Ñòðåññ,

Ñòðåññ ìåíåæìåíò

ÝÌØÓÈÑ. ÀÓ-íû äîêòîð Ä. Ìÿãìàðöýðýí

Орчин үед хүмүүсийн харилцаа, аж амьдрал
зарим талаар сайжирч байгаа хэдий ч хүмүүсийг
бухимдуулах, стресст оруулах стрессор хүчин
зүйлүүд их байна.
ДЭМБ-ийн судалгаагаар нийт хүн амын 20-30% нь сэтгэцийн эрүүл
мэндийн тулгамдсан асуудалтай, 3-12% нь сэтгэцийн эмгэгтэй õ¿ì¿¿ñ
áàéäàã.
Îþóíû õîìñäîëã¿é, ÀëüçÕàéìåðèéí ºâ÷èíã¿é, òýíýãýðýë ¿¿ññýí àõìàä íàñòàí
áèø áîë ýð¿¿ë îþóí ñàíààòàé õ¿í á¿ð ñòðåññò ºðòäºã.
 Ñýòãýë ç¿éí ¿¿äíýýñ ñòðåññèéã
òîäîðõîéëîõ íü

•Ñýòãýë ç¿éí ¿¿äíýýñ ñòðåññ ãýäýã íü àëèâàà

à÷ààëëûí
¿å äýõ òóõàéí îðãàíèçìûí áàéäëûã òîäîðõîéëîã÷
óõàãäàõóóí þì.

Õ¿í À÷ààëàë Õàðèó ¿éë

 Ñýòãýë ç¿éí ¿¿äíýýñ
ñòðåññèéã òîäîðõîéëîõ íü
Ñòðåññ
Eustress Distress
/Ýåðýã ñòðåññ/ /Ѻðºã ñòðåññ/
Õ¿íèéã èäýâõæ¿¿ëýã÷ ñòðåññ Õ¿íèé áèå, ñýòãýë ç¿é,
íèéãìèéí àìüäðàëä
ñºð㺺ð íºëººëºã÷
Òóõàéí õ¿íä àìüäðàëûíõ íü òóëãàìäñàí àñóóäëóóä Eustress ýñâýë
Distress áîëîõ ýñýõ íü:
 Àñóóäëàà äàâàí òóóëàõ ÷àäâàð
 Áèå õ¿íèé òºëºâøèëò
 Àìüäðàëûí òóðøëàãà çýðãýýñ õàìààðäàã áàéíà.
 Ýóñòðåññ Äèññòðåññ

Õ¿íä õàéðòàé áîëîõ Õàéðòàé õ¿íýýñýý ñàëàõ

Øàëãàëòàíä óíàõ áàéõ ãýæ àéæ Øàëãàëòàíä îíö àâàõ áàéõ ãýæ
áàéñàí ÷èíü îíö àâàõ íàéäàæ áàéñàí ÷èíü ìóó àâàõ

Øàãíàë àâàõ Øàãíàëààñ õàñàãäàõ

Öàëèí íýìýãäýõ Öàëèí õàñàãäàõ
Áàãøäàà ìàãòóóëàõ Áàãøäàà çýìë¿¿ëýõ
Õ¿¿õýäòýé áîëîõ Õ¿¿õýä íü ºâ÷ëºõ
Çààñàí õè÷ýýëèéã îþóòíóóä Îéëãîõã¿é áàéõ
ñàéí îéëãîõ
24 öàãèéí òóðø òîõèîëäîõ ýóñòðåññ, äèñòðåññèéí
çóðàãëàë.
 
Ñòðåññîðûí àíãèëàë:

I. Õ¿÷ýýð íü:
ñóë
äóíä
õ¿÷òýé
õýòýðõèé õ¿÷òýé
II. ¯ðãýëæëýõ õóãàöààãààð íü:
öî÷ìîã
àðõàã
 Ñòðåññò ºðòºìòãèé áèå õ¿í
 Ìîòîðèêèéí õóâüä òàéâàí áóñ, òýâ÷ýýðã¿é
 Äýíä¿¿ èõèéã õèéõ ýðìýëçëýëòýé
 Á¿õ ç¿éëèéã íàðèéâ÷ëàí ÿã òàã õèéõèéã ººðººñºº áîëîí
áóñäààñ õ¿ëýýäýã áóþó ºíäºð øààðäëàãàòàé
 Öàã õóãàöààíû õóâüä ººðòºº ¿ðãýëæ äàðàìò ¿¿ñãýäýã
 Àìæèëòã¿é ¿åäýý ººðò íü òóñëàìæ ¿ã¿é ìýò ñàíàãääàã
 Öóñíû äàðàëò èõäýõ õàíäëàãàòàé

Ýð¿¿ë ìýíäèéí õóâüä :

 Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíä ºðòºõ áàéäàë íü áóñàä õ¿ì¿¿ñòýé
õàðüöóóëàõàä 2 äàõèí èõ
ªºðòºº ñòðåññèéã õýðõýí ìýäðýõ âý?
Ñòðåññèéí ¿åä õ¿íä èëðýõ øèíæ
òýìäã¿¿äèéã åðºíõèéä íü 4 á¿ëýãò àíãèëäàã.

1. Ìýäðýìæ áà ñýòãýë õºäëºëèéí ººð÷ëºëò

2. Áîäîë ñàíààíû ººð÷ëºëò
3. Çàí ¿éëèéí ººð÷ëºëò
4. Ôèçèîëîãèéí ººð÷ëºëò

Õýðýâ òà ñòðåññòýé áîë äàðààõü øèíæ òýìäã¿¿äèéí

àëü íýãèéã ººðòºº ìýäýðíý
 Ìýäðýìæ
 Àéäàñ,
 Ò¿ðãýí öî÷èðäîõ
 Òýâäýõ, ñàíäðàõ
 ªºðòºº èòãýëã¿é áîëîõ
 Îéð îéðõîí óóðñàõ, äîòîð áà÷èìäàõ
 Ѻðºã ìýäðýìæ èõñýõ
 Ó÷èð áèò¿¿ëýã óóðëàõ /øàëòãààíã¿é/
 Ìýäðýëèéí ÿäàðãààíä îðîõ
 Áîäîë ñàíàà
 ªºðèé㺺 äîîãóóð ¿íýëýõ
 Àëäàà õèéõýýñ ¿ðãýëæ àéõ
 Àíõààðàë òºâëºðºëò àëäàãäàõ
 Èðýýä¿éíõýý òàëààð õýò èõ çîâíèëòîé
áîëîõ, èðýýä¿éãýý õàðààð òºñººëºõ
 Òîéðãîí áîäîëä àâòàõ
 Îé òîãòîîëòîíä ººð÷ëºëò îðîõ, þìûã ò¿ðãýí
ìàðòàõ, óéìðàõ
 Àëèâàà ç¿éëèéã ñºð㺺ð õ¿ëýýõ õàíäëàãà
èõñýõ
 Çàí ¿éë
 Òîäîðõîé øàëòãààíã¿éãýýð õàøãèðàõ
 Õýò öî÷ìîã õºäëºõ
 Õýë ÿðèà ýýðýõ
 Õýò èõ ÷àíãààð õºõðºõ, äóó ÷àíãàðàõ
 Øºíº ø¿äýý õàâèðàõ
 Í¿¿ð öàðàéíû õóâèðàë õºøèíãè áîëîõ
 Òàìõè èõ òàòàõ
 Ñïèðòèéí òºðëèéí óíäààíû õýðýãëýãýý èõñýõ
 Îñîë ãàðãàõ õàíäëàãà èõñýõ /ìàøèí áàðèõ/
 Õîîëíû äóðøèë èõñýõ ýñâýë áóóðàõ
Ñïèðòèéí òºðëèéí óíäààíû çîõèñòîé
õýðýãëýãýý

Ïèâî – 285 ìë
Âèíî – 120 ìë
Ñïèðò – 30 ìë
Ëèê¸ð – 60 ìë
Ýäãýýð íü òóñ á¿ð 10 ìë ñïèðò àãóóëäàã.
Äîëîî õîíîãò õýðýãëýõ äýýä õýìæýý:
Ýðýãòýé÷¿¿ä 4 ñòàíäàðò
Ýìýãòýé÷¿¿ä 3 ñòàíäàðò
 Ôèçèîëîãèéí ººð÷ëºëò
 Ç¿ðõíèé öîõèëò ò¿ðãýñýõ, ç¿ðõýýð õàòãàõ
 ¯å ¿å õºëðºõ /ãàðûí àëãà/
 ×è÷ðýõ
 Àìüñãàë äàâ÷äàõ
 Àì õóóðàéøèõ, õîîëîé õàòàõ
 Õóðäàí ÿäðàõ
 Íîéðîíäîî ìóóäàõ
 Òîëãîé ºâäºõ
 Õ¿ç¿¿íèé àð, äàë íóðóóãààð õºøèõ, äàðæ ºâäºõ
 Äàðõëàà ìóóäàõ, ºâ÷èíä ºðòºìòãèé áîëîõ
 Öóñíû äàðàëò èõñýõ
 Ò¿ðãýí óéëàõ õýíäëàãàòàé áîëîõ
 Ñòðåññ ¿¿ñãýõ îð÷íû õ¿÷èí ç¿éëñ
áóþó àæëûí áàéðíû ñòðåññ
 Àæëûí áàéðíààñ ¿¿äýëòýé ñòðåññò íºëººëºõ
õ¿÷èí ç¿éëñ:
- Õàìò îëíû óóð àìüñãàë, õàðèëöàà
- Öàëèí õºëñ
- Áàéãóóëëàãààñ àæèë÷äûí íèéãìèéí àñóóäàëä àíõààðàë
òàâèõ áàéäàë
- Àæëûí à÷ààëàë
- Öàãèéí äàðàìò
- Àæëûí áàéðíû ºðñºë人í
- Àæëûí áàéðíû äóó ÷èìýý, ¿íýð, äóëààí, àãààðæóóëàëò,
àæëûí áàéðíû ýð¿¿ë àõóé
 Áóë÷èíä
Áóë÷èíä î÷èõ
î÷èõ ýíåðãèéí
ýíåðãèéí
Ñòðåññ õýìæýýã
õýìæýýã èõýñãýõ
èõýñãýõ çîðèëãîîð
çîðèëãîîð
Ãîðìîí
Ãîðìîí == Àäðåíàëèí
Àäðåíàëèí
èõýýð
èõýýð ÿëãàðíà
ÿëãàðíà

Áóë÷èíä
Áóë÷èíä î÷èõ
î÷èõ öóñàí
öóñàí
õàíãàìæèéã
õàíãàìæèéã èõýñãýõ
èõýñãýõ çîðèëãîîð
çîðèëãîîð
Õîäîîäîíä
Õîäîîäîíä î÷èõ
î÷èõ öóñàí
öóñàí =>
=> Öóñíû
Öóñíû äàðàëò
äàðàëò èõýñäýã
èõýñäýã
õàíãàìæ
õàíãàìæ áóóðäàã
áóóðäàã (Óäààí
(Óäààí ¿ðãýëæèëâýë
¿ðãýëæèëâýë ))

Ç¿ðõ,
Ç¿ðõ, Ẻð
Ẻð èõ
èõ
Õîîëíû
Õîîëíû äóð
äóð áóóðàõ
áóóðàõ
à÷ààëàëòàé
à÷ààëàëòàé áîëíî
áîëíî
Õîäîîäíû
Õîäîîäíû ø¿¿ñ
ø¿¿ñ áàãàñàõ
áàãàñàõ

Õîäîîäíû
Õîäîîäíû õ¿÷èë
õ¿÷èë èõñýõ
èõñýõ
 Õýðýãöýýòýé
Õýðýãöýýòýé ýíåðãèéã
ýíåðãèéã áèé
áèé
áîëãîõûí
áîëãîõûí òóëä
òóëä
Ñòðåññ
×èõýð,
×èõýð, ººõíèé
ººõíèé õ¿÷èë
õ¿÷èë
öóñàíä
öóñàíä îðíî
îðíî
(Óäààí
(Óäààí õóãàöààíäàà)
õóãàöààíäàà)

Öóñàí
Öóñàí äàõü
äàõü
Ñóäàñíû
Ñóäàñíû õàíàí
õàíàí äàõü
äàõü ººõíèé
ººõíèé
Ãëþêîêîðòèêîèä
Ãëþêîêîðòèêîèä èõñýõ
èõñýõ
õýìæýý
õýìæýý èõýñíý
èõýñíý

Äàðõëààíû
Äàðõëààíû ñèñòåì
ñèñòåì
ñóëðàõ, Àðòåðèéí
Àðòåðèéí ñóäàñíû
ñóäàñíû õàòóóðàë
õàòóóðàë
ñóëðàõ, ìóóäàõ
ìóóäàõ

Ç¿ðõ
Ç¿ðõ ñóäàñíû
ñóäàñíû ºâ÷íèé
ºâ÷íèé ðèñê
ðèñê
ªâ÷èíä
ªâ÷èíä ºðòºìòãèé
ºðòºìòãèé èõñýõ
èõñýõ
áîëîõ
áîëîõ
 Ñòðåññèéí ¿ð äàãàâàð
Áèå
Áèå îðãàíèçìûí
îðãàíèçìûí õóâüä
õóâüä
-Ç¿ðõíèé èíôàðêò, ç¿ðõ ñóäàñíû
ºâ÷íèé ðèñêèéã íýìýãä¿¿ëýõ
-Äàðõëààíû ñèñòåì ñóëðàõ
- Öóñíû äàðàëò èõñýõ
-Íîéðã¿éäýëä îðîõ
-Õîäîîäíû ¿ðýâñºë, øàðõëàà
-Ìèãðåíü /òîëãîé òàëëàæ ºâäºõ/
-Íîéð ìóóäàõ
Ñýòãýë
Ñýòãýë ç¿éí
ç¿éí õóâüä
õóâüä
-Ó÷èð áèò¿¿ëýã óóðëàõ
-Óäààí áóõèìäàõ
- Ñýòãýë ñàíàà òààëàìæã¿é
óäàõ
- Ò¿ðãýí öî÷èðäîõ, àéõ
- Ñýòãýë ãóòðàëä îðîõ
- Àìüäðàëûí ýð¿¿ë áóñ
õýâ ìàÿãò îðîõ
- Äîíòîëò /àðõè, òàìõè,
òîãëîîì, àæëûí äîí/
 Ñòðåññ ìåíåæìåíò áóþó
ñòðåññòýéãýý çºâ õàðüöàæ,
ò¿¿íèéã çîõèöóóëæ ñóðàõ íü
 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº

 Òààã¿é ìýäðýìæ áîäëîî ãàäàãø íü

èëýðõèéëýõ

/Äîòðîî îíãîéòîë áóñàäòàé ÿðèëöàõ íü ñýòãýë

ñàíààã õºíãºëæ, ýìçýã àñóóäëûã ººð áàéð
ñóóðèíààñ õàðàõ áîëîìæ îëãîäîã./

“Ñýòãýëä õàäãàëàãäñàí ñºðºã ìýäðýìæ íýã

ºäºð ºâ÷èí áîëíî.” !!!
 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº

 Ñýòãýëçîâîîæ áàéãàà ç¿éëýýñýý ò¿ð

ñàòààðàõ
Òóëãàìäààä áàéãàà àñóóäëààñàà õýñýã çóóð ÷ ãýñýí
õîëäîõ, óðëàãèéí òîãëîëò ¿çýõ, àãààðò ãàðàõ, íàéç
íºõºäòýéãýý óóëçàõ íü ñýòãýëèéí äàðàìòíààñ ò¿ð
àíãèæðàõ øèëäýã àðãà þì. Ýíý íü çºâõºí ò¿ð àíãèæðàëò,
õàðèí õýñýã àìàð÷ ñýòãýëèéí õ¿÷ýý ñýëãýæ àâààä
àñóóäëûí øèéäýëä óëàì á¿ð øèéäýìãèé õàíäàõ
õýðýãòýé.
“Ñîíèðõäîã ç¿éë, õîááèòîé áàéõ íü ººðèéí ñýòãýë
ñàíààíûõàà ºâäºëòèéã íàìäààõ ýìýý îëëîî ãýñýí ¿ã ” !!!
 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº
 Õýò èõ ñýòãýëèéí õºäºëãººíººð, òýñýð÷, äýëáýðòëýý
óóðëàõã¿é áàéõ

Òýñýð÷, äýëáýðòëýý óóðëàñàí õýí ÷ ãýñýí óóðàà

ãàðñíû äàðàà áóðóóòàé áóðóóã¿é íü õàìààã¿é õýí íýãýí
¿ð¿¿ äàéð÷, îðèëñîíäîî èõýâ÷ëýí ººðèé㺺 áóðóóòãàõ,
ººðòºº ñýòãýë äóíäóóð áîëäîã. Õàðèí ñýòãýëèéí õýò èõ
õºäºëãººíºº áèåèéí õ¿÷íèé àæèë õèéæ òàéëàõ èõ à÷
õîëáîãäîëòîé áàéäàã.
“Óóðàà áàðüæ ÷àäâàë ìàðãààíûã íààøòàéãààð øèéäýæ
÷àäíà.” ! ! !
 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº
 Øààðäëàãàòàé ¿åä áóóëò õèéæ ñóðàõ
ªºðèéí áîäîë, áàéð ñóóðèéã õàìãààëàõ ýðìýëçëýë íü
õ¿íèé ýðõ ìºí ÷ ãýñýí çàðèì òîõèîëäîëä àñóóäàëä
óÿí õàòàí õàíäàõ, áóóëò õèéæ ñóðàõ íü Òàíû áèå
äààñàí íàñàíä õ¿ðñýí áàéäëûã èëòãýíý.

Ýðõ, çºð¿¿ä õ¿¿õýä øèã ààøëàõààñ áîëãîîìæèë ! ! !

 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº
 Áóñäàä áîëîìæèéíõîî õýðýýð ñàíàà òàâèõ

ªºðèéíõºº çîâëîíä óóñ÷, ººðèé㺺 ºðºâäºõºº çàðèìäàà

çîãñîîæ áóñäàä àíõààðàë, õàëàìæ òàâüæ ñóðâàë Òà
áóñäàä õýðýãòýé ãýäãýý ìýäýð÷, ñýòãýë ñàíààíû
òààøààë àâíà.

“Ãàíöõàí áè àñóóäàëòàé áèø” ! ! !

 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº
 Á¿õ ç¿éëèéã íýã äîð õèéõ, á¿òýýõ áîëîìæã¿éã
îéëãîõ

ªºðèéí àæèë, àìüäðàëûã òîäîðõîé õýìæýýíä

áîãèíî áîëîí óðò õóãàöààãààð òºëºâëºæ
ñóðàõ,

“Òºëºâëºãºº áîë õàãàñ àìüäðàë”

 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº
Õ¿í á¿õýí äàâòàãäàøã¿éã õ¿ëýýí çºâøººðºõ

ªºðèéí óð ÷àäâàð, áîëîìæèéí õýìæýý õÿçãààðûã õ¿ëýýí

çºâøººð÷, à÷ààëàëàà òîõèðóóëæ ñóðâàë Òà ñòðåññýý
áàãàñãàæ ÷àäíà.

“Õ¿íèé ººðèéí íººö, óð ÷àäâàð, áîëîìæ áóñäûíõààñ ÿëãààòàé

áºãººä Òàíû àâèð÷ áóé óóëûí îðãèë ÷ ºíäºð íàìàààðàà ººð
ãýäãèéã
õ¿ëýýí çºâøººðºõ” ! ! !
 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº
 ªºðèéí ñîíèðõäîã ç¿éë, õîááèòîé áàéõ

(ªºðèéí ñîíèðõäîã ç¿éëòýé áàéõ íü ñýòãýë ñàíààíû

õÿìðàëò áàéäëààñàà ò¿ðõýí ÷ áîëîâ ñàòààð÷,
ñºðºã ìýäðýìæýý ýåðýã áîëãîõîä òàíü òóñàëíà.)

“Õîááè áîë ò¿ðãýí òóñëàìæèéí ºâ÷èí

íàìäààõ ýì”
 Ñòðåññèéã áàãàñãàõ çºâëºãºº

 ªºðèé㺺
àìüñãàëûí äàñãàëûí
òóñëàìæòàéãààð ò¿ðãýí òàéâøðóóëàõ,
àìüñãàëûí äàñãàë ñóðàõ

o Àìüñãàëûí äàñãàë
 Ñýòãýõ¿éí ¿íýëãýý
Lazarus (1960)

o Àëèâàà õ¿í ñòðåññò îðîõ ýñýõýý ººðºº øèéäýã÷

íü áºãººä òóõàéí ç¿éëèéã àëü òàëààñ íü õàðæ
áàéãààãààñ ñòðåññ ¿¿ñýõ ýñýõ íü øèéäýãäýíý.

“Àñóóäàë áîëãîí áîëîìæ”

 Bio-psycho-social concept
Áèå-ñýòãýö-íèéãìèéí öîãö îéëãîëò

1. Ñýòãýöèéí òóëãàìäñàí àñóóäàë :

/Айдас, ñýòãýë ñàíàà ãóòðàõ, ñòðåññ /

Physical Social

2. Биеийн ºâ÷èí:
Psycho-
logical /Ïсихосоматикийн ºвчин/
3.Íèéãìèéí àñóóäàë:
/Ãýð á¿ëèéí õÿìðàë,
àæèëã¿éäýë, ÿäóóðàë/
Òàéâøðóóëàõ ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýý
1. Òàéâøðóóëàõ õºãæèì
(Õºãæèìò ýì÷èëãýýíä õýðýãëýäýã)

2. Àìüñãàëûí äàñãàë

3. Áóë÷èíãèéí äàñãàë

4. Ôàíòàçè àÿëàë
Áóë÷èíãèéí äàñãàë (Jacobson)
Õ¿íèé áèåèéí æèíãèéí 40-ººä õóâèéã áóë÷èí ýçýëäýã.

Íàðèéí
Íàðèéí ñóäàñíóóä
ñóäàñíóóä
Ñýòãýö
Ñýòãýö Áóë÷èí
Áóë÷èí äàðàãäàõ
äàðàãäàõ -->
-->
(Õ¿÷äýë)
(Õ¿÷äýë) (×àíãàðàë)
(×àíãàðàë) Öóñíû
Öóñíû ýðãýëò
ýðãýëò ñààòàõ
ñààòàõ

Áóë÷èíãèéí
Áóë÷èíãèéí ÷àíãàðàëä
÷àíãàðàëä íºëººëíººð
íºëººëíººð Áîäèñûí
Áîäèñûí ñîëèëöîîíä
ñîëèëöîîíä
õ¿íèé
õ¿íèé ñýòãýë
ñýòãýë ç¿éä
ç¿éä íºëººëíº
íºëººëíº íºëººëºõ 
íºëººëºõ 
Ñ¿¿íèé
Ñ¿¿íèé õ¿÷èë
õ¿÷èë èõñýõ
èõñýõ
1.
1. Ýâã¿é
Ýâã¿é ç¿éëèéã
ç¿éëèéã ýðãýí
ýðãýí ñàíàõ
ñàíàõ
2.
2. Õýö¿¿
Õýö¿¿ ç¿éëèéã
ç¿éëèéã òºñººëºõ
òºñººëºõ Öóñíû
Öóñíû ýðãýëò
ýðãýëò ìóóäñàíààñ
ìóóäñàíààñ
=>
=> Áóë÷èí
Áóë÷èí èäýâõæäýã
èäýâõæäýã ñ¿¿íèé
ñ¿¿íèé õ¿÷èë
õ¿÷èë öààø
öààø
äàìæóóëàãäàõã¿é
äàìæóóëàãäàõã¿é õóðèìòëàãäàõ
õóðèìòëàãäàõ

Áóë÷èíãèéí
Áóë÷èíãèéí ºâäºëò:
ºâäºëò:
Áóë÷èíä
Áóë÷èíä ºâäºõ
ºâäºõ ìýäðýìæ
ìýäðýìæ ¿¿ñýõ
¿¿ñýõ
1.
1. Õýâøìýë
Õýâøìýë áàéäàë
áàéäàë îðîõ
îðîõ
(Óëìààð
(Óëìààð àðõàãøèõ)
àðõàãøèõ)
2.
2. Äàñàí
Äàñàí çîõèöîëä
çîõèöîëä îðîõ
îðîõ
Àìüäðàëä þó òîõèîëäîõ íü
÷óõàë áîëîâ÷ õàðèí
ò¿¿íèéã õýðõýí ÿàæ äàâàí
òóóëàõ íü èë¿¿ ÷óõàë
Thank you