
Finalizacin da autova do cantbrico, da

Ruta da Prata (Asturias- Huelva) e da

Autova do Mediterrneo ata Algeciras.

A rede de estradas aspira a unha maior

integracin coa da Unin Europea (mellora

dos eixes pirenaicos). A rede
transeuropea contempla a construcin de
2 eixes transpirenaicos (Burdeos-Valencia
e Barcelona-Toulouse) e mellorar as
conexins con Portugal.

Transporte ferroviario:
Entre a 2 metade do S. XIX e mediados do S. XX o ferrocarril foi o modo de transporte mis
utilizado. A partires deste periodo perdeu importancia o que supuxo a pechadura dalgunhas lias
secundarias.

Caractersticas:

Componse de 3 redes: a rede de ferrocarrs espaois (RENFE), con estrutura radial, os ferrocarrs

de va estreita (FEVE) localizado principalmente na cornisa cantbrica, e a rede de alta velocidade

(AVE) que se iniciou coa lia Madrid-Sevilla en 1992
O trfico de viaxeiros ten que reorientarse. Xa que o trfico de viaxeiros rendible nas lias de

proximidade ademis de permitir desconxestionar as estradas.

Existen importantes desequilibrios territoriais en equipamientos e investimentos.

O Plan Estratxico de Infraestructuras de transporte da prioridade ao transporte ferroviario, prev

incrementar o trfico de proximidade e aumentar a rede de alta velocidade e conectala coa europea.

A rede ferroviaria espaola aspira a unha mellor integracin coa da Unin Europea. A U.E. propxose

crear unha rede europea de alta velocidade para 2010 (construcin de 2 lias que atravesarn a
fronteira por Catalua e o Pas Vasco e lias de conexin con Lisboa). Anda que os traballos teense
ralentizado por mor da crise econmica e o abandono do proxecto por parte de Portugal.

O transporte martimo
Caractersticas:
A rede portuaria est distribuda entre o Estado e as Comunidades Autnomas.
O trfico de viaxeiros e mercancas presenta grandes contrastes: o trfico de viaxeiros escaso

(importancia do trfico entre Algeciras e Ceuta, e entre as illas e a Pennsula), o trfico internacional de
mercancas ten enorme importancia (trfico de graneles slidos e lquidos). Actualmente produciuse un
importante crecemento do trfico de mercancas en contenedores.
Os portos requiren melloras tcnicas e custosas infraestructuras. As algns portos crearon Zonas de

actividades logsticas( Algeciras, Valencia ou Barcelona).Acordouse con RENFE a creacin do Porto Seco
de Madrid-Coslada.
O Plan Estratxico de Infraestructuras de transporte prev a especializacin dos portos como centros

de distribucin de mercancas.
Proposta para a creacin das chamadas autopistas do mar.

Os transportes
(O ferrocarril)

Trenes de cercanas

Tren de alta velocidade (AVE)

O transporte areo
O transporte areo experimentou un rpido desenvolvemento debido a unha serie de factores
como: crecemento da renda, aumento da demanda turstica, profesional e de negocios e ao
aumento dos voos internacionais.
Caractersticas:
A rede de aeroportos bastante ampla. Esta rede organzase xerrquicamente, as MadridBarajas funciona como aeroporto central, perdendo trfico nos ltimos anos, grazas
implantacin das aerolneas low cost
O trfico de pasaxeiros e mercancas presenta notables diferenzas:
- O avin competitivo no transporte de pasaxeiros a longa e media
distancia.
- O trfico de mercancas escaso polo alto custo.
Existen desequilibrios territoriales no trfico areo. Os principais aeroportos atpanse nos
ncleos urbanos, econmicos e tursticos mis destacados( Madrid-Barallas, O Prat en Barcelona,
Son San Juan en Palma de Mallorca, e en menor medida outros como o de Mlaga, Bilbao..).
O Plan Estratxico de Infraestructuras prev potenciar as funcins econmicas dos aeroportos.
A Unin Europea liberalizou as tarifas e os servizos areos. Compaas como Iberia afrontaron
un proceso de privatizacin

Os transportes
(O transporte intermodal)
Combinacin de diferentes modos de transporte para o traslado de persoas e mercaduras
Autobs de Ejea a
Zaragoza (Delicias)

AVE de Zaragoza (Delicias)

a Madrid (Atocha)

Metro o cercanas de Madrid

nuestro destino definitivo

Definicin: actividade que ofrece os excedentes de produtos e

servizos aos consumidores.
Balanza de pagamentos: Rexistro de todos os intercambios
(mercancas, servizos ou capitais) dun pas co exterior no prazo
dun ano
O COMERCIO INTERIOR:
A sa localizacin depende da existencia dun sistema de transporte e

dun mercado de consumo amplo e con poder adquisitivo.

A sa estrutura experimentou cambios profundos nos ltimos anos

(revolucin comercial). Estes cambios afectaron s canles de distribucin,

ao consumo, maior capacidade de compra polo incremento da renda e
diversificacin da oferta, distribucin, venda en autoservicios e s
formas de pago (tarxetas).

Segundo o seu tipologa, distinguimos entre :

Comercio por xunto ou maiorista. o que distribe ao comercio minorista. Busca emprazamentos

centrais respecto de a producin e o consumo.

Comercio polo miudo ou minorista ou ao detall. Vende directamente ao consumidor.
Distinguimos entre comercio tradicional (establecementos pequenos que experimentaron unha

crise) e novas formas comerciais (autoservicios, grandes almacns e centros comerciais

integrados, establecementos de lecer e hipermercados).

A poltica comercial espaola conta con 2 instrumentos bsicos:

O Plan marco de Modernizacin do Comercio Interior de 1995 que pretende incrementar a

competitividad do comercio minorista.

A lei do comercio minorista de 1996 que implanta a liberdade de empresa e de establecemento

comercial e liberaliza os horarios de apertura en funcin das decretos das CC. AA).

A ACTIVIDADE COMERCIAL
(O comercio exterior)

O COMERCIO EXTERIOR
o intercambio de produtos e servizos dun pas co resto do mundo (exportacins e
importacins). Nos ltimos incrementronse como consecuencia da incorporacin de Espaa
globalizacin econmica.
Nas exportacins perden importancia os produtos primarios en favor de bens industriais

semielaborados de equipo (maquinaria),bens de consumo (moda). Nas importaciones destacan os

produtos energticos, os industriais e os agrarios.
As reas do comercio exterior modificronse coa incorporacin de Espaa U.E. (a U.E a

principal receptora da exportacins espaolas e desta proceden a maior parte das importacins).
A balanza comercial espaola deficitaria. A poltica comercial est influenciada polo
establecemento do mercado nico coa Unin Europea e polos acordos subscritos coa O.M.C
(Organizacin Mundial de Comercio). A poltica comercial espaola trata de favorecer as
exportacins mediante diversas medidas: organizacin de feiras e exposicins, viaxes
institucionais a outros pases, axudas internacionalizacin de pequenas empresas, etc.

A ACTIVIDADE COMERCIAL
(O comercio interior)

O turismo
Definicin:
o desprazamento temporal de persoas, de mis de 24
horas de duracin, realizado generalmente con fins de
lecer.
O turismo entrou en auxe nos ltimos 60 anos desde o fin
da 2 Guerra Mundial (1945)

O turismo e as sas causas

Causas do desenvolvemento do turismo
Una das actividades do sector terciario que coeceu un maior
crecemento nos pases ricos o turismo. O crecemento dbese a:

A xeneralizacin da semana laboral de cinco das, que d lugar a un

longo fin de semana, e dun perodo de vacacins pagas ao ano,
aumentando o tempo libre.

A sociedade do benestar, ao cubrir as necesidades bsicas e

asegurar aos traballadores pensins de invalidez e de vellez, liberou

aos traballadores do aforro de previsin. Estes, en consecuencia,
poden entrar na sociedade de consumo.

A xeneralizacin do uso do autombil e a mellora da rede viaria . e

dos transportes en xeral.
Mellora de infraestructuras tursticas e da actuacin das empresas

tursticas

Os diferentes tipos de turismo

Turismo de agua

-Turismo de sol e praia

- Deportes acuticos
- Turismo de balneario
Turismo de montaa
- Valores paisaxsticos
- Actividades deportivas ou aventura
Turismo rural
- Contacto con actividades agrarias
- Caza
- Contorna tranquila
- Produtos artesanais
Turismo urbano
- Turismo cultural
- Turismo de negocios
- Turismo relixioso

Importancia do sector turstico

O turismo xera a creacin e expansin de empresas e

servizos: compaas areas, axencias de viaxes, cadeas
hoteleras, empresas de animacin, etc.

Estas empresas, sa vez, proporcionan numerosos e

diversificados postos de traballo: camareiros, guas
tursticos, comerciantes, etc.

Os turistas adoitan gastar o seu dieiro nos lugares de

destino: desprazamentos, aloxamento, actividades de lecer,
deixando beneficios no pas.

Nos pases pobres, o sector turstico adoita estar en mans

de grandes empresas tour operadoras e de transportes

internacionais, con sedes nos pases desenvolvidos.

Importancia do sector turstico

Factores positivos do turismo:

O turismo representa para un pas ingresos elevados, crea moitos postos de
traballo, dinamiza outros sectores econmicos, permite o contacto con
outras culturas e facilita a aprendizaxe de novas linguas.

Factores negativos do turismo:

O turismo tamn contribe ao aumento dos prezos, incrementa a

especulacin do chan, enriquece a grandes empresas e moitos dos
traballadores que crea son de pouca cualificacin e estn mal remunerados.

O turismo tamn provoca grandes impactos ambientais: alteracin da

costa ao construir portos, contaminacin das augas.

Os servicios financieiros e sociais

Servicios
financieiros

Son aqueles que xestionan o capital

(dieiro, crditos, inversins, divisas)

CARACTERSTICAS
Prestanos bancos, compaas de seguros
ou intermediarios financieiros
As TIC as revolucionaron
Os pases desenvolvidos son a orixe e
destino da maiora dos movimentos
financieiros

Servicios
sociais

Proporcionan benestar poboacin,

como a educacin, sanidade o
cultura
CARACTERSTICAS
Prestanos as administracins
pblicas ou empresas privadas
Son o principal indicador do
estado del benestar
Canto mis desenvolvemento ten un pas, mis
servicios sociais