E DREJTA E ARBITRAZHIT

BARTES I LNDS

Prof.dr.ADNAN JASHARI
 ARBITRAZHI

- Kuptimi
Arbitrazhi sht organ me karakter joshtetror, i cili paraqet mnyr
jashtgjyqsore pr zgjidhjen e kontesteve nga nj ose m tepr persona,
t zgjedhur me pajtimin e palve, t cilve palt me marrveshje dhe
vullnetarisht i besojn sjelljen e vendimit meritor n kontestin e tyre,
ndrsa ligji at vendim e barazon me vendimin e plotfuqishm gjyqsor.
sipas Konvents Evropiane pr arbitrazhin tregtar ndrkombtar, me
arbitrazh nnkuptohet zgjidhja e kontesteve jo vetm nga arbitrat e
emruar pr rastet e caktuara (arbitrazha e prkohshme) por edhe nga
arbitrat e prhershm
-Historiku I arbitrazhit

Arbitrazhet si institucione jo-shtetrore q

zgjidhin konteste q ua besojn palt, jan t
njohura q nga koha antike, dhe u paraprijn
gjykatave, mirpo me paraqitjen e gjykatave
shtetrore, ato nuk pushojn t funksionojn por
veprojn paralelisht me gjykatat
-Trajtimi juridik i arbitrazhit ne Kosove
Ligji Nr. 02/L-75
LIGJI PR ARBITRAZHIN

Neni 1
Fushveprimi
Me kt ligj prcaktohen rregullat q zbatohen pr marrveshjet e arbitrazhit, procedurat
e arbitrazhit si dhe njohjen dhe ekzekutimin e vendimeve t arbitrazhit t nxjerra brenda
dhe jasht Kosovs.

-Parimet
1.Arbitrazhi si mekanizem jo shteteror
-Karakteristikat kryesore te arbitrazhit

a.Zgjidhja e arbitrave nga vet palet

b.Zgjedhja e se drejtes materiale nga vet palet
c.Zgjehdja e se drejtes procedurale nga vet palet
d.Njeshkallshmeria
e.Jopubliciteti
d.Bashkepunimi midis paleve
e.Shpejtesia e procedimit
f.Specializimi i gjyqetareve
-Llojet me kryesore te arbitrazhit

1.Nderkombetar-vendor
2.Ad hoc-institucional
3.Pergjithshme-specializuar
-Burimet e se drejtes se arbitrazhit
Burimet t s drejts s arbitrazhit i prbjn ligjet e brendshme dhe marrveshjet
ndrkomtare t ratifikuara dhe q jan n fuqi. Kshtu, rregullimi juridik i arbitrazhit
bazohet n:
Aktet ligjore:
- Ligji pr arbitrazhin
- Ligji pr ndrmjetsimin .
2. Rregulloret:
- Rregullorja pr arbitrazhin pran Gjykats s Prhershme t arbitrazhit t
Ods Ekonomike t Kosoves.
3. Vendimet:
- Vendimi mbi shpenzimet n procedurn e arbitrazhit dhe ndrmjetsimit
4.Marrveshjet ndrkombtare:
Konventa pr njohjen dhe prmbarimin e vendimeve t huaja t arbitrazhit
Konventa e Njujorkut, e vitit 1958,
Konventa Evropiane pr arbitrazhin tregtar ndrkombtar, e vitit 1961,
Konventa pr zgjidhjen e kontesteve investive ndrmjet shteteve dhe shtetasve t
shteteve tjera - Konventa e Vashingtonit, e vitit 1965
UNCITRAL Model ligji pr arbitrazhin tregtar ndrkombtar, i viti 1985.
Marrveshjet pr bashkpunim (bilaterale)
-Arbitrabiliteti
Palt mund t kontraktojn arbitrazhn e vendit pr zgjidhjen e kontesteve lidhur me
t drejtat me t cilat munden lirisht t disponojn, pavarsisht nse bhet fjal pr
arbitrazhin e institucionalizuar ose ad hoc arbitrazhin.

Sipas LA, arbitrazhi, vendi i s cils gjendet jasht territorit t R. s Kosoves, mund t
kontraktohet vetm nse, krahas disponibilitetit t kontestit, prmbushen dhe dy
kushte:
1.kontesti t ket element t huaj n vete, dhe
2.kontesti nuk duhet t bjerr n kompetencn ekskluzive t gjykatave n R. e
Kosoves.

Si konkluzion mund t thuhet q me LA sht pranuar parimi

themelor sipas t cilit objekte t arbitrazhit mund t jen vetm
ato marrveshje dispozitive t palve, lidhur me t cilit shteti nuk
ka rezervuar kompetencn ekskluzive (psh. kontestet nga
marrdhniet familjare nuk mund t jen objekt i gjykimit nga
arbitrazhi).
 Neni 5 I LA
Arbitrabiliteti
5.1. Nj mosmarrveshje mund t zgjidhet prmes
arbitrazhit vetm nse ekziston nj marrveshje e palve,
me an t s cils ato pranojn q mosmarrveshja t
zgjidhet prmes arbitrazhit.
5.2. T gjitha mosmarrveshjet q kan t bjn me
krkesa civile-juridike dhe ekonomike-juridike mund ti
nnshtrohen arbitrazhit, prve nse sht e ndaluar me
ligj.
-Marreveshja per arbitrazh
Kuptimi
Marrveshja pr arbitrazhin paraqet marrveshje midis palve t cilat
pajtohen q kontestet eventuale mes tyre, apo kontestet t cilat tashm
ekzistojn midis tyre ti zgjidhin prmes rbitrazhs institucionale ose ad
hoc arbitrazhs .
Llojet
Lidhja e marrveshjes pr arbitrazhin mund t bhet n dy mnyra: me marrveshje
(kontrat) pr arbitrazhin dhe si klauzol pr arbitrazhin. Marrveshja pr
arbitrazhin lidhet pas lindjes s kontestit dhe paraqet kontrat t pavarur pr gjykim
prmes arbitrazhit. Klauzola pr arbitrazhin, lidhet para paraqitjes s kontestit, qoft
si kontrat e pavarur qoft si pjes prbrse e ndonj kontrate kryesore juridike.
-Kushtet per lidhjen e marrveshjes
1.Forma e shkruar e marrveshjes se arbitrazhit
Neni 6
Marrveshja e arbitrazhit
6.1. Marrveshja e arbitrazhit lidhet n form t shkruar.

2.Objekti I marrveshjes
-kontesti te mos jete ne kompetence ekskluzive te gjykatave
vendore
-lenda te mund te disponohet nga palet
- Lidhja e marrveshjes nepermes perfaqesimit

Zotsia e personave fizik, juridik dhe personave t tjer pr t

lidhur marrveshjen pr arbitrazhin si dhe pr t qen pal n
kontestin para gjykats s arbitrazhit, vlersohet sipas t drejts
kompetente e cila zbatohet ndaj tyre
-Bartja e marrveshjes se
arbitrazhit(cedimi)
-Cka ndodh kur vjen deri ne zevendesimin e kreditorit?
-Cka ndodh nese inicohet falimentimi mbi paditesin apo te
paditurin?
-Nderprerja e procedures para gjykatave
Neni 7
Padit para Gjykatave
Gjykata, para s cils sht ngritur nj padi lidhur me nj shtje, e cila i nnshtrohet
arbitrazhit, e hedh posht padin, nse i padituri n prgjigjen e tij ndaj padis
thirret n
marrveshjen e arbitrazhit, prve nse gjykata konstaton se marrveshja e
arbitrazhit sht
e pavlefshme ose q shtja kontestuese nuk mbulohet nga marrveshja e
arbitrazhit.
-Perberja a triubunalit te arbitrazhit

9.4.N rastin e prcaktuar n paragrafin 3 t ktij neni, secila pal emron nj

arbitr. Dy
arbitrat e emruar, e emrojn arbitrin e tret i cili do t jet drejtues i
tribunalit t
arbitrazhit. Nse njra pala nuk e emron arbitrin brenda tridhjet (30) ditve nga
pranimi
i krkess pr ta br kt, ose nse dy arbitrat nuk merren vesh pr emrimin e
arbitrit t
tret brenda tridhjet ditve nga emrimi i tyre, ather me krkesn e njrs
pal arbitri
prkats emrohet nga Gjykata.
9.5. Prve nse palt pajtohen ndryshe, pala, e cila e ka br emrimin e arbitrit,
sht e
lidhur pr kt emrim prej momentit, kur pala tjetr ta ket pranuar njoftimin pr
emrimin e arbitrit.
9.6. Kur Gjykata e emron arbitrin, ajo i merr parasysh kualifikimet t cilat arbitri
duhet
ti plotsoj sipas marrveshjes s arbitrazhit dhe duhet t siguroj q arbitri t
jet i
pavarur, i paanshm dhe t mos ket ndonj konflikt interesi.
-Perjashtimi i arbitrave

10.1. Personi, t cilit njra pal ose Gjykata i drejtohet pr emrim si arbitr,
ka pr
detyr ti bj publike t gjitha rrethanat t cilat mund t shkaktojn dyshime
lidhur me
pa-ansin ose pavarsin e tij. Arbitri, pas emrimit, duhet ti bj publike
rrethanat e
tilla para palve nse palt nuk jan njoftuar paraprakisht pr kto rrethana.
10.2. Secila pal mund t krkoj prjashtimin e cilitdo arbitr, nse ajo ka
dyshime t
arsyeshme lidhur me pa-ansin ose pavarsin e arbitrit, ose nse arbitri
nuk i posedon
kualifikimet pr t cilat palt jan pajtuar. Pala mund t krkoj prjashtimin
e arbitrit t
cilin e ka emruar ajo, vetm nse arsyet pr prjashtimin e tij kan lindur pas
emrimit
t arbitrit. Pala gjegjse ka pr detyr t krkoj prjashtimin e arbitrit
menjher pasi t
njoftohet pr rrethanat t cilat e arsyetojn prjashtimin.
 Procedura pr prjashtimin e arbitrve

11.1. Palt mund t merren vesh pr procedurn e prjashtimit t nj arbitri. Paragraft 2,

3 dhe 4 t ktij neni zbatohen, nse palt nuk jan pajtuar pr nj procedur t till.
11.2. Brenda pesmbdhjet ditve nga emrimi i arbitrit ose pasi t jet njoftuar pr
rrethanat e prcaktuara me nenin 10, paragrafi 2, pala e cila krkon prjashtimin e nj
arbitri ka pr detyr, ti drgoj pals tjetr dhe antarve tjer t tribunalit nj
njoftim
pr prjashtimin. Njoftimi duhet t bhet me shkrim dhe n t duhet t
theksohen arsyet
pr prjashtim.
11.3. Nse arbitri nuk jep dorheqje ose pala tjetr nuk pajtohet me prjashtimin, tribunali
i arbitrazhit vendos mbi krkesn pr prjashtimin e arbitrit.
11.4. Nse krkesa pr prjashtimin e arbitrit nuk sht e suksesshme sipas procedurs
pr t ciln jan pajtuar palt ose sipas procedurs s parapar n paragrafin 2 dhe 3 t
ktij neni, ather pala prkatse mund t paraqes krkesn pr prjashtimin e arbitrit
para Gjykats brenda 15 ditve prej dits s pranimit t njoftimit pr refuzimin e krkess
pr prjashtim. Kundr vendimit t Gjykats nuk lejohet ankesa. Prderisa Gjykata nuk
ka vendosur pr krkesn, tribunali i arbitrazhit, duke prfshir edhe arbitrin prjashtimi i
t cilit krkohet, mund t vazhdoj me procedurn e arbitrazhit dhe t nxjerr vendim.
 -Moskryerja e detyrs( perfundimi I mandatit)
12.1. Nse arbitri pr arsye juridike ose faktike nuk mund ti ushtroj detyrat
e tij ose pr
shkaqe tjera nuk i ndrmerr veprimet pa vones t arsyeshme, mandati i tij
prfundon
nse jep dorheqje ose kur palt pajtohen pr prfundimin e mandatit t tij.
Nse arbitri
nuk jep dorheqje ose nse palt nuk pajtohen lidhur me prfundimin e
mandatit, me
krkesn e njrs pal ose t ndonj antari t tribunalit, Gjykata vendos
pr prfundimin
e mandatit t arbitrit. Kundr vendimit t Gjykats nuk sht e lejuar ankesa.
12.2. Nse sipas paragrafit 1 t ktij neni ose nenit 11, paragrafi 2, arbitri jep
dorheqje
ose palt pajtohen pr prfundimin e mandatit t arbitrit, kjo nuk nnkupton
se ekziston
njra prej arsyeve t parapara n kt nen ose n nenin 11, paragrafi 2.
 -Zvendsimi i arbitrit

N rast se mandati i nj arbitri prfundon sipas nenit 11 ose 12 ose pr

shkak t
dorheqjes s tij, ather emrohet nj zvends arbitr sipas dispozitave
pr emrimin e
arbitrave, prve ns palt dakordohen pr nj procedur tjetr.
 Kompetenca e arbitrazhit

14.1. Tribunali i arbitrazhit vendos mbi vlefshmrin e marrveshjes s arbitrazhit dhe se

a sht kompetent pr zgjidhjen e kontestit i cili i sht parashtruar. N kt kontekst,
klauzola e arbitrazhit, e cila sht pjes e nj kontrate, trajtohet si marrveshje e veant
dhe e pavarur prej kontrats.
14.2. Kundrshtimin, se tribunali i arbitrazhit nuk sht kompetent, pala duhet ta dorzoj
m s voni deri n momentin e dorzimit t prgjigjes n padi. Pala nuk mund t privohet
nga e drejta e paraqitjes s kundrshtimit n fjal, pr shkak se e ka emruar ose ka marr
pjes n emrimin e nj arbitri.
14.3. Kundrshtimi, se tribunali i arbitrazhit e ka tejkaluar kompetencn e vet, duhet t
paraqitet nga pala menjher pasi t vihet n dijeni pr kt.
14.4. N rastet e parapara me paragrafin 2 dhe 3 t ktij neni, tribunali i arbitrazhit mund
t pranoj nj kundrshtim t paraqitur me vones, nse konstaton se pala ka arsyetim t
pranueshm pr kt vones.
14.5. Secila pal mund t krkoj nga gjykata q t shqyrtoj vendimin e tribunalit t
arbitrazhit lidhur me kompetencn e tij mbi kontestin prkats. Kjo krkes duhet t
dorzohet ne gjykat brenda tridhjet ditve prej dits s pranimit t njoftimit me shkrim
mbi vendimin. Paraqitja e krkess nuk e ndalon tribunalin e arbitrazhit q t vazhdoj
me procedurn e arbitrazhit dhe t nxjerr vendim.
 Tribunali mund te urdheroje edhe marrjen e mass s prkohshme, nse
pala paraqet prova t besueshme se asaj mund ti shkaktohet dm ose humbje
e menjhershme ose e pariparueshme n rast se nuk merret nj mas e ktill.
Tribunali i arbitrazhit mund t krkoj nga secila pal q t deponoj mjete
siguruese lidhur me masat e tilla t prkohshme.
15.2. Me krkesn e pals, gjykata mund t urdhroj ekzekutimin e mass s
prkohshme t urdhruar nga tribunali i arbitrazhit sipas paragrafit 1 t ktij
neni, prve
kur sipas nenit 8, pr shtjen e njjt, pala e ka krkuar masn e prkohshme.
15.3. Nse konstatohet se masa e prkohshme e urdhruar nga tribunali i
arbitrazhit sipas
paragrafit 1 t ktij neni ka qen e paarsyeshme, pala n dobi t s cils sht
urdhruar
masa e prkohshme ka pr detyr ta kompensoj dmin t cilin e ka psuar
pala tjetr si
pasoj e ekzekutimit t mass s prkohshme. Tribunali i arbitrazhit sht
kompetent pr
t vendosur lidhur me arsyeshmrin e mass s prkohshme dhe pr shtjet
q kan t
bjn me kompensimin e dmit t lartprmendur.
 PROCEDURAT E ARBITRAZHIT

Neni 16
Rregullat e prgjithshme
16.1. Palt trajtohen n mnyr t barabart dhe secila pal duhet t ket
mundsin e
plot q t paraqes rastin e saj n seciln faz t procedurs s arbitrazhit.
16.2. Palt jan t lira n zgjedhjen e prfaqsuesve t tyre, t cilt do ti
prfaqsojn ato
n procedurn e arbitrazhit. Asnj prfaqsues i autorizuar nga pala, nuk mund t
prjashtohet nga procedura e arbitrazhit.
16.3. Pa cenuar dispozitat e detyrueshme t ktij ligji, palt mund t pajtohen
mbi
procedurn e arbitrazhit.
16.4. Nse palt nuk jan pajtuar pr procedurn e arbitrazhit dhe n munges t
dispozitave prkatse n kt ligj, tribunali i arbitrazhit i prcakton vet rregullat e
arbitrazhit duke i zbatuar prshtatshmrisht rregullat e procedurs kontestimore
ose duke
i zbatuar rregullat e arbitrazhit t nj institucioni t arbitrazhit t prhershm.
 Vendi i arbitrazhit

17.1. Nse palt nuk jan pajtuar mbi vendin ku duhet t mbahet
arbitrazhi, tribunali i
arbitrazhit e cakton vendin e mbajtjes s arbitrazhit duke marr parasysh
rrethanat e rastit
dhe prshtatshmrin e vendit pr palt dhe tribunalin.
17.2. Pa cenuar paragrafin 1 t ktij neni, dhe nse palt nuk jan marr
vesh ndryshe,
tribunali i arbitrazhit mund t takohet n cilindo vend q e konsideron t
prshtatshm pr
mbajtjen e dgjimit t palve, t dshmitarve, ose t ekspertve,
mbajtjen e
konsultimeve ndrmjet antarve t tribunalit t arbitrazhit dhe pr
shiqimin e sendeve
ose dokumenteve.
- Fillimi i procedurs s arbitrazhit

Nse palt nuk jan pajtuar ndryshe, procedura e arbitrazhit lidhur me nj kontest t
caktuar fillon n ditn kur krkesa q kontesti ti nnshtrohet arbitrazhit pranohet
nga
pala e paditur(neni 18).

- Gjuha

19.1. Nse palt nuk jan pajtuar ndryshe, tribunali i arbitrazhit, menjher pas
themelimit t tij, e prcakton gjuhn ose gjuht t cilat do t prdoren gjat procedurs s
arbitrazhit. Marrveshja ndrmjet palve, respektivisht, vendimi i tribunalit vlejn pr t
gjitha deklaratat dhe parashtresat me shkrim q dorzohen nga palt, seancat e dgjimit,
si dhe vendimet ose kumtesat tjera t tribunalit t arbitrazhit.
19.2. Tribunali i arbitrazhit mund t urdhroj q t gjitha dokumenteve t dorzuara gjat
procedurs s arbitrazhit tu bashkngjitet nj prkthim n gjuhn ose gjuht pr t cilat
jan pajtuar palt ose t cilat i ka caktuar tribunali i arbitrazhit. Tribunali i arbitrazhit i
pranon vetm prkthimet e bra nga nj prkthyes i ertifikuar ose i aprovuar nga gjykata.
-Padia, pergjigja ne padi dhe kunderpadia

20.1. Brenda afatit t dakorduar nga palt ose, n munges t nj dakordimi t till,
brenda afatit t caktuar nga tribunali i arbitrazhit, paditsi ka pr detyr t paraqes
padin e tij dhe provat n t cilat mbshtetet padia, dhe i padituri ka pr detyr t
paraqes prgjigjen n padi dhe provat n t cilat mbshtetet ajo. S bashku me
padin,
prkatsisht, n prgjigjen n padi, palt mund ti paraqesin t gjitha dokumentet tjera t
cilat i konsiderojn t nevojshme dhe prcaktojn se cilat prova tjera do ti paraqesin.
20.2. Nse palt nuk jan pajtuar ndryshe, secila pal gjat procedurs s arbitrazhit
mund ta ndryshoj ose ta plotsoj padin e vet, respektivisht prgjigjen e vet n padi,
prve nse tribunali i arbitrazhit konsideron se ndryshimet ose plotsimet jan t
palejueshme pr shkak se jan paraqitur me vones.
20.3. S bashku me prgjigjen n padi, ose n nj faz t mvonshme t procedurs, kur
tribunali i arbitrazhit, duke marr parasysh rrethanat e rastit, vendos se vonesa sht e
arsyeshme, i padituri mund t paraqes kundr-padin e cila mbshtetet n t njjtn
kontrat ose n nj krkes t bazuar n t njjtn kontrat me qllim t kompensimit t
ndrsjellt t krkesave. Paragrafi 1 dhe 2 i ktij neni zbatohen prshtatshmrisht pr
kundr-padit.
 Dgjimi i palve dhe procedura me shkrim

21.1. N munges t marrveshjes ndrmjet palve, tribunali i arbitrazhit vendos se a do

t mbahet seanca e dgjimit ose procedura do t zhvillohet n baz t
dokumenteve dhe
materialeve t tjera t shkruara, ose nse do t kombinohen t dy kto procedura. Nse
palt nuk e kan prjashtuar mbajtjen e seancave t dgjimit, tribunali i arbitrazhit mban
seancat e dgjimit n nj faz t prshtatshme t procedurs, nse nj gj e till krkohet
nga pala. Seancat e dgjimit nuk jan publike, prve nse palt jan dakorduar ndryshe.
21.2. Palt duhet t informohen paraprakisht dhe n koh t duhur n lidhje me do
seanc t dgjimit dhe do mbledhje t tribunalit t arbitrazhit e cila ka pr qllim
nxjerrjen e provave.
21.3. T gjitha deklaratat, dokumentet ose informatat e tjera t cilat njra pal ia dorzon
tribunalit t arbitrazhit u drgohen edhe t gjitha palve tjera. Kjo vlen edhe pr raportet
e
ekspertve ose provave tjera n form t shkruar n t cilat tribunali i arbitrazhit mund ta
mbshtes vendimin e tij.
21.4. Tribunali i arbitrazhit bn prgatitjen e prkthimeve t deklaratave gojore gjat
seancave t dgjimit si dhe mbajtjen e procesverbalit gjat seancs, nse nj gj till
konsiderohet e nevojshme nga tribunali i arbitrazhit duke marr parasysh rrethanat e
rastit, ose nse palt jan pajtuar pr kt dhe e kan njoftuar tribunalin e arbitrazhit s
paku 15 dit para mbajtjes s seancs s dgjimit. Palt i bartin shpenzimet e prkthimit.
 Mbyllja e seancs s dgjimit

22.1. Pas paraqitjes s provave sipas nenit 20, paragrafi 1, tribunali i

arbitrazhit mund t
krkoj nga palt se a kan pr t paraqitur prova shtes ose dshmitar
plotsues. Nse
nuk ka paraqitje t tilla, seanca e dgjimit mbyllet.
22.2. Me iniciativ t vetn, ose n baz t krkess s njrs pal,
tribunali i arbitrazhit
mundet, n raste t jashtzakonshme dhe kur kt e konsideron t
domosdoshme, ta
caktoj rihapjen e seancs s dgjimit n do koh para marrjes s
vendimit meritor.
 Provat

23.1. Secila pal e ka barrn e t provuarit pr faktet t cilat e mbshtesin

padin,
prkatsisht, prgjigjen n padi.
23.2. Tribunali i arbitrazhit prcakton pranueshmrin, relevancn,
vrtetsin dhe
peshn e provave t paraqitura.
23.3 Tribunali i arbitrazhit vendos mbi pranimin ose hedhjen posht t
krkesave pr
nxjerrjen e provave. Tribunali i arbitrazhit mund t nxjerr prova, nse kt
e konsideron
t nevojshme, dhe bn vlersimin tyre n mnyr t lir dhe t
paanshme.
23.4. N do koh gjat procedurs, tribunali i arbitrazhit mund t
krkoj nga palt q t
paraqesin dokumente ose prova tjera brenda afatit t caktuar nga
ai.
 Dshmitart

24.1. Nse duhet t dgjohet nj dshmitar, s paku 15 dit para

mbajtjes s seancs s
dgjimit, secila pal duhet tia dorzoj tribunalit t arbitrazhit
dhe pals tjetr emrin
edhe adresn e dshmitarit t cilin e fton t deklarohet, shtjen
pr t ciln do t
dshmoj dhe gjuhn n t ciln do ta paraqes dshmin.
24.2. Deklaratat e dshmitarve mund t paraqiten edhe n form t
deklaratave t
shkruara, t nnshkruara nga dshmitari, me kusht q dshmitari t jet
n dispozicion
pr palt, nse njra pal e krkon ekzaminimin e dshmitarit.
 Ekspertt

25.1. Prve nse palt jan pajtuar ndryshe, tribunali i arbitrazhit mund t
emroj nj
ose m shum ekspert t cilt do ti raportojn atij me shkrim pr shtje t
caktuara nga
tribunali i arbitrazhit.
25.2. Tribunali i arbitrazhit mund ta urdhroj nj pal q ekspertit ti jep do
informat
t nevojshme, t prgatis ose ti ofroj qasje n dokumente ose sende pr shiqim. Pas
pranimit t raportit t ekspertit, tribunali i arbitrazhit ua drgon palve nga nj kopje
t
raportit me rast palve u jepet mundsia q me shkrim ta shprehin mendimin e tyre
lidhur me raportin.
25.3. Prve nse palt jan pajtuar ndryshe, me krkes t pals ose nse tribunali i
arbitrazhit kt e konsideron t nevojshme, eksperti, pasi t ket dorzuar raportin me
shkrim, dgjohet n seanc, gjat s cils palt kan mundsi ta marrin ekspertin n
pyetje. Gjat ksaj seance t dgjimit, palt mund t paraqesin ekspertt e tyre pr t
dhn mendimin e tyre n lidhje me shtjet e ngritura.
 Mosveprimi i pals

26.1. Nse paditsi nuk e paraqet padin e tij n pajtim me nenin 20,
paragrafi 1 dhe nuk ka
arsyetim t mjaftueshm pr kt, tribunali i arbitrazhit e mbyll
procedurn e arbitrazhit.
26.2. Nse i padituri nuk e paraqet prgjigjen e tij n padi sipas nenit
20, paragrafi 1,
tribunali i arbitrazhit vazhdon me procedurn. Mungesa e paraqitjes s
prgjigjes n padi
nga i padituri nuk do t konsiderohet si pranim i pretendimeve t paditsit.
26.3. Nse njra pal, edhe pse ka qen e njoftuar me rregull sipas ktij
ligji, nuk merr
pjes n seancn e dgjimit ose nuk i dorzon provat brenda afatit
t caktuar, tribunali i
arbitrazhit mund ta vazhdoj procedurn e arbitrazhit dhe ta nxjerr
vendimin n baz t
provave me t cilat disponon.
 Heqja dor nga kundrshtimi

Pala e cila sht n dijeni pr nj shkelje t ndonj dispozite t

ktij ligji ose t
marrveshjes me paln tjetr por e cila prapseprap vazhdon
procedurn e arbitrazhit pa kundrshtuar menjher shkeljen
n fjal, konsiderohet se ka hequr dor nga e drejta pr t
parashtruar kundrshtimin.
 Ndihma e gjykats

28.1. Tribunali i arbitrazhit, ose pala q ka marr miratimin paraprak nga

tribunali i
arbitrazhit, mund t krkoj ndihm nga gjykata, me qllim t nxjerrjes s
provave ose
pr kryerjen e punve tjera juridike t cilat tribunali i arbitrazhit
nuk sht kompetent pr
ti kryer.
28.2. Nse gjykata konstaton se krkesa e till sht e pranueshme, ajo e
zbaton krkesn
n pajtim me rregullat e saja procedurale.
 VENDIMET

Mirratimi i vendimeve

30.1. N procedurn e arbitrazhit me m shum se nj arbitr, do vendim

i tribunalit t
arbitrazhit merret me shumic votash t t gjith antarve t tribunalit
t arbitrazhit,
prve nse palt pajtohen ndryshe.
30.2. Pr shtjet procedurale drejtuesi i tribunalit t arbitrazhit
vendos vet, nse pr kt
sht i autorizuar nga palt ose nga t gjith antart e tribunalit
t arbitrazhit.
 Forma dhe prmbajtja e vendimit

31.1. Vendimi i tribunalit t arbitrazhit nxirret n form t shkruar dhe sht

prfundimtar
dhe i detyrueshm pr palt. Vendimi pr palt e ka efektin e njjt juridik sikurse
nj
aktgjykim i plotfuqishm dhe detyrues i gjykats.
31.2. N vendim ceken arsyet mbi t cilat mbshtetet vendimi, prve nse palt
jan
pajtuar q arsyet t mos ceken.
31.3. Vendimi nnshkruhet nga arbitri ose arbitrat, dhe mban datn dhe
vendin kur sht
nxjerr. N procedurn e arbitrazhit me m shum se nj arbitr, nnshkrimet e
shumics
s antarve t tribunalit jan t mjaftueshme, me kusht q n vendim t
shpjegohen
arsyet pr mungesn e nnshkrimeve t tjera.
31.4. Nga nj kopje e vendimit t nnshkruar nga arbitrat u dorzohet t dyja
palve, pasi
q t jen paguar t gjitha taksat.
31.5. Vendimi bhet publik vetm me plqimin e te gjithe paleve
 Pajtimi

32.1. Nse para nxjerrjes s vendimit palt pajtohen pr zgjidhjen e

kontestit, tribunali e
ndrpren procedurn e arbitrazhit.
32.2. Nse krkohet nga palt, tribunali i arbitrazhit mund t dokumentoj
pajtimin e
palve n form t nj vendimi t arbitrazhit sipas kushteve pr t cilat
jan pajtuar palt,
prve nse prmbajtja e pajtimit cenon ose sht n kundrshtim me
rendin publik
(ordre public). Vendimi i till e ka efektin e njjt sikur nj vendim meritor
 Nderprerrja e procedurs s arbitrazhit

33.1. Procedura e arbitrazhit prfundon me nxjerrjen e vendimit

prfundimtar ose t nj
urdhri t tribunalit t arbitrazhit .
33.2. Tribunali i arbitrazhit nxjerr urdhr pr ndrprerjen e procedurs s
arbitrazhit nse:
1. paditsi:
a) nuk e dorzon padin e tij sipas nenit 20, paragrafi 1;
b) e trheq padin, prve nse i padituri e kundrshton kt dhe tribunali i
arbitrazhit konstaton se i padituri ka interes legjitim q t nxirret vendimi
prfundimtar mbi kontestin;
2. palt pajtohen pr prfundimin e procedurs; ose
3. palt nuk vazhdojn procedurn e arbitrazhit edhe pse vazhdimi i
procedurs sht
krkuar nga tribunali i arbitrazhit ose nse vazhdimi i procedurs s arbitrazhit
sht br i pamundshm ose i panevojshm pr arsye t tjera.
33.3. Mandati i tribunalit t arbitrazhit prfundon me ndrprerjen e procedurs,
prve
nse me ligj parashihet ndryshe.
 Shpenzimet e procedurs

34.1. Prve nse palt jan pajtuar ndryshe, tribunali i arbitrazhit cakton shpenzimet n
vendimin e tij prfundimtar. Shpenzimet n fjal prfshijn:
a. taksn e tribunalit t arbitrazhit;
b. shpenzimet e arbitrave;
c. shpenzimet pr ekspert dhe ndihmn tjetr t ciln e ka krkuar tribunali i
arbitrazhit dhe pr t ciln jan pajtuar palt;
d. shpenzimet e udhtimit dhe shpenzimet e tjera t dshmitarve, deri n masn e
miratuar nga tribunali i arbitrazhit;
e. shpenzimet pr prfaqsimin dhe ndihmn pr paln e suksesshme, nse
kompensimi i ktyre shpenzimeve sht krkuar gjat procedurs s arbitrazhit, dhe
vetm deri n at mas q tribunali i arbitrazhit e cakton t arsyeshm; dhe
f. t gjitha taksat dhe shpenzimet e gjykats kur kjo bn emrimin e arbitrve.
34.2. Taksat e tribunalit t arbitrazhit duhet t jen t arsyeshme, duke marr parasysh
vlern e kontestit, kompleksitetin e lnds, kohn e shpenzuar nga arbitrat dhe rrethanat e
tjera t rastit. N rast se shfaqen mosmarrveshje n lidhje me shumn e taksave q duhet
paguar tribunalit t arbitrazhit, gjykata sht kompetente q t vendos mbi kt shtje.
34.3. Prve nse palt jan pajtuar ndryshe, shpenzimet e arbitrazhit i ngarkohen pals
humbse. Tribunali i arbitrazhit mund t ndaj shpenzimet e parapara n paragrafin 1 t
ktij neni ndrmjet palve, nse konstaton se nj ndarje e till sht e arsyeshme duke
marr parasysh rrethanat e rastit.
 Korrigjimi, interpretimi dhe plotsimi i vendimit

35.1. Prve nse palt jan pajtuar ndryshe, brenda tridhjet ditve nga marrja e
vendimit,
secila pal, duke e njoftuar edhe paln tjetr, mund t krkoj nga tribunali i
arbitrazhit:
a. ta interpretoj vendimin;
b. ta korrigjoj ndonj gabim n llogaritje, gabim shtypi ose fardo gabimi tjetr t
ksaj natyre; ose
c. ta nxjerr nj vendim plotsues n lidhje me padit e ngritura para tribunalit t
arbitrazhit, por t cilat nuk jan prfshir n vendimin prfundimtar.
35.2. Brenda tridhjet ditve nga drgimi i vendimit, tribunali i arbitrazhit mund t
bj
korrigjime t tilla me iniciativ t vetn. Tribunali i arbitrazhit i bn korrigjimet ose
jep
interpretimin brenda tridhjet ditve nga pranimi i krkess pr ta br kt.
35.3. Nse tribunali i arbitrazhit konsideron se krkesa pr nxjerrjen e vendimit
plotsues
sht e arsyeshme dhe konsideron se vendimi plotsues mund t nxirret pa mbajtjen e
seancs s dgjimit ose nxjerrjes s provave, tribunali i arbitrazhit e plotson vendimin
brenda gjashtdhjet ditve nga pranimi i krkess. Neni 30 vlen prshtatshmrisht
edhe
pr vendimet plotsuese.
 Mjetet juridike

36.1. N rastet e parapara n paragrafin 2 dhe 3 t ktij neni, secila pal mund t
krkoj
nga gjykata q t anuloj nj vendim t tribunalit t arbitrazhit.

36.2. Gjykata anulon vendimin e tribunalit nse:

a). Paditsi dshmon se:
(i) njra pal n marrveshjen e arbitrazhit nuk ka patur zotsin pr t vepruar;
(ii) marrveshja e arbitrazhit nuk sht e vlefshme sipas s drejts s caktuar nga
palt ose nga tribunali i arbitrazhit ose, n munges t nj caktimi t till, sipas ligjit t
zbatueshm n Kosov; paditsi nuk sht njoftuar me rregull n lidhje me emrimin e
nj arbitri ose mbi procedurn e arbitrazhit, ose pr arsye tjera nuk ka qen n gjendje
t paraqes rastin e tij;
(iv) vendimi nuk ka t bj me shtjen e shqyrtuar nga tribunali i arbitrazhit ose ka
t bj me nj shtje pr t ciln nuk sht kompetent tribunali i arbitrazhit, ose
vendimi prfshin shtje pr t cilat nuk sht kompetent tribunali i arbitrazhit. N
kto raste, nse vendimi mbi shtjet pr t cilat sht kompetent tribunali I arbitrazhit
mund t ndahet nga shtjet tjera, ather kjo pjes e vendimit mund t ekzekutohet;
(v) prbrja e tribunalit t arbitrazhit ose procedura e arbitrazhit nuk ka qen n
pajtim me dispozitat e ktij ligji ose me marrveshjen e arbitrazhit, me kusht q
mangsia e till t ket patur ndikim n vendimin e tribunalit; ose
 b). Gjykata konstaton se:
(i) arbitrazhi n fjal sht i ndaluar me ligj; ose
(ii) ekzekutimi i vendimit do t cenonte ose do ishte n
kundrshtim me rendin publik (ordre public).
 36.4. Kur krkohet anulimi i vendimit
t tribunalit t arbitrazhit, Gjykata
mundet, nse
(nese edhe per kunder fakteve per nderprerje shqiptohet
vendim)

kjo sht e arsyeshme, ta anuloj vendimin dhe tia

kthej lndn tribunalit t arbitrazhit q ta inicoj
srish procedurn e arbitrazhit ose q ti merr ato veprime,
t cilat sipas vlersimit t tribunalit t arbitrazhit do t
mnjanojn arsyet pr anulimin e vendimit.
 37.2. N rastin e ngritjes s padis, sipas nenit 36, pr anulimin e
vendimit t tribunalit t arbitrazhit, Gjykata ka pr detyr ti
dgjoj t gjitha palt.

Si vendos Gjykata gjate anulimit?

Gjykata vendos me aktvendim. Para nxjerrjes s aktvendimit
Gjykata ka pr detyr ta dgjoj paln kundrshtare.

37.3. Kundr aktvendimit t Gjykats n rastet e parapara

n nenin 36, paragrafi 2, lejohet ankesa. Pr t gjitha
aktvendimet tjera t nxjerra nga Gjykata n pajtim me kt
ligj nuk lejohet ankesa.
 NJOHJA DHE EKZEKUTIMI I VENDIMEVE
T TRIBUNALIT T ARBITRAZHIT

1. Vendimet e arbitrazhit t nxjerra brenda Kosovs

38.1. Vendimi i arbitrazhit i cili sht nxjerr nga nj tribunal i arbitrazhit

brenda
Kosovs ekzekutohet pasi q t shpallet i ekzekutueshm nga Gjykata.
38.2. Krkesa q vendimi i arbitrazhit t shpallet i ekzekutueshm hidhet
posht nse
Gjykata konstaton se ekzistojn nj ose m shum arsye pr anulimin e
vendimit sipas
nenit 36, paragrafi 2. Krkess pr ekzekutimin e vendimit t arbitrazhit
sipas ktij neni i
bashkngjitet vendimi i tribunalit t arbitrazhit ose nj kopje e vrtetuar e tij.
 2.Vendimet e arbitrazhit t nxjerra jasht Kosovs

39.1. Gjykatat e Kosovs i njohin vendimet e arbitrazhit t nxjerra jasht Kosovs si

t
plotfuqishme dhe i ekzekutojn ato nse vendimet n fjal jan njohur dhe jan
shpallur
t ekzekutueshm sipas paragrafve 2 deri 5 t ktij neni.
39.2. Krkesa pr njohjen dhe ekzekutimin e nj vendimi t arbitrazhit t
nxjerrur jasht
Kosovs i paraqitet Gjykats Ekonomike.
39.3. Krkess pr njohjen dhe ekzekutimin e vendimit t arbitrazhit pala e
interesuar ia
bashkngjet:
a). origjinalin e vendimit ose nj kopje t vrtetuar t vendimit;
b). origjinalin e marrveshjes s arbitrazhit ose nj kopje t vrtetuar t
saj; dhe
c). nj prkthim t ertifikuar t marrveshjes s arbitrazhit dhe t
vendimit t
arbitrazhit n njrn prej gjuhve zyrtare t Kosovs, nse marrveshja
ose vendimi
nuk sht prpiluar n njrn prej gjuhve zyrtare t Kosovs.
D)do t cenonte ose do t ishte n kundrshtim me rendin publik (ordre
public) t Kosovs.
 39.4. Krkesa pr njohjen dhe ekzekutimin e vendimit t arbitrazhit
refuzohet n baz t krkess s pals tjetr, nse ajo dshmon se:

a). njra pal n marrveshjen e arbitrazhit, sipas s drejts kompetente pr at

marrveshje, nuk ka pasur zotsi pr t vepruar; ose nse marrveshja e arbitrazhit
nuk ka qen e vlefshme sipas s drejts s caktuar nga palt ose, n munges t nj
caktimi t till, sipas s drejts n territorin ku sht marr vendimi;
b). pala, ndaj s cils krkohet ekzekutimi i vendimit, nuk sht njoftuar me rregull n
lidhje me caktimin e nj arbitri ose pr procedurn e arbitrazhit, ose pr arsye tjera
nuk ka qen n gjendje t paraqes rastin e saj;
c). vendimi nuk ka t bj me shtjen e shqyrtuar nga tribunali i arbitrazhit ose ka t
bj me nj shtje e pr t ciln nuk sht kompetent tribunali i arbitrazhit, ose
vendimi prfshin shtje pr t cilat nuk sht kompetent tribunali i arbitrazhit. N
kto raste, nse vendimi mbi shtjet pr t cilat sht kompetent tribunali i
arbitrazhit mund t ndahet nga shtjet tjera, ather kjo pjes e vendimit mund t
njihet dhe t ekzekutohet;
d). prbrja e tribunalit t arbitrazhit ose procedura e arbitrazhit nuk ka qen n pajtim
me dispozitat e ligjit t zbatueshm n at rast; dhe
e). vendimi ende nuk sht br i plotfuqishm pr palt, ose sht shfuqizuar ose
pezulluar nga nj organ kompetent n territorin ku sht nxjerr vendimi, respektivisht sipas
drejts n baz t s cils sht nxjerr vendimi.
 39.5. Krkesa pr njohjen dhe ekzekutimin e
vendimit t tribunalit t arbitrazhit refuzohet,
nse Gjykata konstaton se:

a). sipas ligjit n fuqi n Kosov, kontesti prkats nuk

mund t zgjidhet prmes arbitrazhit, ose
b). njohja ose ekzekutimi i vendimit do t cenonte ose do t ishte n
kundrshtim me
rendin publik (ordre public) t Kosovs.
 PRPARSIT DHE MANGSIT E ZGJIDHJES S KONTESTEVE
TREGTARE N MNYR JASHTGJYQSORE N RAPORT ME MNYRN
GJYQSORE
1.Prparsit dhe mangsit e ndrmjetsimit n raport me procedurn
gjyqsore
procedura gjyqsore sht publike, procedura e ndrmjetsimit sht e fsheht, prkatsisht e gjith
ajo q shpaloset gjat zvillimit t procedurs s ndrmjetsimit mbetet konfidenciale dhe nuk mund t
prdoret n procedurn gjyqsore ose jasht saj.
Procedura gjyqsore sht tejet formale, prderisa ndrmjetsimi sht joformal dhe i prshtatet
palve me qllim t arritjes s qllimeve t tyre. N procedurn gjyqsore, gjyqtari sjell vendimin pr
kontestin midis palve, gjersa n procedurn e ndrmjetsimit jan pikrisht palt ata t cilat rregullojn
marrdhniet mes veti duke sjell vendimin sipas zgjidhjes q ata kan pranuar lidhur me kontestin mes tyre.
Suksesi i palve n procedur gjyqsore sht i pasigurt, ndrkaq pajtimi gjat ndrmjetsimit midis palve
prjashton rrezikun e vendimit t pavolitshm gjyqsor.
Prderisa vendimi gjyqsor krijon humbs dhe fitues, e me kt edhe pal t paknaqur, n procedurn e
ndrmjetsimit t dyja palt jan fituese pasi kan arritur pajtim i cili i knaq interesat e tyre t prbashkta.
Pajtimi t cilin palt e arrijn n procedurn e ndrmjetsimit u mundson palve marrdhnie t mira dhe
njkohsisht vazhdimin e bashkpunimit t mtejshm.
Krahas prparsive t ndrmjetsimit n raport me procedurn gjyqsore, ekzistojn edhe mangsit.
Kshtu si mangsi prmenden rastet kur prpjekjet e mparshme t ndrmjetsimit nuk kan dhn
rezultate, kur palt kan lejuar q kontesti t eskaloj tej mase, kur nuk ekziston vullneti i vrtet i palve pr
gjetjen e zgjidhjes jashtgjyqsore, kur palt dshirojn t diktojn vendim gjyqsor lidhur me shtjen e
caktuar juridike (''presedan''), njra nga palt dshiron aktgjykim-vendim publik mbi kontestin e tyre
(pabarazi e madhe lidhur me pozitn juridike), qndrimi hakmarrs i njrs nga palt, veprime me keqbesim,
etj.





 2.Prparsit dhe mangsit e arbitrazhit n raport
me procedurn gjyqsore

Arbitrazhi si mnyr e zgjidhjes s kontesteve ofron prparsi t shumta n raport me
procedurn gjyqsore. Nj ndr prparsit kryesore, gjithsesi prmendet autonomia
e vullnetit t palve, e cila n procedurn e arbitrazhit sht parim dominues.
Kshtu, palt n procedurn e arbitrazhit kan mundsi t zgjedhin vet q lidhur me
kontestin e tyre t vendos personi (arbitri ose arbitrat) n t cilin, duke pasur parasysh
profesionalitetin e tij, kan besim q kontestin do ta zgjidh n mnyrn m t mir t
mundshme. Pra, bhet fjal pr persona profesional-ekspert, t cilat kan njohuri t
thukta lidhur me shtjet kontestuese t cilat parashtrohen pr zgjidhje.
Palt kan t drejt t vendosin lidhur me t drejtn q do zbatohet n procedurn
e arbitrazhit, dhe at si t drejtn materiale, ashtu edhe t drejtn procedurale. Aq m
tepr, palt mund t vendosin q procedura e arbitrazhit t zhvillohet sipas rregullave
t drejtshmris (parimi ex aequo et bono).
N procedurn e arbitrazhit palt mund t vendosin lidhur me gjuhn e procedurs,
vendin e arbitrazhit, etj.
Shpejtsia e zgjidhjes s kontestit n procedurn e arbitrazhit, n raport me
gjykatat e strngarkuara me lnd t pazgjidhura, gjithsesi paraqet shkakun se pse
dita dits rritet numri i subjekteve t cilt zgjidhjen e kontesteve t tyre ua besojn
institucioneve joshtetrore, veanrisht, arbitrazhit. Ngusht lidhur me shpejtsin e
procedimit jan dhe shpenzimet e procedurs. N procedurn gjyqsore nuk jan t
rralla rastet kur zgjidhja e kontesteve zgjat me dekada, gj q rrit shpenzimet e
procedurs deri n mime jashtzakonisht t larta. N procedurn e arbitrazhit,
shpejtsia e procedimit dhe prfundimit t procedurs gjithsesi kontribuon me
shpenzime m t vogla.
 Jopubliciteti i arbitrazhit gjithsesi paraqet prparsi n raport me procedurn gjyqsore. Kshtu, prderisa
procedura gjyqsore sht publike, procedura e arbitrazhit, nse palt nuk merren vesh ndryshe, sht e
fsheht.
Procedura e arbitrazhit sht m pak formale n krahasim me procedurn gjyqsore.
Njshkallshmria e procedurs s arbitrazhit i shkon n disfavor procedurs gjyqsore. Pra, n procedurn e
arbitrazhit lidhur me meritumin e kontestit vendoset (sipas rregullit) n nj shkall, ndrkaq vendimi i
arbitrazhit midis palve ka fuqin e aktgjykimit t plotfuqishm gjyqsor. Prjashtimisht, n qoft se parashihet
mundsia e goditjes s vendimit t arbitrazhit, ajo mund t kryhet vetm n baz t padis pr anulim dhe
vetm pr shkaqe rreptsisht t parapara me ligj.
Duke pasur parasysh t gjitha kto q prmendm, palt me kontraktimin e arbitrazhit kan mundsi q
kontestin e tyre ta zgjidhin n mnyr t plotfuqishme shpejt, me efikasitet dhe konfidencialitet.
Nga ana tjetr, arbitrazhi ka dhe ant negative. Kshtu si mangsi t zgjidhjes s kontesteve nga arbitrazhit
prmenden: mundsia e animit t arbitrave, autorizimet e kufizuara t arbitrave, imponimi i
vullnetit t pals ekonomikisht m t fort n marrdhnien afariste, njshkallshmria e
procedures s arbitrazhit, mundsit e kufizuara t goditjes s vendimit t arbitrazhit si dhe
problemet t cilat mund t lindin n lidhje me njohjen dhe prmbarimin e vendimeve t arbitrazhit
para gjykatave t rregullta shtetrore. Si mangsi t arbitrazhit potencohen edhe vshtirsit e
palve rreth zgjidhjes s arbitrave, ngadalshmria e procedimit si pasoj e mosnjohjes s
mjaftueshme t s drejts nga arbitrat, rreziku q gjykimi n baz t drejtshmris t
shndrrohet n arbitralitet dhe s fundi, vendimi i arbitrazhit i nnshtrohet kontrollit t gjykats
me krkesn e njrs nga palt e cila sht e paknaqur me prmbajtjen e vendimit.